ismerkedes a szanszkrittal 1

Download Ismerkedes a Szanszkrittal 1

If you can't read please download the document

Upload: quadrah-naima

Post on 26-Oct-2015

288 views

Category:

Documents


2 download

DESCRIPTION

Szanszkrit nyelvkönyv.

TRANSCRIPT

  • Ruzsa Ferenc

    -- ---kkkaaarrraaa aaammm

    !

    szanszkrittal

  • Tartalom

    Tartalom ...................................................................................................................... 1

    1. ..................................................................................................... 5

    A szanszkrit nyelv ................................................................................................................ 5

    Hangtan .................................................................................................................................................... 6

    1. .................................................................................................................... 6

    .......................................................................................................................... 7

    .................................................................................................................................... 7

    ................................................................................................................................... 7

    ................................................................................................................. 8

    A szanszkrit vers ................................................................................................................ 10

    ................................................................................................................... 11

    1. Alapragok ........................................................................................................................................... 12

    2. Az -a ....................................................................................................................................... 12

    ......................................................................................................................... 13

    i-pada .......................................................................................... 13

    2. Az -a ....................................................................................................................................... 13

    -mukham .................................................................................................................. 14

    ............................................................................................................................. 15

    ............................................................................................................................................... 15

    .......................................................................................................... 17

    2. .......................................................................................................... 18

    ................................................................................................................... 18

    .................................................................................................... 18

    - ...................................................................................... 18

    ......................................................................................................................... 19

    ............................................................................................................. 19

    ................................................................................................................................ 19

    .......................................................................................................................... 20

    .............................................................................................................. 20

    ................................................................................................................................ 20

    ................................................................................................. 20

  • 2

    ................................................................................................................................. 20

    ......................................................................................................... 20

    ..................................................................................................... 21

    - ............................................................................................. 23

    3. Lehull a lepel ....................................................................................................... 28

    ................................................................................................................... 28

    - - - ........................................................................................... 28

    2. Az - ......................................................................................................................... 29

    ......................................................................................................................... 29

    .................................................................................................................................... 29

    .................................................................................................................................... 29

    3. A ..................................................................................................................................... 30

    -patanam ................................................................................................................. 31

    ..................................................................................................... 31

    4. .................................................................... 32 1. Az .................................................................................................................................. 32

    .......................................................................................................................................... 32

    3. A .............................................................................. 32

    ............................................................................................................................ 32

    - .......................................................................................................... 34

    G ha-karma [feladat] ......................................................................................................... 35

    Lubdha- -kath ..................................................................................................... 36

    - .................................................................................................................... 38

    5. ............................................................................................... 40

    ................................................................................................................... 40

    Az -in ......................................................................................................................... 40

    ......................................................................................................................... 40

    .............................................................................................................................................. 40

    ................................................................................................................................... 41

    Szandhi ............................................................................................................................. 41

    ...................................................................................................................... 41

    .............................................................................................................................. 42

    ............................................................................................................................................ 42

    ..................................................................................................... 42

    ......................................................................................................... 44

    Dhvani- ............................................................................................... 47

    - .......................................................................................................... 47

    - .............................................................................................................. 48

    6. ....................................................................................................... 49

    ................................................................................................... 49

  • 3

    ....................................................................................................................................... 49

    G ha-karma ....................................................................................................................... 50

    ............................................................................................. 51

    7. ......................................................................................................... 56

    ................................................................................................................... 56

    Az -at ................................................................................................................................ 56

    ......................................................................................................................... 56

    .................................................................................................................................... 56

    ................................................................................. 57

    ..................................................................................................... 59

    Dhvani- uma ............................................................................................... 67

    - ................................................................................................................ 68

    8. .............................................................................................. 70

    ................................................................................................................... 70

    1. -an ................................................................................................................................ 70

    ......................................................................................................................... 70

    1. -pada ........................................................................................................................ 70

    ..................................................................................................................................... 71

    3. Az -pada ........................................................................... 71

    .................................................................................................................... 72

    ..................................................................................................... 74

    .............................................................................................................. 75

    ......................................................................................................... 80

    9. ........................................................................................... 81

    ............................................................................................................................. 81

    - .............................................................................................................. 81

    ............................................................................................................................................ 81

    ................................................................................................................. 82

    .................................................................................................................. 82

    ................................................................................................................... 82

    ................................................................................................................... 82

    1. -i -u ........................................................................................................................... 82

    ...................................................................................................... 85

    10. A felkapaszkodott eb ....................................................................................... 92

    Sandhi ................................................................................................ 92

    r ............................................................................................................................................. 92

    ................................................................................................................ 92

    ..................................................................................................................... 92

    4. T n l ................................................................................................................... 92

    - ....................................................... 93

  • 4

    1. A ragok ............................................................................................................................................... 93

    ....................................................................................................................................... 93

    ..................................................................................................... 94

    ......................................................................................................................... 94

    .............................................................................................................. 94

    ........................................................................................................ 94

    ........................................................................................................................................ 94

    11. A mese az eposzban ........................................................................................ 104

    -Bh ........................................................................................ 106

    .............................................................................................. 109

    .............................................................................................. 122 Az 1. fejezet feladatainak mego .................................................................................................. 122

    .................................................................................................... 123

    .................................................................................................... 123

    A 4. fejezet feladata ............................................................................................................................. 123

    ................................................................................................... 123

    A 6. fejezet feladatai ............................................................................................................................ 124

    ..................................................................................................... 124

    ......................................................................................... 124

  • 1.

    A szanszkrit nyelv

    -

    o

    -indiai nyelvek (tamil

    A szanszk

    A szanszkritot

    nul

  • 1. Hat hnap alatt 6

    Hangtan

    1.

    th helyett th

    e, o, ai

    au i

    u).

    , , i u

    .

    , [ri] (vagy [ru] ), [lri] a

    ta). Az a -hoz, az

    - - [ai]

    [au] , - -

    i

    u

    [ai, e

    i,

    u, o

    u,

    Szandhi-hangok: .

    s r

    [h].

    Az

    ta

    [szanszkrta], hiszen az s [sz] [n] hangzik el

    orr

    torok k kh g g

    h

    c ch j j

    h

    retroflex h

    h

    fog t th d d

    h n

    ajak p ph b b

    h m

    y, r, l, v; s-hangok: h.

    A hehezetes hangok (kh, g

    h [h]

    magyar [cs, dzs]-nek felel meg;

    - j

    t

    (foghang) t

  • 1. Hat hnap alatt 7

    Az orrha n -

    [ny] - [ncs, ndzs]

    kapcsolatot pedig [dny]- [gj] -nek hangzik.

    y, r, l, v rendre az / ,

    A y [j] - v [w] -nek, mint az angolban. Azaz nem

    ajak- -

    azonos: [s]; az s [sz]- h

    h + orrhang

    ).

    A h y r

    retroflex, a l s foghang, a v ajakhang.

    -a ka, kha stb.

    *bharants b

    haran

    kakubh kakup

    dik

    -duh -dhuk

    m r )

    k c, g j, gh h)

    r n; s hati)

    Gyenge a/- i/a a/m a/n

    Alap ( ) a ar/ra al am an

    V ddhi)

    i

    u

  • 1. Hat hnap alatt 8

    Pl. a

    /

    ( , tisztel)

    az gaja + indra

    ukas (istenek laka);

    utsukya utsukya -

    y/v *tayiti ta iti

    - t (u iti

    2

    (Az a

    majd a kiesett hangot: api api

    A -

    -a t ta. Ha a

    } t } t.

    H a,

    - , ti, tu. - i, u.

    tasa, tsa, sta dava, dva.

    t, k, tta, kta, ( + ).

    A ra ra csak egy ferde vonalka sara, de sra. R r l rasa, de rsa; , de . A

    a i u

    i

    u

    ta ti tu t t k

    ka kha ga gha

  • 1. Hat hnap alatt 9

    ca cha ja jha

    ta tha da dha na

    pa pha ba bha ma

    ya ra la va sa ha

    tta kta rta tra ktva nna pta hma dya dma ddha

    1 2 3 4 5 6 7 8 9 0 .

    -t:

    . Az a avagraha: .

    -re vagy -

    -h

    -

  • 1. Hat hnap alatt 10

    A szanszkrit vers

    vagy

    negyedik sor rendszerint .

    -

    1., 3. sor: r m r m f m r r

    2., 4. sor: l, r m f m r f m

  • 1. Hat hnap alatt 11

    -

    -

    fejezi ki (h - -ak- g h-

    h- h-

    - keze-

    t), pl. a -,

    - - -

    - - vagy

    - - -a -

    );

    -

    muta

    -

    rag

    eset

    -

    -

    Mind -

    -eset mindig azonos.

  • 1. Hat hnap alatt 12

    1. Alapragok

    h/n s h/n s h/n s

    Alany - u n-i

    am

    bh

    bh

    bh

    Eredet

    Birtokos

    Hely i su

    - [ = A l a n y e s e t ]

    -

    -bh- -su

    2. Az -a

    - -

    -

    1 2 t

    A u

    T u n

    Esz bh

    i

    R d bh

    bh

    Er bh

    bh

    B sya y

    H y

    M u

    Semlegesnem:

    1 2 t

    balam

    balam

    bal bal bh

    bali

    bal bal bh

    bal bh

    bal bal bh

    m bal bh

    balasya balay bal

    balay bal

    bala

    - s szandhit.

  • 1. Hat hnap alatt 13

    -

    -a,

    -a, -ya, -aya) -a

    1. A i-pada

    A i-pada -

    Ke

    1. mi

    2. si th

    tha

    3. ti anti

    2. Az -a

    -a az m- v- a-

    vad (vada-ti, udita) ppp):

    esz ksz tsz

    1. vad mi vad vad

    2. vadasi vadath

    vadatha

    3. vadati vadanti

  • 1. -mukham 14

    Kath -mukham

    -

    Amara- - - -bal -h

    -hvayati ca:

    Bh

    -uk

    h-

    A- -m ta-h h

    m a-au

    u

    u svalpa-

    h -

    1

    Kath

    -h h

    avati?

    - -i h

    i-gacch h

    arma-artha- -

    hanti.

    -h

    - an- - -

    pa- - -

    N - - -gacchati vadati ca:

    pa- -i h

    a- -

    i-g

    h- pa-

    -i h

    anti adhi-gacc

    hanti ca; art

    ha- -

    havanti ca.

    -T

    1

  • 1. -mukham 15

    Nyelvtani r

    *

    vlan

    (indeclinabile)

    sim (encliticum)

    (pronominalis

    declinatio)

    h (masculinum)

    n (femininum)

    s semlegesnem (neutrum)

    1 (singularis)

    2 (dualis)

    t (pluralis)

    A alanyeset (Nominativus)

    T (Accusativus)

    Esz (Instrumentalis)

    R (Dativus)

    Er (Ablativus)

    B birtokos eset (Genitivus)

    H (Locativus)

    P parasmai-pada

    tmane-pada

    U

    (ubhaya-pada)

    esz (singularis)

    ksz (dualis)

    tsz (pluralis)

    1.

    2.

    3.

    (perfectum)

    ppp

    (participium perfectum passivi)

    mni

    (participium imperfectum)

    hi (absolutivum vagy

    gerundium)

    fni (infinitivus )

    szenv (passivum)

    (Causativum)

    Desid -ra

    - (Desiderativum)

    Intens

    igealak (Intensivum)

    Denom -ya

    (Denominativum)

    (in fine compositi)

    msh.

    pl.

    - -

    szanszkrit nyelv

    -

    (n) -

    -

    sor

    parasmai-pada -

    kath

    mese

    mukh

    as (as-ti//s-anti) van

    (s)

    (vlan)

    (vlan) ott

    n - -

    sa- (vlan) -

  • 1. -mukham 16

    gam (gaccha-ti, gata) megy

    a-, an- (vlan) nem-, -talan

    halhatatlan; - isten

    ta sa], n )

    fia vkinek

    - - - tud, ismer

    tudatlan

    para

    vasu (n -u vagy - )

    ca (sim) ha ostoba

    d -ti, d

    -

    (hvaya-

    bh

    bh ) [semleges

    (vlan) amikor

    - (vlan) -talan; ki, el

    api (vlan) vajon? (sim)

    -

    na (vlan) nem

    su- (vlan) ha

    - - uk

    h

    vah (vaha- ha) visz, hord

    (vlan)

    jan -

    m (mriya- m ta) meghal fia vkinek

    vara -

    -m (vlan) jobb

    alpa kicsi

    pici

    - (vlan) rossz ha kellemetlen;

    -

    (vlan)

    -

    -

    - (vlan; tkp. )

    dah (daha-ti, dagdha; ham (vlan) hogyan?

    pra-

    budh ha-ti budhya- ha)

    h

    bh

    (bhava-ti, bh van, lesz

    - ) egy

    vad (vada-ti, udita)

    dva (dvi- -)

    -

    (/-

    nyelvtan

    adhi-

    adhi- gam

    (vlan)

    dh

    arth

    h ha- hita) olvas, tanul

    anya

    (vlan) akkor

    tu (sim) de

    (vlan) itt

    pap

    ya aki, ami, amelyik

    cira

    upa- oda

    - mutat

    upa-

    - gam

    (AT h h hat

    k -ti/kuru- - -anti, k ta)

    saha (vlan; +Esz) (-

    sva - )

    g

    (/-

    ka kim) ki? mi? melyik?

    kva (vlan) hol?

  • -mukham 17

    2

    2.

    2 a nyelvtant?

    -

  • 2.

    1.

    zandhira kell

    saras, s

    sara sar si

    sara sar si

    sar bh

    sar bh

    sar bh

    sar bh

    sar bh

    sar bh

    sarasi sara su

    sara sar si

    s -bh-

    -su s szandhit.

    A s tATM- -n-je pedig az

    -

    - 1A

    -

    Ug

    -a 1RErH tB, valamint a s1AT htA

  • 2. A vn tigris 19

    M

    hanem a s1AT alakot

    ya,

    u y

    yam u

    h

    i

    yai

    h

    h

    yasm h

    h

    yasya y

    yasmin

    S e m l e g e s n e m

    yad

    yad

    anya,

    Ka kim.

    Ta s ; )

    Sarva ubhaya

    -m (sarv

    -m. Ilyenek:

    sva, para, apara, antara, adhara,

    avara, uttara,

    ,

    - : ardha, alpa,

    prathama,

    ta; ita; -d, -j

    na. Pl.: , ; gam, gata; budh, budd

    ha; dah, dagd

    h h

    , mint a magyarban

    hitam,

    -

    = - T

    -ta vagy -na -

    -ya -tya gatya; buddh

    pra budhya; dagd

    h h-

    pari majjya , ut .

  • 2. A vn tigris 20

    ,

    h

    h hati sma.

    h

    h

    ta a ka ya anya sarva

    -th

    tath

    katham yat

    h anyat

    h sarvat

    h

    hogyan ahogy

    -tra tatra atra kutra, (kva) yatra anyatra sarvatra

    Hely ott itt hol ahol

    -

    akkor most mikor amikor egyszer mindig

    -

    Eredet/ onnan innen honnan ahonnan

    ok/ (teljesen)

    -vat kiyat

    addig meddig

    A - ;

    -a - bh

    vagy

    sva, - , -bh

    ik,

  • 2. A vn tigris 21

    3. Felveszi-e az arany karperecet?

    dha

    vy ghr tigris

    h (/- nap

    ati-

    sar as (s)

    part sma (vlan)

    arany - karperec

    ut- fel (h - ) elragad, visz, elvesz

    (vlan) most ta (mint ) ez

    sam- - b

    h

    -cit (vlan) vala- pra

    *a ez

    h

    ok prati

    - -

    + prati- vat (vlan)

    lubh (lubhya-ti, lubdha)

    (sim) - ruc (n) -kar a ruci-kara

    ember (iccha- akar (vlan)

    tu (vlan) b

    hay

    kar tavya

    - ka - - vi bizalom

    (vlan) hej (vlan)

    uva

    - )

    u- -, de 1T , BEr tT

    vadh

    sarva - ) mind, az

    d

    hika

    aham iti (vlan) - upa

    b

    h(n)

    yadi (vlan) ha (/- oldal; - - -

    gh

    vac ka (vlan) mikor? vi- ki, el, ; (vlan) -talan

    (s - ) + vi- elfelejt gal ita nak

    h(/- fog

    - gacc

    ha ( - gam gyere

    pra (n) ka t

    ji (jaya-ti, jita) satya - b

    h(bh -ti, bh

    + prati- -

    + pra- ua. (vlan)

    ni- le

  • 2. A vn tigris 22

    majj (majja-ti, magna) ahaha (vlan)

    - (vlan) nagy pat (pata-ti, patita)

    a (vlan) tvam hyam, tvat, tava, tvayi) te

    - - -

    adhi (vlan) hej

    bhadra

    t (tara- -tara

    - - - megszerez, eljut + pra- ua. + sam- + sam-pra- pat

    h

  • - 23

    VRDDHA-9