E R D I A R O AE R D I A R O A

Hirien berpizkundea

Erromatarren garaiko hiriaErromatarren garaiko hiria

Erromatarrak hiri asko sortu zituzten

Hirian gainera monumentu asko egin zituzten

Merkataritza eta hartueman ekonomiko handia zegoen inperioko lurraldeen artean

Erromatar inperioa erori Erromatar inperioa erori zeneanzenean

Inperioa erori zenean berriz, jendea landetara joan zen bizitzera

Ez zegoen segurtasunik, jendea jaun baten menpe jartzen zen babesaren truke

Hiri asko desagertu egin ziren

Hau V-VIII mendeen artean izan zen

Hirien berpizkundeaHirien berpizkundea X. mendetik aurrera hiriak

berpiztu egiten dira Hiriak sorrera desberdina izan

zuten:  1.     Garai batean gune

militarrak edo erlijioaren inguruko gune izandakoen garapenagatik sortu ziren.

2.     Gaztelu, abadia edo nekazaritzako azoka txikien inguruan burgu ugari sortu zen eta gero garatu egin ziren.

3.     Azkenik, beste hiri batzuk erregeek eta jaunek sortu zituzten, biztanlerik gabeko edo konkistatu berri ziren lurraldeak populatu nahi zituztelako.

Durangoko Foruen konfirmazioa - 1372Durangoko Foruen konfirmazioa - 1372

... el muy noble Señor Rey Don Enrrique Señor que soy de Lara et de Vizcaya, que conozco et otorgo á bos los mis basallos de la mi Villa de Tabira, et pobladores que agora sodes como á los que seran siempre jamás et confirmo bos todos los privilegios, libertades, et buenos usos, et costumbres que has los de la dicha villa de Tabira habedes fasta el da de hoi,...

Erregea

Erdi mailako nobleak

Goi mailako nobleaketa kleroa

BEREIZKETAPribilegiodunak eta herri xehea

Hirien berpizkundeaHirien berpizkundea

Hirietan artisauak eta merkatariakHirietan artisauak eta merkatariak

Gasteiz-VitoriaGasteiz-Vitoria

Zapatería

Herrería

Pintorería

Cuchillería

Correría

Lanbideak - Ofizioak - GremioakLanbideak - Ofizioak - Gremioak

Hirien berpizkundeaHirien berpizkundea

Erdi Aroaren bigarren zatian (X – XV) hirien bezpizkundea ematen da:

• Errege edo/eta Jaunek “sortze gutuna” edo fueroa ematen zioten (“Carta puebla”)

• “Sortze gutun” horretan hiri berri horri ematen zaizkion pribilegioak agertzen ziren

• Ondorioz, Hiri horretariko jendeak, landetan bizi zirenak baino bizi baldintza hobeak zituen

Durango “”uria”” eta bere lurraldea Behe Erdi AroanDurango “”uria”” eta bere lurraldea Behe Erdi Aroan

Durango hiriaren sorreraDurango hiriaren sorrera

XIII. mendea. - Plano erregularraren forma zuen. - Hiru kale zituen: Goienkale,

Artekale eta Barrenkale eta zeharkatzen zituen kale bat, Zeharkelea.

- Hasieran oholezko harresi batek inguratzen zituen, baina gertatutako sute baten ondoren, harrizko hezia eraiki zen.

- Uste da Andra Mari eliza defentsa-sistemaren osagarria izan zela.

Artekale

Barrenkale

Goienkale

Durango XV. mendeanDurango XV. mendean

XV. mendea. - Aurreko planoarekin konparatuta,

laugarren kale bat ikusten da, Kalebarria.

- Bi sarrera gehiago egin ziren, San Martin Kalebarriko hegoaldean eta Zabala eta Piedad Zeharkalearen ertzetan.

- Bi eliza agertzen dira, Andra Mari eta Santa Ana. Elizaurreko plazan azoka egiten zen.

Lehen dorretxeak agertzen dira, Lariz eta Marzana (gurutzearekin)

San Martin Piedad

Zabala

Andra MariSanta Ana

Kalebarria

Lariz dorrea

Lariz dorrea

Durango XVI. mendeanDurango XVI. mendean

XVI. mendea. - 1.554.ean sute bat gertatu zen.

Etxe gehienak erre ziren. - Aurrerantzean apurka-apurka

zuraren ordez harria erabiltzen hasiko dira.

- Partzelak berrantolatu ziren eta Udaletxearentzako leku pribilegiatu bat utzi zen.

- Harresitik kanpo eraikinak sortzen dira: San Agustin, San Franzisko eta Santa Susana komentuak.

Udaletxea

Sta SusanaSan Fanzisko

San Agustin

XVIII. mendeanXVIII. mendean

XVIII. mendea.

- Demografikoki eta ekonomikoki atzera egin zuen Durangok. Planoak beltzez dauden orubeak (partzelak) eraiki gabeak dira edo ortu bezala erabiltzen zirenak.

- Aldaketa nabarmenenak eraikin erlijiosoetan: Andra Mari elizak solairua eta elizpea, Santa Ana berriro eraiki beste orube batean, hiru komenturen obrak.

Ortuak

Durango XIX. mendeaDurango XIX. mendea

XIX.mendea. Ez zen Erdi Aroko harresiaren

aztarnarik geratzen. Hazkunderako traba egiten zuen dirudienez.

Ekialdeko harresia bota egin zen Komentu kalea egiteko.

Ataurreak ere bota egin ziren, Santa Anakoa izan ezik.

Errebalak (harresitik kanpoko guneak, “arrabalak”) gehiago ageri dira: San Agustin, Kurutziaga, Pinondo, Intxaurrondo...

San Agustin

Pinondo

Kurutziaga

Intxaurrondo

Erdi Aroko hiribilduaErdi Aroko hiribildua

Bilbao XV. mendeaBilbao XV. mendea

Bilbao XVI. mendeaBilbao XVI. mendea

Bilbao XVII. mendeaBilbao XVII. mendea

BaionaBaiona