gurmat prakash 2012

Upload: laddi-singh

Post on 06-Apr-2018

228 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash 2012

    1/96

    gurmiq pRkwS 1 jnvrI 2012

    >

    Pon : 0183-2553956-59AYks304PYks : 0183-2553919website : www.sgpc.net e-mail : [email protected]

    fwk rwhIN gurmiq pRkwS nw pu`jx bwry auprokq Pon nMbr imlw ky

    ieMcwrj gurmiq pRkwS nwl AYks: 303 qy sMprk kro jI[

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash 2012

    2/96

    gurmiq pRkwS 2 jnvrI 2012

    qqkrw

    gurbwxI ivcwr 3

    sMpwdkI 4

    gurmiq ivc siqgurU dw sMklp -pRo. ikrpwl isMG bfUMgr 8

    AMimRq sru isPqI dw Gru -fw. hrbMs isMG 26

    BweI s`qy blvMf dI vwr dw rUp ivDwn -fw. rimMdr kOr 31

    swkw qrnqwrn swihb 26 jnvrI 1921 -ismrjIq isMG 40

    ieiqhwisk is`K XwdgwrW -s. idljIq isMG 47

    pMjwbI koSkwrI BweI kwnH isMG nwBw dI dyx -fw. jgmyl isMG BwTUAW 57

    sRI gurU hirgoibMd swihb jI nwl sMbMiDq ieiqhwisk AsQwn-mnmohn kOr 70

    jQydwr jgdyv isMG jI qlvMfI -s. rUp isMG 76

    gwgr c swgr-11 -fw. ieMdrjIq isMG gogoAwxI 81bwbwxIAw khwxIAw puq spuq kryin -s. blivMdr isMG jOVwisMGw 82

    dUjI pUrbI BwrqI pMjwbI kwnPrMs -fw. prmvIr isMG 85

    ^brnwmw 92

    Drm pRcwr kmytI dIAW pRcwr vhIr srgrmIAW 95

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash 2012

    3/96

    gurmiq pRkwS 3 jnvrI 2012

    gurbwxI ivcwr gurbwxI ivcwr gurbwxI ivcwr gurbwxI ivcwr gurbwxI ivcwr

    mwiG mjnu sMig swDUAw DUVI kir iesnwnu]hir kw nwmu iDAwie suix sBnw no kir dwnu]jnm krm mlu auqrY mn qy jwie gumwnu]kwim kroiD n mohIAY ibnsY loBu suAwnu]scY mwrig clidAw ausqiq kry jhwnu]ATsiT qIrQ sgl puMn jIA dieAw prvwnu]ijs no dyvY dieAw kir soeI purKu sujwnu]ijnw imilAw pRBu Awpxw nwnk iqn kurbwnu]mwiG sucy sy kWFIAih ijn pUrw guru imhrvwnu] (pMnw 135)

    pMcm pwqSwh sRI gurU Arjn dyv jI ies pwvn pauVI dy AMdr mwGmhIny dI bhwr Aqy vwqwvrn dw sMkyqk vrxn kridAW mnuK ivkwrW qy

    AOguxW iqAwgx Aqy puMn-krmW Aqy guxW Apxwaux dI inrml gurmiqisiKAw bKiSS krdy hn[ gurU jI PurmwauNdy hn ik, hy BweI! mwG dy mhInyivc swDUAW jW Bly mnu`KW dI sMgq rUp DUVI dw ArQwq AiqAMq inmrqw qy

    hlImI Dwrn kr ky ieSnwn kro[ ies mhIny prmwqmw dw nwm iDAwvo[ iespwvn-piv`qr nwm sux ky ieh pRwpq hoieAw nwm-dwn A`goN swirAW sMg-swQ vwilAW vMfo[ gurU jI kQn krdy hn ik, aukq vrixq gurmiq aupdyS

    Aml ivc ilAwEgy qW jnmW-jnmW dy kIqy krmW dI mYl auqr jweygI Aqymn qoN AhMkwr clw jweygw[ kwm Aqy kRoD ivkwr qdoN nhIN iKcxgy[ mnuKI mnAMdroN loB rUpI k`uqw vI qm ho jWdw hY [ ieh scw rsqw hY ijs qy qurn nwlsuBwivk hI sMswr vI scI pRsMsw krdw hY[ mnuK leI dieAw-Bwvnw Bwv grIb

    dy pRqI qrs Aqy loVvMdW dI loVW dI pUrqI dw iKAwl krnw ies mhIny bhuq

    mh`qvpUrn hY[ ijs c ATwhT qIrQW dw ieSnwn Aqy aunHW qy jw ky kmweyjwx vwly puMn-krm sihjy hI Swml huMdy hn, Bwv ienHW dy krn dI loV hI nhINrihMdI[ nwm-ismrn dI au~cI vsqU ijs mnuK pRBU-dieAw nwl iml jWdI hYauh mnu`K isAwxw ho jWdw hY[ nwm-ismrn kr ky ijnHW mwlk iml igAw hY ,hy nwnk! mYN aunHW qoN bilhwr jWdw hW[ gurmiq dI ksvtI Anuswr mwG dymhIny ivc su`cy Bwv ieSnwn krn vwly auh hI hn ijnHW au~pr pUrn smrQ gurUdI ikrpw hY Bwv jo gurU dI AgvweI c jIvn dw mwG mhIny dw pVwA s&lwkr rhy hn[

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash 2012

    4/96

    gurmiq pRkwS 4 jnvrI 2012

    sw mwx hY AwpxIAW ieiqhwisk ivrwsqW qysw mwx hY AwpxIAW ieiqhwisk ivrwsqW qysw mwx hY AwpxIAW ieiqhwisk ivrwsqW qysw mwx hY AwpxIAW ieiqhwisk ivrwsqW qysw mwx hY AwpxIAW ieiqhwisk ivrwsqW qy

    XoiDAW dw kMm huMdw hY ieiqhws isrjxw[ ies ieiqhws sMBwlx dw mhqvpUrn kMm aunHW dIAW vwrs kOmW ny krnw huMdw hY[ lyKkaus ieiqhws dIAW prqW Prol ky, Koj ky aus pusqkW c sMBwldyhn[ Awaux vwlIAW pIVHIAW aus qoN roSnI lY ky Awpxw BivK ruSnwauNdIAWhn[ ieiqhws ies gl dw gvwh hY ik ijs kOm ny AwpxIAW mwxXogieiqhwisk pRwpqIAW nhIN sMBwilAw, auh kOmW dunIAW dy nkSy qoN^qm hogeIAW[ pr ijnHW ny AwpxIAW mwxmqI pRwpqIAW AwauxvwlIAW pIVHIAW qk phuMcwieAw, aunHW ny hI dunIAW dy nkSy au~qy rwjkIqw[

    is`K Drm dunIAW Br ivc AwpxI invyklI pihcwx rKdw hY[ isKgurU swihbwn ny su`qI lokweI jwigRq krn leI dUr-dUr qk dIAWpRcwr PyrIAW kIqIAW[ gurU swihbwn ijQy ikqy vI Awpxy pRymI isKW pwsTihrdy, aunHW pws AwpxI koeI inSwnI Xwd vjoN C`f AwauNdy[ gurU kyipAwry is`KW ny ienHW inSwnIAW bVI SrDw Bwvnw nwl pIVHI-dr-pIVHI sMBwl riKAw hY[

    is`K kOm qy auh smW vI AwieAw jdoN ienHW dy isrW dy mu`l vI pweygey[ v`fI igxqI ivc kql-ey-Awm hoey[ Aijhy smyN isKW dw bhuqswrw kImqI srmwieAw hQoN jWdw irhw[ isKW dy kql-ey-Awm dy smyNbhuq swrIAW ivrwsqI vsqUAW nSt kr idqIAW geIAW[ jdoN isK

    dubwrw pYrW-isr hoey qW aunHW ny AwpxIAW ivrwsqI inSwnIAW Bwlxqy sMBwlx dw Xqn SurU kIqw johux qk lgwqwr jwrI hY[

    hux jd isK dunIAW dy hr kony ivc Cw cu`ky hn, isKW Awpxyv`fmu`ly ieiqhws qy AMqW dw mwx hY[ A`j ienHW ny Awpxy iesy ieiqhws dunIAW swhmxy smwrk rUp ivc idRStmwn kr ky nvIN qknIkrwhIN jwxU krvwaux dw auprwlw kIqw hY[ sR I AnMdpur swihb ivKyivrwsq-ey-Kwlsw, cpVicVI dw Piqh burj, Coty G`lUGwry qy v`fy

    sMpwdkIsMpwdkIsMpwdkIsMpwdkIsMpwdkI

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash 2012

    5/96

    gurmiq pRkwS 5 jnvrI 2012

    G`lUGwry dy isrjy smwrk Kwlsy dy ieiqhws dIAW mUMh-boldIAW ivrwsqWhn[

    ivrwsq sMBwlx dw kMm pihly pwqSwh sRI gurU nwnk dyv jI qoNhI SurU hoigAw sI[ sRI gurU nwnk dyv jI ny AwpxIAW pRcwr PyrIAW

    dOrwn BgqW, mhWpurSW dI bwxI iekqrq krn dw Aiq AOKw kwrjKud hI SurU kr idqw sI[ krqwrpur ngr vsw ky ieh iekqrq kIqIivrwsq sMBwl ky Awpxy gurisKW ies dI mhwnqw qoN jwxU krvwieAw[bhuq swrI bwxI dI Kud rcnw kIqI[ ies swrI ivrwsq dI sWB-sMBwldw izMmw gurU swihb ny Agly gurU swihbwn sONipAw[ pMjvyN pwqSwhswihb sRI gurU Arjn dyv jI ny gurU swihbwn duAwrw rcI pivqr bwxIqy iekqrq bwxI dI sMpwdnw kr ky ies ivrwsq sRI gurU gRMQ swihbjI dy rUp ivc sMBwilAw[ ies swrI sWBI hoeI ivrwsq sRI AMimRqsrivKy AdBu`q sRI hirmMdr swihb dI auswrI kr ky aus ivc pRkwS kIqw[bwbw buFw jI ies bwxI rUpI igAwn qoN sMgqW jwxU krvwaux dIizMmyvwrI sONpI geI[ CyvyN pwqSwh dy jnm AsQwn dI Xwd sMBwlxleI sRI gurU Arjn dyv jI ny Cy-hrtw KUh lgvw ky is`KW iek horivrwsq sONpI[ pMjvyN pwqSwh swihb sRI gurU Arjn dyv jI dI Shwdqis`K Drm ivc pihlI Shwdq sI[ jdoN jhWgIr nwl mwhOl KuSgvwrhoieAw qW sR I gurU hirgoibMd swihb jI vloN sweIN mIAW mIr jI dysihXog nwl gurU jI dw ShIdI AsQwn sQwipq kIqw igAw[ isKW ivcrwjsI SkqI dI pRyrnw kwiem krn leI sRI Akwl q^q swihb dIauswrI krvweI geI[

    gurU swihbwn dIAW pYVW qy c`lidAW isKW ny vI Awpxy gurUswihbwn Aqy ShIdW dIAW ivrwsqI inSwnIAW bVI SrDw nwlsMBwilAw hoieAw hY[ ijnHW QwvW qy gurU swihbwn AwpxIAW pRcwr-PyrIAW dOrwn gey, aunHW dy pivqr crn-kmlW ny ijs QW Bwg lwey,aus AsQwn gurduAwrw swihb dI auswrI krvw ky sWB ilAw[ ijnHWibrKW Qly gurU swihbwn ny ivSrwm kIqw, aunHW ibrKW vI ivrwsqI rUpivc sWB-sMBwl ilAw[ ies qrHW AnykW ipMfW ivc gurU swihbwn AqyShId isKW dIAW inSwnIAW sMBwlIAW imldIAW hn[ AnykW QwvW qy

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash 2012

    6/96

    gurmiq pRkwS 6 jnvrI 2012

    h`Q-ilKq ieiqhws gurisKW ny sMBwilAw hoieAw hY[ qKq sRI AkwlqKq swihb, qKq sRI kysgVH swihb, qKq sRI ptnw swihb, qKq sRIhzUr swihb, qKq sRI dmdmw swihb qy AnykW ivrwsqI XwdgwrW dIsMBwl kIqI geI hY[ fyrw bwbw nwnk, BweI rUpw, PPVy BweI ky,

    GuMgrwxw, GuFwxI, kWgV, moqI bwg pitAwlw, qoSwKwnw kpUrQlw, iklHwmubwrk pitAwlw, nMgl, GVUMAw, Dmqwn swihb, nrvwxw, mlyrkotlw,sONtI, kpUrgVH Awid Aijhy izkrXog ipMf hn ijQy is`KW dy qvwrIK-eI-qvrokwqW dy drSn kIqy jw skdy hn[

    AMgryz Awpxy rwj-kwl smyN isKW dw bhuq swrw kImqI srmwieAwieMglYNf lY gey joA`jklH ibRitS Ajwieb Gr ivc hY[ isKW ny bhuqijAwdw jdo-jihd kr ky ienHW qoN kuJ vsqUAW pRwpq vI kIqIAW prAjy vI bhuq swrIAW au~Qy hn[

    ieMnI Anmol ivrwsq dy mwlk hox dy bwvjUd vI jwxy-Anjwxyivc gurU-GrW dIAW nvIAW iemwrqW dI auswrI krdy smyN bhuq swryivrwsqI icMnH Alop vI hogey[ bhuq swrw hQ-ilKq srmwieAw swfyh`QoN jWdw vI irhw[ isKW vloN sdIAW dI imhnq nwl isK rYPrYNslwiebRyrI Aqy kyNdrI isK Ajwieb Gr ivc sWBIAW geIAW ivrwsqIvsqW sMn 1984 dy POjI hmly smyN swfy koloN Koh leIAW geIAW[

    Awpxy gurU-swihbwn Aqy ShIdW dIAW Xwdgwr SqwbdIAWmnwauNidAW isKW ivc nvIN jwigRqI pYdw hoeI[ Awpxy ivrsy drswauxqy sMBwlx dI cyqnw ihq sRI AnMdpur swihb dI DrqI qy ivrwsq-ey-Kwlsw dy rUp ivc AjUbw swfy swhmxy AwieAw hY[ AwDuink ifzItlqknIk dy pRXog nwl bxy ies ivrwsqI AjUby ny dunIAW Br dy AjUibAWivc Awpxw nW Sumwr kr ilAw hY[ ies ivc pMjwbIAW qy is`KW dIivrwsq ies qrHW proky idRStmwn kIqw igAw hY ik hr koeI AS-AS kr au~Tdw hY[ kyvl 70 ku imMtW ivc hI dunIAW dy iksy vI konyqoN AwieAw ivAkqI swfI ivrwsq pRqI BrpUr jwxkwrI hwsl kr gurUswihbwn dy crnW ivc sIs Jukwey ibnW nhIN rih skdw[

    c`pVicVI (srihMd) ivKy bwbw bMdw isMG bhwdr vloN kIqI srihMdPiqh dI Xwd ivc Piqh burj auswirAw igAw hY[ sUbw srihMd

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash 2012

    7/96

    gurmiq pRkwS 7 jnvrI 2012

    vzIr KW vloN BolI-BwlI lokweI qy horhy AMnHy qS`dd bMd krn leIdsvyN pwqSwh swihb sRI gurU goibMd isMG jI ny bwbw bMdw isMG bhwdr QwpVw dy ky zulm dI jVH pu`tx leI nMdyV qoN ByijAw sI[ bwbw bMdwisMG bhwdr ny c`pVicVI dy mYdwn ivc ienHW zwlmW dw sPwieAw kr

    ky isK rwj dI nINh rKI[ ies ieiqhwisk ijq dI ivrwsq drswauNdw ieh Piqh burj Aj dunIAW dIAW sq au~cIAW iemwrqWivc Awpxw nW Sumwr krvw cukw hY[

    Cotw GlUGwrw (kwhvwn) isK ShIdW dI auh ivrwsq hY, ijs dunIAW swhmxy pyS krnw ShIdW scI SrDWjlI dyxw hY[ sMn 1746eI: ivc eymnwbwd dy POjdwr lKpq rwey ny s`c dy hwmI lgBg dshzwr isKW ShId kr idqw[ ienHW ShIdW dw ivrwsqI smwrkdunIAW Br dy lokW Agy Awpxw ieiqhws rihMdI dunIAW qk mUrqImwnkrdw rhygw[

    sMn 1762 eI: ivc ku`p-rhIVw ipMfW dy pws isKW ny bVI bhwdrInwl AihmdSwh AbdwlI dI POj dw mukwblw kIqw[ Bwrq vwr-vwrlu`tx Awey Aihmd Swh AbdwlI ny kdy supny ivc vI nhIN soicAw hovygwik ies vwrI AijhI bhwdr kOm nwl aus dw pwLw pvygw[ lKW dIigxqI ivc cVH AweI POj dw mukwblw krdy hoey 35000 isMG ShIdIAWpw gey[ ienHW ShIdW dI bhwdrI dw ieiqhws dunIAW Br ivc phuMcwauxAqy sdw leI hr iek dy sIny ivc vswaux leI kup-rhIVw (mlyrkotlw)ivKy ivrwsqI smwrk dI auswrI krvweI geI hY[

    ienHW ivrwsqI iemwrqW bxw ky is`KW ny Awpxy ieiqhws sWBx ihq iek kdm hor A`gy pu`itAw hY[ Ajy qW ieh isK ieiqhwsdI kyvl iek JwkI hI hY[ bhuq kMm ies gocry hoxw Ajy bwkI hY[ isKieiqhwisk ivrsy sMBwlx qy pRswrn ihq s. prkwS isMG bwdl mu`KmMqrI pMjwb qy pMjwb srkwr ny joauprwlw kIqw hY aus leI auh vDweIdy pwqr hn[ isK kOm ivc ienHW dy ies kwrj dI sdw SlwGw huMdIrhygI[

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash 2012

    8/96

    gurmiq pRkwS 8 jnvrI 2012

    gurmiq ivc siqgurU dw sMklpgu rmiq ivc siqgurU dw sMklp gurmiq ivc siqgurU dw sMklpgu rmiq ivc siqgurU dw sMklp gurmiq ivc siqgu rU dw sMklp

    -pR o. ikrpwl isMG bfUMgr*

    Akwl purK v`loN AwpxI AgMmI Kyf duAwrw isrijAw bRihmMf,ivSwl isRStI Aqy bhurMgI bnspqI, bhuBWqI Aqy bhuAwkwrI hY[ iehprmwqmw dy svY dw hI pRgtwA hY Aqy ieh Awpy hir iek rMgu hY Awpybhu rMgI] dw vrqwrw hI hY[ gurmiq aus pwrbRhm-prmySr bwryieM\ ivcwr pRgt krdI hY, qyry nwm Anykw rUp AnMqw khxu n jwhIqyry gux kyqy] ies bwry pUrI jwxkwrI pRwpq krnw vI nw isrP iekAqI kiTn kwrj hY sgoN AsMBv hI hY[ iQiq vwru nw jogI jwxY ruiqmwhu nw koeI] jw krqw isrTI kau swjy Awpy jwxY soeI] mnuKIAkl Aqy au~dm ny vK-vK inrxy ley hn prMqU AMqlI g`l AwK dyxIAsMBv hI rhI hY ikau Nik ijauN-ijauN mnu`K Koj krdw igAw iqauN-

    iqauN kwdr dI kudrq dI ies Ascrj bRihmMfI Kyf dy Byd Aqyrhs hor vI pIfy Aqy guMJldwr huMdy cly gey[ prMqU koeI vI aus dwAMq Aqy rhs nhIN pw sikAw[ kwdr dI kudrq coj ivfwxI hY joAgm hY, AQwh hY, byAMq hY, AnMq hY:

    AMq kwrix kyqy ibllwih] qw ky AMq n pwey jwih]eyhu AMqu n jwxY koie] bhuqw khIAY bhuqw hoie] (pMnw 5)

    ies smucy bRihmMf AMdr DrqI Drmswl hY ijs ivc prmwqmwv` loN mnu` KI smwj dI isrjnw kIqI geI hY[ pvx pwxI AgnIpwqwl] iqsu ivic DrqI Qwip rKI Drm swl] ies ivSv smwj

    dIAW AnykW nslW, kOmW, Drm, siBAwcwr, dyS-idSWqr, rMg-rUp,nYx-nkS, bolIAW-BwSwvW, suBwA, siBAwcwr Aqy rIqI-irvwj hn[gurvwk hY:

    - myrY pRiB swcY ieku Kylu rcwieAw]koie n iks hI jyhw aupwieAw] (pMnw 1056)

    - iekqu rUip iPrih prCMnw koie n iks hI jyhw] (pMnw 596)pQr Xug qoN clidAW hau AwieAw dUrhu cil kY mY qkI qau

    * swbkw pRDwn SRo: gu: pR: kmytI, sRI AMimRqsr[ mo: 99158-05100

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash 2012

    9/96

    gurmiq pRkwS 9 jnvrI 2012

    srxwie jIau] sMswr ivc hOlI-hOlI siBAqw AweI Aqy siBAkmnu`K ny smwj ijaUNxXog bxwaux ihq ies ivc keI iksmW dy FMg-qrIky vrq ky sIl, sMjm, sMqoK, sbr Aqy slIky vrgy vDIAw inXmvI sQwipq kIqy[ sMswr dy qkrIbn swry hI Drm ies q`Q mMndyhn ik mnu`KI srIr AMdr prmwqmw dI joq Awqmw ibrwjmwn hYjo mwieAw dI cMcl Kyf Aqy sMswirk kwrnW krky Awpxy mUl prmq`q qQw pwrbRhm-prmySr nwloN dUr ho jWdI hY ilv CuVkI lgIiqRsnw mwieAw Amru vrqwieAw] eyh mwieAw ijqu hir ivsrY mohuaupjY Bwau dUjw lwieAw] Aqy mnu`Kw jnm dw tIcw prmwqmw AqyAwqmw ivckwr peI ies iv`Q (kUV dI pwl) dUr kr ky dohW dy punr-imlwp imiQAw igAw hY[ ies AiDAwqimk kwrj leI,mnu`Kqw syD dyx leI smyN-smyN v`K-v`K pIr-pYgMbr, AOlIey, sMq,swD,Bgq, mhWpurK, Avqwr, rihbr, gurU-siqgurU swhmxy AweyijnHW ny Awpxw-Awpxw vfm`ulw Xogdwn pwieAw Aqy AiDAwqimkqw

    dy mwrg au~qy swbq kdmIN clidAW sMswr ielwhI punr-imlwpdy inSwny dI pR wpqI leI pRyirq krdy hoey mnu Kqw dw mwrg-drSnkIqw[ inscy hI Akwl purK pwrbR hm prmySr hI siq hY,s`c hY, AibnwSI hY[ sc ivc sc hI smw skdw hY, kUVnhIN, jIv Awqmw vI aus scprmsiqprmwqmw dw hI AMS hY[aus ivSy-ivkwrW qQw moh-mwieAw dy Brm-jwl iv`coN k`F ky s`cnwl punr-imlwp leI rwh-dsyry dI loV hu MdI hY[ sc dw mwrgkoeI scw hI ds skdw hY nw ik kcw, JUTw Aqy krm-kWfI[ ies leIs`cy gurU siqgurU dI loV hY[ gurU qoN ibnW qW gur ibnu Goru AMDwru

    hI hY Aqy ingury koeI mwnqw pRwpq nhIN hY, siqgur bwJhu guru nhIkoeI ingury kw hY nwau burw] siqgurU hI pMjW dUqW au~qy ijq pRwpqkrn/krwaux dy smrQ hY, soeI siqguru purKu hY ijin pMjy dUq kIqyvis iCky] qQw siqgur isau icqu n lwieE nwmu n visE minAwie] iDRgu ievyhw jIivAw ikAw jug mih pwieAw Awie] sRI gurUAMgd dyv jI siqgurU dI loV bwry spSt rUp ivc ieM\ smJwauNdy hn,jy sau cMdw augvih sUrj cVih hjwr] eyqy cwnx hoidAW gur ibnuGor AMDwr] BwrqI smwj iek bhu-DrmI, bhu-kOmI, bhu-BwSweI,

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash 2012

    10/96

    gurmiq pRkwS 10 jnvrI 2012

    bhu-siBAwcwrI, bhu-rUpI, bhu-rMgI prMqU Anykqw ivc eykqw vwlwhY[ vK-vK DrmW dy vK-vK rihbr hoey hn ijnHW ny Awpxy-AwpxysmyN dyS-kOm dI vfmulI AgvweI kIqI[ 13vIN qoN 15vIN sdI qk dysmy N ivc iek nvIN AiDAwqimk Aqy smwijk soc, ie`QoN dy sMqW-BgqW vloN pRcwrI geI[ ieh sM q-mhWpurK qQw Bgq ikrqI AqyigRhsQI huMidAW hoieAW Awpxy schu ErY sBu ko aupir scu Awcwru]au~cy-sucy imswlI AiDAwqimk jIvn kwrn Akwl joq nwl mukMmlqOr au~qy iek rUp hI ho gey[ ieh ikrq, igRhsQ Aqy BgqI dy sumyl vwlI iek nvIN lihr sI[ies nvIN roSnI AiDAwqimkqw dyieiqhws ivc sUPI lihr Aqy BgqI lihr vjoN jwixAw jWdwhY[ BgqI lihr dy smkwlI hI 15vIN sdI ivc jwhr pIr jgqu gurubwbw Aqy iek bwbw Akwl rUp vjoN pRis`D sRI gurU nwnk dyv jIdw pRkwS hoieAw, ijnHW ny BwrqI smwj Aqy smucI lokweI ivc PYl rhyBrm, BulyKy, pwKMf, krm-kWf, smwijk burweIAW, iBRStwcwr, nSwKorI,

    iesqrI dy ho rhy Apmwn, aUc-nIc, jwq-pwq, CUq-Cwq, AwpsI n&rq-eIrKw, dvYS, rwjsI jbr, zulm, byiensw&I, Dwrimk k`tVvwd Awid bwry fUMGw AiDAYn kr ky mnu`K ienHW kmIAW,kmzorIAW Aqy burweIAW qoN mukq krwaux ihq iek nvIN invyklI soc,ro SnI Aqy ivcwr ArQwq gurmiq ivcwrDwrw id`qI Aqy nwmDrm dI sQwpnw kIqI, ijs dy AnuXweIAW nMU inrml pMQ qQwauqm pMQ dy pWDI vjoN jwixAw jWdw hY[ sRI gurU nwnk dyv jI nyv`K-v`K DrmW v`loN Akwl purK dKn dyis hrI kw bwsw piCimAlh mukwmw] dy pRcilq ivcwr Anuswr vKo-v`KrIAW idSwvW ivc

    pRBU dI hsqI nMU sQwipq krn ihq kIqy jw rhy pRcwr Aqy ivcwr nkwirAw Aqy rb dI srb-ivAwpkqw dy isDWq nMU aujwgr krn dwkwrj kIqw PrIdw Kwlku Klk mih Klk vsY rb mwih] mMdw iksno AwKIAY jW iqsu ibnu koeI nwih] qQw aUrm DUrm joiq aujwlw] qIin Bvx mih gur go pwlw] sRI gurU nwnk dyv jI Aqy aunHW dyauqrwiDkwrI gurU swihbwn ny iesy ivcwrDwrw Anuswr AmlI rUp ivcjIvn bqIq kr ky smwj swhmxy iek imswl rol mwfl pySkIqw[ sMswrI kwrnW krky mnuKqw ivc pYdw hoey AMDkwr iv`coN k`F ky

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash 2012

    11/96

    gurmiq pRkwS 11 jnvrI 2012

    pRkwS rUp krn vwlI S^sIAq gurmiq ivc gurU qQw siqgurU krkysiqkwirAw igAw[

    sRI gurU nwnk dyv jI ny mwieAw v`loN PYlwey Brm-jwl dy AMDkwriv`coN k`F ky jIv-Awqmw pRBU nwl punr-imlwp leI roSnI idqI[jpujI swihb dy ArMB qoN pihlW jo mUl-mMqr aucwirAw igAw hY, ausivc sRI gurU nwnk dyv jI ny prm-qq prmwqmw, pwrbRhm-prmySr,A`lwh, Kudw, vwihgurU, Akwl-purK dw srUp icqirAw hY Aqy aus nwlAwqmw dy punr-imlwp leI gur pRswid iliKAw hY Bwv punr-imlwp siqgurU (scy gurU) dI ndr, ikrpw-idRStI, imhr duAwrw hIsMBv hY[ sRI gurU nwnk dyv jI ies mhqvpUrn ivsmwdI rhs horspSt krdy hn, gur pUry ivxu mukiq n hoeI scu nwmu jip lwhw hy]

    mwqw, ipqw, skUl AiDAwpk, swD, sMq, Dwrimk AiDAwpk qoNlY ky m`l AKwiVAW qk smwijk izMdgI dy vK-v`K KyqrW ivc mnu`K isiKAq krn, igAwn dyx Aqy AgvweI krn vwlI S^sIAq vI

    gurU/ausqwd krky hI siqkwirAw jWdw hY Aqy aunHW v`loN id`qy igAwnbdly dkSxW vI idqI jWdI hY, prMqU gurmiq ivc smucI izMdgI AgvweI dyx Aqy pRBU-imlwp leI au~cqm jIvn-jugq dsx vwlIS^sIAq scw gurU qQw siqgurU krky mMinAw jWdw hY,jo Awpmukq hY Aqy hornW mnuKW mukq krn dy smrQ hY -AYsy gur kaubil bil jweIAY Awip mukqu mo ih qwrY] ies lyK ivc inrol gurmiqdI roSnI ivc scy gurU qQw siqgurU dy srUp bwry sMKyp rUp ivcivcwr krn dw quC ijhw auprwlw kr rhy hW qW jo pwTkW scy gurUAqy mnuKqw dw soSx krn vwly FONgI, dMBI Aqy AKOqI k`cy gurUAW

    bwry jwxkwrI iml sky qy ies qrHW auh aunHW qoN bcwA kr skx[ motyqOr au~qy kir prpMcu jgq kau fhkY Apno audru BrY] suAwn pUCijau hoie n sUDo kihE n kwn DrY] Aqy guru dwqw guru ihvY Gru gurudIpku iqh loie] qQw so siqguru Dnu DMnu ijin Brm gVu qoiVAw]so siqguru vwhu vwhu ijin hir isau joiVAw] ivcwr duAwrw hI dohWivckwrly AMqr bwry spSt kIqw igAw hY[ gurmiq mnuK Btkx qoNbcx leI s`cy gurU dI Bwl krn leI pRyirq krdI hY ikauNik scw gurUhI mn`uK dw hlq-plq svwr skdw hY, nwnk kciVAw isau qoiV

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash 2012

    12/96

    gurmiq pRkwS 12 jnvrI 2012

    FUiF sjx sMq pikAw] Eie jIvMdy ivCu Vih Eie muieAw n jwhICoiV]

    siqgurU dI hsqI ivc ivSvws kr ky aus dy drswey mwrg qyclxw isK Drm dw buinAwdI qq hY Aqy isKI jIvn dw kyNdr-ibMdUhY[ is`K Drm dw isDWq vI gurU dI pdvI nwl hI sMbMiDq hY[ gurU Aqycyly dI prMprw Bwrq ivc sdIAW qoN clI Aw rhI hY[ gurmiq dI joqjgwaux vwly Dwrimk rihbrW dI sMigAw gurU hox qoN hI aunHW dypYrokwrW is`K AwiKAw jwx l`gw Aqy ienHW dw kwrj hY isKIisiKAw gur ivcwr[ ies leI BwSweI qOr qy vI isK Sbd gurUSbd nwl juiVAw hoieAw hY[ ieiqhwisk qOr qy vI gurU Aqy is`KW dwAtu`t, lMmw Aqy fUMGw irSqw irhw hY[ sRI gurU nwnk dyv jI smyq dsgurU swihbwn gurgdI au~qy ibrwjmwn rhy Aqy 239 swl AmlI qOr qyis`K Drm dI AgvweI krdy rhy Aqy sMswr srbWgI roSnI bKSdyrhy[ gurU swihbwn dI AlOikk Aqy cmqkwrI kihxI Aqy krnI ny

    smwj iek nvyN rMg ivc rMg idqw[sRI gurU nwnk dyv jI dy sbdu gur pIrw gihr gMBIrw ibnu sbdY

    jgu baurwn] Aqy pvn ArMBu siqgur miq vylw] sbdu gurU suriqDuin cylw] dy isDWq au~qy AwDwirq is`K Drm dI nINh r`Kx qoNpihlW Sbd qW mOjUd sI Aqy gurU-cyly dI pRQw vI pRcilq sI prauh isDWq iek AiDAwpk Aqy aus dy ividAwrQI dy irSqy vWg hIsI[ ies isDWq Anuswr cylw hmySW cylw hI sI Aqy gurU, gurU hI sIArQwq iSS, iSS hI sI Aqy AiDAwpk, AiDAwpk hI sI[

    gurbwxI ivc gurU Aqy prmySr ieko smiJAw igAw hY, guru

    prmysru eyko jwxu] gu rmiq ivc gurU iksy srIr jW dyh nhINmMinAw igAw[ ds gurU swihbwn vI joq Aqy jugq krky hI siqkwry Aqy pRvwny jWdy hn, joiq Ehw jugiq swie sih kwieAw PyirpltIAY] ieh joq Sbd rUp hY[ gurU mUriq gurU Sbd hY[ swDsMgiq imil AMimRq vylw iesy leI gurisKW pUjw Akwl kI, prcwSbd kw, dIdwr Kwlsy kw dw aupdyS kIqw igAw hY[ ikauNik gurUprmySr iek hI hY ies leI gurU dw jwp krn dI spSt SbdW ivcqwkId kIqI geI hY:

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash 2012

    13/96

    gurmiq pRkwS 13 jnvrI 2012

    - gurU gurU guru kir mn mor] gurU ibnw mY nwhI hor]gur kI tyk rhhu idnu rwiq] jw kI koie n mytY dwiq]guru prmysru eyko jwxu] jo iqsu BwvY so prvwxu]rhwau]

    (pMnw 864)- gurU guru gurU guru gurU jpu pRwnIAhu]

    sbdu hir hir jpY nwmu nv iniD ApY rsinAihinis rsY siq kir jwnIAhu] (pMnw 1400)

    - guru dyvw guru AlK AByvw iqRBvx soJI gur kI syvw]Awpy dwiq krI guir dwqY pwieAw AlK AByvw] (pMnw 1125)

    huux suAwl pYdw huMdw hY ik imhr jW ndr kYsw gurU kr skdw hY[spSt hY ik imhr jW pRsMnqw jW ndir koeI AijhI hsqI hI bKiSSkr skdI hY ijs dy AMdr sc hY, soc smJ hY, cyqnqw hY, mn AMqr dI soJI hY Aqy auh Akwl pu rK nwl Eq-poq Aqy iek rUp hY,siqgur jyvfu dwqw ko nhI siB suixAhu lok sbwieAw] siqgurU dI

    ikrpw duAwrw hI sc pihcwixAw jw skdw hY Aqy gur Sbd duAwrwhaumY mwr ky sihj dI pRwpqI ho skdI hY, siqgur qy shju aUpjYhau mY sbid jlwie] Aqy siqgur qy scu pCwxIAY sic shijsmwxI] koeI hor igAwn jW isDWq (gur) AijhI imhr, ndr jWpRsMnqw nhIN kr skdw[ qW qy gurU qoN Bwv auh mhwn ielwhI S^sIAqWhI hn ijnHW ny isK Drm, nwm Drm qQw bRihmMfI Drm dI nINhr`KI, ies dI pwlxw kIqI, AMimRqmeI bwxI rcI Aqy dwnW isr dwnnwm dwn dI bKiSS kIqI[ siqgurU dI ikrpw qoN ibnW is`K Awqimk qrkI nhIN kr skdw[ siqgur dI syvw kr ky aus dI

    pRsMnqw lY ky hI jIv Awqimk bl Aqy prm-pdvI pRwpq kr skdwhY[ siqgurU qo N bgYr pRBU-pRwpqI nhIN ho skdI, mq ko Brim BulYsMswir] gur ibnu koie n auqris pwir] pihly Aqy cOQy gurU pwqSwhPurmwauNdy hn:

    - siqgur kI syvw sPlu hY jy ko kry icqu lwie]min icMidAw Plu pwvxw haumY ivchu jwie] (pMnw 644)

    - sw syvw kIqI sPl hY ijqu siqgur kw mnu mMny]jw siqgur kw mnu mMinAw qw pwp ksMml BMny] (pMnw 314)

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash 2012

    14/96

    gurmiq pRkwS 14 jnvrI 2012

    sRI gurU nwnk dyv jI ny Awsw kI vwr ivc ies isDWq bwryzordwr SbdW ivc smJwieAw hY ik siqgurU qoN ibnW pRBU dI pRwpqInhIN ho skdI[ ieh scweI JUTy, kcy Aqy dMBI gurUAW rwhIN sMBv nhINhY ikauNik jo Awp hI k`cw hY Aqy prpMc kr irhw hY auh nw qW AwphI mukq ho skdw hY nw hI iksy qwr jW mukq kr skdw hY[ gurvwkhY:

    - ibnu siqgur iknY n pwieE ibnu siqgur iknY n pwieAw]siqgur ivic Awpu riKEnu kir prgtu AwiK suxwieAw]

    (pMnw 466)- siqgur isau icqu n lwieE nwmu n visE min Awie]

    iDRgu ievyhw jIivAw ikAw jug mih pwieAw Awie] (pMnw 510)siqgurU dI ndr, imhr Aqy imlwp nwl isK dw ihrdw qW SuD,

    KyVy BrpUr, inrml Aqy cVHdI klw vwlw ho hI jWdw hY[ siqgurU qWijs DrqI au~qy ibrwjmwn ho jwvy auh DrqI vI BwgW BrI Aqy hrI-

    BrI ho jWdI hY[ gurvwk hY:ijQY jwie bhY myrw siqgurU so Qwnu suhwvw rwm rwjy] (pMnw 450)

    inrsMdyh Akwl purK dI ivsmwdI, AdBuq, AgMmI Aqy cojivfwxI Kyf smJx-bu Jx leI siqgurU dI loV hY[ siqgurU hIiqRBvx dI soJI bKSx dy smrQ hY[ siqgurU qoN bgYr kIqy swry Xqnkrm-kWf hI hn jo byArQ hn[ siqgurU qoN ibnW kIqy XqnW nwlmnu`K mukqI pRwpq nhIN ho skdI sgoN mnuK Awvwgaux ivc hI PsjWdw hY, ibnu siqgur syvy Taur n pwvhI mir jMmih Awvih jwih]Aqy ibnu bUJy krm kmwvxy jnmu pdwrQu Koie] AijhI Awvwgaux

    Aqy jnm-mrn dI GuMmxGyrI ivcoN kyvl siqgurU hI kFx dy smrQhY, jo Awp pUrw hY Aqy ijs dI bwxI vI pUrI hY auho siqgurU hI BvswgrqoN pwr lMGwvxhwrw hY[ gurvwk hY:

    - guru pUrw pUrI jw kI bwxI Aink guxw jw ky jwih n gxy](pMnw 805)

    - guru boihQu guru byVI qulhw mn hir jip pwir lGwieAw](pMnw 1040)

    siqgurU dI pRwpqI v`fy BwgW nwl huMdI hY, siqgur no sB ko

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash 2012

    15/96

    gurmiq pRkwS 15 jnvrI 2012

    locdw jyqw jgqu sBu koie] ibnu Bwgw drsnu nw QIAY BwghIx bihroie] siqgurU pwKMfI Aqy dMBI kcy gurUAW vWg lokW dy ipCy-ipCyAwp nhIN qury-iPrdy[ aunHW cyly bxwaux dI BuK nhIN huMdI[ prmwqmwdI ijs au~qy suvlI nzr hovy aus dw siqgurU nwl myl huMdw hY[ siqgurUdI loV hI Asl ivc aunHW rUhW huMdI hY jo s`c dIAW muqlwSI huMdIAWhn[ ijnHW ny ivKwvw Aqy AfMbr krnw hY jgq ivc JUT dw pRcwrkrnw hY, aunHW siqgurU nwl kuJ lYxw-dyxw nhIN huMdw[ siqgurU scdw BMfwr hY, auh mnuK sc nwl joVdw hY Bwv siqgur Awpxy sRoq(prmwqmw) nwloN iv`CVIAW rUhW pRBU nwl joVdw hY[ gurvwk hY,jYsw siqguru suxIdw qYso hI mY fITu] ivCuiVAw myly pRBU hir drghkw bsITu] ies leI auh vfw dwqw Aqy pwqSwhW dw pwqSwh hY[ gurUjI ny PurmwieAw hY:

    ndir krih jy AwpxI qw ndrI siqguru pwieAw]eyhu jIau bhuqy jnm BrMimAw qw siqguir sbdu suxwieAw]

    siqgur jyvfu dwqw ko nhI siB suixAhu lok sbwieAw]siqguir imilAY scu pwieAw ijn@I ivchu Awpu gvwieAw]ijin sco scu buJwieAw] (pMnw 465)

    siqgurU bKiSSW dw BMfwr hY, pRiqpwlk hY, durmiq dUr krnAqy gurmiq dw ihrdy ivc pRkwS krn vwlw hY[ siqgurU Awpxy isKau~qy sdw hI idAwlU Aqy ikrpwlU hY[ aus dy swry du`K, pwp Aqy bMDnk`tx vwlw hY[ isK ny AwpxI mq, ivSy-ivkwr iqAwgxy huMdy hn Aqyis`K ny gurU dy hukm ivc hI ivcrnw huMdw hY[ gurvwk hY:

    siqguru isK kI krY pRiqpwl] syvk kau guru sdw dieAwl]

    isK kI guru durmiq mlu ihrY] gur bcnI hir nwmu aucrY]siqguru isK ky bMDn kwtY] gur kw isKu ibkwr qy hwtY]siqguru isK kau nwm Dnu dyie] gur kw isKu vfBwgI hy]siqguru isK kw hlqu plqu svwrY]nwnk siqguru isK kau jIA nwil smwrY]gur kY igRih syvku jo rhY] gur kI AwigAw mn mih shY]Awps kau kir kCu n jnwvY] hir hir nwmu irdY sd iDAwvY]mnu bycY siqgur kY pwis] iqsu syvk ky kwrj rwis]

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash 2012

    16/96

    gurmiq pRkwS 16 jnvrI 2012

    syvw krq hoie inhkwmI] iqs kau hoq prwpiq suAwmI]ApnI ikpw ijsu Awip kryie] nwnk so syvku gur kI miq lyie]bIs ibsvy gur kw mnu mwnY] sosyvku prmysur kI giq jwnY]

    (pMnw 286)siqgurU ikMnw v`fw dwqw hY Aqy aus dI pihcwx kI hY ies dI

    pirBwSw sRI gurU Arjn dyv jI ny suKmnI swihb ivc kIqI hY[ aunHWny disAw hY ik siqgurU auh hY ijs ny siq purK jwixAw hY[ siqpurK jwxnw, aus dw swiKAwqkwr hoxw koeI mwmUlI gl nhIN[ iehisrP jwxkwrI nhIN ieh iek AgMmI AnuBv hY, iek AlOikk rhshY Aqy ielwhI Kyf hY, AcMBeI Aihsws hY, Ascrj kQw hY[ iekivsmwdI AdBuq vrqwrw hY jo buDI-mMfl qoN bhuq au~cw hY[ siqpurKAgMm Agocr hY qyrw mhlu Agocru myry ipAwry ibKmu qyrw hY Bwxw]aus dI rcnw qoN AsIN aus dI vifAweI dw AMdwzw lw skdy hW ArQwqkudrq dI Anykqw, iBMnqw Aqy ivSwlqw qoN hI kwdr dI vifAweI

    bwry Aihsws kIqw jw skdw hY[ aus dI rcnw hI Anyk BWqI,bhurMgI, AnMq Aqy byAMq hY[ mnu`K kroVW jnm lY ky vI roSnI dIrPqwr nwl dOV ky vI aus dI rcnw dw AMq nhIN pw skdw,bhuqwkhIAY bhuqw hoie] vfw swihbu aUcw Qwau] aUcy aupir aUcw nwau] eyvfuaUcw hovY koie] iqsu aUcy kau jwxY soie] ivigAwnIAW Anuswr mnu`KdI hoNd isr& 10 lK swl pihlW hI hoeI hY jdoN ik ieh isRStI 13.5hzwr Arb swl pihlW hoNd ivc Aw cukI sI[ gurbwxI ivc disAwigAw hY ik ieh pwswrw pihlW vI keI vwr hoNd ivc Aw cuikAw hY,keI bwr psirE pwswr] Aqy Driq Awkwsu pwqwlu hY cMdu sUru

    ibnwsI] bwidswh swh aumrwv Kwn Fwih fyry jwsI] auh pwrbRhm-prmySr sdw qoN hI kwiem hY Aqy sdw kwiem rhygw[ siqgurU nwnkdyv jI pwrbRhm-prmySr bwry ieM\ spSt krdy hn ik auh Awidscu jugwid scu] hY BI scu nwnk hosI BI scu] hY[ AijhI AnMq AqyAprMpr-Apwr hsqI nwl rUbrU hoxw mnu`Kw mn jW buDI dy vs dI glnhIN[ siqgur dI pdvI aus prmwqmw vloN hI bKiSS kIqI jWdI hY[cOQy pwqSwh PurmwauNdy hn:

    gur vyKx kau sBu koeI locY nv KMf jgiq nmskwirAw]

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash 2012

    17/96

    gurmiq pRkwS 17 jnvrI 2012

    quDu Awpy Awpu riKAw siqgur ivic guru Awpy quDu svwirAw]qU Awpy pUjih pUj krwvih siqgur kau isrjxhwirAw]

    (pMnw 311)siqgurU dI isrjnw krn vwlw vI Akwl purK Awp hI hY[

    siqgurU ausy dw hI rUp hY[ siqgurU bRhmigAwnI hY[ bRhm igAwnIkau Kojih mhysur] nwnk bRhm igAwnI Awip prmysur] smdrSIhox krky siqgurU dI idRStI KMfW bRihmMfW Aqy swry jIvW au~qy iekswrhI huMdI hY[ auh inrBau Aqy inrvYr huMdw hY[ aus iksy dw BY nhINhuMdw Aqy aus dw iksy nwl vYr nhIN huMdw,BY kwhU kau dyq nih nih BYmwnq Awn] aus leI sB jIv smwn huMdy hn[ auh Drm dw r` iKAk,praupkwrI Aqy zulm dw nws krn vwlw huMdw hY[ auh jnm-mrn qoNmukq prmwqmw vWg hI AibnwsI huMdw hY[ auh ies lok ivc vI Aqyprlok ivc vI Awpxy syvkW is`KW dy nwl huMdw hY ikauNik aus dw invwsswrIAW AwqmwvW ivc huMdw hY[ gurbwxI dw mhWvwk hY:

    - siqguru myrw sdw sdw nw AwvY nw jwie]Ehu AibnwsI purKu hY sB mih rihAw smwie] (pMnw 759)

    - gur kI mihmw ikAw khw guru ibbyk sq sru]Ehu Awid jugwdI jugh jugu pUrw prmysru] (pMnw 397)

    gihr Aqy gMBIr ho ky vyiKAW pqw l`gdw hY ik iek pwrbRhm-prmySr hY jo AprMpr-Apwr, Agm, Agocr, srb lwiek, srbGwiek, srb ko pRiqpwlk, srb gMqw Aqy srb hMqw hY Aqy ie`kprm qq dw AMS jIv Awqmw jo srb lokweI ivc ivdmwn hY[gurmiq ivc jIv-Awqmw iesqrI rUp ivc hI icqirAw igAw

    hY, iesu jg mih purKu eyku hY hor sglI nwir sbweI] ieh jIv-Awqmw Awpxy Dury, Awpxy sRoq, Awpxy Ksm (mwlk) nwloN moh-mwieAwdy jwl ivc Psx Aqy AigAwnqw kwrn Amuk lwlswvW Aqy iqRSnwvWdw iSkwr hox kwrn ivCV jWdI hY[ Awpxy pR BU-pqI nwl punr-imlwp leI moh-mwieAw dy jwl, Brm-gVH qoVn, AigAwnqw mUloN hI imtw ky Aqy kUV dI pwl smwpq krn leI, AwqimkigAwn dw pRkwS pRwpq krn leI gurU-siqgurU dI loV hY Aqy iespunr-imlwp dy kwrj leI ijvyN duinAwvI qOr au~qy AwpxI DI dw

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash 2012

    18/96

    gurmiq pRkwS 18 jnvrI 2012

    irSqw joV ky aus dy Duro pieAw sMjog vwly pqI nwl imlwaux dwkwrj sMswrI ipqw krdw hY, ausy qrHW ies jIv Awqmw dy pRBU-pqInwl punr-imlwp leI qUM swJw swihbu bwpu hmwrw] gurU-ipqw dIloV hu MdI hY jo Brm-jwl dy hnyry ivc TokrW Kw rhI Awqmw shIrsqy pw ky pRBU-pqI nwl punr-imlwp krwaux dw kwrj krdw hY[ies rh`s bwry gurbwxI ivc QW pur QW spSt kIqw igAw hY[ Kwskrky sRI gurU rwmdws jI vloN sUhI rwg ivc aucwrn kIqIAW cwr lwvWiesy Bwv spSt krdIAW hn[ ieQy jIv-Awqmw dw bwbl gurU hY[swD sMgq ivc jwx krky jdoN siqgurU dI mq (gurmiq) pRwpq ho jwvyqW AigAwnqw ktI jWdI hY Aqy igAwn dw pRkwS ho jWdw hY Aqy pRkwSrUp pRBU nwl imlwp sMBv ho jWdw hY[ AYsy siqgurU qoN gurU jI bilhwrjWdy hn, ijs dI ikrpw-idRStI sdkw pRBU dw nwm jipAw jWdw hY[gurvwk hY:

    AigAwnu AMDyrw kitAw gur igAwnu pRcMfu blwieAw]

    bilAw gur igAwnu AMDyrw ibnisAw hir rqnu pdwrQu lwDw]haumY rogu gieAw duKu lwQw Awpu AwpY gurmiq KwDw]Akwl mUriq vru pwieAw AibnwsI nw kdy mrY n jwieAw]

    (pMnw 78)ies qrHW siqgurW dI ndr duAwrw jdoN mnuK dI Awqmw Aqy mn

    iv`coN sd bilhwrI siqgur Apny] nwnk ijsu pRswid AYsw pRBujpny] AigAwnqw, Brm-gVH, moh-mwieAw-jwl smwpq ho jwvy,kUV dI pwl tut jwvy ikv sicAwrw hoeIAY ikv kUVY qutY pwil]hukim rjweI clxw nwnk iliKAw nwil] Aqy mn-Awqmw surKrU ho

    ky sihj AvsQw ivc ivcrdI hY qW pRBU-imlwp leI rsqw pDrw hojWdw hY Aqy eyqu rwih piq pvVIAw cVIAY hoie iekIs] Ab qUhI mYN nw hI Awqmw Aqy prmwqmw iekrUp ho jWdy hn[ gurbwxIAijhy siqgurU dI Su B idRSt dI pR wpqI leI idn-rwq aus dwiDAwn Drn dw aupdyS krdI hY[ gurU jI ieM\ PurmwauNdy hn:

    - guru prmysuru pUjIAY min qin lwie ipAwru]siqguru dwqw jIA kw sBsY dyie ADwru]siqgur bcn kmwvxy scw eyhu vIcwru]

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash 2012

    19/96

    gurmiq pRkwS 19 jnvrI 2012

    ibnu swDU sMgiq riqAw mwieAw mohu sBu Cwru] (pMnw 52)- AimA idRsit suB krY hrY AG pwp skl ml]

    kwm koD Aru loB moh vis krY sBY bl]sdw suKu min vsY duKu sMswrh KovY]guru nv iniD drIAwau jnm hm kwlK DovY]

    su khu tl guru syvIAY Aihinis shij suBwie]drsin prisAY gur U kY jnm mrx duKu jwie] (pMnw 1392)

    siqgurU sB dw sWJw bwp hY, smdrSI hY[ aus leI gur isKwieko ipAwru gur imqw puqw BweIAw] hI hY[ siqgurU sB AMdr myl-imlwp pYdw krn vwlw hY[ ivqkry, eIrKw, dvYS Awid imtwauxvwlw hY[ sB dwqW bKSx vwlw hY[ auh iksy iek iPrky, kOm,nsl, rMg jW mulk qk hI sImq nhIN hY[ auh qW Akwl purK dw hIrUp hox krky sB ipAwr krn vwlw Aqy sB dw hI ipAwrw hY,srb`q dw Blw locx vwlw hY[ gurvwk hY:

    ijnw Bwxy kw rsu AwieAw] iqn ivchu Brmu cukwieAw]nwnk siqguru AYsw jwxIAY jo sBsY ley imlwie jIau](pMnw 72)

    gurbwxI mnuK Aijhy siqgurU dy lV lgx leI pR yirq krdIhY jo sc-Drm idRVH krwvy Aqy Akwl purK dy dr dw mwrg dsxXoghovy[ gurvwk hY:

    so guru krau ij swcu idRVwvY] AkQu kQwvY sbid imlwvY]hir ky log Avr nhI kwrw] swcau Twkuru swcu ipAwrw]

    (pMnw 686)inscy hI gurbwxI mnuK k`cy, dMBI, pwKMfI Aqy krmkWfI

    gurUAW qoN bcx Aqy s`cy gurU lBx leI pRyirq krdI hY[ gurbwxIsiqgurU dy SuB guxW bwry cwnxw pwauNdI hY Aqy bwbw PrId jI dy aupdyS bo lIAY scu Drmu JUTu n bolIAY] jo guru dsY vwt murIdwjolIAY] Anuswr Aijhy sdgux BrpUr siqgurU nwl juVn dI loV hY[s`cw gurU sB dy AOgux bKSx vwlw Aqy srb`q dw Blw locx Aqy krn vwlw Aqy sB iekswr dwqW bKSx vwlw hY, sd-bKiSMd hY[siqgurU mukqI dwqw hY[ siqgurU nwm dw dwqw hY[ siqgurU Awp vImukq hY qy sMprk ivc Awaux vwly jIvW vI mukq krdw hY[ gurbwxI

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash 2012

    20/96

    gurmiq pRkwS 20 jnvrI 2012

    siqgurU dI AgMmI Aqy ielwhI S^sIAq bwry ieM\ roSnI pwauNdIhY:

    vwhu vwhu siqguru purKu hY ijin scu jwqw soie]ijqu imilAY iqK auqrY qnu mnu sIqlu hoie]vwhu vwhu siqguru siq purKu hY ijs no smqu sB koie]vwhu vwhu siqguru inrvYru hY ijsu inMdw ausqiq quil hoie]vwhu vwhu siqguru sujwxu hY ijsu AMqir bRhmu vIcwru]vwhu vwhu siqguru inrMkwru hY ijsu AMqu n pwrwvwru]vwhu vwhu siqgurU hY ij scu idRVwey soie]nwnk siqgur vwhu vwhu ijs qy nwmu prwpiq hoie] (pMnw 1421)

    gurU-Gr dy AinMn syvk Aqy pMQ dy mhwn pRisD ivdvwn BweIgurdws jI AwpxI 26vIN vwr ivc siqgurU dI hoNd, hsqI, S^sIAqAqy sdguxW bwry ieM\ spSt krdy hn ik siqgurU swry guxW dw BMfwr,swry duKW dw dwrU, swry s`uKW Aqy KzwinAW dw mwlk hY, sd bKiSMd hY[

    siqgur guxI inDwnu hY gux kir bKsY AvguixAwry[siqguru pUrw vYdu hY pMjy rog AswD invwry[suK swgru gurdyau hY suK dy myil ley duiKAwry[gur pUrw inrvYru hY inMdk doKI bymuK qwry[gur pUrw inrBau sdw jnm mrx jm frY auqwry[siqguru purK sujwx hY vfy Ajwx mugD insqwry[siqguru AwgU jwxIAY bwh pkiV AMDly auDwry[mwxu inmwxy sd bilhwry[ (vwr 29:19)

    siqgurU tUtI gwFnhwr go upwl] hY[ jy kr koeI siqgurU qoN

    bymuK ho jWdw hY, siqgurU aus dw burw nhIN icqvdy sgoN jykr auh muVsiqgurU dI Srn Aw jwvy qW aus dy swry AOgux, pwp-doK bKSy jWdy hnAqy siqgurU muV aus kMT nwl lgw lYNdy hn Aqy jo vI pRwxI s`cy idloNsiqgurU jI vl iek kdm vI cu kdw hY, siqgurU jI idAwlU AqyikrpwlU hn, auh AnykW kdm Agy ho ky Aijhy isK glvkVI ivclY lYNdy hn[ gurvwk hY:

    - jo srix AwvY iqsu kMiT lwvY iehu ibrdu suAwmI sMdw] (pMnw 544)- crn srin gur eyk pYNfw jwie cl[

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash 2012

    21/96

    gurmiq pRkwS 21 jnvrI 2012

    siqgur koit pYNfw Awgy hoie lyq hY....[(kib`q sv`Xy BweI gurdws jI )

    prMqU jo pRwxI siqgurU dy aupdyS nhIN mMndw Aqy siqgurU qoN mUMhPyr lYNdw hY Aqy kyvl Dn-kubyr-lutyrw hI bx jWdw hY aus dw ieh kcwDn aus nrkW dw BwgI hI bxwauNdw hY Aqy auh mukqI leI kcy gurUAWip`Cy Btkdw iPrdw hY[ aus koeI pRwpqI sMBv nhIN hY[ gurvwk hY:

    kyqy gur cyly Puin hUAw]kwcy gur qy mukiq n hUAw] (pMnw 932)

    hux svwl pYdw huMdw hY ik Aijhy sd-bKiSMd, vf-dwqy, sd jwgq, smdrSI, Akwl rUp, mukqI-dwqy, p`Q pRdrSk, igAwnsrUp, sWJy siqgurU dI pRwpqI ikvyN hovy qW jo jigAwsU gurU-mwrg dwpWDI bx ky min jIqY jgu jIqu] Aqy joqI joiq rlI sMpUrnu QIAwrwm] dI siQqI pRwpq kr sky Aqy Awvwgvx dy c`kr ivcoN sdIvkwlleI bMd Klws ho sky[ gurbwxI QW pur QW jigAwsU dI AgvweI

    krdI hY ikauNik siqgur kI bwxI siq srUpu hY gurbwxI bxIAY]hY ikauNik sc ivc sc hI smw skdw hY, kUV nhIN[ sc ivcsmwaux leI mnuK sicAwr bxn dI loV hY, sic imlY sicAwrukUiV n pweIAY] scy isau icqu lwie bhuiV n AweIAY] ies leIsMswr dy Jmyly, Brm-BulyKy, lwlswvW Aqy iqRSnwvW iqAwg ky gur-aupdyS Awpxy ihrdy ivc vswauNidAW nwm-rMg ivc rMgy jwx dwaupdyS krdI hY prMqU Aijhw qd hI ho skdw hY jykr jigAwsUsiqgurU A`gy mukMml Awqm-smrpx kr dyvy Aqy gur kI miq qUM lyihieAwny], jw kau hir rMgu lwgo iesu jug mih so khIAq hY sUrw]Awqm ijxY sgl vis qw kY jw kw siqguru pUrw] gurU dI mq Dwrn

    kr ky Awpxw sMswirk Aqy AiDAwqimk jIvn bqIq kry[ BweIgurdws jI ies bwry ieM\ smJwauNdy hn:murdw hoie murIdu n glI hovxw[swbru isdik shIdu Brm Bau Kovxw[golw mul KrIdu kwry jovxw[nw iqs BuK n nId n Kwxw sovxw[ (vwr 3:18)

    gurbwxI is` K syvk mn inrml kr ky, kpt Aqy ivkwriqAwg ky siqgur dI Srn ivc Awaux leI pRyirq krdI hY, scy Aqy

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash 2012

    22/96

    gurmiq pRkwS 22 jnvrI 2012

    JUTy mnuK dw insqwrw vI krdI hY[ siqgurU Awpxy is`K syvk dI GwlQWie pwauNdy hn Aqy aus bWh pkV ky ivSy-ivkwr, haumY-hMkwrAwid AOguxW aus iv`coN k F idMdy hn[ sRI gurU rwmdws jI ieM\aupdyS krdy hn:

    siqgur kI syvw inrmlI inrml jnu hoie su syvw Gwly]

    ijn AMdir kptu ivkwru JUTu Eie Awpy scY viK kFy jjmwly]sicAwr isK bih siqgur pwis Gwlin kUiVAwr n lBnI ikqY Qwie Bwly]ijnw siqgur kw AwiKAw suKwvY nwhI iqnw muh Blyry iPrih diX gwly]ijn AMdir pRIiq nhI hir kyrI sy ikcrku vyrweIAin mnmuK byqwly]siqgur no imlY su Awpxw mnu Qwie rKY Ehu Awip vrqY AwpxI vQu nwly]jn nwnk ieknw guru myil suKu dyvY ieik Awpy viK kFY Tgvwly]

    (pMnw 304)siqgurU qoN bymuK hoey kToric`q mnu`K jo AwpxI mq, haumY, hMkwr,

    Brm-BulyKy dw iSkwr hoey huMdy hn Aqy Awpxw hIry ijhw inrmolk

    jIvn kOfI bdly AjWeIN guAwauNdy hn Aqy siqgurU smripq isKdy AMqr bwry vI siqgurU jI ieM\ roSnI pwauNdy hn:- ijn ky icq kTor hih sy bhih n siqgur pwis]

    EQY scu vrqdw kUiVAwrw icq audwis]Eie vlu Clu kir Jiq kFdy iPir jwie bhih kUiVAwrw pwis]ivic scy kUVu n gfeI min vyKhu ko inrjwis]kUiVAwr kUiVAwrI jwie rly sicAwr isK bYTy siqgur pwis]

    (pMnw 314)- so isKu sKw bMDpu hY BweI ij gur ky Bwxy ivic AwvY]

    AwpxY BwxY jo clY BweI ivCuiV cotw KwvY] (pMnw 601)

    prMqU sicAwr isK bxnw Aiq kiTn kwrj hY[ pdwrQvwd dIhnyrI ivc swbq kdmIN ho ky siqgurU dy hukm A`gy sIs invwauxw AqIkiTn hY[ Aijhy mnuK hYin ivrly nwhI Gxy hI hn[ mnu`K leIsMswirk jIvn ivc hMkwr, haumY, kwm, kRoD, loB, moh, lwlswvW AqyiqRSnwvW dy hVH Agy Afol Aqy Aihl rihxw bhuq hI AOKw kwrj hY[gurbwxI ies sbMDI sw pUrn igAwn bKSdI hY[ sRI gurU Amrdws jIies Bgqw kI cwl inrwlI] Aqy ibKm mwrg kihMdy Aqyies mwrg dy pWDI hox leI qnu mnu Dnu sBu sauip gur kau hukim

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash 2012

    23/96

    gurmiq pRkwS 23 jnvrI 2012

    mMinAY pweIAY] dw isDWq inrDwrq krdy hn[ sRI gurU rwmdws jI,qnu mnu kwit kwit sBu ArpI ivic AgnI Awpu jlweI] Aqy qYswihb kI bwq ij AwKY khu nwnk ikAw dIjY] sIsu vFy kir bYsxu dIjYivxu isr syv krIjY] Aqy siqgur kI syvw gwKVI isru dIjY Awpugvwie] sbid mrih iPir nw mrih qw syvw pvY sB Qwie] pwrsprisAY pwrsu hovY sic rhY ilv lwie] ijsu pUrib hovY iliKAw iqsusiqguru imlY pRBu Awie] dw kiTn mwrg aupdySdy hn[ ieh Awpwvwrn, Awpw mwrn Aqy mukMml smrpx krn dw mwrg hY[ siqgurUnwl imlwp krn dw ieh hukm rzw ivc cl ky hI sMBv ho skdwhY[ gurvwk hY:

    - siqguru AwKY su kwr kmwvin su jpu kmwvihgurisKW kI Gwl scw Qwie pwvY] (pM nw 317)

    - siqgur AwgY sIsu Byt dyau jy siqgur swcy BwvY]Awpy dieAw krhu pRB dwqy nwnk AMik smwvY] (pMnw 1114)

    siqgurU A`gy is`K dI koeI ikMqU-pR MqU nhIN hY sgoN gur-mwrg dyAfol Aqy idRVH pWDI hox, AwSw ivc inrwS rihx, sbr, sMqoK AqysMjmI jIvn ijaUx Aqy isKI isiKAw gur vIcwir] dI aucqmjIvn-jugq Apxwaux dw nwm hY, is`KI[ ieh KMinAhu iqKI Aqyvwlhu inkI Aqy gur isKI brIk hY Aqy KMfy dI Dwrw au~qy clxdw rsqw hY[ gurvwk hY:

    jy guru iJVky q mITw lwgY jy bKsy q gur vifAweI]gurmuiK bolih so Qwie pwey mnmuiK ikCu Qwie n pweI]

    (pMnw 758)siqgurU s`c dw vpwrI hY[ auh Awp siq srUp hY[ siqgurU hr

    vyly Aqy hr QW sc vjoN hI vrqdw hY[ siqgurU dw bcn AMimRq hY[siqgurU dI pihcwx kyvl gurmuK hI kr skdw hY[ auh siqgur bcnubcnu hY siqgur hI hY[ gurU qIrQ hY[ gurU rihmqW dw vgdw dirAwauhY, gurU bKiSSW dw Amuk Aqy AKut BMfwr hY[ siqgurU mnuK-mwqrleI hrI-pRBU dy mwrg dw p`Q-prdrSk hY ikauNik auh Kud ausy mwrgdw pWDI hY[ gurU qwrxhwrw hY[ gurvwk hY:

    ijs dY AMdir scu hY so scw nwmu muiK scu Alwey]Ehu hir mwrig Awip cldw hornw no hir mwrig pwey]

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash 2012

    24/96

    gurmiq pRkwS 24 jnvrI 2012

    jy AgY qIrQu hoie qw mlu lhY CpiV nwqY sgvI mlu lwey]qIrQu pUrw siqgurU jo Anidnu hir hir nwmu iDAwey]Ehu Awip Cutw kutMb isau dy hir hir nwmu sB isRsit Cfwey]jn nwnk iqsu bilhwrxY jo Awip jpY Avrw nwmu jpwey]

    (pMnw 140)

    sRI gurU rwmdws jI siqgurU Aqy isK dI AwpsI pRIq dI iesAgMmI Aqy ielwhI Kyf ibAwn kridAW PurmwauNdy hn ik siqgurUnwl pRIq krn vwly guris`KW dy muK aujl Aqy ihrdw sdIv KyVy ivcrihMdw hY[ gurU dy Bwxy Aqy hukm ivc ivcrn vwly guris`KW qoN siqgurUbilhwr jWdy hn[ siqgurU nwm dw BMfwr hY Aqy gurisK gurU pwsoN nwmdI dwq pRwpq krdw hY[ gurvwk hY:

    gurisKW min hir pRIiq hY guru pUjx Awvih]hir nwmu vxMjih rMg isau lwhw hir nwmu lY jwvih]gurisKw ky muK aujly hir drgh Bwvih]

    guru siqguru bohlu hir nwm kw vfBwgI isK gux sWJ krwvih]iqnw gurisKw kMau hau vwirAwjo bhidAw auTidAw hir nwmu iDAwvih] (pMnw 590)

    Aijhy siqgurU dw au pdyS-AMimRq bcn au~qm hY, ivl Kx hY,mMnxXog hY[ ieh AMimRq hY ikauNik ieh qW Dur kI bwxI AweI]iqin sglI icMq imtweI] qQw hau Awphu boil n jwxdw mY kihAwsBu hukmwau jIau] qQw jYsI mY AwvY Ksm kI bwxI qYsVw krIigAwnu vy lwlo] hY[ ieh gurbwxI AMimRq bcn siqgur kI bwxI jobolY so muiK AMimRqu pwvY] qQw scw siqguru scI bwxI ijin scuivKwilAw soeI] dw ivsmwdI vrqwrw hY[ iesy leI gurbwxI mnuK-

    mwqr ies siq-siq kr ky mMnx leI pRyrdI hY[ gurvwk hY:siqgur kI bwxI siq siq kir jwxhu gurisKhu hir krqw Awip muhhu kFwey](pMnw 308)

    ieh gurbwxI siqgurU dy Sbd rUpI bcn hI gurU rUp hn[ sRI gurUrwmdws jI ieM\ spSt krdy hn:

    bwxI gurU gurU hY bwxI ivic bwxI AMimRqu swry]guru bwxI khY syvku jnu mwnY prqiK gurU insqwry] (pMnw 982)

    siqgurU sRI gurU gRMQ swihb ivc joq Aqy jugq dovyN hI mOjUd hn

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash 2012

    25/96

    gurmiq pRkwS 25 jnvrI 2012

    Aqy iesy Sbd gurU dSmyS jI ny nMdyV dI DrqI au~qy gurqwgdIau~qy ibrwjmwn kr ky smUh guris`KW AwigAw BeI Akwl kI qbYclwXo pMQ] sb isKn ko hukm hY, gurU mwnIE gRMQ] gurU gRMQ ko mwnIE,pRgt gurW kI dyh] jo pRBu ko imlbo chy, Koj sbd mYN lyh] sRI gurUgRMQ swihb jI dy lV lwieAw hY jo igAwn dy BMfwr Aqy joq rUp hn[

    aukq sMKyp ivcwr auprMq spSt hY ik mnuK AiDAwqimk AqysMswirk jIvn dI sPlqw Aqy jIvn dw lkS pRwpq krn leI smrQsiqgurU dI loV hY[ auh smrQ siqgurU Sbd gurU dy rUp ivc sMswrpws sRI gurU gRMQ swihb mOjUd hY[ jo bRihmMfI igAwn dw swgr hY, AiDAwqimk Aqy sMswirk jIvn dI srbpKI Aqy mukMml sPlqwleI aucqm jIvn jugq hY Aqy jwgq joq hY prMqU sB kuJ pwshuMidAW hoieAW vI AsIN hnyry ivc TokrW Kw rhy hW[ AMimRq dw BrpUrBMfwr hox dy bwvjUd AsIN ibK hI Kt rhy hW Aqy sMBwl rhy hW[ sUrjW dy vI sUrj dI pRq`K roSnI dy huMidAW hoieAW vI Gor AMDwr dI

    GuMmxGyrI ivc Psy hoey hoey hW[ gurvwk hY:- eyqY jil vrsdY iqK mrih Bwg iqnw ky nwih] (pMnw 1282)- kbIr mnu jwnY sB bwq jwnq hI Aaugnu krY]

    kwhy kI kuslwq hwiQ dIpu kUey prY] (pM nw 1376)dSmyS ipqw sRI gurU goibMd isMG jI vI ies sMswrI kmzorI v`l

    iDAwn idvwauNidAW PurmwauNdy hn ik lokweI krm-kWfW ivc Ps kyAwpxw jIvn guAw rhI hY Aqy aus Akwl purK, pwrbRhm-prmySr,Bgvwn dI smJ nhIN Aw rhI[ ieho vfw duKWq hY jo Awvwgvn leIizMmyvwr hY[ gurU jI ny PurmwieAw hY:

    kUr ikRAw auriJE sBhI jg sRI Bgvwn ko Bydu n pwieE]

    ieh Byd, ieh rhs, ieh roSnI, ieh igAwn qW kyvl qy kyvls`cw gurU siqgurU hI ds skdw hY[ ies leI mnuKw jIvn dI sBqoN v`fI loV hI siqgurU dI Bwl Aqy pRwpqI krnw hY qW jo gur-aupdyS au~qy clidAW Awpxw jIvn-mnorQ pRwpq kr skIey[

    AwE! ju `go j`ug At`l smr` Q siqgurU sRI gurU gRMQ swihb qoNinrmolk igAwn dI roSnI pRwpq krIey Aqy Awpxw lok suKIAw Aqyprlok suhylw kr leIey[

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash 2012

    26/96

    gurmiq pRkwS 26 jnvrI 2012

    AMimRq sru isPqI dw GruAMimRq sru isPqI dw GruAMimRq sru isPqI dw GruAMimRq sru isPqI dw GruAMimRq sru isPqI dw Gru

    -fw. hrbMs isMG*

    jdoN AsIN pMjwb dy ieiqhws vl JwqI mwrdy hW qW lgdw hY ikpMjwb ivc nvyN-nvyN ngr vswaux dw ijMnw kMm isK gurU swihbwn ny kIqwhY, ieMnw kMm kdy vI iksy bwdSwh jW id`lI dy sulqwnW ny nhIN kIqw[ sRIAMimR qsr, qrnqwrn swihb, goieM dvwl swihb, krqwrpu r swihb,kIrqpur swihb Aqy sRI AnMdpur swihb Awid ngr gurU swihbwn dy hIvswey hoey hn[

    sRI AMimRqsr ijs dw Swbidk ArQ hY AMimRq dw srovr, AMimRqdw kuMf, AQvw AMimRq dw qlwb[ iesy AMimRq srovr dy nwm qoN hI ngr dw nwm AMimRqsr pRisD hoieAw[ ieh ngr AwpxIAW Dwrimk

    rvwieqW, sihnSIlqw Aqy kOmI ivrsy krky sm`ucy dyS dw iek mhwnngr hY ijs dI nINh, cOQy gurU sRI gurU rwmdws jI ny 1577 eI: ivcAwpxy kr-kmlW nwl rKI sI[ ies dw muFlw nwm ck rwmdwsAQvw rwmdwspurw sI pr hOlI-hOlI AMimRq srovr dI hoNd kwrn iesngr sRI AMimRqsr krky jwixAw jwx lg ipAw[ vYsy gurbwxI ivcAMimRqsr dw AMqRIv Bwv nwm rUpI AMimRq hY, ijs ivc ieSnwn krnnwl ienswn dy qn qy mn dy rog k`ty jWdy hn Aqy aus dw ihrdw SWqAqy sihj dw Gr bx jWdw hY[ gurbwxI dw mhWvwk hY:

    AMdrhu iqRsnw Agin buJI hir AMimRq sir nwqw]vfI vifAweI vfy kI gurmuiK bolwqw]6] (pM nw 510)

    sRI gurU rwmdws jI duAwrw ArMBy kwrj krky ieh ngr jldI hIis`K Drm dw kyNdr Aqy pMjwb dw sB qoN pRis`D ngr bx igAw[ sRI gurUArjn dyv jI ny AMimRq srovr dy ivckwr sR I hirmMdr swihb dIsQwpnw kIqI[ sRI hirmMdr swihb dI muFlI iemwrq 1601 eI: ivcbx ky iqAwr ho geI sI[ 1604 eI: ivc sRI hirmMdr swihb ivKy sRIgurU gRMQ swihb jI dw pihlw pRkwS kIqw igAw[ sRI hirmMdr swihb dy* # 4840, Street No. 44, Raghavpura, Karol Bagh, New Delhi-110005. Ph.

    011-55742182

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash 2012

    27/96

    gurmiq pRkwS 27 jnvrI 2012

    cwr drvwzy rKy gey ijs dw Bwv sI ik rb dw ieh Gr hr jwq, hrDrm qy hr nsl dy bMdy leI sdw K`ulHw hY[ ies ivSv-BweIcwry AqysWJIvwlqw dy mhwn kyNdr vjoN sQwipq kIqw igAw sI[ sRI gurU gRMQswihb jI dw rbI sunyhw swrI mwnvqw leI hY Aqy ies dI soJI swswD-sMgq Aqy Bly purSW dI sMgq duAwrw hI imldI hY[ gurbwxI dwieh sunyhw A`j vI sw iehI pRyrnw dy irhw hY:

    ibsir geI sB qwiq prweI]jb qy swDsMgiq moih pweI]1] rhwau]nw ko bYrI nhI ibgwnw sgl sMig hm kau bin AweI]1]

    (pMnw 1299)sRI gurU hirgoibMd swihb jI ny 1609 eI: ivc sR I hirmMdr

    swihb dy swhmxy Akwl q^q swihb dI sQwpnw kIqI[ ieQy bYT ky gurU swihb kOmI pRogrwm aulIkdy qy AweIAW isK sMgqW sMboDnkirAw krdy sn[ isK Drm ivc mIrI-pIrI dw sMklp Awp jI dI

    hI dyx hY[ATwrHvIN sdI dy muFly AD ivc ies ngr AnykW vwr FwihAw

    Aqy AnykW vwr auswirAw igAw[ kdy pMjwb dy muZl hwkmW dI s^qIAqy kdy nwdr Swh Aqy AbdwlI dy hmly[ qSdd dy ies dOr ivcis`KW AwpxI invyklI hoNd bxweI r`Kx leI bhuq kurbwnIAWkrnIAW peIAW[ sRI AMimRqsr srovr dI prkrmw ivc bxy hoey BweIsu `Kw isMG BweI mihqwb isMG, bwbw dIp isMG jI Aqy inhMg bwbwgurbKS isMG dy AsQwn Drm Aqy AzwdI leI ShwdqW Aqy Adu`qIXwdgwrW hn[ sRI hirmMdr swihb dw mOjUdw rUp 1764 eI: qoN bwAd

    hoNd ivc AwieAw sI[ 1802 eI: ivc jdoN mhwrwjw rxjIq isMG nysR I AMimRqsr Awpxy rwj ivc imlwieAw qW ieQy BMgI imsl dysrdwrW dw rwj sI[ mhwrwjw rxjIq isMG dy AiDkwr Qly Aw jwxmgroN sRI AMimRqsr Kwlsw rwj dI dUsrI rwjDwnI vjoN jwixAw jwxlg ipAw[ ies ngr ny ijMnI qrkI mhwrwjw rxjIq isMG dy smyNkIqI, aunI qrkI aus qoN pihlW Aqy aus qoN mgroN kdy vyKx ivc nhINAweI[ sRI hirmMdr swihb au~pr sony dy pqry lgvwaux dI syvw vImhwrwjw rxjIq isMG ny hI kIqI sI[

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash 2012

    28/96

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash 2012

    29/96

    gurmiq pRkwS 29 jnvrI 2012

    kIqI sI[ 13 ApR Yl 1919 vYswKI vwly idn sRI AMimR qsr dyjilHAW vwly bwg ivKy sYNkVy ihMdU, is`K Aqy muslmwnW dw sWJw lhUfu`ilHAw sI[ jnrl fwier ny SWqmeI jlsw kr rhy BwrqIAW qygolIAW clw ky krIb sq sO lokW plW ivc hI mOq dI nINd suAwid`qw sI[ srkwrI AMkVy ShId hox vwilAW dI igxqI 379 dsdyhn[ pr gYr srkwrI AMkiVAW Anuswr ieh igxqI 799 sI[ AwmqOr qy jilHAW vwlw bwg dI Gtnw Bwrq dI AzwdI dy AMdoln dwTurning Point Bwv-iek mhqvpUrn moV smiJAw jWdw hY, ijs qoNbwAd dyS leI pUrn svrwj dI lihr zor pkV geI sI[ jilHAW vwlybwg dy swky qoN pRBwivq ho ky dyS dy mhwn spUq Aqy ivSv pRisD kvIribMdr nwQ tYgor ny Awpxw sr dw iKqwb Aqy AMgryzI hkUmq v`loNimly snmwn AMgryzW moV idqy sn[

    ieQoN hI isK gurduAwirAW durwcwrI Aqy srkwrI soc rKxvwly mhMqW qo N Azwd krvwaux leI AkwlI AQvw gurduAwrw suDwr

    lihr SurU hoeI sI[ ies lihr dy AMqrgq isK jiQAW sRI nnkwxwswihb, qrnqwrn swihb, pMjw swihb, isAwlkot, gurU ky bwg Aqyhor AsQwnW qy bVIAW kurbwnIAW krnIAW peIAW sn[ iek AMgryzpwdrI AYNfrIaUz ny gurU ky bwg dI Gtnw qoN mgroN iliKAw sI ik mYNie`Qy iek nhIN sYNkVy eIsw sUlI qy cVHdy vyKy hn[ hOlI-hOlI gurduAwrwsuDwr lihr AzwdI dy AMdoln dw hI ihsw bx geI sI[ iesy krkycwbIAW dy morcy dI sPlqw qoN bwAd mhwqmw gWDI ny bwbw KVk isMG qwr Byj ky iliKAw sI vDweI hovy, AzwdI dI pihlI lVweIij`qI geI hY[ iesy AzwdI dI lVweI ivc ku`dx vwly bwbw sohx

    isMG Bknw, bwbw guridq isMG, mdn lwl FINgrw, s`qpwl Aqy sYP- au-dIn ikclU Awid suqMqrqw sM grwmIey sRI AMimRqsr izlHy jW sRIAMimRqsr Sihr dy rihx vwly sn[

    ividAk Aqy swihqk Kyqr ivc vI sRI AMimRqsr dw XogdwnAdu`qI irhw hY[ sRI gurU gR MQ swihb dI sMpwdnw dw kwrj iesy ngrivc hI sMpUrn hoieAw sI[ ies gRMQ ivc isK gurU swihbwn qoN Cut 15ihMdU qy muslmwn BgqW Aqy BtW dI bwxI vI drj hY[ ienHW ivc BgqSyK PrId jI, Bgq kbIr jI, Bgq rivdws jI, Bgq nwmdyv jI,

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash 2012

    30/96

    gurmiq pRkwS 30 jnvrI 2012

    Bgq iqRlocn jI Aqy Bgq DMnw jI vrgy Bgq swihbwn vI Swml hnqy s`qw blvMf jI, bwbw suMdr jI qy BweI mrdwnw jI vrgy gurU-Grdy SrDwlUAW dw vI Xogdwn hY[ BweI gurdws jI ny AwpxIAW bhuqIAWvwrW Aqy kibq sveIAW dI rcnw vI iesy ngr ivc rih ky hI kIqIsI[ 19vIN sdI dy AMqly dhwky ivc sQwipq hoieAw Kwlsw kwljpMjwb dw sB qoN v`fw ividAk Adwrw sI ijs ny BweI swihb isMG,ipR MsIpl qyjw isMG Aqy BweI ibSn isMG vrgy ivdvwn vI pYdw kIqy Aqy AMqrrwStrI p`Dr dy iKfwrI vI[ BweI vIr isMG, nwvlkwrnwnk isMG, DnI rwm cwiqRk, mOlw bKS kuSqw, bwvw blvMq, pRo . pUrnisM G, s. gurbKS isMG pR IqlVI Aqy fw. gopwl isMG drdI vrgyswihqkwr iesy ngr nwl sMbMiDq rhy hn[ gurU nwnk dyv XUnIvristIdy sQwipq ho jwx nwl ividAk Kyqr ivc ies ngr dI mhwnqw horvI vD geI hY[ inSkwm syvk Bgq pUrn isMG dw ipMglvwVw hzwrWrogIAW dI Srn-sQlI hY ijQy ibnW iksy Byd-Bwv dy aunHW dI dyK-Bwl

    kIqI jWdI hY[ pwiksqwn ivcly gurduAwirAW dI Xwqrw jwx vwlyjQy vI sRI AMimRqsr qoN hI jWdy hn Aqy Bwrq qy pwiksqwn dIAWsrkwrW v`loN clweI geI sdBwvnw b`s vI ie`QoN hI AtwrI bwrfr pwrkr ky im`qrqw dw sunyhw guAWFI dyS qk phuMcwauNdI hY[

    sRI AMimRqsr pMjwb dw hI nhIN sgoN smucy Bwrq dw iek pRisDngr hY[ ies is`KW dw m`kw Aqy rom vI ikhw jWdw hY[ isKW dIpwrlImYNt, SRomxI gurduAwrw pRbMDk kmytI dw m`uK d&qr vI ie`Qy hYAqy kyNdrI isK Ajwieb Gr vI[ ies ngr ny s. igAwn isMG nkwS,s. Twkr isMG qy s. sohn isMG vrgy klwkwr pYdw kIqy hn ijnHW dy

    icqr sRI drbwr swihb sRI AMimRqsr Aqy dyS qy ivdyS dy ngrW dIAWpRis`D Awrt gYlrIAW ivc vyKy jw skdy hn[Ajoky smyN ivc sMn 1984 qoN bwAd ies ngr ny keI duKdweI

    GtnwvW dyKIAW hn[ sB qoN duKdweI Aqy mMdBwgI Gtnw swkw nIlwqwrw sI, jdoN BwrqI POjW ny sRI drbwr swihb Aqy sRI Akwl q^qswihb qy hmlw boilAw[ pr ipAwr Aqy AwpsI BweIcwry dIAWmhwn prMprwvW sdkw hI AM imRq sru isPqI dw Gru bixAw irhw hY[

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash 2012

    31/96

    gurmiq pRkwS 31 jnvrI 2012

    BweI s`qy blvMf dI vwr dw rUp ivDwnBweI s`qy blvMf dI vwr dw rUp ivDwnBweI s`qy blvMf dI vwr dw rUp ivDwnBweI s`qy blvMf dI vwr dw rUp ivDwnBweI s`qy blvMf dI vwr dw rUp ivDwn

    -fw. rimMdr kOr*

    iksy swihiqk ikrq muK rUp ivc do p`KW qoN pVcoilAw jWdwhY[ pihlw aus dw ivSy-gq AiDAY n Aqy dUsrw aus dw rUp-gqAiDAYn[ swihq smwj dw pRiqibMb SbdW rwhIN pyS krdw hY[ swihqdy pRgtwA mwiDAm vjoN Agy keI swihiqk rUp swihqkwrW vloN vrqyjWdy hn[ swihq dy do m` uK Byd pd Aqy gd hn[ iksy vI BwSwivc pd hmySW hI gd nwlo N pihlW isrjn pRikRAw dy isty vjoN hoNdivc AwauNdw hY[ kwiv rUp rcnw dw sMbMD mn`uKI jzibAW nwl juiVAwhuMdw hY[ ies kwrn hI ies idl dI bolI Aqy vwrqk qrk AqydlIl pRDwn rcnw AQvw idmwg dI bolI ikhw jWdw hY[

    mn`uK Awpxy AnuBv dUijAW nwl sWJw krn leI iksy ivSyS

    swihiqk rUp dw Awsrw lYNdw hY[ vwr, pd swihq dw iek ivSySkwiv-rUp hY[ vwr, ibAwnIAw kwiv dw iek swihiqk rUp hY[

    keI Awlock vsqU Aqy rUp dy sMbMD dvMdwqmk mMndy hn[mwrks Anuswr rUp vsqU dI hI aupj hY Aqy ieh iPr vsqU dUhrysMbMDW kwrn pRBwivq krdI hY[1 ies qrHW lUkwc ny Awpxy ivcwrW dwpRgtwvw kIqw hY: swihq ivc Asl smwijk qq aus dw rUp hY[2

    bySk ieh Awlock rUp nwlo N ivSy vD mhqv idMdy hn pr iksyswihiqk ikrq ibnW rUp-gq guxW qoN isrijAw nhIN jw skdw[ rUpdw mhqv vI iksy swihiqk ikrq leI aunW hI hY ijnW ik ivSy dw[

    bySk ivcwr ikMny hI au~qm hox jykr aunHW kihx dw FMg koeI swrQknw hovy qW auh pwTk au~pr koeI pRBwv nhIN pw skdy[ ieho kwrn hYik purwqn swihqkwrW dIAW rcnwvW ienW smW bIq jwx auprMq vIAwpxI klwqmkqw dy jwdU nwl pwTkW kIl lYNdIAW hn[

    ies pRkwr AsIN sqy blMvf dI vwr dy rUp ivDwn bwry ivsiqRqcrcw krWgy[ ies sbMD ivc ies vwr dy CMd AlMkwr rs, ibMb, bolI,SYlI, js Awid bwry crcw kIqI jwvygI[* Akwl ifgrI kwlj lVkIAW, sMgrUr[

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash 2012

    32/96

    gurmiq pRkwS 32 jnvrI 2012

    1. CMd :1. CMd :1. CMd :1. CMd :1. CMd : CMd kwiv-rcnw dw srIr hY qy ijs qrHW iksy ivAkqI aus dy srIirk rUp ivc hI jwixAw jw skdw hY, kwiv-rcnw dI jwx-pCwx pihlW ies dy srIr CMdW rwhIN hI huMdI hY[ ijMnw ieh srIrichrw mUhrw, v`D jwixAw pihcwixAw hovygw, EnI hI koeI rcnw vDyrypRvwn hovygI, Awdr pvygI[ so kwiv-rcnw dI lok pRvwnqw dw vIbhuq hd qk ies dy CMd-rUp dy jwxy-pCwxy hox au~qy inrBr hY[3gdnwloN pd dw inKyVw krn vwlw muK q`q CMd hY[ CMd dI BwrqI kwiv-Swsqr ivc ivSyS mh` qqw rhI hY[ CMd dI ivSySqw bwry BweI kwnHisMG nwBw ny ies qrHW ivcwr pRgt kIqy hn:

    CMd SwsqR dI au~qmqw sw d`sx dI loV nhIN kXoNik Awidkwl qoN hI ies dI mihmw clI AweI hY, vYidk irSIAW ny ies vydWg mMinAw hY; Aru jgq gurU nwnk dyv Aqy aus dy srUp sqgurWny SWq Aru vIr Awid rs BrI AkwlI bwxI CMdW ivKy rcI hY, lokpRis`D AnMq BwSw dy kvIAW ny BI iesy dw AwSRX lY ky jgq ivc mwn

    pwXw, Aru Awpxy gux dw iskw gux gRwhkW dy icq pr jmwXw hY[4ihMdI swihqX-koS Anuswr, AKr, AKrW dI igxqI qy qrqIb

    mwqRw dI igxqI qy ivSrwm Awid nwl sMbMiDq Awid Kws inXmW ADInrcI geI pd rcnw CMd khwauNdI hY[5

    fw. pRym pRkwS isMG ny CMd dI pirBwSw ies pRkwr kIqI hY:kivqw ivc mwqRw jW vrxW Kws ivauNq nwl joV ky vzn, qol,

    sur, ibsrwm dw iKAwl r`KdI hoeI qukWq dy myl nwl lYA pYdw krnIhI CMd hY[6

    CMd sbMDI AMgryzI ivSvkoS ivc iliKAw hY:

    inXmq kwiv lYA, CM d hY jW kwiv CMd ivc pRgt hoieAwlYAwqmk Aqy mwpxXog pYtrn hI CMd hY[7

    bhuq swry ivdvwn CMd kwiv-rcnw dw zrUrI AMg nhIN mMndy[ies bwry bhuq mq-Byd cilAw Aw irhw hY ik kwiv-rcnw leI CMdzrUrI hY ik nhIN[ jo ivdvwn CMd koeI mh`qv nhIN idMdy, aunHW dwmoFI ArsqU hY[ aus ny AwpxI rcnw poieitks ivc iliKAw hY ikkwiv-rcnw ivc CMd koeI Kws mh`qqw hwsl nhIN[ BwvyN zmwny dyrsm irvwj ny CMd kwiv-rcnw nwl joV idqw hY pr kyvl CMd rcnw

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash 2012

    33/96

    gurmiq pRkwS 33 jnvrI 2012

    vwly kvI nhIN AwiKAw jw skdw[ ArsqU dy ies iKAwl dI puStIies g`l qoN vI ho jWdI hY ik aus ny plYto dy isMpozIAm dI SYlI vI by-vzn qy by-bihr kivqw ivc Swml kIqw hY[8

    prMqU dUjy pwsy bhuq swry ivdvwn CMd kwiv-rcnw dw zrUrI

    AMg mMndy hn Aqy auh CMd rihq kwiv-rcnw jW KulHI kwiv-rcnw mMnx leI iqAwr nhIN hn[ vrfzvrQ ny AwiKAw hY ik jy mItr(CMd) dw iDAwn nw r`iKAw jwvy qW pd qy gd ivc kI Prk hoieAw?9

    pMjwbI dy pRis` D ikswkwr vwirs Swh ny vI SwierI leI ArUz dyigAwn dw hoxw zrUrI mMinAw qy ikhw:

    ielm SwierI dw ijs pqw nwhI[aus ielm ArUz pVHweIey jI[10

    auprokq dohW pKW dIAW DwrnwvW vwcx auprMq ieh spSthuMdw hY ik nw qW inrol CMdwbMdI hI kwiv-rcnw hY Aqy nw hI SbdW dwinrol vwrqk rUp kwiv ho skdw hY[ CMd kwiv dI suMdrqw ivc vwDwkrn dw iek ivSyS swDn mMinAw igAw hY[

    BweI kwnH isMG nwBw ny CMdW dy cwr Byd kIqy hn: mwiqRk CMd,vrixk CMd, gx CMd Aqy imiSRq CMd[1. mwiqRk CMd auh hYn ijnHW ivc kyvl mwqRw dw ihswb rKIdw hY,

    A`Kr Aqy gx dw koeI inXm nhIN, jYsy dohw Ar CpX Awidk[2. vrx CMd auh hn, ijnHW ivKy mwqRw Aru gx dw koeI inXm nhIN,

    kyvl AKrW dI igxqI pUrI rKI jWdI hY, jYsykibq Ar korVwAwidk[

    3. gx CMd auh hYn ijnHW ivc kyvl gxW dw ihswb vrqINdw hY , jYsySiSvdnw Aru BujMg-pRXwq Awidk[

    4. imiSRq CMd auh hYn ijnHW ivKy mwqRw gx AQvw vrx Aqy gx dohWdw ihswb shI rKIdw hY , jYsyaugwQw, SoBn Aqy qwtMk Awidk[11

    vwr, pauVIAW ivc ilKI jWdI hY[ pauVI dy koSgq ArQ hnpYr rKx dI QW pr Awm bolcwl ivc sIVHI dy hr fMfy pOVI kihMdyhn qy ienHW fMifAW nwl iqAwr hoeI sIVHI BI pOVI AwKdy hn[swihiqk Kyqr ivc ieh iek kwiv-rUp hY ijs AMdr ivcwrW dI

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash 2012

    34/96

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash 2012

    35/96

    gurmiq pRkwS 35 jnvrI 2012

    13. pMj crx pRiq crx 24 mwqRw, pihlw ivSRwm 13 pur, dUjw 11pur Aqy AMq 2 guru[

    14. AT crx, pRiq crx 24 mwqRw, pihlw ivSRwm 13 pur dUjw 11pur[

    15. CI crx, pRiq crx 25 mwqRw...[16. cwr crx, iqMn crxW dIAW 27 mwqRw...[17. AT crx, sq crx 28 mwqRw dy pihlw ivSRwm 13 pur, dUjw 15

    pur, AMq guru A`TvyN crx dIAW 17 mwqRw Aqy guru[18. bwrW crx, igAwrW crx, 28 mwqRw dy, ivSRwm 13-15 pur...[19. A`T crx, sq crx 29 mwqRw dy 13-16 pur ivSRwm, AMiqm

    crx 16 mwqRw dw[20. pMj crx, pRiq crx 23 mwqRw, 14-9 pur ivSRwm[21. igAwrW crx, pRiq crx 23 mwqRw, 14-9 pur ivSRwm...[

    22. CI crx, pMj crx 30 mwqR w dy, 14-16 pur ivSRwm, AMiqmcrx 16 mwqRw dw[

    23. s`q crx, CI crxW dIAW qIh-qIh mwqRw, 14-16 pur ivSRwmAMiqm quk 16 mwqRw dI[

    24. pMj crx, pRiq crx 25 mwqRw, 15-10 pur ivSRwm[25. CI crx, pMj crxW dIAW pcI-p`cI mwqRw 15-10 pur ivSRwm,

    AMiqm crx 24 mwqRw dw, 14-10 pur ivSRwm[26. pMj crx, pRiq crx 26 mwqRw, 15-11 pur ivSRwm[27. pMj crx, iqMn crxW dIAW iek`qI iek`qI mwqRw, 15-16 pur

    ivSRwm...[28. pMj crx, pRiq crx 31 mwqRw, 16-15 pur ivSRwm[29. s`q crx, CI crxW dIAW b`qIh-b`qIh mwqRw, 16-16 pur

    ivSRwm, AMiqm crx 16 mwqRw dw[30. pMj crx, ieh pauVI ivKm dMfk hY[ pihly crx dIAW 46

    mwqRw, dUjy dIAW 30 mwqRw, qIjy dIAW 73 mwqRw, cOQy dIAW 59mwqRw Aqy pMjvyN dIAW 46 mwqRw, AMq sB dy do guru[16

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash 2012

    36/96

    gurmiq pRkwS 36 jnvrI 2012

    prMqU pauVI nw qW inrol CMd hY qy nw hI kwiv-Byd, ieh dohW dwimSrx CMd rUp hY[ vwr dy iek bMd pauVI ikhw jWdw hY[ pauVI vwr dI auswrI leI swDn vjoN vriqAw jWdw hY[ pauVI ivc muKqOr qy do pRkwr dy CMdW dI vrqoN kIqI jWdI hY[ BweI sqy blvMf dI

    vwr dIAW k`ul 8 pauVIAW hn[ ies vwr ivc inSwnI CMd dI vrqoNkIqI geI hY[ inSwnI CMd ivc cwr crx huMdy hn pRiq crx 23 mwqRw,pihlw ivSRwm 13 pur, dUjw 10 pur AMq do guru[17 ies dy hor vI keIByd hn ijnHW dI vrqo N BweI s`qy blvMf dI vwr ivc kIqI hoeIimldI hY[

    dUjw Byd cwr crx iqMn crxW ivc 27 mwqRwvW, 13-14 qyivSRwm AMq qy do guru, cOQy crx dIAW 15 mwqRwvW Aqy AMq ivc do guruhuMdy hn[ kuJ ku audwhrnW pyS hn:

    lhxy dI PyrweIAY nwnkw dohI KtIAY] 14+14=28

    joiq Ehw jugiq swie sih kwieAw Pyir pltIAY] 13+16=29JulY su Cqu inrMjnI mil qKqu bYTw gur htIAY] 12+16=28krih ij gur PurmwieAw isl jogu AlUxI ctIAY] 13+15=28lMgru clY gur sbid hir qoit n AwvI KtIAY] 12+15=27Krcy idiq KsMm dI Awp KhdI KYir dbtIAY] 12+15=27hovY isPiq KsMm dI nUru Arshu kurshu JtIAY] 12+16=28quDu ifTy scy pwiqswhu mlu jnm jnm dI ktIAY] 14+15=29scu ij guir PurmwieAw ikau eydU bolhu htIAY] 12+15=27puqRI kaulu n pwilE kir pIrhu kMn murtIAY] 12+14=26

    idil KotY AwkI iPrin@ bMin@ Bwru aucwiein@ CtIAY] 13+16=29ijin AwKI soeI kry ijin kIqI iqnY QtIAY] 13+14=27kauxu hwry ikin auvtIAY] (pMnw 967)

    ies pauVI ivc 13 crx hn Aqy hr crx ivc mwqRwvW dIigxqI iek swr nhIN prMqU hr crx dy AMq ivc do gurU Awey hn AqyAwKrI crx dIAW 15 mwqRwvW hn Aqy do gurU hn[ ies pauVI dwbwrHvyN crx ivc mwqRwvW dI igxqI 27 hY Aqy ivSRwm 13-14 qy

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash 2012

    37/96

    gurmiq pRkwS 37 jnvrI 2012

    AwieAw hY[inSwnI CMd dw qIsrw Byd 8 crxW dw hY[ pihly 7 crxW ivc

    28 mwqRwvW, 13-15 qy ivSRwm AMq qy gurU A`TvyN dIAW sqwrW mwqRwvW[18

    BweI s`qy blvMf dI vwr ivc inSwnI CMd dy ies Byd dI vrqoN vI

    kIqI geI hY[ ijvyN-DMnu DMnu rwmdws guru ijin isirAw iqnY svwirAw] 14+15=29pUrI hoeI krwmwiq Awip isrjxhwrY DwirAw] 14+16=30isKI AqY sMgqI pwrbRhmu kir nmskwirAw] 11+17=28Atlu AQwhu Aqolu qU qy rw AMqu n pwrwvwirAw] 12+17=29ijn@I qU syivAw Bwau kir sy quDu pwir auqwirAw] 15+13=28lbu loBu kwmu kRoDu mohu mwir kFy quDu sprvwirAw] 15+16=31DMnu su qyrw Qwnu hY scu qyrw pYskwirAw] 13+14=27nwnku qU lhxw qUhY guru Amru qU vIcwirAw] 14+14=28

    guru ifTw qW mnu swDwirAw](pMnw 968)auprokq pauVI ivc 9 crx hn[ pRiq crx mwqRwvW vI smwn

    nhIN hn sgoN v`D-G`t hn Aqy ivSRwm vI keI QW Agy ipCy hY[ prhryk crx dy AMq ivc gurU hY Aqy nOvyN crx dIAW 16 mwqRwvW hn[

    inSwnI CMd dy cOQy Byd ivc pihly igAwrW crxW ivc 28 mwqRwvWAqy bwrHvyN crx ivc pMdrW mwqRw huMdIAW hn[ ivSRwm 13-15 qy, hrcrx dy AMq ivc rgx AwauNdw hY[19rgx qoN Bwv iek vrixk gx,ijs dw lCx m`D lGU hY[20 rgx ivc pihlw qy qIjw AKr gurUivckwrlw lGU hu Mdw hY[ ies Byd dI kuJ qbdIlI nwl BweI sqy

    blvMf dI vwr ivc vrqoN kIqI hoeI imldI hYnwau krqw kwdru kry ikau bolu hovY joKIvdY] 14+16=30dy gunw siq BYx Brwv hY pwrMgiq dwnu pVIvdY] 16+15=31nwnik rwju clwieAw scu kotu sqwxI nIv dY] 13+15=28lhxy DirEnu Cqu isir kir isPqI AMimRqu pIvdY] 12+15=27miq gur Awqm dyv dI KVig joir prwkuie jIA dY]13+15=28guuir cyly rhrwis kIeI nwnik slwmiq QIvdY] 15+14=29

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash 2012

    38/96

    gurmiq pRkwS 38 jnvrI 2012

    sih itkw idqosu jIvdY] (pMnw 966)ies pauVI ivc kul 7 crx hn, pRiq crx mwqRwvW 30 Aqy 27

    dy ivckwr hn[ pihlw ivSRwm 14 mwqRwvW au~pr hY[ ienHW swry crnWdy AMq ivc rgx hY[ dUsry ivSRwm qy qukWq myl hY[ swrIAW qukW dw

    qukWq myl vI idRStIgocr huMdw hY[ BweI s`qy blvMf dI vwr ivc hrykpauVI ivc qukWq iDAwn ivc riKAw igAw hY[ lYAwqmkqw pUrIqrHW inBwieAw igAw hY[ mwiqRk igxqI dy pK qoN BweI s`qy blvMfdI vwr ivc pRXukq kIqy CMd shI ArQW ivc bhuqy sPl nhIN hn[ikauNik swrIAW qukW ivc mwqRwvW dI igxqI ivc kwPI Prk hY[

    ies vwr dI pMjvIN pauVI ivc BweI kwnH isMG nwBw dy drsweypauVI CMd dy dsvyN ByddI kuJ bdlvyN rUp ivc vrqoN kIqI hY[ BwvcrxW dI igxqI 6 dI bjwey 9 hY Aqy mwqR wvW dI igxqI ivc vImwmUlI AMqr hY[ ijvyN:

    Pyir vswieAw PyruAwix siqguir KwfUru] 9+15=24jpu qpu sMjmu nwil quDu horu mucu grUru] 13+9=22lbu ivxwhy mwxsw ijau pwxI bUru] 12+9=21virHAY drgh gurU kI kudrqI nUru] 13+8=21ijqu su hwQ n lBeI qUM Ehu TrUru] 11+8=19nau iniD nwmu inDwnu hY quDu ivic BrpUru] 13+9=22inMdw qyrI jo kry so vM\Y cUru] 13+9=22nyVy idsY mwq lok quDu suJY dUru] 13+8=21Pyir vswieAw PyruAwix siqguir KwfUru](pMnw 967) 9+15=24

    ies pauVI ivc BwvyN mwqRwvW dI igxqI ivc mwmUlI AMqr hY,prMqU hryk crx dy AMq ivc gurU lGU hY[ ies vwr ivc qukW dy v`D-G`t hox kwrn rwg dw Alwp, tyk, AMqrw Awidk muK r`K ky aucwrIgeI hY, dUsrw kwrn pd dy mUMhoN aucwrn Aqy mwqRw dy ausy ihswb igxnnwl mwqRwvW keI QW pUrIAW huMdIAW hn[ prMqU gwien smyN ijs qrHWlYA qwl Anuswr pwT huMdw hY, aus qoN igxqI vD-G`t jWdI hY[

    BweI sqw qy BweI blvMf jI gurU swihb dy drbwr ivc kIrqn

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash 2012

    39/96

    gurmiq pRkwS 39 jnvrI 2012

    krdy sn ijs kwrn aunHW ny surqwl lYA Aqy rwg dy Anuswr vwraucwrI sI[

    swr rUp ivc ieh ikhw jw skdw hY ik BweI sqy blvMf dIvwr CMdwbMdI dy SwsqRI inXmW dy AnukUl hY jo ik rcYqw dy CMdwbMdI

    dy inXmW qoN pUrI qrHW jwxU hox dw pRmwx idMdI hY[ P`ut not Aqy hvwly P`ut not Aqy hvwly P`ut not Aqy hvwly P`ut not Aqy hvwly P`ut not Aqy hvwly1. Karl Marx, Marxism and Literary Criticism, p 1.

    2. Ibid, p. 20.

    3. s. sMq isMG (syKoN), swihiqAwrQ, s&w 121.

    4. BweI kwnH isMG nwBw, guru CMd idvwkr, s&w 14.

    5. ihMdI swihqX koS, s&w 90.

    6. fw. pRym pRkwS isMG, kwiv dy q`q, s&w 151.

    7. Metre more or less regular poetic rhythem, the measureable rythmic

    patterns manifested in verse. Encyclopaedia of Poetry and Poetics,

    p. 496.

    8. s. joigMdr isMG, ipMgl qy ArUz, s&w 1.

    9. auhI, s&w 288.

    10. fw. jIq isMG sIql, cMfI dI vwr : iek Alocnwqimk AiDAYn, s&w 74.

    11. BweI kwnH isMG nwBw, g uru CMd idvwkr, s&w 23.

    12. pMjwbI XUnIvristI pitAwlw, pMjwbI swihq koS, s&w 346.

    13. BweI kwnH isMG nwBw, guruSbd rqnwkr, mhwn koS, s&w 726.

    14. fw. crn isMG, inrguixAwrw nMbr 1080, s&w 44.

    15. pRo. ipAwrw isMG pdm, pMjwbI swihq dI rUp ryKw, s&w 171.

    16. BweI kwnH isMG nwBw, guruSbd rqnwkr mhwn koS, s&y 726.17. auhI, s&w 702.

    18. fw. jIq isMG sIql, cMfI dI vwr : iek Awlocnwqimk AiDAYn, s&w 79.

    19. auhI[

    20. BweI kwnH isMG nwBw, guruSbd rqnwkr mhwn koS, s&w 1017.

    cldw...

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash 2012

    40/96

    gurmiq pRkwS 40 jnvrI 2012

    swkw qrnqwrn swihb 26 jnvrI 1921swkw qrnqwrn swihb 26 jnvrI 1921swkw qrnqwrn swihb 26 jnvrI 1921swkw qrnqwrn swihb 26 jnvrI 1921swkw qrnqwrn swihb 26 jnvrI 1921

    -ismrjIq isMG*

    pMjvyN pwqSwh swihb sRI gurU Arjn dyv jI ny krqwrpur swihb(jlMDr), sRI hirgoibMdpur qy qrnqwrn swihb Sihr Abwd krn qyauswrI ivc Aihm BUimkw inBweI hY[ sMn 1596 eI: ivc gurU swihbny qrnqwrn swihb dI sQwpnw kIqI[ ies qoN pihlW ies ielwky ivcjMglI jwnvrW Aqy jMglI vyl bUitAW dI Brmwr sI[ ielwky ivc pwxIdy keI Coty v`fy sRoq sn[ ies rmxIk jMglI Kyqr ivc keI qpsvIAqy sMq mhwqmw Awm ivcrdy sn[

    pMjvyN pwqSwh swihb sRI gurU Arjn dyv jI dw ipRQI cMd vloN ivroDkIqw jwx lg ipAw[ gurU swihb ny sRI AMimRqsr dI syvw-sMBwl kuJ

    pRmu` K is` KW sO Np id`qI[ gurU swihb Awp sR I AMimRqsr qo N c l kybwsrky, KfUr swihb, go ieMdvwl swihb, gurU kI vfwlI Awid ngrW ivcis`KI dw pRcwr krdy hoey qrnqwrn swihb vwlI QW qy phuMc gey[ ieQoNdw jl sRoq gurU jI bhuq psMd AwieAw[ ies sRoq dw jl SISy vWgswP sI[ sRI gurU Arjn dyv jI dy mn ies rmxIk QW ny bVw pRBwivqkIqw[ bUty Swh ny qvwrIK-ey-pMjwb ivc qrnqwrn swihb bwryvrxn krdy iliKAw hY, ies mulK dI pUrbI hd vYrovwl, jo dirAwauibhwr (ibAws) dy kMFy hY[ pCmI hd Sihr lwhOr, au~qr dI hd SihrAMimRqsr Aqy ies dy d`Kx bMny Sihr ksUr hY[

    ieh jl sRoq vwlI Fwb plwsOr qy Kwnyvwl ipMf dI mlkIAq sI[ies Fwb dI mwlkI bwry Aksr dovW ipMfW ivc lVweI-JgVw huMdwrihMdw sI[ sUrj pRkwS dy krqw BweI sMqoK isMG Anuswr:

    iek qoplwsUr qih gRwm[ Kwnvwl dUsr konwm[ien qy Awidk gRwm ij AOr[ lriq prspr rihiqs TOr]38]bhu nr mrihprihsMgRwm[ krqy dYK jWih jm Dwm[

    gurU jI ny is`KW Byj ky nyVy dy ipMfW dy mohrI bMidAW ies Fwb

    * sMpwdk gurmiq pRkwS/gurmiq igAwn[

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash 2012

    41/96

    gurmiq pRkwS 41 jnvrI 2012

    qy bulwieAw[ gurU jI ny ipMfW dw JgVw sdw leI Kqm krn leI aunHW mUMh mMgI kImq dyx dI pySkS kr ky gurU-Gr dI auswrI sbMDI swrIXojnw dsI[ sUrj pRkwS Anuswr:

    Agly idn gRwmIn hkwry[ lrn ibKY bhu doS aucwry[iek qOqumrI imtih lrweI[ duqIey Dn lyvhu mn BweI]40]iqRqIey gur kokwrj iehW[ cqurQ nr pRwpiq Pl mhW[dyhu BUimkw gur Gr koAib[ drb mol qy ilhu dugunw lb]41]

    ies pRkwr gurU jI ny iek lK sqvMjw hzwr rupey dy ky ieh zmInKrId leI,

    dIey rjqpx lC pRkwS[ AiDk shMsR spq pMcwis[srkwrI ptw sRI qrnqwrn swihb jo ik PiqAwbwd dy hwkm dI

    mOjUdgI ivc iliKAw igAw sI, aus ivc iliKAw hY:sjrw nSb ksbw qrn qwrn sMn 1865 dPw Avl hwlwq

    AbwdI:- Arsw 275 swl kw gujrw hY ik gurU Arjn dy v jI sRI

    AMimRqsr sy ies jgHw bqOr jMgl vYrwn pVHI hUeI QI[ gurU swihb vhWeyk mkwn PkIrwnw bxw kr guzwrw krqy rhy AOr Akvwm muKqil&ksrq sy aun ky syvk ho gey AOr aus vkq gurU swihb ny qKmInn eykhzwr AwT sO ivGw ArwzI msMmI KwnwrwjpUq swkn plwsOr vnIzdIgr dyhwq grdonvwh b qPsIl zYl ptI plwsOr Qyh bRwhmxw vwlw syKrId krI[ isrP Kwnw rwjpUq muslmwn ny qKmInn pWc sO rupey kodI AOr kOm ihMdU ny bqOr ihbw iblw lynyN kImq dy dI[ gurU swihb nyAbwd krnw vI gurduAwrw v qlwb (srovr) bnwnw SurU kIAw AOr cwhqAwpxI lwgq sy iqAwr krvwey[ AOr vhW eyk CMB ijs myN pwxI rihqw

    Qw, jo SKS bImwr mUzjm kI qrh Awqw Qw, vuh bImwrI sy Awrwm pwqwQw[ aus vkq sy gurU ky nwm pr qrn qwrn mShUr kIAw igAw jb sybrwbr Abwd hY[

    pMjvyN pwqSwh swihb sRI gurU Arjn dyv jI ny 17 vYswK sMmq1647 ibkRmI plwsOr qy Kwrw ipMf dI zmIn qy bhuq v fw srovriqAwr krvwieAw[ ies srovr dI auswrI leI bwbw buFw jI qoN Ardwskrvw ky cyq dI misAw vwly idn 1643 ibkRmI gurU jI ny Awpxy h`QINsrovr dw tk lwieAw[ srovr dI KudweI leI gurU jI ny BweI gurdws

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash 2012

    42/96

    gurmiq pRkwS 42 jnvrI 2012

    jI qoN ilKvw ky p`qr iBjvwey[BweI kwnH isMG nwBw Anuswr ies pivqr srovr dI lMbweI 999

    Pu`t Aqy cO VweI 990 Pu`t hY[ ies ivc ku`l 20 pOVIAW hn[ iessrovr ivc bwrI duAwb nihr dI SwKw ivcoN hMslI rwhIN jl pwieAwjWdw hY[ ieh syvw s. rGbIr isMG mhwrwjw jINd ny krvweI sI[

    AlwaudIn muPqI iebrqnwmw ivc ilKdw hY ik qrnqwrn dysrovr dy jl ivc bImwrIAW dUr krn dI SkqI hY[

    bUty Swh AwpxI pusqk qvwrIK-ey-pMjwb ivc vI qrnqwrnswihb dy srovr Aqy Sihr bwry ivsQwr nwl crcw krdw hY[

    sRI gurU Arjn dyv jI ny qrnqwrn swihb dy srovr pkw krnleI ietW pkwauxIAW SurU kIqIAW[ ielwky dw cODrI nUrdIn dw pu`qrAmIrudIn ienHW pkIAW ietW zbrdsqI cu`k ky lY igAw[ ienHW ietWnwl aus ny Awpxy ipMf srwey nUrdIn ivKy Awpxw Gr bxvw ilAw[

    gurU jI vloN qrnqwrn swihb dI sQwpnw dw mu`K audyS isK Drm

    dw pRcwr pRswr krnw sI[ aunHW idnW ivc ieh QW lwhOr qoN goieMdvwlswihb jwx vwly qjwrqI mwrg au~qy siQq sI[ isK Drm dy pRcwr leIaus smyN ieh mu`K loV sI[

    bwbw bMdw isMG bhwdr dy pMjwb ivc pRvyS krn qy zwlm rwj dwpqn SurU ho igAw[ isKW dI jdo-jihd dy nqIjy vjoN is`K imslW auBrky swhmxy AweIAW[ ies jdo-jihd ivc muZl hwkmW ny is`KW dw Kurw-Koj imtwaux dI koeI ksr bwkI nhIN CfI[ isKW ny ieh jMg bVI dlyrIqy idRVHqw nwl lVI[ isty vjoN is`K imslW hoNd ivc Aw geIAW[ iehis`K imslW hI bwAd ivc mhwrwjw rxjIq isMG dy rwj ivc qbdIlho geIAW[ hor imslW dy srdwrW dI mdd nwl PYzlpurIAw imsl dy

    s. buD isMG isMGpurIey ny nUrdIn dw auh mkwn Fwh idqw ijQy aus ny gurUjI dIAW ietW corI kr ky lgvweIAW sn[ ieh ietW hQo-h`Q qrnqwrnswihb ilAw ky srovr p`kw kIqw igAw[ mhwrwjw rxjIq isMG nyAwpxy rwj-kwl smyN qrnqwrn swihb vl ivSyS iDAwn idqw[ mhwrwjwrxjIq isMG ny Awpxy krmcwrI moqI rwm dI mwrPq bwkI rihMdwsrovr pkw krvwieAw[ aunHW ny 1885 ibkRmI sRI drbwr swihb dInvIN auswrI krvweI[

    AMgryz kwl smy N gurduAwrw swihbwn dy pRbMDk iBRSt ho gey[

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash 2012

    43/96

    gurmiq pRkwS 43 jnvrI 2012

    gurduAwrw swihbwn dy AMdr mnmq dw pRcwr zor PV igAw[ SrDwlUis`KW dy mn ivc inrwSqw PYldI jw rhI sI[ misAw dy myly qy lokdUroN-dUroN AwauNdy sn[ myly c lVweIAW hox lg peIAW[ buMigAW dwmwhOl idn-pRqI-idn igrwvt vl jw irhw sI[ AMgryzW vloN eIsweIimSnrIAW auqSwihq kIqw jw irhw sI[ eIsweI imSnrI AwpxwpRcwr gurduAwrw swihbwn dy AMdr qk lY Awey sn[ Kwlsw AYfvokytA^bwr ivc aunHW idnW ivc iek buMgy dy mwlk vloN eIsweI mq DwrnkIqy jwx dIAW ^brW nSr hoeIAW[ aus ny buMgy dI kMD au~pr krws dyicMnH vI Cpvw idqy jo sRI drbwr swihb dI pRkrmw vl lgdI dI[eIsweI imSnrIAW ny sRI AMimRqsr, jMifAwlw, Ajnwlw Aqy qrnqwrnswihb Awid isKW dy mu`K kyNdrW ivc Awpxy ivSyS pRcwrk inXukq krid`qy[ sRI qrnqwrn swihb gurdu Awrw swihb dy pRbMDkW ny lwhOr dykimSnr imstr ikMg nwl myl-jol vDw ilAw[ aunHW ny srkwr dI Sihqy gurmiq ivroDI gqIivDIAW ArMB id`qIAW[

    mhMqW dI Sih qy guMfw Ansr AweI sMgq pRySwn krn lg pey[auh Srwb pI ky SryAwm prkrmw ivc KrUd mcwauNdy[ lVweIAW lVdy[ie`QoN qk ik vysvwvW dw nwc vI krwauNdy[ jykr aunHW dIAW gqIivDIAW koeI rokx dI koiSS krdw qW auh aus nwl mwr-kutweI krn lgjWdy[ aus smy N ielwky dw Qwxydwr iek Blw purK s. qyjw isMG AwigAw[ lokW dI PirAwd qy ies ny ienHW suDwrn dI koiSS kIqI[igAwnI krqwr isMG ies bwry vrxn krdy hn:

    Twxydwr qyjw isMG iek AwXw Eh dy pws PirAwd pucwaux bhuqy[Es KUb kIqy isDy mwr lucy lgy Es qoN A`KW curwaux bhuqy[

    mhMqW vloN sRI drbwr swihb dy drSnW leI Awey iek inhMg isMG

    s. Awqmw isMG dI ies krky ku`t-mwr kIqI geI ik auh bwxI dy SbdikauN pVH irhw sI[ Sihr dy iek pqvMqy s`jx dI nOjvwn lVkI nwliek mhMq vloN gurduAwrw swihb AMdr hI CyV-CwV kIqI geI[ jdoNlokW ny ies dw ivroD kIqw qW mhMqW ny AwpxI glqI mMnx dI QW bVIbySrmI nwl ikhw ik qusIN AwpxIAW qIvIAW ieQy nw Awaux idE,AsIN ikhVw iksy s`dx jWdy hW[ isMG sBw dy sk`qr BweI sMq isMGdw bcw srovr ivc ieSnwn krn igAw qW aus dy gl nwl p`Qr bMnHky aus srovr ivc hI fob idqw igAw[ keI mhMq durwcwrI ho cu`ky sn

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash 2012

    44/96

    gurmiq pRkwS 44 jnvrI 2012

    Aqy kysW dI vI byAdbI krn lg pey sn[26 jnvrI 1921 eI: vwly idn sRI Akwl q^q swihb dI dUjI

    mMzl qy SRomxI gurduAwrw pRbMDk kmytI dI mIitMg hoeI[ iek isMG nyBry dIvwn ivc qrnqwrn swihb dy swry hwlwq ibAwn kIqy[ igAwnIkrqwr isMG klwsvwlIAw ies bwry ibAwn krdy hn:

    qrnqwrnoAwaux SkwieqW jI eys Dwm dw kuJ suDwr krIey[syvwdwr eyQy krn pwp Bwry iehnW vwsqy kuJ ivcwr krIey[AwKrkwr kmytI dIvwn kIqw soc eys qy nwl ivsQwr krIey[

    dIvwn ivc hwzr isMGW ny qrnqwrn swihb iBRSt mhMqW qoNAzwd krvwaux leI Ardwsw soD id`qw[ cUhVkwxy qoN BweI su`cw isMGc`krvwlw 22 isMGW dw jQw lY ky sRI AMimRqsr phuMc igAw[

    Agly idn svyry isMGW dw iek jQw qrnqwrn swihb pu`j igAw[ieh swry m`Qw tyk ky sRI drbwr swihb AMdr bYT gey[ rwgI isMG AwswkI vwr dw kIrqn kr rhy sn[ Sihr ivc jQy dy Awaux dI br phuMc

    geI[ Sihr invwsI vI gurduAwrw swihb ivc iekTy hoxy SurU ho gey[Awsw kI vwr dy Bog qoN bwAd gurduAwrw swihb dy mhMq qyjw isMG nysMgq sMboDn krnw SurU kIqw, ik bwhroN AwieAw jQw gurduAwrwswihb qy zbrdsqI kbzw krnw cwhuMdw hY[ ies qoN pihlW pMjw swihbBI ienHW ny iesy qrHW hI kbzw kIqw hY[ hux ieh qrnqwrn qy kbzwkrn Awey hn[ mYN ienHW vIrW d`sxw cwhuMdw hW ik AsIN audwsI swDUnhIN hW[ sw sRI Akwl q^q swihb qy hoey gurmqy dI ^br pu`j geIsI[ AsIN vI pUrw pRbMD kIqw hoieAw hY[ swfy ie`Qy 100 GrW ivc1000 dI igxqI ivc nOjuAwn hiQAwrW nwl lYs iqAwr bYTy hn isr&ngwry qy iek cot lgwaux dI dyr hY sB ieQy pu`j jwxgy[ ieh kih

    ky mhMq bYT igAw[s. krqwr isMG J`br jo swhmxy bYTy swrI qkrIr sux rhy snsMgq sMboDn krn leI au~T KVHy hoey[ aunHW ny Awpxy BwSx ivc kihxwSurU kIqw, AsIN Aj koeI gurduAwry qy nvW kbzw krn nhIN Awey[pMQ dw kbzw qW aus smyN hI ho igAw sI jdoN pMQ ny sRI Akwl q^qswihb dw pRbMD sMBwilAw hY[ mhMq jI pqw hoxw cwhIdw hY ik sRIAkwl q^q swihb, sRI drbwr swihb, bwbw Atl rwie qy sRI qrnqwrnswihb dw srbrwh ieko hY[ ies leI pMQ dw kbzw qW ho cuu`kw hY[ Aj

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash 2012

    45/96

    gurmiq pRkwS 45 jnvrI 2012

    qW AsIN gurduAwrw swihb ivcoN piqqW, gurU inMdkW k`Fx Awey hW[swfw gurU ky is`KW nwl koeI ivroD nhIN hY[

    gurduAwrw swihb ivKy Ardws kr ky Bog pw id`qw igAw[ BweImohn isMG vYd, BweI suMdr isMG Aqy BweI sMq isMG dw jQw FotIAW vwlybuMgy ivc Tihr igAw[ BweI mohn isMG jI ny Sihr dy isAwxy bMidAWnwl glbwq kIqI[ glbwq dOrwn sulHw dIAW SrqW ilK leIAW geIAW[mhMq iek pwsy qW sulHw dIAW g`lW krdy rhy dUjy pwsy nyVy dy ipMfW qoNbdmwSW ilAwaux leI Awpxy bMdy Byj idqy[ ies qrHW ieh brW nyVydy ipMfW ivc vI phuMc geIAW[ ijQy BwVy dy bdmwS mhMqW dI shwieqwleI AwauNdy, dUjy pwsy swrw ipMf hI AkwlIAW dy h`k ivc Awauxw SurUho igAw[ Swm qk 6-7 hzwr dI igxqI ivc sMgq gurduAwrw swihbivc iek`TI ho geI[ dIvwn sj igAw[ rihrws dy Bog qoN bwAd iekmhMq ny h`Qgolw sMgq qy su`t id`qw, ijs nwl BwrI Dmwkw hoieAw[sMgq ivc BgdV mc geI[ buMigAW qy bYTy mhMqW ny sMgqW vl ietW

    clwauxIAW SurU kr id`qIAW[ sRI drbwr swihb AMdr bYTy mhMqW dybMidAW ny vI sMgqW qy gMfwisAW, CvIAW nwl hmlw kr idqw[ iesdOrwn 17 isMG gMBIr rUp ivc z^mI ho gey[ igAwnI krqwr isMGklwsvwlIAw ibAwn krdy hn:

    Epr eysy roly ivc PV CvIAW Jtw pt bdmwS Aw vwr krdy[TwrW vIhW qweIN zKmI kr idqw Sukr Sukr krqwr krdy[hQ iksy ny AgoN n cuknw jI jQydwr ieh au~cI pukwr krdy[pY igAw rolw krqwr isMG lok vyKdy qy hw hw kwr krdy[

    ipMf vswaU kot dy BweI hukm isMG qy ipMf AlwdIn dy BweI hzwrwisMG s^q PtV ho gey[ s. blvMq isMG dI bWh qy gihrw tk ligAw[

    sMgqW ny vI QoVHw ijhw sMBl ky mukwblw krnw SurU kr idqw[ mhMqW dybMdy B`j gey[ jQy ny P`tVW hspqwl BrqI krvwieAw[ rwq smyN hIngr dI iek bzurg mweI ny sRI drbwr swihb dI swP sPweI dI syvwkIqI[ APsrW ny z^mI isMGW mhMqW au~pr muk`dmw drj krvwauxleI zor pwieAw[ isMGW ny iksy vI mhMq qy muk`dmw drj krvwaux qoNnWh kr idqI[ sMgqW ny mhMqW iPtkwrW pwauxIAW SurU kr idqIAW[mhMq hwkmW dw ru^ Awpxy ault dyK ky pRySwn ho gey[ mhMq hr pwsy qoNAwpxw sihXog guAw bYTy sn[ AMq ivc hwr ky mhMqW ny pMQ dI Srn

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash 2012

    46/96

    gurmiq pRkwS 46 jnvrI 2012

    ivc jw ky muAwPI mMgx dI Xojnw bxweI[BweI hzwrw isMG qy BweI hukm isMG z^mW dI qwb nw J`ldy hoey

    4 PrvrI vwly idn ShIdI pRwpq kr gey[ ienHW ShIdW dIAW XwdgwrWmMjI swihb dy nyVy bxvweIAW geIAW[ gurduAwrw sRI drbwr swihbqrnqwrn swihb dI syvw sMBwl pMQk h`QW ivc Aw geI[

    s. blvMq isMG ckrvwlw kwPI smyN bwAd TIk hoieAw[ ijhVyipMfW vwilAW ny mhMqW nwl rl ky isMGW qy hmlw kIqw sI aunHW ny pMQdI Srn ivc Aw ky AwpxI Bul bKSw leI[ igAwnI krqwr isMGklwsvwlIAw ilKdy hn:

    mwdw pYdw kurbwnIAW Pyr hoXw pMQ Awx hoXw huSXwr vIro[ijnHW pyNfUAW Awx ky zulm kIqw, leI aunHW ny muPq iPtkwr vIro[p`CoqW jy pMQ dI Srn Aw gey gurU dy gw BvjloN qwr vIro[mUMh kwlw jhwn dy ivc hosI nSt jwxgy hoprvwr vIro[lwhnq leI pujwrIAW Kt BwrI hrmMdr pMQ ny ilAw sMBwr vIro[

    AMq rih igAw sc krqwr isMGw kUV ho igAw ivcoN aufwr vIro[sRo q pusqkW:1. BweI kwnH isMG nwBw - mhwn koS[

    2. s. rCpwl isMG - pMjwb koS[

    3. fw. rqn isMG (j`gI) - is`K pMQ ivSvkoS

    4. s. nrYx isMG AYm.ey. - AkwlI morcy qy Jbr

    5. s. ikrpwl isMG cMdn - is`KW dI sMKyp gwQw

    6. igAwnI krqwr isMG klwsvwlIAw - AkwlI lihrW nM: 1

    7. fw. hirMdr isMG - qrnqwrn : iek srvyKx

    zrUrI sUcnw zrUrI sUcnw zrUrI sUcnw zrUrI sUcnw zrUrI sUcnwjnvrI 2012 qo N gurmiq pR kwS nvyN rUp ivc Cwp ky

    pwTkW qk phuMcwieAw jwxw sI pr kuJ qknIkI kwrnW krky kuJsmyN leI ieh purwxy rUp ivc hI CwipAw jw irhw hY[ jld hIpwTkW ieh nvyN rUp ivc ByijAw jwvygw[

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash 2012

    47/96

    gurmiq pRkwS 47 jnvrI 2012

    ieiqhwisk is`K XwdgwrWieiqhwisk is`K XwdgwrWieiqhwisk is`K XwdgwrWieiqhwisk is`K XwdgwrWieiqhwisk is`K XwdgwrW

    -s. idljIq isMG*is`K ieiqhws kurbwnIAW dw ieiqhws hY[ ATwrHvIN sdI ivc

    Bwrq vfI auQl-puQl dy dOr ivcoN lMiGAw[ ieh auh smW sI jdoN BwrqdI AMdrUnI hkUmq kmzor pY cu`kI sI Aqy bwhrI hmlwvrW ny Bwrq vlmUMh kIqw sI[ Awm lokW dw jwn-mwl suriKAq nhIN sI, DIAW-BYxW dIie`zq vfy p`Dr qy roilAw jw irhw sI[ isKW gurU swihbwn dIAijhI pRyrnw sI ik auh lokW qy jbr huMdw nhIN sn vyK skdy[ aunHW nygurmiq mwrg qy c`lidAW lokW dy jwn-mwl, svYmwx Aqy ie`zq-AwbrU bcwaux dw bIVw cuikAw Aqy ies kwrj leI aunHW AnykW kurbwnIAWdyxIAW peIAW[

    pMjwb ivc cwr XwdgwrW s. prkwS isMG bwdl mu`K mMqrI pMjwb

    dI dUr-drSI sdkw bxweIAW geIAW hn[ ieh XwdgwrW cpVicVI(mohwlI), vfw GlUGwrw ku`p-rhIVw (mlyrkotlw), Cotw GlUGwrw kwhvwnCMB (gurdwspur) Aqy ivrwsq-ey-Kwlsw (sRI AnMdpur swihb) pMjwbAMdr ivlKx rUp ivc auswrIAW geIAW hn[ivrwsq-ey-Kwlsw sRI AnMdpur swihbivrwsq-ey-Kwlsw sRI AnMdpur swihbivrwsq-ey-Kwlsw sRI AnMdpur swihbivrwsq-ey-Kwlsw sRI AnMdpur swihbivrwsq-ey-Kwlsw sRI AnMdpur swihb

    ivrwsq-ey-Kwlsw dy inrmwx dw inrxw sMn 1999 eI: ivcKwlsy dI isrjnw dI qIjI SqwbdI mOky kIqw igAw sI[ ivrwsq-ey-Kwlsw dw inrmwx iek Ajwieb Gr dy rUp ivc kIqw igAw hY, jo swl2011 ivc bx ky mukMml hoieAw hY[ ieh Ajwieb Gr dI iemwrq

    Bvn inrmwx klw dI Adu`qI audwhrn hY[ ies iemwrq dI Cq cwprU p ivc hY Aqy ieh AkwS muKI bxweI geI hY[ ies dI C` q qystynlY ~s stIl dIAW cmkdwr pqIAW lgweIAW geIAW hn[ iehFWcw sUrj dIAW ikrnW gurduAwrw qKq sRI kysgVH swihb Aqy iklHwsRI AnMdgVH swihb vl pRvriqq krdw hY[

    Ajwieb Gr dy AMdr pMjwb bwry GtnwvW, BrpUr lMby ieiqhwsAqy ie`Qy vsdy lokW dI jIvn-SYlI drswieAw igAw hY[ pMjwb ivc*mIq sk`qr, SRomxI gurduAwrw pRbMDk kmytI, sRI AMimRqsr[ mo:98148-98570

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash 2012

    48/96

    gurmiq pRkwS 48 jnvrI 2012

    15vIN sdI dy loDIAW dy rwj pRbMD ADIn rwjsI Aqy smwijk jIvnSYlI qy roSnI pweI geI hY[ ies qoN Agy is`K Drm dI auqpqI Aqyivkws bwry gurU swihbwn dy kwl drswaux dI koiSS kIqI geI hY[ies pRojYkt au~pr qkrIbn 360 kroV rupey dI lwgq AweI hY[

    ieh ivrwsq-ey-Kwlsw swrI du nIAW ivc is`KW dI Awn-Swn drswaux dw kwbl-ey-qwrI& auprwlw hY[is`K ShIdW dI jMgI Xwdgwr c`pVicVIis`K ShIdW dI jMgI Xwdgwr c`pVicVIis`K ShIdW dI jMgI Xwdgwr c`pVicVIis`K ShIdW dI jMgI Xwdgwr c`pVicVIis`K ShIdW dI jMgI Xwdgwr c`pVicVI

    is`K kOm dy mhwn jrnYl bwbw bMdw isMG bhwdr dI srihMd Piqh smripq cpVicVI dy Kyqr ivc jMgI Xwdgwr pMjwb srkwr vloNiek AjUby dy rUp ivc auswrI geI hY[ ies Xwdgwr kMplYks ivc Cyit`by bxwey gey hn ijnHW qy bwbw bMdw isMG bhwdr qoN ielwvw BweI bwjisMG, BweI AwlI isMG, BweI Swm isMG, BweI Piqh isMG Aqy BweImwlI isMG dy jyqU AMdwz Aqy cVHdI klw auBwrdy bu`q lgwey gey hn[Piqh burj dunIAW dw 7vW sB qoN au~cw mInwr hY[ ijs dI aucweI

    100 mItr hY, jdik Bwrq dw sB qoN au~cw mMinAw jWdw kuqb mInwr73 mItr au ~cw hY[ au~cy mInwrW ivc guAWFI mulk pwiksqwn dwmInwr-ey-pwiksqwn vI Sumwr hY, ijs dI aucweI 62 mItr hY[ bwbwbMdw isMG bhwdr vloN srihMd Piqh krn dI Xwdgwr vjoN auswry iesPiqh burj dI jykr dunIAW dy sB qoN au~cy mInwrW Aqy b`uqW nwl qulnwkrIey qW smucy ivSv ivc hux qk 11 mInwr sB qoN au~cy mMny jWdy sn,ijnHW ivc cIn dy ivSwn (cMgSw) nwmI sQwn qy bixAw ikEnSwEikEnXwn guAwnIAn Aw& ivSwn nwm dw mInwrI bu`q Swml hY, ijsdI aucweI 99 mItr hY[ ies qo N bwAd rUs dI rwjDwnI mwsko ivc

    pItr dw gryt stYcU nwm dw mInwr hY, ijs dI aucweI 96 mItr hY[ies qoN bwAd QweIlYNf ivclw gryt buDw Aw& QweIlYNf mInwr 92mItr, cIn ivclw grYNf buDw AYt ilMg Swn mInwr 88 mItr Aqyjpwn ivclw fweI kwnon Aw& kweItw mInwr 88 mItr hY[ auprokqswry ivdySI mInwr dunIAW dy sB qoN au~cy mInwrW c AwKrI pMjW ivcSumwr hn, jo ik aucweI pKoN Piqh burj qoN ipCy rih gey hn[ dunIAWdy 11 sB qoN au~cy mInwrW ivc Swml jpwn dy sMdyeI dykwnon mInwrau~cy mInwrW c hux qk 7vyN nMbr qy sI, ijs dI aucweI 100 mItr

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash 2012

    49/96

    gurmiq pRkwS 49 jnvrI 2012

    hY, pr Piqh burj dI aucweI vI eynI hI hox kwrn isK kOm dw iehmInwr dunIAW dy 7vyN au~cy auprokq mInwr dy brwbr phuMc igAw hY[dunIAW dy sB qoN au~cy mInwr dI aucweI 128 mItr hY, ieh mInwr cInc hY, jo ik buD mMdr dy rUp ivc bixAw hoieAw hY[

    c`pVicVI dI ieiqhwisk Xwdgwr ivc iqMn hzwr ivAkqIAW dybYTx vwlw Epn eyAr QIeytr Aqy sUcnw kyNdr vI bxwey gey hn[ iehXwdgwr 21 eykV ivc auswrI geI hY Aqy ies qy 35 kroV 40 lKrupey Krc hoey hn[ ies Xwdgwr dI auswrI ivSv pRis`D kMpnI lwrsnAYNf itaUbro ny kIqI hY[ ies Xwdgwr dy audGwtn dI rsm 30 nvMbr2011 Adw kIqI geI hY[

    c`pVicVI dI Xwdgwr bwbw bMdw isMG bhwdr nwl ieiqhws ivcinvyklw AiDAwie smoeI bYTI hY[ pMjwb srkwr dy CpweI qy ilKxsm`grI ivBwg vloN ienHW XwdgwrW nwl sMbMiDq ieiqhwisk jwxkwrI vIpRkwiSq kIqI geI hY[

    sRI gurU goibMd isMG jI ny nMdyV ivKy bwbw bMdw isMG bhwdr AM imRqdI dwq bKS ky isMG sjwieAw Aqy Kwlsy dw jQydwr Qwp ky zwlmW dIsoD krn ihq pMjwb vl qoirAw[ bwbw bMdw isMG bhwdr dI AgvweIivc Kwlsy ny pMjwb ivc iek Aijhw KwlsweI mwhOl pYdw kIqw ikzwlm muZl rwj dy mihl Fih-FyrI hox l`gy[ Kwlsy ny QoVHy smyN ivc hIpMjwb dy rwj, smwj Aqy ArQ-ivvsQw plt ky r`K id`qw sI[

    pMjwb Byjx smyN pMj isMG BweI ibnod isMG, BweI kwhn isMG, BweIbwj isMG, BweI dieAw isMG Aqy BweI rx isMG gurU swihb ny bwbw bMdwisMG bhwdr dy nwl qory[ iek ngwrw, iek inSwn swihb, pMj qIr Aqy

    iek KMfw vI bwbw bMdw isMG bhwdr bKiSS kIqw[ ienHW qoN ielwvwvIh isMG hor sMBwvI sMGrS ivc bwbw bMdw isMG bhwdr dw swQ dyx leInwl Byjy[ ienHW pMJI isMGW dy kwPly ny pMjwb vl kUc kIqw[ syhr KMfwipMf qoN isK sMgqW hukmnwmy Byjy gey[ hukm dw pwlx kridAW isKsMgqW bwbw bMdw isMG bhwdr dy svwgq leI Agy Aw geIAW[

    sDwrn jnqw qy ho rhy A`q dy qS`dd Aqy gurU swihb dy prvwrdIAW ShIdIAW dy drd ny is`K sMgqW dy ihrdy burI qrHW vlUMDry peysn[ auh kuJ smyN dy AMdr hI bwbw bMdw isMG bhwdr dI AgvweI ivc

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash 2012

    50/96

    gurmiq pRkwS 50 jnvrI 2012

    KwlsweI JMfy hyT iek`Ty ho gey[ aunHW ny rx-BUmI ivc Awpxw nwArwrwj krygw Kwlsw insicq kr id`qw[

    bwbw bMdw isMG bhwdr ny 11 nvMbr, 1709 eI: ivc smwxw Piqh kr ky ij` q dw islislw ArMiBAw[ auprM q so nIpq, kYQl,GVwm, Tskw, Swhbwd, kpU rI Aqy sFO rw qy Swndwr Piqh pRwpqkIqI[ aunHW idnW ivc ieh Sihr muZl rwj dy zwlm hwkmW dy gVH mMnyjWdy sn[ bwbw bMdw isMG bhwdr dy Awaux bwry sux ky mwJy Aqy duAwbydy is`KW ny hkUmq ivru`D bgwvq kr id`qI ikauNik is`KW dy hONsly bhuqbulMd ho cu`ky sn[ auh ropV ijq ky bwbw bMdw isMG bhwdr nwl Aw imlysn[

    srihMd dy nvwb vzIr KW ny Coty swihbzwidAW Aqy mwqw gujrI jI Aq dy qsIhy dy ky ShId kIqw sI[ aus smyN qoN hI ieh ngr isKW dymn ivc rVk irhw sI[ aunHW dy mnW ivc bwbw bMdw isMG bhwdr imlxdw ieMnW joS sI ik smyN dI hkUmq dy lSkr vI aunHW rokx ivc sPl

    nw ho sky[ vzIr KW ny is`KW srihMd qoN bwhr hI Fu`kvIN QW qy rokx dwPYslw kr ilAw[ aus AwpxI qwkq dw hMkwr sI Aqy auh isKW sbkisKwaux leI cpVicVI dy mYdwn ivc Aw igAw[ jMg hox krky iehielwkw ieiqhws dy pMinAW qy AwpxI gihrI Cwp Cf igAw[ cpVicVIsrihMd qoN bwrW koh dI ivQ au~qy KrV-lWfrW sVk au~qy siQq hY[ bwbwbMdw isMG bhwdr mwq pwaux leI vzIr KW ny sB qrHW dy hIly vrqy[ies kwrj leI mlyrkotlw Aqy Aws-pws dy nvwbW dIAW POjW Awpxy koljmHW kr leIAW[ aus ny su`cw nMd dy BqIjy iek hzwr ispwhI dy ky bwbwbMdw isMG bhwdr dI POj ivc Swml krvw idqw qW ik jdoN jMg ArMB hovyqW ieh Awpxy swQIAW smyq mYdwn Cf jwvy[ imQy pRogrwm Anuswr su`cw

    nMd dw BqIjw vI jMg smyN Awpxy swQIAW smyq jMg dw mYdwn Cf ky B`jigAw[ vzIr KW ny ies smyN shI jwx ky Kwlsw POj au~qy hmlw kIqwqW aus zbrdsq mukwbly dw swhmxw krnw ipAw[ bwbw bMdw isMGbhwdr AwpxI POj dy A`gy ho ky pUry joS Aqy jzby nwl jUJy[ qkrIbn swrwidn KUn folHvIN lVweI hoeI[ ieiqhwisk cSmdId gvwhW Anuswr Gmswndy ies Xu`D ivc isKW dw hmlw ieMnW qyzI nwl hoieAw ik duSmx dI POjpu`Ty pYrIN Bj geI[ vzIr KW mwr idqw igAw[ ies qrHW 12 meI,1710 srihMd Piqh kr leI geI[ 13 meI, 1710 isK POjW

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash 2012

    51/96

    gurmiq pRkwS 51 jnvrI 2012

    srihMd ivc dwKl ho geIAW Aqy 14 meI, 1710 Kwlsw rwj dIsQwpnw kr idqI[ BweI Piqh isMG smwxy dw, BweI bwj isMG srihMd dw hwkm qy BweI AwlI isMG nwieb QwipAw igAw[ sFOry nyVyiSvwilk dIAW phwVIAW qy siQq purwxy iklHy qy kbzw kr ky ies dwnwm lohgVH riKAw[ ies nvyN bx rhy is`K rwj dI rwjDwnI bxwieAwigAw[

    srihMd dI ij`q ny is`KW dy mnobl ivc AQwh SkqI Aqy joS dwvwDw kIqw[ hux iksy ivc ieMnI ihMmq nhIN sI ik isKW dw mukwblw krsky[ bwbw bMdw isMG bhwdr ijs pwsy mUMh krdw sPlqw aus dy pYrcuMmdI sI[ srihMd dI Piqh ny dyS Aqy Kws krky is`K ieiqhws dyvihx hI moV id`qy[ isK ieiqhws ivc pihlI vwr hwsl hoeI hkUmq gurU-AwSy Anuswr clwaux dI pRqIbDqw pYdw kIqI geI[ nvW iskwjwrI kIqw igAw ijs au~qy gurU swihbwn Aqy Akwl purK dI ausqq AqybKiSS dy ieh Sbd au~kry hoey sn:

    is`kw zd br hr doAwlm qyiZ nwnk vwihb Asq&iqh goibMd isMG Swih-Swhwn &zil scw swihb AsqBwv-

    is`kw mwirAw dojhwn au~qy bKSW bKSIAW nwnk dI qyg ny jI[&qih Swih Swhwn goibMd isMG dI imhrW kIqIAW scy r`b ny eyk ny jI[eysy qrHW ijhVI mohr bwbw bMdw isMG bhwdr ny jwrI kIqI aus au~qy

    ieh Sbd aukry hoey sn:dyZoqyZo&iqh E nusriq by-idrMgXwPq Az nwnk gurU goibMd isMG

    Bwv- dyZ qyZ ijq syv inrwlm gurU nwnk-goibMd isMG qoN pweI[

    bwbw bMdw isMG bhwdr ny AwpxI hkUmq gurU-AwSy Anuswr clwauxleI auh sB kwrj kIqy ijnHW ivcoN gurmiq ivcwrDwrw dI Jlk pYNdIsI[ bwbw bMdw isMG bhwdr ny vI hkUmq kwiem krn qoN bwAd sdIAWqoN cly Aw rhy ikrqIAW Aqy vwhIkwrW zmInW dy mwlk bxw idqw sI[byzmIny muzwirAW srdwrIAW bKS ky jgIrdwrI isstm Kqm krid`qw[ s`cmuc hI ieh grIbW, lqwiVAW, ikrqIAW Aqy dilqW dwienklwb sI, ijs nwl hyTlI au~pr Aw geI[ bwbw bMdw isMG bhwdrny Azwd lokrwj dI sQwpnw kIqI sI[ Azwd rwj kwiem krn dI

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash 2012

    52/96

    gurmiq pRkwS 52 jnvrI 2012

    ijhVI icxg bwbw bMdw isMG bhwdr dy smyN lgI sI smW pw ky auhIimslW dy rUp ivc sB dy swhmxy AweI[ ies dy PlsrUp hI mhwrwjwrxjIq isMG dw ivSwl Kwlsw rwj hoNd ivc AwieAw[ bwhroN Awauxvwly hmlwvrW pky qOr qy rok id`qw igAw[ DIAW-BYxW dI iezq-AwbrU Aqy grIb dI suriKAw dy ADwr au~qy Aqy sB leI iensw& XkInI bxwieAw igAw[

    bwbw bMdw isMG bhwdr ny gur aupdyS Awpxy jIvn Aqy rwj-Bwgdw ADwr bxwieAw[ aus dI sB qoN vfI KUbI ieh sI ik aus ny Awpxyrwj ivc Dwrimk ktVqw pYdw hI nhIN hox idqI[ aus ny AwpxI swrIj`do-jihd zulm dy iKlwP ArMB kIqI sI Aqy swrw jIvn ausy au~qyAtl irhw sI[

    sRI gurU goibMd isMG jI ny bwbw bMdw isMG bhwdr ijhVw kwrjsO NipAw sI au h aus ny pU rI idR VHqw, isdkidlI Aqy qndyhI nwlinBwieAw[ gurdws nMgl dy Xu`D ivc AT mhIny dy Gyry qoN bwAd jdoN

    AMdr iGry hoey isMG burI qrHW kmzorI dw iSkwr ho gey qW iksy dI ieMnIihMmq nhIN sI ik gVHI dy AMdr dwKl ho sky[ jdoN gVHI dw drvwzw KolHky auh Awp bwhr Awey qW aunHW igRPqwr kr ilAw igAw[ pihlW aunHW lwhOr Aqy iPr idlI iljwieAw igAw[ igRPqwr kIqy 740 dy krIbis`KW ivcoN hr roz sO is`K ShId kIqy jWdy sn[ jdoN s`q sO is`K ShIdho gey qW bwbw bMdw isMG bhwdr Aqy aus dy swQIAW id`lI dy bwhrvwrmihrOlI dy sQwn au~qy Asih Aqy Akih qsIhy dy ky ShId kr idqwigAw[ bwbw bMdw isMG bhwdr ShId krn qoN pihlW aus dy cwr swlwspu`qr AjY isMG ShId kIqw igAw Aqy iPr aus dw qVPdw idl kFky bwbw bMdw isMG bhwdr dy mUMh ivc pwieAw igAw[ bwbw bMdw isMG

    bhwdr qsIhy dy ky ShId kr idqw[ ieh Gtnw 9 jUn 1716 dI hY[bwbw bMdw isMG bhwdr Aqy aus dy nwl PVy gey smUh is`KW ny ShwdqpRvwn kr leI pr Drm nhIN hwirAw[

    bwbw bMdw isMG bhwdr dI dyS Aqy kOm idqI ies Adu`qI dyx swhmxy r`Kdy hoey pMjwb srkwr ny lwswnI XoDy dI srihMd dI PiqhdI FukvIN Xwdgwr cpVicVI dy sQwn au~qy sQwipq krn dw kwrjkIqw hY[ scmu`c hI cpVicVI Aqy srihMd dI Piqh Bwrq dy ieiqhwsivc iek sunihrI pMnw joV geI hY, ijs au~qy smUh Bwrq vwsIAW

  • 8/3/2019 Gurmat Prakash 2012

    53/96

    gurmiq pRkwS 53 jnvrI 2012

    AQwh mwx hY[mhwn ShId bwbw bMdw isMG bhwdr vloN kIqI srihMd Piqh dI

    Xwd ivc cpVicVI dy mYdwn 20 eykV ivc CpVW Aqy itibAW dI punrisrjnw AwDuink FMg nwl kIqI geI hY[ guMbddwr itibAW au~pr isKjrnYlW dy pRBwvSwlI bu`q sQwipq kIqy gey hn[ itibAW dy AMdrly Bwg rYstorYNt vrgIAW shUlqW leI iesqymwl kIqw igAw hY[ kMplYks dwpRvyS iek iklHy rwhIN huMdw hY[ kMplYks ivc sUcnw kyNdr Aqy igPt SwpW bxweIAW geIAW hn[ kMplYks ivc iek Epn ey Ar QIeytr vIbxwieAw igAw hY[ ies ivc bwbw bMdw isMG bhwdr nwl sMbMiDq nwtkKyfy jwieAw krngy[

    Xwdgwr dw pRm`uK iKc dw kyNdr AT-Bu`jw Piqh burj hY[ iesburj Awr.sI.sI. kyNdrI kor qy auswirAw igAw hY[ ieh burj qUPwnqy Bucwl dy JtikAW sihx dy smrQ hY[ ies burj dIAW dIvwrWAwr.sI.sI. nwl bxw ky aus ivc suMdr mihrwbW dI auswrI kIqI geI

    hY[ Piqh burj ivc do qyz gqI dy AYlIvytr Aqy pOVIAW dw pRbMDkIqw igAw hY , ienHW rwhIN drSk burj dIAW iqMn mMzlW qk phuMc skdyhn[ pihlI mMzl 77 Pu`t qy hY, jo smwxy dI ijq smripq hY[ dUjImMzl 127 Pu`t qy hY, jo sFOry dI ijq smripq hY[ qIjI mMzl230 Pu`t qy hY, jo