Илија Василевски

ПЛАНЕТАТА ВО ПЛАМЕН

РАЃАЊЕ НА НОВ ЧОВЕК

м-р Илија Василевски

ПЛАНЕТАТА ВО ПЛАМЕН

Битола, 2012г.

Авторските права се заштитени од авторот. Не е дозволено копирање или размножување во било

каков вид на оваа книга или нејзини делови без писмена согласност од авторот.

Издавач: Авторот

Лектура: Искра Ираковска

Дизајн на корица и подготовка: Миле Атанасоски

Печати: ЦМИК- Битола

Тираж: 500 CIP - Каталогизација во публикација Национална и универзитетска библиотека "Св. Климент Охридски", Скопје 316.37 ВАСИЛЕВСКИ, Илија Планетата во пламен / Илија Василевски. - Битола : И. Василевски, 2012. - VI, 55 стр. : илустр. ; 21 см Фусноти кон текстот. - Белешка за авторот: стр. 55. - Библиографија: стр. 56-58 ISBN 978-608-65429-0-0 а) Личност и општество COBISS.MK-ID 91053578

С О Д Р Ж И Н А

ПРЕДГОВОР v

В О В ЕД 1 ПРВА ГЛАВА

ТЕОРИСКА ВИЗИЈА 3

1. Теорија на системите 4

2. Еколошки системски пристап 7 3.Теоријарта на отворените системи како претпоставка во

создавањето на Интегралната наука за човекот

9

ВТОРА ГЛАВА

ЧОВЕКОТ ВО ИНТЕРАКЦИЈА СО МИКРО И МАКРО СИСТЕМИТЕ- ОСНОВНИТЕ ПОИМИ

12

1. Човекот- минато, сегашност, иднина 13

2. Микро и макро системи 15

3. Интеракција 16

ТРЕТА ГЛАВА

ЧОВЕКОТ КАКО ЛИЧНОСТ ВО ИНТЕРАКЦИЈА ПОМЕЃУ СЕМЕЈСТВОТО (МИКРО СИСТЕМ) И ОПШТЕСТВОТО (МАКРО СИСТЕМ)- разработка

17

1. Интеракција помеѓу структурите на семејството и општеството

18

2. Дефинирање на структурите на личноста на човекот во интеракција со структурите на семејството и општеството

23

- Психоаналитичка концепција 24 Трансакциска анализа 24 Теорија на психосексуалната разлика помеѓу мажот и жената

од Јово Тошевски 26

Заклучни разгледувања 30 ЧЕТВРТА ГЛАВА

ДЕФОРМАЦИИ ВО ФУНКЦИОНИРАЊЕ НА СИСТЕМИТЕ 34

Општествени деформации како резултат на дисфункционалноста на системот- човек

39

ПЕТТА ГЛАВА

ЗАШТИТА ОД ДЕЗИНТЕГРИРАЧКИТЕ ПРОЦЕСИ 45

1. Предлози за заштита од дезинтегрирачките процеси 46 2. Изабалансирани ефективност и ефикасност 50 3. Други системски интеракции 52 4. Поврзување на понудениот модел со светската

политичко – општествена ситуација

4. 1. Претседателски машки ефикасен политички систем 4.2. Европа- женско или машко 4. 3. Сварена жаба- современ човек ЗАКЛУЧНИ СОГЛЕДУВАЊА БЕЛЕШКА ЗА АВТОРОТ КОРИСТЕНА ЛИТЕРАТУРА

П Р Е Д Г О В О Р

Овој труд е пишуван во 1997г., и претставува завршен дипломски труд на моето факултетско студирање на Институтот за социјална работа и социјална политика при Филозофски Факултет- Скопје. Идеите и решенијата се обмислувани неколку години, но финализирани за спомнатата намена.

Во тие студентски денови голем беше предизвикот да се направи нешто ново, интересно, да се ,,загризе“ на покрупни светски проблеми и да се даде некое мислење, решение или пак толкување. Потрагата по идеите е исто како да ловиш некој дивеч: со план, упорност, препешачување на планини и долини, следење на трагите и со пукање во грмушката каде што дивечот е вешто маскиран и си мисли дека ловецот не го гледа. Исто како што ловците се радуваат како мали деца кога ќе фатат и најмал плен, така и јас со денови не спиев кога најдов некои интересни решенија за кои верував дека се ,,добар плен“.

Поминаа 15 години, но мислам дека дури сега тие решенија добиваат поголемо значење заради светските тенденции. Затоа јас само направив некои минимални корекции и дотерувања на текстот за да биде поразбирлив за восприемање, а повеќе од 90% и најсуштинските решенија се од тој период.

Во оваа прилика сакам јавно да им се заблагодарам на: - Проф. д-р Мариа Доневска која како ментор ги прифати сите мои аргументи и ја поддржа мојата

потреба за иновативност; - Моите родители Раде и Цвета, со кои во тој период ја водев ,,борбата за слобода“ и сесрдно ме

помагаа во текот на студирањето; - Вујко ми Ристо кој ми даваше голема поддршка во текот на студирањето во Скопје; - Моите две сестри Славица Колевска и Жаклина Поповска со семејствата кои ги поддржуваат моите

потфати; - Мојата сопруга Јасмина и ќерките Андреа и Тамара со кои направив повеќе промени во својот

ментален модел; - Проф. д-р Цветко Смилевски кој како ментор на мојата докторска дисертација ме насочи кон

Интегралната теорија и интегралниот пристап, кои некако природно се вклопуваат во она што претходно го работев;

- Тони Соклевски со кого сме другари од детството, се помагаме и соработуваме на разни начини за поголем развој во животот;

- Симе Алушевски со кого подолго време соработуваме, моите инспирации ги објавував во ЕГО и го составував мозаикот за продолжување со својот развоен пат. Тој ми даде конструктивни идеи и сугестии за објавување на овој труд;

- Александар Сотировски со кого се знаеме уште од средно образование, а имавме соработка при издавањето на ,,Внатрешен патник“ студентското списание на Филозофски Факултет- Скопје. Јас тогаш бев во револуционерен транс, а Александар со своите генијални карикатури ,,дотураше бензин“. На корицата имам три негови дела употребени во моите текстови од тој период;

- Илчо Белџигеровски, Зоран Куновски- Шпанец Сузана Стојчевска, Љупчо Огненовски, Добрица Неделковска и другите вработени во ОУ,,Елпида Караманди“- Битола со кои соработуваме повеќе од една деценија;

- Мојот колега Сашо Гошевски (информатичар) кој секогаш ме ,,извлекува од информатичките гужви“; - други роднини, пријатели и колеги кои со својот конструктивен однос ми даваа поддршка. Би го оправдал вложениот труд и преокупацијата, ако ,,уловениот дивеч“ е добро зготвен и не

создава холестерол во вашите крвни садови- почитувани читатели. 05. 04. 2012г. Срдечно, Б и т о л а Илија Василевски

В О В Е Д

Дефинирањето на човекот, семејството и општеството се континуиран интерес на науката и практиката, па затоа и во нашата тема се одлучивме да навлеземе малку подлабоко, ,,микроскопски”, во суштината на овие појави. Станува збор за комплексни појави со интердисциплинарна суштина, па дилемата беше дали да се набљудуваат поединечно или заедно во нивната интеракција и кој дел од нивната суштина да се обработува. Се одлучивме да ја разгледаме динамичката интеракција помеѓу овие појави, а нашиот конкретен интерес беше разгледување на интеракцијата помеѓу структирите на овие системи. За таа цел ги дефиниравме поединечно и нивните структури, а отпосле утврдивме врски помеѓу структурите на микро и макро системите, односно човекот и семејството- од една страна и општеството- од друга страна. Со воспоставувањето на врските помеѓу структурите најдовме суштински сознанија со кои подоцна можеме да покренуваме иницијативи за одредени превентивни активности. Поставувањето на ваквата цел не’ насочи кон соодветно структурирање на книгата, поделена во четири глави: I Го одредивме теоретскиот правец со кој ќе ја постигнеме програмирата цел. Се определивме за Теоријата на отворените системи во општествените науки. Извршивме дефинирање и споредување со другите теоретски правци со цел да ја воочиме предноста на Теоријата на системите, а со тоа и да ја оправдаме нашата определба токму за оваа теорија. Во овој контекст продолживме со дефинирањето на ИНТЕГРАЛНАТА НАУКА ЗА ЧОВЕКОТ како потреба на динамичките процеси во современото општество и новата позиција на човекот. Со оваа наука веруваме дека ќе се промовира НАДРЕЛИГИСКА ФИЛОЗОФИЈА НА ЖИВЕЕЊЕ со која ќе се поттикнат интензивните интегративни општествени процеси во светот. II Ги дефиниравме основните поими на тезата: Човекот во интеракција со семејството и општеството. 1. Во дефинирањето на првиот поим се задржавме на индивидуализацијата на човекот, неговата позиција како субјект, како креатор и двигател. Ја разгледавме историската позиција на човекот

2. Ги дефиниравме системите и ги разграничивме на МИКРО и МАКРО СИСТЕМИ, за нашите потреби тоа се СЕМЕЈСТВОТО (микро) и ОПШТЕСТВОТО (макро систем). 3. Го разгледавме поимот интеракција и ја нагласивме интеракцијата помеѓу првиот и вториот систем (претходно спомeнати). III Преминавме директно на конкретно применување на Теоријата на отворените системи, така што најдовме и ги објаснивме интеракциите помеѓу структурите на ЧОВЕКОТ, СЕМЕЈСТВОТО и ОПШТЕСТВОТО. Човекот го ,,разгледавме’’ како маж и жена и баравме нивна интеракција со структурата на државата која ја поделивме на: ПРЕТСЕДАТЕЛ, СОБРАНИЕ и СУД. И Владата е дел од државата (извршна власт), но за неа не најдовме директни врски со структурата на личноста на човекот, а во понатамошниот текст е објаснето и зошто. Откога ги разгледавме уставните функции на деловите на структурата на државата, откога ги дефиниравме улогите на родителите во семејството, ја најдовме и објаснивме нивната интеракција. Сметавме дека само ваквата интеракција не е доволна за да ги објасниме сите моменти кои сакавме, па затоа се повикавме на три теории со кои направивме психолошка анализа и формиравме модели на женска и машка структура на личноста на човекот. Станува збор за теоретските правци: Психоанализа, Трансакциска анализа и Теорија на психосексуалната разлика помеѓу мажот и жената од Јово Тошевски. IV Откако го постигнавме формирањето на моделите најдовме ,,дијагностички наоди” за одредени општествени деформации. На овој начин, ја зацврстивме аргументацијата и така охрабрени повторно се повикавме на врските помеѓу структурите на микро системот- семејство и макро системот- општество. V Утврдувањето на деформациите на микро системот значајно ни помогна за да бараме и одредени промени во макро системот со кои ќе се зацврсти општествената интеграција. Сметавме дека промените во макро системите се многу полесни (иако и овие промени се тешко изводливи), затоа што тие се изворот на социјализацијата и евентуалните промени би значеле и промени во агенсите на социјализација- микро системите.

ПРВА ГЛАВА

ТЕОРИСКА ВИЗИЈА

1. ТЕОРИЈА НА СИСТЕМИТЕ

Системскиот пристап е понова научна парадигма во општествените науки, која не се задоволува со

изучувањето на само две изолирани варијабли (појави) и нивната причинска поврзаност, како што беше случај во минатото, туку тежиштето на истражување го насочува во целината составена од делови кои се во меѓусебна динамичка интеракција. Токму и дефинирањето на системот го потврдува претходното. Така, ,,таткото” на општата теорија на системите Фон Берталанфи го дефинира системот како ,,комплексност на елементи кои се наоѓаат во интеракција”, а творецот на кибернетиката- Винер како ,,соединување на било кои елементи кои се посматраат како целина.” (18:41) Компатибилноста на системската теорија со современите динамички процеси многу сликовито ќе ја забележи во споредбата со другите пристапи во социјалната работа. Александар Халми нагласува дека во развојот на научната методологија постојат три карактеристични фази:

1. Првата е ослонета на методата опсервација 2. Втората на аналитичката метода 3. Третата на системската метода

Првата е својствена за секоја млада наука, а се состои во детално опишување на набљудуваното,

без утврдување на законитостите кои ја условуваат набљудуваната појава. Традиционалната методологија се темели на аналитичката метода која е обележена со следните својства:

- појавата се расчленува на независни елементи за да се разбере целината; - односот помеѓу деловите се објаснува со причинско- последичните врски; - предметите и појавите се опишуваат со операционални дефиниции, правила и структури. Современите динамички процеси имаат потреба од интердисциплинарен пристап, а аналитичката

метода не е во можност да ги задоволи ваквите барања, иако дала голем придонес во унапредувањето на природните науки и овозможила продирање на позитивистичкиот дух и во општествените науки. Системскиот пристап ја изучува целината. Биопсихосоцијалната структура на човекот не може да се разбере ако раздели на делови, иако и поединечните вредности треба да се запазуваат и да бидат во интеракција во целината. Однесувањето на поединецот го разбираме дури откако ќе ги воочиме различните меѓуодноси во неговата МИКРО и МАКРО СОЦИЈАЛНА околина. (33:65) Предноста на системската теорија ќе ја воочиме и во компарацијата помеѓу биолошкиот модел- пристап и еколошкиот системски модел- пристап на набљудување на болеста (проблемот), односно здравјето (решението). ПРЕГЛЕД бр. 1 Однос спрема здравјето во медицинскиот и еколошкиот модел (7:24-25)

МЕДИЦИНСКИ МОДЕЛ ЕКОЛОШКИ МОДЕЛ

Основно поаѓалиште

Проучување и третман на болеста

Проучување и промоција на здравјето

Однос кон здравјето

Здравјето како отсуство на болест

Здравјето како израз на оптималната физичка, психичка и социјална благосостојба

Однос кон болеста

Болест како нарушување на телесната состојба

Лошо здравје како дебаланс помеѓу системите во интеракција

Причини за болеста

Настојување да се утврдат специфичните причини во биохемиското функционирање на

Воочување на обрасците на функционирање помеѓу факторите и степените на влијанија

организмот (редукциоистички пристап)

(холистички пристап)

Начин на интервенција

Обезбедување на третман од надворешни извори

Стимулирање на внатрешни капацитети за надминување на болеста

Улогата на професиона- лецот

Носител на исцелувањето (лечењето)

Помагач кој го олеснува процесот на постигнување на оптимално здравје

Улогата на пациентот/ клиентот

Пасивен соработник кој прима медицинска интервенција

Активен водител во процесот на унапредување на сопствената состојба

Улогата на општеството

Болеста е приватна работа; општеството покрива одредени трошоци за лечење како дел на својата социјална функција

Здравјето е интерес на општеството; заедницата е одговорна за создавање на здрава околина

Системската теорија како обединувач и реформатор се сретнува и во Социјалната психологија, а Никола Рот се осврнува: ,, Последните години се прават обиди да се надминат недостатоците на споменатите теоретски правци (бихејвиоризам, гешталтизам, психоанализа и Теорија на улогите- моја забелешка) со т.н. Теорија на отворените системи која ја нагласува поврзаноста на психолошките појави и околината во која тие се појавуваат, но сепак активноста на човекот не се сведува во целост на социјалните (околина) фактори, туку ја нагласува важноста на човековата мотивација и активност и неговото влијание на околината.“ (19:55-56)

2. Еколошки системски пристап

13 Во доцните шеесети и раните седумдесетти години од 20-от век се рашири сфаќањето за комплексноста на односите и меѓузависностите на двата состеми човек- околина кои се темелат на процесот на реципроцитет. Ваквиот холистички пристап е инспириран со будењето на интересот на идеите на социјалната (хумана) екологија. Социјалната екологија е форма на општата теорија на ситемите (Берталанфи) и се занимава со проучување на човекот и неговата околина во најширока смисла, ги проучува дистрибуцијата на луѓето, групите и институциите, односите помеѓу нив, промените до кои доаѓа низ процесите на адаптација, компетиција и кооперација. (33:69) Со овој пристап, хуманистичките напори се насочени кон подобрување на интеракцијата помеѓу луѓето и нивното опкружување, да ја подобри адаптивната способност на луѓето со создавањето на поголеми можности добиени од околината.

Преглед бр. 1 Концепт човек во околината (7:69)

Човекот во секојдневниот живот се наоѓа во постојана интеракција со многу системи, а

унапредувањето на на ваквата интензивна комуникација неминовно поттикнува фокус во три точки: � насока кон човекот за засилување на неговите капацитети и способности за решавање на

проблемите; � насока кон олеснување на комуникацијата помеѓу човекот и системите, интензивирање на

нивните односи и отстранување на пречките кои ја оневозможуваат оваа насока; � насока кон МЕНУВАЊЕ НА СИСТЕМИТЕ И ИНСТИТУЦИИТЕ СО КОИ ЧОВЕКОТ Е ВО

ИНТЕРАКЦИЈА, НИВНО ПРИЛАГОДУВАЊЕ СПРЕМА ПРИРОДАТА И ПОТРЕБИТЕ НА ЧОВЕКОТ.

Комплексноста на биопсихосоцијалната структура на човекот налага посериозно проучување за да може да се прилагодат другите системи при што адаптивната способност на човекот, семејството и малите групи би се зголемила, односно не би имало дисфункционални врски кои дезинтегрираат и создаваат претпоставки за социопатолошки појави и други социјални проблеми.

Теоријата на системите и Еколошката концепција како нејзин вид, овозможуваат засилување на меѓусебната доверба помеѓу БИОПСИХОЛОШКИОТ ДЕЛ (човекот како природно суштество) и СОЦИОЛОШКИОТ ДЕЛ (човекот како општествено суштество); овозможуваат создавање на општество во кое човекот ќе има непречен развој. 3.ТЕОРИЈАТА НА ОТВОРЕНИТЕ СИСТЕМИ КАКО ПРЕТПОСТАВКА

ПРИ СОЗДАВАЊЕТО НА ИНТЕГРАЛНА НАУКА ЗА ЧОВЕКОТ Надоврзувајќи се на претходното, дефинирањето на Интегрална наука за човекот, прво- би се остварило како интеракција на Биологија, Психологија и Социологија (како т.н. глобални научни области), а потоа со интеракција на сите други кои наоѓаат меѓусебно надополнување; второ- ваквата наука би овозможила интеракција на самостојни делови (науки) во заедничка насока (целина)- човекот, со што и деловите би се развивале, но и целината. Унапредувањето на еден од деловите значи и унапредување на сите делови поединечно и заедно во целината, и обратно во негативна конотација.

Со ова се воочува испреплетеноста на системот (целината) и интензивните и динамички меѓузависности помеѓу деловите поединечно и заедно во целината. Ерих Фром трагајќи по можностите да се дефинира општеството во кое човекот ќе може да се развива како личност и систем во кој слободно ќе може да комуницира со самиот себеси, но и со сите системи од надворешниот свет со кои секојдневно е во интеракција, се согласува дека е можно постоењето на една Наука за човекот која ќе ги обединува сите науки кои на било кој начин го проучуваат човекот. Доколку не би постоел тој концепт на ,,меѓусебно среќавање” специјализирани науки би се отуѓиле, дури и од самите себеси, би ја изгубиле својата оправданост. Ерих Фром предлага интердисциплинарен пристап, а

СЕМЕЕН СИСТЕМ СИСТЕМ НА СОЦИЈАЛНИ СЛУЖБИ

ЧОВЕК

СИСТЕМ НА

СТОКИ И УСЛУГИ

СИСТЕМ НА ВРАБОТУВАЊЕ

РЕЛИГИОЗЕН СИСТЕМ

ОБРАЗОВЕН СИСТЕМ

ПОЛИТИЧКИ СИСТЕМ

Науката за човекот би била: ,,Дисциплина која ќе се занимава со ставовите на Историјата, Социологијата, Психологијата, Митологијата, економските науки и на уметностите, доколку се тие значајни за разбирање на човекот. Исто така и ставовите од Биологијата, Неврофизиологијата и Антропологијата треба да бидат земени во предвид“. Во овој контекст Е. Фром се залага за единство помеѓу теоријата и праксата (емпиријата). (Според Е. Фром, 15:60) Голема предност во создавањето на Интегралната наука за човекот Фром гледа заради неговите напори за конвергентност на Психоанализата и Марксистичката теорија, и настојувал на овој начин да најде интеракција помеѓу микро и макро системите, а со тоа и да понуди модел на општество во кое човекот ќе може да се чувствува прифатен, социјализиран, ќе може да ги задоволува сите потреби кои ќе го афирмираат до повисоки дострели. За да можеме да интегрираме повеќе самостојни делови во заедничка целина треба да ги најдеме ,,точките на среќавање”, точките на меѓусебна интеракција, а со тоа не само самостојно да афирмираат, туку и да ја формираат целината. Во таа насока е ИНИФОРМНОСТА НА ОСНОВНИТЕ ПРИНЦИПИ преку кои ќе најдеме допирни точки помеѓу сите науки кои го проучуваат човекот и општеството, а при тоа нема да ја загрозиме самостојноста на деловите, односно нема да ја разобличиме објективноста на целината- човекот. Изоморфизмите, или универзалните принципи, владеат во различни подрачја на природните науки, како во Психологијата и Социологијата, а тие се: збир, механизација, централизација, хиерархиски поредок, а преку нив сите творби можеме да ги посматраме како системи кои се во меѓусебна динамичка интеракција. Додека во минатото деловите се анализираа поединечно и изолирано, сега се надминуваат овие слабости и се прават напори за системско проучување на појавите. Овој пристап се употребува во сите науки, без разлика на предметот на изучување (истражување), односно се употребува во сите системи без разлика на составните делови. Општата системска теорија е Наука за целината. Во својата развиена форма тоа ќе биде логичко- математичка дисциплина, сама по себе чисто формална, но применлива на различни емпириски науки. На тој начин, развивајќи ги соединувачките принципи кои вертикално поминуваат низ Универзумот на посебните науки, оваа Теорија не’ доведува блиску до целта за единство на науките. (17:44) Во овој правец Берталанфи вели:,,Факт е дека ни недостасува познавање на законите на човечкото општество, на човекот и сходно на тоа и на социолошките технологии за управување со општеството. Тоа е резултат и факт дека ние ги знаеме и контролираме физичките сили- прилично добро, дека биолошките сили ги познаваме толерантно добро, но дека социолошките сили не ги контролираме воопшто. Заради тоа, создавањето на развиена Наука за човечкото општество и одговарачки техники на управување е начинот да се излезе од хаосот и разорувањето на сегашниот свет. Но, работите не се толку едноставни.” (18:44) Фројд и Фром, отуѓеноста на човекот од својата личност и од можноста активно и директно да учествува во моделирањето на својот живот го сфаќаат како заболеност на општеството. Фром, свесен за тешкотиите со кои треба да се соочи за да најде модел на општествена организација која ќе обликува слободни и самостојни граѓани, се повикува на Фројдовите зборови:,,Наспроти сите тешкотии, може да се очекува дека еднаш некој ќе се осмели и ќе ја истражува патологијата на цивилизираните заедници.” (15:47)

Конечно, за дефинирањето на ,,заболеноста” на општеството треба да се ползуваат Теоријата на отворените системи, посебно да ја ползува еколошката системска концепција која нуди можности за поцелосно и пообјективно осознавање на човекот, општеството и нивните секојдневни динамички интеракции

Има голем број на современи автори ширум светот кои на интердисциплинарен начин ги поврзуваат принципите и концептите на онтологијата, филозофијата на науките, информатиката, биологијата, инжинерингот, географијата, социологијата, политикологијата, психотерапијата (со семејна системска терапија) и секако економијата, користејќи ја Теоријата на системите, развивајќи ја основата поставена од Лудвиг фон Берталанфи. Значајни автори на современата наука за системите се: Расел Ацкоф, Бела Банати, Ентони Стафорд Бер, Питер Чекланд, Роберт Л. Флод, Фритјоф Капра, Мајкл Ц. Џексон, Едгар Морин и Вернер Улрих. (Види 37)

Како логичка надградба на Теоријата на системите е поставувањето и развивањето на Интегралната теорија која бара поширок опфат на науки, дисциплини, духовни и религиски основи- воспоставена од Кен Вилбер или Интегралната теорија на се’ од Ирвин Ласло која интегралноста ја темели на исклучиво научни основи.

Нашата заложба ќе биде воспоставување на интердисциплинарна Интегрална наука за човекот заснована на научни гледишта која ќе поттикнува НАДНАЦИОНАЛНА и НАДРЕЛИГИСКА ФИЛОЗОФИЈА НА ЖИВЕЕЊЕ.

ВТОРА ГЛАВА

ЧОВЕКОТ ВО ИНТЕРАКЦИЈА СО МИКРО И МАКРО СИСТЕМИТЕ- ДЕФИНИРАЊЕ НА ОСНОВНИТЕ ПОИМИ

Наша заложба беше и остана да го проучуваме човекот како систем посебно, но и како систем кој е во интеракција со другите системи. Човекот и општеството се во нераскинлива врска и меѓузависност, а кога се зборува за системи се мисли на општествените системи, па логично се наметнува потребата да ги најдеме допирните точки на биопсихосоцијалната структура на човекот со општествените системи, институции и служби. Ваквата заложба е оправдана не само за дијагностицирање на евентуалните дисфункционални и дезинтегрирачки моменти во комуникацијата, туку и за предлагање на терепевтски мерки за да се дојде до поголема благосостојба на човекот како систем и на другите системи во општеството, но пред се’ на човекот затоа што тој е централната фигура преку која воспоставуваме контакт со другите системи.

1. Човекот- минато, сегашност, иднина За да го објасниме овој дел од темата ќе ја анализираме и споредуваме позицијата на човекот низ

досегашната историја. Ако тргнеме од првобитното општество, робовладетелското, феудалното, капиталистичкото и она што беше социјалистичко општество, ќе забележиме еволуција во индивидуализацијата на човекот, негово постепено одвојување од природата и се’ повеќе и повеќе осознавање на самиот себе, осознавање на природата, изразувајќи мноштво креативни човекови особености и карактеристики. На почетокот ги славел и воздигнувал растенијата и животните, бил приврзан за нив и ги сметал како помоќни од себе, па измислувал разни ритуали со кои ја покажувал својата страв, почит и благодарност. Подоцна славел измислени ликови кои ги сметал за свои заштитници, па им принесувал жртви и поклоненија. Процесот продолжува со славење на повеќе богови кои биле луѓе, но живееле издвоено и ,,недопирливо”, па и на нив им принесувал жртви и воздигнувања, за да дојде до повисока фаза на својата индивидуализација- верување во еден бог, присутно се’ до денес. Во социјализмот идеолошката основа беше марксистичката идеологија, а не религиска идеологија. Следната фаза би била или прогласување на еден бог како универзален, надминувајќи ги бариерите на различните религиски определби (сите тие веруваат во свој посебен бог: Исус, Мухамед, Буда итн.), или пак што по мое мислење е подобро, промовирање на НАДРЕЛИГИСКА И НАДНАЦИОНАЛНА ФИЛОЗОФИЈА НА ЖИВЕЕЊЕ, која ќе значи највисок степен на индивидуализација на човекот, затоа што славењето и поклоненијата ќе бидат насочени кон самиот себеси, продлабочувајќи го себеспознанието. Обид за НАДРЕЛИГИСКА ФИЛОЗОФИЈА на живеење беше практично реализирана со системското решение- социјалистичо општество, но тој систем се испостави како нереален и втемелен на слаби основи. Ние се залагаме за НАДРЕЛИГИСКА ФИЛОЗОФИЈА НА ЖИВЕЕЊЕ (или идеологија), но на нучни основи втемелена на воспоставените науки ширум светот, за кои има тестирани методи за истражување и за проверување на вистината. Она што се случуваше со марксистичката идеологија и социјалистичкото општество не беше сериозна наука и немаше истражувачки постапки и процеси прифатени и тестирани од различни автори ширум светот. По наше мислење, доколку успешно се етаблира ИНТЕГРАЛНАТА НАУКА ЗА ЧОВЕКОТ, сметаме дека ќе нема потреба од надчовечки верувања и поклоненија, туку со поддршка на строгите методолошки критериуми Науката за човекот ќе се занимава со суштината на човекот и со нејзино постојано унапредување. Би се состоела од поврзување на Астрономијата, Физиката, Хемијата, Биологијата, Психологијата и Социологијата- земени како поопшти посебни науки, но овие науки се и додатно разгранети, така што секое понатамошно подетално опсервирање е добредојдено. Интегралната наука за човекот треба да поттикне интеракција и синергија на науките кои ги проучуваат микро процесите, појавите и системите со науките кои ги проучуваат макро процесите, појавите и системите. Технолошките стимулации за интегрирање на државите во поширока смисла би биле безживотни доколку не се парира со политички, економски и воспитно- образовни реформи- и поединечно во државите и пошироко. Улогата на човекот се’ повеќе се засилува и наша задача е постојано да изнајдуваме системски можности за унапредување на неговите капацитети, секако не по цена на уништување на растенијата, животните и природата, односно Планетата.

2. Микро и макро системи Системите поангажирано ги проучувал Берталанфи, па затоа ќе ја предложиме неговата дефиниција: ,,Системот е комплексност на елементи кои се наоѓаат во интеракција.” (18:41) Творецот на кибернетиката- Винер ја дава следната дефиниција:,,Системот е соединување на било кои елементи кои се посматраат како целина.” (исто)

Од еден македонски автор ги забележавме следните дефиниции: ,,Системот е сочинет од одреден број на елементи- сродни, собрани во една целина, односно множество, со нивните интеракции”. и ,,Системите претставуваат множества на елементи што се наоѓаат во интеракција, т.е. множества што имаат определени својства какви што не мора да имаат составните елементи.” (8:8)

Како микро системи за потребите на овој труд ги определуваме системот- човек и системот- семејство, затоа што станува збор на мал број елементи и на прв поглед тешко видливо.

Како макро системи за потребите на овој труд ги определуваме системот- држава и системот- општество, затоа што станува збор за интеракција на голем број елементи и на прв поглед полесно видливи.

3.Интеракција

Со дефинирање на поимот интеракција всушност ги поврзуваме поимите човек и системи. ,,Сите елементи кои егзистираат во целина како множества на еден или друг начин меѓусебе се

поврзани, влијаат еден на друг, што во научната терминологија е познато под поимот меѓусебни интеракции.” (18:41)

Интеракциите претставуваат врски, меѓузависности, меѓусебни влијанија и комуникација на најмалку два елементи. (19:2) Сретнавме и ваква дефиниција:,, Интеракција е меѓусебно дејствување и однесување помеѓу поединци или групи во општеството.” (21:123)

ТРЕТА ГЛАВА

ЧОВЕКОТ ВО ИНТЕРАКЦИЈА ПОМЕЃУ СЕМЕЈСТВОТО (МИКРО

СИСТЕМ) И ОПШТЕСТВОТО (МАКРО СИСТЕМ)-

разработка

1. Интеракциите помеѓу структурите на семејството и општеството

Операционализацијата на Теоријата на отворените системи ќе ја започнеме со интеракција на структурите на семејството и општеството, од едноставна причина што овие два системи се во нераскинлива врска. Основен составен дел (клетка) на општеството е семејството, а пак семејството најдува своја реализација во целината- општество.

Преглед бр. 2 Интеракција на структурите на семејството и општеството

ТАТКО (М А Ж) ПРЕТСЕДАТЕЛ

+ +

М А Ј К А (Ж Е Н А) С О Б Р А Н И Е

+ +

Н О Р М И С У Д

Р О Д И Т Е Л И Д Р Ж А В А

+ +

Д Е Ц А Г Р А Ѓ А Н И

С Е М Е Ј С Т В О О П Ш Т Е С Т В О

,,Семејството е историски променлива примарна општествена група заснована био-сексуалните, био-

репродуктивните, социозаштитните и социо- економските врски на мажот и жената, меѓусебно поврзани со брак и нивните родени или посвоени деца кои живеат заедно поради задоволување на разновидните потреби на личноста, самото семејство и општеството.” (21:278) Семејството е основна клетка на општеството кое, карактеристично за современите услови на живеење е составено од РОДИТЕЛИ И ДЕЦА. (12:9).

,,Општеството е заедница на луѓето што настанува како резултат на нивното заемно дејствување врз природата, како и нивното заемно меѓусебно дејствување како резултат на човековата активна производствена дејност во природата.” (21:202)

Општеството претставува збир на луѓе меѓусебно поврзани со различни врски кои се наоѓаат во различни форми на општествена поврзаност. Значи, општествениот живот повеќе или помалку е организиран, регулиран, нормиран, зашто во спротивно општеството не би можело да опстане.

Врските РОДИТЕЛИ (микро систем) – ДРЖАВА (макро систем)1 И ДЕЦА (микро систем) – ГРАЃАНИ (макро систем) ќе ги објасниме на следниот начин: Во дефиницијата за општеството рековме дека доколку општеството не е организирано и регулирано не може да опстане. Како што знаеме, главен организатор на општеството кое се грижи за општиот интерес на граѓаните е ДРЖАВАТА. Секако дека во демократските општества државата дел од своите функции ги пренесува на локалната власт, приватен, невладин сектор итн., но како рамка на сите мора да постои државната власт која ќе го штити општиот интерес. И дефиницијата за државата го потврдува тоа: ,, Основен и најважен облик на политичко организирање на општеството. Таа. . . “ (21:87)

Семејството е основна клетка на општеството, па и тоа треба да биде организирано, нормирано и регулирано. Како што знаеме главен организатор на семејството се РОДИТЕЛИТЕ. Секако дека родителите со демократски стил на однесување дел од своите функции ги пренесуваат на децата, но како рамка мора да постојат и да ги задоволуваат интересите на децата, односно на семејството.

1 Во понатамошниот текст во докажувањето на релациите помеѓу структурите на микро и макро системите, за микро систем ќе бележиме со (м.с.), а макро систем со (М.С.).

Родителите за да можат да го организираат своето семејство, прво бракот треба да им биде со заедничка согласност и во единство, а нивниот однос нормиран и регулиран, според некои религиски, обичајни или правни норми.

Државата е дел од општествената структура и во современите општества е поделена на три делови кои имаат посебни функции и овластувања, а со цел за задоволување на потребите на општеството на одредена територија. Државата во својата структура ги нормирала односите помеѓу трите делови: Извршна власт (Претседател + Влада), Законодавна власт (Собрание, Парламент) и Судска власт (Судови), а со тоа секоја власт има свои надлежности. За да се постигне организиран живот треба да се воспостават норми. Нормите се правила на однесување во едно општество и со нивна помош се одржуваат вредностите и идеалите кои се прифатени како значајни за опстанок и напредок на тоа општество. Нормите се неопходни и во семејството (м.с.) и во општеството (М.С.).

Постојат обичајни, морални, правни, верски, техничко- инструментални и други норми. На макро ниво Судот има задача доследно да ги спроведува законите (норми) донесени од

Извршната и законодавната власт, односно да реагира доколку донесените закони не се спроведуваат онака како што се напишани или пак се противуставни. Судовите и судиите на било кое ниво, со својата работа треба да се грижат за спроведување на нормите со кои се организира, регулира и одржува општеството, се’ додека тие норми не бидат променети со соодветна процедура. Сметаме дека ја доловивме врската помеѓу НОРМИТЕ (м.с.) и СУДОТ (М.С.).

Ќе ја разгледаме врската ТАТКО (м.с.) – ПРЕТСЕДАТЕЛ (М.С.). Во секојдневниот живот се вели дека градоначалникот е ГРАДСКИ ТАТКО. Градоначалникот е

ИЗВРШНА ВЛАСТ како што е и ПРЕТСЕДАТЕЛОТ. Ако градоначалникот е градски татко, тогаш нема логичка противречност ако најдеме врска Претседателот на државата да биде ТАТКО НА НАЦИЈАТА, или ТАТКО НА ОПШТЕСТВОТО 2

Најчесто уставните функции на Претседателот се насочени кон надворешната политика, одбраната и безбедноста, околу именувањето мандатар, тој е Претседателот на Советот за безбедност, именува судии на различни нивоа и во одреден број, става вето со делумна или целосна важност на законите изгласани во Собранието итн. (27:39-40)

Овие се најчестите функции на Претседателот во оние политички системи каде што го има како институција со полн капацитет.

Каде ќе ја лоцираме позицијата на таткото? Современите општества ја отстранија традиционалната поделба на улогите на родителите, но сепак

мораме да најдеме одредени разлики за да не се разобличи институцијата РОДИТЕЛИ под превезот на правата, слободите и еманципацијата.

Таткото се грижи за безбедноста на семејството, тој е почесто надвор од домот и се грижи за семејната ,,надворешна политика”, заработува и се грижи за економската стабилност на семејството, итн.

Сметаме дека со овие објаснувања најдовме врски помеѓу ТАТКОТО (м.с.) – и ПРЕТСЕДАТЕЛОТ (М.С.).

Ако РОДИТЕЛИТЕ И ДРЖАВАТА имаат оправдана врска, ако улогата на ТАТКОТО има врска со улогата на ПРЕТСЕДАТЕЛОТ, тогаш улогата на МАЈКАТА сигурно наоѓа врска со улогата на СОБРАНИЕТО во една држава.

Уставните функции на Собранието ќе ги лоцираме во неколку клучни точки, избегнувајќи ги разликите помеѓу различните политички системи. Собранието го донесува Уставот и законите (го нормира општеството), го донесува просторниот план на државата, избира или учествува во изборот на судии, одлучува за резервите во државата, ја изгласува владата и врши надзор врз неа, го носи буџетот итн . (25:33)

Овие уставни функции се земени од македонскиот устав, а горе-долу вакви се ингеренциите на Парламентите и во другите држави.

Следува лоцирањето на улогата на мајката во семејството. Мајката ги раѓа децата и заради биолошките и психолошките природни особини е предодредена да да биде во поблизок контакт со децата и домот. Таа има најголемо влијание во домот и од нејзината умешност зависи организацијата и уреденоста на

2 Во разни други пригоди за некој Претседател на држава кој оставил подобар впечаток се вели ТАТКО НА НАЦИЈАТА, што значи дека тоа така го доживува и народот, без некои посебни научни докажувања

,,внатрешната политика” на семејството. Со оглед на тешкотиите на ваквата поставеност на улогата на мајката нема да биде морално оптоварена доколку не заработува или заработува помалку од сопругот.

Комплементарноста на улогите на половите е неопходна за да не се создава меѓусебен антагонизам, меѓусебна конкуренција, паралелизам во односите, затоа што во тој случај би дошло до дезинтеграција на семејството.

Антагонизам и конкуренција кај истите полови не само што е потребна дури и неопходна, но тоа не смее да се случи помеѓу половите. Прво видот (заедно машки и женски пол од одреден вид) се наоѓаат во антагонизам и конкуренција со друг вид, па затоа неопходно е комплементарно единство, наспроти паралелизам. Со паралелизам се загрозува опстанокот на видот или се создава неизвесна иднина.

Ќе нагласиме дека посочените врски помеѓу структурата на семејството (м.с.) и општеството (М.С.) треба да се сфати како изоморфизми- ,,точки на среќавање” помеѓу различните системи и науки, но при тоа се задржува спецификата на секој систем посебно. Затоа не би требало да се бараат исклучиво идентични симболички врски, туку ,,точки на среќавање” кои ќе овозможат функционирање на системите кои се во интеракција, односно практично заживување на Теоријата на отворените системи. (Види Преглед бр. 2)

2. Дефинирање на структурата на личноста на човекот во интеракцијата со структурите на

семејството и општеството За да ја докажеме почетната хуманистичка определба дека човекот ќе го гледаме како централна фигура во интеракциите помеѓу семејство (м.с.) и општество (М.С.), ќе ја дефинираме структурата на личноста на човекот со помош на следните теории: Психоанализа, Трансакциска анализа и Теоријата на психосексуална разлика помеѓу мажот и жената од Јово Тошевски. 3

Преглед бр. 3 Структура на личноста на човекот а) б) М А Ж Ж Е Н А

� Психоаналитичка концепција Психоанализата е плодна и многуслојна психолошка теорија, а за оваа прилика ќе го нагласиме

делот за структурата на личноста. Структурата на личноста е поделена на три нивои кои меѓусебно се во динамичка интеракција, создавајќи го системот- ЧОВЕК. Трите нивои се: ИД (ОНА), ЕГО (ЈАС) и СУПЕР ЕГО (НАД ЈАС):

� ИД (ОНА)- ја претставува биолошката компонента на личноста на човекот, инстиктите и се’ она што човекот го наследува од претците; тој е резервоар на сите психички енергии од нагонски карактер со тежнение да се задоволат веднаш и непосредно. Кога во организмот се јавува напнатост од влијанието на надворешните и внатрешните фактори, ИДОТ настојува да се ослободи од напнатоста.

3 Јово Тошевски е проф. д-р на Медицинскиот Факултет- Крагуевац (Србија). Има издадено повеќе научни трудови од оваа проблематика, а ние во овој труд ги употребуваме: ,,Планета жена”, ,,Секс материја” и ,,Амонов рог”. Својот оригинален научен интерес го развива преку строг научно- методолошки основи, а токму тоа ни беше потребно за да ја зголемиме научната аргументација при докажувањето на нашата хипотеза.

ИД – ДЕТЕ ИД – ДЕТЕ (ефективност)

ЕГО – ВОЗРАСЕН (ефикасност)

ЕГО – ВОЗРАСЕН

СУПЕР ЕГО - РОДИТЕЛ

СУПЕР ЕГО - РОДИТЕЛ

� ЕГО (ЈАС)- е оној дел од личноста кој ги извршува наредбите на ИДОТ, но земајќи ги во предвид и социјалните околности и норми. Се води по принципот на реалност и разум, и по потреба го одложува задоволувањето на барањето на ИДОТ. За ЕГОТО популарно се вели дека е ,,разумен слуга на ИДОТ- силен и неразумен господар”. ЕГОТО е психолошка компонента на личноста

� СУПЕР ЕГО (НАД ЈАС)- ги спречува оние барања на ИДОТ кои не се во склад со важечките морални норми, вредности и идеали, така што тој претставува внатрешен регулатор на однесувањето. СУПЕР ЕГОТО се формира во процесот на социјализација низ меѓусебна интеракција на изворот и агенсите (спроведувачи) на социјализација . СУПЕР ЕГОТО е општествена (социјална) компонента на личноста. (26:336 – 337) и (7: 225)

� Трансакциска анализа Трансакциската анализа е психотерапевтски правец под силно влијание на психоанализата. И

основачот на овој правец Ерик Берн во прво време бил психоаналитичар, а потоа создал посебен теоретски пристап. Затоа помеѓу овие две теории има многу сличности и сметаме дека ќе ја засилиме аргументацијата доколку се повикаме и на двете. Во оваа прилика од Теоријата на трансакциската анализа ќе го земеме делот за АНАЛИЗА НА ЛИЧНОСТА во кој се вбројуваат три его-состојби (поврзан систем на мисли и чувства кои се претставуваат во одредена форма на однесување): ДЕТЕ, ВОЗРАСЕН и РОДИТЕЛ.

� ДЕТЕ- его- состојба- ги содржи сите искуства и сознанија од периодот на детството, ги содржи примарните потреби и чувства кои тежат да бидат препознаени и исполнети. Заеднички именител на оваа его- состојба е САКАМ или ЧУВСТВУВАМ, што подразбира контакт со своето тело, желбите и чувствата карактеристични до шестата година од животот. Оваа его- состојба е оригинален дел на личноста, спонтан, креативен.

� ВОЗРАСЕН- его- состојба- заеднички именител е МОЖАМ и корисно е; води сметка за реалноста и разумот, собира податоци, ги посматра, анализира и проценува во стварноста; мисли, резонира, делува и решава проблеми во сегашноста. ВОЗРАСНИОТ ги следи од дистанца сите его- состојби, разумно постапува и ги воочува причинско- последичните врски.

� РОДИТЕЛ- его- состојба- заеднички именител е ТРЕБА или МОРА или СМЕАМ; тоа се ставови и однесувања превземени од родителите и другите возрасни лица во процесот на социјализација. Овде посебно се значајни моралните норми, вредности и идеали карактеристични за конкретната околина. (3:140-143, 4:79-81, 7:325)

Врските на стуктурните нивоа помеѓу Психоанализата и Трансакциската анализа: ИД – ДЕТЕ, ЕГО –

ВОЗРАСЕН и СУПЕР ЕГО – РОДИТЕЛ имаат логичка поврзаност и можат да се употребат за посериозно аргументирање на следните наши зафати.

� Теорија на психосексуална разлика помеѓу мажот и жената од Јово Тошевски

Според наша проценка, потребно е поексплицитно објаснение за разликите помеѓу половите, не само

за да навлеземе подлабоко во структурата на личноста, туку и релациите со макро системите да бидат појасни. Со поголема храброст ќе можеме да ги интензивираме интеракциите помеѓу микро и макро системите, што е наша обврска спрема Теоријата на системите.

Голем е напредокот во медицината и биологијата, балагодарејќи на високиот техничко- технолошки развој со што забрзано и унапредено е дијагностицирањето, терапијата, методите на работа и организацијата. Меѓутоа, и покрај ваквиот продор на новите достигања до најмалите делови и процеси во човекот, сепак некои случувања, особено во човечкиот мозок остануваат недостапни и тешко разбирливи.

Во ваква ситуација еден од патиштата за објаснување на тешко објаснивото е ФОРМАТА, ПРОМЕНИТЕ НА ФОРМАТА И ПОЈАВИТЕ КОИ ГИ СЛЕДАТ ФОРМИТЕ. Науката која се занимава со ФОРМАТА се вика МОРФОЛОГИЈА. Ако нагласиме дека Морфологијата е судбина нема да погрешиме. На пример: ако топката немала кружна форма сигурно немаше да се тркала и ќе служела за нешто друго, како што за нештто друго служи коцката, пирамидата итн. Ако на раката го немаше палецот владеењето со алатите ќе беше многу поотежнато. Во

медицината тешко се наоѓаат правилни форми, но како да постојат математички неообјасниви правилности кои помагаат да се изведат спекулативни заклучоци за појавите условени од нивната форма. Секако ова би се правело доколку егзактните методи и апарати не можат да се применат. А тоа, ,,тајно” подрачје е морфолошката различност на половите- мажот и жената и нивните различни психички функции. Науката која би се бавела со истражување на психичките функции условени од морфолошкиот запис би се викала ПСИХОМОРФОЛОГИЈА. Морфолошкиот запис ја оформил хипотезата за настанокот на човекот: Големата сличност помеѓу човекот и човеликиот мајмун се забележува на прв поглед, а со биохемиски и медицински стручни наоди се покажува нивната неверојатна сличност. Човековиот еволутивен модел е надмоќен во биолошки, психолошки и секаков поглед, со што не само што е поуспешен, туку и далеку поразличен.

Настанувањето на човекот било предизвикано со ПСИХОСЕКСУАЛНА МАНИПУЛАЦИЈА НА ЖЕНАТА НАД МАЖОТ, што не се среќава кај ниту еден друг животински вид, освен човекот.

Процесот за настанување на модерниот човек започнал со исправањето на телото, кога женските гениталии станале тешко достапни за мажот, бидејќи тие се наоѓаат на најнедостапниот дел од женското тело. Ако кај другите животински видови, мажите многу лесно се спојуваат со жените и без ,,многу коментари”, кај жената не само што нејзините гениталии се недостапни, туку и евентуалното спојување треба да се случи со нејзино одобрение. Токму тука е МОРФОПСИХОЛОШКАТА ОСНОВА ЗА ПСИХОСЕКСУАЛНА МАНИПУЛАЦИЈА НА ЖЕНАТА НАД МАЖОТ. Други елементи за настанувањето на човекот се промените кои настанале во надворешниот изглед на жената: голото лице со привлечни усни, гола кожа, дојки со полутопчест изглед создадени како компромис во кој компонентата на доењето е потисната со компонентата на сексуално примамување (другите примати немаат дојки); поткожно масно ткиво кое на поглед и допир создава чувство на привлечност кај мажите. Мажот зачувал некои надворешни знаци на своите претци: влакнесто лице, влакнести гради како симбол на машкоста, машкиот полов орган е најголем во споредба со другите примати и заради исправеното одење изразеноста е уште поголема, што го прави мажот трагач за сексуално спојување со жената. Мажот не би делувал толку заинтересирано доколку жената не се здобиеше со повеќе обележја на привлечност, што е полн погодок на еволуцијата, за разлика од другите примати кои или исчезнале или воопшто немаат напредок. 4

Она што е можеби најголемата непознаница за мажот е зошто прво жената го провоцира и примамува, а кога овој ќе тргне по неа, таа го условува и го упатува на нешто што почетното нејзино однесување беше поинакво, така што мажот никогаш не е начисто како ќе ја оствари својата сексуална намера. Но, токму овој лебдечки психолошки момент кај мажот делува стимулативно за развивање на несексуалните активности. Според тоа, несексуалните активности на мажот се последица на сексуалната морфолошка контраверзност на жените. Секако мозокот преку своите центри управува со сексуалните и несексуалните активности на човекот. Тука треба да ја нагласиме улогата на човечкиот мозок како најразвиен во споредба со другите примати. Пред се’ женскиот мозок го запали факелот на цивилизацијата и модерниот човек, затоа што развиениот женски мозок знае да тактизира, условува и манипулира со машката енергија, насочувајќи ја и на несексуални активности додека жената одлучи да се спои со мажот.

Мажот со несексуалните активности измислувал разноразни алатки и орудија со кои не дозволувал да биде уништен од природата или од другите животни, туку тој наметнувал ,,своја игра” и постепено ја прилагодувал природата на своите потреби, а ги уништувал другите животни кои го напаѓале неговото семејство. Една од посебностите на оваа теорија е ИНТЕРПОЛОВАТА БОРБА во рамките на видот. Борби и соперништва постојат помеѓу различни видови со цел секој, својот вид да го заштити и да му обезбеди подолго присуство во еволуцијата, но борби постојат и помеѓу истите полови од еден ист вид. 5 На овој начин е застапувана Дарвиновата теорија која Јово Тошевски ја унапредува.

Интерполовата борба се јавува исклучиво кај човекот и во таа борба жената треба да го провоцира и условува мажот, да го тера и на несексуални активности окупирајќи го со своите потреби, а мажот пак треба да настојува да се спои со жената, а при тоа оставајќи и’ простор за изразување на нејзината природа. Значи, 4 Привлечноста на жената е една од нејзините стратегиски потреби, па затоа не е чудна големата профитабилност на оние индустрии кои произведуваат разноразни нешта за потребите на женскиот надворешен изглед. 5 Најголема опасност за видот- човек доаѓа кога различните полови ќе си конкурираат меѓу себе и кога тие живеат паралелен живот, што е карактеристично за животот на човекот во современото општество

интерполовата борба е психичка борба помеѓу половите, а не физичка. Физичките моменти се средство, а психичките моменти се целта на оваа борба, додека кај другите примати мажјакот при спојувањето со женката користи физичка сила. На крајот ќе спомнеме дека според оваа теорија мажот има два нагони: нагон за заштитништво и нагон за сексуално спојување6, а жената еден нагон: биовласт- сексуалност7

� Заклучни разгледувања

Објаснувањето на трите теории: Психоанализата, Трансакциската анализа и Теоријата на психосексуална разлика помеѓу мажот и жената, го направивме за да ја објасниме разликата помеѓу мажот и жената и да најдеме системски објаснувања (интеракција помеѓу микро и макро системите), со што подоцна ќе можеме да предложиме и ,,терапевтски” системски мерки. Со помош на Теоријата на психосексуална разлика помеѓу мажот и жената дознаваме дека жената се одликува со следните особини: сакање, истакнување желби, барања за задоволувања на нејзините потреби- што одговара со структурата на личноста во делот ИД и ДЕТЕ. Жената ги поседува и другите два дела ЕГО и СУПЕР ЕГО (Возрасен и Родител), но тие не се нагласени како што е ИДОТ (ДЕТЕ). Затоа ИДОТ е нагласен и во Прегледот бр. 3. За мажот дознаваме дека се одликува со следните особини: разумност, можење, задоволување на женските потреби преку вклучување на интелектот и моторните способности, што одговара со структирата на личноста во делот на ЕГО и ВОЗРАСЕН. Мажот ги поседува и деловите ИД и СУПЕР ЕГО (Дете и Родител), но тие не се нагласени како што е ЕГОТО (ВОЗРАСЕН). Затоа, ЕГОТО е нагласено во Преглед бр. 3. За нормите како дел од микро системот можеме да дадеме одредено објаснение во спомнатиот преглед, но тоа не го направивме зашто освен жената и мажот нема трет вид на човечко суштество. Но, за да биде полесно за објаснување еве можеме да направиме и еден т.н. измислен трет вид на човечко суштество во кое е нагласено СУПЕР ЕГОТО и РОДИТЕЛ, а другите два делови се со послаба функција. Нормите се всушност сето она што е означено за СУПЕР ЕГОТО и РОДИТЕЛОТ. Збогатени со нови сознанија уште еднаш ќе ги разгледаме порано воспоставените врски ТАТКО (м.с.) – ПРЕТСЕДАТЕЛ (М.С.), МАЈКА (м.с.) – СОБРАНИЕ (М.С.) и НОРМИ (м.с.) – СУД (М.С.).

Претседателот8 е извршна функција, а рековме дека мажот се идентификува со ЕГО кое има функција на извршување, можење, разум и реалитет во работата. Следствено ќе ја оформиме оваа релација:

ТАТКО (м. с.) – ПРЕТСЕДАТЕЛ (М. С.) – ЕГО – ВОЗРАСЕН – МОЖАМ

Законодавната власт е СОБРАНИЕ (ПАРЛАМЕНТ) и има задача да донесува закони и барања спрема Извршната власт за оваа да ги извршува. Собранието само бара, а не извршува (нема оперативна структура). Рековме дека и жената упатува барања до мажот, а овој ги извршува. Жената и Собранието ги идентификуваме со ИД (ДЕТЕ), па ќе ја оформиме следната релација:

МАЈКА (м. с.) – СОБРАНИЕ (М. С.) – ИД – ДЕТЕ – САКАМ

Судската власт ја имаат СУДОВИТЕ на различни нивоа. Судовите се грижат за одржување на системот преку донесените закони од Собранието. Судовите се грижат за т.н. нормирање на општеството и доследно придржување на нормите, посебно правните норми, со што се одржува организираноста на општеството. (Види 10 и 27) Уставниот суд се грижи за доследно придржување на

6 Овие два нагони кај мажот би можеле да се поврзат со двојната структура на Извршната власт (Претседател и Влада) 7 Овој нагон кај жената можеме да го поврземе со еднодомен Парламент 8 Претседателот го истакнуваме како Извршна власт со полн капацитет, затоа што Владата е извршна власт, но таа не се избира на непосредни избори, а функцијата ја прават легитимна, со полн капацитет, само непосредните избори. Постојат политички системи каде што Претседателот или не постои (кралство), или пак се избира од Собранието, Во овие случаи Владата е Извршна власт, но таа се избира преку Парламентот. Од тие причини симбол за Извршна власт е Претседателот и затоа тој е земен во елаборацијата, а Владата е извршна власт, но не е земена во елаборацијата.

Уставните норми кои всушност и ја дефинираат глобалната организација на едно општество. Уставот е врховен правен акт во едно општество. Нормите и Судовите се компатибилни со значењето на СУПЕР ЕГОТО (РОДИТЕЛ) , па оттаму ќе ја оформиме следната релација:

НОРМИ (м. с.) – СУДОВИ (М. С) – СУПЕР ЕГО – РОДИТЕЛ – СМЕАМ Воспоставувањето на релациите помеѓу личноста на човекот со интеракцијата помеѓу семејството (микро систем) и општеството (макро систем) (Види 10 и 27) ќе ни бидат од помош при евентуалното регистрирање на деформациите во функционирањето на системот- општество кој како извор на социјализација може негативно да влијае врз биопсихосоцијалната структура на човекот9. На претходните елаборации ги додаваме и организациски карактеристики ЕФЕКТИВНОСТ и ЕФИКАСНОСТ, со цел да овозможиме поголема организациска применливост на овој труд. Ефективноста ја поврзавме со жена, дете (ид) и собрание затоа што ефективноста е да се прави нешто корисно, добро, ново, што е логички компактно со претходните објасненија за нив, додека ефикасноста ја поврзавме со маж, возрасен (его), претседател, затоа што ефикасноста е барање на најдобри, економични, рационални, реални и изводливи начини за да се направи нешто корисно, добро, ново. И мажот и жената имаат вкрстени карактеристики, но кај жената понагласена е ефективноста, а кај мажот ефикасноста10. Овие поврзувања ќе ги искористиме во следните глави за детектирање на одредени можности или слабости, односно за предлагање на одредени мерки за подобрување на менаџирањето со макро системите, што неколку пати нагласивме дека е слабост и посебен предизвик, како за научните работници, така и за политичарите.

На крајот од оваа глава ќе го претставиме Преглед бр. 4- ЧОВЕКОТ ВО ИНТЕРАКЦИЈАТА ПОМЕЃУ МИКРО СИСТЕМОТ (СЕМЕЈСТВО) и МАКРО СИСТЕМОТ (ОПШТЕСТВО):

9 Како доказ за односот помеѓу половите во современото општество на многу духовит и сликовит начин е прикажано во многу популарната хумористична емисија К-15, особено преку ликовите на Миле и Тошо 10 За продлабочени знаења за ефективноста и ефикасноста види кај Исак Адижес (1998) ,,Овладување со промените“ , Детра, Скопје

Преглед бр. 4 Човекот во интеракција со семејството и општеството (интегрална шема) ЕГО

(ЈАС)

ПРЕТСЕДАТЕЛ

(извршна

власт)

ТАТКО

(МАЖ)

ВОЗРАСЕН

(МОЖАМ)

ефикасност

+ + + +

ИД

(ОНА)

СОБРАНИЕ

(законодавна

власт)

МАЈКА

(ЖЕНА)

ДЕТЕ

(САКАМ)

ефективност

+ + + +

СУПЕР ЕГО

(НАД ЈАС)

СУДОВИ

(судска власт)

НОРМИ РОДИТЕЛ

(СМЕАМ)

ЧОВЕК

(психоанализа)

ДРЖАВА РОДИТЕЛИ ЧОВЕК

(трансакциска

анализа)

+ +

ГРАЃАНИ ДЕЦА

ОПШТЕСТВО СЕМЕЈСТВО

ЧЕТВРТА ГЛАВА

ДЕФОРМАЦИИ ВО ФУНКЦИОНИРАЊЕТО НА

СИСТЕМИТЕ

Теоријата на отворените системи се залага за рамнотежа, стабилност и функционалност, така што доколку дојде до било каква промена во функционирањето на еден систем се јавува промена и во другите системи со кои првиот е во интеракција, а се случуваат промени и во целината, составена од тие системи.

Кога го дефиниравме ЧОВЕКОТ централно место му дадовме на индивидуализацијата на личноста на човекот, затоа што преку овој процес човекот се’ повеќе се осознава себеси, се’ повеќе се одвојува од зависноста на природата и наметнува своја ,,игра”. Нашата цел е се’ поголемо осознавање на човекот, на неговите можности, потреби и интереси, па затоа и создадовме ваков модел (види Преглед бр. 4.). Системскиот приказ го форсираме за да ги спречиме дезинтигрирачките процеси во општеството- од една страна, и да најдеме модел за поквалитетен човеков живот- од друга страна. Подесувањето на овој баланс е целта.

Говорејќи за индивидуализацијата на личноста, историски гледано дури во капитализмот човекот добива формална слобода, добива шанса за развивање на личноста онака како што тој смета дека е потребно. И овде постојат бројни ограничувања, но барем постои формална слобода, што не беше случај со претходно општествено- економски формации. Како следен степен на индивидуализација на човекот требаше да биде социјалистичкото општество. И во голема мера се покажа како такво со високи стандарди во човековите права и слободи, со самоуправувањето како висок степен на самостојност и независнот. Но, ако беше предвидено човекот да се развива како СЕСТРАНА ЛИЧНОСТ, тогаш останува нејасно зошто институциите на системот беа во ,,краток спој” од Комунистичката партија. ,,Краткиот спој“ постоеше и во погледот кон мажот и жената, тие се изедначија во општествениот (социјален) живот и на секаков можен начин, блокирајќи ја нивната биопсихолошка различност. Парламентот, Владата и Судовите беа под контрола на Комунистичката партија. Постоеше некој неприроден плурализам, но се’ што нема природна функција кога- тогаш предизвикува деформација и проблем. Дури постоеја и членови во тогашниот Кривичен закон кој ги санкционираше сите оние кои ќе се спротивстават со Програмата на Комунистичката партија. Без воздржување ќе констатираме дека политичкиот систем во социјалистичкото општество беше во спротивност со биопсихосоцијалната структура на човекот и затоа овој систем самиот од себе се дезинтегрира, за несреќа, на штета на сите нас. Сите хипотези дека ова општество се распаднало заради лошите меѓунационални, религиски, економски и др. односи се само површинско анализирање на системот. Споменатите многу важни области беа само последица на деформацијата на системот. Со оглед што деформацијата беше на највисоко уставно ниво, сето друго само по себе се деформираше. Комунистичките (Социјалистичките) партии и лидерства прокламираа радикални промени, но неприродното забрзување донесе многу повеќе загуби и долгорочни промашувања, отколку добивки и точни проценки.

Капиталистичкото општество се покажа како институционална рамка која ја почитува биопсихосоцијалната структура на личноста на човекот, иако и овој систем под притисок на случувањата во социјалистичките држави во претходните 70 години, направи бројни отстапки за да не се дозволи поголема популарност на домашните Комунистички (Социјалистички) партии и премин кон социјализам. Деформациите на капитализмот (како доминантен политичко- економски систем во светот) ќе ги разгледуваме од аспект на нашиот модел претставен во Преглед бр. 4. Според овој модел забележуваме деформација во дефинирањето на биопсихосоцијалната структура на мажот и жената и социјалната (институционална) импликација. Со оглед што мажот и жената, односно човекот е столб на општествениот живот, секоја деформација која не е во склад со неговата биопсихосоцијална природа доведува до деформација во другите системи кои имаат интеракции со него. Нагласивме дека човекот е во динамички интеракции со микро и макро системите, од Теоријата на системите научивме дека промената и деформацијата кај еден систем значи деформација и промена и кај другите системи, односно во целината во која тие функционираат. Овде, ние зборуваме за деформација на клучниот систем во општествениот живот, а тоа е човекот. Заради оваа деформација можат да се случат промени и онаму каде што ни најмалку не сме очекувале, а уште помалку веројатно дека тие промени се случиле заради деформациите кај човекот. Деформацијата во системот- човек ќе ја разгледаме од два аспекти: Психоанализата и Трансакциската анализа- од една страна и Теоријата за психосексуална разлика помеѓу мажот и жената- од друга страна кои ги претставивме во претходната глава:

- Како причини за нарушување на навиките, однесувањето и здравјето (психичко) кај современиот човек кои заземаат големи размери се нагласува значајната редукција на функциите на семејството, значајно намалениот емоционален контакт помеѓу самите брачни партнери, а и помеѓу нив и децата. Особено се нагласува редуцираната ангажираност на мајката и во домот и во воспитувањето на децата, заради се’ поголемата нејзина присутност во професионалното и општествено себереализирање (26:390-400). Кажано

со јазикот на Теоријата за психосексуална разлика помеѓу мажот и жената, жената почна сериозно да се занимава со НЕСЕКСУАЛНИ АКТИВНОСТИ, што беше главен машки адут и карактеристика за освојување на жената. Економското обезбедување на домот, што беше еден од машките предности над жената, сега значајно е променето, така што економски независната жена е прилично засилена и непогодна за освојување од мажот, кој во ваква ситуација се чувствува ослабен и со намалена самодоверба- намален освојувачки ентузијазам.

Логично, комплементарноста како неопходност за единство и хомогеност на човекот (мажот и жената) почнува да се релативизира, односно просторот да се пополнува со ПАРАЛЕЛИЗАМ помеѓу половите, а тоа значи релативизирање на врската маж - жена. А, ако се согласиме со Фром дека секој човек поседува двополност (и машко и женско) со нагласеност на конкретниот пол (нешто слично како во Преглед бр. 3) и ако се согласиме дека во природата на човекот е да дојде до спојување на мажот и жената (да се задоволи оваа двополност на човекот) (29:35-37), тогаш станува збор за дезинтеграција на човекот и неговата суштина.

- И со јазикот на Психоанализата и Трансакциската анализа ќе ја лоцираме деформацијата на системот- човек, а потоа ќе ги споиме со претходното објаснение.

Нарушувањето на навиките, однесувањето и психичкото здравје можеме да ги објасниме и на следниот начин:

� Неврозите се судир помеѓу ИДОТ и СУПЕР ЕГОТО � Психозите се судир помеѓу ЕГОТО и надворешниот свет � Психопатиите се заради слабо, инфантилно и не зрело СУПЕР ЕГО � Асоцијалното однесување заради неформирано и ригидно СУПЕР ЕГО Работата на психолошките советувалишта се состои во засилување на самодовербата кај

поединецот и желбата за совладување на проблемот; да бара реални и можни решенија на својот проблем. Со други зборови да ја засили позицијата на ЕГОТО во системот ЧОВЕК како интегратор на личноста доколку не функционира и ја дестабилизира целата личноста.

Кажано со јазикот на Трансакциската анализа станува збор за конфликт помеѓу ДЕТЕТО и РОДИТЕЛОТ, а ВОЗРАСНИОТ не наоѓа начини за разрешување на овој судир. ДЕТЕТО сака да ги задоволи своите потреби веднаш и непосредно, а РОДИТЕЛОТ почитувајќи ги нормите на социјалната околина ги спречува, одложува или ограничува намерите на ДЕТЕТО. Доколку ВОЗРАСНИОТ со својот разум и чувство за реалност не ги балансира овие односи, доаѓа до дисфункционалност на системот- човек.

Конечно, се повикуваме на Преглед бр. 3 каде најдовме врски помеѓу Психоанализата, Трансакциската анализа- од една страна и Теоријата на психосексулна разлика помеѓу мажот и жената- од друга страна, и констатиравме дека од ,,двете страни” дојдовме до исти сознанија за деформацијата на личноста, односно системот- човек.

Општествени деформации како резултат на дисфункционалноста на системот- човек Уште еднаш ќе нагласиме дека човекот е клучен систем кој е во постојана динамичка интеракција со

другите системи во целината- општество, или општеството како интегрален систем и доколку дојде до деформација во ,,клучниот систем” доаѓа до деформација и поединечно и заедно во целината. Ние констатиравме деформација во системот- човек, па сега ќе направиме обид за регистрирање на општествените промени кои се случија директно или индиректно како резултат на деформацијата на системот- човек:

� Намален е наталитетот на населението заради промената на позицијата на жената, поголемото отсуство од семејниот живот заради професионални и општествени активности, како и заради личната определба да си посвети повеќе време и енергија на самата себе (Види 47);

� Забележуваме тренд на стареење на населението затоа што е намален наталитетот- од една страна, а од друга страна подобрени се условите за живеење, така што е продолжен животниот век;

� Зголемени се издвојувањата за социјалната политика за сите категории на корисници на социјална заштита, што е понагласено кога веќе констатиравме стареење на населението. Старите лица имаат поголеми потреби од социјална заштита, а тоа значи и поголеми издвојувања од Буџетот за таа намена;

� Во тој контекст се и поголемите издвојувања за здравствена заштита заради поголемите потреби на старото население. Познати економисти и експерти од областа на здравствениот менаџмент нагласуваат дека издвојувањата за здравствениот систем од година во година ќе бидат поголеми и поголеми;

� Здравствениот фонд ќе се оптоварува и заради големиот број на здравствени ризици од срцеви и мозочни удари, дијабетис, зголемен крвен притисок, артериосклероза, нарушување на размената на материите, проблеми со црниот дроб, белите дробови, неврози, органите за варење на храната и тн., кои настануваат заради исклучителното слабо движење на современиот човек (современ начин на живеење) и брзата и неквалитетна храна. Овие два неповолни фактори доведуваат до зголемување на телесната маса, замастување на внатрешните органи и верижно пренесување на овие иницијални негативни ефекти на другите органи и врз целиот организам. Еве и тука гледаме како Теоријата на системите се покажува како правилен пристап во согледувањето на разни појави и проблеми. Заради овие потреби, ќе се испумпуваат огромни финансиски средства од државните буџети, ликвидноста на економскиот систем ќе биде постојано под притисок и неизвесност, а истовремено луѓето и понатаму ќе бидат болни и се’ повеќе ќе се оддалечуваат од својата природа која вели дека човекот не е измислен да мирува, туку да се движи (Види 9, 38, 39, 49);

� Односот на вработени и пензионери се намали заради намалениот наталитет и зголемениот број на стари лица корисници на пензии и други социјални побарувања. Се смета дека овој тренд ќе продолжи во негативен правец, со што би се проблематизирале Пензиските фондови. За да не се случат крахови на Пензиските фондови, а индиректно и на целиот економски систем, постојано се зголемува старосната граница за пензионирање, па има некоја неверојатна прогноза дека до 2050г. таа граница ќе достигне до 77 години. Кој ќе успее да ја користи пензијата и дали старото население ќе биде носителот на идниот економски развој на современите држави? (Види 42);

� Поголемите издатоци за потребите на социјалната и здравствената политика не го потпомагаат капиталистичкото економско работење, затоа што го намалуваат профитот како клучен двигател (Види 46, 51);

� Со ,,прогласувањето” на рамноправноста на мажот и жената, пристапот до работните места се изедначи, така што пазарот на работна сила ја зголеми понудата, а тоа значи и поголема веројатност за зголемување на невработеноста, како сериозен општествена проблем. За невработените се издвојуваат буџетски средства за згрижување и други програми за нивно обучување или алтернативно работно ангажирање. Невработените се категорија на луѓе кои и тие самите и другите очекуваат од нив да бидат вработени и корисни, но не се, а тоа може да биде извор на фрустрации, несогласувања, поголеми проблеми и брачни раздвојувања;

� Присутна е појава и на неприфаќање на каква била работа на домицилното ,,пребирливо” население, па затоа често се ,,увезува” работна сила од посиромашните делови од државата или од други држави. Додатно е и намалениот наталитет на домицилното население во современите држави (Види 35, 40); Увезеното население со себе носи своја култура, навики и вредности што не е лесно да се трансформираат во новата средина, па често сме сведоци на примери на несоцијализирани помали или поголеми групи на граѓани кои живеат во гета или други посебни квартови кои можат да бидат извор на фрустрации и извор на социопатолошки појави (Види 44); Интересни се појавите на неофашистички партии или движења кои сакаат правдата да ја земат во свои раце и ги напаѓаат дојденците заради недостигот на работни места и други помали можности за нив кои овие им ги зеле (Види 48

� Има научни трудови кои докажуваат дека климатските промени кои се’ почесто ги чувствуваме се случуваат заради потребите на индустрискиот развој на современите држави кои се и најголемите загадувачи на Планетата. Тоа доведува до оштетување на озонот, до сечење на шумите и други процеси на намалување на природните фактори на рамнотежа. Климатските промени го поттикнуваат тој разорен процес со уште побрзо и поголемо темпо (Види 43)

� Намалениот наталитет, засилувањето на позицијата на жената и паралелизмот помеѓу половите најдрастично се забележува во урбаните средини, кои и со својата архитектура и просторна поставеност вршат стимулација на ,,разделувањето” Животот во градовите е со понагласена отуѓеност, па дури и помеѓу најблиски роднини

� Заради големата економска и трговска активност во градовите, значително е зголемена концентрацијата на населението, а тоа придонесе за опустошување на селските пространства- не само како можности за економско работење, туку и како можност за живот кој нуди свои специфични предности (чиста околина, чиста храна, вода, воздух итн.);

� Ако градските подрачја се со повисок стандард, а селските со понизок, ако населението мигрира село – град, тогаш на истиот начин се објаснуваат и миграциите од помалку развиените кон повеќе развиените држави. Како и во миграциите село – град, така и во овие миграции се забележува поголема раздвиженост на младото население. ,,Гладта” за младо население ја објаснуваме со намалувањето на наталитетот кај подрачјата со повисок животен стандард, а за одржување и унапредување на економската моќ на овие подрачја секако дека е потребно младо население од кое може да се извлече поголема добивка . Овој современ тренд се вика ЦЕНТРИПЕТАЛНО ДВИЖЕЊЕ НА НАСЕЛЕНИЕТО – вртлог;

� Забележуваме зголемен процент на бракоразводи, намалување на кохезивните сили во семејството, ослабување на емоционалните врски во семејството, а тоа дава можности за асоцијално однесување особено кај децата, како и нарушување на психичкото здравје. Голем број на социопатолошките појави (алкохолизам, наркоманија, проституција, криминал, убиства, самоубиства, скитништво, деликвенција итн.) можат да се објаснат со значително ослабена емоционална компонента во карактерот на човекот, така што бројните искушенија на современиот свет не може да ги заобиколи (Види 41); Сериозно раширена појавата на хомосексуалност и бисексуалност. Овие луѓе се организираат во разни здруженија и вршат сериозен притисок врз политичките фактори за да им биде овозможено да ги задоволат своите потреби. Дури и на високи политички функции има хомосексуалци, кои секако дека преку својата активност и моќ ќе се залагаат за отворање на нови ,,ослободувачки процеси”;

� Сериозно раширена е активноста на феминистичките организации кои се залагаат за специфичен вид на паралелизам- освојување на поголем ,,несексуален простор” (поголемо присуство во образование, политика, економија, медиуми итн.).

Сето тоа води кон продлабочување на ,,разделувањето” и кон проблематично задоволување на вродениот мотив за секс и блискост со мажите (други вродени мотиви се мотивите за вода, за исхрана итн.); � Медиумското промовирање на паралелизмот помеѓу половите е се’ поприсутно. Присутноста на

афирмативните прилози и активности на медиумите со еманципирачка содржина секако ќе биде регистрирано од младите генерации кои во текот на својот развој ќе се залагаат за додатни ,,ослободувања”, кои можат да бидат во правец на натамошно ,,разделување”

Улогата на медиумите е навистина влијателна, затоа што моќта на семејството и училиштето почнува да се релативизира; � итн. итн. итн. итн.

Сиве овие општествени промени би можеле да ги наречеме ЛЕГАЛНО ДЕЗИНТЕГРИРАЊЕ НА ОПШТЕСТВОТО за што е потребна голема умешност во толерирањето на ,,организираниот криминал” во интерес на повисокиот стандард и техничко- технолошкиот развој. Појавата на социјализмот пред 70 години значително го забрза историскиот развој на човекот и Планетата Земја:

� се случија промени во социјалистичките држави; � заради мир во капиталистичките држави и страв од промена под влијание на социјалистичките

држави и овие воведоа низа промени; � претходниот историски развој на човештвото се одвиваше со побавно темпо и со поквалитетни

промени кои ги запазуваше интересите на сите суштества на Планетата. Со појавата на социјализмот целиот фокус се стави на човекот, без при тоа да се води сметка за системските можности за тоа, односно за положбата и развојот на растенијата и животните, односно на Планетата;

� подоцна и капитализмот прифати многу елементи во социјалната политика и рамноправноста на половите. Навистина во тој систем имаше експлоатација на човекот, но сега таа експлоатација од човекот е префрлена врз растенијата и животните, врз природните богатства на планетата, па се случуваат други деформации- климатски промени и други непредвидливи случувања. Капитализмот е систем во кој треба да има производ и добивка, капиталистите за да ги постигнат тие цели сакаат да извлечат максимум, а некогаш излегуваат од контрола борејќи се со конкуренцијата и барајќи начини и можности за поголем економски напредок на својата компанија.

ПЕТТА ГЛАВА

ЗАШТИТА ОД ДЕЗИНТЕГРИРАЧКИТЕ

ПРОЦЕСИ

1. Предлози за заштита од дезинтегрирачките процеси Предлозите за превентивно спречување на дезинтегрирачките општествени процеси ќе ги понудиме

како резултат на системските интеракции, онака како што ги дефиниравме во Преглед бр. 4. Со помош на Психоанализата и Трансакциската анализа- од една страна и Теоријата на

психосексуална разлика помеѓу мажот и жената- од друга страна дојдовме до два истосодржајни заклучоци: � За надминување на деформациите на системот- човек треба да се засили позицијата на

ЕГОТО (ВОЗРАСЕН) за да се засили интегративноста на личноста; � Истото ќе го заклучиме доколку се повикаме на Фромовиот концепт за двополност на

личноста (маж и жена) со нагласок на конкретниот пол. Од Теоријата за психосексуална разлика помеѓу мажот и жената знаеме дека позицијата на мажот е ослабена, а позицијата на жената засилена, што предизвикува ФЕМИНИЗАЦИЈА НА ЧОВЕКОТ, односно создавање услови за дебаланс на двополноста, за паралелизам- нарушување на системот- човек.

Ако биопсихолошкиот дел на човекот го третираме како помалку променлив, тогаш треба да бараме можности за корекции во социјалниот (општествениот) дел на човекот за да се задоволат потребите на биопсихолошкиот дел. Како социјален (општествен) дел ќе ги третираме државата и општеството, согласно со нашата тема и модел, барајќи можности за одредени корекции во системот на државата, односно во системот- општество. За таа потреба повторно се осврнуваме на веќе разгледуваните врски: МАЖ (м.с.) – ПРЕТСЕДАТЕЛ (М.С.); ЖЕНА (м.с.) – СОБРАНИЕ (М.С.); НОРМИ (м.с.) – СУДОВИ (М.С.). Ако државата и општеството се извори на социјализација, тогаш токму тука ќе предложиме одредени корекции за да се добие таква содржина за социјализација која ќе одговара на биопсихолошката структура на човекот. Свесни сме дека евентуалните промени во системот на државата се долготрајни, со голем број процедури и поширок општествен консензус, но исто така сме свесни дека овој социјален дел, иако е тешко сепак може да се менува, а биопсихолошкиот дел е таква структура која доколку се менува може целиот систем ,,да се сврти наопаку”.

Корекциите ќе ги фокусираме на засилувањето на улогата на ПРЕТСЕДАТЕЛОТ (засилување на машкоста) и намалување на улогата на СОБРАНИЕТО (ослабување на женскоста) онаму кадешто дошло до деформации на системот. Се залагаме за следните корекции во системот (Види 10 и 27):

� Укинување на уставните монархии, затоа што функцијата Претседател не постои, а монархот има повеќе церемонијална функција;

� Укинување на уставната одредба за избор на Претседателот од страна на Парламентот. Сметаме дека овие две функции се со различен легитимитет и нагласуваме дека е деформација едниот легитимитет да го создава другиот легитимитет. Изборот на Претседателот на тајни и непосредни избори значи засилување на неговата уставна позиција онолку колку што е потребно за да се задоволи биопсихолошкото дефинирање на човекот;

� Во оние политички системи каде улогата на Претседателот е мала, се прави компензација со тоа што Владата има право да го распушти Парламентот. Сметаме дека и оваа уставна одредба е деформација затоа што Владата се избира во Собранието, па противречно би било таа да го распушта својот ,,создавател”. Затоа треба да се засили улогата на Претседателот;

� Владата како извршна власт да се формира исклучиво од мандатот на Претседателот и да нема Премиер. Собранието не треба да ја избира Владата затоа што нивната суштина е различна. Можеби Собранието треба да даде некакво мислење, но не и директно да одлучува за изборот на Владата;

� Укинување на дводомноста на Собранието како компромис помеѓу феудализмот и капитализмот. Феудализмот е далеку зад нас, па затоа нема потреба од дводомност. Еднодомниот Парламент е поефикасен и посоодветен на современиот модел на демократија, односно еднодомниот Парламент наоѓа врска со суштината на микро системот човек- жена (еден нагон: биовласт- сексуалност, според Јово Тошевски);

� Како интересен пример треба да се земат државите од Далечниот Исток (Јапонија, Тајван, Хонг- Конг, Сингапур, Јужна Кореја и др.) кои имаат капиталистички систем, но задржале елементи на традиционалност во семејството и општеството, а на тој начин успеваат да емитуваат семејна благосостојба, социјална кохезија и економски напредок. Во последно време и Турција наликува на овие држави;

� При донесувањето на законите да се води сметка на биопсихолошката структура на човекот и особено треба да се внимава на предлозите на заговарачите на паралелен живот помеѓу мажот и жената. Институциите на системот кои значат извор на социјализација (државни органи, верски институции, локални власти и сл.) треба да го стимулираат спојувањето и кохезивноста на семејството и меѓуполовата поврзаност;

� И веројатно уште некои други промени.

Овие предлози произлегуваат од тезата ЧОВЕКОТ ВО ИНТЕРАКЦИЈА ПОМЕЃУ МИКРО И МАКРО СИСТЕМИТЕ (Преглед бр. 4) и сметаме дека постои силна логична поврзаност, нема противречности и заслужуваат внимание.

Обработката на оваа тема ќе беше значајно осиромашена ако не ги афирмиравме овие предлози. Со тоа покажуваме дека Теоријата на системите е теоретски правец со кој ја започнавме обработката на оваа тема, но и ја завршуваме. На тој начин темата ќе добие заокружена форма.

Нашата намера беше да размислуваме за проблемите и да предложиме превентивни мерки, без при тоа ,,храбро” да настапуваме со иницијативи за промени, затоа што во системот опстојуваат повеќе елементи и делови кои треба да го кажат своето мислење и интерес. Промените бараат широк општествен консензус, интердисциплинарен пристап и почитување на најразлични мислења и интереси (не само на човекот, туку и на растенијата и животните, односно на цела Планета).

Промените треба да бидат бавни и од интерес за сите. Не треба да се размислува за краткотрајни добивки, како што се направи со социјалистичкиот систем, туку на долгорочни и повеќестрани ефекти.

Ервин Ласло, творец на Интегралната теорија на се’ во своето дело ,,Научност и акашичко поле“ на повеќе места нагласува дека процесот за создавањето на современиот човек и животот на Планетата Земја бил исклучително бавен и траел милиони години. Уште вели дека за да би можела птицата да лета требало да се создадат крилјата, но и соодветно прилагодување на мускулите, коските, метаболизмот, односно сите составни делови- органи на системот- птица. Тој процес бил прилично долг и бавен додека ,,да се усогласат сите органи.“ (Види 13)

Она што се случува на Планетата Земја во последните 70 години е неприроден- забрзан- процес на промени и транформации кои не може да ги поднесе ниту човекот, ниту оваа Планета.

2. Избалансирани ефективност и ефикасност Ефективноста е кога правиме нешто добро, корисно, целисходно, а ефикасноста е избирање на

рационален, штедлив, систематизиран и дисциплиниран модел на реализација на ефективноста. Покрај ова генерално објаснување постои и поделба на: краткорочна ефективност (обезбедување на потребни производи и услуги- производство, производител- P), долгорочна ефективност (претприемаштво, приетприемач- E), краткорочна ефикасност (раководење, администрација, администратор- A) и долгоррочна ефикасност (интегрирање, интегратор- I).

Краткорочната ефикасност се однесува на користење на најмалку ресурси, вклучувајќи го и времето на менаџментот (водачите) за да се постигне нешто. Организацијата мора да е добро раководена, систематизирана и организирана, да има работна атмосфера, дисциплина и меѓусебно почитување. Долгорочната ефикасност се однесува на долготрајно задоволување на потребите на луѓето (клиенти, граѓани), тие во подолг период да бараат одредени производи или услуги. Долгорочната ефикасност овозможува интегрираност на организацијата (системот) во одредено општество, заедница (Планета) преку соработка и интеграција со сите интересенти. Организацијата мора да биде многу чувствителна и да ги препознава потребите на клиентите и интересентите, создавајќи систем кој заемно ќе ги задоволува потребите.

Краткорочната ефективност значи организацијата вредно да биде посветена на својата активност, да ги извршува поставените задачи и да има производствен (услужен) дух и култура. Долгорочната ефективност треба да има претприемачки и проактивен однос, да ги предвидува идните потреби на клиентите (граѓаните), да бара можности за задоволување и превземање похрабри чекори во тој правец. Креативноста и подготвеноста за ризик се битни карактеристики на претприемничката улога (Преглед бр. 5). ,,Организацијата сама по себе не може да стане долгорочно или краткорочно ефективна или ефикасна. Некој треба да донесува PAEI одлуки кои потоа ќе придонесат кон PAEI резултати во PAEI

организации. Кој треба да се погрижи за PAEI одлуките? Тоа е улогата на водењето, менаџментот, родителите и државата“. (1: 46) Гледаме дека и Теоријата на Исак Адижес наоѓа блискости со досегашните наши формулации, па со поголема храброст можеме и понатаму да бараме и други интеракции- плодни меѓусебни надополнувања- се’ со цел да дојдеме до поквалитетни идеи, решенија и иницијативи за заштита од дезинтегрирачките современи процеси.

Современиот живот на Планетата има голема ефективност, но ефикасноста е видно загрозена, па затоа и се забележуваат планетарните ,,болести“ кои се спомнати во претходната глава. Не треба да се затвораат очите пред очигледните проблеми, туку да се бараат избалансирани решенија со понагласена доза на ефикасност. Ќе биде голем проблем ако современиот човек стане зависник од ефективност, а инвалид за ефикасност. Во такви услови, долгорочно ќе се деформира и се’ ќе изгуби секаква смисла.

Сите овие согледувања треба да се поврзуваат во потрага по убедливи решенија и докази, со кои ќе им се одземат сите аргументи на политичарите и другите центри на моќ кои форсираат ефективност.

Преглед бр. 5 Краткорочна и долгорочна додадена вредност

Влез Тек Излез Улоги на одлуките Направете ги

организациите За да бидат

Обезбедување на потребни услуги

Функционални Краткотрајно ефективни

Раководење Систематизирани Краткотрајно ефикасни

Претприемање Проактивни Долготрајно ефективни

Интегрирање Органски Долготрајно ефикасни 3. Други системски интеракции

Во современите општества има напредок во видот на потребите кои сакаат да ги задоволат современите граѓани, па затоа многу често се јавуваат нејасностии за причините на одредени незадоволства, фрустрации, агресии, организиран криминал и сл. Во оваа прилика ќе ја искористиме Контролната теорија на Вилијам Гласер кој утврдил дека современите млади луѓе имаат четири клучни потреби: ЉУБОВ, МОЌ, СЛОБОДА и ЗАБАВА. Истражувањата и експериментите ги правел во средни училишта во САД, барајќи организациски модели како да се задоволат спомнатите четири потреби кај средношколците заради превенирање на најразлични негативни појави и поголема мотивираност кај учениците за учење и повисоки постигања. Резултатите од неговите истражувања ги потврдиле поставените претпоставки и се покажало дека точно ги лоцирал современите потреби на луѓето и избраните организациски воспитно- образовни модели кои соодветствуваат на тие потреби. Контролната теорија ќе ја ставиме во интеракција со нашите решенија во претходните глави, ќе направиме додатни системски интеракции и ќе поттикнеме размислување за натамошни заштитни мерки од дезинтегрирачките процеси. Ќе се вратиме на аксиомата- семејството е клетка на општеството (Преглед бр. 3), односно ќе констатираме дека родителите се родители спрема своите деца, но и деца спрема државата, локалната власт, верските водачи, менаџментот во компаниите (други организации) итн., тогаш доаѓаме до заклучок дека задоволувањето на современите потреби не треба и не смее да се прави само во семејството и училиштето, затоа што тие не се некој изолиран остров, туку во цело општество. Треба да се знае дека овие современи потреби не се наменети само за учениците, туку воопшто за сите граѓани, само што за малолетниците треба поголема ангажираност и одговорност од возрасните.

Државата е родител на граѓаните во едно општество и треба да ја преземе најголемата одговорност; локалната власт е родител на граѓаните на една општина и треба да ја преземе одговорноста за задоволување на потребите во тој опсег; верските водачи се родители на верниците од одредена верска заедница и имаат сериозна одговорност во грижата за верниците; менаџментот е родител на вработените во

одредена компанија (организација), така што тие имаат голема одговорност за задоволување на потребите на вработените (Преглед бр. 6).

Човекот е природно и општествено суштество или биопсихосоцијално суштество, неговиот развој е возможен само во интеракција со други луѓе во организациски рамки (разни системски заедници): семејство, училиште, другари, професија (компанија, организација), живот во локални рамки (населба, село, град), верска заедница, во пошироки рамки (држава, меѓународна заедница) и со други растенија и животни во планетарни рамки. Ова е глобална рамка во која опстојуваат луѓето и задоволувањето на потребите треба да се прави на сите нивоа, целото општество треба непречено да пулсира, секој одговорно да ја реализира својата улога. (Види 36)

Од овој Преглед многу сликовито се воочува големата моќ на Интегралната наука за човекот, затоа што прави поврзување, обединување и синергирање на различните микро и макро системи и различните науки кои ги проучуваат овие системи. Претходно нагласивме дека вакво поврзување и синергирање може да се прави и за разни процеси и појави без никакво ограничување и науките кои ги проучуваат.

Преглед бр. 6 Интеракции помеѓу различни системи

татко + мајка + норми = родители + деца = семејство

претседат

ел

+ собран

ие

+ судов

и

= државна

власт

+ граѓани = општеств

о

градонача

лник

+ совет + судов

и

= локална

власт

+ граѓани = општина

Директор

+

Управе

н одбор

+

норми

=

Менаџме

нт

+

вработе

ни

=

Компаниј

а,

организац

ија

Поглавар

+

Црковн

о-

народе

н собор

+

норми

=

Верски

водачи

+

верниц

и

=

Верска

заедница

итн итн итн итн итн итн

4. Поврзување на понудениот модел со светската политичко- општествена ситуација 4. 1. Претседателски машки ефикасен политички систем

Актуелните случувања во Грција и Франција по исходот од парлементарните и претседателските

избори наметнаа одредени размислувања кои заслужуваат внимание.

Имено, парламентарниот систем (или женски ефективен политички систем кога ќе се изведат

врските според релациите семејството е клетка на општеството, што е подетално разработено во книгата

,,Планетата во пламен“ од авторот на овој текст) подразбира избор на Влада преку изборот на пратениците

во Парламентот, врз основа на бројот на добиените мандати и направените комбинации за формирање на

парламентарно мнозинство, кое е неопходно за стабилно функционирање на Владата. Таков систем е во

Грција, а таков е и во Република Македонија. Улогата на претседателот на државата и во двете држави е со

слична споредна улога. Споредноста уште повеќе се зголемува кога на таква функција ќе дојде некоја

личност која нема силни политички или лидерски способности (случај Македонија), или пак како пополнување

на тоа место со луѓе кои се докажале на државничките позиции, но ова им доаѓа како награда и одморање во

старечкиот период (случај Грција).

Претседателскиот систем (или машки ефикасен политички систем кога ќе се изведат врските

според релациите семејството е клетка на општеството, што е подетално разработено во наведената книга)

подразбира избор на Влада преку мандатот на Претседателот на државата (случај Франција и Русија, каде

неодамна завршија претседателските избори). Веднаш може да се констатира дека овие системи се

постабилни и пофункционални, затоа што во мандатот на Претседателот се вградуваат најразличните

партиски и други интереси и при создавањето на Изборната програма на кандидатите за Претседател се

предвидуваат сите тие работи за освојување на гласови од различни подрачја и различни погледи.

Оние држави кои имаат претседателски системи може да се каже дека се пофункционални,

пооперативни и постабилни политички системи, затоа што изборот и ставањето во функција на Владата се

одвива многу побрзо и многу пооперативно; нема поголеми потреси и неизвесности, освен во некои

поспецифични и конфликтни држави.

Во Франција ќе се случат големи промени заради различната политичка платформа на социјалистот

Франсоа Оланд како победник, со онаа на претходниот Претседател- конзервативецот Никола Саркози, но

сето тоа ќе се случува без некои повидливи политички, граѓански или социјални потреси. Додека пак,

парламентарните системи се соочуваат со опасност на тешко формирање на Владата, а со тоа и на

одложување на неопходните потези кои треба да се преземат за стабилно и функционално одвивање на

животот во една држава. Таков е сегашниот случај со Грција, а и во примерот на Македонија можат да се

најдат такви детали.

Интересен е примерот на Грција затоа што таа е држава која презеде бројни обврски спрема ЕУ и

ММФ за ставање под контрола на огромниот јавен долг и тековната економска активност, за да можат овие

да и’ помогнат, а сега има политички сили во Парламентот кои целосно ги оспоруваат претходно

преземените обврски на Владите произлезени од претходниот парламентарен состав. Не е ниту човечки,

ниту пак Македонија ќе добие нешто за да им се ситиме (напротив, Македонија само може да има загуби,

посебно економски), но за жал и политичкиот амбиент, но и неефикасниот парламентарен женски политички

систем наведува на тоа да не се очекуваат некои постабилни и поизвесни исходи од тамошната ситуација.

Споредбата помеѓу парламентарниот и претседателскиот политички систем го правиме за да се

извлечат одредени заклучоци за нас како Република Македонија, затоа што и ние ќе бевме далеку посилна и

пофункционална држава ако имавме претседателски политички систем од 1990г. Навреме ќе се расчистеа

многу работи. Ако се направеа некои похрабри потези, целиот грев и слава ќе се врзеа со една личност, така

што ќе се спасеа од вакви предизвици и недоумици многу млади политичари кои ем сакаат да владеат, ем да

останат неизвалкани, што е невозможно.

Со оглед што неизвесностите не се запрени и отстранети и за нас, треба сериозно да се размисли

околу овој предлог и да се отвори дебата на највисоко ниво за што поскоро менување на Уставот и вградува

на Претседателски политички систем.

4. 2. ЕВРОПА- женско или машко

Република Македонија припаѓа на европското семејство на држави и како и во секое семејство

гледано на микро ниво, така и оваа метафора гледана на макро ниво, подразбира одредени сличности и

поврзаности со другите членки- составни делови на семејството.

Во овој текст ќе се занимаваме со видот на политичкиот систем. Имено, во државите од Европа

недвосмислено доминира парламентарниот политички систем во кој Владата се избира преку мандатот на

пратениците и направените комбинации за создавање на парламентарно мнозинство. Во голем број на

држави има монархии, односно кралеви како церемонијални почесни функции, а во други наместо кралеви

има Претседатели кои или имаат некои минимални надлежности во одбраната, судството и надворешните

работи или пак немаат посериозни надлежности, па постојат како церемонијална функција, за да се знае

дека некоја држава е Република, а не Монархија. Доминацијата на парламентот е недвосмислена, односно

на Владата и Премиерот кои произлегуваат од мандатот на пратениците.

Само Франција има политички систем со понагласени претседателски надлежности и не случајно

оваа држава како предводник на франкофонската кауза игра значајна улога во меѓународните односи. Русија

има претседателски систем, но таа не е дел од Европската Унија и премногу не се преокупира со европските

вредности и стандарди.

Парламентарниот политички систем (или женски ефективен политички систем кога ќе се изведат

врските според релациите семејството е клетка на општеството, што е подетално разработено во книгата

,,Планетата во пламен“ од авторот на овој текст) не поттикнува офанзивна надворешна политика и поголеми

издатоци за одбраната, туку поголемата концентрација е во внатрешната политика. Замислете ги САД и

Русија со парламенатерен политички систем?! Дали би биле ова што се сега- лидери во меѓународната

политика? Сигурно не.

За разлика од САД и Русија, каде на поголема заедничка територија живеат луѓе со ист или сличен

јазик, култура и традиција, во Европа на мали територии има население со различен јазик и култура, со

различна историја во формирањето на својата државност, па и затоа Европа не може да биде велесила во

меѓународните односи. Плус тоа во европските држави доминира парламентарниот систем во кој

надворешната политика и одбраната не се посебно нагласени, па се соочуваат со постојани разлики,

групирања и неединство. Дури и кога би била една заедничка европска територија со население со ист или

сличен јазик и култура, а со парламентарен политички систем, мислам дека повторно би била држава од

втор ред, наспроти САД, Русија и Кина. Ете и Јапонија е една од најразвиените држави, но исто така со слаба

надворешна политика, заради парламентарниот политички систем и кралот (Монархија) како церемонијална

функција.

Парламентарниот политички систем поттикнува ефективност, демократичност, индивидуализам и

посебност, а помалку ефикасност, ограничена демократичност, колективност и единство (тоа го поттикнува

претседателскиот систем, или машки ефикасен политички систем кога ќе се изведат врските според

релациите семејството е клетка на општеството, што е подетално разработено во наведената книга).

Европската Унија со големи напори се труди да создаде зааедничка европска држава, но еве заради

неуспешноста и разузданоста на Грција, Португалија, Шпанија и Италија се доведува во прашање се’ што

претходно беше направено. Плус тоа можна е промена на односот на Франција, по победата на социјалистот

Франсоа Оланд, кон заедничките планови на двоецот Меркел – Саркози, а доколку се случи било каква

промена, тогаш се губи и клучната германско- француска алка за создавање на какво- такво европско

единство.

Доколку Европската унија сака некоја заедничка творевина, тогаш треба да стимулира

претседателски политички систем кој поттикнува ефикасност, колективност и интегрираност, но дали некој

размислува за такво нешто и во која форма? Првиот чекор треба да биде градење на претседателски

политички системи во државите посебно, а потоа барање на можности за најразлична лабава или поцврста

поврзаност едни со други. Дали во тој случај би се случило големите држави со силни претседателски

системи да ги ,,купат“ ( аквизиции ) малите држави, па на тој начин да оди окрупнувањето, според принципот

на способност и моќност. Или пак неколку мали држави од некој регион ќе се окрупнуваат со заедничко

поврзување со заеднички претседателски систем, останува да се дискутира и дебатира.

Само принципот на способност и моќност може да донесе и моќна европска држава. Сега нема такви

принципи, туку некои други критериуми кои немаат врска со квалитетот, ефикасноста и способноста. Сега

има принципи на солидарност, помагање за неразвиените држави (но тие никако да се развијат, а значајно

ги намалуваат финансиските и другите способности на успешните држави, па и овие се повлекуваат кон

рецесија, долгови и слаби резултати), право на вето без никакви критериуми и слични механизми на

ефективност, но никако и ефикасност.

Со вакви принцпи и механизми, Европа никогаш нема да биде светска велесила и фактор на

одлучување во меѓународната политика визави САД и донекаде Русија и Кина.

4. 3. СВАРЕНА ЖАБА- современ човек

Ако жабата наеднаш се стави во жешка вода, веднаш ќе скокне и ќе се спаси, но ако се стави во

млака вода нема да осети закана и ќе се адаптира на тие услови; водата постепено се загрева, жабата се

навикнува на новата температура, се зашеметува и се вари. Ако човек не се развива, ќе застане и паѓа. Се

прилагодува на постоечката ситуација, на проблемите и тешкотиите, се навикнува на својата немоќ и потоа

му нема спас.

Парламентарниот женски (ДЕТЕ) ефективен политички систем (кога ќе се изведат врските според

релациите семејството е клетка на општеството, што е подетално разработено во оваа книга) поттикнува

индивидуализам, хедонизам, иновации за полесен живот на човекот (потрошувачот, клиентот), иновации со

кои човекот се навикнува на живот без напор. Ако до пред педесетина години поминувањето на 10 – 15

километри било рутинска работа на голем број луѓе, сега 500 метри се проблем, па се користи превоз. Има

безброј вакви примери за сегашната состојба на современиот сварен човек, што покажува дека

индивидуализмот и олеснувањето на животот на човекот по секоја цена преку иновации кои имаат пазарна

комерцијална исплатливост носи општествено воспитание и поведение на физичка, а подоцна и психичка

пасивизираност- инвалидност.

Новите луѓе се ,,сварени луѓе“ затоа што иновациите се насочени само за олеснување на нивниот

живот. Ако може и воздухот да се дише преку некој апарат и тоа ќе се комерцијализира како потреба на

човекот. Без разлика на трошењето и загадувањето на водата, воздухот, шумите, природните богатства, без

разлика на инвалидитетот што се прави, фокусот е кон потрошувачот и финансиската добивка, фокусот е кон

индивидуалните добивки.

Сварениот современ човек- обичен граѓанин, политичар, бизнисмен, интелектуалец и др. не реагира

на апелите да се внимава на трошењето и загадувањето на Планетата, не се преокупира со инвестирање и

развивање на ,,зелени“ технологии и општествена култура за заштита на заедничкото добро. Сварениот

човек е како сварена жаба- добро му е- топло во водата од тенџерето (планетата), иако знае дека

натамошното затоплување го носи до зашеметување и бессознание. Современиот сварен човек ги прима

информациите за уништувањето на планетата, но не му дава големо значење зашто тој е зависник од

индивидуализам, хедонизам и од нови дози на истото. Одговорноста секогаш ја префрлува на некој друг, а

тој другиот пак ја префрлува одговорноста на него и на крајот никој за ништо не е одговорен, затоа што сите

се зависни од она што го добиваат.

Претседателскиот машки (ВОЗРАСЕН) ефикасен политички систем (кога ќе се изведат врските

според релациите семејството е клетка на општеството, што е подетално разработено во оваа книга) се

стреми кон колективизам, поширок општествен поглед, кон поголема ефикасност, економичност и

домаќинлук. Претседателски политички систем имаат неколку современи држави во светот: Франција, Русија,

САД и некои други, но тоа не е доволно. И тие пополека се ,,варат“ и примаат вредности и карактеристики од

доминантниот парламентарен политички систем. Претседателските системи вградуваат парламентарни

вредности и карактеристики, но парламентарниот систем ја брише или значајно ја релативизира улогата на

Претседателот (ТАТКО на нацијата) и сериозно ги инвалидизира машките ефикасни (возрасни) вредности и

карактеристики.

Несфатливо е како овој свет опстојува со моделот на САМОХРАНА МАЈКА (парламентарен женски

ефективен политички систем), кога нема никаква потреба ТАТКОТО да се трга на страна. Нејасно е зошто

толку многу радикално се прифатиле парламентарните политички системи, мислејќи дека со тоа нема да има

војни и луѓето на планетата ќе живеат вечно. Со парламентарните системи се изгуби балансот помеѓу

машката и женската енергија, се премина во предозирана индивидуалност. Сите ние сме во сварена

состојба, топло ни е, се навикнавме на иновациите кои ни го олеснуваат животот, знаеме дека си ја сечеме

гранката на која седиме со уништувањето на планетата, но толку многу сме зашеметени и дрогирани, што

информациите кои ги добиваме постојано ги релативизираме и игнорираме. Имаме субјективна и крајно

деформирана слика за реалноста и способноста на планетата. Оваа планета е возило за семејство од

четири члена, а ние ја искористуваме како да е автобус со педесет седишта.

Дали во последен момент ќе скокнеме од топлата вода и ќе се спасиме или пак зависноста и издрогираноста

ќе не’ однесе во ,,непознат правец“?

Заклучни согледувања

Од она што досега е кажано може да се заклучи дека современите општествени процеси се одвиваат

без јасна визија и без силно светско лидерство. Ако само САД имаат политички систем најблизок според овој модел (кај нив не е соодветен дводомниот парламент: Сенат и Конгрес), тогаш и не е случајно што оваа држава е светски лидер и ,,полицаец“. Сите иновативни процеси во последните 70 години се случуваат под директно или индиректно влијание на САД, но како и во менаџментот, така и воопшто во животот, нема идеален човек, нема идеално општество, туку има идеален тим, политички систем или меѓународна констелација на односи кои ги поседуваат сите четири организациски карактеристики: краткотрајна ефективност (производство), долготрајна ефективност (претприемништво), краткотрајна ефикасност (администрација) и долготрајна ефикасност (интеграција). Ако цел товар се остави само на САД оваа Планета нема да се спаси, затоа што мораме сите заедно, во целиот свет, да се ангажираме.

Освен САД, ниту една друга современа држава нема политички систем кој влече врски- ,,изоморфизми“- со биопсихосоцијалната структура на човекот и структурата на семејството како основна клетка на општеството. Битката мора да биде токму тука- менување на политичките системи и создавање лидерство, организациска способност и идеолошка визија за натамошниот живот на Планетата. Во услови на лидерство од повеќе страни, со нагласени претседателски политички системи на чие чело би биле силни личности (не е битно дали жени или мажи, доколку се соодветни за таа функција) ќе се најде најдобриот општествен модел и најдобрите решенија за светските предизвици.

Во услови на претседателски лидерства и во бранење на одредени идеологии можни се и конфликти (заради понагласената машкост), но ако е тоа цената која треба да се плати за спас на Планетата- треба да се плати, затоа што оваа планета не е бесмртна. Попластично кажано на оваа Планета има најмалку 51% живот и останатото е смрт, но да не се залажуваме дека не може да биде обратно, ако водиме калабалак живот.

Белешка за авторот

Роден сум во 1971г. во Битола, каде завршив основно и средно образование. Едногодишен воен рок поминав во Сомбор, Ниш и Ковин (Република Србија) во 1990/91г. Образованието го продолжив на Институтот за социјална работа и социјална политика при

Филозофски Факултет- Скопје и дипломирав во 1997г. на тема ,,Човекот како субјект и објект во интеракција со микро и макро системите“.

Во текот на студиите бев Секретар на Сојузот на студенти при Филозофски факултет- Скопје, ,,кум“ и еден од тројцата уредници на студентското списание ,,Внатрешен патник“.

Во 1998г. се вработив во ОУ,,Елпида Караманди“- Битола, како стручен соработник. Во 2008г. магистрирав на постдипломските студии по Менаџмент во образованието на Педагошки

факултет- Битола на тема ,,Структурна и функционална интеракција помеѓу семејството и училиштето“. Моментално ја подготвувам докторската дисертација под наслов ,,Менаџирање на претприемничкото

учење во образовните и бизнис организациите“. Имам објавено околу 70 трудови: во стручни списанија и популарни трудови во локални и републички

медиуми; сум учествувал на повеќе Конференции и други стручни собири; сум имал учество во ТВ емисии за промовирање на неколку проекти.

Во Ноември 2011г. бев избран за Предавач на Високата стручна школа ,,Бизнис Академија Смилевски“ по предметите: Иновации и интрапретприемаштво, Стартирање на нов бизнис, Иновативен менаџмент и Социјално претприемаштво.

Оженет сум и татко на две ќерки. Го владеам Англискиот и српско- хрватскиот јазик. За сугестии во врска со трудот добредојдени сте на: ilijavasilevski@yahoo.com и

www.facebook.com/ilija.vasilevski

К О Р И С Т Е Н А Л И Т Е Р А Т У Р А 1 Адижес И. (1998) Овладување со промените, Детра, Скопје 2 Ацески И. (1995) Социологија на градот, Филозофски Факултет,

Скопје 3 Berger J. (1986) Treci roditelj, Nolit, Beograd 4 Bern E. (1990) Seks u ljubavi, Nolit, Beograd 5 Василевски И., Идеолошка преобразба на клетката на

македонското општество, Списание Внатрешен патник бр.2, ССФзФ, Скопје, 1995, стр.12–13

6 Василевски И., (1996) Која Филозофија на живеење да ја одбереме и препорачаме на оние кои ги сакаме како дел од себеси, Списание Студентски збор бр.1242, Скопје, стр. 24 – 25

7 Видановиќ И. (1996) Појединац и породица: Методе, технике и вештине социјалног рада, Факултет политичких наука, Београд,

8 Гоцевски Т. (1992) Одбраната на Македонија, Студентски збор, Скопје

9 Despeghel M, Heufelder A. (2009) Kako do ramnog trbuha? Vjezbe i prehrana za savrsen trbuh, Mozaik knjiga, Zagreb

10 Китановски Л. (1996) Поделба на власта: Законодавна и политичко извршна, Анископ, Скопје

11 Kosicek M, (1984) Antiroditelji, Svjetlost, Zavod za udjbenike i nastavna sredstva- Sarajevo i Zavod za udjbenike i nastavna sredstva- Beograd

12 Лакинска Д. (1987) Семејството и воспитанието, Студентски збор, Скопје

13 Laszlo E. (2008) Znanost I akasicko polje: Integralna teorija svega, VBZ, Zagreb

14 Лукик Р. (1986) Социологија морала, Београд 15 Марковска (1994) Човекот и надежта, Метафорум, Скопје, 16 Николов Н., Светски заговор, Ѓурѓа, Скопје, 1995 17 Нил А. (1988) Слободна деца Самерхила, БИГЗ, Београд 18 Pecujlic M. – Milic V. (1990) metodologija drustvenih nauka,

Sluzbeni list, Beograd 19 Rot N. (1987) Socijalna psihologija, Nolit, Beograd 20 Ружин Н., Социјална политика, Македонско радио – радио

Култура, Скопје, 1994 21 Социолошки терминолошки речник, Филозофски факултет-

Институт за социологија: МАНУ, Скопје, 1995 22 Тодорова И. (1994) Психологија, Просветно дело, Скопје 23 Tosevski J. (1989) Planeta zena: Spekulacija o evolucii I dejstvu

seksualnosti zene I muskarca, Dereta, Beograd 24 Tosevski J. (1995) Seks materija: Knjiga o razumevanju humanih

polova, Teovid, Beograd

25 Tosevski J. (1996) Amonov rog: Praktikum za muskarce i tri zenske greske, Dosije, Beograd

26 Трајкова В. (1995) Психологија, Универзитетска печатница ,,Св. Кирил и Методиј”, Скопје

27 Устав на Република Македонија (1991) Службен весник на Република Македонија, Скопје

28 Фити Т., Несторовски М., Петковски М., Филиповски В. (1997) Економија: микроекономски пристап, Економски Факултет- Скопје

29 From E. (1989) Umijece ljubavi, Naprijed, Zagreb 30 Фројд С. (1970) Нелагодност у култури, матица српска, Нови Сад 31 Фројд С. (1970) Увод у психоанализу, Матица српска, Нови Сад 32 Hazlitt H (1998) Ekonomija u jednoj lekciji Global book, Novi Sad 33 Halmi A. (1995) Metodologija istrazivanja socijalnog rada , Zagreb 34 Чадловски Г., Етиопатогенеза на самоубиството, Студентски збор,

Скопје, 1985 ВЕСНИЦИ, СПИСАНИЈА, ИНТЕРНЕТ ИЗВОРИ

35 Азиланти пристискаат за влез во Европа , (ЕУ обзервер) , преземено од Утрински весник од 26. 03. 2012г.

36 Василевски И., Семејството- клетка на општеството; серијал од текстови, ЕГО од бр. 224 – 229, Битола

37 General System Theory, http://www.isss.org/lumLVB.htm 38 Зарески Р., Универзален лек, Капитал, 28. 02. 2012г. 39 Јовановска Ј., Реформи има, квалитет нема, Утрински весник од

24-25. 03. 2012г. 40 Леополд Е., Развиените земји мора да увезуваат имигранти,

Ројтерс, преземено од Дневник ос 31. 03. 2000г. 41 Никодиновска В., Добар развод или кошмарен брак, Нова

Македонија, 7-8. 08. 1999г. 42 Николоски В., Пензискиот фонд не може да ги издржи пензиите,

Нова Македонија, 24. 03. 2012г. 43 Океаните ќе се подигнат за 20 метри, www.kurir.com.mk, 21. 03.

2012г. (Извештај на Националниот научен фонд на САД (НСФ)) 44 Полемиката во Франција по хоророт во Тулуз, преземено од

Утрински весник од 24- 25. 03. 2012г. 45 Претседателот е чесен, но дали е тоа доволно?, Утрински весник

од 24-25. 03. 2012г. 46 Рогоф К., Дали е одржлив модерниот капитализмот, Проект

Синдикејт, преземено од Утрински весник, 09. 12. 2011г. 47 Тејлор К., Вистинските Лондонци изумреа, The New York Times,

преземено од Нова Македонија од 17-18. 03. 2012г. 48 Ќе биде ли Гаук Претседател на сите во Германија?, преземено

од Утрински весник од 24-25. 03. 2012г. 49 Унеска С., Најважна е екологијата на духот- интервју со проф. д-р

Методи Чепреганов, Утрински весник од 11-12. 06. 2011г. 50 Хил К., Заборавена надворешна политика, Проект синдикејт,

преземено од Утрински весник 24-25. 03. 2012г. 51 Штиглиц Џ., Идеолошка криза на капитализмот, ,,Проект

синдикејт“, преземено од ,,Утрински весник“ од 16. 07. 2011г.

РЕЦИКЛИРАЊЕ НА УМОТ

ЧОВЕКОТ ПРОТИВ СЕБЕ