halep ahkam defteri- canan kuş

T.C.FIRAT ÜNİVERSİTESİ

SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜTARİH ANABİLİM DALI

1780–1784 TARİHLİ VE 4 NUMARALI HALEP AHKÂMDEFTERİ (s.1–53) TRANSKRİPSİYON VE

DEĞERLENDİRME

YÜKSEK LİSANS TEZİ

DANIŞMANI HAZIRLAYAN

Prof. Dr. MUSTAFA ÖZTÜRK CANAN KUŞ

ELAZIĞ–2008

T.C.

FIRAT ÜNİVERSİTESİ

SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ

TARİH ANA BİLİM DALI

1780–1784 TARİHLİ VE 4 NUMARALI HALEP AHKÂMDEFTERİ (s.1–53) TRANSKRİPSİYON VE

DEĞERLENDİRME

YÜKSEK LİSANS TEZİ

Bu tez / / tarihinde aşağıdaki jüri tarafından oy birliği / oy çokluğu ile

kabul edilmiştir.

Danışman Üye Üye

Bu tezin kabulü, Sosyal Bilimler Enstitüsü Yönetim Kurulu’nun ....... / ....... / .......

tarih ve ......................... sayılı kararıyla onaylanmıştır.

ENSTİTÜ MÜDÜRÜ

Ahmet AKSIN

II

ÖZET

Yüksek Lisans Tezi

1780–1784 Tarihli ve 4 Numaralı Halep Ahkâm Defteri (s.1–53) Transkripsiyon veDeğerlendirme

Canan KUŞ

Fırat Üniversitesi

Sosyal Bilimler Enstitüsü

Tarih Anabilim Dalı

2008; Sayfa: XI + 207

Osmanlı Arşivinin önemli tasniflerinden olan Ahkâm Defterleri, taşradaki her

türlü şikâyetin merkeze ulaştırıldığı ve bu şikâyetlerin suretlerinin kaydedildiği

defterlerdir. Bu defterlere Şikâyet Defterleri de denir.

Osmanlı idarî düzeninde, devlet anlayışında halk, Allah’ın padişaha kutsal bir

emaneti olarak kabul edilmiştir. Bundan dolayı devletin temel düzeninin, iktisâdi ve

sosyal teşkilatının hedefi halk iaşesinin temini, can, mal, ırz ve namus güvenliğinin

sağlanmasıydı. Devletin ancak bu unsurun ayakta tutulması, asgari geçim düzeyine

sahip kılınması ile mümkün olacağının bilincinde olan Osmanlı yönetimi, Batı’daki

çağdaşı devletlerin halklarının hayal bile edemeyeceği bir surette , en aşağıdaki

tabakadan halkının şikâyetlerini dinlemiş ve bunların hiç birisini karşılıksız bırakmamış,

yapılan her şikâyeti mutlaka araştırmış ve neticelenmiştir. Yani çoğu çağdaş devletin

halklarına yeni tanıdığı “dilekçe hakkını”, Osmanlı yönetimi kur ulduğu tarihten itibaren

tanımaya başlamıştır.

İlk başlarda yani 15. ve 16. yüzyıllarda halkın şikâyetleri doğrudan veya k adılar

aracılığıyla merkeze veya beylerbeylik merkezine ulaş tırılırdı. Onun için ilk devir

şikâyet kayıtları, mahalli Şer ‛iyye Sicillerinde bulunmaktadır. Devlet bürokrasisindeki

işlemlerin artması neticesinde yeni bir şikâyet kayıt defteri tutulması usulü

benimsemiştir ki, işte bu amaçla tutulan defterlere Ahkâm ( Şikâyet) Defterleri

denmiştir ve bu defterler düzenli olarak 18. yüzyıldan itibaren tutulmaya başlanmıştır.

III

Merkezde hemen çoğu büyük vilâyetlerin Ahkâm Defterleri ayrı ayrı

tutulmuştur. İşte Haleb Ahkâm Defterleri de bu tasnifte yer almaktadır. Haleb

vilâyetinden merkeze ulaşan her türlü şikâyeti bu defterlerde bulmak mümkün dür. Bu

itibarla 4 Numaralı Halep Ahkâm Defter inin ihtiva ettiği şikâyet konularına göre

değerlendirildiğinde, dönemin Halep sosyal tarihi hakkında çok ö nemli bilgilere

ulaşılmakla birlikte yol kesme, cürüm, cinayet, su veya emlâk sınır anlaşmazlıkları,

fuzuli işgal, gasp vd. suç ve anlaşmazlıklara dair orijinal bilgilere ulaşmak mümkündür.

Anahtar Kelimeler: Ahkâm (Şikâyet) Defterleri, Osmanlı Devleti, Haleb, 15. -

16. ve 18. yy.

IV

ABSTRACT

Master Degree Thesis

Haleb Judgment Book Number 4 (1780 – 1784), (p.1-53)

Canan KUŞ

Firat University

Social Sciences Institute

Major Discipline of History

2008; Page: XI + 207

Judgment Books are one of the important classification of Ottoman Archives

which are being transported all kinds of complaints and recorded these complaints'

copies at provinces to govermental administrative center. These books are also called as

Complaint Books.

People in state mind has accepted as a holy trust from Allah to sultan in Ottoman

administrative system. Because of this, aim of principal system of state, economical and

social organization was providing security of guaranteeing victualing of people, life,

merchandise, honor and probity. Ottoman Goverment knew that they had to stand for

this object in order to keep prosperity nation wide. Moreover, they appreciated and

judged all kind of complaints even from the lowest social groups as the actual western

goverments could not even dream of. That is to say, most modern states' newly

recognized "petition right" to their folks, has been started to recognize by Ottoman

administration from date which state has established.

Folks' complaints has being transported to central goverment or grand governor

directly in early times, that is to say, 15. and 16. centuries. For that reason, early period

complaint records has holded in local “Şer'iyye” registers. As a result of increasing

procedures in goverment bureaucracy, a new complaint book recording system has

appropriated. Here, those books which has recorded at this object ive, named "Judgment

(Complaint) Books". Those books has started to being recorded from 18th century.

V

Most of big cities' Judgement Books had recorded distinctly at goverment center.

Here, Haleb Judgement Books are also in that classification. It's possibl e to find all kind

of complaints from Haleb city to central goverment in those books. Regarding that, if

Haleb Judgement Book Number 4 evaluated by included complaint topics, in addition

with obtaining that period of time's very important information, it's also possible to

obtain original information about road blocking, crime, murder, water or real estate

border disagreements, unnecessary occupying, usurpation e.g.

Keywods: Judgement (Complaint) Books, Ottoman State, Haleb, 15. -16. and

18. centuries.

VI

İÇİNDEKİLER

İÇİNDEKİLER…………………………………………………………....VI

ÖNSÖZ……………………………………………………………………VII

KISALTMALAR………………………………………………………….IX

KONU VE KAYNAKLAR………………………………………………..XI

GİRİŞ 1

BİRİNCİ BÖLÜM

1. BELGELERİN DÜZENİ, TASNİFİ VE KISA ÖZETLERİ 9

İKİNCİ BÖLÜM

2. METİN ( BELGELERİN TRANSKRİPSİYONU) 41

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

3.1 Değerlendirme 173

3.2 Şikâyet Konularının Tasnifi 173

3.3 Dağılımı

3.4 Belgelerin Muhtevâlarına Göre Değerlendirilmesi ve

Suçlara Verilen Cezalar ve Uygul amaları 173

SONUÇ ( VE ÖNERİLER ) 175

KAYNAKLAR 178

EKLER 180

4 NUMARALI HALEP AHKÂM DEFTERLERİNİN

ORİJİNAL METİNLERİ

ÖZGEÇMİŞ 207

VII

ÖNSÖZ

Bir milletin siyasi ve kültürel tarihlerinin netlik kazanması için ana kaynakların

önemi tartışılmaz. Türk milletinin bilinen en geniş kapsamlı ana kaynaklarından birisi

de Osmanlı devletinin arşivlerinde bulunmuş olan belgelerdir. “Ahkâm Defterleri” adlı

konumuzu ihtiva eden Osmanlı arşivleri bünyesinde, konumuz olan bu defterleri

barındırdığı gibi daha birçok devlet yürütme organının işlerliğini kaydeden defterler de

mevcuttur. Ayrıca belirtilen bu arşiv malzemeleri, Osmanlı’dan Türkiye

Cumhuriyeti’ne bırakılan tüm kültürel mirasların tescilli delilleridir, diye bir söylemde

bulunulursa yanlış olmaz. Bu da demek oluyor ki bir milletin arşiv kaynaklarının

çokluğu, o milletinin kültür tarihinin kaynak bakımından sağlam temeller üzerinde

bulunması demektir. Sağlam temellere dayandırılan bir tarihçilik ise hayalcilikten uzak

olur.

Bazen bir eyalete ve bazen muhtelif eyaletlere ait olarak tutulan ardından da

valilere, kadılara, naiplere vb. yöneticilere hitaben yazılan hükümleri içinde bulunduran

Ahkâm defterleri, devletin eyalet yönetimlerinde ve hükümlerinde bize bilgi

vermektedir. Bu bilgiler ışığında Osmanlı devletinin eyaletlere ve halka bakış açısını ve

daha kapsamlı söylemde bulunursak sosyal hayat hakkında bilgileri göstermektedir.

Yapılan çalışmamızda öncelikle Giriş bölümünde konumuzun kısaca tanımı ve

konumuzu araştırmanın gerekliliğine değini lmiştir ancak öncesinde O smanlı

Devleti’nde arşivcilik konusu verilerek Osmanlı’da arşiv alışkanlığı ile hıfziyatın ne

derece önemli olduğu sunuldu. Dolayısıyla “O smanlı’da Ahkâm Defterleri” adlı

konumuz, hem Osmanlı arşiv bilgisiyle bağdaştırılmaya hem de bu defterlerin devlet

yürütme organında ne derece önemli olduğu belirtilmeye çalışılmıştır.

Birinci Bölümde Belgelerin düzenleri ile kısa öze tleri verildi.

İkinci Bölümde ise 4 Numaralı Haleb Ahkâm Defterinin 1. ve 53. sayfaları

arasındaki toplam 194 belgenin transkripsiyonu günümüz Türkçesi ile çalışılmıştır.

Üçüncü bölüm günümüz Türkçesine çevirdiğimiz 4 Numaralı Haleb Ahkâm

Defterinin değerlendirmesi, şikâyet konularının içeriği dağılımı ve suçlara verilen

hükümleri belirlemeye çalıştık. Akabinde ise Sonuç, Kaynaklar, Ekler ve Özgeçmiş

kısımlarını sunduk.

Ayrıca Belgelerin Transkripsiyonu yapılırken Osmanlı Türkçesinin okunuşu ve

yazılışına sadık kalındı. Ancak bu gün Türkçede kullandığımız pek çok kelimenin

VIII

metinlerdeki yazılışlarına göre değil bu günkü telaffuza göre ifade ettik. Mesela: itti/etti,

virildi/verildi, iyledi/eyledi, görildi/görüldü, idüb/edip gibi…

Bazı belgelerin uzun olup bir sayfadan diğeri ne uzaması sonucu belge

transkripsiyonu içine bir sonraki sayfaya uzadığı parantez içinde siyah ve kalın

karakterlerle belirtildi. Mesela: (S.14)

Orijinal metinlerin transkripsiyon çalışması esnasında belge içinde bazı yerlerde

atanacak ya da görev verilecek kişinin adı belirtilmediği için buralara parantez içinde

“boş” yazıldı. Ayrıca belgelerde bazı kelimelerin karşılıkları okunamadığı için parantez

içinde “…” verildi. Mesela: (boş), (…). Yine belgelerin transkripsiyonu yapılırken

belge altında bulunan Hicri tarihlerin Miladi karşılıkları parantez içinde verilmiştir.

Yaptığımız Yüksek Lisans Tez çalışmamızda hem tarih araştırmalarında usul

bakımından hem de engin bilgileriyle yardımlarını bizden esirgemeyen Sayın Hocalarım

Prof. Dr. Mustafa ÖZTÜRK, Prof. Dr. Muhammet Beşir AŞAN, Doç Dr. Enver

ÇAKAR, Yrd. Doç. Dr. Özcan TATAR, Hacer TATAR ve Mehmet TEKİN’e sonsuz

teşekkürler ediyor ve çalışmalarında kolaylıklar diliyorum.

ELAZIĞ–2008 CANAN KUŞ

IX

KISALTMALAR

Bkz. : Bakınız

BOA : Başbakanlık Osmanlı Arşivi

C : Cilt

H. : Hicrî

İ.A. : İslam Ansiklopedisi

M. : Miladî

Mad. : Madde

MEB : Milli Eğitim Bakanlığı

s : Sayfa

S : Sayı

TDAV : Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı

TDV : Türk Diyanet Vakfı

TTK : Türk Tarih Kurumu

v.b. : Ve benzeri

v.s. : Ve saire

X

KONU VE KAYNAKLAR

Ahkâm defterleri konusu henüz üzerinde fazla değinilmemiş bir konudur.

Şimdiye kadar kitap halinde bir tek esere rastlanılmıştır:

- ŞAHİN, İlhan – Feridun EMECEN; II. Bâyezid Dönemine Ait 906/1501 Tarihli

Ahkâm Defteri, TDAV, İstanbul, 1994

II Bayezid dönemine aid bulunan bir defterin incelenmesi sonucu Ahkam

defterlerinin bilinen ilk örneği olarak , bu kitap çalışması ortaya çıkmıştır. Kendi

çalışmamızla karşılaştırdığımızda belge içeriklerinin şikâyet sonucu verilen

hükümler olduğunu iki tarafta da gördük. Ayrıca belge içerikleri yönünden de

yaptığımız çalışmadaki belgelerde hemen hemen aynı davalar söz konusudur .

Yapılan tez çalışmasında adı geçen kitaptan ziyâdesiyle fayd alanıldı ve bizim

için tek örnek teşkil etti. Ayrıca Ahkâm Defterinin çalışma şekli ve metodu

konusunda da yine bize yol gösterdi.

Öte yandan çalışmamızın giriş kısmından itibaren araştırma metodlarıyla

yazmaya çalıştığımız bölümlerde de kaynaklar kullanı ldı; ancak konumuzun henüz

yeni adım atılmış bir konu olması sebebiyle fazla bir kaynağa rastlanılamadı. Ve

yazılan makalelerin çoğunda da, ilk verdiğimiz kitap künyesi rehber edilmiştir.

Diğerlerini listeleyecek olursak:

— Başbakanlık Osmanlı Arşivi Rehberi, Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel

Müdürlüğü, Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı, Yayın No: 42, İstanbul, 2000

Rehber

— BİNARK, İsmet; Arşiv ve Arşivcilik Bilgileri , Başbakanlık Devlet Arşivleri

Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi Daire Başkanlığı, Yayın No: 3 , Ankara,

1980

— HALAÇOĞLU, Yusuf; Osmanlılarda Devlet Teşkilatı ve Sosyal Yapı , TTK,

V.Baskı, Ankara, 2003

— KÜTÜKOĞLU, Mübahat, S.; “Mühimme Defteri”, C.XXXI, İslâm

Ansiklopedisi, TDV, İstanbul, 2006, s. 520 – 523

— ÖZEL, Ahmet; “Ahkâm”, İslam Ansiklopedisi , C.I, TDV, İstanbul, 1988, s. 550

- 551

— ÖZTÜRK, Said; “Kayseri ve Çevresinin Sosyo -Ekonomik Tarihi İçin Önemli

Bir Kaynak: Karaman Ahkam Defteri” , III. Kayseri Yöresi Tarih Sempozyumu

XI

Bildirileri, (Yayına Hazırlayan: Ali Aktan, Ramazan Tosun, Ayhan Öztürk ),

Kayseri, 2000, s 403 - 423

— PAKALIN, Mehmet, Zeki; Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü ,

MEB, İstanbul, 2004

— SAHİLLİOĞLU, Halil; “Ahkâm Defteri”, C.I, İ.A., TDV, İstanbul, 1988, s. 551

— TÜRKAY, Cevdet; “Osmanlı İmparatorluğunda Arşiv”, Belgelerle Türk Tarihi

Dergisi, C.II, S. 7, Nisan, 1968

— UZUNÇARŞILI, İsmail-Hakkı; Osmanlı Devleti Teşkilatına Medhal , Ankara,

1941

— UZUNÇARŞILI, İsmail -Hakkı; Osmanlı Devletinin Merkez ve Bahriye

Teşkilatı, Ankara, 1948

e-Kaynaklar:

— http://www.ansiklopedi.turkcebilgi .com/Divan-ı_Hümayun

http://www.osmanlımedeniyeti.com/Bilgi/Osmanlı’da%20Devlet%20Yönetimi -

94k-

http://www.osmanl

1

GİRİŞ

Osmanlılarda Arşiv ve arşivciliğe baktığımızda, Orta ve Yakındoğu, Balkan ve

Akdeniz coğrafyasında uzun bir süre devlet olma vasfını devam ettirmiş olan Osmanlı

İmparatorluğu’nda daha ilk devirlerden itibaren arşiv fikrinin mevcut olduğu, bu güne

kadar muhafaza edilmiş milyonlarca arşiv vesikasının mevcudiyeti ile sabittir. Devlete

ait belgelerin bütünü, önem derecesine bakılmaksızın sandık ve torbalar içinde titizlikle

muhafaza ediliyordu1. Bu belgeler arasında çok değerli kayıtlar “Maliye Defterleri

Hazinesi” ve “Defterhane Hazineleri”nde saklanıyordu ve bu kayıtların iyi korunması

için emirler de veriliyor, yine devlet eli ile tespit edilerek düzenleniyor ve muhafaza

altında tutuluyordu2.

Bu defterler şöyle bir gelişim arzetmiştir; Osmanlı Devleti’n in ilk başkenti olan

Bursa’daki arşiv, Timur istilası esnasında yok edilmişti. Dolayısıyla Fatih’e kadar olan

döneme ait birkaç ferman, vakfiye, mülknâme dışında fazla vesika bulunmamaktadır.

İstanbul’un fethinden sonra ise, ilk defa evrak mahzeni olarak Y edikule’nin kullanıldığı

bilinmektedir. Fatih devrinden Kanuni zamanına kadar geçen bir asırlık dönem içinde

Osmanlı Arşivi’ne intikal eden belge ve defter azdır. Bu dönem hakkında bilgi

alınabilecek arşiv malzemesi birkaç yüz defterden ibarettir.

Kanunî (1520–1566) döneminden itibaren Osmanlı’nın son günlerine kadar

günümüze ulaşan defter serilerinden anlaşıldığına göre, Osmanlı bürokrasisi, bugün

arşivcilikte kullanılan dosyalama usulüne mukabil, defter usulünü esas kabul etmiştir.

Mevcut defterlerden, Divanlar vasıtasıyla alınan kararların Mühimme, Maliye, Ru ΄us,

Tahvil, Kayd-ı Dîvan, gibi defterlere kaydolunduğu anlaşılmaktadır. Ancak alt birimlere

ait neticeye takaddüm eden muameleli evrak, müsveddelerine varıncaya kadar aylık

torbalara konur, bir yıl içinde biriken evrak bu torbaların üzerine daire adı ve yılı yazılı

olduğu halde, çoğu zaman deri kaplı sağlam sandıklara konularak gerektiğinde müracaat

edilmek üzere evrak mahzenlerine kaldırılırdı.

Osmanlı Devleti’nde Bâb-ı Âsafi, Bâb-ı Defterî ve Dîvân-ı Hümâyûn adı altında

devlet müesseselerinin temelini oluşturan üç önemli kuruluştan biri olan Dîvân -ı

Hümâyûn’a ve ordu dîvânlarına ait defterler, Sultan III. Ahmed’den sonra, padişahların

tamamen İstanbul’a yerleşmeleriyle daha önce inşa edilmiş olan T opkapı Sarayı’nın

bazı bölümlerine taşındı. Yedikule’deki arşivler ise Atmeydanı’na, oradan da Topkapı

1 İsmail Hakkı Uzunçarşılı; Osmanlı Devletinin Merkez ve Bahriye Teşkilatı , Ankara, 1948, s.76–78.2 İsmet Binark; Arşiv ve Arşivcilik Bilgileri , Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü CumhuriyetArşivi Daire Başkanlığı, Yayın No: 3, Ankara , 1980, s.28.

2

Sarayı’nın inşasını müteakip, Hazîne -i Âmire ve Enderûn-ı Hümâyûn’a nakledildi.

Devletin temel kuruluşlarından Bâb -ı Defterî’ye bağlı Defterhâne Hazinesi ise, Dîvân-ı

Hümâyûn toplantılarının düzenli olarak yapıldığı zamanlarda Topkapı Sarayı’nın

Kubbealtı Dairesi yanında bulunuyordu. Divan toplantıları önemini kaybedince, bu

hazine Topkapı Sarayı’nın birinci kapısındaki Bâb -ı Hümâyûn’un üst kısmına, daha

sonra Sultan Ahmed’de “Saray-ı Atîk” denilen mahzene ve Bâb -ı Âlî’ye yakın Tomruk

Dairesi’ne taşındı. Sarayın bir kısım evrakı, Kubbealtı’nın bitişiğinde “Dış Hazine”

binasına toplanmıştı. Maliye belgeleri ise, Sultan Ahmed’de Eski Çadır Mehterleri

kışlasında saklanmıştı3. Bu durum Dîvân-ı Hümâyûn toplantılarının Bâb -ı Âlî’de

yapılmaya başlanması ve orada bir arşiv binası “Mahzen -i Evrâk” inşa edilmesine kadar

sürdü. Bu arada Tanzimat öncesi merkezi devlet dairelerinin önemlilerinden olan Bâb -ı

Seraskerî arşivinin 1826’dan sonra bu günkü İstanbul Üniversitesi merkez binasında

muhafaza edilmeye başlandı. Daha sonra Harbiye Nezareti adını alan bu kuruluşun

evrakından çok azı günümüzde Osmanlı Ar şivi’ne devredilmiş, esas evrak ise

Genelkurmay arşivlerine nakledi lmiştir. Yine önemli devle t dairelerinden Bâb-ı Meşîhat

evrakının da bu günkü İstanbul Müftülüğü Şeriyye Sicilleri Arşi vi’nde tutulduğu

anlaşılmaktadır.

Devlet merkezinde arşivleme adına bu işlemler yapılırken, taşrada da beylerbeyi

ve kadıların bağlı oldukları arşivcilik talimatları vardı. Belgelerin saklanması ve

korunması yönündeki arşivcilik anlayışı, taşrada da geçerli idi. Taşrada bulunan

görevlilerin karar ve işlemlerini defterlere kaydetmeleri ve bu defterleri muhafaza

etmeleri gerekiyordu. Nitekim Kanuni Sultan Süleyman devrinde Rumeli beylerbeyi

Mehmed Paşa’ya gönderilen 943/1536 tarihli femanda “…bu hükm -i şerifim sûretini

defterde kayd eyleyüb, kendüsün dahi ayniyle defter sanduklarında hıfz edüb dâimâ

mazmûn-ı şerîf ile amel eyleyesin” i fadesi ile defter sandıklarından bahsedilmiştir. Bu

defterlerin saklandığı beylerbeyi arşivlerinden, Osmanlı arşivlerine vesika intikal

etmemiştir4.

Yukarıda “Osmanlı Devleti’nde Bâb -ı Âsafi, Bâb-ı Defterî ve Dîvân-ı Hümâyûn

adı altında devlet müesseselerinin te melini oluşturan üç önemli kuruluştan biri olan

Dîvân-ı Hümâyûn’a ve ordu dîvânlarına ait defterler…” bahsedilmişti. İşte yazma

3 Cevdet Türkay; “Osmanlı İmparatorluğunda Arşiv”, Belgelerle Türk Tarihi Dergisi , C.II, S. 7, Nisan,1968, s. 44 – 47.4 Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA) Rehberi, Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, OsmanlıArşivi Daire Başkanlığı, Yayın No: 5, Ankara, 1992, s. 17.

3

metodumuzu tümden gelim ile belirlediğimiz için; belirtilen arşivler içerisinde bu

defterlerin özelliklerini daha sonra ise deft erler içerisinden Ahkâm Defterlerini ve

nihayetinde ise asıl çekirdeğimizi oluşturan Haleb Ahkâm defterleri arasında 4

Numaralı Haleb Ahkâm Defteri hakkında bilgileri basamak basamak indirgenerek

açıklamaya çalışmak; yerinde olacaktır, düşüncesindeyiz. Bel ki de böylelikle

tarafımızın Mikro Tarihçiliğe attığı ilk adım olacaktır.

Dîvân-ı Hümâyûn’da muhtelif işler hakkında çeşitli defterler tutulmuştur. Bunlar

toplam olarak Mühimme, Ahkâm, Ruûs, Tahvil, Nâme -i Hümâyûn, Ahidnâme, Şikâyet,

Kalebend, Nefy ve Kısas gibi defterlerdir5.

Bunların içinde Ahkâm Defteri, Kanun -nâmelerle hükümlerin ve nizâm

mahiyetinde olan kararların aynen kaydına mahsus defterinin adıdır 6. Arapça kökenli bir

isim olan ve “hkm (حكم)” kökünden türeyen Ahkâm kelimesi hükmün çoğulu olup;

emirler, hükümler, kanunlar, nizamlar anlamına gelmektedir. Ahkâm, daha geniş

manada, belli bir konu hakkında konulmuş kuralların bütününü ifade etmek için

kullanılır. Bu tarzdaki kullanılışından dolayı, belli bir konuya dair hükümleri toplayan

eserlere ve hatta belli bir konuyla ilgilenen ilim dallarına da ad olmuştur 7. İşte bu

bağlamda belirtilecek olunursa; Osmanlı Devleti yürütme organında da Ahkâm adı

altındaki Hüküm ve nizam mahiyetindeki kararlar sadaret makamından veya

defterdarlıktan çıkar ve örnekl eri olduğu gibi Ahkâm Defterlerine geçirilirdi. Ayrıca

Ahkâm Defterlerine Ahkâm-ı Mühimme veya Mühimme adı da verilirdi. Bu defterler,

Dîvân-ı Hümâyûn kalemlerinden olan Beylikçi veya Dîvân Kalemi 8 tarafından

yazılırlardı9. Muameleleri geniş olan bu kalem lerde her sene için ayrı ayrı defter

tutulurdu. İşleri o kadar geniş olamayanlarda ise birkaç seneliği bir araya getirilir, defter

dolunca yenisine kaydedilirdi. Divândan çıkan şikâyetlerin halline dair ahkâm

5 Yusuf Halaçoğlu; Osmanlılarda Devlet Teşkilatı ve Sosyal Yap ı, TTK, V. Baskı, Ankara, 2003, s. 34.6 Mehmet Zeki Pakalın; Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü , C.I, Milli Eğitim BakanlığıYayınları (MEB), İstanbul, 2004, s. 30.7 Ahmet Özel; “Ahkâm”, İA , C.I, Türk Diyanet Vakfı Yayınları (TDV), İstanbul, 1988, s. 550.8 Divân-ı Hümâyûn kalemleri içinde , Beylikçi veya Divan Kalemi: Divanda müzakere olunup kararabağlanan işlerin, gereken yerlere havalesi ve divan sicillerinin tutulmasıyla vazifeliydi. Ferman veberatlar burada yazılırdı. Beylikçi, yazı iş lerinden dolayı Reisülküttabın emri altında bulunurdu. Ayrıntılıbilgi için bkz. http://ansiklopedi.turkcebilgi.com/Divan-ı-Hümayun9 Dîvân-ı hümayûn da görüşülen devlet işleri Reisü’l -küttab ve onun idaresindeki Beylikçi’ninnezâretinde görülürdü. Dolayıs ıyla bunlara bağlı çeşitli kalemler vardı ki, bunlara kısaca Dîvân Kalemleriadı verilirdi. Bunlar kuruluştan 1835’e kadar nezâretler öncesinde S adâret Mektubî, Sadâret Kethü dası,Beylik (Dîvân), Tahvîl (Kese veya Nişân), Ruûs, Âmedî Kalemleri ile Teşrifât çılık, Vak‛anüvislik,Dîvân-ı Hümâyûn Hocaları, Dîvân-ı Hümâyûn Tercümânları, Hazine -i Evrak (Arşiv) gibi bölümlerdenmüteşekkildi… Ayrıntılı bilgi için bkz. Yusuf Halaçoğlu , Osmanlılarda Devlet Teşkilatı ve Sosyal Yapı ,s. 20 – 27.

http://ansiklopedi.turkcebilgi.com/Divan-

4

kayıtlarının kaydedildiği bu defterler ise, Haz îne-i Âmire ile Defterhâne-i Âmire’de

muhafaza edildiği anlaşılmaktadır. Günümüzde Osmanlı Arşivi Tetkik edildiğinde,

hüküm metinlerinde " ...Hazîne-i Âmirem'de mahfûz Ahkâm Defterlerine müracaat

olundukda..." veya "..Defterhâne-i Âmirem'de mahfuz Rûznâmçe Defterlerine müracaat

olundukda..."10 ifadelerine rastlanmaktadır. İşte bu bilgiler ile Divândan çıkan

şikâyetlerin halline dair ahkâm kayıtlarında sık sık bu iki dairenin adları geçmiştir. Çok

dikkat ve itina ile tutulan bu defterler daima bir müraca at yeri olagelmiştir. Eski bir

muamele yahut bir iş mevzu bahis olduğu zaman bu defterlere bakılır, ona göre mütalâa

beyan veyahut muamele ifa edilirdi 11.

Divân-ı Hümâyûn toplantılarında görüşülen, devletin iç ve dış meselelerine ait

siyasi, askeri ve sosyal kararların kaydedildiği defterler Mühime Defterleridir.

Mühimme Defterlerindeki konular adından da anlaşılacağı gib i “ehemm-i umur”dan

konulardır. Buradaki önemin takdiri Divân’a aittir. Mühimme Defterleri’ndeki kayıtlar

herhangi bir mesele ile ilgili olarak y azılan fermân, nâme vs.’nin suretleri veya

müsveddeleri mahiyetindedir. Bu müsveddeler daha sonra temize çekilmişlerdir.

Öte yandan Mühimme Defterleri’ne, hükümlerin sadır olduğu divânlara

Mühimme, Rikab Mühimmesi, Ordu Mühimmesi, Kaymakamlık Mühimmesi gib i adlar

verilmektedir. Bunların içinden Mühimme Defterleri Padişâhın İstanbul veya Edirne’de

bulunuşu sırasında sadrazam başkanlığında toplanan Divândan çıkan m ühim emirlerin

kayd olunduğu defterlerdir. Rikab Mühimmesi, Sadrazamın seferde olduğu zaman

yerine kalan Rikab Kaymakamı denilen bir vezirin riyasetinde toplanan Divân’dan

çıkan kararları ihtiva etmektedir. Ordu Mühimmesi’nde Serdâr-ı Ekrem olan

Sadrazamın ordunun başında seferde iken topladığı Divân’da alınan kararlar yer

almaktadır. Kaymakamlık Mühimmesi’nde ise padişah ve sadrazamın birlikte seferde

olduğu veya İstanbul dışında bulunduğu sırada başkentte bırakılan kaymakam

riyasetinde toplanan Divân’da alınan kararların kayd olunduğu defterlere denilmektedir.

Bunlar arasında bilinen en eski Mühimme Defteri Topkapı Sarayı Müzesi Arşivinde E.

12321 numarada kayıtlı ve 951 (1544) tarihli defterlerdir ve Başbakanlık Osmanlı

Arşivi’nde ilk Mühimme Defteri’nin 3 nolu ve 966 (1558) tarihli defter olduğu

anlaşılmıştır. Ayrıca bu seride toplam 266 adet defte r bulunmaktadır.

10 BOA Rehberi, s. 17.11 Mehmet Zeki Pakalın; Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü , s. 30.

5

XVII. yüzyılın ortalarından itibaren Mühimme Defterleri’nde yer alan bazı

konular ayrılarak başka defterlere kayd edilmeye başlanmıştır. Bundan sonraki

dönemlerde şüphesiz Mühimme Dfeterleri’nin muhtevası bakımından fakirleşmeye yol

açmıştır12.

Divân-ı Hümâyûn’a ait olup daha ziyâde XVII. Yüzyılda görülen şikayet

defterleri serisi de Ahkâm-ı Şikâyet defterleri adını taşımaktadır. Ahkâm Şikâyet

Defterleri 1058 – 1229 (1648-1814) yılları arasında tutulmuştur ve tasnife açık 208

defterden ibârettir. Muhteva itibariyle Mühime kayıtlarının içinde bulunan ve Şikâyet

Defterleri'nin devamı olan bu defterler eyaletlere göre tutulmuşlardır. Tarih olarak

Şikâyet Defterleri'nden 104 sene sonra (Mora Ahkâm Defteri hariç) hepsi H. 1155

(1742) tarihinden başlayıp, II. Meşrûtiyet dönemine kadar devam etmektedir 13. 1255

(1839) tarihine kadar gelen bu defterler Anadolu, Sivas, Trabzon, Diyarbakır, Şam,

Adana, Karaman, Halep, Erzurum, Maraş, Rakka, Rumeli, Özi ve Silistre, İstanbul,

Bosna ve Mora’ya aittir14.

Tüm bu tarihleri verirken Şikâyet Ahkâm defterlerinin yoğun olarak 1155 (1742)

ve 1255 (1839) tarihleri arasında olduğunu görüyoruz. Ama bu tarihten önce aynı

içerikler Mühimme Defteri başlığı altındaydı.

Divân kayıtları ile ilgili ihtisaslaşmanın kesin hatl arıyla ortaya çıkışının Kanunî

devrinde olduğu ileri sürülebilir. Nitekim klasik şekil ve tipi ile en erken tarihli

Mühimme, Topkapı Sarayı arşivi’nde bulunan E.12321 numaralı kayıtlı Divân defteri

olup 951 (1545) tarihlidir. Bunun müsvedde özelliği taşıma sı, öncesine ait bu tip ve

şekilde bir defter parçasına bile rastlanmaması, söz konusu defterin yukarıda bahsedilen

ve değişikliğe ait15 ilk örneklerden biri olduğunu düşündürmektedir 16. Sözü geçen bu

tarihten itibaren ise konuların tasnif edilerek her konuy a farklı defterler tutulmaya

başlanması Osmanlı’nın yönetimde kolaylaştırma ile ilgili bir girişimi olarak

değerlendirebiliriz. Divân-ı Hümâyûn’da görüşülen işler ve alınan kararlar bir süre

sonra sınıflandırılmış, merkez ve eyalet kararları farklılık arz etmiştir. M.1649’tan

12 Mühimme Defteri 44 , (Yayına Hazırlayan: Mehmet Ali Ünal), Akademi Kitabevi, İzmir, 1995, s. V -VI.13 BOA Rehberi, s. 25.14 Halil Sahillioğlu; “Ahkâm Defteri”, İA, C. I, TDV, İstanbul, 1988, s. 551.15 Bu değişiklikler, Divân’dan çıkan kararlar ve arzlar ile ilgili çıkan hükümlerin sûretleri ayrı ayrıdefterler haline gelişi, Kanunî zamanındaki bürokratik reformlar neticesi olmalıdır. Ayrıntılı bilgi içinbkz. İlhan Şahin – Feridun Emecen, Osmanlılarda Divân - Bürokrasi - Ahkâm II. Bâyezid Dönemine Ait906/1501 Tarihli Ahkâm Defteri , TDAV, İstanbul, 1994, s. XVI.16 İ. Şahin – F. Emecen; Osmanlılarda Divân - Bürokrasi - Ahkâm II. Bâyezid Dönemine Ait 906/1501Tarihli Ahkâm Defteri , TDAV, İstanbul, 1994, s. XVI.

6

itibaren Şikâyet Defterlerinin tutulması ve XVIII. Yüzyıldan itibaren de Şikâyet Ahkâm

Defterlerinin isim ve içerik olarak ortaya çıkışı devletin yürütme organında kolaylığı

getirmiştir. Başka bir deyişle devletin yürütmesine ilişkin k olaylık sağlayabilecek

şikâyet ve mâliye ahkâmlarının sözü edilen Kanunî devri bu defterde az da olsa

örneklerine rastlanması, Ahkâm defterlerini Mühimme defterleri doğurmuştur, fikrini

tamamlıyor.

Mühimme ve Ahkâm arasındaki farka bakacak olursak; 1649 yılından itibaren

bütün ferman kayıtları Mühimme defterlerine kaydedilmeyerek bir kısım fermanlar

Şikâyet Defteri adıyla yeni düzenlenen defterlere yapılmıştır. Mühimme Defterlerine

bir dilekçe ile başvuru söz konusu olmadan genelde devletin siyasi, askeri ve idari

meselelerine ilişkin hükümler kaydedilirken, Şikâyet Defterlerine ise şahsi

anlaşmazlıklara, mülki ve idari amirlerden şikâyetlere ilişkin şahısların ve resmi zevatın

başvuruları üzerine şikâyete konu olan mevzunun izalesi için yazılan hükümler

kaydedilmiştir17. Diğer bir değişle, devlet işleri Mühimme defterlerinde; ahkâm -ı

şikayet ve vilayet konularıyla sınırlı olan konular da 1742 – 1839 yılları arasında tutulan

Ahkâm defterlerinde kayıtlılardır. Divân devlet işleriyle ilgili meseleleri re’sen

görüşmesi yani hükümet fonksiyonunu icra etmesinden başka yüksek mahkeme olarak

da vazife gördüğünden ilk devir mühimmelerinde her iki mahiyetteki hükümlere de

rastlanır. Bu hükümler, Avrupa ortalarından İran’a Kırım’dan Kuzey Afrika’ya ve

Arabistan’a kadar uzanan sınırlar içindeki Osmanlı Devletinin merkez ve taşra

teşkilatının idari yapısı ve çalışma şekilleri, devlet–tebaa ve devlet–esnaf münasebetleri,

imâr, iskân ve iktisât siyâsetleri, iç siyasetleri, iç siyâset, isyân ve bastırılma şekilleri,

askeri tarih, strateji, dış siyâset ve yabancı devletlerle olan münasebetlerle ilgilidir.

Zamanla idarî ve adlî konular ayrı defter serilerinde toplanmış, şikâyetler sonucu alınan

kararlara dair hükümler için 1059’dan (1649) itibâren “Şikâyet Defterleri” tutulmaya

başlanmış. XVIII. Yüzyıl ortalarından itibaren bunlar da vilâyetlere göre ayrılarak

“Ahkâm-ı Şikâyet” adıyla anılmıştır. Devlet işleriyle ilgili olanlar ise Mühimme

defterlerinde kalmıştır18. Burada küçük bir ayrıntı ile Şikâyet Defterleri ve Ahkâm

Defterleri arasındaki farkı gösterecek olursak; Şikâyet Defterleri ülke genelini kapsadığı

halde Ahkâm Defterleri belirli bölgeleri kapsamaktadır. Osmanlı Devletinin çözülme

17 Said Öztürk; “Kayseri ve Çevresinin Sosyo-Ekonomik Tarihi İçin Önemli Bir Kaynak: KaramanAhkam Defteri”, III. Kayseri Yöresi Tarih Sempozyumu Bildirileri, (Yayına Hazırlayan: Ali Aktan,Ramazan Tosun, Ayhan Öztürk), Kayse ri, 2000, s. 402.18 Mübahat S. Kütükoğlu; “Mühimme Defteri”, İA, C.XXXI, Türk Diyânet Vakfı Yayınları, İstanbul,2006, s. 520-521.

7

sürecine girdiği dönemde Ahkâm Defterleri şikâyetleri süratle çözmeye yönelik

kararlarda etkili olmuştur. Lakin bu dönemde Şikâyet Defterlerinin hala devam etmiş

olması Ahkâm Defterleri bulunmayan bölgelerin şikâyetlerini kapsamış olması ile

açıklanabilir19.

Tüm bunların dışında Defterdarlıktan çıkan ahkâmın toplandığı defterlere ise

Ahkâm-ı Maliye denilirdi. Bunlar ise defterdarlığa bağlı baş muhasebe, baş mukataa,

mevkufat gibi kalemlerde hazırlanır ve bu dairelerden çıkan emir ve tezkirelere,

muhasebe-i evvel akvâmı, mukatta -i evvel tezkire ve ahkâmı adı verilirdi. Nüzül, sürat,

bedel-i kürekçi gibi vergilerin toplanması ve bunlarla ilgili diğer hususlar Mefkufât

Ahkâmı denilen defterlere kaydedilirdi. Bilinen en eski maliye ahkâm defterlerinden biri

927 (1521) tarihli olup Kamil Tasnifi’ inde yer almakta ve daha ziyade Rumeli’ye ait

malî ahkâmı ihtiva etmektedir. 906 (1501) tarihli defter haricinde herhangi bir parçaya

ve deftere de rastlanmamaktadır. Bu da demek oluyor ki, bu dönemlerdeki bürokrasinin

süreklilik ihtiva edecek derecede bulunmaması ile ilgili olabilir. Nitekim Osmanlı

bürokrasisi ilk dönemlerde başa gelen idarecinin tavrı çerçevesinde şekilleniyordu.

Ancak bundan az sonra rastlanan Maliye ahkâm türü kayıtlar ve defterler, bu tür

defterlerin ayrılmış devamı olmalıdır. Mühim emir ve hükümlerin suretleri ise yine

müteferrik evraklar şeklinde saklanmış olabilir. Görüldüğü gibi bütün bu özellikler

çerçevesinde neşredilen parça defter, Osmanlı bürokrasisinin gelişme süreci hakkında

çok önemli ip uçları ortaya koyduğu gibi, yeni görüşlerin şekillenmesine imkân

vermekte, ayrıca muhtevası yönünden Mâliye Ahkâm ve Mühimme tipi defterlerin ilk

örneklerinden biri olarak tarif edilmek istenmektedir 20.

Önceleri bu kabil maliye ahkâmı için Rumeli ve Anadolu defterdarlıklarında

defter tutulduğu halde, XVI. yüzyıl sonlarından itibaren maliye kaleml erinin artması ile

her bir kaleme ait ayrı defterler tanzim edilmiş ve nihayetinde Mâliye Ahkâmı, XVIII.

Yüzyıldan itibaren yeni kurulan Evâmir -i Mâliye Kalemi’nde tanzim edilmeye

başlanmıştır21.

Tüm bu bilgilerden sonra ahkâm defterlerinin önemine gelecek olursak; Ahkâm

defterleri bir bölgenin sosyal ve ekonomik hayatına ilişkin kesitler sunmaktadır. Bölge

içinde sivil kişilerin kendi aralarında ve sivil kişiler ile idareciler arasında doğan

19 S. Öztürk; “Kayseri ve Çevresinin Sosyo-Ekonomik Tarihi İçin Önemli Bir Kaynak: Karaman AhkamDefteri”, s. 403.20 İ. Şahin- F. Emecen; Osmanlılarda Divan - Bürokrasi - Ahkam II. Bâyezid Dönemine Ait 906/1501Tarihli Ahkâm Defteri , s.xvı.21 H. Sahillioğlu, “Ahkâm Defteri”, s. 551.

8

problemlere payitahtın getirdiği çözümleri kapsayan söz konusu ka ynaklar, ilgili

bölgenin sosyo-ekonomik profilini ortaya çıkarmada önemli bir başvuru kaynak olduğu

gibi, yöneten-yönetilen arasındaki ilişkileri, kanunların ne derece pratize edilebildiğini

ve uygulanabilirliğini, kanunî boşlukları, bu boşlukların ortaya çıkardığı problemleri vb.

hususları vermesi açısından önem arz etmektedir. Taşrada ortaya çıkan meselelere

mahallinde çözüme kavuşturan taşra yöneticileri şer ‛iyye sicillerinde yansıtırken,

Ahkâm defterleri bu meselelere merkezin çözümlerini ve bakış tarzı nı vermektedir22.

Ayrıca Ahkâm defterleri Osmanlı Devleti’nin hukuka ve adalete ne derecede önem

verdiğini de aşikâr ortaya koymaktadır. Çünkü bu deftere göre anlaşılıyor ki zayıf,

güçlü karşısında haksızlığa uğradığında korunmaya çalışılmıştır. Yine hukuku n

uygulanmasında etnik ayrımın olmadığı da görülmektedir.

22 Said Öztürk; “Kayeseri ve Çevresinin Sosyo-Ekonomik Tarihi İçin Önemli Bir Kaynak: KaramanAhkam Defteri”, III. Kayseri Yöresi Tarih Sempozyumu Bildirileri, s. 403.

9

BİRİNCİ BÖLÜM

1. BELGELERİN DÜZENİ, TASNİFİ VE KISA ÖZETLERİ

Sayfa ve belge numaraları, sınıflandırılmış belge konuları ve belgelerin

özetlerinin tablo halinde sunulmuştur. Özellikl e belgelerin sınıflandırılmış konuları 4

Numaralı Halep Ahkâm Defterindeki belgelerin tasnifi açısından kolaylık sağlayacaktır.

SayfaNumarası

BelgeNumarası Belgenin Konusu Belgenin Özeti

1 1 Mukataa hakkındaİlm ü hâber

Haleb, Kuseyir Nahiyesi ve farklıköylerdeki halkın mukataa borçların ıtoplarken taksitlendirmede usulsüzlükyapan Divriğili Ahmed Paşa hakkındaferman.

2 24 Numaralı HalebAhkâm DefterininKünyesi

Adı geçen defterin silâhdâr MehammedPaşa’nın vezirliği ve Halil HamidEfendinin reisü’l-küttablığı zamanındakayıt edildiği belirtilmiştir.

2 3Şikâyet,Tahsildarın EmreAykırı Davranması

Ömer, Behçet ve Nurullah EfendilerinAzaz, Kilis, Kayseriye, Hüdâvendigar,Haleb ve bazı nahiyelerle Ede Köyündemutasarrıf oldukları zeâmetlerindencebelü vermeleri gerekirken, döneminvoyvodası bunlardan akçe taleb etmiştir.Bu durumun halli için verilenhükümdür.

2 4 Alacak - VerecekDavası

Halep’de sâkin Mataracı Hüseyin, yineHalep’te mahkemede muhzır başı olanAbdülkerim’den alacağı olduğunu vebunun kendine ödenmediğini hatta tehtitve zulme uğradığını bildirir. Bununüzerine vekil tayiniyle paranın tahsiliiçin davanın mahallinde gö rülmesikararına varılmışdır.

2 5 Alacak – VerecekDavası

Halep’te sakin Afife adlı bayanınKilis’te bulunan bir bâb mülk yeriniAbdullah Çavuşa ayda 10 Kuruşakiralamıştır; ancak 1800 Kuruşluk birborç birikimi olduğu halde AbdullahÇavuş bu parayı Afife Hatun’avermemiş üstelik bu borçtan davazgeçilmesini istemektedir. BöyleceAfife Hatunun hakkının alınması içinolay mahallinde gereğinin şeriathükümlerine göre verilmesina dairhüküm.


Boyacıoğlu Arakir adlı zımmî İstefanadlı zimmîden 1770 guruş alacağı

10

olmakla beraber, İstefan adlı kişi mürdolduğundan dolayı ölen kişinin terekesiile uğraşan Heysi adlı zımmîdenalacağını taleb ediyor. Ancak Heysi adlıkişinin ödeme konusunda zorlukçıkardığı için bu paranın ölen kişininterekesinden zorluk çıkarılmadanalınmasına dair hüküm verilmiştir.


Merdik oğlu Kalanos Van muhâfızıMelek Ahmed Paşa’dan 10482 kuruşalacaklıdır. Borçlu olan Ahmed Paşavefât ettiği için yerine kefil olan oğullarıSelim Bey, Osman Bey, Kethüdâsıİbrahim ağa ve yegeni Salih ağa buborcun 8710 kuruşunu ödemelerigerekirken sıkıntı çıkarıp borçlarınıvermemişlerdir. Bunun üzerine Boyacıoğlu Arakil’i vekil tayin ederek borcunhakkıyla ödenmesinin sağlanması içinHaleb Valisi ve Kadısına hükümverilmiştir.


Merdik oğlu Kalanos ve Arakil adlızımmîler, Van muhâfızı Melek AhmedPaşa’dan alacakları vardır. MelekAhmet Paşa borçlanırken Halep’ tekimenzilini rehin vermiştir; A ncakborcunu ödeyemeden vefat etmiştir. Adıgeçen zımmîler, Haleb sâkinlerinin elkoyduğu Ahmed Paşanın terekesindenalacaklarının ödenmesini tale b ederlerancak ödeme gerçekleşmez . İşbu vekiltayin olunarak paranın mahkeme kararıile alınmasını konusunda Haleb Valisivezire ve Haleb Kadısına verilenhükümdür.

3 9Alacak Olduğuİddiasıyla GaspEtmek

Arakil adlı zımmî yolda yürürkenkarşısına çıkan Hasis ve Karabed oğluMardoros adlı zımmîler Arakil’denalacaklı olduklarını iddia ederek zorla6000 kuruşu gasp etmişlerdir. Bununüzerine Arakil hakkının alınmasını talebetmiştir. Böylece olay mahallindedavanın görülmesi iç in Haleb Valisi veKadısına hüküm verilmiştir.

3 10 Timâr Borcu

El-hâc Ebu Bekir, Üzeyir SancağınınBakras Nahiyesinin Atik Karyesindeli14000 akçelik timâr borcunu Halil oğluİbrahimin elinde tuttuğunu arzuhâl eder.Akabinde bu timâr borcu ve vergilerin

11

Abdurrahman Paşa tarafındangeçmişteki yıllarda verilmeyen borçlarlabirlikte alınması kararına varılır. Budava görülürken geçmiş kayıtlardabenzer olayların hükmüyle hareketedilmesi istenmiştir.


Halep’te Arakil adlı zımmî kimseyeborcu olmadığı halde Mardoros oğluKarabed ve Aram adlı zımmîler 500guruş alacaklı olduğunu iddia ederekmahkemeye başvururlar; ancak isbatedemezler. Böylece dava işlemdendüşer. Neticede davayı gören vali adıgeçen meblağın vergisini Arakildenalınması kararına varınca, bu nunöncesinde verilmiş olan fetvaya aykırıolduğu ve fetvaya aykırıdavranılmaması gerektiği bildirilmiştir.


İstanbul sakinlerinden El-hâc Aliyekendi misafirlerinin masraflarınıkarşılamak için harcama yaptırıpsonrasında bunu El-hâc Ali’yeödemeyen Haleb sakinlerinden olanHalepli Şahbender oğlu Mustafa,Muhzır Abdurrahman Katipçelebi zâdeve Sıtkı El-hâc Mustafa arasında gelişenalacak verecek davası hakkında verilenhükümdür.


Arabkir Kazasının Huruc KaryesindekiBoyacı oğlu Arakil adlı zımmi ile Halebsakinleri olan Mardosoğlulları Karayinve Abraham arasında geçen alacakverecek davası hakkında hükümdür.


El-hâc İsmail ve Şeyh Bender zâdeKasım Şeyhü’l-temânî Seyyid Hüseyinve Cebbul ağası Abdullah Ağaarasındaki borçlanma (alacak - verecek)davası hakkında hükümdür.


Haleb sakini Kapucular Kethüdası olanMehmed adlı kişinin İstanbul sakini Aliadlı kazaıaskerle arasındaki alacakverecek dvası hakkındaki hüküm. Konuçözüme kavuşurken vekil tayini yoluyla“paranın alıverilmesi” hususubelirtilmiştir.

5 16 Vakıf Konusu

Haleb kadınısın, Ebu’l -muhsin binAbdullah Ebu’l-Yusuf vakfınaödenmeyen vergiler ve borçlar hakkındadevlet merkezine gönderdiği mektub

12

sonucunda, merkezin Haleb Valisi veSermin Kazası naibine verdiğihükümdür.

5 17 Zeamet

Nurullah Nuri ve Ömer Behçet’inarzuhâlleriyle zeamet mutasarrıfı El-hâcMehmed Kutsi’nin vefatıyla boşta kalanyerlerin durumu için mübâşir tayinolunup gereğinin yapılması için yazılanferman-ı alîşân.


Kuzzattan Mehmed adlı kişi ile Halebsakinlerinden Seyyid Abdüsselam adlıkişi arasında geçen borç olayı davasıiçin Haleb Valisi ve kadısına gönderilenhüküm.

6 19 Toprak Davası

Kilis’te ve farklı köylerde menzilleriolan El-hâc Mustafanın menzillerininEl-hâc Mustafa bin Hacı Mehmed’esatmış olmasına rağmen menzillerinmahsullerinden faydalandığından dolayıortaya çıkan usulsüzlüğün giderilmesiiçin verilen hükümdür.

6 20 Vakıf YerleriHalebde bulunan vakıf yerlerindeki veakâratı ile ilegili usulsüzlük ile ilgiliFerman


Dergâh-ı Mualla KapucubaşılarındanMîr Halil, Haleb sakini Dana zâde El-hâc Ahmed’din mukataa yerleriningelirinden alacaklıdır. İşbu hususdaborcun halline dair hüküm verilmiştir.

7 22 Serdarlık Caizesive Kulluk Akçesi

Halep’te Yeniçeri zabiti olan Zurnacıbaşı Ebu Bekir’in serdarlık caizesi vekulluk akçelerinin beş aydan berimerkeze göndermediği belirtilerek bukonu hakkında taksitlendirmeyevarıldığını ferman-ı alişân verilenhüküm.


Timar erbâbından El-hâc Mehmed adlısipâhi timâr yerini Haleb sakini ŞeyhBenderzâde El-hâc Mustafa Ağa’yailtizam etmiştir. Adı geçen Mustafa Ağaborcunu ödemeden fevt olduğu içinterekesinden borcun ödenmesi içinverilen hükümdür.

7 24 Zeamet Tahvili

Züemâdan İsmail veled AbdulmennanAdlı kişinin 92 ve 93 senelerininmahsûlât ve rüsûmâtın tahvilininalınması hakkında Haleb Valisi veMonlasına verilen emirdir.

7 25 Suç (Haksız Yere Divân-ı Hümâyûn Çavuşlarından Es-

13

Emlak zabtı) seyyid El-hâc Mehmed’in Halep’tekimenzilleri fuzûli ve zorla zabt edildiğihakkındaki şikâyet üzere olayın halliiçin Haleb Valisi ve Monlasına verilenhükümdür.

8 26Ayanlık iddiasıylaHaksız Yere ParaAlma

Haleb Kazasına bağlı Kefrun köyününahalilerinin aynı köyün sakini olanArabkirli İsmail adlı kişinin Ayanlıkiddiasıyla kendilerine zulüm ve zorkullanma yoluyla haksız yere akçe vemahsul aldığını bildirerek şikâyetetmeleri üzerine, Arapkirli İsmail,köylünün bu hareketlerine sinirlenir vetekrar mallarına el koyar. İşbu olayınmahallinde görülüp karara varılması içinHaleb Valisine ve Kadısına emirverilmiştir.


İstanbul Sakinlerinden Ümmü GülsümHatun, eşi Ahmed Ağa’nın bazısebeplerden dolayı Halep’e gittigi veorada öldüğünü bildirerek, eşineHalep’te ve civar köylerde borçlarıbulunan kişilerin olduğunu ancak eşininvefatı hasebiyle bu miras alacaklarınkendine ve evlatlarına intikal olunmasıgerektiğini bildirmesi üzerine. İşbu davavekil tayiniyle borçlulardan paranıntahsilinin gerçekleştirilmesi için HalepValisi ve Mollasına verilen hüküm.

8 28 Vakıf

Halep’te sakin ve bir bâb mülk yeribulunan ve Nakşibendî Şeyh MehmedTurabi, bu mülkünü şartlı vakfeylerkenbazı müdahale ve kötü davranışlaraduçar olur; işbu olayın mahallindeçözüme kavuşması ve saldırılarınönelenmesi için Haleb Valisi veKadısına verilen hükümdür.

9 29 Suç – Zaviyeİşlerine Müdahale

Halep’te Uzun Hasan Baba Bayra mTekyesi görevlisi Eş-şeyh Ömer Dedeadlı kişinin işlerine haksız yeremüdahale ve saldırı söz konusu olduğuiçin, işbu söz konusu saldırınınönlenmesi ve davanın mahallindengörülmesi için Haleb Valisi ve Kadısınaverilen hükümdür.

9 30 İptal Edilmiş Belge

9 31 VakıfAntakya Kasabasında vakıf mütevellisiolan kişinin ölümünden sonra görevininoğlu Hüseyin’e intikal ettiğini belirten

14

ve Haleb Valisi ile Antakiye Kadîsınaverilen hükümdür.

9 32 Hırsızlık

Dilâver Paşanın ölümü üzerinemallerının taksimi için yakınlarıMehmed, Fatma ve Hadice adlı kişilerinHalep’ten İstanbul’a giderken Halepyakınlarındaki köyde kıymetlieşyalarınin çalınmasından dolayı olayınaraştırlması, oluşan mağduriyetingiderilmesi ve köylüden alınıpmağdurlara geri verilmesi için işbuHaleb Valisi ve Monlasına verilenhükümdür.


İstanbulda bulunan Canbaz oğlu Arutinve yanındaki kişilerin İzzet Ahmed Paşazâde Derviş Abdullah Beg’den alacaklıolmasından dolayı işbu olayın halli içinHaleb vâlisine verilen fermandır.


Agob ve Yanik ve Markar adlı zımmilerile Toma Mustafanın oğulları Ahmed veİbrahim ve annesi Aişe adlı kişilerarasında veraseten alacak verecekdavasının halli için Halep Mollasınaferman-ı alîşân yazılmışdır


Arabkirli Solakoğlu olarak bilinenMelkon’un Arabkirli Karagik(?) oğluİstefan adlı zımmî zimmetinde alacağıhasebiyle şikayet olunan davanın halliiçin Haleb Valisi ve Monlasına verilenhüküm.


Halep’te Kaimakam mütevellisi MîrAbdi adlı kişinin Halep sakini olanNakibzâde Es-seyyid Halil adlı kişidenalacaklı olması hasebiyle davanın halliiçin Halep Valisi Vezire ve HalebKadısına verilen hüküm.


Halep sakinleri Mehmed Efendi binAbdullahın Sekri veled İlyas adlı kişiyeborcu olup Sekri veled İlyasın daHalep’te ortağı Anton veled Azor’aborcu bulunması hasebiyle davanın halliiçin Halep Monlasına verilen hüküm.


Keşşaf Ömer adlı kişinin gönderdiğimektupta Fevt Mehmet Ağa’nın yakınıolan Müsli Es-seyyid Yunus, Ali’yepara teslim eder ama geri alamadığıyazması hasebiyle olayın halli içinHaleb monlasına verilen hüküm.

11 39 Saldırı, Suç Seyyid İbrahim bin Hüseyin Se rmin

15

kasabasında Hacı Yusuf ve Mustafa adlıkişilerin taarruzlarına uğramasıhasebiyle davanın mahallinde görülmesigerektiğine dair hüküm


Mir Abdi adlı kişinin Nakibzâde Es-seyyid Halil’den alacağı vardır; ancakalamamaktadır davanın halli için HalebValisi vezire ve kadısına verilen hüküm.


Halep sakini Mehmed Efendi binAbdulla’ın Sekri Veled İlyas adlızımmîye borcu hasebiyle davanın halliiçin Haleb Monlasına mahallindegörülmesi için verilen hükümdür.


Agob ve Yanik adlı zımmîler Halepsakinlerinden bir çok kişiden 10.000aşkın alacağı vardır. Borçluların birkısmı fevt olmakla varislerine antikalhasebiyle ortaya çıkan ödemekarışıklığının halli için işbu HalebValisi ve Monlasına yazılan hükümdür.

12 43 İcar

Ali ve Hüseyin adlı kişilerinAntakya’daki fırınlarını haksız yereicare eden kişiler aynı zamanda hainlikve kötülük yaptıkları ve üztelikfırınların zapt olunduğu senelerdeicaratın tahsilinin yapılmasına engelolunduğu belirtilerek davanın hallindefırınların sahiplerine icaratın tahsilinitamen yapılması için işbu belge HalebValisi ve Antakya Kadına hükümdür.


Mehmed adlı kişinin Halep’te sakinŞıhmızzâde Kasım Ağa adlı kişidenalacaklı olup davanın halli için HalebValisi ve Monasına verilen hükümdür.

12 45 Sınır İhlali

Halep’te Hulum Mahallesinde SeyyidAbdullah adlı kişinin Kahvedegirmanının tamiri ile uğraşırkenHüseyin adlı kişinin arsasınıb birkısmına geçtiği şikayet olunm uş ve budurumun tesbiti yapılarak doğruluğukanıtlanmıştır. İş bu olayık haksıztarafının giderilmesi için HalebMonlasına verilen hükümdür.

12 46Tekye ile HalkArasındaki Suanlaşmazlığı

Halep’te Nakş-bendî Takyesine gidensuya karşı duran şehrin ahali leriTekyenin şeyhi olan Mehmed Nakş -bendî’ye karşı zorluk şıkarmışlardır.İşbu Mehmed Nakş-bendinin şikâyetiyleolayın bildirilmesinin üzerine; olayın

16

tekyenin lehine dair halli için HalebMollasına verilen hükümdür.


Sadr-ı Azâm mühürdarı MehmedArif’in Maarreti’m-mısrin (Haleb-İdlib)mukataasından adı geçen kasabanınahalilelerinin bazınlarından 1500 guruşalacaklıdır. Ancak meblağı vaktindevermedikleri gibi adı geçen borcungecikmesi halinde 450 guruş faizi sözkonusudur. Bu durumda bir sonrakihasatta borcun faiziyle birlikte alınmasıve bu süreç içinde herhangi birdikkatsizliğin olmaması hakkında işHaleb Valisi ve Kadısı ve AntakyaSerdarına verilen Fermân-ı Alişân’dır.


Abdi adlı kişinin, Halep’te Etmekçitaifesinden Abdo adlı zımmî’den beşyüz sekiz guruş alacağı borç senediolduğu halde borçlu olan kişininmuhalefet ederek borcuna sadıkolmadığı beyan olunmuştur. İşbudavanın halli ve borcun tahsili için vekiltayini olunarak Haleb Valis i veMollasına verilen hükümdür.


El-hâc Abdi adlı kişi Halebü’ş -şehba(Halep) sakin Ermeni taifesinden TerzîMelon ve Kürkçü Minas ve diğer bazıkişilerden 1900 guruş alacaklı olup,borçlu olan kişiler zorluk çıkarmaktadırve hatta vermek istememektedirler. İşbuborcun ödenmesi için davanın mübaşirnezdinde yerinde görülmesine dairHaleb Valisi ve Kadısına verilenhükümdür.

14 50 Vakıf

Niğde Mutasarrıfı Abdurrahman PaşaNiğde’de bir Cami‛ yaptırmış; ancak bucamiye bağlanan Halep, Kusur veKilis’teki vakıfların gelirleri adı geçencani‛ye gönderilmemiştir. Bu sebeplehem Cami‛in tamirinin yapılamadığıhem de çalışanlarının maaşsız kaldığıbeyan edilmektedir. İşbu dava vakıflarınmütevellisi olan Abdüllatif adlı kişininborcunu ödemesi kararına dair HalepValisi ve Kadısına verilen hükümdür.

14 51 Vakıf

Derkuş Kasabasında El-hâc MehmedEfendi’nin Vakfı, bahçe vedegirmandan gelen senelik 22 guruşlukgelirle vakfın mütevellisi Tabibzâde Eş -

17

şeyh Mehmed Efendi tarafından idameolunmaktadır; ancak bazı kimselergelirlere senetsiz bir şekilde müdahaleetmektedirle; işbu maruz kalınan haksızdüşmanlığın giderilmesi için DerkuşKadısına verilen hükümdür.


Züamâdan Es-seyyid Ahmed’inbabasının kölesi olan İmirza adlı kişininhastalığı şiddetlenmiştir. Bu sıradaHaleb sâkinelerinder Çukacı El-hâcSalih adlı kişi İmirza’ya gelip bana 1200guruş borcun vardır diyerek cebren ikrarettirir. Akabinde İmirza’nın ölmesiyleveraseti adı geçen Salih adlı kişiyehaksız yere intikal eder hatta eline geçenvereseyi de zorla temin yoluna gider.İşbu haksız yere elde edilen vereseninve borçlanmanın halli için yerindegörülmesine dair Haleb Valisine veKadısına verilen hükümdür.

14 53 Vakıf

İbşir Ağa vakfının mütevellil si olanSeyyid Halil adlı kişinin yerine Derkuşsakini olan Hacı Mehmed adlı kişi tayinolunduğunda eski mütevelli yenimütevelliye müdahale etm iştir. İş budavanın yerinde incelenmesi, vakıfgelirlerinin korunması ve eskimütevellinin düşmanlık etmesidahilinde bunun önlenmesi için HalebValisi ve Derkuş Kadısına verilenhükümdür.

15 54 Vakıf

Receb bin Abdullah Vakfınınmütevellisi olan Mehmed bin Mustafa,Kilis sancağında Azaz nahiyesindekivakıf gelirleri olan mahsulât vevergilerinin bulunduğunu; fakatMehmed bin Nefs vakfının mütevellisikendi vakıf gelirleriyle yetinmeyipReceb bin Abdullah Vakfının zeytinmahsuluni tarafında aktardığını beyanetmiştir. İşbu davanın halli ve Receb binAbdullah vakfının gelirlerininkorunması amacıyla, daha öncekibenzer davaların hükümleri örnekalınarak sonuca varılması için HalebValisi ve Azaz Kadısına verilenhükümdür


Halebde misafir olan çûka -dârandanHüseyin, Sarrac Mehmed, Kayseriyeli

18

Ahmed, Küçük Ömer, Kahve Mehmed,Uzun Hasan ve diger Mehmed adlıkişiler ile Halep’te sakin Hristiyanhalkından bazı kimseler arasında borçsenedinin halline dair Halep Kadısınaverilen hükümdür.

15 56 Zeamet

Es-seyyid Mahmud’un sahip olduğuzeamet topraklarına ve gelirlerine,Maarre sancağında bazı n ahiyelerdemutasarrıf olduklan Hamza, AbdullahMehmed, Süleyman ve Nusret adlıkişiler kendi zeamet toprak vegelirleriyle yetinmeyip adı geçenMehmud adlı kişinin hakkına tecavüzetmektedirler. İşbu gelir dağılımınınyapılması ve haksız yere toprak ve gel irtecavüzünün engellenmesi için HalebValisi ve Maarre nahiyesi naibineverilen hükümdür.

16 57 Görevlilerin İ’lamı

Halep mahkemesindeki mukayyidlerinbazı hususlarla ilgili aralarındaki görevtaksimi ile ilgili itilafın mahallindegörülmesiyle ilgili ferman

16 58 Saldırı (Cürm)

Sermin Kazası sakinlerinden Seyyid Alioğullarının herhangi bir sebep yokkenbir kısım insanlar tarafından silahlısaldırıya uğramaları sonucu ; İşbueziyetin önlenmesi ve davanın halli içinSermin kadısına verilen hükümdür.

16 59 Şekavet

Okcu İzzettin Aşiretinin Uzeyir(Dörtyol) sancağında Boztazköprüsünün yakınında Mehmed adlıkişiye eziyet edip, aynı zamanda bukişinin yanında olan kumaş ve ticaretmallarına el koymuştur. Bu olaydansonra adı geçen madurun mallarınınsaymı Adana kadısı tarafındanyapılmıştır. İşbu madurun eşya vekumaşlarının tahsilinin yapılıpkendisine verilmesi için Halep Valisineverilen hükümdür

17 60 Vakıf

Mehmed adlı kişi, Receb bin Abdullah,Bedreddin bin Seyyid Mehmedvakıflarına ait gelir yerlerini nanlaşmazlığının giderilmesine dair,mescidler ve mekteplerin vakıflrınaverilmesi gereken kiraların ve vergilerinverilmediği konusunda beyandabulunmuştur. İşbu vakıfların gelirlerinin

19

kendilerine verilmeleri için HalebValisi, Şuur Kadısı, Haleb - SemanNahiyesi Naibine yazılan fermân -ıalîşândır.

17 61 Zeamet

Müteferrika Mehmed adlı kişinin ölümüsebebiyle Haleb, Azaz ve Kilissancaklarında bazı nahiyelerdemutasarrıf olduğu zeametleri evladınaintikal etmiştir; ancak bazı mahsullerhalktan bazuılarının müdahalesiyleteslim alınamamıştır. Bundan önce yinebu dava görülüp Halep Valisi veAntakya kadısına olayın halli istendiğihalde, borcun tamamı zeamet sahibinineline geçememiştir. İşbu davanın geriyekalan borcun sahibine verilmesi içinHaleb Valisi ve Antakya kadısınaverilen hükümdür.

17 62 Kısmet Vergisi(Resm-i Kısmet)

Halepte sakin Yahudi halkından birininölümünden dolayı veresesinden kısmetvergisi almak icap olunmuştur. İşbudavanın halli ve veresenin sayımıyapılarak verginin tahsili için HalebMollasına verilen hükümdür.

18 63 Zeamet

Selamet Giray Hanın Kilis, Halep,Üzeyir ve diğer sancaklarla bazınahiyelerde bulunan sahip olduğuzeametlerine haksız yere müdahaleolunmaktadır. İşbu davanın halli zeametyerlerinin taarruza uğramamasıaçısından Halebü’ş-şehbâ Kadısına veAzaz Kadısına verilen hükümdür.

18 64 Zeamet

Giray Han’ın sahip olduğu zeamettopraklarının gelirleri ve bazı vakıfakaratına bazı kimselerin müdahalesisonucu işbu davanın halli için HalebValisi ve Maarre Kadısına ver ilenhükümdür.


Halep’te sakin Seyyid Halilin TefsileHatun’dan intikal yer bulunmakta;ancak bu yer, hakkı olduğu halde Haliladlı kişinin eline geçme mesi sözkonusudur. Daha önce mü başirhuzurunda dava kararı verilmişolmasına rağmen Tefsile Hatungelmemiş ve dava ispat edilememiştir.Bu konu hakında Şeyhü’l -islâmın fetva-yı şerifesi olduğunu bildirerek işbudavanın zor ve saldırı olmadan halli için

20

Haleb Valisine verilen hükümdür.

20 66 Mahsulât Dağılımı

Mehmed bin Kasım bin Şeyh Abbuş’unhissesi evladı olan Şeyh Ömer’e intikalederken, kendi hissesinin dışınaçıkmaması ve her kesin payına düşenhisseyi açıklamasına dair Azaz Kadısınaverilen hükümdür.

20 67 Seyidlik Hücceti

Seyyid Ahmed isimli kişinin İstanbulkadısından alınmış Seyyidlik hüccetiolmasına ragmen Haleb Nakibü’l -eşrafının yeniden hüccet talep etmesininmen’ olunmasına dair Halep Mollasınaverilen hükümdür.


Keşiş Abdulmesih’in ölümesiyle geriyekalan mallarına Keşiş Karil, KeşişAbdullah el koymuşlardır. El koyduklarımallarda Karen veled Yosgos adlızımminin de hissesi vardır. İşbu Karenadlı kişinin hakkının vekil yoluylaalınması için Haleb Valisi ve Mollasınaverilen hükümdür.

21 69 Şekavet

Gavur Dağına yakın olan Kürt tebaa sıgasb olunmuş ve gasb olunan mallarıntemini ve usulsüzlüğün giderilmesi içinHalep Valisi Vezire ve Mollasınaverilen fermân-i alîşândır.


Halep sakinlerinden Ali adlı kişinin,Delibaşı Salim adlı kişiden alacağıhususunda vekil tayini ile olayınhallonumasına dair işbu belge HalepValisi Vezire ve Kadısına verilenhükümdür.


Halep sakinlerinden Hacı Ahmed adlıkişi Haleb kasabasına tabi ‛ Ma‛arre veSaire ve Tel Araf karyelerinahalilerinden borç almış fakat bunuödeme inkanları olmadığı için faizletaksitlendirme yoluna gidilmiştir. Ancakgeriye kalan borcun ödenmemesindendoğan şikâyetten dolayı işbu davanınhalline ilişkin Halep Kadısına verilenfermân-ı alîşândır.


Halep sakinlerinden Hacı Ömer adlı kişiile Hana Antoni ve Patos oğlu Antoniadlı zımmîler arasındaki mahsulnamıyla hak talepleri, birbirlerinemuhalefet ve taarruzları mahkemehuzuruna kadar intikal etmiş olayın halliiçin; İşbu Halep Mollasına verile n

21

hükümdür

21 73 GörevliAnlaşmazlığı

Şam-ı Şerîfde Türbedar ve hatip olanEs-seyyid Eş-şeyh Mustafa adlı kişiningörevini Halep’te bulunan yeniçerizabiti engelledigi için bu adı geçen kişizulüm etmiş bunun yakalanarak ihkâk-ıhakk ve davalarının görülm esi içinİstanbula gönderilmesi ile ilgili işbuAntakya kadısına gönderilen fermân-ıalîşândır

22 74 Askerlerin VakfaSaldırması

Askeri taifenin Üzüm Hanı vakfını gasbetmişlerdir. Bu durumuvakıfmütevellisinin şikâyet etmesi sonucu,işbu zulmün durdurulması ve davanınhalli için Halep Valisi ve Mollasınaverilen hükümdür.

22 75 Saldırı (Cürm)

Es-seyyid Şeyh Mehmed adlı kişiHalep’te kendi halinde hamallık işiylemeşgul iken yok yere bazı kişilertarafından zor kullanarak saldırıyauğramasından dolayı, İşbu aynı konudafetva bulunduğunu bildirerek davanınihkak-ı hakk olunması babında HalepValisine ve Mollasına verilenhükümdür.

22 76 Tekye ve Vakıf

Halep’te Nakşibendi tekkesindenMehmed Nakşibendiye tekkesineverilmesi gereken bazı haklarınınşehirdeki bazı kişiler tarafından zorkullanılarak engellenmiştir. AyrıcaHalep’te Cami‛-i vakfınınıngelirlerinden bir kısmını yine bazıkimseler engellemektedir. İşbuengellemelerin giderilmesi ve davanınhalli için yerinde görülmek üzere HalepValisi ve Mollasına verilen hükümdür.

22 77 Askeri

Halep’te Ebu Bekir’in zimmetinde oniki aylık güzeşte kulluk akçesi veserdârlık câizesi borcu bulunduğu içinYeniçeri Ağası Süleyman Ağatarafından mühürlü mektup gönderilerekborcun tahsili için işbu Halep Valisi,kadısına ve Yeniçeri zabitine yazılanfermân-ı alîşândır.

23 78 Mukataa

Azaz ve Kilis sancaklarında ahalidenbazılarının mukataa mallarının borçlarıbulunmaktadır. Bu bocun tahsilininyapılması, eger davayı halde zorlukçıkarsa İstanbul’a haber verilmesi

22

hususunda işbu Halep beglerbeyisineverilen hükümdür.

23 79

Resm-i İhzariye(MahkemeMasraflarınınÖdenmemesi)

Antakya’da mahkemeye resm -i ihzâriyeolan vergiyi ödemeyen Mehmed’in bumahkeme masraflarını ödemesine dairişbu Antakya kadısına verilen hüküm


Rüstem oğlu Seyyid Ali ve Seyyidİsmail adlı kişilerin Züamadan SeyyidYusuf adlı kişiye borç senedi olmasıylaberaber, bu kişinin 800 guruşlıkmahsulüne de zorla el koymuşlardır. İşbu borcun halli için Halep Beglerbegine,Mollasına ve İdlib Kadısına verilenhükümdür.


Haleb kasabasında sakin Abdulbaki,Mustafa, İbrahim, Halîl ve digerİbrahim adlı kişiler Seyyid MehmedSelim adlı kişiden 3000 guruş borçalmış olup bu borcu vermekte zorlukçıkarmışlardır, işbu davanın halli veborcun eksiksiz ödenmesi ve zorlukçıkarmaya mahal verilmemesi içinHalep Beylerbeyi ve Valisine verilenhükümdür


Müderrislerden Mevlana Mehmed adlıkişinin Mustafa adlı kişiye herhangi birborcu olmadığı halde, bir kısımhububatına el koymuş olup , işbuMustafa adlı kişinin aldığı hububatıntamamını teslim alıp sahibine geriverilmek üzere Halep Beylerbeyi veHalep Kadısına verilen hükümdür.


Azaz ve Kilis sancakları mutasarrıfıolan Halep Valisi Abrahim Paşanın bazıkişilerden 9540 guruş bakaya malındanalacağı bulunmaktadır. Gecikmiş olanbu borcun ödenmesi hususunda HalepBeylerbeyi ve Kadısına verilen fermân -ialîşândır.

25 84 İltizam

İsmail adlı kişinin Antakya’d a bazıkişilerden iltizâm bedellerini tahsiledememiştir. İş bu tahslin vealacaklardan tahririn yapılması içinHalep Beyler beyi ve Antakya kadısınaverilen hükümdür.

25 85 Şekâvet

Erbâb-ı Timârdan Mehmed oğluİbrahim çavuşun Üzeyir Sancağındakitimâr yerlerinin mahsulâtına EşkiyâdanAhmed adlı kişi zorla el koymuştur;

23

işbu yapılan haksızlığın giderilmesi vemahsûlün sahibine geri alınıp - verilmesihusûsunda Halep Beylerbeyi ve ÜzeyirKadısına verilen hükümdür.

25 86 Zeâmet

Halep sancağının Sermin nahiye sindezeâmet mutasarrıfı Mehmed oğluAhmed’in vefatıyla yerini , evladıaddiasını güden Ahmed almakistemektedir; işbu olayın açığa çıkmasıve vefat eden kişinin oğlu ise zeametinmiras olarak verilmesi, değil ise i ‛lâmaçıkarılması hususunda Halep Beylerbe yive Mollasına verilen hükümdür.

26 87 Zeâmet

Abdurrahman, Abdullatif ve El-hâcAhmed adlı kişiler, vefat edenbabalarının Sermin nahiyesindekizeamet yerlerinin kendilerine intikaletmesini istemişlerdir. Davanınaraştırılması ve evlatların sabitliğidurumunda terekesi tahrir olunarakgereği gibi yapılması konusunda; işbuHalep Beylerbeyine, Mollasına ve AlayBeyine verilen fermân-i alîdir.

26 88 Timâr

Halep Sancağı Revendan Nahiyesindenbazı kişiler hisselerine düşen timaryerlerine rıza göstermeyip f azlasınıistemişlerdir. İşbu davanın halli vekişilerin hisselerine düşen mahsulünkaydının yapılmasına dair RevendanKadısına verilen hükümdür.

27 89 Zeamet

Halep, Maraş ve Kilis sanca klarında vebazı nahiyelerde mutasarrıfı olan AliSazayi veled Abdullay zeamet yerlerininvergilerinin değerleri yazılarak buyerleri boş yere elinde tutan bazı kişilerve kirasını vermeyereh haksızdavranışlarda bulunmuşlardır. Davanınhalli için Halep Beylerbeyine; Harim,Antakya ve Üzeyir Kadılarına verilenhükümdür.


Ermeni taifesi arasında alacak verecekdavasının halline dair Halep Mollasınaverilen hükümdür.


Mehmed Şeyh oğlu El-hâc Ömer adlıkişi tüccârdan Seyyid Hasan adlı kişidenfaizle para ödünç alır anca k ödemesigerçekleşmez. İşbu borcungecikmesinden dolayı her geçen seneüzerinden belirli bir artış mikdarı ile

24

ödenmesi hususunda davanın halli içinHalep Mollasına verilen hükümdür.

27 92 Şekavet ( SürgünEdilme)

Halep Eyaletinde Karamut Hanıcivarında Bektaşlı Aşiretinin eşkiyalıkamacıyla Rakka’dan Halep dolaylarınaterk-i vatan edip ordan da ahaliyetaarruz ve gasbda bulunmalarısebebiyle; işbu aşiretin Rakkaya iskanettirilmesi babında Halep Valisi veMollasına verilen fermân-ı alîşandır.

28 93 Vakıf

İdlib ve Şem’an ve Halep’tekivakıflarına ayrılan mukataalarınvergilerinin ödenmesi konusunda işbuİdlib ve Şem‛an kadîlarına ve vakıfmütevellilerine verilen hükümdür.

28 94 Mal Gasbı

Züemadan Hüseyin adlı kişinin zeametkaryelerinden elde ettiği mahs ulineSeyyid Ekrâd Mahmud adlı kişininhaksız yere el koyması sonucu; işbudavanın halli için Şeyhü’l -islâmdanfetva olduğunu bildirerek ihkâk -ı hakkolunması için Halep Valisi veMaarretün Mısrin Kadısına verilenhükümdür.

28 95 Cebelü Tahsilâtı

Şu‛ur Nahiyesinde önceki TimarMutasarrıfı zamanında tasarruf ettikleritimâr yerlerinden yeni Timar mutasarrıfıyanlış yere cebelü talebinde bulunmuş,tasarruf eden kişinin oğulları henüz 2 ve15 yaşlarında olmasından dolayı cebelütalebinin reddi ve alınması ger ekenvergilerin sayımını tekrar yapılması içinŞu‛ur Naibine verilen hükümdür.

29 96 Vakıf

Halep’teki vakıfların mütevellilerivazifelerinin tahsilini istediklerindendolayı; işbu davanın halli vemütevellilerin alacaklarının giderilmesiiçin Halep Valisine verilen hükümdür.

29 97 Gasb

Halep sakini Hüseyi adlı kişinin 1500guruşunu yine Halep sakini SeyyidMehmed adlı kişi haksız yere zorkullanarak elde etmiştir. İşbu davanınhalli ve paranın geri alınıp eksiksizverilmesi için Halep Valisi ve Mollasın averilen hükümdür.

29 98 Gasb

Halep’te züemadan Hüseyin adlı kişininçeşitli mal ve 1100 guruşunu KaraHüseyin adındaki kişi haksız yere vezorla gasb ettiğinden dolayı; işbu

25

davanın halli ve haksız yere alınan aşyave paranın tamamının tahsili için Hale pValisi ve Mollasına; Harim, Sermin,Şu‛ur ve Antakya kadılarına verilenhükümdür.

29 99 Mütesellim Tayini

Yusuf Paşa, Şeyhbender Numan veSelim adlı kişilerin sırasıyla Vali,Mütesellim ve Kapu kethüdalığına terfiolundukları bildirilmiş olup; işbu Hale pMollasına, kadılarına ve naiblerineverilen hükümdür.

29 100 Zeamet

Seyyid Mahmud adlı kişinin refikininelinde olan zeamet yerlerinin kendinedöndürülmesine dair Halep Valisi veMaarre Naibine verilen hüküm

29 101 Maliye Sarfı

Anadolu muhasebesinin kaydında olanHan’ın vergilerinin 1/3’ünün Mustafaadlı kişiye vekil vasıtasıylaaktarılmasına dair Halep Valisi veMollası ve İdlib Mollasına verilenhükümdür.

30 102 Vakıf

Halep’te El-hâc Mehmed Paşa vakfınınmütevellileri vakıf vergilerini toplamakisterken Halep’te Said adlı kişinin halkıda kışkırtmasıyla vakfın vergilerininverilmesine engel olur. İş bu davanınhalli ve vakıf gelirini sağlayankaryelerin mahsulâtının tahririnyapılması ve vergilerin lınmasında çıkanzorluğun giderilmesi için Halep Valisive Halep’e bağlı yerlerin kadı venaiblerine verilen hükümdür.

30 103 Vakıf

Halep’te vakıf adına icâr olunandeğirman ve arsaların gelirlerini almahususunda bazı kişiler tarafındançıkarılan zorluklara dair; işbu davanınhalli ve carın alınması hususunda HalepValisi ve Derkuş Kadısına verilenhükümdür.

30 104 Vakıf

Abdullah Mehmed Paşa vakfınınmütevellisinin vermesi gereken vergileriverdiği halde ehl-i örfden bazı kişiler bukişiden vergi almaya çalışmışlardır. İşbudavanın halli ve ehl-i örfün rencidelerinidurdurmak için Halep Kadısına verilenhükümdür.

30 105 ŞekâvetHalep’te Karamut Hanı civarındaBektaşlı Eşkiyasının halka zülm ettikleriyine halkın mal, hayvan ve parasını

26

gasb ettikleri için; işbu saldırınındurdurulması ve gasb olunan ma llarıngeri verilmesi ve bu hususta kesinliklerehavet gösterilmeyip davanın halli içinHalep Valisi Vezirine ve Mollasınaverilen hükümdür.

31 106 Gasb

Ayntab’da sakin Hacı Mehmed adlı kişikendi halinde iken yine aynı yerde sakinolan bazı kişiler taraf ından bunun 300guruşu gasb olunduğu hasebiyle; İşbudavanın halli ve bu konuda Şeyhü’l -islâm’dan fetva olduğunu bildirerekgasb edilen malın alınıp sahibine geriverilmesi hususunda Halep Valisi veAyntab Naibine verilen hükümdür.

31 107 Mülk İhlali

Ayntab’ta sakin Hanifi Zade El-hâcMustafa’nın bostanının duvarının yıkıkolması sebebiyle kasaba ahalisininburanın bir bölümünü yol olarakkullandıklarından dolayı bostan harapdurumdadır. İşbu davanın halli veyerinde görülmesi için Ayntab Naibineverilen hükümdür.

31 108 Rum Patrikliği’ninUsulsüzlükleri

İstanbul ve tevâbiine bağlı RumPariklerinin kendilerine verilen berât veemirlerin şartlarına aykırı olarakcemaatlerinden yersiz ve haksız olarakpara aldıkları, halklarına zulmettiklerihakkında şikâyetler yapılmıştır. Yapılanincelemede böyle durumların vakiolduğu anlaşıldığından, bu haksızlığınönüne geçilmesi hususunda te’kidenfermanlar yazılmışdır.

32 109 Avarız Vergisi

Ömer adlı kişinin Halep’te Avarızvergisinin vermesi gereken emlak vearazisi olmadığı halde, kasabada ehl -iörfden bazı kişiler bu vergiyi almayaçalışmalarından doğan huzursuzluksebebiyle; işbu adı geçen kişinin emlakve yerlerinin tesbitinin yapılmasıhususunda Halep Kadısına verilenhükümdür.

32 110 Katletmek

Antakya ahalisinin Kara İbrahim OğluFethullah ve kardeşi oğlu SüleymanSekbandan bazılarını bir bahane ile katletmişlerdir. İşbu davanın halli veahalinin halinin sorulması ve hakikatinDer-alîyeye bildirilmesi husûsundaHalep Valisi ve Antakya Kadısına

27

yazılan fermân-ı alîşândır.

32 111 Mülk Anlaşmazlığı

Es-seyyid Mehmed Sermin kasabasındabulunan hamamını oğlu SeyyidMehmed Emine 30 guruşa vermiştir;ancak diğer oğulları buna karşıçıkmaları ve müdahale etmelerihasebiyle; işbu karşı çıkan kişilerinmüdahalelerin durdurulması hususundaHalep Valisi Vezire ve Sermin Kadısınaverilen hükümdür


Halep sakini Seyid Taha’nın yine aynıyerde sakin Sarrafi adlı kişiden alacaklıolub buna karşılık çeşitli bahanelerleödeme gecikmiştir. İşbu davan ın halli veparanın alınıp sahibine verilmesihususunda Halep Valisi ve Mollasınaverilen hükümdür.


Halep’te Tüccarzâde Abdurrahman adlıkişinin bazı kişilerden alacağı vardır;ancak bu kişiler ödemede zorlukçıkardıkları için; İşbu davanın halli veihkâk-ı hakk olunması hususunda vekiltayini yapıldığını bildirerek Halep Valisive Mollasına verilen hükümdür.

33 114 Zeamet

Halep Sancağı ve Sermin Nahiyesindezeamet mutasarrıfı olmuş olan Ahmedoğlu Mehmedin zeamet tasarruf hakkınıoğlu olduğunu iddia eden Mehmed oğluAhmed talep etmektedir. İşbu kişininAhmed adlı mutasarrıfın oğlu olupolmadığı araştırılması ve oğlu ise sicildefterlerinden ve ahaliden sabirolunması; oğlu değil ise gereğininönceki mühimme kayıtlarına göreyapılması hususunda Halep Valisi veMollasına verilen fermân-ı alîşândır.

33 115 Mukataa

Şeyh Mehmed bin Abdulgani adlı kişimukataa malından olan kiranınödenmemesi hususunda; işbu ödemeningerçekleştirilmesine dair Halep Valisineverilen hükümdür.


Halep sâkinlerinden Çırmacı HacıAhmed zâdelerin emlakı itibariyleavarız vergisi talebiyle ahaliden bazıkişiler teaddi etmiş olmaları hasebiyle;işbu saldırıların önlenmesi ve davanınhalli için Halep Valisi Vezire veMollasına verilen hükümdür.

34 117 Avarız Vergisi Şeyh Abdulkadir Geylânî tekkesi nden

28

avarız vergisi alınmak icab etmez ikenHalep ahalisinden bazıları zorla vergialmak istemelerinden dolayı; işbudavanın halli ve zorlamaların önlenmesihususunda Halep Valisi Vezire veMollasına verilen hükümdür.

34 118 Zeamet

Züamadan El-hâc Mehmed KilisKazasın bazı karyelerin zeametyerlerinin mahsulünü almayı isterkenahaliden bazıları bu kişiye muhalefetederler. İşbu muhalefetin durdurulmasıve Zeamet gelirlerinin tahsilinin yapıl ıpMehmed adlı kişiye verilmesi vadavanın yerinde çözülmesine dair HalepValisi ve Kilis Kadısına verilenhükümdür.


El-hâc Tahir adlı kişinin Antakya’dasakin Fethullah zimmetinde 1000 guruşalacaklı olmasına rağmen bu borc utahsil edemediği gibi borçlu olan kişininmuhalefetine uğramıştır. İşbu borcuntamamının tahsilinin yapılıp sahibineverilmesi ve davanın yerindegörülmesine dair Halep Valisi veAntakya Kadısına verilen hükükmdür.


Kuzattan El-hâc Mehmed’in Halep’tesakin olan bazı kişilerden toplam 2756guruş alacağı olup bu paranın tahsilinibu kişilerden bir türlü ypamamaktadr.İşbu borcun tahsilinin vekil yoluyalaeksiksiz yapılması ve davanın yerindegörülmesine dair Halep Valisi veKadısına verilen hükümdür.

35 121 Haksız Yere Haps

Eski Şam Yeniçeri Zabiti Ömer’i haksızyere hapse attırıp eziyet ettiren, yineeski Şam Yeniçeri zabiti Es-seyyidAli’nin İstanbulda mahkeme edilmesiiçin, yakalanarak İstanbul’agönderilmesi hususunda Anta lya(Antakya) Kadısına gönderilen ferman -ıalîşândır

35 122 Toprak Zabtı

Şuur Kazasında sakin Mehmed adlıkişinin Antakya’da sahip olduğu toprağiAhmed oğlu İbrahim 7 sene fuzuli zabtetmiştir geri alınmak istendiğinde de zorkullanmış ve düşmanlık etmişt ir. İşbutarlaların zabtının durdurulması vesahibine vekil tayini ile alınıp geriverilmesi için Halep Valisi ve Antakya

29

Kadısına verilen hükümdür.

35 123

Halep’te İmam Es-seyyid El-hacAbdurrahim’in emlakına avarız vergisidüşmüş; ancak kasabada bazı k işilerinbu verginin fazla verilmesi hususundasıkıntı çıkarmaları hasebiyle; işbudavanın halli ve usulsüzlüğüngiderilmesi için Halep Mollasına verilenhükümdür.


Halep’te imamlık yapan Es-seyyidAbdurrahim’den Es-seyyid Abdullatifzorla 200 guruş almıştır. İşbu kasdengasb olunan paranın sahibine alınıp geriverilemesi ve mağdurun saldırıya maruzkalmaması hakkında Halep Valisi veMollasına verilen hükümdür.


Antakya’da sakin bazı kişilerin vermesigereken avarız vergisinden ziyadesizorla ve düşmanlıkla alınmakistenmektedir. İşbu zorlamanın vesıkıntını giderilmesi hususunda Antakyakadîsısna verilen hükümdür.

36 126 Şekâvet

Antakya sakinlerinden Kara İbrahimpğlu Fethullah ve kardeşi oğluSüleyman adlı kişiler oluşturduklarıtoplulukla askerden ve halktan bazılarınıkatl ettikleri için hapse atılmışlardır;ancak bu katldan ölen kişilerin ailesiperişan ve kimsesiz kaldıkları için; bumağdurların hallerininin öğrenilmesi,himaye ve ikâmet edilmesi h usussunda,ihmâl edilmeksizin, işbu Halep ValisiVezire verilen hükümdür.

36 127 Vakıf

Halep’te İbşir Ağa vakfına bağlı olanbağçe ve diğer yerler icara verilmiştir;ancak icare alan kişi bir süre bağçeningelirlerinden vakfa bir nasipbırakmadığı için; işbu davanın halli vemütevelli değişikliği yapılmasıhususunda Halep Valisi ve DerkuşKadısına verilen hükümdür.

36 128 Timâr

Antakya’da bazı köylerdeki timâryerlerini tasarruf etmiş olan Ahmetveled Ali’nin vefatından sonra Es-seyyid Yasin veled Es-seyyid Ali’nintimâr yerlerinin tasarruf hakkı olduğunadair Halep Valisi ve Antakya Kadısınaverilen hükümdür.

36 129 Toprak ve Mal Halep’te El-hâc Abdulhamid’e

30

Zabtı babasında kalan tarla ve emlâkınıAntakya’da sakin Fethullah Ağaadındaki kişi sebepsiz ye re zabt vedüşmanlık etmiştir. İşbu davanın olayyerinde halli ve tarla ve emlâkın elınıpsahibine geri verilmesi hususunda HalepValisi ve Antakya Kadısına verilenhükümdür.

37 130 Mukataa

Haleb muhassallığı mukâtaasıkâleminden olan sadât-ı kirâmdanSeyyid Mehmed Şerîf veled SeyyidAbdurrezzak, mukataalardan kendisineayrılan yevmiyeyi hala aldığı için; işbuyevmi aldığı paranın tamamının gerialınması, kaydının yapılması ve davanınyerinde görülmesi için Halep Valisineverilen hükümdür.


Mehmed Said ve Ali adlı kişilerAntakya’ya bağlı Ordu karyesisakinlerinden Müfti zâde KaraHüseyinden 1500 guruşluk alacaklarıvardır. Ancak Hüseyin adlı kişi vefatettiği için, borç tahsili terekesini alanÖmer efendi ve Ebu Bekir Ağa ad lıkişilerden talep edilmiş olup neticedesaldırı ve muhalefetle cevap verdikleriiçin; işbu davanın yerinde halli veborcun vekil yoluyla alınmasına dairHalep Valisi Vezire ve AntakyaKadısına gönderilen emr-i alîdir.


Haleb tüccarlarından Seyyid Abdullatifadlı kişi kendi halinde iken Halep’tesakin Antoni adlı zımmi kefalettendoğan para talebinde bulunmuştur.Davanın yerinde halli ve paranıntamamının tahsilinin yapılmasıhususunda Halep Valisi ve Mollasınaverilen hükümdür.


Halep’te Seyyid Mehmed Said adlı kişiCebbul Ağası Abdullah nâm kimesneninammisi Mehmed Said’den alacaklıdır.Davanın mahallinde halli, paranıntamamının tahsili olunup ve muhalefetettirilmemek için Halep Vlaisi Vezire veHalep Mollasına verilen hükümdür.


Melkon adlı zımmînin İstefan adlızımmîden 903 guruş alacaklı olupbunun 100 guruşunu alır kalanınıİstefanın ölümünden dolayı alamaz.

31

İstefanın terekesi oğlu Mrdoros’a intikaletmesinden dolayı bu borcu oğluvermesi gerekirken zorlukçıkarmaktarır. İşbu borcun tamamınıntahsilinin yapılması, muhalefetettirilmemesi ve yerinde davanın hallinedair Halep Valisi ve Mollasına verilenhükümdür.


Kilis’te Mevlâna Ali’nin Abdulgani adlıkişiden 700 guruş alacağına dair borçsenedi bulunmaktadır. Abdulgani buborcu ödenmediği gibi zülm vemuhalefet göstermiştir. Davanın dahaönce görülmüş olmasına rağmen tahsilinhala yapımadığından dolayı; işbudavanın halli için Azaz ve KilisMutasarrıflarına ve Kilis Kadısınaverilen hükümdür.

38 136Saldırı (Zabitlerinzulmle Fazla VergiAlması)

İdlib Kasabasının ahalisinden vakitlibakitsiz fazla vergi ve hayvanat ve malalan zabitlerin aynı zamanda halka zülmve saldırı yaparak halkı perişanetmişleridir. İşbu zulmün ve saldırılarındurdurulması için ve davanın halli içinİdlib Kadısına verilen hükümdür.


Halep’te sakin Es-seyyid Mehmed SaidCebbul Ağası Mehmed Said Ağa’dan1700 guruş alacaklıd ır. Borçödenmediği gibi borçlu tarafındanmuhalefet ve düşmanlıkgösterilmektedir. İşbu borcun tamamentahsili ve davanın yerinde görülmesiiçin Halep Valisi ve Kadısına verilenhükümdür.


Arapkirli Kapudan oğlu Melkon adlızımmînin İstefan adlı zımmîden 903guruş alacağı vardır. Dava daha öncegörülmüş ancak tahsil halayapılmamıştır. Tahsilin tamamenyapılması ve davanın yerinde görülmesiiçin Halep Valisi ve Kadısına verilenhükümdür.

39 139 Zeamet

Halep Sancağı ve kazala rından bazızeamet yerlerinin mahsülat vevergilerini ashâb-ı ığrazdan veyabancıdan bazı kişilerin fuzûli aldıklarımuhâsıl ve rüsûmı alıverilmek bâbındaişbu Mehmed Ali adlı kişinin üzerindeolduğu zeamet yerlerinden boş yere

32

alınan gelirlerin alınıp ger i verilmesihususunda Halep Valisi ve Mollasınaverilen hükümdür

39 140 Vakıf ve Cami‛

Abdulgani adlı kişi Şeyh Şa ‛bun cami‛îve vakfına fuzûli müdâhale ve birsenedir senevî ikişer yüz guruş mâl -ıvakfî alıp hainlik etmiştir. İşbu adıgeçen kişiden zimmetine geçirdiğiparanın tamamının alınıp mütevelliyeverilmesi ve düşmanlık ettirilmemesi vedavanın yerinde görülmesi hususundaAzâz ve Kilis sancâkları mutasarrıflarıve Kilis Kadısına verilen hükümdür.

39 141 Timâr

Timar emini mütasarrıf Mehmed veledİbrahim’in vefat etmesiyle Veliddinveled Mehmed’in üzerine geçtiğihakkında gerekli kayıtların yapılmasınadair Halep Valisi ve Mollasına verilenhükümdür.

39 142 Zülm

Hacı murâd ve yanındaki kişilerAntakya’da bzı ahalinin emlakyerlerinden düşmanlık ede rek vergialmak isterler. İşbu davanın yerindegörülmesi ve düşmanlığın önlenmesi veıhkak-ı hakk olunmasına dair AntakyaKadısına verilen hükümdür.


Seyyid Said’in Kapucubaşı EbuBekir’den 6000 guruşunu borcu vardırbunun 1547,5 guruşunu teslim etmişancak geriye kalan borcu alacağı vardır.Borcun geriye kalanının tamamen tahsilive davanın yerinde görülmesi için HalepValisi ve Mollasına verilen hükümdür.

40 144 Vakıf

Vakıf mütevellisinin öldüğünden dolayıvakıf malıyla onun malının ortakolduğundan dolayı bu mallarınbirbirinden ayırd edilerek borçlarıngiderilmesi hususnda Halep Valisi veKadısına gönderilen ferman-ı alîşandır.

40 145 Mal Tahsili

Mehmed veled Ahmed eşkiyâdanolduğu için tasarruf ettiği zeametiMehmed isimli kişiye verilmiş olub, bukişinin zeametinin gelirlerini tahsilinebazı kişiler müdahale ettiğinden bukişilerin müdahalelerinin men olunmasıhususunda ferman.

40 146 Miras HususuMehmed Hamid adlı kişinin Amid(Diyarbakır) sakini El-hâc Sanullah oğlueşi ve kızları ile miras hususundaki

33

davaların halledilmesi hususndaki bukişilerin İstanbulda mahkeme edilmesiiçin bunların istanbul’a gönderilmesihususunda ferman.

41 147 Su Kanalı

Halep’te Musa adlı Yahudi mülkine sugetirmek için su kanalı düzenlemi ş;fakat bazı kişiler buna müdahale veeziyet etmişler suyun akmasında zorlukçıkarmışlardır. İşbu ahaliden bazılarınınmüdahalelerinin durdurulması vedavanın yerinde görülmesi için HalepValisine verilen hükümdür.

41 148 Mal Tahsiliİbrahim Paşa Vakfı malının tahsili içinHalep Valisi ve Mollasına verilenfermân-ı alîşândır.


Halep’te sakin Seyyid Osman’ın vefateden İbrahim Paşa’ya iltizam belediolarak 2000 guruş borç senediolduğundan, borcun tahsili vemuhalefetin önlenmesi hususunda HalepValisi ve Mollasına verilen hükümdür.


Sadr-ı azâm Çukadârlarından El-hâcSüleyman, Ayntab sâkinlerinden Battalzâde Mehmed Sadık’tan 5500alacaklıdır. El-hâc Süleymanın vefatıylaMehmed Sadık borcu vermeyipmuhalefet ettiğinden dolayı davasıgörülmüş ve ödemesinin yapılmasıistenmişti; ancak hala yapmadığındandolayı senet üzere 7000 kese akçevermesi gerekmektedir. İşbu tahsilinyapılması için Halep Valisi Vezire veAyntab Naibine verilen hükümdür.

41 151 Zorla Para Alma

Antakya’da sakin Seyyid El-hâcAburrahman adlı kişi kendi halinde vekimseye borcu yokken, kardeşi vekasabadan bazıları buna musallat olup5000 guruşun üzerinde aldıklarımeblağın tahsilinin yapılmasıhususunda verilen hükümden sonra p aratahsili gerçekleşmesinde zorlukçıkardıkları için bu konudaki fetvagereğince Halep Valisine ve AntakyaKadısına verilen hükümdür.

42 152 Harp, Gasb veKatletmek

Ayntab’da salyane memurlarıgörevlerini yaparken ve ahaliden de bazıkişilerle bir arada bir bağçedebulunurken Ayntab ahalisindenKamalak oğlu Arap Mehmed adlı kişi

34

burayı basar ve harb ve katl eder.Katlettiği kişilerin üzerindeki eşya veparaları alır. İşbu yapılan harb vekatletmekden dolayı Mehmed adlı kişiyimahkeme edilmesi ve üzerindenbulunan mal ve eşyayı geri alınması veİstanbula bildirilmesi için Halep Valisive Ayntab civarındaki kazanın kadısınaverilen fermân-ı alişândır.

42 153 Harp, Gasb veKatletmek

Rüstem oğlu Ali ve beraberindekilerİdlib kazasındaki ahalilerin bir kusurla rıyokken onları basıp katl ve düşmanlıketmişlerdir ve paralarını almışlardır.Katleden kişilerin hala Halep’te olduğubelirtilerek aldıkları paranın gerialınması ve bu kişilerin hakmemeedilmesi için Halep Valisi ve Mollasınaverilen hükümdür.


Antakya’da sakin bazı kişilerin yineaynı yerde sakin El-hâc Abdurrahmanaborçları bulunmakta ve bunu ödemektezorluk çekmektedirler. Borcuntaksitlendirilmesi ve davanın halli içinAntakya kadısına verilen hüküm.

43 155 Mukataa

Maarretün-Mısrin mukataasınınngelirlerinin tahsilinden 1050 guruş eksikvardır. Bu eksiklik ahalidenkaynaklanıyorsa tahsili ahaliden ,tahsildâr zimmetinde ise tahsildarlardanalınması, tahsildarda olup da tahsiliyapılmazsa İstanbul’a havale olunmasıhususunda Antakya Valisine gönderilenfermân-ı alîşândır.

43 156 Alacak – verecekDavası

Süleyman adlı kişinin Kapucubaş BekirAğadan mamül behasından 3000alacaklı olup ödenmemiştir. Alacakhakkı tamamen tahsil olunması vedavanın yerinde görülmesi hakkındaHalep Valisi ve Antakya Kadısınaverilen hükümdür.

44 157 İltizam Gelirleri

Halep Şeman nahiyesine tabi karyeahalilerinden iltizam gelirlerinden 8045guruş bedel masrafını kabul etmişlerancak sonrasında ödemede zorluk vemuhalefet etmişlerdir. İşbu paran ıntahsili, muhalefetin önlenmesi vedavanın yerinde görülmesi için HalepValisi ve Kadısına verilen hükümdür.

44 158 Alacak – Verecek Seyyid Ali ve Mehmed’in Boris adlı

35

Davası zımmîye 7500 guruş borçları olupödeyemediklerinden taksitlendirmekistemişlerdir; ancak Boris razı olmaz vemahkemeye haps talebiyle şikayet eder.taksitlendirme ile sonuçlananmahkemeden sonra borçluların halaborçlarını eksik vermeleri sonucu birdahaki kararda borçlularınhapsolunmasına dair Helep Kadısınaverilen hükümdür

44 159 Zeamet

Haleb Sancağı Müntem nahiyesininSeyyid Ahmed veled Es-seyyidMehmed’in üzerinde zeamet köyleriningelirleri başkası tarafından tasarrufedilmiştir. Bunun giderilmesine vetasarruf mallarından alınan mahsul vevergilerin Seyyid Ahmed’e verilmesin eve yerlerin hala Seyyid Ahmedinüzerinde olduğuna dair Halep Valisi veMüntem Kadısına verilen hükümdür

44 160 Vergi

Halep, Kasr ve Harim’de ve bazı nahiyeve karyelerde toprağı tasarruf edenkişilerin vergi ve harac vermektemuhalefet ettiklerinden dol ayı, bunungderilmesi hususunda Halep Vlaisi,Kasr ve Harim Kadılarına verilenhüküm.

45 161 Sahte İsimle HisseTalebi

Halep’teki Metkuşe hanı dışındabulunan kiyâllığın 1/3 hissesinimutasarrıfı olan Ali isimli kişi hayattaiken bu hissesini oğlu salihe berâtettikten sonra Salihin vefâtından sonrabaşka Mustafa adlı bir kişi kendi üzerineSalih kimliği ile berat ettirir. Fakat Alihayatta olduğu için bu esnada itiraz ederve bunun kendi üzerine tekrar beratettirilmesini ister. Davanın Ali’ninlehine gelişmesine dair fermandır.

45 162 Memur Tayini

Halep’te mukataa memurunun tayinolunmasıyla hala geldiği yerde arpalığınüzerinde olduğuna ve bunun başka bi rkişinin eda etmesi hususunda.

45 163 Şekavet

Battal oğlu Mehmed Ayntab halkınamusallat olur ve huzursuzluk ve eziyetederek Ayntab halkının perişanolmalarından dolayı; işbu davanın şer’egöre yerinde mahkeme edilmesine dairAyntab Naibine verilen hükümdür.

46 164 Vakıf Halebü’ş-şehba’daki Es-seyyid

36

Salahaddin vakfına ayrılan yerlerekigelirlerin vakfa yeterli gelmediği içinvakfa ayrılan yerlerin mülke,mütevellinin belirttiği mü lklerin devakfa ait olması hususunda HalepKadısına verilen hüküm.


HalepNeferdis ve diğer karyelerinahalilerinin iltizam gelirlerin e el koyanHacı Ahmed adlı kişiden borç aldıklarıve bu hususda ödeyemeyince taksidebağlanması için verilen emir.

46 166 Mütesellim TayiniHalep’e Şamizirzâde mûma -ileyhmütesellim olarak tayin olunmasıhususunda emr-i şerîf.


Seyyid Mustafa El-hâc Bekirden 715guruş alacak hakkının olması veborçlunun bunu ödememesiyle beraberdümanlık etmesinden dolayı; işbuborcun tahsili, düşmanlığın yapılmamasıve davanın yerinde görülmesi için HalepValisi ve Mütesellimine verilenhükümdür.

47 168 Mutasarrıf Tayini Zeamet mutasarrıfı tayini hususunda


Halep’te sakin Seyyid Abdulvahhab’ınyine Halep’te sakin SeyyidAbdüllatif’ten senetle 700 guruş alacakhakkı vardır. Paranın tahsilininyapılamadığından ve düşmanl ıkedildiğinden dolayı; işbu para tahsilinineksiksiz yapılması, düşmanlığınengellenmesi ve davanın yerindegörülmesine dair, Halep Valisi veKadısına verilen hükümdür.

47 170 İltizam

Katip El-hâc Mehmed Musa HalepSancağı İdlib Nahiyesinde mukataakaryelerinden bedel-i iltizândan 900guruş alacak hakkını taleb edincehakkını vermedikleri gibi düşmanlıkedilir. İşbu paranın tahsili vedüşmanlığın engellenmesi ve davanınyerinde görülmesi hususunda HalepMollasına ve Mütesellimine verilenhükümdür.

47 171 Memur Aidâtı

Halep Valisi Yusuf Paşanın , KapuKethudası Selim’e adâtınıngönderilmesi husûsunda HalepMütesellimine verilen hüküm

47 172 Seyyidlik İçinNeseb İsbatı

İstanbul’dan Halep’e gelen 3 seyyidinneseblerinin isbatı hakkındadır.

37

48 173 Vakıf Vskıf gelirleri üzerindeki anlaşmazlıkhakkındadır.


Seyyid El-hâc Emir’in İdlib’e tabiTebeş(?) adlı karyede bazı kişilerin3638 guruş alacağını tahsiledemediğinden ve düşmanlığauğradığından dolayı; işbu paranıntahsili, düşmanlığın giderilmesi vedavanın yerinde görülmesi için İdlib veHalep Kadılarına verilen hükümdür.

48 175 Memur Ataması

Halep’e önceden atanan mütesellimmuhassılı Şeyh Benderzâde Numanbaşka bir yere atandığında yerineHüseyin adlı mütesellimin atanmasıhususunda

49 176 Antakya AyanınınZulmü

Gediklilerden Mehmed Said ileSilahşörlerden Mehmed Said’in ortaklıkolarak Keseb ve Urur köylerindekizeametlerini ziraat ederlerken eldeettikleri mahsûllerin öşrünü anbarlarınakoymuşken Antakya a‛yânı Fethullah veMervan oğlu Mustafa’nın bunlarınmallarına el koydukları ve ahaliyeçeşitli zulmler yapdıkları şikayetiüzerine davanın halli için yazılan emir.

49 177 Gasb ve Zulüm

Kara Molla oğlu Mustafa’nınAntakya’nın zeamet gelirlerini halkınelinden zorla alarak perişan bırakmıştır.Mutafa adlı kişinin mahkeme edilmesive aldıklarının tamamen tahsili içinverilen hüküm

49 178 Zabt ve Fuzuli işgal

Divân-ı hümâyûn kaleminde görevliMehmed Said’in Halep sancağında birnahiyede bulunan zeametin iltizâmınıalan Fetullah adlı kişinin iltizambedelini bir yıldan beri göndermemiştirbunun gönderilmesi hususunda

50 179 Alacak Verecek

Mahmed Said ve Ali adlı kişilerAntakya’nın Ordu Karye’sinde sakinHüseyin adlı kişiden 1100 guruş alacakhakları vardır. Ancak Hüseyin ’invefatıyla vereselerinin intikal ettiğikişilerden borç talebindebulunulduğunda muhalefetle karşılıkverilmiştir. İşbu daha önce görülendavadan sonra ödeme olmadığı vegerekenin yapılması için AntakyaKadısı ve Mütesellimine verilen hüküm.

50 180 Alacak Verecek Seyyid El-hâc Ahmed’in Teşen

38

karyesinde bazı kişilerden 3338 guruşalacağı vardır. Davanın önceden hükmebağlanmasına rağmen ödemenin halayapılmadığının şikâyeti üzerine davanınhalli için İdlib Kadısı ve HalepMütesellimine verilen hükümdür.

50 181 Mukataa Borcu

El-hâc Ahmed’in Mukataa kiralarından10000 guruş alacak hakkı vardır; ancaködemede zorluk ve düşmanlıkgösterilmektedir. Yapılan şikayet üzerebu borcun muhalefet ettirilmedenkendisine verilmesi hususunda HalepMollası ve Mütemekkin lerine verilenhüküm.

50 182 Zulm

Halep’te bi kısım reaya gelip Halep’tekale muhitinden bazıları gelip zülm vedüşmanlık ederler. Bu zulmündurdurulması hususunda ferman -ıalîşândır.

51 183 Zeamet Borcu

Emekli Katip Osman’ın Halep’tebulunan zeameti kirasını NeccarDefterdârı oğlu İsmail Ağaödememiştir. Ödemenin yapılması vedavanın yerinde görülmesi için HalepMollası ve Mütemekkinine verilenhüküm.

51 184 Mütesellim TayiniEl-hâc İbrahim Paşa’nın 1195 (H.)senesinde Halep’e mütesellim tayinolunduğuna dair


Maarretün-Mısrin halkı kendi yerleriiçin Murabahacı taifesinden faizle borçalmışlar ancak paranın bir kısmınıödeyemedikleri için geriye kalan borcuntaksitlendirmek istemişlerdir. İşbuborcun kişilerin ödeme gücün ü aşmadantaksitlendirme yoluyla ödenmesihususunda Halep Mollasına veMaarretün-mısrin Kadısına verilenhükümdür.

51 186 Mal-ı hazıriyeHalep eyaletinde mâl-ı hazıriyenintahsilinin yapılıp belirtilen mübaşireteslim edilmesi hususunda.


Rukiye adlı Hatun Antakya’nın muhtelifnahiye ve karyelerindeki bazı kişilerdenalacaklıdır. İşbu davanın halli vealacağın zorluk çıkmadan temini vekiltayin olunarak Halep Mütesellimi veAntakya Kadısına verilen hükümdür.

52 188 Alacak – Verecek Sadat-ı kirâmdan Seyyid mehmed

39

Davası Said’in Halep’te sakin Kapucubaşı EbuBekir’den 6000 guruş alacaklıdır. Bumeblağın bir kısmı ödenmiş ancaktamamının halli için; işbu davanınKapucu başı eşliğinde yerindegörülmesi ve zorluk çıkarırsa Der-alîyeye intikal edilmesine dair HalepMollasına ve Mütesellimine verilenhükümdür.

52 189 Haksız İşgal

Cidde Valisi Yusuf Paşa’nın tayn ettiğiTüfenkçi Başının LAzkiyede oturanMustafa Kaplan’ın mallarına el koyduğuve zulm ettiğ hakkında yapılanşikayetler üzerine davanın halli içinverilen hükümdür.

52 190 Haksız Yere HapisCezası

Lazkiye’de sakin Kaplan Paşazâde MîrMustafa adlı kişiyi, Halep’in bundanönceki Valisi tarafından kasten ve 10günü aşkın haps ettiği ve ölümtehtidinde bulunduğu sabit olmasıy labirlikte hapse attığı kişinin mal veemlâkını da elinde bulundumasıhasebiyle, İşbu davanın araştırılmasıiçin merkezden mübâşir gönderilerekAntakya’da mahkeme kurulması içinHalep Valisi ve Trablusşam Naibineverilen hükümdür.

53 191Alacak – VerecekDavası (TerekeHisesi)

Antakyada sakin olan El-hâcAbdurrahman adlı kişi’ye amcasındanintikâl eden mirası lamamasındankaynaklanan sıkıntı sebebiyle, işbudavanın halli ve mirasın kişiye verilmesihususunda Halep mütesellimi veAntakya Kadısına verilen hükümdür.

53 192 Toprak İhlali

Antakya’da sakin Abdurrahman adlıkişiye amcası Seyyid İbrahim’inAntakya’daki Habib TüccarMahallesindeki mülkü intikal etmişolup, ancak Seyyid Hasan adlı kişi bumenzili haksız yere zabt edip adı gecenAbdurrahman adlı kiş iye zorlukçıkarmaktadır. İşbu davanın halli vemenzili haksız yere zabt eden kişidenalıp sahibine verilmesi hususunda HalepMütesellimi ve Antakya Kadısınaverilen hükümdür.

53 193 Borç SenediŞam kapu kethüdâsı El-hâc AbdullatifAğa’nın Antakyada sâkin Ser TurnacıHalid Ağa adlı kişide 3425 guruşluk

40

alacağı senetle tesbittir. Ancak El-hâcAbdullatif adlı kişinin vefatıyla evladıMustafa Tahire intikal eden bu alacakmeblağın tahsili sırasında zorluklakarşılaştığı için işbu davanın halli vesenedin tahsili için Haleb mütesellimive Antakya Kadısına verilen fermân -ıalîşândır.

53 194 Zeamet

Nazîf Halil’in Halep, Üzeyir ve Kilissancaklarında ve Matah ve diğernahiyelerde bulunan zeamet yerlerininvekil bıraktığı kişi elinde bulunur ikenbazı kişiler tarafından bu yerleremüdahale olunmaktadır. İşbu yerlerinmahsulüne yapılan haksız müdahaleninhalli ve yine haksız yere alınanmahsulün zeamet sahibine geriverilmesi için Halep Mütesellimi ve adıgeçen kaza ve karyelerin kadıları venaiblerine verilen hükümdür.

41

İKİNCİ BÖLÜM

2. METİN ( BELGELERİN TRANSKRİPSİYONU)

S. 1 - B.1

Dergâh-ı â‛lî Kapucubaşılarından halâ silahdârân ağası Ebu Bekir Paşazâde

Mehmed Beg Dîvân-ı Hümâyuna arzuhal idüb Haleb muhassıllığı aklâmından üç rub ‛

hissesi ber-vech-i mâlikâne uhdesinde olan Zenbiğî Mehmed Paşa maktû ‛-ı mültezimi

olan Ahmed nâm kimesnenin maktû ‛-ı mezbûre reâyâsı zimmetlerinde olan alacağını

Dîvân-ı Hümâyun tarafından aldığı emir mûcebince def ‛aten ahz ve tahsîl dâ‛iyyesiyle

rencideden hâlî olmadığına binâen reâyâ-yı mezkûrenin sâbit olan deynleri taksîte rabt

olunmak içün bu def‛a mâliyye tarafından ısdâr olunan emr-i âlişânın kaydı mûcebince

Dîvân-ı hümâyun tarafına dahi ilm ü haberi i ‛tâ olunmasını istid‛â itmegin hazine-i

âmirede mahfûz baş muhâsebe defterlerine nazar olundukda mîr -i mûmâ-ileyhin bundan

akdem virdigi arzuhâli mefhûmunda Haleb muhassıllığı aklâmından Kuseyr

nâhiyesinde vâki‛ üç rub‛ hissesi ber-vech-i mâlikâne uhdesinden olan Zenbiğî Mehmed

Paşa ve tevâbi‛î mukataa‛sını sinin-i vâfireden berü deruhde ve iltizâm iden Medine -i

Haleb sâkinlerinden Dîvrigili Ahmed dimekle ma‛rûf kimesne reâyâ-yı mukataa‛ya

idâne ve ikrâz eylediği mebâliğ-i ma‛lûmiyi beher sene kavl -i hoduyla dûr-ı şer‛î

murâbaha nâmiyle mebâliğ-i külliye zamm birle yigi rmi bin guruşu ba‛de’l-iblâğ bir-

takrîb ısdar itdirdigi emr-i şerîfi (…) meblağ-ı mezbûr def‛aten mütâlebe ve cebren

tahsîl da‛iyyesiyle reâyâ fukarasını rencideden halî olmadığından rahmen li’l -fukâra

merkûm Ahmed azl ve yerine aheri voyvoda nasb olunmuş olub lâkin voyvoda-i sâbık

merkûm kemâfî’l-evvel meblağ-ı mezbûr def‛aten mütâlebe ve tazyikden hali

olmadığını inhâ fî-mâ‛bat emr-i mezkûrun kaydı ref‛ ve terkîn birle husus-ı mezbûr

mahallinde ma‛rifet-i şer‛le görilüb gerek dûr-ı şer‛î ilzâm-ı rıb‛ olunan senelerde onu

on bir buçukdan ziyâde ile dûr -ı şer‛î ve ilzâm-ı rıb‛ olmayan senelerde murâbaha

mütâlebesi ve gerek def ‛a edâ-yı deyn teklifi ile rencide itdirilmeyüb taksite rabt

itdirilmek üzere emr-i şerîf sudûrını istit‛â eyledikde mektu‛e-i mezbûrenin üç rub‛

hissesi mîr-i mûmâ-ileyhin ber-vech-i mâlikâne uhdesinde olduğu ve bu makûle

mâlikâne verilan mukâtaat-ı mirîye tevâbi‛inden ba‛zı kurâ ve ahâli ve reâyâsının ba ‛zı

kesâna olan deynlerini def ‛a edâya kudretleri olmadığın inhâ ve taksît ile edâ itdirilüb

def‛aten taleb ve tazyik ile fukara -yı raiyet rencide ve remide itdirilmemek ve muğayir

emr-i alî harekete mübâderet ile taksît şer ‛î şurûtuna müracaat iylemeyüb def ‛a tahsîline

cesaret ideri olur ise muhkem haklarından gelinmek içün ism ve resm leriyle arz ve i‛lâm

42

olunmak üzere evâmir-i şerîfe virilegeldigi ba‛de’l-ihrâc der-kenârı mucebince telhîs ve

fermân-ı âlî bin yüz doksan altı senesi Muharreminin beşinci günü Haleb Vâlisine ve

Kadısına hitâben emr-i şerîf verildiği der-kenâr olundukda der-kenârı üzere divân-ı

hümâyun tarafına ilm ü haber virilmek fermân buyurulmağın mûcebince divân -ı

hümâyûn tarafına işbu ilm ü haber kaimesi verildi

Fi 5 (S) Sene 1196 (20 Ocak 1782)

S.2 - B.2

Bi-ismihi subhânehu ve teâla

Haza kuyûd-u ahkâmü’ş-şikâyât-i li-eyâlet-i Haleb fî zamân-ı sadr-ı sudûrü’l-

vüzerâ hazreti silahdâr Muhammed Paşa yesserallahu mâ yurîd -ud ve mayeşa’ ve fî

eyâdî reîsü’l-küttâb hazret-i Halil Hamid Efendi nâil -i mâ-yetemennâhu

Fî şehr-i (S) Fî Sene 1194 (Şubat Ortaları Mart başları 1780)

S.2 - B.3

Haleb Vâlisi Vezire ve Haleb Monlasına hüküm ki

Hacegân-ı divân-ı mualla erkânımdan Ömer Behçet ve Nurullah Efendi zide

mecdehumâ divân-ı hümâyûn kaleminde umûr -u mühimme tahrîrinden münfekk

olmamak şartıyla mukaddema yetmiş dokuz tarihinde tev cih ve ihsânım olan A‛zaz ve

Kilis ve Kayseriye ve Üzeyr ve Hüdâvendigâr ve Haleb sancaklarında A ‛zaz ve gayri

nâhiyelerden Ede nâm karye ve gayriden otuz bin beşer yüz otuz dörder akçe başka

başka berât-ı şerîfemle mutasarrıf oldukları zeâmetlerinden halâ hükm-ü umur-ı

mühimme tahriri hizmetinde oldukça sefere eşerr zu ‛emâ ve erbâb-ı timâr gibi cebelü

bedeliyesi virilmek memnû ‛ iken mukaddemâ ba‛z ı müfsidlerin tahrîkiyle Haleb

sancâğında olan hassalar içün ve voyvodalardan akce aldıkları bundan akdem ba ‛de’l-

inhâ ve’l-istid‛â emr-i şerîfim sâdır olmuş iken bu esnâda muğayyir -i emr-i âlî bedeliye

nâmıyle tahsîldâr caniblerinden sûbaşıları tecribe olduğu mûmâ-ileha bâ arzuhâl inhâ ve

mukaddema sâdır olan emr -i şerîfim mûcebince emr-i şerîfim sudûrunu istid‛â ve

zeâmet-i mezbûr mûmâ-ilehânın bâ-berât-ı âlîşân üzerinde olduğı defter hâne -i

âmiremden ve alây begisi bayrağı altında sefere eşmek ve sancâğında sâkin olmak gayr -

ı şurût olduğuna binaen bedeliye tahsîldârları taraflarından cebelü mütâlebesiyle taaddî

itdirilmemek üzere seksen bir senesi cemâziye’l -evvelinin re’isü’l-küttâb-ı esbak ve bâş

defderdâr i‛lâmları mûcebince sâdır olan emr -i şerîfim kaydı ale’t -tahsîl divân-ı

hümâyûnumdan ve beher sene bedeliye tahsîldârlarına emr ve defter virilirken gereklü

ve divân-ı hümâyûn ve defter-i hakânî kaydına bâ-hatt-ı hümâyûna mahsûs olan

43

şerhlülerden mâ-adâ hükkâm ve vüzerâ-yı i‛zâm defterlüleri olmak üzere ve kezâlik

ahar vechiyle kaydları meşrûh olanlar sâir eşkinci züamâ ve erbâb -ı timârdan istisnâ

olunmayub ale’s-seviye ber-mûceb-i şurût icâb iden mîrî bedeliyeleri tahsîli mufarrih ve

tahsîs kılınıb bu makule bedeliyeden istifkâ içün arz -ı hâl olundukda hasâret -i mîrîyi

mûcebdir deyü der-kenâr ve cevâb virilmek üzere yüz yetmiş dokuz senesinde sâdır

olan emr-i âlî egerçi müfîd olub ancak mûmâileyha divân -ı hümâyûnum kaleminin

zümre-i şerhlülerinden olduğu divân -ı hümâyûnum der-kenâr müsteban olmağla bu

takdirce şurût-u mezkûreye nazaran kaide -i mer‛iyye muktezasınca mûmaileyhâdan

bedel-i mütâlebesi iktizâ iylemed igine binâen istid‛âlarına müsâade-i alîyem erzân

kılınmış bâş defterdâr sâbık Hasan dame uluhu i ‛lâm itmegin i‛lâmı mucebince amel

olunmak içün bin yüz doksan bir senesi Evâhir-i rebi‛ü’l-ahirinde emr-i şerîfim sâdır

olmuşiken tenfîz ve icrâsı mümkün olma yub yine olvechile akçe -i mütâlebesiyle

teaddiden hâli olmadıklarını bildürüb men ‛ ve def‛ olmak bâbında hükm-ü hümâyûnum

südûrunı istid‛â ve divân-ı hümâyûnumda mahfûz kuyûd ve ahkâm mevcût olundukda

vech-i meşrûh üzere terih-i merkûmda emr-i şerîfim verildigi mestûr ve mukayyed

bulunmağın mukaddemâ sâdır olan emr -i şerîfim mûcebince mûcebince amel olunmak

içün emr-i şerîf yazılmıştır.

Edhem

Fî Evâhir-i (S) Sene 194 (Şubat sonları - Mart başları 1780)

S.2 - B. 4

Haleb vâlisine ve Hâleb mollasına hüküm k i

Hala Mataracı-ı Hassa Hüseyin zide kadruhu gelüb mümâileyhin Hâleb

sâkinlerinden olub hala Haleb mahkemesinde muhzır başı olan Abdülkerim nâm

kimesne zimmetinde bin beş yüz guruş yüz doksan (boş) senesinden berü alacak hakkı

olub bi’d-def‛aâd taleb ve almak murad eyledikde dürlü dürlü hile ve tezvirât ile hilâf -ı

şer‛î şerîf edâdan imtina‛ ve ibtâl-ı hakk ve gadr sevdasında olduğun ve tarafından (boş)

nâm kimesneyi vâkîl eyledigin bildürüb şer ‛le görülüb mezbûrun zimmetinde olan

meblâğ-ı mezbûr tarafından kabzına me’mûr vekil -i mezbûra alıverilüb bî-vech-i şer‛î

ta‛allül ve nizâ‛ itdirilmeyüb icrâ -yı şer‛ ihkâk-ı hak olunmak bâbında hükm -ü

hümâyûnum ricâ itmegin mahallinde şer ‛le görülmek içün yazılmışdır.

Vehbi

Fi Evahîr (S) Sene 194 (Şubat sonları - Mart başları 1780)

S.2 - B.5

44

Haleb Vâlisine ve Kilis Kâdîsına hüküm ki

Haleb sâkinelerinden Afife nâm hatun gelüb bunun Kilis Kasabası nda

babasından müntakil malik oldığı bir bâb mülk menziline Abdullah Çavuş dimekle

ma‛ruf kimesne ile bin yüz seksen senesin de beher mâh onar guruş icâre ile mukâvele

müsteciren sâkine olub zimmetinde müctemi ‛ olan bin sekiz yüz guruş icâreyi taleb

eyledigde ve dahl icâb itmez iken mezbûr mütegallibeden oldığından virmediginden

mâada ahere ferâğına dahî mümânaat teaaî -i küllî sevdasında olduğun bildürüb şer ‛le

görülüb icrâ-yı hakk olmak bâbında hükm -ü hümâyûnum ricâ itmegin mahallinde şer ‛le

görülmek içün yazılmışdır

Vehbi

Fî Evâhir-i (S) Sene 194 (Şubat sonları - Mart başları 1780)

S.3 - B.6

Haleb Vâlisi Vezire ve Haleb Moll asına hüküm ki

Boyacıoğlu Arakir nâm zımmî arz -uhâl idüb bunun tüccârdan İstefan nâm zımmî

miyânelerinde ahz ve i ‛tâdan bin yüz seksen senesinden berü zimmetinde bâ defter -i

müfredât bin yedi yüz yetmiş guruş alacak hakkı olub ahrete mesfur halde olmağla

terekesin karz iden Haleb mütemekkinlerinden Tüccâr taifesinden Heysi nâm zımmîden

taleb itmegin hilâf-ı şer‛-î şerîf-i edâdan muhâlefet ve inât sevdasında olmağın olub

mahalline şer‛le görülüb ve mesfûrun terekesinden karz iden mesfûrun mal ından

meblâğ-ı mezkûr alıverilüb taallül ve muhâlefet itdirilmeyüb ihkâk -ı olunmak bâbında

hükm-ü hümâyûn ricâ itmegin mahallinde şer ‛le görülmek için yazılmışdır

Mustafa

Fi evâhir (S) Sene 194 (Şubat sonları - Mart başları 1780)

S.3 - B.7

Haleb vâlisi vezire ve Haleb Kadısına hüküm ki

Merdik oğlu Kalanos nâm zımmî arz -u hâl idüb bundan sâbıkâ Van muhâfızı

mütevefâ Molla Ahmed Paşa zimmetinde bin yüz seksen yedisinden berü on bin dört

yüz seksan iki guruş alacak hakkı olub meblâğ -ı mezkûrdan sekiz bin yedi yüz on

guruşun edâsına kefîl olan Haleb sükkânından oğulları Selim Beg ve Osman Beg ve

Kethûdâsı İbrahim Ağa ve yegeni Salih Ağa dimekle ma ‛rûf kimesneler kefâletlerini

meşrût-u şer‛le bunun yedine hüccet -i şer‛iye ve istid‛a i‛tâ idüb bu dahî meblâ ğ-ı

mezkûri merkûmlardan taleb eyledigin virmekde taallül ve muhalefet ve inat edâsında

olduklarıçün tarafından Boyacıoğlu Arakil nâm zımmîyi vekîl eyledigin bildürüb

45

mühletim şer‛le bildirüb kefîl-i mezkûr dahî vekîl-i mezbûrdan alıverilüb ihkâk-ı hâkk

olunmak bâbında beyân-ı hükm-ü hümâyûn ricâ itmegin aher husûsa me’mûr mübâşir

marifetiyle mahallinde şer ‛iyle görülmekiçün yazılmışdır

Der-kenâr: Tashîh olunduğı üzere tebdîl olunmuştur

Mustafa

Fi evâhir (S) Sene 194 (Şubat sonları - Mart başları 1780)

S.3 - B.8

Haleb Vâlisi Vezire ve Haleb Kadısına hüküm ki

Merdikoğulları Kalinos ve Arakil nâm zımmîler südde -i saadetime arz-u hâl

idüb bunların sâbık Van muhâfızı Melek Ahmed Paşa zimmetinde bin yüz seksen dokuz

senesinden berü eşya pahasından ba -temessük üç bin beş yüz guruş alacağı

mukâbelesinde Halebde mutasarrıf olunduğı menzilini dahî bunlara rehin vaz ‛ idüb

meblâğ-ı mezkûru eda itmeden Paşa -yı mumâileyh fevt olub terekesin ahz ve kabz iden

Haleb sükkânından veresesinden taleb eylediklerinde virmekden ta‛allül ve muhâlefet

ve inât edasında olduklarını ve taraflarından Boyacıoğlu Arakil nâm zımmîyi vekil

eylediklerin bildürüb aher hususasına me’mûr mübâşir marifetiyle mahallinde şer ‛le

görülüb vekîl-i mesfûrdan alıverülüb ihkâk-ı hakk olunmak bâbında hükm -ü

hümâyûnum ricâ itmegin aher husûsa me’mûr mübâşir ma ‛rifetiyle mahalinde şer‛le

görülmekiçün yazılmışdır

Mustafa

Fî evâhir (S) Sene 194 (Şubat sonları - Mart başları 1780)

Der-kenâr: Tezkere yazılmışdır

Fî Evâsıd-ı (CA) Sene 96 (Nisan sonları 1782)

S.3 - B.9


Arabkir kazâsına tabi‛ Haruç nâm Karyeden Boyac ıoğlu Arakil nâm zımmî arz -u

hâl idüb yolunda rıhlet iken Haleb mütemekkinlerinden Hasis ve Karabet veledi

Mardiros nâm zımmîler birbirleriyle müttefikân buna ğarez adâvetl erinden nâşî sende

alacak hakkımız vardır deyu ahiren kabzıyle hilâf -ı şer‛iyye ve bilâ- sened Halebe ihzâr

ve bin yüz doksan senesinden ehl -i garaza istinâden hilâf -ı şer‛-i şerîfe ve bi-ğayri hakk

altı bin guruşunu gasben ahz ve ziyâde ğadr teaddî eyledigin ve bu bâbda da‛vâsına

muvâfık şer‛ edâsından hilâfı-ı şer‛a virmegin bildirüb muceb-i şer‛le görilüb alıverilüb

46

icrâ-yı hakk olunmak bâbında hükm -ü hümâyûn ricâ itmegin mahallinde şer ‛le

görülmek içün yazılmışdır.

Mustafa

Fî evâhir (S) Sene 194 (Şubat sonları - Mart başları 1780)

S.3 - B.10

Haleb Vâlisine ve Üzeyir ve Bakras Kadılarına hüküm ki

El-hâc Ebubekir (…) atîk arz-uhâl idüb Üzeyir sancâğında Bakrâs nâhiyesine

Atik nâm karye ve gayriye on dört bin akçe timâr mutasarrıfı Halil veled -i İbrahimin

bilâ- velet mersûm Ebu Bekire arz-u hâlim ve sudûr iden hatt-ı hümâyûna (…) müraccib

yüz seksen dokuz senesi saferinin on beşinci gününde tevcih ve hâlâ bedeliye -i

âlîşânımız üzerinde oldığı defter -i hâkâniyede mukayyid ve merkûm Ebu Bekir Timâr -ı

mezbûr karyelerini defter-i hâkânî ve yerinde olan yerden şerîfim mühîm tarafından

zabt-u vâki‛ olan mahsûl ve rüsûmu ahz ve kabz murâd itdikde ta‛arruz ve zabt ına

muhâlefet olmak icâb ve iktizâ itmez iken Beylân sükkânından mîr -i mirândan

Abdurrahman Paşa tarafından (…) ve defter-i hâkânî ve muğayyir yerliye murahhaz ve

zabtına memâlikine bilâ- kendi tarafından bilâ- sened-i zabt mahsûlâta ve rüsûmâtın

kabz ve gadr-ı küllî eyledigin bildirüb timâr-ı mezbûr karyeleri defter -i hâkânî yedinde

olan bedeliye-i alî mûcebim kendü tarafından zabt ve vâki ‛ olan mahsûlât ve rüsûmât ı

kânûn-ı defteri mûcebim güzeştesiyle ahz ve kabz itdirilüb mîr mîrân mezbûrî ve ahzî

halden defter-i hâkânî ve müğâyyer bedeliye ber -vechiyle dahl ve taarrûz ve zabtına

memâliğin ve taaddî men‛ ve def‛ ve vaz‛ü’l-kabz eyledigi senelerin mahsûlâta ve

rüsûmâtı girü alıverilmek bâbında emr-i şerifim ricâ ve defter-i hâkânî-i âmiremde

mahfûz rûz namçe-i hümâyûnum müracaat olundukda timâr -ı mezbûr karyeleri defter -i

hâkânî ve yedinde olan berât -ı mûcebim târih-i mezbûruna zabt ve kabz olan mahsûl ve

rüsûmı kanûn-ı defter mûcebince ahz ve kabz itdirilmek muktezâ -yı defter-i hâkânî

muvaffak kanûn olub ahren müdâhalesi halân defter -i hâkânî ve muğayyer kânûn

itmegin tahrîr olunmağla defter -i hâkânî mûcebim kanûn üzere amel olunmak içün

yazılmışdır

Fî Evâil-i (R) Sene 194 (Nisan başları – ortaları 1780)

S.3 - B.11

Haleb Valisine hüküm ki

Haleb kazası mütemekkinlerinden Arâkil nâm zımmî gelüb bunun kimesneye

vereceği olmayub ve üzerinde şer ‛ân bir nesne sâbit be zâhir olmuş değil iken yine

47

Haleb sâkinlerinden Mardos oğlu dimekle ma ‛rûf Karabet ve Aram nâm zımmîler zuhûr

ve bizim sende beş yüz guruş alacak hakkımız vardır deyü iddiâ ve murafa ‛a-i şer‛-i

şerîf olduklarında müddeâlarında vech -i şer‛î üzere isbâta kâdir olamayûb muarızadan

men‛ oldukda sen ki Mevlânâ-yı mümâileyhsin iddia olan akçenin resmini senden alırım

deyü tarafından hilâf-ı şer‛-i şerîfe ve ta‛yîn-i hakk akçe talebiyle bi ğayrî olunduğı ve

bu bâbda da‛vasına muvafık şetmü’l-istid‛â sarfa fetvâ-i şerîfe virdikce bildürüb fetvâ -i

şerifesi mucebince amel olunub hilâf -ı şer‛-i şerîfe ve muğayyir-i fetvâ-yi münife ol

vechile tarafınızdan taaddî ve rencide olunmamak bâbında emr -i şerîfim ricâ eylediği

ecilden muktezasıyle amel görülmek içün yazılmıştır.

Fî Evâil-i (R) Sene 194 (Nisan başları – ortaları 1780)

S.4 - B.12

Haleb Vâlisi Vezire Haleb Kadısı zîde fezâilehuya hüküm ki

İslâmbol sâkinlerinden Anadolu kazaskeri muhzırlarından El-hâc Ali zîde

kudrehu gelüb Medine-i Haleb sâkinlerinden Şâh Bender oğlu El-hâc Mustafa ve

Muhzır Abdurrahman ve Kâtib Çelebi Zâde ve Sıdkı El-hâc Mustafa nâm kimesnele r

ber-vech-i Asîtanede umûr ve husûs-ı mîrî gör her ne mıkdâr akçe derc ve sarf idüb

itmâm-ı masrafı idersen masrûfunu sana temamen edâ iderüz dey ü emr itmeleriyle

emirlerine binaen bin yüz seksan senesinden berü bi -şartü’r-rücu‛ malından mezbûr Şah

Bender oğlu El-hâc Mustafadan umûr-ı mesâlihi içün üç yüz sekiz bin guruş ve muhzır

Abdurrahmana kezalik dokuz yüz altmış guruş ve Kâtib Çelebi zâde umû rıçün harç

eyledigi akçeden bâkî kalan seksan guruş ve mezbûr Sıdkı El-hâc Mustafanın

zimmetinde ber-mûceb temessük sekiz yüz guruş def‛ binaen üç yüz guruş alacak hakkı

olub bi’d-def‛a taleb eyledikde avk ve nâhiyeler ile virmekde taallül ve muhasılı

eyledikleri ve tarafından Çukadâr Halil Ağa (silik) kimesneyi ahz ve kabz ve kendüye

irsâliye vekîl eylediğini bildirüb şer‛le görülüb mezbûrunda zimm etlerini emirlerine

binâen şartü’r-rücu‛ malından harc ve sarf eyledigi olmikdâr guruş masrufı virmeyen

temessük hakkı tamamen tahsîl ve tarafından vekîl -i merkûm alıverilüb gelüb taallül ve

şer‛ itdirülmeyüb ihkâk-ı hakk olunmak bâbında emr -i şerîfim ricâ iyledügi acilden

mahalinde şer‛le görülmek içün yazılmışdır

Rasim

Fî Evâil-i (RA) Sene 1194 (Mart başları – ortaları 1780)

S.4 - B.13

Haleb Vâlisi Vezire ve Haleb M onlasına hüküm ki

48

Arabkir kazâsına tabi‛ Huruç nâm karye mütemekkinlerinden Boyac ıoğlu Arakil

nâm zımmî arz-u hâl idüb bu def‛a haline arzıyle mukayyed olub hakkında şer ‛-i

şerîfimle kimesneye vaz‛-ı hareketi olmaya ki Haleb mütemekkinlerinden Mardos

oğulları Karayin ve Abraham nâm zımmîler yüz doksan senesinden berü ehl -i umûm

istinâd(?) bunda hilâf-ı şer‛-i şerîfe ve bi-gayri asîyen beş yüz guruşı ahz ve ziyâde

gadr-ı teaddî eylediklerine ve bu bâbda ma‛dasına merkûm şeyhü’l-islâmdan fetvâ-yı

şerîfne verildigin bidirüb fetvâ-yı şerîfem mûcebince mahallinde şer ‛le görilüb meblağ-ı

mezbûrın ahz ve ihkâk-ı hakk olunmak bâbında hükm -ü mümâyûn ricâ iylemegin

mahallinde şer‛le görülmek içün emr-i şerîfe yazılmıştır

Mustafa


S. 4 – B.14

Haleb Vâlisine ve Hâleb Monlasına hüküm ki

Sâbık A‛zaz ve Kilis sancaklar ı mutasarıfı ve hala Haleb valisi vezirim e l-hac

İbrahim Paşa iclalehunun kethüdası olan dergah-ı muallâm Kapucubaşılarından el -hac

İsmail dame mecdehü gelüb müşarü’l -ileyin Halebü’ş-şehbâ sakinlerrinden

Hizkaremzade(?) Mehmed dimekle muaruf kimesne zimmetinde bin yüz seksan iki

senesinden berü ba-temessük iki bin yüz guruş Şeyh Benderzâde Kasım zim metine ba-

temessük iki bin iki yüz guruş Şeyhü’l -temâni Seyyid Hüseyin nam kimesne

zimmetinde ba-temessük bin yigirmi iki guruş ve Cebbul ağası Abdullah Ağa dimekle

ma‛rûf kimesne zimmetinde yedi yüz guru ş kaza-i mezbüra tabi’ Maarretü’l -mısrîn

şeyhü dimekle muarrif kimesne zimmetinde ve rufekâsı zimmetlerine bâ hüccet -i

şer‛iyye bin beş yüz elli ve yine kaza-yı mezbûreye tâbi‛ Atîk-i celâ karyesi şeyhi ve

rufekâsı zimmetlerinde dahî bâ temessük bin sekiz yüz elli guruş alacak hakkı olub bi’d -

def‛aât merkûmlardan mutâlebe olundukda edâda ta ‛allülleri ve muhâlefet ve imrâr -ı

vakt birle meblâğ-ı mezbûrî ekl ve bel‛a sevdâsında oldukları mukaddemâ inh â ve ahâr

mukâvele-i mukarrer dergâh-ı muallâm Kapucubaşılarından Cabbarzâde mîr Süleyman

dâme mecdehu ma‛rifetiyle şer‛le görilüb ber-mûceb-ü temessükât mezbûrların

zimmetlerinde olan ol mikdâr guruş hakkı bi’t -temam tahsîl ve tarafeynden kabzına edâ

ve teslîm birle ıhkâk-ı hakk mümkün olmaz ise de Asitâne-i alîyem ihzâr olunması

bâbında emr-i şerîfim sadr-ı merini istid‛â ve ahar-ı husûs me’mûr Kapucubaşı

mumâileyh ma‛rifetiyle merkûmlar meblâ ğ-ı mezbûr mahallinde edâda muhâlefet

iderlerise Der-alîyeme ihzâr olunmaları bâbında mazbata emr -i alî sadr olmuşiken tahsîl

49

olmadığın tekrar bundan akdem bâ arz -u hâl inhâ ve istid‛a mukaddemâ sadır olan emr-i

şerîfim mûcebince te’kîd-i muhtevî doksan üç senesi Evâsıt-ı şevvâlinde dahi emr-i alî

sadır olmuşiken mezkûrlar (…) ve hoşnutlarından nâşi adem -i itâ‛at ve infâz

olunmadığın bildirüb mukaddemâ sâdır olan emr -i münîfim mucebince isticâbı havî

müceddeden emr-i şerifim sudûrini istid‛â divân-ı hümâyünumda mahfûz kuyûd -ı

ahkâma müracaat olundukda ber -muharrer tarîh-i mezbûrda emr-i şerîfim verildigi

mestûr ve mukayyed bulunmağın mukaddemâ sadır olan emr -i alî mûcebince amel

olunmak içün yazılmışdır

Fî Evâsıt-ı (RA) Sene 194 (Martbaşları – ortaları 1780)

S.4 - B.15

Haleb Vâlisi Vezire ve Haleb M onlasına hüküm ki

İslâmbol sâkinlerinden Anadolu Kazıasâkirinden olan kıdvetü’l -emâcid ve’l-

akrân El-hâc Ali zîde kudrehu gelüb Med ine-i Hâleb sâkinlerinden Kapucılar kethüdâsı

El-hâc Mehmed Ağa dimekle ma‛rûf kimesne zimmetinde bin yüz doksan bir senesi

zi’l-hiccesi gurresinden yüz seksan bir gün va ‛desiyle ber-mûceb-i şer‛den ber-mûceb

temessük dokuz yüz guruş alacak hakkı olub alma dan(?) mezkûr El-hâc Mehmed ölüb

terekesini Medine-i Haleb sâkinlerinden vereseleri ahz ve kabz ve özrü oldugun ve

tarafından Ser bevvâbin ağası Kapucu Çuhadârlarından Halil Ağa dimekle arîfe

kimesneyi vekîl eyledigi bildirüb şer‛le görilüb mütevefâ-yı merkûmdan ber-mûceb-i

temessük zimmetinde olan dokuz yüz guruş hakkı terekesin kabz iden vereselerinden ve

mâl-ı mütevefâdan temamen tahsîl ve mezbûr tarafından vekîl -i merkûma alıverilüb

icrâ-yı şer‛ ihkâk-ı hakk olmak bâbında emr-i şerîfim sudûrini istid‛â-ı inâyet itmegin

mahallinde şer‛le görülmekiçün yazılmışdır


S.5 – B.16

Haleb Vâlisi ve Sermin Kazâsı N âibine hüküm ki

Haleb kadîsı Mevlânâ Hasan zîde fazâilehu mektub gönderüb Haleb sancâğında

Sermin nâhiyesinde Nefelde ile karye-i rabi‛ Ramkirânda Ebu’l-muhsin bin Abdullah

Ebu’l-Yusuf vakfı Ebu’l- Muhsin bin Abdullah El -Yusuf temâma sâhib-i mâl da‛va

deymûs fî sene yigirmi beş bin beş yüz ve’l -öşr an-mâl ve zimmet hisse-i sahibi ve

rüsûm-ı örfiye ve rüsûm-ı maktû‛ üç bin ikiyüz kırk ve resm-i ma’ne ile bâd-ı hevâ ma‛a

50

resm-i arûsuna sekiz yüz seksan ve öşr-i ma‛a rusûm-ı örfiyye ve resm-i ma‛ne bin yedi

yüz kırk akçe yazu ile hisse -i hümâyûnümdan olmak üzere defter -i mufassalda muharrer

kalmasıyla tahrîr olduğın defter-i hakânîde mukayyed ve vakf -ı mütevellisi olduklarına

karye-i mezbûreyi ve hass-ı mezbûrlarıyla ber mûceb-i defter-i hâkanî zabt ve mâl-ı

deymûsundan hâsıl tarafına aid öşr mersûm-ı örfiyye ve resm-i ma‛ne ve nahr ve bâd-ı

hevâ ve resm-i arûsane-yi hasat mutasarrıfı olanlar ahz ve kabz idegelmişler iken hisse -i

sarâfî olanlar sahibi tarafına âid olanı zulm ve teaddileri men ‛ ve def‛ olunmak bâbında

hük-ü hümâyûnuma ricâ virilmek bâbında vâki ‛ hesâben bi’l-iltimâs arz ve husûs-ı

mezbûrlar zimmetinde Haleb muhâssılı Bege Mehmed beher cihet ile vakf -ı mezbûr

mütevellisi olan ve evlâd -ı vâkıf başka başka arzuhâllerin istid ‛â ve defterhâne-i

âmiremde mahfûz defter-i mufassala müracaat olundukda vechi meşrûh üzere mestûr ve

mukayyed divân-ı hümâyûnumda kanûn sûal olundukda defter-i zimmetinde mestûr

Râm Hamdan Karyesi vakf -ı Ebu’l-Muhsin bin Abdullah El -yusuf temamen hazır-ı

mâl-ı deymûsu ve’l-öşrü ‛an mâl-ı vakf hisse-i sipâhi ve rüsûm-ı örfiye ve şer‛iyye ve

bâd-ı hevâ ma‛a resm-i arûsanesi divân-ı hümâyûn-ı hakânî olmağla karye-i mezbûr

ber-mûceb defter-i hâkânî sâhib-i mutasarrıfıyle cibâyet-i vakıfdan zabt ve cânib-i vakfa

aîd olan mâl-ı deymûs cânib-i vakıfdan ahz ve kabz itdirilmiş ise muktezâ -yı defter-i

hâkânî ve muvafık ve anân olub hi sse-i mezbûr mutasarrıfları bir ziâdesi muhtac ile

hakdâr mutasarrıflarını ve zulm ile teaddî ve rencide itmeleri hilâf defter -i hâkânî ve

muğayyir ve kanûndır tahrir olunmağla defter -i hâkânî mûcebince ve me’lûf üzere amel

olmak içün yazılmışdır

Fî Evâsıt-ı (RA) Sene 1194 ( Mart ortaları sonları 1780)

S.5 – B.17

Haleb Vâlisine ve Azaz ve Beylan Kadılarına hüküm ki

Hacegân divân-ı muallâ ünvânımdan Nurullah Nuri ve Ömer Behçet zîde

mecduhûmâ südde-i saadetime arz-u hâl gönderüb Kilis ve Haleb ve Kayseriye ve

Hüdavendigâr ve Üzeyir sancaklardan Ağzaz ve ğayri nâhiyelerde Ede nâm karye ve

gayriden zeamet mutasarrıfı divân -ı hümâyûn kâtiblerinden El-hâc Mehmed Kutsi

beylikçinin bilâ- veled fevtinden zeâmet-i mezbûrin sülüsi olan otuz beş bin beş yüz

otuz sekiz akçesi mûmaileyhe Nurullah Nuri ve sülüs aharî olan otuz bin beş yüz otuz

dört akçesi dahi mûmaileyh Ömer Behçete yetmiş dokuz senesi zi’l -hiccesinin yedinci

gününde ber vechile ve hâlâ başka başka berât -ı şerîfe ile üzerlerinde olduğı defter -i

hâkânîde mukayyed ve mûmâileyhümânın zeametleri mülhakâti olan Üzeyir sancağında

51

olan karye-i kuseyirden ve mezra‛-i bilâ- deyü mugâyir karye ve mezra ‛ taraflarından

hâlâ Beylanda sâkin mîr mîrândan Abdurrahman Paşa Ağalığında sekizer yüz guruş

iltizâm ve mezbûr dahî iltizâm idegelmiş iken yüz seksan iki senesinde mîr -i mîrânlık

tevcih ve ihsân olduğından bu yana gelince on iki seneden berü zeâmet -i mezbûr

hisselerini bilâ- temessük ve bilâ- sened fuzûlî zabt ve vaki ‛ olan mahsûlât-ı mersûmâtın

ahz ve kabz ve hâlâ zimmetinde olmağla vücûhile özür eyledigin bildürüb ta‛yîn olunan

mübâşir ma‛refetiyle mîr-i mîrân-ı mûmaileyhin zimmetinde müctemi ‛ olan on iki

senenin mahsûl-i zeâmet temamen tahsîl ve taraflarından kabzına me’mûr edâ ve teslîm

itdirildikden sonra fi mâ-ba‛d zeâmet-i mezbûr karye ve mezra‛larına bilâ- sened vaz‛-ı

yed ile mûmaileyhâya gadr ve teaddî itdirilmemek bâbında emr -i şerîfim sudûrini ricâ

ve defter-i hâkânî-i âmîremde mahfûz rûz nâmçe -i hümâhûnuma müracaat olundukda

zeâmet-i mezbûre ber vech-i meşrûh târîh-i mezbûrdan berü iştirâken üzerlerinde olduğı

meztûr ve muğayyed bulunmağın sen ki vezîr -i müşarünileyhsin ta‛yîn olunan mübâşir

ma‛rifetiyle şer‛le görülmek bâbında fermân-ı âlîşânım yazılmıştır


Der-kenâr: Tekrâr yazılmışdır

Fî Evâhir-i (L) Sene 94 (Ekim sonları 1780)

S.5 - B.18


Kuzattan El-hâc Mehmed zîde fazluhü gelüb Mevlânâ -yı mûmâileyh bundan

akdem doksan iki senesi sâbıkâ Haleb kadısına k ethûdâlık hizmetinde iken Haleb

sâkinlerinden Seyyid Abdüsselam kimesneye Asitânede hânesine irsâl içün bin yigirmi

dokuz ve bir kıt‛a dahî dört yüz yikirmi beş guruş virüb merfû‛ü’l-yevm göndermeyüb

zimmetinde oldığın bildürüb şer ‛le görilüb ol mıkdâr guruş hakkı kendüye alıverilüb

icrâya şer‛ ve ihkâk-ı hakk olunan bâbında hükm-ü hümâyûna ricâ itmegin mahallinde

şer‛le görülmek içün yazılmışdır

Şerif

Fî Evâsıt-ı (RA) Sene 194 (Mart ortaları sonları 1780)

S.6 - B.19

Haleb Vâlisi ve Kilis ve Ağzaz K adılarına hüküm ki

Sâdâd-ı kirâmdan Seyyid El-hâc Mehmed bin Seyyid Hüseyin zîde şerefe gelüb

bundan Kilis kasabası bir bâb mülk -i menzîl hâneye ve Kilis kasabası toprağına iki yüz

elli ocak mülk zeytûn-ı eşcâr yerine ve yine Kilis kasabasına tabi ‛ Beş Diyet nâm

52

mahalde haber olunan dört yüz elli ocak mülk incir eşcârlarına ve yine Kilis kaabasına

tâbi‛ Pulluk nâm mahalde dört bin çift mülk bağçe ve A‛zaz Kazasına tâbi‛ Kefr-i Recm

Karyesi tarağında sekiz dumî ma‛lûmü’l-hudûd mülk bağı ve yine Ağzaz kazâsına tâbi‛

Kefersati krayesi toprağında vâki‛ on iki nev‛ ma‛lûmü’l -hudûd mülk bağı mutasarrıfı

olan El-hâc Mustafa bin Hacı Mehmed nâm kimesne zikr olunan emlâkların bin yüz

seksan dört senesinde düşen ma‛lûm mukâbelesinde mukâbil bana kat‛a ile bâ-cihet-i

şer‛le bey‛ ve semeni ahz ve mülk-ü müşterâsı olub iddet-i ber vechile dâhil-i icâb itmiş

ise de zikr olunan kazâlar sâkinlerinde ma ‛lûmü’l-esâmi kimesneler sene-i mezbûreden

berü hâsıl olan mahsûllerin hilâf -ı şer‛-i şerîfe ve bi-gayr-ı hakk ahz ve istihlâk ve gadr

eylediklerine mukaddemâ inhâ şer‛le görilüb mezbûrân hilâf -ı şer‛-i şerîfe ve bağir-i

hakk fuzûli ahz ve istihlâk eyledikleri mahsûlin şer‛an icâb iden kıymeti alıverilüb

ihkâk-ı hakk olunmak bâbında öşrüne istid‛â eyledigine mahallinde şer‛le görülmek

içün yüz seksan sekiz senesi Evâsıt-ı zi’l-hiccesinde emr-i şerîf sâdır olmuşiken

mezbûrun mütekalliden olduklarından adem -i itâ‛at birle emr-i merkûmi ve sâir senedâtı

yedinde ahz ve emlâk-ı mezbûri dahî fuzûli zabt idüb olvechile tenfîz emr -i alî mümkin

olmayub ziyâde gadr eylediklerini bildirüb mukaddemâ sâdır olan emr -i şerîf

mûcebince mahallinde şer ‛le görülüb mezbûrların hâlâ şer‛-işerîf ahz eyledikleri senedât

mahsûl-i müstehilin alıverilüb icrâ-yı hakk olunmak bâbında müceddiden hükm -ü

hümâyûnum ricâ ve divân-ı hümâyûnum mahfûz kuyûd-ı ahkâma müracaat olundukda

ber-vech-i meşrûh târîh-i mezbûrda emr-i şerîfim verildigi mestûr ve fikr olunmakdan

mukaddemâ sâdır olan emr-i şerîfim mûcebince mahallinde şer ‛le görülmek içün emr-i

şerîf yazılmışdır

Nafiz


S.6 - B.20

Haleb Vâlisine hüküm ki

Sen ki mevlâna-yı mûma-ileyh Hasan zîde fezâilesin südde -i saadetime mektûb

gönderüb Halebde vâki ‘ Mevtiyâb El-hâc Ahmed Paşa ve Culum Giri Mahallesind e

kâin birbirine mülâsık ma‘lûmü’l -hudûd iki bâb vakf-i menzil-i mürûr üzerine ile

hezâye-i müşerref ve fî riayet ve yine vakf -ı mezbûrdan tûlen on iki dizâm mıkdârı üç

kıt‘a arâziye-i hâliyemi timâr ve mütakillinden mü’eddâ olub ve vakıf yerlerine dâhî

vakıfda müsaade olmayub ve zikr olunan menzillerde kadîmden kende temkîn ve arzları

53

dâhî tasarruf itmeleriyle vakf -ı mezbûrun bi’l-müşrût mütevellisi olan Es-seyyid

Feyzullah meclîs-i şer‛-i enverde lede’t-takrîr Halebde mütemekkin azâdlardan tevsik

Dahod nâm zımmî yine Halebde Cebel -I Rane mahallesinde vâki‘ bir bâb mülk -i

menzili ve yine Halebde Akabe mahallesinde vâki‘ diger bir bâb mülk -i menzîli vâki‘

mezbûr-i akâratdan kıymet ve raiyyet ve ecrin cihetlerinden üzere vârid olduğundan

istidâne taleb ve zirâat ve mukaddemâ keşf olundukda dâhî veche muharrer üzere

olduğını müslümana ahbâr ve şehâdet itmleriyle istibdâlleriçün hükm -ü hümâyûn

virilmek ricâsıyle bi’l -iltimâs arz ve şurûhi suâl olundukda mülk olan akâr -ı vakfın

akârından kıymet ve ru‘yet ve ecren -i cihetlerinden (…) vârid ve istibdâli cânib kazâ -i

vücûhiyle infa‘ ve emeli olub şerâyit -i istibdâl-i mevcûdde olduğu sudûrinde iştirâkını

tecâviz iyleyan kefhâ-yı derü’l-inhânın kulları üzere mülk olan akâr -ı vakf ve vakıf olan

akâr-ı mülk olmak ve vakf olan şurûhi vakf-ı sânîde icrâ olunmak üzere iştirâk olunub

tarafrına cihet-i şer‘le virilmek içün emr-i şerîf yazıyla geldigi tahrîr olunmağla şerâyit -i

şer‘le mevcûde eşid iştirâk olunmak bâbında fermân -ı alîşân yazılmışdır

Necmi


S.6-21

Hâleb Vâlisi ve Hâleb Kadısına hüküm ki

Dergâh-ı muallâm Kapucubaşılarından sâbıkâ divân -ı hümâyûnum Kapucular

kethüdâsı olan Tevkiî Ali Paşa zîde mîr -i Halil dâme mecdehu gelüb mûmaileyhin bin

yüz doksan bir senelerine mahsûben uhdesinden olub Haleb sâkinlerinden Dana zâde

El-hâc Ahmed nâm kimesne iltizâm eyledigi kersîr esbâk mütevefâ İbrahim Paşa

mukataasından Halebde vâki‘ Hârim mukataası bedel -i iltizamından ber-mûceb-i

temessükât gayr-ı az teslimi merkûmun zimmetinde iki bin beş yüz guruş alacağı olub

taleb olundıkda i‛zâr-ı vâhiye istirdâdıyle edâdan muhâlefet ibtâl -i hakk sevdâsında

olduğın mukaddemâ inhâ ve yedinden olan ma ‛mûl bih temessük mûcebince mezbûrun

zimmetlerinden olan olmikdâr guruş hakkı alâ -eyyî-hâl tahsîl ve kabzına me’mûr edâ ve

teslîm itdirilmek bâbında istid‘â sen ki vezîr -i müşârünileyhsin temessük mûcebince

mahallinde şer‛le görilmek içün işbu sene-i mezbûrde (…) emr-i şerîfim sâdır olmuş

iken tenfîz emr-i alî olunmadığın üç dört sene adem -i karben olunan ibrâzım(?) deyü

tarafından tağîr eyledigi mefhûm-ı kâimesi hâlâ mûmaileyhin yerinde mevcûd olduğun

bildirüb mukaddemâ sâdır olan emr -i şerîfim ve mefhûm-ı kâimesi mûcebince meblağ-ı

mezbûr ma‘rifet-i şer‘le temamen tahsîl olunmak bâbında e mr-i şerîfim ricâ ve divân-ı

54

hümâyûnumda mahfûz kayûd -ı ahkâm mürâca‘at olundukda târih -i merkûm ber-vech-i

meşrûh emr-i şerîfim virilmek mestûr ve mukayyid olunmak mukaddemâ sâdır olan

emr-i şerîfim ve yedinde olan memhûr sened mûcebince mahallinde şer‘le görülmek

içün yazılmışdır

Gülâmi

Fî Evâhir-i (RA) Sene 194 (Mart sonları Nisan başları 1780 )

Der-kenâr: Tekrâr emir yazılmışdır

Fî Evâhir-i (R) Sene 95 (Nisan ortaları – sonları 1781)

S.7 - B.22

Hâlâ Halebü’ş-şehbâda Yeniçeri Zâbıtı olan Zurnacıb aşı Ebu Bekir zîde

mecdehuye hüküm ki

Sen ki zâbît-i mûmaileyhsin bundan akdem Haleb zâbitligi sana tefrîz oldukda

ber-vech-i mukâd kadîm ocak tarafına edâsı lâzım gelan serdârlık câizesi ve kulluk

akçelerini mâh be mâh cânib -i ocak göndermek ocaklu müvâcehesinde taahhüd ve bu

cihet-i azîmet iyleyüb Medine -i mezbûreye vârid ve zâbitligi mutasarrıf olalı altı mâh

olub ancak şevvâl aylığı irsâl ve beş aylık zimmetinde müctemi ‛ olduğı ocak tarafından

mukayyed olmağla bu güne hilâf -ı taahhüd mâl-ı ocağı te’hir ve göndermekde tereddüd

lâhık fezâ olmamağla imdi zimmetinde olan beş aylık serdârlık câizesi ve kulluk

akçelerini alâ-eyyî-hâllin kâdimi üzere kabzına me’mûra edâ ve teslîm ve cânib -i ocağa

sevk ve tesbîde bezl-i makdûr ve fî mâbad mâh be mâh gerek serdârlık câi zesini ve

gerek kulluk akçesini kat ‛an te’hîr iylemeyüb peyder pey sevk ve teshîre ithâm ve

dikkat iylenen fermânım olmağın işbu emr -i şerîfim ısdâr ve (boş) irsâli olmuşiken

vüsûlünde ber-vech-i şurûh amel ve hareket ve her halde zimmetinde olan beş eylık

serdârlık câizesi ve kulluk akçesini kabzına me’mûra teslîm ve tesyîre mezîr -i gayret ve

fîmâbâd mâh be mâh göndermek ihtimâm ve dikkat ehâm vâkde ve mu ‛tad olunduğu

hilâfı hareket ve ocağının irâdının te’hîr ve ta ‛tilini mûcib halâta cesâret idersen azli n ile

iktifâ olunmayub aher güne mu ‛amele ve bu husûsa (…) taraf ında kesbede edâ keşîre

olacağın emr-i mukarer olmağla ana göre amel ve hilâfından hazer iyleyesiz deyü bi’l -

fiil dergâh-ı muallâm yeniçerilerin ağası olan Seyfullah Ağa dâme ulûvve tarafından

mühûrlü mektûb virilmeke veche meşrûh üzere amel olunmak bâbında fermân -ı alîşân

yazılmıştır

Fî Evâhir-i (RA) Sene 1194 ( Mart sonları Nisan başları 1780 )

S.7 - B.23

55

Haleb Vâlisi ve Mollasına hüküm ki

Erbâb-ı tîmârdan El-hâc Mehmed Ağa nâm sipâhi gelüb Haleb sancağının Cebel

Sem‛an nâhiyesinde Tefanitden nâm karye ve gayride alt ı bin beş yüz akçe berât -ı alîşân

mutasarrıf olduğı timârını Haleb sükkânından Şeyh Bender zâde El-hâc Mustafa Ağa

dimekle arîf kimesneye senevî yüz elli guruş bedel ile ilzâm ol unageldiğine binâen

doksan iki ve doksan üç senelerini dahî kâ’l -evvel yüz ellişer guruşa ilzâm ve mezbûr

dahî iltizâm ve sinîn-i mezbûrında timâr-ı mezbûr karyelerini zabt ve ta ‛şîr ve

makbûzâtı bedel-i iltizâmına bâliğ olmuşiken meblağ -ı mezbûri edâ itmedigin vefât

eyledigin bildirüb şer‛le görilüb mütevefâ-yı mezbûrun zimmetinde olan iki senelik üç

yüz guruş bedel ve iltizâmı terekesine vaz ‛ü’l-yed olan kazâ-yı mezbûr sâkinlerinde

vereselerinden mâl-ı mütevefâdan temâmen tahsîl ve vekiline edâ ve teslîm itdirilmek

bâbında emr-i şerîfim ricâ eyledigi acilden sen ki vezîr-i müşârü’n-ileyhsin mahallinde

şer‛le görülmek içün emir yaz ılmışdır

Fî Evâil-i (R) Sene 194 ( Nisan başları ortaları 1780)

S.7 - B.24

Haleb Vâlisine ve Mollasına hüküm ki

Zuamâdan İsmail veled Abdulmennan zide kadrehu gelüb Haleb sancağında ve

kazâ-i mezbûr muzafatından Cebel -i Barde nâhiyesine Sevdinik nâm karye ve gayriden

on altı bin yedi yüz doksan bir ber -vech-i tekmîl yigirmi bin akçe zeâmet yüz seksan

sekiz senesine mûmaileyh yedind e ve halâ berât-ı şerîfim üzerinde olmağla zeâmet -i

merkûm karyelerinin doksan iki ve doksan üç senelerine vâki ‛ olan mahsûsât ve

rüsûmât mûmaileyhin berâtı mûcebince tahvîli tarihine düşmüşiken tarafından ahz ve

kabz olunmayub ala-hâle kaldığın inhâ ve sen ki vezîr-i müşârün-ileyhsin mûmaileyhin

berâtı mûcebince tahvîli tarîhine isâbet iden sinîn -i mezbûrenin mahsûsât ve rüsûmâtı

icâb idenlerden temamen tahsil ve tarafından kabzına vekîline teslîm itdirmek bâbında

sana hitâben emr-i münîfim sudûrini istid ‛â ve defterhâne-i âmiremden mahfûz rûz-

namçe-i hümâyûna müracaat olunan zeamet -i mezkûr târîhi merkûmun mûmaileyh

İsmail ve Es-seyyid Abdülmennana tevcih ve halâ berât -ı şerîfle üzerine olduğı

mukayyed ve divân-ı hümâyûnumda kuyûd-ı ahkâma suâl olundukda ve defter-i

hakânîde mestûr zeâmet-i mûma-ileyhin seksan sekiz târîhi ve berât ile üzerine olmağla

zeâmet-i mezbûr karyelerinin doksan iki ve doksan üç senelerinde vâki ‛ olan mahsûsât

ve rusûmât-ı mûmaileyhin berât-ı mûcebince tahvîl-i târîhine düşmüşiken tarafından ahz

ve kabz olunmayub ale-hâle kaldığı vâki‛ ise berât-ı tahvîl-i târîhe düşen sinîn-i

56

mezbûrin mahsûl ve rusûmi mükerrer almamakdan almamakdan hazer olunarak

teveccüh idenlerden tarafından kabzına me’mûra alıverilmek muktezâ-yı defter-i hakânî

ve mürâfa‛-ı kanûn olduğı tahrîr olmağla sen ki vezir -i müşârün-ileyhsin defter-i hakânî

mûcebince kanûn üzere amel olunmak içün emr -i şerîf yazılmışdır

Fî Evâil-i (RA) Sene 194 ( Mart başları – ortaları 1780)

S.7 - B.25

Hâleb Vâlisine ve Haleb Monlasına hüküm ki

Divân-ı hümâyûnum çavuşlarından Es-seyyid El-hâc Mehmed zîde fazlehu

gelüb Medîne-i Halebde vâki‛ Sermin kasabaındanında babasından müntakil mülk -i

zeytûn bağçesi mülk hamam ve mülk menzîl sabunhânede şer ‛en aheren alâkası

yoğiken Medine-i mezbûre sâkininden ma‛lûmü’l-esâmi kimesneler yüz doksan

senesinde fuzûli zabt ve gadr külli eyledikleri bildirüb şer‛le görilüb mezbûrların fuzûli

zabt eyledikleri emlâk-ı mezkûme ber- mûceb defter-i (…) gerüye alıverülüb zabt

itdirilüb taallül ve muhâl ifet itdirilmemek bâbında emr -i şerîf ricâ eyledigi cilden

mahallinde şer‛le görülmek içün yazılmışdır

Sami

Fî Evâil-i (CA) Sene 194 ( Mayıs başları – ortaları 1780)

S.8 – B.26

Haleb Vâlisi Vezîre ve Haleb Kadısı zîde fezâilehuya hüküm ki

Medine-i Halebde vâki‛ Halilü’r-rahmân mukataasında ber -vech-i mâlikhâne

mutasarrıfı Mustafa zîde mecdehu ile Haleb Kazasına tâbi ‛ mukataa-i mezbûr

karyelerinden Kefrun nâm karyenin ahâli ve reâyâları gelüb bunlar üzerlerine edâsı

lâzım gelân evâmir-i şerîfemle vâki‛ tekâlifden emr-i defter mûcebince cem‛ine

me’mûre edâ idüb kusûrları yoğiken karye -i merkûm sâkinlerinden Arabkirli İsmail

nâm kimesne a‛yânlık iddiâsıyla bin yüz seksan (boş) senesinden berü tekâlif -i

vukû‛unda kendü nefsiçün emr ve defterden ziyâde akçe zam ve cebren ve kabren tahsîl

ve ekl ve bel‛ eylediginde gayri her birinin birer bahâne ile külli akçeleri alub gadr ve

teaddî eyledigi mukaddemâ inhâ ve şer ‛le muhâsibleri rü’yet ve emr -ü defterden ziyâde

kendü nefsiçün aldığı akçeleri her ne ise ba ‛de’l-muhâsebe ve’s-sübût ashâb-ı hukûka

istirdâd ve ihkâk-ı hakk olunmak emr-i şerîfim ricâ eylediklerinde mahallinde şer‛le

görülmek içün bin yüz doksan üç senesi evâil rebi ‛ü’l-âhirinde emr-i şerîfim sâdır

olmuşiken mebûrlar muhâsebeden edâ ve imtinâ ‛ ve bezl-i irtişâ ile ibtâl ve gadr-ı külli

eylediklerinden başka siz benim hakkımda emr -i alî ısdâr itdirdiniz deyü otuz kise

57

akçeleriyle ma‛lûmü’l-keyl hınta ve şeâyirleri tagallüben ahz idüb perâkende ve

perişânlıklarına bâdi oldukların bildürüb mukaddemâ sâdır ol an emr-i şerîfim

mûcebince müceddiden hükm -ü hümâyûnum ricâ divân-ı hümâyûnumda mahfûz

kuyûd-ı ahkâm mürâcaat oldukda ber -vech-i meşrûh târîh-i mezbûrda emr-i şerîfim

verildigi mestûr ve mukayyid olunmağın mukaddemâ sâdır olan emr -i şerîfim

mûcebince mahallinde şer‛le görülmek içün yazılmışdır

Hasbî

Fî Evâhir-i (R) Sene 1194 (Nisan sonları - Mayıs başları 1780)

S.8 – B.27

Haleb Vâlisine ve Hâleb Mollasına hüküm ki

İstanbulda vâki‛ Mağcuncu mahallesi sâkinelerinden El-hâc İsmail Efendi

kerîmesi Ümmü Gülsüm nâm hatûn gelüb bunun zevcî ve bâ hüccet -i şer‛iye vâsileri

olduğu evlâdları Mehmed Tahir ve Hadice nâm sağîrelerin babası Ahmed Ağa dimekle

ma‛rûf kimesnenin bin yüz seksan dokuz senesinde ba‛z husûsât içün Halebü’ ş-şehbaya

vârub ikâmet üzere iken bâ emrul lahu taalâ fevt oldukda emvâl -ı metrûkesiyle yanında

olan alacağı irs-i şer‛iyle bunun iki sağirân-ı mezbûrâna ba‛de’l-intikâl murisleri

mütevefâ-yı mezbûrin Halebde mukîm mîr -i mîrândan Hüseyin Paşa zimmetinde ber -

mûceb temessük bin yedi yüz on beş ve kaz â-i mezbûre tâbi‛ Kevan nâm Karye ehâlileri

zimmetlerinde dahî bâ temessük sekiz yüz kırk ve Hergevul karyesi ehâlileri

zimmetlerinde kezalik sekiz yüz otuz beş ve mîr mîrân -ı mûmaileyhin kethûdâsı Hacı

İspir nâm kimesne zimmetinde dahi doksan guruş ki mi n haysü’l-mecmû‛ üç bin dört

yüz seksan guruş olacağı ma ‛rifet-i şer‛le bi’l-vesâyâ ve bi’l-verâse mezkûrlardan tahsîl

ve ahz ve kabzına me’mûr tarafından ta ‛yîn vekîli Halebü’ş-şehbâda kaimakam-ı

nakibü’l-eşrâf olan Kevâkib zâde Ahmed Efendi dimekle ma ‛rûf kimesneye teslim birle

bu tarafa irsâl ve tesyîri muktezî olduğun mukaddemâ inhâ şer ‛le görilüb mûlisleri

mütevefâ-yı mezbûrdan intikâl idüb mezkûrların zimmetlerinde olan sâlesü’l -beyân

akçe temama tahsîl vekîl -i mûmaileyhe alıverilüb bi-vech-i şer‛î bir ferdi taallül ve nizâ

itdirülmeyüb icrâ-yı şer‛ ve ihkâk-ı hakk olmak bâbında emr-i şerîf ricâ eyledigi acilden

mahallinde şer‛le görülmek içün yüz doksan iki senesi evâs ıt-i Recebine emr-i şerîf

sâdır olub vekîl olan mûmaileyh mütâlebe eylediği mîr mîrân mûma-ileyh ve karyeteyn-

i mezbûrteyn ehâlilerinden Yusuf ve İsa ve Seyyid İbrahim ve Seyyid Şerif ve Hasan ve

Cibran ve Ömer ve Şeyh Abdullah ve Şeyh Mehmed ve Şeyh Arslan ve Tahir ve Hatib

ve El-hâc Ahmed Halid ve Yusuf ve Mehmed ve Ali Murad ve Süley man nâm

58

kimesneler birbirleriyle yek dîl olarak hilâf -ı şer‛-i şerîf ve muğâyir-i emr-i alî edâda

taallül ve muhâlefet ve gadr irâdesinde oldukların bildirüb mezkûrun zimmetlerinde

bulunan olmıkdâr hakk-ı eytâm temâmen tahsîl ve bi -kusur alıverilüb icrâ-yı hakk

olmak bâbında hükm-ü mümâyûn ricâ ve divân-ı hümâyûnda mahfûz kuyud-ı ahkâma

mürâcaat olundugı târih-i merkûmda ber-vech-i şer‛de emr-i şerîf verildigi mestûr ve

mukayyed bulunmağın aher husûsa me’mûr mübâşir ma ‛rifetiyle mukaddema sâd ır olan

emr-i şerîf mûcebince amel olmak içün emr -i alî yazılmışdır

Hanifi

Fî Evâhir-i (R) Sene 194 (Nisan sonları - Mayıs başları 1780)

Der kenâr: Aher husûsa me’mûr mübâşir ma ‛rifetiyle târîhiyle tebdil olunub

kayd olunmuşdur

Fî: Evâil-i (Z) Sene 194 (Kasım sonları – Aralık başları 1780)

S.8 - B.28

Haleb Vâlisi ve Haleb Kadısına hüküm ki

Medine-i Halebü’-şehbâda vâki‛ tarîkât-ı uluyeden tarîk Nakşibendiyede

postnişin olan sülehâdan Şehy Mehmed Turâbî zîde salâhâhu gelüb b u Medine-i Haleb

Mukataasının (boş) mahallesine vâki‛ bâ hüccet şer‛iye-i mülkiyet üzere mutasarrıf

olduğu bir bâb mülk-i menzilini tescîl-i şer‛î ve teslîm alâ’l-minvâl birle vakf eyledikde

aherden ve süknâsı evlâd-ı kendüye ba‛de’l-vefât tarîk-i Nakşibendiyede postnişin

olanlara şart ve ta‛yin eyledigi vakfiye ma‛mûl behâsından mukayyed ve bu tarîk -i

Nakşibendiyede postnişin olmağla ber -mûceb şart sâkin olub müdâhale olunmak icâb

itmez iken ashâb-ı ığrâzdan olan ba‛z kimesneler hilâf-ı şer‛-i şerîf ve muğâyir-i şart-ı

vâkıf fuzûli müdâhale ve taaddiden halli olmadığın bildirüb ashâb -ı ığrâzdan olan

mezbûrların hilâf-ı şer‛-i şerîf ve muğâyir-i vakfiye vâki‛ olan müdâhale ve taaddileri

men‛ vâki‛ olunmak bâbında emr-i şerîf ricâ eyledigi ecilden mahalinde şer‛le görülmek


Fî Evâhir-i (R) sene 194 (Nisan sonları – Mayıs başları 1780)

S.9 - B.29

Haleb Vâlisi ve Haleb Kadısına hüküm ki

Medine-i Halebde vâki‛ Uzun Hasan Baba Bayram tekyesinin zâviyedâr ı ve

vakfının bâ berât-ı alîşân mütevellisi olan kazâ -yı mezbûr-ı sükkânından sülehâden Eş -

şeyh Ömer Dede zîde mecdehu gelüb ve tekye -i mezbûrenin vazîfe-i muayyene ile hâlâ

berât-ı şerîfimle zâviyedârı ve vakfın mütevellisi olub edâ -yı hizmet idüb tevliyet ve

59

zâviyedârlığı umûrine aherden dâhl olunmak icâb itmez iken ecânib ve ashâb -ı ağrâzdan

velî ve sâir ba‛z kimesneler ber-vech-i ve bilâ- sened tevliyet ve zâviyedârlığı umûrine

fuzûlî müdâhale ve zabtına mümânaat ve taaddîden hâli olmadıklarını bildirüb şer ‛le

görülüb mezbûrların ber-vech-i ve bilâ- sened tevliyet ve zâvîyedârlığı umûrine fuzû li

müdâhale ve mumânaat ve taaddîleri men ‛ ve def‛ olunmak bâbında hükm-ü hümâyûn

ricâ ve hazine-i âmiremde mahfûz Anadolu muhâsebesi defterlerine mürâcaat

olundukda tevliyet ve zâviyedârlık -ı mezbûr vazîfe-i muâyene ile halen berât -ı şerîfemle

mûma-ileyh Eş-şeyh Ömer dede birâdereş üzerine olduğı mukayyid olmağla kayd ve

berâtı mûcebince mahallinde şer ‛le göülmek içün yazılmışdır

Sabri

Fi Evâhir-i (R) Sene 194 (Nisan sonları – Mayıs başları 1780)

S.9 - B.30

Antalya kadısına ki

(Belge iptal edilmiş)

S.9 - B.31

Haleb Vâlisi ve Antakya Kadısına hüküm ki

Antakya kasabası sâkinlerinden sülehâdan El-hâc Derviş Mustafa zîde salâhü

gelüb bunun ceddi mütevefâ (boş) nâm sâhibü’l hayr kasaba -i mezbûrede vâki‛ silk-i

mülkinde münselik olan ma ‛lûmu’l-hudûd menzilini tescîl-i şer‛î ve teslîmi atîyü’l-

mütevelli birle vakf eyledikde menazil-i mezkûrin mütevellisini tevliyet ve gallesini

evlâdı evlâdının ekberine ve mütevellisinin dahî süknâsını batn -ı sâbit olan evlâdı

evlâdına vakf ve şart ve ta ‛yin eyledigi vakfiye-i ma‛mûl behasından mukayyed ve

bundan akdem ekber evlâdı evlâd olan mütevelliyesi (boş) nâm hatun müteveffiye olub

şart-ı vâkıf mûcebince tevliyet -i tevkib ekber evladan Hüseyin nâm kimesneye intikâl

itmekle mütevelli mezkûr kendüye gallesi ve tevliyeti meşrûte olan menazile kanâat

itmeyüb mevâhişi batn yanında vâkıfın evlâdı evâdından olmağla süknâsı evlâd -ı sâniye

meşrûte olan menzilde şart -ı vâkıf ve vakfiye mûcebince sâkin olmak isterken

mümânaat ve hilâf-ı şer‛at vâkıf-ı özr irâdesinde olduğun ve bu bâbda d a‛vâsına

müvâfık şeyhü’l-islâmdan fetvâ-yı şerîfe verildigin bildirüb fetvâ-yı şerîfe ve vakfiye-i

ma‛mûl bihâ şart-ı vâkıf mûcebince şer‛le görilüb süknâsı batn-ı sâniye meşrût olan

vakf menzilde sâkin olub mütevelli -i merkûme ol-vechile dâhl taaddî itdir ilmemek

bâbında emr-i şerîf ricâ itmegin mahallinde şer ‛le görülmek içün yazılmışdır

Necib

60

Fî Evâil-i (CA) Sene 194 (Mayıs başları – ortaları 1780)

S.9 - B.32

Haleb Vâlisi ve Haleb Monlasına hüküm ki

Mustafa nâm kimesne gelüb bunun yegeni Mehmed ve sağîre Fatma ve vâlidesi

Hadice Hatûn ecdâtları olan mütevefâ Dilever Paşanın ber -vech-i meşrûte tevliyeti

tanzîmi husûsu içün iş bu sene -i mübârekde vatân-ı asliyeleri olan Ruhadan Hurûc ve

Asitâne-yi alîyeme gelürler iken Haleb kasabasına on saat karîb bâb nâm karyeye duhûl

ve bir gice arâm eylediklerinde iki adet hurçları derûnunda mevzû ‛ gerek eytâm-ı

mezbûrların ve gerek vâlidesi bir kıt ‛a hüsn-ü hatt Mushâf-ı şerîf ve bir en‛am ve zî

kıymet mücevher taşlu bir adet altun gerdanlık ve dört aded mücevher taşlu altun yüzük

ve dört incülü altın küpe ve dört aded sîm kuşak ve bir saat ve iki aded hint kârî cerîr

astâr ve on top çiçekli ve bin guruşluk (…) esvâb ve iki yüz zer ‛-i mahbûb ve otuz

misgâl incü ve üç yüz guruşluk para ile kırk guruşlarını leyle’s -serîkâ olunub ve mahal-i

merkûmden Halebe vürûd ve Haleb mütesellimine ifâde eylediklerinde karye-i mezbûr

kendünin olmak takrîbiyle ehâlilerini istishâb ve emvâl mesrûkenin zâhire ihrâcına

adem-i ihtimâm ve dikkat aylediginden mağdur ve muzdâribü’l -hâll oldukların bildirüb

sen ki vezîr-i müşârün-ileyhsin ma‛rifetinle zikr olunan emvâl ve e şyâ-yı mesrûke

karye-i mezbûre ahâlilerinden tefahhus ve zâhire ihrâc ve kendülere alıverilmek bâbında

sana hitâben emr-i şerîfim sudûrini istid‛â eyledikleri acilden sen ki Haleb vâlisi vezîr-i

müşârün-ileyhsin ma‛rifetinle mahalinde şer‛le görilüb ihkâk-ı hakk olmak içün

yazılmışdır

Vâhid

Fî Evâsıt-ı (CA) Sene 194 (Mayıs ortaları – sonları 1780)

S.10 - B.33


İstanbul mütemekkinlerinden Canbaz oğlu Arutin ile sâir ashâbü’l -dâin gülüb

İzzet Ahmed Paşa zâde derviş Abdullah Beg dimekle ma ‛rûf kimesne zimmetinde bin

yüz seksan senesinde berü cihet -i tekâlifden bâ i‛lâm-ı şer‛iye mahkûm bih on iki bin

beşyüz yigirmi sekiz guruş alacak hakları olub tahsîl içün fermân-ı alî sâdır ve habs

olmuşiken ba‛z mahallere ilticâ ile tahlîs ve Halebde duyûnunu edâ idecek kadar emlâk

ve eşyâları olmağla fürht ve düyûnumu olmağla fürûht ve düyûnumu edâ iderim deyü

taahhüd ve ba‛dehu Medine-i mezbûreye azîmet ve sekiz ay a mütecâviz bu ana degin

bir pare göndermeyüb iğmâz-ı ayn ve vücûhla gadr ve ibtâl -ı hakk sevdâsında olduğun

61

bildirüb yedlerinde olan i ‛lâm-ı şer‛î mûcebince ma‛rifetin ve çavu ş mübâşeretiyle

mahkûm bih alacakları olan meblağ -ı mezbûr hakları bi’t -temâm tahsîl ve kabzına

me’mûra teslîm itdirilmek babında size hitâben emr -i şerîfim sudûrini istid‛â-yı inâyet

itdikleri acilden sen ki vezir -i müşârün-ileyhsin ma‛rifetin ve ta‛yin olunan Çavu ş

mübâşeretiyle yedlerinde olan i ‛lâm-ı şer‛î mucebince mahkûm bih ala cakları olan

meblağ-ı mezbûr bi’t-temam tahsîl ashâb-ı düyûn taraflarından kabzına me’mûra teslîm

ittirilmek bâbında fermân-ı alîşân yazılmışdır


S.10 - B.34

Haleb Monlasına hüküm ki

Hokas nâm zımmî gelüb bunun vâsîleri olduğu eytâmın murîsleri sulbî oğlulları

Agob ve Yanik ve Markar nâm zımmîlerin vekilleri ve şerîkleri olan Yosef nâm zımmî

Haleb sâkinlerinden Toma Mustafanın oğulları dimekle ma ‛rûf Ahmed ve İbrahim ve

vâlideleri Aişe nâm hatûna mezbûr Mustafadan müntekîl Halebde vâki ‛ ma‛lûmatû’l-

hudûd mülk-i menzil ve dekâkinleri mesfûrdan Agob ve Yanik ve Markar zimmetleri

içün mesfûrların mersûm Yosefin yedinde olan akçelerinden iştirâ ve anlar dahî bey ‛

bâb kıt‛a ile bey‛ ve mesfûrun Agob ve Yanik ve Markar zımmilerin isimlerine hüccet -i

şer‛iye itdirdikden sonra ol menzil ve dekâkinlerde mezbûrun Ahmed ve İbrahim ve

Aişe merkûm Yosef zımmîlerin icâr ve menzillin derûninde sâkin ve bundan başka

mersûmların mezkûrin Ahmed ve Aişe zimmetleri nde dahî mezfûrun Agob ve Yanik ve

Markar yüz doksan (boş) senesinden berü mezbûr İbrahimden edâsına kefâletiyle cihet

karzdan dokuz bin dört yüz yetmiş beş guruş memhûr ve ma ‛mûl bih temessük

mucebince alacakları olub kable’l -ahz mersûmun Agob ve Yanik ve Markar müteâkiben

fevt olduklarında verâseti bunun vâsîleri olduğu eytâma münhâsıra olduğından salefü’z -

zikr dekâkin ve menzil ve meblâğ -ı mezkûr eytâm-ı mezkûre irs-i şer‛î intikâl ve

sonradan mezbûrân Ahmed ve Aişe dahî kezalik müteâkiben fevt oldukları nda zikr

olunan menzil ve dekâkini mezbûr İbrahim zabt ve birkaç def ‛a menzil ve dekâkin ve

meblağ-ı mezkûr dahî kefîl bi’l -mâl oldığı sebebden mezbûr İbrahimden mutâlebe

olundukda lît ve la‛l ile virmekde muhâlefet ve kadr murâd eyledigin bildürüb vekîl

maârifetiyle şer‛le görülmek bâbında inâyet istid‛â eyledigi acilden ta‛yîn olunan

mübâşir ma‛rifetiyle mahallesinde şer‛le görilüb keyfîyet-i arz ve i‛lâm olunmak

bâbında fermân-ı âlîşân yazılmışdır

Nesimi

62


Der-kenâr: Vasî-i mesfûr Hokasın vekîli Socahan zimmetinde vekâlet -i

mezbûreye beyyine gelüb ve müddet -i medîde ihmâl olundukda zuhûr itmedigini nâtık

Haleb Vâlisi (…)

Fî 28 (Ş) Sene 95 (19 Ağustos 1781)

S.10 - B.35

Haleb Vâlisi ve Haleb Mollasına hüküm ki

Arabkirli Solakoğlu dimekle ma ‛rûf Melkon nâm zımmî gelüb bunun Arabkirli

Karagik(?) oğlu İstefan nâm zımmî zimmetinde ber -mûceb-i temessük yüz doksan (boş)

senesinde dokuz yüz üç guruş alacak hakkı olub yüz guruşun teslim bâkî kalan sekiz

yüz üç guruşun kable’l -edâ mesfûr mürd olub Haleb mütemekkinlerinden oğlu

Mardoros nâm zımmî bi’l -verâse terekesin ahz ve kabz idüb ber -mûceb temessük mürd-

ü mesfûrun zimmetinde olan sekiz yüz üç guruşun oğlu mesfûrdan ve mürd -ü mezkûr

mâlından taleb eyledikde hilâf-ı şer‛-i şerîf virmekde taallül ve muhâlefet ve ıbtâl-ı hakk

sevdâsında olduğın ve tarafından (boş) nâm kimesneyi vekîl iyledügin bildürüb

mahallinde şer‛le görilüb ber-mûceb-i temessük mürd-ü mesfûrun zimmetinde olan ol

mıkdâr guruşun terekesin ahz ve kabz iden oğlu mesfûrdan mürd -ü mezkûr malından

temâmen tahsîl ve bi-kusûr vekîl-i merkûm elıvirilüb taallül ve muhâlefet itdirilmemek

bâbında emr-i şerîf ricâ eyledigi acilden mahallinde şer ‛le görülmek içün emr-i alî

yazılmışdır


Der-kenâr: Der-kenârı mûcebince tekrâr emr-i şerîfde yazılmışdır

Fî 5 (B) Sene 195 (27 Haziran 1781)

S.10 - B.36

Haleb Vâlisi Vezîre ve Haleb Kadısına hüküm ki

Mîr Abdi zîde mecdehu gelüb mûma -ileyhin halâ kâimakâm-ı mütevelisi oldugı

hazine-i Halebde vâki‛ han-ı kebîrin bedel-i iltizâmı akçe mâlından Medîne -i Haleb

sükkânında Nâkibzâde Es-seyyid Halil zîde şerefehu zimmetinde bin yüz doksan iki

senesinden berü ber-mûceb-i temessük dört yüz guruş alacak hakkı olu b def‛atiyle taleb

eyledikde ber-vech-i şer‛î ve muğayyir-i temessük dürlü illet ve avk ve tehîr üzere

oldığın bildürüb şer‛le görilüb ber-mûceb-i temessük mezbûrun zimmetinde olan ol

mikdâr guruş alacak hakkı temâmen tahsîl ve kabzına me’mûra alıverilüb ber-vech-i

şer‛le taallül ve muhâlefet itdirilmeyüb icrâ -yı şer‛ ve ihkâk-ı hakk olunmak bâbında

63

hükm-ü hümâyûnum sudûrunu istid ‛â itmegin mahallinde şer‛le görilmek içün

yazılmışdır

Sabri


S.11 - B.37


Medine-i Haleb sükkânından Mehmed Efendi bin Abdullah nâm kimesne gelüb

bunun Medine-i Haleb mütemekkinlerinden karındâşı Sekri veled İlyas nâm zımmîye

eşya bâhasından üç bin guruş deyni olub mesfûr Sekri bin İlyasın dahî yine H alebde

sâkin ortağı Anton veled Azor nâm zımmîye ol mikdâr guruş deyni olmağla meblâğ -ı

mezbûri bunun tarafından vekîl -i şer‛îsi Hâleb sükkânından muallim Batros veled

Yeseman nâm kimesne bi’l -vekâle huzûr-ı şer‛de deyni olan üç bin guruşı hâlik-i

mesfûrun ortağı mezbûre Anton veled Azor zımmîye huzûr -ı şer‛de temâmen edâ ve

teslîm eyledikden sonra mesfûr Anton zımmî dahi meblağ -ı mezbûri ba‛de’l-ahz husûs-ı

mezbûra müteallik amme-i deâvî ve kâffe-i mütâlebitdan bunun zimmetini ibrâ ve iskâk

eyledigini müş‛ir cânib-i şer‛den hüccet-i şer‛iye virilüb ve bu husûs bir def‛a şer‛le

görilüb fasl olunub kat ‛-i nizâ‛ ve fasl-ı husûmet ve ibrâ-yı zimmet-i birle cânib-i

şer‛den hüccet-i şer‛iye verilan da‛vânın tekrâr istimâ‛î memnû‛ îken mesfûr Antoni

zuhûr ve şirrete sülûk ve mücerred ta ‛cîz ve ızrâr ve celb-ı mâl sevdâsıyla ben İbrâma

nâdim oldum deyü hilâf -ı şer‛-i şerîf ve muğayyir hüccet -i şer‛iyye fuzûli müdâhale ve

taaddîden hâli olmadığın bildirüb hüccet -i şer‛iyyesi mûcebince amel olunub mezbûrun

hilâf-ı şer‛-i şerîf ve muğayyir hüccet -i şer‛iyye ol vecihle zâhir olan müdâhale ve

taaddîsi men‛ ve def‛ olunmak bâbında emr-i şerîf ricâ itmegin mahallinde şer ‛le


Hami

Fî evâsıd-ı (CA) Sene 1194 (Mayıs ortaları – sonları 1780)

S.11 - B.38


Sen ki Mevlâna-yı mûma-ileyhsin Keşşaf Ömer zîdet fazîlesin südde -i saâdetime

mektûb gönderüb bundan akdem fevt olan alaybegi sâbık Mehmed Ağa dimekle arif

kimesnenin bi-hasbü’l-velâ hüzrâ ve irsî(?) olduğu veft olan Haleb sükkânından Muslî

Es-seyyid Yunus nâm kimesne meclîs -i şer‛de Kuşculardan Yusuf İlyas Yarıcân nâm

zımmînin muvâcehesinde mûris -i mezkûr bundan mukaddema müdde -i aleyh mesfûre

64

alî tîkü’ş-şerike beş bin guruş teslîm idüb kable’l -irşîfâ fevt olmağla merkûmdan ken dü

hânesinde taleb eyledigimde meblağ-ı mezbûri ıkrâr iylemediyle el -hâlet-i hazihi

meblağ-ı mezbûri taleb iderim deyü ba ‛de’d-da‛vâ ve’l-inkâr müddei-i mezkûr eğerçi

isbât-ı müddeâya kâdir olmadığı zâhir olmayub kat ‛-ı nizâ‛ içün bâ vesâtet-i muslihun

ve gayrileri mezkûrdan an inkâr ile guruş bedel -i mütekayyid ile müsâlaha ve husûs

merkûma müteallik amme-i ve da‛vâ ve mütâlebetdan zimmetini ibrâ eyledigini müş‛îr

cânib-i şer‛den yedine hüccet-i şer‛iye virilüb ve bu mâkûle bir def‛a şer‛le görilüb kat‛-

ı nizâ‛ ve fasl-ı husûmet ve ibrâ-yı zimmet birle cânib-i şer‛den hüccet-i şer‛iye verilan

da‛vânın tekrâr istimâ‛î memnû iken mezkûr Serbus mücerred ta‛cîz ve celb -i mâl

sevdâsıyla her gelân vülâf ve hükkâma iştikâ ve tercîmden hali olmamakla hüccet -i

şe‛iyye mûcebince amel olunub mezkûrın hilâf -ı şer‛-i şerîf ve muğayyir-i hüccet-i

şer‛iyye olvechile müdahale ve taaddi itdirilmeyüb men‛ ve def‛ olunmak bâb ında emr-i

şerîf virilmek ricâsıyle vâki ‛ hali der-devlet arz v e i‛lâm idiver ilhâh ve iltimâs itmege

vâki‛ hâli bi’l-iltimâs arz eyledigin acilden mahallinde şer ‛le görmek içün emr-i şerîf

yazılmışdır

Hamî


S.11 - B.39

Sermin Kadısına hüküm ki

Sâdât-ı kirâmdan ve sülâhadan Seyyid İbrahim bin H üseyin zide şerefehu ve

salâhu gelüb merkûm abâan cedd -i kadîmden berü kasaba-i merkûmede kemâl-ı huzû‛

ve meskenet ve rüsûm-ı edâ-yı tilâvet zeâmet ile sahîh üzere kıra ‛at-ı manzûme-i hazret-

i risâlet-i sâmî idüb kimesneye medr -i şer‛iyesi olmayub sendermek(?) ider iken kaza-i

mezbûrdan mütemekkin hâducihâl zîde ma ‛rûz Hacı Yusuf ve Mustafa nâm kimesneler

zuhûr ve hilâf-ı şer‛-i şerîf-i müdâhale ve (…) aleyhü efdâlü’s -salâvat ve ilâhü’t(…)

sana tilâvet ittirmeziz deyü fuzûli taarruzdan halli olmayub kat ‛-ı rûmeznâdî(?) hâline

mürât(?) ve özre mücâseret üzere olduklarını bildirüb mahallinde şer ‛le görilüb

mezbûrların muğayyer şer ‛in mazhara vâki‛ olan müdâhale ve taarrûzlar ın men‛ ve def‛

olunmak bâbında hükm-ü hümâyûn ricâ eyledigi acilden mahallinde şer‛le görilmek

içün emr-i alî yazılmışdır

Rami

Fî Evâhir-i (CA) Sene 194 (Mayıs sonları - Haziran başları 1780)

Der kenar: İş bu kaydın emri mesfûrun gelüb battala yazılmışdır

65

S.11 - B.40

Haleb Vâlisi ve Haleb Monlasına hüküm ki

İstanbulda sarraf tâifesinden Artin veled Kanos nâm zımmî gelüb mesfûr bundan

akdem oltarafına Ahreb Kazasına ala tarîk -i isâfere mütemekkin iken seksen sekiz

senesi zi’l-ka‛desinde vâfiye mütesellimi Kemanke ş Mustafa dimekle ma‛rûf kimesne

bunu çağırdub sen asîtâneden mâl -ı mîrî olub firâr iylemişsin deyü ifk ve iftirâ ve hilâf -ı

inhâ ile derzincir ve kâh katl iderim deyü tehdîd ve kâh darb -ı şedîd ve tekdîr ve bilâ-

cürm ve fakîr hakkın hilâf -ı şer‛-i şerîf bin iki yüz otuz guruşını ahz ve gadr küllî

eyledigin mevkûfu’l-kelim kimesne huzûr-ı şer‛de ihbâr ve tasîk ve hakîkâten hâl

minvâl-ı muharrer üzere olduğına bir kıt ‛a i‛lâm-ı şer‛iye verildigin bâ arzuhâl inhâ ve

mübâşir ma‛rifetiyle mahallinde şer‛le görilüb ol mıkdâr guruş hakkı alıverilüb icrâ-yı

şer‛ ve ihkâk-ı hakk ve ibrâ ihkâk-ı hakk mümkin olmaz ise li ecl -i terâfü‛ der-saadetce

ihzâr olunmak bâbında mukaddemâ emr -i şerîfim ricâ eyledigin ta‛yîn olunan mübâşir

ma‛rifetiyle mahallinde şer‛le görilüb ihkâk-ı hakk mümkin olmaz ise ihzâr olunmak

içün bin yüz doksan üç senesi cem âziye’l-ahîrinde Trablus-Şam Belge beglerbegisine

ve Lazkiyetü’l-Arab kazası nâibine hitâben sâdır olan emr -i şerîfim mübâşiri yediyle

mahallinde lede’l-vürûd mezbûr Mustafa ol tarafda olmayub hakkı ale hâle kaldığın ve

hâlâ Haleb kazâsında sâkin oldığın b ildirüb sen ki vezîr-i müşâr ve Mevlâna-yı mûma-

ileyhûmasin mukaddemâ sâdır olan emr -i şerîfim mûcebince size hitâben mücerreden

emr-i şerîfim sudûrini istid‛â ve sen ki vezîr-i müşârün-ileyhsin ma‛rifetinle ta‛yîn olan

mübâşir ma‛rifetiyle Haleb kazâsı Mevlâna-yı mümâileyh huzûrunda şer ‛le görilüb

ihkâk-ı hakk mümkin olmaz ise de Asitaneye ihzârı içün mukaddemâ sâdır olan emr -i

şerîfim mûcebince amel olunmak içün yazılmışdır

Fî Evâhir-i (CA) Sene 1194 (Mayıs sonları - Haziran başları 1780)

Der kenâr: Tekrâr emr yazılmışdır


S.11 - B.41

Haleb Vâlisi ve Derkuş Kadîsına hüküm ki

Mütevefâ-i İbşir evkâfının hâlâ berât -ı şerîfimle mütevellisi olan Haleb

sükkânından Tayyîb zâde Şeyh Mehmed Efendi dimekle ma ‛rûf kimesne gelüb hâlâ

berât-ı şerîfimle mütevellisi oldığı vakf -ı merkûmun vakfiye-i ma‛mûl behâsında

mugayir müskefâtdan Derkuş kazâsında vâki ‛ beher sene taraf-ı vakıfdan icâre-i vâhide

ile icâr olunagelan vakf -ı degirman ve bağçe ve çiftlik ve dekâkin ve balıkhâne v e sâir

66

muskefât-ı vakfı ru’yete ve icâr ve icâretini ahz ve kabza ve vekîl nasb eyledigi Seyyid

Halile kimesneye kabahatı olmağla azl idüb yerine Derkûş sükkanından Hacı Mehmed

nâm kimesneyi vekil ve vekil -i mezkûr dahî müskefât -ı vakfı vekâleten icâr ve icâreleri

ahz ve taraf-ı vakfa irsâl ve umûr vakfı sadâkât ve iatikâmet üzere rûyete vâv eyledigde

azl olunan vekîl-i sâbık mezkûr Seyyid Halil hâliya vekîl -i merkûme müdâhale ve

hevâsına tâbi‛ mürtezikâ ile yek dil olub ma‛rifet-i şer‛-i şerîf taallül eyledigin bildirüb

vekîl-i sâbık-ı mezkûrun hilâf-ı şer‛-i şerîf-i umûr-ı vakfa müdahale ve taaddî

itdirilmeyüb men‛ ve def‛ olunmak bâbında emr-i şerîfim ricâ eyledigi acilden

mahallinde şer‛le görilmek içün yazılmışdır

Hayâlî

Fî Evâsıt-ı (C) Sene 1194 (Haziran ortaları – sonları 1780)

S.12 - B.42

Haleb Valisi ve Hâleb Monlasına hüküm ki

Agob ve Yanik nâm zımmîler gelüb bunların mûrisleri Anton ve Agob ve

karındaşı Sayik derkâr nâm zımmî sarraflar taraflarından Anton Yosef nâm zımmî

yedinden mûrisleri sarraf-ı mesfûrların malların olmak üzere bin yüz seksan senesinde

Haleb sâkinlerinden mîr mirândan Hüseyin Paşa ve kethüdâ Ahmed Ağa ve Mehmed

Ağa ve İsmail ve dahî ma‛lûme’l-esâmî ehli’l-islâm kimesnelerin zimmetinde ve yine

Haleb sâkinlerinden Efzavic ve Kirdok oğlu Artin mürd olmalariyle Ağer ve tâife -i

Ermeniandan Salmavake ve Vador ve Agob ve Yosef ve Afsog vesâir ma ‛lûme’l-esâmî

zımmîler zimmetlerinde ber -mûceb-i temessükât hüccet-i şer‛den birbirlerine kefîl bi’l -

mâl olmak üzere on bin guruşdan mütecâviz al acak hakları olmadın mürd olmalarıyle

meblağ-ı merkûm irsen bunlara intikâl idüb virmekde taallül iderlerken ve taraflarından

bâ hüccet-i şer‛iyye Hokasik nâm zımmîye vekîl eylediklerini bildirüb aher husûsa

me’mûr-ı mübâşir ma‛rifetiyle şer‛le görilüb hakk-ı irsiyeleri olan meblağ-ı merkûmı

temessükleri mûcebince mezkûrlardan temâmen tahsîl ve bi -kusûr taraflarından bâ

hüccet-i şer‛iyye vekîlleri mesfûre alıverilüb ihkâk-ı hakk olmanın bâbında emr -i

şerîfim ricâ itmegin aher husûsa me’mûr -ı mübâşir ma‛rifetiyle mahallinde şer‛le


Nedim

Fî avâhir-i (CA) Sene 1194 (Mayıs sonları – Haziran başları 1780)

S.12 - B.43

Haleb Vâlisine ve Antakya Kadısına hüküm ki

67

Ali ve Hüseyin nâm kimesneler gelüb Antakya kasabası toprağında vâki ‛

ma‛lûmü’l-hudûd mülk fırınlarını yine kaza -i mezbûre sâkinlerinde ma ‛lûme’l-isim

kimesneler fuzûlî zabt icâresin ahz ve bunlar olvakitde sağîr olduklarından da ‛vâ

idemeyüb gelen şimdi irişüb baliğ ve da ‛vâya kâdir olduklarında zûlyed olanlardan taleb

iyledüklerinde ber-vech-i şer‛î virmegde taallül ve muhâlefet ve gadr murâd

eylediklerin ve bu bâbda da‛vâlarına muvâfık fetvâ-yı şerîfeleri olduğın bildirüb fetva -

yı şerîfeleri mûcebince şer ‛le görilüb zikr olunan f ırınların tagallüben zabt eyledikleri

senelerde ahz eyledikleri icârât temamen tahsîl ve bi -kusûr alıverilüb ber-vech-i şer‛î

taallül ve muhâlefet itdirilmeyüb icrâ -yı şer‛ ihkâk-ı hakk olunmak bâbında hükm -ü

hümâyûn ricâ eyledikleri acilden mahallinde şer‛le görilmek içün yazılmışdır

Nesimi

Fî Evâhir-i (CA) Sene 194 (Mayıs sonları – Haziran başları 1780)

S.12 - B.44

Haleb Vâlisi Haleb Monlasına hüküm ki

Mehmed zîde kadrehu gelüb Haleb sâkinlerinden Şıhmızzâde ve Kasım Ağa

dimekle Arif kimesne zimmetinde bin yüz doksan (boş) senesinden berü bâ temessük

bin beş yüz guruş alacağı olma ğla bi’d-defaad taleb eyledigde edâda taalül ve muhâlefet

ve gadr külli sadetinde olduğın bildirüb mübâşir ma ‛rifetiyle mahallinde şer‛le görilüb

ber-mûceb-i temessük temessük tahsîl ve bî -kusûr kendüye alıverilüb icrâ-yı hakk

alınmak bâbında hükm-ü hümâyûnum ricâ itmegin sen ki vezîr -i müşârün-ileyhsin

ta‛yîn olunan mübâşir ma‛rifetiyle yedinde olan temessük mûcebince mahallinde şer‛le

görilmek içün yazılmışdır

Rami


Der-kenâr: Emr-i alî lede’l-vusûl mezbûrdan taleb oldugda meblağ -ı mezbûrı

mukaddemâ edâ idüb zimmetinde bir akçe kalmadıgını mübeyyin memhûr sened ibrâz

eyledigini Haleb vâlisinin vârid olan arzının mefhûma şer‛

Fî 15 (L) Sene 94 (14 Ekim 1780)

S.12 - B.45

Haleb Mollasına hüküm ki

Seyyid Ebdullah Efendi dimekle ma ‛rûf kimesne gelüb bunun ber -vech-i

meşrûte mütevâlisi oldığı Haleb Hulûm mahallesinde vâki ‛ bir bâb kahve degirmanı

ta‛mîre muhtac olugda vâz‛-ı kâdîmi üzere ta‛mîr ve termîm idüb şer‛an taaddî olunmak

68

icâb ider hâli yoğiken ahâli -i mahallden ashâb-ı ağrâzdan ba‛zıları zuhûr ve degirman-ı

mezbûrun dâhilinde vâki ‛ Hüseyinin arsâ-i hâliyesinden bir mıkdâr arsa ithâl eyledin

deyü niza‛ı üzeri eylediglerine binâen ma‛rifet-i şer‛le keşfen ve muâyene olundugda

kusûrlarda iddiâları mukayyed ve muhâlled kisb olub mücerred tasyîk sevdâsında

oldukları ve bulundukları zâhir ve taaddîleri men ‛ birle tarâf-ı şer‛den i‛lâm-ı şer‛î i‛tâ

olmuşiken vâki‛ olmayub yine tasyîkden hali olmad ıkların bildirüb men‛ ve def‛

olunmak bâbında hükm-ü hümâyûn ricâ eyledigi acilden mahallinde şer‛le görilmek


Rahmi

Fî Evâhir-i (CA) Sene 194 (Mayıs sonları – Haziran başları 1780)

S.12 - B.46


Medine-i Halebde vâki‛ Nakş-bendî tekyesinin tekyenişîn şeyhi olan Mehmed

Nakş-bendî zîde salâhahu gelüb Medine -i Haleb derûnundan ceryân iden hark -ı kebîrin

suyu bi-hak-ı kadîmden berü bunun tekyesine bir masûra ve her kesin menziline kifâyet

mıkdârı cârî ve şîrb ve intifâ ‛ idegelmişler iken ahâliden ba‛zıları kadîme mugayir bir

masara su zâviye ve tekyenize ceryân itdirmege râzı olmazız deyü hilâf -ı şer‛-i şerîf-i

mürâhale ve taaddîden hâli olmadıklarını bildirüb hilâf -ı şer‛-i şerîf ve bi gayr-ı hakk

tekye-i mezbûre bir masara suyun bi hakkın ceryânına m uhâlefet ve teaddî itdirilmek

bâbında emr-i şerîf ricâ eyledigi acilden mahallinde şer‛le görilmek içün yazılmışdır

Necib

Fî Evâil-i (C) Sene 194 (Haziran başarı – ortaları 1780)

Der- kenâr: Tekrâr emr-i şerîf yazılmışdır.

Fî Evâil-i (ZA) Sene 194 (Ekim sonları – Kasım başları 1780)

S.13 - B.47

Haleb Vâlisine ve Haleb Kâdısına ve Antakya Serdârına hüküm ki

Sadr-ı a‛zâm mektûbi hülefâsından olub sadr-ı az‛âm-ı esbâk mühürdârı olan

Mehmed Arif zide kadrehu gelüb havâs -ı hümâyûnumdan ber-vech-i mâlikhâne berât-ı

şerîfemle uhdesinde olan maharetü’m -mısrîn mukâtaası mahsûlinden tahsîl olunan

emvâlden kabzına müta‛yin ademisinden kasaba-i merkûme ehâlisinden ma ‛lûmü’l-

esâmi kimesneler bin beş yüz guruş istidâne ve bin yüz doksan iki senesi harman vakti

duhûlinde edâ itmek üzere müteahhid olduklarını nâtık ademisi merkûmun yedine bir

kıt‛a menzil mücerret-i şer‛iyye itâ idüb lâkin ehâli -i merkûmun ba‛zı kesâne duyûn-ı

69

kesîdeleri olduğından meblağ -ı mezbûri vakt-i muayyînede edâ itmeyüb sene -i atîye

kalub ol vechile mûmaileyh cânib-i mîrîye hasârâtı müeddî bir keyfîyet olacağı aşikâr

olduğuna binâen ve duyûn-u sâirelerinden ol hüccet -i merkûmede isimleri mestûr

kimesnelerden meblağ-ı mezbûri muktezâ-yı müteahhidleri üzere ala -eyyi-hâlin tahsîl

ve tarafından kabzına müta‛yîn ademisine bilâ- kusûr teslîm birle ihkâk-ı hakk

olunmasını istid‛â olundukda veche meşrûh üzere amel olunmak içün sene -i mezbûre

Evâil-i cemâziye’l-evvelinde sâdır olan emr-i şerîfim mahallinde lede’l -vürûd tenfiz ve

icrâsı mümkin olmayub ve meblağ -ı mezbûri aherden rıbhla istidâne olunmuş

olduğundan yevmen fe yevmen murâbahası asl -ı mâl üzerine zamm olunarak duyûn -u

kesireye girifdâr olacağı zâhir ve aşikâr olmağla te’kîr ve isti ‛câli havî yine sene-i

mezbûre Evâsıt-ı Zi’l-ka‛desinde tekrâr emr-i şerîfim sâdır oldukda nakit dört yüz elli

guruşunu edâ ve bâkîsinin doksan üç senesi vakt -i harmanda ve nısf-ı aherini dahî sene-i

atîyede edâ ideriz deyü imrâr -ı vakt ile edâdan imtina ‛ ve ol vechile infâz-ı emr-i alî

mümkin olmamağla mukaddemâ sâdır olan e mr-i şerîfim mûcebince vâkî kalan

mebâliğ-i mezbûr bi-eyyi-hâlin min gayr-i noksân tahsîl ve tarafından kabzına me’mûre

alıverilmek içün sâbıkan Haleb vâlisi vezîre ve Haleb kadısına ve Antakya serdârına

hitâben doksan üç senesi Evâil-i Şa‛bânında isti‛câli hâvi tekrâr emr-i şerîfim sâdır

olmuşiken kemâl-i takayyüd ve nemredliklerinden nâşî muayyen -i kesîre isninâden bâkî

kalan bin elli guruşı edâdan imtina ‛ ve mukadderü’l-hâl olduklarını bildirüb

mukaddemâ sâdır olan emr-i şerîfim mûcebince mebâliğ -i bâkî-i mezkûr bi-eyyi-hâllin

tahsîl ve kabzına me’mûra edâ ve teslîm itdirilmek bâbında müceddeden emr -i şerîfim

sudûrini istid‛â ve divân-ı hümâyûnumda mahfûz kuyûd -u ahkâma mürâcaat olundukda

vech-i meşrûhe üzere emr-i şerîfim verildigi mestûr ve mukayyed olmağın mukâddemâ

sâdır emr-i şerîfim mûcebince amel olunmak fermânım olunmâğın imdi siz ki vezîr -i

müşâr ve Mevlâna ve sedâr -ı mûma-ileyhümsiz mevâliğ-i mezbûr aherden rıbh ile

istidâne olunmuş olduğundan yevmen fe yevmen üzerlerine murabâha olunarak düyûn -ı

kesîreye girifdâr olunacağı zâhir oldığı malûmunuz oldukda ber -vech-i hüccet-i şer‛iyye

zimmetlerinde sâbit ve mütehakkık ve bâkî kalan mebâliğ -i mezbûrı sâir düyûn-ı

ashâbından mukaddem temâmen ve kâmilen bi -eyyi-hâlin min gayr-i noksân tahsîl

tarafından kabzına me’mûre edâ ve teslîm birle ihkâk -ı hakk olunmasına ihtimâm ve

dikkat itdirüb ser mukusûr ve rehâvedden be -gâyet hazer mücânebet iylemeniz bâbında

fermân-ı alîşân yâzılmaışdır

Senayi

70

Fî Evâil-i (C) Sene 194 (Haziran başarı – ortaları 1780)

Der-kenâr: Sâbit olan hafînin azîmeti mümkin olmaz ise Asitâneye ihzâr içün

emr yazılmışdır

Fî Evâsıt-ı (M) Sene 195 (Ocak başları – ortaları 1781)

S.13 – B.48

Haleb Vâlisine ve Mollasına hüküm ki

Abdi nâm kimesne gelüb bunun Haleb mütemekkinlerinden Etmekci tâi fesinden

Abdo nâm zımmî zimmetinde bin yüz seksan dokuz senesinden berü cihet -i karz-ı

şer‛den bâ-temessük yüz on ve hâric ez -temessük elli ve eşyâ bahâsından üç yüz kırk

sekiz guruş ki min haysü’l -mecmû‛ beşyüz sekiz guruş alacak hakkı olub meblağ -ı

mezkûri mezfûrdan bi’d-def‛at taleb ve almak murâd eyledikde hilâf-ı şer‛-i şerîf edâda

taallül ve muhâlefet ve ibtâl -i hakk ve gadr külli sevdâsında oldığın ve tarafından Hacı

Halil nâm kimesneyi vekîl eyledigin bildirüb aher husûsa me’mûr mübâşir ma ‛rifetiyle

şer‛le görilüb zımmî mesfûrin zimmetinde olan olmıkdar guruş hakkı temamen tahsîl ve

bi-kusûr vekîl-i merkûma alıverilüb bi-vech-i şer‛î taallül ve nizâ‛ itdirilmeyüb icrâ -yı

şer‛ ve ihkâk-ı hakk olunmak bâbında hükm -ü hümâyûn ricâ itmegin aher husûsa

me’mûr mübâşir ma‛rifetiyle mahallinde şer‛le görilmek içün emr-i şerîf yazılmışdır

Fî Evâil-i (C) Sene 194 (Haziran başları – ortaları 1780)

S.13 - B.49

Haleb Vâlisine ve Haleb Kadısına hüküm ki

El-hâc Abdî nâm kimesne gelüb Halebü’ş -şehbâda mütemekkin Ermeni tâifesi

vekîlleri Terzî Melon ve Kürkçü Minas ve sâir ma ‛lûme’l-esâmi zimmetler

zimmetlerinden bin yüz seksan beş senesinde berü bâ temessük ve hüccet -i şer‛iyye

sâbık ve mahkûm bih olan bin dokuz yüz guruş alacak hakkı bi’d -def‛at taleb eyledikde

meskûrların Halebde sâkin salyânecilere istinâden ığzâr -ı gayr-ı makbûle irâdıyla edâda

taallül ve mühâlefet ve avk ve te’hîr ve ekl ve belğ dâiyyesinde özr ve ibdâl -ı hakk

murâd eylediklerin bildirüb aher husûsa me’mûr mübâşir ma ‛rîfeti ve siz ki vezîr-i

müşâr ve mevlâna-yı mûma-ileyhümsüz ma‛rifetiniz ile ber-mûceb-i temessük ve

hüccet mesfûrların zimmetlerinde mahkûm bih olan mârü’z -zikr mebâliğ temâmen ve

kâmilen tahsîl ve kendüye alıverilüb olvecihle taallül ve mûhalefet itdirilmeyüb ihkâk -ı

hakk olunmak bâbında emr-i şerîfim sudûrini istid‛â iyledügi acilden siz ki vezîr -i

müşâr ve Mevlâna-yı mûma-ileyhümsüz aher husûsa me’mûr mübâşir ma ‛rifetiyle

mahallinde şer‛le görilüb ihkâk-ı hakk olunmak içün yazılmışdır

71

Zeki

Fî Evâhir-i (C) Sene 194 (Haziran sonları – Temmuz başları 1780)

S.14 - B.50

Haleb Vâlisine ve Haleb Kadîsına ki

Medine-i Nigdede mezûn-ı bi’l-ifte olan Mehmed zîde ilmihu südde -i saâdetime

mektûb gönderüb sâbıka Nigde mutasarrıfı mütevefa Abdurrahman Paşa medînede kal ‛a

derûnunda binâ ve tevsi ‛ eyledigi câmi‛-i şerîfe on iki aded mürtezika ve tevliyetin yine

Nigdede emr-i fetvâya me’mûr olanlara şart ve ta ‛yîn ve medine-i Haleb ve Kusun(?) ve

Kilisde vâki‛ evkâfı müskefâtından hâsıl olan galleden dört yüz altmış dört guruşını

mürtezikâ-ı merkûmeye ve ezdiyât-ı gale-i vakf ve asıl tevliyetin dahî evlâdı evlâdına

şart ve ta‛yîn eyledigi vakfiye-i ma‛mûl bahâsında mukayyed ve mürtezika -i mezbûrlar

üzerlerine edâsı lâzım lâzım gelan hizmetini edâda kusûrları olmayub vakfın müsâade

var iken hâlâ medine-i Halebde sâkin evlâd-ı vakıfdan vakf-ı mezbûr mütevellisi olan

Abdullatif Beg dimekle ma ‛rûf kimesne mücerred tama‛ -ı hâma‛ tab‛iyyet ve vakf-ı

mezbûr câbîsi ile müttefik ve gale -i vakfı kendü umûrine taraf ve istihlâk ile cümlesini

ekl ve bel‛ ve altı seneden berü bir akçe göndermeyüb mağduriyetlerine bâis ve medâr -ı

maâşları ancâk vâzîfe-i merkûmlara münhâsır oldığından başka câmi ‛-i şerîf dahi

harâbe müşrif ve ol vecihle perişânü’l -hâl ve şâyeste-i merhâmet oldıkların inhâ ve

hallerine merhameten ve câmi‛-i şerîfi siyâneten evlâd-ı vakıfdan olan mütevelli -i

mezbûrın zimmetinde berâkim iden ol mıkdâr senelik vazîfeleri alıverilmek içün bi’t-

tevliye arz idiver deyü ilhâh ve ol bâbda vâki ‛ hâli hükm-ü hümâyûnum virilmek

ricâsına Mevlânâ-yı mumâ-ileyh bi’t-tevliye arz ve hazîne-i âmiremde mahfûz Anadolu

muhâsebesi defterlerine nazâr olundukda vâkîf -ı mûma-ileyhin Nigdede vâki‛ mescîd-i

şerîfinin bi’l-meşrût ve bi’l-ma‛na(?) tevliyeti müfti mûma -ileyh ve Haleb ve Kusur ve

Kiliste vâki‛ evkâfının tevliyeti evlâd-ı vakfından mîr Abdüllatifin bi’l -meşrût hâlâ

berât-ı şerîfemle üzerine oldığı mestûr ve mukayyed olmağın mahallinde şer ‛le


Necib


S.14 - B.51

Derkus Kadîsına ki

Derkuş kasabası sükkânından El-hâc Mehmed nâm kimesne gelüb kasaba -i

mezbûrda vâki‛ vakfının vakfiye-i ma‛mûl behâsında mukayyed akâratından beher sene

72

taraf-ı vakıfdan icâre ile virilegelan bir bâb vakf bağçe ve degirmânı beher sene yigirmi

iki guruş virmek şartıyla hâlâ mütevellisi Tabibzâde Eş -şeyh Mehmed Efendi dimekle

ma‛rûf kimesne tarafının yedine verilan iki kıt‛a memhûr temessük mûcebince zabt idüb

ber-vechile müdâhale olmak icâb itmez iken ashâb -ı ığrâzdan ba‛zı kimesneler hülâf-ı

şer‛-i şerîf ve muğayyir-i temessük fuzûli müdâhaleden halî olmadıkların bildirüb

mezbûrların ber-vech-i bilâ- sened vâki‛ olan teaddileri men‛ ve def‛ olunmak bâb ında

hükm-ü hümâyûnum ricâ itmegin mahallinde şer ‛le görilmek için yazılmışdır.

Kasım

Fî Evâsıt-ı (C) Sene 194 ( Haziran ortaları – sonları 1780)

S.14 - B.52

Heleb Vâlisine ve Haleb Kadîsına ki

Züamâdan Es-seyyid Ahmed zîde kadrehû gelüb Haleb sükkânından mûma -

ileyhin tevliyeti babası kölelerinden İmirza nâm kimesnenin bundan akdem illet -i

marâza müştedd olub hâllet -i tez‛at(?) eyledigin yine Haleb sâkinelerinder Çukacı El-

hâc Salih dimekle ârîf kimesne zuhûr ve senin bana bin iki yüz guruş virecegin vardır

ikrâr iyle deyü mezbûr İmirzaya ibrâm ve cebren ikrâr itdirilüb tab ‛at merkûm İmirza

fevt oldukda verâseti buna intikâl iylemişken meblağ -ı mezbûrı mezbûr Salih

terekesinden cebren tahsîl eylediginden mâadâ mütevefâ -yı mezbûrin Sermin

kasabasında ve Haksin ve Mantak(?) karyelerinin vâki ‛ kuyularında mevzûen mekûk

ta‛bîr olunub beher mekûk mezbûra ike şer İstanbuli kile olmak üzere iki yüz elli mekûk

hıntasın dahî ba‛z kimesnelere istinâden ahz eyledikinden gayri mütevefâ-yı mezbûrda

benim emânet tarîkiyle on iki mekûk hıntam dahi vardır deyü bilâ- sübût-i şer‛î ahz

eyledigde mûma-ileyh dahî mezbûr ile da‛vâ ve hesâblarından ru’yet itmek üzere iken

bâ-fermân-ı alî me’mûren bender muhâfazasına azîmet ve ba ‛dehu ihtimâm-ı

me’mûriyet ile kaza-i mezbûre gelüb celb almak va ‛d eyledigde mezbûr Salih zamân

mürûr eyledi deyü edâda taallül eyledigin bildirüb mezkûrın hilâf -ı şer‛-i şerîf ahz

eyledigi meblağ-ı mezbûr ile olmıkdâr keyl hınta hakk -ı ırsıyyesi temamen tahsîl ve

alıverilüb ber-vech-i şer‛î taallül ve itdirilmemek bâb ında hükm-ü hümâyûnum ricâ

iylemegin mahallinde şer‛le görilmek içün emr-i alî yazılmışdır

Numan

Fî Evâhir-i (C) Sene 1194 (Haziran sonları – Temmuz başları 1780)

S.14 - B.53

Haleb Vâlisi vezire ve Derkuş Kadısına hüküm ki

73

Mütevefâ İbşir Ağa vakfının haliya berât -ı şerîfimle mütevellisi olan Haleb

sükkânından Tayyib zâde Şeyh Mehmed Efendi dimekle ma ‛rûf kimesne gelüb hâlâ

berât-ı şerîfimle mütevellisi oldığı vakf -ı merkûmun vakfiye-i mamûl behâsında

mukayyed muskefâtdan Derkuş kâzasında vâki ‛ beher sene taraf-ı vakfdan icâre-i

vâhide ile icâre olunagelan vakf -ı degirman ve bağce ve çiftlik ve dekâkin ve b alıkhâne

ve sâir müskefât-ı vakfı ru’yete ve icâr ve icâresini ahz ve kabzına vekîl -i nasb eyledigi

Seyyid Halil nâm kimesnenin hıyâneti azl idüb yerine Derkuş sükkânından Hacı

Mehmed nâm kimesneyi tevkîl ve vekîl mezkûr dahi varub müskefât -ı vakfı vekâleten

icâr ve icârelerin ahz ve taraf -ı vakfa irsâl ve umûr-ı vakfı sadâkat ve istikâmet üzre

ru‛yet murâd eyledigde azl olunan vekîl-i sâbık mezkûr Seyyid Halil hâliya vekîl

merkûma müdâhale ve hevâsına tabi ‛ mürtezikâ ile yekdîl olub hilâf -ı şer‛-i şerîf taaddî

eyledigin bildirüb vekîl-i sâbık mezkûrun hilâf -ı şer‛-i şerîf-i umûr-ı vakıfa ve hâliyâ

vekîl umûrine müdâhâle ve taaddî itdirmeyüb men ‛ ve def‛ olunmak bâbında emr-i

şerîfim sudûrini istid‛â-yı inâyet ve divân-ı hümâyûnumda kanûn suâl olundukda

münazî‛-i fihâ olan degirman ve bağçe ve çiftlik ve dekâkin ve balıkhâne mülk -i

meşrû‛a ve yâhud icâretini ayâ(?) tasarruf olunagelmi ş eyledigin vâki‛ ise fi’l-hakîka

İbşir Ağa vakfının beher sene sarf ve sarf -ı vakfdan icâre oluna gelan akâratı zabt ve âit

olan icâre-i vakfı ahz ve kabz itmek üzere mütevelli -i vakf tarafından Hacı Mehmed

nâm kimesneyi vekîl nasb ve ta ‛yîn eyledigin vekîl-i sâbık Seyyid Halil nâm kimesneye

zabt ve icâre-i vakfı ahz ve kabza mümânaat ve taaddi eyledigi vâki‛ ise men‛ ve def‛

içün mahallinde şer‛e hâvâle ile emr-i şerîf yazılagelmişdir deyü tahrîr olunmak


Sami


S.15 - B.54

Haleb Vâlisine Azaz Kadısına hüküm ki

Mehmed bin Mustafa zîde kadrehu gelüb Kilis sancâğında Azaz nâhiyeseine

tâbi‛ yüz altmış bir neferde ‛âyâ ile icâz-ı elkâc(?) hâsıl kıh mine’s-seb‛a otuz bin dört

yüz akçe hınta ve şâir ve harâcü’l -kürüm ve eşcâr-ı tir ve besâtîn ve mâl-ı zayi‛ ve

zeytûn refâhî(?) ve ber-vech-i mütâkife ve hisse-i vakf Receb bin Abdullah yedi kıran

beş bin üç yüz yikirmi akçe ve hisse -i vakıf Mehmed bin Nefsi yedi kırân ve hisse -i mirî

yigirmi altı kırân on dokuz bin yedi yüz altmış akçe ve’l -öşr aynı hisseü’l-vakf sülüs

mahsûl altı yüz üç bin beş yüz kırk altı akçe resm-i çift ve resm-i deştbânî yekûn ma‛

74

garıhu hisse-i menâzil ma‛ öşr ve rüsûm-ı örfiye yigirmi yedi bin üç yüz otuz dört akçe

yazu ile defter-i mufassalda muharîr kalemiyle tahrir ol dahi defter -i hâkânide

mukayyed ve merkûm Mehmed bin Mustafa mezbûr Receb bin Abdullah vakfının

mütevellisi olmağla karye -i icâzü’l-fîhü’l-mezbûreyi ber-mûceb-i defter-i hakânî nefs-i

vakfın mütevellisi ve hass mutasarrıflarıyle zabt Receb bin Abdullah vakfı tarafına âite

yeri kırân mahsûli (…) ve de fter mûcebince ahz ve kabz murâd eyledikde hass

mutasarrıfı Mehmed Ağâ dimekle ma ‛rûf kimesne dahî taraf ına âit mahsûl ve rüsûmı

ahza kanâat itmeyüb Receb bin Abdullah vakfı tarafına âit mahsûle dahî hilâf -ı defter-i

hâkânî ve mugayir-i kanûn fuzûli müdâha le ve gadr sevdâsından oldığın bildirüb

sâlefü’z-zikr icâzü’l-fih karyesi ber-mûceb-i defter-i hâkânî Mehmed bin Nefs vakfı

mütevellîsi ve hass mutasarrıfı ile kendüye zabt ve Receb bin Abdullah vakfı tarafına âit

mahsûl-ı zeytûn ve defter mûcebince ahz ve kabz itdirilüb hilâf-ı defter-i hâkânî ve

mugayir-i kanûn hass mutasarrıfı ve aherden bir ferd müdâhale itdirülmek bâbından

hükm-ü hümâyûnum ricâ ve defterhâne -i âmiremde mahfûz ve defter -i mufassıla

mürâcaat olundukda veche meşrûh üzere olduğı mestûr ve mukayyid ve kanûna sûal

olundukda karye-i mezbûrenin mahsûlinden Receb bin Abdullah tarafına âid yedi kırân

mahsûl cânib-i vakfdan ahz ve kabz itdirilmek mûvaffık -ı kânûn olub hass-ı merkûmun

müdâhalesi hilâf-ı defter-i hâkânî ve mukayyir -i kanûn idigü tahrîr olunmak kanûn

üzere amel olunmak içün yazılmışdır

Nesimi

Fî evâsıt-ı (C) Sene 194 (Mayıs ortaları – sonları 1780)

S.15 - B.55

Haleb kKadısına hüküm ki

Sen ki Mevlânâ-yı mûma-ileyh Hasan zîdet fazâilesin mektûb gönderüb Halebde

müsâferet üzere mukîm çûka-dârandan Hüseyin ve Sarrac Mehmed ve Kayseriyeli

Ahmed ve Küçük Ömer ve Kahve Mehmed ve Uzun Hasan ve diger Mehmed nâm

kimesnelerin Halebde mütemekkin mevârine nasarâsı tâifesinin vekîl -i sâbıkı Yosef

Şarabatî nâm zımmîde ve mechûlü’l -eşhâs ricâl-ı tâifesinin ba‛zılarında temessükât

mûceblerince iddiâları olan üç bin yedi yüz doksan beş guruş tâife -i mezbûrenin diger

Yosef Serder ve Yosef Kandan(?) nâm zımmîlerin kat ‛an nizâ‛a tâife-i mezbûre

mâlından mezkûrun üç bin iki yüz guruş vaz ‛ ve ihfâ ve temessükâtı istihdâs idüb

mezkûrun dâhî kabz ve bakiyeden müddeâ ve (…) sâireden ibrâ -yı zimmet eylediklerini

müş‛ir tâife-i mezbûreye seksan yedi senesi cemâziye’l -evvelinde kıbel-i şer‛den verilan

75

hüccet-i şer‛iyenin mazmûnu âlî vechü’l -hükm iki def‛a sâbit olub veche şer‛î üzere

hükm ve farz olunmuş iken mezbûrun tâifeye an -asl lâzım gelmeden deyn-i mezbûrın

bakiyyesi ibrâ ile şer‛ân sâkıt olmuşiken men‛-i şer‛î ile memnû‛ olub reâyâ fukarâs ını

ta‛cîz ve tefhîme sebeb olmalar ıyle bir def‛a şer‛le görilüb fâsl olunan husûsun tekrâr

istimâ‛ı câiz olunmağla fî-mâba‛t istimâ‛a ve iştiyâk olunmayub ber-vech-i şer‛î vâki‛

olan dahl ve taarruzları men ‛ ve def‛ olunmak bâbında emr-i şerîf sudûri ricâsında

olduklarını bi’l-iltimâs arz eyledigin eyledigin acilden mahallinde şer‛le görülmek içün

emr-i âlî yazılmışdır

Şerifi

Fî Evâil-i (B) Sene 194 ( Temmuz başları – ortaları 1780)

S.15/16 - B.56

Haleb vâlisi vezire ve Ma‛arre sancâğında vâki‛ Ma‛arre nâhiyesi nâibine hüküm

ki

Divân-ı hümâyûnum kalemi kâtiblerinden Es-seyyid Mahmud Nusret zîde

kadrehu gelüb Ma‛arre sâncağında ve nâhiyesinde Mevil nâm karye ve gayriden yigirmi

yedi bin iki yüz doksan sekiz akçe berât -ı şerîfemle mutasarrıf oldığı zeâmetin baş

kalemi olan karye Mevil ve zeâmeti mülhakâtından yine nâhiyesine tâb i‛ mezra‛-i

Mevbas ve mezra‛-i Sebir ve mezra‛-i Sebirbah(?) Der-nezd-i karye-i Mutara ve

mezra‛-i Serme ve mezra‛-i Masima ve mezra‛-i Makrile ve mezra‛-i Bediyar ve

mezra‛-i Hilyetü’ş-şemr müşterekleriyle kayd ve berâtına dâhil olmağa sâlefü’l -beyân

karye ve mezâra‛î ber-mû‛ceb-i defter-i hâkânî müşterekleriyle tarafından Subâşısı zabt

ve vâki‛ olan mahsûlât ve rüsûmâtdan berât ı yazusuna göre hissesine düşen mahsûl ve

rüsûmu kanûn ve defter mûcebince ahz ve kabz murâd eyledikde mârü’z-zikr Masise ve

Ma‛riliye ve Beliyar ve Haliletü’ş -şecer mezra‛larında müşterekleri olan Ma ‛arre

sancâğında ve nâhiyesinde Keferivs nâm karye ve gayriden dört bin iki yüz akçe timâra

mutasarrıf Hamza ve Abdullah ve yine Ma ‛arre nâhiyesinde Demsia nâm karye ve

gayriden altı bin beş yüz akçe timâra der- (…) üzere bâ tezkire mutasarrıf Mehmed ve

Mevil karyesiyle Maaryân ve Seruserme nâm mezra ‛larda müştereki olan Ma‛arre

nâhiyesinde Ani‛ nâm karye ve gayriden altm ış üç bin dokuz yüz yetmiş dört akçe

zeâmet mutasarrıf Süleyman ve t araflarından Subaşı ve mültezimleri berâtları

yazularına göre hisselerine düşen mahsûl ve rüsûmu ahze kanaat itmeyüb hilâf -ı defter-i

hâkânî ve mugayyir kanûn berâtları yazularından ziyâdeye tecâvüz ile mûma -ileyhin

berâtı yazusına göre hissesine düşen mah sûl ve rusûma fuzûli müdâhale ve gadr

76

sevdâsında olduklarını bildirüb salefü’l -beyân karye ve mezâri ‛a ber-mûceb defter-i

hâkânî müşterekleri mezkûrlariyle tarafından ve Subaşısına zabt ve vâki ‛ olan mahsûlât

ve rüsûmatdan herkes yedine olan berât yazusuna göre ber-mûceb taksîm hissesine

isâbet iden mahsûl ve rüsûm kanûn ve defter mûcebince ahz ve kabz itdirilüb hilâf -ı ve

defter-i hâkânî ve muğayyir-i kanûn berâtları yazularından ziyâdeye tecâvüz ile ber -

mûceb-i taksîm kâtib-i mûma-ileyhin berâtı yazusına göre hissesine düşen mahsûl ve

rüsûma fuzûli müdâhale itdirilmemek bâbında hükm -ü hümâyûnüm ricâ ve defterhâne -i

âmiremde mahfûz rûz namçe -i hümâyûn ve defter-i icmâle mürâcaat olundukda Ma ‛arre

nâhiyesine hâsıl ma‛ rüsûm on iki bin yedi yüz doksan dokuz a kçe yazar Ma‛arayil nâm

karyenin altı bin dört yüz altmış bir ve iki bin dört yüz elli akçe yazar Ma ‛aryan der-

nezd-i karye-i Feril nâm mezra‛nın üç yüz otuz sekiz akçeleri ifrâz ve birilktirilüb altı

bin yedi yüz doksan dokuz akçe yekûnundan altı bin akçe si ifrâz ve yine iki bin dört yüz

elli akçe yazar mezra‛-i Siru der-nezd-i karye-i Feril ve bin üç yüz akçe yazar mezra ‛-i

Siryar der-nezd-i karye-i Matara ve iki bin akçe yazar mezra ‛-i Seyrem der-nezd-i

karye-i Matara dahî biriktirilüb beş bin yedi yüz e lli akçe yekûnundan bin akçesi ifrâz

ve biriktirilüb yedi bin akçe ber -icmâl ve icmâl-i mezbürin altı bin akçesi Es-seyyid

Mahmud tasarruf ve bin akçesi tezkire ile Süleyman kaydlarında ve yine karye -i

Maarailü’l-mezbûrenin altı bin üç yüz otuz yedi ve mez ra‛-i Ma‛aryanü’l-mezbûrenin

dahî iki bin yüz on iki akçe ile yekûn mezkûresinin dahî yedi yüz doksan dokuz ve

mezra‛-i Seyüannü’l-mezbûrenin dahî yekûn mezkûresinden dört bin yedi yüz elli

akçeleri ifrâz ve biriktirilüb on üç bin dokuz yüz doksan sekiz ak çe ol dahî bir icmâl ve

temâmen mûma-ileyh Es-seyyid Mahmud Nusret kaydında ve yine nâhiye -i mezbûre

tâbi‛ hisse-i timâr üç buçuk kırân ve on iki kırân min kırân ma ‛ü’l-öşr dokuz bin akçe

yazar Masise der-nezd-i karye-i Külük nâm mezra‛nın sekiz bin beş yüz akçesi ifrâz ve

ber-icmâl ve mûma-ileyh Es-seyyid Mahmud Nusret kaydında ve iki bin iki yüz akçesi

dahî ifrâz ve ber-icmâl ve Hamza velet Abdullah kaydında ve altı bin akçesi dahî ifrâz

ve yine nâhiyesinde mezra ‛-i Demsi ve gayrihu ile biriktirilüb altı bin beş yüz akçe ber-

icmâl ve der-destnam atik tezkiresiyle Mehmed kaydında ve yine mezra ‛-i Masiseü’l-

mezbûrenin beş yüz akçesi dahî ifrâz ve yine nâhiyesinde Emdia nâm karye ve gayruhu

ile biriktirilüb dokuz bin yüz doksan akçe ol dahî ber -icmâl ve icmâl-i mezbûr

kimesneye der-destinde olmuşdır bu takdîrce ber -mûceb taksîmi karye-i Maaranilü’l-

mezbûreden on bin dokuz yüz seksan dört akçesi Es-seyyid Mahmud Nusret ve sekiz

yüz on beş akçesi Süleyman ve Ma ‛aryan mezra‛sından iki bin dört yüz sekiz akçe Es-

77

seyyid Mahmuda (S.16) ve kırk iki akçe Süleyman ve Sir mezra ‛sından iki bin üç yüz

seksan dokuz akçe Es-seyyid Mahmud ve altmış bir akçe Süleyman ve Siryar

mezra‛sından bin iki yüz altmış sekiz akçe Es-seyyid Mahmud ve otuz iki akçe

Süleyman ve Sirme mezra ‛sından bin dokuz yüz elli akçe Es-seyyid Mahmud ve elli

akçe Süleyman ve Masise mezra ‛sından dört bin üç akçe Es-seyyid Mahmud ve bin iki

yüz yedi akçe Hamza ve Abdullah ve üç bin iki yüz doksan akçe Mahmud ve beş yüz

akçe Hiyem ve Ma‛arrile mezra‛sından iki bin beş yüz doksan akçe Es-seyyid Mahmud

ve yedi yüz seksan bir akçe Hamza veled Abdullah ve iki bin yüz yigirmi dokuz akçe

Mehmed ve Biliyar mezra ‛sından dört yüz yetmiş bir akçe Es-seyyid Mahmud ve yüz

kırk iki Hamza veled Abdullah ve üç yüz seksan ye di akçe Mehmed ve Halebü’şecr

mezra‛sından iki yüz otuz altı akçe Es-seyyid Mahmud ve yetmiş bir akçe Hamza veled

Abdullah ve yüz doksan dört akçe Mehmedin hisselerine isâbet ve iktizâ eyledigin bi’l-

fiil defter emîni olan Hasan dâme mecdehu arz itmegin ar z mûcebince amel olumak


Nesimi

Fi Evâil-i (B) Sene 1194 (Temmuz başları – ortaları 1780)

S.16 - B.57


Sen ki Mevlâna-yı mûma-ileyh Hasan zîdet fezâilehusun südde -i saâdetime

mektûb gönderüb medine-i Halebde vâki‛ mahkeme-i kübrânın baş kitâbeti Es-seyyid

Mustafanın ve yine medine -i mezbûrede vâki‛ mahkeme-i mezbûrin mukayyidligi Es-

seyyid Mehmed Said veledeşin başka başka berât ile üzerlerinde oldığı Anadolu

muhâsebesinden ve Haleb mahkemesinde başka(?) ve muhâsebe k ayıd olunan Mehmed

bin Ahmed fevt olub mahlûlinden Es-seyyid Mehmed Ebussuud mevki ‛ zâdeye bin

seksan sekiz senesi cemâziye’l -evvelinde tevcih olundığı rûz nâmçe -i kaydından derkâr

olmağla medîne-i Halebde vâki‛ mahkeme-i kübrâda keşf ve muhâsebe defterler i

erfinde(?) deg yine tâbi‛ olarak mahkeme-i mezbûre kâtibleri yanında olan teslimi kayıd

oluna gelüb mahsûlin mukayyidi yoğiken aherden mevki ‛ zâde Es-seyyid Ebusuud nâm

kimesne Mehmed mahlûlinden keşf ve muhâsebe mukayyidligine bir -takrîble askerîden

itdirdigi berât bu def‛a ibrâz-ı sicil-i cedîd işhârınla zabt ve gayrı ve mugâyir -i fetvâ(?)

birle hâlâ mukayyîd olan Mahmud bin Mehmed ve Mehmed Salih ibn -i Süleyman nâm

kimesnelere gadr külli ve mugâyir -i kadîm teaddî itmekle mezbûr Ebussuud ve Es-

seyyid Mehmedin o sulûbeleri (silik) kâideye mugâyir olan hareketi men ‛ ve def‛

78

olunmak bâbında emr-i şerîfim sudûri ricâsında oldukların tahrîr ve istid ‛â Medine-i

Halebde mahkeme-i kübrânın baş kitâbetliği (silik) merkum Seyyid Mustafanın ve

mukayyidligi dahî mezbûr Seyyid Mehmed Sayidin mâliye berâtıyla ve mahkeme -i

mezbûrenin keşf ve muhasebe mukayyidligi dahî askerî berâtıyla mezbûr Es-seyyid

Mehmed Ebussuudun üzerlerinde ve mevhûm i ‛lâm mukayyidligi merkûman ve

Mahmud ve Mehmed Salihinn mahkeme -i mezbûrede keşf ve muhâsebe mukayyidligi

olmak üzere kayıd oldığı Anadolu humâsebesi ve küçük evkâf ve harameyn

muhâsebelerinden işâret olunmuş olub bu sûretde i ‛lâm mukayyidligi mevhûdâne

mugâyir ve muhâlif olmağla mahallinde ma ‛rifet-i şer‛le rû’yet ve hakikat-i hâl vukû‛u

üzere Der-alîyeme tekrar i‛lâm olunmak bâbında mahallinde şer‛le havâle ile emr-i

şerîfim tahrîri bâbında bi’l -fi‛il reisü’l-küttâb olan Halil Hamid dâme mecdehü i ‛lâm

itmegin i‛lâmı mûcebince mahallinde şer ‛le rûyet ve hakikât-i hâl ve vukû‛î üzere Der-

alîyem tekrâr i‛lâm olunmak içün emr-i şerîf yazılmışdır

Fî Evâsıt-ı (B) Sene 1194 (Temmuz ortaları – sonları 1780)

S.16 - B.58

Sermin Kadısına hüküm ki

Sermin kazası sâkinlerinden Seyyid Ali ve oğulları Seyid (boş) ve Seyid (boş)

nâm Süleyman zîde şerefehu gelüb bunlar evâmir -i şerîfemle vârid olan tekâlifi emir ve

defter mûcebince cem‛ine me’mûra edâ idüb kusûrlar ı olmayub ehl-i örf tâifesi

taraflarından bilâ- emr-i şerîf tekâlif şâkka talebiyle te ‛addî ve rencîde olunmalar ı icâb

itmez iken ehl-i örf tâifesi taraflarından bilâ- emr-i şerîf tekâlif şâkka mütâlebesiyle

te‛addî ve rencîde olunduklar ın bildirüb ol vechile te ‛addî itdirilmeyüb men‛ ve def‛

olunmak bâbında hükm-ü hümâyûnum ricâ itmegin kanûn üzere amel olunmak içün

emr-i şerîf yazılmışdır

Mustafa

Fî Evâsıt-ı (B) Sene 194 (Temmuz ortaları – sonları 1780)

S.16 - B.59

Haleb Vâlisi Vezîrim Paşaya zikr-i atî eşkiyânın bulundukları mahallin kâdısına

İfrâz-ı Zülkadiriyye Voyvodası Hacı Beg zîde mecdehuye hüküm ki

Mehmed nâm kimesne gelüb Çorlu kurb ünde Pınarbaşı nâm mahallde sâkin

halkü’s-selâtînü’l-‛izâm Baht Giray Kalgay zîde ulvuhunun Haleb ve civâr ında vâki‛

mutasarrıf oldığı mukâtaasını ru ‛yet ve hâsıl olan mebâliğin üç bin guruşluk emtia ve

akmişe iştirâ ve Asitâne-i alîyem tarafına azîmet ve esnâ-yı râhde Uzeyr sancâğında

79

Bornaz köprisine karîb mahalde işbu sene -i mübârekede Amikî ve Okça İzinli

eşkiyasından otuz mıkdârı süvâri şekâvet bîşe üzerine hücûm ve yanında olan akmişe ve

emtiayı ahz ve gasb eylediglerini müş‛ir Adana kadısı i‛lâm eyledigin bildirüb siz ki

vezîr-i müşâr ve voyvoda-i mûma-ileyhümsüz ma‛rifetiniz ile eşkiyâ-yı mezbûrenin

gasb eyledikleri emtia ve akmeş temamen tahsîl olunmak bâbında emr -i şerîfim ricâ

itmegin siz ki Haleb vâlisi vezîr -i müşârün-ileyh ve Hacı Beg mûma -ilyhümesiz

ma‛rifetiniz ile gasb olunan emtia ve akmi şe alâ-eyyi-hâl tahsîl olunmak içün emr -i alî

yazılmışdır

Kelâmî

Fî Evâhir-i (B) Sene 194 (Temmuz sonları 1780)

S.17 - B.60

Haleb Vâlisi vezîre Şu‛ur kadısıyla Haleb Sancâğında vâki ‛ Haleb Sem‛an

nâhiyesi nâ’ibine hüküm ki

Receb bin Abdullah vakfının mütevellisi olan Mehmed zîde kadrehu gelüb Şu ‛ur

nâhiyesine tâbi‛ Belikla nâm karyenin alt ı kırâtı ile Cebel-i Sem‛an nâhiyesine tâbi‛

Baldesa nâm karyenin gayrı ez el -öşr an-cümle mütehâssıl yetmiş kurâ evkaf Re ceb bin

Abdullah oldığı defter-i hâkânîde mukayyid olmağla karyeteyn -i mezbûrteyni ber-

mûceb-i defter-i hâkânî sâir emlâk ve hâss mutasarrıfları ve evkaf mütevellileriyle zabt

ve mezkûr Belikla nâm karyeden Receb bin Abdullah vakfı tarafına âid altı kırât ile

mezkûr Beldesa karyesinin dahî gayrı ez el -öşr an-cümleten mütehassıl yetmiş kırâtını

ahz ve kabz murâd eyledigde bir dürlü dâhl olunmak icâb itmez iken vakf -ı mezbûrun

mütevelli-i sâbıkı sâirleri ile yek dil ve hilâf -ı defter-i hâkânî ve mugayîr-i kanûna fuzûli

müdâhale ve gadr sevdâsında oldukların bildirüb karyeteyn -i mezbûrteyn ber mûceb

defter-i hâkânî sâir emlâk ve hâss mutasarrıfları ve evkâf mütevellileriyle Receb bin

Abdullah vakfı tarafından zabt ve mezkûr Belikla karyesinden Receb bin Abdulla h

vakfı tarafına âid altı kırât ile mezkûr Baldesa karyesinin dahî gayrı ez - el-öşr an-

cümleten mütehassıl yetmiş kirâtı ahz ve kabz itdirilüb hilâf -ı defter-i hâkânî ve

mukayyîr-i kanûn aherden bir ferdi fuzûli müâhale itdirilmemek bâbında hükm -ü

hümâyûnum ricâ ve defter hâne-i âmiremde mahfûz defter -i mufassala müracaat

olundugda Şu’ur nâhiyesine tâbi ‛ kırk beş nefer reâyâ ile karye -i Belikla ve hâsıl-ı mâl

ve Gaviş(?) üç bin iki yüz akçenin hisse -i vakf Receb bin Abdullah altı kirât sekiz yüz

akçe ve hisse-i mülk Mevlânâ Şemseddin mümtemin Ömer el -mar’aşî altı kırât sekiz

yüz ve hisse-i mülk Seyyid Mehmed bin Seyyid Ahmed el -bealî üç kırât dört yüz akçe

80

ve hisse-i mirî dokuz kırât bin iki yüz akçe ve el -öşr an-hüssetü’l-mülk hums mahsûl

altı yüz ve resm-i çift ve bâd-ı hevâ ma‛a resm-i arûs yekûn ma‛a gayrıhâ hisse-i mirî

ma‛a el-öşr ve rüsûm-ı örfiye iki bin dokuz yüz seksan akçe yazu ile defter -i mufassalda

muharrir kalemiyle tahrîr ve karye -i mezbûrenin iki bin dokuz yüz seksân hisse -i mirîsi

Sadr-ı a‛zam Mehmed Paşanın Şugur köprüsinde binâ eyledigi hâne-i vakf olmak üzere

bin yetmiş senesinde tevkî ‛î kalemiyle tahsîs olunmu şdur ve yine Cebel-i Sem‛an

nâhiyesine tabi‛ elli bir nefer reâyâ ile karye -i Baldesa hâsıl-ı kesim mine’l-sub‛ on kırât

ve tahtında hınta ve şâir ve met‛î ma‛a tesbân ve harâc-ı zeytûn beş bin akçe yazusından

hisse-i vakıf an ve Mehmed bin Air altı kırât üç bin akçe ve hisse -i vakf-ı hulûs Geldi

bin Abdullah rub‛ ve süm‛ min mirân yüz seksan yedi buçuk akçe ve hisse -i vakf Receb

bin Abdullah süm‛ kırân altmış iki buçuk akçe ve hisse -i vakf-ı mesâcid ve mektebhâne-

i sâhibe rub‛ kirân yüz yigirmi beş akçe ve hisse-i vakf-ı medrese-i ibn-i Ayır masık

kırân rumî bir kırân İslâmî olur beş yüz akçe ve hisse -i vakf-ı Bedreddin bin Seyyid

Mehmed altı kırât ve rub‛ kırât beş yüz yetmiş iki akçe hisse -i mîrî masık mirân on dört

kırât ve mazık rub‛ kırât min mirân beş yüz elli üç akçe ve el -öşr an cümleten muhâssil

ve resm-i çift yekûn ma‛a garihâ hisse-i mîrî ma‛a el-öşr ve rüsûm-ı örfiyye beş bin

dokuz yüz seksan beş akçe yazu ile olduğu defter -i mufassalda muharrir kalemiyle

tahrîr ve defter olunmuşdır bu takrîrce ber -mûceb-i defter-i hâkânî karye-i Belikla aher

buranın altı kırâtı ile karye -i Baldesa aher buranın gayrı ez - el-öşr an-cümleten

mütehassıl süm‛ kırât vakf-ı Receb bin Abdullah tarafından zabtı iktizâ iyledügin bi’l -

fi‛il defter emîni olan Hasan dâme mecdehu arz eyledigin arz mûcebince amel olunmak

bâbında fermân-ı alîşân yazılmışdır

Şerabî

Fî Evâil-i (Ş) Sene 1194 (Ağustos başları 1780)

S.17 - B.61

Haleb Vâlisine ve Antakiye kâdısına hüküm ki

Nişân-ı hümâyûn verilan dergâh-ı muallâm çavuşlarından Mehmed Sayid veled

müteferrika Mehmed zide kudrehu gelüb mûma -ileyhin babası müteferrika mütevelli

Mehmedin hayatında mutasarrıf oldığı Hal eb ve Azaz ve Kilis sancâklarından Baba ve

gayri nâm nâhiyelerden Karis nâm karye ve gayriden yetmiş yedi bin beş yüz on dört

akçe mutasarrıf oldığı zeâmeti karyelerinden Antakya nâhiyesine tâbi‛ dürlü nâm

karyeden bin yüz seksan beş senesinde hâsıl mezbûr Kilis ve der-enbâr olunmuş

ma‛lûm Kilis mahsûl irsen kendüye intikâl itmi şiken reâyadan ba‛zıları ahz ve kabz

81

idüb zimmetlerinde kaldığı babası merkûm fevt olub zeâmet -i mezbûrların tevcih

olunmağla babası mütevefâ -yı mezbûrden müntekîl der -anbâr olunmuş mahsûl hân-ı

tahsîl olunmağla ma‛rifet-i şer‛le tahsîl ve tarafından kabzına me’mûre alıverilmek

bâbında sâbık Haleb vâlisine hitâben emr -i şerîfim sâdır ve zeâmet-i mezbûr mutasarrıfı

merkûm Mehmed bin Abdullah fevtinden arz -u hâl ve şerefbâkına sudûr ola n hatt-ı

hümâyûn mûcebince seksan altı senesi zi’l -ka‛desinin yigirmi sekizinci gününde (boş)

oğlu mûma-ileyh Mehmed Said tevcih ve berât ve seksan yedi senesi rebi ‛ü’l-evvel

gurresinde çavuşluk geregi ilhâkiyle hebâ berâtla üzerlerine oldığı defter -i hâkânîden

ba‛de’l-ihrâc veche meşruh üzere şer ‛le görilüb ihkâk-ı hakk olunmak bâbında Haleb

vâlisine Antakya kadısına hitâben seksan sekiz senesi zi’l -hiccesinin emr-i şerîfim sâdır

olmuşiken sene-i mezbûrede kabz olunan bin yedi yüz guruşluk mahsûl alınmayu b

üzerine olan kimesneler zimmetlerinde kaldığı inhâ ve mukaddemâ sâdır olan emr -i

şerîfim mûcebince doksan bir senesi Evâil-i recebine tekrâr emr-i şerîfim sâdır

olmuşiken ba‛zı mütegallibeden istimlâ-i adem-i itaat birle edâdan imtinâ ‛ ve mazmûn-ı

münîfi icrâ olunmayub arz olunduğın inhâ mukaddemâ sâdır olan emr -i şerîfim

mûcebince müceddiden hükm -ü hümâyûn ricâ itmegin mukaddemâ sâdır olan emr -i

şerîfim mûcebince amel olunmak içün işbu doksan dört senesi Evâhir-i cemâziye’l-

ahîrinde emr-i şerifim sâdır olmuşiken hâlâ bedeline dek tahsil olunmadığın bildirüb

mukaddemâ sâdır olan emr-i şerîfim mûcebince müceddiden hükm -ü hümâyünum ricâ

divân-ı hümâyûnda mahfûz kuyûd-ı ahkâma ve mürâcaat olundukda vechi meşrûh üzere

oldığı mestûr ve mukayyîd olunmağın sen ki vezîr-i müşârün-ileyhsin mukaddemâ sâdır

olan emr-i şerîfim mûcebince amel olunmak içün yazılmışdır

Fi Evâil-i (Ş) Sene 194(Ağustos başları 1780)

Der-kenâr: Tekrar emr yazılmışdır

Fî Evâsıt-ı (Ş) Sene 194 (Ağustos ortaları 1780)

S.17 - B.62


Halebde mütemekkin tâife -i Yahudi gelüb içlerinden biri mürd oldukda sağîr ve

sağîre ve gâib ve gâibesi olmayub kısmet taleb itmez iken sen ki Mevlânâ -yı mûma-

ileyhsin tarafından hâlâ tahrîr ve resm -i kısmet namıyle akçe mutâlebesi teaddî oldı ğı ve

bunda da‛vâsına mevâkıf fetvâ-yı şer‛ virdigini bildirüb hilâf -ı kanûn ve mugâyir fetvâ-

yı münif zarfından olvechile teaddi olunmak bâbında emr -i şerîf ricâ ve divân-ı

hümâyûnum kaleminden kânûn -ı suâl olundukda tâife-i mesfûrın içlerinden biri mürd

82

oldukda veresesinden sağîr ve sağîre ve gâib ve gâibe olmayub cümle verese hazır ve

kübâr olub kısmet taleb itmez iken hâlâ kısmet olunmayub resm -i kısmet talebiyle

akçeleri alınmak içün kânûn üzre emr -i şerif yazıla gelmiştir deyü tahrîr olunmağla

kânûn üzre amel olunmak içün yazılmışdır

Gıyami


S.18 - B.63

Halebü’ş-şehbâ Kadîsına ve Azaz Kadîsına hüküm ki

Huluvü’s-selâtinü’l-izâm Selametgiray sultan veled -i Kırım Giray hân zide

‛ulvuhu gelüb Kilis ve Haleb ve Uzeyr ve Maarra sancâkları ve Azaz ve gayri

nâhiyelerde Halil nâm karye ve gayriden yetmiş dokuz bin altı yüz kırk yedi akçe bâ

berât-ı şerîf-i alî şânımla mutasarrıf oldığı zeâmetinin bâş kalemi olub müşterekiyle

kayd ve berâtına dâhil sâlefü’z -zikr Halil karyesiyle zeâmet-i mülhâkâtından yine A‛zaz

nâhiyesine tâbi‛ Mezra‛a-i Mühit der-nezd-i karye-i Marih ve karye-i Seydin ve Hâleb

sancâğında Maarret-i Mısriyyin nâhiyesine tâbi ‛ mezra‛-i Ulubarent ahâli-i Kefer Naslih

ve Hulul nâhiyesine tâbi‛ karye-i Bel Hisar deyü mukayyed kurâ ve icmâllerine dâhil

karyeler icmâllü zeâmet karyelerinden olub ve bu makûle icmâllü zeâmet karyeleri

serbest olmak kanûn mukaddem olmağla vâki ‛ olan rüsüm-ı serbestiye ve sâir ba‛d-ı

hevâsına aherden bir-vecihle dâhl ve taarrûz olunmak icâb itmez iken mîr -i mîrân

mütesellim ve voyvoda ve sûbaşı ve serdâr ve sâir ehl -i örf tâifesi taraflarından hilâf -ı

defter-i hâkânî ve mugayir kanûn fuzûli müdâhale teaddî olunduğun inhâ ve men ‛ ve

def‛ olunmak bâbında emr-i şerîfim sudûrini istid‛â ve defterhâne-i âmiremde mahfûz

rûz namçe-i hümâyûn ve defter-i icmâle mürâcaat olundukda Azaz nâhiyesine tâbi ‛

ma‛a’r-rüsûm altı bin yüz doksan bir akçe yazar karye -i Halil ma‛ gayrihâ biriktirilüb

otuz dört bin akçe zeâmet bir -icmâl ve yine Azaz nâhiyesine tâbi‛ dört bin akçe yazar

mezra‛-i muhît der-nezd-i karye-i Marih ma‛ gayrihâ biriktirilülb on iki bin iki yüz

altmış beş akçe an zeâmet deyü bir -icmâl ve yine Azaz nâhiyesine tâbi ‛ Seyrin nâm

karyenin ma‛a’r-rüsûm on bir bin beş yüz akçe yazusu ndan beş bin beş yüz akçesi ifrâz

ve ma‛ gayriden biriktirilüb yigirmi iki bin yedi yüz akçe zeâmet bir -icmâl ve

Maarretün Mısriyyin nâhiyesine tâbi ‛ yigirmi bin akçe yazar mezra‛ -i Levar Hadid

ahâli-i karye-i Kefer Nasih ve karye-i İblih ol dahi zeâmet bi r-icmâl ve Hulül nâhiyesine

tâbi‛ ma‛a’r- rüsûm yedi bin sekiz yüz akçe yazar karye -i Belhisar ma‛ andan

biriktirilüb otuz dört bin beş yüz iki akçe zeâmet bir icmâl ve icmâl evvelin iki bin altı

83

yüz ve icmâl-i sâninin on bir bin ve icmâl -i sâlisin dahî beş bin dokuz yüz doksan dokuz

ve râbi‛in sekiz bin ve hâmisin on dört bin yedi yüz elli akçeleri mûma -ileyh Selamet

Girây sultân zide ulvuhunun ve bâkileri müşterekleri kayıdlarında oldığı mestûr ve

mukayyid ve divân-ı hümâyûnumdan kanûn-ı sûal olundukda defter-i hâkânîde mestûr

karyeler ve icmâllerine dâhil kurâ icmâllü zeâmet karyelerinden olub ve bu makûle

icmâllü zeâmet karyeleri serbest olmak kanûn -ı mugâyir olmağla rüsûm serbestiyesine

ve sâir bâd-ı hevâsına hâriçden dahl ve taarûz olunmak mugâyir -i kanûndur deyü tahrîr

olunmak defter-i hâkânî mûcebince kanûn üzere amel olumak içün emr -i şerîf

yazılmışdır

Musa


S.18/19 - B.64

Haleb Vâlisine Maarre Kadîsına hüküm ki

Kilis ve Haleb ve Aziz ve Ma ‛arre sancâklarında Azaz ve gayri nâhiyelerde

Salsas nâm karye ve gayriden yetmiş dokuz bin üç yüz kırk yedi akçe zeâmet -i selâtîn-i

cengiziyeden umdet-i selâtîn binişinân-ı asûde Selâmetgirâ-yı sultân veled Kırım Girây

hân dâme uluvve berât-ı şerîfiyle mutasarrıf olub mûma-ileyhinin zeâmeti mülhakatında

Ma‛arre nâhiyesine tâbi‛ Ka‛arrer bal ı(?) karyesinden hisse-i sâhib-i vakf dokuz yüz

akçe hisse sâhib-i arz iki bin yüz akçe ve hisse -i vakf Ali Paşa yüz sekiz buçuk kırân üç

bin altı yüz seksan akçe ve hisse -i vakf-ı Mehmed Cemaleddin Yusuf iki kırân ve iki

kîrât min kırân dokuz yüz iki akçe ve hisse -i vakf-ı Cemaleddin Yusuf İbrahim bir kırân

ve yedi kîrât min kırân beş yüz elli dokuz akçe ve hisse -i zeâmet on bin dokuz yüz akçe

Ma‛arre sancâğında Kefertay nâhiyesine tâbi‛ mezra‛-i Tes‛in Dernezed ve karye-i Arh

ve yine Ma‛arre nâhiyesine tâbi‛ Bilüs(?) karyesinden hisse -i sâhib-i arz otuz akçe

hisse-i vakf Haremeyn-i şerîfeyn dört yüz akçe ve hisse -i vakf-ı belde üç yüz akçe ve

hisse-i vakf-ı şeyh-i zâviye-i Şeyh Ahmed der-karye-i mir‛ât dört kırân bin yüz altmış

dört akçe ve hisse-i vakf-ı evlâd-ı Muhiddin bin Osman bin Abdüsselam sekiz kırân iki

bin yetmiş dört akçe ve üç bin üç yüz akçe hisse -i zeâmet olmak üzere defter -i hâkânîde

mukayyed ve sâir müşterekleriyl e kayd ve berâtına dâhil olmağla mezbûrini ber -mûceb-

i defter-i hâkânî mûma-ileyhin tarafından müteayyin ademisi evkâf -ı mezbûre

mütevellileri ve müşterekleriyle mezra ‛-i mezbûreyi dahi ancak müşterekleriyle zabt ve

mûma-ileyhin berâtı yazusuna göre hisses ine âid mahsûl ve rüsûmı kanûn ve defter

mûcebince ahz ve kabz murâd eyledikde ecânibden ba‛zı kimesneler müdâhale

84

eylediklerinden mukaddemâ ba‛de’l-inhâ ve’l-istid‛â mugâyir-i defter-i hâkânî aherin

müdâhalesi men‛î bâbında emr-i alî ısdâr ve mahalline le de’t-tesyâr karyeteyn-i

mezbûrteyn ile mezr‛a-i mezkûreden mâ-adâya müdâhale eylemekden keffiyed iken

zikr olunan karyeler ile mezra ‛a-i bih defter-i hâkânîye mugâyir müdâhaleden memnû ‛

olmayûb gadr sevdâsında oldukların bu def ‛a tekrâr inhâ ve karyeteyn-i mezbûrteyn

ber-mûceb defter-i hâkânî evkaf-ı mezkûre mütevellileri ve müşterekleriyle ve mezra ‛-i

mezbûre dahi ancak müşterekleriyle mûma -ileyhin tarafından müta‛ayyîn (S.19)

ademisine zabt ve berâtı yazusına göre hissesine düşen mahsûl ve rüsûm kanûn ve

defter mûcebince ahz ve kabz itdirilüb hilâf -ı defter-i hâkâni ve mugâyir-i kanûn

âhirden bir ferdi fuzûlî müdâhale itdirilmeyüb men ‛ ve def‛ olunmak bâbında hükm-ü

hümâyûnum ricâ ve defter hâne -i âmiremde mahfüz rûz namçe -i hümâyûn ve defter-i

icmâl ve mufassala mürâcaat olundukda Ma ‛arre nâhiyesine tâbi‛ elli yedi nefer reâyâ

ile Mekrerbadi ve hâsıl -ı kısm mine’l-yevm on yedi kırân ve tahtında hınta ve şa ‛ir ve

hums ve meltâb ve zeytûn rumânî mine’l -nısf İslâmî mine’l-hums bin beş yüz akçe

hisse-i sâhib-i vakf dokuz yüz akçe el-öşr humsân mahsûl altı yüz otuz akçe ve mahsûl -i

beyn ve sak-ı kısm mine’l-hams üç bin beş yüz akçe hisse -i sâhib-i arz iki bin yüz akçe

el-öşr hamsân mahsûl altı yüz bin dört yüz akçe vakf -ı alî bâ sâbık sekiz buçuk kırân üç

bin altı yüz seksan akçe ve hisse -i vakf-ı Mehmed Cemaleddin Yusuf iki kırân ve iki

kırân min kırân dokuz yüz elli akçe hisse -i vakf-ı Cemaleddin Yusuf İbrahim bir kırân

ve yedi kırân min kırân beş yüz elli dokuz akçe hisse -i zeâmet altı bin sekiz yüz on

sekiz akçe el-öşr an-cümle mütehassıl an-hubûbât ve resm-i çift ve bennâk ve bâd-ı

hevâ yekûn ma‛ gayrihâ hisse-i zeâmet ma‛a el-öşr an hubûbât ve öşr-i zeytûn ve öşr-i

tîn ve fıstık ve rüsûm on bin dokuz akçe ve Kefertab nâhiyesine tâbi ‛ mezra‛-i tis‛în der-

nezd-i karye-i Arha hâsıl bin dört yüz akçe yazular ile defter -i mufassalda muharrir

kalemiyle başka başka tahrîr ve defter -i icmâlde karye-i Keferbadi hisse-i timâr beş

kırân ma‛a el-öşr ve rüsûm deyü yazu-yı mezkûresiyle tahrîr ve mezra ‛-i mezkûre ile

biriktirilüb on iki bin üç yüz akçe yekûnundan on bin üç yüz akçesi ifrâz ve bir -icmâl ve

yine Ma‛arre nâhiyesine tâbi‛ yikirmi sekiz nefer reâya ile karye -i Bilus hâsıl mine’l-öşr

on iki kırân ve tahtında hınta ve şâ ‛ir ve mâl ve zeytûn rümmân ı mine’l-nısf ve İslâmî

mine’l-hums bin akçe sâhib-i arz altı yüz akçe hisse-i vakf haremeynü’ş-şerîfeyn

mahsûl alınur dört yüz akçe eşcârın kısm mine’l -hums beş yüz akçe hisse-i vakf belde

ihmâs üç yüz akçe el-öşr humsan mahsûl alınur iki yüz hisse -i vakf şeyh-i zâviye-i şeyh

Ahmed der-karye-i mer‛âyân dört kırân bin yüz altmış dört akçe hisse -i vakf olan

85

Muhiddin bir Osman bin Abdüsselam sekiz kırân iki bin yetmiş dört akçe el -öşr an-

cümle-i mahsûll an-hubûbât resm-i çift ve bennâk ve bâd-ı hevâ yekûn ma‛ gayrihâ el-

öşr an cümleten mütehâsıl ma‛a eşcârın ve rüsûm ve bâd-ı hevâ üç bin üç yüz akçe yazu

ile ol dahî defter-i mufassalda muharrer kalemiyle tahrîr ve defter -i icmâlde hâsıl ma‛a

el-öşr ve rüsûm an-cümleten mütehâssıl deyü yazu -yı mezkûresiyle tahrîr ve bir -icmâl

ve icmâl-i evvelin yedi bin altı yüz doksan ve icmâl -i sânînin sâbitlik iki bin üç yüz

akçeleri mûma-ileyh Selamet Giray veled Kadîm Girây hân dâme ulvuhunun ve

nâkısları müşterekleri kayıdlarında olmağla bu takdîrce ber -mûceb-i defter-i hâkânî

karyeteyn-i mezbûreteyn hısâs-ı vakıfdan mâ-‛ada zeâmet tarafına ber-vech-i muharrer

tahsîs kılınan mahsûl ve rüsûm ile mezra ‛-i mezkûre müşterekleriyle mûma -ileyh

tarafından zabtı iktizâ iyledügin bi’l -fi‛l defter emîni olan Hasan dame mecdehü arz

itmegin arz mûcebince amel olunmak içün yazılmışdır

Hasan

Fî Evâhir-i (Ş) Sene 194 (Ağustos sonları 1780)

S.19 - B.65


Medine-i mezbûre sükkânından Seyyid Halil zîde şerefe gelüb bundan

kimesneye vaz‛ ve hareketi olmayub teaddî olunmak icâb itmez iken yine kazâ-i

mezbûrdan Tefsile nâm hatûn bunun sinin -i mütenakkil mülâf oldığı bir bâb menzilde

mezbûrenin rub‛ hissesi olmağla mezbûre zuhûr ve ziyâde mütâlebeleriyle nizâ ‛a

tasaddî ve bundan akdem Asitâne-i alîyemde murâfaa-ı şer‛ olduklarında şer‛an bir

nesne lüzûm gelmeyüb ve mahallinde şer ‛le mürâfaaya râzı iken mezbûre Kemâl-i

temerrüdünden naşi mahallinde mürâfaa dâhil olmayub mücerred tekdîr kasdıyla vâlî

tarafından üzerine mübâşir ta ‛yîn ve mürâfaa şer‛-i şerîf olduklarında mezbûre

müddeâsın veche şer‛î üzre isbât idemeyüb ahret -i mübâşir-i şer‛â temerrüdhâ lâzım

gelmez iken yüz doksan senesinde bozmak üzere ahz ve habs ve dürlü cevr ve ezâ ile

cevren ve kahren bin guruş mütecâviz akçesini alur gadr ve taaddî iyledügin ve bu

bâbda da‛vâsına mevâkıf Şeyhü’l-islâmın fetvâ-yı şerifesi oldugın bildürib fetvâ -yı

şerîfesi mûcebince şer‛le görilüb alıverilüb ihkâk-ı hakk olunmak bâbında hükm -ü

hümâyûnum ricâ iyledügi âcilen mahallinde şer ‛le görilmek içün yazılmışdır

Eşref

Fî Evâil-i (Ş) Sene 194 (ağustos başları 1780)

S.20 - B.66

86

Azaz Kadîsına ki

Mülk-i şeyh Mehmed bin Kasım bin Şeyh Abbuş evlâdından olan Şeyh Ömer

nâm kimesne gelüb Kilis sancâğının Azaz nâhiyesinin Paşa Halis karyesinden hâsıl

mine’ş-şeb‛a mahsûlinden hisse-i mülk Mehmed bin Kas ım bin şeyh Evyese tahsîs

kılınan beş kîrâtın sülüsi hassa -i hûmâyûn hissesi ve sülüsânı Mehmed bin Kasım bin

Şeyh Evyes mülki olmağla bu mezbûr Mehmed evlâdından olub karye -i mezbûrenin

mahsûlinde ber-mûceb defter-i hâkânî mülk-i mezbûr tarafına âid olan mahsûli kânûn

ve zimmet mûcebince ahz kabz itmek murâd eyledigin dâhil olunmak icâb itmiş iken

hass-i hümâyûn tarafından kuyûd olanlar hassa tarafına aid olan hisse ile rüsümâtı ahz

ve kabza kanâat itmeyüb ziyâdeye tecâviz ile mülk -i mezbûr tarafına âid olan mahsûle

dahî hilâf-ı defter-i hâkânî ve mugâyîr kanûn fuzûlî müdâhale ve kâh cüz ‛î nesne

teklifiyle arz-ı irâdesinden olduğın bildirüb sâbıkü’l -zikr kisbemi(?) ber-mûceb defter-i

hâkânî zimmet-i hâkânî havvâs-ı hümâyûn ve mülk-i mezbûr mutasarrıfları ta rafından

zabt ve herkesin hissesine âid olan mahsûl ve rüsüm kanûn ve zimmet mûcebince ahz

ve kabz itdirilüb hass-i mezbûr kanûnlarını ziyâdeye tecâviz ile bunun hissesine isabet

iden mahsûl bir dürlü vâcib ve ta ‛rîfin itdirilmemek bâbından hükm-ü hümâyûnum ricâ

ve defterhâne-i âmiremde mahfûz defter -i icmâl ve mufassal ve defter -i evkâfa mürâcaat

olundukda Azaz Azaz nâhiyesine tâbi ‛ mülk Şeyh Mehmed bin Şeyh Kasım bin Şeyh

Evyes el-müntekil ile bâ reşâü’ş-şer‛î(?) min ebniye deyü yazıldıgı mahallde an karye-i

Belhabes tâbi‛ Azaz hisse on beş kîrât yedi bin iki yüz akçe zikr olunan hisenin mülkini

teftîş olunduğın kable’l -fâsih(?) ve ba‛d-ı ganem elli nefer olan mülkiyet üzere tasarruf

oluna geldükine a‛yân-ı vilâyet-i şehbâdan idüb ve defterlerde mukayyid o lmağın

defter-i cedîde kayd olundı deyü defter evkâfına muharrer kalmayla tahrîr ve yine Azaz

nâhiyesine tâbi‛ yüz kırk beş nefer reâya ile karye -i Melhas hâsıl kassâm mine’s -seb‛a

ve tahmet ve hınat ve şaîr ve mâl -i zayi‛i ma‛ resm-i bostân ve harâcü’l-kürûm kırk

sekiz bin akçe yazusından hisse -i vakfına Sarı Mehmed Bektâşü’l -harâmî üç kîrât altı

bin akçe hisse-i mülk Mehmed bin Kasım bin Şeyh Evyes on beş kîrât otuz bin akçe

hisse-i vakf Hace Fethullah bin Hemmedü’l -Mar‛aşî üç kîrât altı bin akçe hisse -i mîr

semen altı bin akçeü’l-öşr an-hisse-i vakf mülk-i sülüs mahsûl otuz ve resm-i çift yekûn

ma‛gayre hisse-i mîrî ma‛ü’l-öşr an ve rüsûm-ı ark yigirmi dört bin altı yüz altmış sekiz

akçe yazu ile defter-i mufassalda muharrer kılmayla tahrîr ve defter -i icmâlin karye-i

mezbûre hisse-i mîrî semen ma‛ü’l-öşr ve rüsûm ve bâd-ı hevâ deyü on yedi bennâk

dört yüz on üç akçe yazu ile havvâs -ı hümâyûn-ı mülhakâtından olmak üzere tahrîr ve

87

defter olmağla bu takrîrce ber -mûceb defter-i hâkanî karye-i mezbûrenin kassâm

mine’s-seb‛a mahsûlinden hisse-i mülk Mehmed bin Kasım bin Şeyh Evyese taksîm

kılarak on beş kîrâtın sülüsü hisse -i havâs-ı hümâyûn ve sülüsânı mülk -i mezbûr

mutasarrıfları taraflarından zâtî iktizâ eyledigin bi’d-def‛aat defter emîni olan Hasan

zîde mecdehu arz ve divân-ı hümâyûnumdan fuzûli sûal olundukda Melhas karyesinin

hâsıl kısım mine’l-seb‛a mahsûlin hisse-i mülk-i Mehmed bin Kasım bin Şeyh Evyes

tahsîs kılınan on beş kîrâtın sülüsi hisse -i hümâyûn ve sülüsüni mülk -i mezbûr

mutasarrıfları taraflarından ahz ve kabz itdirilmek mufassal defter -i hâkanî ve mevâkıf-ı

kanûndan kuyûtdan deyü tahrîr olmağla emîn mûma -ileyhin arz mûcebince amel

olunmak içün emr-i şerîf yazılmışdır

Vahid

Fî Evâil-i (N) Sene 1194 (Ağustos sonu – Eylül başı 1780)

S.20 - B.67


Medîne-i Haleb sükkânından sâdât -ı kirâmdan Seyyid Ahmed zîde şerefehu

gelüb bu sahîhü’n-neseb sadât-ı kirâmdan olub isbât -ı neseb eylediğine İstanbul

kazâsından yedinde ma‛mûl bih hücceti olub hilâf -ı kanûn-ı mükerrer senet i‛tâsıyle

teaddî olunmak iktizâ itmez iken hâlâ Medîne -i mezbûrede nâkibü’l-eşraf kâimâkâmı

olan kimesne yedinde olan hüccete âdem -i i‛tibârla tekrar tarafından sened-i i‛tâsı

dâiyesiyle hilâf-ı kanûn teaddîden ve müdâhaleden hali olunmadığın ve bu bâbda

da‛vâsına mutâbık fetvâ-yı şerîfe virildügin bildirüb yedinde olan fetvâ -yı şerîfe ve

sâdât hücceti mûcebince amel olunub hilâf -ı kanûn ve muğayir-i hüccet ve fetvâ-yı

şerîfe mükerrer i‛tâsıyle teaddîden müdâhale ve teaddîsin men ‛ ve def‛ olunmak

bâbında emr-i şerîfim sudûrini istid‛â ve divân-ı hümâyûnum kaleminden kanûnu suâl

olundukda mezkûr Seyyid Ahmed sahîhü’n -neseb eyledigine İstanbul kazâsından

ma‛mûl bih hüccet ve temessükü var ise nak ıbü’l-eşrâf kâimakâmı tarafından müdâhale

olub mugâyir-i kânûn olduğu tahrîr olunmağla kanûn üzere amel olunmak bâbında

kanûn üzere yazılmışdır.

Fî Evâsıt-ı (B) Sene 194 (Ağustos ortaları 1780)

S.20 - B.68

Haleb Vâlisi Vezîre ve Mollasına hüküm ki

Haleb mütemekkinlerinden Karen veled Yosgos nâm zımmî arzuhâl idüb bundan

karındaşı Keşiş Abdulmesih nâm zımmî yüz doksan senesine mürd oldukda ebnâda

88

asîtânede bulunduğundan karındaşı mürd -ü mesfûrun on beş kiselikden mütecâviz

emvâl ve eşyasını yine medîne -i mezbûr mütemekkin Keşîş Karil veled Karyo nâm

zımmî ile Keşiş Abdullah ve led Karyo beraber eyledikde ve hakk arsiyesini hilâf -ı şer‛-i

şerîf akl ve bel‛ itmeleriyle bu dahî mesfûrlardan taleb eyledigin muayyen kesirelere

istinâden cebren ve kerhen buna yüz guruşdan i ‛tâ ve yedînden cihet-i ahz ve ziyâde

gadr iyledükden ve bu bâ bda da‛vâsına mevâkıf Şeyhü’l-islâmdan fetvâ-yı şerîfe

virilmegin ve tarafından (boş) nâm kimesneyi vekil iyledügin bildirüb mahallinde şer ‛le

görilüb hakk-ı erba‛sı heresesi vekîl- mezbûr alıverilüb ihkâk-ı hakk olunmak bâbında

hükm-ü hümâyun ricâ itmegin mahallinde şer‛le görilmek içün yazılmışdır

(…)

Fi Evâsıt-ı (L) Sene 194 ( Ekim ortaları 1780)

S.21 - B.69

Haleb Vâlisi Vezîrim Abdi Paşaya ve Mollasına hüküm ki

Sen ki vezîr-i müşârün-ilehsin kuyûd-ı kadîm-i alîyeme vârid olan tahrîrâtında

bundan akdem sen Ayntabda iken Halebin bağçeleri kurbunda bir aded karbânın emvâl

ve eşyâsı gâret alınub ashâb hukûk keyfîyet -i ahbâr ile eşyâ-yı maksûbelerinin tahsîli

istid‛âsıyle tarafın arz-u hâl takdîm itmekden nâşi Kilis mütesellimi Kürd Mehmed zîde

kudrehuye te’kîd buyuruldu tahrîr ve adamlar ta’yîn eylediginde Gavur dağında olan

Ekrâddan mukaddem gasb olunan eşyâ zâhire ihrâc ve bir mıkdârı Halebe celb ve

lede’s-subûd ashâbına teslîm ve kusûrı dahî tahsil olunmak üzere olmağla vürûd iden

eşyânın defter ve i‛lâmı Der-alîyeme tesyîr olunduğu derc ve bast olunmuş sen ki vezîr -i

müşârün-ileyhsin garet olunub ba ‛dehu zâhire ihrâc olunan e şyâdan mâ-adâsı her

kimlerin zimmetinde ise ma ‛rifetin ve ma‛rifet-i şer‛le zâhire ihrâc ve ashâbına redd ve

teslîm olunmak fermânım olunmağın imdi zemân-ı me‛adelet nişân-ı mülükânemde

kimesnenin emvâline itâle -i dest-i taarruz ve gasb olunmasına bir dürlü rızâ -yı şâhânem

olmadığı cihetden gâret olunan eşyâdan kusûr kalanın dahî bi’t -taharrî zâhire ihrâcıyle

ashâbına reddî matlûb-ı hüsrevanem oldığı ma‛lûmun oldıkda ber-minvâl-i muharrer

mahall-i merkûmda karbân-ı mezbûrdan garet ve bâdehu zâhire ihrâc olunan eşyâdan

mâ-adâsı dahî her kimin zimmetlerinde ise ma ‛rifetin ve ma‛rifet-i şer‛le alâ eyyi-hâl

temâmen ve kâmilen zâhire ihrâc v e ba‛de’s-sübût ashâbına redd ve teslîm birle icrâ -yı

hakka ihtimâm ve dikkat ve tenfîz -i emr-i şerîfe mübâderet ve bu vesile ile şekâvet -i

merkûmda alâkası olmayan bi cürûm mukavelesine dahî mugâyir -i rızâ taarrûz ve

teaddîden hazer ve mücânebet olunmak b âbında fermân-ı alîşân yazılmışdır

89

Fî Evâsıt-ı (L) Sene 1194 ( Ekim ortaları 1780)

S.21 - B.70

Haleb Vâlisi Vezîre ve Haleb Kadîsına hüküm ki

Dergâh-ı muallâm gereklülerinden Alî zîde mecdehu gelüb mûma -ileyhin Haleb

sâkinlerinden Delibaşı Salim Ağa dimek le ma‛rûf kimesne zimmetinin bin yüz doksan

üç senesinden berü bin altı yüz otuz guruş alacak hakkı olub vaktiyle taleb ve almak

isterken dürlü illet ve bahâne ile bir vecihle şer ‛î olan muhâlefet ve itâ -yı hakk arzınla

irâdesinde olduğın ve mûma -ileyh tarafına Hacı Mehmed nâm kimesne vekîl eyledigin

bildirüb şer‛le görilüb mezbûrun zimmetinde olan ol m ıkdâr guruş alacak hakkı

temâmen tahsîl ve vekîl mûma -ileyhe alıverilüb taallül ve muhâlefet itdirmeyüb icrâ -yı

şer‛ ve ihkâk-ı hakk olunmak bâbında hükm -ü hümâyûnum ricâ eyledigi acilen

mahallinde şer‛le görülmek içün emr-i şerîf yazılmışdır

Fî Evâsıt-ı (L) Sene 1194 ( Ekim ortaları 1780)

Der-kenâr: Tekrâr emir yazılmışdır


S.21 - B.71

Haleb Kadîsına hüküm ki

Haleb kasabasına tabi‛ Saide ve Tesbat ve Tel Irak nâm karyelerin ahâlileri

gelüb Haleb sükkânından Hacı Ahmed nâm kimesneden bin yüz doksan (boş) senesine

istikrâz iyledükleri akçe beher sene üzerlerine devr -i şer‛î ve’l-izâm rıbh olunmuş

degiller ise iken murabaha nâmıyle katî vâfir ahçelerin ahz ve zimmetlerinde olan asıl

mâl dahî defâten edâya bir dürlü kudretleri olmayub tedrîc ve taksît ile virmekle râhiler

iken müta‛yîn itmeyüb def‛âten taleb ahz ve habs teklîfi ile teaddî ve rencideden halli

olmadıkların inhâ ve inâyet -i istid‛â ve şurûtu suâl olundığın bâlâda mezkûr kurâ

ahâlilerinin ve zimmetlerinden istikrâz iyledükleri akçe beher sene üzerlerine devr -i

şer‛î ve ilzâm-ı rıbh olmuş degil ise mezbûr murabaha namıyle hakları alınmayub ve

eger devr-i şer‛î ilzâm rıbh olunmuş ise dahî senede onu on bir buçuk ziyâde

murâbahaya ruhsat virilmemekle devr -i şer‛î ilzâm rıbh olunan senelerde ona on bir

buçuk ziyâde ve devr-i şer‛î ve ilzâm rıbh olunan senelerden murabaha nâmıyle alınan

akçe asıl mâl hâli ve ba‛zı ve rıbh kılan deynlerin def ‛âten edâya adem-i kudretleri

şer‛en sâbit olur ise bu makûle def‛âten edâya deyn adem -i kudretleri sâbit olan

merbûtun taksîd-i şer‛î ile edâ-yı deyn iylemesiçün musahhih fermân -ı alî sudûriyle

90

divân-ı hümâyûnum tarafından emr-i şerîf yazıyla geldigi tahrîr olunmağla veche

meşrûh üzere amel olunmak bâbında fermân -ı alîşân yazılmışdır

Nesimi

Fî Evâsıt-ı (L) Sene 194 (Ekim ortaları 1780)

S.21 - B.72


Haleb tüccârlarından Es-seyyid Hasan zîde şerefe gelüb Haleb sükkânlarından

Hacı Ömer nâm kimesne ile Hana Antoni ve Patos oğlu Antoni nâm zımmiler zuhûr ve

birbirlerinden iddiâ-yı hukûk tasaddî eylediklerinde sen ki mevlâna-yı mûma-ileyhsin

huzûrunda murâfaa-i şer‛ olduklarında müddeâlarına veche şer ‛î üzere isbâta kâdir

olmadıklarında mezkûr ile mesfûrlar bilâ- yedine muârazadan men‛ olunduklarında

tarafından def‛a mahsûl nâmıyle akçe talebiyle hilâf -ı şer‛î şerîf teaddî olunduğın

bildirüb hilâf-ı şer‛-i şerîf ol vechile teaddî olunmamak bâbında emr -i şerîfim ricâ ve

süâl olundukda birbirlerüne iddiâ -yı hukûka tasaddî idüb hîn -i mürâfa‛ada müddeânın

şeren hakkı sâbit olmayan deâviden mugâyir şer ‛-i enver def‛a mahsûl nâmıyle kadî-i

belde tarafında akçe mütâlebesiyle teaddî itdirilmek içün verilan kanûn-ı şerîfe

mûcebince divân-ı hümâyûnumda emr-i alî virile gelmişdir deyü tahrîr olunmağla vech -

i meşrûh üzere amel olunmak içün yazılmışdır

Sabri


S.21 - B.73

Antakya Kadîsına ve husûs-ı atîye ocak tarafından mübâş ir ta‛yîn olunan (boş)

zîde kadrehuya hüküm ki

Şâm-ı şerîf ehâlisinden sâdât -ı kirâmdan Es-seyyid Eş-şeyh Mustafa zîde

şerefehu gelüb şeyh-i mûma-ileyh Şâm-ı şerîfden metfûm ashâb-ı kirâmdan el-

vâhiderdâr radiyallahu anhum türbedârı ve cami ‛-i şerîfin hayrât berât-ı şerîfemle imâm

ve hatîbi olub ba‛zı umûr ve mahsûsı ru’yet içün bin yüz doksan senesinde Asitâne-yi

alîyeme râhî oldukdaı Şâm -ı şerîfde ol hinde Yeniçeri zâbiti olan Ali Ağa dimekle

ma‛rûf kimesne birleri adem-i şikâyet içün gidersin deyü mûma -ileyhi ol yevm iâde

birle bi-vech-i şer‛î ve bilâ- mûceb darb-ı şedîd ile darb ve vaz‛-ı zindân idüb mevcût

olan nevâbih-i râhiyesini gasb ve garet itmekle mûma -ileyh dahî Şam vâlisinin

tahrîrâtıyla bir-takrîb Asitâne-i aliyeme vürûd ve inâyed-i istid‛â eyledigde sadrazamm

huzûrunda terâfu içün merkûmun Asitâne-i alîyeme ve ihzârı bâbında emr -i şerîfim

91

sâdır olmuşiken kuvvet -i mâliye ve ba‛zı kimesnlere istinâdı sebebiyle mümkin

olmayub üç seneden berü vatân -ı asliyesine şehzan gitmeyüb iyâl ve ehlileri ol t arafda

perîşânü’l-hâl ve kendüsü bu cânibde sefîl ve segerdân ve bî -hâl oldugundan gayrı

câmi‛-i şerîf ve türbe-i latîf-i mezbûrda olan hidmet-i mu‛assal kaldığın inhâ ve sadr-r

a‛zâm huzûrunda taraf ıü’ş-şer‛ ve ihkâk-ı hakk olunmak içün merkûmun Asitâne-i

aliyeme ihsârı bâbında emr-i şerîfim sudûrini istid‛â ve mûma-ileyh emr-i şerîfim Şeyh

Mustafa zîde şerefehumun Der-alîyeme ihzârını istid‛âeyledigi sâbıka Şam-ı şerîf

yeniçeri zâbiti Turnacı başı Seyyid Ali el -yevm Antakyade ikâmet üzere olduguna

binaen ol-cânibde emr-i şerîfim sudûrunu bi’l-fi‛l dergâh-ı muallâm yeniçeri ağası olan

Süleyman Ağa dâme ulvuhu i ‛lâm itmekle merkûmun ala eyyi -hâl Asitâne-i alîyeme

ihzârı matlûb olduğuna binâen ocak tarafından kâr güzâr ve râkîkâr mübâşir ta’yîni ile

Asitâne-i alîyeme ihzârı bâbına fermân -ı alîşân yazılmışdır

Hanifi

Fî Evâil-i (M) Sene 194 (Ocak başları – ortaları 1780)

S.22 - B.74

Haleb Vâlisine ve Haleb Mollasına hüküm ki

Ali bin Mehmed zîde kudrehu gelüb bu Medine -i Halebü’ş-şehbâda Belkusa

nâm mahallde vâki‛ Üzüm hânı dimekle ma‛rûf vakıfının mütevellisi olub ve han -ı

mezbûr derûnundan kadîmden berü askeri tâifesi sâkin ve nüzûl idegelmiş dekil iken

ahd-i karinden berü Deli başı neferâtı hilâf -ı şer‛î şerîf ve mukayir-i fermân cebren

nuzûl ve ol vecihle hân-ı mezbûrun harâb ve irâdının dâhi külli kesr ve noksân

terettübine bâis ve bâdi oldukların mütevelli -i sâbık Mustafa mukaddemâ bâ -arzuhâl

inhâ ve fî-mâ-bâ‛d hân-ı mezbûra neferât mezbûre misüllü neferât indirilmemesin

istid‛â eyledigde hân-ı mezbûre kadîmden berü askerî tâifesi nüzûl idegelmiş değil ise

kadîme mugâyir rencide ve teaddîleri men ‛ ve def‛ olunmak içün bin yüz yetmi ş dokuz

Evâsıt-ı saferinde târîhiyle müverreh hüdâvândigâr -ı sâbık zâmânında sudûr iden emr -i

alî mûcebiyle men‛ ve def‛ ve hân-ı mezbûrın kapusuna ma‛rifet-i şer‛le zincir vaz‛

olmuş iken mezbûr bu esnâda hilâf emr -i alî ve mugâyir-i kadîm fuzûli duhûl ve

odalarının kapularında şikest ve derûnlarında mevcût eşâyı itlâf ve mazarrâtda kâide

cesâret eylediklerin bildirüb mukaddemâ sâdı r olan emr-i alî mûcebiyle bu def ‛a dahî

müceddeden emr-i şerîfim sudûrunu istid‛â ve divân-ı hümâyûnûmdan mahfûz kuyûd -ı

ahkâma müracaat olundukda Haleb Beglerbegisine ve kadîsına hitâben târîh -i

merkûmda emr-i şerîf verildigi mestûr ve mukayyed def ‛a merkûmdan mufassalan

92

lede’s-süâl hân-ı merkûm kadîmden berü asker -i tâifesi nuzûl idegelmiş degil ise

mugâyir-i kadîm teaddîlerinin men‛i içüm emr-i şerîf-i mezkûr sudûr itmiş olmağla

mütevelli-i merkûmun inhâ ve vâki ‛ mütâlibinde olunduğu sûretde mugâyir-i kadîm

bilâ- kayd vâki‛ olan teaddîlerinin men‛içün şer‛e havâle ilee emr-i şerîf i‛tâsı iktizâ

eyledigi tahrîr olunmağla mukaddemâ olan emr -i şerîf mûcebince amel olunmak içün

yazılmışdır.

Sami

Fî Evâsıt-ı (ZA) Sene 1194 (Kasım başları - ortaları 1780)

S.22 - B.75

Haleb Vâlisine ve Haleb Monlasına hüküm ki

Es-seyyid Şeyh Mehmed nâm kimesne gelüb bu Medîne -i Halebü’ş-şehbada Ba

Kufusı nâm mahalde vâki ‛ hân tahîn derûnına merkeb hamallığı ve kârkesb(?) ile

meşgûl olub aherden bir -vechile dahl ve taarrûz olu nmak icâb itmez iken ashâb

ığrâzdan ba‛zı kimesneler fuzûlî tagallüben müdâhale ve gadr külli sevdâsında

oldukların ve bu bâbda da ‛vâsına müdâhil Şeyhü’l-islâmıda fetvâ-yı şerîfesi olmağın

bildirüb ber-mûceb fetvâ-yı şerîfe idüb şer‛ ve ihkâk-ı hakk olunmak bâbında emr-i

şerîfim ricâ eyledikde ecilden mahallinde şer ‛le görilmek içün yazılmışdır

Sami

Fî Evâsıt-ı (ZA) Sene 1194 (Kasım başları - ortaları 1780)

S.22 - B.76


Medîne-i Halebde vâki‛ Nakş-bendî tekyesinin tekye nişîni olan Hilmi ibn -i

Mehmed Nakş-bendî zîde savabahu gelüb Medîne -i Haleb derûnunda ceryân iden hark -ı

kebîrin suyundan bi-hakk-ı kadîmden berü bunun tekyesine virilmeyüb su hârî ve şirb

ve intifâ‛ idegelmişler iken ba‛zıları kadîm-i mugâyir tekye-i merkûme ceryân

itdirmeziz deyü hilâf-ı şer‛-i şerîf-i müdâhale ve teaddîden hâli olmadıkları mukaddemâ

inhâ ve ceryânına mahalinde olunmamak bâbında emr -i şerîf ricâ eyledigde mahallinde

şer‛le görilmek içün işbu sene-i mübâreke evâil cemâziye’l -ahîrinde emr-i şerîf sâdır

olub iken mâh’-ı mezbûrın tekye-i mezbûrda cereyân iden sened -i şer‛îye münâsebeti

olmayub nizâ‛-ı müveddî olmağla günden berü yine Medîne -i Halebde vâki‛ mütevefa

Hüsrev Paşa cami‛-i şerîfinin vakf suyuna kifâyetinden azîr ve intifâ ‛ından ârî fazlası

olmağla icâbet (…) ve senevî vakf -ı mezbûre on beş guruş mevâcibe virmek üzere

Halebde sâkin-i vakf-ı merkûmun mütevelli ve tahkîki Âdemi zâde İbn -i Halil zîde

93

kudrehu ma‛lûmu’l-mikdâr sevâbın tekye-i merkûm ceryânına (…) müş ‛ar yedine

temessük bi-taraf-ı şer‛îden cihet-i şer‛iye i‛tâ olunub ol vechile ceryân ına müdâhale

olunmak icâb itmez iken ashâb -ı ağrâzdan ba‛zı kimesneler hilâf-ı şer‛-i şerîf-i ve

mugâyir cihet-i şer‛iye üzerinden hâli olmadıkları bildirüb mezbûrların ol vechile ola n

şerâhle ve teaddîleri men‛ ve def‛ olunmak bâbında emr-i şerîf ricâ eyledigi ecilden


Fî Evâil-i (Z) Sene 194 ( Kasım sonları – Aralık başları 1780)

S.22 - B.77

Haleb Vâlisine ve Haleb Kadîsına ve hâlâ Haleb yen içeri zâbiti ve serdârı olan

Tor Naci Paşa Ebu Bekir zîde mecdehuya hüküm ki

Medîne-i Halebde vâki‛ dükkânın ta‛bîr olunur kulluk akçesi ez kadîm cânib

ocağı edâsı lâzıme-i halden olan serârlık câizesi bakâyası olarak mûma -ileyh Ebu

Bekirin zimmetinde Kili tlü ocak mâlı olmağla bundan akdem ocakdan gönderilen kul

çavuşu lede’v-vürûd bakâyayı matlûb eylediginde kemâl-i da‛vet ve huşûnetinden Paşa

Naci ocağa iki aylık güzeşte kulluk akçesi serdârlık câizesi virecegim var deyü illet ve

mübâşiri tehî avdet itdirmekle mûma-ileyh Ebu Bekirin Haleb zâbiti oldığı tarihden

berü ocak tarafına edâ ve irsâl eyledigi kulluk akçesi ve serdârlık câizeleri tenbih

olundukda işbu sene-i mübâreke sağîrü’l-hayrî gâibine gelince zimmetde on iki aylık

kulluk akçesi ve serdârlık câ izesi oldığu defterlerden müstebân ve tahsîl icâb itmegin

sen ki vezîr-i müşâr ve Mevlânâ-yı mûma-ileyhâsın kayd-ı kadîmi üzere gerek kulluk

akçesi gerekse serdârlık câizesi emr virdigi on iki aylık hesâbı üzre temâmen tahsîl ve

ocakdan kabzına me’mûr-ı mübâşire teslîm ve irsâli sarf -ı cânîb-i himmet olunmak

bâbında sana hitâben fermân olunmağın işbu emr -i şerîf ısdâr ve ihdâr ve (boş)

mübâşeretle irsâl olunmuşdur imdi sen ki müşâr ve Mevlânâ -yı mûma-ileyhâsın mûma-

ileyhin zimmetinde on iki aylık güzeşte ku lluk akçesi ve serdârlık câizesi olundığı sâhîh

ve bu bâbda keşrini ihtiâr eyledigi vâki‛ iddügi ma‛lûmunuz olduğun ve ihtimâmınız ve

mübâşir mûma-ileyh ma‛rifetle bi-eyyi veche veche kân-ı kayd-ı kadîmi üzere temâmen

tahsîl ve cânib ocağa irsâle müşâyir h immet veyâhûd illet ve ocağın irâdının te’hîren ve

ta‛tîline bâdî olduğuçün kendüsi kal‛a bend ve mâl ve eşyâsı fürûhat ile tahsîl ve

vücûhla tekdîr olunacağın efhâm iyleyesiz ve sen ki sâbıkâ mûma -ileyhsin senden

zabtını ve ocağa gönderdigün mâhiyyelerin tarihleri mazbût iken inkâra ibtidât

eyledigin (…) şân zâbitân olmayub ve kulluk akçesi ve serdârlık câizesi ocak mâlı

olmağla bir kimesnede kalmadığı ve senden mukaddemâ bu husûs içün ihzâr ve ısdâr

94

olunduğın ma‛lûmun olmağla imdi emr-i alî ve ocak mektûbu vürûdunda zimmetinde

olan on iki aylık güzeşte kulluk akçesini ve serdârlık câizesini kayd -ı kadîmi üzere

kabzına me’mûre temâmen teslîm ve irsâli mübâderet ve eyn ve taallül ile avk ve ve

tahyîr ve mazhar itâb pad-işahânem olmakdan tevekkî ve mücânebet iyleyesin deyü

bi’l-fi‛l dergâh-ı muallâm yeniçerileri ağası olan iftihârü’l -imrâ’ ve’l-ekâbir Süleyman

Ağa dâme uluvve tarafından mühürlü mektûb virilmekle senki vezîr -i müşârün-ileyhsin

veche meşrûh üzere amel olunmak bâbında fermân -ı alîşân yazılmışdır

Fî Evâsıt-ı (M) Sene 1195 (Ocak başları – ortaları 1781)

S.23 - B.78

Azaz ve Kilis sancakları ilhâkıyle hâlâ Haleb Begler begisi olan Osman dâme

ikbâlehuya hüküm ki

Sadr-ı a‛zâm mektûbi hulefâsından olub sadr-ı a‛zâm esbâk mühürdârı olan

Mehmed Arif zîde mecdehu gelüb havâs-ı hümâyûnumdan Maarretün-Mısrin mukataası

tâbi‛inden (silik) mahsûbundan olunan emvâlden kabz ına müta‛yîn ademisinden

kasaba-i merkûme ehâlisinden ma‛lûmü’l-esâmî kimesneler bin beş yüz guruş istidân e

ve meblağ-ı merkûmı bin yüz doksan iki senesi harman vakti duhûline edâ itmek üzere

mütearrir olduklarını nâtik ademisi merkûmun yedine bir kıt‛a numûzî hüccet-i şer‛ine

i‛tâ idüb külli ehâli-i merkûmun ba‛z kesâna duyûn-ı kesîreleri olunduğında meblağ-ı

merkûmı vakt-ı muayinde edâ itmeyüb sene-i atîye kalub olvechile mûma-ileyhe ve

cânib-i mîrîye hasâratı müeddî bir keyfîyet olacağı aşîkâr o lduğuna binâen duyûn-ı

sâirelerinden akall hüccet-i merkûmede isimleri mestûr kimesnelerden meblağ -ı mezbûr

muktezâ-yı taahhüdleri üzere ala eyyi -hâl kabz ve tarafından müteayyin ademisine bilâ-

kusûr teslîm birle ihkâk-ı hakk olunması mukarrer istid‛â ve veche meşrûh üzere amel

olunmak içün sene-i mezbûre Evâil-i cemâziye’l-evvelinde sâdır olan emr-i şerîf

mahallinde lede’l-vürûd tenfîz ve icrâsı münkün olmayub ve meblağ-ı mezbûr aherden

rıbhla istidâne olunmuş olduğından yevmen fe yevmen murabahası aslî mâl üzerine

zamm olunarak duyûn-ı kesîreye girifdâr olacağı zâhir olunmağla te’kîd ve istic‛âli hâvî

yine sene-i mezbûre Evâsıt-ı zi’l-ka‛desinde tekrâr emr-i şerîfim sâdır oldukda fakat

dört yüz elli guruşı edâ ve bâkisi doksan üç senesi vakt-ı harmânında ve nısfı aherin

dahi sene-i atîyede eda ideriz deyü imrâr -ı vakt ile edâdan imtinâ‛ ve ol vechile enfâl

emr-i alî mümkin olmadığı cihetinden mukaddemâ s âdır olan emr-i şerîfim mûcebince

bâkî kalan meblağ-ı mezbûr bi-eyyi hâlin min gayr-i noksan tahsîl ve tarafından kabz-ı

mühûre aluvirilmek içün sâ bıkâ Haleb vâlisine ve Haleb kad îsına ve Antakya serârına

95

hitâben doksan üç senesi evâil -i şa‛bânında isticâli hâvî tekrâr emr-i şerîfim sâdır

olmuşiken kemâl-i taattür ve temerrüdlerinden nâşi muayyen kesîrelerine istinâden bâki

kalan bin elli guruş edâdan imtina‛ mükedderü’l-hâl olmağla mukaddemâ sâdır olan

emr-i şerîfim mûcebince meblağ-ı mezbûr bi-eyyi hâlin tahsîl ve kabzına me’mûre edâ

ve teslim itdirilmek üzere ledi edâ-i şer‛en kapudân ma‛ru’lneb‛ mukaddemâ sâdır olan

emr-i şerîf mûcebince amel olunmak içün sene-i mazîye cemâziye’l-âhiresinde dahî

sâdır olan emr-i şerîfim yine dergâh-ı muallâm kapucıbaşılarından Antakya a‛yânı

Fethullah dâme mecdehu ma ‛rifetiyle tahsîl olunan dört yüz elli guru şu irsâl ve ma‛dası

dahî tes‛ir iktizâ eyledikde reâyada kendü alacağı dahî olmak mürasebesiyle hüccette

mestûr meblağ için kendi ismine ehâliden temessük ahz ve kabz tastirinden bu dahî

tekrar sâbık Haleb kadîsının kethûdâsını tevkîl birle muktezi olan meblağ-ı merkûmu

mütâlebe eyledigde ehâli zimmetindir deyü cevâp ve senedâtını dahî virilüb tehir-i dest-

i avdet ve güna gun kisb-i sârih ile mürâfaa ve ibtâl-i hakk ve gadr-ı külli eyledigin inhâ

inhâ ve gayrı ez-teslim bâkî kalan bin elli guruş hakkı ehâli zimmetlerinde misir deyü

mûma-ileyhtemi kalmıştır ta‛yîn olunan mübâşir ma‛rifetiyle lede’t-taahîh ala-eyyi hâl

icâb idenlerden idenlerden tahsîl ve eger bu def ‛a dahî meblağ-ı mezbûr ehâli

zimmetlerinde olub edâda taallül ve muhâlefet itdirirler ise li-eclel müdâfaa

taraflarından meblağ-ı mezbûri edâ itdirüb vekîl-i şer‛îleri ve eger kapucı başı mûma -

ileyhâ zimmetinde olub edâda muhâlefe t ider ise kapucıbaşı mûma-ileyhden der-

sâdetime ihzâr olunmak bâbında sana hitâben mücerr d emr-i şerifim sadûrunu istid‛a

divân-ı hümâyûnum mahfûz kuyûd ahkâma müracaat olundukdan ber-vech-i meşrûh

sene mâzîye Evâil-i cemâziye’l-âhiresinden emr-i şerif verildigi mestûr ve mukayyed

olunmağın mukaddemâ sâdır olan emr -i alî mûcebinceden der-aliyemden ta‛yîn olunan

mübâşir mma‛rifetiyle meblağ-ı mezbûr ehâli zimmetlerinde ise ehâlinden ve eger

mûma-ileyh zimmetinde ise mûma -ileyhden tahsîl ve eger yanında olan fukara tahsili

tahsîli mümkin olmaz ise asîtâneye ihzâr olunmaları fermânım olmağın imdi sen ki mir-

mîrân mûma-ileyhsin mukataa-yı mezkûr mâlının ehâli-i merkûmede ma‛lûmü’l-esâmi

kimesnelerin ber-vech-i muharrer Asitâne eyledikleri meblağ-ı merkûmdan gayrı-ez-

tahsîl bâkî kalan bin elli guruş eger ehâlî zimmetlerinde ise ehâliden ve eger mûma -

ileyhâ zimmetinde ise mübâşir mûma -ileyh ma‛rîfetiyle mûma-ileyhden tahsîl ve kabza

müta‛yîn ademisine teslîm birle ihkâk-ı hakk ve eger ehâlinin zimmetilerinde olub tahsil

kemâli olmaz ise ehâl inin taraflarından edâya mıktedîr vekîl-i şer‛îni ve eger kapucıbaşı

mûma-ileyhin zimmetinde olub tahsîl i amkânda olmadığı hâlde mûma-ileyhi mübâşir

96

mûma-ileyh ma‛rifetiyle Asitâne-i alîyeme irsâl ve ihzâra mübâderet ve inkiyât emr -i

münîfime dikkât eylemek bâbında

Hasbî

Fî Evâil-i (M) Sene 1195 (Ocak başları – ortaları 1781)

Der-kenâr: Tekrâr emr yazılmıştır.

Evâsıt-ı (Ş) Sene 95 (Ağustos başları 1781)

S.23 - B.79

Antakya Kadîsına hüküm ki

Arab İsmail zîde kurehu gelüb kazâ -i mezbûrun ancak ihzâriyyesi dört bin akçe

ve bir hisse olmak üzere mutasarrıfı Arafat veled Mehmedin bilâ- veled mahlûlinden

baş kapucı başı Osman dâme mecdehu tarafından verilan mühürlü tezkire mûcebince

kendüye tevcih ve nişân-ı hümâyûnım berâtıyle üzerinde olmağla ihzâriye -i mezbûreyi

ber-mûceb berât tarafından vekîl olan kimesne zabt kazâ -i mezbûr mahkemesinde

mer’iyyen hükm olunan mâl makbûzından kanûn üzere yüz doksan iki akçe resm -i

ihzâriyemi ahz ve kabz murâd eyledikde aherden dâhil olunmak icâb itmez iken Bolluk

kesan taraflarından hilâf-ı kanûn ve mugayir berât fuzûli müdâhale ve zabtına muhâlefet

ve arz murâd olunduğın inhâ ve yedinde olan berât -ı alîşânım mûcebince ihzâriye -i

mezbûre tarafından vekîl merkûm zabt ve kanûn üzere icâb iden resm ahzâriyesi ahz ve

kabz itdirilmek bâbında emr-i münîfim sudûri istid‛â ve divân-ı hümâyûnumda mahfûz

nişân defterlerine mürâcaat olunduğında Antakya kazâsından ancak ihzâriyesi dört bin

akçe ve bir hisse olunmak üzere mütevefâ -yı merkûmun bilâ- veled fevtinden mezkûr

İsmail buyana doksan iki senesi zi’l-ka‛desinden yigirmi alt ıncı gününde tevcih ve halâ

berât-ı şerîfemle üzerinde oldığı mestûr ve kanûn lede’s -suâl Antakya kazâsından ancak

ihzâriyesi yedinde olan berât mûcebince merkûmun trafından vekîline zabt ve kazâ -i

mezbûr mahkemesinde mer’iyen hükm olunan mâl makbûzından burdan iki akçe resm -i

ihzâriyesi ahz ve kabzına muvâffak kanûn olub ahzın müdâhalesi mugayir kanûn olduğı

tahrîr olunmağla berât mûcebince kanûn üzere amel olunmak bâbında yazılmışdır

Haşim

Fî Evâhir-i (M) Sene 195 ( Ocak ortaları – sonları 1781)

S.23 - B.80

Haleb Beglerbegisine ve Haleb Mollasına ve İdlib Kadîsına hüküm ki

Züamâdan Seyyid Yusuf gelüb bundan Haleb sancağından İdlib nâhiyesinin

berât-ı şerîfemle mutasarrıf olduğı zeâmeti karyelerini bin yüz doksan dö rt senesinden

97

İdlib sâkinlerinden Rüstem oğlu Seyyid Ali ve Seyyid İsmail nâm kimesneler yedi nde

eyledikleri temessük iden fuzûli zabt ve şa ‛ir ve der-keyl ve der-anbâr olunmuş sekiz

yüz guruşluk mahsûlini hilâf -ı şer‛-i şerif tagallüben ahz idüb arz eylediklerin ve

mezkürlarıçün hükümet ve kazânızda mürûr ve ‛ubûr üzere olduklarını bildirüb

bulundukları mütekallid mahallerde sâbıkları ma ‛rifetiyle şer‛ rû’yet mezkûrların hilâf-ı

şer‛-i şerîf ahz eyledikleri ol mıkdâr guruşluk mahsûl kendüye alıverilüb ihkâk-ı hakk

olunmak bâında hükm-ü hümâyûnum rica itmegin mahallinde şer ‛le görilmek içün

yazılmışdır

Zeki


S.24 - B.81

Ber-vech-i arpalık Haleb Beglerbegisi dâme ikbâlehuya ve Haleb V âlisine

hüküm ki

Seyyid Mehmed Selim zîde ilmehu gelüb Haleb kasabası sükkânından

Abdulbaki ve Mustafa ve İbrahim ve Halîl ve diger İbrahim nâm kimesneler ile sâyirleri

birbirlerine kefîl bi’l-mâl olmak üzere yüz doksan dört senesinde bundan üç bin guruş

istikrâz ve vakt-i hidmetinde edâ ider deyü kirâ ve taahhüd ve ba ‛de vakt mev‛ûd duhûl

ve hulûl ve meblağ-ı mezbürî mezkûrlerini taleb eyledikde ber-vech-i şer‛î virmekde

taallül ve muhâlefet ve arz murâd eylediklerin bildirüb mezkûrların zimmetlerinde olan

olmıkdâr guruş alacağı bi’t-temâm tahsîl ve bi-kusûr alıverilüb ber-vech-i şer‛î taallül

ve muhâlefet itdirilmeyüb icrâ -yı şer‛ ve ihkâk-ı hakk olunmak bâbında hükm -ü

hümâyûnum ricâ eyledigi ecilden mahallinde şer‛le görilmek içün yazılmışdır

Nesimi


S.24 - B.82

Ber-vech-i arpalık Haleb Beglerbegisi (boş) dâme ikbâleye ve Haleb Kadîsına

hüküm ki

Müderris-i kirâmdan Mevlânâ Mehmed Selim zîde ilmehu gelüb mütekalibeden

Kara Minva oğlu Mustafa dimekle ma ‛rûf kimesneye virecegi yoğiken yüz doksan iki

senesinde hilâf-ı şer‛-i şerif ve bi-gayr-ı hakk seksan mekûk tagallüb otuz galâl ve

şa‛irini tagalüben zabt ve gadr külli eyledigin ve mezbûr Haleb kasabasında olduğın

bildirüb şer‛le görilüb mezbûr Mustafan ın hilâf-ı şer‛-i şerîf ve bi-gayr-i hakk

tegallüben aldığı hınta ve şa ‛iri alıverilüb bi’t-temâm tahsîl itdirilüb ber -vech-i şer‛î

98

taallül ve muhâlefet itdirilmeyüb icrâ -yı şer‛ ve ihkâk-ı hakk olunmak bâbında hükm -ü

hümâyûnum ricâ eyledigi acilden mahallinde şer‛le görilmek içün yazılmışdır

Nesimi

Fî Evâhir-i (M) Sene 195 (Ocak ortaları – sonları 1781)

S.24 - B.83

Haleb Beglerbegisi dâme ikbâlehuya ve Halebü’ş -şehbâ kadîsına hüküm ki

Sâbıka A’zaz ve Kilis sancakları mutasarrıfı ve halâ Haleb vâlisi vezîrim El-hâc

İbrahim Paşa Ademallahu ikbâle iclâlehunun Halebü’ş -şehbâ sâkinlerinden bakâya

mâlından yüz seksan iki senesinden berü bâ temessük Hünkârzâde Mehmed Ağa

dimekle ma’rûf kimesne zimmetinde iki bin yüz ve Şeyh Bezirzâde Kasım zimmetinde

iki bin üç yüz yigirmi ve Ceb bul ağası Abdullah Ağa dimekle arîf kimesne zimmetinde

yedi yüz ve Şeyh Behâsit Seyyîd Hüseyin ve refîki zimmetinin bin yigirmi ve kazâ -i

mezbûra tâbi‛ Maarretün-Mısrin şeyhi dimekle arîf kimesne ile refikâsı zimmetlerinde

bâ-hüccet şer‛iyenin beş yüz elli ve yine kazâ-i mezbûre tâbi‛ ‛Ancare karyesi Şeyhi

nâm kimesne ile refîkleri zimmetlerinde bin sekiz yüz alli guruş cem ‛ân dokuz bin beş

yüz kırk guruş alacağı olmakla bundan akdem merkûmundan bi’d -def‛at mütâlebe

olundukda edâsın üzere ekl ve bel ‛ sevdâsıyle emrâr-ı zimmet eylediklerine binâen

müşârün-ileyhde bâ şerât şer‛iye merkûmunun zimmetlerinde olan meblâ ğ-ı mezbûre

bakâyasının aher husûsa me’mûr mübâşir ma ‛rifetiyle mahallinde tahsîl ve taraf ından

kabzına me’mûre edâ ve teslîmi olunub mahallinde tahsîli bâ mahkeme-i sâbıka sudûrin

Asitâne-i alîyeme ihzârları bâbında müşârün -ileyh Kapu kethüdâsı olan dergâh -ı

muallâm kapucu başılarından El-hâc İsmail dâme mecdehunun inhâ ve iltimâsıyle

bundan akdem emr-i şerîf sâdır olub mer‛ine vürûdunda merkûmun mârü’z-zikr

zimmetlerinde olan meblağ-ı bakâyayı adâb-ı müteahhidleri olunur ancak ihmâl -i şer‛î

mütâlebe eylediklerine binâen mahtûb cihet -i şer‛iye itâ oldukdan sonra merde mehâb

mütegallibe olub yine itâle olunmuş avk ve nasb ile mebâliğ merkûmenin akçe tahsil

olunduğın kapu kethüdâsı mümâ -ileyh bu def‛a defter-i bâ takrîr-i inhâ müşârün-ileyhin

bâ senedât-ı şer‛iye merkûmunun zimmetlerinde olan takâsın tahsîli bâbında tekrâr emr

Halebü’ş-şehbâ sudûrini imtinâ‛ eyledigi yedinde olan senedât -ı sâhîh mûceblerince

mütehakkık olan alacağı ma ‛rifet-i şer‛iyle tahsîl olunmak fermânım olunmagın imdi siz

ki cedîdâne mevlâna mümâileyhsiz size hitâben ber -vech-i meşrûh zimmetlerine

bakâyâsı olan merkûmunu halen meclîs -i şerîf ihzâr ve tarafından ketb -i şer‛isiyle

karzân karzân ve kasden ve her birilerinin zimmetlerinde mutasarrıf -ı temessükâtın

99

zimmetinde olan emvâl bakâyaları el -yevm-i şer‛î tahsîl ve teslîm birle ihkâk -ı hakk

iltizâm ve dikkat ve i ‛zârü’l-ehyelerini asgâ ile bu gune defter olunmakdan ve tekrâr

istikâmeti dahiyesi ider halde sâdır ve kadiyle ibtâl hakkı ber -mûceb hareketden

münâsebet eylemek bâbında fermân-ı alîşânım yazılmışdır


Der kenâr: Tekrâr takdîr ve istikhâli hâvî sadr ve aher husûsa e mir yazılmışdır

Fî 24 (S) Sene 97 (29 Ocak 1783)

S.25 - B.84

Halâ Haleb Beglebedisine (boş) dâme ikbâleye ve Antakiye K adîsına hüküm ki

Katib İsmail zîde kudrehu gelüb mûma -ileyhin muhâsemet kazâların ihzârları

temâmı oğullarına mahsûs olunacağına binâen A ntakiye kazâsından dört bin akçe bir

hisse olmak üzere merkûm İsmail berât -ı şerîfemle mutasarrıf olmağla ihzâriye -i

mezbûreye doksan üç ve doksan senelerine cem ‛an doksan kazâ-i mezbûr sâkinlerinde

Mehmed nâm kimesneye on altışar guruş lâzım ve mezbûre dâ hî iltizâm ve zabta

mersûmâtından makbûzâtı bedel -i iltizâmına bâliğ olmuşiken on guruşunu edâ idüb iki

yüz guruşu zimmetinde bâkî olmağla mûtâlebe ürerlerine ber -vech-i şer‛ edâda taallül

ve muhâlefet ve ibtâl-i hakk ve kasd murâd eyledigin inhâ kable’l-iltizâmından gayriler

teslîm mezbûrtân zimmetinde bakılan meblağ -ı merkûm tahsîl ve kılındıkda ve ihkâk -ı

hakk olunmak bâbında emr-i münîfim iştida‛ ve divân-ı hümâyûnuma suâl olundukda

Antakiye kazâsında dört bin akçe ber -vech-i olmak üzere ihzâriyesi merk ûm İsmail bâ

berât-i alîşân üzerlerine olacağına binâen yedinde olan berâtı mûcebince tarafına

vekîline zabt itdirülüb aheri müdâhale itdirülmek üzere merkûmun inhâ ve istirâsıyla

işbu sene-i mübâreke Evâhir-i cemâziye’l-evvel tarihiyle (…) emr-i şerîfim mübâregi

mukayyed ve ihzâriyemi merkûm İsmail doksan senesine mezbûr yedine mahsûben

mezkûr Mehmedde olmikdâr bedel vâki ‛ avâzır iltizâma vâki‛ ve hissesinde muktasât

bedel iltizâmına (…) olunmuşiken makbûzu edâ ve husûs -ı ber-vech-i iğrâz ve ehye

irâdıyle virmegin mufâlefet eyledigi lede’l-meşrûhe ilhâk oldu ise ihkâk -ı hakk olunmak

içün ber-vech-i meclîs-i şer‛ salâh ile emr-i şerîf virilegeldigi tahrîr olunmağla

mahallinde şer‛-i ru’yetde içün yazılmışdır

Halefi

Fî Evâil-i (S) Sene 1195 ( Ocak sonları – Şubat başları 1781)

S.25 - B.85

Haleb Beglerbegisi dâme ikbâleye ve Üzeyir Kadîsına hüküm ki

100

Erbâb-ı timârdan Mehmed veled İbrahim Çavuş gelüb Üzeyir sancağında

Dermeki nâhiyesinde Harharet nâm karye ve gayriden dokuz bin iki yüz doksan dokuz

akçe berât-ı şerîf-i alîşânımla mutasarrıf oldugı timârı karyelerinden yüz doksan

senesinde hâsıl olub devr -i keyl ve bir enbâr olunmuş iken beş yüz guruşlukdan

mtecâviz mahsülâtından ahzen kat ‛an alâka ve müdâhale olmayub ber -vechile dahî

taarrûz olunmak icâb itmez ike n karye-i mezbûr sâkinlerinden zümre -i eşkiyâdan

Ahmed nâm kimesne fuzülî tagallüben ahz ve kabz idüb arz -ı külli eyledigin bildirüb

şer‛le görilüb hilâf-ı şer-i şerîf ve ihkâk-ı hakk fuzûlî ve tagallüben ahz eyledigi

mahsûle bi’t-temâm tahsil ve bi-kusûr tarafından vekîli (boş) nâm kimesneye alıverilüb

icrâ-yı şer‛ ve ihkâk-i hakk olunmak bâbında hükm -ü hümâyûnum ricâ itmegin acilden

mahallinde şer‛le görilmek içün yazılmışdır.

Fi Evâil-i (S) Sene 195 ( Ocak sonları – Şubat başları 1781)

S.25 - B.86

Haleb Beglerbegisi dâme ikbâleye ve Haleb Monlâsına hüküm ki

Nişân-i hümâyunum verilan dergâh-ı muallâm müteferrikalığından Mehmed

veled Ahmed zîde mecdehu gelüb Haleb sancâğından Sermin nâhiyedinde Tel -Hadine

nâm karye ve gayriden otuz bir binde otuz iki ak çe zeâmeti mutasarrıf Ahmed veled

mutasarrıf Mehmed keylâdî Çukadar şehr -i yârından bilâ- veled fevtinden mûma-ileyh

Mehmed veled Ahmede doksan beş senesi muharreminin on dokuzuncu gününde tevcih

ve ba‛de dergâh-ı muallâm müteferrikalığı geregi ilhâk ve hâ lâ berât-ı şerîfemle

üzerlerinde olub zeâmet-i mezbûra bir-vecihle dhil olunmak icâb itmez iken bu esnâda

maktûl-ı mezbûrun oğlu iddiâsıyle (boş) nâm kimesne zuhûr ve iddiâsını masraf

yedinde dahî Alay begi arzı ve sancaklusının muhzırı yoğiken zeâmet -i merkûm babam

mahlûlinden benim hakk sahibimdir deyü def ‛ ve gadr sevdâsında olduğın inhâ ve sen

ki Haleb beglerbegisi mûma -ileyhsin hakîkat hâli Alay begi ve sancaklusından sûal ve

hakîkati i‛lâm olunmak bâbında emr-i şerîfim ricâ ve defter-i hakânî-i amîremde mahfûr

rûz namçe-i hümâyunûma mürâcaat olundukda zeâmet -i mezbûr-ı merkûmesi Ahmed

veled müteferrik Mehmedin maktûlen bilâ- veled fevtinden tarîh mezbûr tevcih ve

dergâh-ı muallâm müteferrikliği geregi ilhâkıyle hâlâ berât -ı şerîfemle mûma-ileyh

Mehmed veled Ahmedin üzerinden olunduğı mestûr ve mukayyid divân -ı

hümâyûnumdan şurûtu muktezâsı sûal olundukda maktûlün terekesi evlâdına

virilmemek içün kanûn olunmayub ancak zeâmet -i mezbûrun mahlûl olduğını hâlâ

Haleb Alay begisi ve defter kethüdâsı bundan ak dem memhûr a‛lâm eylediklerine

101

binâen mümâ-ileyh Mehmed veled Ahmede tevcih ve dergâh -ı muallâm müteferrikliği

geregi ilhak olunmağla bu cûretde iddiâ iden mütevefâ -yı merkûmun sâhih sulbî

oğlumundır ma‛rifetinle sancaklusından şeren ve alenen keregi gibi sûal ve arz ve il‛lâm

ve muhzır olunmasıçün emr -i şerîfim sudûrine muhasebe(?) olunduğı tahrîr olunmağla

mütevefâ-yı mezbûrun hayat-ı fevtinden tereke-i tahrîr olundukda vârisi kemâl olmak

üzere tahrîr ve ru’yet-i sicil olunmuşdur ve eger evlâdı yoğise bu vechile iddiâ-yı

evlâdın iden kimselerden siz ki Haleb beklerbegisi ve Mevlânâ -yı mümâ-ileyhsiz bu

husûsı sicîl-i mahzûzdan tahrîr-i birle tebliğ ve ehâlî-i vilâyetin erbâb ve fevkinden ve

defter kethüdâsı ve Alay begi ve sâir sancaklusından nefhâsidüb sic îl-i mahfûzun bir

sûretiyle i‛lâmını ve cümlenin sâhih muhzırını Der-alîyem irsâl olunmak fermânım

olmağın imdi husûs-ı mezbûrın şekûk ve zannundan ârî sıhhat ve hakîkatine tahrîl ve

fevk ve ıtla‛ matlûb idügü ma‛lûmunuz oldgda ber -minvâl muharrer mütevefâ -yı

mezbûri cihet-i vefâtından terekesi tahrîr olunduğın vârîsi kemâl olmak üzere tahrîr ve

ru’yet-i sicîl sâhib olunmuşdur ve eger evlâdı yoğise bu vecihle iddiâ -yı evlâdın iden

kemâldir bu husûs sicîl -i mahfûzdan yoklayub geregi gibi tahrîri birle tenbi ‛ ve ehâli-i

vilâyetinin dahî erbâb ve fevkinden ve defter kethûdâsıı alaybegi ve sâir sancaklusından

takhâsu birle sicîl-i mahfûzın bir sûretiyle i ‛lâmını ve sâhih muhzırını Der-alîyeme irsâl

mâliyet ve vâki‛an hilâf-ı kalemi alınmak inkâr ve mecânibde olu nmak bâbında fermân-

ı alî yazılmışdır

Vâcib

Fî Evâil-i (RA) Sene 195 (Şubat sonları Mart başları 1781)

S.26 - B.87

Haleb Beglerbegisi (boş) dâme ikbâleye ve Haleb M onlasına ve Haleb Alay

begisine hüküm ki

Abdurrahman ve Abdullatif veledân El-hâc Ahmed nâm kimesneler gelüb Haleb

sancâğında Sermîn nâhiyesinde Selhariye nâm karye ve gayriden otuz bin otuz iki akçe

zeâmet mutasarrıfı babamız Ahmed veled mutasarrıfı Mehmed gelüb kilâdi çukadâr

şehriyârı bundan akdem maktûlen fevt olmağın mutasarrıf olduğı zeâmet -i mezbûri livâ-

i mezbûr Alay begisi Seyyid Mustafa zam ‛ hâneye (…) birle arzını virilmegin emrâr-ı

vakt eyledigine binâen zeâmet-i mezbûr mugâyir şurût-ı bilâ- veled fevtinden Mehmed

veled Ahmed tevcih olunub gadr olunduğın inhâ ve isti ‛lâmı hâvî emr-i münîfim

sudûrini istid‛â ve defterhâne-i amîremde mahfûz rûz-namçe-i hümâyûnuma müracaat

oldukda zeâmet-i mezbûr merkûm Ahmed veled mutasarrıfı Mehmed Kilâdi

102

şehriyârınınmekânûnen bilâ- veled fevtinde Mehmed veled Ahmede işbu sene -i

mübâreke on dokuzuncu gününden tevcih ve dergâh-ı muallâm müteferrikalığı gedügi

ilhâkıyle hâlâ berât-ı şerîfemle üzerinde olduğı mestûr ve divân -ı hümâyûnûmda

mahfûz kuyûd-ı ahkâm müracaat olundukda zeâmet -i mezbûr mümâ-ileyh Mehmed

veled Ahmede ba‛d-ı maktûl mezbûrun evlâdını id diâsıyle (boş) nâm kimesne zuhûr ve

iddiâsını masraf yedinde dahî Alay begi arz ve sancaklusundan muhzırı yoğiken babam

mahlulinden benim hakk sahibimdir deyü ref ‛ ve gadr irâdesinde olduğın gedükli

mûma-ileyh Mehmed veled Ahmed bundan akdem zeâmetden inhâ ve isti‛lâmı

mütezammın emr-i şerîfim sudûrini lede’l -istid‛â divân-ı defter-i hakânîden ve sûalimi

divân-ı divân-ı hümâyûnumdan ba‛de’l-ihrâc fetvâ-yı mezbûrin hîn-i fevtinden tereke-i

tahrîr olundukda vârisi kimâr kemâl olmak üzere tahrîr ve ru’yet -i sicîl olunmuşdur ve

eger evlâdı yoğise bu vechile iddiâ -yı evlâdın iden kimâldir bu husûs sicil -i mahfûzdan

tahrîr bilâ- tesbi‛ ve ahâli-i vilâyetin erbâb ve fevkinden ve defter -i kethüdâsından ve

alay begi ve sâir sancaklusından nefhas idüb sicil -i mahfûzun sûretiyle i‛lâmına ve

cümlenin sâhîh muhâzırını Der-alîyeme irsâli iylemeleriçün işbu sene -i mübâreke evâil

rebi‛ü’l-evvelinden emr-i şerîfim verildigi fikîr ve divân-ı hümâyûnumdan şerât -ı sûal

konuldukda zeâmet-i mezbûrin mahlûl olduğını hâlâ fetvâ -i mezbûr Alay begisini defter

kethûdâsı bundan akdem memhûr i ‛lâm eyledigine binâen karakolât-ı kethüdâ-yı sadr-ı

alî Mehmed veled Ahmede tevcih ve dergâh -ı muallâm müteferrikalığı gedügi dahî

ilhâk olunmağla sen ki Haleb beglerbegisi mûma -ileyhsin husûs-ı mezbûr ma‛rifetinle

sancaklusundan geregi gibi sûal ve merkûmun Abdurrahman ve Abdullatif mütevefâ -yı

merkûmun sâhîh sulbî oğulları olduğı sâbit ve mütehakkık olur ise kazâ -yı i‛lâm ve

züamâ ve erbâb-ı timâr ve çeri başısı muhzır ve alay begisi arz iylemeleri çün emr-i

şerîfim sudûrine hüccetim olduğuma tahrîr olunduğına binâen şurûtı mûcebince

isti‛lâmı hâvî fermân olunmağın zeâmet -i mezbûr mahlûl olduğını hâlâ Haleb alay

begisi vezir kethüdâsı mukaddemâ memhûr i ‛lâmlarıyle inhâsına mebnî karakolat

kethüdâsı sadr-ı alî Mehmed veled Ahmede bivech -i ve dergâh-ı muallâm

müteferrikalığı gedügi dahî ilhâk olunmağla iddiâ -yı evlâdın idenler kemal olduğına

isti‛lâm zamanında gedüklü-yi mûma-ileyhin istid‛âsına mebnî ber-minvâl meşrûh

bundan akdemce sudûr iden emr -i şerîfim ve şurût-ı mer‛iyeye nazaran husûs-ı mezbûri

siz ki Haleb begler begisi ve kadîsı ve Alay begisi mûma -ileysiz sancaklusından ve

erbâb-ı vukûfından keregi gibi suâl ve merkûmun Abdurrahman ve Abdullatif fetvâ -yı

mezbûrin sahîh sulbî oğulları olduğı an dü’ş-şer‛î sâbit ve mütehakık olur ise cânib-i

103

şer‛den i‛lâm ve alay begisi Der-alîyeme arz ve züamâ ve erbâb -ı timâr ve çeribaşısı

muhzır bedel-i inhâya mürâselet ileyüb şurût -ı mer‛iyeye münafî ve evâmir -i alîye

muhâlif akçeye tamamen hatır ve gedükli ri âyeten aher tarafına gadr ve himâyeden

aldığının hilâf-ı kaleme alınmakdan infâ ve mücânibet olunmak bâbında fermân -ı alî

yazılmışdır

Vâcib

Fî Evâsıt-ı (RA) Sene 195 ( Mart başları – ortaları 1781)

S.26 - B.88

Ravendan Kadîsına hüküm ki

Erbâb-ı timârdan Süleyman Ebu Mehmed nâm sipâhi gelüb Haleb sancağından

Ravendan nâhiyesinden Hacı Kendi nâm karye ve gayriden altı bin akçe berât -ı şerîf-i

alîşân-ı alî mutasarrıf oldığı timârı mülhakâtından yine nahiye -i mebûre tabi‛ defter-i

icmâlde dört bin akçe yazar k arye-i Sekerhan ve üç bin beş yüz akçe yazar karye -i

Ma‛yal bir görilüb yedi bin be ş yü akçe yekûnundan iki bin altı yüz akçesi ifrâz ve

timârından baş kâlemi olub on iki kirât ile iki bin beş yüz elli bin beş yüz ile dokuz akçe

yazar sâbıka ol diger karye -i Hacı Kendi ve altı yüz akçe yazar mezra ‛-i İkemet iki tâm

ve otuz yüz kırk akçe yazar mezra ‛-i Karcık ve (…) ve dört yüz akçe yazar mera ‛-i Kulı

nâm biner yüzden der-nezd-i iki tâm ile bir görilüb altı bin sekiz yüz akçe ber -icmâl ve

yedi bin altı yüz akçe yekûn mezbûrun bin dokuz yüz akçesi dahî ifrâz ve yine her

Savendan nâhiyesine tâbi‛ karye-i malın çekerü ve ma‛ gayriden bir görilüb alt ı bin akçe

oldahî ber-icmâl ve yine yekûn mezbûrın bir akçe dahî iki bin dokuz yüz doksan dokuz

akçesi ifrâz ve ma‛ arîf bir görilüb yedi bin dokuz yüz akçe ol dahî başka ber -icmâl ve

altı bin sekiz yüz akçe yazar icmâl -i ikrâr altı bin akçe sipâhi -i merkûm Süleyman veled

Mehmed timârı sekiz yüz akçesi dahî Malatya ve Maraş ve Haleb sancâklarından Kasye

ve gayri nâhiyeden Taktacık nâm karye ve gayriden seksan dört bin dört yüz kırk üç

akçe zeâmet-i mıtasarrıf divân-ı hümâyûnum kaleminin kırk nefer melâzımlarından gari

meşrûh Osman ve gayrinin ve altı bin akçe yazar icmâl te’tibinin icmâl yüz olmak üzere

iki bin akçesi Antakya nâhiyesinde Aydiye nâm karye ve gayriden sekiz bin akçe timâra

Mutasarrıf Mehmed Emin veled Abdullah ve üç bin akçesi Ravendan nâhiyesinden

Ebkil nâm karye ve gayriden altı bin elli akçe timâra mutasarrıf Süleyman ve bin akçesi

dahî Haleb Yazıla nâhiyesinde Serdib nâm karye ve gayriden on altı bin yedi yüz

doksan bir ber-vech-i tekmîl yigirmi bin akçe zeâmete mutasarrıf İsmail veled

Abdulmennan kayd üzere ve yedi bin dokuz yüz doksan dokuz akçe yazar icmâl

104

te’tilinin altı bin akçesi Ravendan nâhiyesi ne tâbi‛ Sekercan nâm karye ve gayriden elli

bin akçe timâra mutasarrıf Hüseyin veled Veli ve bin dokuz yüz doksan dokuz akçesi

yine nâhiye-i mezbûra tâbi‛ Sekercik nâm karye ve gayriden yedi bin üç yüz yügürmi

dokuz akçe timâra mutasarrıf Mehmed veled Ali kirâtın olduğı defter-i hakânîden

mugayîr ve sipâhi-i merkûm Süleyman veled Mehmed kurâ ve mezâri ‛-ı sâbık ber-

mûceb defter-i hakânî müşterekleriyle zabt ve vâki ‛ olan mahsûlât rüsûmât ından berâtı

yazusundan hissesine düşeni ve on ve defter mûcebince ahz ve kab itmek mûrât

eyledigin dahî olunmak icâb itmez iken müşterekleri olan mezkûrun sâbıkü’z -zikr kurâ

ve mezâri‛dan vâkî olan mahsûlât ve rüsûmât ından berâtları yazularına göre hisselerine

düşeni kanûn-ı defter mûcebince ahz ve kabzına kanâat itmeyüb her yerleri berâtları

yazularından ziyâdeye tecâvüz ile bundan berâtı yazusına köre hissesine isâbet iden

mahsûl ve rüsüma dahî halen defter -i hakânî fuzûlî müdâhale ve ahz ve kabzına

muhâlefet ve gadr iyledüklerini bildirüb sâbıkü’z -zikrimizin ve mezâri‛i ber-mûceb

defter-i hakânî müşterekleri mezkûrun ile kendüye zabt ve vâki ‛ olan mahsûlât ve

rüsûmâtından herkese berâtında olan berâtları yazularına göre hisselerine düşeni kanûn -ı

defter mûcebince ahz ve kabz itdirilüb müşterekleri mezkûrunı berâtları yazula rından

ziyâdeye tecâvüz ile bundan berât yazusına göre hissesine düşen mahsûl ve rüsûma

yararlu dahil ve ta‛rîf itdirilmemek bâbında hükm-ü hümâyûnum ricâ ve defter -i hakânî-

i âmîremde mahfûz rûz namçe -i hümâyûn defter-i icmâle mürâcaat olundukda vech -i

meşrûh üzere olunduğı mestûr mukayyîd olunmağın defter -i hakânî mûcebince amel


Vahib

Fî Evâhir-i (RA) Sene 195 ( Mart ortaları – sonları 1781)

S.27 - B.89

Haleb Beglerbegisi (boş) dâme ikbâleye ve Harim ve Antakiye ve Üzeyir

kadîlarına hüküm ki

Nişân-ı hümâyûn verilan defter-i hakânî katiblerimizden Alî Sezayi veled

Abdullah zîde kudrehu gelüb Haleb ve Mar ‛aş ve Kilis sancâklarından Harim ve gayri

nâhiyelerden Hasır nâm karye ve gayriden elli dokuz bin sekiz yüz otuz iki akçe berât -ı

şerîfemle mutasarrıf olduğı zeâmeti baş kalemi olub defter -i icmâlden hâsıl ma‛r-rüsûm

on üç bin akçe yazar sâbıkü’z -zikr karye-i Haştar ve zeâmeti mülhâkâtından Antakya

kazâsı muzâfâtından Kasr nâhiyesine tâbi ‛ hâsıl ma‛r-rüsûm altı bin beş yüz akçe yaza r

karye-i Nakısa ve yedi bin beş yüz akçe yazar karye -i Deyrir ve bin yüz akçe yazar

105

mezra‛ mezra‛-i Hasan der-nezd-i mezra‛-i Kaflu bir görilüb yigirmi bin sekiz yüz akçe

zeâmet ber-icmâl ve timâr mûma-ileyh Kâtib Ali Sezayi veled Abdullah karyeteyn ve

Kilis sancâğında A‛zaz nâhiyesinde altı bin yüz doksan akçe yazılur karye -i Halil ve üç

bin yedi yüz altmış altı akçe yazar karye -i Kavet ve dört bin beş yüz akçe yazar karye -i

Tuğlı nâm diger Suberliye ve dört bin akçe yazar karye -i Havvahir ve yigirmi beş bin

kırk dört akçe yazar deyr-i Mevrimat karyesinin ihzâr olunan on beş bin beş yüz kırk

dört akçesine bir görilüb otuz dört bin akçe zeâmet ber -icmâl ve icmâl-i mezbûrun sekiz

bin akçesi mûa-ileyh kâtib Ali Sezayi ve Abdullah müşterek kayd -ı inhâdan olundığı

defter-i hakânîde mukayyid mûma -ileyhin tarafından doksan beş senesine mahsûben

yetmiş bin sûbaşı (boş) zîde kudrehu karye-i Hasır ve karye-i Naksa ve karye-i Deyrir

ve mezra‛-i mezra‛met der-nezd-i mezra‛-i vukûlü olmayub mezbûremizi lede’l -

müştekile ve Kilis sancağına vâki ‛ karâ-i sâbık olunanı dahi müşterekleriyle zabt ve

vâki‛ olan mahsûlât ve rüsûmâta kanûn ve ahz mûcebince ahz ve kabz murâd eyledigin

hâricden ber-vechile dâhil taarruz olunmak icâb itmez iken icâbü’l -icâb ığrâzdan sene-i

mâziye sûbaşı üzere Haleb sükkânından Sabıka -zâde(boş) nâm kimesne kirâ-i

mezbûreyi tarafından sûbaşısı mezbûrın zabtına vaki ‛ olan mahsûl ve rüsûmât ın ahz ve

kabzına muhâlefet ve arz-ı zülâsine olacağın bildirüb karye -i Hasır ve karye-i Baksa ve

karye-i Deyriye ve mezra‛-i Mezra‛iye Hüseyin der-nezd-i mezra‛-i Kokulu almadığın

lede’l-müşkulâ ve Kilis sancağının vâki ‛ kirâ-i sâbıkü’l-bâkî dahî müşterekliye mûma -

ileyhin tarafından sû başısı mezkûre zabt ve vâki ‛ olan mahsûlât ve rüsûmâtdan kanûn

ve ahz mûcebince ahz ve kabz iddirilüb hilâf -ı defter hane-i amîremden olan sâbık

mütevefa-yı mezkûri ve aherî bilâ- sened bir dürlü dâhil ve taarruz itdirilmeyüb men ‛ ve

def‛ olunmak bâbında hükm-ü hümâyûnum ricâ defterhâne -i mühimmemde mahfûz rûz

namçe-i hümâyûn defter-i icmâle müracaat olundukda veche meşrûh üzere olunduğı

mestûr ve mukayyid olunmağın defter -i hakânî mûcebince amel olunmağın emrim

yazılmışdır


S.27 - B.90


Medine-i Haleb mütemekkini Ermeni tâifesinden (boş) ve (boş) ve (boş) ve dahi

sâir ma‛lûmü’l-esâmi zımmîler gelüb bunlardan kimesneye deyn ve kefîlleri olmayub

ve üzerlerine dahî şe‛an bir nesne sâbit ve zâhir olunmu ş degil iken yine Medine -i

mezbûreden mütemekkin-i iştirâdan (boş) ve (boş) ve (boş) nâm (…) zımmî zuhûr ve

106

takriz ehl-i istid‛â ile efgân ve sizden zımmîlerden ve kâh iki bin ve kâh beş bin guruş

alacağın vardır deyü iddiâ ve terâki ‛ tesyîri ve mevâki‛-i şer‛-i şerîf olduklarından

mesfûrdan mer‛âların şer‛an alana isbât idmeyüb men‛ olduklarından sen ki Mevlânâ-yı

mûmâ-ileyhsiz sizi bin beliye -i muârrifetden men‛ eyledim iddiâ olunan akçenin

resmini viriniz deyü hilâf -i şer‛ ve kanûn sarfından teaddî olduğı ve bu bâbdan

da‛vâsına sûalin şeyhü’l-islâmdan tevcihen akid olunmak hükm-ü hümâyûnum ricâ

eyledigini acilen mahallinde şer ‛le görilmek içün yazılmışdır.


S.27 - B.91

Haleb Mollâsına hüküm ki

Halebü’ş-şehbâ tüccârından Seyyid Hasan zîde şerefe gelüb bu şerî ki Haleb

timârından Mehmed Şeyh oğlu El-hâc Ömer nâm kimesne yüz yigirmi beş senesinde

istikrâz eyledigi ma‛lûmü’l-mikdâr guruş beher sene üzerlerine devr -i şer‛î ve ilzâm

ribh olmuş degil iken mezkûr bilâ- devr-i şer‛î mürâbaha nâmıyle aldığı on altı bin

guruş asıl mâlı tecâvüz itmekle bu dahî ma ‛rifet-i şer‛le muhâsebe rûyet ve ald ığı akçe

asıl mâla zulm ve taarruz ziyâdesini mezkûrden almak isteriken mezkûr ru’yet -i hesâbın

imtina‛ ve gadr külli eyledigini bildirüb şer‛le hesâbı görilüb bilâ- devr şer‛î murâbaha

nâmıyle aldığı akçe asıl mala zulm ve taarruz ve ziyâdesi aldırılub edâ -yı şer‛ ihkâk-ı

hakk olunmak bâbında hükm -ü hümâyûnumdan ve divân -ı hümâyûnumdan sûal

oldukda husûs-ı mezbûr mahallinde şer‛le ru’yet ve bundan mukaddemâ şerîki mezbûr

el-hac Ahmedden istikrâz eyledigi akçe beher sene devr-i şer‛î ve ilzâm-ı rıbh olmuş

degil ise min ba‛d-ı murâbaha taleb olunmayub ve eger devr -i şer‛î ve ilzâm-ı rıbh

olunmuş ise dahî senede onu bir olunmakdan zîyâde murâbahaya ruhsat ve devr -i şer‛î

ve ilzâm-ı rıbh olunan senelerde onu on bir buçukdan ziyâde ve devr -i şer‛î ve ilzâm

zıbh olunmayan senelerde murâbaha nâmiyle olduğı akçe asıl mâl zulm ve (…)

zimmetlerinde ba‛de’l-muhâsebe-i ziyâde zuhûr iden akçe ba ‛de’l-devr-i şer‛î

olunmayub ihkâk-ı hakk olunmak içün mukavele virilen fetvâ -yı şerîfe mûcebince

mahallinde şer‛le havâle ile emr-i şerîf yazıla gelmişdir deyü tahrîr olumağla mahallinde

şer‛le görülmek içün emr-i şerîf yazılmışdır


S.27 - B.92

Haleb Vâlisine ve Haleb Monlâsına hüküm ki

107

Haleb eyâletinde vâki ‛ Karamut hânı civârında sâkin-i Bektaşlı aşîreti

eşkiyâsının bu esnâda Haleb tarafına giden birüsi kâr veyâ benden giriftâr idi i ‛tisâbları

olan harîr ve aşyâ-yı sâire ma‛rifet-i şer‛ ve sen ki vezîr-i müşârün-ileyhsin ma‛rifetinle

zâhire ihrâc ve tahsîl olunmak bâbında şeref sudûr iden emr -i şerîfemle mübâşir ta‛yîn

olunan dergâh-ı muallâm kapucubaşılarından Zebuz İbrahim dâme mecde takdîm

eyledigi bir kıt‛a takrîri mefhûmundan gayr ı merkûmenin mukaddemlerinden bir def ‛a

dahî bu mukavele mukarinlerini zuhûrine binâen Rakka iskânlarını nâtık emr -i şerifim

sâdır olmuşiken icrâ olunmayub ala hâle kaldığından bi -haşr-i atî bu def‛a dahî iskân ve

emr-i şerîfim ısdâr olundığı sûretde hem deger sudûr lerinden emr-i şerîfimin kemâhu’l-

matlûb suhûlet ile intikâl ve icrâsına murâd ve hem taraf cârimin hakkına isâbed

olacağını terkîm ve’ş-şiâr divân-ı hümâyûnum kaleminde mahfûz kuyûd -ı ahkâma ve

istikrâz olunduğda Kapucubaşı mûma -ileyhin ber-vech-i müceddidemde merkûmeye

me’mûrini hâvî çetr rûz mukaddem başka ve fî el -asr Rakka sükkânından iken ba ‛de

terk-i evtân ve Karamut hânı civârında mekân idüb ebnâ -i sebep ve ahâli-i memlekete

irsâl muzarrat ve hasâratüzere olan sâbıkü’z -zikr Bektaşlı cemâati ehâlilil erinin def‛a

şurûd ve mukarrinleri zamanında mîr mîrândan Maraş beglerbegisi esbâk Rışvanzâde

Süleyman Paşa ve me’mûr mi ‛yânı kılınan sâir zâbıtân ve yol beylikleri ma ‛rifetleriyle

Rakkaya iskânları bâbında altmış altı senesi Evâhir-i şa‛bânında başka emr-i ale’t-taksir

emr-i şerîfim verildigi mestûr ve mukayyid ve bu sûretde cemâat -i mezbûr eşkiyâsının

ber-vech-i muharrer garez ve gâret eyledikleri mâl ve eşkiyâlıkdan ise sâdır olan emr -i

şerifim mûcebince ba‛de’l-esâtir ve me’mâ-yı kadîmleri olan Rakkaya ubûr ve iskânları

iktizâ ider ise hakikat-i keyfiyeti Der-alîyeme arz ve i‛lâm olunmak üzere isti‛lâm ı hâvî

emr-i şerîfim mûcebince sudûrini bi’l -fikr baş defterdârım olan El-hâc Es-seyyid

Mustafa dâme uluheye bi -kusûr istid‛â itmekle veche meşrûh üzere arz ve i‛lâm

olunmak fermân olunmağın siz ki müşâr ve mevlâna -yı mumâ-ileyhsiz ber vech-i

muhrrer işkiyâ-yı mezbûrtânın i‛tisâb eylediklerini emvâl ve eşyâ-i sâdır olan diger emr-

i münîfem mûcebince ma ‛rifet-i şer‛le ba‛de’l-istirdâd ve me’vâ-yı kadîmleri olan

Rakkaya ubûr ve iskân ve muktezi iktizâ itdirir ise hakikat-i keyfiyet-i alî veche meşrûh

Der-alîyeme arz-ı mübâderet iddirmek mukaddem ve göçer sudûr iden evâmir şerîfemin

nakîl vâhidâsına ehâtirim ve vakt ve i ‛mâs ve müsâmaha ister ve hatır ve riâyet ve

Haleb vâlimiz ve ru‛yetin ile ve def‛in salâmetin (silik) ve mübâ‛id idenler bâb ında

fermân-ı alîşân yazılmışdır

Fî Evâhir-i (CA) Sene 95 ( Mayıs ortaları – sonları 1781)

108

S.28 - B.93

İdlib ve Şuur Kadîlarına ve sadr-ı esbâk Köprili Mehmed Paşa ve oğlu F azıl

Ahmed Paşa vakıflarından Eyâlet-i Halebde vâki‛ İdlib ve Şuur ve kâimakâm

mütevâlileri olan (boş) ve (boş) zîde kudrehuya hüküm ki

Ricâl-i devlet-i alîyemden sâbıka silahdâr ağası olub müşârün -ileyhümânın

evkâfı mütevellisi olan mîr Abdulvahid dâme me cdehu südde-i saâdetime hühürlü arz-u

hâl idüb evâkıf-ı mezbûre mülhâkâtından mârü’z-zikr İdlib ve Şuur mukataaları

emvâlinden şart vâkıf mûcebince beher sene Mekke -i Mekerreme ve Medine -i

münevvere ehâlilerine ta‛yîn ve ber-mutâd saka başıları yediyle irsâl ve isâl olunagelan

sure-i reâyâ-yı vakfın ekserî fıukâra ve zî-iyâl ve ba‛zıları dahî a‛yân ve mütegallibe ve

müfsid-i beldeye müsteniden ve ba‛zıları dahî huşûnet üzere olduklarından vakt ve

zamânıyla edâdan muhâtelelerinden nâşi sure -i mezbûre sakabaşıların hüccâc-ı

Müslümân ile oltarafa vürûdlarından mukaddem cem‛ ve tahsil ve hazır ve amâde

ittirilmek içün beher sene isti‛câle hâvî emr-i şerîfim sudûrini mu‛tâd olmaktan nâşi

sâbıkı misüllü vakf- mezbûrların mukâtaatı mâlından doksan beş senesine mahs ûben

kadîmisi üzere işbu sene-i mübârekede dahî yerlü yerinden cem‛ ve tahsîl ve sakabaşılar

ve varıncaya dek tehiye ve amâde ve hîn -i vürûdlarında bilâ- te’hîr teslîm ve

teslîmâtlarını müş‛îr yedlerinden sened-i mu‛tâde ahz olunub sürre-i mezbûrenin

tahsîlinden mümânaat ve muhâtele ile ibtâle bâ‛is ve bâdi olmamaları gibi te’dîb

olunmaları içün mukaddemâ sâdır olan emr -i şerîfim mantûkı üzere müceddiden hükm-

ü şerîfim sudürini istid‛â divân-ı hümâyûnumda mahfûz kuyûd-ı ahkâma müracaat

olundukda doksan bir senesi Evâhir-i recebinde ber-vech-i meşrûh emr-i şerîfim

verildigi mestûr mukayyîd olunmağın mukaddemâ sâdır olan emr -i şerîfim mûcebince

amel olunmak fermânım olunmağın i mdi siz ki kâimakâm mûma-ileyhâsız beher sene

fukâra Harameyn-i muhtâremeyne irsâl ve isâli mûtâd olan sure-i merkûmeyi ‛acâleten

ve müsreeten yerlü yerinden cem ‛ ve tahsîl ve Sakabaşılar vürûdundan mukaddem hazır

ve amâde ve Sakabaşılar vürûdlarından bilâ- te’hîr teslîm ve teslimlerine müş‛ir

yerlerinden sened-i ahz idüb avk ve te’hîr olunmamağla mûceb-i vürûdundan

mukaddem hazır mûceb olur hareketden mübâedet ve tahsîline muhâlefet ve muhâlefet

idenleri te’dîl ve tenkîr birle emr-i şerîfemin infâz icrâsına ih timâm ve dikkât ve ihmâl

ve müsâmahadan gayetü’l -gâya hazer ve mücânibet iylemeniz bâbında emr-i alişân

yazılmışdır

Gülabî

109

Fî Evâil-i (B) Sene 195 ( Haziran sonları – Temmuz başları 1781)

Der-kenâr: Tekrâr emr-i şerîf yazılmışdır

Fî 25 (CA) Sene 196 (8 Mayıs 1782)

S.28 - B.94

Haleb Vâlisine Ma‛arretün Mısrin Kadîsına hüküm ki

Züamâdan Hüseyin zîde kudrehu ser saâdetime arz -u hâl idüb mûma-ileyhânın

bâ berât-ı alîşân mutasarrıfı oldığı zeâmeti karyelerinden bin yüz doksan dört senesinde

hâsıl olub ve der-ketb dâr enbâr olmak ma ‛lûmetü’l-ketb öşr mahsûlinde aherden

alâkası olmayub dâhi l olunmak icâb itmez iken yine kazâ -i mezbûr sâkinlerinden

Seyyid Ekrâd Mahmûd dimekle ma ‛rûf kimesne hilâf-ı şer‛-i şerîfe taallül ve fuzûli

müdâhale ve tagallüben zabt ve gadr eyledigin ve bu bâbda da‛vâsına mevâkıf şeyhü’l-

islâmdan fetvâ-yı şerîfesi olduğın bildirüb fetvâ-yı şerîfesi mûcebince şer ‛le görilüb

alıverilüb hilâf-ı şer‛-i şerîfe ve mukayyed fetvâ -yı münif taallül ve muhâlefet

iddirilmeyüb icrâ-yı şer‛ ve ihkâk-ı hakk olunmak bâbında emr -i şerîfim dudûrini

istid‛â itmegin mahallinde şer‛le görilmek emrim şerîf yazılmışdır

Fî Evâsıt-ı (R) Sene 1195 ( Nisan başları – ortaları 1781)

S.28 - B.95

Şu‛ur Nâhiyesi Nâibine hüküm ki

Erbâb-ı timârdan Seyid Mustafa ve Seyyid Mehme Tahir veledlerin kâtib

Mehmed Emin nâm sipâhiler gelüb Haleb sancâğında Şa ‛r nâiyesinde mezra‛-i Masarla

der-nezd-i karye-i Kansub ve gayriden timâra mutasarrıf Kâtib Mehmed Emin vaktinde

eyledikleri icmâlden on bir bin akçesi bin yüz yetmiş iki senesi rebi ‛ü’l-evvelinden

altıncı gününde oğulları merkûmân Seyyid Mustafa ile tahmî nen iki yaşında Seyyid

Mehmed Tahir cebelü ile ber -vech-i ve bâ-berât-ı alî iştirâken üzerlerinden iki mezbûr

sabi Mehmed Tahirin tevcihi târihine nazaran on beş yaşını tecâvüz itmegin nâşî nısf

cebelü gayri bâ fermân-ı alî bâş muhâsebeden doksan iki senes i rebi‛ü’l-ahîrinin yigirmi

birinci gününde def‛ ve terkîn olunub cebelü mutâlebesiyle teaddî rencide olunmak icâb

itmez iken livâ-i mezbûrun cebelü tahsildârları hilâf -ı defter-i hakânî cebelü

mutâlebesiyle mütesellimini teaddî ve rencideden hali olunmadı klarını bildirüb

tahsildâr-ı merkûmenin hilâf-ı defter-i hakânî cebelü talebi ile zâhir olana bildirüb men ‛

vâki‛ olunmak bâbında emr-i şerifim ricâ defter-i hakânî-i âmiremde mahfûz rûz nâmçe -

i hümâyûnum müracaat olunduğın timâr -ı mezbûr veche meşrû‛luğa merkûmâtın

üzerlerinde olduğı mestûr hazîne -i âmiremde mahfüz baş muhâsebe defterlerine nazar

110

olundukda timâr-ı mezbûr mutasarrıfı merkûm Mehmed Tahir mukayyid olan nısf nefer

cebelüsi def‛ ve olunub târih-i merkûmun âlim ve vezîr -i kâimesi i‛tâ ve mezbûr

Mehmed Tahirden cebelü tahsildârları doksan üç senesine mahsûben cebelü

bedeliyesine ahz itmekle sene -i mezbûre mahsûben ahz iyledügi cebelüsi girü redd ve

fî-mâba‛d cebelü mutâlebesiyle rencide olunma ğın ancak doksan üç senesi zi’l -

ka‛desinin on beşinci gününde emr-i şerîfim mezbûrini mukayyid ve divân -ı

hümâyûnumdan kanûn-i sûal olundukda defter-i hakâni-i amîremde Muharrer on bir bin

akçe timâr-i eşkincinin akçe-i merkûmun Seyyid Mustafa ve Sabi Seyyid Mehmed

Tahir veledlerine kâtib Mehmed Emin ber -vech-i iştirâk üzerlerinden iken sabi Mehmed

Tahirin tevcihi târihine nazaran on beş yaını tecâvüz itmekle bâş muhâsebeden

mukayyid olan nısf cebelüsi gayri doksan iki senesi rebi ‛ü’l-ahîrinin yigirmi birinci

günüde bâ fermân-ı alî def‛ ve terkîn olunmağla livâ-i mezbûrdan cebelü tahsildârlarının

cebelü mutâlebesiyle teaddîleri hilâf -ı defter-i hakânî mukayyid kanûn eyledigi tahrir

olunmağın defter-i hakânî mûcebince kanûn üzre amel olunmak içün emr -i şerîf

yazılmışdır

Ramiz

Fî Evâsıt-ı (R) Sene 1195 (Nisan başları – ortaları 1781)

S.29 - B.96


Sen ki mevlâna-yı mûma-ileyh nişân-i umür-ı zidet fezâilesin der- saadetime

mektûb gönderüb sâdât-ı kirâmdan Es-seyyid Ebu Bekir ve Sâ‛id Mehmed zîde

şerefhümâ meclis-i şer‛e varub mûma-ileyhâ Halebde vâki‛ ba‛de’r-dest şehr-idarü’ş-

şakâsı evkâfından olmak üzere rûmî on yedi akçe vazîfe ile bi’d -def‛ad bervât-ı

şerîfemle hatırı olub edâsı hürmet idüb hizmetleri mukâbelesinin müstehakkık oldukları

vazîfelerini vakf-ı mezbûrun halâ kâimakâm mütevellisi olan Medine-i mezbürdan sâkin

Ömer nâm kimesneden mâl -ı vakıfdan taleb ve almak mürâd eylediklerini vakıfdan

merkûm Mehmede ekl ve bel ‛ sevdâsıyla vakf-ı şerîfenin galyesinden asıl mütevelli

Tayzâde Es-seyyid Mehmed Efendinin alacağı vardır deyü vakfına m üşa‛at var iken bin

yüz doksan senesinden berü hilâf -ı şerîf olan taallül ve muhâlefet ve vazîfelerinin nısfî

kat‛a ve gadr külli (silik) şer‛le görilüb mûma-ileyhümânın fermânları mukâbelesinde

mütehak oldukları vazîfeleri her ne ise kâimakâm mütevellî ol an merkûmları mâl ve

vakıfdan temâmen tahsîl ve bi -kusûr alıverilüb icrâ-yı şer‛ ve ihkâk-ı hakk ve ol vechile

olan teklîfim bi-vech-i şer‛î teaddî ve rencide itdirilmeyüb men‛ ve def‛a olunmak

111

bâbında hükm-ü hümâyûnum ricâ virilmek ricâsına vâki ‛ bi’l-iletimâs arz itdirilmek

ahlâf mahallinde şer‛le görülmek içün yazılmışdır

Hüsni

Fî Evâhir-i (R) Sene 195 ( Nisan ortaları – sonları 1781)

S.29 - B.97

Haleb Vâlisine ve Hâleb Mollasına hüküm ki

Haleb kazâsı sâkininden züâmâdan Hüseyin zîde kudret gelüb bu kend ü hâlinden

arzıyle mukayyid ve hilâf -ı şer‛-i şerîf kimesneye vaz‛ ve teaddidi olmayub ber -vech-i

şer‛î teaddî ve rencide olunmak icâb itmez iken yine haleb sükkân ından Seyyid

Mehmed nâm kimesne zuhûr ve üzerine musallat ve dürlü dürlü tezvirât ile hilâf -ı şer‛-i

şerîf ve bi-gayr-i hakk bin beş yüz guruşunı azb -ı ahz ve ziyâde garez ve teaddî

eyledigin ve bu bâbda da‛vâsıyle mevâkıf şeyhü’l-islâmdan fetvâ-yı şerîf verildigün

bildirüb fetvâ-yı şerîfe mücebince şer‛le görilüb mezkûrun hilâf -ı şer‛-i şerîf ve ta‛yîr ve

azâben ahz eyledigi ol mikdâr guruş hakkı temâmâ tahsîl ve bi -kusûr alıverilüb ber-

mûceb vetvâ-yı şer‛-i şerîf ve ihkâk-ı hakk olunmak bâbında hükm -ü hümâyûnum ricâ

eyledigin sen ki vezîr-i müşâr ve Mevlânâ-yı mûma-ileyhsin acilden mahallinden şe r‛le

görümek içün yazılmışdır

Kalemci


S.29 - B.98

Haleb Vâlisine ve Haleb Mollasına ve Harim ve Sermîn ve İdlib ve Şu ‛ur ve

Antakya Kadîlarına hüküm ki

Haleb kasabası sâkininden züemâdan Hüseyin zîd e kudret gelüb bu kendü

hâlinde arzıyle mukayyîd ve hilaf -ı şer‛-i şerîf kimesneye vaz‛ ve teaddîsi olmayub ber-

vech-i şer‛î teaddî ve tecdîd olunmak icâb itmez iken takallüd ve cebîreden Deli bölük

başı Kara Hüseyin ve dimekl arîf kimesne zuhûr -ı kendü hâlinden olmadığından beş yüz

doksan dört senesi ramazân-ı şerîfenin evâilil hilâf -ı şerîf ahz ve bir râs at ve bin yüz

guruş ahz ve ziyâde gadr ve teaddî iyledügin ve bu bâbda da ‛vâsına mevâkıf Şeyhü’l-

islâmdan fetvâ-yı şerif virildügin ve mezbûr zikr oluna n kazâlardan mürûr ve ubûr üzre

olduğını bildirüb olunduğı mahallinde şer ‛le görilüb mezbûrun hilâf -ı şer‛-i şerîf ve bi-

gayr-i hakk ahz eyledigi ol mıkdâr guruş hakkı temâmâ tahsîl ve bi -kusûr kendüye

alıverilüb ber-mûceb fetvâ-yı şerîfe icrâ-yı şer‛ ve ihkâk-ı hakk olunmak bâbında hükm -

112

ü hümâyûnum ricâ eyledigi acilden sen ki vezîr -i müşârün-ileysin ma‛rifetinle


Kalemci


S.29 - B.99

Haleb Monlâsına ve eyâlet-i Halebde vâki‛ sâir Kuzzât ve Nüvvâbına hüküm ki

Avâtıf-ı alîye-i şâhâne ve avâtıf-ı Behiye Tüccârzâde Medîne -i Haleb eyâleti

A‛zâz ve Kilis sancâkları ilhâkıyle sâbıka Trablus Şam beglerbegisi ve Cedîd başbuğusu

olub bu def‛a vâla-yı vüzerâtda ile kable’t-terfi‛ kılınan vezîrim Yusuf Paşa iclâleye

işbu bin yüz doksan beş senesi rebi ‛ü’l-ahîrinin yigirmi altıncı gününde tevcih ve ihsân

hasr ve etem olub vusûl -ı müşârün-ileyheye diger eyâlet-i mezbûreye tarafından bir

mütesellim nasbü’l-ebed ve kazâsı olmakdan nâşi Şeyhbender zâde Numan zîde mecde

mütesellîm nasb olunmak bâbında emr -i şerîf sudûrini müşârün-ileyhin ve Kapu

kethûdâsı olan hacegân-ı hümâyûn-ı muallâ erkânımdan halâ Şu ‛ur emîni Selim Seri

zîde mecdehu bâ arz-u hâl istid‛â olunmakla vech-i meşrûh üzere mütesellîm nasb

olunmak bâbında

Râşid


S.29 - B.100

Haleb Vâlisine ve Ma‛arre nâhiyesi Nâibine hüküm ki

Züemâdan Hüseyin zîde kudrehu gelüb Haleb sancâğında Ma ‛arre nâhiyesinden

Mevasî nâm karye ve gayriden yigirmi yedi bin iki yüz doksan sekiz akçe zeâmet

bedeliye-i şerîfemle mutasarrıf ve hayatta iken bilâ- veled fevtinden bâ arzuhâl Es -

seyyiid Mahmud Nasrani doksan dört senesi recebinin üçüncü gününde tevcih ve

bedelet olundukdan sonra bu sâhib-i emel ve hayâtta vukufu vâki ‛ olunmağla mîr alay

Seyyid Mustafa ile eyâlet -i mezbûrenin timâr defderdârı Mehmedin i ‛lâmları ve züamâ

ve erbâb-ı timârın muhzırları mûcebilerince refîkinden işbu sene -i mübâreke rebi‛ü’l-

ahîrinde dokuzuncu gününde tevcih ve halâ berât -ı şerifemle üzerinde olduğın bildirüb

züâmat-ı mezbûr karyeleri defter -i hakânî ve yerinden olan berât -ı şerîfem mûcebince

kendüye zabt tarihine düşen mahsûl ve rüsûmı kanûn ve ve defter mûcebince ahz ve

kabz itdirilüb merku‛-ı mezbûr Seyyid Mahmûd Nasranî ve ahîrden olan bir ferdî hilâf

defter-i hakânî ve yedinden olan berâtına ve fetvâ -yı şerîfeye mukayyîd bir dürlü dâhil

ve taarrûz itdirilmeyüb men‛ ve def‛ olunmak bâbında emr-i şerifim sudûrini ricâ ve

113

defter hâne-i âmîremde mahfûz rûz namçe-i hümâyünuma müracaat olundukda zeâmet -i

mezbûr ber-vech-i meşrûh tarîh-i merkûm mezbûr Seyyid Mehmed Efendinin

refîkinden kendüye ibgâ ve halâ berât -i şerîfemle üzerlerinde olduğu mestûr ve

mukayyîd olunmağın berâtım mûcebince kanûn üzre a mel olunmağın emrim yazılmışdır

Fî Evâil-i (CA) Sene 1195 ( Nisan sonları – Mayıs başları 1781)

S.29 - B.101

Haleb Vâlisine ve Haleb ve İdlib Mollasına hüküm ki

Mustafa nâm kimesne gelüb Halebü’ş -şehbâda vâki‛ Birün Hân menkûsı

kiyâllıgı sülüs hissesi sülüs vazîfe-i muayyine ile Salih veled Alinin ref ‛inden edâ

merkûm Mustafaya arzuhâl Rumeli kazîaskeri şer ‛iyâtcısı i‛lâmı mûcebince işbu sene-i

mübâreke rebi‛ü’l-ahîrinin on dokuzuncu günü merkûm Mustafaya tevcih ve mâliye

sarfından verilan berât-ı şerîfemle üzerlerinde olduğı Anadolu muhâsebesinin mukayyîd

bulunduğı hân-ı mezbûr kiyâllıgının sülüs hâlifesi yedinde olan berâtı mûcebince

tarafından vekîli olan kimesneye zabt ve sülüs hissesi ‛âid olan rüsûmı ahz ve kabz

itdirilüb muzâfâtından def ‛ olunan kurâdan ve aherden bir kimseyi dâhl ve taarrûz

itdirilmeyüb zâhir olan müdâhale ve akdîlerin men ‛ ve def‛a olunmak bâbında hükm-ü

hümâyûnum ricâ ve defterhâne-i âmirede mahfûz Anadolu muhâsebesi defterlerine

nazar olduğuna binâen kiyâllık -ı merkûm mezbûr Musta faya veche meşrûh tarîh-i

mezbûreden tevcih ve hâlâ berât -ı şerîfemle üzerlerinde olduğu mestûr ve mütekayyîd

berâtı mûcebince amel olunmak içün yazılmışdır.


S.30 - B.102

Haleb Vâlisi vezîre ve eyâlet-i Halebde vâki‛ zikr-i âtî vakıf karyelerinin tâbi ‛

olduğı kazâların Kuzât ve Nüvvabına hüküm ki

Dârü’s-saadetdeü’ş-şerîfem ağası nezâretinde olan evkâfdan sadr esbâk

mutasarrıfı Ramî El-hâc Mehmed paşa vakfından ber -vech-i şurût müteveffiyesi olan

Fatma Hanım dimekle ma ‛rîfe nâm hatûnun südde-i saadetime arzuhâl idüb vakf -ı

mezbûrun Haleb sancâğında taht -ı kazâkire tâbi‛ Kefersan ve Harabu ve Külle ve

Tahmul ve tevâbi‛-i kurâları bin yüz doksan beş ve altı senelerinde tarafından bâ -

temessük mültezimleri olan Bosnevî Osman Ağa ve Hüseyin Ağa dimekle ârîf

kimesneler vakf-ı reayâlarının üzerlerini edâsı lâzım gelan a ‛şâr ve sâir hukûk ve

rüsûmlarını vukûf ve zimmetler mûcebince ahz ve kabz murâd eylediklerinde hilâf-ı

vukûf ve mukayyîd defter dâhil ve taarruz itmek icâb itmez iken icâbından Haleb

114

sâkinlerinden mültezim sâbık Küçük Ali Ağazâde Said Ağa dimekle mevâsûk kimesne

kendü hâlinde olmayub reâyayı tahrîk ve ezlâk ile a ‛şâr ve sâir hukûk ve rüsûmâtının

ahz ve kabzına fuzûli bilâ- setr mümânaat ve teaddîden hâli olmadığın bildirüb men ‛ ve

def‛ olunmak bâbında sen ki vezîr-i müşârün-ileyhsin sana hitâben hükm-ü hümâyûnum

sudûrini istid‛â ve divân-ı hümâyûn kaleminden kanûnı sûal olunduğın mezkûr vakıf

karyelerini icâbından olan kimesneler tahsîl ve irsâl ile üzerlerine edâsı lâzım gelan

a‛şâr ve sâir hukûk ve rüsûmdan kanûn ve defter mûcebince mütevell -i vakıf tarafından

mülteziminden ahz ve kabz bilâ- setr fuzûli mümânaat ve teaddî eyledikleri vâkıf ise

mümânaat kendü hâlinde olub reâyâ -yı tahrîrin ve li-suâl ile üzerlerine edâsı lâzım

gelan a‛şâr ve sâir hukûk ve rüsûmlarından kanûn ve defter mûcebince ahz ve kabz

fuzûlî bilâ- setr mümânaat iylememeleriçün kanûn üzre emr -i şerif yazıyla geldügi tahrîr

olunmağla sen ki vezîr-i müşârün-ileyhsin kanûn üzere amel olunmak içün emr -i şerif

yazılmışdır

Sezayi


S.30 - B.103

Haleb Vâlisine ve Derkuş Kadîsına hüküm ki

Haleb sâkinlerinden Mehmed ve karındâşı Seyyîd Halil zîde şerefhümâ gelüb

kazâ-i mezbûrdan vâki‛ vakfın mütevellisi Şeyh Mehmed nâm kimesne vakıfdan

vakıfiye-i ma‛mûl behâsında mukayyîd akâratından beher sene taraf ve nakd -i icâr

olundukdan degirman ve arsaları dimekle ma‛rûf vakıf arsası ma‛lûm tamamına degin

üzerinde kanun-ı isticâr ve bedel icâr olan sekiz yüz guruş temâmen ahz ve gabz idüb ve

ma‛adayı aher senesi hissesine vakf -ı merkûm mütevellisine edâ ve teslîm kılmak üzere

taahhüd ve temessük itâ ve ber -vechile dâhil olunmak iktizâ itmez iken kazâ -i mezbûr

sâkininden Seyyid Ali ve Abdulvahhab nâm kimesneler uhûr ve icâre temâm olmadan

evvel degirmân ve arsâyı birle mütevelli -i vakıfdan icâr eyledin deyü fuzûli müdâhale

ve zabtına muhâlefet ve teaddî ve rencide hali olmadıkların bildirüb icâre tamam

oluncaya degin arsa-i mezkûre yedinde olan temessük mûcebince kendülere zabt

itdirilüb mezkûrun hilâf -ı şer‛-i şerîf olvechile zâyi‛ üzere müdâhale teaddî men‛ ve def‛

olunmamak bâbında hükm-ü hümâyûnum ricâ eyledigin acîlden mahallinde şer ‛le


Vehbi


115

S.30 - B.104


Halebü’ş-şehbâda vâki‛ ceddî saray Abdullah Mehmed Pa şa evkâfının evlâdında

ve şurûtîn üzere mütevellisi olan El-hâc Abdullatif zîde kudrehu gelüb bu avârız ve sâir

evâmir-i şerîfe mâlı vârisi olan tekâlifde hissesine isâbet ideni a ‛lâ ve’l-ast adâtı

i‛tibârince tahammülüne göre hissesine isâbet iden cem‛ine me’mûre edâda kusûri

olmayub bilâ- emr-i şerîf tekâlif-i mütâlebesiyle teaddî ve rencîde olunmak iktizâ itmez

iken ehl-i örf tâifesi taraflarından dahî bilâ- emr-i şerîf tekâlif-i şerîfe mütâlebesiyle

teaddî ve rencide itdirilmeyüb men ‛ ve def‛ olunmak bâbında hükm-ü hümâyûnum ricâ

eyledigi acilden kanûn üzere amel olunmak içün emr -i şerîf yazılmışdır

Kalemî


S.30/31 - B.105

Hâlâ Haleb Vâlisi Vezîre Yusuf Paşaya ve Haleb Mollasına hüküm ki

Haleb ve Burusa tüccarı taraflarından rikâb-ı kamyâb-ı hüsrevâneme takdîm

olunan arzuhâlleri mefhûmunda birkaç seneden berü eyâlet-i Halebde vâki‛ Karamut

Hânı civârında kâin Bektaşlı Aşireti aşkiyâsı zuhûr ve tüccâr ve sâir ebnâ-i sebîlin

emvâlini gasb ve garez ve katl-i nüfûs ile melûf olmalarıyla eşkiyâ-yı mezbûrenin def‛-i

şerr ve mazerratlarını ve yolların te’mîn ve tak hîrini mutazammın evâmir -i münifem

sâdır ve Karamut Hânı ağalığına merbût şeyhü’l -hadîd mukataası Antakya a‛yânı

Fetullaha tevcih ve ihâle olundukda derhâl neferât ve levâzimat-ı sâiresini tertîb ve

tanzîm ve civâra hareketinde muhâfazasına kayd ve müteahhîd olduğına binâen sâbıka

Haleb Beglerbegisi vezîrim Abdi Pâşâ iclâlehu iltimâsıyla mukataa-i mezkûre merkûm

Fethullaha tevcih ve olvecihle mukataa-i mezkûreye dest-i res‛ gelmemiş civâra

hareketde muhâfaza bilâ- taahhüdünü ifâya taammûm iylemediginde naşi bu eyyâmda

Haleb tarafına irsâl olunan tüccâr-ı merkûme karbânının üzerine mahal-i mezbûrede

Ekrâd-ı merkûme eşkiyâsı hücûm ve yigirmi dokuz denk harîr ve bir tembüleb kırmız

ve iki yüz yaldız altunu ve bir tenlüb yasdıkları ve elli iki katır ve sâir ma‛lûmu’l-

mıkdâr emtia ve eşyâlarını neft ve gâret ve beş nefer tüccâr ve kutı rcuları katl ve i‛dâm

ve eşkiyâ-yı merkûme-i mezbûrenin şerr ve mazarratları gün be gün müzdât ve tüccâr

ve sâir ebnâ-i se’mîlin tarîk-i mezbûrdan mürûr ve ubûrları adîmü’l -imkân ve

mükedderü’l-hâl oldukların inhâ ve eşkiyâ-yı mezbûrenin gasb ve kast eyledikleri

emvâl ve eşyâları zâyi‛ telef olmaksızın tahsîl ve bi-kusûr teslîm olunmak içün emr-i

116

şerîfim sudûrî istid‛â itmeleriyle mahall-i merkûmu tâife-i eşkiyâdan hıfz ve hirâset

eylemek mezbûr Fethullahın lâzime-i zimmeti iken bu def‛a vukû‛ bulan gasb ve gâret

maddesi merkûmun emr-i muhâfazada tekâsül ve tehâvet ve belki tâife -i eşkiyâya

mahfiyyen ruhsat ve iânet iylemesinden neş ‛et eyledigi zâhîr ve redkûn ve tüccâr

tâifesinin ber-vech-i muharrer gasb ve gâret olan emvâl ve eşyâ ve hayvânâtları bâ-

iyâniha tahsîl ve istirdât olunması matlûb-ı hümâyûnum olmakdan nâşi sen ki vezîr-i

müşârün-ileyhsin der-saadetimden ta‛yîn olunan mübâşir ma‛rîfetiyle emvâl ve eşyâ ve

hayvânât-ı mehsûbe her ne ise eşkiyâ-yı merkûmeden ve muâvinlerinden ala -eyyi hâl

tahsîl istirdât ve ashâbına redd ve ihkâk-ı hakk ve keyfiyet-i hal-i sıhhâti üzere (S.31)

Der-alîyem arz ve i‛lâm olunmak ferman olma ğın tevkiden ve ihtimâmen işbu emr-

işerîfim ihdâr ve mübâşir ta‛yîn olan (boş) ile irsâl olunmuşdur imdi ber-vech-i

muharrer eşkiyâ-yı merkûmenin irâde-i ebedî irtisâbları(?) olan emvâl ve eşyâ ve

hayvânâtlarının bâ-iyânihâ zâhire ihrâc ve tüccâr-ı merkûma taraflarına temamen redd

ve teslîmi matlûb-ı pâd-i şahânem idügi ma‛lûmın oldukda bu husûsa kemâl-i i‛tinâ ve

dikkât iderek ma‛rifet ve Der-alîyemden ta‛yîn olunan mübâşir-i mûma-ileyh

ma‛rîfetiyle emvâl ve eşyâ ve hayvânât-ı mahsûbe-i mezkûrenin bi-eyyi vechikân

aynıları eşkiyâ-yı merkûmeden ve muâvinlerinden bûreden muâvenetlerinden zâhire

ihrâc ve tahsîl ve tüccâr-ı merkûme taraflarına temâmen ve kâmilen redd-i ve teslîm

birle ihkâk-ı hakk ihtimâm ve dikkât ve ketfîyet-i sıhhât ve hakikâti üzere Der-alîyem

arz ve i‛lâma mübâderet iyleyüb emvâl -ı mahsûbenin zâhire ihrâcı maddesinde etnâ -i

kusûr ve rehâvetden gâyetü’l-gâye ittikâ ve mücânebet eylemek bâbında

Sani

Fî fî Evâsıt-ı (CA) Sene 195 (Mayıs başları – ortaları 1781)

Der-kenâr: Bektaşlı Aşîretinin Rakkaya iskânları isti ‛lâmı havî emr yazılmışdır

Fî evâhir-i (CA) Sene 195 (Mayıs ortaları – sonları 1781)

Der-kenâr: Tekrâr emr yazılmışdır

Fî evâsır-ı (ZA) Sene97 (Eylül başları – ortaları 1783)

Der-kenâr: İşbu emr-i alî lede’l-vusûl a‛yân-ı (…) müdehâlesine müracaat

olundukda eşkiyâya muâvenet degin vukû ‛unu dahî tecvîz edilmediginden gayr -ı

muhâfazaya müteahhîd olmayub ancak müşârün -iley arşîb-ı redd-i mu‛azzama-i

mezbûrun tevcihini taahhûdüne binâen binâ iderek tahrîr ve emr ısdârıyla hân -ı

merkûmun zabtını haber iderek def‛a anhu ve’l-imrâr ve hân-ı mezkûr zuhûrunda hân-ı

mezbûr emîni neferât-ı kesîre ile irsâl ve eşkiyâ -yı merkûme ile esnâ-yı muhârebede

117

i‛dâm olunub tahrîrleri mahkûm ve olunduğun takrîr ve sâirleri dahî tasdîk ve sicillâta

ba‛de’n-nazâr taahhûdün kaydın olmadığın nâtık olmağın sen ki kadî -i müşârün-ileyhsin

bu emr-i şerîfim vürûdundan sonra dahî vukû ‛u i‛lâm-ı sıhhât ile emre bâis-i şer‛ kılındı

Fî 8 (L) Sene 95 ( 9 Eylül 1781)

S.31 - B.106

Haleb Vâlisine ve Ayntâb Nâiblerine hüküm ki

Kazâ-i mezbûr sâkinlerinden Hacı Mehmed nâm kimesne gelüb b u kendü

hâlinde arzıyle mukayyid ve hilâf -ı şer‛-i şerîf kimesneye vaz‛-ı vaz‛ ve hareketi ve

üzerlerine dahî şer‛an bir nesne sâbit ve zâhir olunmu ş dekil iken Ayntab kazâsında

vâki‛ kal‛a derûnunda sâkin Şeyh Hacı Mehmed ve Hanifi ve Molla Bekir nâm şakî ler

ehl-i örfe istinâdları hasebiyle birbirleriyle yekdil ve yekcihet ve bin yüz seksan

senesinden bunun hilâf şer ‛-i şerîf ve bi-gayr-i hakk üç yüz guruşunu gasben ahz ve

ziyâde gadr eylediklerin ve bu bâbdan i‛lâsına mevâkıf Şeyhü’l-islâmdan fetvâ-yı

şerîfesi olduğın bildirüb fetvâ -yı şerîfesi mûcebince şer ‛le görilüb mezbûrlerın hilâf-ı

şer‛-i şerîf ve b-gayr-ı hakk ahz ve kabz iyledüleri olmıkdâr guruş hakkı alıverilüb hilâf-

ı şer‛-i şerîf taallül ve muhâlefet itdirilmeyüb icrâ -yı şer‛ ve ihkâk-ı hakk olunmak

bâbında amr-i şerîfim ricâ itmegin mahallinde şer ‛le görülmek içün emr-i şerîf

yazılmışdır

Ali

Fî Evâsıt-ı (CA) Sene 195 (Mayıs başları – ortaları 1781)

S.31 - B.107

Ayntab Nâibine hüküm ki

Ayntab ehâlisinden Hanifi zâde El-hâc Mustafa gelüb bundan Ayntab

mahlâtından Yera Mahallesi kurbunda mülkiyyet üzere mutasarrıf olduğı ma ‛lûmetü’l-

hudûdda mülk-i bostânı kadîmi tarîk-i âm olmayub dürûnunda kimesnenin mürûr

eyledigi yoğiken iken bostân-ı mezkûrun cevâreti erba ‛sında olan divâr harâb

oldığından ehâli-i kasabadan ba‛zı kesân bostân-ı mezkûrun dürûnunda müceddiden yol

paye ve mürûr ve ‛ubûr ve olvechile teaddî ve mukaddemâlar ı lede’l-murâfa‛a men‛içün

cânib-i şer‛den cihet-i şe‛iye varılmış iken mücâb olmayub mürûr ve ubur ile bostân -ı

mezbûri harâb ve olvechile gadr oldığın bildirüb men ‛ ve def‛ olunmak bâbında emr-i

şerîfim ricâ itmegin mahallinde şer ‛le görilmek içün emr yazılmışdır

Ali

Fi Evâsıt-ı (CA) Sene 195 (Mayıs başları – ortaları 1781)

118

S.31/32 - B.108

Haleb Mollasına ve Haleb Metropolidler inin dâhil-i iltizâmından olan ve sâir

kazâlardan Kuzât ve ve Nüvvâbına ve bi’l -cümle zâbıtânlara hüküm ki

Metropolidlerin yedlerine i ‛tâ olunan berâvât ve evâmîr -i şerîfe mantûklarınca

himâyed ve siynetleri ve şurût -ı mukarrerelerinin icrâsı lâzım iken Asitâneden mukim

millet-i Rum Metropolidleri taraflarından mukaddemâ takdîm olunan mehâzır -gûne

arzuhâlleri şer‛-i şerîfe mugâyir-i beratın ve bilâ- fermân Metropolidlerin mahall -i

sâireye ihzâr itmegin ve bahâne -i ahere ile kazâ-i be kazâ hâsır ve Metropoli dlik

reâyâsına hilâf-ı şer‛-i şerîf meblağ-ı kesîre ahzî misüllü hâlet -i vukû‛iyle izrâr

olunduklarından edâ-yı umûr ve icrâ-yı deynlerine kudret-yâb olamamakdan oldukları

tahrîr ve inhâ olunmakla Metropolidlerin yedlerinde olan berâtları şurûtuna menfî ve

bilâ- emr-i hüsn ve ihzâr ve teklîf ve emvâl -i mirîye ve rüsûmât-ı muknine siyâkından

buyruldu ve emr-i ehemine hüccet yerine taleb ile tecrîm ve takdîmden ve cihât -ı sâire-i

zâleme ile rencideden mübâ ‛adet ve gerek mezfûrlar ı ve gerek olan zimmete reâyay ı

tecrîm ve akçelerin zabtı husûsına ale’d -devâm i‛tinâ ve dikkât ve zâbıtân taraflarından

ve gayriler (…) mugâyir -i ferman harekete ve Metropolidin ve reâyâya zulme cür’ederi

olur ise te’dîbinden lâzımelerinin icrâsı içün ism ve şöhretleriyle der - alîyeme arz ve

i‛lâm olunmak üzere te’kîd ve tehdîdi hâvî mufassal ve me şrûh Rum ili ve Anadoluda

vâki‛ kuzât ve nüvvâb bi’l -hücce ve zâbitânına hitâben bin yüz doksan dört senesi

Evâhir-i rebi‛ü’l-ahirinde evâmir-i şerîfem sâdır olub mugâyiri bir dürlü hareket

olunmak icâb itmez iken bu def ‛a İstanbul ve tevâbi‛i Rum Patriği Der-alîyemde mukîm

cemâat Metropolidlerinin derbâr -ı adalet-mezâd-hüsrevâneme takdîm eyledikleri

memhûr arzuhâllerinde Haleb ve tevâbi ‛î Metropolidi Agos nâm râhib taht -ı iltizâmında

olan mahallerde mütemekkin reâyâ tâifesinden mâl -ı mîrî ve sâir rüsûmât mu’tâde -i

sâireyi tahsîl murad eyledikde ve siz ki Mevlânâ-yı mûma-ileyhsiz tarafınızdan verilan

mürâsele ve zâbit ve câniblerinden dâhi buyruldı i ‛tâsı ile mukaddemâ şeref sudûr iden

emr-i münîfimce mugâyir meblağ-i vâfîre mutalebesiyle kendüye ve tarafından nasb

eyledigi vekillerine taaddî ve cebr olunduğunda inhâ ve yedlerinde olan berât ve

evâmir-i şerîfem mûcebince mâl -ı mîrî ve rüsûm-ı mugnînesi tahsîle siyakında buyrıldı

ve mürâsele zınnında Metropolid-ii mezfûrdan ve digerinden bir habbe ve bir akçe taleb

olunmayub her halde himâyet ve siyânete (S.32) ve iânet olunmak bâbında mukaddemâ

sâdır olan emr-i şerîfim mûcebince müceddeden hükm -ü hümâyûnum sudûrini istid ‛â-yı

119

inâyet ve divân-ı hümâyûnunmadan mahfûz kuyûd -ı ahkâma mürâcaat olundukda tarîh -i

mezbûrde ber-vech-i meşrûh evâmir-i şerîfeme sâdır oldıduğı müş ‛îr ve mukayyed

olunmağın mukaddemâ sâdır olan emr -i şerîfim mûcebince amel olunmak içün emri alî

yazılmışdır

Kalemî


S.32 - B.109

Haleb Kadîsına ki

Müceddiden binâ ve inşâ olunan mederese -i celîlemin müceddeti olan sâdât -ı

kirâmdan Es-seyyid Maksûd Hemşire-zâde Es-seyyîd Ömer zîdet siyâdenenin ve

mûma-ileyhin Halebü’ş-şehbâ kasabası toprağında bi’d-def‛at zabt ve tasarruflarında

hâne-i avârızına bağlu tekâlife alınmak icâb ider kadîmî reâyâ fazl -ı emlâk ve arâzîleri

olmayub tekâlife talebiyle teaddî icâb itmez iken kasaba -i mezbûre ehâlisi taraflarından

hilâf ve kânûn hisse-i tekâlif ve ehl-i örf tâifesi taraflarından dahî bilâ- emr-i şerîf

tekâlif-i şerîfe mütâlebesiyle teaddî ve rencideden hâli olmadıkların inhâ olvechile olan

taaddîleri men‛ ve def‛ olunmak bâbında hükm-ü hümâyûnum ricâ ve divân -ı

hümâyünum kaleminden kânû n-ı suâl olundukda mûma-ileyhânın ve Hemşire-

zâdesinde Halebü’ş-şehbâ kasabası toprağında bi’d -def‛at zabt ve tasarruf ında

avârızhânesine bağlu tekâlif iltihakk icâb ider kadîmî reâyâ fazl -ı emlâk ve yerleri

yoğise kasaba-i mezbûr ehâlisi emr-i şerîfle vârid olan tekâlifden hisse ta ‛yîni ve ehl-i

örf tâifesi taraflarından dahî bilâ- emr-i şerîf tekâlif-i şerîfe mütâlebesiyle taaddîleri

mugâyir-i kanûn eyledigi tahrîr olunmağla kanûn üzere amel olunmak içün yazılmışdır

Nesimi


S.32 - B.110

Haleb Vâlisine ve Antakya kadîsına hüküm ki

Antakya kazâsı ehâlisi gelüb yine Antakya sâkinlerinden maktûl Kara İbrahim

oğlu Fethullah ve karındaşı oğlu Süleyman ber -vech-i seneden birle başlarında Müslîm

ve müslîf sekbân-ı cem‛ ve bunların ba‛zılarını birer behâne ile tecrîm ve tahsîllerini bi -

gayr-ı hakk katl ve taarruzların arzını heman ve güna gün zulm ve taaddîleri lede’l -inhâ

mezbûrlarında Cira Kal‛asına kal‛a-bend olmuşlar iken ber-takrîb ıtlâf ve ziyâde zülm

120

ve taaddî ihbâr eylediklerinden halleri perîşân ve terk -i evtân idenlerin evlâd ve iyâl ve

ta‛lifatlarına eşid ukûbetle mukâbil eylediklerin inhâ ve ‛ibânet istid‛â eyledikleri

acilden sen ki vezîr-i müşârün-ileyhsin aher husûs-ı me’mûr kapucubaşı mübâşiri yle

merkûmenin keyfiyet-i halleri ba‛zı ehâlilerin ifhâs ve suâl ve aher tarafın gadr ve

himâye olunmayarak hâl -i zâhire ihrâc ve ithâl üzere der -saâdetime arz ve i‛lâm

olunmak fermânım olunmağın imdi sen ki vezîr -i müârün-ileyhsin ma‛rifetin ve aher

husûsa me’mûr kapucıbaşı-i mûma-ileyh mübâşeretiyle merkûmânın keyfiyet -i hâlleri

bi-arz-ı ehâliden efhâmî suâl ve aher tarafını gadr ve himâye itmeyerek hakîkat -ı hâlim

zâhirü’l-ihrâc ve ithâl üzere der-saadetime arz ve i‛lâm eylemek bâbında fermân-ı alîşân

yazılmışdır

Nesimi


Der kenâr: Sa‛lâm-ı şerîfin tekrar yazılmışdır

Fî Evâsıt-ı (C) Sene 95 (Haziran başları – ortaları 1781)

S.32 - B.111

Haleb Vâlisi Vezîre Sermin Kadîsına hüküm ki

Sâdâret-i kirâmdan Seyyid Mehmed Emin zîde şerefe gelüb Sermin kasabasında

vâki‛ ma‛lûmü’l-hudûd mülk hamamı fî el -asl (silik) dahî Halîli Seyyid Hüseyin

Saracdan alub mutasarrıf olan babası Es -seyyîd El-hâc Mehmed ibn-i El-hâc Ahmed bâ

makûlâ bin yüz yetmiş altı senesi cem âziye’l-evvelinin yigirmi dokuzuncu gününde

İstanbulda hamam-ı mezkûrun cümlesini bey‛ bâbında kat‛î ve himmet-i şer‛iyye ile

otuz guruşa oğlu merkûm Seyyid Mehmed Emine bey ‛ ve teslîmi setr idüb bir dürlü

dahl icâb itmez iken şahdî karındaşları ve gerek a heri ber-vech-i şer‛î müdâhale gadr

sevdâsında olduklarına bildirüb cihet -i şer‛iye mûcebince amel olunub hilâf -ı şer‛-i şerîf

ve mugâyir-i cihet-i şer‛iye mezbûrları bir dürlü müdâhale itdirilmeyüb men ‛-i vâki‛

olunmak bâbında hükm-ü hümâyûnum ricâ eyledigi ecilden mahallinde şer ‛le görilmek

içün emr-i şerîf yazılmışdır

Nişâncı


S.32 - B.112


121

Haleb sükkânından Seyyid Taha nâm kimesne gelüb yine Haleb sükkân ından

Saray Sarafi sarrâfı nâm Yahûdi zimmetinde yüz seksan beş senesinden berü ber -mûceb

defter-i akârdan alacak hakkı olub def ‛atle taleb olmak murâd iddigin günagün illet ve

bahâne ile avk ve tâhir li -ipdâl-ı hakk ve gadr-ı kelli sevdâsında olduğın bild irüb

mesfûrun zimmetinde olan ber -mûceb defter-i mufassalda olmikdâr guruş hakkı temâma

tahsîl ve bi-kusûr kendüye alıverilüb iclâ-yı şer‛ ve ihkâk-ı hakk olunmak bâbında

hükm-ü hümâyûnum ricâ eyledigi acilden mahallinde şer ‛le görilmek içün emr-i şerîf

yazılmışdır.

Hilmi

Fî Evâhir-i (CA) Sene 195 (Mayıs ortaları – sonları 1781)

S.33 - B.113


Mahrûse-i İstanbulda vâlide hanından mütemekkîn Tüccârzâde Es-seyyid

Abdurrahman zîde şerefe gelüb Medine -i Haleb sâkininden Mühürdâr Mustafa nâm

kimesne zimmetinde bin yüz doksan altı senesinden berü bâ -temessük iki bin yüz elli

guruş alacağı olub meblağ-ı merkûm tesfîlesinde Medîne -i mezbûre mahallesinde

Karafra(?) mahallesinde vâki ‛ mülkinakara mutasarr ıf olduğı bir bâb menzîlini idhân ve

yine Medîne-i mezbûre sâkinlerinden Trablusî oğlu Seyyid Mustafa nâm kimesne

zimmetinde dahî bâ temessük bin yedi yüz guruş ve yine Medîne -i merkûm

sükkânından Gözübüyük Ali nâm kimesne zimmetinde bâ temessük bin yüz elli guruş

hakkı var iken kable’l-edâ mezkûrân Mühürdâr Mustafa ve Gözibüyük Ali defân ve

terekelerini Medîne-i mezbûr sâkinlerinden vereseleri ma ‛lûmü’l-esâmî kimesneler ahz

ve kabz itmeleriyle meblağ-ı merkûmemi verese-i mezbûrelerden ve merkûm Seyyid

Mustafadan mütâlebe ve ah z ve kabz ve menzîl-i mezkûrin devr-i(?) teslîm murâd

eyledikin bilâ- şer‛î virmegin taallül ve lede’l -murâfa‛a edâya bedeliye-i şer‛î

olunmuşdur adem-i i‛tâ‛at ve ibtâl-i hakk ve gadr külli eylediklerin ve tarafdan

Cabbarîzâde Seyyid Mustafa nâm kimesneyi vekîl eyledigin bildirüb ve aher husûsu ile

li-etrâf me’mûr mübâşir ma‛rifetiyle mahallinde şer‛le rü’yet ve edâya şer‛î ve ihkâk-ı

hakk olunmak bâbında hükm -ü hümâyûnum sudûrini istid ‛â itmegin aher husûsayla

me’mûr mübâşir ma‛rifetiyle mahallinde şer‛le görilmek içün emr-i şerîf yazılmışdır

Rafiki


122

S.33 - B.114


Nişân-ı hümâyünum verilan dergâh-ı muallam müteferrikelerinden Mehmed

veled Ahmed zîde mecdehü gelüb Haleb sâncağının Sermin nâhiyesinde Telharye nâm

karye ve gayriden otuz bir bin otuz iki akçe zeâmet -i mutasarrıf Ahmed veled

müteferrik Mehmed kirâları çûkadâr hissenin maktûlan bilâ- veled fevtinden mûma-

ileyh Mehmed veled Ahmed doksan beş senes i Muharreminin on dokuzuncu gününde

tevcih ve ba‛de dergâh-ı muallâm müteferrikliği gedügi ilhakk ve hadârât berât -ı

şerîfemle üzerinde olub zeâmet -i mezbûre ber-vechile dahî olunmak icâb itmez iken bu

esnâda maktûl-i mezbûrin oğlu iddiâsıyla (boş) nâm kimesne zuhûr ve iddiâsını masraf

yedinde dahî Alay begi arzı ve sancâklusının muhasırı yoğiken zeâmet -i merkûm babam

mahlûlinden benim hakk sadıcımdır deyü ref ‛ ve arz sevdâsında olduğun mukaddemâ

inhâ ve sâbıkâ Haleb beglerbegisi ma ‛rifetiyle Hafız hasan alây begi ve sancaklusundan

suâl ve hakîkati i‛lâm olunmak bâbında emr-i şerîf sudûrini istid‛â ve defterhâne-i

âmîremde mahfûz rûz namçe -i hümâyûnuma mürâcaat olundukda zeâmet -i mezbûr

merkûm Ahmed veled mutasarrıf Muhammedin maktûlan bilâ- veled fevtinden târih-i

mezbûrdan ber-vech-i ve dergâh-ı muallâm müteferrikâlığı gedügi ilhâkıyle hâlâ berât -ı

şerîfemle mûma-ielyh Mehmed veled Ahmedin üzerlerinde olduğı mestûr ve mukayyîd

ve divân-ı hümâyûnumdan şurûtu ve muktezâsı suâl olunduğın maktûlin sâbitânesi

evlâdına ve virilmek içün virilmek içün kanûn olunmayub ancak zeâmet -i mezbûrun

mahlûl olduğını halâ Haleb alaybegisi ve defter kethûdâsı bundan akdem memhûr i ‛lâm

eylediklerine binâen mûma-ileyh Mehmed veled Ahmede ber -vech-idergâh-ı muallâm

müteferrikâlığı gedügi el-hakk olmağla bu sûretde iddiâ iden mütevefâ -yı merkûmun

sâhîh sulbî oğlumdur sâbıkâ Haleb beglerbegisi ma ‛rifetiyle sancaklusundan seran ve

alenen geregi gibi suâl ve arz ve i ‛lâm ve muhzır olumasıçün emr-i şerîfim sudûrine

muhtac olduğı tahrîr olunmağla mütevefâ-yı mezbûrun hîn-i fevtinde tereke-i tahrîr

olundukda vâridâtı kimâr olmak üzere tahrîr ve (…) nişâncı olunmuşdur ve eger evlâdı

tevâ‛iyesi(?) bu vechile iddiâ -yı evlâdın iden kemâlden ve sâbıkâ Haleb beglerbegisi ve

kadîsi bu husûsu sicî l-i mahfûzdan tahrîri bilâ- tenbi‛ ve ehâli-i velâyetinin erbâb ve

fevkînden ve defter kethüdâsı ve alaybegisi ve sâir sancaklusundan (…) idüb sicîl -i

mahfûzun bir sûretiyle i ‛lâmını ve cümlenin sâhîh muhzırını Der-alîyem irsâl olunmak

içün işbu sene-i mü’bâreke Evâil-i rebi‛ül’l-evvelinde emr-i şerîfe sâdır olmuşiken

hünûd haberi vürûd itmemekle mukaddemâ sâdır olan emr -i şerîfem mûcebincen

123

isti‛hâli hâvî mahrûzân emr-i şerifim sudûrini istirhâ ve veche meşrûh üzere amel

olunmak fermânım olmağın imdi husûs -ı mezbûrun mezkûr ve zunûnunda ârî sâcit ve

hakîkine tahsîl ve fevk-i ıtlâh matlûb itdigi ma‛lûmunuz olduğunda ber minvâl muharrer

fetvâ-yı mezbûrun hîn-i fevtinde tereke-i tahrîr olundukda ve irsâl -i kemâl olmak üzere

tahrîr ve te’yîd-i sicil olunmuşdur ve eger evlâdı yoğ ise bu vechile iddiâ -yı evlâdın iden

mühimmelerden bu hus‛ûsu sicil-i mahfûzdan bu kılınıb geregi gibi tahrîri intiba ‛ ve

ehâli-i valânın dahî erbâb-ı vukûfundan ve defter kethüdâsı ve alaybegi ve sâir

sancâklusundan nukması birle sicil -i mahfûzun bir sûretiyle i ‛lâmı ve sahîh muhâzaratı

Der-alîyem i‛lâm-ı mübâderet ve irfa‛n hilâfı kaleme alınmakdan ifâ ve mücâbelet

olunmak bâbında fermân-ı alî yazılmışdır

Vâhid


S.33 - B.115


Sen ki Mevlânâ-yı mûma-ileyh Seşam Ömer zidet fezâilehusun mektûb

gönderüb talebe-i ulûmdan Eş-şeyh Mehmed bin Abdulka fî zîde salâhu meclîs-i şer‛e

varub Haleb gümrügü mukataası mâlından almak üzere yevmî beş ve iki akçe vazîfeler e

mumâ-ileyh başka başka berât -ı şerîfemle mutasarrıf olduğı Anadolu muhâsebesinde

mukâyyed olumağla yedinde olan berevât-ı alîşânım mûcebince mutasarrıf ol dığı yedi

akçe vazîfesini halâ Haleb gümrügü emîninden mâl-ı gümrükden taleb ve almak murâd

eyledikde gümrük-i mezbûr emîri mugâyir-i berâvât-ı alî bin yüz doksan senesinden

berü bi-vech virmeyüb zimmetinde müctemi ‛ gadr külli irâdesinde olmağla ber -mûceb-i

berâvât-ı şerîfe mutasarrıfe olub sene -i mezbûreden berü gümrük-i mezbûr emînin

zimmetinde olan müctemi‛ olan yevmî olmikdâr akçe -i vazîfesi gümrük-i mezbûr

emîninden mâl-ı gümrükden kendüye alıvrilmesi bâbında bir kıt‛a emr-i şerîf sudûri

niyâzıyla der-devlet medâra murâda arz ve i ‛lâm idiver deyü ilhâh ve’l-iltimâs eyledigi

ecilden olbâbda vâki‛ hâli hükm-ü hümâyûnum virilmek ricâsınâ bi’l-iltimâs arz ve

hazîne-i âmîremde mahfûz Anadolu muhâsebesi defterlerine nazâr olundukda veche

meşrûh üzere olduğı mestûr ve mukayye d bulunmağın berâtı mûcebince amel olunmak

içün emr-i alî yazılmışdır

Hüsnü

Fî Evâil-i (C) Sene 195 (Mayıs sonları – Haziran başları 1781)

124

S.34 - B.116

Haleb Vâlisi Vezire ve Haleb Mollasına hüküm ki

Haleb sâkinlerinden Çırmacı Hacı Ahmed zâdeler gelüb bundan Haleb kazâsı

toprağında bi’d-def‛at zabt ve tasarruflarında hâne-i avârıza bağlı tekâlif olunmak icâb

ider emlâk ve biryeri olub evâmir -i şerîfemle vâride olan tekâlifden a ‛lâ ve evsât vâdeli

i‛tibâr ile tahammüllerine göre hissesine isâbet iden kazâ -i mezbûre ehâlisiyle mü‛an

cem‛iyyet-i mezbûre edâdan kusûrları yoğiken ehâli mezkûr e bağçevan kethüdâsı

Seyyid Mustafa ile yakın tahammüllerinden ziyâde tekâlife taleb ve ehl -i örf tâifesi

taraflarından dahî bilâ- emr-i şerîfim tekâlif şakka mütâlebesiyle taaddî ve rencîdeden

hâli olmadıkların bildirüb hilâf -ı kanûn ol vechile olan taadd îleri men‛ ve def‛ olunmak

bâbında hükm-ü hümâyûnum ricâ eyledikleri acîlden sen ki vezîr-i müşârün-ileysin

kanûn üzere amel olunmak içün yazılmışdır

Nesimi


S.34 - B.117

Haleb Vâlisi Vezîre ve Ha leb Molasına hüküm ki

Şeyh Abdulkadir Geylânî kuddüse sırrehu hazretlerin tekyesi mütevellisi olan

müderris-i kirâmdan İsmail zîde ilme arzuhâl idüb Haleb kazâsı tarağında bi’d -def‛at

zabt ve tefrikînde hâne-i avârız ta‛lû tekalif olunmak icâb ider kadîmî reâyâ emlâk ve

bir yeri olunmayub tekâlif talebiyle taaddî olunması icâb itmez iken Haleb ehâlisi

bağçevân tâifesiyle yekdil ve vâride olan tekâlifden şakka hisse virilü tekâlif talebiyle

ve ehl-i örf tâifesi taraflarında dahî bilâ- emr-i şerîf tekâlif şakka mütâlebesiyle taaddi

ve rencîde hâli masrafların bildirüb hilâf -ı şer‛-i şerîf ve mukayyîd kanûn-ı münîf

olvechile taaddî ve rencîde itdirilmeyüb zâhir olan taaddîleri men ‛ ve def‛ olunmak

bâbında hükm-ü hümâyûnum ricâ itmegin sen ki vezîr -i müşârün-ileyhsin kanûn üzere

amel olunmak içün yazılmışdır

Nişâncı

Fî evâil-i (L) Sene 1195 (Eylül sonları 1781)

S.34 - B.118

Haleb Vâlisine ve Kilis Kadîsına ki

Züâmadan El-hâc Mehmed zîde kudrehu gelüb haleb sancâğından Kilis kazâsı

muzâfâtından Ganim(?) nâhiyesi nin Sırahata nâm karye ve gayriden berât -ı şerîfemle

mutasarrıf oldığı zeâmeti kadîmelerinden doksan dört ve doksan beş senelerinde vâki ‛

125

olub berât mûcebince tahvîl tarihine düşen mahsûl ve rüsûmunu tarafından evâmini ahz

ve kabz murâd eyledigin müttekîleden ba‛zı kimesneler ber-vech-i müdâhale

eylediklerinden tarafından ahz ve kabz olunmayub ala hâlden kaldığın bildirüb sen ki

vezîr-i müşarün-ileyhsin senin mezbûrinden vâki ‛ olub berâtı mûcebince tahvîl târihine

düşen mahsûl mersûm tevcih eyledikden temâmen tahsîl ve tarafından kabzına me’mûre

alıverilüb taallül ve muhâlefet itdirilmemek bâbında emr -i şerîfim ricâ itmegin sen ki

vezîr-i müşârün-ileyhsin mahallinde şer ‛le ve kanûn üzere amel olunmak içün

yazılmışdır

Zeki


S.34 - B.119

Haleb Vâlisine ve Antakiye Kadîsına hüküm ki

Hacegân divân-ı hümâyûnumdan El-hâc mîr Tahîr zîde mecdehu gelüb

Antakyade sâkin dergâh-ı muallâm kapucı başından Fethullah zimmetinde yüz doksan

iki senesinden berü bir kıt‛a virdigi deyn-i temessük mûcebince bin guruş alacağı olub

bu güne degin göndermeyüb la ‛l ile ısdâr ve gadr edâsında olunduğun bildirüb ber -

mûceb temessük zimmetinde olan meblağ -ı mezkûr temâmen tahsîl ve tarafından

kabzına ve me’mûra edâ ve teslîm bir le ihkâk-ı hakk itdirilmek bâbında emr -i şerîfim

suûrini ricâ itmegin mahallinde şer ‛le görilmek içün emrim yaz ılmışdır


Der kenâr: tekrâr emr-i şerîf yazılmışdır

Fî Evâhir-i (S) Sene 96 (Şubat başları – ortaları 1782)

S.34 - B.120

Haleb Vâlisine ve Kazîsına hüküm ki

Haleb Vâlisi sâbıkâ mütevefâ Abdullah Efendi kethüdâsı dimekle ma ‛rûf

kuzâtdan El-hâc Mehmed gelüb mûma-ileyhâ Haleb sâkinlerinden Seyyid Abdurrezzak

Hilmi dimekle ma‛rûf kimesne zimmetinde bin yigirmi dokuz ve def ‛a dört yüz yigirmi

beş buçuk ve es-seyyi Ahmed nâm kimesne zimmetinde yetmiş beş ve Zerif oğlu Es-

seyyid Mehmed nâm kimesne zimmetinde iki yüz on iki buçuk ve Hayati oğlu Es-

seyyid Hüseyin nâm kimesne zimmetinde yüz ve s âbıkâ Pazarbaı Es-seyyid Ali ile

mezbûr Es-seyyid Ahmed zimmetlerinde yüz kırk ve sarây sadâtı Musa nâm Yahûdi

zimmetinde altıyüz altmış ve mahkeme sarrafı diger Musa nâm Yahûdi zimmetinde yüz

on guruş min haysü’l-mecmû‛ iki bin yediyüz elli alt ı guruş bin yüz doksan senesinden

126

berü bâ temessük alacak hakkı olub def ‛aten taleb ve hakk murâd eyledikde ekl‛ ve bel‛

sevdâsıyle murâd şer‛i şerîf ve mugâyir-i temessük edâdan imtinâ ‛ ve gadr edâsında

oldukları ve mezkûrdan Zarif oğlu Es-seyyid Mehmed ve Hayati oğlu Seyyid Hüseyin

mütegallib ve cibâleden evâmirden bir dürlü mukâvemet ve ihkâk -ı hakk mümkin

olunmadığı ve tarafından El-hâc Halil nâm kimesneyi vekîl eyledigin bildirüb şer‛le

görilüb ber-mûceb temessük mezbûrdan ile mezkûrların zimmetlerinde olan ol mi kdâr

guruş hakkı temâmen tahsîl ve bi -kusûr vekîl-i merkûma alıverilüb ibdâl-i şer‛ ve ihkâk-

ı hakk olunmak bâbında hükm -ü şerîfim ricâ eyledigin ecilden mhallinde şer ‛le


Kaşifa


S.35 - B.121

Degâh-ı muallâm kapucubaşılığı pâyesiyle Antalyada (Antakyada) sâkin

Fethullah dâme mecdehuya ve ve Antalya (Antakya) kadîsına hüküm ki

Şam Ağası esbak Serturnâi Ömer zîde mecdehuyı bilâ- mûceb zindân-bend ve

külli mebâliğini ve gadr ve zülm ve tasaddîsi aşikâr olunduğuna binâen Der-alîyeme

ihzarî fermânım olan sâbıka Şam yeniçeri zâbiti Es-seyyid Ali on ili mütecâviz ve

Ziver-i Antalyada (Antakya) ikâmet ve derbâr âtıfet karârıma gelmekten imtina ‛ ve bir-

takrîb mahallinde mürâfa‛-yı mutazammın emr tasdîr itdirüb bu dahî ibtâl hak idigü bu

def‛a tekrâr divân-ı adâlet-i ünvânıma bâ arzuhâl inhâ ve istirhâm olunmakdan nâşi

mezbûr Es-seyyid Alinin be eyyi vechi kâr ocakdan ta ‛yîn olunan mübâşir ma‛rifetiyle

ve der-şevket makarrıma ihzârını nâ tık siz ki kapucubaşı ve Mevlânâ -yı mûma-

ileyhümasız size hitâben hükm -ü celâlet-i meâlim sudûruni bi’l -fi‛il dergâh-ı muallâm

Yeniçeri Ağası olan Ali Ağa dâme ulvuhu i ‛lâm itmekle i‛lâmi mûcebince ihzâr

olunmak bâbında işbu emr-i şerîfim ısdâr ve ( boş ) ve ile irsâl olunmuşdur mezbûr Es-

seyyid Alinin kerreten ba‛de uhrâyı sudûr iden ahkâm-i münîfeme adem-i inkıyâdı ve

tezvirata sülûk ile selefine eyledigi gardın kânlehü yekûn addolunmasına dürlü dürlü

mukaddemât-ı vâhiye takdîmi tedîb gışmâlini icâb ider hâlatdan oldığından başka

müddei tarafından verilan arzuhâlden mezkûrun on aydır Antakyada arâmî sen ki

kapucubaşı mûma-ileyhsin sana istinâda mebnî oldığı muharrer olmağla bundan sonra

dahî itmeyüb serien der-saadetimce vürûd ve hasmıyle müdafaa olmakda ednâ nezd-i

devletimin ihmâlim olur ise ahz gûna muâmele vukûuni iştiyâb idüi ve sen dahî mezbûri

himâye ve mübâşire teslîmde bir gûna tarafdarlık kaydında oldığın halde sana dahî

127

rehâmet-i râci olacağı ma‛lûmunuz oldukda ber-vech-i muharrer mezkûr Es-seyyid Ali

ocakda me’mûr mubâşireteslîm ve Der-alîyem irsâl ve ibgâya müsâraat -ı muhâlefet

eyledigi takdîrde veche diger ili hazrah muâmele zuhûr iylemesi şekl ve şehirden ârî

oldığını kûşu hûşuna ilkâya mübâderet ve kusûr ve rehâvetten hazer ve mücânebet

iylemeniz bâbında fermân-ı alîşân yazılmışdır


Der kenar: Ber-mûceb emr-i alî Der-alîyem ânem oldığına ru’yet (…) inhâ vârid

fevt maktûli mütehasılına fermân -ı alişân yazılmışdır

Fî 28 (B) Sene 95 ( 20 Temmuz 1781)

S.35 - B.122

Haleb Vâlisine ve Antakya Kadîsına ki

Şu‛ur kazâsına tâbi‛ Mahbubez(?) nâm karye sâkinlerinden Mehmed nâm

kimesne gelüb bundan Antakya kazâsına tâbi‛ Dübenesi ve Kaf ve Berat nâm karye ile

Senayiz mezra‛sı topraklarında vâki‛ sâhib temessük mûcebince mutasarrıf oldığı

ma‛lûmü’l-hudûd üç kıt‛a tarlalarına (…) alâkası yoğiken Antakya kazâsına tabi‛

Turfan nâm karye sâkinlerinde Ahmed oğlu İbrahim nâm kimesne hilâf -ı şer‛ ve kanûn

yedi sene fuzûli ve taallülen zabt itmekle lede’l -murâfa‛a tarlaları olub kemâkân zabt

idüb lakin mezbûrun fuzûli zabt eyledigi senelik takâsâtı arâzisini taleb ve almak

istedikde mezbûr ber-vech-i şer‛â taallül eyledigin ve tarafından oğlu Mustafa nâm

kimesnem vekîl eyledigin bildirüb şer‛â görilüb mezbûrun hilâf-ı şer‛ ve kanûn fuzûli

zabt eyledigi senelik takâsât-ı arâzisi alıverilüb taallül itdirilmemek bâbında hükm -ü

hümâyunum ricâ itmegin şer ‛ ve kanûn üzere amel olunmak içün yaz ılmışdır

Fehmi


S.35 - B.123


Medine-i Halebü’ş-şehbada vâki‛ hazret-i (…) aleyhîn cami‛-i kebîr şerîfinde

halâ berât-ı şerîfemle imâm olan Es-seyyid El-hacc Abdurrahim bin Seyyid nişâncı(?)

sağîre zîde ilmehu gelüb kazâ -i sulb-i emlâkı olmağla üzer lerine edâsı lâzım gelan

avârız ve sâir evâmir-i şerîfemle ve edâda tekâlifin tahammülünün göre hissesine isâbet

iden kasaba-i mezbûrede ahâliden muân edâda kusûru yoğiken kasaba -i mezbûr

ehâlileri a‛yanesi ile yekdîl olub kasaba -i merkûmda nâzil olan tek âlifden

tahammülünden ziyâde (…) akçe nâmıyle tevzî eylediklerinden ma‛adâ ehl-i örf tâifesi

128

tarafından dahî bilâ- emr-i şerât tekâlif-i şakka ve kabz-ı akçe nâmıyle ve sâir mezalim

ile hilâf-ı şer‛ kanûn üzerinden habs olmad ıklarını bildirüb men‛ ve def‛ olunmak

bâbında hükm-ü hümâyûnum ricâ itmegin kanûn üzere amel olunmak içün emr -i şerîf

yazılmışdır

Sabri

Fî Evâsıt-ı (C) sene 195 (Haziran başları – ortaları 1781)

S.35 - B.124

Haleb Vâlisine ve Haleb Molasına ki

Medine-i Halebde vâki‛ cami‛-i kübrâda imam olan Sülehâdan Şeyhzâde Es-

seyyid Abdurrahim zîde sırrahe gelüb bu kendi hâlinde arzıyle müfîd olub kimesneye

deyn ve kefâleti olmayub ve üzerlerine dahî şer ‛an birisine sâbit olmuş değil iken

Medîne-i mezbûrda sâkin nakil ve nakîbü’l -eşrâf kâimakâmı olan Es-seyyid Abdullatif

nâm kimesne yüz doksan beş senesinde hilâf -ı şer‛-i şerîf sabdân ve kahren iki yüz

guruş üzerlerinde gadr eyledigin bildirüb şer‛le görilüb mezkûrun sabdan ve kahren

aldığı ol mikdâr guruş sağîr temâma tahsîl ve usûl kendüye alıverilüb ber-vech-i şer‛-î

taallül ve muhâlefet itdirilmeyüb edâda şer ‛ ve ahkâk-ı hakk olunmak bâbında hükm -ü

hümâyûnum ricâ itmegin mahallinde şer ‛le görilmek içün emr-i şerîf yazılmışdır

Lütfi


S.35 - B.125


Antâkye kasabası sükkânından (…) nâmzâtdan Üzeyirli El-hâc Osman ve Hacı

Ali ve Çavuşzâde Hacı Abdurrahman vekil Osman ve Köse Osman ve dahî sâir

ma‛lûme’l-esâmîler gelüb bunların kasaba -i mezbûre toprağında bi’l -fi‛il edâya ve

defterleri hâne-i avârıza ma‛lûmü’t-tekâlif olmak icâb ider emlâk ve virmeleri olub

üzerlerine avârız lâzım gelan emr -i şerîfimle vâki‛ tekâlifden tahkerine göre hisseleine

isâbet iden kazâ-i mezbûre ehâlisi oldukda edâdan vukûru olmayub kazâ -i mezbûr

ehâlisinden elzem nâm köprüleri ve zeametleri olan kimesnelerin bunların üzerle rine

tahallüllerinden ziyâde ve ehl-i örfden nâşi defter-i hilâf-ı şer‛-i şerîf ve bilâ- emr-i şerîf

tekâlif-i şakka mütâlebesi ve sâir yerleri mukaddemâ ile teaddî ve rencided en halî

olmadıkları ve bundan da‛vâlarını ve vâki‛ fetvâ-yı şerîfe verildigi bildirüb men‛ ve def‛

olunmak bâbında emr-i şerîfim ricâ eyledigin acîlen kanûn üzere emr olunmak içün

yazılmışdır

129

Fî Evâhir-i (B) Sene 195 ( Temmuz ortaları – sonları 1781)

S.36 - B.126

Haleb Vâlisi Vezîre hüküm ki

Antakya sâkinlerinden maktûl Kara İbrahim oğlu Fethullah ve karındaşı oğlu

Süleyman birkaç seneden birle yaşlarına cem ‛ eyledikleri selim-i sekâban ile ehl-i örf

kerâhetin ba‛zılarını birer bahâne ile tecrîm ve ba ‛zılarını bağır-ı hakk katl ve

kimesnenin arzlarınhande eyledikleri ve güne gün zulm ve taaddîleri inhâsıyle târiyâbda

Cidde kal‛asına kal‛a-bend olunmuşlar iken ber -takrîb ıtlâk ve vekilinden ziyâde

mezâlim ve taaddîyâta ihbâr eylediklerinden kazânın halleri pe rişân ve terk-i vatân

idenlerin evlâd ve ıyâl ve ta ‛likâtların eşer akubiyle muâkîl eyledikleri bundan akdem

lede’l-inhâ ahz-ı husûs me’mûr Kuyumcu Paşa mübâşeretiyle merkûmânın keyfiyet -i

hâlleri ehâlisinden takhâs ve suâl ve ahir tarafın arz ve himâye ol unmayarak hakîkat

halli zâhire ihrâc ve sathı üzere der -saadetime i‛lâm olunmak içün iş bu bin yüz doksan

beş senesi Evâsıt-ı cemâziye’l-evvelinde eğerçi emr-i alîşânım ısdâr ve irsâl olunmuş

olub lakin merkûmânın sükkâncıları emr -i mezbûrun irsâlinden sonra dahî ba‛d-ı ahdî

rikâb-ı hümâyûn ve divân-ı asâfiye arzuhâl takdîminden halli olmamalarından nâşi

merkûmânın keyfiyet halleri mevkûfü’l -hükm kimesnelerden istifsar olunduğın sûhâll

ve şekâvetleri ahbâr nifâh ile tahsîs rasîd olunmağla sen ki Haleb vâlis i vezîr-i müşârün-

ileyhsin merkûmun i‛mâl itâ ile tarafının celb ve istishâb birle yakında ikâmet

itdirdikden sonra keyfîyet hâli der -saadetime tahrîr ve ebnâya mezra ‛t eylemek farzım

olunmağın mahsûsen iş bu emr -i şerîfim ısrâr ve (boş) ile irsâl olunmuşdur imdi

mezkûrânın ber-takrîb tarafına celb olunmalarına irâde -i vaz‛iyeten şâhânem tevkif

eyledigi ma‛lûmun oldukda ber-vech-i şerâh iktizâsına göre esâbık (…) i ‛mâl iderek ve

vahşet ile kararlarını mevâcib olur ser reşte virmeyerek mezkûrânı hükmâne tara fına

celb bil bâ nükte-i tevkîf ve nükte-i vusûllerinden icâline der -saâdetim tahrîr ve ve işkât -

ı ihtimâm vakt ve mugâyer ta ‛r hükm muâmele ile adem velâdlar ını mûceb olunmakdan

begâyât hazır ve mücâbenet eylemek babında

Fî Evâsıt-ı (C) Sene 195 Haziran başları – ortaları 1781)

S.36 - B.127

Haleb Vâlisi ve Derkuş Kadîsına hüküm ki

Kasaba-i mezbûr sükkânın sâdât -ı kirâmdan Seyyid Muhammed ve Seyyid Halil

zîde şerefhümâ gelüb mütevelli ve İbşir Ağa nâm saibü’l -hırkâ Evkâfı müşkefâtından

Dekuş kazâsında vâki‛ ma‛lûmü’l-hudûd dokuzı dikili muallâ bağçemden mürt

130

vakdeden birle harâb dâhili olub (…) icârında ise tasdîk oluna geldiginden vakt -i

mezbûrun kâimakâm mütevellisi Seyyîd Halil dimekle arîf kimesne bağçe -i mezbûri

defân (…) ma‛mûr itmek ve senevi yigirmişer guruş cânib-i vakfa virmek şartıyle

vakfın buna icâr edilen isticâr ve yerlerine celb vakfın bir kıt ‛a memhûr temessük i‛tâ

idüb zabt ve edâ eyledigin kazâ-i mezbûrede sâkin vakf -ı mezbûre mütevellisi Şeyh

Mehmed nâm kimesne zuhûr ve zikri olunan b ağçe-i vakf-ı mezbûrun beher sene icâr

oluna gelan akâratından degil iden mugâyer temessük kazâ -yı bağce-i mezbûrun zabtına

muhalefet ve külli gadr sevdasında olacağın ve bu bâbda Şeyhü’l -islâmdan fetvâ-yı

şerîfe verildigin bildirilüb mûcebince şer ‛le görilüb cânib-i vakfın yedine verilan

memhûr temessük mûcebince bağçe -i mezbûr kendüye zabt itdirilüb dâhil bâ tahsîs

itdirilmek bâbında hükm-ü hümâyûnum ricâ ve divân -ı hümâyûnumda mahfûz kılan ve

(…) tenbi‛ olundukda münfi‛ İbşir Ağa vakfının vakfının müteve llidi Haleb sükkânında

Tabib-zâde Şeyh Mehmed dimekle arîf kimesne vakf -ı mezbûrun ve vakfiye-i ma‛mûl

behâsında mukayyid meskûkâtından Derkuş kazâsında vâki ‛ beher sene taraf-ı vakfına

icâbet ile icâr oluna gelan vakf -ı degirman ve bağçe ve çiftlik ve dek âkin ve bağına ve

sâir müskefât vakfı rû’yet ve icâd ve icâd -ı semenin ahz ve gabz-ı vekîl-i nasb eyledigi

Seyyid Halil nâm kimesnenin zuhûr ve yedine Derkuş sükkânında Hacı Mehmed nâm

kimesneyi tevekkil-i vekîl-i merkûm dahî varub meskûkât -ı vakfı rikâbına icâr ve icâre

iden ahz ve istikâmet üzere rû’yet -i murâd eyledigin vekîl-i merkûm taleb fuzûli

muhâlefet eylediginde mütevellî merkûm bâ arzuhâl inhâ ve süddeâ -i muhâsenet şer‛le

görilmek içün bundan doksan dört senesi Evâsıt-ı cemâziye’l-ahîrinde emr-i şerîf

verildigi mezkûr ve mukayyîd olunmağın mahallinde şer ‛le görilmek içün yazılmışdır

(…)

Fî Evâil-i (C) Sene 95 ( Mayıs sonları – Haziran başları 1781)

S.36 - B.128

Haleb Vâlisineve Antakya Kadîsına hüküm ki

Erbâb-ı timârdan Es-seyyid Yasin ve Es-seyyid Ali gelüb Haleb sancâğından

Antakya nâhiyesinden Kuyucak nâm karye ve gayriden altı bin üç yüz eli akçe tîmâr

mutasarrıfı Ahmed veled Alinin bilâ- veled fevtinden Haleb alaybegisi Es-seyyid İsmail

arzıyla mülâzimlerde merkûm Es-seyyid Yasin veled Es-seyyid Aliye bin yüz doksan

beş senesi cemâziye’l-ahîrinin on birinci gününde der -destiye üzere mûcebince ve halâ

berât-ı şerîfemle üzerinde olduğın bildirüb tîmâr -ı mezbûr karyeleri ber-mûceb defter-i

hakânî kendiye zabt ve berâtı mûcebince tümüyle târihine düşen mahsûlât ve rüsûmâta

131

karşın ve defter mûcebince ahz ve kabz itdirilüb aherden bir ferdi dahl ve taarrûz

itdirilmemek bâbında hükm -ü hümâyûnum südûrunı istid ‛â ve defterhâne-i amîremde

mahfûz ve rûznâmçe-i hümâyûnuma müracaat olundukda tîmâr -ı mezbûr merkûm

Ahmed veled Alinin bilâ- fevtinden merkûm Es-seyyid Yasin veled Es-seyyid Aliye

târih-i merkûmesin mûcebince ve hâlâ berât -ı şerîfemle üzerlerine oldığı mestûr ve

mukayyîd olunmağın defter -i hakâni mûcebince kanûn üzere amel olunmak içün

yazılmışdır

Fî Evâhir-i (C) Sene 195 ( Haziran ortaları – sonları 1781)

S.36 - B.129

Haleb Vâlisine ve Antakya Kadîsına hüküm ki

Haleb sancâğında vâki‛ Sadık nâhiyesine Dariye nâm karye sâkinlerinden El-hâc

Abdülhâmid nâm kimesne gelüb bunda karye -i mezbûre toprağında babasından müttefiz

yigirmi seneden mütecâviz mutasarrıf ve bir sene zabt ve ziraat ve öşr ve resmin geldigi

ma‛lûmü’l-hudûd tarla iylemegin üzere mutasarrıf oldığı bağçe -i arsiyesinden idâmesi

olmayub bir-vecihle dahl vetaarruz olunmak icâb itmez i ken Antakya sâkinlerinden

müttekîle ve cibâreden Fethullah Ağa dimekle ma ‛rûf kimesne kirâhanemde hânemde

olunub yüz doksan senesine fuzûli ve tagallüben zabt eyledigime mâada ve yine

Antakya kazâsından Hukûkiye nâm karye tarağından ma ‛lûmu’l-hudûd-ı mülk arz

virmek Tud bağçesi çiftligi emlâkını dahî fuzûli taallüben zabt idüb tahrîr eyledigin

bildirüb mahallinde şer‛le görilüb mezbûrun hilâf -ı şer‛ ve kanûn ve tagallüben zabt

eyledigi tarla ve emlâkı alıverilüb kanûn-ı şer‛ ve ihkâk-ı hakk olunmak bâbında emr-i

şerîf bâ ricâ eyledigi ecilen mahallinde şer ‛ ve kanûn üzere amel olunmak içün

yazılmışdır

Sami


S.37 - B.130


Sen ki Mevlânâ-yı mûma-ileyhsin İbrikî-zâde Abdullah zîdet fezâilesin südde-i

saadetime mektûb gönderüb sadât -ı kirâmdan Seyyid Mehmed Şerîf veled Seyyid

Abdurrezzak zîde şerefe gelüb şer ‛ varub Haleb muhassall ığı mukâtaası kâleminden

almak üzere yevmî iden akçe ve Haleb gedüklü kâleminden almak üzere yevmî ikişe r

akçe vâzîfemde mûma-ileyh başka başka dört kıt ‛a beravât-ı şerîfe ile mutasarrıf olacağı

Anadolu muhâsebesinde mukayyîd olmağla yedinde olan beravât -ı şerîfe mûcebince

132

mutasarrıf olunan yevmî olmikdâr akçe vazîfelileri hâlâ Haleb muhâssılı ve Haleb

gedüklü emini olanlardan mâl -ı mukâtaadan taleb ve almak ve edâ eyledigin bin yüz

doksan ( boş ) senesinden berü ber -vech-i ve mugâyir beravât-ı ‛ann edâda taallül ve

muhâlefet ve zimmetlerinde müctemi ‛ olub gadr külli itmeleriyle ber -mûceb beravât-ı

şerîfesine mezbûreden mutâd olub Haleb muhasılı ve gedügi emîninin zimmetlerinden

müctemi‛ olan yevmî olmikdâr akçe vazîfelerin muhâs ıl ve emîn-i mûma-ileyhümâdan

temâmen alıbirilüb ber-vech-i mugâyir beravât-ı taallül ve muhâlefet itdirülmemek

bâbında vâki‛ hatta hükm-ü hümâyûnuma virilmek ricâsına bilâ- inhâsı arz ve kabzına

azîmet mahfûz Anadolu muhâsebesi defter emini olan veche meşrûh üzere tekâlif -i

mestûr ve mukayyid olunmak berâtı mûcebince mahallinde şer ‛le görilmek içün

yazılmışdır

Hüsni

Fî Evâil-i (C) Sene 1195 ( Mayıs sonları – Haziran başları 1781)

S.37 - B.131

Haleb Vâlisi Vezîre ve Antakya Kadîsına hüküm ki

Mehmed Said ve Ali nâm kimesneler gelüb Antakya kazâsına tâbi‛ Ordu nâm

karye sâkinlerinden Müfti zâde Kara Hüseyin dimekle ma ‛rûf kimesne zimmetinde bin

yüz seksan senesinde cihet -i farz şer‛an iki kıt‛a temesüük mûcebince bin be ş yüz guruş

alacak hakları olub meblağ-ı merkûmu almadığı mezkûr Hüseyin fevt olup tereke ve

emvâl ve eşyâsını kazâ-i mezbûr sâkinlerinden vereseleri Ömer efendi ve Ebu Beki r

Ağa dimekle arîf kimesneler ahz ve kabz himmetleriyle bi’d -def‛ad taleb eylediklerinde

virmegin taallül ve muhâlefet eyledikde ve taraflarından Mehmed nâm kimesneyi vekîl

eyledigin mukaddemâ inhâ ve şer ‛le görilüb mütevefâ-yı merkûma zimmetinde ber -

mûceb temessük bin beş yüz guruş alacak hakları terekesin kabz iden mezkûrlardan ve

mâl-ı mütevefâdan temâmen tahsîl ve bi -kusûr taraflarından vekilleri merkûme

alıverilüb icrâ-yı şer‛ ve ihkâk-ı hakk olunmak bâbında emr -i şerîfi ricâ eyledikleri

acilden mahalinde şer‛le görilmek içün bin yüz doksan dört senesi Evâsıt-ı Saferinin

sâdır olan emr-i şerîfim ber-takrîb zâyi‛ olduğın bildirüb mukaddemâ sâdır olan emr -i

şerîf mûcebince müceddiden hükm -ü hümâyûnum sudûrini istid ‛â ve divân-ı

hümâyûnumda mahfûz kuyûd-ı ahkâma müracaat olundukda veche meşrûh üzere târih -i

merkûmdan emr-i şerîfim verildiği mestûr ve mukayyid olunmağın mukaddemâ sâdır

olan emr-i alîşânım mûcebince amel olunmağın emr -i şerîf yazılmışdır

Fî Evâil-i (B) Sene 195 (Haziran sonları – Temmuz başları 1781)

133

Der kenâr: Tekrâr emir yazılmışdır

Fî Evâil-i (ZA) Sene 95 (Ekim ortaları 1781)

S.37 - B.132


Haleb tüccarlarından Seyyid Abdullatif nâm kimesne südde -i saadetime arzuhâl

idüb bu kendü hâlinde arzıyle muka yyid ve hilâf-ı şer‛-i şerîf kimesne vaz‛ ve hareketi

olmayub şer‛an taaddî olunmak icâb ve iktizâ itmez iken yine Haleb sükkân ından

Antoni nâm zımmî zuhûr ve şartı birle üzerlerine musallat ve bin yüz doksan (boş)

senesinde cihet-i kefâletden olmak üzere ma‛lûmü’l-mıkdâr akçe taleb eyledikde Haleb

kadîsı huzûrunda taraf-ı şer‛-i şerîf olduklarında muarızdan men ‛ bilâ- cânib-i şer‛den

hüccet-i şer‛le i‛tâ olunub âherden ber -vechile dahl olunma icâb itmez iken zımm î

mesfûr kemâl üzerinden nâşî hilâf-ı şer‛-i şerîf ve bi-gayrı hakk ehl-i örfe istinâden iki

bin guruşu tagallüben ahz ve ziyâde gadr ve taaddî eylediklerin ve bu bâbda da‛vâsına

mualefet şeyhü’l-islâmdan fetvâ-yı şerîfesi olduğın bildirüb hüccet -i şer‛le ve fetvâ-yı

şerîfesi mûceblerince şer‛le görilüb mesfûrun hilâf-ı şer‛-i şerîf ve bi-gayr-ı hakk fuzûli

ve tagallüben ahz ve kabz eyledigi olmikdâr guruşun hakkı temâmen tahsîl ve bi -kusûr

kendüye alıverilüb icrâ-yı şer‛ ve ihkâk-ı hakk olunmak bâbında hükm -ü hümâyûnum

ricâ itmegin mahallinde şer ‛le görilmek içün emr-i şerîf yazılmışdır

Azmî

Fî Evâil-i (R) Sene 195 (Mart sonları – Nisan başları 1781)

S.37 - B.133

Haleb Vâlisi Vezîre ve Haleb Mollasın hüküm ki

Haleb sâkinlerinden Seyyid Mehmed Said gelüb kendü hâlinde arzıyle ile

mukayid olub hilâf-ı şer‛-i şerîf kimesneye vaz‛ ve hareketi olmayub bir -vechile taaddî

olmak icâb ve iktizâ itmez iken yine Medîne -i Haleb sâkinlerinden Cebbul Ağası

Abdullah nâm kimesnenin ammisi Mehmed Said dimekle maarîf kimesne zamânında

bin yüz doksan senesinden berü ma ‛lûmu’l-mikdâr alacak hakkı olub virmediginden

gayrî ehl-i örfe garez ve hilâf-ı vâki‛ murâd istinâd ve akarâ ve iktizâ ile bilâ- tahrîr ve

vekilleri kasdiyle veren mezbûr Hüseyin ve arz eylediginden başka bin beş yüz

guruşunu dahî gasben havkından tahlîs -i cân içün karâr eylediginde menzilenin temhîr

ve iki yüz guruş akçesini dahî tekrâr alub ol vechile arz eyledigin ve bu bâbdan

da‛vâsına mevâkıf fetvâ-yı şerîfe olunduğunu bildirüb aher hukûk ve me’mûr -ı mübâşir

ma‛rifetiyle mahallinde şer‛le görilüb ve merkûmun zimmetinde olan meblağ -ı mezbûr

134

hakkı temâmen tahsîl ve bi -kusûr alıverilüb ber-vech-i şer‛ taallül ve muhâlefet

itdirilmeyüb icrâ-yı şer‛ ve ihkâk-ı hakk olunmak bâbında emr -i şerîfim sudûrini istid‛â

eyledigi acilden ahz ve kabz mezbûr mübâşir ma ‛rifetiyle mahallinde şer ‛le

görilmekiçün emr-i şerîf yazılmışdır


S.38 - B.134

Haleb Vâlisine ve Haleb Mollasına hüküm ki (boş) mükerrer

Arakir Asulat oğlu dimekle ma ‛rûf Melkon nâm zımmî gelüb bundan Arakirli

Karakilin oğlu İstefan nâm zımmî zimmetinde ber -mûceb temessük bin yüz doksan

(boş) senesinde dokuz yüz üç guruş alacak hakkı olub yüz guruşu teslim bâki kalan

sekiz yüz üç guruş kalıb olan mesfûr mürd olub Haleb mütemekkinlerinden oğlu

Mardoros nâm zımmî bi’d-derâfe(?) terekesin ahz ve kabz idüb ber -mûceb temessük

mürd-ü meskûrun zimmetinde olan sekiz yüz üç guruş oğlu meskûrdan ve mürd -ü

meskûr malından taleb eyledikden hilâf-ı şer‛-i şerîf virmegin taallül ve muhâlefet ve

bi-gayrı hakk sevdâsında olduğın ve tarafından (boş) nâm kimesneyi vekîl eyledigin

mukâddemâ inhâ ve şer‛le görülmek içün sene-i mezbûre Evâsıt-ı cemâziye’l-evvelinde

emr-i şerîfin sâdır olmuşiken bir dürlü mukâvemed muhkem olmadığını bildirüb şer ‛le

görülüb meblağ-ı mezkûr mürd-ü mesfûrun terekesin ahz ve kabz iden olduğu

mezkûdan mürd-ü mesfûr muhâlefetden temâmen tahsîl ve vekîl -i mezbûre alıverilüb

ber-vech-i şer‛î taallül ve muhâlefet itdirülmeyüb icrâ -yı şer‛ ve ihkâk-ı hakk olunmak

bâbında hükm-ü hümâyûnum ricâ itmegin divân-ı hümâyûnumdan mahfûz kuyûd -ı

ahkâma müracaat olundukda veche meşrûh üzere târih -i mezkûrdan emr-i şerîfim

verildigi mestûr ve mukayyid olunmak mukaddemâ sâdır olan emr -i elî mûceb,nce

mahallinde şer‛le rû’yeten ihkâk-ı hakk olunmak bâında

Nesimi


S.38 - B.135

Ber-vech-i arpalık A‛zâz ve Kilis Mutasarrıfına ve Kilis kadîsına hüküm ki

Kilis kasabası dâhil hazret -i Şemana (…) vâki‛ senesinden hâlâ ber-vech-i

şerîfemle müderrisi olan Mevlâna Ali zîde ilme gelüb Kilis sâkinlerinden sıyâreden ve

zulmeden karındaşıoğlu Abdulgani nâm kimesne zimmetinde yüz seksân dört senesinde

bilâ- cihet şer‛den ber-mûceb temessük yedi yüz guruş alacak hakkı olub meblağ -ı

merkûmu virmediginden gayri kendi hâlinde olmayub hilâf -ı şer‛-i şerîf ve bi-gayrı

135

hakk bunun babası Kilis müftisi Abdullah Efendi dimekle ma ‛rûf mazlûmı ba‛d-ı hakk

mûceb deyn olan ve darb ve katl ve on kese akçelikden mütecâviz mâl ve eşyâsı zulm

ahz ve Kilis kasabası dâhil mülk bağına mülk-i zeytûnluk bağçelerin zabt ve sekiz

senden berü bağ ve zeytûnluk bağçesinden dâhil olan senevî biner guruşluk tahâsûl ahz

ve istihlâk men‛ idüb mukâvemet iktizâs ı olduğın ve bu bâbda da ‛vâsına muvâfık

mütevird fetvâ-yı şerîfe verildigi ve tarafından Mehmed nâm kimesneyi vekîl eyledigi

ba‛de’l-inhâsı mahallinde şer‛le görilmek içün binyüz doksan iki senesi Evâsıt-ı zi’l-

ka‛desinde emr-i şerîf sâdır olunmuş iken tenfîz ve edâ olunmadığından başka mebâliğ

oldığına inhâ ve arzıyle istirhâ ubûret olunmak m ahfûz fetvâ-yı ahkâm ve alacak olan

veche meşrûh üzere târih -i mezkûrdan emr-i şerîfim verildigi mestûr ve bi-kusûr

olunmağın mukaddemâ sâdır olan emr -i şerîf mûcebince amel olunmak için emr -i alî

yazılmışdır

Nişâncı


S.38 - B.136

İdlib Kadîsına hüküm ki

Kazâ-i mezbûre tâbi‛ havâs-ı hümâyûnum karyelerinden Şakafe nâm karye

ahâlileri gelüb onların üzerlerine edâsı lâzım gelan a ‛şâr vesâir hukûk ve rusûmların

kanûn ve defter mûcebince dahî mezbû r zabtına temâmen edâdan kusûrları olmayub

hilâf-ı kanûna ziyâde talebi ve nihâne ahzî ile zulm ve taaddî olunmaları icâb itmez iken

zâbit-i mezkûre kanaat itmeyüb vakitlü vakitsüz ziyâde atlu adamlarıyla gelüb ehil ve

ayânlarıyla(?) sâkin oldukları evleri üzerlerine konub meft ve virmek ve koyun ve kuzı

ve bağçe ve tavık ve hamak ve sâir zimmetlerinde ahz ve bundan emnâyı ber ‛ ve

mezâlim ve taaddîlerinin nihâyeti olmayub berâkir ve perîşân olmalarına bâis -i

vebâların oldukların bildirüb veche meşrûh üzere olan zülm ve taaddîleri men ‛ ve def‛

olunmak bâbında hükm-ü hümâyûnum ricâ eyledigi acilden kanûn üzere amel olunmak


Hilmi

Fî avâil-i (B) Sene 195 ( Haziran sonları – Temmuz başları 1781)

S.38 - B.137

Haleb Vâisine ve Haleb Kadîsına hükü m ki

Haleb sâkinlerinden Es-seyyid Mehmed Said gelüb bundan kazâ -i mezbür

sâkininden Cebbul Ağası Mehmed Said Ağa dimekle arîf kimesne zimmetinde yüz

136

doksan senesünden berü bâ temessük bin yedi yüz guruş alacak hakkı olub ber -mûceb

temessük meblağ-ı mekûmu bi’d-def‛ad merkûmdan taleb eyledigin ber-vech-i şer‛î

virmegin taallül ve muhâlefet birle ibtâl -ı hakk dâiyesiyle edâda taallül ve muhâlefet ve

mezbûr mütekayyidden olduğından mahallinde ber -vech-i icrâ-yı şer‛ ve ihkâk-ı hakk

mümkin olduğın bildirüb sen ki vezîr-i müşârün-ileyhsin mahallinde şer‛le berâvâtın ve

ber-mûceb temessüküne mukaddemâ ve zimmetinden mütehakkık olan meblağ -ı

mezbûr hakkı temâmen tahsîl ve alıverilüb ihkâk-ı hakk olunmak bâbında sedâ -ı(?)

hakk bâ emr-i şerîfim sudûrini istid‛â eyledigi acilden sen ki vezîr-i müşârün-ileyhsin

mahalleinde şer‛le görülmek içün emr-i şerîfim yazılmışdır


S.39 - B.138

Haleb Valisi ve Haleb Kadîsına hüküm ki

Arapkirli Kapudan oğlu dimekle ma ‛rûf Melkon nâm zımmi gelüb bundan

Arapkirli Gilden(?) oğlu İstefa nâm zımmî zimmetinde ber -mûceb temessük bin yüz

doksan senesünden berü dokuz yüz üç guruş alacak hakkı olup yüz guruşunu teslim

birle sakiz yüz üç guruşu kabl olan mesfûr mürd olub Haleb müte mekkinlerinden oğlu

Mardoros nâm zımmî bi’l -verâse terekesin ahz ve kabz idüb ber - mûceb temessük

mürd-ü mesfûrun zimmetinde olan sekiz yüz üç guruşı oğlu mesfûrdan mürd -ü meskûr

mâlından taleb eyledigin hilâf-ı şer‛-i şerîf birmekde taallül ve muhâlefet v e bi-gayrı

hakk sevdâsında olduğun ve tarafından (boş) nâm kimesneyi vekîl eyledigin

mukaddemâ inhâ mahallinde şer ‛le görilmek içün sene-yi mâzi Evâsıt-ı cemâziye’l-

evvelinde emr-i şerîfim sâdır olmuş iken bir dürlü mukâvemet mümkün olmadığını

bildirüb meblağ-ı mezbûr mâlından temâmen tahsîl ve bi -kusûr vekil-i merkûme

alıverilüb icrâ-yı şer‛ ve ihkâk-ı hakk olunmak bâbında hükm -ü hümâyûnum ricâ ve

divân-ı hümâyûnumda mahfûz ve kuyûd -ı ahkâma müracaat olundukda veche meşrûh

üzere târih-i mezkûrda emr-i şerîfim verildigi mestûr ve mukayyid olunmağın ahz -ı

husûsa me’mûr-ı mübâşir ma‛rifetiyle mukaddemâ sâdır olan emr-i şerîfim mûcebince

mahallinde şer‛le görilüb ihkâk-ı hakk olunmak bâbınd fermân -ı alîşân yazılmışdır

Fî Evâil-i (R) Sene 1195 ( Mart sonları – Nisan başları 1781)

S.39 - B.139


Züamâdan Mehmed Ali zîde fazlehu gelüb Haleb sancâğından ve kazâsı

muzâfâtından Rûh nâhiyesine tâbi ‛ Kise nâm kerye ve gayriden otuz dört bin akçe

137

zeâmet mutasarrıfı Ahmed veled Ah medin me’mûr olduğu Bağdat seferi nâ

mevcûdundan yedine mülâzamat emr -i şerîfi verilan mûma-ileyh Mehmed Aliye

Mîralay İsmail arzıyle bin yüz doksan üç senesi Saferinin yigirmi birinci gününde ber -

vech-i ve hilâf-ı berât-ı şerîfemle üzerlerinden olmağla ze âmet-i mezbûr karyelerine

ber-vech-i defter-i hakânî zabt ve berâtı mûcebince tahvîli târîhine düşen mahsûlât ve

rüsûmâtın ve kanûn ve defter mûcebince ahz ve kabz itmek mûrâd eyledigin dahl

olunmak icâb itmez iken acânib ve ashâb -ı ığrâzdan ba‛z kimesneler hilâf-ı defter-i

hakânî zabtına ve berât -ı mûcebince tahvîli târihine düşen muhâsılât ve rüsûmâtından

ahz ve kabzına muhâlefet ve tagallüben kendüleri ahz ve kabz idüb arz eylediklerin

bildirüb zeâmet-i mezbûr karyeleri ber-mûceb defter-i hakânî kendüye zabt-ı vâki‛ olan

muhâsılât ve rüsûmâtdan kanûn ve defter mûcebince ahz ve kabz itdirilüb icâbından

olmaları hilâf-ı defter-i hakânî bir dürlü dahl ve taarrûz itdirilmeyüb fuzûli aldıkları

muhâsıl ve rüsûmı alıverilmek bâbında hükm-ü hümâyûnum ricâ ve defter-i amîremden

mahfûz rûznamçe-i hümâyûnuma müracaat olundukda zeâmet -i mezbûr vech-e meşrûh

üzere târih-i merkûmdan mûma-ileyh Mehmed Aliye mûcebince ve hâlâ berât -ı

şerîfemle üzerlerinden olduğı mestûr ve mukayyid olunmağın sen ki vezîr -i müşârün-

ileyhsin ma‛rifetinle defter-i hakânî mûcebince amel olunmak içün yazılmışdır


S.39 - B.140

Ber-vech-i Arpalık A‛zâz ve Kilis sancâkları mutasarrıfı dâme ikbâleye ve Kilis

Kadîsina hüküm ki

Şeyh Hasır zâde Ali zîde Sırrehu gelüb muhlasından Sineb mahallesinde vâki ‛

Şeyh Şa‛bun cami‛inin bâ beraat ı imâmı ve vakfının mütevellisi olub uhdesine edâsı

lâzım kelân hızmetini edâ idüb imâm -ımezbûrini ve tevliyetini ve merkûmuna redd

olunması icâb itmez iken Kilis sükkânından mütegallibe ve habâbereden Abdulgani

nâm kimesne fusûli müdâhale vârid bir seneden berü senevî ikişer yüz guruş mâl -ı vakfî

ahz ve gadr külli eyledigini bildirüb şer‛le görilüb mezbûrün zimmetinde mâl ı alıverilüb

ber-vech-i şer‛î taallül itmeyüb ihkâk-ı hakk ve (…) ve tevliyeti üzerine birdürlü

müdâhale itdirilmeyüb bilâ- berâtda ve bilâ- senede dâhil müdâhil vaz‛-ı yedin men‛ ve

def‛ olunmak bâbında hükm olub ricâ itmegin mahallinde şer ‛le görilmek içün emir

yazılmışdır

Nişâncı

Fî Evâsıt-ı (B) Sene 195 (Temmuz başları – ortaları 1781)

138

S.39 - B.141


Erbâb-ı timârdan Veliddin veled Mehmed nâm sipâhi gelüb Haleb sancâğından

ve kazâsı muzâfâtından Cebel -i Şemün nâhiyesinin mezra ‛-i Sahi‛ü’l-ma‛rûf bilâ- Kefer

Saf ve gayriden on altı bin dört yüz doksan dokuz akçe timâr emini kaydıyle mutasarıf

Mehmed veled İbrahimin bilâ- sened fevtinden meskûr Veliddin mezbûr Mehmede bâ

arzuhâl bin yüz doksan beş senesi cemâziye’l -evvelisinin yigirmi birinci gününde ü zere

tevcih ve hâlâ sadât-ı şerîfemle üzerine olduğum bildirüb timâr -ı mezbûr karyeleri

defter-i hakâni mûcebince kendiye zabt ve vâki ‛ olan masûl ve rüsûmı ve kanûn ve ahz

mûcebince ahz ve kabz itdirilüb ifrâz birle dahl ve taarruz itdirilmemek bâbında k i

himâyûnum ricâ ve defterhâne -i amîremde mahfûz rûznamçe -i hümâyûnuma müracaat

olundukda vech-e meşrûh üzerlerine olduğu mestûr ve mukayyid olunmağın sen ki

vezîr-i müşârün-ileyhsin defter-i hâkânî mucebince amel olunmak içün yazılmışdır

Vahid


S.39 - B.142


Sadât-ı kirâmdan sâbıkâ Antakya müftîsi El-hâc Şaban ve Çavuş zâde Seyyid

Seyyid Hacı Abdurrahman ve Seyyid Mustafa zîde şeref hümâ ile aher ve velâyet -i

dâhil Hacı murâd ve Hacı ma‛lûme’lesâmi kimesneler gelüb bunlar ın Antakya kasaba

toprağında (…) zabt ve tasar rıfda hâne-i idârenin taallülve tekâlifü’l-hak idüb ider

kâdimi reâya ve emlâk ve yerleri olmayub tekâlif -i talebi ber-vechile taaddî olmaları

icâb itmez iken kasaba-i mezbûr ahâlisi zuhûr ve üzerimde vârîd olan tekâlifin siz dahî

bezmle hakk virin deyü hilâf -ı kanûn-ı taaddî ve ehl-i örf tâifesi taraflarından dahî bilâ-

emr-i şerîf tekâlif şakka mutâlebesi rencide dâhili olduğunu ve bu bâb da ‛vâsı muvaffak

fetvâ-yı şerîf virdigin bildirüb mezbûrların hilâf -ı vakfın olvechile olan taaddîsi men ‛ ve

def‛ emr-i şerifim ricâ eyledigi acilden mahallinde şer‛le görilmek içün yazılmışdır


S.40 - B.143


Sâdât-ı kirâmdan kıdvetü’s-sâdâtü’l-kirâm Seyyid Said zîde şerefe gelüb bundan

Haleb sâkinlerinden sâbıkâ Haleb mütesellimi Kapucubaşı Ebu Bekir dâme mecdehu

zimmetinden yüz doksan senesünden beri bâ -temessük altı bin guruş ala cak olmağla

139

meblağ-ı mezbûzdan bin beş yüz kırk yedi buçuk guruşunu teslîm idüb mâadası

zimmetinden kalmağla def ‛atiyle taleb olmak isteriken ber -vech-i şer‛î edâdan ve ihkâk-

ı hakk ve gayr-i irâdesinden olduğın bildirüb mahallinde şer ‛le görilüb gayr-i ez teslîmi

merkûmın bâ temessük zimmetinde bâkî -i dört bin elli iki buçuk guruş hakkı ahz -ı

husûsua me‛mûr-ı mübâşir ma‛rifetiyle temâmen tahsîl ve taraf ından ahz ve kabzını

ihâle eyledigi kimesneye alıverilüb icrâ -yı şer‛ ve ihkâk-ı hakk olunmak bâbında emr -i

şerîfim ricâ eyledigi ecilen ahz-ı husûsa me‛mûr-ı mübâşir ma‛rifetiyle mahallinde

şer‛le görilüb ihkâk-ı hakk olunmak bâbında emr-i alî yazılmışdır

Necîb


Der kenâr: Tekrâr emir üzere yazı lmışdır

Fî 21 (Z) Sene 195 ( 8 aralık 1781)

S.40 - B.144

Haleb Vâlisine Haleb Kadîsına hüküm ki

Babü’s-sâ‛deü’ş-şerîfem ağası nezâretinde olan evkâfdan Medîne -i Halebü’ş-

şehbâda vâki‛ cami‛-i kebîr umûsu dâr-ı avttü’l-kâmil ve Nurettine’ş-şehîd dârü’ş-

şifâları efkâfının bâ- berât-ı alî kâimakâm mütevellisi olan bâbü’sâ ‛adetim ağası olan

iftihârü’l-havas ve’l-mukarrbin Mehmed Ağa dâme ulvuhunun adamlerinden Ömer

halife fevt olub evkâf-ı mezbûre kâimakâmlığı ahere tevcih olunmağla müteveffâ -yı

merkûmun emlâk-ı ve eşyâsı mâl-ı vakfla mahlut olub muhâsebesi rü’yet olmadığından

Asitâne-i alîyeme irsâli mûtâd olan mâl -ı mürkâike(?) ve avâidâtı sâire dahî bâkî kalub

mâl-ı vakfı ile mütevefâ-yı mezbûrun emlâk ve aşyâsı temeyyüz ve tefrîk olunmak içün

mahallinde ma‛rifet-i şer‛le muhâsebesi ru’yet olunmak muhtâc olma ğla vakf-ı

mezbûrun muhâsebesi mürtezikâ -ı vakf ma‛rîfetiyle mahallinde şer‛le ru’yet mesârrıf ve

mezâif ve mâl-ı mükâika-ı(?) sâire ba‛de’l-ihrâc mütevefâ-yı mezbûrun dahi emlâk ve

eşyâ ve reâyâ-yı vakf-ı zimmetinden olan bekâyası tahrîr -i defter olub bu def‛a ta‛yîn ve

irsâl olunan ademisine teslîm olunmak içün siz ki vezîr -i müşârün-ileyh ve Mevlânâ-yı

mûmâ-ileyhümâsız size hitâben hükm -ü hümâyûnum sudûrı bâbında ağâ -yı mûmâ-ileyh

bir kıt‛a mühürlü arıze rahrîr ve istid‛â itmegin veche meşrûh üzere amel olunmak

fermânım olunmağın imdi siz ki vezîr -i müşâr ve Mevlânâ-yı mûma-ileyhümâsız ağa-yı

mûma-ileyhin arzı mûcebince amel ve hareketi iyleyüb hilâfından mücânebet iylemeniz

bâbında fermân-ı alîşân yazılmışdır

Nesimi

140


S.40 - B.145

Haleb Vâlisi vezîri ve Haleb Monlasına hüküm ki

Züamâdan Mehmed zîde kudrehu gelüb Haleb sancâğında ve kazâsı

muzâfâtından Berdah nâhiyesinde Esel nâm karye ve gayride n yigirmi bin akçe zeâmet

mutasarrıfı Mehmed veled Ahmed bu def ‛a Kilis nizâmına me’mûr Haleb vâlisi sâbık

vezîrim Abdi Paşa iclâlehunın ma ‛iyyetine me’mûr iken eşkiyâdan olub vezîri müşârün -

ileyh ile muhârebe ve firâr eyledigi vezîri müşârün-ileyh ve Haleb Alay begisi Seyid

Mustafa inhâ itmeleriyle mûma -ileyh Mehmed zîde kudrehuya doksan dört senesi

cemâziye’l-evvelinin on dokuzuncu gününde devletsebet(?) üzere tevcih ve hâlâ berât -ı

şerîfimle üzerlerinde olmağla zeâmet -i mezbûr karyelerinin ber-mûceb-i defter-i hakânî

zabt ve vâki‛ olan mahsûl ve rüsûmun ahz ve kabz eylemek murâd eyledigde dahl

olunmak icâb itmez iken Haleb sâkinlerinden Hasırcı oğlu Mehmed dimekle arîf

kimesne zuhûr ve ben sâhib -i evvelim deyü hilâf-ı defter-i hakânî fuzûli müdâhale ve

vâki‛ olan mahsûl ve rüsûmun ahz ve kabz ına mümânaât ve gadr sevdâsında olduğın

bildirüb zeâmet-i mezbûr karyeleri ber-mûceb-i defter-i hâkanî mûma-ileyhâezabt ve

vâki‛ olan mahsül ve rüsûm kanûn ve defter mûcebince ahz ve kabz itdirilüb mezbûr

Mehmedi ve aherden bir ferdi hilâf-ı defter-i hâkanî ve muâyir-i kanûn ve bir dürlü dahl

ve taarrûz itdirilmemek bâbında hükm -ü hümâyûnum ricâ ve defterhâne -i amîremde

mahfûz rûznamçe-i hümâyûnuma müracaat olundukda vech -e meşrûh üzere olduğı

mestûr ve mukyedye ve divâ n-ı hümâyûnumdan kabûn-ı süâl olundukda defter -i

hâkanîde mestûr zeâmet mutasarrıfı Mehmed veled Ahmed eşkiyâdan olub firâr itmekle

ref‛inden mûma-ileyh Mehmede târih-i mezbûrda tevcih ve halâ berât -ı şerîfemle

üzerinde olmağla zeâmet -i mezbûr karyeleri defter-i hâkanî ve yedinde olan berâtı

mûcebince zabt ve vâki‛ olan mahsûl ve rüsûmı ahz ve kabz ittirilmek mukaddemâ

defter-i hâkanî ve müracaat-ı kânûn olub aherin müdâhalesi hilâf -ı defter-i hâkanî ve

mugâyir kânûn oldığı tahrîr olunmağla defter -i hâkanî mucebince kânûn üzere amel


Vahîd


S.40 - B.146

Amid kadîsına hüküm hüküm ki

141

Dergâh-ı muallâm gedüklülerinden Mehmed Hamid zîde mecdehu gelüb Amid

sükkânından karındâşı El-hâc Sanullah ve oğlu Mustafa ve zevcesi Fatıma ve kerimeleri

Zeliha ve Esma ile hukûk-ı ırsiyesine mütaallik da ‛vâları olub ol tarafın bir vecihle fasl

ve hasmı mümkin olmadığından inhâ ve mübâşir ma ‛rifetiyle mezbûrlar Der-alîyeme

ihzâr ve terafü‛-i şer‛-i şerîf ve ihkâk-ı hakk olunmak bâbnda hükm -ü hümâyûnum

sudurını istid‛â itmegin mübâşir ma‛rifetiyle li-ecli’t-terâfü‛ Der-alîyeme mahremleriyle

ihzâr olunmaları fermânım olmağın imdi sen ki Mevlâna -yı mûma-ilehsin ma‛rifetin ve

ta‛yîn olunan mûbâşir-i mûma-ileyh mübâşeretiyle mahremleriyle merkûmları Der-

alîyeme ihzâr ve irsâl iyleyüb hilâfından begâyet -i hazır ve mücânebet iylemen bâbında

fermân-ı alîşân yazılmışdır

Nesimi


S.41 - B.147


Halebde vâki‛ Bahtiyâ mahallesi mütemekkinlerinden Musa Beymore nâm

Yahûdi gelüb yine mahalle -i mezbûrede vâki‛ mutasarrıf olduğı mülk menziline kanâvât

memlûkesinden cereyân iden suyunı mahalle -i mezbûrde vâki‛ mülk diğer menzîline

kanavât ile icrâ idüb kimesneye zarâr -ı şer‛îsi olmayub dahl olunmak icâb itmez iken

mahalle-i mezbûreden ashâb-ı ığrâzdan ba‛z kimesneler hilâf-ı şer‛-i şerîf fuzûli

müdâhale ve taaddîden hali olmadıkların bildirüb yedinden olan senedât -ı şer‛iye

mûcebince amel olunub ashâb ığrâzdan olanların vâki ‛ olan müdâhale ve taaddîleri

men‛ ve def‛ olunmak bâbında emr-i şerîfim ricâ itmegin mahallinde şer ‛le görilemk


Nişâncı


S.41 - B.148

Haleb vâlisine ve Mollasına hüküm ki

Dergâh-ı muallâm Kapucu başılarından sâbıka rikâb -ı hümâyûn Kapucular

kethûdâsın olan Tevki‛î Ali Paşa zâde Mîr Halil dâme mecdehu südde -i saadetime

arzuhâl idüb mûma-ileyhin bin yüz doksan bir senesine mahsûben uhdesinde olub

sâkinlerinden Danazâde hazînedârı El-hâc Ahmed nâm kimesneye ihrâc eyledigi sadr-ı

esbak müteveffâ İbrahim Paşanın evkâfı mukâtaatından Halebde vâki ‛ Harim mukâtaası

bedel-i iltizâmından ber-mûceb-i temessükât gayr-i ez-teslîm merkûmun zimmetinde iki

142

bin yüz guruşdun edâsında tereddüd üzere olduğundan tahsîl -i bâbında mukaddemâ

emr-i şerîfim sâdır olmuşiken tenfîz ve icrâ olunmadığından mâadâ dört sene

mukaddem karîben poliçe iderüm deyü tarafından takdîm eyledigi memhûr kâimesi

mûma-ileyhin yedinde mevcûd oldı ğından mukâddemâ tekrâr inhâ ve memhûr kâimesi

mûcebince meblağ-ı mezbûr ma‛rifet-i şerî‛le temâmen tahsîl olunmak içün emr -i

şer‛îfim sudûrını istid‛â eyledigde mukaddemâ sâdır olan emr -i şerîfim ve yedinde olan

memhûr sened mûcebince mahallinde şer ‛le görilmek içün doksan dört senesi Evâhir-i

rebi‛ü’l-evvelinde başka bir kıt ‛a emr-i şerîfim dahî sâdır olmuşiken edâ ve teslîmden

muhâlefet ve dürlü dürlü ‛özr ve ‛illet ile gadr sevdâs ında oldığın inhâ ve mukaddemâ

sâdır olan emr-i şerîfim ve yedinde olan se ned-i memhûre mûcebince şer ‛le tahsîl ve

tarafından kabzına me’mûra teslîm olunmak bâbında emr -i şerîfim sudûrını istid‛â ve

dîvân-ı hümâyûnumda mahfûz kuyûd -ı ahkâma müracaat olundukda ber -vech-i meşrûh

tarîh-i mezbûrda emr-i şerîfim virilmegin mestûr ve mukayyed olunmağın sen ki vezîr -i

müşârün-ileyhsin mukaddemâ sâdır olan emr -i şerîfim mûcebince amel olunmak

bâbında


Der-kenâr: Temessükü mûcebince kabzına me’mûre teslîmi olunmak içün emr -i


Fî 4 (S) Sene 196 ( 19 Ocak 1782)

S.41 - B.149

Haleb Vâlisi Vezîrim Paşaya ve Haleb Mollasına hüküm ki

Erkân-ı muallâm kapucubaşılarından olub sâbıka Kapucular kethûdâsı Mîr Halil

dâme mecdehu gelüb bundan akdem kaîmakâm mütevellisi olduğı sa dr-ı azâm Es-

seyyid mütevefâ İbrahim Paşanın evkâfları mûzafâtından Haleb sancâğından Hârim ve

Tevabiği mukataasından yüz doksan iki senesi bedel -i iltizâmından Medîne-i Halebde

sâkin Şehizer zâde Seyyid Osman Ağa dimekle arîf kimesne zimmetinde ber -mûceb

temessük ibrâz-ı teslîmi bâkî iki bin guruş alacak hakkı olub taleb eyledigin üzere

hükümce edâsından muhâlefet olunmağın bahâneyle arz sevdâsında oldığını bildirüb

sen ki vezîr-i müşârün-ilehsin ma‛rifetinle şer‛le görilüb ber-mûceb temessük

zimmetinde olan ol mıkdâr guruş temâmen tahsîl ve tarafından teslîm olunmak bâbında

san hitâben emr-i şerîfim sudûrini istid‛â itmegin sen ki vezîr-i müşârün-ileyhsin

mahallinde şer‛le görilüb ihkâk-ı hakk olunmak içün amr-i alî yazılmışdır

Fî Evâhir-i (B) Sene 195

143

S.41 - B.150

Haleb Vâlisine ve Ayntâb Kasabası Nâibine hüküm ki

Adîle bint-i Ahmed nâm hatûn arzuhâl idüb bundan zevcî taraf -ı şer‛an bâ cihet

mensûbe vasîleri oldığı Musa ve Said ve Mehmed Sadık ve Osman nâm sağîrlerin

babaları sadr-ı azâm Çukadârlarından El-hâc Süleyman nâm kimesnenin Ayntab

sâkinlerinden Battal zâde Mehmed Sadık nâm kimesne zimmetinde yüz seksan beş

senesinden berü bâ temessük beş bin beş yüz gürış alacağı olmağla kable’l -ahz mezbûr

Süleyman fevt olub meblağ-ı mezbûr irsen mezbûre ile sağ îr merkûmlara ba‛de’l-inkâr

mezbûre dahî taleb eyledigi edâdan muhâlefet itdigi bundan akdem bâ arzuhâl inhâ ve’l -

istid‛â mübâşir ma‛rifetiyle muhâbere vekîl -i şer‛leriyle terâfi‛ ve ihkâk-ı hakk ve eger

olandan muhalefet iderse keyfiyet -i der- alîyeme arz ve i‛lâm ve olunmak üzere doksan

dört senesi Evâhir-i şevvâlinde iki kıt‛a emr-i şerîfim sâdır olmuş iken adem -i itâ‛at ber-

vech-i edâ itmeyüb ve mütevefâ -yı merkûmun yedi kise akçe deyni olub edâsı meblağ -ı

mezbûrun tahsîline mütevaffık ve dâyinleri bund a tasyîf ve ol vechlie gadr edâsında

sened oldığın bildirüb sen ki vezîr -i müşârün-ileyhsin mukaddemâ sâdır olan emr -i

şerîfim mûcebince meblağ-ı mezbûr tahsîl ve ıhkâk-ı hakk olunmak bâbında sana

hitâben müceddiden emr-i şerîfim ricâ ve divân-ı hümâyûnumda mahfûz kuyûd-ı

ahkâma müracaat olundukda ber -vech-i muharrer târih-i mezbûrdan emr-i şerîfim

verildigi mestûr ve mukayyid olunmağın sen ki Haleb vâlisi vezîr -i müşârün-ileyhsin

mukaddemâ sâdır olan emr-i şerîfim mûcebince mübâşir ma ‛rifetiyle şer‛-i ru’yet ve

isâbet olan alacakları tahsîl ve ihkâk -ı hakk olunmak içün emr-i şerîf yazılmışdır


Der-kenâr: İşbu emr-i alî mübâşiri mütevefât (…) merkûm Sadık Ağa (…)

olundukda mütevefâ-yı merkûm ile bunlardan ağz ve itâ vâki‛ olunmayub temessük

mezbûrun (…) olmadığın ibkâ mührü dahi kendü ahbâr itdüklerin Ayntab bi -temessük

vârid iden bir kıt‛a i‛lâmı fuzûli mukaddemâ bâ alî şer ‛ görüldi

Fî 23 (M) Sene 196 ( 8 Ocak 1782)

S.41 - B.151

Haleb Vâlisine ve Antakya Kadîsına hüküm ki

Antakya kasabası sâkinlerinden sâdât -ı kirâmdan Seyyid El-hâc Aburrahman

zîde şerefe gelüb bundan kimesneye borcu ve kefâleti olmayub şer ‛â ber-vech-i

müdâhale olmak icâb itmez iken yine kasaba -i mezbûr sükkânından mezbûrun karındaşı

Seyyid El-hâc Abdurrahim nâm kimesne zuhûr ve hevâsına ehl -i örf tâifesiyle gelüb ve

144

hilâf-ı inhâ mevâd istirâyla bundan üzerlerine musallat ve hilâf -ı şer‛-i şerif hukûk-ı

iddiâ ve bu tenhir olmayub şer ‛-i şerîf murâkî iken zabt bir dürlü murâz olunmayub

muharred-i ahzâr fikriyle yüz doksan senesinde bunun üzerlerine mübâşir gözetib ve

mürâfaa şer‛-i şerif oldukların bunda üzerlerine şer ‛a bir nesne zuhûr olunmayub iddiâs ı

def‛ ve men‛ birle taraf-ı şurûtdan (…) şer‛iye virilüb ve (…) mezbûrenin şer‛â mer‛î

mezbûrdan lâzım gelmişiken (…) olmayub ecran mübâşir şart -ı şart aldım deyü hilâf -ı

şer‛-i şerîfe ve ta‛yin-i hakk beşer bin guruşdan mütecâviz akçesin arz -ı ahz ve

mütecâviz akçesin arz-ı ahz ve ziyâde gadr ve teaddî eyledigi ve bu bâbda da‛vâ-yı

şerîfim fevkinden ber-şerîfe virilmesi icâb ve eyledigini bildirüb vetfâ-yı şerîfe

mûcebince şer‛le görilüb mezbûrun mübâşir ma‛rifetiyle hilâf-ı şer‛-i şerîf kabz-ı ahz

eyledigi ol mıkdâr guruş hakkı temâmen tahsîl alıverilüb ıhkâk-ı hakk olunmak âbında

emr-i şerîfim ricâ ricâ eyledigi ecilden mahallinde şerîle görilmek içün yazılmışdır

Şerîf


S.42 - B.152

Haleb Vâlisine ve Ayntab civârından vâki ‛ kazânın kadîsına hüküm ki

Ayntab müftisi ile hâlâ ol tara fda mevcûd Erzurum ve Kars ve mahalle -i sâire

sâlyânecilerinin bu def‛a Der-alîyeme takdîm ve tesyîr eyledikleri mahsar gune bir kıt‛a

arzuhâlleri mefhûmunda dergâh -ı muallâm yeniçeri ocağı sâlyanecilerinden Erzurum

sâlyânecisi Şehdî Ahmed Çevuşun Medîne -i Ayntabda bir mıkdar havâlesi olmağın

tahsîli içün tarafından ademisi Hüseyini irsâl eyledikde merkûm mâl-ı mevâcib tahsîline

me’mûr sâir sâlyâne çavuşları ve Medîne -i mezkûrun ehâlisinden beş on nefer

kimesneler ile bir bağçede sâkinler iken yine Ayntab e hâlisinden Kamalak oğlu Arap

dimekle ma‛rûf Mehmed nâm kimesne birkaç nefer avanesiyle leylen ba ğçe-i

mezkûreyi basub üzerlerine hücûm ve merkûm Hüseyini alet -i harb ile darb ve katl ve

rüfekâsını bir-takrîb halâs ve maktûl-ı merkûmun üzerlerinde mevcûd mâ l-ı mîrî ve

eşyâ-yı sâiresini gâret ve bâdehu huzûr -ı şer‛de dahî ıkrâr itmekle ihkâk-ı hakk

olunması murâd olundukda tâma ‛-ı hâma tama‛-ı hâma tab‛iyet birle Medîne-i Ayntab

nâibi tarafgirleri olmağla merkûmun odâsında bâkî kalan eşyâsını dahî nâib -i mûma-

ileyh zabt ve resm guşûne nâmıyla zikr olunan mâl -ı mîrîden yüz on üç guruşu ahz ve

katil-i merkûmı alaybegi konağınam ve cebehâne -i amîre sâlyânecilerinden Mehmed

Arîf çavuşı sen dahî bağçe -i mezûrdan mevcûd iden iden deyü bilâ- cürm serdâr

konağına habs idüb mezkûrun bu guna harakete tasaddîsi sâir sâlyâncilerin umûr ve

145

husûsları ta‛tîline bâdî olmağla mübâşir ma‛rifetiyle ber-nehci şer‛î katl maddesinde

ihkâk-ı hakk ve nâib-i mûma-ileyhin dahî hilâf-ı şer‛-i ahz eyledigi mebâliğ bade’t-

terâfü‛ istirdâd ve ihkâk-ı hakk olunmak bâbında sen ki vezîr -i mûşârün-ileyhsin sana

hitâben emr-i şerîfi sudûri takdir ve istid ‛â ve divân-ı hümâyûnumdan muktezâsı suâl

olundukda maktûl-ı merkûmun eşyâ ve sâlyâne akçesinden hilâf -ı şer‛ ve bi-gayrı hakk

ahz eyledigi lede’ş-şer‛ mütehakkık oldığı sûretde ma‛rifet-i şer‛le istirdâd ve keyfiyet

sûret-i isticlâtıyla Der-alîyeme arz olunmak üzere siz ki vezîr -i müşâr ve Mevlânâ-yı

mûmâ-ileyhümasız size hitâben mibâşir -i emr-i şerîfim sudûri manut-ı rey‛ idügü tahrîr

olunmağın dergâh-ı muallâm Kapucubaşılarından aher husûsa me’mûr Hacı Mehmed

dâme mecdeu ma‛rifetiyle veche meşrûh üzere şer‛le ru’yet olunmak fermân olmag ın

sen ki vezîr-i müşârün-ileyhsin ma‛rifetin ve aher husûsa me’mûr Kapucuba şı-i mûma-

ileyh mübâşeretiyle maktûl-ı merkûmun veresesiyle mezbûr Arap Mehmedi ve nâib -i

mûma-ileyhânın vekîl-i şe‛isini Ayntab civârında vâki‛ kazânın kadîsı Mevlâna-yı

mûma-ileyh huzûrundae terâfu‛-ı şer‛ ve mukaddemâ ve bir def‛a şer‛le görilüb gasb

olunmayan husûsların temâm -ı hakk ve adl üzere ru’yet ve ber-vech-i muharrer madde-i

katl ber muktezâ-yı şer‛-i enver mezbûr Arab Mehmedin üzerlerine sâbit olur ise icrâ -yı

şer‛ ve ihkâk-ı hakk ve nâib-i mûma-ileyhin dahî maktûl-ı mezbûrun eşyâ ve sâlyâne

akçesinden hilâf-ı şer‛ ve bi-gayri hakk ahz eyledigi lede’ş-şer‛ mütehakkık olduğı

sûretde ma‛rifet-i şer‛le istirdâd ve keyfîyet-i sûret isticlâtıyla Der-alîyemde arz ve i‛lâm

olunmak bâında fermân-ı alîşânım yazılmışdır

Hasbî

Fî Evâil-i (Ş) Sene 195 ( Temmuz sonları – Ağustos başları 1781)

S.42 - B.153


İlib kasabası ehâlileri gelüb bunlar kendü hallerinde arzlarıyla mukayyid ve

hilâf-ı şer‛-i şerîf kimesneye vâzı‛ ve hareketleri olmayub ber -vech-i şer‛î taaddî ve

rencide icâb itmez iken kazâ -i mezbûre tâbi‛ (boş) nâm karye sâkininden

mütegallibeden ve siâreden Rüstem oğlu Ali nâm şakî yüz doksan beş senesinden beş

altı yüz süvâri ile kasaba-i mezbûreyü basub üç dört yüz kise akçelik emlâk ve eşyâların

hilâf-ı şer‛-i şerîf ve nehb ve gâret ve ma ‛lûmü’l-esâmi kimesneleri hilâf -ı şer‛ ve

mukayyid-i hakk katl ve ziyâde gadr ve taaddî eyledigin ve mezbûrlar hâlâ Halebde

mevcûd olduğın bildirüb sen ki vezîr -i müşârün-ileysin ma‛rifetinle şer‛le görilüb

mezbûrun hilâf-ı şer‛-i şerîf ve bi-gayrı hakk neheb ve gâret eyledigi ol mikdâr kise

146

akçelerin emlâk ve eşyâ ve ashâbet redd ve teslîm ve ihkâk -ı hakk olunmak bâbında

hükm-ü hümâyûnum ricâ ve sudûrini istid‛â eyledigi acilden sen ki vezîr-i müşârün-

ileyhsin ma‛rifetinle mezbûr Medîne-i Halebde mevcûd oldığı hâlen iddiâ-yı hukûk iden

zuhamâsıyla(?) terâfi‛-i şer‛ ve ihkâk-ı hakk olunmak bâbında emr-i şerîf yazılmışdır

Kalemci

Fî Evâil-i (Ş) Sene 195 ( Temmuz sonları – Ağustos başları 1781)

Der kenâr: Tekrâr emir yazılmışdır

Fî Evâsıt-ı (CA) Sene 96 ( Nisan sonları – Mayıs başları 1782)

S.42 - B.154


Kasaba-i mezbûr sâkinlerinden El-hâc Abdurrahman nâm kimesne gelüb yine

kazâ-i mezbûr sâkininden Hüsne ve Şerife ve Ümmühân ve Elif nâm hatûnlar ile vesâir

ma‛lûmü’l-esâmi kimesnelerde ma‛lûm olmıkdâr deynleri olub def‛aten edâya bir dürlü

kudreti yoğiken def‛aten taleb ve ahz habs tekl‛fine taaddî ve rencide ve bundan akdem

Haleb vâlisi huzûruna şer‛le vâki‛ olduklarında def‛aten edâya andan üzere taksîte berât

olunmuşiken mezbûrun mehâb olunmayub olvechile bâ tahdında hali olmadıkların

bildirüb taksît-i şer‛ ile edâ-yı deyn itdirilmek bâbında emr -i şerif ricâ ve divân-ı

hümâyûnuma mukaddemâ şerâfi suâl oldukda defaten edâ -yı deyne (…) fuzûli dâinleri

muâceresine şer‛an yine üzerlerine mezbûrun taksît-i şer‛ ile edâ-yı deyn eylemek emr-i

şerîf virilegeldiklerini tahrîr olunmağla şerât mûcebince amel olunmak içün yazılmışdır

Samî

Fî Evâil-i (Ş) Sene 1195 (Temmuz sonları – Ağustos başı 1781)

S.43 - B.155


Sadr-ı a‛zâm mekteb-i hülefâsından sadr-ı a‛zâm esbak mühürdârı olan Mehmed

Ârif zîde mecdehu gelüb havâs -ı hümâyûnumdan Maarretü’l -masrîn mukâtaası üzerine

akdem bâ-berât-ı alîşân uhdesinde oldığı esnâda mukâtaa -i merkûm mahsûlinden tahsîl

olunan emlâkdan kabzına müta‛yin idmesinden kabz-ı merkûme ehâlisinden ma‛lûm’l-

esâmi kimesneler istidâne eylediklerin bin beş yüz guruşu yüz doksan iki senesi

zimmeti vakti duhûlinde edâ itmek üzere müteahhid olduklarını nâtk edmesi yedinde bir

kıt‛a mehâzî cihet-i şer‛iye i‛tâ idüb gelen ehâli-i merkûmun ba‛zi kimesneye deynleri

olduğından meblağ-ı merkûmı vakt-i mu‛ayyineden edâ itmeyüb sene -i ebneye kalub

olvechile mûmaileyh hasâreti müeddî olacağı aşikâr oldığından duyûn -ı sâirelerinden

147

evvel merkûmda isimleri meztûr kimesnel erden meblağ-ı mezkûr muktezâ-yı

taahhüdleri eline ala-eyyi-hâl tahsîl ve tarafından müta ‛yin idmesine bilâ- kusûr teslîm-i

bedel ihkâk-ı hakk olunmağın bâbında sâdır olan emr -i şerîf mahalline lede’l -vürûd

tenfîz ve icrâsı mümkin olmadığına binâen isti ‛câl havî tekrâr sâdır olan emr-i şerîfim

mûcebince meblağ-ı mezbûrdan nakit dör yüz elli guruş edâ bâkiyesinin nısfını doksan

üç senesi vakt-i harfinde ve nısf-ı ahzini dahî sene-i eyneden edâ ideriz deyü imrâr -ı

vakt ile edâdan iktiza‛ ve ol vechile infâz emr-i alî mümkin olmadığı cihetden

mukaddemâ sâdır olan emr-i şerîfim mûcebince bâkî kalan bin elli guruş bâ -yı hâll min

gayrı noksan tahsîl ve tarafından kabzına me’mûre alıverilmek içün sâbıkâ Haleb

vâlisine ve kadîsına ve Antakya serâdrına hitâben sâdır olan emr-i şerifime binâen

dergâh-ı muallâm kapucıbaşılarından Antakya a‛yânı Fethullah dâme mecdehu

mukâvemetiyle tahsîl olunan dört yüz elli guruş irsâli ve maadası dahi tesyîr iktizâ ider

iken kendünin reâyâdan alacağı olmak mürâselesiyle cihetin mestûr meblağ içün kendü

Asitane ehâlisinden temessük ahz ve ve garet nasbından nâşi tekrâr Haleb vâlisinin

kehûdâsının muktezi olan meblağ -ı mezbûri mütâlebe eyledigin ehâli zimmetindedir

deyü cevâb ve senedâtını dahî virmeyüb neh -yi dest-i avdet ve ibtâl-i hakk sevdâsında

olmağla ta‛yin olunan mübâşir ma‛rifeiyle bâkî kalan meblağ-ı mezbûrunun elli guruş

ehâli zimmetlerinde ise ehâliden ve eger Kapucıbaşı mûma -ileyh tahsîl idüb zimmetde

kalmış ise Kapucıbaşı mûma -ileyhden tahsîl ve eger ehâli edâdan muhâlefet i derler ise

ehâlinin edâya muhâlefet ider ise vekîl -i şer‛leri ve Kapucıbaşı-i mûma-ileyh edâdan

muhâlefet ider ise Kapucıbaşı mûma -ileyh der-saâdetime ihzâr olunmuş istid ‛â-i iyânet

eyledigin mukaddemâ sâdır olan emr -i şerîfim mûcebince Der-alîyemden ta‛yin olunan

mübâşir ma‛rifetiyle meblağ-ı mezbûr ehâli zimmetinde ise ehâliden ve eger mûma -

ileyh zimmetinde ise mûma -ileyhden tahsîl ve eger bâis olan hissenin tahsîli mümkin

olmaz ise asîtâneye ihzâr olunmalarıçün işbu doksan beş senesi Evâil-i muharreminde

sâdır olan emr-i şerîfim mahalline lede’l -vusûl mîr mîrân mûma-ileyhânın arz-ı

vukû‛una binâen infâz ve icrâs ı mümkin olmadığın bildirüb mukaddemâ sâdır olan emr -

i şerifim mûcebince müceddiden hükm -ü hümâyûnum ve diân-ı hümâyûnumda mahfûz

kuyûd-ı ahkâma müracaat olundukda veche muharrer üzere târih -i mezbûrdan emr-i

şerifim verildigi mestûr ve mukayyid olunmağın sen ki vezîr -i müşârün-ileyhsin

mukataa-i mezbûr mâlından ehâli -i merkûmdan ma‛lûme’l-esâmî kimesnelerin ber-

vech-i muharrer istidâne eyledikleri meblağ-ı mezbûrdan gayr-ı ez tahsîl bâkî kalan bin

elli guruş eger ehâli zimmetlerinde ise ehâliden ve eger Kapucubaşı mûma -ileyhin

148

zimmetinde ise mûma-ileyhden tahsîl ve kabzına ta ‛yîn idmesine teslîmi birle ihkâk -ı

hakk ve eger ehâlinin zimmetinde olub t ahsîl mümkin olmaz ise ehâli taraflarından

edâya muktedir vekîl-i şer‛lerini ve eger kapucıbaşı mûma-ileyhin zimmetinde olub

tahsîli mümki olmadığı halde mûma -ileyhin Der-alîyeme ihzâr ve irsâle mübâderet ve

intikâl ve emr-i şerifime zimmet eylemek bâbında fermân-ı alîşân yazılmışdır

Vehbî

Fî Evâsıt-ı (Ş) Sene 195 (Ağustos başları – ortaları 1781)

Der-kenâr: Tekrâr emr yazılmışdır

Fî Evâsıt-ı (C) Sene 196 (Mayıs sonları – Haziran başları 1782)

S.43 - B.156

Haleb Vâlisine ve Haleb Kadîsına hüküm ki

Süleyman zîde kudrehu gelüb doksan dört senesinde mukaddemâ ahde’l -

nizâmında olan Haleb kasabası muzâfâtından ve muhassıllığı aklâmından Haleb Seman

nâhiyesine tâbi‛ Malu nâm karyeden hâs ıl olub devr-i keyl ve der-anbâr olmuş öşr-i

mahsûl behâsından Haleb sâkinleri nden Kapucıbaşı Emini Cebbul Bekir ağa dimekle

arîf kimesne zimmetinde üç bin guruş alacağı olub meblağ -ı mezbûri edâ iderim deyü

ta‛ahhüd itmişiken bu güne dek(?) bir akçe göndermeyüb zimmet kaldığın bildirüb

şer‛le görilüb mezbûrun zimmetde olan olm ıkdâr alacak hakkı temâmen ve kamilân

tahsîl ve alıverilüb ihkâk-ı hakk olunmak bâbında emr -i şerîfim ricâ itmegin mahallinde

şer‛le örilmek içün emr-i şerîf yazılmışdır

Fî Evâhir-i (Ş) Sene 195 (Ağustos ortaları 1781)

S.44 - B.157

Haleb Vâlisi ve Haleb Kadîsına hüküm ki

Süleyman zîde kudrehu gelüb doksan dört senesinden mahsûben uhde -i

iltizâmında olan Haleb mufassallığından ve ve muhassalu aklâmından Haleb Şeman

nâhiyesine tâbi‛ Yalu nâm karye ehâlilerinden ma‛lûme’l -esâmi kimesnelerinden

şartü’r-rücû‛ emirlerine binâen umûrlarına ru’yet ve kezâ mâlından sene -i mezbûrdan bâ

hüccet şer‛iye sekiz bin kırk beş guruş ve ba‛de’l-muhâsebe mıkdâr-ı masarrûfını kabûl

idüb bâ hüccet-i şer‛le zimmetlerinde olan mebla ğ-ı mezbûri taleb eyledigin ba‛z-ı

mütegallibeye esnâda ber-vech-i şer‛î edâdan muhâlefet ve gadr külli edâs ında oldığın

bildirüb şer‛le görilüb cihet-i şer‛le zimmetlerinde olan mebla ğ-ı mezbûri temâmen

tahsîl oluvirillüb taallül ve muhâlefet itdirilmeyüb ihkâk -ı hakk olunmak bâbında emr -i

şerîfim ricâ itmegin mahallinde şer‛le görilmek içün emr-i şerîf yazılmıştır

149

Zeki


S.44 - B.158


Medîne-i Haleb mütemekkinlerinden Seyyid Ali Hariri zâde zîde şerefehu gelüb

bununla yine Medîne-i mezkûre sükkânından şerîki ve karındâşı Seyyid Mehmed zîde

şerehehûnun Medîne-i Haleb mütemekkinlerinden İfrici Boris nâm zımmîye yüz doksan

senesinden berü bir mûceb temessük yedi bin beş yüz guruş deynleri olub meblağ -ı

mezbûrun def‛a edâya bir dürlü kudretleri oldığından taksît-i şer‛î ile edâ itmek mûrâd

eylediklerinde mesfûr kanâat itmeyüb hilâf -ışer‛-i şerîf def‛a taleb ve ahz ve habs teklîfi

ile taaddî ve rencîde eyledigin mukaddemâ inhâ ve ber -vech-i muharre dahî mesfûr olan

olmıkdâr olmıkdâr guruş deynleri ni taksît-i şer‛î ile edâ itdirilmeyüb zimmî mesfûrun

def‛aten talebi ve ahz ve habs teklîfi ile rencîde idirilmemek bâb ında emr-i şerifim ricâ

ve divân-ı hümâyûnumdan şurût-ı suâl olundukda def‛aten edâ-yı deyne adem-i vezîrini

ve ebnâları müvâcehesinde şer‛â sâbit olan mebûrun taksît -i şer‛î ile edâ-yı deyn

iylemesiçün emr-i şerîf virilegelmişdir deyü tahrîr olunmağla şurûtı mûcebince amel

olunmak içün yüz doksan üç senesi Evâhir-i rebi‛ü’l-evvelinde emr-i şerîfim sâdır

oldığına binâen meblağ-ı mezbûrın bin beş yüz guruşını zımmî mesfûr edâ idüb bâkî

kalan eltı bin guruş deynlerini dahî edâya dâhiler iken meblağ -ı bâkî merkûmı yalnız

kefâlinden bundan üzerine i ‛lâm itdirilmekle def‛a edâya ber -vechile iftidârı olmayub

taksît-i şer‛î ile edâ itmek isteriken mesfûr kanâ‛at itmeyüb hilâf-ı şer‛-i şerîf def‛a taleb

ve ahz ve Medîne-i mezbûrdan nasîbü’l-eşrâf kâimakâmına habs teklifi ile gadr külli ve

taaddî ve rencîdesinden hallî diger gün olugu inhâ ve bir minvâl muharrer dahî mesfûr

bâkî kalan olmıkdâr guruş deynleri taksît-i şer‛î ile edâ itdirilmeyüb dahî mesfûr ı hilâf-ı

şer‛-i şerîf ol-vechile def‛aten taleb ve ahz ve habs târih -i mezbûrdan veche meşrûh

üzere emr-i şerîfim verildigi mestûr ve mukayyîd olmağın mukaddemâ sâdır olan emr -i

şerîfim mûcebince amel olunmak içün emr-i şerîf yazılmışdır

Sabri


S.44 - B.159

Haleb Vâlisi Vezîre ve Müntem Kazîsine hüküm ki

Züamâdan Seyyid Ahmed veled Es-seyyid Mehmed zîde kudrehu gelûb Haleb

sancâğında Müntem(?) nâhiyesind en Karaca verilan nâm Diger Kuyu nâm karye mâ

150

gayriden yigirmi bin akçe bâ berât -i alîşân mutasarrıf oldığu zeâmet -i karyelerini ber-

mûceb defter-i hakânî zabt ve vâki‛ olan mahsûlât ve rüsûmât ın kanûn ve defter

mûcebince ahz ve kabz itmek murâd eyledigin dâhil olunmak icâb itmez iken icâbetden

ve ashâb ve a‛zâsından sâbıkâ Haleb alaybegisi olan Seyyid Mustafa nâm kimesnenin

zâim-i mûma-ileyh olan adâveti icrâsından(?) zeâmeti karyeleri işbu sene -i

mûbârekeden fuzûli zabt ve tarafından Bezir oğlu Mustafa di mekle ma‛rûf kimesneyi

zeâmeti karyelerinden ikâmet ve ta ‛şîr itdirilüb gadr eyledigün bildirüb zeâmet-i mezbûr

karyeleri ber-mûceb temessük kendüye zabt ve vâki ‛ olan mahsûlât ve rüsûmât kanûn

ve defter-i hakânî ahz ve kabz itdirilüb icâbet ve ashâb a ‛zâsından olan mezkûrları hilâf -

ı defter-i hakânî bir dürlü dahl ve taarruz itdirilmeyüb ve fuzûli aldıkları mahsûl ve

rüsûmı alıverilmek bâbında hükm-ü hümâyûnum ricâ ve defter -i hakânî-i âmîremde

mahfûz rûz namçe-i hümâyûnuma müraccat olundukda zeâmet -i mezbûr hâlâ berât-ı

şerîfemle mûma Seyyid Ahmed veled Es-seyyid Mehmed zîde kudrehunın üzerlerinde

oldığı mestûr ve mukayyid olmağın defter -i hakânîm mûcebince amel olunmak içün

yazılmışdır

Zâtî


S.44/45 - B.160

Haleb Vâlisine ve Kasr ve Harim Kadîlarına hüküm ki

Nişân-ı hümâyûnum verilan divân-ı hümâyûnum kâttiblerinden El-hâc Mehmed

Tahir veled Ahmed Hilmi zîde kudrehu gelüb Haleb sancâğında Cebel Mayirşe

nâhiyesinde Hafran nâm karye ve gayriden doksan dört bi n dokuz yüz yigirmi beş akçe

berât-ı şerîfemle muzâf oldığı zeâmeti mülhakâtından Kasr nâhiyesine tâbi ‛ seksan dört

nefer reâya ile karye-i cedîdine hâsıl kısm mine’l -hıms hınat ve şâ‛ir kesihseber ve mâl

zayi‛ ma‛a resmi bostan ve harâcü’l -kürüm ve zeytûn ve eşcâr-ı sâire üç bin üç yüz otuz

altı akçe kırânlık iki hisse -i vakf Ribanî Abdulkadir bin Ahmed kırân iki bin beşyüz elli

altı akçe ve hisse-i vakf Nadirî Mehmed bin Sahan Ahmed eş -şehriyârü’ş-şehr kırân iki

beş yüz elli altı akçe ve hisse -i zeamet kırân sekiz iki bin iki yüz yigirmi dört akçe ve

resm-i çift ve bâd-ı hevâ yekûn ma‛a gayride hisse-i zeâmet ma‛a rüsûm beşer bin akçe

ve Harim nâhiyesine tâbi ‛ mezra‛-i Mecirke ve Ranzed karye -i Sasıl hâsıl iki bin dört

yüz akçe ve Haleb kasabası muzâfâtınd an cebelü’l-mirre nâhiyesine tâbi‛ mezra‛-i

Maranda(?) er-nezd-i karye-i bilâ- ve kurâya sasıl hâsıl ma‛ harâc zeytûn ve tîn bin akçe

yazular ile defter-i mufassalda muharrer kalemiyle başka başka tahrîr ve defter -i

151

icmâlde mezra‛-i Yar der-nezd-i mezbûrenin yazu-ı mezkûresinden üç bin beş yüz

akçesi ifrâz oldığı defter -i hakânîmde mukayyid olmağla sâbıkâ Ekrâdü’l -semani

karyesi toprağında vâki‛ cihet-i tahrîr harac yarılan kürûm ve zeytûn ve eşcâr -ı sâirenin

öşr-i muâdir hurûclarına evkâf -ı mezbûre mütevellileriyle Nardet (S.45) mezra‛sı

toprağında dahî hîn-i tahrîrde harâc yazılan zeytûn ve bunun kezalik öşre mu ‛âdil

haracların sâir müşterekle ahz ve kabz Seyyid Mustafa ahz ve kabz murâd eyledikde

ba‛z mütakallibe istinâden ashâb ı sâdâtların ve bozân yeni çeri ve sâir askerlerin

dâiyesiyle virmekde taallül ve muhâlefet ve gadr sevdâsında oldukların bildirüb hilâf -ı

defter-i hakânî ve mukâyir-i kanûn ol vechile taallül ve muhâlefet itdirilmemek bâbında

hükm-ü hümâyûna ricâ ve defter -i hakânî-i âmiremde mahfûz rûz namçe-i hümâyûn ve

defter-i icmâl ve mufassala mürâcaat olundukda veche meşrûh üzere oldığı mestûr ve

mukayyid olunmağın defter -i hakânî mûcebince kanûn üzere amel olunmak içün

yazılmışdır

Fî Evâil-i (B) Sene195 (Haziran sonları – Temmuz başları 1781)

S.45 - B.161


Halebde Mefkuşe hânı birûnında keyallığın sülüs hissesine mukaddemâ

mutasarrıf olan Ali veled Abdulkadir veled Kebirhal hayatta sulbi oğlu doksan iki

senesi Muharreminde tasdîr ve berâtını tedrîc eyledigde tevcihini Haleb muhassalı

vekili arz ve berât itmek üzere iken târih -i mezbûrvefât itmekle bilâ- veled fevti vâki ise

şartıyla bâ-arzuhâl Mustafaya tevcih olunub merkûm Salihe gadr olmağla keyallık -ı

mezkûr mezbûr Mustafaya şart -ı mezkûr ile tevcih olunduğından gay rı mukaddem

tasdîr iden mezkûr Alinin berâtı dahî mevcûd olmağla Haleb Kadîs Rum -zâde Mustafa

zîdet fezâilehu ve Haleb muhassılı vekîli Mustafa zîde mecdehu arzında keyallık -ı

mezbûr Alinin mahlûlinden berât ittiren Mustafanın ref ‛inden mezbûr doksan iki senesi

zi’l-ka‛desinde bâ i‛lâm oğlu merkûm Salihe tevcih olundukdan sonra keyallık -ı

mezbûra mukâddemâ mutasarrıf olan Ali bilâ- veled fevt olub mahlûlinden Mustafaya

tevcih olunub dahl icâb itmez iken Haleb sükkânından Şeyh Yezer oğlu Mustafa

muhassıllığı evânında tamağ-ı hâmına mebnî müteveffâ Salih nâm kimesneyi istishab

ve muteveffâ Alinin oğlu olub hayatta tasdîr ve berât ittirmeksizin fevt oldı deyü hilâf -ı

inhâ kendüsü arz ve mucebince Haleb kadısından dahi arz alub keyallık -ı mezbûru

üzerinden ref‛ itdirüb gadr itmegin bin yüz bir tarihinden bu ana gelince tevcih olunan

ondan ma‛ada kimesneleri evlâda müteveccih oldu ğına dâir şurût olmayub saletü’l -

152

beyân on bir nefer kimesnelerden evlâd olarak kimesneye müveccih olmadığı kuyûdât

hasebinden olduğundan ma‛ada abâan ceddi tam pâresinde mecûm itmi ştir deyü

eylediklerin tahrîrât haseblerince zâhir ve mezbûr Mustafanın mağduriyetleri

mütezammmın olmağla sülüs hisse keyâllık mezbûr Salihin ref ‛inden doksan iki senesi

rebi‛ü’l-ahîrinde Rumili kadîaskeri Abaî Selahaddin zîde ilmuhu i ‛lâmıyla Hacı oğlu

merkûm Mustafaya ilgâ ve hâlâ üzerinde olduğu Anadolu Muhasebesi defterlerinde

mukayyed idigü meczûm olmağla ol vecihle merkûm Salih südde -i saadetime takdîm

eyledigi arzuhâlimde keyâllık-ı mezbûra abâan ceddin mutasarrıf olan babası Ali halî

hayatında doksan iki senesi Muharreminde kendüye ferâgât ve tevcihi bâbında Haleb

muhassılı arz idüb tevcih itmek üzere iken babası mezfûr fevt olmağla mahallinde

Mustafaya tevcih olunub gadr eylediklerin Haleb muhassılı vekîl i ve Haleb kadîsı

arzıyla babası mahlûlinden ve mezkûr Mustafanın ref ‛inden bâ-i‛lâm kendüye tevcih

olunub bir dürlü müdâhale olunmak itmez iken merkûm Mustafa tekrâr ref ‛inden

üzerine berât ve abâ an ceddin nâm paresinden mahrûm itmege ref ‛inde kendüye ibkâ

olunmasın istid‛â ve mahallinde meclîs -i şer‛de alunub sûret-i savk-ı mezfûrde şerhde

ref‛î mezbûr Mustafa mutasarr ıf olduğı hâlde mezbûr Salih müteveffa Alinin sulbi oğlu

olub fevt olmadan tasdîr eyledigi vâki‛ ise şer‛le ba‛de’l-murâfaa tarafına gadr-ı vâhiye

olmaksızın hâlâ ref‛inden arz ve i‛lâm olunmak bâb ında emr-i şerîf südûrunu bi’l-fiil

baş kâtib Süleyman Fahir dâme mecdehu i ‛lâm itmekle i‛lâmı mûcebince amel olunmak

bâbında

Fî Evâil-i (B) Sene 95 (Haziran sonları – Temmuz başları 1781)

S.45 - B.162

Haleb Mollasına ve Eyâlet -i Halebde vâki‛ sâir kasabasının kuzât ve nevvâbına

hüküm ki

Hâlâ Haleb vâlisi vezîrim Yusuf Paşa iclâle Medîne -i mazbûre mukataasına

me’mûr olub eyâlet-i merkûmeye mütesellim nasb ta ‛yin oldığı beyânıyla bir kıt‛a

esâm-ı mahallelerine müteselliminin emr -i şerîfi ısdârı hacegân-ı divân-ı muallâ

erkânımda hâlâ arpalığın olub müşârün -ileyhâ kapu kethüdâsı olan Selim Seydi zîde

mecdehu bâ arzuhâl egerçi istid ‛â idüb lakin esâmi-i mezbûr müteselliminin emrî

i‛tâsında mahrûr dergâr oldığına binâen Kahve Kamaki emîni ve Şahanzer -zâde Numan

zîde mecdehu kabzını müşârün -ileyh edâdan ider ise mütesellimin mezbûr ana zabt

itdirilmek fermânım olmağın itmez ise siz ki Mevlânâ -yı mûma-ileyhsiz müşârün-

ileyümâsız müşârun-ileyh taifesini edâdan nazâr ider ise mütesellimin mezbûr ana zabt

153

ve ecânib-i müşârün-ileyh vâki‛ olan tabârâtı ve gâilâtı farz ve kabz itdirüb mütesellimle

umûrine teaddi dahl ve taarrûz itdirilmemek bâbında

Fî Evâsıt-ı (N) Sene 95 (Ağustos sonu – Eylül başları 1781)

Der-kenâr: Şeyh Bender-zâde Numan mütesellim nasb olunmak içün emr -i şerîf

yazılmışdır

Fî Evâsıt-ı (L) 195 (Eylül sonu – Ekim başları 1781)

S.45 - B.163

Ayntab Kasabası Nâibine hüküm ki

Ayntab kasabasında sâkin ehâli -i kazâdan ma‛lûme’l-esâmi kimesneler gelüb

bunlar kendü hallerinde arzlarıyla mukayyid ve hilâf -ı şer‛-i şerîf kimesneye vaz‛ ve

hareketleri olmayub şer‛en teaddî olunmaları icâb ve iktizâ itmez iken yine kazâ -i

mezbûr sâkininden olub dâimâ kendü hâlinde olmayub fuzûli zâbitâna ar ve tercîm ve

tekdîr ve rahnedâr itdirmek âdet -i ma’lûmesi olan Battal oğlu Mehmed sâdırın hevâsına

tâbi‛ asûde ve ebnâ‛ ve emresiyle mersûm yüz doksan senesünden berü üzerlerine

musallat takrîrleri illet ile sâm ve dürlü harb ve ezâ eylediklerinden mâ‛ada cebren ve

kehren malları ahz ve ı‛yâl ve evlâdlarına takdîs ve hemen arz idüb mezbûrın envâ ‛-i ve

teaddîsinin nihâyeti olmayan ihlâlleri iki güne bir olmadıkların emniyet ve rahâtları bu

denliye mâlûb olub perâkende ve perîşânü’l -hâllerine göre kuvvet-i mâliyesi olmak

hasebiyle mukâvemet dahî mümkin olmayub şer ‛le rü’yet ve ber-muktezâ-yı şer‛-i

mestûr ihkâk-ı hakk ve keyfîyeti i‛lâm olunmak bâbında hükm-ü hümâyûnum sudûrini

istid‛â-yı inâyet eyledikleri ecilden mahallinde şer‛le görilmek içün yazılmışdır

Fehmi

Fî Evâil-i (N) Sene195 (Ağustos başları 1781)

S.46 - B.164


Sen ki Mevlânâ-yı mûma-ileyh Sıddıkî zâde Abdullah zîdet fezâilesin mektûb

gönderüb Medîne-i Halebü’ş-şehbâda vâki‛ Es-seyyid Salahaddin nâm sâhübü’l -hayr

vakfının evlâdın ve meşrûtî n üzere mütevellisi olan hıdîmetinde Es-seyyid Ahmed

sâbıkâ Haleb kazîsı Keşaf Ömer zîdet fezâilenin hengâm -ı hükûmetinde meclîs-i şer‛

varub mütevellisi oldığı vakfının müskefâtından Halebde Ebu Rikâb çarşusında vâki ‛

iki bâb dükkân menzili ile ebniyeleri ne ve hin ve za‛ifât olub acren hâsılası ta‛mîrlerine

vefâ itmekle cihet-i vakf-ı nef‛ ve temâsı olmadığı hasebiyle hâzır bi’l -cümlesi Es-

seyyid Mehmed bi’l-iştirâ mâlının oldığı Sâcit bezl mahallesinde vâki ‛ ma‛lûmü’l-hudût

154

ve’l-müştemilât bir bâb menzil ile istibdâl-i tâleb ve rakîb olub müskefât -ı merkûme ile

mülk-i menzil taraf-ı şer‛den ba‛de’l-keşf istibdâl içün dürlü menzilde arz ve i ‛lâm

olunmak matlûbumdır didikde kıbel -i şer‛den imtinâ-yı şer‛ ma‛rîfetiyle ba‛de’l-keşf

ve’l-vukûf fi’l-vâki‛ mülk-i menzil dekâkin-i merkûmdan binâen ahkâm ve isticâren

râkib ve galleten evkırr ve ezîr olub her vechile taraf -ı vakfa evveli ve oldığı bî -garez

nefât-ı müslimin ahbârıyle zâhir ve temâyan olmağla nef ‛anü’l-evkâfa istibdâl olunmak

bâbında ifsâtı hâvî hükm-ü hümâyûnum virilmek ricâsına vâki ‛ hâli bi’l-iltimâs arz ve

divân-ı hümâyûnumdan şurût-ı suâl olundukda bilâ-d-ı mezkûr mülk-i menzil-i vakf

olan dükkânlarını rağbet ve tamâ cihetlerinden avkırr ve azîr ve istibdâli cânib -i vakfa

vucûhle enfa‛ ve avveli olub şurût-ı istibdâl mevcûdesi istibdâli tecuvîr iden kafhen

devne ibtihâcın kulları üzere mülk -i menzil vakf ve vakf olan dükkânlar mülk olmak ve

vakf olan şurût-ı vakf-ı sâbite icrâ olunmak üzere istibdâl olunub tarafına hüccet -i şer‛le

virilmek içün sudûr iden fermân-ı alî mûcebince emr-i şerîf virilegeldigi tahrîr

olunmağla şurûtı mûcebince amel olunmak bâbında emr -i şerîf yazılmışdır

Fî Evâsıt-ı (N) Sene 195 ( Ağustos sonu – Eylül başları 1781)

S.46 - B.165

Haleb Vâlisine ve Mütesellimine hüküm ki

Haleb kasabasına tâbi‛ Debur ve Kuşkened ve bilâ- ve Neferdis ve Astamal ve

Mürabih nâm kurâ ehâlileri gelüb bunlar tekâlif ve sâir umûrlarıçün bin yüz doksan

senesünden berü Haleb sâkinlerinden Hacı Ahmed ve sâir ma ‛lûme’l-esâmî

kimesnelerden istidâne eyledikleri mebâliğ beher sene üzerlerine devr -i şer‛le ve ilzâm-ı

rıbh idilmiş degil iken mezbûrlar izâfiyle murâbaha zamm iderek ahvâl üzere tahsîl

itmeleriyle bilâ- devr-i şer‛î bâkî murâbahanın edâsına firâretleri olmayub terk -i

evtânlarıyla ile perâkende ve p erîşân olmalarına bâis diyârı oldukların bildirüb merkûm

edâ-i muhâsebeleri bir sehîm şer ‛î ru’yetolunub bilâ- devr-i şer‛î aldıkları murâbaha asla

zamm ve takas ve bâkî kalan deyynleri taksît -i deyn-i rıbh ile edâ itdirilmeyüb fî

mâ‛bâd bilâ- devr-i şer‛î murâbaha zamm itdirilmeyüb murâbaha nâmıyle ve def ‛an

talebi ile rencide itdirilmemek bâbında hükm -ü hümâyûnum ricâ ve divân -ı

hümâyûnumdan şurûtı suâl olundukda mezbûrların istidât eyledikleri meblağ-ı mezbûr

beher sene üzerlerine devr -i şer‛î ve iltizam-ı ribh idilmiş degil ise murabaha taleb

itmeyüb ve eger devr-i şer‛î ve ilzâm-ı ribh olmuş ise dahî senede aklî onu bir buçukdan

ziyâde murâbahaya ruhsat virilmemekle devr -i şer‛î ve iltizâm ribh olunan senelerde

onu on bir buçukdan ziyâde ve devr -i şer‛î ve iltizâm-ı ribh olunmayan senelerde alınan

155

akçe asıl maldan ve takas ve bâkî kalan deynlerin def ‛a edâya adem-i kudretleri

dâyineleri müvâcehesinde şer ‛ân sâbit olunur ise bu makûle def‛a edâ -yı deyne adem-i

kudreti sâbit olan mezbûrın taksît -i şer‛î ile edâ-yı deyn iylemesiçün emr-i şerîf yazıla

geldigi tahrîr olunmağla şurût -ı mûcebince amel olunmak emrim yazılmışdır

Fî Evâil-i (L) Sene 195 (Eylül sonları 1781)

S.46 - B.166

Haleb Kadîsına ve Haleb eyâletine vâki ‛ sâir Kuzât ve Nüvvâbına hüküm ki

Hâlâ Haleb vâlisi vezîrim Yusuf Paşa iclâle Medîne -i mezbûre muhâfızına

me’mûr olmak hasebile eyâlet -i merkûmeye mütesellim kazî nasbü’l -ebed oldıgı

beyânıyla bir kıt‛a mütesellimin emr-i şerîfi ısdârını hocâgân-ı divân-ı muallâ-ı

erkânımın hâlâ mahâsebeye evve l olub müşârün-ileyhin kapu kethûdâsı olan Selim

Seddi zîde mecdehu bundan akdemce bâ arzuhâlleri ve’l -istid‛â kahve gedüdü emini

Şemizirzâde Numan zîde mecdehudan kazîsı müârün -ileyh edâdan ider ise mütesellimin

mezbûr ana zabda itdirilmesi bâbında emr -i alîşânım sâdır olmuşidi ihlâline hende Kapu

kethüdâsı mûma-ileyhin bu def‛a takdîm itdirdigü arzuhâlinde eyâlet -i mezbûre bu def‛a

vâki‛ olan tevcihâtın kadîr-i müşârün-ileyh kemâkân ilgâ olunduğına binâen ve mûma -

ileyh Şamizerzâde Numan zîde mecdehu müte zabt ve rabt-ı mamleket ve himâyet -i

fukarâ-yı râiyeti kılmak mütesellimenin edâda ve ru’yete kalır ve cümlenin muhtâri

oldığı bâ emr oldığına istinâden arz -ı merkûm Şamizirzâde mûma -ileyh mütesellim

nasb olunmak bâbında müceddiden emr -i şerîfim sudûrini istid‛â itmekle veche meşrûh

üzere mûma-ileyhe mütesellîmi nasb olunmak fermânım olmağın emîri siz ki Mevlânâ -

yı mûma-ileyhsiz mütesellimin mezbûri mûma -ileyhe Şamizer zâde Numan zîde

mecdehuye zabt ve müşârun-ileyh tarafına râci‛ olan tabârât aidâtin ahz ve kabz itdirüb

mütesellimin umûrine ahren dahl ve taarruz itdirilmemek bâında deyü emr -i şerîf

yazılmışdır

Fî Evâsıt-ı (L) Sene 195 (Eylül sonu – Ekim başları 1781)

Der-kenâr: Kahve gedügi emîni Hüzeyin mütesellim nasb olunmak içün emr -i


Fî Evâsıt-ı (ZA) Sene 195 (Ekim sonları – Kasım başları 1781)

S.46 - B.167

Haleb Vâlisine ve Mütesellimine hüküm ki

Haleb sükkânından sadât-ı kirâmdan Bayrız(?)zâde Seyyid Mustafa zîde Şerefe

gelüb yine Haleb sükkânından El-hâc Bekir Hadîri dimekle ma ‛rûf kimesne

156

zimmetinden bin yüz doksan senesinden berü yediyüz on beş guruş alacak hakkı taleb

itmegin dürlü tarkidâne salûk ile edâdan taallül ve muhâlefet ve ibtâl -i hakk ve gadr

sevdâsında oldığın bildirüb şer ‛le görilüb zimmetinde olan mebla ğ-ı mezbûr alacağı

alıverilüb ihkâk-ı hakk olunmak bâbında emr -i şerîfim ricâ itmegin mahallinde şer ‛le



S.47 - B.168

Haleb Alây begisi (boş) zîde kudreteye hüküm ki

Haleb sancâğından Saar nâhiyesinde Metuki mezra ‛ Evsâh nâm karye ve

gayriden yüz yigirmi bin üz yüz elli akçe zeâmet mutasarrıfı Es-seyyid Ali veled Es-

seyyid Behayi tevcihi târihinden berü sancâğından şâkif olmadığında mîr alây Seyyid

Mustafa arzıyle doksan beş senesi sâfe rinin yedinci gününde mülâzımdan(?) İbrahim

veled Abdullah tevcih ve hâlâ berât -ı şerîfemle üzerlerinde oldığı defter -i hakânîmde

mukayyid ilhâdına hane-i mezkûr Seyyid Ali sancâğının terkif ve me’mûr -i evâmiri

mahallelerden becâliği alınan mevcûd iken mîr alây sâbık Seyyid Mustafa arz -ı

nefsânîyete mebnî mugâyir şurût -ı nizâm cedîd-i arz ve zeâmet-i mezbûri cismî mevcût

İbrahim ismine tevcih itdirüb arz eyledigüni sancaklısı şehâdet eyledigine binâen

rıf‛atdan sâhib ol merkûma Es-seyyid Aliye ibkâsı ricâsına sen ki mîr alây mûma-iley

İsmail zîde kudrehu arz ve mûcebince ibkâsını bi -hakkın reisü’l-küttâbım Süleyman

kabz dâme medehü i‛lâm itmegin i‛lâmı mûcebince hukûkına keyfîyet -i tevcihen sıhhati

üzerine arz eyledigi bâbında

Zeki

Fî Evâhir-i (L) Sene 195 (Ekim ortaları 1781)

S.47 - B.169

Haleb Vâlisine ve Haleb Kadîsına hüküm ki

Haleb sükkânından sadât-ı kirâmdan Seyyid Abdulvahhab zîde şerefe gelüb yine

Haleb sükkânından Seyyid Abdüllatif nâm kimesne zimmetinde bin yüz doksan iki

senesinden berü farz-ı şer‛î olub üzerine bâ temessük yedi yüz guru ş alacak hakkı olub

bi’d-def‛ât taleb ve iştirâkda ber-vech-i şer‛î virmekde taallül ve muhalefet ve gadr

sevdâsında olduğın bildirüb şer ‛le görilüb mezbûrun zimmetinde olan olm ıkdâr guruş

hakkı temâmen tahsîl ve bi-kusûr alıverilüb ber-vech-i şer‛î taallül ve muhâlefet

itdirilmeyüb icrâ-yı şer‛ ve ihkâk-ı hakk olunmak bâbında hükm -ü hümâyûnum ricâ

itmegin acilden mahallinde şer ‛le görilmek içün yazılmışdır

157

Nesimi


S.47 - B.170

Haleb Mollasına ve Haleb Mütesellimine hüküm ki

Divân-ı hümâyûnum kâtiblerinden El-hâc Mehmed Musa zîde kudrehu gelüb

Hâleb sancâğından İdlib nâhiyesinde havas -ı hümâyûnumda ber-vech-i mâlikâne bâ-

berât-ı alîşân mutasarrıf oldığı Temirtâş ve ve tav âbi‛î mukataası karyelerinin bedel-i

iltizmından seksân dokuz senesinden doksan dört senesine gelince iltizâmından edâ

dokuz yüz guruş alacak hakkı olub ve mezbûrın husûsâ -yı bedel-i iltizâmına tâbi‛ olub

bi’d-ef‛at mütâlebe eyledikde kemâle ru‛ûyet ve hüsûnet birle edâdan mumâtale ve

ibtâl-i hakk ve gadr külli dâiyesinin oldukların ve tarafından (boş) nâm kimesneyi vekîl

eyledigin bildirüb mahallinde ma ‛rifet-i şer‛le ru’yet ve mezbûrun zimmetinde olan

olmıkdâr gururş hakkı temâmen ve kâmilen tahsîl ve bi -kusûr vekîl-i merkûme

alıverilüb taallül ve muhâlefet itdirilmeyüb icrâ -yı şer‛ ve ihkâk-ı hakk olunmak

bâbında hükm-ü hümâyûnum ricâ itmegin mahallinde şer ‛le görilmek için yazılmışdır


S.47 - B.171

Hâlâ Haleb Mütesellimi Numan zîde mecdehuya hüküm ki

Hâlâ Haleb vâlisi vezîrim Yusuf Paşa iclâlehu Medîne -i mezkûre muhâfazasına

me’mûr ve ta‛yin kılındığına binâen sen ki mûma -ileyhsin eyâlet-i Halebe bâ fermân-ı

alî mütesellim nasb olunman hasebiyle eyâlet -i mezbûreden müşârün-ileyhe râcu‛ ve

gerek şehriye ve gerek aidât -ı mu‛ayyene ve vâridat-ı sâire mütekadden sıyâneti ve

ricâl-i devlet-i alîyemden hâlâ muhâsebe -i evvel olub müşârün-ileyhin kapu kethüdâsı

olan Selim Seddi zîde mecdehunun zimmeti müşârün -ileyhde olan alacağına mahsûbları

içün veridât-ı mezkûreyi kapu kethüdâsı mûma -ileyh tarafına irsâl ve teslîm muâderet

eylemek bâbında emr-i şerîfim sudûrine kapu kethûdâsı mûma -ileyha bâ arzuhâl istid‛â

eylemekden nâşi vülâd-ı kirâmın ve ol makûle me’mûriyetler i vukû‛unda hâsılât-ı

mensıb her ne ise itlâf ve izâ ‛et olunmaması içün kapu kethüdâları ma’rifetiyle ru’yet ve

tanzîmi resmi me’lûf oldugından başka kapu kethüdâsı mümâ -ileyhin müşârün-ileyh

zimmetinde olan alacağının te’diyesiâliyesi el -hâletu hazîhi âidât-ı merkûmeden tahsîl

sûretinden gayri vecihle mümkün olmadığına binâen eyâlet -i merkûmeden her ne ki

hâsıl olur ise hesâbına mahsûb olmak üzere kapu kethüdâsı mûma -ileyh tarafına tesyîr

olunmak fermânım olmağın imdi sen ki mütesellim mûma -ileyhsin ber-minvâl muharrer

158

vülâd-ı kirâmın bu misüllü me’mûriyetleri vukû ‛unda hâsılat-ı sâhib her ne ise itlâf ve

izâ‛etden siyânetiçün kapu kethüdâlar ı ma‛rifetiyle ru’yet ve tanzîmi muktezâtdan olub

kapu kethüdâsı mûma-ileyhin müşârün-ileyh zimmetinde olan alcağın t e’diyesi dahî el-

hâletü hazîhi iltihâle âidât -ı merkûmeden tahsîli sûretinden gayri vecihle mümkün

olmağın ma‛lûmun oldukda eyâlet-i mezbûreden cânib-i müşârün-ileyhe râci‛ her ne ki

hâsıl olur ise hisâbına mahsûb olur üzere kapu kethüdâsı mûma -ileyh tarafına tesyîr ve

irsâle mübâderet iyleyüb hilâfından tehâşî ve mücânebet iylemen bâbında

Sâhib


Der-kenâr: ba‛de ezîn makâsıb-ı alîye vâsıl olarak der-kenâr olunması ve kayd-ı

döşemesi şurûtu sudûr iden fermânda m ünderic olmağla ma‛lûm olmak içün sebt ve

tahrîr olundu

S.47 - B.172


Medîne-i Halebü’ş-şehbâda sâkin sâdât-ı kirâmdan nefâhirü’s-sâdâtü’l-

kirâmından seyyid ( boş) ve seyyid (boş) ve seyyid (boş) zîde şerefehüm gelüb bunlar

sahîhü’l-neseb sâdât-ı kirâmdan olub isbât-ı neseb eylediklerine İstanbul nükabâsından

yedlerinden ma‛mûl bih temessük ve hüccetleri olub içlerinden birinden bir nesnenin

da‛vâ-yı şer‛iyesi zuhûrında meclîs-i şer‛a ihzârları ve şer‛an ahz ve habslerı lâzım

geldikde kanûn-ı kadîm üzere hâlâ zabitleri Medîne -i mezbûrede sâkin nakîbü’l -eşrâf

kâimakâmı Câbirî-zâde Es-seyyid Mustafa zîde şerefehu ma‛rifeti ve ma‛rifet-i şer‛le

rü’yet oluna gelüb taraf -ı aharden müdâhale olunmak icâb ve iktizâ itmez iken a ‛yân-ı

mütegallibe ve sâir ehl-i örf tâifesi taraflarından hilâf -ı kanûn ve muğâyir-i kadîm ve

bilâ--emr-i münîf ahz ve habs tekâlifi ile müdâhale olunduğın bildirüb hilâf -ı kanûn ve

muğâyir-i kadîm ol-vecihle olan müdâhale ve rencideleri men ‛ ve def‛ olunmak bâbında

hükm-ü hümâyûnum ricâ eyledikleri ecilden kanûn üzere amel olunmak içün fermân -ı

alî yazılmışdır

Sabrî

Fî Evâil-i (L) Sene 1195 ( Eylül sonları 1781)

S.48 - B.173

Haleb Mollasına ve Mütesellimine hüküm ki

Medîne-i Haleb sükkânından ashâb -ı hayrâtdan dizdâr İsmail Ağa vakfının

evlâdın ve meşrûtin üzere taraf -ı askerine verilen berât -ı şerîfemle mütevellisi olan

159

Seyyid Mustafa zîde şerefe Der -saadetime gelüb vakf-ı mezbûrun tarafından vekil -i

kâimakâmı olan Haleb sükkânından Mehmed nâm kimesne bin yüz doksan dört

senesinden berü hasılât -ı vakfı ahz ve umûrine sarfla istihlâk hayâtını zuhûr itmekle azl

ve yedine Seyyid Said nâm kimesneyi tevkil idüb mezkûrin ahz eyledigü ma‛lûmü’l-

mıkdâr hasılât ve icârât vakfı kendüden taleb eyledigin virmegin taallül ve muhâlefet ve

gadr külli sevdâsında oldığın bildirüb şer ‛le görilüb makbûzâtı temâmen tarafından

vekîl-i merkûm Seyyid Mehmed Saide teslîm -i vakf içün alıverilmek bâbında emr-i

şerîfim ricâ ve vakf-ı mezbûrun tûlini evlâdına ve meşrûtın üzere mutasarrıf Seyyid

Mustafanın yedinde berâtı olmamağla bâ cihet -i şer‛iye mutasarrıf olub kadîsı hüsn

arzıyle bin yüz doksan dört senesi recebinde tevcih ve hâlâ berât -ı şerîfemle üzerelerine

oldığı arzı rûz namçesinden ihrâc olunmağla berât mûcebince mahallinde şer ‛le

görilmek içün emr-i şerif yazılmışdır

Şevkî


S.48 - B.174

İdlib Kadîsına Haleb Kadîsına hüküm ki

Seyyid El-hâc Emir zîde şerefe gelüb bundan kasaba -i mezbûra tâbi‛ Tebeş nâm

Karye sükkânından ma‛lümü’l-esâmi kimesneler zimmetlerinde bin yüz doksan

senesinden berü üç kıt ‛a temessük mûcebince üç bin alt ı yüz otuz sekiz guruş alacak

hakkı olub bi’d-def‛ât taleb eyledikde ber-vech-i şer‛î virmegin taallül ve gadr -ı

edâsında oldığın bildirüb mahallinde şer ‛le görilüb dört kıt‛a temessük mûcebince

mezbûrların zimmetlerinde olan olmıkdâr guruş hakkı kendüye alıverilüb edâ-yı şer‛ ve

ihkâk-ı hakk olunmâk bâbında siz ki Mevlânâ ve mütesellim mûma -ileyhsiz size hitâben

emr-i şerîfim ricâ eyledigi acilden siz ki Mevlânâ ve mütesellim mûma-ileyhsiz

mahallinde şer‛le görilüb ihkâk-ı hakk olunmak içün yazılmışdır

Avni


Der-kenâr: Mübâşir ma‛rifetiyle tekrar emir yazılmışdır

Fî Evâhir-i (ZA) Sene 95 (Ekim sonları – Kasım başları 1781)

S.48 - B.175

Haleb Mollasına ve eyâlet -i Halebde vâki‛ kazâların kuzât nüvvâbına hüküm ki

Hâlâ Haleb vâlisi vezîrim Yusuf Paşa iclâlehu bundan akdemce Medîne -i

münevvere (…) istinâdı ile yevmü’l -aherde muhâfazasına bâ fermân -ı alî me’mûr ve

160

ta‛yîn olundığı esnâda tarafına Halebde sâkin Şeyh Bender zâde Numan zîde mecde

eyâlet-i merkûmeye mütesellim nasb olunmak üzere ricâl -i devlet-i alîyemden hâlâ

muhâsebe-i evvel olub müşârün-ileyh Kapu kethüdâsı olan Selim Seddî zîde mecdenin

inhâsıyla emr-i münîf sâdır olmuşidi el -hâletü hazîhi mûma-ileyh Numan zîde mecdenin

uhdesine Haleb muhassıllığı ihâle (silik) olunub olsûretde mütesellimlik ve

muhâssıllığın ikisi birden idâre mûma -ileyhe (silik) mukaddemâ tevcih olundığı üzere

mütesellimlik mezbûra müşârün-ileyh Halebde kahve rüsûmı emîni olub cümle ehâli

indinde muhtâr ve her hâlde iffet ve istikâmeti ve zabt ve rabt -ı memleket ve himâyet ve

siyânet-i sükkân-ı memleket husûslarına liyâkâtı bedidâr olan Hüseyin zîde mecdehuyâ

buyuruldu ihâle itmiş olunmağla mütesellimlik mezbûra mûma -ileyh Hüseyin zîde

mecdehuya zabt itdirilmek bâbında emr -i münîf sudûrini kapu kethüdâsı mûma -ileyh bâ

arzu-hâl istid‛â itmekle veche meşrûh üzere amel olunmak fermânım olmağın imdi siz

ki Mevlânâ-yı mûma-ileyhumsiz mütesellimlik mezbûru mûma -ileyh Hüseyin zîde

mecdehuya zabt ve cânib-i müşârün-ileyhe râci‛ olan tayyarât ve âidât ı ahz ve kabz

itdirüb mütesellimliği umûruna aheri dahl ve taarrûz itdirilmemek bâbında

Raşid


S.49 - B.176

Antakya Kadısına ve Haleb Mütesellimine hüküm ki

Dergâh-ı muallâm gedüklülerinden Mehmed Said ve hassa silahşorlarından diger

Mehmed Said zîde mecdehuma gelüb ber -vech-i iştirâk bâ-berât-ı alîşân mutasarrıfları

oldukları zeâmetleri karyelerinden Keseb ve Urur ve sâir karyelerinden bin doksan

senesinden berü devr-i keyl ve der-anbâr olunmuş öşr mahsûllerinden dokuz bin dört

yüz yetmiş guruşlık mahsûllerin Antakya sâkinlerinden Antakya a‛yânı Fethullah ve

Mervan oğlu Mustafa karye teyn-i mezbûreteyn ehâlisinden Ömer Efendi ve Süleyman

Efendi-zâdeler dimekle arîf kimesneler ile Avazik nâm zımmî ale’l -ittifâk ahz ve

karyeleri reâyası üzerlerine tasallut ve envâi ‛ gune zülm ve taaddî eylediklerin bildirüb

aher husûsa me’mûr-ı mübâşir ma‛rifetiyle mahallinde şer‛le görilüb mesfûrların

zimmetlerin olan öşr mahsulleri temâmen tahsîl ve bi -kusûr-ı mübâşir mûma-ileyhe

tevfik eyledikleri adamlerına teslîm ve fî mâbâ ‛d reâyâlarına bir dürlü müdâhale ve

taaddî itdirilmeyüb men‛ ve def‛ olunmak bâbında hükm-ü hümâyûn ricâ eyledikleri

ecilden aher husûsa me’mûr mübâşir ma ‛rifetiyle mahallinde şer‛le görilüb ber-

muktezâ-yı şer‛ şerîf şer‛-i şerîf ihkâk-ı hakk olunmak bâbında fermân -ı alî yazılmışdır

161

Nesimi

Fî Evâhir-i (ZA) Sene 195 (Kasım başları - ortaları 1781)

S.49 - B.177

Antakya Kadîsına ve Haleb Mütesellimine hüküm ki

Hassa silahşörlerinden Mehmed Said dergâh -ı muallâm gedüklülerinden diger

Mehmed Said zîde mecdehüma gelüb Antakya kazâsına birkaç seneden berü zuhûr ve

katl-ı nüfuz ve gasb-ı emvâl ve hetk-i ı‛râz ve sâir bunlar emsâli mezâlim ve taaddiyâtla

kuvâ-yı ehâli-i ve rağb-ı bi-huzûr iden Kara Molla oğlu dimekle ma ‛rûf Mustafa nâm

şakî mûma-ileyhânın bâ-berât-ı alîşânımla mutasarrıf olundukları zeâmetleri kurâsında

kazâ-i mezbûre tâbi‛ Keseb ve Urum ve tevâbi‛ -i kurâlarını fuzûli ve tagallüben bilâ-

sened zabt ve taraflarından irsâl eyledikleri adamlarını üryânen ircâ ‛ ve mültezimleri

tard veteb‛id birle bin yüz doksan iki ve doksan üç ve dört ve be ş senelerinde kurâ-i

mezbûrden hâsıl olub devr-i keyl ve der-anbâr olunmuş ma‛lûmü’l-keyl öşr

mahsûlâtlarını gasb ve gâib ekl ‛ ve bel‛ eylediginden gayri Antakya a‛yânı Fethullah

Ağa dimekle ma‛rûf kimesne ile vâki‛ olan münâzaa ve muhârebe esnâs ında kurâ-i

merkûmeyi basub bi-hakk nice reâyâları katl ve i‛dâm ve emvâl ve eşyâ ve devvâb ve

müvâşilerin gasb ve gâret ve hânelerin ihrâk -ı bi’n-nâr idüb sâye-i pâd-i şâhânemde

ebâan ceddin nâif oldukları nam pârelerini külliyen harâb ve perişân ve ziyâde gadr ve

teaddîye içtisâr eyledigin inhâ ve ve beyân ve zikr olunan Erdet karyesi ve sâir karyeler

ehâlilerine karye ehâlilerine merdûm -i aherden irsâl-ı cevr ve hasâret ve katl -ı nüfûs ve

ve gasb-ı emvâlle cesâret ve bu gune mezâlim ve taaddîsinden cümlesi perişân ve bi -

takât oldukları hâvî ehâli -i merkûme taraflarından takdîm olunan bir kıt ‛a mahsârı dahî

inzâm ve ol cânibe emr-i şerîfim sudûrine istid‛â ve niyâz itmeleriyle aher husûsa

me’mûr mübâşir ma‛rifetiyle mahallinde şer‛le görilüb ber-muktezâ-yı şer‛-i mutahhâr

ihkâk-ı hakk olunmak fermânım olmağın imdi aher husûsa me’mûri mübâşir

ma‛rifetiyle mezbûr Mustafay ı mahallinde meclîs-i şer‛le ihzâr ve mûma-ileyh

taraflarından vekîl-i şer‛îleri ile terâfü‛-ü şer‛ ve sinîn-i mezkûrede ol vecihle fuzûli ve

bi-gayri hakk bilâ- sened ahz ve gabz eyledigi öşr mahsûlleri her ne ise ba ‛de’s-sevtü’ş-

şer‛î hükm idüb temâmen tahsîl ve vekîl -i merkûme alıverilüb ber-muktezâ-yı şer‛-i

mutahhar icrâ-yı şer‛ ve ihkâk-ı hakka ihtimâm ve dikkât olunmak bâbında

Sanî


S.49 - B.178

162

Haleb Kadîsına ve Haleb Mütesellimi Numan zîde mecdehuya hüküm ki

Divân-ı hümâyûn kaleminden kırk nefer müretteb gediksiz şerhlülerinden

Mehmed Said veled Katib Faik zîde kudrehu gelüb mûma -ileyhin Haleb sancâğından

Kuseyir nâhiyesinde Büyük Börk nâm karye ve gayriden kırk beş bin yedi yüz altmış

dokuz akçe bâ berât-ı alîşân mutasarrıf olduğu zeâmeti karyelerini Haleb sükkânından

dergâh-ı muallâ Kapucu başılarından Fethullah Der-alîyemde mukim umûrini ru’yet

iden Ahmed Efendi dimekle meşhûr kimesne bir kaç seneden berü iltizâm ve bedel -i

iltizâmı bu tarafından merkûmun yediyle edâ idüb ve bu sene -i mübârekeden dahî

mûma-ileyh Fethullah zeâmet-i mezbûr karyelerini zabt ve mahsûlâtını ahz ve kabz

eyledigine binâen sene-i merkûme bedel-i iltizâmı merkûm aherden taleb eyledigin

i‛zâr-ı vâhiye irâdıyle ve virmedikinden kendüye ye’s târî ve iyâl ve evlâdıyle medâr -ı

ta‛yîşi içün zeâmet-i mezbûrin hâsılâtına muhâsara olunduğundan bundan akdem

tarafından muhâsus adamı ile zabt -ı temessükini mûma-ileyh Fethullah gönderüb bedel -

i iltizâmı mütâlebe olundukda bundan böyle gönderirim deyü hilâf -ı vâki‛ cevâblarıyla

bir para virmeyüb ademini adamını nehy destine iâde ve zeâmet -i mezbûr karylerini

kemâ fi’l-evvel deyü zabt ve ta‛şîr ve hâsılâtını ahz ve kabz idüb bu ana degin bir hâber

eseri zuhûrı için inâd irâdesinde bulundığı inhâ ve merkûmı Fethullahın doksan beş

senesine mahsûben ber-mûceb-i temessük zabt ve muhâsılını ahz eyledigi zeâmet-i

mezbûr karyelerinin bedel -i iltizâmı olarak zimmetinde mü tehakkık olan bin yedi yüz

guruş hakkı sen ki Haleb mütesellimi mûma -ileyhsin ma‛rifetin ve merkûm

Fethullahdan emvâl-i bakâyâ tahsîline me’mûr dergâh -ı muallâm Kapucu başılarından

(boş) dâme mecdehu mübâşeretiyle bi -eyyi-hâl tahsîl ve ihkâk-ı hakk ve eger ber-vech-i

edâdan muhâlefet ve gadra kasdî ider ise keyfiyet Der-alîyeme arz ve i‛lâm olunmak

fermânım olmağın imdi siz ki Mevlâna ve mütesellim -i mûma-ileyhümasız mumâ-ileyh

Mehmed Said veledi Katib Faik zîde kuderhu divân -ı hümâyûnum kaleminden kırk

nefer müreddeb şerhlü ve emekdârlarından olub mudâr -ı mâişeti içün zeâmet-i

hasılâtına muhâsara olmak hasebiyle mûma -ileyh Fethullahın zimmetinde mütehakkık

iden sened-i merkûm bedel-i iltizâmından bi-eyyi-hâl temâmen tahsîli matlûb eyledigi

ma‛lûmunuz olduğın mûma-ileyhin zeâmet-i karyelerini doksan beş senesine mahsûben

zabt ve muhâsulât ve rüsûmâtını ahz ve kabz iden mûma -ileyh Fethullahın ahz-ı husûsa

me’mûr Kapucıbaşı mûma-ileyh mübâşeretetiyle meclîs -i şer‛ ahzâr ve bedel-i iltizâm

olarak zimmetinde mütehakkık ve mukayyid olunan bin yedi yüz guruş hakkı hükm

idüb mübâşir mûma-ileyh ma‛rifetiyle bâ-yı hall temâmen ve kâmilân tahsîl ve alıverüb

163

ihkâk-ı hakka ihtimâm ve dikkât ve eger mûma -ileyh Fethullah edâdan taallül ve gareze

kasdî ider ise keyfîyeti ale ’l-vukû‛ Der-aliyeme arz ve i‛lâm müsâra‛at ile infâzı emr-i

münifime mübâderet ve vâki ‛inden gayri i‛tizârı ehâkk birle kâtib mûma -ileyh gadr

irâdından mübâadat olunmak bâbında


S.50 - B.179

Antakya Kadîsına ve Haleb Müteselllimine hüküm ki

Mehmed Said ve Ali nâm kimesneler gelüb Antakya kazâsına tâbi‛ Ordu nam

karye sâkinlerinden Müftizâde Kara Hüseyin dimekle ma ‛rûf kimesne zimmetinde bin

yüz seksan (boş) senesinden berü cihet-i farz-ı şer‛den iki kıt‛a temessük mûcebince bin

yüz guruş alacak hakları olub meblağ -ı merkûmu almadan mezkûr Hüseyin fevt olub

tereke ve emvâl ve eşyâsını kazâ -i mezbûr sâkinlerinden vereseleri Ömer Efendi ve Ebu

Bekir ağa dimekle arîf kimesneler ahz ve gabz itmeleriyle b i’d-def‛at taleb eylediklerin

virmegin taallül ve muhâlefet eyledigin ve taraflarından Mehmed nâm kimesneyi vekil

eylediklerin mukaddemâ inhâ ve şer ‛le görülib mütevefâ-yı merkûmun zimmetinde ber -

mûceb temessük bin beş yüş guruş alacak hakları terekesin ga sb iden mezkûrlardan ve

mâlı mütevefâdan temâmen tahsîl ve bi -kusûr taraflarından vekililleri merkûm

alıverilüb icrâ-yı şer‛ ve ihkâk-ı hakk olunmak bâbında emr -i şerîfim ricâ eyledigin

mahallinde şer‛le görilmek içün doksan dört senesi Evâsıt-ı sâferinden sâdır olan emr-i

şerîfim ber-takrîr zâbi‛ olduğında ba‛de’l-inhâ ve’l-istid‛â kuyûd-ı ahkâma divân-ı

hümâyûnum ba‛de’l-ilzâm mukaddemâ sâdır olan emr -i şerîfim mûcebince amel

olunmak içün iş bu sene-i mübâreke Evâil-i recebinde sâdır olan emr-i şerîfimin tenfîz

ve edâsı mümkin olmadığın bildirüb mukaddemâ sâdır olan emr -i şerîfim mûcebince

müceddiden hükm-ü hümâyûnum ricâ ve divân -ı hümâyûnumda mahfûz kuyûd -ı

ahkâma mürâcaar olundukda veche meşrûh üzere olduğı mestûr ve mukayyid

olunmağın mukaddemâ sâdır o lan emr-i şerîfim mûcebince amel olunmak içün

yazılmışdır

Vahid


S.50 - B.180

İdlib Kadîsı ve Haleb Mütesellimine hüküm ki

Seyyid El-hâc Ahmed zîde şerefehu gellüb bunun kazâ -i mezbûre tâbi‛ Nebeş

nâm karye sâkinlerinden ma ‛lûmu’l-esâmi kimesneler zimmetlerinde bin yüz doksan

164

senesinden berü üç kıt ‛a temessük mûceblerince üç bin üç yüz otuz sekiz guru ş alacak

hakkı olub bi’d-def‛at mütâlebe eyledikde bi-vech-i şer‛î virmekde taallül ve mühâlefet

ve gadr irâdesinde sende oldukların bundan akdemce lede’l -inhâ ve’l-istid‛â meclîs-i

şer‛le görilüb ihkâk-ı hakk olunmak içün iş bu sene -i mübâreke Evâsıt-ı zi’l-ka‛desinde

bir kıt‛a emr-i şerîf sâdır olub ancak meblağ -ı merkûm tahsîli ve tarafından kabzına

me’mûra edâ ve teslîmi mübâşir ta ‛yînine manûd olmadığın merkûm Ahmed bu def ‛a

dahî bâ-arzuhâl inhâ ve mukaddemâ sâdır olan emr -i alîşânım mûcebince mübâşir

ma‛rifetiyle şer‛le görilüb mezbûrların zimmetlerine üç kıt ‛a temessük mûceblerinnce

alacak hakkı olan ol mıkdâr guruşu temâmen tahsîl ve bi -kusûr tarafından gabzına

me’mûre teslîm itdirilüb mezbûrları hilâf -ı şer‛-i şerîf taallül ve muhâlefet itdirilmeyüb

icrâ-yı şer‛ ve ihkâk-ı hakk olunmak bâbında müceddiden hükm -ü hümâyûnum ricâ ve

divân-ı hümâyûnumda mahfûz ve kuyûd-ı ahkâma müracaat olundukda ber -vech-i

meşrûh târih-i merkûmda emr-i şerîf verildigi mestûr ve mukayyed olunmağın sen ki

mütesellim mûma-ileyhsin ma‛rifetin ve mübâşir ma‛rifetiyle mukaddemâ sâd ır olan

emr-i alîşânım mûcebince mahallinde ş er‛le görilmek içün emr-i şerîf yazılmışdır


S.50 - B.181

Haleb Monlasına ve Haleb Mütesellimine hüküm ki

El-hâc Ahmed nâm kimesne gelüb Haleb muahassıllığı aklâmından Zenbiği

mukaataası kurâlarından Lefum ve Nefşas ve Mataran karyeleri reâyâlarından derûn -ı

temessükde isimleri mazbût mestûru’l -esâmi kimesnler zimmetlerinde bin yüz doksan

(boş) senesinden berü bâ-temessük on bin guruşda mütecâviz alcak hakkı olub bi’d -

def‛at taleb ve almak murâd eyledigde avk ve tâhir ile hilâf -ı şer‛-i şerîf virmekde

gtaallül ve muhâlefet ve ibtâl -ı hakk ve gadr külli sevdâsında oldukların bildirüb sen ki

mütesellim-i mûma-ileyhsin mübâşir ma‛rifetiyle şer‛ ile görilüb mezbûrının bâ

temessük zimmetlerinde olan ol m ıkdâr guruş hakkı temâmen tahsîl ve bi -kusûr

kendüye alıverilüb icrâ-yı şer‛ ve ihkâk-ı hakk olunmak bâbında sana hitâben hükm -ü

hümâyûnum ricâ eyledigin acîlden sen ki mütesellim mûma -ileysin ta‛yîn olunan

mübâşir ma‛rifetiyle mahallinde şerîle görilüb ihkâk-ı hakk olunmak içün emr-i şerîf

yazılmışdır

Fî Evâhir-i (ZA) Sene 195 ( Kasım başları – ortaları 1781)

Der-kenâr: Taksît-i edâ itdirilmek üzere telhis -i mâliyeden emr-i şerîf sâdır

oldığı muharr gelan ilm-u hâber kâimesi vâlâ-yı defterde mukayyeddir.

165

S.50 - B.182


Medîne-i Halebde mütemekkin ehl -i zimmet reâyâ tâifesi gelüb icâbetden biri

nezevvec eyledigin Medîne-i merkûmeden kâin kal ‛a muhitleri ve sâir ta‛yin

yazılarindan menzilini kapusına gelüb fuzûli taallül ve ahd -i dâiyesiyle hilâf-ı şerîfde

gadâ ve muğâyir rızâ-ı mezâlim ve taadiyâne ictirâ’ eyledikleri inhâ ve hilâf-ı şer‛-i şerîf

ve mugâyer rızâ-yı aliyem ol-vechil vâki‛ olan zulm ve taaddîlerinin men‛ ve def‛i içün

emr-i şerîfim sudûrini istid‛â ve divân-ı hümâyûnumdan suâl olundukda ehl-i zimmet-i

reâyâ tâifesi mesfûrunun inhâları maksıbü’l -evâmire mütâbık ise def ‛-i mezâlim dâir

olınmağla ve vâki‛ hâlef itmek üzere reâyâ tâifesine ol vechile zulm ve taaddî

olunduğına kat‛a rızâ-yı cihetten râbıtam olunmağla hilâf -ı şer‛-i şerîf ve bilâ- emr-i

münif zâhir iden zulm ve taaddilerinin men ‛ ve def‛i içün emr-i şerîfim naresiyle gelüb

küllü tahrîr olduğına binâen ber -vech-i meşrûh üzere amel olunmak bâbında fermân -ı

alîşân yazılmışdır

Fî Evâhir-i (ZA) Sene 195 ( Kasım başları – ortaları 1781)

S.51 - B.183

Haleb Monlasına ve Haleb Mütesellimine hüküm ki

Divân-ı hümâyûn kalemi kâtibleri emekdârlarından Osman Zabiti zîde

kudrehunun bâ berât-ı alîşân muarızın oldığı zeâmeti aklâmından Haleb sancâğında

vâki‛ kirâ ve müzaraan bin yüz doksan beş senesine bedel -i iltizâmından olmak üzere

Haleb sâkinlerinden Neccar defterdâr oğlu İsmail ağa dimekle kimesne zimmetinde ber -

mûceb temessük altı yüz elli guruş alacak hakkı olub bir iki mâh zarfında göndermek

üzere aht itmiş iken bu ana deg in bir akçe ve bir hane göndermeyüb halî zimmetinde

kalduğın bâ arzuhâl inhâ veche meşrûh üzere ber -mûceb temessük sene-i mezbûre sene-

i mezbûre bedel-i iltizâmından mezkûr İsmailin zimmetinde olan altı yüz elli guruş

Iğraz ve ehyesinden ısgâ olunmayarak b â-yı hall ma‛rifet-i şer‛-i sen mütesellim mûma-

ileyhsin ma‛rifetinle bi’l-tamam tahsîl ve tarafından kabz me’müre edâ ve teslîmi bedel

ihkâk-ı hakk olunmak iltizâmına ve defn olunmak bâbında nâkiri hâvî sen ki müteselim -

i mûma-ileyhsin sana hitâben şerîfe m sudûrini istid‛â itmegin ma‛rifetinle mahallinde

şer‛le görilüb ihkâk-ı hakk olunmak fermânım olunmak imdi siz ki Mevlâna ve

mütesellim mûma-ileyhsiz ber-vech-i muharrer mûma-ileyhânın ber-mûceb temessük

mezkûr İsmailin zimmetinde sâbit ve mütehakkık ola n ol mıkdâr guruş hakkı bi -eyyi hâl

tahsîl ve tarafından ahz ve kabz me’mûre edâ ve telsîm olunmasına elzem ve deft ve

166

mezkûr ber-vech-i şer‛î ve mugâyer temessük ığrâz ve ehyesine amel ve i ‛tîbâr ile ibtâl

hakkı mûceb olur harehete rızâ ve mevârgösterende n bi kayd muâmele olunmak

bâbında fermân-ı alîşânım sâdır olmuşdur

Fî Evâsıt-ı (Z) Sene 1195 (Kasım sonları – aralık başı 1781)

S.51 - B.184

Haleb Vâlisine ve Eyâlet-i Halebde vâki‛ sâir kazâların Kuzât ve Nüvvâbına

hüküm ki

Haleb eyâleti bu def‛a avâtıf-ı alîye-i şahâne ve avârıf behiye -i tâcirâ lâzımın

sâbıkâ Cidde vâlisi destur vezîrim El-hâc İbrahim Paşaya zebu doksan beş senesi zi’l -

hicceü’ş-şerefesinin on yedinci gününde ve ihsân -ı padişâhânem olub müşârün -ileyhâ

Halebüş-şehbâya vürûduna dekâ tarafın dan zabt ve rabt-ı memleket ve vatana ve def ‛a

şurûd misülde ve işgab husûslarına liyâkâtı beridâr mütesellim nasbı muktezî iyledügi

aşkâr olduğına binâen bundan akdemce eyâlet -i Halebe bâ fermân-ı alî mütesellim nasb

olunmuş olub dergâh-ı muallâm Kapucu başılık pâyesi olan Hüseyin dâme mecdehu

müşârün-ileyh tarafından dahî kemâkân eyâlet -i Halebe mütesellim nasb olunmak

bâbında emr mûcebince sudûrini müşârün -ileyhâ Kapu kethûdâsı olan dergâh -ı muallâm

Kapucı başılarından İbrahim dâme mecdehu bâ arzuhâl ist id‛â itmekle veche meşrûh

üzerine mütesellim olunmak fermânım olunmağın imdi siz ki Mevlâna -ı mûma-ileyhsiz

eyâlet-i mezkûre mütesellimlik kemâkân mûma -ileyh zabt ve cânib müşârün -ileyhe

râci‛ olan sadât ve âidâtı ahz ve kabz itdirüb mütesellimin umûrine a hdî dahl ve taarruz

itdirilmemek bâbında


S.51 - B.185

Haleb Mollasına ve Maarretün-mısrin kadîsına hüküm ki

Maarretün-mısrin kasabasına tâbi‛ Kefinet nâm karye ehâlisi südde -i saâdetime

arzuhâl idüb bunlar kazâteyn-i mezbûreteyne sâkin murâbahacı tâfesinden olan ba ‛z

kimesnelerden bin yüz seksan senesinden karyeleri umûrıçün ahz ve istidâne eyledikleri

mebâliğ-i merkûmeyi bir-tarâfında edâ idüb deynlerinden hazevi nesne kalmışiken

mezbûrlar mücerred tama‛ hisselerinden nâşi olunagelince makbûzı muarâbahaya

mahsûb ider deyü bilâ- devr-şer‛î murâbaha zamm ve mebâli ğ külliye ibrâ‛-ı vâki‛ taleb

itmeleriyle bunlar dahî mezbûrlar ile ru’yet -i hesâb ve bilâ- der-şer‛î alınan rıbh-ı

asliyesi zamm ve kalunub ve bâkî kalan deynleri taksît ile edâ eylemek murâd

eylediklerinde mezbûrlar edâ ve imtinâ ‛ ve ol vechile hilâf-ı şer‛-i şerîf müdâhale ve

167

taaddîden halli olmadıkların bildirüb mahallinde şer ‛le görilüb ba‛de’l-muhâsebe bâkî

kalan deynleri taksîd-i şer‛î ile edâ itdirilüb dâyineleri mezbûrlar ın ol vechile olan

müâhale ve taaddîleri men ‛-i vâki‛ olunmak bâbında emr-i şerîfim ricâ ve divân-ı

hümâyûndan şurûtı suâl oldığın karye -i mezbûrın ehâlilerinden mezkûrlardan istikrâz ve

istidâne eyledikleri mebaliğ beher sene üzerlerine devr -i şer‛î ve ilzâm rıbh olunmuş

dekil ise mezbûr mürâbaha taleb olunmayub ve eger devr -i şer‛î ve ilzâm ribh olunmuş

ise dahî senede onu on bir buçukdan ziyâde mürâbahaya ruhsat virilmekle devr -i şer‛î

ve ilzâm rıbh olunan senelerde onu on bir buçukdan ziyâde ve devr -i şer‛î ve ilzâm rıbh

olunmayan senelerde mürâbaha nâmıyle alınan akçe asıl mâlı zamm ve bâkî kalân

deynlerin def‛a edâya adem-i kudretleri dâynleri müvâcehesinden şer ‛â bâis olur ise bu

makûle def‛a edâ-yı dâyine adem kudretleri dâyinleri müvâcehesinde bâis olan

mezbûrun taksît-i şer‛î ile edâ-yı deyn iylemesiçün divân-ı hümâyûnumda emr-i şerîf

virile geldigi tahrîr olunmağla şurûtı mûcebince amel olunmak içün yazılmışdır

Necib

Fî Evâsıt-ı (Z) Sene 195 ( Kasım sonları – Aralık başları 1781)

S.51 - B.186

Haleb Vâlisine ve dergâh-ı muallâm kapucı başılığı pâyesiyle Haleb Mütesellimi

olan (boş) dâme mecdeye ve eyâlet -i Halebde vâki‛ sâir kuzât nüvvâbına ve a‛yân-ı

memlekete hüküm ki

Haleb eyâleti bu def‛a avâtıf-ı elîye-i şâhânemde sâbıka Cidde vâlisi destûr -ı

vezîrim El-hâc İbrahim Paşa iclâleye tevcih ve ihsân ve seri ‛an Halebe vusûl ve zabt ve

rabt memlekete kadîm ve mütevelli iylemesi me’mûrini emr -i şerîfenin tevcih viren

kılındığından gayrî eyâlet -i mezkûrenin bin yüz doksan altı senesi mâl-ı hazıriyesi şurût

mûcebince yerlü yeründen cem ‛ ve tahsîl ve kabzına me’mûre teslîmen tarafına ibsâl

olunmak bâbında bir mıkdâr hazıriye emr -i şerîfi akde ısdâr olub lâkin müşarün -ileyh

oldığın mahalden hareket ve Halebe kadîmini m asârıf kesreye muhâric olmağla taksît ol

hazıriyesi te’hir itdirilmeyüb sâdır iden emr -i şerîfim mûcebince bir saat mukâddem

tahsîl ve mübâşir ta‛yîni olunan (boş) elli cânib müşârün-ileyh ıcâleten irsâline ıkdâm

tâm ve sa‛y olunmak fermânım olmağın mahsûsâ-i emr-i şerîfim ısdâr ve (boş) elli irsâl

olunmuşdur imdi müşârün-ileyhin hakânî hazıriye-i merkûmenin tarafına ibsâlisi

mün‛at olunmak mürâsebesiyle bir saat mukaddem tahsîl ve mübâ şir mûma-ileyhe

teslim olunması matlûb mülükânem oldığı cümle geregi ma ‛lûmınız oldıkda taksît ol

sudûr iden hazıriye emr-i şerîfi ve şerîfi mûcebince ve gayr nâhiz ve imhâl yerlü

168

yerinden bir an akdem bey‛ ve tahsîl ve kabzına me’mûr-ı mübâşir mûma-ileyhe teslîm

ve cânib müşârün-ileyh ibsâl bi’d-def‛at kemâl-i akdem ve dikkat ve tesâr-ı neferine

liyâkat iyleyesiz şevkiyle bir husûs başkaca emr -i şerîfim size hitâben ve sâyîr

olmuşiken adeni ığrâz ve te’hîr ve rehâvet ile mazhar ‛itâb-ı şahâneme olmakdan ta ‛yîn

temâşi ve mücânib eylemek bâbında

Fî Evâhir-i (Z) Sene 95 (Aralık başları – ortaları 1781)

S.52 - B.187

Degâh-ı mulallâm kapucu başılarından Haleb Mütesellimi ve Antakya Kadîsına

hüküm ki

Rukiye nâm hatûn gelüb bunun pederi Çavuş zâdenin Antakya kasabasına

muzâfa cebel-i akrâ kurâlarından Duvir ve Göçer nâhiyesine tâbi ‛ Keşkenet ve Subere

nâhiyesine tâbi‛ Maar Mer‛u ve Aleb Namut kurâlar ehâlileri zimmetlerinde bâ hüccet -i

şer‛iye ma‛lûm akdâr alacağını kıbele’l-ahz yüz seksân (boş) senesinde vaat olunan irs -i

şer‛le mezbûre intikâl itmekle bi’d -def‛at taleb eyledigin icâbında ba‛zıları askerlerin

iddiâsıyla birbirlerini da‛vâ birle virmegin dürlü rencide ve muhâlefet ve gadr külli

sevdâsında oldukları ve mezbûr tarafından (boş) nâm kimesneyi vekîl eyledigin

bildirüb sen ki mütesellim mûma -ileyhsin şer‛le görilüb kurât-ı mezbûr ehâlileri

zimmetlerinde bundan müntekil bâ hüccet -i şer‛iye ma‛lûm akdâr alacak hakk ı bi’t-

temâm tahsîl ve bi-kusûr vekîli merkûme alıverilüb icrâ-yı şer‛ ve ihkâk-ı hakk olunmak

bâbında satacağını emr-i şerîfi sudûrini istid‛â iylemegin sen ki mütesellim-i mûma-

ileyhsin mahallinde şer‛le görilmek içün emr-i şerîf yazılmışdır

Nişâncı


S.52 - B.188

Haleb Mollasına ve Haleb Mütesellimine hüküm ki

Sadâ-tı kirâmdan Seyyid Mehmed Said zîde şerefe gel üb bundan Haleb

sâkinlerinden sâbıkâ Haleb müteseelimi Kapucubaşı Ebu Bekir dâme mecdehu

zimmetinde bin yüz doksan senesinden berü bâ temessük altı bin guruş alacak hakkı

olmağla meblağ-ı mezbûrdan bin beş yüz kırk yedi buçuk guruş teslim idüb mâ ‛dası

zimmetinde olmağla def‛atiyle taleb ve almak isteriken mûceb -i şer‛î virmegin taallül ve

ibtâl-i hakk ve gadr-ı edâdan sened olduğına mukaddemâ inhâ ve şer ‛le görilüb gayri ez

teslimi merkûmun bâ temessük zimmetinde olan dört bin ile eki bin guruş ahz -ı husûsa

me’mûr-ı mübâşir ma‛rifetiyle temâmen tahsîl ve taraf ından ahz ve kabzını icâre

169

eyledigi kimesne alıverilmek bâbında emr-i şerîfim sudûrini lede’l -işrâ‛ şer‛î ve ahr

husûsa me’mûr mübâşir ma ‛rifetiyle mahallinde şer‛le görilmek içün sene-i mezbûre

Evâsıt-ı Recebinde sâdır olan emr-i şerîfim mübâşir yediyle mahalline lede’l -vürûd

Kapucu başı mezbûr meblağ-ı merkûmı mukayyid ve mütearîf olub ba ‛zı i‛zâr ve ehye

ile def‛a ve nihâ-yı hüsn mübâşir merkûmı iâde ve meblağ -ı mezbûr zimmetinde kalub

gadr külli ve perişân oldığı ve hân köşelerinde sefîl ve serkerdân vesâyesine merhamet

olub bir dürlü mukâvemete iktidârı olmayub mukarrerü’l -hâl ve mâzeretü’l-ahvâl

olundığın bildirüb me’mûriyetiyle hâlâ ol tarafdan olan Kapucubaşı mübâşeretiyle

mahallinde şer‛le görülib gayriler teslimi zimmetinde olan ol mıkdâr guruş hakkı

alıverilib icrâ-yı şer‛ ve ihkâk-ı hakk ve eger edâda taallül ider ise Asitâne-i alîyeme

ihzârı arz ve i‛lâm olunmak bâbında emr-i şerîfim sudûrini istid‛â ve divân-ı hümâyûna

mahfûz kuyûd-ı ahkâma müracaat olundukda ber- vech-i meşrûh târîh-i mezbûrda emr-i

şerîfim virdigi mestûr ve mukayyid olunmağın sen ki müteseelimi mûma -ileyhsin hâlâ o

tarafın olan Kapucı başı (boş) dâme mecdehu ma‛rîfetiyle mahallinde şer‛le görilüb bâis

olan hakkını edâda muhâlefet ider ise Der-alîyeme ihzârı arz ve i‛lâm olunmak bâbında

emr-i şerîf yazılmışdır

Şakir


S.52 - B.189

Haleb Vâlisi Vezire ve Antakya Kadîsina hüküm ki

Lazkıye’de sâkin mütevelli Kaplan Paşa -zâdelerden mîr Mustafa Kaplan zîde

kudrehunın rikâb-ı Asitâneme takdîm eyledigi arzuhâl mefhûmuna mûma -ileyh evlâd ve

ıyâli kendü hâlinde ikâmet ve kimesneye hilâf -ı şer‛-i neheb vâki‛ itdiği yoğiken hâlâ

Cidde vâlisi vezîrim Yusuf Paşa iclâlehu Trablus Şam be glerbegligi esâsına mücerred

mülkinin ahz ve ihzâr sevdâsıyla eyâlet -i mezkûreye mûma-ileyhi cebren teslîm nasb-ı

edâdan ve bu dahî yekdîl eylediginden nâşî on gün mıkdârı vaz ‛-ı zindân üzerlerine

Tüfenkci başı ta‛yîn ve itdüm deyü tahkîk eyledigine binâen mutasarrıf olundığı

kurâların doksan beş senesine mahsûben yigirmi keselik mahsûlunu istirâne eyledikleri

mahalle teslîm itdiginden mâ ‛da bağ ve bağçe ve tarla emlâk ve akâratı zabt ile ıtlâf

idüb ziyâde gadr ve fısk eyledigün inhâ ve müşârün-ileyhin da‛vâ-yı mezkûrın

zımmında Trablus Şam ehâlisi Hacı Mehmed Mollada ve Lazkiye sükkânından diger

Hacı Mehmed nâm kimesneleri tevkil itmiş oldıgına şefâhat takrîr ve ana ve da ‛vâ-yı

mezkûrin dahî ibtâlinden ru’yet olunmasını istid ‛â itmekle Der-alîyemden ta‛yîn olunan

170

mübâşir ma‛rifetiyle mülkinden mezbûrâna olunub intikâli irsâl ve ahzâr itdirilmek içün

Trablus Şam ve Lazkiye kadîlarına başka emr -i şerîfim sâdır olmağla siz ki vezîr ve

Mevlânâ-yı mûma-ileyhsiz husûs-ı mezkûri kemâl-i hakk ve adl üzere şer‛le ru’yet

eylemek fermân olmağın ber -vech-i meşrûh husûs-ı mezbûri kemâl-ı hakkâniyet üzere

şer‛le murâfa‛a ve mûma-ileyhin vekil-i şer‛leri mekûma mübâşirler mûma-ileyh ile

Antakyaye inhâ edilen mâdde-i mezbûreyi hakkâniyet ve adl üzere şer ‛le ru’yet

olunmasıçün li-şer‛ sâbit muzâhir olan hakkı temâmen zâhire ihrâc ve tahsîl ve istidâl

ile ihtimâm ve dikkât ve hilâfından tevâkkî ve mücânbet olunmak bâbında emr -i şerîf

yazılmışdır

Fî Evâhir-i (M) Sene 196 (Ocak başları – ortaları 1782)

Der-Kenâr: İşbu emr-i şerîf-i mezbûrda olan emrin buyruldusu Beyrud Vâlisine

hitâben tekrâr emr-i tebdîl yazılmışdır


S.52 - B.190

Haleb Vâlisi vezîre ve Trablus Şam nâibine hüküm ki

Lazkiye sâkinlerinden Kaplan Paşa -zâde mîr Mustafa zîde kudrehu kendü

hâlinde ‛ırzıyla mukayyid iken sâbıkân Trablus Şam ve hâlâ Haleb vâlisi vezîrim Yusuf

Paşa iclâlehu tama‛-ı hâmından nâşî mûma-ileyhi cebren mütesellim nasb ve on gün

mürûrunda vaz‛-ı zindân ve habs itmegin başını üzerine taslî t ve katl iderüm deyü tahvîf

ile yigirmi beşer gün müldârı istidâne ve müşârün -ileyhâya teslîm ve bağ ve bağçe ve

akâr ve emlâkı zabt idüb gadr iyledügin rikâb -ı mülûkâneme sâbitliği arzuhâlinde

temhîr-i ricâ ve Cidde vâlisinin müşârün -ileyhin da‛vâ-yı mezkûre zamânında Trablus

Şam ehâlisinden Hacı Mehmed Mellah ve Laskiye sâkiniden diger Hacı Mehmed nâm

kimesneleri vekîl içün oldığını şifâhen merkûm Mustafa takrîr ve inhâ ve da ‛vâ-yı

mezkûrenin dahî Antakyade ru’yet olunmuş istid‛â itmekle siz ki vazîr ve Mevlânâ-yı

mûma-ileyhsiz der-saadetimden ta‛yîn olan mübâşir-i merkûm ma‛rifetiyle vekîlan-ı

mezbûrân iltizâmı Antakyaye irsâl ve ihzâr itdirilmek içün emr -i şerîf yazılmışdır

Fî Evâhir-i (M) Sene 196 (Ocak başları – ortaları 1782)

S.53 - B.191

Kapucıbaşılık Payesiyle Haleb mütesellimi (boş) dâme mecdehuye ve Antakya

kadîsına hüküm ki

Antakya sâkinlerinden El-hâc Abdurrahman nâm kimesne gelüb ammisi Es-

seyyid İbrahimden mütenakil maldan oldığı Afife nâm muktefî Antakya sâkinlerinden

171

mütegallibeden Molla Abdurrahman nâm kimesnenin taht -ı nikâhında iken bin yüz

doksan senesinde müteveffiye olub min cihet velâ müteveffiye -i mezbûrenin medîne-i

Antakyade vâki‛ mâlik oldığı üç bin guruşlukdan mütecâviz emvâl ve eşyâsı ve bu nakli

zevcî-i mezkûre intikâl itmişiken cümlesini zabt ve bundan hissesini virmeyüb gadr

külli eyledigin ve tarafından (boş) nâm kimesneyi vekîl eyledihin ve bu bâbda da‛vâsına

mevâkıf şeyhü’l-islâmda fetvâ-yı şerîfe verildigin bildirüb mütevefâ-yı şerîfesi

mûcebince şer‛le görilüb min cihetü’l-velâ terekesinde hisse-i şerîfesi alıverilüb ihkâk-ı

hakk olunmak bâbında emr-i şerîfim ricâ itmegin acilden mahalline görilmek içün emr -i


Şevki

Fî Evâil-i (M) Sene 196 (Aralık ortaları – sonları 1781)

S.53 - B.192

Degâh-ı muallâm kapucubaşı pâyesiyle Haleb mütesellimi (boş) dâme mecdeye

ve Antakya kadîsına hüküm ki

Antakya sâkinlerinden Abdurrahman nâm kimesne südde -i saâdetime gelüb

bundan ammisi Seyyid İbrahim nâm kimesne bundan yüz doksan senesinde fevt

oldukda Antakya mahlâsından Habib Tüccar mahallesinde vâki ‛ mülk-i menzili irsen

bundan intikâl idüb ahzdan dahil -i icâb itmez iken Antakya sâkinlerinden

mütegallibeden Seyyid Hasan nâm kimesne menzili mezkûri fuzûli ve tagallüben zabt

ve ziyâde gadr ve taaddî eyledigin ve tarafından (boş) nâm kimesneyi vekil eyledigin ve

yedinde olan fetvâ-yı şerîfe mûcebince şer‛le görilüb ammisi mezkûrdan müntekil

menzil-i mezkûri fuzûli zabt iden mezkûrdan kendüye alıverilüb ihkâk-ı hakk olunmak

bâbında emr-i şerîfim ricâ itmegin mahallinde şer ‛le görilmek içün emr-i şerîf

yazılmışdır

Şevki


S.53 - B.193

Dergâh-ı muallâm kapucıbaşılığı pâyesiyle Haleb mütesellimi (boş) dâme

mecdehuye ve Antakya kâdîsıne hüküm ki

Hacegân-ı divân-ı hümâyûnumdan Mustafa Tahir zîde mecde gelüb babası Şam

kapu kethüdâsı sâbıkâ El-hâc Abdullatif Ağa dimekle ma ‛rûf kimesne Antakyade sâkin

Ser Turnacı nâm Halid Ağa dimekle mevsûk kimesne zimmetinde tüz seksan beş

senesinden berü memhûr ve ma ‛mûliye virdigi temessük mûcebince üç bin dört yüz

172

yigirmi beş guruş alacağı olub kıbeli’l -ahz babası merkûm vefât eyledigin meblağ-ı

mezkûr irsân mûma-ileyhe intikâl eyledigin bundan mukaddem bi’d -def‛at taleb

eyledigin ağdâr ehye irâdıyle edâdan taallül ve muhâlefet bilâ- ibtâl-i hakk ve gadr külli

sevdâsında oldığın bildirüb meblağ -ı mezbûr temessüki mûcebince temâmen tahsîl ve

tarafından kabzına me’mûr vekîline edâ ve teslîmi itdirilmemek bâbında emr -i şerîfim

sudûrini ricâ itmegin sen ki mütesellim -i mûma-ileyhsiz mahallinde şer‛le görilmek

içün fermân-ı alîşân yazılmışdır


S.53 - B.194

Dergâh-ı muallâm kapucu başılığı pâyesiyle Haleb Mütesellimi (boş) dâme

mecdehuya ve Matah gadîsıyla zikr -i atî zeâmet-i karyelerinin tâbi‛ oldukları kazâ ve

nevâhinin kuzât ve nüvvâbına hüküm ki

Hacegân-ı divân-ı hümâyûnumdan Nazîf Halil zîde mecdehu gelüb Haleb ve

Üzeyir ve Kilis sancaklarından Matah ve gayri nâhiyelerden Artıl nâm karye ve gyriden

kırk iki bin yüz altmış beş akçe taht -ı kazânızda vâki‛ berât-ı şerîf-i alîşânımla masraf

oldığı zeâmeti karyelerini tarafından vekîl olan (boş) nâm kimesne ber-mûceb defter-i

hakânî zabt ve vâki‛ olan mahsûl ve rüsûmın kanûn ve defter mûcebince ahz ve kabz

itmek murâd eyledigde aherden bir-vechile dahl ve taarruz olunmak icâb itmez iken

ecânib veashâb-ı ığrâz ba‛z kimesneler bir kaç seneden berü zeâmet -i mezbûr

karyelerini hilâf-ı defter-i hakânî fuzûli zabt ve vâki ‛ olan mahsûl ve rüsûmın tagallüben

ahz ve kabz ve ol vechile zeâmeti mahsûlüne külli kesr ve noksan terettübüne bâis ve

bâdî oldukların bildirüb zeâmet -i mezbûr karyelerin ber -mûceb-i defter-i hakânî

tarafından vekîli mezbûra zabt ve vâki ‛ olan mahsûl ve rüsûmın kanûn ve defter

mûcebince ahz ve kabz itdirilüb ecânib ve ashâb -ı ığrâzdan duhûl ve aherden bir ferdi

hilâf-ı defter-i hakânî bir dürlü dahl ve taarruz itdirmeyüb ve fuzûli aldıkları mahsûl ve

rüsûm alıverilnek bâbında hükm-ü hümâyûnım ricâ ve defterhâne -i ‛âmîremde mahfûz

rûz-namça-i hümâyûnuma müracaat olundukda zeâmet -i mezbûr bin yüz seksan beş

târîhi ve berât-ı şerîf ile mûma-ileyhin üzerinde oldığı mestûr ve mukayyed bulunmağın

defter-i hakânî mûcebince amel olunmak içün yazılmışdır

Vahid


173

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

3.1 Değerlendirme

4 Numaralı Halep Ahkâm Defterinin 1 – 53. sayfaları ihtivâ eden belge sayısı

194 olup, defterin tamamı Divanî hatla yazılmıştır. Belgelerin genel özellikleri Halep ve

çevresindeki davaların ve şikâyetlerin halline ilişkin olmalarıdır ; bunun yanı sıra yoğun

olarak Halep Kazasının dâhilindeki yerleri almaktadır. Aynı zamanda bu davaların halli

olurken keşif, vekil tayini ve yerinde incelenmesi gibi yöntemler kullanılmıştır. Yani

şikâyete konu olan davalar muallâkta kalmayıp hükümlere bağlanmıştır. Bu da

döneminde yürütme organının ne kadar iyi işlediğini göstermektedir.

3.2 Şikâyet Konularının Tasnifi

Çalışmamız olan 4 Numaralı Halep Ahkâm Defterinin 1 -53. sayfaları arasındaki

yansıyan şikâyetleri sınıflandırma çalışması “BİRİNCİ BÖLÜM BELGELERİN

DÜZENİ, TASNİFİ VE KISA ÖZETLERİ” başlığı adı altında tablo şeklinde verilmiştir.

Ancak genel olarak şöyledir:

Alacak – Verecek davası, Timâr ve Mukataalar, İcar, Şekâvet Olayları, Vakıf,

Fuzuli İşgal (Sınır İhlali), Gasb, Hırsızlık, Verâset Davaları, Sosyal anl aşmazlıklar,

Zaviye İşlerine Müdehale, Seyyidlik Hücceti , Memur ataması.

3.3 Dağılımı

Yoğun olarak Halep Kazası ve çevresindeki yerleşim yerlerini içeren şikayet

davaları olmasının yanı sıra İstanbul, Kayseriye, Van, Adana gibi yerleşim yerlerindeki

şahısların Halep bölgesiyle ilgili münasebetlerini içeren belgeler de bulunmaktadır.

Şikayet belgeleride en çok Alacak – Verecek Davaları yer almıştır. Yoğunluk açısından

sonrasında Vakıf, Zeamet, Timâr ve Mukataa, Şekavet olayları gibi belgeler

bulunmaktadır.

3.4 Belgelerin Muhtevâlarına Göre Değerlendirilmesi ve Suçlara Verilen

Cezalar ve Uygulamaları

Şikâyetlerin sonunda mahkeme edilen davalar muallakta kalmayıp, sonuca

bağlanmıştır. Davanın önceden benzeri yapılmışsa örnek olarak alınıp karara bu şekilde

varılmıştır. Belgelerde sık sık “…mukaddemâ sâdır olan emr -i şerîfim mûcebince

müceddiden hükm-ü hümâyünum ricâ divân-ı hümâyûnda mahfûz kuyûd-ı ahkâma ve

mürâcaat olundukda…” ya da “…hükm-ü hümâyûnum ricâ ve defter hâne -i âmiremde

mahfüz rûz namçe-i hümâyûn ve defter-i icmâl ve mufassala mürâcaat olundukda … ”

gibi ibarelere rastlamamız bu duruma örnek teşkil etmektedir.

174

Öte yandan alacak verecek davalarında , vekil ya da mübâşir tayini, keşif yoluyla

davanın halli istenmiş olup, borçluların senedi ya da faizl e ilgili davalarda dönemin kar

hesabı ile hüküm kılınmış ve merkezin belirttiği kar miktarı üzere mahkeme edilip

karara bağlanması istenerek alacaklının hakkı korunmuştur. Mesela: “…istidâne

eyledikleri mebaliğ beher sene üzerlerine devr -i şer‛î ve ilzâm rıbh olunmuş dekil ise

mezbûr mürâbaha taleb olunmayub ve eger devr -i şer‛î ve ilzâm ribh olunmuş ise dahî

senede onu on bir buçukdan ziyâde mürâbahaya ruhsat virilmekle …”

Eşkiyalık, darb, gasb ve düşmanlığın olduğu davalarda cürümü işleyenlerin

acilden yakalanması ve kanuna göre ceza verilmesi konusunda hükümler verilmiş ve

huzurun tez elden sağlanarak ve bu zulme uğrayanların zararlarının temininin yapılması

istenerek davanın düşmanlık gören kişilerin lehine işlemesi sağlanmıştır. Ayrıca

Eşkiyalık gibi toplum husurunu bozan durumlarda huzursuzluğu çıkaran aşiret ya da

topluluğun sürgün edilmesi kararları da verilmiştir.

Toprakla ilgili konularında Mukataa, Timâr, Zeamet sahiplerinin durumu,

devletin ve reayanın bu kişilerle ilişkisinin düzenlenmesini amaçla yan kararlara

varılmıştır.

Sınır ihlâli, su problemleri, vakıf gibi konularda önceki görülen davalardan

örnek alınarak karara bağlanması söz konusudur.

Tüm bunların yanında memur tayini, Seyyidlik hücceti gibi konuları da içeren

bâblar bulunmaktadır. Bu gibi belgelerde hükme varılmaktan ziyâde, belge sonu

“…bâbında.” şeklinde bilgilendirme yoluna başvurulmuştur.

175

SONUÇ ( VE ÖNERİLER )

Yapılan araştırmalarda Şikâyet Ahkâm defterlerinin yoğun olarak H.1155

(M.1742 ) ve 1255 H. (M.1839) tarihleri arasında olduğunu görüyoruz. Bu tarihden

önce Divân-ı Hümâyûn’da görüşülen işlere ve alınan kararlara ilişkin M.1649’tan

itibaren Şikâyet Defterlerinin tutulması ve XVIII. Yüzyıldan itibaren de Şikâyet Ahkâm

Defterlerinin isim ve içerik olarak ortaya çıkm asına ilişkin değişiklik devletin yürütme

organında kolaylığı getirmiştir.

Şikayet Defterlerinin Divân kayıtları ile ilgili ihtisaslaşmanın kesin hatlarıyla

ortaya çıkışının Kanunî devrinde olduğu ileri sürülebilir. Nitekim klasik şekil ve tipi ile

en erken tarihli Mühimme, Topkapı Sarayı arşivi’nde bulunan E.12321 numaralı kayıtlı

Divân defteri olup 951 (1545) tarihlidir. Bunun müsvedde özelliği taşıması, öncesine ait

bu tip ve şekilde bir defter parçasına bile rastlanmaması, söz konusu defterin yukarıda

bahsedilen ve değişikliğe ait 23 ilk örneklerden biri olduğunu düşündürmektedir 24. Başka

bir deyişle devletin yürütmesine i lişkin kolaylık sağlayabilecek Şikâyet ve Mâliye

Ahkâmlarının sözü edilen Kanunî devri bu defterde az da olsa örneklerine rastlanması,

Ahkâm defterlerini Mühimme defterleri doğurmuştur, fikrini tamamlıyor.

Şu noktaya kadar zikrolunan ana temaları önce kısaca özetlemek gerekirse;

Osmanlı Devletindeki iç ve dış meselelerinin çözüme kavuşturulması sonucunda verilen

kararların kaydedildiği def terler Mühimme Defterleridir ve bunlar Divân -ı Hümâyûn’da

tutulan defterlerin en belli başlı olanıdır. Mühimme Defterlerine Devletin iç ve dış

meselelerine ait siyasi, askeri ve sosyal önemli kararlar kayıt edilmiştir 25. Bu kararlar

ise, bizzat Padişah tarafından verilmesi gerekmeyip padişahın yetki verdiği makam ve

daireler verirlerdi. Kısacası Mühimme Defterlerine kaydedilen ferman suretleri sadaret

makamından çıkan hükümler idi.

Defterdarlıktan çıkan ahkâmın toplandığı defterlere ise Ahkâm -ı Mâliye

denilmektedir. Şikâyet Defterleri ise 1649 –1813 yılları arası tutulan 213 adet defterden

23 Bu değişiklikler; Divân’dan çıkan kararlar ve arzlar ile ilgili çıkan hükümlerin sûretleri ayrı ayrıdefterler haline gelişi, Kanunî zamanındaki bürokratik reformlar neticesi olmalıdı r. Ayrıntılı bilgi içinbkz. İlhan Şahin – Feridun Emecen, Osmanlılarda Divân - Bürokrasi - Ahkâm II. Bâyezid Dönemine Ait906/1501 Tarihli Ahkâm Defteri , TDAV, İstanbul, 1994, s. XVI.24 İ. Şahin – F Emecen; Osmanlılarda Divân - Bürokrasi - Ahkâm II. Bâyezid Dönemine Ait 906/1501Tarihli Ahkâm Defteri , TDAV, İstanbul, 1994, s. XVI.25 M. A. Ünal; Mühimme Defteri 44 , s. V.

176

oluşmaktadır26. Şikâyet Defterleri icabında halkın şikâyetlerini direkt padişaha

sunabilmesini sağlıyordu. Bu durum Osmanlı adalet ve devlet mekanizmasının en iyi

şekilde işlenmesi için uygulanmıştır. Ahkâm Defterleri ise bölgelere göre hükümlerin

kaydedildiği ve herhangi anlaşmazlığın, haksızlığın giderilmesi için yapılan başvuru

üzerine merkezde verilen kararların eyaletlere göre tutulduğu defterlerdi ayıca bu

defterler muhteva itibariyle Şikâyet Defterlerin devamı niteliğindedir. Ahkâm Defterleri

tarih olarak Şikâyet Defterlerinden 104 sene sonra tutulmuş (Mora Ahkâm Defteri

hariç) hepsi 1155 (1742) tarihinden başlayıp, II. Meşrutiyet dönemine kadar devam

etmektedir27.

Toplam 16 farklı eyaletin Ahkam Defteri olup ve bunun yanı sıra Maliye’den

Müdevver Defter Kataloğu’ndaki Ahkam Defterleri vardır. Bunların içinden Haleb

Eyaletine ilişkin H. 1155–1266 / M. 1742 – 1850 tarihleri arasındaki hükümleri ihtiva

eden 9 adet defter bulunmaktadır. Üzerinden çalıştığımız defter olan 4 Numaralı Halep

Ahkam Defteri (H.1194 – 1198 / M.1780 – 1784)’nde ise merkez Halep olmak üzere

Maraş sancağı ile Antakya, Ayntab, Beylan, Cebel -i Seman, Harim, İdlib, Kilis,

Maarretün-Mısrin, Rakka, Şuur, Üzeyir kazalara ait hükümler bulunmaktadır.

Yaptığımız çalışmanın sonunda görüldü ki, toplumsal tarihçilik, insan

ilişkilerinin gün yüzüne çıkması ile ilintilidir. 4 Numaralı Halep Ahkam Defterin’nin 1.

ve 53. sayfalar arasındaki belgeler de bu bilgiyi doğru lar nitelikte olup reayanın

birbirleriyle olan davalarına ilişkin hallini ortaya koymaktadır.

Öte yandan Osmanlı Devleti’nin yürütme organının işleyiş tarzını da gözler

önüne sermektedir. Reayanın İstanbul’a yaptığı şikâyetleri sonunda, konuyla ilgili

davalar incelenerek, önceki hükümler varsa onlar metod alınmış ya da konuyla ilgili

Şeyhü’l-islamdan fetva, ve ya feman varsa bunlar da değerlendirmeye alınarak, eyalet

ya da kazaların yöneticilerine hükümler gönderilerek şikâyetin giderilmesi sağlanmıştır.

Ayrıca bu duruma ilişkin belger ışığında denilebirir ki; davaların muallâkta kalmaması

hususunda özen gösterilmiştir.

Bir başka husus da Halep Ahkam Defterleri tarafımızdan ilk defa ele alınmış

olup bu konuda çalışmaların sürmesi ve diğer defterlerin de tr anskripsiyon ve

yorumlamalarının yapılması Halep tarihi açısından önem arzedece ktir. Ayrıca toplumsal

26Son yapılan tasniflerde A.DVN. ŞKT koduyla 1503-1819 tarihleri arasını içine alan 41 adet defteri de buseri içinde değerlendirmek gerekir. Ayrıntılı bilgi için bkz. Said Öztürk, “Kay seri ve Çevresinin Sosyo-Ekonomik Tarihi İçin Önemli Bir Kaynak: Karaman Ahkam Defteri ”, s. 402.27 BOA Arşivi Rehberi, s. 24-25.

177

tarihçilik adına Halep ve çevre sindeki yerleşim yerlerinde bulunan halkın, tarihi

süreçteki yaşadıkları olayları ve bu olayların konu yoğunluğunun hangi a lanlarda

toplandığını da gün yüzüne çıkaracaktır. Bu durum coğrafi açıdan önemini

kaybetmeyen Halep ve çevresinin dünü ve bu gününü yansıtacağı gibi geleceğe ilişkin

toplumsal yönden şikâyete konu olan olayların tesbiti açısından da önem arz edecektir.

Netice itibarîyle toplumsal tarih araştırmalarında hiçbir zaman önemini

yitirmeyen Ahkâm Defterleri yaşanmış olan sivil hayatın önemli göstergesidir. Bir

bakıma da Osmanlı devlet yürütme organının aynasıdır. Ahkâm Defterleri, Osmanlı

Devletinin Yürütme organındaki zihni yapısı, halk tarihinin yazımı ve insanların

birbirleri ile ilişkileri hatta günlük hayatı, halkın devlete ve yöneticiye bakış açısı

incelenmek istenildiğinde başvurulacak önemli bir kaynak türüdür. Zira Ahkâm

Defterlerine müracaat edilmeden y azılan bir bölge tarihi, pratik hayatı yansıtmaktan

uzak olduğu gibi, merkezî bakışı ifâde eden tek yönlü veriler üzerine kurulan bir teknik

olmaktan öteye gidemez. Bu da bizde Osmanlı bölge tarihi araştırmaları Ahkâm

Defterlerine müracaat edilmeden yazıld ığında eksik olur, fikrini oluşturmaktadır.

178

KAYNAKLAR

— Başbakanlık Osmanlı Arşivi Rehberi , Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel

Müdürlüğü, Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı, Yayın No: 42, İstanbul, 2000

— BİNARK, İsmet; Arşiv ve Arşivcilik Bilg ileri, Başbakanlık Devlet Arşivleri

Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi Daire Başkanlığı, Yayın No: 3, Ankara,

1980

— HALAÇOĞLU, Yusuf; Osmanlılarda Devlet Teşkilatı ve Sosyal Yapı , TTK,

V.Baskı, Ankara, 2003

— KÜTÜKOĞLU, Mübahat, S.; “Mühimme Defteri”, C.XXXI, İslâm

Ansiklopedisi, TDV, İstanbul, 2006, s. 520 – 523

— ÖZEL, Ahmet; “Ahkâm”, İslam Ansiklopedisi , C.I, TDV, İstanbul, 1988, s. 550

- 551

— ÖZTÜRK, Said; “Kayseri ve Çevresinin Sosyo -Ekonomik Tarihi İçin Önemli

Bir Kaynak: Karaman Ahkam Defteri” , III. Kayseri Yöresi Tarih Sempozyumu

Bildirileri, (Yayına Hazırlayan: Ali Aktan, Ramazan Tosun, Ayhan Öztürk),

Kayseri, 2000, s 403 - 423

— PAKALIN, Mehmet, Zeki; Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü ,

MEB, İstanbul, 2004

— SAHİLLİOĞLU, Halil; “Ahkâm Defteri”, C. I, İ.A., TDV, İstanbul, 1988, s. 551

— ŞAHİN, İlhan – EMECEN Feridun; II. Bâyezid Dönemine Ait 906/1501 Tarihli

Ahkâm Defteri, TDAV, İstanbul, 1994

— TÜRKAY, Cevdet; “Osmanlı İmparatorluğunda Arşiv”, Belgelerle Türk Tarihi

Dergisi, C.II, S. 7, Nisan, 1968

— UZUNÇARŞILI, İsmail-Hakkı; Osmanlı Devleti Teşkilatına Medhal , Ankara,

1941

— UZUNÇARŞILI, İsmail -Hakkı; Osmanlı Devletinin Merkez ve Bahriye

Teşkilatı, Ankara, 1948

e-Kaynaklar:

— http://www.ansiklopedi.turkcebilgi.com/Divan -ı_Hümayun

— http://www.osmanlımedeniyet i.com/Bilgi/Osmanlı’da%20Devlet%20Yönetimi -

94k-

180

EKLER

4 NUMARALI HALEP AHKÂM DEFTERLERİNİN ORİJİNAL

METİNLERİ

207

ÖZGEÇMİŞ

08.01.1979 yılında Türkiye/Hatay/Yayladağı’nda doğdum. İlköğretim ve lise

öğrenimimi Hatay-İskenderun’da tamamladım. Yükseköğrenimimi Mustafa Kemal

Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümünde bölüm birinciliği ile bitirdim.

Lisans bitirme tezi olarak, Osmanlı Döneminde “27 NUMARALI ANTAKYA

ŞER‛İYYE SİCİLLERİ”1 çalışmasını yapmış bulunmaktayım. Halen Fırat Üniversitesi

Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Yakınçağ Tarihi’nde Yüksek Lisans

yapmaktayım ve Yüksek Lisansın tez aşamasındayım.

halep ahkam defteri- canan kuş

Documents