İlahiyat Öğrencilerinde dindarlık ve Ölüm kaygıları Üzerine boylamsal bir Çalışma

8/18/2019 İlahiyat Öğrencilerinde Dindarlık Ve Ölüm Kaygıları Üzerine Boylamsal Bir Çalışma

1/16

A k a d e m i k A r a ! t õ r m a l a r D e r g i s i 2 0 0 2 – S a y õ " 4, S a y f a l a r "6" –"74

"6"

!lahiyat Fakültesi Ö"rencilerininDindarlõk ve Ölüm Kaygõlarõ Üzerine

Murat Yıldız

*

G!R !" Akademik süreç bireye sadece bir meslek sahibi olmasõnõ veya buna ba!lõ

olarak ekonomik açõdan avantajlar elde etmesini sa!lamaz. Aynõ zamanda, busüreç bireye ara"tõrma, dü"ünme, analiz etme, ele"tirme ve tartõ"ma gibi zihinsel

becerileri kazandõrarak kendi toplumunun ve ba"ka toplumlar õn de!erlerini, i-nançlar õnõ ve davranõ" modellerini ö!retmede katk õda bulunabilir. Bu, bireyekendisinin sosyal bir varlõk oldu!unu, kendisi gibi dü"ünen ve davrananlar õnyanõ sõra daha farklõ tutumlar sergileyen insanlar õn da var oldu!u bilincini ka-zanmasõna yol açabilmektedir. Üniversite ortamõ, farklõ kültür, inanç ve sosyo-

ekonomik düzeylerden gelen bireylerden olu"makta ve üniversite ö!rencileri,derslikte, bahçede, kafeteryada, spor alanõnda, koridorda ve okul çevresinde

birbirleriyle etkile"im içinde bulunabilmektedirler.Bununla birlikte, ö!renim görülen akademik kurumun normlar õ, e!itim prog-

ramlar õ, ö!retim elemanlar õnõn tutumlar õ ve kurumun bulundu!u yerin sosyo-kültürel özellikleri gibi birçok faktörün, bireyin tutum ve davranõ"lar õnõn de!i"-mesinde, "ekillenmesinde etkili oldu!u söylenebilir #.

Hayatõn anlam kazanmasõnda önemli katk õsõ oldu!u kabul edilen Din ve Ö-lüm2, tarih boyunca bireyin, hiçbir zaman ilgisiz kalamadõ!õ varolu" fenomen-lerdir. Dinler tarihi, antropoloji, sosyoloji, tarih gibi bilim dallar õnõn sundu!u

bulgular, zaman, mekan ve kültür gibi faktörlerin etkisinde kalan insanõn, bu ol-gular õ farklõ biçimlerde kavramla"tõrdõ!õnõ ve farklõ tutumlar belirledi!ini ortayakoymaktadõr.3

Dolayõsõyla bu noktada, belirli bir zaman diliminde ve mekanda akademik süreçten geçen ! lahiyat Fakültesi ö " rencilerinin, dindarl õk ve ölüm kayg õ sõ de- " i #kenleri açõ sõndan ne gibi de " i #iklikler gösterdi " i sorulup ara"tõr õlabilir.

Bunu gerçekle"tirebilmek için bu çalõ"mada, boylamsal ara #t õrma metodu tercih edilmi"tir. Dinin ve ölümün psikoloji bilimi açõsõndan incelenmesini a-maçlayan çalõ"malara bak õldõ!õnda, bu metodun çok az kullanõlmõ" oldu!u gö-rülmektedir. Bu durumun sebebi olarak, sözü edilen metodun uygulanmasõ sü-recinde, hem örneklem grubuyla hem de zamanla ilgili kar "õla"õlan çe"itli zor-luklardan kaynaklandõ!õ söylenebilir. Böyle sõnõrlõ bir literatürden, konuyla do!-rudan ilgili olmasalar bile, a"a!õda özetlenen çalõ"malara yer verilmesinin yarar-lõ olaca!õ dü"ünülmektedir.

Levin ve Taylor (#998) taraf õndan gerçekle"tirilen boylamsal bir çalõ"mada,dindarlõk ile sa!lõklõ ve mutlu olma arasõndaki ili"ki ara"tõr õlmõ"tõr. Sözü edilenara"tõrmada, National Survey of Black Americans (NSBA) projesi çerçevesin-de, on sekiz ya"õndan büyük yeti"kinlerden olu"an örneklem gruplar õna #979-80, #987-88, #988-89 ve #992 tarihlerinde olmak üzere dört uygulamadan eldeedilen veriler kullanõlmõ"tõr. Levin ve Taylor, ilk üç uygulamayõ, Uygulama-#;son uygulamayõ da Uygulama-2 olarak adlandõrmõ"tõr. Söz konusu ara"tõrmanõn


2/16

#lahiyat Fakültesi Ö$rencilerinin Dindarlõk ve Ölüm Kaygõlar õ Üzerine Bir Çalõ!ma

"62

bulgular õna göre, dindarlõk ile sa!lõklõ ve mutlu olma arasõnda anlamlõ bir ili"kivardõr fakat, bu iki de!i"ken açõsõndan Uygulama-# ile Uygulama-2 kar "õla"tõ-r õldõ!õnda ise çok az bir de!i"imin saptanmõ" oldu!u görülmektedir. Kirkpatrick(#997), ba!lanma tarzlar õyla (attachment style) dinî inanç ve davranõ"lar arasõn-daki ili"kiyi inceleyen boylamsal bir ara"tõrmada, ilki #987’de (ya" ort. 39.#),ikincisi 4 yõl 3 ay sonra olmak üzere iki uygulama gerçekle"tirmi"tir. Kaçõnmalõ,Kaygõlõ ve Güvenli ba!lanma tarzlar õ "eklinde üç gruba ayr õlmõ" yeti"kinlerin ilkuygulamayla son uygulama arasõnda geçen sürede, dinî inanç ve davranõ"lar õn-daki (Kilise ve mezhep de!i"tirme, dinî tecrübe ya"ama, tekrar dirilmeye inan-ma, Tanr õyla yeni bir ili"kide bulunma, Tanr õya olan inancõn zayõflamasõ gibi..)de!i"ikliklerin saptanmasõ amaçlanmõ"tõr. Bulgular, bu süre sonunda en belirginde!i"ikli!in Kaygõlõ ba!lõlõk grubunda gerçekle"mi" oldu!u yönündedir.4

Ço!u üniversite #. sõnõfta olan, toplam 2#5 ö!renci (% 33’ü erkek, % 67’sik õz, ya" ort. #9.5) üzerinde yürütülmü" olan bir ba"ka ara"tõrmada Pargament ve

di!. (#994), Körfez Sava"õ’nõn ortaya çõkardõ!õ olumsuz durumlarla ba" etmede,dinî ba"a çõkma yöntemlerinin kullanõlma sõklõ!õnõ tespit etmeye çalõ"mõ"lardõr.$lk uygulama, sava"an taraflar arasõnda tehdit ve gerilimin en üst seviyede oldu-!u dönemde 20 %ubat #99# tarihinde, ikinci ve son uygulama ise, gerilimin a-zaldõ!õ dönemde ## Mart #99# tarihinde gerçekle"tirilmi"tir. Bulgular, KörfezSava"õ gibi stres verici durumlarla dinî ba"a çõkma yöntemleri kullanma arasõn-da anlamlõ bir ili"kinin oldu!unu ve deneklerin, 2. uygulamaya oranla #. uygu-lama döneminde dinî ba"a çõkma yöntemlerine daha fazla ba"vurduklar õnõ orta-ya koymu"tur.

Helve (#993) taraf õndan gerçekle"tirilen di!er bir boylamsal çalõ"mada, bi-li"sel, duygusal, davranõ"sal, sosyal ve kültürel boyutlardan olu"an Dünya Görü-

"ü Modeli temel alõnarak, gençlerin olu"turduklar õ dünya görü"lerinde etkili fak-törlerin saptanmasõ amaçlanmõ"tõr. $lk uygulama #976 yõlõnda 8 ve ## ya"lar õndaolan iki grupla ba"lanmõ", 2. uygulama #982-83 yõllar õnda #4-#7 ya"lar õndaykenve 3. uygulama da #984-85 yõllar õnda #7-20 ya"lar õndayken uygulanarak ara"-tõrma sonuçlandõr õlmõ"tõr. Helve, dinsel, metafiziksel ve bilimsel olmak üzere üçtemel dünya görü"ü ileri sürmekle çalõ"masõnõn teorik çerçevesini çizmekte vedinsel dünya görü"ünün en büyük açõklama gücüne sahip oldu!unu ileri sürmek-tedir. Ayr õca, de!erlerin "ekillenmesinde en etkili faktörün anne-babanõn oldu-!u, fakat bununla birlikte, okullardaki dinî e!itimin ve deneklerin içinde büyü-dü!ü sosyo-kültürel yapõnõn rol oynadõ!õ, gençlerin dindarlõ!õ ya"la birlikte a-

zalma e!iliminde oldu!u ve k õzlar õn erkeklerden daha dindar olduklar õ belirtil-mi"tir. Helve, tutarsõz inanç ve fikirlere sahip olan insanlar õn net, açõk bir dünyagörü"ünden mahrum olduklar õ yönünde bir genellemede de bulunmaktadõr (Sözeden, Dudley, #995).

$lki #968’de (orta ve lise ö!rencileri), ikincisi #978’de ve sonuncusu#988’de olmak üzere üç uygulamadan olu"an boylamsal çalõ"mada Greer(#990), her on yõllõk dönemler sonunda dinî inanç, davranõ" ve ahlâkî yargõlaraçõsõndan ne tür de!i"ikliklerin oldu!unu saptamaya çalõ"mõ"tõr. Sonuçta, örne-!in, $ncili okuma sõklõ!õ, dua etme sõklõ!õ gibi konularda anlamlõ de!i"ikliklertespit edilmezken, Tanr õya inanma, $sa’ya inanma, yalan söyleme, okuldaki dinîe!itim konusunda ise anlamlõ de!i"ikliklerin oldu!u belirlenmi"tir.


3/16

Murat Yõldõz Yõl: 4, Sayõ: "4 A$ustos-Ekim 2002

"63

Boylamsal ara"tõrmalar õn yanõ sõra, konuyla ilgili do!rudan veya dolaylõ ke-sitsel çalõ"malar da yapõlmõ"tõr. Bu metodla yapõlan çalõ"malara örnek olarak Fõ-rat (#977) taraf õndan yapõlan ara"tõrma verilebilir. Fõrat, ö!rencilerin, kararsõz-lõk, irrasyonel inanç ve taklitçilikten kurtulup belirli bir karara ula"masõnda üni-versite ö!reniminin etkili bir faktör oldu!unu (s.89) ve bunun k õz ö!rencilerdedaha belirgin "ekilde ortaya çõktõ!õnõ belirtmi"tir (s.76). Di!er bir kesitsel çalõ"-mada da Brown ve Löw (#95#), #.,2.,3. ve 4. sõnõf ö!rencilerinden olu"anörneklem grubuna (s=662), “$nanç Ölçe!i” uygulamõ"tõr. Elde edilen sonuçlar,en dü"ük ortalama puanõn 4. sõnõf, en yüksek ort. puanõn ise #. sõnõf ö!rencileri-ne ait oldu!unu ve bu dü"ü"ün #. sõnõftan 4. sõnõf yönüne düzenli bir "ekilde ol-du!unu ortaya koymu"tur. Yine Gates (#953) taraf õndan gerçekle"tirilen kesitsel

bir ara"tõrmada, #.,2.,3. ve 4. sõnõflarda ö!renim gören #402 üniversite ö!renci-sinden olu"an bir örneklem grubu için “Allport’un Dinî $nanç Envanteri”ni kul-lanmõ" ve sonuçta en yüksek ortalama puanõ #. sõnõf, en dü"ük ort. puanõ ise 4.

sõnõf ö!rencilerinin aldõ!õnõ saptamõ"tõr 5

.%ahin taraf õndan yürütülen bir çalõ"mada, $lahiyat Fakültesi hazõrlõk sõnõf õ ö!rencileri dinî duygu yönünden dördüncü sõnõf ö!rencilerden daha yüksek dü-zeye sahip olduklar õ saptanmõ", buna kar "õn dinî bilgi boyutunda ise, sõnõflar i-lerledikçe dinî bilginin arttõ!õ tespit edilmi"tir 6.

Yõldõz’õn gerçekle"tirdi!i kesitsel çalõ"manõn bir bölümünde, Dokuz EylülÜniversitesi’ne ba!lõ Tõ p, $ktisat, Mühendislik, E!itim, Hukuk, Güzel Sanatlarve $lahiyat Fakültelerinde ö!renim gören #. ve 4. sõnõf ö!rencilerinin dindarlõkve ölüm kaygõsõ düzeyleri saptanmõ" ve de!erlendirilmi"tir. Genel sonuç, tümfakültelerin #. sõnõf õnda ö!renim gören ö!rencilerin (s=202) dindarlõk ortalama

puanlar õnõn, dördüncü sõnõf ö!rencilerinkinden (s=202) daha dü"ük oldu!u, fa-kat bu fark õn anlamlõ olmadõ!õ yönündedir (t= -#.35, p>.05)7.

Söz konusu çalõ"mada var õlan di!er bir bulgu ise, ölüm kaygõsõyla ilgilidir.Sözü edilen yedi fakültenin #. sõnõf ö!rencileriyle, 4. sõnõf ö!rencileri arasõndaölüm kaygõsõ ortalama puanlar õ açõsõndan anlamlõ bir fark õn olmadõ!õ tespit e-dilmi"tir. Bunun yanõ sõra, her fakülte için ayr õ i"lem yapõldõ!õnda, sadece $lahi-yat Fakültesi örnekleminde farklõla"manõn anlamlõ oldu!u saptanmõ"tõr. $lahiyatFakültesi #. sõnõf ö!rencilerinin ölüm kaygõsõ düzeylerinin (x=9.##), 4. sõnõf ö!-rencilerinkinden (x=7.25) daha yüksek oldu!u görülmü"tür (t=2.9#, p


4/16


"64

Yanlõ" tarzõnda düzenlenmi"tir. Ölçekten en az 0, en fazla 69 puan alõnabilmek-tedir.

Ölçe!in güvenirlik ve geçerlik çalõ"malar õ Yõldõz (#998) taraf õndan gerçek-le"tirilmi"tir. Ölçe!in güvenilirli!i iki teknik kullanõlarak saptanmõ"tõr. Bunlar-dan birincisi, yar õya bölme (split-half) tekni!iyle yapõlan güvenirlik hesaplama-lar õ sonucunda korelasyon katsayõsõ (Pearson momentler çarpõmõ katsayõsõ)r=.86 olup, p


5/16


"65

Her iki uygulama sonucunda toplanmõ" formlardan elde edilen veriler, SPSSfor WINDOWS 9.0 istatistik paket programõnõn ilgili modülleri kullanõlarak a-naliz edilmi"tir.

BULGULARBulgular, ara"tõrmanõn amacõ çerçevesinde, yani dört yõllõk ö!renim sürecin-

de ö!rencilerin dindarlõk ve ölüm kaygõsõ de!i"kenleri açõsõndan bir de!i"iminolup olmadõ!õnõ test etmek amacõyla analiz edilmi"tir. Bunun yanõ sõra, hemdindarlõ!õn boyutlar õyla hem de ö!rencilerin ölüm kaygõlar õnõn sebepleriyle ilgi-li açõklayõcõ yorumlarda bulunabilmek için daha detaylõ analizler yapõlmõ"tõr.Çünkü, ö!rencilerin ortalama dindarlõk puanlar õnda saptanan dü"ü"ün daha çokhangi boyutta gerçekle"ti!ini ve ortaya çõkan yüksek ölüm kaygõsõnõn sebepleri-nin neler olabilece!i konusunda fikir verebilmesi için bir açõklama getirilmesigerekmekteydi. Bu detaylõ analizler, bazõ sosyo-demografik de!i"kenlerle olan

ili"kilerin ara"tõr õlmasõnõ, dinî hayatõn boyutlar õ açõsõndan incelenmesini#2

ve heriki ölçme aracõnda bulunan ve a"a!õda sözü edilen dört ifadeyle ili"kilerinin a-naliz edilmesini içermektedir.#3

Tablo $. Sõnõf, Dindarlõk, Ölüm Kaygõsõ ve Cinsiyet De!i"kenlerinin Di!erDe!i"kenlerle Olan Korelasyon Katsayõlar õ ve Anlamlõlõk Düzeyleri

Dindarl õkÖlüm

kayg õ sõ ! nanç Duygu Davranõ # Bilgi

5 noluifade♦

9 noluifade♦

23 noluifade♦

26nolu

ifade♦ ♦♦♦♦♦♦♦♦

SINIF-.#9*** -.06 -.04 -.20** -.#2 .03 -.#3**** -.07 -.#8*** -.20*

* p


6/16


"66

Pearson momentler çarpõmõ formülü kullanõlarak yapõlan analizler sonucun-da, ö!rencilerin bulunduklar õ sõnõf de#i%keninin, dindarl õkla (r= -.#9, p


7/16


"67

Tablo 3. Ö!rencilerin #. Sõnõfta ve 4. Sõnõftayken Sözü Edilen De!i"kenlere$li"kin Aldõklar õ Ortalama Puanlar õnõn ve Standart Sapma De!erlerinin CinsiyetDe!i"keni Açõsõndan Da!õlõmõ ve T-Testi Sonuçlar õ

$. SINIF 4. SINIFDE&!"KENLER KIZ ERKEK KIZ ERKEK

Ort. ss. Ort. ss. t-de " eri Ort. ss. Ort. ss. t-de " eriDindarlõk 6#.2# 3.9 59.72 5.8 #.32 57.09 7.32 58.25 6.98 -.75Ölüm kaygõsõ #0.06 2.7 8.58 2.5 2.63** #0.#2 2.48 7.93 2.7# 3.82*$nanç boyutu 8.00 .00 7.96 .25 .73 7.93 .34 7.96 .26 -.42Duygu boyutu #6.54 2.6 #5.88 3.2 #.00 #4.5# 3.2 #4.94 3.# -.63Davranõ" boyutu 27.48 2.5 26.59 3.5 #.28 25.60 5.2 26.03 4.7 -.40Bilgi Boyutu 9.2# .78 9.#6 .85 .28 9.09 .80 9.30 .70 -#.335 Nolu ifade♦ .87 .33 .66 .47 2.33*** .72 .45 .54 .50 #.75****9 Nolu ifade .84 .36 .87 .33 -.30 .96 .#7 .88 .32 #.4423 Nolu ifade 2.57 .66 2.45 .69 .84 2.#5 .83 2.27 .7# -.7226 Nolu ifade 2.39 .55 2.25 .78 .88 #.90 .84 #.84 .78 .35* p


8/16


"68

Tablo.4’de k õz ö!rencilerin, dindarlõk toplam puanõ, duygu boyutu, davranõ" boyutu, ÖKÖ’nin 9 nolu ifadesi (Acõ çekerek ölmekten korkar õm), DHÖ’nin 23nolu ifadesi (Günah i #ledi " imi dü #ündü " ümde, pi #manl õk ve huzursuzluk hisse-derim) ve 26 nolu ifadesi (Ölümü hat õrlatan bir durumla kar #õla #t õ " õmda,

ahirette ba #õma gelebilecek #eyleri dü #ünerek bir ürperti ve heyecan duyar õm);erkek ö!rencilerin ise sadece DHÖ’nin 26 nolu ifadesi açõsõndan dört yõllõk birsüreç içinde anlamlõ düzeyde de!i"tiklerini gösteren analiz sonuçlar õ verilmek-tedir. Bu sonuç, k õz ö!rencilerin erkek ö!rencilere göre daha çok de!i"tiklerinii"aret etmektedir.

TARTI"MABu çalõ"ma, $lahiyat Fakültesi ö!rencilerinin sözü edilen de!i"kenler açõsõn-

dan #. sõnõftaki durumlar õyla 4. sõnõftaki durumlar õ arasõndaki farklõlõklar õ sap-tamak amacõyla gerçekle"tirildi.

Bulgular, genel olarak ö!rencilerin bu süreç içinde ölüm kaygõsõ düzeylerin-de, ve dindarlõ!õn inanç, davranõ" ve bilgi boyutlar õnda anlamlõ bir de!i"ikli!inolmadõ!õnõ ortaya koymu"tur. Özellikle ölüm kaygõsõ de!i"keni açõsõndan bak õl-dõ!õnda Yõldõz’õn, farklõ sonuca ula"tõ!õ görülmektedir. Yani söz konusu çalõ"-mada #. sõnõf ö!rencileriyle (s=43, ort. puan= 9.##) 4. sõnõf ö!rencileri (s=43,ort. puan= 7.25) arasõnda ölüm kaygõsõ puanlar õ açõsõndan anlamlõ bir fark õn(t=2.9#, p


9/16


"69

verici durumlar kar "õsõnda cesurca kar "õ koymalar õ, kaygõ ve korku göstermeme-leri, a!lamamalar õ beklenir. Dolayõsõyla duygu ve davranõ"lar õnõ kontrol etmeyeyönelik bir etki söz konusudur. Kadõnlar õn ise, duygusal olmalar õ ve duygular õnõ ifade etmeleri, pasif davranmalar õ ve erkeklerle bir yar õ" içinde olmamalar õ bek-lenir. Bundan dolayõ, kadõnlar õn kendilerini denetleme düzeylerinin çok dü"ükoldu!u söylenebilir #8.

Di!er bir neden olarak, kadõnlar õn genel kaygõ düzeylerinin erkeklere oranladaha yüksek oldu!u görü"üdür. Yanbastõ (#990) taraf õndan gerçekle"tirilen birçalõ"mada, k õz ö!rencilerin kendilerini erkek ö!rencilerden daha sinirli, çaresiz,kaygõlõ ve huzursuz hissettikleri yönünde bulgular elde edilmi"tir. Ba"ka bir ça-lõ"mada da, k õzlar õn kaygõ düzeylerinin erkeklerden anlamlõ bir "ekilde dahayüksek oldu!u tespit edilmi"tir #9. K õzlar õn erkeklerden daha fazla suçluluk vegünahkârlõk duygular õ ta"õmalar õ da genel kaygõ düzeyini yükselten nedenlerden

biri olarak gösterilebilir 20. Bu ba!lamda, genel kaygõyla ölüm kaygõsõ arasõnda

pozitif korelasyonun oldu!u yönündeki ara"tõrma sonuçlar õ,2#

cinsiyetler arasõ bu farklõlõ!õn, ölüm kaygõsõ konusuna da genelle"tirilebilece!ini ortaya koymak-tadõr.

Ö!rencilerin dindarlõk ortalama puanlar õnda, #. sõnõfa oranla, 4. sõnõfa gelin-di!inde bir dü"ü"ün oldu!u ve bu fark õn da anlamlõ oldu!u gözlenmektedir(t=2.64, p


10/16


"70

vermektedir. Yani ö!renciler, daha çok ölüm sonrasõ ba"lar õna gelebilecek du-rumlar õ dü"ünerek ölümden korkuyor olabilirler.

Sonuç olarak, dört yõllõk bir süreç sonunda ö!renciler arasõnda ölüm kaygõsõ düzeylerinde anlamlõ bir farklõlõk gözlenmezken, dinî hayatõn duygu boyutu or-

talama puanlar õnda dü"me yönünde anlamlõ bir de!i"ikli!in oldu!u saptanmõ"tõr.

KAYNAKLARABDEL-KHALEK, A. & BESHAI, J.A. (#993). “The structure of Templer’s Death

Anxiety Scale among Egyptian students: A reply”. Psychological Reports, 73: 32#-322.ADAY, R.H. (#984-85). “Belief in afterlife and death anxiety: Correlates and

comparisons.” Omega, #5 (#): 67-75.AMENTA, M.M. & WEINER, A.W. (#98#). “Death anxiety and purpose in life in

hospice workers”. Psychological Reports, 49: 920.ARGYLE, M. & BEIT-HALLAHMI, B. (#975). The Social Psychology of Religion.

London and Boston: Routledge & Kegan Paul.

ARIES, P. (#99#). Bat õl õnõn Ölüm Kar #õ sõnda Tavõrlar õ. Çev.: M.A. K õlõçbay, Anka-ra: Gece Yay.

AYDIN, M. (#993). Din Fenomeni. (Editör ve çeviri: M.Aydõn), Konya: Tekin Ya-yõnlar õ.

BAUMAN, Z. (2000). Ölümlülük, Ölümsüzlük ve Di " er Hayat Stratejileri. Çev.: N.Demirdöven, $stanbul: Ayr õntõ Yayõnlar õ.

BAYY$&$T, M. (#987). Üniversite Gençli " inin Dinî ! nanç, Tutum ve Davranõ #lar õ Üzerine Bir Ara #t õrma. (Basõlmamõ" Doktora tezi). Bursa:Uluda! Ünv. Sosyal. Bil. Enst.

BEIT-HALLAHMI, B. & ARGYLE, M. (#997). The Psychology of Religious Behavior, Belief and Experience. London and New York: Routledge.

BOWKER, J. (#993). The Meanings of Death. Cambridge: Press Syndicate of theUniversity of Cambiridge.

BROWN, N.O. (#996). Ölüme Kar #õ Hayat: Tarihin Psikanalitik Anlamõ. Çev.: A.Yõlmaz, $stanbul: Ayr õntõ Yayõnlar õ.

BROWN, D.G. & LÖW, W.L. (#95#). “Religious beliefs and personalitycharactaristic of college students”. J. of Social Psychology, 33: #03-#09.

DUDLEY, R.L. (#995). “The world view of young people: A longitudinal study ofFinnish youth living in a suburb of metropolitan Helsinki (author: H. Helve) ‘Bookreview’ ”. J. for the Scientific Study of Religion, 34 (#): #36.

EDMUNDS, G.J. (#98#). “An exploration of the relationships between a religious perspective, meaning in life and death anxiety”. Disser. Abst. Int., 42:#60#.

ELIADE, M. (#995). Dinin Anlamõ ve Sosyal Fonksiyonu. Çev.: M.Aydõn. Konya:Din Bilimler Yayõnlar õ.

ERICKSON, J.A. (#992). “Adolescent religious development and commitment: Astructural equation model of the role of family, peer group and educational influences”. J. for the Scientific Study of Religion, 3#: #3#-#52.

FI&LALI, E.R. (#990). Ça " õmõ zda ! tikâdî ! slam Mezhepleri. (4. bask õ). Ankara: Sel-çuk Yayõnlar õ.

FIRAT, E. (#977). Üniversite Ö " rencilerinde Allah ! nancõ ve Din Duygusu. Basõl-mamõ" doktora tezi, Ankara: A.Ü. $lahiyat Fak.

FLORIAN, V. & HAR-EVEN, D. (#983-84). “Fear of personal death: The effects of sex and religious belief”. Omega, #4 (#): 83-9#.

FRANKL, V.E. (#992). ! nsanõn Anlam Arayõ #õ. Çev.: S. Budak. Ankara: Öteki Ya-yõnlar õ.


11/16


"7"

GATES, E.D. (#953). The Religion of College Students with Reference to BradleyUniversity Students. (Unpublished Doctoral Thesis), Bradley Univ.

GILLILAND, J.C. & TEMPLER, D.I. (#985-86). “Relationship of Death AnxietyScale factors to subjective states”. Omega, #6 (2): #55-#67.

GOEBEL, B.L. & BOECK, B.E. (#987). “Ego integrity and fear of death: Acomparison of instutionalized and independently living older adults”. Death Studies, ##:#93-204.

GREER, J.E. (#990). “The persistence of religion: A Study of sixth-form pupils in Northern Ireland, #968-#988)”. The J. of Social Psychology, #30 (5): 573-58#.

HANDAL, P.J. (#969). “The relationship between subjective life expectancy deathanxiety and general anxiety”. J. of Clinical Psychology, 25: 39-42.

HELVE, H. (#993). The World View of Young People: A Longitudinal Study of Finnish Youth Living in a Suburb of Metropolitan Helsinki. Helsinki: SuomalainenTiedeakatemia.

HÖKELEKL$, H. (#992a). “Ölümle ilgili tutumlar õn dinî davranõ"la ili"kisi üzerine bir ara"tõrma (#)”. Uluda " Ünv. ! lahiyat Fak. Der., 4:57-85.

HÖKELEKL$, H. (#992b). “Ölümle ilgili tutumlar õn dinî davranõ"la ili"kisi üzerine bir ara"tõrma (2) -Yorumlar-”. Uluda " Ünv. ! lahiyat Fak. Der., 4:87-98.

KARACA, F. (2000). Ölüm Psikolojisi. $st: Beyan Yayõnlar õ.KIRKPATRICK, L.A. (#997). “A longitudinal study of changes in religious belief

and behavior as a function of individual differences in adult attachment style.” J. for theScientific Study of Religion, 36 (2): 207-2#7.

KIRKPATRICK, L.A. & DAVIS, K.E. (#994). “Attachment style, gender, andrelationship stability: A longitudinal analysis”. J. of Personality and Social Psychology,66: 502-#2.

KIRKPATRICK, L.A. & HAZAN, C. (#994). “Attachment styles and closerelationships: A four-year prospective study”. Personal Relationships, #: #23-#42.

KÖKTA%, M.E. (#993). Türkiye’de Dinî Hayat. $st.: $"aret Yay.KÜBLER-ROSS, E. (#986). Death: The Final Stage of Growth. New York:Simon&Schuster, Inc.

LEVIN, J.S. & TAYLOR, R.J. (#998). “Panel analyses of religious involvement andwell-being in African Americans: Contemporaneous vs. longitudinal effects”. J. for theScientific Study of Religion, 37 (4): 695-709.

LEVIN, R. (#989-90). “A reexamination of the dimensionality of death anxiety”.Omega, 20(4): 34#-349.

LINK, H. (#979). Dine Dönü #. Çev.: N. Oralbi. $stanbul: Dergah Yayõnlar õ.LONETTO, R., MERCER, G.W., FLEMING, S., BUNTING, B. & CLARE, M.

(#980). “Death anxiety among university students in Northern Ireland and Canada”. The J. of Psychology, #04: 75-82.

LOO, R. (#984). “Personality correlates of the fear of death and dying scale”. J. ofClinical Psychology, 40: #20-#22.

MCCLAM, T. (#980). “Death anxiety before and after death education: Negativeresult”. Psychological Reports, 46: 5#3-5#4.

MCMORDIE, W. (#98# ). “Religiosity and fear of death: Strength of belief system”. Psychological Reports, 49: 92#-922.

PARGAMENT, K.I., ISHLER, K., DUBOW, E.F., STANIK, P., ROUILLER, R.,CROWE, P., CULLMAN, E.P., ALBERT, M. & ROYSTER, B.J. (#994). “Methods ofreligious coping with the Gulf War: Cross-Sectional and longitudinal analyses”. J. forthe Scientific Study of Religion, 33 (4): 347-36#.

PATTON, J.F. & FREITAG, C.B. (#977). “Correlational study of death anxiety, ge-neral anxiety and locus of control”. Psychological Reports, 40: 5#-54.


12/16


"72

ROUX, J.P. (#999). Eskiça " ve Ortaça " da Altay Türklerinde Ölüm. Çev.: A.Kazancõgil, $stanbul: Kabalcõ Yayõnevi.

SCHELL, B.H. & ZINGER, J.T. (#984). “Death Anxiety Scale means and standarddeviations for Ontario undergraduates and funeral directors”. Psychological Reports, 54:

439-446.SCHUMAKER, J.F., BARRACLOUGH, R.A. & VAGG, L.M. (#988). “Deathanxiety in Malaysian and Australian university students”. The J. of Social Psychology,#28 (#): 4#-47.

%AH$ N, A. (#999 ). ! lahiyat, T õ p ve Mühendislik Fakültelerinde Okuyan Ö " rencilerde Dinî Hayat õn Boyutlar õ Üzerine Kar #õla #t õrmal õ Bir Ara #t õrma. (Basõlmamõ" Doktora Te-zi), $zmir: D.E.Ü. Sosyal Bilimler Enst.

%ENOL, C. (#989). Ankara ! linde Kurumlarda Ya #ayan Ya #l õlarda Ölüme ! li #kin Kayg õ ve Korkular. Basõlmamõ" Y. Lisans Tezi. Ank.: A.Ü. Sosyal Bil. Enst.

TEMPLER, D.I. (#970). “The construction and validation of death anxiety scale”.The J. of General Psychology, 82: #65-#74.

TEMPLER, D.I., LAVOIE, M., CHALGUJIAN, H. & THOMAS-DOBSON, S.

(#990) “The Measurement of Death Depression”. J. of Clinical Psychology, 46 (6): 834-838.

TEMPLER, D.I. & RUFF, C.F. (#97#). “Death anxiety scale means, standarddeviations, and embedding”. Psychological Reports, 29: #73-#74.

TEMPLER, D.I. & RUFF, C.F. & LESTER, D. (#974). “Fear of death andfeminity”. Psychological Reports, 35: 530.

THOMAS, L.V. (#99#). Ölüm. Çev.: I. Gürbüz, $stanbul: $leti"im Yayõnlar õ.THORSON, J.A. & POWELL, F.C. (#988). “Elements of death anxiety and

meanings of death”. J. of Clinical Psychology, 44 (5): 69#-70#.THORSON, J.A. & POWELL, F.C. (#993). “Personality, death anxiety, and

gender”. Bulletin of the Psychonomic Society, 3# (6): 589-590.

TOLSTOY, L.N. (#997). ! van ! lyiç’in Ölümü. Çev.: %.Demir. $stanbul: %ule Yayõ

n-lar õ.TOLSTOY, L.N. (#999). Din Nedir? Çev.: M. Çiftkaya, $stanbul: Kaknüs Yayõnla-

r õ.TÜMER, G. (#986). Bîrûni’ye Göre Dinler ve ! slam Dini. Ankara: Diyanet $"leri

Ba"k. Yayõnlar õ.UNGAR, L., FLORIAN, V. & ZERNITSKY-SHURKA, E. (#990). “Aspects of fear

of personal death, levels of awareness, and professional affiliation among dialysis unitstaff members”. Omega, 2#(#): 5#-67.

WACH, J. (#990). Din Sosyolojisi. Çev.: Ü. Günay, Kayseri: Erciyes ÜniversitesiYayõnlar õ.

WATT, W.M. (#98#). ! slam Dü #üncesinin Te #ekkül Devri. Çev.: E.R. Fõ!lalõ, Anka-

ra: Umran Yayõnlar õ.YANBASTI, G. (#990). “K õz ve erkek üniversite ö!rencilerinin kendi ruh sa!lõkla-

r õnõ de!erlendirmeleri: Bir kar "õla"tõrma”. Psikoloji-Seminer Dergisi V. Ulusal Psikoloji Kongresi Özel Sayõ sõ (8: sayõ ), ss. 57-63, $zmir: Ege Ünv. Ede. Fak. Yay.

YAPAREL, R.& YILDIZ, M. (#998). “Ölüme $li"kin Depresyon Ölçe!inin Türkçeçevirisinin normal populasyonda geçerlik ve güvenilirlik çalõ"masõ”. Türk Psikiyatri Dergisi, 9 (3): #98-204.

YILDIZ, M. (#998). Dinî Hayat ile Ölüm Kayg õ sõ Arasõndaki ! li #ki Üzerine Bir Ara #-t õrma. (Basõlmamõ" Doktora Tezi), $zmir: D.E.Ü. Sosyal Bilimler Enst.

YILDIZ, M. (#999a). “Sava" tecrübesi ya"ayan Bo"naklar arasõnda ölüm kaygõsõ:Türk örneklemle kar "õla"tõrmalõ bir çalõ"ma”. D.E.Ü. ! lahiyat Fakültesi Dergisi, #2: #47-#62.


13/16


"73

YILDIZ, M. (#999 b). “Ölüm kaygõsõyla dindarlõk arasõndaki ili"ki üzerine bir yo-rum”. Dü #ünen Siyaset, #(4):#05-#20.

YALOM, I. (2000). Varolu #çu Psikoloji. Çev.: Z.$.Babayi!it, $stanbul: Kabalcõ Ya-yõnlar õ.

YOUNG, M. & DANIELS, S. (#980). “Born again status as a factor in deathanxiety”. Psychological Reports, 47: 367-370.

* Yrd.Doç.Dr. Murat Yõldõz, Dokuz Eylül Üniversitesi, $lahiyat Fakültesi, Din Psikoloji-si Anabilim Dalõ Ö!retim Üyesi# Erickson, #992; Beit-Hallahmi - Argyle, #997, s.#822 Hayatõn anlam kazanmasõnda din ve ölümün katk õlar õ için bkz.: Link, #979; Kübler-Ross, #986; Frankl, #992; Tolstoy, #997, #999; Yalom, 2000;3 %u çalõ"malar örnek olarak verilebilir: Watt, #98#; Tümer, #986; Fõ!lalõ, #990; Wach,#990; Thomas, #99#; Ariés, #99#; Aydõn, #993; Bowker, #993; Eliade, #995; Brown,

#996; Roux, #999; Tolstoy, #999; Bauman, 2000.4 Yine ba!lanma teorisi (attachment theory) ile farklõ de!i"kenler arasõndaki ili"kileri a-ra"tõran boylamsal yapõlan çalõ"malardan "unlar örnek verilebilir: Kirkpatrick ve Davis,#994; Kirkpatrick ve Hazan, #994.5 Söz eden:%ahin, #999, s.246 %ahin, #999, s. #027 Yõldõz, #998, s. #078 Yõldõz, #998, s. 969 Geni" bilgi için bkz. Yõldõz, #998, s.59-60#0 Templer, #970; McClam, #980; Amenta ve Weiner, #98#; Edmunds, #98#;McMordie, #98#; %enol, #989; Yõldõz, #998; Yaparel ve Yõldõz, #998; Yõldõz, #999ab.## Son sõnõf uygulamasõnda sadece 3 erkek ö!rencinin eksik olmasõnõn dõ"õnda, uygula-

malardaki ö!renci gruplar õnõn aynõ ki"ilerden olu"tu!unu söyleyebiliriz. Bu tür çalõ"ma-larda, her uygulamada denekleri aynõ sayõda tutmak genellikle mümkün olmayabilmek-tedir. Bkz. Greer, #990; Helve, #993; Kirkpatrick, #997; Levin ve Taylor, #998.#2 $statistik analizlerde, Dini Hayat Ölçe!i’nin her boyutu bir alt ölçek olarak kabul e-dilmi"tir. Buna göre puan aralõklar õ, $nanç Boyutu için, 0-8; Duygu Boyutu için, 0-2#;Davranõ" Boyutu için, 0-30 ve Bilgi Boyutu için 0-#0’dur.#3 $statistik analizlerde, bu ifadelerin her biri, bir de!i"ken olarak kabul edilmi" olup,ÖKÖ’nin 5. ve 9. maddeleri için puan aralõ!õ 0-#; DHÖ’nin 23. ve 26. maddeleri için puan aralõ!õ 0-3’dür.#4 Yõldõz, #998, s. 96#5 Templer ve Ruff (#97#) taraf õndan 3600 genç ve yeti"kin üzerinde gerçekle"tirdikleri bir çalõ"mada, ÖKÖ’nden alõnan ortalama puanlar õn 4.5-7 arasõ olmasõnõ normal düzeyolarak de!erlendirmi"lerdir.#6 Örnek olarak: Lonetto ve ark., #980; Young ve Daniels, #980; Schell ve Zinger,#984; Aday, #984-85; Goebel ve Boeck, #987; Schumaker ve ark., #988; Thorson vePowell, #988; %enol, #989; Levin, #989-90; Ungar ve ark., #990; Hökelekli, #992a,b;Abdel-Khalek ve Beshai, #993; Thorson ve Powell, #993; Templer ve ark., #990;Yaparel ve Yõldõz, #998; Yõldõz, #998, #999a; Karaca, 2000.#7 Florian ve Har-Even, #983-84; Young ve Daniels, #980; %enol, #989 Yanbastõ, #990#8 kr ".: Young ve Daniels, #980; Florian ve Har-Even, #983-84#9 Loo, #98420 Argyle ve Beit-Hallahmi, #975, s.77


14/16


"74

2# Handal, #969; Templer ve di!., #974; Patton ve Freitag, #977; Lonetto ve ark., #980;Amenta ve Weiner, #98#; Loo, #984; Gilliland ve Templer, #985-86; Yaparel ve Yõldõz,

#998).22 Bu sonuç, bir çok çalõ"ma sonuçlar õyla örtü"mektedir (Brown ve Löw, #95#; Gates,#953; %ahin, #999, s.#32). Fakat Yõldõz (#998) bu konuda farklõ bir sonuç elde etmi", bu bulgu ise yukar õda da belirtti!imiz gibi metot farklõlõ!õndan kaynaklanabilir.23 %ahin, #999, s.78-79 ve #0224 Fõrat, #977

Abstract

The aim of this longitudinal study was to determine the changes related to suchvariables as religiosity and death anxiety during the four years of students'undergraduate university education. In this study, two different scales were

used: the Religiosity Scale and Templer’s Death Anxiety Scale, given to the subjects twice, once in $996 and once in $999 when they were freshman and

seniors. The data showed that there was a significant difference between levelsof death anxiety but that there were no significant differences among the

variables of religious belief, behavior, and knowledge. However, the differencebetween overall scores on the tests at the two times were statistically significant

(t= 2.64, p


15/16


16/16

Copyright of Journal of Academic Studies is the property of Academic Studies Center and its content may not

be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written

permission. However, users may print, download, or email articles for individual use.

İlahiyat Öğrencilerinde dindarlık ve Ölüm kaygıları Üzerine boylamsal bir Çalışma

Documents