Paper Modern Chinees Recht: Huwelijkswetten in de Volksrepubliek China

Sara Landuydt Creditstudent Sinologie

Academiejaar 2007-2008

1

Inhoudstafel

I. Inleiding

II. Huwelijkswetten in de Volksrepubliek China: 3 op een rij

1. De Huwelijkswet van 1950

1.1 Aanleiding tot huwelijkswet 1950

1.1.1 Sociale situatie voor 1950

1.1.2 Komst van de Communisten

1.2 Opbouw en inhoud van de wet

1.2.1 Opbouw

1.2.2 Inhoud

1.3 Gevolgen van de invoering van de huwelijkswet

op de samenleving

2. De Huwelijkswet van 1980

2.1 Aanleiding tot huwelijkswet 1980

2.2 Opbouw en Inhoud van de wet, vergeleken met de

huwelijkswet van 1950

3. De Huwelijkswet van 2001

3.1 Aanleiding tot huwelijkswet 2001

3.2 Opbouw en Inhoud van de wet, vergeleken met de

huwelijkswet van 1980

III. Conclusie

IV. Bibliografie

V. Bijlagen

2

I. Inleiding Het begin van een nieuw China ging gepaard met het begin van een reeks nieuwe huwelijkswetten. Met de oprichting van de Volksrepubliek China in 1949 wou men van de nog steeds feodaal getinte samenleving overgaan naar een democratische maatschappij waarbinnen de vrijheid van de mens en de gelijkheid tussen man en vrouw centraal staan. Eén van de eerste wetten die onder het nieuwe gezag uitgevaardigd werd was de huwelijkswet. Aangezien nog voor de Volksrepubliek China zijn eerste verjaardag kon vieren, deze wet reeds officieel uitgevaardigd werd op 1 mei 1950, als tweede wet onder het nieuwe regime volgend op de wet die de landhervorming bepaalde, moet het voor de nieuwe regering en de Chinese bevolking in het algemeen een belangrijk punt op de agenda geweest zijn. Wat is een huwelijk en waarom was en is die huwelijkswet zo belangrijk voor China? In onze Westerse, christelijk geïnspireerde maatschappij zien wij een huwelijk vaak als een officiële, geregistreerde verbintenis van twee personen die aangegaan wordt uit liefde en voor het leven. In het Van Dale woordenboek lezen we volgende definitie: ‘wettelijk geregelde verbintenis tot het samenleven van twee personen’ en ‘het samenleven van twee personen volgens het huwelijksrecht’. Er valt echter geen universele, sluitende definitie van het huwelijk te geven, aangezien doorheen de geschiedenis verschillende culturen verschillende visies op het huwelijk aangenomen hebben. In het traditionele China werd een huwelijk beschouwd als een verbintenis tussen twee families, die gesloten werd uit economisch belang en ook aan het begin van de Volksrepubliek China zat deze gedachte nog diep in de Chinese samenleving geworteld. Professor Nicolas Standaert definieert het moderne Chinese huwelijk als “een band tussen 2 families met verschillende familienaam om naar het verleden toe de voorouders te vereren en naar de toekomst toe de familielijn verder te zetten”. 1 Deze definitie geeft duidelijk de gedachte weer dat in China één van de hoofddoelen van een huwelijk nog steeds de voortzetting van de familielijn is. Door het verwekken van een nageslacht wordt immers de naam en zo ook het bestaan van de voorouders voortgezet van generatie op generatie. Een opvallend verschil met onze Westerse opvatting van het huwelijk is dat het in de Chinese visie gaat om een verbintenis van twee families en niet zozeer om een verbintenis tussen twee personen. Met andere woorden, in de Chinese samenleving is het individu ondergeschikt aan de familie waartoe het individu behoord. Reeds sinds het begin van de Chinese beschaving staat het aspect van de familie en de familiale relaties centraal. Volgens het Confucianisme konden de Staat en de familie aanschouwd worden als twee belangrijke pijlers van de maatschappij, die niet enkel aan elkaar gerelateerd waren, maar ook onderling van elkaar afhankelijk waren.2 Ook nu nog hecht de Chinese bevolking grote waarde aan respectabel gedrag en het behoud van de hiërarchie binnen het concept van de familie. Het is dan ook van belang dat familiale relaties aan duidelijke regels gebonden zijn. Dit samen met de nieuwe visie van de Volksrepubliek China dat iedereen gelijk is en dat man en vrouw over dezelfde rechten en plichten beschikken en het feit dat men alle tekenen van feodalisme uit de maatschappij wou halen, verklaart waarom de Chinese regering zoveel belang hechtte aan het vormen van een nieuwe huwelijkswet. Deze paper bespreekt de huwelijkswetten sinds de oprichting van de Volksrepubliek China, dat wil zeggen, de wetten uit 1950, 1980 en 2001. Een grotere nadruk zal gelegd worden op de eerste huwelijkswet (1950), aangezien deze naar mijn oordeel het belangrijkst is. Er werd op dat ogenblik namelijk een breuk gemaakt met het verleden vol tradities, om plaats te kunnen maken voor een moderne socialistische maatschappij. De twee herzieningen van de

3

huwelijkswet die volgden in 1980 en 2001 zijn tevens interessant om evoluties in gedachten omtrent het huwelijk vast te stellen, en om het proces van sociale, politieke en economische ontwikkeling te analyseren, maar de basis van deze wetten (de huwelijkswet van 1950) blijft gelijk. Niet alle artikels uit de drie huwelijkswetten kunnen aan bod komen en uitgebreid besproken worden, en de focus gaat vooral uit naar die artikelen die in de vorige huwelijkswet niet opgenomen waren en die op sociaal en maatschappelijk vlak een belangrijke verandering te weeg brengen, of die het kenmerk van een nieuwe stroomlijn in de sociale politiek zijn.

4

II. Huwelijkswetten in de Volksrepubliek China: 3 op een rij 1. De Huwelijkswet van 1950

1.1 Aanleiding tot huwelijkswet 1950

1.1.1 Sociale situatie voor 1950 In de vroegere patriarchale en feodale maatschappij die China lange tijd was, had de vrouw haar eigen plaats binnen de familiale structuur, die steevast beneden de positie van de man lag. Dochters werden niet op dezelfde manier behandeld als zonen, en werden minder in waarde geschat. Zo werden dochters niet beschouwd als nageslacht en telden zij niet mee in de nummering van de kinderen. Best kan nog gesteld worden dat de vrouw als een bezit beschouwd werd, dat via een huwelijk van de ene eigenaar naar de andere kon gaan.3 Na het huwelijk was een vrouw het bezit van haar man en ging ze deel uitmaken van de familie van haar echtgenoot. De relaties met haar oorspronkelijke familie werden dan zo goed als verbroken. Wanneer zij terug zou keren voor een bezoek aan haar ouders gebeurde dit als was ze een gast in haar eigen huis en een vreemde aan de familie.4 Een huwelijk was niet de keuze van de man en vrouw betrokken in de verbintenis, maar wel een keuze van twee families. Tevens werd een huwelijk ook niet gezien als een verbintenis tussen twee mensen die elkaar liefhebben, maar het was een zaak van puur economisch belang. Vaak werden meisjes reeds op zeer jonge leeftijd door een familie aangekocht (hoe jonger een meisje hoe goedkoper ze was) om later als bruid te dienen voor één van hun zonen, of men zocht een ietwat oudere bruid die dan als extra werkkracht binnen het gezin kon fungeren. Arme boeren hadden vaak minder kans op het vinden van een bruid voor hun zonen, omwille van de “prijs” die ze moesten betalen, maar ook omdat grootgrondbezitters vaak de dochters van boeren in pacht opeisten als wijze van betaling. Zo hadden rijke landeigenaars vaak meerdere vrouwen en concubines, terwijl arme mannen niet aan een vrouw geraakten. Dit leidde er dan toe dat mannen hun vrouwen gingen verpanden of uitlenen aan ongehuwde mannen, om deze van een nageslacht te voorzien.5 Dit was immers het hoofddoel van een huwelijk. Hierbij komt ook nog dat de vrouw haast niet deelnam in het productieproces of in de economie. Algemeen gezien waren vrouwen laag geschoold en werkten ze niet buitenshuis of indien nodig konden ze zich enkel toeleggen op slecht betaalde jobs.6 Dit leidde ertoe dat een vrouw niet in staat was zichzelf te onderhouden en dus altijd afhankelijk was van haar ‘eigenaar’, voor het huwelijk haar vader en na het huwelijk haar man. Naast het feit dat je als vrouw niet in de positie stond een echtscheiding aan te vragen, was het ook voor andere redenen ondenkbaar dat een vrouw haar man zou verlaten, puur om het feit dat de vrouw na de scheiding weinig overlevingskansen maakte zonder de financiering van haar echtgenoot. Een vrouw werd niet alleen geacht haar man trouw te bleven tot aan zijn dood, maar ook na het overlijden van de echtgenoot verwachtte men van de vrouw dat ze niet hertrouwde. Dit zou immers betekenen dat ze haar overleden echtgenoot niet langer zou respecteren, wat aanzien werd als een grote zonde. Kinderen uit dit huwelijk deden dan ook hun uiterste best hun moeder van het hertrouwen te weerhouden. Hoewel een man wel het recht had een scheiding aan te vragen tegen de wil van zijn vrouw in, bevond hij zich op het vlak van echtscheiding eigenlijk min of meer in het zelfde schuitje als de vrouw, aangezien er erg neergekeken werd op koppels die een echtscheiding aanvroegen. Zo kon de man na gescheiden te zijn van zijn eerste vrouw vaak geen tweede huwelijk meer aangaan omdat zijn naam geschonden was en omdat een tweede huwelijk opnieuw geld zou kosten.7

5

1.1.2 Komst van de communisten Deze klassieke opvattingen betreffende huwelijksrelaties tussen man en vrouw werden door de communisten beschouwd als traditioneel en feodaal, en pasten dus niet in het nieuwe China dat zij voor ogen hadden. Volgens hen moesten er meer limiteringen komen aan het huwelijkssysteem, de positie van de vrouw moest op zelfde hoogte komen als die van de man en binnen het huwelijk moesten beide partners over dezelfde rechten en plichten kunnen beschikken. De communisten waren echter niet de eersten om nieuwe gedachten in het traditionele huwelijkskader te brengen. Bij de afschaffing van het Chinese keizerrijk en de oprichting van de Republiek China begon men reeds met het doorvoeren van enkele moderniseringen in de toenmalige huwelijkswet.8 Onder het Guomindang regime werden er enkele vernieuwingen aangebracht, maar hoewel er theoretisch gezien meer gelijkheid tussen man en vrouw was, in de praktijk veranderde er haast niets, aangezien de vernieuwingen niet tot bij het volk gebracht werden. Er werd geen propaganda gevoerd die de mensen op de hoogte moest brengen van deze nieuwe ideeën en zo bleef alles vrij wel zoals het was. Tijdens de burgeroorlog zette de Communistische Partij het proces van vernieuwing voort door in de overwonnen gebieden lokale huwelijksreglementen en -wetten uit te vaardigen9 en in tegen stelling tot de Guomindang wisten zijn wel het volk te mobiliseren en warm te maken voor vernieuwing, dit vooral door zich te richten op de juiste doelgroep: (jonge) vrouwen. De communisten begonnen te experimenteren met zaken als absolute vrijheid, maar deze konden niet op steun rekenen van de mannelijke boeren en zo begon ook de Guomindang anti-communistische propaganda te voeren. De communisten beseften dat ze met dit idee van absolute vrijheid te snel vooruit gingen en aanhangers begonnen te verliezen, dus in 1931 trokken ze dit idee weer in.10 Afgezien van het besluit van 1931 om de absolute vrijheid af te zweren, stonden de ideeën van de communisten omtrent het huwelijk lijnrecht tegenover het klassieke, patriarchale en feodale huwelijkssysteem dat bijna 2000 jaar stand gehouden had. Zo werden enkele zaken als gearrangeerde huwelijken, polygamie, het betalen van bruidsschatten en het aankopen van jonge meisje om ze op te voeden en uit te huwelijken aan één van de eigen zonen, ten strengste verboden. Ook aan de regelgeving in verband met scheidingen werd een grote wending gegeven. Zo had nu ook de vrouw het recht een echtscheiding aan te vragen en wanneer slechts één van de partners een scheiding aan wou gaan kon deze ook toegewezen worden zonder het akkoord of instemming van de tweede partner. Al de volgende wijzigingen en uitbreidingen van de familiepolitiek waren tegenkantingen tegen de radicale elementen uit de klassieke huwelijkstraditie. Daar de Communistische Partij echter geconfronteerd werd met de strijd tegen de Guomindang, moesten ze zich meer gaan concentreren op de centrale gedachte van de klassenstrijd en daarbij werden alle propaganda en acties rond de gelijkheid tussen man en vrouw, en de rechten van de vrouw tijdelijk opzij geschoven Maar de breuk met het aanvankelijke doel (de positie van de vrouw versterken) wordt het duidelijkst in de fase waarin de Communistische Partij een eenheidsfront vormde met de Guomindang. Uit deze periode stamt dan ook het idee van ‘de nieuwe democratie’, als overgang tussen de feodale maatschappij van voorheen en de socialistische samenleving die men voor ogen had. Tijdens deze samenwerking met de Guomindang focusten de communisten zich op de nieuwe democratische familie, zonder echter specifieke ideeën te geven. Deze zouden later komen.Daarbij komt nog dat de Communistische Partij in de grensgebieden families aantrof, die nog steeds erg vasthielden aan de traditionele

6

familiestructuren en zo dus zeer sceptisch tegenover de vernieuwende gedachten van de communisten stonden. Om meer voor iedereen op te staan en aanhangers op allerlei niveaus te vinden, schoven de communisten dus enkele radicaliseringen achteruit, en gingen ze prioriteit geven aan de klassenstrijd. De Communistische Partij ging dus in zijn propaganda nadruk leggen op het welzijn van de familie en niet zozeer meer op de rechten en bevrijding van de vrouw. Campagnes van de Vrouwenbeweging werden nog steeds gevoerd, maar beperkten zich nu tot enkele concrete problemen als voetbinding en fysiek geweld binnen het huwelijk. Tijdens de burgeroorlog begon men zich dan weer terug meer en meer te focussen op de positie van de vrouw, sinds men ook de vrouwen wilde mobiliseren deel te nemen aan de revolutie en de productie. Herzieningscampagnes werden weer langzaam opgebouwd, weliswaar met de belofte dat men zich ging beperken tot interne conflicten, om zo de harmonie en vrede binnen de familie te bewaren.

1.2 Opbouw en Inhoud van de wet 1.2.1 Opbouw Na de communistische overwinning in 1949 werd kort daarop in mei 1950 officieel de huwelijkswet voor heel China uitgevaardigd. Deze wet bestond uit 8 hoofdstukken en telt 27 artikelen. De 8 hoofdstukken zijn: 1. Algemene Bepalingen, 2. Huwelijkssluiting, 3. Rechten en Plichten van de Echtgenoten, 4. De Betrekkingen tussen Ouders en Kinderen, 5. Echtscheiding, 6. Onderhoud en Opvoeding van de Kinderen na de Echtscheiding van hun Ouders, 7. Goederen en Bestaansmiddelen na de Echtscheiding, 8. Aan vullende Bepalingen. De centrale gedachten bij de reeks artikelen is enerzijds de overgang naar een democratischer regime, waarbij alle kenmerken van het feodalisme geëlimineerd moeten worden en anderzijds een rechtskader creëren waarbinnen vrouwen beschermd worden en waarbinnen zij in het huwelijk een gelijke positie bekleden als hun echtgenoot. De focus ligt vooral op kwesties zoals het verbod op (door derden) gearrangeerde huwlijken en kinderhuwelijken, het verbod op polygamie en de vrijheid van weduwen om te hertrouwen.11 1.2.1 Inhoud Onder Hoofdstuk 1, ‘Algemene bepalingen’, definieert Artikel 1 een huwelijk als een verbintenis tussen één man en één vrouw en de vrijheid en gelijke rechten die deze twee personen ondervinden bij de huwelijkssluiting wordt expliciet gemaakt.12 In het traditionele China onder het keizerrijk werd het hebben van meerdere vrouwen niet als een schande beschouwd. Het was zelfs zo dat hoe meer vrouwen of concubines je had, hoe meer aanzien je had, aangezien je een welvarend man moest zijn om je meerdere vrouwen te kunnen veroorloven. Meestal had een man één officiële echtgenote en één of meerdere bijvouwen of concubines, bij wie hij voor een groter nageslacht kon zorgen. Aangezien bigamie en het houden van bijvrouwen door de Volksrepubliek China als benadelend voor de vouw en uiterlijk feodaal beschouwd werd, kwam er dan ook een verbod op, terug te vinden in artikel 2. Hier verbied men tevens kinderverlovingen, het eisen van bruidsschatten (het geven of eisen van een bruidsschat staat gelijk aan het kopen of verkopen van de bruid) en men verbied elke inmenging in de vrijheid van een weduwe om een nieuw huwelijk te sluiten. 13 Het werd immers vaak gezien dat kinderen hun moeder er van weerhielden na het overlijden van haar echtgenoot te hertrouwen. Zoals eerder gesteld werd een vrouw immers geacht ook naar zijn dood haar echtgenoot trouw te blijven, en dit door haar verdere dagen te slijten als weduwe. Een vrouw was echter vaak niet in staat zichzelf en haar kinderen te onderhouden zonder extra inkomen, wat haar in een moeilijke situatie bracht.

7

Hoofdstuk 2 van de huwelijkswet behandeld de huwelijkssluiting die voorheen vaak chaotisch was, doordat vele huwelijken eigenlijk niet eens officieel geregistreerd werden. De huwelijkswet stelt dat een huwelijk slechts gesloten kan worden indien beide partijen vrijwillig in het huwelijk treden en ze eveneens de huwbare leeftijd bereikt hebben, 18 jaar voor de vrouw en 20 jaar voor de man.14 Volgens Artikel 5 kan een huwelijk niet voltrokken worden als de twee betrokkenen tot een bepaalde graad verwant zijn, in geval van aangeboren impotentie of indien één van de partners aan een ziekte lijdt die naar mening van de medici niet toelaat dat de zieke een huwelijk sluit. Deze ziekten omvatten geslachtsziekten, geestesziekten of melaatsheid, voor zover deze nog niet genezen zijn ten tijd van de sluiting van het huwelijk. 15 Deze voorwaarden voor de huwelijkssluiting worden dan gecontroleerd, wanneer beide partijen persoonlijk hun huwelijk gaan laten registreren. Het derde hoofdstuk bespreekt de rechten en plichten van de echtgenoten, die voor man en vrouw gelijk zijn. Aangezien de huwelijkswet enkel betrekking heeft op de familiale relaties, en niet op alles wat daarbuiten valt, wordt in Artikel 7 letterlijk gezegd dat man en vrouw in huis elkaars gelijke zijn. 16 Wat betreft de relaties of posities van man en vrouw in de samenleving kan deze wet niets vastleggen of bepalen, maar het gelijkstellen van man en vrouw binnen een huwelijk is een begin. Het patroon van wederzijds respect kan op deze manier doorgetrokken worden naar een breder geheel, de maatschappij. In de traditionele Chinese maatschappij was al het bezit in handen van de man, aangezien zijn vrouw immers als één van zijn bezittingen beschouwd werd. In tegenstelling tot voorheen heeft na de landhervorming ook de vrouw het recht eigendom te bezitten en te erven. In de huwelijkswet van 1950 wordt dan ook duidelijk gesteld dat man en vrouw gelijke eigendomsrechten en beschikkingsrechten over het familievermogen hebben.17 Dit is niet enkel van belang voor het koppel tijdens het huwelijk, maar wordt vooral belangrijk wanneer men overgaat tot een echtscheiding en er een verdeling van de bezittingen gemaakt moet worden. De huwelijkswet van 1950 bepaald niet alleen de verhouding tussen man en vrouw, maar in Hoofdstuk 5 worden ook de betrekkingen tussen ouders en kinderen aangehaald. Zij hebben een wederzijdse plicht tegenover elkaar en kinderlijk respect voor de ouders is een zeer belangrijke gedachte binnen het Confucianisme. Ook in de moderne Chinese maatschappij worden kinderen geacht voor hun ouders te zorgen, nadat deze dit niet meer voor zich zelf kunnen. Dit als dank voor de opvoeding die zij als kinderen van hun ouders kregen. Gezien buitenechtelijke relaties zeer vaak voorkwamen in het toenmalige China, werden ook de rechten van buitenechtelijke kinderen niet vergeten, want naast de zwakke positie van de vrouw wou men ook de positie van de kinderen meer bescherming bieden via deze huwelijkswet. Kinderen geboren buiten het huwelijk beschikken over dezelfde rechten als kinderen geboren tijdens het huwelijk (Artikel 15). Over hun plichten wordt echter niet gesproken. De natuurlijke vader daarentegen is wel verplicht in de kosten van het levensonderhoud en de opvoeding van het kind bij te dragen, indien zijn vaderschap op wettelijke wijze vastgesteld is.18 Hoofdstuk 5, 6 en 7 hebben alledrie betrekking tot de echtscheiding. Beide partners hebben volgens Artikel 17 het recht een echtscheiding aan te vragen en wanneer beide partners instemmen wordt de scheiding onmiddellijk toegestaan. Indien slechts één partij een scheiding verlangd zal er eerst geprobeerd worden te bemiddelen door de volksregering. Wanneer deze mislukt zal de echtscheiding toegestaan worden.19 Ter bescherming van de vrouw bepaald Artikel 18 dat een man geen echtscheiding mag aanvragen tijdens de zwangerschap, of in het eerste jaar na de bevalling van de vrouw.20

8

Bij een scheiding worden niet alleen de belangen van beide partners in rekening gebracht, maar centraal staan ook de belangen van de kinderen voortgekomen uit het huwelijk. Ook na de scheiding blijven zij kinderen van beide ouders en moeten deze ouders dus nog steeds hun plichten tegen over hen nakomen (Artikel 20). 21 Artikel 21 verplicht de vader na de echtscheiding een deel van de kosten voor levensonderhoud en opvoeding te dragen indien de kinderen door de moeder opgevoed worden.22 Anderzijds wordt er echter niet gesproken over de plicht van de moeder om een deel van deze kosten te dragen indien de kinderen opgevoed worden door hun vader. Men ging er dus van uit dat ofwel de moeder de opvoeding voor handen nam, ofwel de moeder financieel niet in staat was deel te nemen in de kosten voor de opvoeding. In werkelijkheid werd het hoederecht echter doorgaans aan de vader gegeven, gezien deze zich vaak in een betere economische situatie bevond dan zijn vrouw, en dus de kinderen van een betere toekomst kon voorzien.23 Dit wijst dan weer op het feit dat de huwelijkswet van 1950 ook de kinderen in een huwelijk wou beschermen en het gerecht bij een echtscheiding beslissingen maakte in het voordeel van de kinderen. Sinds de vrouw het recht verschaft had om een eigen bezit te hebben moest er dus ook een regelgeving komen die de verdeling van de goederen na een echtscheiding bepaald. Deze wordt door beide partijen onderling overeengekomen en indien dit niet lukt, zal de volksrechtbank een uitspraak doen. Artikel 23 meld letterlijk dat er bij de verdeling rekening gehouden wordt met de belangen van de vrouw en kinderen24, weer een teken dat de hele huwelijkswet opgebouwd is rond het idee dat de positie en de rechten van de vrouw verstevigd moesten worden.

1.3 Gevolgen van de invoering van de huwelijkswet op de samenleving Voor eeuwen werd er neer gekeken op koppels die een echtscheiding aangingen en zoals hierboven reeds vermeld, was het vaak ook zeer onvoordelig voor beide partijen om een echtscheiding aan te gaan. Daarbij komt nog dat het tot 1950 niet mogelijk was om als vrouw een scheiding aan te vragen, en een echtscheiding zou de vrouw in het precommunistische China economisch gezien ook zwaar in problemen gebracht hebben, daar zij geen recht op eigen bezit had en zonder de financiële ondersteuning van haar echtgenoot vaak geen of weinig kans op overleven had. Dit leidde er toe dat er haast geen echtscheidingen plaatsvonden. Door de landhervorming die de communisten doorgevoerd hadden bij de oprichting van de Volksrepubliek China beschikten vrouwen nu over het recht om zelf een stuk grond te bezitten, wat hen in een meer voordelige economische situatie bracht.25 Samen met het feit dat koppels die voorheen in een huwelijk gedwongen waren nu eindelijk de kans zagen hun eigen leven te gaan leiden kwam er een ongelooflijke groei in het aantal aanvragen tot echtscheidingen na de uitvaardiging van de huwelijkswet in 1950. Door het stijgende aantal aanvragen kwam het echter vaker en vaker voor dat wanneer één partij de scheiding aanvroeg, het koppel door talrijke bemiddelingen moest, vooraleer de volksrechtbank besliste om uiteindelijk toch de scheiding uit te spreken. Men wilde immers proberen zo veel mogelijk koppels te overtuigen toch samen te blijven en het idee van scheiding achter zich te laten, aangezien de common-sense een echtscheiding nog steeds als een soort van zonde zag. Vooral oudere generaties wilden aan bepaalde tradities blijven vasthouden en zij passeerden deze visies door naar hun kinderen en kleinkinderen, die uit respect aan hen gehoorzaamden. Niet iedereen was dus opgezet met de invoering van deze liberale huwelijkswet. Sommigen zagen het als een bedreiging voor de positie van de man, anderen vonden het een “een wet voor de echtscheiding”.26

9

2. De Huwelijkswet van 1980

2.1 Aanleiding tot huwelijkswet 1980 In de 30 jaar na de uitvaardiging van de huwelijkswet in 1950 had China grote veranderingen ondergaan, het land had de moeilijkheden tijdens de Culturele Revolutie (1966-1976) doorstaan, Mao was niet langer de grote roerganger en een gematigder regime was aan de macht. Het was tijd voor China om na een woelige politieke periode weer tot rust te komen, zich weer open te stellen aan de buitenwereld en met een schone lei te beginnen. Men vond gebreken in de huwelijkswet van 1950, artikelen die beter geformuleerd konden worden om de wet duidelijker te maken, er waren zaken die nog ontbraken en niet iedereen kwam tot aan zijn recht in de huwelijkswet van 1950. Tijdens de Culturele Revolutie werd er niet langer gekeken naar waarden en normen, al wat niet rechtstreeks ten voordele van de revolutie was, werd achterwege gelaten, en zo had men ook steeds minder en minder oog voor de wetten omtrent het huwelijk en de familiestructuren. En zo kwam het dat na jaren van onverschilligheid de huwelijkswet van 1950 achterhaald raakte en dat de wet niet langer in het toenmalige China paste, waar er nu sinds kort ook sprake was van geboortebeperking als reactie op de snelle bevolkingsgroei.

2.2 Opbouw en Inhoud van de wet, vergeleken met de huwelijkswet van 1950 Op 10 september 1980 werd tijdens de Vijfde Nationale Volksvergadering de nieuwe huwelijkswet aangenomen, die vanaf 1 januari 1981 officieel in werking trad. De vernieuwde versie van de huwelijkswet van 1980 is opgebouwd uit 5 hoofdstukken en 37 artikelen, dus in vergelijking met de huwelijkswet van 1950 zijn er 3 hoofdstukken minder en 10 extra artikelen. Hoofdstuk 3, Rechten en Plichten van de Echtgenoten en 4, De Betrekkingen tussen Ouders en Kinderen uit de wet van 1950 worden in de wet van 1980 samengebracht onder één hoofdstuk, nl. hoofdstuk 3, De Familiebetrekkingen; en gelijkaardig worden ook de artikelen uit hoofdstuk 5, 6 en 7 uit de wet van 1950 ondergebracht in hoofdstuk 4 van de wet uit 1980: Echtscheiding. Niet alleen de opbouw van de wet werd gewijzigd, ook de inhoud onderging talrijke veranderingen, wetten werden gewijzigd, verwijderd of toegevoegd. Het resultaat is een nieuwe huwelijkswet die concreter is, absolute is en beter op het moderne China van toepassing is. Hieronder worden enkele artikels besproken die volgens mijn mening het best de nieuwe ideeën binnen de hervorming weergeven en die van het grootste belang zijn. Artikelen die niet gewijzigd zijn of enkele een aanpassing in formulering ondergingen komen niet aanbod, aangezien zij bij bovenvermelde huwelijkswet van 1950 reeds besproken werden. In de vernieuwde formule van de huwelijkswet gaat de nadruk niet alleen uit naar bescherming van de positie en de rechten van de vrouw, maar ook kinderen en bejaarden worden nu vaker opgenomen als mogelijke zwakkeren binnen het gezin en genieten nu meer rechten een bescherming. Belangrijke veranderingen ten opzichte van de huwelijkswet uit 1950 zijn de toevoeging van de geboorte beperking en het optrekken van de minimum huwbare leeftijd. Zoals we in Artikel 2 kunnen zien, verwijst men in de bepaling van het huwelijk niet langer naar een nieuw-democratisch huwelijksstelsel, wat er op wijst dat de overheid China niet langer beschouwd als zijnde in een overgang van feodaal naar sociaal, maar ze beschouwen China nu als een volwaardig socialistische maatschappij. Verder wordt ten opzichte van de

10

huwelijkswet uit 1950 de bescherming van de zwakkere uitgebreid met “de bejaarden”, waarmee verwezen wordt naar de (groot)ouders van de echtgenoten. In het derde lid van Artikel 2 wordt de geboortebeperking aangehaald, die binnen het huwelijk als nieuwe norm gaat gelden.27 De geboorteregeling komt verder in de wet nogmaals aanbod, nl. in artikel 12 waar het omschreven staat als de plicht van zowel man als vrouw. Aangezien dit reeds onder het hoofdstuk Algemene Bepalingen staat in het tweede artikel en verder in de wet nog een tweede maal vermeld wordt, wil de Chinese overheid er dus op wijzen dat dit van zeer groot belang is en dat het niet over het hoofd gezien mag worden. Geboorteregeling is niet de enige oplossing die de Chinese overheid bood voor het probleem van de bevolkingsstijging, ook de huwelijksleeftijd werd opgetrokken, met het idee dat hoe later koppels huwen, hoe later ze aan kinderen beginnen en hoe minder kinderen ze uiteindelijk zullen hebben. Volgens Artikel 5 van de ‘Huwelijkssluiting’ moet de man te minste 22 jaar oud zijn en de vrouw ten minste 20 jaar.28 Dit was echter de algemene wetgeving, regionale overheden vaardigden vaak een afwijkende wetgeving uit die de minimumleeftijd met enkele jaren verhoogde. Zo kon je in Beijing als man slechts een huwelijk aangaan als je de leeftijd van 27 jaar bereikt had en vrouwen moesten een minimumleeftijd van 25 hebben.29 Ook waren er instellingen als universiteiten die in hun reglement stelden dat studenten niet konden huwen of geen kinderen konden krijgen zolang ze als student ingeschreven stonden aan de school.30 Dit alles om het krijgen van kinderen zo lang mogelijk uit te stellen. Anderzijds echter waren er ook situaties waar de minimum huwbare leeftijd verlaagd werd, vooral als het minoriteiten betrof. Zo was de minimum leeftijd in de provincie Ningxia en de autonome regio Tibet slecht 18 jaar voor de vrouw en 20 jaar voor de man. Voor minoriteiten gold tevens een andere regelgeving betreffende de geboortebeperking en ook in Tibet werden bestaande polygame huwelijken niet afgebroken na intreding van deze wet.31 Dit alles om eventuele opstanden van minoriteiten uit de weg te gaan. Andere beperkingen op de huwelijkssluiting worden aangepast in die zin dat het verbod op bloedverwantschap in de zijlijn nu slechts geld tot in de derde graad, waar dit voordien tot de vijfde graad was; impotentie wordt niet langer gezien als reden tot verbod op huwelijk, en ook op het vlak van overige ziekten wordt men soepeler.32 Op het eerste zicht lijkt Artikel 8 ons niets speciaals te vertellen: ‘Nadat de huwelijkssluiting is geregistreerd, kan, op grond van een beslissing van man en vrouw samen, de vrouw lid worden van de familie van har man, of de man kan ook lid worden van de familie van zijn vrouw.’33 In de Chinese traditionele maatschappij ging na het huwelijk de vrouw deel uit maken van de familie van haar man en dit was de grote reden waarom meisjes algemeen minder in waarde geschat werden. Ze werden immers grootgebracht om daarna het huis te verlaten en geen verder nut voor haar familie te hebben. Deze visie bestond in het China van de jaren ’80 nog steeds en met de komst van de geboortebeperking zorgde dit voor een groot probleem: Wat als je enige kind een meisje was? Voor de Chinezen betekende dit dat ze niemand zouden hebben die voor hen zou zorgen wanneer zij daar zelf niet meer toe in staat waren, aangezien hun dochter immers geacht werd voor haar schoonouders te zorgen. En ook dat er niemand was om het nageslacht voort te zetten. Men beschouwde dochters in de traditionele opvatting niet tot nageslacht, en met het krijgen van enkel een dochter stierf het nageslacht dan ook uit. Met de invoering van dit artikel bepaald de Chinese overheid echter dat niet noodzakelijk de vrouw deel uit gaat maken van de familie van haar man, maar dat de omgekeerde situatie ook mogelijk is. Men probeert dus om op deze manier de bevolking er van te overtuigen dat het krijgen van een dochter niet minder waardig is aan het krijgen van een zoon.

11

De wederzijdse plichten van ouders en hun kinderen worden gedetailleerder uitgeschreven in Artikel 15, waarin tevens gesteld wordt het verdrinken van pasgeborenen en het schaden van de gezondheid van kindjes op elke andere manier verboden is.34 Sinds de geboorteregeling en het feit dat een koppel nu slechts één kind kon hebben vonden er in China vele babymoorden plaats of werden pasgeborenen te vondeling gelegd, wanneer bleek dat het om een meisje ging, of wanneer het niet het eerste kind binnen een gezin was. Het was dus noodzakelijk een nieuw artikel in de wet te brengen dat deze daden officieel verbood. En niet alleen de wederzijdse plichten van ouders en kinderen komen aanbod, ook grootouders en kleinkinderen worden in de nieuwe wet opgenomen.35 Het was immers de bedoeling met deze wet naast vrouwen ook andere zwakkere personen binnen het huwelijk te beschermen. Het systeem wordt daarbij nog eens uitgebreid naar de plichten van draagkrachtige oudere broers of zusters tegenover hun jongere broers en zussen.36 Op deze manier worden de cirkels van bescherming die deze wet biedt, verder uitgebreid, als ware het een groter sociaal vangnet. In het hoofdstuk ‘Echtscheiding’ werden er buiten herformuleringen geen grove of belangrijke wijzigingen aangebracht. De regelingen die bij een echtscheiding getroffen worden, worden specifieker en gedetailleerder omschreven om eventueel misbruik van één van de partijen te voorkomen. Daarnaast spreekt men ook voor het eerst over de ‘gevoelsbanden’ (Artikel 25). 37 Een belangrijke voorwaarde om als man of vrouw een echtscheiding te kunnen eisen zonder de instemming van de andere partij, is immers het feit dat de gevoelsbanden tussen de twee betrokken volledig verbroken moeten zijn, en deze door bemiddeling niet hersteld kunnen worden. De Chinese visie blijft: zolang de echtscheiding niet compleet noodzakelijk is, is het beter getrouwd te blijven. Men wil dus de Chinezen aanmoedigen om niet over het kleinste geschil een scheiding aan te vragen, maar via bemiddeling het huwelijk nog een kans te geven. Hoewel de huwelijkswet van 1980 in eerste instantie tot doel had de positie van de vrouw, kinderen en bejaarden binnen een huwelijk te verstevigen en de rechten van deze “zwakkeren” beter te beschermen, waren het toch ook vaak de mannen die profiteerden van de wet. Het was nu immers gemakkelijker een echtscheiding aan te gaan, en nu tegelijkertijd de economie open begon te bloeien, was er een groot aantal mannen dat zijn vrouw verliet voor een vaak jongere dame, om met haar zijn tweede jeugd te beleven. Op financieel vlak hadden de vrouwen hun positie in het gezin verstevigd, maar het probleem bleef dat ze ondanks al deze wetten nog steeds geen respect van hun echtgenoten konden afdwingen.38

12

3. Huwelijkswet van 2001

3.1 Aanleiding tot de huwelijkswet van 2001 In de twintig jaar na de invoering van de herziene huwelijkswet had de Chinese samenleving grote veranderingen ondergaan. De economie was sterker dan ooit en door de internationale contacten die ontstonden met de Westerse maatschappijen heerste er ook op sociaal en cultureel vlak een grote invloed van deze “moderne” landen. De reden waarom een nieuwe herziening in de huwelijkswet nodig was, was enerzijds het feit dat de overheid voor een beleid stond waarin het land geleid wordt door de wet en anderzijds omdat men de socialistische opvatting van het huwelijk wou consolideren.39 Er waren nog steeds gaten in de huwelijkswet die het moeilijk maakten om uitspraken te doen in rechtszaken. De artikelen rond persoonlijke relaties, familiale relaties en bepalingen bij de echtscheiding waren niet waterdicht, wat problemen veroorzaakten voor personen die een bepaald proces doorgingen en de gerechtelijke praktijk in het algemeen. Ideeën voor de wethervorming werden gehaald uit ervaringen die men reeds had met onvolkomenheden in de wet, en er werd ook beroep gedaan op de mening van het volk. Burgers, maar vooral vrouweninstellingen dienden voorstellen in die dan door het Nationaal Volkscongres in overweging genomen werden. Voor de wijzigingen in de huwelijkswet van 1980 officieel goedgekeurd werden was er een lang proces van onderzoek naar wat er precies miste in de wet van 1980, wat er veranderd moest worden of wat er duidelijker geformuleerd kon worden. De eerste maal dat er gewezen werd op het feit dat er een vernieuwing van de huwelijkswet van 1980 nodig was, was in 1990 door de publicatie van Marital Issues in Contemporary China door het Onderzoeksinstituut van de Huwelijkswet in China. Hierin doen zij een voorstel tot een systematische herziening van huwelijkswet. Zowel in 1994 als in 1995 werden er voorstellen gedaan van het Nationaal Volkscongres om wijzigingen door te voeren in de toenmalige huwelijkswet en in oktober 1995 besliste de 16de zitting van het Permanente Comité van de achtste Nationale Volksvergadering om de huwelijkswet te herzien.40 Een leidende groep werd opgericht die de hervorming van de wet zou coördineren en een eerste herziene versie werd voorgelegd aan zowel de 18de, zitting van het Permanente Comité van de negende Nationale Volksvergadering, maar werd niet goedgekeurd. In de daaropvolgende twee maanden werd nogmaals een versie voorgelegd aan de 19de en 21ste zitting van het Permanent Comité van de negende Nationale Volksvergadering, en slechts bij deze derde poging kwam er groen licht.

3.2 Opbouw en Inhoud van de wet, vergeleken met de huwelijkswet van 1980 Waar de Huwelijkswet van 1950 vervangen werd door een volledig nieuwe wet in 1980, werd deze laatste in 2001 slechts gewijzigd. Het blijft dus feitelijk de zelfde wet die van kracht is, mits enkele aanpassingen in structuur en inhoud. De herziene wet van 1980 telt 1 hoofdstuk meer, nl. Hoofdstuk 5, Maatregelen om Problemen te Verhelpen en Wettelijke Aansprakelijkheid en Verantwoordelijkheid. Zoals de titel van het hoofdstuk reeds zegt, werd dit nieuwe deel toegevoegd nadat men vaak problemen ondervond tijdens het proces van de echtscheiding, die niet met behulp van de wet van 1980 opgelost konden worden. Verder wordt in dit hoofdstuk ook meer duidelijkheid gecreëerd omtrent het strafrecht, wat in de huwelijkswet van 1980 nog niet echt aan bod kwam.

13

In de overige, reeds bestaande hoofdstukken werden naast enkele herformuleringen ook een aantal nieuwe artikelen ingevoerd, wat het totaal aantal artikelen van de herziene huwelijkswet op 51 brengt. (De huwelijkswet van 1980 bestond uit 37 artikelen.) Net als in de vorige hoofdstukken zullen ook hier niet alle wijzigingen en artikelen besproken worden, enkel diegenen die het grootste belang hebben voor de maatschappij. Een eerste opvallende wijziging in de wet is te zien in Artikel 3 van Hoofdstuk 1, Algemene Bepalingen. Hier wordt het verbod op bigamie verder uitgebreid met het verbod op samenwonen met iemand anders dan de echtgenoot.41 Deze toevoeging kwam er omdat steeds meer mannen (vooral uit de rijkere klasse), net als in de keizertijd bijvrouwen begonnen te nemen, vaak onder het mom van een secretaresse of huishoudhulp.42 Tevens met oog op deze situaties werd aan het eerste hoofdstuk een artikel toegevoegd dat stelt dat de echtgenoten elkaar trouw moeten blijven en alle betrokkenen in het huwelijk (kinderen en bejaarden inclusief) moeten respecteren en eerbiedigen (artikel 4).43 Een nieuwigheid in de herziene huwelijkswet zijn ‘nietig-verklaarde huwelijken’. Dit houdt in dat wanneer een huwelijk voltrokken werd, ondanks het feit dat het huwelijk niet aan de voorwaarden van de huwelijkssluiting voldeed, het huwelijk nietig verklaard kan worden en alle rechten en plichten van de echtgenoten vervallen. De nietigverklaring van een huwelijk kan gebeuren in geval van bigamie, een verwantschapsbetrekking die het sluiten van een huwelijk verbiedt, het voor het huwelijk lijden aan een ziekte, die naar mening van de medici het sluiten van een huwelijk niet toelaat en die na het huwelijk nog niet genezen is en wanneer één van de echtgenoten niet de minimum huwbare leeftijd heeft. 44 Verder kan een nietigverklaring aangevraagd worden in geval van een gedwongen huwelijk, dit echter binnen een jaar na de huwelijksregistratie of binnen een jaar na het herkrijgen van de persoonlijke vrijheid.45 Artikel 17, 18 en 19 in het hoofdstuk Familiebetrekkingen bespreken respectievelijk het gezamenlijke vermogen, het persoonlijke bezit en de mogelijkheid tot een schriftelijk akkoord tussen de echtgenoten, betreffende goederen of bezit verworven tijdens het huwelijk.46 In deze nieuwe artikelen wordt specifiek aangegeven welke bezittingen aan wie kunnen toebehoren, dit om bij een echtscheiding de verdeling van de goederen vlotter en eerlijker te doen verlopen. Verder in de huwelijkswet (Artikel 47), wordt er een sanctie opgelegd aan echtgenoten die tijdens de scheiding gemeenschappelijke goederen verbergen, verplaatsen, verkopen of beschadigen, met het oog op het verkrijgen van goederen die aan de andere partij toebehoren.47 In het artikel New Version of the PRC Law on Marriage schrijft Pochagina dat volgens de statistieken slechts 1% van de koppels die in het huwelijk treden een contract opmaken betreffende hun bezittingen. Zij stelt dat dit een gevolg is van het feit dat jongeren in China haast niets bezitten op het moment dat zij in het huwelijk treden. Opvallend is wel, volgens Pochagina, dat personen die hertrouwen steeds vaker zulke contracten opstellen.48 Eerder werd reeds vermeld dat in het traditionele China een vrouw niet geacht werd te hertrouwen na de dood van haar man, en ook na een echtscheiding was het in het precommunistische China niet altijd even gemakkelijk om te hertrouwen. En deze gedachten bestonden ook nog steeds bij de ingang van de 21ste eeuw. Met het vergemakkelijken van het echtscheidingsproces kwam het in de Volksrepubliek China tot een situatie waarin er 45 miljoen weduwes en weduwnaars rondliepen, ouder dan 60 jaar. Opvallend is echter dat slecht een zeer klein aantal onder hen hertrouwde. De oorzaak hiervan is dat velen nog steeds het idee hebben dat hertrouwen een zonde is, zo zou uit een studie blijken dat 50% van de oudere bevolking in Beijing gelooft dat de traditionele opvattingen aan de basis liggen van het feit dat

14

ze niet hertrouwen.49 Vele ouderen ervaren immers tegenkanting van hun kinderen wanneer zij erover denken te hertrouwen. Deze tegenkantingen gaan van het weigeren van enig contact met de ouder in betrekking, tot verbaal en fysiek geweld en het stopzetten van financiële ondersteuning, die ouderen in China ten zeerste nodig is, aangezien er vaak geen (goede) pensioenregeling is en men dus afhangt van de kinderen.50 Deze breuk met hun kinderen maakt het voor de ouderen in kwestie zeer moeilijk om te kiezen voor een nieuw huwelijk. Om deze situaties te voorkomen en om ouderen meer kans op hertrouwen te geven werd in de herziene huwelijkswet een artikel toegevoegd dat stelt dat kinderen de huwelijksrechten van hun vader en moeder moeten eerbiedigen en dat ze hun ouders niet mogen verhinderen te hertrouwen. Hierbij wordt ook nog gezegd dat de plicht van de kinderen om voor hun ouders te zorgen niet vervalt door veranderingen in hun huwelijksbetrekking.51 Op het eerste zicht geen slecht besluit, maar toch zorgt deze wet nog steeds niet voor een optimale situatie. Zo wordt in het artikel Senior Remarriage: Perplexities and Pitfalls het voorbeeld gegeven van een inwoner van Hunan die beslist te hertrouwen: “Residents of Wuhan, Hubei Province seventy-two-year-old Wang Minxin and his new wife were very happy when they read the revised Marriage Law on April 28, 2001. On marrying they had been driven out of Wang's home by his son, and were obliged to find rented accommodation. Said Wang Minxin to his wife "We can take him to court now," and sure enough the court pronounced Wang's son guilty of intervening in his marriage freedom. Two years passed, Wang Minxin began to miss his son and grandson and longed to meet with them and bury the hatchet. But his son refused to share the house with his father unless he divorced. This put Wang Minxin in a difficult situation, as when he grows older he will need to rely on his son, albeit under less congenial circumstances. He and his wife are happy now, but in another ten or twenty years may well be a burden to each other.”52 Men kan via deze nieuwe wet dan wel een rechtszaak tegen de kinderen aanspannen, maar dit is vaak niet wat men echt wil. Kiezen tussen een nieuwe echtgenoot en je kinderen is beslist geen gemakkelijke keuze en eens je kiest te hertrouwen loop je de kans dat de familiebanden volledig verbroken worden. In tegenstelling tot de oorspronkelijke huwelijkswet van 1980, wordt in de herziening (onder Hoofdstuk 3, Echtscheiding) een lijst opgenomen van zaken die rechtstreeks tot een echtscheiding kunnen leiden, wanneer slechts één partner de scheiding aanvraagt, en bemiddeling geen resultaat opleverde. Deze redenen zijn bigamie, geweldpleging, slechte gewoonten als gokken en drugsgebruik, een feitelijke scheiding van minstens 2 jaar en andere omstandigheden die er voor gezorgd hebben dat de gevoelsbanden tussen de echtgenoten verbroken zijn.53 Voorheen was het vaak onduidelijk, zowel voor een gehuwd koppel als voor de bestuursorganen om uit te maken of een bepaalde situatie al dan niet kon leiden tot een echtscheiding, of men voort moest gaan met het bemiddelen in de hoop toch nog het huwelijk te redden. Nu worden er duidelijke voorwaarden gesteld, zodat enerzijds een partner in een huwelijk wist wanneer hij/zij een echtscheiding kon krijgen en anderzijds de bestuursorganen op een meer consequente manier beslissingen kon maken. Niet enkel de voorwaarden voor het aanvragen van een echtscheiding worden besproken, ook de situatie die na een eventuele echtscheiding zou kunnen ontstaan komt aan bod. Zo wordt het bezoekrecht, waar voordien geen regelgeving voor opgenomen was in de huwelijkswet, aangehaald in Artikel 3854 en er wordt gewezen op de verdeling van de goederen en wie verantwoordelijk wordt gesteld voor schulden die het koppel gemaakt heeft tijdens het huwelijk. Bij verdeling van de gemeenschappelijke goederen na een echtscheiding moet rekening gehouden worden met kinderen en ook de partij die meer dan waartoe zij verplicht was heeft bijgedragen aan het grootbrengen van de kinderen, het verzorgen van bejaarden of

15

het helpen bij het werk van de andere partij. Deze partij heeft dan volgens de wet het recht op een compensatie vanwege de ander partij.55 Na het hoofdstuk Echtscheiding werd in 2001 een compleet nieuw hoofdstuk ingevoerd, Hoofdstuk 5, Maatregelen om Problemen te Verhelpen, en Wettelijke Aansprakelijkheid en Verantwoordelijkheid. Het belangrijke thema binnen dit hoofdstuk is het huishoudelijke geweld, dat zich vaker dan men zou denken binnen het huwelijk voordoet. Vele Chinese vrouwen echter dienen vaak geen klacht in, uit schrik dat het tot een echtscheiding zou leiden en dat dit in het nadeel zou zijn van de kinderen. Wel richten ze zich soms tot vrouwen organisaties, maar deze hebben geen wettelijke bevoegdheid, dus kunnen buiten het geven van advies niet veel doen.56 De huwelijkswet wil dit geweld dus tegengaan, door het bij wet te verbieden en het strafbaar te maken. Slachtoffers krijgen de mogelijkheid een klacht in te dienen bij het buurtcomité of bij de werkeenheid. Deze hebben dan de plicht de zaak na te gaan en via bemiddeling de zaak op te lossen. Het orgaan van de openbare veiligheid heeft dan de taak een einde aan het geweld te maken en zij kunnen dan een administratieve straf opleggen.57 Verder heeft het slachtoffer van de geweldpleging die tot een echtscheiding leidt recht een schadevergoeding te eisen van de andere partij. Dit geldt tevens voor de slachtoffers van bigamie en overspel en wanneer het gaat om mishandeling of verlating van familieleden.58 Aan de hand van deze reeks meer gespecificeerde wetten en het opnemen van mishandeling van de echtgenoot als misdaad in het strafrecht wil men de slachtoffers meer kans geven om de mishandeling aan te geven en zich zo van de onderdrukking te bevrijden.

16

II. Conclusie

Politieke hervormingen en economische vooruitgang na de opkomst van de communisten lagen aan de basis van de ontwikkeling van nieuwe sociaal-culturele samenlevingspatronen in de Volksrepubliek China. Zo onderging ook de visie op het huwelijk drastische veranderingen. Waar staat men nu, na meer dan een halve eeuw Volksrepubliek China? Hoe kijken de Chinezen naar het huwelijk? Leven de oude tradities nog steeds voort in het hedendaagse China?

Steeds belangrijker in een huwelijk vandaag de dag is liefde, begrip en trouw en niet langer economische voordelen of de nood aan een nageslacht.59 Onder invloed van over-romantische Hollywood films en luchtige stationromans liggen de verwachtingen voor een huwelijk zeer hoog bij jonge koppels, wat al snel kan leiden tot ontgoocheling en een echtscheiding. Dit samen met het vereenvoudigen van de scheidingsprocedure zorgde voor een enorme stijging in het aantal echtscheidingen. In 1997 gingen maar 1,2 miljoen Chinese koppels een echtscheiding aan, terwijl in datzelfde jaar 9,1 miljoen koppels in het huwelijk traden. Rond 1985 lag het aantal scheidingen slechts op 450 000, wat vergeleken met het aantal huwelijken (8,3 miljoen koppels) zeer laag was. 60 Volgens gegevens van het Ministerie van Volks Aangelegenheden steeg het scheidingspercentage van 0,07 procent in 1980 tot 0,21 procent in 2003. 61 Ondanks de sterke stijging die plaats vond ligt in vergelijking met de Westerse samenlevingen het scheidingspercentage nog vrij laag, maar men blijft jaarlijks een forse stijging waarnemen.

Naast het effect van de huwelijkswet op het aantal scheidingen is er natuurlijk nog het aspect “de positie van de vrouw”. Dit was immers waar het allemaal mee begon in het begin van het communistische China. Is de vrouw in China weldegelijk bevrijd? Is de status van man en vrouw in China nu gelijk? Er kan zeker gezegd worden dat na de invoering van de huwelijkswetten de positie van de vrouw geleidelijk aan verstevigde, en wettelijk gezien staan man en vrouw in China nu ook gelijke hoogte. Maar ondanks alle mooi geformuleerde artikelen in de huwelijkswet is er in werkelijkheid nog steeds sprake van een onderdrukking van de vrouw, zowel binnenshuis als buitenshuis. Als we naar de bedrijfswereld kijken zien we aan de top van bedrijven en mannen staan. Vrouwen moeten het stellen met lagere functies en vooral ook met een lager salaris. Zelfs binnen de Communistische Partij, die de gelijkheid tussen man en vrouw van de daken schreeuwde een halve eeuw geleden, zien we binnen het Centraal Comité haast geen vrouwen. Er is dus nog een hele weg af te leggen wil China ook in de praktijk een gelijkheid tussen man en vrouw creëren. De wetgeving zou nog verder uitgebreid kunnen worden; maar vooral belangrijk is dat de echte inspanning in het dagelijkse leven geleverd zal moeten worden.

17

18

1 In de cursus “Inleiding tot de Chinese cultuur” aan de Katholieke Universiteit van Leuven stelt Professor N. Standaert deze definitie als norm voor een Chinees huwelijk. 2 Pochagina, Olga. "New Version of the PRC Law on Marriage." Far Eastern Affairs 30.4 (2002): p.25. Academic Search Premier. EBSCO. 7 Mei 2008. (Zie Bijlage 1) 3 Noboru, Niida. "Land Reform and New Marriage Law in China." The Developing Economies 2.1 (1964): p. 3. 9 Mei 2008 <http://www.blackwell-synergy.com/doi/pdf/10.1111/j.1746-1049.1964.tb00667.x>. (Zie Bijlage 2) 4 Bij wijze van afsluiter van de hele huwelijksceremonie in het traditionele China werd het jonge koppel geacht een bezoek te brengen aan de ouders van de bruid. Engel, John W. "Marriage in the People's Republic of China: Analysis of a New Law." Journal of Marriage and the Family 46 (1984): p. 959. JSTOR. 9 Mei 2008. (Zie Bijlage 3) 5 Noboru, Niida. "Land Reform and New Marriage Law in China." The Developing Economies 2.1 (1964): pp. 4-5. 9 Mei 2008 <http://www.blackwell-synergy.com/doi/pdf/10.1111/j.1746-1049.1964.tb00667.x>. (Zie Bijlage 4) 6 Andors, Phyllis, “The Unfinished Liberation of Chinese Women, 1949-1980”, Bloomington: Indiana University Press, 1983, p. 31. 7 Noboru, Niida. "Land Reform and New Marriage Law in China." The Developing Economies 2.1 (1964): p. 5. 9 Mei 2008 <http://www.blackwell-synergy.com/doi/pdf/10.1111/j.1746-1049.1964.tb00667.x>. (Zie Bijlage 4) 8 http://www.law.kuleuven.ac.be/chineesrecht/burgerlijk%20recht/familierecht/huwelijksrecht/hw.htm, [Huwelijksrecht: Inleiding]. 5 Mei 2008. (Zie Bijlage 5) 9 De eerste locale huwelijkswetten onder de communisten kwamen er in 1931 in de porvincie Jiangxi. Deze werd herzien in 1934 en de daaropvolgende jaren werden ook in andere gebieden locale huwelijkswetten doorgevoerd: 1939, 1944 en 1946 in het grensgebied Shaan-Gan-Ning (verwijzend naar de provincies Shaanxi, Gansu en Ningxia); 1941 en 1943 in de provincies Jin-Cha-ji (dit is waar de provincies Hebei, Shanxi en de vroegere provincie Chahar samenkomen ); 1942 en 1943 in de grensgebieden Jin-Ji-Lu-Yu (waar de provincies Shanxi, Hebei, Shandong en Henan samenkomen). http://www.law.kuleuven.ac.be/chineesrecht/burgerlijk%20recht/familierecht/huwelijksrecht/hw.htm, [Huwelijksrecht: Inleiding]. 5 Mei 2008. (Zie Bijlage 5) 10 Huang, Philippe C. C. "Civil Adjudication in China, Present and Past." China Report 32 (2006) : p. 160. 7 Juni 2008 <http://intl-mcx.sagepub.com/cgi/content/refs/32/2/135>. (Zie Bijlage 6) 11 Agarwal, Ritu. "Marriage Law in China Revised." China Report 38 (2002): p. 408. 9 Mei 2008 <http://chr.sagepub.com/cgi/reprint/38/3/407>. (Zie Bijlage 7) 12 Huwelijkswet van de Volksrepubliek China 1950, Hoofdstuk 1, “Algemene Bepalingen”, Artikel 1. 5 Mei 2008 <http://www.law.kuleuven.ac.be/chineesrecht/burgerlijk%20recht/familierecht/huwelijksrecht/1950-hw.htm>. (Zie Bijlage 8) 13 Huwelijkswet van de Volksrepubliek China 1950, Hoofdstuk 1, “Algemene Bepalingen”, Artikel 2. 5 Mei 2008 <http://www.law.kuleuven.ac.be/chineesrecht/burgerlijk%20recht/familierecht/huwelijksrecht/1950-hw.htm>. (Zie Bijlage 8) 14 Huwelijkswet van de Volksrepubliek China 1950, Hoofdstuk 2, “Huwelijkssluiting”, Artikel 4. 5 Mei 2008 <http://www.law.kuleuven.ac.be/chineesrecht/burgerlijk%20recht/familierecht/huwelijksrecht/1950-hw.htm>. (Zie Bijlage 8) 15 Huwelijkswet van de Volksrepubliek China 1950, Hoofdstuk 2, “Huwelijkssluiting”, Artikel 5. 5 Mei 2008 <http://www.law.kuleuven.ac.be/chineesrecht/burgerlijk%20recht/familierecht/huwelijksrecht/1950-hw.htm>. (Zie Bijlage 8)

19

16 Huwelijkswet van de Volksrepubliek China 1950, Hoofdstuk 3, “Rechten en Plichten van de Echtgenoten”, Artikel 7. 5 Mei 2008 <http://www.law.kuleuven.ac.be/chineesrecht/burgerlijk%20recht/familierecht/huwelijksrecht/1950-hw.htm>. (Zie Bijlage 8) 17 Huwelijkswet van de Volksrepubliek China 1950, Hoofdstuk 3, “Rechten en Plichten van de Echtgenoten”, Artikel 10. 5 Mei 2008 <http://www.law.kuleuven.ac.be/chineesrecht/burgerlijk%20recht/familierecht/huwelijksrecht/1950-hw.htm>. (Zie Bijlage 8) 18 Huwelijkswet van de Volksrepubliek China 1950, Hoofdstuk 4, “De Betrekkingen tussen Ouders en Kinderen”, Artikel 15. 5 Mei 2008 <http://www.law.kuleuven.ac.be/chineesrecht/burgerlijk%20recht/familierecht/huwelijksrecht/1950-hw.htm>. (Zie Bijlage 8) 19 Huwelijkswet van de Volksrepubliek China 1950, Hoofdstuk 5, “Echtscheiding”, Artikel 17. 5 Mei 2008 <http://www.law.kuleuven.ac.be/chineesrecht/burgerlijk%20recht/familierecht/huwelijksrecht/1950-hw.htm>. (Zie Bijlage 8) 20 Huwelijkswet van de Volksrepubliek China 1950, Hoofdstuk 5, “Echtscheiding”, Artikel 18. 5 Mei 2008 <http://www.law.kuleuven.ac.be/chineesrecht/burgerlijk%20recht/familierecht/huwelijksrecht/1950-hw.htm>. (Zie Bijlage 8) 21 Huwelijkswet van de Volksrepubliek China 1950, Hoofdstuk 6, “Onderhoud en Opvoeding van de Kinderen na de Echtscheiding van hun Ouders”, Artikel 20. 5 Mei 2008 <http://www.law.kuleuven.ac.be/chineesrecht/burgerlijk%20recht/familierecht/huwelijksrecht/1950-hw.htm>. (Zie Bijlage 8) 22 Huwelijkswet van de Volksrepubliek China 1950, Hoofdstuk 6, “Onderhoud en Opvoeding van de Kinderen na de Echtscheiding van hun Ouders”, Artikel 21. 5 Mei 2008 <http://www.law.kuleuven.ac.be/chineesrecht/burgerlijk%20recht/familierecht/huwelijksrecht/1950-hw.htm>. (Zie Bijlage 8) 23 Wan, Elaine Y. "China's Divorce Problem." The Tech 10 Nov. 1998. 5 Juni 2008 <http://www-tech.mit.edu/V118/N57/wan.57c.html>. (Zie Bijlage 9) 24 Huwelijkswet van de Volksrepubliek China 1950, Hoofdstuk 7, “Goederen en Bestaansmiddelen na de Echtscheiding”, Artikel 23. 5 Mei 2008 <http://www.law.kuleuven.ac.be/chineesrecht/burgerlijk%20recht/familierecht/huwelijksrecht/1950-hw.htm>. (Zie Bijlage 8) 25 Noboru, Niida. "Land Reform and New Marriage Law in China." The Developing Economies 2.1 (1964): p. 12. 9 Mei 2008 <http://www.blackwell-synergy.com/doi/pdf/10.1111/j.1746-1049.1964.tb00667.x>. (Zie Bijlage 10) 26 http://www.chinatoday.com.cn/English/e2001/e200103/hunyin.htm, [Chen, Xinxin, Marriage Law Revisions Reflect Social Progress, April 2001]. 7 Juni 2008. (Zie Bijlage 11) 27 Huwelijkswet van de Volksrepubliek China 1980, Hoofdstuk 1, “Algemene Bepalingen”, Artikel 2. 5 Mei 2008 <http://www.law.kuleuven.ac.be/chineesrecht/burgerlijk%20recht/familierecht/huwelijksrecht/1980-hw.htm>. (Zie Bijlage 12) 28 Huwelijkswet van de Volksrepubliek China 1980, Hoofdstuk 2, “Huwelijkssluiting”, Artikel 5. 5 Mei 2008 <http://www.law.kuleuven.ac.be/chineesrecht/burgerlijk%20recht/familierecht/huwelijksrecht/1980-hw.htm>. (Zie Bijlage 12) 29 Bell, Cynthia J. "Family Law: Notes From China." Social Work 28.3 (1983): p. 239. Academic Search Premier. EBSCO. 7 Mei 2008. (Zie Bijlage 13)

20

30 Mooney, Paul. "China Withdraws Ban on Marriage and Childbearing by Students." Chronicle of Higher Education 51.23 (2005): p. 39. Academic Search Premier. EBSCO. 7 Mei 2008. (Zie Bijlage 14) 31 http://www.law.kuleuven.ac.be/chineesrecht/burgerlijk%20recht/familierecht/huwelijksrecht/1980hw.htm, [Huwelijkswet van de Volksrepubliek China 1980: Enkele Aantekeningen]. 5 Mei 2008. (Zie Bijlage 15) 32 Huwelijkswet van de Volksrepubliek China 1980, Hoofdstuk 2, “Huwelijkssluiting”, Artikel 6. 5 Mei 2008 <http://www.law.kuleuven.ac.be/chineesrecht/burgerlijk%20recht/familierecht/huwelijksrecht/1980-hw.htm>. (Zie Bijlage 12) 33 Huwelijkswet van de Volksrepubliek China 1980, Hoofdstuk 2, “Huwelijkssluiting”, Artikel 8. 5 Mei 2008 <http://www.law.kuleuven.ac.be/chineesrecht/burgerlijk%20recht/familierecht/huwelijksrecht/1980-hw.htm>. (Zie Bijlage 12) 34 Huwelijkswet van de Volksrepubliek China 1980, Hoofdstuk 3, “De Familiebetrekkingen”, Artikel 15. 5 Mei 2008 <http://www.law.kuleuven.ac.be/chineesrecht/burgerlijk%20recht/familierecht/huwelijksrecht/1980-hw.htm>. (Zie Bijlage 12) 35 Huwelijkswet van de Volksrepubliek China 1980, Hoofdstuk 3, “De Familiebetrekkingen”, Artikel 22. 5 Mei 2008 <http://www.law.kuleuven.ac.be/chineesrecht/burgerlijk%20recht/familierecht/huwelijksrecht/1980-hw.htm>. (Zie Bijlage 12) 36 Huwelijkswet van de Volksrepubliek China 1980, Hoofdstuk 3, “De Familiebetrekkingen”, Artikel 23. 5 Mei 2008 <http://www.law.kuleuven.ac.be/chineesrecht/burgerlijk%20recht/familierecht/huwelijksrecht/1980-hw.htm>. (Zie Bijlage 12) 37 Huwelijkswet van de Volksrepubliek China 1980, Hoofdstuk 4, “Echtscheiding”, Artikel 25. 5 Mei 2008 <http://www.law.kuleuven.ac.be/chineesrecht/burgerlijk%20recht/familierecht/huwelijksrecht/1980-hw.htm>. (Zie Bijlage 12) 38 Wan, Elaine Y. "China's Divorce Problem." The Tech 10 Nov. 1998. 5 Juni 2008 <http://www-tech.mit.edu/V118/N57/wan.57c.html>. (Zie Bijlage 16) 39 Zhang, Xuejun. "Amendment of the Marriage Law in China." International Journal of Law, Policy and the Family 16.3 (2002): p. 399. 9 Mei 2008 <http://lawfam.oxfordjournals.org/cgi/content/abstract/16/3/399>. (Zie Bijlage 17) 40 Zhang, Xuejun. "Amendment of the Marriage Law in China." International Journal of Law, Policy and the Family 16.3 (2002): p. 402. 9 Mei 2008 <http://lawfam.oxfordjournals.org/cgi/content/abstract/16/3/399>. (Zie Bijlage 17) 41 Huwelijkswet van de Volksrepubliek China 2001, Hoofdstuk 1, Algemene Bepalingen, Artikel 3. 5 Mei 2008 <http://www.law.kuleuven.ac.be/chineesrecht/burgerlijk%20recht/familierecht/huwelijksrecht/2001-huw.htm>. (Zie Bijlage 18) 42 http://www.law.kuleuven.ac.be/chineesrecht/burgerlijk%20recht/familierecht/huwelijksrecht/hw.htm, [Huwelijksrecht: Inleiding]. 5 Mei 2008. (Zie Bijlage 19) 43 Huwelijkswet van de Volksrepubliek China 2001, Hoofdstuk 1, Algemene Bepalingen, Artikel 4. 5 Mei 2008 <http://www.law.kuleuven.ac.be/chineesrecht/burgerlijk%20recht/familierecht/huwelijksrecht/2001-huw.htm>. (Zie Bijlage 18) 44 Huwelijkswet van de Volksrepubliek China 2001, Hoofdstuk 2, Huwelijkssluiting, Artikel 10. 5 Mei 2008 <http://www.law.kuleuven.ac.be/chineesrecht/burgerlijk%20recht/familierecht/huwelijksrecht/2001-huw.htm>. (Zie Bijlage 18) 45 Huwelijkswet van de Volksrepubliek China 2001, Hoofdstuk 2, Huwelijkssluiting, Artikel 11. 5 Mei 2008 <http://www.law.kuleuven.ac.be/chineesrecht/burgerlijk%20recht/familierecht/huwelijksrecht/2001-huw.htm>. (Zie Bijlage 18)

21

46 Huwelijkswet van de Volksrepubliek China 2001, Hoofdstuk 3, Familiebetrekkingen, Artikel 17-19. 5 Mei 2008 <http://www.law.kuleuven.ac.be/chineesrecht/burgerlijk%20recht/familierecht/huwelijksrecht/2001-huw.htm>. (Zie Bijlage 18) 47 Huwelijkswet van de Volksrepubliek China 2001, Hoofdstuk 5, Maatregelen om Problemen te Verhelpen, en Wettelijke Aansprakelijkheid en Verantwoordelijkheid, Artikel 47. 5 Mei 2008 <http://www.law.kuleuven.ac.be/chineesrecht/burgerlijk%20recht/familierecht/huwelijksrecht/2001-huw.htm>. (Zie Bijlage 18) 48 Pochagina, Olga. "New Version of the PRC Law on Marriage." Far Eastern Affairs 30.4 (2002): p.33. Academic Search Premier. EBSCO. 7 Mei 2008. (Zie Bijlage 20) 49 http://www.chinatoday.com.cn/English/e20038/8p10.htm, [Zhang, Xueying, Senior Remarriage: Perplexities and Pitfalls, Augustus 2003]. 5 Juni 2008. (Zie Bijlage 21) 50 Pochagina, Olga. "New Version of the PRC Law on Marriage." Far Eastern Affairs 30.4 (2002): p.34. Academic Search Premier. EBSCO. 7 Mei 2008. (Zie Bijlage 22) 51 Huwelijkswet van de Volksrepubliek China 2001, Hoofdstuk 3, Familiebetrekkingen, Artikel 30. 5 Mei 2008 <http://www.law.kuleuven.ac.be/chineesrecht/burgerlijk%20recht/familierecht/huwelijksrecht/2001-huw.htm>. (Zie Bijlage 18) 52 http://www.chinatoday.com.cn/English/e20038/8p10.htm, [Zhang, Xueying, Senior Remarriage: Perplexities and Pitfalls, Augustus 2003]. 5 Juni 2008. 53 Huwelijkswet van de Volksrepubliek China 2001, Hoofdstuk 4, Echtscheiding, Artikel 32. 5 Mei 2008 <http://www.law.kuleuven.ac.be/chineesrecht/burgerlijk%20recht/familierecht/huwelijksrecht/2001-huw.htm>. (Zie Bijlage 18) 54 De wet stelt dat de ouder die de kinderen niet grootbrengt recht heeft de kinderen te bezoeken, zolang het niet schadelijk blijkt voor de lichamelijke of geestelijke gezondheid van de kinderen. Huwelijkswet van de Volksrepubliek China 2001, Hoofdstuk 4, Echtscheiding, Artikel 38. 5 Mei 2008 <http://www.law.kuleuven.ac.be/chineesrecht/burgerlijk%20recht/familierecht/huwelijksrecht/2001-huw.htm>. (Zie Bijlage 18) 55 Huwelijkswet van de Volksrepubliek China 2001, Hoofdstuk 4, Echtscheiding, Artikel 39-41. 5 Mei 2008 <http://www.law.kuleuven.ac.be/chineesrecht/burgerlijk%20recht/familierecht/huwelijksrecht/2001-huw.htm>. (Zie Bijlage 18) 56 Agarwal, Ritu. "Marriage Law in China Revised." China Report 38 (2002): p. 412. 9 Mei 2008 <http://chr.sagepub.com/cgi/reprint/38/3/407>. (Zie Bijlage 23) 57 Huwelijkswet van de Volksrepubliek China 2001, Hoofdstuk 5, Maatregelen om Problemen te Verhelpen, en Wettelijke Aansprakelijkheid en Verantwoordelijkheid, Artikel 43. 5 Mei 2008 <http://www.law.kuleuven.ac.be/chineesrecht/burgerlijk%20recht/familierecht/huwelijksrecht/2001-huw.htm>. (Zie Bijlage 18) 58 Huwelijkswet van de Volksrepubliek China 2001, Hoofdstuk 5, Maatregelen om Problemen te Verhelpen, en Wettelijke Aansprakelijkheid en Verantwoordelijkheid, Artikel 46. 5 Mei 2008 <http://www.law.kuleuven.ac.be/chineesrecht/burgerlijk%20recht/familierecht/huwelijksrecht/2001-huw.htm>. (Zie Bijlage 18) 59 http://www.china.org.cn/english/Life/57071.htm, [Marriage and the Family in China, 1 Maart 2003]. 5 Juni 2008. (Zie Bijlage 24) 60 http://divorcereform.org/mel/achina.html, [Platt, Kevin, Chinese Marriages and Culture, 23 Januari 1999]. 5 Juni 2008. (Zie Bijlage 25)

22

61 Wang, Jiaquan. "Divorce Rises with Changing Marriage and Love." China Daily 30 Nov. 2004. 7 June 2008 <www.chinadaily.com.cn/english/doc/2004-11/30/content_396006.htm>. (Zie Bijlage 26)

23

IV. Bibliografie Websites: http://www.law.kuleuven.ac.be/chineesrecht/burgerlijk%20recht/familierecht/huwelijksrecht/hw.htm, [Huwelijksrecht: Inleiding]. 5 Mei 2008.

http://www.law.kuleuven.ac.be/chineesrecht/burgerlijk%20recht/familierecht/huwelijksrecht/1950-hw.htm, [Huwelijkswet van de Volksrepubliek China 1950]. 5 Mei 2008. http://www.law.kuleuven.ac.be/chineesrecht/burgerlijk%20recht/familierecht/huwelijksrecht/1980-hw.htm, [Huwelijkswet van de Volksrepubliek China 1980]. 5 Mei 2008 http://www.law.kuleuven.ac.be/chineesrecht/burgerlijk%20recht/familierecht/huwelijksrecht/1980hw.htm, [Huwelijkswet van de Volksrepubliek China 1980: Enkele Aantekeningen]. 5 Mei 2008. http://www.law.kuleuven.ac.be/chineesrecht/burgerlijk%20recht/familierecht/huwelijksrecht/besluit-.htm, [Besluit van het Permanente Comité van de Nationale Volksvergadering tot Wijziging van de Huwelijkswet van da Volksrepubliek China]. 5 Mei 2008. http://www.law.kuleuven.ac.be/chineesrecht/burgerlijk%20recht/familierecht/huwelijksrecht/2001-huw.htm, [Huwelijkswet van de Volksrepubliek China 2001]. 5 Mei 2008.

http://english.hanban.edu.cn/english/2000/Nov/4419.htm, [Expert on Revision of the Marriage Law, 23 November 2000]. 9 Mei 2008. http://www.china.org.cn/english/Life/57071.htm, [Marriage and the Family in China, 1 Maart 2003]. 5 Juni 2008. http://www.chinatoday.com.cn/English/e20038/8p10.htm, [Zhang, Xueying, Senior Remarriage: Perplexities and Pitfalls, Augustus 2003]. 5 Juni 2008. http://divorcereform.org/mel/achina.html, [Platt, Kevin, Chinese Marriages and Culture, 23 Januari 1999]. 5 Juni 2008. http://www.chinatoday.com.cn/English/e2001/e200103/hunyin.htm, [Chen, Xinxin, Marriage Law Revisions Reflect Social Progress, April 2001]. 7 Juni 2008. Artikels: Agarwal, Ritu. "Marriage Law in China Revised." China Report 38 (2002): 407-413. 9 Mei 2008 <http://chr.sagepub.com/cgi/reprint/38/3/407>. Bell, Cynthia J. "Family Law: Notes From China." Social Work 28.3 (1983): 239-240. Academic Search Premier. EBSCO. 7 Mei 2008. Engel, John W. "Marriage in the People's Republic of China: Analysis of a New Law." Journal of Marriage and the Family 46 (1984): 955-961. JSTOR. 9 Mei 2008.

24

Huang, Philippe C. C. "Civil Adjudication in China, Present and Past." China Report 32 (2006) : 135-180. 7 Juni 2008 <http://intl-mcx.sagepub.com/cgi/content/refs/32/2/135>. Mooney, Paul. "China Withdraws Ban on Marriage and Childbearing by Students." Chronicle of Higher Education 51.23 (2005): p. 39. Academic Search Premier. EBSCO. 7 Mei 2008. Noboru, Niida. "Land Reform and New Marriage Law in China." The Developing Economies 2.1 (1964): 4-15. 9 Mei 2008 <http://www.blackwell-synergy.com/doi/pdf/10.1111/j.1746-1049.1964.tb00667.x>. Pochagina, Olga. "New Version of the PRC Law on Marriage." Far Eastern Affairs 30.4 (2002): 25-38. Academic Search Premier. EBSCO. 7 Mei 2008. Wan, Elaine Y. "China's Divorce Problem." The Tech 10 Nov. 1998. 5 Juni 2008 <http://www-tech.mit.edu/V118/N57/wan.57c.html>. Zhang, Xuejun. "Amendment of the Marriage Law in China." International Journal of Law, Policy and the Family 16.3 (2002): 399-409. 9 Mei 2008 <http://lawfam.oxfordjournals.org/cgi/content/abstract/16/3/399>. Boeken:

Andors, Phyllis, “The Unfinished Liberation of Chinese Women, 1949-1980”, Bloomington: Indiana University Press, 1983, 212p.

Croll, Elisabeth, “The Women's Movement in China: A Selection of Readings, 1949-73.”, Londen: Anglo-Chinese Educational Institute, 1974, 115p.

25

V. Bijlagen Bijlage 1:

Pochagina, Olga. "New Version of the PRC Law on Marriage." Far Eastern Affairs 30.4 (2002): p.25. Academic Search Premier. EBSCO. 7 Mei 2008. (Zie eindnoot 2) Bijlage 2:

“An old Chinese proverb says, “ Noodles do not make a meal; likewise; women are not counted as human beings.” In numbering children, girls were not taken into account. Lack of offspring used to be cited as a conventional ground for divorce, but even in this case girls were not reckoned with. Like slaves, women were treated as subjects of commercial transaction.”

Noboru, Niida. "Land Reform and New Marriage Law in China." The Developing Economies 2.1 (1964): p. 3. 9 Mei 2008 <http://www.blackwell-synergy.com/doi/pdf/10.1111/j.1746-1049.1964.tb00667.x>. (Zie eindnoot 3) Bijlage 3:

Engel, John W. "Marriage in the People's Republic of China: Analysis of a New Law." Journal of Marriage and the Family 46 (1984): p. 959. JSTOR. 9 Mei 2008. (Zie eindnoot 4) Bijlage 4:

“The patriarch often married his young sun to a woman more than 10 years older just in order to acquire additional labour force for his familiy or bought a young girl at a low price

26

and married her later to his son. ... Moreover, as landlords often took away their tenants’ daughters in lieu of farm rents, adult males of that community had correspondingly less opportunity of getting married. While wealthy landlords had more than one wives and concubines as well, many of the indigent peasants couls not afford to have or buy wifes. ... Pawning (tien-ch’i) and leasing (tsu-ch’i) of wifes were not uncommon practices in such Provinces as Fu-chien, Chê-chiang and Chiang-hsi. Both those who pawned their wives and those who took other men’s wives were indigent. So were the wife lessors and lessees. These were contrivances whereby men who could not afford to have wives tried to secure labour force out of the children born of leased or pawne women. ... Although husbands were entitled to divorce their wives unilaterally, the indigent peasants could not afford to exercise that right. Woman had no prospect of making a living independent of their husbands while men could not hope to marry again if they divorced their wives. Since men stood to lose if they divorced their wives, they had to feign ignorance if their wives committed adultery. The extreme poverty prevailing in rural communities thus served to protect the position of women.”

Noboru, Niida. "Land Reform and New Marriage Law in China." The Developing Economies 2.1 (1964): pp. 4-5. 9 Mei 2008 <http://www.blackwell-synergy.com/doi/pdf/10.1111/j.1746-1049.1964.tb00667.x>. (Zie eindnoot 5 en 7) Bijlage 5:

“De modernisering van het klassieke huwelijksrecht begon reeds in de nadagen van het keizerrijk en werd voortgezet tijdens het Kwomintang-regime. De communisten vaardigden locale huwelijksreglementen en huwelijkswetten uit naarmate zij terrein veroverden: de eerste in 1931 en 1934 (Jiangxi), en vervolgens in 1939, 1944 en 1946 (de grensgebieden Shaan-Gan-Ning), 1941 en 1943 (de grensgebieden Jin-Cha-Ji), 1942 en 1943 (de grensgebieden van Jin-Ji-Lu-Yu).”

http://www.law.kuleuven.ac.be/chineesrecht/burgerlijk%20recht/familierecht/huwelijksrecht/hw.htm, [Huwelijksrecht: Inleiding]. 5 Mei 2008. (Zie eindnoot 8 en 9) Bijlage 6:

Huang, Philippe C. C. "Civil Adjudication in China, Present and Past." China Report 32 (2006) : p. 160. 7 Juni 2008 <http://intl-mcx.sagepub.com/cgi/content/refs/32/2/135>. (Zie eindnoot 10)

27

Bijlage 7:

Agarwal, Ritu. "Marriage Law in China Revised." China Report 38 (2002): p. 408. 9 Mei 2008 <http://chr.sagepub.com/cgi/reprint/38/3/407>. (Zie eindnoot 11) Bijlage 8:

Art.1 Het feodale huwelijksstelsel(1), gebaseerd op willekeurig en dwang, op heerschappij van de man over de vrouw, en verwaarlozing van de rechten van de kinderen, is afgeschaft. Het nieuw-democratische huwelijksstelsel(2), gebaseerd op de vrijheid van huwelijkssluiting van de man en de vrouw(3), tussen één man en één vrouw(4), rechtsgelijkheid van de man en de vrouw(5), en de bescherming van de wettige rechten van vrouwen en kinderen, wordt ingevoerd.

Art.2 Bigamie(6), het nemen(7) van bijvrouwen(8) en kinderverloving(9) zijn verboden. Inmenging in de vrijheid van een weduwe om een nieuw huwelijk te sluiten is verboden(10). Het eisen van geld of geschenken bij gelegenheid van een huwelijk is verboden(11).

Art.4 De man mag geen huwelijk aangaan voor hij de volle leeftijd van twintig jaar heeft bereikt, de vrouw voor zij de volle leeftijd van achttien jaar heeft bereikt(13).

Art.5 Het sluiten van een huwelijk is verboden indien de man of de vrouw zich één van de volgende omstandigheden bevindt:

1.als zij bloedverwant zijn in de rechte lijn, of dezelfde ouders of de vader of de moeder gemeen hebben(14). De kwestie van het huwelijksbeletsel tussen andere bloedverwanten in de zijlijn binnen de vijfde graad(15), wordt geregeld door de gewoonte.

2. impotentie door aangeboren misvorming(16);

3. lijden aan een geslachtsziekte, geestesziekte of melaatsheid die nog niet is genezen, of aan een andere ziekte die naar de mening van de medici die naar de mening van de medici niet toelaat dat de zieke een huwelijk sluit.

Art.7 De echtgenoten zijn partners in een levensgemeenschap. Man en vrouw zijn in huis elkaars gelijke.

Art.10 Man en vrouw hebben gelijke eigendomsrechten en beschikkingsrechten over het familievermogen(18).

28

Art.15 Buiten huwelijk geboren kinderen hebben dezelfde rechten als kinderen die tijdens huwelijk zijn geboren(21); niemand mag hen slecht behandelen of als minderwaardig bejegenen.

Wanneer het vaderschap van een buiten huwelijk geboren kind door de moeder op wettige wijze vastgesteld of door een andere getuige bewezen is, dan moet de natuurlijke vader geheel of gedeeltelijk de noodzakelijke kosten dragen voor het levensonderhoud en de opvoeding van het kind tot dit de de volle leeftijd van achttien jaar heeft bereikt. Met toestemming van de moeder kan het kind ook worden toevertrouwd aan de hoede van de natuurlijke vader(22).

Als de moeder met een andere man trouwt, zijn op de kosten voor het levensonderhoud en de opvoeding van de buitenechtelijke kinderen de bepalingen van art.22 van toepassing(23).

Art.17 Als man en vrouw beide vrijwillig uit de echt willen scheiden, wordt deze toegestaan. Echtscheiding wordt eveneens toegestaan wanneer één van de echtgenoten ernstig en vastbesloten uit de echt wil scheiden en de bemiddelingspogingen door de volksregering van het gewest of door de volksrechtbank niet geslaagd zijn(24).

Als man en vrouw beide vrijwillig uit de echt willen scheiden, moeten zij naar de volksregering van het gewest gaan om hun echtscheiding te laten registreren en een certificaat van echtscheiding te vragen. Zodra de volksregering na onderzoek heeft vastgesteld dat inderdaad beide partijen vrijwillig willen scheiden en een passende regeling hebben getroffen voor de kinderen en de goederen, moet zij de echtscheidingscertificaten uitreiken. Als slechts één van beide ernstig en vastbesloten is uit de echt te scheiden, kan de volksregering van het gewest proberen te bemiddelen. Wanneer de bemiddeling niet slaagt, moet de volksregering de zaak onmiddellijk doorgeven aan de volksrechtbank van het district of de stad. De volksregering van het gewest mag de man en de vrouw niet verhinderen of belemmeren een klacht in te dienen bij de volksrechtbank van het district of de stad. De volksrechtbank die de echtscheidingszaak behandelt, moet ook trachten te bemiddelen. Mislukt de bemiddeling, dan moet zij de echtscheiding uitspreken.

Indien na de echtscheiden man en vrouw beide vrijwillig hun huwelijksbetrekking willen hernemen, moeten zij naar de locale volksregering van het gewest gaan om de hervatting van hun huwelijk te laten registreren. De volksregering moet de registratie toestaan en het certificaat van huwelijkshervatting uitreiken.

Art.18 De man mag geen echtscheiding vragen tijdens de zwangerschap van de vrouw. Hij mag pas een jaar na de bevalling de echtscheiding vragen. Deze beperking is evenwel niet van toepassing als de vrouw de echtscheiding vraagt.

Art.20 Door de echtscheiding houden de betrekkingen tussen ouders en kinderen niet op te bestaan. Na de echtscheiding blijven de kinderen, onverschillig of zij bij de vader dan wel bij de moeder worden grootgebracht, kinderen van beide ouders.

Na de echtscheiding behouden de ouders het recht en de plicht hun kinderen groot te brengen en op te voeden.

29

Na de echtscheiding geldt in beginsel dat een kind zolang het borstvoeding

krijgt, bij de moeder blijft die de borstvoeding geeft. Indien, wanneer het kind de tijd van de borstvoeding achter zich heeft, tussen de ouders onenigheid ontstaat over wie het kind zal opvoeden, en zij niet tot een accoord kunnen komen, doet de volksrechtbank uitspraak in het belang van het kind.

Art.21 Als het kind na de echtscheiding aan de moeder wordt toevertrouwd, moet de vader een deel of alle kosten dragen die voor het levensonderhoud en de opvoeding nodig zijn. Over de hoogte van de bedragen en de tijd gedurende welke deze moeten worden betaald, wordt door de twee partijen een accoord gesloten. Komt geen accoord tot stand, dan beslist de volksrechtbank.

Het accoord of de rechterlijke uitspraak over de kosten van levensonderhoud en opvoeding van het kind belet niet dat het kind nadien jegens zijn vader en moeder recht houdt op verhoging van het oorspronkelijk door het accoord of de rechterlijke uitspraak bepaalde bedrag.

Art.23 Bij echtscheiding wordt door de beide echtgenoten een accoord gesloten ter regeling van hun gemeenschappelijke goederen, met uitzondering van de goederen die de vrouw voor het huwelijk bezat die in haar eigendom terugkeren. Indien geen accoord tot stand komt, zal de volksrechtbank uitspraak doen op grond van de concrete situatie van de familiale financiële omstandigheden, rekening houdend met de belangen van de vrouw en de kinderen en met het belang van de nationale productie.

Indien het deel van de goederen dat de vrouw en de kinderen toevalt, voldoende is om de kosten voor levensonderhoud en opvoeding van de kinderen te dekken, kan de man bevrijd worden van zijn verplichtingen dienaangaande.

http://www.law.kuleuven.ac.be/chineesrecht/burgerlijk%20recht/familierecht/huwelijksrecht/1950-hw.htm, [Huwelijkswet van de Volksrepubliek China 1950]. 5 Mei 2008. (Zie eindnoot 12-22 en 24)

Bijlage 9:

“Most divorced mothers in their late thirties are stripped of the custody of their children. If the family home is a benefit of the father's job, then the child's mother will find herself homeless. Unlike Western society, Chinese fathers are usually given custody of the children because they have more favorable economic conditions in which to raise children and are aided by their new young wife.”

Wan, Elaine Y. "China's Divorce Problem." The Tech 10 Nov. 1998. 5 Juni 2008 <http://www-tech.mit.edu/V118/N57/wan.57c.html>. (Zie eindnoot 23)

30

Bijlage 10:

“Unlike the old Chinese society, requests for divorce from wives have increased in post-revolution China, obviously because of the enhanced economic status of women resulting from land reform.”

Noboru, Niida. "Land Reform and New Marriage Law in China." The Developing Economies 2.1 (1964): p. 12. 9 Mei 2008 <http://www.blackwell-synergy.com/doi/pdf/10.1111/j.1746-1049.1964.tb00667.x>. (Zie eindnoot 25) Bijlage 11:

“The issuing of the first Marriage Law was welcomed by most people, but also met with strong objections from others. "The Marriage Law is a women's law whereby they may suppress men," was one comment. "It is a law for divorce," argued another group.”

http://www.chinatoday.com.cn/English/e2001/e200103/hunyin.htm, [Chen, Xinxin, Marriage Law Revisions Reflect Social Progress, April 2001]. 7 Juni 2008. (Zie eindnoot 26) Bijlage 12:

Art.2 Het huwelijkstelsel van vrijheid van huwelijk, tussen één man en één vrouw, en gelijkheid van man en vrouw wordt toegepast.

De wettige rechten en belangen van vrouwen, kinderen en bejaarden worden beschermd.

Er wordt geboortenregeling toegepast.

Art.5 De man moet ten minste twee en twintig jaar en de vrouw ten minste twintig jaar oud zijn om een huwelijk te mogen sluiten. Laat huwen en laat kinderen krijgen moet worden aangemoedigd.

Art.6 Het sluiten van een huwelijk is verboden als zich één van de volgende omstandigheden voordoet:

1. bloedverwantschap in de rechte lijn, en bloedverwantschap in de zijlijn tot en met de derde generatie;

2. lijden aan melaatsheid voordat deze is genezen, of lijden aan een andere ziekte die naar de mening van de medici het sluiten van een huwelijk niet toelaat.

Art.8 Nadat de huwelijkssluiting is geregistreerd, kan, op grond van een beslissing van man en vrouw samen, de vrouw lid worden van de familie van haar man, of de man kan ook lid worden van de familie van zijn vrouw.

31

Art.15 Ouders hebben de plicht hun kinderen groot te brengen en op te voeden; kinderen hebben de plicht hun ouders te verzorgen en bij te staan.

Wanneer de ouders hun plicht de kinderen groot te brengen, niet vervullen, hebben minderjarige kinderen en kinderen die niet in staat zijn zelfstandig voor hun eigen onderhoud te zorgen, het recht van hun ouders betaling van de kosten voor hun ouderhoud te eisen.

Wanneer de kinderen hun verzorgingsplicht niet vervullen, hebben ouders die arbeidsonbekwaam zijn of in behoeftige omstandigheden verkeren, het recht van hun kinderen betaling van de kosten voor hun verzorging te eisen.

Het verdrinken van pasgeborenen en andere handelingen die de gezondheid van kindjes ernstig schaden zijn verboden.

Art.22 Draagkrachtige grootouders van vaders- en moederskant hebben de plicht hun minderjarige kleinzonen en kleindochters van zoons- en dochterskant van wie de ouders overleden zijn, groot te brengen.

Draagkrachtige kleinzonen en kleindochters van zoons- en dochterskant hebben de plicht hun grootouders van vaders- en moederskant van wie de kinderen overleden zijn, te verzorgen.

Art.23 Draagkrachtige oudere broers en zusters hebben de plicht hun minderjarige jongere broers en zusters groot te brengen wanneer de ouders zijn overleden of niet in staat zijn voor hen te zorgen.

Art.25 Wanneer alleen de man of alleen de vrouw echtscheiding verlangt, kan door het betrokken bestuursorgaan worden bemiddeld, of kan rechtstreeks bij de volksrechtbank een vordering tot echtscheiding worden ingesteld.

Wanneer de volksrechtbank de echtscheidingszaak in behandeling neemt, moet zij trachten te bemiddelen. Als de gevoelsbanden feitelijk reeds verbroken zijn, en de bemiddeling geen resultaat heeft, moet zij de echtscheiding toestaan.

http://www.law.kuleuven.ac.be/chineesrecht/burgerlijk%20recht/familierecht/huwelijksrecht/1980-hw.htm, [Huwelijkswet van de Volksrepubliek China 1980]. 5 Mei 2008. (Zie eindnoten 27-28 en 32-37) Bijlage 13:

“The 1980 law encourages late marriages by requiring that a man be at least 22 years of age and a woman 20. in actual practice, townshops differ. In Beijing (Peking) a license will not be issued unless a male is at least 27 and a woman , 25.”

Bell, Cynthia J. "Family Law: Notes From China." Social Work 28.3 (1983): p. 239. Academic Search Premier. EBSCO. 7 Mei 2008. (Zie eindnoot 29)

32

Bijlage 14:

“Chinese colleges were basically shut down for 10 years during the Cultural Revolution, from 1966 to 1976. When they began to reopen, in 1977, many students were in their late 20s and 30s, and with families. As younger students entered the system in the following years, the ministry issued a regulation in 1980 outlawing marriage and childbirth among students. Some colleges even prohibited dating among students.”

Mooney, Paul. "China Withdraws Ban on Marriage and Childbearing by Students." Chronicle of Higher Education 51.23 (2005): p. 39. Academic Search Premier. EBSCO. 7 Mei 2008. (Zie eindnoot 30)

Bijlage 15:

“Op grond van Hw art.36 kunnen de volkscongressen van gebieden met nationaal zelfbestuur bepalingen van de huwelijkswet aanpassen aan de locale gebruiken (ga naar het webterras onder recht voor de desbetreffende Chinese teksten). Zo heeft het volkscongres van Ningxia, van de Hui-nationaliteit, de huwelijksleeftijd voor vrouwen verlaagd tot 18 en voor mannen tot 20 jaar. Bron: China aktuell, Juni 1981, blz.368. Het permanente comité van de volksgadering van Tibet verlaagde in 1981 eveneens de huwelijksleeftijd tot resp. 18 en 20 jaar, schafte formeel de polygamie en polyandrie af, maar stond toe dat bestaande polygame en polyandrische huwelijken behouden bleven wanneer de huwelijkspartners dat wensten.”

http://www.law.kuleuven.ac.be/chineesrecht/burgerlijk%20recht/familierecht/huwelijksrecht/1980hw.htm, [Huwelijkswet van de Volksrepubliek China 1980: Enkele Aantekeningen]. 5 Mei 2008. (Zie eindnoot 31)

Bijlage 16:

“China's liberal divorce laws have given women a chance to break free from unhappy marriages or marriages that were arranged by their families. But today, it is often the man who is taking advantage of such laws to leave the marriage, once he finds himself in a comfortable financial situation, for a young lover tucked away somewhere. ... The primary purpose of the liberal marriage laws was to establish a foundation for the equality between husband and wife in accordance with the increasing economic independence of Chinese women. However, the imposition of restrictions on the extramarital activity of a husband and monetary fines on a third party, who is usually also female, suggests that although females are gaining financial importance in the household, they are still not gaining the respect of their spouses.”

Wan, Elaine Y. "China's Divorce Problem." The Tech 10 Nov. 1998. 5 Juni 2008 <http://www-tech.mit.edu/V118/N57/wan.57c.html>. (Zie eindnoot 32)

33

Bijlage 17:

“The revision of the 1980 Marriage Law was necessary in order to carry out the policy of administering the country by law, and to consolidate a socialist conception of marriage. The basic requirement for administering a country according to law is to construct a structured, congruous, and comprehensive legal system.” (p. 399)

“The proposal for the systematic revisoon of the Marriage Law first appeared in Marital Issues in Contemporary China, a publication by the China Research Institute of Marriage Law in 1990. In 1994 and 1995, representatives of the NPC and Chinese People’s Political Consultative Conference (CPPCC) put forward a legislative proposal for the revision of the Marriage Law. In October 1995, the 16th Conference of the Standing Committee of the 8th National People’s Congress resolved to modify the 1980 Marriage Law.” (p.402)

Zhang, Xuejun. "Amendment of the Marriage Law in China." International Journal of Law, Policy and the Family 16.3 (2002): p. 399, 402. 9 Mei 2008 <http://lawfam.oxfordjournals.org/cgi/content/abstract/16/3/399>. (Zie eindnoten 39 en 40)

Bijlage 18:

Art.3 Gearrangeerde huwelijken, koophuwelijken of andere ingrepen in de huwelijksvrijheid zijn verboden. Het is verboden in verband met een huwelijk geld of goederen te eisen.

Bigamie is verboden. Het is gehuwden verboden met iemand anders samen te wonen. Geweld binnen de familie is verboden. Mishandeling of verlating van familieleden is verboden.

Art.4 Man en vrouw moeten elkaar trouw zijn en respecteren, eerbied hebben voor de ouderen in hun familie, en de kinderen liefdevol opvoeden, elkaar bijstaan, en huwelijks- en familiebetrekkingen onderhouden waarin gelijkheid, harmonie en beschaving bestaan.

Art.10 Het huwelijk is nietig als zich één van de volgende omstandigheden zich voordoet:

(1) bigamie;

(2) een verwantschapsbetrekking die het sluiten van een huwelijk verbiedt,

(3) voor het huwelijk lijden aan een ziekte, die naar mening van de medici het sluiten van een huwelijk niet toelaat, die na het huwelijk nog altijd niet genezen is;

(4) niet de wettelijk bepaalde leeftijd voor een huwelijk hebben.

Art.11 Wanneer onder dwang een huwelijk gesloten werd, kan de gedwongen partij aan het huwelijksregistratiebureau of aan de volksrechtbank de nietigverklaring van dat huwelijk aanvragen. De gedwongen partij die de nietigverklaring van het huwelijk

34

aanvraagt, moet de aanvraag binnen een jaar na de huwelijksregistratie indienen. Wanneer een partij wiens persoonlijke vrijheid wederrechtelijk werd beperkt, nietigverklaring van het huwelijk aanvraagt, moet zij de aanvraag indienen binnen een jaar na de herkrijging van haar persoonlijke vrijheid.

Art.17 De volgende goederen die man en vrouw staande huwelijk verwerven, behoren tot hun gezamenlijke vermogen:

(1) lonen en premies;

(2) productieopbrengsten en bedrijfswinsten;

(3) inkomsten uit intellectuele eigendomsrechten;

(4) goederen verkregen uit nalatenschappen of als gift, met uitzondering van de goederen bepaald in artikel 18 sub 3 van deze wet;

(5) andere goederen die tot het gezamenlijk vermogen moeten behoren.

Art.18 In de volgende omstandigheden behoren de goederen aan de man of de vrouw alleen toe:

(1) de goederen die de man of de vrouw voor het huwelijk bezat;

(2) de toelage die één van beide, man of vrouw, ontvangt voor de dokterskosten wegens lichamelijk letsel, of voor het levensonderhoud als gehandicapte, of voor dergelijke kosten;

(3) als in een legaat uit testament of in een schenkingsovereenkomst is bepaald dat de goederen aan één partij, de man of de vrouw, moeten toekomen;

(4) dagelijkse gebruiksvoorwerpen die bijzonderlijk door één partij worden gebruikt;

(5) andere goederen die aan één partij moeten toekomen.

Art.19 Man en vrouw kunnen afspreken dat de goederen die zij staande huwelijk verwerven, alsook de goederen die zij voor het huwelijk bezaten, tot elks persoonlijk eigendom, tot gezamenlijk eigendom, of tot deels persoonlijk en deels gezamenlijk eigendom zullen behoren. De afspraak moet schriftelijk worden vastgelegd. Als er niets is afgesproken of als onduidelijk is wat is afgesproken, worden de bepalingen van de artikel 17 en 18 van deze wet toegepast.

Het accoord dat man en vrouw hebben gesloten over de goederen die zij staande huwelijk verwerven alsook over de goederen die zij voor het huwelijk bezaten, is bindend voor beide partijen.

Als man en vrouw een accoord hebben gesloten dat de goederen die zij staande huwelijk verwerven tot elks persoonlijke eigendom zullen behoren, en derden op de

35

hoogte zijn van dat accoord, moeten de schulden die de man of de vrouw heeft gemaakt, worden verhaald op de eigendom van de man of de vrouw die de schulden heeft gemaakt.

Art.30 Kinderen moet de huwelijksrechten van hun vader en moeder eerbiedigen en mogen noch verhinderen dat hun vader of moeder hertrouwen noch zich met hun dagelijks leven na het huwelijk bemoeien. De plicht van de kinderen om voor de ouders te zorgen vervalt niet door veranderingen in hun huwelijksbetrekking.

Art.32 Wanneer alleen de man of alleen de vrouw echtscheiding verlangt, kan door het betrokken bestuursorgaan worden bemiddeld, of kan rechtstreeks bij de volksrechtbank een vordering tot echtscheiding worden ingesteld.

Wanneer de volksrechtbank de echtscheidingszaak in behandeling neemt, moet zij trachten te bemiddelen. Als de gevoelsbanden feitelijk reeds verbroken zijn, en de bemiddeling geen resultaat heeft, moet zij de echtscheiding toestaan.

De echtscheiding moet worden toegestaan als zich één van de volgende omstandigheden zich voordoet en bemiddeling geen resultaat heeft:

(1) bigamie, of als gehuwde samenwonen met iemand anders;

(2) geweldpleging binnen de familie, of mishandeling en verlating van familieleden;

(3) weigering slechte gewoonten als gokken en drugsgebruik op te geven ondanks herhaalde vermaningen;

(4) feitelijk scheiding van meer dan twee jaar wegens ontwrichting van de gevoelsbanden;

(5) andere omstandigheden die er toe hebben geleid dat de gevoelsbanden tussen man en vrouw zijn verbroken.

Als de ene partij vermist verklaard is(2), en de andere partij een rechtsvordering tot echtscheiding instelt, moet de echtscheiding worden toegestaan.

Art.38 Na de echtscheiding heeft de vader of de moeder die de kinderen niet grootbrengt, het recht de kinderen te bezoeken, en de ander moet daaraan meewerken.

Over de wijze en het tijdstip waarop het bezoeksrecht wordt uitgeoefend wordt door de betrokkenen een accoord gesloten; als geen accoord tot stand komt, zal de volksrechtbank uitspraak doen.

Als het bezoek van de vader of moeder schadelijk blijkt voor de lichamelijke of geestelijke gezondheid van de kinderen, beëindigt de volksrechtbank in overeenstemming met de wet het bezoekrecht; nadat dee oorzaak voor de beëindiging is verdwenen, moet het bezoekrecht worden hersteld.

36

Art.39 Bij echtscheiding wordt door de beide echtgenoten een accoord gesloten ter regeling van hun gemeenschappelijke goederen. Indien geen accoord tot stand komt, zal de volksrechtbank uitspraak doen op grond van de concrete situatie van de goederen, rekening houdend met de rechten en belangen van de kinderen en de vrouw.

Eventuele rechten die de man of de vrouw heeft in een familiaal contract voor uitbating van grond, moeten in overeenstemming met de wet worden beschermd.

Art.40 Als de man en de vrouw een schriftelijk accoord hebben gesloten dat de goederen die zij staande huwelijk verwerven tot ieders persoonlijke eigendom zullen behoren, dan heeft de partij die aanzienlijk meer dan waartoe zij verplicht was, heeft bijgedragen aan het grootbrengen van de kinderen, de verzorging van de bejaarden of als hulp bij het werk van de andere partij, bij echtscheiding het recht van de andere partij compensatie te eisen en de andere partij moet die compensatie geven.

Art.41 Bij de echtscheiding moeten de bestaande schulden die de man en de vrouw vanwege hun samenwoning hebben gemaakt, worden voldaan uit de gemeenschappelijke goederen. Indien de gemeenschappelijke goederen niet volstaan om de schulden af te betalen, of als de goederen elks persoonlijke eigendom zijn, moeten de beide partijen een accoord sluiten over de afbetaling van de schulden. Indien geen accoord tot stand komt, zal de volksrechtbank uitspraak doen.

Art.43 Als binnen de familie geweld wordt uitgeoefend of als familieleden worden mishandeld, hebben de slachtoffers het recht klacht in te dienen; het stadsbewonerscomité, het dorpsbewonerscomité of de werkeenheid moet een waarschuwing geven en bemiddelen.

Wanneer binnen de familie geweld plaatsvindt, hebben de slachtoffers het recht klacht in te dienen en moet het stadsbewonerscomité, het dorpsbewonerscomité of de werkeenheid een waarschuwing geven, en het orgaan van de openbare veiligheid(7) moet er een eind aan maken.

Als binnen de familie geweld wordt uitgeoefend of als familieleden worden mishandeld, en de slachtoffers klacht indienen, moet het orgaan van de openbare veiligheid een administratieve straf opleggen in overeenstemming met de wetten op de administratieve straffen ter handhaving van de openbare orde(8).

Art.46 Als zich één van de volgende omstandigheden zich voordoet, die tot echtscheiding leidt, heeft de partij die geen schuld treft het recht vergoeding van schade te eisen:

(1) bigamie;

(2) als gehuwde met iemand anders samenwonen;

(3) gewelduitoefening binnen de familie;

(4) mishandeling of verlating van familieleden

37

Art.47 Als ten tijde van de echtscheiding de ene partij goederen die van man en vrouw gemeenschappelijk zijn, verbergt, verplaatst, verkoopt of beschadigt, of valse schuldbewijzen fabriceert, en zo probeert zich meester te maken van de goederen van de andere partij, dan kan bij de verdeling van de gemeenschappelijke goederen van man en vrouw, de partij die gemeenschappelijke goederen heeft verborgen, verplaatst, verkocht of beschadigd, of valse schuldbewijzen heeft gefabriceerd, minder of niets toebedeeld worden. Als de andere partij na de echtscheiding bekend wordt met de voornoemde handelingen, kan zij een vordering instellen bij de volksrechtbank en een andere toedeling van de gemeenschappelijke goederen eisen.

De volksrechtbank kan voor handelingen als bepaald in het vorige lid die de burgerlijke rechtsvordering belemmeren, in overeenstemming met de bepalingen van de Burgerlijke Rechtsvorderingswet(13) een sanctie opleggen.

http://www.law.kuleuven.ac.be/chineesrecht/burgerlijk%20recht/familierecht/huwelijksrecht/2001-huw.htm, [Huwelijkswet van de Volksrepubliek China 2001]. 5 Mei 2008. (Zie eindnoten 41, 43-47, 51, 53-55 en 57-58)

Bijlage 19:

“Het verbod van bigamie (art.3 lid 2) verbiedt gehuwden met meer dan één persoon als man en vrouw samen te leven, maar is, gezien zijn wetshistorische achtergrond in het ‘feodale’ familierecht van de keizertijd, feitelijk gericht tot de ‘heren der schepping’. Een kennelijk groot aantal van deze heren heeft inmiddels dank zij de economische hervormingen voldoende rijkdom verworven om zich de oude feodale luxe te kunnen permitteren van meerdere bijvrouwen of bijzitten. Ook onder partijbonzen komt het euvel voor. Om onder het verbod van bigamie uit te komen ontkenden zij dat zij met deze vrouwen als man en vrouw samenleefden. Of ze noemden de vrouwen hun secretaressen of hulp in de huishouding.”

http://www.law.kuleuven.ac.be/chineesrecht/burgerlijk%20recht/familierecht/huwelijksrecht/hw.htm, [Huwelijksrecht: Inleiding]. 5 Mei 2008. (Zie eindnoot 42) Bijlage 20:

Pochagina, Olga. "New Version of the PRC Law on Marriage." Far Eastern Affairs 30.4 (2002): p.33. Academic Search Premier. EBSCO. 7 Mei 2008. (Zie eindnoot 48)

38

Bijlage 21:

“Research carried out by Du Peng, deputy director of the Population Research Institute at the People's University shows that most elderly women choose not to remarry. Some, like Xu Yunying, do not want to be tied down again, but in most cases the traditional concept of remaining loyal to the spouse prevails. Du Peng's survey demonstrates that 50 percent of the senior population in Beijing believes traditional attitudes to be the major obstacle to their remarriage. Other deterrents are the opposition of children, and the knotty problem of property.”

http://www.chinatoday.com.cn/English/e20038/8p10.htm, [Zhang, Xueying, Senior Remarriage: Perplexities and Pitfalls, Augustus 2003]. 5 Juni 2008. (Zie eindnoot 49) Bijlage 22:

Pochagina, Olga. "New Version of the PRC Law on Marriage." Far Eastern Affairs 30.4 (2002): p.34. Academic Search Premier. EBSCO. 7 Mei 2008. (Zie eindnoot 50) Bijlage 23:

Agarwal, Ritu. "Marriage Law in China Revised." China Report 38 (2002): p. 412. 9 Mei 2008 <http://chr.sagepub.com/cgi/reprint/38/3/407>. (Zie eindnoot 56)

39

Bijlage 24:

“Most families now comprise three to four members, and expectations of marriage have changed with improved living conditions. To many people, income, housework and procreation are no longer top priorities; more important is having a loving, loyal and understanding spouse.”

http://www.china.org.cn/english/Life/57071.htm, [Marriage and the Family in China, 1 Maart 2003]. 5 Juni 2008. (Zie eindnoot 59) Bijlage 25:

“Western influence may also play a role. "Chinese youths raised on Hollywood films and American television say, 'If young Americans can fall in and out of love so easily, why can't we,' " Ma says. ... The number of couples seeking divorce has nearly quadrupled in the two decades since China began jettisoning its state-planned economy and society. In 1997, while 9.1 million couples got married, 1.2 million got divorced, according to the Chinese civil affairs ministry. A dozen years before, 8.3 million couples married while only 450,000 formally split.”

http://divorcereform.org/mel/achina.html, [Platt, Kevin, Chinese Marriages and Culture, 23 Januari 1999]. 5 Juni 2008. (Zie eindnoot 60) Bijlage 26:

“The initial analysis of an on-going study by Wang and her colleagues on divorce shows that some 70 to 80 per cent of divorce cases were caused by ex-marital affairs. "Even without the new law and registration regulations, the divorce figure would climb, perhaps just not in such a burst," Wang said. Statistics from the Ministry of Civil Affairs say the divorce rate in China rose from 0.07 per cent in 1980 to 0.21 per cent last year.”

Wang, Jiaquan. "Divorce Rises with Changing Marriage and Love." China Daily 30 Nov. 2004. 7 June 2008 <www.chinadaily.com.cn/english/doc/2004-11/30/content_396006.htm>. (Zie eindnoot 61)