I. Biologia – nauka o życiu Zadanie 1 (0-2)

Do opisów dziedzin biologii dobierz nazwy tych dziedzin.

Opis nauki Dziedzina biologii

1. Zajmuje się budową tkanek. A B C D E

2. Zajmuje się dziedziczeniem cech i zmiennością organizmów.

A B C D E

3. Zajmuje się budową i funkcjonowaniem komórek.

A B C D E

4. Zajmuje się budową wewnętrzną organizmów. A B C D E

5. Zajmuje się klasyfikowaniem organizmów. A B C D E

A. cytologia B. histologia C. anatomia

D. genetyka E. systematyka

Zadanie 2 (0-1)

Zaznacz prawidłowe zakończenie zdania.

Wszystkie istoty żywe

A. mają ciało zbudowane z tkanek. B. mają ciało zbudowane z komórek, odżywiają się i oddychają. C. mają budowę komórkową, są samożywne i wykonują ruchy. D. mają ciało zbudowane z tkanek, odżywiają się, oddychają i wykonują ruchy.

Zadanie 3 (0-3)

Rozpoznaj i podpisz komórkę przedstawioną na ilustracji oraz podpisz zaznaczone organelle.

Komórka……………………………………………………..

Zadanie 4 (0-1)

Zaznacz nazwę organelli, której dotyczy opis.

To struktura z dwiema błonami, w której odbywa się oddychanie wewnątrzkomórkowe – uwalnianie z pokarmu energii potrzebnej komórkom. A. Chloroplast. B. Mitochondrium. C. Jądro komórkowe. D. Wodniczka.

A

B

Zadanie 5 (0-2)

Uzupełnij tabelę, wpisując znak „+”, jeśli organella występuje w danej komórce, lub znak „–”, gdy jej brak.

Zadanie 6 (0-1)

Zaznacz punkt dotyczący zadań systematyki.

A. Badanie budowy zewnętrznej i sposobów rozmnażania się organizmów. B. Szukanie pokrewieństwa między roślinami a zwierzętami. C. Nadawanie nazw oraz określanie środowisk życia organizmów jednokomórkowych. D. Opisywanie organizmów, nadawanie im nazw, podział organizmów na grupy oraz szukanie

pokrewieństwa między nimi.

Zadanie 7 (0-2)

Podane stwierdzenia dotyczą klasyfikacji organizmów. Oceń ich prawdziwość, zaznaczając literę P (zdanie prawdziwe) lub F (zdanie fałszywe).

Podstawową jednostką klasyfikacji jest gatunek. P F

Naturalny system klasyfikacji opiera się na podobieństwie budowy zewnętrznej organizmów.

P F

Wyróżniamy 4 królestwa organizmów: rośliny, zwierzęta, grzyby i bakterie.

P F

Królestwo jest mniejszą jednostką niż gatunek. P F

Zadanie 8 (0-1)

Ponumeruj poniższe zdania, tak aby powstała instrukcja przygotowania prostego preparatu mikroskopowego.

Umieść obiekt w kropli wody na szkiełku podstawowym.

Przykryj preparat szkiełkiem nakrywkowym.

Wypreparuj igłą preparacyjną i pęsetą obiekt, który chcesz obejrzeć pod mikroskopem.

Zakraplaczem nanieś kroplę wody na środek szkiełka podstawowego.

Komórka bakteryjna

Komórka zwierzęca

1.Wodniczka 2.Mitochondrium 3.Jądro komórkowe 4.Ściana komórkowa 5.Błona komórkowa 6.Rybosomy

… … … … … …

… … … … … …

Zadanie 9 (0-1)

Na rysunkach przedstawiono przebieg doświadczenia, za pomocą którego sprawdzano, czy drożdże podczas fermentacji alkoholowej wydzielają dwutlenek węgla. Podaj numer zestawu, który był próbą badawczą.

zestaw 1 zestaw 2

Próbą badawczą był zestaw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Zadanie 10 (0-2) Wykres przedstawia zależność między tempem przebiegu fotosyntezy a temperaturą. Na

podstawie wykresu odpowiedz na pytania

a. Wypisz zakres temperatur, w których fotosynteza zachodzi najintensywniej. .................................................................................................................................. b. Jak zmienia się intensywność fotosyntezy wraz ze wzrostem temperatury? ....................................................................................................................................

II. Jedność i różnorodność organizmów Zadanie 11 (0-2)

Porównaj proces fotosyntezy i oddychania tlenowego u roślin. W tym celu uzupełnij tabelę.

Proces Potrzebne

składniki

Powstające

produkty

Miejsce zachodzenia w

komórce

Fotosynteza

dwutlenek węgla,

woda, światło

Oddychanie tlenowe

mitochondrium

Zadanie 12 (0-1)

Zaznacz zestaw zawierający tylko nazwy zwierząt roślinożernych. A. Żyrafa, krowa, koń, jeleń, antylopa. B. Żyrafa, sowa, koń, krowa, żaba, sarna. C. Stonka, sowa, orzeł, jaszczurka, krokodyl, mucha. D. Stułbia, komar, żaba, bocian, sowa, stonka.

Zadanie 13 (0-2)

Do podanych opisów dobierz nazwę procesu.

Opis procesu Nazwa procesu

1. Powstawanie nowego osobnika przez rozwój uwypuklenia na organizmie rodzicielskim. A B C D E

2. Uwalnianie energii z pokarmu, z udziałem tlenu. A B C D E

3. Uwalnianie energii z pokarmu bez udziału tlenu. A B C D E

4. Wymiana tlenu i dwutlenku węgla między organizmem a otoczeniem. A B C D E

5. Rozkład pokarmu na substancje proste za pomocą enzymów. A B C D E

A. fermentacja B. oddychanie tlenowe C. wymiana gazowa

D. trawienie E. pączkowanie

Zadanie 14 (0-2)

Oceń prawdziwość zamieszczonych niżej zdań dotyczących oddychania tlenowego i fotosyntezy, wpisując w kwadraty literę „P”, gdy zdanie jest prawdziwe, lub literę „F”, gdy jest ono fałszywe. • Produktami fotosyntezy są dwutlenek węgla i woda. • Substratami oddychania tlenowego są glukoza i tlen. • Proces oddychania tlenowego przebiega w chloroplastach. • W procesie oddychania tlenowego uwalniania jest energia. • Aby oddychanie tlenowe mogło zachodzić, konieczne jest dostarczenie energii. • Substratami fotosyntezy są dwutlenek węgla i woda.

Zadanie 15 (0-1)

Wpisz znak „+” w odpowiednie rubryki tabeli zależnie od tego, czy dana cecha dotyczy rozmnażania płciowego, czy bezpłciowego. Wpisz znak „ – „ jeśli nie dotyczy.

Charakterystyczna cecha Rozmnażanie

bezpłciowe

Rozmnażanie

płciowe

Osobniki potomne są identyczne z

rodzicielskimi

Osobniki potomne różnią się od

rodzicielskich

Zadanie 16 (0-1) Organizmy samożywne nazywamy

a.   heterotrofami b.   saprofitami c.   autotrofiami d.   pasożytami

Zadanie 17 (0-1) Podkreśl definicję fotosyntezy.

a.   proces wytwarzania energii b.   proces powstawania glukozy z udziałem światła c.   proces rozkładu cukrów pod wpływem światła d.   proces odżywiania się zwierząt

Zadanie 18 (0-1) Do organizmów samożywnych należą:

a.   rośliny zielone b.   organizmy same zdobywające pokarm c.   grzyby d.   bakterie przeprowadzające chemosyntezę e.   zwierzęta

Zadanie 19 (0-1) Zaznacz zestaw zawierający nazwy tylko zwierząt drapieżnych.

a.   mszyca, biedronka , stonka, tasiemiec, komar b.   kanianka, kleszcz, osa, mucha, motyl c.   kleszcz, wesz, pchła, pijawka, glista d.   owsik, mrówka, huba, łuskiewnik, ważka

Zadanie 20 (0-1) Skreśl niepotrzebne określenia aby powstał prawdziwy opis procesu trawienia. Prawie u wszystkich zwierząt zachodzi trawienie zewnętrzne / wewnętrzne ponieważ zwierzęta mają wewnętrzny / zewnętrzny układ pokarmowy, który produkuje enzymy trawienne rozkładające pokarm na proste składniki. Tylko nieliczne zwierzęta np. pająk trawią pokarm zewnętrznie / wewnętrznie.

III. Bakterie i wirusy. Organizmy beztkankowe. Zadanie 21 (0-1)

Zaznacz prawidłowe zakończenie zdania.

Do chorób wirusowych zalicza się A. grypę, malarię, AIDS. B. anginę, różyczkę, odrę. C. żółtaczkę, ospę wietrzną, grypę. D. czerwonkę, anginę, grypę.

Zadanie 22 (0-1)

Jak klasyfikujemy wirusy? Wybierz właściwą odpowiedź oraz jej uzasadnienie.

A. Wirusy należą do organizmów ponieważ

1. nie wykazują one cech właściwych organizmom, takich jak oddychanie, odżywianie i rozmnażanie.

B. Wirusów nie zalicza się do organizmów

2. wykazują cechy właściwe organizmom, takie jak oddychanie, odżywianie i rozmnażanie.

Zadanie 23 (0-1) Wpisz na rysunku przedstawiającym budowę komórki bakteryjnej litery oznaczające jej elementy

A) Ściana komórkowa

B) Cytoplazma

C) Substancja jądrowa

D) Rzęska

C) Rybosom D) Substancja jądrowa Zadanie 24 (0-2)

Oceń prawdziwość zamieszczonych niżej zdań dotyczących porostów, wpisując w kwadraty literę „P”, gdy zdanie jest prawdziwe, lub literę „F”, gdy jest ono fałszywe.

• Porosty są organizmami pionierskimi.

• Liczne gatunki porostów są wrażliwe na zanieczyszczenia powietrza tlenkami siarki.

• Porosty zbudowane są z komórek glonów i strzępek grzybów.

• Szczególnie dużą różnorodność porostów obserwuje się w dużych aglomeracjach miejskich

Dostarcza produkty Dostarcza i sole

Zadanie 25 (0-1)

Wpisz odpowiadające literom A i B nazwy elementów budowy porostu.

Ciało porostów zbudowane jest z organizmów A i B. Tworzą one symbiotyczny układ, w którym A otrzymuje od B cukier wyprodukowany w procesie fotosyntezy. A chroni B przed wyschnięciem. A dostarcza B wodę i sole mineralne.

A) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . , B) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Zadanie 26 (0-2) Składnikami porostu są glon i grzyb. Żyjąc w symbiozie, dostarczają sobie wzajemnie składników niezbędnych do życia. Podaj nazwę składnika porostu oznaczonego literą A. Napisz, jaką korzyść osiąga dzięki niemu drugi składnik porostu A-…………………………………………………….. Korzyść drugiego składnika: …………………………………………………………… …………………………………………………………..

Tekst do zadań 27 i 28

Powszechnie znany jest pogląd doświadczonych grzybiarzy, że określone gatunki grzybów rosną pod określonymi gatunkami drzew. I tak borowiki (prawdziwki) i pieprzniki jadalne (kurki) można spotkać pod sosnami i świerkami, maślaki rosną pod modrzewiami, trufle pod dębami, koźlarze babki można znaleźć pod brzozami, koźlarze czerwone pod osikami. Strzępki grzyba ułatwiają drzewu pobieranie wody i soli mineralnych, a grzyb rozwija się dzięki produktom fotosyntezy drzewa. Są to przykłady mikoryzy, czyli symbiozy grzybów z roślinami.

Zadanie 27 (0-1) Uzupełnij tabelę przedstawiającą przykłady mikoryzy.

Grzyb Drzewo

modrzew

koźlarz czerwony

sosna Zadanie 28 (0-1)

Wpisz znak „+” w odpowiednie rubryki tabeli zależnie od tego, czy dana funkcja dotyczy grzyba, czy drzewa w opisanej w tekście zależności.

Zadanie 29 (0-2) Ilustracja przedstawia jeden ze sposobów rozmnażania bezpłciowego grzybów. Podaj jego nazwę oraz przykład grzyba, który rozmnaża się w ten sposób Nazwa sposobu rozmnażania…………………………………….. Przykład grzyba………...................................................... Zadanie 30 (0-3) Podaj nazwę przedstawionego niżej organizmu oraz nazwę i rolę elementu oznaczonego literą Y Nazwa organizmu ……………………………………… Element Y-………………………………………………. Rola elementu Y-……………………………………….. …………………………………………………………….

IV. Świat roślin. Zadanie 31 (0-2) Wpisz nazwę strefy korzenia zaznaczonej na ilustracji literą A i podaj jej rolę (0-2) A-................................................................. Rola............................................................

....................................................................

Zadanie 32 (0-2) Wpisz nazwę systemu korzeniowego przedstawionego na ilustracji i opisz czym się on charakteryzuje

Nazwa.............................................

............................................................. Opis................................................. .............................................................

Zadanie 33 (0-3) Uzupełnij tabelę dotyczącą tkanek roślinnych

Nazwa tkanki Cechy charakterystyczne Rola tkanki

miękisz

asymilacyjny

Żywe komórki zawierające dużo chloroplastów

korek

Chroni roślinę przed urazami

Żywe komórki, ułożone jedne nad drugimi, ich ściany poprzeczne zawierają liczne otworki

Transport substancji odżywczych

Zadanie 34 (0-1) Podkreśl nazwę tkanki, której dotyczy poniższy opis. Jest to tkanka o cienkich ścianach komórkowych, utworzona z komórek zdolnych do regularnych podziałów. A. Tkanka twórcza. B. Tkanka miękiszowa. C. Tkanka przewodząca. D. Tkanka okrywająca. Zadanie 35 (0-1) Do podanych rodzajów tkanek roślinnych dobierz nazwy wytwarzanych przez nie struktur. 1. skórka okrywająca nadziemne części roślin ….. A. włośniki 2. skórka okrywająca podziemne części roślin ….. B. rurki sitowe 3. korek ….. C. aparaty szparkowe

D. przetchlinki Zadanie 36 (0-1) Zaznacz podpunkt, w którym znajdują się wyłącznie nazwy tkanek roślinnych zawierających żywe komórki. A. Łyko, miękisz asymilacyjny, skórka. B. Miękisz zasadniczy, łyko, korek. C. Twardzica, łyko, miękisz zasadniczy. D. Korek, drewno, miękisz asymilacyjny. Zadanie 37 (0-3) Do opisów modyfikacji liści dopisz przykłady roślin, u których one występują. Umożliwiają roślinom przyczepianie się do podpór i owijanie się wokół nich. ............................. Chronią roślinę przed atakiem roślinożerców, ograniczają parowanie wody z rośliny. ............................

Występują u roślin owadożernych. ............................ Zadanie 38 (0-1) Zaznacz prawidłowe zakończenie zdania. Funkcją korzenia nie jest A. pobieranie wody z gleby. B. umocowanie rośliny w podłożu. C. magazynowanie substancji odżywczych. D. transpiracja. Zadanie 39 (0-2) Podaj nazwę grupy roślin, do której należy przedstawiona na ilustracji roślina, a następnie zaznacz te jej części, które należą do pokolenia sporofitu.

Zadanie 40 (0-1) Salwinia pływająca to gatunek zaliczany do: A. mszaków B. paprotników C. widłaków D. skrzypów Zadanie 41 (0-1) Kwiat roślin okrytonasiennych składa się z

A. działek kielicha B. okwiatu, pręcików, słupka C. kwiatu, płatków korony, działek kielicha D. zarodni V. Bezkręgowce Zadanie 43 (0-1) Połącz rodzaj tkanki z odpowiednim opisem. A. tkanka kostna a) Komórki tej tkanki zawsze ściśle do siebie przylegają. B. tkanka nabłonkowa b) Substancja międzykomórkowa tej tkanki nasycona jest C. tkanka nerwowa związkami mineralnymi, które nadają jej twardość. D. krew c) Komórki tej tkanki mają dwa rodzaje wypustek – liczne dendryty i pojedynczy akson.

d) Jest to tkanka płynna, jej substancją międzykomórkową jest osocze.

e) Jej komórki gromadzą substancje odżywcze w postaci tłuszczu Zadanie 44 (0-2) Do podanych nazw narządów dobierz odpowiedni rodzaj tkanki mięśniowej.

A. żołądek ….. B. biceps – mięsień dwugłowy ramienia ….. C. jelita ….. D. serce ….. 1. tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana serca 2. tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana szkieletowa 3. tkanka mięśniowa gładka

Zadanie 45 (0-1) Zaznacz prawidłowe zakończenie zdania. Obronę przed drobnoustrojami i infekcjami zapewniają nam A. leukocyty. B. płytki krwi. C. erytrocyty. D. neurony. Zadanie 46 (0-1) Zaznacz prawidłowe zakończenie zdania. Zjedzenie mięsa, które nie było badane przez weterynarza, może spowodować, że zarazimy się A. glistą ludzką lub owsikiem. B. tasiemcem uzbrojonym lub owsikiem. C. tasiemcem uzbrojonym i tasiemcem nieuzbrojonym. D. glistą ludzką, włośniem krętym lub tasiemcem uzbrojonym. Zadanie 47 (0-1) Rozpoznaj i zaznacz prawidłowe zakończenie zdania

Podstawowe rodzaje tkanek zwierzęcych to A. miękiszowa, okrywająca i wzmacniająca B. nabłonkowa, krew, kostna C. nabłonkowa, krew, twórcza D. okrywająca, kostna, krew Zadanie 48 (0-1) Zaznacz prawidłowe zakończenie zdania. Świnia jest żywicielem pośrednim tasiemca uzbrojonego, ponieważ A. w jej organizmie występuje postać larwalna pasożyta. B. w jej organizmie pasożyt rozmnaża się płciowo. C. organizm świni stwarza dogodne warunki do dojrzewania postaci dorosłych. D. świnia zjada larwy pasożyta. Zadanie 49 (0-1) Dopisz do nazw narządów wymiany gazowej nazwy zwierząt, które je posiadają.

rak rzeczny, mucha plujka, krzyżak ogrodowy a) tchawki – ...................................... b) płuca książkowe– ............................. c) skrzela – ....................................... Zadanie 50 (0-1) Obok poniższych opisów dopisz nazwy zwierząt, których one dotyczą.

tasiemiec, pszczoła, rozwielitka, pijawka Ma trzy pary odnóży krocznych. ……………………………………………………………………………... Jest składnikiem słodkowodnego planktonu. …………………………………………………………………. Wydziela substancję, która przeciwdziała krzepnięciu krwi. …………………………………………………. Jest groźnym pasożytem wewnętrznym ssaków. ………………………………………………………………