histolojiye giriş ve epitel doku
TRANSCRIPT
![Page 1: Histolojiye giriş ve epitel doku](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061403/557d1ba3d8b42a3d3d8b4eee/html5/thumbnails/1.jpg)
HİSTOLOJİ
![Page 2: Histolojiye giriş ve epitel doku](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061403/557d1ba3d8b42a3d3d8b4eee/html5/thumbnails/2.jpg)
Canlı organizmalar bir veya daha çok hücreden oluşur.
![Page 3: Histolojiye giriş ve epitel doku](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061403/557d1ba3d8b42a3d3d8b4eee/html5/thumbnails/3.jpg)
• Chlamydomonas yeşil alg, tek hücreli, yaşam faaliyetleri için tüm donanıma sahiptir.
• Kamçılı yeşil algler-Gonium, Pandorina, Eudorina
![Page 4: Histolojiye giriş ve epitel doku](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061403/557d1ba3d8b42a3d3d8b4eee/html5/thumbnails/4.jpg)
2500-4000 bireyJölemsi bir örtü içinde bir arada Tutulurlar
Çok hücreliliğe geçiş gösteren Bir yapı
![Page 5: Histolojiye giriş ve epitel doku](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061403/557d1ba3d8b42a3d3d8b4eee/html5/thumbnails/5.jpg)
![Page 6: Histolojiye giriş ve epitel doku](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061403/557d1ba3d8b42a3d3d8b4eee/html5/thumbnails/6.jpg)
Canlıda Organizasyon Düzeyleri
• Doku: aynı görev için özelleşmiş ve yapıları genellikle benzer olan hücrelerin, hücrelerarası sıvı ile bir araya gelmesiyle oluşur.
• Kasılma yeteneğindeki hücreler Kas dokusu
• Uyarı iletme yeteneğindeki hücreler Sinir dokusu
![Page 7: Histolojiye giriş ve epitel doku](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061403/557d1ba3d8b42a3d3d8b4eee/html5/thumbnails/7.jpg)
• Hayvanlarda iş bölümü oldukça karmaşıktır.
• Ör. bir işlevi yerine getirebilmek için değişik dokular bir araya gelerek bir organ oluşturur (Organ)
• Kalp 4 çeşit dokudan oluşmuştur.
![Page 8: Histolojiye giriş ve epitel doku](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061403/557d1ba3d8b42a3d3d8b4eee/html5/thumbnails/8.jpg)
• Organ Sistemleri: bir veya birkaç organın belli bir ilişki için fiziksel ve kimyasal işbirliği kurması ile oluşur.
![Page 9: Histolojiye giriş ve epitel doku](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061403/557d1ba3d8b42a3d3d8b4eee/html5/thumbnails/9.jpg)
Hücreler Arası İlişki
• Hücre-Canlı kalmak için besin alır, metabolize eder, artık maddeleri uzaklaştırır.
• Sıvı bir ortam• Tek hücreli canlı veya doku hücreleri• İnsan vücudunda trilyonlarca hücre bulunur• Tümünün beslenmesi ve atıkların boşaltılması
için insan vücudunda 15 lt kadar hücrelerarası sıvı bulunur. (interselüler sıvı).
![Page 10: Histolojiye giriş ve epitel doku](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061403/557d1ba3d8b42a3d3d8b4eee/html5/thumbnails/10.jpg)
Hücrelerarası sıvı
1. İnterstisyal sıvı
2. Plazma Kanın sıvı kısmı
Omurgalı bir hayvan yaşadığı müddetçe kan ile interstisyal sıvı arasında madde alışverişi olur.
![Page 11: Histolojiye giriş ve epitel doku](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061403/557d1ba3d8b42a3d3d8b4eee/html5/thumbnails/11.jpg)
• Hücreler arası sıvı ve stoplazma arasında devamlı temas vardır
• Sıvıdaki değişikler hücreyi doğrudan etkiler
• Hücrelerarası sıvı K+, Ca+2,diğer minerallerin yoğunluğu önemli
• Uygun değilse canlı yaşamını kaybeder• Bu durum öncelikle doku düzeyinde önemlidir.
![Page 12: Histolojiye giriş ve epitel doku](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061403/557d1ba3d8b42a3d3d8b4eee/html5/thumbnails/12.jpg)
HAYVANSAL DOKULAR1. Epitel Dokua) Örtü Epitelib) Bez Epitelic) Duyu Epiteli
2. Bağ Dokua) Öz Bağ Dokub) Destek Dokuc) Kan Dokusu
3. Kas Dokua) Düz Kasb) İskelet Kasıc) Kalp Kası
4. Sinir Doku
![Page 13: Histolojiye giriş ve epitel doku](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061403/557d1ba3d8b42a3d3d8b4eee/html5/thumbnails/13.jpg)
EPİTEL DOKU
• Her 3 embriyonik tabakadan kök alır
• Deri epiteli Ektoderm• Böbrek ve üreme organlarındaki epitel
Mezoderm• Akciğer, İdrar Kesesi ve Sindirim Sistemindeki
Epitel Endoderm orijinli
![Page 14: Histolojiye giriş ve epitel doku](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061403/557d1ba3d8b42a3d3d8b4eee/html5/thumbnails/14.jpg)
• Ayrıca mezoderm orijinli bazı örtüler var
• Seröz boşlukları döşeyen epitel-mezotelium• Kan damarlarının içini döşeyen epitel-endotelium
• Vücut seröz boşlukları, plevra boşluğu, periton boşluğu ve perikart boşluğudur.
![Page 15: Histolojiye giriş ve epitel doku](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061403/557d1ba3d8b42a3d3d8b4eee/html5/thumbnails/15.jpg)
EPİTEL DOKUNUN GÖREVLERİ
1) Koruma
2) Emilim (Absorpsiyon)
3) Salgı yapma (Sekresyon)
4) Taşıma ve süzme (Filtrasyon)
5) Özel duyuları algılama
![Page 16: Histolojiye giriş ve epitel doku](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061403/557d1ba3d8b42a3d3d8b4eee/html5/thumbnails/16.jpg)
Epitel Doku
A. Örtü Epiteli
B. Bez Epiteli
C. Duyu Epiteli
![Page 17: Histolojiye giriş ve epitel doku](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061403/557d1ba3d8b42a3d3d8b4eee/html5/thumbnails/17.jpg)
A) Örtü Epiteli
• Tek veya çok katlı olabilir• Vücudun dış yüzeyi,• Vücut içi boşluklar• Kan damarlarının içi• Fibröz bir tabaka olan bazal lamina üzerine
sıkıca ve yanyana dizilmişlerdir• Hücreler arası sıvı çok az• Epitel dokuyu diğer dokulardan ayırır• Bazal yüz, apikal yüz• Kan damarı bulunmaz• Kan damarlarınca zengin bağ dokudan
besinler bazal laminadan epitel hücreleri arası sıvıya ordan da hücrelere geçer
![Page 18: Histolojiye giriş ve epitel doku](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061403/557d1ba3d8b42a3d3d8b4eee/html5/thumbnails/18.jpg)
A. Örtü Epiteli a) Tek katlı epitel-Yassı epitel-Kubik epitel-Prizmatik epitel
![Page 19: Histolojiye giriş ve epitel doku](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061403/557d1ba3d8b42a3d3d8b4eee/html5/thumbnails/19.jpg)
YASSI EPİTEL
• Hücreler ince ve yassı-nükleus hücreye uygun biçimde yassılaşmıştır
• Tek sıra halinde
• Akciğer alveollerinde• Kılcal damar duvarlarında• Kan ve lenf damarlarının iç örtüsü (endotel)• Seröz örtüler (mezotel) tek katlı yassı epiteldir
![Page 20: Histolojiye giriş ve epitel doku](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061403/557d1ba3d8b42a3d3d8b4eee/html5/thumbnails/20.jpg)
KUBİK EPİTEL
• Hücrelerin boyutları az çok eşit-kubik• Nükleus merkezde-yuvarlak ve büyük
• Omurgasız hayvanların derisi (epidermis)• Omurgalılarda salgı bezlerinin duvarı• Böbrek ve sidik kanallarının iç yüzü• Ovaryumun üzeri kubik epitel ile örtülüdür
![Page 21: Histolojiye giriş ve epitel doku](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061403/557d1ba3d8b42a3d3d8b4eee/html5/thumbnails/21.jpg)
PRİZMATİK EPİTEL
• Hücreler prizmatik veya silindirik• Nükleus uzun
• Omurgalılarda solunum yolları, mide, barsak ve döl yatağının iç yüzünü örter.
• Sindirim kanalının hem iç yüzünü örter hem de su ile besin emilimini sağlar
• Solunum yollarındaki prizmatik epitelin apikal yüzeyi sillerle örtülü-silli epitel
• Ritmik hareket-toz ve yabancı maddelerin mukus ve balgam ile birlikte gırtlağa sürüklenerek dışarı atılmasını sağlar
• Yumurta kanalının iç yüzü-silli- yumurtanın ilerlemesini sağlar.
![Page 22: Histolojiye giriş ve epitel doku](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061403/557d1ba3d8b42a3d3d8b4eee/html5/thumbnails/22.jpg)
A. Örtü Epiteli b) Çok katlı epitel-Omurgalı derisinin epidermisinde bulunur.-Yassı h’ler dış ortamla temas halindedir.-Stoplazma azalır, yıpranırve dökülür-Keratin mad. Birikir-ölümühızlandırır.
![Page 23: Histolojiye giriş ve epitel doku](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061403/557d1ba3d8b42a3d3d8b4eee/html5/thumbnails/23.jpg)
• Epitel hücreleri tonofibril denen uzantılar ile birbirine bağlanır.
• Ölüme yaklaşan hücrelerde bu bağlar zayıflar ve kopar• Hücreler pul pul dökülür.
• Keratinleşmeye tonofibrillerde katılırsa hücreler birbirine sıkıcı bağlandığından kıli boynuz, tırnak ve pul gibi epidermal yapılar oluşur.
• Anal mukoza ve bazı bezlerin boşaltım kanallarında görülür.
![Page 24: Histolojiye giriş ve epitel doku](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061403/557d1ba3d8b42a3d3d8b4eee/html5/thumbnails/24.jpg)
A. Örtü Epiteli c) Çok katlı değişken epitel
• Bulunduğu organın kasılma ve gevşeme hareketleri ile şekli mekanik olarak değişebilen epitel türüdür.
• İdrar kesesi• İdrar boşalırken-kama veya şemsiye• Kese dolarsa yassılaşır• Boşaltım kanallarının diğer kısımlarında da
bulunur.
![Page 25: Histolojiye giriş ve epitel doku](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061403/557d1ba3d8b42a3d3d8b4eee/html5/thumbnails/25.jpg)
B) Bez Epiteli
• Bazı salgı maddelerinin üretimini (sekresyon) ve boşaltımını (ekskresyon) yüklenen hücreler.
• Çoğunlukla basit kubik ve basit prizmatik epitel hücrelerinin farklılaşması ile meydana gelmişlerdir.
• Deri ve sind. kanalındaki salgı epiteli mukus ve sindirim salgıları (enzim) için özelleşmiştir.
![Page 26: Histolojiye giriş ve epitel doku](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061403/557d1ba3d8b42a3d3d8b4eee/html5/thumbnails/26.jpg)
Mukus Salgısının Organizmadaki Önemi :
• Ağızda mekanik sindirimle oluşan partiküllerin yapışıp lokma haline gelmesi.
• Yüzeyin kayganlaşması. • Yüzey neminin korunması. • Sindirim kanalı iç yüzeyinin enzimatik etkilerden
korunması. • Solunum kanalında hava ile giden partiküllerin sillere
yapışması. • Solucan ve kurbağada deri solunumunun
gerçekleştirilmesi
![Page 27: Histolojiye giriş ve epitel doku](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061403/557d1ba3d8b42a3d3d8b4eee/html5/thumbnails/27.jpg)
• Örtü epiteli ile ilişkisini kesmiş olan salgı bezleri tek veya çok hücreli olabilir.
• Salgı bezleri
1. Hücre sayısı
2. Hücre şekli
3. Salgının kimyasal yapısı
4. Salgının boşaltım şekli’ne göre sınıflandırılır.
![Page 28: Histolojiye giriş ve epitel doku](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061403/557d1ba3d8b42a3d3d8b4eee/html5/thumbnails/28.jpg)
• Mukus bezi, toprak solucanının derisinde tek hücreli (goblet h) iken kurbağa derisinde çok hücreli bir kese şeklindedir.
![Page 29: Histolojiye giriş ve epitel doku](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061403/557d1ba3d8b42a3d3d8b4eee/html5/thumbnails/29.jpg)
Hücre şekline göre salgı bezleri
• Tübüler basit (midede fundus bezleri)
• Tübüler dallanmış (midede pilor bezleri)
• Tübüler spiral (uterus bezleri)
• Tübüler glomerular (ter bezleri)
• Bileşik bezler (tükrük bezleri)
![Page 30: Histolojiye giriş ve epitel doku](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061403/557d1ba3d8b42a3d3d8b4eee/html5/thumbnails/30.jpg)
• Salgı bezlerinin bir kısmı salgısını boşalttıktan sonra parçalanır, yok olur (balık epidermisindeki mukus hücreleri)
• Bir kısmı salgılama faaliyetlerini devamlı sürdürür (yağ ve ter bezleri)
![Page 31: Histolojiye giriş ve epitel doku](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061403/557d1ba3d8b42a3d3d8b4eee/html5/thumbnails/31.jpg)
Bezler, Salgısını Boşalttıkları Yere Göre;
• Endokrin Bezler: Boşaltım kanalı olmadığından salgılarını doğrudan kana veren bezlerdir.
Hipofiz, epifiz, tiroid, paratiroid, adrenal bez, timus, pankreas, üreme organlarının salgı bezleri
• Ekzokrin Bezler: Salgılarını bir kanal ile veya doğrudan doğruya bezden dışarıya veya vücut dışına boşaltan bezlerdir.
Ter, yağ, süt, tükrük, sindirim, göz yaşı bezleri gibi
![Page 32: Histolojiye giriş ve epitel doku](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061403/557d1ba3d8b42a3d3d8b4eee/html5/thumbnails/32.jpg)
C) Duyu Epiteli
• Bazı duyuları aalacak şekilde farklılaşmış olan epitel hücrelerine duyu epiteli denir.
• Duyu epiteli sinir h’lerine yardımcı olur.Ör. Göz
• Duyu epiteli işitme, denge, tatma, koklama ve dokunma organlarında bulunur.
![Page 33: Histolojiye giriş ve epitel doku](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061403/557d1ba3d8b42a3d3d8b4eee/html5/thumbnails/33.jpg)
Duyu epitelinde üç çeşit hücre bulunur:
1. Primer Duyu Hücreleri:
Reseptörleri ile aldıkları duyuları kendi uzantıları ile sinir h’lerinin dendritlerine iletir.
Burundaki koku alma h’leri
Göz retinasındaki pigment h’leri
![Page 34: Histolojiye giriş ve epitel doku](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061403/557d1ba3d8b42a3d3d8b4eee/html5/thumbnails/34.jpg)
2. Sekonder Duyu Hücreleri:
Reseptörleri ile aldıkları uyarıları sinir hücrelerine iletecek uzantıları yoktur.
Sinir h’lerinin dendritleri duyu epitelinin içine kadar uzanır uyarıyı doğrudan alır.
Tat alma hücreleri
![Page 35: Histolojiye giriş ve epitel doku](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061403/557d1ba3d8b42a3d3d8b4eee/html5/thumbnails/35.jpg)
3. Tersiyer Duyu Hücreleri:
Duyu epitel hücrelerinin hiçbir uzantısı bulunmaz.
Sinir h’lerinin dendritleri duyu epitel hücrelerinin içine dağılmış halde bulunur ve duyuları duyu hücrelerinin içindeki reseptörlerden doğrudan alır.
Omurgalıların merkezi sinir sistemi (beyin ve omurilik) ganglionlarında bulunur.