grondwater introductie
TRANSCRIPT
1
GESCHIEDENIS VAN HILLEGERSBERGLANDSCHAP EN MENS DOOR EEN GEOLOGISCHE BRIL
waterbouwkundig landschap 1200-1900
natuurlijk landschapijstijd - 1200
stedelijk landschap, na 1900
2
even voorstellen, Sieb de Jong
studie hydrogeologie in Amsterdam
15 jaar consultant watervoorziening IWACO
5 jaar bodemsanering DCMR-Rijnmondgebied
20 jaar diverse functies provincie Zuid-Holland
nu ondermeer comité grondwater Oud Hillegersberg, project grondwater en paalrot (2015 en 2016)
3
landschap en bewoningssporen HillegersbergTijdvakken Ouderdom in
1000 jaar/ka Hillegersberg en omgeving
landschap archeologie
Laat Pleniglaciaal
28.0 - 14.7 riviervlakte, vlechtende rivieren, schaarse begroeiing , wind uit NO
oude steentijdonbewoonbaar
Laatglaciaal 14.7 - 11.7 riviervlakte Rijn en Maas, met rivierduinen , uit Jonge Dryas
oude steentijdgeen sporen
Preboreaal 11.7 -10.3 meanderende rivieren, afname geulen, berk dominant midden
steentijd Boreaal 10.3 - 8.7 rivierenlandschap , den dominant
Atlanticum 8.7 - 5.7 vanaf 8.0 ka, getijdenlandschap nieuwe steentijdvanaf 6.0 ka veenlandschap met
zee-invloed en riviergeulen (4-6 ka) en later veenkoepel met riviertjes Subboreaal 5.7 - 2.8
brons-, ijzer enRomeinse tijd,Middeleeuwen en nieuwe tijd
Subatlanticum 2.8 - 0.0 veenlandschap met riviertjes, eind 12e eeuw overstromingen, Rotta gaat ten onder, daarna bedijkingen
Laat
ste
ijstij
dHo
loce
en 7,4 ka
4,0 ka
15.000 jaar geleden, Nederland poolwoestijn
4
landijs en gletsjers
POOLWOESTIJNneerslag < 250 mm/jaarwarmste maand T < 10 C
poolwoestijn
pakijs
toendra
steppe
rivierenlandschap met hoge duinen, 11.000 jaar geleden
meanderende geulen
NAP
5
dekzand
NAP -16 m
hoge duinen
vindplaatsen uit midden steentijd op rivierduinen (BOOR)
1 eerste Maasvlakte2 Yangtzehaven3 Rotterdam CS4 Hillegersberg5 Grindweg-Argonautenweg6 Bergse Bos 6
profiel met donk, Jonge Dryas, Alblasserwaard
7
geologisch profiel Adriaen van der Doeslaan
1,9
8
1,0
10
1,0 6
107
zand-, leem en kleilagen
grof grindhoudend zand Pleistoceen
Hollandveen
rivierduingetijdenafzettingen
zeeafzettingen
CN17 BL82 GW63 AD20 NK67 OR47 AD55 AD147 AN5
1,0
1,0
1,8
3
8
rivierduin
rivierafzettingen
opgebracht
0,6
3
10
0,6
10
7basisveen
4
1,0
1,8
7
2- 4
9
0,6
- 5
- 10
- 15
NAP (m)
ZW NO
zeespiegelrijzing, onderzoek v/d Plassche, 1982
8.000 jaar geleden, Rotterdam “verdrinkt”, einde rivierenlandschap, vanaf 6.000 jaar geleden veen breidt zich uit.
einde wereldwijdezeespiegelrijzing
relatieve zeespiegelrijzing van de afgelopen 6.000 jaar is vooral het gevolg van bodemdaling
laatste etappe zeespiegelrijzing tussen 10.000 en 6.000 jaar geleden.
10
7.500 jaar geleden: getijden-landschap
zie kaart 7.500 voor Christus
8.000 jaar geleden, Rotterdam “verdrinkt”
getijdenlandschapveen
11
getijdenlandschap veen
strandwal
6.000 jaar geleden: veenlandschap, waterrijk met geulen, veen breidt zich uit
Oude Rijn
12
winterkamp Bergschenhoek, visfuik (6,2Ka)
2.500 jaar geleden, veenkoepel Midden Holland, veenstroompjes
13
14
rietveen
15
zeggeveen
16
bosveen
17
veenmosveen
18
Terbregge, kano uit eikenstam, vroege ijzertijd
19
boerderij Terbregge, late ijzertijd
bewoning op ontwaterd hoogveen boerderij(en): rund, schaap en varkenHonden, ook visvangst en jacht
20
veen- en kleilagen op top van donk
21
archeologische waarden- en beleidskaart
donk
geul
geul
Terbregge bewoning ijzertijd
gebieden met zeer hoge archeologische verwachting
bewoningslaagnieuwe steentijd
aanwijzingen bewoning in Romeinse tijd
aardewerk 11e en 12e eeuw
centraal station, bewoningeinde midden steentijd
Bergschenhoekwinterkamp, visfuik
begin nieuwe steentijd
bewoningslint
geologisch profiel Adriaen van der Doeslaan
1,9
8
1,0
10
1,0 6
107
zand-, leem en kleilagen
grof grindhoudend zand Pleistoceen
Hollandveen
rivierduingetijdenafzettingen
zeeafzettingen
CN17 BL82 GW63 AD20 NK67 OR47 AD55 AD147 AN5
1,0
1,0
1,8
3
8
rivierduin
rivierafzettingen
opgebracht
0,6
3
10
0,6
10
7basisveen
4
1,0
1,8
7
2- 4
9
0,6
- 5
- 10
- 15
NAP (m)
ZW NO
12 ka8 ka
6 ka
5 ka
Geologische kaart Kleiwegkwartier
rCO
rG2
rG2
rG2
rF2k
rF2k
C2
rG2 Hollandveen op Gorkum komafzettingen rF2k Tiel komafzettingen op Hollandveen v oude veenderij op Gorkum komafzettingen rCO Hollandveen op Gorkum geulafzettingen C2 Hollandveen, met ingeschakelde Calais afzettingen op Gorkum komafzettingen
Tivolibrug
v
v
v
vv
v
v
v