} }4 K A S I M 2 0 1 1

SAYFA 11

GÜNCEL

HAFTALIK İsmailŞen

ismail.sen@ito.org.tr

KARİKATÜRLERDEKİ TARİH 4 Kasım1879 yılında bugün ABD’li

mucit James Jacob Ritty,yazar kasayı geliştirdi. Yazarkasaların Türkiye’dekullanımı, icadından tam 105yıl sonra 1984’de, 3100 sayılı ÖdemeKaydedici Cihaz Kullanım MecburiyetiHakkında Kanun’la zorunlu hale gelecekti.

5 Kasım1895 yılında bugün, New

Yorklu bir patent avukatı vemucit olan George B. Selden,benzinli ilk otomobil içinpatent aldı. Aracın adı‘Selden Yol Makinesi’ idi…

6 Kasım1983 yılında bugün,

yeni kurulmuş birparti olan AnavatanPartisi kimsenin beklemediği bir biçimde tekbaşına iktidar oldu. Birinci ANAP Hükümetidönemi boyunca beklenmedik birçok icraatgerçekleştirecekti. ANAP’ın kazandığıbölgeler mavi renkli.

7 Kasım1665 yılında bugün The

London Gazette’nin ilk sayısıyayınlandı. Hâlâ yayınlanan vedünyanın en uzun ömürlügazetesi unvanıma sahip The

London Gazette’nin olağanüstü arşivinehttp://www.london-gazette.co.uk/adresinden ulaşılabilir.

8 Kasım1982 yılında bugün 12

Eylül sonrası hazırlanananayasa halkoyunasunuldu. ‘Hayır’ propagandası yapılmasınınyasak olduğu bir süreç sonunda gidilenreferandumda yüzde 92 ‘evet’ ile kabuledilen anayasa ertesi gün yürürlüğegirecekti.

9 Kasım1989 yılında bugün,

Doğu ve Batı Bloklarınıayıran simge BerlinDuvarı yıkılmayabaşlandı. Demokratik Almanya yetkililerininBatı’ya geçişlerin zamanla mümkün olacağıaçıklamasını ‘hemen’ algılayan Berlinliler‘duvar’a koştu ve gösterişli bir biçimde yıktı.

10 Kasım1938 yılında bugün,

Türkiye Cumhuriyeti’ninkurucu CumhurbaşkanıGazi Mustafa KemalAtatürk hayata veda etti.Atatürk’ten sonra eskibaşbakanlardan İsmetİnönü Cumhurbaşkanıolacaktı.

17 Mart 1924 Akbaba Dergisi

Kalbinizi işinizin,işinizi dekalbinizin içineyerleştirmelisiniz.

‘‘

”

1874 – 1956 yıllarıarasında yaşamış,

ekonomik sıkıntıyadüşen şirketini delikli

kart üretimineyoğunlaştırarak kurtaran

ve 1924’de adını IBMolarak değiştirdikten

sonra ABD’nin en çokkâr eden şirketleri

arasına sokan, 20 yüzyılıen çok etkilemişişadamlarından.

Giderek artan yiyecek sıkıntısıgünlerinde çizilmiş bir karikatür ve

altındaki manzume:

Şimdi paraların yok bereketi,Çoktandır unuttuk tatlıyı, eti,Sensin fukaranın asıl nimeti,Yalnız sen yükselme bize acı,Evde çoluk çocuk sana duacı!

★★★

Ne nimet beklenir böyle asırdan,İster arpadan ol, ister mısırdan,İster kepekten ol, ister hasırdan,

Yalnız sen yükselme, sen bize acı,Evde çoluk çocuk sana duacı!

Ekmekyükseliyor

Aslında uzun bir adı var: III. RobertEdward Turner… 19 Kasım 1938’de OhioCincinati’de doğar. Bir süre üniversiteyedevam ettikten sonra Atlanta’da bir outdoorreklam şirketi olan babasının şirketindemuhasebe yöneticisi olarak çalışır. 1960’daşirketin bürolarından birinin genelmüdürlüğünü üstlenir. 1963’de işleribozulan babasının intiharı sonrası sorunluşirket ona kalır. Kısa sürede şirketi yenidenkâr eder hale getirir.

1970’de mali zorluklar içindeki birtelevizyon kanalını satın alır. Channel 17adlı kanal 3 yıl içinde, ABD’nin kârlı vebağımsız birkaç TV kanalından biri halinegelir. Daha sonra TBS (Turner BoardcastingSystem) adını alan Channel 17 kabloluyayına geçer ve ülke çapındaki izleyicikitlesine ulaşmayı başarır. Ulusal yayınşirketin gelirlerini büyük ölçüde artırır.

Ted Turner büyük bir hırsla büyümeyisürdürür ve 1980’de, daha sonra bir kanalolarak dünya çayında etki ve üne kavuşacakCNN (Cable News Network) adlı kabloşebekesini kurar. Buna 1988’de TNT (TurnerNetwork Television) eklenir. Yenilikçi biryayın anlayışıyla her iki kuruluşu da büyükbaşarıya kavuşturur.

Bu arada 1976’da Atlanta Braves beyzboltakımını alarak spor yatırımlarıyla dailgilenmeye başlayan Turner, bir yıl sonraAtlanta Hawks basketbol takımını da alır.

1986’da Hollywood’un ünlüstüdyolarından MGM’yi satın alan Turner,4 bin filmlik müthiş bir film arşivinin desahibi olur. Ancak eski siyah-beyaz filmlerirenklendirme girişimi büyük eleştiri alır.

Bu hızlı büyümenin getirdiği ağırborçlanma bazı şirketleri tamamen,bazılarını da kısmen satmasına yol açar.1991’deki Körfez Savaşı’nda CNN’in naklensavaş yayınları Ted Turner’i televizyondünyasında yeniden öne çıkarır. O yıl TimeDergisi tarafından yılın adamı ilan edilir.

1996’da CNN’in de içinde olduğu TurnerBoardcasting System’i Time Warner’a 7.5milyar dolara satar. Time Warner’ın başkanyardımcılığını yürütmeye başlar. 2001’deTime Warner, AOL ile birleşir. Ted Turner2006’da Time Warner’daki görevinden deistifa eder. Artık pek etkin bir figür olmasada Ted Turner, küreselleşen dünyanınküresel medyasının ilk örnekleriyletanışmamızı sağlayan işadamı sayılabilir.

O BİR İŞADAMI

Savaşı ‘canlı’yayınlayan adam

Ted Turner

Ahlakl› davranmak kazand›rmal›...Ahlak para kazandırır mı? Ya da

para kazanmak için ahlaklı olunurmu?

Bizim bildiğimiz tam tersi değilmi?

Yani tamahkar olup daha fazlakazanmak isteyenler ahlaksızlıkyapar ve “daha fazla parakazanır”.

Saygınlığını, güvenilirliğinikaybedebilir ama “dolabı” ortayaçıkarsa… Çıkmazsa “hesap”ahirete kalır.

Öbür dünyaya kalan hesaplarçoğaldıkça bu dünyanınyaşanılırlığı azalır.

Peki ne yapmalı? Ahireteolabildiğince az hesap bırakmalı.

Bunun için de daha fazla kazanmakisteyenlerin dürüst olmayı tercihedeceği bir sistem oluşturmalı.

★★★

Örneğin her depremde yıkılanbinaların hesabı ne zaman görülecek?

Günah keçisi müteahhitler dışındakisuç paydaşlarına ne zamandokunulacak?

Çok daha güçlü depremlerde

yıkılmayan Japonya’daki ya daAmerika’daki binaları inşa edenmüteahhitlerin ahlaklı olması mı bunusağlayan?

Yoksa oralardaki sorumlular,sorumluluklarından ötürüsorgulanacaklarına emin oldukları içinmi işlerini yaparken ahlaklıdavranıyorlar?

Yoksa oralardaki denetmenler,denetimlerini hakkıyla yapmadıklarında cezalandırılacaklarınaemin oldukları için mi ahlaksızcadavranmıyorlar?

★★★

Ticareti uzun zamandır ve başarıylayapan her tüccar bilir: Piyasadaki itibarparanın önündedir.

Çünkü itibar, bir kere değil süreklikazancın garantisidir.

Bu nedenle uzun süre ticaret yapmayaniyeti olanlar, piyasadaki itibarınıdüşünerek iş yapar. Yani ahlaklı olur.

Piyasanın yazılı olmayan kanunlarıher tüccarı buna zorlar.

Buna uymayan olur mu?Olmaz mı? Pek çok oyuncu bu kurala

uygun davranmaz. İşte bu nedenle pekaz oyuncu şirketini uzun yıllar yaşatarakikinci kuşağa aktarabilir.

★★★

Piyasanın yazılı olmayan yasalarıinsanların kendilerine çeki düzenvermelerini sağlayabilir. Bu yazılıolmayan yasaları destekleyecek yazılıyasalar ve uygulayacak kararlı biryürütme ülkemizin makus imar talihinide değiştirebilir.

Böylece, her depremde muhtaçlarayardıma koşmakla ve tek yürek olmaklaövünmekten daha iyisini yapabilir, cankayıplarının azlığıyla da övünebiliriz.

TARİHTE BU HAFTA

Thomas J. Watson

BULMACAHaz›rlayan

Nalan M. ALAKENTile ti sim@so rus hop.com

SOLDAN SAĞA: 1- 22 Ekim 2011’de 7.2büyüklüğündeki depremde çok sayıda can vemal kaybı yaşanan ilimiz… Bir taşınır veyataşınmazın kullanım hakkının belli bir süre içinve belli bir kira karşılığında kiracıya verilmesi…2- Ağırlık ve uzunluk ölçüleri için kabul edilmişyasal ölçü modeli… Gazete, kitap veyaderginin bir defada basıldığı sayı… 3-Lübnan’ın plaka kodu… Devlet dairelerinde,ödemenin yapılabilmesi için yetkilinin verdiğiizin yazısı… 4- 1986’da kurulan, simgesi filolan, hareketli ve çok fonksiyonlu mobilyaüretimiyle tanınan bir firma… (Tersi) Demirelementinin simgesi… 5- İzlanda’nın internetkodu… Sahip, iye… Türkiye İhracatçılarMeclisi’nin kısa yazılışı… 6- Tanıtımı ayrıntılı birbiçimde sağlayan, ilgi çekici, kısa ad… Japonpara birimi… 7- Merkezi Kayseri’de bulunanGülsan Gıda’nın meyve suyu markası… TuristRehberleri Birliği’nin kısa adı… 8- Kişiningeçmişte yaşamış olan büyükleri… KoçHolding’in beyaz eşya markalarından biri…Lityum elementinin simgesi… 9- Tiyatro,sinema gibi eğlence yerlerinde veyaparlamento salonlarında özel bölme… Belli birişte, belli bir konuda bilgi, görüş ve becerisi çokolan kimse… 10- Telefon, telgraf, televizyon,radyo gibi araçlardan yararlanarak yürütülenbilgi alışverişi… Geniş toprakları olan, sözügeçen, varlıklı kimse… 11- Çeşitli belge veişlemlere geçerlik kazandırmak ve yasanınöngördüğü diğer görevleri yerine getirmekleyükümlü, belli nitelikleri ve kendine özgü birhukuk statüsü olan kamu görevlisi… Kazmakürek yaktıran ay… 12- Meyvelerde çekirdeklederi arasındaki bölüm… Dış karşıtı.YUKARIDAN AŞAĞIYA: 1- Kamu hizmetlerineharcanmak için hükümetin, yerel yönetimlerinyasalara göre doğrudan doğruya veya bazımalların fiyatlarının üstüne koyarak dolaylıyoldan herkesten topladığı para… Bir alet veyataşıtın hareket etmesini sağlayanmekanizması… 2- ETS Grup bünyesindekihavayolu şirketi… Bankacılıkta kullanılan,borsada kota alabilmek için gerekli asgari şirketsermayesi veya pay… 3- Sodyum elementinin

simgesi… Osmanlı Devleti’nde en büyük sivil veyaaskerî yönetim bölgesi… 4- Bir malı yabancı firmaadına üretme izni… Yolcu ve turistlere gecelemeimkânı sağlayan işletme… 5- Bir ülkede kontenjansisteminden ithal edilecek malların çeşitlerini ve çeşitoranlarını veya miktarlarını gösteren liste… AvrupaBirliği’ne ait internet harfleri… İş hacmi… 6- Kadirisimli aktörümüzün soyadı… Bir topluluğu yönetenkimse… 7- Genellikle belli meslek adamları içinyapılmış veya belli amaçlarla kurulmuş konutlartopluluğu… Dolaylı olarak anlatma… 8- Bankamatikolarak da bilinen otomatik vezne makinesi… Başını180 derece çevirebilen bir tür baykuş… 9- İtalya’nınEuro’dan önceki para birimi… (Tersi) Kolay karşıtı…(Tersi) Ülkemizin internet harfleri… 10- Sakarya ilinebağlı ilçelerden biri… Satranç oyununda taraflardanbirinin yenilgisi… 11- Fas’ın plaka işareti… Paramiktarı, tutar… 12- Bir kimsenin, bir ortaklığın veya birdevletin bazı işlerini yapan kimse, temsilci… Birdüşünceye gönülden bağlı bulunma.

BULMACANIN ÇÖZÜMÜ 9. SAYFADA

Mekan sanatı - tevhid ilişkisi Bir bina ister bir okul, bir ev ya

da bir cami olarak yapılmış olsun,İslam mimarisinin ürünü bir yapıdaonun sadece belirli biramaç/fonksiyon için kullanılmasınıgerektirecek bir anlayışa genelolarak rastlanmaz. Bu, İslammimarisinin öne çıkan en önemliözelliklerinden biri olan birdençok fonksiyonun aynı mekândatevhid edilmesi yani mimaridetevhide ulaşılmasıdır.

Caminin özelliği olarak değerlendirilenmimari öğeler yalnızca bu amaçlakullanılmazlar. Camilerin açık avlularıçeşitli panayırlar, bilimsel toplantılar,edebiyat ürünlerine ait fuarlar ve sünnettörenleri gibi farklı amaçlı kullanımlara daaçıktır. Özel amaçlı yapılar ile genel amaçlıyapılarda kullanılan bazı yapıbirimleri/elemanları birbirinin aynısıdır.Örneğin, sahn yani açık avlu İslamtarihinin yüzyılları boyunca hemmuhteşem hem de alelâde yapıların öndegelen bir özelliği olmuştur. Bu avlularevde iç bahçe olarak, cami, kervansaray,medrese, han ve resmi bina gibi genelyapılarda da açık avlu olarak bütün buyapıların ortak bir özelliği olarak öneçıkmaktadır.

Bir camideki mihrap nişi, ibadet edenkişiyi nerede yaşarsa yaşasın ya da çalışsınkıbleyi gösteren bir alamet olarak farkedilmektedir. Aynı yapı elemanı, asılamacı camidekinin aynısı olmayacakşekilde diğer binalarda da sık sık yeralmıştır. Niş (girinti), mimari bir elemanolarak farklı binalarda giriş, kapı, dükkânya da yatma, yeme veya hitabet için yarıayrılmış bir bölme olarak çok değişikamaçlarla kullanılmıştır. Kemerler de;

genel ve özel amaçlı binalarınhepsinde ortak olan bir başkayapı elemanıdır. Hatta hacimbirimleri olarak nitelenerekhiçbir iç mekanı bulunmayan;su kemeri, köprü, çeşme, zafertakı gibi açık mekan yapılarınında önde gelen elemanlarınımeydana getirirler.

Kubbe genelde camimimarisinin önde gelen bir

özelliği olarak görülür, fakat diğer binatürleri için de aynı derecede önemli bir çatıkaplama rolü oynar. Haddi zatındayapıldığı dönemdeki yatay açıklıklarıgeçmek ve akustiği sağlamak için mevcutyapı malzemeleri ve tekniği ile diniyapılarda en optimal tavan örtüsü olarakkullanılan kubbenin, 21. yüzyılda da çağınmalzeme ve teknolojik imkanlarıgözetilmeden sembolize/stilize edilmedenaynen tekrarı da ayrıca çözümlenmesigereken bir açmazımızdır.

Dini veya dünyevi her ne gayeyleyapılmış olursa olsun, pratikte aynıtekniklerin, malzemelerin ve süslememotiflerinin bütün yapılara uygulanmışolması, aynı zamanda fonksiyonda dadeğişime uğratılmış ya da gizlenmiştir.Hat sanatı, geometrik şekiller ve bitkimotifleri özel ya da kamuya ait olsun, birbinanın ya da külliyenin fonksiyonundanbağımsız olarak İslam tarihi boyuncaMüslüman dünyasının her yöresinde, yapısüslemeciliğinin mevcut hazinesinimeydana getirmişlerdir.

Yapım teknikleri ve kullanılanmalzemeler bölgeye ve bulunupbulunmamalarına göre farklılıkgöstermiştir, fakat bu farklılık hiçbirzaman tek başına yapının fonksiyonu

yüzünden olmamıştır.Fonksiyonun değişime uğratılmasıyla

ilgili olarak bir başka gerçek de, diniağırlıklı herhangi bir insan faaliyeti için,dünyevi olandan ayrı bir çevre oluşturmaeğiliminin azlığıdır. Müslüman toplumunhayatı, aslında dini faaliyetlerin dünyeviamaçlarla sürekli birbirine karışımıdır.Dünyevi ve dini olan şeylerin bu şekilde içiçe girmeleri mekan sanatlarında dagörülmektedir. İslam şehrinde cami ilebedesten, konutlarla mezarlık, türbe ileçeşme yan yana, aynı mahallede, aynısokakta, aynı çıkmazda iç içe girmiştir. Hz.Peygamber’in sünneti ile anlamını bulanislami öğreti de bize bunu öğretmektedir.

Modern dünyada Müslümanyöneticiler/entelektüeller; “ılımlı İslam”gibi sahici olmayan tezleri reddedipfaaliyetlerini öz değerlerimize bağlıkalarak, Hz. Peygamber’in öğretisindekisahih İslamla barışarak yürütmeyi asligörevlerinden saymalıdırlar. Yaşadığımızdünya ile ötelerin ötesini bir aradamezcederek insanlığa gerçek kurtuluşyolunu göstermelidirler. Bunu farklıinançtaki insanları sanal bir zeminüzerinde “diyalog” ortamında birleştirmegayretlerini bir kenara iterek, kendi inançve kültürümüzle yaşadığımız hayatımızıtevhid ederek yerine getirmelidirler.

İnanmayanların razı olacaklarıdüzlem/düzen, ancak kendilerininkurguladıkları dünya algısını onlar gibideğerlendirmekle sağlanacaktır. Bu iseinsanlığın/dünyanın kendisinden yeganekurtuluş ümidi beslediği Müslümanlarıntükenişi anlamına gelecektir.■ İşci, İTO Mimarlık Mühendislik ve Ar-

Ge Hizmetleri Meslek Komitesi Meclis Üyesi

MEHMET İŞCİ

Sayfa11_Sayfa 10.qxd 03.11.2011 20:29 Page 1