istrazivanje o religioznosti

Univerzitet u Niu Departman za

Univerzitet u Niu

Filozofski faklutet

Istraivaki rad

Tema: Revitalizacija religioznosti u Niu da ili ne?

Profesor: Student:

Asistent:

Uvod

Racionalnost je osnovna karakteristika ljudskog roda, ali nikako ne moe biti apsolutna. ovek se ponekad bori sa krajnjim problemima ivota uz pomo sistema verovanja i praksi, odnosno religije.

Religija je verovanje, koje pomae pri objanjenju nekih tajni ivota i smrti. Re religija se izvodi od latinske rei religare, to znai ponovo povezati oveka sa bogom, a prvi je upotrebio hrianski filozof Laktancije u 4. veku nove ere. Svaka religija pretpostavlja duhovnu povezanost ljudi i zamiljenog monog ili natprirodnog bia, koje se oznaava kao neto Numinozno, Sveto. Veina religioznih ljudi veruje u jednog boga ili vie njih. Njemu se ovek klanja, ali i strepi od njega. Uz pomo molitve ili magijskih praktinih radnji zahteva milost, a zauzvrat prinosi brojne rtve. To ini ili u tano odreenim vremenskim razmacima ili u tekim okolnostima, koje su iznenadne.

Milan Vukomanovi pie da je potreba za religijom izvorna, temeljna ljudska potreba ba kao i ljubav, oseanje emotivne sigurnosti, reda i harmonije u ivotu. Ta izvorna religijska potreba uvek se negde konkretizuje, ba kao i ljubav, uobliava se i dobija posebna obeleja u okviru odreene verske tradicije, prihvatanjem uenja, vrednosti, moralnih normi, do odreenog ponaanja.

Dva konstitutivna elementa religioznosti su: religiozna svest i religiozno ponaanje i udruivanje. Nema religioznosti u smislu tradicionalne i aktuelne vezanosti za crkvu i religiju bez koegzistencije ova dva elementa.

Dobra religioznost nije nita drugo do klasina, konvencionalna, crkvena religioznost, tj. praktikovanje pobonosti u religijskim institucijama i razvijanje oseaja pripadnosti veri i organizaciji. Ona pretpostavlja lino prepoznavanje u religijskim terminima, javno ispoljavanje na religijski i crkveno definisan nain i usvajanje temeljnih verovanja dogmatskog uenja odgovarajue religije ili konfesije. Nema religioznosti u smislu tradicionalne i aktuelne vezanosti za religiju i versku zajednicu bez koegzistencije religiozne svesti i religioznog ponaanja i udruivanja. Nije dovoljno samo se deklarisati religioznim i pri tome vie-manje usvojiti elemente doktrinarnog uenja ve je potrebno iveti u skladu s religijskim naukovanjem, na propisan nain obavljati obrede i redovno prelaziti prag hrama. Odbacuje se subjektivna religioznost bez crkvenosti, budui da veina verskih struktura zahteva pravovernost iskazanu i kroz svakodnevno praktino potvrivanje vernikog statusa. Tog najpoeljnijeg vernika, koji se pridrava svih uzusa svoje veroispovesti i reprezentuje dobru religioznost, zovemo klasinim, crkvenim vernikom.

Tanak je sloj takvih vernika u trima hrianskim konfesijama u Srbiji; njih je mnogo vie u novoprotenstanskim sektama i denominacijama, koje su u izrazitoj manjini. U stvarnom ivotu preovladavaju vernici koji su vie religijski potkovani, znaju dogme i veruju u njih izjanjavaju se da su religiozni a ne upranjavaju rituale i ne zalaze u molitveni hram ili vernici koji su vie tradicionalni praktikanti, slave tzv. velike praznike, koriste institucionalne crkvene usluge prilikom kljunih ivotnih dogaaja, slabi su u poznavanju religijskog nauka i deklarativno religiozni. Zapravo, ima se posao sa tradicionalnim pripadanjem bez verovanja.

Definisanje problema

Religija je znaajan akter na drutvenoj sceni, a moderno drutvo pospeuje religijski integrizam. U svetu koji karakterie velika dislociranost etnikih, religijskih i uopte, kulturnih manjina, religije su moni uvari grupnih, kolektivnih identiteta. To jednako vai i za drutva u procesu transformacije, kao to je na primer, drutvo u Srbiji. Religija u razliitim pojavnim oblicima jeste prisutna na individualnom i drutvenom planu.

Prema zastupnicima teorije o sekularizaciji, a pod uticajem modernizacije i tehniko-tehnolokog napretka, doi e do slabljenja i konanog nestanka religije u savremenim drutvima. U krajnjem sluaju, religija e prei iz javne u privatnu sferu (bez ikakvih drutvenih funkcija), gde joj je odreeno mesto daljeg egzistiranja. Meutim, dolazi do potpunog obrta. Obnova ili revitalizacija religije i religioznosti, o kojoj se unutar sociologije religije govori kao o povratku svetog, ine da religija postane jedna od vanijih (ako ne i najvanija) konstanti savremenih drutvenih kretanja i stremljenja.

No, religija koja se obnavlja i revitalizuje nije ona obina, tiha, svakodnevna i iskrena, ve pre religija prevedena u jezik politike, fanatizma, radikalizma, fundamentalizma i nacionalizma. Zato religija i religijske institucije imaju veoma znaajnu ulogu u savremenim drutvenim kretanjima od faktora integracije, do generatora kriza i sukoba.

Moe se rei da su religioznost ljudi pre tridesetak godina i aktuelno negiranje vanosti Boga za ivot ljudi na potpuno istim pozicijama. A to znai da ako je tada religioznu poziciju izraavalo oko desetak procenata ispitanika (stanovnitva), danas upravo toliko procenata ispitanika smatra da Bog uopte nije vaan za ivot ljudi u savremenom srpskom drutvu.

Do obnove religije dolazi u trenucima temeljnih drutvenih kriza. Uz to obino ide i obnova neke verske ideologije. Tada vernici ne prilagoavaju svoje ponaanje normama vere, nego norme vere svojim potrebama i interesima. Postavlja se pitanje: koji to aspekti religije doivljavaju revitalizaciju?

Potres u jednom delu drutva ljulja celinu. Kriza ne moe da bude samo politika, samo ekonomska ili samo moralna... Takoe, nijedan svetovni sistem nije dovoljno irok okvir za njeno razreenje.

Takoe, dolazi do stigmatizacije pojedinaca i drutvenih grupa ija je drutvena mo neznatna, a povezanost s vodeim drutvenim institucijama slaba ili nikakva. To su religijske zajednice ili pokreti koji se nekim svojim bitnim odlikama razlikuju od crkve, odnosno denominacije. Njihova sudbina je da budu nevidljivi sve do trenutka kada, zbog razliitih razloga, ponu da predstavljaju problem za dominantno drutvo, odnosno za njegove vrednosti. Tada se te marginalne grupe kandiduju za rtvene jarce kojima se pripisuje veina realnih problema koje drutvo iz sasvim drugaijih razloga ne uspeva da rei.

Statistiki podaci kojima raspolae Ministarstvo vera Srbije, pokazuju da religijskim organizacijama i pokretima (izvan Srpske pravoslavne crkve, Katolike crkve, Islamske verske zajednice i judaizma) pripada samo 1,37% od ukupnog broja vernika. Sama brojana neznatnost ih kandiduje za ulogu rtvenog jarca i nezavisno od sadraja njihovih aktivnosti. Na primer, u Srbiji Hristova pentakostna crkva ili Hrianska adventistika crkva su svrstane u sekte, a u SAD deluju kao dve od mnogih protestantskih denominacija.

Prva ozbiljna promena drutvenog poloaja pravoslavlja i SPC u XX veku nastaje sa pojavom jugoslovenske socijalistike drave posle zavretka II svetskog rata. Uspostavljena je jedna nestimulativna i u osnovi neprijateljska drutvena klima i situacija u kojoj je decenijama egzistirao crkveno-religijski kompleks jedva preivljavajui u tim uslovima. Sve to je delovalo prilino pogubno na stvarno stanje religioznosti, njeno slobodno ispoljavanje kao i na ukupnu vezanost ljudi za religiju i crkvu. Posledice su bile vidljive bar na tri polja: religijsko-crkveni kompleks oito gubi svoju znaajnost, blede konvencionalna religijska verovanja a najoitije opada religijska, crkveno-obredna praksa.

Na samom poetku 80-ih godina, sa kosovskim dogaanjima, pravoslavlje na domaim religijskim prostorima se vraa na drutvenu scenu iz izolacije u kojoj je provelo unazad nekoliko decenija. Krajem 80-ih i poetkom 90-ih godina ve i socioloka iskustvena istraivanja pokazuju poveanje religioznosti i tesniju vezu sve ireg kruga ljudi sa religijom i crkvom. Uzrok tome je ruenje socijalizma, kao i drutvena, teritorijalna, nacionalna i konfesionalna homogenizacija stanovnitva u republikama SFRJ.

Tako religija i crkva u tekim sukobljavanjima u poslednjoj deceniji XX veka postaju jedne od najvanijih drutvenih institucija sa nizom javnih uloga. U periodu opte politizacije kulture politizuje se i pravoslavlje kao jedan od nejdelotvornijih duhovnih resursa u nacionalnoj homogenizaciji stanovnitva i njegovoj politikoj mobilizaciji za sukobe koji su predstojali i u toku samih sukoba kad su izbili. Tako su krah socijalizma-komunizma i situacija graanskog, meunacionalnog rata inile najoptiji geografski i drutveni okvir u kome pravoslavlje vraa svoju kulturnu dominaciju i institucionalni znaaj i uticaj koji je nekada imalo.

Tokom protekle decenije poveala se spremnost ljudi da se identifikuju u religijskim terminima, da priznaju svoju konfesionalnu pripadnost i da veruju u boga. Pored toga to se u tradicionalnom odnosu prema religiji i crkvi, najstabilnijem odnosu u toku proteklih decenija, detektuju nevelike promene, novonastale promene su evidentne i kod sutinski vanog aktuelnog religijskog ponaanja u ispunjavanju religijskih obaveza kao to su prisustvo na liturgiji, poseivanje crkve itd.

Osnovni indikatori religioznosti

Stav prema ovekovoj potrebi za religijom moe se shvatiti kao polazni, elementarni i uopteni vid religiozne svesti. U obrazlaganju ovekove potrebe za religijom preovladavaju faktor tradicije i nacionalna injenica.

Verovanje u postojanje boga je centralni element religiozne svesti. Boja sutina je nedostupna ljudskom razumu i zato je bog predmet vere a ne znanja. Bog je sebe otkrio ljudima onoliko koliko oni to mogu shvatiti: kroz prirodu, sveta spisa i proroke. Tako boje bie, odnosno njegova svojstva, ljudi saznaju pomou dva puta prirodnim (vidljivi svet i ljudska dua) i natprirodnim (otkrivenje sveti spisi). Boja svojstva, koja su otvorena ljudskom duhu, dele se na opta i posebna. Opta svojstva su: samobitnost, neizmenljivost, venost, sveprisutnost i duhovnost. Bog nije telesnost i ne treba ga zamiljati u ljudskom naliju svaki antropomorfizam je jeres.

Verovanje u zagrobni ivot, odnosno u produetak ivota na drugom svetu posle bioloke smrti na zemlji (raj, pakao, istilite itd.), ini vanu dogmu religijskog naukovanja. Ponaanje, poloaj, ivot u ovostranosti pretpostavka je i zagrobnog ivota. Sutina svih napora, podviga i vrlina ima svoj vrhunac u dostizanju cilja: vaskrsenju mrtvih, osiguranju venog ivota.

Tradicionalna religija je predstavljala jedan celovit pogled na svet. Bila je upletena u drutveni ivot do te mere da je svaka stvar imala i svoje nadstvarno znaenje i namene. Nijedna ljudska delatnost nije mogla da se tumai bez simbola svetog. Religioznost skoro da je poistoveivana sa drutvenou.

Raslojavanje religije (izdvajanje nauke, umetnosti, filozofije itd.) dovelo je do postepenog slabljenja religijske kontole sveta i to je bio prvi korak u posvetovljenju dotle svetih stvari. Sada nauni, umetniki, filozofski pogled na svet ravnopravno nude reenja linih i drutvenih problema. Religija pomalo gubi monopol na poslednja znaenja i nije vie uverljiva kao pre. Stvaranje razliitih simbolikih sistema znailo je i isticanje razliitih merila vrednovanja i miljenja. Rad svetovnih ustanova vie ne zavisi od svetih ustanova. Privredna, politika, obrazovna delatnost potpuno su samostalne, oslobodile su se stareinstva religije i sada rade po vlastitim, racionalnim naelima. Drutvena diferencijacija na klase, slojeve, grupe, praena je diferencijacijom sistema vrednosti. Poto je izvor religije zajednica, onda njeno cepanje vodi slabljenju drutvenih uloga religije.

Nain miljenja oveka novog doba uglavnom gubi religijsko i poprima racionalno obeleje. Mogua je analiza delatnosti, ustanova, promena, bez uvlaenja svetih znaenja.

Savremeni vernik vri selekciju uenja svoje vere, dajui prednost nekim istinama u odnosu na druge. Malo veruje u besmrtnost due, bezgreno zaee, uskrsnue, iako su one ravnopravne sa onom o veri u boga. Ni sama crkva ne oekuje od vernika da u ivotu podjednako ostvaruju visoke ideale svoje vere, ve dozvoljava da ih poimaju u skladu sa vlastitim mogunostima.

Veina hriana veruje u boga, ali im bog malo znai u svakodnevnom ivotu. Od 4 evropska stanovnika 3 su vernici, ali samo 5-7% njih smatra da je bog zaista vaan u svakodnevnim prilikama.

Religijske ustanove su izgubile nekadanju vlast, mo i uticaj u drutvu. Drutvo premeta sveto iz javnog u privatni ivot. Drava pokazuje i dokazuje da se drutveni ivot moe urediti i bez pomoi crkve.

Broj onih koji veruju je mnogo vei od broja onih koji vre verske obrede u crkvi. Bog se doziva samo pri krtenju, prvoj priesti, venanju i sprovodu. Takvi vernici svoju veru prilagoavaju porodinim potrebama pre nego crkvenim obavezama.

Religijske organizacije ovde vide ansu. Pozivajui se na prolost, kada su bile meritorne u procenjivanju dobra i zla, one smatraju oblast morala svojim eminentnim poljem.Tvrdi se da je kriza morala u stvari kriza moralnog i kulturnog ideala oveka bez boga nije u krizi istinski verujui ovek, ve ovek bez vere i ovek slabe vere ime se implicitno zagovara teza da su ljudi koji veruju u boga moralniji (i bolji) od drugih.

Lina molitva vernika spada prvenstveno u privatne pobonosti. Meutim, njena sutina nije samo u linom kontaktu vernika sa bogom. Ona ima reprekusije i na ostali deo religioznog ivota, na religiozno ponaanje i udruivanje. To je intimni duhovni kontakt s bogom: molba za pomo, zatitu, milost, nain da se vernik ispoveda, pokaje i trai oprotaj greha, da iskae ljubav, divljenje, strahopotovanje itd. Uz duhovno druenje vernika s bogom ide i njegov praktini religiozni ivot.

Poseivanje crkve kao verska dunost ima razliit tretman u zavisnosti od vrste religija. U veini religija je obavezno ponaanje i na njemu se insistira. Smatra se da je jedino tamo mogu kontakt sa boanskim, sa svetim, jer je boanstvo prisutno u crkvi. Predstavlja veoma vaan indikator religioznosti.

Liturgija (pravoslavlje) i misa (katolianstvo) spadaju u veoma sloen i svean obred. Obred je ujedno i sveta tajna. Smatra se da je ovu bogoslubenu radnju osnovao Hrist pri tajnoj veeri delei hleb i vino apostolima, otkada hleb i vino simbolizuju njegovo telo i krv. Zato se danas kod priea, kao sri glavnog hrianskog bogosluenja, prineseni hleb i vino, prizivom i dejstvom svetog duha, osveuju i pretvaraju u telo i krv Hrista, ime se vernici sjedinjavaju, postaju jedno sa samim spasiteljskim Isusom. Primanje svetog priea na nedeljnoj liturgiji, kao najsavrenija rtva bogu ali i proslava i oseanje raja sa ove stranen groba, ranije je bilo otro regulisano: neuestvovanje na tri uzastopne liturgije povlailo je eskomunikaciju. Danas se apeluje na vernike da dolaze to ee, ne samo jednom godinje ili samo u etiri godinja posta. Ipak se, za prave pravoslavne vernike, redovni jednonedeljni odlazak na liturgiju smatra strogom verskom dunou.

Ispovedanje, pokajanje ili pokora je osnovana s ciljem da se ovek telesno i duhovno popravi. Ali da bi se vernik ispovedio i dobio oprotenje grehova nije dovoljno samo kajanje, ve su potrebne i izvesne predradnje. Apostrofiraju se post, molitva, itanje duhovnog tiva i predano itanje milosrdnih dela.

Post slui oslobaanju greha, kako telesnih tako i duhovnih. Svodi se na razne vrste ogranienja, ali pre svega na jelo i pie. U drugim istorijskim uslovima moglo je imati higijenski ili ekonomski karakter, dok sada poprima izrazito religiozni.

Krtenje je jedan od centralnih sakramenata u hrianstvu. Odigrava se neposredno po biolokom roenju. Tim inom se faktiki postaje lan crkve ili vere, odnosno opravdava se i stupa u zajednicu sa bogom. Ono je ponovno roenje u duhovni, sveti ivot i znai spasenje. Neponovljivo je i moe se izvriti nad svakim koji ima veru i kaje se za grehove. Danas je krtenje veoma profanizovan obred, sveden na obiaj sa sve manje religioznog karaktera. Konformistiko ponaanje i pritisak porodice i lokalne sredine dovode do njegove relativno velike rasprostranjenosti u narodu.

Proslava verskih praznika nije stroga dunost, pre je to in pobonosti. Danas verski praznici imaju karakter svetovnog ponaanja i slie dravnim praznicima: religiozna sutina je u velikoj meri potisnuta. U pravoslavlju sredinje mesto pripada praznovanju porodinog svetitelja. Vekovima prisutan obred na ovim prostorima imao je, uz religioznu konotaciju, prevashodno integrativnu funkciju u okolnostima nacionalne porobljenosti. Prenosi se tradicionalno porodinim stablom i slui za jednogodinje okupljanje roaka i suseda.

Pohaanje veronauke ne spada u stoge verske obaveze. Ipak se insistira od strane religijskih institucija na blagovremenom ukljuivanju mlaih generacija vernika u verskoobrazovni proces. Smatra se ispravnim da bez temeljne verske pouke pod vostvom oficijelnih lica, uz delovanje porodinog obrazovanja i vaspitanja i putem religijskih sredstava masovnog optenja, nije mogue formirati i utvrditi vrstu religioznost kod vernika. Bez organizovane pouke u veri ona moe biti nekonsistentna, razdeljena na svest i ponaanje, prekomerno subjektivizirana, sa slabim delovanjem na svakodnevni ivot.

Takoe je vano istai New Age subkulturu, vrstu spiritualnosti koja je veoma prisutna u savremenom svetu i pokazuje tendenciju rasta.Neka istraivanja raena 90-tih godina u Velikoj Britaniji i SAD pokazuju da ova vrsta spiritualnosti doivljava rast od astrologije, preko verovanja u reinkarnaciju, prirodu, Boga po svojoj meri. Ova vrsta rasta meutim ne znai i deprivatizaciju religije. Deprivatizacija predstavlja ponovni uticaj religije na sekularizovane sfere politiku, odnose meu polovima, sferu rada.

U ivotu verujueg oveka postoji mnogo razliitih rituala. Njihov smisao u sutini jeste u uspostavljanju zajednice s Bogom i linom religijskom i duhovnom sazrevanju, kao i u zahvalnosti koja iz toga proistie. Rituali se mogu razvrstati na: zajednike, porodine i line. Zajedniki rituali zasnovani su na zajednici vernika i slue kao sredstvo potvrivanja zajednitva. Oni se obavljaju javno u skladu sa organizovanim bogosluenjima, na posebno odreenim i posveenim mestima u utvrenom vremenu. Rituali koji spadaju u ovu kategoriju su: pravoslavna liturgija, katolika misa, protestantska bogosluenja. Porodini rituali se odvijaju u kui i mogu se nazvati i domaim ritualima. Vernicima se preporuuje da u svojoj kui imaju neko posebno mesto ili porodini oltar. U ciljeve domaih rituala spada vaspitanje i ukljuivanje dece u tradiciju koja porodici daje njen religijski identitet. Lini rituali se obavljaju u samoi. Takvi rituali obino se odigravaju na mestima i u vreme koji imaju smisao u ovekovoj linoj istoriji i izraavaju identitet i potrebe religiozne osobe. U linom ritualu ovek je sam sebi svetenik i koristi tehnike kao to su molitva, razmiljanje, san, vizija i asketska samodisciplina ili post.

Oduvek je prisutna tenja religije i crkve da kontroliu svakodnevni ivot vernika. Smatra se da religioznost u mislima bez reprekusija na dnevno ponaanje i nije religioznost. Svaki deo vremena i prostora moe biti posveen, svemu treba pridati sveti smisao, sve se treba vagati i s obzirom na religiozne implikacije.

Prethodna istraivanja

Istraivanjem religije u jednom drutvu, istrauje se samo drutvo. Promene u drutvu najvie se odraavaju na odnos prema religiji.

Poetkom 80-ih godina dvadesetog veka dr Dragoljub B. orevi istraivao je proces sekularizacije u nikom regionu. Rezultati istraivanja pokazuju da neto vie od jedne estine intervjuisanih (17,67%) veruje u boga. Najrasprostranjeniji vidovi religioznog ponaanja su krtenje (59,37%) i proslava verskih praznika (10,23%), to se objanjava njihovim tradicionalnim karakterom. Ostali vidovi religioznog ponaanja su u izrazitoj krizi (post 2,86%). Za neke bi se ak moglo tvrditi da su na granici propadanja ili nestajanja (ispovedanje 0,63%; poseta crkvi, obavljanje liturgije, pohaanje veronauke 0,16%) .

Sredinom devedesetih godina Mirko Blagojevi prouavao je rairenost, intenzitet i pravac u kome se kree ljudska potreba za boanskim.

Apsolutna veina ispitanika je sebe svrstala u vernike 74,1%. Vie od dve treine ispitanika primeuje da dolazi do obnove religioznosti i jaanja ugleda crkve. Najee su verske i politike slobode, za razliku od dotadanjeg perioda, apostrofirani kao glavni razlozi. Odmah iza njih su savremena drutvena i politika situacija i potreba za novim (starim) vrednostima u izmenjenim drutvenim okolnostima. Za ispitanike su religija i crkva uglavnom sinonimi. Do izvesne revitalizacije je dolo kod gradskog, obrazovanijeg i do tada nereligioznog stanovnitva. U selu su procesi povratka religiji manje prisutni, poto nikad nisu ni bili tako odsutni. Religioznost ispitanika pripada tradicionalnom tipu priznaju svoje konfesionalno poreklo (96,7%), krteni su i krste svoju decu (84,4%), slave svoju krsnu slavu (93,3%). Promene u odnosu na osamdesete godine su vidljivije u aktuelnoj religijskoj praksi - poseivanje crkve (70,5%), obavljanje liturgije (26,3%), post (58,4%), priest (40,7%).

Dragana Radisavljevi iparizovi istraivala je koliko su graani Srbije religiozni i ta to konkretno znai na poetku XXI veka. Pretpostavka istraivanja bila je da se ne moe sve svesti samo na pomodarstvo ili na nacionalnu homogenizaciju, koja je bila pratilac devedesetih godina na naim prostorima. Nepodnoljiva svakodnevica poslednje dekade XX veka dovela je do porasta religioznosti.

Rezultati su nedvosmisleno dali potvrdu osnovne hipoteze: oivljavanja vezanosti za religiju i crkvu u Srbiji krajem devedesetih, iskazanu kroz decenijski kontinuitet visoke tradicionalne religioznosti (93,5% ispitanika priznaje svoju veroispovest, krtenje 83,9%, crkveni pogreb 86%, slavljenje verskih praznika 73,6%), ali pre svega kroz rast i tzv. aktuelne religioznosti (poseivanje liturgije od 0,3% do 22,7% u zavisnosti od intenziteta; poseivanje crkve (74,8%); molitva od 0,6% do 43,2%; post od 16,8% do 41,7%) . Takoe, utvrena je velika ujednaenost vezanosti za religiju i crkvu po mestu stanovanja, polu, starosti, kolskoj spremi i zanimanju. Konsekventnost u ponaanju religiozno izjanjenih je vidno porasla, dok se ponaanje tzv. neverujuih, posebno kad je u pitanju tradicionalna religioznost, skoro ne razlikuje od ponaanja verujuih. Najkorenitiji dokaz da je dolo do bitnih promena i u odnosima izmeu drave i crkve, u odnosu na raniji period, je uvoenje veronauke u kole (72,5% ispitanika je odgovorilo potvrdno).

Javnomnjenjska ispitivanja poetkom novog veka i 2008. godine pokazuju da izmeu 55% i 60% ispitanika u Srbiji smatra da su Bog i religija vani za ivot ljudi. Kada se uporede rezultati s poetka 80-ih i krajem tekue decenije, belei se pozitivnih 56% odgovora u prilog religioznosti, to nedvosmisleno pokazuje revitalizaciju ovog sociolokog pokazatelja konvencionalne religioznosti.

U Niu je 2007. godine obavljeno istraivanje koje je zahvatilo samodeklarisanu religioznost i konfesionalnu identifikaciju. Rezultati istraivanja su pokazali da nije dolo do korenite promene u vernikom samodeklarisanju i priznavanju veroispovedne pripadnosti. Na delu je kontinuitet, procenti pozitivnog izjanjavanja su veoma visoki, uvek iznad 50%.

Kod Srba je na delu disolucija religijske svesti: oni ne veruju u bitne sastavnice uenja pravoslavnog hrianstva, samo se veroispovedno prepoznaju, deklarativno su religiozni i uopteno veruju u Boga. Takoe, kod Srba je na delu i kriza religijskog ponaanja i udruivanja: oni ne prelaze esto hramovni prag, ne uestvuju redovno u liturgiji, ne poste, niti se mole. Meutim, rezultati istraivanja obavljenih 2001. i 2008. godine, pokazuju da je verovanje u Boga, kao najoptiji izraz neije religioznosti rasprostranjeno u Srba i mnogostruko je poraslo u odnosu na 80-te i 90-te.

Prvo socioloko istraivanje religije na podruju bive Jugoslavije, uradio je Esad imi 1963. godine. imi je tada pisao da je religija duhovna kristalizacija ovekove prividne moi i stvarne nemoi unutar izvesne istorijske epohe.

Istraivanje religioznosti je raeno i u Vojvodini. Ovo istraivanje je imalo devet kategorija religioznosti, koje su kao mogunost ponuene ispitanicima. Svedene na tri osnovna modaliteta izraavanja (ne)religioznosti, pokazuju da se kao vernik izjanjava 61% graana Vojvodine, kao nereligiozni se istie 33% ispitanika, a preostali deo od 6% pripada tzv. meanom tipu.

Predmet istraivanja

Predmet istraivanja je ispitivanje religioznosti graana Nia.

Ciljevi istraivanja

1. Utvrivanje rasprostranjenosti i intenziteta elemenata religioznosti graana Nia. (Hipoteze kojima emo testirati ovaj cilj su: 1.Meu graanima Nia odmakao je proces desekularizacije. 2. Graani Nia su mahom tradicionalni, a ne ucrkovljeni vernici).

2. Propitivanje stavova svetenstva o stepenu religioznosti vernika. (Hipoteza kojom emo testirati ovaj cilj je: 1. Svetenstvo se tolerantno odnosi prema tradicionalnoj religioznosti pastve).

Hipoteze istraivanja

1. Meu graanima Nia odmakao je proces desekularizacije. (Pitanja iz intervjua kojima emo proveriti ovu hipotezu su: 1. Postoji li tendencija obnove religioznosti meu graanima Nia? 2. Po Vama, ta je tome najvaniji uzrok? 3. Da li je ona karakteristina za odreene slojeve stanovnitva? 4. Preovlauju li stariji ili mlai vernici? Pitanja iz upitnika kojima emo proveriti ovu hipotezu su: 1.Koje ste vere? 2. Da li ste religiozni? 3. Da li je veronauka potrebna u kolama? 4. Jesu li verni ljudi bolji od onih koji to nisu?).

2. Graani Nia su mahom tradicionalni, a ne ucrkovljeni vernici. (Pitanja iz intervjua kojima cemo proveriti ovu hipotezu su: 1. Koliko je brojano vernika na nedeljnim liturgijama u crkvi? 2. A dolaze li i vie puta nedeljno ili samo za verske praznike? 3. Koliko Nilije u Vaoj parohiji dolaze u crkvu radi molitve i ispovesti? 4. Pridravaju li se redovno posta? 5. Ima li graana Nia o Boiu i Uskrsu? 6. Da li Nilije praktikuju venavanje u crkvi? 7. A krste li svoju decu u crkvi? 8. Donose li kola da se presee u crkvi na dan slave ili Vas makar pozivaju u svoje domove da to uradite? 9. Pozivaju li svetenstvo da odri opelo prilikom pogreba najmilijih? 10. Daju li priloge crkvi? 11. Dolaze li na asove veronauke koje organizuje crkva? alju li svoju decu? 12. Kakvi su poznavaoci Biblije, odnosno Starog i Novog zaveta? 13. Poseujete li domove svojih vernika i nekim drugim povodima, osim da preseete kola ili obavite opelo? Pitanja iz upitnika kojima emo proveriti ovu hipotezu su: 1. Da li verujete da Bog postoji? 2. Da li verujete u ivot posle smrti? 3. Da li se molite? 4. Koliko esto poseujete crkvu? 5. Poseujete li nedeljnu liturgiju? 6. Da li postite? 7. Da li ste krteni? 8. Da li ste/ete krstiti svoju decu u crkvi? 9. Da li ste se/ete se venati u crkvi? 10. Imate li porodinu krsnu slavu? 11. Koliko dugo je slavite? 12. Nosite li kola da se presee u crkvi ili pozivate svetenika da to uini u Vaem domu? 13. Zovete li svetenika da odri opelo prilikom sahrane? 14. Slavite li neke druge verske praznike (Boi, Uskrs...)? 15. Da li verujete u astrologiju, magiju ili ste sujeverni? 16. Dajete li priloge crkvi?).

3. Svetenstvo se tolerantno odnosi prema tradicionalnoj religioznosti pastve. (Pitanja iz intervjua kojima emo proveriti ovu hipotezu su: 1. ta kaete onima koji nisu pravi, crkveni vernici i ne dolaze u crkvu esto? 2. Kako oni, kad ih pitate, opravdavaju svoj nedolazak? 3. Ima li meu vernicima i onih koji su i dalje sujeverni i praznoverni? Kako se ponaate prema onima koji rade takve stvari? Pitanja iz upitnika kojima emo proveriti ovu hipotezu su: 1. Da li ste zadovoljni ponaanjem svetenika u svojoj parohiji? 2. Ako je odgovor ne: ta im najvie zamerate?).

Metodologija istraivanja

U radu emo koristiti sledee metode i tehnike nauno-istraivakog rada: intervju i upitnik.

Intervjuisaemo svetena lica.

Obaviemo istraivanje upitnikom na uzorku od 250 ljudi.

PITANJA ZA INTERVJU:

1. Postoji li tendencija obnove religioznosti meu graanima Nia?

2. Po Vama, ta je tome najvaniji uzrok?

3. Da li je ona karakteristina za odreene slojeve stanovnitva?

4. Preovlauju li stariji ili mlai vernici?

5. Koliko je brojano vernika na nedeljnim liturgijama u crkvi?

6. A dolaze li i vie puta nedeljno ili samo za velike praznike?

7. Koliko Nilije u Vaoj parohiji dolaze u crkvu radi molitve i ispovesti?

8. Pridravaju li se redovno posta?

9. Ima li graana Nia u crkvi o Boiu i Uskrsu?

10. Da li Nilije praktikuju venavanje u crkvi?

11. A krste li svoju decu u crkvi?

12. Donose li kola da se presee u crkvi na dan slave ili Vas makar pozivaju u svoje domove da to uradite?

13. Pozivaju li svetenstvo da odri opelo prilikom pogreba najmilijih?

14. Daju li priloge crkvi?

15. Dolaze li na asove veronauke koje organizuje crkva? alju li svoju decu?

16. Kakvi su poznavaoci Biblije, odnosno Starog i Novog zaveta?

17. Poseujete li domove svojih vernika i nekim drugim povodima, osim da preseete kola ili obavite opelo?

18. ta kaete onima koji nisu pravi, crkveni vernici i ne dolaze u crkvu esto?

19. Kako oni, kad ih pitate, opravdavaju svoj nedolazak?

20. Ima li meu vernicima i onih koji su i dalje sujeverni i praznoverni? Kako se ponaate prema onima koji rade takve stvari?

PITANJA ZA UPITNIK:

1. Pol:

a) enskib) muki

2. Koliko imate godina?

a) do 20 godinad) od 41 do 50 godina

b) od 21 do 30 godinae) od 51 do 60 godina

c) od 31 do 40 godinaf) 61 godina i vie

3. Stepen strune spreme:

a) bez kole

b) nepotpuna osnovna kola

c) osnovna kola

d) srednja kola

e) visoka i via kola

4. Optina:

5. Koje ste vere?

a) pravoslavne

b) islamske

c) katolike

d) protestantske

e) neto drugo (ta?)

6. Da li ste religiozni?

a) vernik sam

b) neopredeljen sam

c) nisam vernik

d) ateista sam

7. Da li verujete da Bog postoji?

a) da

b) moda postoji

c) ne

8. Da li verujete u ivot posle smrti?

a) da

b) ne znam

c) ne

9. Da li se molite?

a) redovno

b) povremeno

c) nikad

10. Koliko esto poseujete crkvu?

a) vie puta u toku nedelje

b) jednom nedeljno

c) jednom ili dva puta meseno

d) nekoliko puta godinje

e) skoro nikad

f) nikad

11. Poseujete li nedeljnu liturgiju?

a) redovno (svake nedelje)

b) povremeno

c) nikad

12. Da li postite?

a) redovno

b) povremeno

c) nikad

13. Da li ste krteni?

a) da

b) ne

14. Da li ste/ete krstiti svoju decu u crkvi?

a) da

b) ne

15. Da li ste se/ete se venati u crkvi?

a) da

b) ne

16. Imate li porodinu krsnu slavu?

a) da

b) ne

17. Koliko dugo je slavite?

a) tek nekoliko godina unazad

b) dugo godina unazad

c) neto drugo (ta?)

18. Nosite li kola da se presee u crkvi ili pozivate svetenika da to uini u Vaem domu?

a) da

b) ne

19. Zovete li svetenika da odri opelo prilikom sahrane?

a) da

b) ne

20. Slavite li neke druge verske praznike (Boi, Uskrs)?

a) da

b) ne

21. Da li verujete u astrologiju, magiju ili ste sujeverni?

a) da

b) ne

22. Dajete li priloge crkvi?

a) da

b) ne

23. Da li je veronauka potrebna u kolama?

a) da

b) ne

24. Jesu li verni ljudi bolji od onih koji to nisu?

a) da

b) ne

25. Da li ste zadovoljni ponaanjem svetenika u svojoj parohiji?

a) da

b) ne

26. Ako je odgovor ne: ta im najvie zamerate?

REZULTATI ISTRAIVANJA

Interpretacija i analiza

Davne 1984. Dr Dragoljub B. orevi se bavio sociolokim istraivanjem procesa sekularizacije u Nikom regionu, koje mu je posluilo da pripremi doktorsku disertaciju pod nazivom Drutvena uslovljenost i karakter procesa sekularizacije u Nikom regionu. Od tog vremena pa do danas, stvari su se znatno izmenile, pa je sada na delu drugi proces koji nosi naziv desekularizacija. Termin desekularizacija bi mogao da se protumai kao vraanje crkvi ili vraanje religiji. Kao to je ve istaknuto u uvodnom delu naeg istraivakog rada, ovde se bavimo revitalizacijom religije u Niu, tj. ispitujemo da li je u Niu dolo do revitalizacije religioznosti ili ne i to je zapravo ono po emu se na istraivaki rad razlikuje od gore pomenutog. Meutim, ono to je zajedniko za oba istraivanja je utvrivanje rasprostranjenosti i intenziteta elemenata religioznosti graana Nia, a takoe i utvrivanje obima i intenziteta (ne) religioznosti i upravo zato e nam pionirsko istraivanje Dr Dragoljuba B. orevia u daljem radu posluiti u svrhu komparacije dobijenih rezultata.

RELIGIOZNA SVEST I NJENA KONZISTENTNOST

Religioznost ine dva elementa. Prvi meu njima nosi naziv religiozna svest, a drugi religiozno ponaanje i udruivanje. Da bi se uopte moglo govoriti o religioznosti, oba elementa moraju biti prisutna, a pogotovo je to sluaj kada je u pitanju tzv. crkvena religioznost.

Teorijska razmatranja insistiraju na primatu jednog ili drugog, a oficijelni crkveni krugovi smatraju poeljnim njihovo obostrano prisustvo: nema religioznosti u smislu tradicionalne i aktuelne vezanosti za crkvu i religiju, bez koegzistencije religiozne svesti i religioznog ponaanja i udruivanja.

U naem istraivanju, religiozna svest je prouavana preko sledeih indikatora: 1. konfesionalna identifikacija, 2. lina religijska identifikacija, 3. izjava o verovanju u postojanje Boga, 4. izjava o verovanju u zagrobni ivot, 5. stav prema znaaju religije za moral, 6.stav o potrebi za veronaukom u kolama.

Konfesionalna identifikacija

Konfesionalna identifikacija je indikator tradicionalne vezanosti za religiju i crkvu.

U Niu dominira pravoslavna konfesija. Razlog tome verovatno lei u injenici da Srpska pravoslavna crkva, koja je vekovima ukorenjena na ovom geografskom, kulturnom i nacionalnom tlu, uporno insistira na izjednaavanju verskog i nacionalnog, to bi znailo: dobar Srbin u nacionalnom pogledu je i pravoslavac.

Srpska pravoslavna crkva tumaenje neraskidive veze crkve (i religije) i naroda (nacije) temelji na teolokom uenju o Crkvi i narodu. Crkva nije nita izvan naroda, iako je iznad, ve je u samom narodu i ivi za narod. Narod je sam po sebi grean, deo grenog sveta, te se iz propasti moe izvui iskljuivo misijom crkve. Zato Crkva, u ovom smislu, ima prema narodu odgovornost, koja je zasnovana na veri u Isusa Hrista, dakle na jedan mnogo dublji i elementarniji nain od onoga koji bi se temeljio na iskljuivo prirodnoj pripadnosti. Crkva bdije nad narodom i u loem i u dobrom vremenu, i pri njegovom padu i pri njegovom usponu.

Ako to vai za crkvu uopte, onda se i posebno odnosi na Srpsku pravoslavnu crkvu. Naime, tvrdi se da je ona narodna po dubokoj ukorenjenosti u istorijsko bie srpskog naroda: Srpski narod je, umnogome, postao nacija kroz crkvu i u njoj, tj. Crkva je odluujue doprinela samosvesti naroda kao nacije. Veza Crkve i naroda je duboka i tesna. itav narodni ivot je protkan pravoslavnom crkvom.

Iz svega navedenog se namee zakljuak da je priroda pravoslavne konfesije zapravo, vrsto povezana sa srpskom nacionalnou. S druge strane poistoveivanje ovih neidentinih stvari i njihovo nekritiko usvajanje, uz delovanje tradicionalizma koji je prenoen s generacije na generaciju, zapravo ubrzava masovnu konfesionalnu identifikaciju, koja ne mora da bude i masovna lina religijska identifikacija, odnosno religioznost.

to se naeg istraivanja tie, 97,6% od ukupnog broja ispitanika (250) je izjavilo da su Pravoslavci, dok 2,4% pripada kategoriji neto drugo ( pod ovu kategorju smo podvele ispitanike koji su izjavili da su pripadnici islamske, katolike, protestantskes vere ili neto drugo npr.agnostici). Procenat ispitanika koji su se pozitivno konfesionalno opredelili (koji su izjavili da pripadaju nekoj od navedenih konfesija) iznosi 98,8% (u istraivanju profesora orevia taj procenat je bio neto manji 88,09%).

Konfesionalna_identifikacija

244

97.6

97.6

97.6

6

2.4

2.4

100.0

250

100.0

100.0

1

99

Total

Valid

Frequency

Percent

Valid Percent

Cumulative

Percent

Napomena: 1. pravoslavna vera, 99. neto drugo

A.Uticaj linih i socijalnih obeleja ispitanika na konfesionalnu identifikaciju neemo prikazivati, zato to vrednosti Hi kvadrata i C koeficijenata nisu statistiki znaajne.

B.Posmatraemo odnos konfesionalne identifikacije i drugih elemenata religiozne svesti.

1.Jedini element religiozne svesti koji smo ukrstile sa konfesionalnom identifikacijom je lina religijska identifikacija. Od ukupnog broja vernika, ak 98,6% su Pravoslavci. Ispitanici u modalitetu neopredeljen sam su svi Pravoslavci. Meu onima koji nisu vernici, takvih je 83,3%, a od dvoje ateista, jedan je Pravoslavac, a drugi nije. Izgleda da ispitanici veru ne izjednaavaju sa konfesijom. Jer kako drugaije objasniti da ispitanik koji nije vernik, za sebe kae da je Pravoslavac? Ovim rezultatima je potvreno da je u Niu na delu dominacija pravoslavne konfesije i da i dalje vai pravilo: Dobar Srbin = Pravoslavac.

Religioznost * Konfesionalna_identifikacija Crosstabulation

210

3

213

98.6%

1.4%

100.0%

86.1%

50.0%

85.2%

84.0%

1.2%

85.2%

23

0

23

100.0%

.0%

100.0%

9.4%

.0%

9.2%

9.2%

.0%

9.2%

10

2

12

83.3%

16.7%

100.0%

4.1%

33.3%

4.8%

4.0%

.8%

4.8%

1

1

2

50.0%

50.0%

100.0%

.4%

16.7%

.8%

.4%

.4%

.8%

244

6

250

97.6%

2.4%

100.0%

100.0%

100.0%

100.0%

97.6%

2.4%

100.0%

Count

% within Religioznost

% within Konfesionalna_

identifikacija

% of Total

Count



identifikacija

% of Total

Count



identifikacija

% of Total

Count



identifikacija

% of Total

Count



identifikacija

% of Total

1

2

3

4

Religioznost

Total

1

99

Konfesionalna_

identifikacija

Total

Napomena: Religioznost: 1.vernik, 2.neopredeljen, 3.nije vernik, 4.ateista

C. Konfesionalnu identifikaciju smo ukrstile i sa odreenim oblicima religiozne prakse.

1.Jedan od takvih je i krtenje dece u crkvi. Naime, od ukupnog broja Pravoslavaca (97,6%), 92,4% kae da je ili bi krstilo svoju decu u crkvi.

Krstenje_dece_u_crkvi * Konfesionalna_identifikacija Crosstabulation

231

4

235

98.3%

1.7%

100.0%

94.7%

66.7%

94.0%

92.4%

1.6%

94.0%

13

2

15

86.7%

13.3%

100.0%

5.3%

33.3%

6.0%

5.2%

.8%

6.0%

244

6

250

97.6%

2.4%

100.0%

100.0%

100.0%

100.0%

97.6%

2.4%

100.0%

Count

% within Krstenje_dece_

u_crkvi


identifikacija

% of Total

Count


u_crkvi


identifikacija

% of Total

Count


u_crkvi


identifikacija

% of Total

1

2

Krstenje_dece_u_crkvi

Total

1

99

Konfesionalna_

identifikacija

Total

Napomena: Krtenje dece u crkvi: 1.da, 2.ne

2.Slavljenje verskih praznika je drugi oblik verske prakse koji smo ukrstili sa religioznou. Od 97,6% Pravoslavaca, ak 94% slavi verske praznike (Boi, Uskrs).

Crosstab

235

4

239

98.3%

1.7%

100.0%

96.3%

66.7%

95.6%

94.0%

1.6%

95.6%

9

2

11

81.8%

18.2%

100.0%

3.7%

33.3%

4.4%

3.6%

.8%

4.4%

244

6

250

97.6%

2.4%

100.0%

100.0%

100.0%

100.0%

97.6%

2.4%

100.0%

Count

% within Slavljenje_

Bozica_i_Uskrsa


identifikacija

% of Total

Count


Bozica_i_Uskrsa


identifikacija

% of Total

Count


Bozica_i_Uskrsa


identifikacija

% of Total

1

2

Slavljenje_

Bozica_i_Uskrsa

Total

1

99

Konfesionalna_

identifikacija

Total

Napomena: Slavljenje Boia i Uskrsa: 1.da, 2.ne

Religioznost (lina religijska identifikacija)

Obim i intenzitet (ne) religioznosti smo utvrivali na osnovu pitanja: Da li ste religiozni? Na ovo pitanje, ispitanici su imali mogunost da odgovaraju u okviru etiri modaliteta: 1. vernik, 2. neopredeljen, 3. nije vernik i 4. ateista.

to se religioznosti tie, podaci koji su za nas relevantni su da je 85,2% od ukupnog broja ispitanika izjavilo da su vernici (u istraivanju profesora orevia, taj procenat je znatno manji 23,81%). 9,2% ispitanika je izjavilo da su neopredeljeni. Kao to se iz priloene tabele moe videti, procenat onih koji su izjavili da nisu vernici i onih koji su se izjasnili kao ateisti je jako mali, te stoga za nae istraivanje irelevantan.

Religioznost

213

85.2

85.2

85.2

23

9.2

9.2

94.4

12

4.8

4.8

99.2

2

.8

.8

100.0

250

100.0

100.0

1

2

3

4

Total

Valid

Frequency

Percent

Valid Percent

Cumulative

Percent

Napomena: 1.vernik, 2.neopredeljen, 3.nije vernik, 4.ateista

A.Uticaj linih i socijalnih karakteristika ispitanika na religioznost nismo ispitivale, zato to vrednosti Hi kvadrata i C koeficijenta nisu statistiki znaajne.

B. Ispitivale smo odnos religioznosti sa ostalim elementima religiozne svesti.

1.Pretpostavka o dubokoj povezanosti izjave o religioznosti i verovanja u postojanje Boga, se i ovom prilikom dokazuje. Naime, od ukupnog broja ispitanika (250) 68,8% veruje u postojanje Boga, a od toga su 64,8% vernici. Najvei broj onih koji veruju da Bog postoji su izjavili i da su vernici (94,2%). 76,1% venika je izjavilo da veruje u boju egzistenciju. 60,9% ispitanika koji su neopredeljeni po pitanju religioznosti, su se opredelili u modalitetu moda postoji Bog i 33,3% meu onima koji nisu vernici. Kao i u istraivanju Dragoljuba orevia, to govori o njihovoj stvarnoj neodlunosti u pogledu sopstvene religioznosti i postojanja Boga, a takoe i o doslednosti pripadanja prelaznom tipu. Meu ispitanicima koji odbijaju mogunost postojanja Boga, najvei je procenat onih koji nisu vernici (40%), zatim slede neopredeljeni (30%), pa vernici (20%).

Verovanje_u_postojanje_Boga * Religioznost Crosstabulation

162

6

4

0

172

94.2%

3.5%

2.3%

.0%

100.0%

76.1%

26.1%

33.3%

.0%

68.8%

64.8%

2.4%

1.6%

.0%

68.8%

49

14

4

1

68

72.1%

20.6%

5.9%

1.5%

100.0%

23.0%

60.9%

33.3%

50.0%

27.2%

19.6%

5.6%

1.6%

.4%

27.2%

2

3

4

1

10

20.0%

30.0%

40.0%

10.0%

100.0%

.9%

13.0%

33.3%

50.0%

4.0%

.8%

1.2%

1.6%

.4%

4.0%

213

23

12

2

250

85.2%

9.2%

4.8%

.8%

100.0%

100.0%

100.0%

100.0%

100.0%

100.0%

85.2%

9.2%

4.8%

.8%

100.0%

Count

% within Verovanje_

u_postojanje_Boga


% of Total

Count

% within Verovanje_

u_postojanje_Boga


% of Total

Count

% within Verovanje_

u_postojanje_Boga


% of Total

Count

% within Verovanje_

u_postojanje_Boga


% of Total

1

2

3

Verovanje_u_

postojanje_Boga

Total

1

2

3

4

Religioznost

Total

Napomena: verovanje u postojanje Boga: 1.da, 2.moda, 3.ne

2.Ispitivale smo i odnos izmeu religioznosti i stava prema znaaju religije za moral. Dobijeni podaci pokazuju da manje od polovine ispitanika koji su se opredelili kao vernici smatra da su verni ljudi bolji od onih koji nisu verni (48,4%). Meu neopredeljenima je svega 13% ubeenih u moralnost vernih ljudi, a kod onih koji su izjavili da nisu vernici taj procenat je samo 8,3%. Moe se rei da verni ljudi nisu ubeeni u stav da je religioznost preduslov moralnosti. Na delu je sve vee religijsko deklarisanje od strane velikog broja ljudi, za koje se ne moe sa sigurnou tvrditi da su ba toliko smerni i religiozno isti kakvim se predstavljaju. To je istovremeno u skladu sa sve veim, ak i olakim pozitivnim religijskim deklarisanjem od strane velikog broja ljudi, koji ne prate i praktina ponaanja u ivotu, povezana s moralnou.

Crosstab

103

110

213

48.4%

51.6%

100.0%

96.3%

76.9%

85.2%

41.2%

44.0%

85.2%

3

20

23

13.0%

87.0%

100.0%

2.8%

14.0%

9.2%

1.2%

8.0%

9.2%

1

11

12

8.3%

91.7%

100.0%

.9%

7.7%

4.8%

.4%

4.4%

4.8%

0

2

2

.0%

100.0%

100.0%

.0%

1.4%

.8%

.0%

.8%

.8%

107

143

250

42.8%

57.2%

100.0%

100.0%

100.0%

100.0%

42.8%

57.2%

100.0%

Count


% within Religija_kao_

preduslov_moralnosti

% of Total

Count




% of Total

Count




% of Total

Count




% of Total

Count




% of Total

1

2

3

4

Religioznost

Total

1

2

Religija_kao_


Total

Napomena: Religija kao preduslov moralnosti: 1.da, 2.ne

3. Religioznost je ukrtena i sa pohaanjem veronauke. Meu vernicima je 85,4% ispitanika koji smatraju da je veronauka potrebna u kolama. Taj procenat za neopredeljene iznosi 56,5%, a za nereligiozne i ateiste je 50%.

Religioznost * Pohadjanje_veronauke Crosstabulation

182

31

213

85.4%

14.6%

100.0%

90.1%

64.6%

85.2%

72.8%

12.4%

85.2%

13

10

23

56.5%

43.5%

100.0%

6.4%

20.8%

9.2%

5.2%

4.0%

9.2%

6

6

12

50.0%

50.0%

100.0%

3.0%

12.5%

4.8%

2.4%

2.4%

4.8%

1

1

2

50.0%

50.0%

100.0%

.5%

2.1%

.8%

.4%

.4%

.8%

202

48

250

80.8%

19.2%

100.0%

100.0%

100.0%

100.0%

80.8%

19.2%

100.0%

Count


% within Pohadjanje_

veronauke

% of Total

Count



veronauke

% of Total

Count



veronauke

% of Total

Count



veronauke

% of Total

Count



veronauke

% of Total

1

2

3

4

Religioznost

Total

1

2

Pohadjanje_veronauke

Total

Napomena: Pohaanje veronauke: 1.da, 2.ne

C.Prikazaemo i vezu izmeu religioznosti i odreenih oblika religiozne prakse.

1. Ispitivanjem odnosa izmeu religioznosti i obavljanja molitve, dobijeni su sledei rezultati: samo 25,4% od ukupnog broja vernika, obavljaju molitvu redovno, 65,7% vernika to radi povremeno, a 8,9% nikada. to se religiozno neopredeljenih tie, niko od njih se ne moli redovno, 65,2 % se moli povremeno, a 34,8% nikada. Meu onima koji nisu vernici,takoe nema ispitanika koji se redovno mole, 41,7% se moli povremeno, a 58,3% nikada. S obzirom da molitva, kao najtananiji vid subjektivne religioznosti, predstavlja oblik ponaanja koji je za vernika neizostavan, ak se moe rei i verniku dunost, rezultati nisu zadovoljavajui, jer je mali broj vernika koji ovu dunost obavljaju svakodnevno.

Crosstab

54

140

19

213

25.4%

65.7%

8.9%

100.0%

98.2%

87.5%

54.3%

85.2%

21.6%

56.0%

7.6%

85.2%

0

15

8

23

.0%

65.2%

34.8%

100.0%

.0%

9.4%

22.9%

9.2%

.0%

6.0%

3.2%

9.2%

0

5

7

12

.0%

41.7%

58.3%

100.0%

.0%

3.1%

20.0%

4.8%

.0%

2.0%

2.8%

4.8%

1

0

1

2

50.0%

.0%

50.0%

100.0%

1.8%

.0%

2.9%

.8%

.4%

.0%

.4%

.8%

55

160

35

250

22.0%

64.0%

14.0%

100.0%

100.0%

100.0%

100.0%

100.0%

22.0%

64.0%

14.0%

100.0%

Count


% within Molitva

% of Total

Count


% within Molitva

% of Total

Count


% within Molitva

% of Total

Count


% within Molitva

% of Total

Count


% within Molitva

% of Total

1

2

3

4

Religioznost

Total

1

2

3

Molitva

Total

Napomena: Molitva: 1.redovno, 2.povremeno, 3.nikad

2.Kada je u pitanju odnos izmeu religioznosti i poseivanja crkve, rezultati su poraavajui. Naime, samo 3,8% od ukupnog broja vernika, poseuju crkvu vie puta u toku nedelje. Neto je vei procenat vernika koji poseuju crkvu jednom nedeljno i iznosi 9,9%. 29,1% vernika poseuje crkvu jednom ili dva puta meseno. Najvei procenat meu vernicima imaju oni koji poseuju crkvu nekoliko puta godije 52,1%. Procenat vernika koji skoro nikada ne poseuje crkvu iznosi 5,2%.

Crosstab

8

21

62

111

11

213

3.8%

9.9%

29.1%

52.1%

5.2%

100.0%

88.9%

100.0%

93.9%

86.7%

42.3%

85.2%

3.2%

8.4%

24.8%

44.4%

4.4%

85.2%

0

0

3

13

7

23

.0%

.0%

13.0%

56.5%

30.4%

100.0%

.0%

.0%

4.5%

10.2%

26.9%

9.2%

.0%

.0%

1.2%

5.2%

2.8%

9.2%

1

0

1

4

6

12

8.3%

.0%

8.3%

33.3%

50.0%

100.0%

11.1%

.0%

1.5%

3.1%

23.1%

4.8%

.4%

.0%

.4%

1.6%

2.4%

4.8%

0

0

0

0

2

2

.0%

.0%

.0%

.0%

100.0%

100.0%

.0%

.0%

.0%

.0%

7.7%

.8%

.0%

.0%

.0%

.0%

.8%

.8%

9

21

66

128

26

250

3.6%

8.4%

26.4%

51.2%

10.4%

100.0%

100.0%

100.0%

100.0%

100.0%

100.0%

100.0%

3.6%

8.4%

26.4%

51.2%

10.4%

100.0%

Count


% within

Posecivanje_crkve

% of Total

Count


% within

Posecivanje_crkve

% of Total

Count


% within

Posecivanje_crkve

% of Total

Count


% within

Posecivanje_crkve

% of Total

Count


% within

Posecivanje_crkve

% of Total

1

2

3

4

Religioznost

Total

1

2

3

4

5

Posecivanje_crkve

Total

Napomena: Poseivanje crkve: 1.vie puta u toku nedelje, 2.jednom nedeljno, 3.jednom ili dva puta meseno, 4.nekoliko puta godinje, 5.skoro nikada

3.Rezultati nisu ohrabrujui ni kada je u pitanju odnos izmeu religioznosti i poseivanja nedeljne liturgije. Samo 5,6% od ukupnog broja vernika redovno (svake nedelje) poseuje nedeljnu liturgiju. Najvei je broj vernika koji nedeljnu liturgiju poseuju povremeno 51,2%, a jako velik je i procenat vernika koji nedeljnu liturgiju ne poseuju nikada, ak 43,2%. S obzirom na to da je poseivanje liturgije osnovni pokazatelj religioznog ponaanja, moe se rei da velika veina onih koji se deklariu kao vernici, zapravo nisu crkveni, ve tradicionalni vernici.

Crosstab

12

109

92

213

5.6%

51.2%

43.2%

100.0%

100.0%

97.3%

73.0%

85.2%

4.8%

43.6%

36.8%

85.2%

0

2

21

23

.0%

8.7%

91.3%

100.0%

.0%

1.8%

16.7%

9.2%

.0%

.8%

8.4%

9.2%

0

1

11

12

.0%

8.3%

91.7%

100.0%

.0%

.9%

8.7%

4.8%

.0%

.4%

4.4%

4.8%

0

0

2

2

.0%

.0%

100.0%

100.0%

.0%

.0%

1.6%

.8%

.0%

.0%

.8%

.8%

12

112

126

250

4.8%

44.8%

50.4%

100.0%

100.0%

100.0%

100.0%

100.0%

4.8%

44.8%

50.4%

100.0%

Count


% within Posecivanje_

nedeljne_liturgije

% of Total

Count



nedeljne_liturgije

% of Total

Count



nedeljne_liturgije

% of Total

Count



nedeljne_liturgije

% of Total

Count



nedeljne_liturgije

% of Total

1

2

3

4

Religioznost

Total

1

2

3

Posecivanje_nedeljne_liturgije

Total

Napomena: Poseivanje nedeljne liturgije: 1.redovno, 2.povremeno, 3.nikad

4.Rezultati za odnos izmeu religioznosti i posta su sledei: samo 12,7% od ukupnog broja vernika redovno posti. Znatno vei je procenat onih vernika koji poste povremeno 69%, a ak 18,3% vernika nikada ne posti. Oigledno je da ovaj oblik religioznog ponaanja ne spade meu primarne, iako je jako znaajan, jer je zapravo svrha samog posta oienje tela i due ljudske.

Crosstab

27

147

39

213

12.7%

69.0%

18.3%

100.0%

93.1%

93.0%

61.9%

85.2%

10.8%

58.8%

15.6%

85.2%

2

7

14

23

8.7%

30.4%

60.9%

100.0%

6.9%

4.4%

22.2%

9.2%

.8%

2.8%

5.6%

9.2%

0

4

8

12

.0%

33.3%

66.7%

100.0%

.0%

2.5%

12.7%

4.8%

.0%

1.6%

3.2%

4.8%

0

0

2

2

.0%

.0%

100.0%

100.0%

.0%

.0%

3.2%

.8%

.0%

.0%

.8%

.8%

29

158

63

250

11.6%

63.2%

25.2%

100.0%

100.0%

100.0%

100.0%

100.0%

11.6%

63.2%

25.2%

100.0%

Count


% within Post

% of Total

Count


% within Post

% of Total

Count


% within Post

% of Total

Count


% within Post

% of Total

Count


% within Post

% of Total

1

2

3

4

Religioznost

Total

1

2

3

Post

Total

Napomena: Post: 1.redovno, 2.povremeno, 3.nikad

5.Rezultati ispitivanog odnosa izmeu religioznosti i krtenja pokazuju da je 93,4% od ukupno broja vernika krteno, a 6,6% nije. ak 78,3% od ukupnog broja neopredeljenih ispitanika je krteno, a 58,3% nereligioznih. Od ukupno dvoje ateista, jedan je krten, a drugi nije.

Crosstab

199

14

213

93.4%

6.6%

100.0%

88.4%

56.0%

85.2%

79.6%

5.6%

85.2%

18

5

23

78.3%

21.7%

100.0%

8.0%

20.0%

9.2%

7.2%

2.0%

9.2%

7

5

12

58.3%

41.7%

100.0%

3.1%

20.0%

4.8%

2.8%

2.0%

4.8%

1

1

2

50.0%

50.0%

100.0%

.4%

4.0%

.8%

.4%

.4%

.8%

225

25

250

90.0%

10.0%

100.0%

100.0%

100.0%

100.0%

90.0%

10.0%

100.0%

Count


% within Krstenje

% of Total

Count


% within Krstenje

% of Total

Count


% within Krstenje

% of Total

Count


% within Krstenje

% of Total

Count


% within Krstenje

% of Total

1

2

3

4

Religioznost

Total

1

2

Krstenje

Total

Napomena: Krtenje: 1.da, 2.ne

U okviru krtenja, kao posebno pitanje tretirano je krtenje dece u crkvi. Prema rezultatima dobijenim ukrtanjem religioznosti sa ovom varijablom, 97,7% od ukupnog broja vernika je ili bi krstilo svoju decu u crkvi, a 2,3% ne. Veliki je procenat meu neopredeljenima koji su ili bi krstili svoju decu u crkvi 82,6%, a meu onima koji nisu vernici 58,3%.

Na osnovu ovih rezultata se moe rei da je krtenje jedan od najzastupljenijih oblika religioznog ponaanja i da mu se pridaje izuzetno veliki znaaj.

Crosstab

208

5

213

97.7%

2.3%

100.0%

88.5%

33.3%

85.2%

83.2%

2.0%

85.2%

19

4

23

82.6%

17.4%

100.0%

8.1%

26.7%

9.2%

7.6%

1.6%

9.2%

7

5

12

58.3%

41.7%

100.0%

3.0%

33.3%

4.8%

2.8%

2.0%

4.8%

1

1

2

50.0%

50.0%

100.0%

.4%

6.7%

.8%

.4%

.4%

.8%

235

15

250

94.0%

6.0%

100.0%

100.0%

100.0%

100.0%

94.0%

6.0%

100.0%

Count


% within Krstenje_

dece_u_crkvi

% of Total

Count


% within Krstenje_

dece_u_crkvi

% of Total

Count


% within Krstenje_

dece_u_crkvi

% of Total

Count


% within Krstenje_

dece_u_crkvi

% of Total

Count


% within Krstenje_

dece_u_crkvi

% of Total

1

2

3

4

Religioznost

Total

1

2

Krstenje_dece_u_crkvi

Total

Napomena: Krtenje dece u crkvi: 1.da, 2.ne

6.Ispitivan je i odnos izmeu religioznosti i pozivanja svetenika radi opela. Procenat vernika koji pozivaju svetenika radi opela je 96,2%, neopredeljenih 78,3%, a nereligioznih ak 91,7%. Kao to se moe zakljuiti, ovaj vid religioznog ponaanja je veoma zastupljen meu graanima Nia i po rezultatima, nije u sutinskoj vezi sa linom religijskom identifikacijom.

Crosstab

205

8

213

96.2%

3.8%

100.0%

87.2%

53.3%

85.2%

82.0%

3.2%

85.2%

18

5

23

78.3%

21.7%

100.0%

7.7%

33.3%

9.2%

7.2%

2.0%

9.2%

11

1

12

91.7%

8.3%

100.0%

4.7%

6.7%

4.8%

4.4%

.4%

4.8%

1

1

2

50.0%

50.0%

100.0%

.4%

6.7%

.8%

.4%

.4%

.8%

235

15

250

94.0%

6.0%

100.0%

100.0%

100.0%

100.0%

94.0%

6.0%

100.0%

Count


% within Pozivanje_

svestenika_radi_opela

% of Total

Count


% within Pozivanje_


% of Total

Count


% within Pozivanje_


% of Total

Count


% within Pozivanje_


% of Total

Count


% within Pozivanje_


% of Total

1

2

3

4

Religioznost

Total

1

2

Pozivanje_svestenika_

radi_opela

Total

Napomena: Pozivanje svetenika radi opela: 1.da, 2.ne

7. Ispitivanjem odnosa religioznosti i slavljenja verskih praznika doli smo do sledeih rezultata: najvei procenat vernika slavi verske praznike (Boi, Uskrs), 97,7%. Procenat neopredeljenih je 87%, a nereligioznih 83%. Ovde se pokazuje da slavljenje verskih praznika nije iskljuivo praksa vernika i da je slavljenje makar ova dva praznika, tako rei neto tradicionalno, to nije povezano iskljuivo sa linom religijskom identifikacijom i crkvom kao institucijom. S druge strane, moe se rei da onaj ko ne slavi ova dva najvanija praznika, ne moe se smatrati pravim vernikom. Generalno gledano, kada su graani Nia u pitanju, slavljenje Boia i Uskrsa spada meu najvanije oblike religiozog ponaanja ili prakse, a to se posebno odnosi na vernike.

Religioznost * Slavljenje_Bozica_i_Uskrsa Crosstabulation

208

5

213

97.7%

2.3%

100.0%

87.0%

45.5%

85.2%

83.2%

2.0%

85.2%

20

3

23

87.0%

13.0%

100.0%

8.4%

27.3%

9.2%

8.0%

1.2%

9.2%

10

2

12

83.3%

16.7%

100.0%

4.2%

18.2%

4.8%

4.0%

.8%

4.8%

1

1

2

50.0%

50.0%

100.0%

.4%

9.1%

.8%

.4%

.4%

.8%

239

11

250

95.6%

4.4%

100.0%

100.0%

100.0%

100.0%

95.6%

4.4%

100.0%

Count



Bozica_i_Uskrsa

% of Total

Count



Bozica_i_Uskrsa

% of Total

Count



Bozica_i_Uskrsa

% of Total

Count



Bozica_i_Uskrsa

% of Total

Count



Bozica_i_Uskrsa

% of Total

1

2

3

4

Religioznost

Total

1

2

Slavljenje_Bozica_i_

Uskrsa

Total

Napomena: Slavljenje Boia i Uskrsa: 1.da, 2.ne

Ono to je takoe veoma vano, kada je u pitanju slavljenje verskh praznika, jeste svakako proslava porodine krsne slave. Rezultati dobijeni ukrtanjem ovog oblika ponaanja i religioznosti, pokazuju visok stepen korelacije, jer ak 96,7% od ukupnog broja vernika slavi porodinu krsnu slavu, 78,3% od ukupnog broja neopredeljenih i 75% od ukupnog broja nereligioznih. Za ovaj oblik ponaanja bi se moglo rei da predstavlja jedan od veinskih, ako ne i veinski, kada je u pitanju Pravoslavno homogen Ni.

Crosstab

206

7

213

96.7%

3.3%

100.0%

88.4%

41.2%

85.2%

82.4%

2.8%

85.2%

18

5

23

78.3%

21.7%

100.0%

7.7%

29.4%

9.2%

7.2%

2.0%

9.2%

9

3

12

75.0%

25.0%

100.0%

3.9%

17.6%

4.8%

3.6%

1.2%

4.8%

0

2

2

.0%

100.0%

100.0%

.0%

11.8%

.8%

.0%

.8%

.8%

233

17

250

93.2%

6.8%

100.0%

100.0%

100.0%

100.0%

93.2%

6.8%

100.0%

Count


% within Porodicna_

krsna_slava

% of Total

Count


% within Porodicna_

krsna_slava

% of Total

Count


% within Porodicna_

krsna_slava

% of Total

Count


% within Porodicna_

krsna_slava

% of Total

Count


% within Porodicna_

krsna_slava

% of Total

1

2

3

4

Religioznost

Total

1

2

Porodicna_krsna_

slava

Total

Napomena: Porodina krsna slava: 1.da, 2.ne

Ono to je takoe vano kada je u pitanju porodina krsna slava je seenje slavskog kolaa. To je naime, jedan od rituala koji je prilikom ovog dogaaja neizostavan, pa smo nae ispitanike pitale da li nose kola da se presee u crkvi ili pozivaju svetenika da to uini u njihovom domu (kako nalau obiaji). Ukrstili smo njihove odgovore na to pitanje sa religioznou i rezultati pokazuju da od ukupnog broja ispitanika (250) 66% poziva svetenika da presee kola ili nosi da se to uradi u crkvi, a 61,6% su vernici. Od ukupnog broja vernika, najvei broj nosi kola da se presee u crkvi ili poziva svetenika da to uini u njihovom domu (72,3%). Kao to se i oekivalo, meu neopredeljenima i onima koji nisu vernici vei je procenat onih koji ne nose kola da se presee u crkvi niti pozivaju svetenika da to uini u njihovom domu (65,2% odnosno 75%). Moe se rei da je za verne Nilije ovaj oblik ponaanja vaan.

Crosstab

154

59

213

72.3%

27.7%

100.0%

93.3%

69.4%

85.2%

61.6%

23.6%

85.2%

8

15

23

34.8%

65.2%

100.0%

4.8%

17.6%

9.2%

3.2%

6.0%

9.2%

3

9

12

25.0%

75.0%

100.0%

1.8%

10.6%

4.8%

1.2%

3.6%

4.8%

0

2

2

.0%

100.0%

100.0%

.0%

2.4%

.8%

.0%

.8%

.8%

165

85

250

66.0%

34.0%

100.0%

100.0%

100.0%

100.0%

66.0%

34.0%

100.0%

Count


% within Secenje_

kolaca_u_crkvi_ili_

pozivanje_

svestenika_kuci

% of Total

Count


% within Secenje_

kolaca_u_crkvi_ili_

pozivanje_

svestenika_kuci

% of Total

Count


% within Secenje_

kolaca_u_crkvi_ili_

pozivanje_

svestenika_kuci

% of Total

Count


% within Secenje_

kolaca_u_crkvi_ili_

pozivanje_

svestenika_kuci

% of Total

Count


% within Secenje_

kolaca_u_crkvi_ili_

pozivanje_

svestenika_kuci

% of Total

1

2

3

4

Religioznost

Total

1

2

Secenje_kolaca_u_

crkvi_ili_pozivanje_

svestenika_kuci

Total

Napomena: Seenje kolaa u crkvi ili pozivanje svetenika kui: 1.da, 2.ne

8. Ukrtanjem religioznosti sa davnjem priloga crkvi dobili smo sledee rezultate: Od ukupnog broja ispitanika 85,2% su vernici, a od tog broja 71,6% daje priloge crkvi. Neopredeljenih ima 9,2%,a od tog broja veina daje priloge crkvi (6%). Kada su u pitanju oni koji nisu vernici, od 4,8% koliko ih ukupno ima, veina ne daje priloge crkvi (3,2%), to je bilo i za oekivati. Rezultati govore u prilog tome da je u Niu, davanje priloga crkvi veinska pojava (u istraivanju profesora orevia, pokazalo se suprotno).

Davanje_priloga_crkvi * Religioznost Crosstabulation

179

15

4

1

199

89.9%

7.5%

2.0%

.5%

100.0%

84.0%

65.2%

33.3%

50.0%

79.6%

71.6%

6.0%

1.6%

.4%

79.6%

34

8

8

1

51

66.7%

15.7%

15.7%

2.0%

100.0%

16.0%

34.8%

66.7%

50.0%

20.4%

13.6%

3.2%

3.2%

.4%

20.4%

213

23

12

2

250

85.2%

9.2%

4.8%

.8%

100.0%

100.0%

100.0%

100.0%

100.0%

100.0%

85.2%

9.2%

4.8%

.8%

100.0%

Count

% within Davanje_

priloga_crkvi


% of Total

Count

% within Davanje_

priloga_crkvi


% of Total

Count

% within Davanje_

priloga_crkvi


% of Total

1

2

Davanje_priloga_crkvi

Total

1

2

3

4

Religioznost

Total

Napomena: 1.Davanje priloga crkvi: 1.da, 2.ne

9.Vani su i rezultati koji su dobijeni prilikom ukrtanja religioznosti sa pitanjem o ponaanju svetenika u parohiji. Od ukupnog broja vernika 85,9% je izjavilo da je zadovoljno ponaanjem svetenika u svojoj parohiji, dok je 14,1% procenat vernika koji nisu zadovoljni. Meu neopredeljenima je 69,6% zadovoljnih, a 30,4% ne, dok je meu nereligioznima i ateistima procenat 50%, kako za one koji su zadovoljni ponaanjem svetenika, tako i za one koji nisu. Na osnovu svog iskustva sa terena, mogu slobodno da kaem da su pojedini ispitanici odgovarali pozitivno na ovo pitanje, samo da ne bi kritikovali svetenstvo, jer to smatraju nije ispravno, tako da ovi rezultati ne pokazuju stvarno stanje stvari.

Crosstab

183

30

213

85.9%

14.1%

100.0%

88.8%

68.2%

85.2%

73.2%

12.0%

85.2%

16

7

23

69.6%

30.4%

100.0%

7.8%

15.9%

9.2%

6.4%

2.8%

9.2%

6

6

12

50.0%

50.0%

100.0%

2.9%

13.6%

4.8%

2.4%

2.4%

4.8%

1

1

2

50.0%

50.0%

100.0%

.5%

2.3%

.8%

.4%

.4%

.8%

206

44

250

82.4%

17.6%

100.0%

100.0%

100.0%

100.0%

82.4%

17.6%

100.0%

Count


% within Ponasanje_

svestenika_u_parohiji

% of Total

Count


% within Ponasanje_


% of Total

Count


% within Ponasanje_


% of Total

Count


% within Ponasanje_


% of Total

Count


% within Ponasanje_


% of Total

1

2

3

4

Religioznost

Total

1

2

Ponasanje_


Total

Napomena: Ponaanje svetenika u parohiji: 1.da, 2.ne

Verovanje u postojanje Boga

Verovanje u postojanje Boga je centralni elemenat religiozne svesti. Posebno je to temelj hrianske religioznosti. U savremenim teolokim raspravama prisutni su pokuaji da se demitologizuje hrianstvo, ak je najavljivana i smrt Boga i religija bez Boga. Uprkos tome, verovanje u Boga ostaje najznaajniji deo hrianske dogmatike i naukovanja: na prvom mestu treba obezbediti veru u Boga, pa onda veru u ostale elemente.

U srpskom pravoslavlju se kao osnovna karakteristika duhovnog ivota pravoslavnih Srba izdvaja i favorizuje vera u Svetu Trojicu Vo ime Oca i Sina i Svetoga Duha i takoe vera u Hrista Spasitelja, Sina Bojeg i Bogooveka. Ova hrianska vera neodvojivo se ispoljava kod Srba kao vera u vernost Krstu i Pravoslavlju. Inae, u Pravoslavlju je uenje o postojanju Boga poetna dogma izraena u Simvolima vere reima: Verujem u jednoga Boga Oca, Svedritelja, Tvorca neba i zemlje i svega vidivoga i nevidivoga. Boja sutina je nedostupna ljudskom razumu i zato je Bog predmet vere, a ne znanja. Bog je otkrio sebe ljudima onoliko koliko oni mogu shvatiti i to: kroz prirodu, Stari zavet i Isusa Hrista. Tako boje bie , odnosno njegova svojstva, ljudi saznaju pomou dva puta prirodnim (vidljivi svet i ljudska dua) i natprirodnim (otkrivenje Stari i Novi zavet).

Pravoslavna vera nam otkriva i javlja veliku tajnu da je Bog ne samo jedan nego i troian. Bog je Sveta Trojica: Bog Otac, Bog Sin i Bog Duh Sveti. To nisu tri Boga, nego samo jedan. Dogma o Svetoj Trojici (o Bogu jednom po biu, a trojinom po licima) je ono po emu se hrianska religija razdvaja od drugih religija i bez vere u njega nije mogue postati lan hrianske crkve i religije.

Tri lica Boja su razliita po svojim venim linim svojstvima, ali su jedno po boanskim svojstvima i otac je bog, i sin je bog i sveti duh je bog jer svakom Licu Svete Trojice pripada blaenstvo u podjednakoj i ravnoj meri, ali pri svemu tome ipak nisu tri Boga ve jedno Boansko bie, jedan Bog.

Prema pravoslavnoj dogmatici Bog se javlja spram stvari (objektivne stvarnosti) kao tvorac, promislitelj, spasitelj i sudija. Bog je tvorac sveta po savrenom planu i kroz dva momenta: prvi je stvaranje duhovnog sveta i bezline kosmike materije, drugi je stvaranje bia i stvari iz ve stvorene bezline materije (posle konstituisanja ivog sveta i ljudi u njemu deava se prvobitni, praroditeljski greh Eve i Adama). Bog kao promislitelj je neprekidno dejstvo mudrosti, dobrote, ljubavi i svemoi Boje; dejstvo kojim Bog nadgleda, uva i odrava bia i sile svojih stvorova, upuuje ih krajnjem cilju, pomae svakom dobru, a obuzdava ili ispravlja zlo ne sputavajui slobodu tvari. Bog se javlja kao spasitelj sveta i ljudi od zla i smrti kroz sina u duhu svetom (hristologija i soterilogija). Bog je sveopti i poslednji sud i sudie pri drugom dolasku Isusa Hrista (eshatologija).

Rezultati naeg istraivanja pokazuju da veina Nilija veruje u Boga. Naime, 68,8% ispitanika je izjavilo da veruje u Boga, a 27,2% da ne veruje. Procenat onih koji su se opredeljivali u modalitetu moda je zanemarljiv (4%). Uporeivanjem ovih rezultata sa onima iz istraivanja Dragoljuba orevia, primeuje se drastina razlika, jer je procenat onih koji veruju u Boga bio 17,62%, a onih koji ne veruju ak 52,38%. 29,68% ispitanika se tada opredelilo u modalitetu moda.

Verovanje_u_postojanje_Boga

172

68.8

68.8

68.8

68

27.2

27.2

96.0

10

4.0

4.0

100.0

250

100.0

100.0

1

2

3

Total

Valid

Frequency

Percent

Valid Percent

Cumulative

Percent

Napomena: 1.da, 2.moda postoji, 3.ne

A.Kao i u prethodnim sluajevima, uticaj linih i socijalnih obeleja ispitanika na verovanje u postojanje Boga nismo ispitivale, jer vrednosti Hi kvadrata i C koeficijenta nemaju statistiki znaaj.

B.Ispitivale smo odnos izmeu verovanja u postojanje Boga i pojedinih elemenata religiozne svesti.

1.Verovanje u Boga i verovanje u zagrobni ivot nemaju isti znaaj za graane Nia, iako su oba veoma vana elementa u hrianskoj dogmatici. Naime, od ukupnog broja ispitanika koji su izjavili da veruju u zagrobni ivot 89,9% veruje da Bog postoji. Od onih koji su se opredeljivali u modalitetu ne znam, 58,2% veruje u Boga, a od onih koji ne veruju u ivot posle smrti, vie od polovine veruje u Boga (63,3%). Verovanje u zagrobni ivot, ne utie na verovanje u Boga, jer je veliki broj ispitanika koji sumnjaju ili ne veruju da ivot posle smrti postoji, ali veruju u Boga.

Verovanje_u_zivot_posle_smrti * Verovanje_u_postojanje_Boga Crosstabulation

62

7

0

69

89.9%

10.1%

.0%

100.0%

36.0%

10.3%

.0%

27.6%

24.8%

2.8%

.0%

27.6%

53

38

0

91

58.2%

41.8%

.0%

100.0%

30.8%

55.9%

.0%

36.4%

21.2%

15.2%

.0%

36.4%

57

23

10

90

63.3%

25.6%

11.1%

100.0%

33.1%

33.8%

100.0%

36.0%

22.8%

9.2%

4.0%

36.0%

172

68

10

250

68.8%

27.2%

4.0%

100.0%

100.0%

100.0%

100.0%

100.0%

68.8%

27.2%

4.0%

100.0%

Count

% within Verovanje_

u_zivot_posle_smrti

% within Verovanje_

u_postojanje_Boga

% of Total

Count

% within Verovanje_

u_zivot_posle_smrti

% within Verovanje_

u_postojanje_Boga

% of Total

Count

% within Verovanje_

u_zivot_posle_smrti

% within Verovanje_

u_postojanje_Boga

% of Total

Count

% within Verovanje_

u_zivot_posle_smrti

% within Verovanje_

u_postojanje_Boga

% of Total

1

2

3

Verovanje_u_

zivot_posle_smrti

Total

1

2

3

Verovanje_u_postojanje_Boga

Total

Napomena: Verovanje u ivot posle smrti: 1.da, 2.ne znam, 3.ne

2. to se pohaanja veronauke tie, rezultati pokazuju da je za Nilije veoma vano blagovremeno ukljuivanje mlaih generacija vernika u verskoobrazovni proces, jer meu ispitanicima koji veruju u Boga, ak 86,6% smatra da je veronauka potrebna u kolama. Meu onima koji misle da Bog moda postoji, taj procenat iznosi 70,6%, a meu onima koji ne veruju u Boga 50% smatra da je veronauka potrebna u kolama, a isto toliko i da nije.

Verovanje_u_postojanje_Boga * Pohadjanje_veronauke Crosstabulation

149

23

172

86.6%

13.4%

100.0%

73.8%

47.9%

68.8%

59.6%

9.2%

68.8%

48

20

68

70.6%

29.4%

100.0%

23.8%

41.7%

27.2%

19.2%

8.0%

27.2%

5

5

10

50.0%

50.0%

100.0%

2.5%

10.4%

4.0%

2.0%

2.0%

4.0%

202

48

250

80.8%

19.2%

100.0%

100.0%

100.0%

100.0%

80.8%

19.2%

100.0%

Count

% within Verovanje_u_

postojanje_Boga


veronauke

% of Total

Count


postojanje_Boga


veronauke

% of Total

Count


postojanje_Boga


veronauke

% of Total

Count


postojanje_Boga


veronauke

% of Total

1

2

3

Verovanje_u_

postojanje_Boga

Total

1

2

Pohadjanje_veronauke

Total

Napomena: Pohaanje veronauke: 1.da, 2.ne

C. Ispitivan je i odnos izmeu verovanja u postojanje Boga i odreenih oblika religiozne prakse.

1.to se tie odnosa izmeu obavljanja molitve i verovanja u postojanje Boga, moe se rei da meu ispitanicima koji su izjavili da veruju u postojanje Boga, ak ni polovina ne obavlja molitvu redovno (svakodnevno), samo 30,2%. Onih koji kau da se mole povremeno ima 65,7%. Simbolian je procenat onih koji se nikada ne mole (4,1%).

Verovanje_u_postojanje_Boga * Molitva Crosstabulation

52

113

7

172

30.2%

65.7%

4.1%

100.0%

94.5%

70.6%

20.0%

68.8%

20.8%

45.2%

2.8%

68.8%

3

44

21

68

4.4%

64.7%

30.9%

100.0%

5.5%

27.5%

60.0%

27.2%

1.2%

17.6%

8.4%

27.2%

0

3

7

10

.0%

30.0%

70.0%

100.0%

.0%

1.9%

20.0%

4.0%

.0%

1.2%

2.8%

4.0%

55

160

35

250

22.0%

64.0%

14.0%

100.0%

100.0%

100.0%

100.0%

100.0%

22.0%

64.0%

14.0%

100.0%

Count

% within Verovanje_

u_postojanje_Boga

% within Molitva

% of Total

Count

% within Verovanje_

u_postojanje_Boga

% within Molitva

% of Total

Count

% within Verovanje_

u_postojanje_Boga

% within Molitva

% of Total

Count

% within Verovanje_

u_postojanje_Boga

% within Molitva

% of Total

1

2

3

Verovanje_u_

postojanje_Boga

Total

1

2

3

Molitva

Total

Napomena: Molitva: 1.redovno, 2.povremeno, 3.nikad

2. Od ispitanika koji su izjavili da veruju u postojanje Boga samo 4,7% poseuje crkvu vie puta u toku nedelje. 10,5% ispitanika je izjavilo da to radi jednom nedeljno, 33,1% jednom ili dva puta meseno, 47,1% to ini nekoliko puta godinje, a ispitanika koji skoro nikada ne poseuju crkvu ima 4,7%.

Verovanje_u_postojanje_Boga * Posecivanje_crkve Crosstabulation

8

18

57

81

8

172

4.7%

10.5%

33.1%

47.1%

4.7%

100.0%

88.9%

85.7%

86.4%

63.3%

30.8%

68.8%

3.2%

7.2%

22.8%

32.4%

3.2%

68.8%

0

3

7

44

14

68

.0%

4.4%

10.3%

64.7%

20.6%

100.0%

.0%

14.3%

10.6%

34.4%

53.8%

27.2%

.0%

1.2%

2.8%

17.6%

5.6%

27.2%

1

0

2

3

4

10

10.0%

.0%

20.0%

30.0%

40.0%

100.0%

11.1%

.0%

3.0%

2.3%

15.4%

4.0%

.4%

.0%

.8%

1.2%

1.6%

4.0%

9

21

66

128

26

250

3.6%

8.4%

26.4%

51.2%

10.4%

100.0%

100.0%

100.0%

100.0%

100.0%

100.0%

100.0%

3.6%

8.4%

26.4%

51.2%

10.4%

100.0%

Count

% within Verovanje_

u_postojanje_Boga

% within

Posecivanje_crkve

% of Total

Count

% within Verovanje_

u_postojanje_Boga

% within

Posecivanje_crkve

% of Total

Count

% within Verovanje_

u_postojanje_Boga

% within

Posecivanje_crkve

% of Total

Count

% within Verovanje_

u_postojanje_Boga

% within

Posecivanje_crkve

% of Total

1

2

3

Verovanje_u_

postojanje_Boga

Total

1

2

3

4

5

Posecivanje_crkve

Total

Napomena: Poseivanje crkve: 1.vie puta u toku nedelje, 2.jednom nedeljno, 3.jednom ili dva puta meseno, 4.nekoliko puta godinje, 5.skoro nikad

3. Procenat ispitanika koji veruju u postojanje Boga, a pritom redovno poseuju nedeljnu liturgiju je izuzetno mali, samo 7%. 57% meu njima to ini povremeno, a ak 36% nikada. S obzirom da je poseivanje liturgije osnovni pokazatelj religioznog ponaanja, ovi rezultati nisu zadovoljavajui.

Verovanje_u_postojanje_Boga * Posecivanje_nedeljne_liturgije Crosstabulation

12

98

62

172

7.0%

57.0%

36.0%

100.0%

100.0%

87.5%

49.2%

68.8%

4.8%

39.2%

24.8%

68.8%

0

14

54

68

.0%

20.6%

79.4%

100.0%

.0%

12.5%

42.9%

27.2%

.0%

5.6%

21.6%

27.2%

0

0

10

10

.0%

.0%

100.0%

100.0%

.0%

.0%

7.9%

4.0%

.0%

.0%

4.0%

4.0%

12

112

126

250

4.8%

44.8%

50.4%

100.0%

100.0%

100.0%

100.0%

100.0%

4.8%

44.8%

50.4%

100.0%

Count


postojanje_Boga


nedeljne_liturgije

% of Total

Count


postojanje_Boga


nedeljne_liturgije

% of Total

Count


postojanje_Boga


nedeljne_liturgije

% of Total

Count


postojanje_Boga


nedeljne_liturgije

% of Total

1

2

3

Verovanje_u_

postojanje_Boga

Total

1

2

3

Posecivanje_nedeljne_liturgije

Total

Napomena: Poseivanje nedeljne liturgije: 1.redovno, 2.povremeno, 3.nikad

4. Ukrtanjem verovanja u postojanje Boga i posta, dobili smo rezultate koji govore da ispitanicima koji veruju u postojanje Boga, upranjavanje posta ne spada u primarne oblike religioznog ponaanja, jer samo 15,1% njih posti redovno. Onih koji to ine povremeno ima 69,8%, a onih koji nikada ne poste ima isto onoliko koliko i onih koji to ine redovno, 15,1%.

Verovanje_u_postojanje_Boga * Post Crosstabulation

26

120

26

172

15.1%

69.8%

15.1%

100.0%

89.7%

75.9%

41.3%

68.8%

10.4%

48.0%

10.4%

68.8%

3

34

31

68

4.4%

50.0%

45.6%

100.0%

10.3%

21.5%

49.2%

27.2%

1.2%

13.6%

12.4%

27.2%

0

4

6

10

.0%

40.0%

60.0%

100.0%

.0%

2.5%

9.5%

4.0%

.0%

1.6%

2.4%

4.0%

29

158

63

250

11.6%

63.2%

25.2%

100.0%

100.0%

100.0%

100.0%

100.0%

11.6%

63.2%

25.2%

100.0%

Count

% within Verovanje_

u_postojanje_Boga

% within Post

% of Total

Count

% within Verovanje_

u_postojanje_Boga

% within Post

% of Total

Count

% within Verovanje_

u_postojanje_Boga

% within Post

% of Total

Count

% within Verovanje_

u_postojanje_Boga

% within Post

% of Total

1

2

3

Verovanje_u_

postojanje_Boga

Total

1

2

3

Post

Total

Napomena: Post: 1.redovno, 2.povremeno, 3.nikad

5. Jo jedan oblik religiozne prakse, koji smo ukrstili sa verovanjem u postojanje Boga je i krtenje dece u crkvi. ak 97,1% ispitanika koji veruju u postojanje Boga je ili bi krstilo svoju decu u crkvi. Meu onima koji su se opredeljivali u modalitetu moda taj procenat je malo manji (89,7%), dok je kod onih koji ne veruju u postojanje Boga situacija malo drugaija, 70% su ili bi krstili svoju decu, a 30% ne. Generalni zakljuak bi mogao biti da je za Nilije in krtenja dece veoma bitan, bez obzira da li veruju u boju egzistenciju ili ne, tako da ne postoji sutinska veza izmeu ova dva elementa.

Verovanje_u_postojanje_Boga * Krstenje_dece_u_crkvi Crosstabulation

167

5

172

97.1%

2.9%

100.0%

71.1%

33.3%

68.8%

66.8%

2.0%

68.8%

61

7

68

89.7%

10.3%

100.0%

26.0%

46.7%

27.2%

24.4%

2.8%

27.2%

7

3

10

70.0%

istrazivanje o religioznosti

Documents