“KOK KÖMÜRÜ”

TMMOB

MADEN MÜHENDİSLERİ ODASI

Mehmet Torun

Necati YILDIZ

DÜNYA FOSİL YAKIT REZERVLERİ

BÖLGE PETROL DOĞAL GAZ

x10^9 TON x10^12 m3 Taş kömürü Linyit

Kuzey Amerika 11,5 8,4 116,7 139,8

Orta ve Güney Amerika 13,0 6,2 7,8 13,7

Avrupa 2,7 5,2 41,7 80,4

Rusya 9,1 56,7 97,5 132,7

Ortadoğu 91,2 49,5 0,2 0,0

Afrika 10,1 10,2 61,2 0,2

Asya ve Okyanusya 5,8 10,2 184,4 107,9

DÜNYA TOPLAM 143,4 146,4 509,5 474,7

KÖMÜR, x10^9

DÜNYA KÖMÜR REZERVLERĠNĠN DAĞILIMI

RUSYA

23%

KUZEY

AMERĠKA

26%

ASYA

PASĠFĠK

31%

ORTA DOĞU

0%AFRĠKA

6%

AVRUPA

12%

ORTA VE

GÜNEY

AMERĠKA

2%

TOPLAM REZERV: 985 MİLYAR TON

DÜNYA KÖMÜR ÜRETİMİ

KÖMÜR ĠHRACAT-ĠTHALAT DEĞERLERĠ

DÜNYA KÖMÜR TĠCARETĠ

KOKLAŞABİLİR KÖMÜR İHRACAT-İTHALAT DEĞERLERİ

KOKLAġABĠLĠR KÖMÜR FĠYATLARI

KOKLAġABĠLĠR KÖMÜR-DEMĠR CEVHERĠ FĠYATLARI

Yüksek fırında gerekli enerji kok kömürünün

yakılması ve ısı veren kimyasal tepkimelerle

elde edilmektedir. Yüksek fırındaki yanma

olayı demir oksitlerin indirgenebilmesi için

gerekli sıcaklık ve gaz ortamını

sağlamaktadır. Yüksek fırına beslenen

malzeme içinde hazne seviyesine kadar katı

olarak inen tek malzeme kok kömürüdür.

Kokun yanması için gerekli olan oksijen hava

ile fırına verilmektedir. Hava fırına yüksek

fırın sobalarında ısıtılarak gönderilmektedir.

Sobalarda havanın ısınması için yüksek fırın

gazı kullanılmaktadır.

Kok kömürünün taşınma esnasında

ufalanmaması için genellikle entegre tesisin

kok fabrikalarında üretilmektedir. Üretilmiş

kok kömürü elenerek 8-12 cm boyutunda

olanlar yüksek fırında, elek altına geçen kok

tozları da sinter tesislerinde kullanılmaktadır.

Yüksek fırında kullanılacak kok kömürünün

fırında yük altında ezilmemesi için belirli bir

mukavemette, fırın içinde gaz

geçirgenliğinin sağlanması için de gözenekli

olması gerekmektedir.

TÜRKĠYE TAġKÖMÜRÜ REZERVĠ

TAŞ KÖMÜRÜ

Ülkemiz demir- çelik sektörünün yıllık 5-5,5

milyon ton kömür ihtiyacının önemli bir kısmı

1.5 milyar $ döviz ödenerek ithal yolu ile

karşılanmaktadır.

TTK Genel Müdürlüğünün koklaşabilir

taşkömürü pazar payı % 8-10 civarındadır.

Zonguldak Havzası ülkemizin tek taş kömürü

rezervlerini içermektedir. Özellikle son

yıllarda dünyada artan kömür fiyatları da

dikkate alındığında Zonguldak Havzasındaki

taşkömürü varlığının önemi daha da

artmıştır.

Bölgede Ülkemizin 60-70 yıllık taşkömürü

ihtiyacını karşılayabilecek rezerve sahiptir.

Havzanın varlığını sürdürmesi yörenin sosyo-

ekonomik yapısı için de çok önemlidir.

TTK’nın yeniden yapılandırılarak üretime

devam etmesi hem havza hem de ülkemiz

için önem arz etmektedir.

TTK’nın öncelikli hedefi; ‘Kurum zararlarını

mümkün olduğunca azaltıp, hazineye olan

yükünü kabul edilebilir düzeylere indirerek

geleceğinin tartışılır olmaktan çıkartılması’

olmalıdır.

TTK’yı ekonomik yapısını önemli oranda iyileştirmiş, dünya ile rekabet edebilir ve ülkemiz demir-çelik sektörünün metalürjik kömür ihtiyacının önemli bir kısmı ile diğer tüketici sektörlerin ihtiyacını karşılayan bir kuruluş haline getirmek ve özel sektörü, TTK tarafından belirlenmiş projelerle işin içine çekmek taşkömürü sektörünün başlıca vizyonunu oluşturmalıdır.

Türkiye’nin ulusal politikalarının öz

kaynaklarına dayalı ve sürdürülebilir bir

biçimde yaşama geçirilmesi için Zonguldak

havzasını tek elden yönetebilecek çok güçlü

bir kuruma ihtiyacı bulunmaktadır.

Havzanın ulaşılabilir hedeflerle yeniden

planlanmasının ve ülkemizin en önemli

sorunu olan istihdamın da mutlaka bu

planlama içinde yer almasının gereği vardır.

Dünya genelinde son yıllarda ithal kömür

teminindeki risklerin, satış fiyatlarının ve

navlun bedellerinin olağanüstü artışı ulusal

kömür politikasında dramatik plan

değişikliklerine ve yeniden planlamalara

gereksinim bulunduğunu kanıtlamaktadır.

Erdemir yüksek fırınlarının ihtiyacı olan kalitede metalürjik kok üretimine paralel olarak Zonguldak kömürlerinin kullanım oranını artırmak için aşağıdaki kriterler sağlanmalıdır:

i) Zonguldak kömürünün kükürt ve fosfor değeri düşük olduğundan, stabilitesi yüksek, kül miktarı düşük olan orta ve düşük uçuculu ithal kömürlerle % 20 düzeyinde karışıma girerek iyi kalitede kok vermektedir,

ii) Zonguldak kömürünün çıkarıldığı havzalarda kömür ön işlem ile kömür yıkama tesisleri kurulmalı veya varsa bu tesislerde gerekli modernizasyonlar yapılmalıdır. (Arslan, 1990)

iii) Zonguldak kömürü kalitesi iyileştirilmeli ve maliyeti düşürülmesi halinde kullanım miktarı daha da artırılabilir.

Sonuç olarak Zonguldak kömür havzasına gerekli yatırımlar yapıldığında demir-çelik sanayine uzun yıllar hizmet edeceği aşikardır.

Kaynak:ERDEMİR'DE YERLİ KÖMÜR KULLANILARAK ÜRETİLEN KOKUN ÖZELLİKLERİ,

Faruk Şahin ÖNER ve Hakan TANIŞIK, ERDEMİR TAŞ, Kok Fab.

Kalkınmamız için "öncelikle kendi

kaynaklarımızın kullanılması gerekliliği"

tartışılmaz bir gerçektir. Demir-çelik sektörü

savunma açısından stratejik, sanayileşmenin

temel gereksiniminin karşılanması açısından

da kalkınmanın öncüsü konumundadır.

Ülkeler, açıkça ifade etmemelerine karşın

demir-çelik sektörlerinin ulusal olmasına

özen göstermekte, demir-çelik sektörlerini

yabancı sermayeye teslim etmemektedirler.

Demir-çelik sektörü hammadde kaynakları ile

bir bütündür. Hammadde gereksiniminin

karşılanmasında ağırlıklı olarak dışa bağımlı

olan entegre demir-çelik tesisi yerli

sermayenin elinde de olsa sektörün dışa

bağımlığı söz konusudur.

Ulusal bir demir-çelik sektöründen

bahsedilebilmek için "kömür ve demir

cevheri madenciliği-çelik üretim ve

tüketimi" bir bütün olarak düĢünülmeli,

"ulusal demir-çelik stratejisi"

belirlenmelidir.

SUNU SONU