jaaroverzicht 1. inleiding uit mijn jeugd herinner ik mij de

JAAROVERZICHT

1. Inleiding

Uit mijn jeugd herinner ik mij de radiopraatjes van mr. G.B.J.Hilterman over de toe-stand in de wereld. Normaal ging de radio niet op zondag aan, maar voor hem werdeen uitzondering gemaakt. Hij deed op een knappe manier wat commentatoren in dekranten nog steeds doen: hij zette de gebeurtenissen van de week in een kader. Watmoet je met al die feiten en feitjes en hoe passen ogenschijnlijk tegengestelde zakenin de buitenlandse politiek toch bij elkaar. Hoe laat je zien dat er een verband ligttussen de concrete beslissingen die genomen worden en de erachter liggende visievan de groten der aarde. Dat had iets geruststellends en tegelijk iets beangstigends.Om het laatste maar eerst te noemen: veel maskers werden afgerukt en de toestandvan de wereld was nooit ongedeeld positief. Het geruststellende was het idee dat jekreeg dat je al analyserend ook vat hebt op wat er gebeurt.Dit soort commentaar staat ook in een geur van objectiviteit. Je begint immers bij defeiten en van daaruit analyseer je en geef je een betekenis aan die feiten. Maar datgebeurt vanuit een in de praktijk vaak verzwegen visie op de wereld. Bijvoorbeeldeen visie dat gezond verstand en het kiezen van een liberale koers uiteraard samen-vallen. Echt objectief is het dus niet en kan het ook niet zijn.Voor een jaaroverzicht van de kerken in 2006 leer ik eruit dat het nodig is om wat ergebeurt te plaatsen in een verband. Daar kun je de lezers mee helpen, als je het ten-minste goed doet. En ook dat je heel eerlijk moet zijn over het kader dat je gebruikt.Waarom en hoe maak je je keus uit de grote reeks van gebeurtenissen. Welk vuurwil je aanwakkeren?

De toon van het publieke debat.

Niemand kan er meer onderuit, nu de Wetenschappelijke Raad voor het regerings-beleid eind 2006 een dik rapport heeft uitgebracht over de rol van de religie in hetpublieke domein. Het leuke van die rapporten is dat je ze in dit digitale tijdperk gra-tis kunt downloaden van internet. Je hebt dan heel wat materiaal in handen.De raad ziet een paar lijnen lopen. Terwijl de publieke rol van de kerken steeds ver-der achteruitgaat, wordt de rol van religie steeds belangrijker. De raad constateerdeoverigens ook als gevaarlijke ontwikkeling dat er een groeiend aantal mensen is datreligie helemaal aan de kant schuift en in een cynische levenshouding vervalt. Tochzijn dit soort studies belangrijk om de tijd waarin we leven te leren kennen. Bij dietijd moet het evangelie aansluiten immers. Al eerder had A.McGrath het einde vanhet atheïsme aangekondigd. Hij was daarvoor naar Nederland gegaan om te debat-teren met de belijdend atheïst Herman Philipse. Misschien heeft hij gelijk: het gaatniet goed met het humanistisch verbond, dat in 2006 zestig jaar bestond. Anderenwijzen erop dat religie dus ook goed verkoopt. Daar kun je op inspelen. Alleen dekern van het geloof, vrede door het bloed van het kruis, blijft nog steeds een strui-kelblok.Dit laatste rapport van de WRR werd warmer ontvangen dan een eerder rapport,over Islamterrorisme, waarbij sommigen de indruk hadden dat het teveel ingegevenwas door angst.Een voorbeeld van de toenemende rol van religie vond ik in een bericht dat je ritu-elenbegeleider kunt worden. Als mensen op een belangrijk moment van hun leven

436436 JAAROVERZICHT

5630-handboek2007 14-02-2007 11:18 Pagina 436

of relatie staan, bij het begin of aan het einde, kun je een rituelenbegeleider laten ko-men die je helpt om op een zinvolle manier dat moment vorm te geven. Er zit geenboodschap bij. Hij of zij kan dit werk doen bij christenen en niet-christenen. Dat isde moderne tijd. Op een wat minder wetenschappelijk, maar niettemin toch interes-sante manier heeft het dagblad trouw ingespeelt op de belangstelling voor religiemet hun publicatie God in Nederland. Ds. Haitsma uit Bunschoten-Spakenburgkreeg in dat kader de kans om het evangelie te laten horen.

De beleving als canon

Even modern is ook het uitgebreide gesprek in het dagblad Trouw over de vraag ofje God persoonlijk kunt kennen en of je dat zou moeten willen. In een uitgebreideserie komen veel mensen aan het woord. Soms met ontroerende getuigenissen overde band die mensen met God hebben, heel vaak ook met directe belijdenissen dat ditnatuurlijk niet zo kan. Als Hij er al is, dan in ieder geval niet als persoon. Het isprima om het over Hem te hebben, zolang Hij maar niet dichtbij komt. In het ver-lengde ervan licht een onderzoek onder predikanten binnen de Protestantse kerk vanNederland, waaruit bleek dat een groot gedeelte van hen niet geloof. Sommige ko-men daar heel openlijk voor uit en belijden hun atheïsme publiek. Dat deed een vande hervormde predikanten in Zeeland.Anderen willen dat weer wel. Een persoonlijke band met God van wie je dan ookiets merkt. Dat sluit aan bij de belevingscultuur van nu. Enig opzien baarde eenzoektocht naar wonderen van de Evangelische omroep. Een aantal mensen reisde dewereld af om bij diverse soorten genezers een wonder te zoeken. Het is er niet vangekomen. Niet alle leden waren blij met deze serie. Het accent lag wel heel erg opde resultaten.

Iets van die hierboven genoemde afstand zie je opeens opduiken in al die mensendie niet meer uit de voeten kunnen met de zogenaamde geweldsteksten in de bijbel,vooral het oude testament. Natuurlijk geef ik direct toe dat dit een heel moeilijk on-derwerp is. Ik heb daar niet zomaar een verklaring voor – en niemand. Ds. H. deJong geeft dat ook aan in Opbouw in een serie over het bijbelboek Jozua. Misschienis er wel een goede verklaring, maar dan een die ingaat tegen de geest van deze tijd.Daar zit namelijk het probleem. Toch is de openbaring dat God woedend wordt overde zonde heel persoonlijk geladen. De Almachtige Schepper van hemel en aardeneemt de moeite om boos te worden op mij, Zo serieus neemt Hij mij. Maar overdeze God gaat het niet in de discussie of er een zekere plaats is voor religie in hetpublieke domein. Daarin komt meer de afstand naar voren. Voor mensen is het be-angstigend om te lezen dat het volk Israël hele volksstammen moest uitroeien. Steldat fundamentalistische christenen – en in hun optiek horen gereformeerden daarzeker onder – ook zulke dingen gaan doen? Men neemt afstand van deze bijbel. Eris ook een herleving geconstateerd van het oude heidendom in de aandacht voorhekserij.

Een afstand die je ook proeft in de belangstelling voor het evangelie naar Judas. Datis een geschrift uit de eerste eeuwen van deze jaartelling, toegeschreven aan Judas.Het leunt sterk tegen de gnostiek aan. Het gaat om een herwaardering van de disci-pel Judas die Christus overgegeven heeft. Hij heeft God en Christus daarmee eenhandje geholpen. Het kwade wordt daarmee op een onverwachte manier toch weergoed. Het is een wereldbeschouwing die goed en kwaad naast elkaar zet en daarmee

437JAAROVERZICHT 437

5630-handboek2007 14-02-2007 11:18 Pagina 437

het laatste een wettige plaats geeft in deze wereld. Het trieste daarbij is dan dat hetkwaad dus onvermijdelijk wordt. Je komt het nooit te boven. Dit jaar overleed dekenner van de gnostiek bij uitstek, Prof.dr. G.Quispel. Helaas komen heel veel men-sen onder invloed van dergelijke ideeën te staan, ook door het dit jaar verfilmdeboek van Dan Brown, de Da Vinci code. Oosterse religiositeit is in opmars. Die sluitdaar prima bij aan.

Vrijheid van meningsuiting

We noemden al de angst voor het fundamentalisme. Die zit er diep in bij de mensen.In 2006 was het 5 jaar geleden dat de Twin Towers van het World Trade Center innew York instortten na een terroristische aanslag. Dat heeft diep ingevreten in decultuur van het westen. Het heeft de droom van een ongestoorde ontwikkeling naareen steeds leukere maatschappij verstoord en sindsdien kijken mensen met een be-hoorlijke dosis wantrouwen naar de islam, een godsdienst die zich ondanks de aan-trekkingskracht ervan op Grefojongeren vanwege de helderheid niet zomaar laat ka-rakteriseren. Het dagblad Trouw besteedde veel aandacht aan het islamonderzoek,waarbij voor hen in ieder geval duidelijk werd dat de teksten van de Koran niet uitde lucht zijn gevallen en dat de ontstaansgeschiedenis van het boek ingewikkelderis dan het zelf suggereert. De oerteksten konden wel eens uit christelijke kringenkomen. Wij kennen echter de islam vooral van de breed uitgemeten gewelddadigekant van sommige aanhangers van dit geloof. Ayaan Hirsi Ali, die de Tweede Kamermoest verlaten omdat haar verhaal over haar identiteit niet klopte, ziet het als haarroeping om juist daarvoor te waarschuwen.

Dit leidt tot felle discussies in Nederland over vrijheid van meningsuiting. De ko-ningin ging er in haar kerstboodschap ook op in. In 2006 was de aanleiding daar-voor de verschijning in een Deense krant van cartoons over Mohammed. Dat riepveel protesten op uit de islamitische wereld. Mensen schrokken van de felheid er-van. Een voorbeeld daarvan is de manier waarop prof. Van der Horst te Utrecht ge-censureerd werd door de academische senaat, omdat hij in zijn afscheidsrede waar-schuwde voor hernieuwd antisemitisme dat gevoed werd door sommigeislamitische kringen die ook de vernietiging van het joodse volk ontkennen.Wie als westerling kennisneemt van die cartoons (ze hebben een tijd lang geprijktop de website van Geert Wilders) kijkt er niet zo van op. Over christenen en jodenworden ergere dingen gepubliceerd, en niet alleen door fundamentalistische mos-lims. Bij cabaret in Nederland bijvoorbeeld lijkt te horen dat je je lawinepijlen vangoedkope kritiek afschiet op de mensen die waarschijnlijk toch niet in de zaal zitten,de christenen. Bestaat het recht om te beledigen? Hoort dat bij de vrijheid van me-ningsuiting? Die is inderdaad een groot goed. Maar de koningin hield ons voor datdie nooit het recht kan betekenen om anderen te beledigen. We zij benieuwd naar deuitwerking. Het is uiteraard helemaal niet erg als anderen je een spiegel voorhoudenen je je eigen tekortkomingen daarin ontdekt, ook al is het een lachspiegel. Maarwaar ligt de grens tussen milde spot en belediging.

WebsitesBinnen de kerken speelde een vergelijkbaar gesprek een rol. Naast de sinds tiental-len jaren bekende bladen zijn er immers ook websites, waarop mensen hun visie opde gang van zaken binnen de kerken kunnen geven. Je hoeft het niet met het daar


5630-handboek2007 14-02-2007 11:18 Pagina 438

gestelde eens te zijn. Vaak roept het daar gestelde tot tegenspraak en prikkelt het omde dingen nog eens uit te zoeken. Ze zijn in ieder geval leerzaam om te zien waarmensen mee bezig zijn en welke vragen ze daarbij hebben. We gaan er daarbij vanuit dat ze schrijven vanuit een oprechte zorg over het kerkelijk leven. Zelf zou ikook liever de discussie gevoerd zien worden in de bladen die er zijn, liever dan eenwebsite te moeten opzoeken om te zien wat er nu weer is. Maar ook binnen de ker-ken hebben mensen de vrijheid om voor hun mening uit te komen, binnen de afge-sproken grenzen. Ds. J.Wesseling heeft in De Reformate van 2 december 2006 eenandere mening. Volgens hem moeten de broeders en zusters die het initiatief geno-men hebben, deze opheffen. Een andere scribent wees er echter op dat een websitevandaag dezelfde functie heeft als pamfletten en brochures vroeger. En nadeel is dathet veelal gaat om de manier waarop bezwaren gepubliceerd worden. Als je daarbijblijft hangen, kom je aan een serieus gesprek niet toe. En dat is broodnodig.Zelf heb ik daarbij wel eens de indruk dat de thermometer die je het kerkelijk levenaanlegt, blijft hangen op het geconstateerde minimum. Er is een voorval geweestwaarover misschien wel terecht vragen gesteld kunnen worden. Daarna worden dekerken gemeten alsof dat voorval normatief is. Een voorbeeld zou ik kunnen gevennaar aanleiding van de publicatie; Woord op Schrift, niet namens de theologischeuniversiteit, maar wel in die kring geboren. Zonder ook in het kader van dit jaar-overzicht maar enigszins kritiek te oefenen op dit geschrift van alweer een aantal ja-ren geleden, wijs ik erop, dat telkens opnieuw vragen naar aanleiding van deze pu-blicatie gesteld worden zonder daarmee te rekenen met de manier waaropbijvoorbeeld in het kerkblad van het noorden inmiddels dr. De Bruijne ingaat op degemaakte opmerkingen,c.q. kritiek. In 2006 heeft ds. E.A. de Boer een aantal pun-ten van vermeende schriftkritiek behandeld in De Reformatie. Toch vindt zijn weer-legging niet of amper nieuwe weerlegging. Ds. Gerrit Riemer riep in het NederlandsDagblad daarom op om op te houden met het uitvergroten van verschillen.De moeite ligt ook hierin dat er verschil is in taxatie van de geconstateerde ver-schillen. Br. A.Capellen bijvoorbeeld vindt dat er grenzen binnen de kerken over-schreden worden, die niet overschreden mogen worden. Hij kreeg gelijk weerwoordvan anderen in het Nederlands Dagblad. Zijn bedoeling was om te komen tot eenstevig gesprek. Dat is inderdaad belangrijk. Stap niet te snel over verschillen heen.In de wereld geldt ook dat er sprake is van een conflict als een van de betrokken par-tijen dat aangeeft. Dan kun je in de kerk zeker niet volstaan met te roepen: niets aande hand.Er is geen scherpe afbakening te maken van wat we allemaal in theorie beamen:verschillen van inzicht moeten mogelijk zijn binnen het kader van de bijbel en debelijdenis. Maak dat maar eens concreet in de huidige situatie. Het helpt dan weinigdat dr. P. van Gurp in Reformanda wijst op de noodzaak om niet half te zijn, maarheel. Radicaal. Laten we er van uit gaan dat iedereen dat wil. Of we nu wel of nietveranderd zijn qua opvattingen (een discussie rond een uitlating van ds. P.L.Voor-berg), allemaal zingen we graag liedboek 473: neem mijn leven, laat het Heer, toe-gewijd zijn aan uw eer. Dat kun je, ook gezien het vervolg, niet half doen.

Landelijke dag van verontrusting

In Spakenburg is een landelijke dag van verontrusting georganiseerd, waar eenvolle kerk mensen op af kwam. Diverse sprekers wezen op bedenkelijke ontwikke-lingen binnen onze kerken, met name rond het schriftgezag. Wanneer ze daarbij ge-


5630-handboek2007 14-02-2007 11:18 Pagina 439

lijk hebben, is de toestand ernstig. Maar daarover kan juist een gesprek gevoerdworden. Ds. E.A. de Boer heeft dat geprobeerd in De Reformatie, maar zijn weer-legging van de beschuldigingen is niet weerlegd. Je kunt dan zeggen; niets aan dehand; er was geen weerwoord, maar daarvoor is de beschuldiging te ernstig. Dieraakt het fundament van alles wat we doen binnen de kerk. Daarmee kun je niet ver-der.Het gesprek was er wel op de conferentie in Garderen eind 2005, waarvan vorig jaareen verslag verscheen. Het raakt dit jaaroverzicht omdat die conferentie is aange-duid in de pers als crisisberaad (P. van Gurp in Reformanda). Vanuit zijn standpuntklopt dat wel. Als je de dingen anders taxeert, is zo’n zwaar woord helemaal niet no-dig. Het ging om een goed gesprek tussen mensen die elkaar misschien niet elke dagzagen en dat om besloten kring zonder het gevaar dat je dus voor ik weet niet hoelang vastgepind wordt op je uitspraken van dat congres.Ondertussen moet je als kerken ook zo eerlijk zijn om aan te nemen dat als een vande leden roept dat het crisis is, je er ook serieus naar kijkt. Misschien heeft de mangelijk en kun je laten merken dat je luistert. Misschien kun je onrust wegnemendoor te laten merken dat je wandelt in gehoorzaamheid aan God. Door er, het liefstsamen, naar te kijken geef je ook aan dat de dingen bespreekbaar zijn.

VoorlichtingHet word wel duidelijk dat gereformeerd zijn niet meer voor iedereen vanzelfspre-kend een rijkdom betekent. Velen zullen de wenkbrauwen fronsend optrekken als zede woorden van K.Schilder over de weelde van het gereformeerd zijn vernemen.Het is altijd belangrijk geweest om je geloof in rapport met de tijd te brengen – nietom aan de bijbel af te doen maar juist vanwege de erkenning van het wonder datGod met zijn eeuwig blijvende woord mensen vandaag in hun eigen leven aan-spreekt. Vanuit die verwondering over de blijvende actualiteit daarvan heeft ds. Jas-per Klapwijk zijn boekje geschreven over gelukkig gereformeerd, waarin hij aan dehand van de vijf sola’s van de reformatie laat zien wat je daar allemaal vandaag welniet mee kunt doen. Het is zeker geen herhalen van oude vertrouwde waarheden inbekende, geijkte termen geworden, woorden die dr. J.Hoek gebruikte in een lezing.Hij wees daarin op de noodzaak om het mooie van vroeger actueel te houden. Dat isnu net wat nodig is, ook in onze kerken en daarover zijn op diverse plaatsen cursus-sen gehouden. Door Jasper Klapwijk, maar ook vanuit de classis Utrecht. Docentenvan de Theologische Universiteit zijn daarvoor uitgenodigd. Ze hebben ook op an-dere plaatsen hun verhaal gehouden. Een misverstand wil iedereen wel uit de wegruimen: dat gereformeerd een kwestie van regels zou zijn, een knellend juk. Leef inde ruimte van de kerk. Gereformeerd zijn is een proces om vanuit de verbondenheidmet Christus de hele bijbel, de hele kerk en de hele wereld te omvatten.

Geloof en wetenschap

We nemen de draad weer op. Vanuit de angst voor de rol die de godsdienst mogelijkzou kunnen gaan spelen is ook de teneur van het wetenschappelijke gesprek te be-grijpen. Dat gesprek, bijvoorbeeld over de vragen rond schepping en evolutie ginggewoon door. Dit jaar was het tachtig jaar geleden dat de synode van Assen een uit-sprak deed over de manier waarop dr. J.G.Geelkerken omging met de exegese vanGenesis 3. Dat trok ook de aandacht in de noordelijke pers. De aanleiding voor deafstand die deze doctor nam , lag vooral in de uitkomsten van het onderzoek van de


5630-handboek2007 14-02-2007 11:18 Pagina 440

oud-oosterse literatuur, niet eens het verhaal van de evolutie. Bij hem vindt je tocheen vervluchtiging van de geschiedenis in de eerste hoofdstukken van Genesis doordat accent op de andere manier van geschiedschrijving dan wij kennen. Daar heeftde synode van Assen indertijd nee tegen gezegd. In de inzet op het concrete ligt nogsteeds de waarde van dat besluit voor de omgang met de bijbel vandaag. Hiermeezijn niet al de vragen rond Schepping en evolutie beantwoord. Daarover is binnenen buiten de kerken druk gediscussieerd. Prof.dr.J.Leever, bioloog, mocht in het Ne-derlands Dagblad uit de doeken doen hoe het bij hem zover gekomen was dat hij ge-loof en evolutie kom combineren. Ouderen weten nog wel hoe in de jaren zestig vande vorige eeuw hij al daarmee naar voren kwam in de toenmalige synodaal gerefor-meerde kerken. Het lijkt daarbij misschien veilig om je terug te trekken op de tradi-tionele manier van uitleg (er is overigens niets mis met tradities). Vragen blijvenechter bestaan. Of het idee van Intelligent Design daarbij uitkomst geeft, moet nogbezien worden. Prof.dr. A. van de Beek vindt in ieder geval dat dit niet zo is.Het blijft een boeiende vraag hoe je omgaat met de informatie die de bijbel als hetware tussen neus en lippen door verschaft over ontstaan en geschiedenis van deaarde. Ook als je erkent dat het de goddelijke auteur te doen was om geloofskennisaan te reiken, kan die informatie over andere dingen toch gebruikt worden, net alsuit andere bronnen? Het gesprek over de aard van het schriftgezag en de gelding vannatuurwetten moet doorgaan. Het is maar een onderdeel van het gesprek tussen ge-loof en wetenschap. Terwijl onze ministerpresident, prof.dr. J.P.Balkenende nietschroomt openlijk voor zijn geloof uit te komen, zijn er vele oud-colllega’s van hemdie er de nadruk op leggen dat geloof en wetenschap bijvoorbeeld strikt gescheidenmoeten blijven.Natuurlijk is er het gevaar dat je door je overtuigingen niet meer eerlijk naar de wer-kelijkheid kijkt. Dat probleem kun je echter ook elders tegenkomen. Historici heb-ben veel werk gestopt in het ontwikkelen van de canon voor de Nederlandse Ge-schiedenis. De keuze van gebeurtenissen uit de kerkgeschiedenis roept bij velenvragen op: hoe was de blikrichting bij de selectie?

Als je rondkijkt in Nederland zijn er positieve dingen te melden: de toenemendeaandacht voor de rol van godsdienst bijvoorbeeld. Er blijven ook veel vragen overde diepgang van alles . Religie kan weer, maar gereformeerd zijn is nog steeds ietsdat veel vragen en weerstand oproept. In zo’n tijd zijn we kerk van Christus.

2. Statistiek

Er zijn leugens, grote leugens en statistieken, is een bekend gezegde. Het hoeftdaarom nig niet waar te zijn. Het geeft wel aan dat het belangrijk is om voorzichtigte zijn met cijfermateriaal en er niet teveel en zeker niet te snel conclusies uit tetrekken.

Ledental

Elders in dit handboekje vindt u een statistisch overzicht van het ledenverloop vande kerken. Was er in 2005 sprake van een afname van het ledental met 340; dit jaaris de afname beperkt gebleven tot 45. Het is merkwaardig dat je dat zo opschrijft.Uit het aantal mensen dat zich onttrokken heeft, blijkt dit niet. Dat is ongeveer evenhoog als vorig jaar. Wel zijn er duidelijk meer kinderen geboren en ook zijn er veel


5630-handboek2007 14-02-2007 11:18 Pagina 441

meer mensen toegelaten tot de gemeenschap van de kerk. Vooral dat laatste is eengegeven om intens dankbaar voor te zijn. Uit de cijfers blijkt niet hoe dat komt.Evangelisatie? verkering? Je kunt zomaar een aantal mogelijke redenen noemen. Inieder geval geldt van 128 van hen dat ze voordien geen lid van een kerk waren.Dit jaar en vorig jaar hebben zich rond de duizend leden onttrokken, waarvan 325zonder zich bij een andere kerk te voegen. Van 401 mensen is niet bekend of ze zichbij een andere gemeenschap gevoegd hebben. Het betekent vaak intens verdriet bijde familie, vooral bij ouders van kinderen die andere wegen gaan. Dat zijn er heelveel. Als er elk jaar zo rond de 3000 kinderen gedoopt worden, zou het idealiter zozijn dat een vergelijkbaar aantal mensen belijdenis doet. Dat is niet zo. Het getaldaarvoor ligt ongeveer op de helft van het getal van gedoopte kinderen. Een paarjaar geleden wees iemand erop dat in verhouding veel jongeren afhaken binnen degereformeerde kerken. Daar werd met wat ongeloof op gereageerd. Dat valt tochwel mee? Uit de cijfers lees ik af dat het beslist niet meevalt. Een groot deel van dejongeren is gegrepen door het geloof, doet goed mee in de kerk (en krijgt daar te-genwoordig gelukkig ook de ruimte voor). Als er dan zo’n groep vooraan in de kerkstaat om hun geloof te belijden, – en uit de getuigenissen in de dienst of via eenboekje blijkt dan hoe ze er mee bezig zijn - ben je dankbaar.Er blijkt ook sprake te zijn van grensverkeer, ook met kerken met wie wij in gesprekzijn. Dat gesprek kan natuurlijk bevorderen dat de drempel lager wordt: als je in eenplaats woont zonder vrijgemaakten, zou je kunnen overwegen om Christelijk gere-formeerd te worden, net als het omgekeerde gebeurt bij de opheffing van de Chris-telijke-Gereformeerde kerk van Heerenveen, waarvan de leden wellicht onderdakbij de NGK-kerk ter plaatse. Over kerkverlating heeft ds. K. v.d. Geest geschrevenin De Reformatie van 2 december 2006.Uit de getallen komt het niet naar voren, maar het sterke vermoeden bestaat dat deevangelische en baptistische richtingen een sterk appel doen op leden van onze ker-ken. Dat wordt inzoverre bevestigd van andere kant doordat uit een onderzoek bleekdat de bekende Bethel-gemeente te Drachten onder leiding van ds. Orlando Botten-bley zijn groei vooral te danken heeft aan de overkomst van mensen die elders al lidvan een kerk waren. Ruim 9 % van de toetreders vulde in dat ze eerder vrijgemaaktwaren bijvoorbeeld. Dat houdt de kerken in Drachten scherp.

Overigens blijkt uit het onderzoek (zie verderop) dat bijna de helft van de kerkennog weer contact zoekt met wie zich onttrokken heeft. Deze aandacht leidde maar ineen enkel geval ertoe dat mensen terugkwamen op hun besluit. Een kerkenraadheeft een appelbrief verzonden naar de hersteld-vrijgemaakten.

Antwoorden enquête

Sinds een paar jaar stelt de uitgever een aantal vragen bij de statistische gegevens.We zijn heel blij dat de meeste kerken daar antwoord opgeven. Meestal zijn dat describae die dat doen. Dit jaar vertegenwoordigen zij meer dan honderdduizend kerk-leden. Onze dank hiervoor is groot. In dit jaaroverzicht komen de grote lijnen naarvoren en de conclusies die je daaruit zou kunnen trekken. Daarnaast worden de uit-komsten van dit jaar en vorige jaren klaargemaakt voor publicatie op de website vanhet handboekje: www.handboekgkv.nl.Deze vragen hebben de bedoeling om een natte vinger in de lucht te steken en dewind op te vangen. Ze hebben niet de pretentie van kwalitatief wetenschappelijk on-


5630-handboek2007 14-02-2007 11:18 Pagina 442

derzoek , al is het wel een droom van mij dat wat er aan onderzoek gebeurt binnende kerken, gebundeld wordt en dat mensen die goed verstand hebben van statistiek,ermee gaan stoeien om er zinnige conclusies uit te trekken. Ik heb daarbij inderdaadeen droom. Ik ben namelijk niet de enige die vragen stelt. Ik kan me voorstellen dateen scriba er horendol van wordt als er weer eens zijn lijst binnenkomt. Van een de-putaatschap, of van een student die onderzoek doet, van de redacteur van het hand-boek etc. En wat gebeurt er met al die resultaten, al dan niet verantwoord opgezetvanuit de eisen voor een kwalitatief onderzoek. Ik kan me voorstellen dat er hierinenige coördinatie komt. Om die scriba’s te ontlasten, maar ook om de gegevens terbeschikking te stellen aan anderen. Misschien ook wel om de vragen op elkaar af testellen, zodat je kunt vergelijken. Voor mijn werk in het kader van het jaaroverzichtzijn alle onderzoeken die ik kan achterhalen, belangrijk. Maar waar vind ik die enhoe weet ik dat ze uitgevoerd zijn?Hier zit een overtuiging achter. Wil je immers als plaatselijke gemeente en koersontwikkelen voor de toekomst, dan heb je diep inzicht nodig in wat God zelf overzijn volk vertelt in de bijbel. De leeservaring van dat volk die in de belijdenis mee-komt, is daarbij een goede hulp. Maar je moet ook weten wat er speelt in deze tijd.Zowel in de kerk als in de wereld. Hoe staan de dingen ervoor? Daarbij kunnen diegegevens helpen, die via onderzoeken en onderzoekjes beschikbaar komen. Het iste gemakkelijk om dan zoals hierboven te zeggen dat er leugens, grote leugens enstatistieken zijn en het daarbij te laten. Uiteraard moet je de gegevens die er zijn,correct interpreteren. Onmisbaar is die kennis van de werkelijkheid wel. En natuur-lijk niet omdat wat de meerderheid doet opeens normaal is.

Dit jaar heb ik een aantal vragen gesteld om wat zicht te krijgen op het ledental ende vraag waarom dit al dan niet toeneemt.

Vraag 1: ging over het ledental. De resultaten ervan zijn te vinden in het statistischoverzicht.Vraag 2. is er sprake van groei, stilstand of achteruitgang. De helft van de gemeen-ten blijkt stabiel te zijn in ledental, van de andere helft gaat het grootste gedeelteachteruit. Een kleiner gedeelte groeit. Mijn veronderstelling bij de vraag of ge-meenten groeien was dat dit samenhangt met uitbreidingsplannen bij de burgerlijkegemeente. Daarvan is sprake in ongeveer de helft van de gemeenten. Er ligt dusgeen duidelijke relatie. Misschien levert detailonderzoek van de gegevens meer op.Hetzelfde geldt voor de vraag over de nabijheid van gereformeerd onderwijs en degroei van de gemeente. Een gemeente in het westen betreurt het in dat kader dat erniet meer actie is ondernomen om gereformeerd middelbaar onderwijs in de streekte behouden. Een ander geeft aan dat alleen de kinderen van de predikant nog gere-formeerd onderwijs volgen.Vraag 3: zijn er de laatste jaren mensen lid geworden die eerst niet geloofden? Datis in 44 % van de gemeenten zo. Als je dat per provincie vergelijkt, valt op dat dit inhet westen, vooral in Utrecht, sterker geldt dan in het noorden van het land. Eenkerk had wat kritiek op de vraagstelling. Die ging over mensen die wel/niet geloven."een typisch vrijgemaakt begrip: er zijn geen mensen die niet geloven… Ik geef deschrijver toe dat iedereen gelooft. Dat heb ik geleerd van de typisch vrijgemaakteJoh. Francke (het vooroordeel in de wetenschap).


5630-handboek2007 14-02-2007 11:18 Pagina 443

Lege kerkenDat de Nederlandse kerken leeglopen, heeft grote gevolgen. Het Sociaal Planbureauvoor Statistiek wijst er naar aanleiding van hun eigen cijfers op, dat het vrijwilli-gerswerk onder druk komt te staan. Dat werd vanouds vaak gestimuleerd en opge-zet vanuit de kerken. Dat zal wel te maken hebben met het besef dat wij leven vanGods barmhartigheid. Inmiddels verwachten de deskundigendat de ontkerkelijkingeen percentage van 72 % gaat halen binnen enkele jaren. Ze denken echter dat hetdaarbij zal blijven. Ze verwachten dat religie in Nederland dan vooral zal betekenendat je Rooms-katholiek of moslim bent. Europa is daarmee een uitzondering op eenwereld die steeds meer religieus wordt. Ze hebben ook naar de inhoud van het ge-loof gekeken: het geloof in wonderen nam toe. Helaas ontbrak de definitie van watreligieus is en wat in dit verband wonderen zijn. Wel trok het Nederlands Dagbladuit al die cijfers de conclusie dat de toekomst aan kleine kerken is, ondanks het ver-schijnsel van megakerken in deze wereld, bij wie vergeleken de grootste vrijge-maakte kerk nog maar een dwerg is. Kleine kerken van toegewijde gelovigen blij-ven over, is de verwachting.Het gegeven dat het er nu zo voorstaat met de kerk, bracht G. van den Brink ertoeom uit te spreken dat christen zijn meer dan ooit om gemeenschap vraagt. Het gaatimmers om de identiteit van de kerk, weten wie je bent, om overeind te blijven in demaalstroom van ideeën en meningen. En juist dat besef van identiteit, weten wie jebent, staat onder druk. Dat kerken daarbij belang hechten aan een naam, spreektbijna voor zichzelf. Er was in het voorjaar enige commotie toen uitlekte dat dePKN-synode zich de rechtmatige opvolger weet van de claim op de naam Gerefor-meerde kerken in Nederland. Gelukkig ging de aanvankelijke dreiging van eenrechtszaak niet door.

Ondertussen is de leegstand van kerken een probleem. Er is een speciale taskforcein het leven geroepen om kerken van de sloop te redden en een nieuwe bestemmingte geven. In Engeland worden echter ideeen ontwikkeld om plattelandskerken eennieuwe impuls te geven. Een opmerkelijk initiatief, nu vaak gezegd wordt dat detoekomst van de kerk in de stad ligt. Er is behoefte aan een visie op kerk zijn in eendorp zonder de mogelijkheden die een stad met zich meebrengt. Verbindend ele-ment is wel dat in beide situaties je het evangelie vooral kunt doorgeven aan demensen met wie je een relatie hebt.

3. Plaatselijke kerken

Het hart van de kerk ligt in de plaatselijke gemeente. Dat is al aan te wijzen in hetNieuwe Testament en dat is vandaag ook zo. Daar ontmoet je God in de samenkom-sten en daar beoefen je met elkaar de christelijke gemeenschap.Vanuit die plaatselijke kerken is het volgend te melden (met dank aan de kerken diedit nieuws aangaven via de voor dit overzicht gestelde vragen.).

Amersfoort-Centrum: De kerk is opnieuw geschilderd (van binnen) in frisse kleu-ren en nieuw meubilair.Amersfoort-Vathorst: Onze gemeente groeit bijzonder hard, vanwege de nieuw-bouw die in deze wijk plaatsvindt. De gemeente is geïnstitueerd op zondag 5 febru-ari.Amersfoort-Zuid: Vanuit de evangelisatiecommissie worden regelmatig zoge-


5630-handboek2007 14-02-2007 11:18 Pagina 444

naamde Vriendendiensten georganiseerd. Daarvoor worden de omwonenden vanons kerkgebouw uitgenodigd, terwijl ook de gemeenteleden kennissen proberenmee te krijgen naar deze diensten. Verder worden sinds mei 2006 in ons kerkge-bouw Nederlands-Iraanse-Integratiediensten gehouden. Deze diensten staan onderverantwoordelijkheid van de kerkraad van Amersfoort-Centrum. De met de CGK-Amersfoort gesloten overeenkomst is dit jaar goedgekeurd door de CG-classisAmersfoort. Reeds eerder stemde de GKv-classis hiermee in.Amsterdam-Centrum: de kerk heeft een project voor Gemeentestichting: deStroom. Inmiddels zijn er zoveel belangstellenden dat ze uit moesten wijken naareen nieuwe vergadergelegenheid. Van het café "Dwaze Zaken" zijn ze verhuisd naarde bioscoop Kriterion.Amsterdam-Zuid/west: ds. W. van der Schee, tot nu toe in Loenen-Abcoude, isvoor de duur van twee jaar gedetacheerd in deze gemeente. Dat is één van de ma-nieren waarop de deputaten Dienst en Recht de kerken wijzen.Apeldoorn-Zuid: Er is een nieuw orgel in gebruik genomen. De kerk moest hetgastenboek op de website tijdelijk sluiten wegens scheldpartijen.Assen-Zuid: Op 18 oktober is besloten om het liturgisch centrum aan te passen ende kerk te voorzien van een groter podium en beamers. In Assen hebben een aantalplaatselijke kerken een dienst belegt in de circustent van circus Renz op zondag-morgen. Ds. Sieds de Jong leidde het geheel. Er kwamen veel mensen naar toe.Barneveld-Voorthuizen: de kerk bestaat 25 jaar. Daarom is in oktober een dan-kweek georganiseerd. Elke dag was de kerk aanwezig in de pers.Beilen: Start van alpha-cursus samen met andere kerkelijke gezindten in de burger-lijke gemeente.Bergschenhoek: Radio programma Woelwater bestaat 20 jaar.Beverwijk: Er is gestart met een verbouwing ten behoeve van gemeenteopbouw. Zowordt er een soosruimte gecreëerd en wordt de keuken vergroot.Bodegraven: de gereformeerde kerk van Bodegraven-Woerden en de ChristelijkeGereformeerde kerk van Woerden willen in 2008 samen een gemeente vormen.Bussum: Verkoop van het kerkgebouw in Bussum, zodat er nog maar één preek-plaats overblijft namelijk in Huizen.Capelle aan de IJssel: ondervond hinder van een sportevenement dat op zondaggeorganiseerd werd en waarop de burgerlijke overheid niet aanspreekbaar bleek. Deindruk bestaat dat dit in andere gemeenten ook speelt.Curaçao: de gemeente van Curacao krijgt haar eerste eigen predikant in de persoonvan ds. Corné Alderliesten die een beroep naar die kerk aannam. Hij is in januari2007 begonnen met zijn werk daar, niet in de zendingsgemeente, maar in de ‘ge-wone’. Daarnaast gaat hij godsdienstles geven op de middelbare school daar.Daarlerveen: De kerk is totaal verbouwd en uitgebreid. Dit was mogelijk dankzijeen groot legaat. Gesteld kan worden, dat de contouren (de buitenkant) hetzelfdezijn gebleven. De rest is totaal vernieuwd.Delft: Aankoop nieuw kerkgebouw.Deventer: Gezamenlijke avondmaalsviering met CGK en NGK in Deventer.Dronten: In april is besloten om de gemeente van Dronten te splitsen in twee zelf-standige gemeenten, nl Dronten-Noord met ds. R.Visser en Dronten-Zuid met ds.B.Schaaij.De bedoeling is om deze splitsing per 1 januari 2007 te laten ingaan.Enkhuizen: in september heeft de eerste federatieve gemeente van Christelijke ge-reformeerden en vrijgemaakten haar beslag gekregen in Enkhuizen. Dat is het voor-


5630-handboek2007 14-02-2007 11:18 Pagina 445

446

lopige eindpunt van een lang proces waarin beide gemeenten naar elkaar toegroei-denFraneker-Sexbierum: Er is een nieuw/oud orgel aangeschaft dat afkomstig is vande rooms-katholieke kerk te Lijnden. Inmiddels is het 'materiaal' in ons kerkgebouwopgeslagen, maar de herbouw/restauratie kan niet eerder plaatsvinden dan in mei2007. De gemeente kreeg een nieuwe predikant in de persoon van ds. J.J.Burger. Hijis parttimer. Het bijzonder is dat zijn vrouw als kerkelijk werker tegelijkertijd is be-noemd. Goes: Het huidige kerkgebouw is verkocht er wordt gewerkt aan nieuwe huisves-ting.Groningen. Onrust ontstond over een feest voor vrijgemaakte jongeren uit de noor-delijke provincies. Angst bestond dat muziek en drankgebruik de jongeren op hetverkeerde been zouden zetten.Groningen Noord:d kerkenraad moest besluiten de Noorderkerk, de kathedraal vanhet noorden, af te stoten. Voor het gebouw wordt een nieuwe bestemming gezocht.Het gebouw werd te groot voor het elk jaar dalend aantal kerkgangers.Haarlem: Onze Fonteinkerk wordt grondig gerenoveerd en zal begin 2007 weer ingebruik worden genomen.Hardenberg-Baalder: Landelijke aandacht gevraagd voor geloofsonderwijs aankinderen/jongeren met ASS (Autistisch Spectrum Stoornis). Naar aanleiding hier-van belegt de vereniging dit Koningskind 12 mei 2007 een studiedag rond ditthema.Hardenberg Baalderveld: groei in ledental maakte dat de kerk dit jaar gesplitst isin twee gemeenten, Baalderveld Oost en West.Harlingen: Op 17 december hebben we ons kerkgebouw opnieuw in gebruik geno-men na een brand 2 jaar geleden. Het gaat om een herbouw van de kerk zoals dieeruit gezien heeft. Een nieuw gebouw in oude stijl. Bij die gelegenheid kreeg het ge-bouw een naam: "de Haven", omdat die je bescherming en veiligheid biedtmet degelegenheid onderhoud te plegen. Havenmeester is Jezus Christus.Heemse: De instituering van een zelfstandige gemeente in de woonwijk "de Mars-landen". per 1 januari 2007. In de kerkenraad van 18 december 2006. valt hieroverde definitieve besluitvorming. Nu maakt "de Marslanden"als predikantswijk nogdeel uit van Heemse.Hoogvliet-Spijkenisse: nieuw orgel.Kampen-Noord: Inzake de moeiten in Kampen-Noord verwijzen we naar de be-richten in het ND; deze geven een correct beeld.Katwijk: Er zijn plannen tot ingrijpende verbouwing van de kerk omdat deze teklein is. Plannen willen we in 2007 , zo de Here wil, realiseren.Leiden: Per 1/9/2005 een kerkelijk werker gestart.Lelystad: Er is een nieuw orgel in gebruik genomen, voor meer info: www.pau-wenburg.nl.Maassluis. De kerk van Maassluis kon een kerkgebouw betrekken, het eerste. Totdie tijd maakten ze gebruik van de gebouwen van andere kerken.Meppel: Verbouw/nieuwbouw Kruiskerk. De Opstandingskerk wordt overgedragenaan de roomskatholieke St.Stephanusparochie. verkocht.Middelburg: Verruiming van de entree/hal en verbouw van de kerkzaal. Aanschaflocatie voor vergaderingen en crèche.Mijdrecht: De omvang van het aantal leden heeft ons gedwongen na te denken over

446 JAAROVERZICHT

5630-handboek2007 14-02-2007 11:18 Pagina 446

447

onze visie. Dit heeft geresulteerd in genoemde doorstart. De officiële naam vanonze gemeente luidt nu Veenhartkerk. Onze gemeente is per september 2006 door-gestart als missionaire gemeente.Nijkerk: Vanaf 1-1-6 is de gemeente van Nijkerk gesplitst in Nijkerk-Oost en Nij-kerk-West. Op dit moment wordt de kerk verbouwd, de kerkzaal wordt vergroot.Per november 2006 zijn Nijkerk-Oost en Nijkerk-West aangesloten bij de classisHilversum.Oegtstgeest: Nieuw orgel.Oldenhove: steunt via een plaatselijk project de gemeente te Vista in Hongarije.Roodeschool: kon een grondig gerenoveerd kerkgebouw weer in gebruik nemen.Sneek-Koudum: We zijn per 1 oktober 2006 samen gegaan met de CGK in Sneek.In januari 2007 wordt het een federatie.Spakenburg-Zuid: Besluit tot volledige nieuwbouw van de bijgebouwen.Ten Boer: de kerk kwam in het nieuws door de als propaganda stunt gekwalifi-ceerde (dr. P. van Gurp) najaarslezingen, waarbij ds. Niemeijer, voorzitter van delaatste synode en enkele professoren voorlichting gaven over de situatie in de ker-ken. De lezingen zijn te raadplegen op de website van het handboekje; www.hand-boekgkv.nl.Ureterp: kende een jeugdmeeting die niet bedoeld was als concurrent van de jeugd-kerk in Drachten, maar weleen extra wil geven boven de gewone kerkdiensten enverenigingen.Valkenburg ZH: in juni is een nieuw/gerenoveerd kerkorgel in gebruik genomen.Veenendaal: In verband met de reorganisatie van de classis Amersfoort hebben debeide Veenendaalse kerken (Oost en West) zich gevoegd bij de classis Arnhem endus ook tot het gebied van de PS Gelderland.Vrouwenpolder: Nieuwe geluidsinstallatie en kerktelefoon via internet.Wezep: Sinds 1988 wordt samengesproken met de NGK ter plaatse. Na een onder-breking van twee jaar zijn er veel onderwerpen aan de orde geweest, waarover over-eenstemming is. De kerkenraad heeft zomer 2006 dit proces afgerond en een conve-nant aanvaard voor verdere beoefening van de kerkelijke gemeenschap met deNGK ter plaatse. In het convenant zijn bijvoorbeeld afspraken gemaakt over kan-selruil. Zo’n 75% van de gemeente heeft bij een peiling aangegeven dit beleid testeunen. Bij een deel van de gemeente leven vragen en bezwaren tegen dit proces.Wageningen: In het jaar dat de gemeente vijftig jaar bestond, promoveerde de pre-dikant (dr. J.H.F.Schaeffer) aan de Theologische Universiteit te Kampen op hetproefschrift 'Createdness and Ethics. De studie is gewijd aan een beschrijving vande relatie tussen geschapen-zijn (createdness) en ethiek, vooral in de theologie vanColin Ewart Gunton (1941-2003) en Oswald Bayer (1939). De resultaten van syste-matisch - theologische analyse worden toegepast op het onderwerp 'huwelijk' alseen sociaal-ethisch voorbeeld.Zaandam: Gehele samenwerking met de NGK te Zaandam we opereren als één ge-meente met een eigen predikant. Daarin hebben we een voortrekkers rol in Geref.Nederland. We doen dit steeds in overleg met Deputaten Kerkelijke Eenheid en vra-gen in alles toestemming van classis.Zaltbommel: Bouw van een balkon i.v.m. groei.Zuidlaren: Naast het orgel is er ter begeleiding een piano aangeschaft, dit naast in-cidenteel andere instrumenten.Zutphen: Er besaan bouwplannen voor een nieuwe kerk.

JAAROVERZICHT 447

5630-handboek2007 14-02-2007 11:18 Pagina 447

Zwolle-West. In februari 2006 is een eigen kerkgebouw in gebruik genomen. Erwas wat commotie omdat in de bouw een pentagram, symbool voor niet-christelijkegodsdiensten herkenbaar zou zijn. Dit was nodig voor de stevigheid van de toren dieals vijfhoek is opgetrokken.

Kampen-Noord

Afzonderlijke aandacht vraagt de situatie in Kampen Noord. In oktober 2004 vol-trok zich daar een breuk nadat de classis Kampen had bepaald dat de kerkenraad, in-clusief ds. E. Hoogendoorn, moest terugtreden vanwege verstoorde verhoudingen.Onder leiding van acht ouderlingen en de predikant gingen toen zo’n honderdvijftigkerkleden apart vergaderen in de scholengemeenschap Ichthus. Tegelijk maakten zebezwaar tegen de gang van zaken. Op de laatstgehouden generale synode heeft datbezwaar gediend, na de gebruikelijke gang langs de kerkelijke weg. Deze synodeging terug naar het classisbesluit en sprak uit dat dit rechtmatig was.Aan het begin van dit jaar heeft de Ichthus-gemeente een beroep gedaan op de eerst-komende generale synode, die van 2008. Dit heeft ze aan alle kerken meegedeeld.Stukken die haar zaak ondersteunen zijn gepubliceerd op internet.Intussen staat de zaak niet stil; aan het begin van het jaar heeft de kerkenraad Eudo-kia ds. Hoogendoorn geschorst en op 3 november deed de classis Kampen berichtdat de zelfde kerkenraad deze predikant afgezet heeft wegens de zonde van scheur-makerij. De Ichthus-gemeente verwerpt deze afzetting. De kerkenraad van Eudokiadoet wat deze volgens hen helemaal niet kan omdat ds. Hoogendoorn niet onder hetgezag van deze kerkenraad staat. De positie van de kerk binnen het kerkverband ishiermee moeilijk geworden. Er is inderdaad de vrijheid om tegen een besluit in be-roep te gaan en revisie aan te vragen. Die vrijheid moet de gemeente ook dubbelkrijgen. Maar kan dat samengaan met de oproep nu aan de kerken om de afzettingniet te erkennen? Dan leg je een zaak op de tafel van de plaatselijke kerken, waardeze niets mee kunnen.Ook rond de betaling van het traktement van ds. Hoogendoorn lopen problemen;aanvankelijk weigerde de kerkenraad van Kampen dat uit te betalen, maar in deloop van het jaar kwam er na een kort geding hierover toch de oplossing dat de Eu-dokia-gemeente een evenredig deel van het traktement alsnog moest betalen.Wanneer je zo in een afstandelijke opsomming de voornaamste feiten op een rij zet,heb je niet door wat voor geweldige impact deze dingen hebben. Dat wordt uit dereacties van alle kanten wel duidelijk De Ichthus-gemeente ervaart de gang van za-ken als onrecht. Een lid van hen, de emeritus-hoogleraar prof.drs. J.P.Lettinga, deeddit onrecht jegens de predikant uit de doeken in Trouw. Je proeft in de regels zijnverontwaardiging en zijn pijn. Aan de theologische universiteit van Kampen is opeen weekopening gebeden voor de eenheid van de kerk te Kampen Noord. Ook van-uit het besef dat hierdoor Gods naam beslist niet groot gemaakt wordt. Ook in hetland merk je dat deze zaak leeft; telkens wordt je als predikant gevraagd om dezezaak in het gebed aan de Heer op te dragen.In de pers zijn twee mogelijkheden aangedragen om verder te komen. We wijzen al-lereerst op de oproep van ds. Bas Luiten in De Reformatie naar 1 Petrus 2. De apos-tel houdt daar de gemeenten van Asia voor om de gezindheid van Christus te verto-nen die liever onrecht duldde dan terug te schelden. Daar is tegen in gebracht dat degemeenten in Asia te lijden hadden van heidenen, terwijl het hier zou gaan om kerk-mensen. Dat gaat niet op, want in de heel andere situatie van Asia houdt Petrus het


5630-handboek2007 14-02-2007 11:18 Pagina 448

449

voorbeeld voor van Christus die te lijden had van de vervolging door zijn eigenvolksgenoten, broeders in het verbond. Het lijkt een gemakkelijke, maar is eenmoeilijke weg.Ten tweede is nu het verzoek bekend geworden van de Classis utrecht om een ver-vroegde generale synode, met als feitelijke grond de impasse die tussen de beidekerken te Kampen ontstaan is. Voor zo’n verzoek had eerde al de emeritus-predikantJ.M.Goedhart gepleit. Met dit verzoek is zo’n vervroegde synode nog geen feit.Ook andere classes moeten zo’n verzoek doen en uiteindelijk moet het gedragenworden door twee particuliere synoden.We kunnen niet veel doen in de praktijk met de zaak die de kerken voorgelegdwordt. We kunnen wel intens bidden met pijn in ons hart om de getrokken scheur inde hoop dat Gods vrede die sterker is dan menselijke overwegingen ook daar inKampen de vrede onder broeders en zusters kan herstellen.

4. Predikanten

Eerst de bijzonderheden bij het predikantencorps:

Nieuwe predikantenL.H.Th. Kooij Leidsche Rijn 01-04-2006M.K. Drost Harderwijk 14-05-2006J.M. Burger Franeker-Sexbierum 03-09-2006

OverledenC. Stam Groningen-Zuid 07-02-2006H.M. Ohmann Dokkum 16-03-2006A.P. van Dijk Tiel en Zaltbommel 22-03-2006W.G. de Vries Zwolle-West 28-07-2006J. van der Haar Gouda 26-08-2006E.J. Oosterhuis Kornhorn en Marum 18-10-2006G. van Rongen Steenwijk 27-10-2006Van deze predikanten is een In Memoriam opgenomen in dit handboek

EmeritaatM. van Veelen Duiven-Velp 11-06-2006M. Nap Leerdam 01-12-2006

AfgezetH.Geertsma Assen-MarsdijkH.J.D. Smit Amsterdam-Zuid/WestD. Ophoff Bunschoten-WestE. Hoogendoorn Kampen-Noord

OnttrokkenP. de Jong Oldehove

Jubilea25 jaar:F. van der Pol Hattem-Centrum 04-01-1981

JAAROVERZICHT 449

5630-handboek2007 14-02-2007 11:18 Pagina 449

P.M. de Wit Wezep 11-01-1981J.C.V. Kruijtenburg Haarlem 08-03-1981R. Heida Monster 02-04-1981G. Gunnink Amersfoort-West 12-04-1981E. Meijer Bergentheim 17-05-1981J.W. van der Jagt Dalfsen 17-05-1981P. Niemeijer Den Helder 17-05-1981J. Glas Maastricht 18-06-1981P.L. Voorberg Emmeloord 05-07-1981O.W. Bouwsma Gouda 17-09-1981A.H. Driest Groningen-Zuid 18-10-1981L.S.K. Hoogendoorn Uithuizermeeden 22-11-1981

40 jaar:P. Schelling ’s-Hertogenbosch 08-05-1966W. Triemstra Utrecht-Centrum 22-05-1966J.T. Oldenhuis Helpman (gr.) 14-08-1966

45 jaar:J. Douma Brunssum-Treebeek 09-04-1961

50 jaar:D. Berghuis De Bilt-Bilthoven 22-07-1956C.J. Smelik Nieuwerkerk aan den IJssel 16-09-1956

55 jaar:C. Trimp Groningen-Noord 11-02-1951

60 jaar:J. Bos Nijmegen 03-02-1946Th. Hoff Katwijk en Valkenburg (zh) 05-05-1946

Het aantal predikanten is dus verminderd. Bij deze gegevens komt ook nog dat ds.Th.Oosterhuis predikant is geworden van de protestantse gemeente van Aruba. Hijheeft van de kerk te Zwolle-Centrum en de classis Zwolle toestemming gekregenhet beroep van die gemeente aan te nemen. Hij was eerder docent aan een Theolo-gische School in Indonesië en later regiocoördinator voor De Verre Naaste.

Vermeldenswaard is dat er een predikant uit de PKN overgekomen is en beroepbaaris binnen de kerken. Het gaat om ds. Herman Speelman. Hij stelt zichzelf zo voor:

Op 9 november 1980 werd ik (die het levenslicht zag op 13 oktober 1953) in hetambt van predikant bevestigd aan de Gereformeerde Kerk in Krabbendijke.Daarna mocht ik de Gereformeerde Kerk op Urk vanaf 8 mei 1986 dienen, de Ge-reformeerde Kerk in Wilsum en Kamperveen vanaf 6 oktober 1991, de Gerefor-meerde Kerk in Vorden vanaf 2 juli 1995 en de SoW-gemeente Marrum en Wes-ternijkerk vanaf 24 september 2000 tot 1 oktober 2006. Daarbij was ik alsjaarling legerpredikant in ’s-Hertogenbosch (vanaf 15 juli 1984), promoveerde ikop 23 juni 1994 op een studie over "Calvijn en de zelfstandigheid van de kerk" enwas ik zendingsdocent aan het Pacific Islands Bible College op Guam Micronesië(in 1999). Vanaf 27 september 2006 ben ik beroepbaar in de Gereformeerde Ker-ken Vrijgemaakt.1


5630-handboek2007 14-02-2007 11:18 Pagina 450

In De Reformatie geeft hij inzicht over zijn motivatie voor die stap: " Bij de over-gang naar de GKV stond bij ons vooral centraal de opvoeding en scholing van onzekinderen, en de eenheid en identiteit van de kerk. Beide punten hebben natuurlijkmet elkaar te maken. Een te grote mate van pluraliteit en vrijblijvendheid in leer enleven, gaat niet alleen ten koste van de eenheid, zoals in de PKN, maar is ook onge-wenst bij het helder overdragen van het evangelie op de opgroeiende generatie. Alsgezin deden we daarom een stap in het geloof door van kerk te veranderen". Hij er-voer daarbij de leiding van de Here. We wensen hem en zijn gezin een goede plaatstoe binnen de kerken.2

In algemene zin kan opgemerkt worden dat er binnen de kerken steeds meer oogkomt voor de arbeidsrechtelijke positie van de predikant. Jan Westert, zelf betrok-ken bij de vereniging Samenwerking Emeritering (VSE) schreef onder meer in deReformatie over de positie van vroegtijdig geëmeriteerden die weer arbeidsgeschiktworden, maar misschien niet in hun eigen beroep kunnen terugkomen. Het Steun-punt voor Kerkelijke beheerszaken deed een voorstel om de vier schalen voor pre-dikanten te vervangen door drie. Dat komt vooral voorgangers in kleine gemeententen goede. Dit voorstel is met andere besproken op de vergadering van de vereni-ging van predikanten in de Gereformeerde kerken. PKN-klanken over armoede inde pastorie zijn dit jaar bij de vrijgemaakte kerken niet vernomen.Speciaal kwam de rechtsbetrekking tussen predikant en gemeente aan de orde in hetkort geding van de afgezette predikant E.Hoogendoorn om de doorbetaling van zijntraktement. De rechter verwees hem terug naar de Commissie van Beroep in predi-kantszaken die ingesteld is door de synode van 2005.

Dat gebeurt in een tijd dat er scherp gelet wordt op het doen en laten van predikan-ten. In Amersfoort moest een PKN-predikant tenslotte wijken omdat hij geleend hadvan gemeenteleden. Een ander is in de uitoefening van zijn ambt geschorst wegenshet aannemen van een legaat. Zelf hadden we een ex-predikant die voor de rechterveroordeeld is wegens verduistering. De Berea-gemeente heeft een andere naam ge-kozen en is in feite uiteengevallen toen het financiële handelen van de leiders al danniet terecht besproken werd.In Engelse literatuur vind je wel eens de verwijzing naar de gentleman- vicar, diebijna als hobby zijn gemeente erbij doet. Dat is ook een karikatuur en doet geenrecht aan de manier waarop ook binnen de Anglicaanse kerk velen nauwgezet en ge-wetensvol hun werk doen. Maar je proeft onmiddellijk het verschil; er is sprake vaneen professionalisering van het ambt die gelukkig niet alleen uitkomt in goede spel-regels die je met elkaar afspreekt, maar bijvoorbeeld ook in het beroepsprofiel dat inKampen is vastgesteld.

5. Opleiding tot de dienst van het woord

Kampen kent geen domineesfabriek. Toch vind ik het voor de plaats binnen de ker-ken passend om in dit gedeelte te schrijven over de opleiding tot de dienst van hetwoord, aansluitend aan de gegevens over predikanten.De Theologische Universiteit te Kampen stond dit jaar in het nieuws. Door een paardingen. Voor het eerst is in juni een universiteitsberaad gehouden. Dit is een nieuwevorm om het contact met de kerken fris te houden. Uit de meeste deputaatschappenwaren mensen aanwezig. Hiervoor is door de synode van Amersfoort gekozen om-


5630-handboek2007 14-02-2007 11:18 Pagina 451

dat je van deze mensen kunt verwachten dat ze meelevend kerklid zijn en graag indit verband meedenken over het reilen en zeilen van de universiteit.Vooral het verslag van de visitatiecommissie kwam naar voren. Dat is een commis-sie van de overheid die het wetenschappelijk peil van de diverse opleidingen in Ne-derland in de gaten houdt en commentaar levert. Hun rapport is van belang voor deerkenning van de verleende graden en de eventuele bekostiging door de overheid.Van te voren had de Universiteit zelf een evaluatie gemaakt van alles wat er gebeurt.Het rapport en de zelfevaluatie zijn te vinden op de website van de TheologischeUniversiteit, www.tukampen.nl. Het pakte voor Kampen gunstig uit. Bekendheidmet de gehanteerde criteria leidde al eerder tot grotere nadruk op onderzoek. Stre-ven is daarbij om dit onderzoek mede te laten aansluiten bij vragen die binnen dekerken leven. Een assistent in opleiding onderzoekt bijvoorbeeld de vragen rond devrouw in het ambt.

Kampen kent een theologische opleiding tot de dienst van het woord, op weten-schappelijk niveau. Ze kiezen er volgens het Universiteitsberaad niet voor om eenseminarie te worden, omdat je dan als afgestudeerde een diploma krijgt dat niet er-kend is en ook omdat de aansluiting bij de wetenschappelijke discussie dan ont-breekt. Je leunt dan permanent op wat anderen klaarmaken.Deze opstelling is opvallend in het kerkelijk Nederland van vandaag, waarin de dis-cussie gevoerd wordt of je niet om te voorzien in de predikantennood die eraankomt, kerkelijk werkers kunt en moet aanstellen. Alle protestantse kerken kampenmet die moeite. Ook binnen de rooms-katholieke kerk speelt het een rol, zij het, ge-zien de andere ideeën over het ambt, op een andere manier. Vanuit deze behoefteaan mensen die het woord brengen, werd binnen de PKN een rapport gepubliceerdwaarom bepleit werd om HBO-afgestudeerden in de theologie ook toe te laten tothet ambt. Dit rapport is vanwege de kritiek die losbarstte niet in behandeling geno-men.Nu zie ik de noodzaak van de discussie wel. Er is inderdaad sprake van een drei-gend tekort aan predikanten . Ik heb geen oplossing voor dat tekort bij de hand en ikbesef best dat het daarbij nodig kan zijn om dingen te doen die je misschien niet ineerste instantie zou kiezen. In het verleden heeft de gereformeerde kerk gebruik ge-maakt van de diensten van oefenaars, dat waren broeders zonder speciale opleiding,maar wel met de gaven om het woord te bedienen. Een HBO-opleiding kerkelijkwerk geeft dan heel veel meer basis. Dat erken ik.Toch wil ik hier naar voren laten komen dat de kerk academisch gevormde theolo-gen nodig heeft. Het verschil met de HBO-mensen zit dan vooral in de kennis vande grondtalen, hoewel dit bijvoorbeeld voor de aan de christelijke hogeschool Edeopgeleiden niet hoeft te gelden. Je moet er wel bijzeggen dat het feit dat iemand inhet verleden afgestudeerd is helaas nog geen garantie biedt dat hij zijn vak bijge-houden heeft. Dat blijkt wel uit het aanbod dit jaar van post Academisch Onderwijsin Kampen. Overigens heeft dr. H.Post in 2006 een dissertatie verdedigd over dekerkelijk werker. In mijn pleidooi op deze plek voor de plaats van een theoloog bin-nen de gemeente zit geen vertrouwdheid met het pluche, zoals het vorig jaar gefor-muleerd is. Ook niet in een vermeende hoge positie. De kerkelijk werker is geensurrogaat predikant. Hij of zij heeft zijn eigen kwaliteiten. Net als de academischgevormde werker in de gemeente De kerk kan beide goed gebruiken. De christelijkeHogeschool te Ede gaat onderzoek verrichten naar het profiel van de hbo-theoloog.


5630-handboek2007 14-02-2007 11:18 Pagina 452

Dat zal gedaan worden door dr. Stefan Paas, lector gemeenteopbouw daar.

Promoties

Te feliciteren valt de universiteit met drie promoties. Een van een docent, drs.A.L.Th. de Bruijne is afgestudeerd aan de universiteit van Leiden op een proef-schrift over de manier waarop christenen leven in de staat. Hij sloot in de titel ervanaan bij het bekende boek van Thomas Hobbes, keviathan. Hij noemde zijn studie:levend in leviathan, een onderzoek naar de theorie over "christendom’ in de theolo-gie van Oliver O’Donovan. Hij onderzoekt daarin de relevantie van deze Angelsak-sische theoloog uit de staatskerktraditie voor de ethische vragen die hierbij een rolspelen. Zijn collega-ethicus Patrick Nullens recenseerde dit werk in het NederlandsDagblad. Hij had liever gehad dat de bruijne aandacht gegeven had aan een theo-loog die een minder nauwe verbintenis voorstaat tussen kerk en staat.Aan de universiteit zelf promoveerde ook dr. J.H.F. Schaeffer met een proefschriftwaarin hij nader inging op het belang van een goed zicht op de schepping voor deethiek.: Createdness and ethics. The doctrine of creation and Theological Ethics in-the theology of Colin E.Gunton and Oswald Bayer. Het is uitgegeven bij de presti-gieuze uitgeverij Walter de Gruyter in Berlijn.Ook is gepromoveerd dr. M.H.Oosterhuis met een proefschrift over de reinheids-wetten en de betekenis daarvan voor nu. Die wijst hij aan vanuit Johannes 15: julliezijn rein door alles wat ik tegen jullie gezegd heb, zegt Christus daar. Er loopt daneen lijn van reinheid naar vruchtdragen.Anderen zijn nog bezig met hun promotiestudie.In dit verband vermeld ik ook het ereprofessoraat van dr. J. Douma dat hij ontvingvan de gereformeerde theologische faculteit van Sárospatak te Hongarije. Deze fa-culteit dateert van 1531!Dit en ander onderzoek is belangrijk, Vergelijk wat we eerder gezegd hebben overde roeping gereformeerd te zijn. Wat dit betreft is het mooi dat de naam reformandaweer vrij komt en gebruikt kan worden voor het doorgaande proces van reformatiedie doorwerkt in je verhouding met de wereld.

Band met de kerken

Komt in het bovenstaande de band met de kerken al sterk naar voren, dit jaarmaakte het curatorium bekend ook opener te zijn over bezwaren die vanuit de ker-ken naar voren komen tegen het onderwijs. Tot nu toe ging het curatorium daar heelterughoudend mee om. Wel werd aan de synode vertrouwelijk opening van zakengegeven. Maar het moet mogelijk zijn ook publiek daarover dingen bekend te ma-ken.De schooldag is vanouds het middel om de band met de kerken te onderhouden. Deuniversiteit richt zich bij het programma naar de eisen van deze tijd. Zo is er eenspeciaal programma geweest voor dertig- tot vijftig jarigen. Het programma voor dejongeren kwam in het nieuws omdat twee studenten daar en cabaret hadden gehou-den, waarvan de inhoud, zeker uitgewerkt op papier, door een aantal mensen als teschokkend ervaren is. De rector verklaarde dat publiek in een advertentie in het ND.Het verhaal gelezen hebbend, kan ik me voorstellen dat het zo ervaren is. Tochvraag ik me af of we niet met elkaar de schokkende boodschap van Christus mens-wording en vernedering ingekapseld hebben in mooie liederen en ontroerende tek-sten. Het verhaal was voor het dagblad Trouw mede aanleiding om een heel verhaal


5630-handboek2007 14-02-2007 11:18 Pagina 453

te publiceren over een op handen zijnde scheuring. Het was echter grotendeels ge-baseerd op verkeerd geïnterpreteerde gegevens oude informatie.

Postacademisch onderwijs

Sinds een aantal jaren biedt de Theologische Universiteit post Academisch Onder-wijs aan aan de predikanten. Dit vanuit het besef dat het doctoraal examen in Kam-pen een startbekwaamheid meegeeft die je moet onderhouden. Het is goed om dat tebeseffen: je zou van dokter veranderen, als je wist dat van bijscholen en bijleren inzijn vak bij hem niets terechtkomt. Om over de advocaat die na zijn afstuderen deveranderde wetgeving niet bijhoudt, maar te zwijgen.Het is dus eigenlijk vanzelfsprekend dat een gemeente die een afgestudeerd predi-kant beroept, van hem verwacht dat hij zijn vak bijhoudt. Zijn studie in de theologieis immers een van de dingen waarom hij beroepen is. Je mag dan verwachten dat hijzij vak bijhoudt. Je moet er zelfs als gemeente op staan. Anders maak je als ge-meente niet optimaal gebruik van de gaven die iemand heeft. Ik kwam het een paarjaar geleden tegen toen een gemeente iemand beroepen had die bezig was met eenpromotie. Toen ik er, puur uit nieuwsgierigheid, naar vroeg of met hem ook gespro-ken was over de ruimte om dit af te ronden, keken ze wat verbaasd op.Wat dit betreft is het een veeg teken dat ik onlangs een herhaald bericht kreeg vanKampen over de post academische opleiding: er is nog plaats. Dat kan natuurlijk temaken hebben met het aanbod; het kan ook te maken hebben met het gegeven datwe van onze predikanten inmiddels heel andere dingen verwachten dan ze meekrij-gen in Kampen. Daarover moeten we met elkaar nadenken: wat voor soort predi-kant gaan we beroepen? In veel gemeenten wordt daarover een profiel opgesteld.Als ik die profielen lees, krijg ik soms het vermoeden dat het zwaartepunt ligt bijandere zaken dan in Kampen bijgebracht worden en dat er bij de gemeenten op ditpunt een bezinning nodig is. Waarom beroepen we een afgestudeerd theoloog?

Het belang van kennis van de grondtalen

We hechten sterk aan het historische karakter van de Bijbel. Je kunt hele discussiesvoeren over de vraag, wat dit dan precies inhoudt. Maar we gaan uit van de heilsfei-ten. God komt onze geschiedenis binnen. We hebben dat opnieuw ontdekt in de ja-ren dertig van de vorige eeuw. Het zal best waar zijn, dat in de vreugde over die her-ontdekking in het begin wel eenzijdige accenten gelegd zijn. Niet iedere preek diede vlag heilshistorisch meekreeg, was het ook. Wel historisch, dat in ieder geval.Maar juist daarom misschien geen moment van ontmoeting met de sprekende God -en daar gaat het toch om.Die benadering, waarbij we vaste grond onder de voeten krijgen, vraagt om een pre-cies lezen van wat er nu eigenlijk staat. Dat is anders dan in de benadering van deBijbel als puur literaire tekst. Hoe waardevol op zich die ook is, juist de exclusieveaandacht voor het literaire geeft die ruimte voor een benadering waarbij de bijbel-tekst niet uitgangspunt voor een preek is, hooguit aanknopingspunt. Startpunt voorje eigen gedachten. Onze gereformeerde voorgeschiedenis vraagt om volop ruimtevoor degelijke schriftstudie voor de prediking. Om Gods woord echt Gods woord telaten. Kennis van de grondtalen helpt om feeling te krijgen voor de tekst. Het gaatniet om gewichtigdoenerij, maar om aandachtig luisteren naar wat er staat. Als jedaar de tijd voor neemt, hoef je niet meer te pronken met -meestal andermans - ge-leerdheid. Wie veel naar films kijkt, ziet op den duur de ondertiteling niet meer. Dan


5630-handboek2007 14-02-2007 11:18 Pagina 454

valt op, hoeveel er vertalend verloren gegaan is. Elke vertaling maakt een keus.Dr. Pieter J.Lalleman is echter een andere mening toegedaan. Vanuit zijn ervaring inEngeland sprekend is hij van mening dat niet elke predikant de grondtalen hoeft tekennen.

Beroepsprofiel

Juist daarom is het goed dat in Kampen inmiddels een beroepsprofiel voor de predi-kant is vastgesteld. Daarbij gaat het er natuurlijk niet om dat je als beroepende ge-meente ergens iemand vindt die alle genoemde taken kan vervullen. Het helpt welom hoofd- en bijzaken te onderscheiden en het is een goed handvat voor het gesprekvan de predikant met zijn kerkenraad. Het is opgesteld mede naar aanleiding vanwat er op kwam uit de ronde die de universiteit door het land heeft gemaakt.

Overlijden drs. H.M. Ohmann

In de week waarin ook een oud-leerling van de school bij God geroepen werd (Ro-linda Both), overleed ook de emeritus hoogleraar Oude Testament prof.drs.H.M.Ohman. Van hem is een In memoriam opgenomen in dit handboek, waarin zijnopvolger, prof.dr. G.Kwakkel aanwijst waarin we als kerken God dankbaar mogenzijn voor zijn gaven in deze unieke man. We gedenken met dankbaarheid zijn inzetvoor de Universiteit en de beoefening van de theologie.

Congres Veenhof

Binnen de kerken is een herbezinning op gang aan het komen rond de gebeurtenis-sen in de jaren zestig toen een deel van de kerken buiten verband kwam te staan. Indit kader past heel goed dat het archief- en documentatiecentrum, nauw gelieerd aande universiteit, een dag organiseerde over leven en werk van prof.Cornelis Veenhof,hoogleraar te kampen van 1945-1968. Door het blad Opbouw is dit mede gezien alseerherstel voor de man die gewoon met emeritaat hing, maar voor wie eerst geenfoto of schilderij werd opgehangen in de gebouwen van de universiteit. Als hoogle-raar homiletiek heeft hij velen beïnvloed en gevormd. Voor veel aanwezigen washet dan ook een emotioneel gebeuren om elkaar te ontmoeten en te herkennen in dewaardering van Gods gaven in die hoogleraar, die niet uitblonk in oorspronkelijk-heid, zoals aangegeven werd op het congres, maar wel velen wist te bezielen, vooraldoor zijn eigen prediking.

Theologie

We kennen een eigen opleiding tot de dienst des woords. Goede contacten zijn ermet die van de Christelijke Gereformeerde kerken in Apeldoorn. We nemen echtereen unieke positie in binnen Nederland. De PKN besloot dat er een universiteitmoest komen voor iedereen die binnen die kerken predikant wil worden. Het is eenorganisatorische zaak: de bestaande kerkelijke opleidingen worden bijeengevoegdin dat nieuwe geheel dat per 1 januari 2007 van start gegaan is.

6. De kerk naar zijn functies

In de weken dat ik bezig ben met het afronden van het jaaroverzicht 2006 voor hethandboek van de Gereformeerde Kerken in Nederland, vroeg ook een ander projectmijn aandacht: de herziening van een artikel op de website "Gemeente Vandaag"


5630-handboek2007 14-02-2007 11:18 Pagina 455

over de functies van de kerk. In wezen gaat het daarbij over dezelfde dingen: er ge-beurt geweldig veel binnen de gemeente van Christus en die gemeente heeft haar ei-gen plaats in deze wereld, maar hoe orden je die gebeurtenissen. Hoe krijg je daareen beetje overzicht over. Tegelijk was ik bezig met het redigeren van andere arti-kelen over geestelijk leiderschap, missie en visie voor de kerk en dan komt weer eenandere vraag boven: is er een lijn te ontdekken in wat je doet, als plaatselijke ge-meente en in mindere mate ook als gemeenten samen? Wat daarin naar voren komtis de behoefte of noodzaak om te weten waar je staat. Tegelijk is er het verlangenom uit te komen waar je wilt. En dan kun je de stappen beschrijven die nodig zijnom daar te komen. (ik gebruik nu even niet de management vaktermen die je daarook bij zou kunnen noemen) Vanuit de combinatie van deze onderwerpen kom ik bijhet idee om een en ander in elkaar te schuiven en de stof voor het jaaroverzicht teordenen volgens de vier functies van de kerk die te onderscheiden zijn: een verkon-digende, missionaire, pastorale en diaconale functie.Het is immers ook mogelijk om te zeggen: een jaaroverzicht? Dat is gewoon eenzak vol gegevens en geef die maar chronologisch weer. Begin met januari en ga zode maanden langs. Dan zijn er maanden waarin veel te noemen valt en andere, bij-voorbeeld juli/augustus, waarover je weinig te vertellen hebt. Het lijkt een heel eer-lijke oplossing. De kroniekschrijver loopt de anderen niet met zijn mening voor devoeten en ieder kan met het materiaal doen wat je maar wilt. Bovendien blijft erniets liggen, omdat het niet in een van te voren bedacht schema geperst hoeft teworden.Toch is deze objectiviteit maar schijn. Vergelijk het even met een krant, die dage-lijks uitkomt. Uit de enorme massa nieuwsberichten die binnenkomt van diversekanten, maakt een redactie haar keus: dit plaatsen we wel en dit nu net niet. Datgeeft iedere krant zijn eigen kleur. Ook bladen die zeggen dat ze alleen maar nieuwsgeven (Metro, Spits en zo), laten in de selectie ervan dus wel degelijk iets van zich-zelf zien: wij vinden het belangrijk dat u het volgende weet. Je merkt dat als er ietsgebeurt dat de aandacht trekt, bijvoorbeeld een heel triest geval van huiselijk ge-weld. Dan zie je opeens allerlei berichten daarover verschijnen die misschien andersniet eens vermeld zouden worden. Zo ontstaat ook een hype. Een stortvloed van be-richten die inspeelt op angstgevoelens bij de mensen.Kortom: je geeft wel in een chronologisch overzicht de schijn van objectiviteit,maar meer dan een schijn is het ook niet. Je kunt niet alles vermelden. Zeker niet inhet beperkt aantal pagina’s voor een jaaroverzicht. Dus je maakt een keus, zonde diein de opzet van je verhaal te kunnen verantwoorden.

6.1 de Verkondigende functie

Aan de kerk is Gods woord toevertrouwd. Het is haar bestaansrecht omde grote da-den van God te verkondigen. Dat gebeurt op allerlei manieren. Enkele daarvan stip-pen we in dit overzicht aan.

De invoering van de NBV

Sinds 2004 hebben we de Nieuwe Bijbelvertaling. Een heel belangrijk middel omGods grote daden bekend te maken in begrijpelijk Nederlands. Uit de aan de kerkengestelde vragen blijkt dat deze in 94% van de kerken in gebruik is en dat een meer-derheid van 63% deze vertaling positief waardeert. Hiermee lopen we voor op derest van kerkelijk Nederland. In de CGK-kerken wordt er nog over gesproken en


5630-handboek2007 14-02-2007 11:18 Pagina 456

zelfs in de PKN-kerken is die beslist niet overal gangbaar. De Hersteld-Gerefor-meerden (nieuwe vrijgemaakten) onderzoeken of de Herziening van de Statenvert-aling misschien een goed alternatief is. Deze herziening is nog niet rond.

Er blijven mensen die de vertaling niet mooi vinden of gewoon niet willen. " Enkeleouderen vinden dat de taalkundige aanpassing veroorzaakt dat het 'gezag' van deBijbel minder geworden is". De keuze van de vertalingen blijkt ook vragen op teroepen. Een kerk noemt hierbij vooral de manier waarop de zegen weergegeven is.Vergelijk hiervoor de toespraak van dr.W.H.Rose op de schooldag 2006 (te vindenop de website van te Theologische Universiteit). Hij maakt duidelijk dat de weer-gave van de NBV correct is en niets tekort doet aan de zekerheid van het ontvangenvan de zegen. Dat die ook nog voordelen heeft, bijvoorbeeld ten aanzien van devraag wat zegen nu precies is. Maar als je je leven lang de zegen in bepaalde woor-den hebt ontvangen, kan ik me indenken dat de manier waarop de NBV de zegenweergeeft op zijn minst ‘wennen’ betekent.Het Nederlands Bijbelgenootschap roept mensen nu op om hun commentaar te le-veren op de vertaling in verband met de herziene editie die volgt. Dus wie niet uit devoeten kan met gevolgde vertaalkeuzes, heeft zijn kans om de mensen hierop te wij-zen. Ik zou me kunnen voorstellen dat je dat zou doen naar aanleiding van de tekstvan het tweede gebod en vergelijkbare schriftgedeelten. Een van de predikantenmeldt: " Als predikant loop ik regelmatig tegen ernstige beperkingen van de NBVaan. Ik begrijp niet dat het zo zonder slag of stoot door de Synode is gekomen".

Bij de vraag of je al dan niet waardering hebt voor de vertaling, speelt de verwach-ting die je van een bijbelvertaling hebt een rol. Als je op de klassieke manier woord-studies wilt verrichten en de grondtalen niet ken, ben aangewezen op vertalingenvan het type Statenvertaling en kun je niet zoveel met de NBV. Als je op zoek bentnaar een vertaling die een toevallige bezoeker in de kerk begrijpt, kun je met devertaling Groot Nieuws waarschijnlijk beter uit de voeten. Elke vertaling heeft zijndoelgroep en zijn groep gebruikers. Zoals de Fransen zeggen: vertalen is verraden.Je kunt in de ontvangende taal niet alles weergeven wat in de schenkende taal staat.Keuzes zijn onvermijdelijk. Gelukkig blijft de inhoud van Gods boodschap aanmensen daardoor onaangetast.

De inhoud van de boodschap

Opvallend is dat de boodschap van verzoening in discussie komt. Dat is nietsnieuws; de apostel Paulus schrijft daar al over in zijn brieven. Het is wel elke keerschokkend. Je hoeft dan daarbij nog niet de legendarische woorden van een her-vormde hoogleraar te spreken dat zijn deel van het verzoeningswerk voor hethondje is. Soms komt het wat minde direct, maar wel even helder naar voren.Dat was bijvoorbeeld het geval in de Nederlandse vertaling van de Matteüs Passievan Johann Sebastian Bach. Op uiterst deskundige en taalgevoelige manier zijndaaruit de herinneringen aan het verzoenend sterven van Christus weggepoetst.Deze editie van dat werk is in groten getale verkocht, bereikte zelfs de cd-toptien enkon dus in Nederland concurreren met de bestsellers van de popmuziek. Hier zie jede fronten verschuiven. Nog niet zo lang geleden keken veel kerkleden bedenkelijknaar dit blijvend indrukwekkende muziekstuk. Indrukwekkend in zijn ingetogen-heid en ontzetting over wat Christus voor ons gedaan heeft. Het lijkt immers evendat Bach Christus in het graf laat liggen aan het einde van zijn stuk.


5630-handboek2007 14-02-2007 11:18 Pagina 457

Ook op andere manieren kwam de afkeer van verzoening door Christus’ bloed naarvoren; een bijbels woordenboek waarin geen bespreking staat van het woord ver-zoening. Het loopt in dit opzicht parallel aan de gedeelde afschuw van de film ThePassion of the Christ van 2005. Niemand kon om de orthodoxe boodschap van defilm heen, hoewel de populariteit van de regisseur inmiddels behoorlijk gedaald isna een aantal uitingen van jodenhaat. Maar die boodschap wekt verzet.

De invulling van de kerkdienst

En nou willen we naar een leuke kerk. Dat zeiden mensen tegen ds. J.T.Oldenhuisals rechtvaardiging voor hun keus om naar een andere kerk te gaan. Een kerk diekinderen wat te bieden heeft. In Christianity Today, het blad van de Amerikaanseevangelicals, kwam een dergelijke redenering voor. Tot ontzetting van de man diehet allemaal aan moest horen. Het is wel een trend in het omgaan met de kerkdienst.Er komt dan een consumentenhouding naar boven die een gevaar is voor de profe-tie. Hier in de klassiek gereformeerde zin gebruikt. Na de vrijmaking zette de voor-lopige generale synode van Enschede het besluit van 1905 buiten werking ter willevan die vrijheid van profeteren. Die houdt ook in dat je als voorganger geroepenbent om soms dwars tegen de verwachtingen van de mensen in te gaan. Die vrijheidmoet je hebben. Dan is een kerkdienst niet altijd leuk.In steeds meer gemeenten wordt je geconfronteerd als voorganger met zogenaamdekindermomenten. Mooi, al roept het wel vragen op dat alleen wie tot en met onder-zocht is op zijn bekwaamheid en betrouwbaarheid een eigen preek mag houden inde kerken en dat iedereen kennelijk zo’n moment mag vullen. Het is belangrijk dater goed overleg is tussen de voorganger en vaak de lerares basisschool die zo’n mo-ment verzorgt. Het mag, evenmin als tienerdiensten, ook nooit fungeren als alibi omin de rest van de dienst lekker moeilijk te kunnen doen. Gemeenten hebben baat bijeen helder gestructureerde preek, juist ter wille van hen, van oud en jong. (Zie het Inmemoriam voor ds. J.Kok in dit handboekje).Dit is des te belangrijker omdat het erop lijkt dat de jeugdkerken over hun hoogte-punt heen zijn. Dan heb je toch in de gewone kerkdiensten te maken met de aanwe-zigheid van jonge mensen die je niets in de weg mag leggen om te geloven, volgensde woorden van de Heiland.

Een belangrijk gebeuren was het verschijnen van de tweede editie van het gerefor-meerde kerkboek in november. De aanleiding daarvoor lag op twee punten. Aller-eerst een heel gewone; de voorraad bij de uitgever was op en wat is dan het beste.De tweede lag wat anders. Als er dan toch een nieuwe editie komt, plaatsen we allenieuwe mogelijkheden daarbij op de goede plek. De nieuwe formulieren en de ge-zangen vooral. De uitgave beperkt het aantal mee te nemen boeken tot twee. Eennbv-vertaling met liedboek en het gereformeerde kerkboek. Overigens is dit nogmaar een tussenuitgave. Bij de volgende synode al komen er weer veranderingen.De tekst van de formulieren wordt dan aangepast aan de nieuwe vertaling en waar-schijnlijk is er weer een reeks nieuwe gezangen. En over een jaar of acht komt dedefinitieve bundel pas uit.

Ontwikkelingen rond de catechese

Jarenlang hebben catecheten het moeten doen met de methode ‘Ik geloof" Eind ja-ren tachtig was die een grote sprong voorwaarts in vergelijking met de methode ‘de


5630-handboek2007 14-02-2007 11:18 Pagina 458

459

Weg’, die voor die tijd gebruikt werd en op zich al een sprong voorwaarts was op desituatie dat iedereen deed wat goed was in eigen ogen. Gelukkig stond de catechis-mus toen centraal.De nadelen van ‘ik geloof’ werden echter met het jaar duidelijker. Dat lag niet aanhet boekje maar wel aan de snel veranderende tijd. En ook aan de veranderende in-zichten op het gebied van catechese.In 2006 verschenen maar liefst twee compleet nieuwe methoden. Follow up, is ont-wikkeld door de Gereformeerde Hogeschool en werkt met modules. Het is een me-thode die bedoeld is voor gebruik in de GKV, NGK en CGK. Kenmerkend voor deeerste jaren catechese is daarbij dat het vertrouwde memoriseren van de catechis-mus er niet in voorkomt. Dat is wel het geval met de andere, geloof.nu. Deze is ont-wikkeld door de kerk van Hardinxveld-Giessendam. Daar zijn catechisatie enjeugdvereniging bij elkaar geschoven en dat vraagt om geheel nieuwe vormen.Beide zijn rijkelijk voorzien van opdrachten en mogelijkheden om dingen te oefe-nen.Wat dat betreft sluiten ze aan bij de methoden van het ‘nieuwe leren’ die in het on-derwijs opgeld doen. Daar echter zijn ze al weer op de terugtocht en klinkt de roepom teru te keren naar de klassieke vormen van onderwijs. Vaardigheden zonderkennis werken niet echt. Hiermee zeg ik uiteraard niet dat de genoemde catechisa-tiemethoden nu al weer verouderd zijn. Ze bieden een ruime gelegenheid om degrote daden van God door te geven en lokken veel gesprekken uit. In de PKN weesdr. W.Verboom op het ontstellend gebrek aan kennis bij jongeren.Met deze methoden zijn we er overigens niet. Er is behoefte gesignaleerd aan de enekant voor catechesemateriaal voor verstandelijk gehandicapten; aan de andere kantis er ook behoefte aan begeleiding voor hoogbegaafden. Zodra die behoefte wordtuitgesproken, staan er altijd mensen klaar om te zeggen dat die kinderen zich welredden. Of dat waar is, kan betwijfeld worden. Je zou ook vanuit een andere kant jekunnen afvragen of zij niet hoeven te woekeren met hun talenten?

6.2 de missionaire functie

Dit jaar is er veel werk verzet om een visie op zendingswerk te omschrijven. Ikdenk aan het congres, eind september georganiseerd door Deputaten toerustingEvangeliserende gemeente. Aan het einde van het jaar brachten de deputaten Aan-vullende Steun verlening ook een brochure uit met daarin omschreven een visie.Het belang ervan is dat ze je helpen om overdag te dromen van de toekomst, bij-voorbeeld van de kerk. Binnen de kerken wordt er ook steeds meer mee gewerkt omrichting te geven aan alles wat er gebeurt, Een visie helpt m te kiezen. Volgend jaarkomt er een conferentie van Europese leden van de ICRC om tot overeenstemmingte komen over het doel van de zending.Een paar andere voorbeelden van wat er op het gebied van de zending en evangeli-satie gebeurt:- Een nieuw project te Lichtenvoorde,- De omturning van de gemeente te Bergen op Zoom naar een missionaire ge-

meente;- ds. G.J.Bruijn gaat docent worden in Afrika.- Evangelisatie en recreatie richt zich meer op volwassenen en ouderen.- Het zendingswerk in de Oekraïne breidt uit.

JAAROVERZICHT 459

5630-handboek2007 14-02-2007 11:18 Pagina 459

Elders in dit handboekje vind u meer gegevens over de zendende kerken en hunwerk. In dit jaaroverzicht gaat het alleen om wat achtergronden en zijdelingse op-merkingen.Veel kerken worden zich bewust van de mogelijkheden die ze krijgen om het evan-gelie uit te dragen. In Steenwijk bijvoorbeeld waar de gereformeerden samenkomenin een historisch kerkgebouw, is met het oog op de open monumentendagen eenspeciale folder klaargemaakt voor de bezoekers.Deze openheid wordt gewaardeerd, zoals blijkt uit reacties.

De Verre Naaste vroeg de aandacht op een paar punten. De vereniging is aspirant lidgeworden van de Zendingsraad. Ze steunt een kerkplanter die studeerde bij de Re-deemer Church in New York. Het is de bedoeling dat hij na afronding ervan in Ne-derland aan de slag kan. Hun speciale dag werd weer onder grote belangstelling ge-houden. Na heel veel jaren dienst werd het blad Tot aan de einden der aardevervangen door een nieuw blad met een andere formule: Naast/.

6.3 de pastorale functie

Het stond zo onopvallend in het verslag van de classis Groningen, in een oktober-nummer van de kerkbode van het noorden : de meeste kerken in de classis volgenhet nieuwe bestuursconcept van het Steunpunt Gemeenteopbouw met de nadruk oponderling pastoraat die daarbij hoort. Ik geef het even met eigen woorden weer. Ikvermoed dat classisverslagen niet tot de meest populaire leesstof in de kerkbodeshoren, hoe nuttig het ook is dat de kerkelijke vergaderingen publiek maken wat be-sproken is. Toch ligt hier een belangrijke ontwikkeling, die vrij geruisloos gegaanis. In tegenstelling tot andere zaken die druk besproken worden, lijkt hier als vanzelfeen groeiende overeenstemming over ontstaan te zijn.Dat in deze kerkbode er aandacht voor gevraagd wordt, heeft twee redenen:1. De eerste is dat hier geweldige mogelijkheden liggen voor de manier waarop degemeente gestalte geeft aan haar roeping. Juist in het er ‘voor elkaar’ zijn, laat jezien dat de liefde van Christus concreet gestalte krijgt.2. Een tweede reden is dat het dus kennelijk mogelijk is zonder kleerscheuren metelkaar te groeien naar een ingrijpend andere manier van gemeentezijn. Wat zegt ditover de andere discussies die gaande zijn?

Hiermee komt ook de pastorale gemeente in zicht. Iemand vatte dat in de titel vaneen boekje samen: schapen met het hart van een herder 2. Als geloven betekent datwe steeds meer op Christus gaan lijken. Zijn we daarmee allemaal herdertjes ge-worden? We hebben wel een duidelijke taak tegenover elkaar. Je kunt daarvoor be-ginnen bij Kaïn, die God een vraag stelt: moet ik soms waken over mijn broer? Hetantwoord is zo vanzelfsprekend dat God het niet eens uitwerkt.Christus zelf werkt de zorg voor elkaar wel uit in Matteüs 18. In dat hoofdstuk heefthet een spits naar de omgang met zonde. Dat treft ook in de rest van het nieuwe tes-tament, als het gaat om het werk van oudsten. Je kunt dat samenvatten in tweewoorden, die in de grondtekst samenvallen; vermanen en vertroosten. De GoedeHerder is met zijn schapen op weg en Hij wil niet dat mensen achterblijven.Zo bezien is het pastorale aspect maar een deel van gemeentezijn. De gemeente vanChristus is pastoraal, diaconaal verkondigt het evangelie en staat met beide benen indeze tijd 3. Niet iedereen heeft daarbij dezelfde mogelijkheden en dezelfde taak.Daar zit geleding in, verticaal en horizontaal.


5630-handboek2007 14-02-2007 11:18 Pagina 460

Met horizontaal bedoel ik: er is meer in de gemeente dan pastoraat. Al is over allesde beschermende paraplu van de Goede Herder uitgebreid. Er is ook diaconaat. Ende kerk moet ’s zondags ook weer netjes zijn. Allemaal heel belangrijke diensten.Er is ook verticaal een geleding. Dat moet niet uitgelegd worden in die zin dat je inde kerk promotie kunt maken; als je als pastoraal bezoeker je werk goed doet, wordje misschien wel ouderling. En wie weet wat er daarna nog komt. Maar wel: iederheeft zijn of haar eigen taak en mogelijkheden. Naast de vrijwilliger werkt deambtsdrager en de beroepskracht.Dit ter inleiding op enkele punten rond het thema pastoraat die dit jaar naar vorenkwamen.

Pastoraat rond echtscheiding

Over het pastoraat rond echtscheiding en huwelijk heb ik ook vragen gesteld aan dekerken. Dat heeft de volgende achtergrond: de synodes van Zuidhorn en Amers-foort-centrum hebben besluiten genomen over echtscheiding die de bedoeling heb-ben de norm van de schrift strak te hanteren. Van diverse zijden wordt het verwijtgemaakt dat juist het tegengestelde zal gebeuren. Dit gebeurt vooral door wie ver-ontrust is over de gang van zaken binnen de kerken en dat toespitst op deze beslui-ten. Vandaar de vragen over dit punt.

Vraag: De synode van Amersfoort heeft huwelijkscatechese ten sterkste aangera-den, ter voorkoming van latere moeiten.

Is er in uw gemeente de mogelijkheid om deze vorm van catechese te volgen? 13 %van de kerken meldde dat dit niet nodig was. Daar hoeft niets achter te zitten; ineenkleine gemeente kan het soms jaren duren voordat er weer iemand gaat trouwen. Ditook naar aanleiding van een opmerking van een van de kerken dat de kerkenraad ophet moment teveel in beslag genomen was door allerlei andere moeiten en dat zedaarom de vraagstelling suggestief vonden. Ik had niet aan deze mogelijkheid ge-dacht, maar juist met het oog daarop wel de gelegenheid gegeven om opmerkingente maken. Zonder de moeiten van die kerkenraad te bespreken (die zich in deze op-merking zelf uiteraard herkent), ben ik inderdaad in het algemeen van oordeel dathet opbouwwerk van zo wezenlijk belang is dat je alles op alles moet zetten om datte laten doorgaan. Maar als het huis is brand staat, is de eerste taak uiteraard: blus-sen. In 38 % van de gemeenten is er al de mogelijkheid voor huwelijkscatechese enin de overige gemeenten bestaan er plannen om dit op te starten. De besluiten vande synodes hebben dus goede ingang gevonden binnen de kerken. Een gemeente uithet zuiden wijst erop dat je zulke cursussen en gespreksgroepen ook samen kunt ge-ven in classicaal verband. Het Steunpunt gemeenteopbouw speelt op deze behoeftein door trainingen aan te bieden voor deze huwelijkstrainers.

Vraag: Is er aandacht in de vorm van een cursus, gespreksgroep voor de mensen diepas getrouwd zijn? Die blijkt er te zijn bij bijna de helft van de gemeenten. Zelf hebik de indruk dat deze vorm van begeleiding minstens even belangrijk is als de voor-bereiding vooraf. Als je samen een leven opbouwt, kunnen allerlei dingen naar vo-ren komen die voor die tijd slechts theorie waren en die toch een beginnend huwe-lijk goed onder druk kunnen zetten.

Vraag: De laatste synodes hebben de mogelijkheid van een publieke vermaning bijdreigende echtscheiding aangegeven. Is zoiets in uw gemeente voorgevallen? Dit is


5630-handboek2007 14-02-2007 11:18 Pagina 461

een nieuwe vorm van vermaan en wordt nog maar in 13 % van de gemeenten toege-past. Het vereist ook veel invoelingsvermogen en goed overleg om dit op een goedeen opbouwende manier te doen.

Er waren ook vragen rond de bevestiging van een tweede huwelijk. De laatste syno-des hebben huwelijksbevestiging bij een tweede huwelijk na echtscheiding sterkontraden. Je geeft je beloften voor het leven en als je er om wat voor reden toe komtom ze voor de tweede keer te geven, blijkt daaruit toch een stuk armoede van ons le-ven.

Vraag:. Is er in 2006 in uw gemeente sprake van een huwelijkssluiting waarbij eenof beide partners eerder gescheiden waren? Dit was in 13 % van de gemeenten hetgeval. In de helft van die gevallen is het huwelijk wel kerkelijk bevestigd. Op ditpunt kwam ook vanuit de kerken veel kritiek op het rapport en de voorstellen rondhuwelijk en echtscheiding, omdat het toch als onbillijk ervaren wordt dat een in desteek gelaten partner bijvoorbeeld bij een tweede huwelijk niet de kans heeft op eenvernieuwd begin. Een van de kerken geeft dit aan als reden om toch over te gaan tothuwelijkbevestiging. Anderen wijzen op de mogelijkheid van voorbede. Ook kan depredikant bijvoorbeeld bij de burgerlijke huwelijkssluiting aanwezig zijn. De voordeze moeilijke situaties aangestelde Raad van Advies blijkt hier goede diensten teverlenen.

Teruglezend had ik de vraag erbij willen stellen: is er sprake geweest van echtschei-ding. Ook had ik wel willen weten of de vorm van scheiding van tafel en bed voor-komt en hoe vaak. Deze vorm is bedacht om christenen de gelegenheid te geven uitelkaar te gaan omdat samenleven niet langer kan zonder het huwelijk te ontbinden.Soms stuit het op problemen als een uitkering aangevraagd wordt.

De discussie over de gaven

Met enige aarzeling geef ik aandacht aan het thema van de gaven van de Geest on-der dit kopje. Ik wil ermee uitdrukken dat gaven gegeven zijn om elkaar te dienenen elkaar op te bouwen in het geloof. Andere indelingen zijn echter ook denkbaar.Allereerst geef ik aandacht aan het congres dat door de theologische universiteit ge-organiseerd was op 17 en 18 maart. Het was helemaal volgeboekt. Een ruim aantaltheologen/predikanten en een behoorlijk aantal anderen waren bij elkaar om door tepraten over de vraag of er binnen de gereformeerde kerken ruimte is voor charisma-tische vernieuwing. Een van de inleiders was prof. dr. C.v.d.Kooy, die zich in zijnvakgebied speciaal met deze vagen bezig houdt. De andere waren dr. E.A. de Boeren drs. Ph. Troost, die vanuit het menszijn van Christus lijnen tokken naar het ver-nieuwde menszijn van de gelovige. Er waren duidelijk een aantal winstpunten en erblijven een behoorlijk aantal vragen. Bij mij in ieder geval. Maar ook bij de con-gresgangers.

Second blessing geen voorwaardeEen van de winstpunten werd duidelijk geboekt naar aanleiding van de lezing vandr. v.d.Kooy. Hij liet zien dat het altijd terugkerend punt van gesprek tussen pink-stergelovigen en gereformeerden niet doorslaggevend is voor de vraag of charisma-tische vernieuwing binnen de kerken plaats kan vinden. Ook kerken met heel anderesignatuur kennen dit verschijnsel. Het idee dat een speciale geestesdoop onder-scheid maakt tussen gelovigen en dat charismatische vernieuwing bij hen hoort die


5630-handboek2007 14-02-2007 11:18 Pagina 462

zo’n speciale doop ontvangen hebben, is niet houdbaar. Dat neemt een heleboelspanning af van het gesprek binnen de kerk. Er is verschil tussen charismatischevernieuwing en de charismatische beweging. Op het congres Stelde ds. G.Gunninkdaarom ook voor om te spreken van geestelijke vernieuwing; dat sluit misverstanduit. Later werkte hij dat uit voor het Nederlands Dagblad.

Geen aanvullende openbaringEen van de punten die ook altijd naar voren komen is de angst dat openstaan voorcharismatische vernieuwing betekent dat je aanvaardt dat iemand in deze tijd aan-vullende openbaring kan ontvangen. Min of meer berucht zijn de profetieën die jesoms toegestuurd worden en waarin allerlei ideeën over het wereldeinde uitgewerktworden. Op het congres was daarvan niets te merken. Ik vind het belangrijk dit op temerken, omdat in Reformanda, naar aanleiding van de gesprekken die binnen devrijgemaakte kerken over de gaven van de Geest gevoerd worden, dit als het grotebezwaar wordt aangevoerd. Het ware is daarbij dat je dit inderdaad soms kunt te-genkomen. De discussie in het Nederlands Dagblad aan het einde van het jaarmaakte dat wel duidelijk. Alleen, je kunt de vragen over charismatische vernieu-wing binnen de gereformeerde kerken niet afdoen met verwijzing naar uitwassen el-ders. Als er al sprake is van dingen die je onder leiding van de heilige Geest zoukunnen ontvangen, dan blijven die altijd onderworpen aan de kritische toets vanuithet gegeven woord van God zelf.

Ruimte voor experimentDe helderheid die er op dit punt kwam, bleek velen over de streep te trekken naaropenheid om dit veld te verkennen. Ontvankelijkheid was een woord dat als eenrode draad door het congres liep: ontvankelijkheid voor wat God geeft. Als die er is,moet er ook ruimte zijn om in alle onbevangenheid te krijgen wat de Geest geeft.Die ruimte vroeg en kreeg een van de congresgangers. Dat is een belangrijk puntbinnen de kerken; de uitslagen van het onderzoek dat ik voor het handboekje 2006gehouden heb, deden vermoeden dat juist hier binnen de gemeenten een moeite kanliggen: wat als iemand de gave van genezing heeft, is daar ruimte voor? Je kunt inKampen daar fijn over praten, maar in de plaatselijke gemeente moet je daarin metelkaar een weg vinden. En het is dan helemaal niet gezegd dat de genuanceerdheidwaarmee op het congres de zaken benaderd werden, dan ook te vinden is bij voor entegenstanders van dit verschijnsel.

Een andere benadering van de werkelijkheidEen van de belangrijkste die zich aan mij opdrong was die over de benadering vande werkelijkheid. Hoe zie je die? Wij hebben die in vakjes opgedeeld, waarin alleszijn eigen plaats krijgt: het lichamelijke, het psychische, het sociale enz. Daarnaastweten we van de werkelijkheid van God die soms parallel loopt met de onze ensoms daarin ingrijpt. Als het dan om gaven van de Geest gaat, leidt dit tot het ver-schil tussen gewone en buitengewone gaven. Je kunt je goede verstand als gave vanHem zien om daarmee de gemeente en God te dienen (en laten we dat alsjeblieftblijven doen). Een buitengewone gave is dan een die ingrijpt in het natuurlijke ver-loop van de dingen. Op het congres werd afstand van deze benadering genomen.Vooral in de lezing van de Boer en Troost, die de gaven van de Geest in het ver-lengde zagen liggen van het door de Geest vervulde menszijn van Christus.Ik vermoed dat hier nog wel wat filosofische bezinning overheen mag gaan. Hebben


5630-handboek2007 14-02-2007 11:18 Pagina 463

we inderdaad ons teveel laten beïnvloeden door een natuurwetenschappelijk we-reldbeeld?Dat heeft gevolgen voor pastoraat. We hebben geleerd een soort werkverdeling tehanteren tussen de psycholoog en de pastor. Dat was een intensieve discussie eindjaren zeventig. Nu lijken beide dichter bij elkaar te komen en zelfs door elkaar heente lopen. Gaan we met elkaar die weg op, dan is op zijn minst een herverkaveling opzijn plaats. Deze indruk wordt bevestigd door twee dingen. Ten eerste een interviewmet Wubbo Scholte, zelf psycholoog in De Reformatie. Ten tweede door de samen-werking van ds. Philip Troost en de therapeut Dick Mostert in een praktijk. Daar ko-men mooie dingen uit voort. Maar het zet gelijk aan het denken en aan het werk omde verhouding psychologie-pastoraat opnieuw door te denken.

Hoe lees je de BijbelEen punt waarmee Troost zich sterk maakte, was de verbinding die er zijns inziensligt tussen de opdracht van Christus aan zijn discipelen om te verkondigen en tege-lijk de macht van het woord te demonstreren. Van der Kooy bracht daar in eenworkshop tegen in dat je geweldig moet blijven oppassen voor een biblicisische be-nadering van de Bijbel. Ga je niet te snel van de specifieke opdracht aan de discipe-len, voor en na de opstanding, naar de tijd van nu. Misschien ligt er meer in de ma-nier waarop zondag 12 spreekt over het ambt/de taak van de christen.

Hoe gebruik je de belijdenis?In de Dordtse Leerregels bijvoorbeeld staat veel over het werk van de Geest. Datopmerken is alleen al belangrijk om een antwoord te vinden op het verwijt dat degereformeerden nooit zoveel aandacht ervoor hadden. Toch blijven er vragen over.God kennen en jezelf kennen, was het onderwerp van een workshop. Een titel die zobij Calvijn wegloopt. Zo begint hij zijn werk: de Institutie. Beide gaan samen op.Bij Calvijn echter ligt de nadruk op het jezelf kennen als zondig mens, terwijl ik deindruk heb dat in het streven naar charismatische vernieuwing de opnieuw geborengelovige alle accent ontvang. Er loopt niet zomaar een lijn van de zestiende eeuw,de ontstaanstijd van de belijdenis, naar deze nieuwe zaken. Ook hier is nog stevigstudie nodig. Later is dit thema opgepakt in een gesprek over de plaats van praise-liederen in de kerkdienst. Terwijl de hymnoloog Jan Smelik (en hij niet alleen) eropwijst dat deze toch vaak een theologie van de glorie kennen, brak de theoloog BasLuiten een lans voor opwekkingsliederen.

Ik ben blij met dit congres omdat het mogelijk bleek om in alle openheid met elkaarover deze dingen te praten. Ook omdat bij alle verschil van mening er een sterke verbondenheid was in de bereidheid samen te luisteren naar het onderwijsvan God zelf. Tegelijk heeft het congres het onderwerp van charismatische vernieu-wing duidelijk een plaats gegeven binnen de kerken. Openstaan voor een anderebenadering dan gebruikelijk bleek nu niet alleen mogelijk te zijn om een toogdagbuiten de kerkelijke kanalen om, maar op een studiecongres van de universiteit vande kerken. Hiermee zijn niet alle vragen beantwoord en alle zorgen weggenomen.Wel is er een kader van vertrouwen gekomen waarin we binnen de kerken verderkunnen praten. Er is een bundel in het vooruitzicht gesteld met de referaten en re-sultaten.

De aanwezigheid van prof.dr. van der Kooy op het congres maakte het al duidelijk;het gesprek over de gaven van de Geest wordt overal gevoerd. Met name in de


5630-handboek2007 14-02-2007 11:18 Pagina 464

Roomskatholieke kerk speelt het een grote rol. Er is ook wel op gewezen dat ditheel goed bij elkaar past.

New Wine blijft een onderwerp dat druk besproken wordt. Deze beweging die ookhet ministrygebed propageert, wordt door sommigen gezien als een bedreiging voorde kerken, terwijl anderen er juist een verrijking in zien. He bijbelgebruik van NewWine roept in ieder geval vragen op. De gezochte vernieuwing is inmiddels zoverdoorgedrongen binnen de kerken dat de werkgroep Gods Geest werkt stopt omdatdeze zaken nu redelijk in discussie zijn binnen de kerken. Dat komt onder andereook uit in het boek Geestrijk Leven, waarin een aantal predikanten die kritisch in-gesteld zijn met betrekking tot de geestesgaven, er nu genuanceerder mee omgaan.

Homoseksualiteit

Al jarenlang is homoseksualiteit een onderwerp dat de aandacht vraagt. Dat is goedvoorstelbaar. Seksualiteit is immers iets dat je zelf raakt. Twee mensen zijn nietmeer predikant binnen onze kerken. De een omdat hij niet langer de gangbare me-ning kon delen dat samenleven als homoseksuelen vanuit de bijbel beslist niet kanen een ander omdat hij inmiddels een vriend had. Dat maakt duidelijk hoe de zakenjuist rond dit onderwerp erop aan komen. Dezelfde vragen spelen binnen de Angli-caanse kerk, waar de aartsbisschop Rowan Williams te maken heeft met mensen dievinden dat de kerkelijke ambten open moeten staan voor wat men dan praktiserendehomoseksuelen noemt. De kerk staat hier en daar op springen. De Amerikaane TV-persoonlijkheid en predikant Ted Haggard moest zijn positie opgeven omdat hij, ge-trouwd en al, tegelijk homoseksuele relaties bleek te onderhouden.De Nederlands Gereformeerde kerk van Oegstgeest heeft de landelijke vergaderingverzocht om een pastorale handreiking te doen over homoseksualiteit. Het gaat zedaarbij niet alleen om ethische overwegingen maar ook om een aangeven van deruimte binnen de NGKvoor verschillen in beleid. De NGK-kerken kennen evenalsde GKv-kerken een diversiteit in beleid op dit punt. Dezelfde vraag gaat ook naar desynode van de CGK-kerken. Op de vrijgemaakte synode is het verzoek voor eenstudiedeputaatschap afgewezen.Peet Botha trok de aandacht doordat hij vanuit Zuid-Afrika ook ons and aandeed enspreekbeurten hield met als strekking dat je van homoseksualiteit kunt genezen. Enchristelijke gemeenschap in de VS had dat juist afgezworen.

Seksverslaving

Vorig jaar lag er veel nadruk op mensen die verslaafd zijn aan de seks, Een predi-kant kwam ervoor uit dat hij ook zich eraan schuldig had gemaakt; dan komen deverhalen los van mensen die hetzelfde probleem kenden, maar er nu beter mee kun-nen omgaan. Het is een breed probleem. De krant schreef ook over pastoraal contactdat teveel vriendelijk wordt. Steeds meer gevallen van seksueel misbruik in pastor-ale situaties worden gemeld.

De ambten

Aan het begin van het jaar was er aandacht voor de studie van ds. E.A. de Boer,waarin hij het pleit voert voor vrouwelijke diakenen. Dit werd gematigd welwillendontvangen, waarbij de indruk bestaat dat mensen inmiddels verder willen gaan. DeGereformeerde Bond binnen de PKN (die vorig jaar ook honderd jaar bestond)


5630-handboek2007 14-02-2007 11:18 Pagina 465

denkt er echter niet over om hier zelfs maar studie aan te wijden. Opvallend was hetbesluit van en Anglicaanse geestelijke die ontslag vroeg. Predikant binnen de prote-stantse gemeente zag ze nog wel zitten, maar haar moeite lag in de bediening vanhet avondmaal, omin onze eigen vertrouwde termen te blijven. De vrouw in hetambt was ook een thema in Zuid-Afrika voor de Gereformeerde kerke in Suid-Afrika. Deze kerken hebben besloten dit niet toe te staan. Wel gaan zij correspon-dentie voeren met de GKv.Heeft een predikant de taak geestelijk leider te zijn? Daar is veel over geschrevenvorig jaar. Ook met aandacht voor de vele falende leiders. Als je jezelf tussen Chris-tus en de mensen duwt, val je vroeg of laat door de mand. Maar als je bereid bentom te dienen, kan je capaciteit als leider van grote betekenis zijn voor de gemeente,ook in het pastoraat bijvoorbeeld. Bij ambt hoort leiding geven.

6.4 de diaconale functie

Solidariteit. Dat was het thema waarbij dr. P.W.van der Kamp de diakenen bepaaldeop hun jaarlijkse studiedag, de centrale diaconale conferentie. De solidariteit van dediakenen is gegrond op die van Christus. Paulus beschrijft die indrukwekkend in Fi-lippenzen 2. Z loopt als een rode draad door al het werk van de diakenen heen.

Dit jaar stond in het teken van de Michacampagne. Een actie gericht op bewustwor-ding van de moeiten in de wereld en de bereidheid om mensen in nood te helpen.Het is geen actie waarbij eenmalig geld nodig is; de bedoeling is om in een paar jaarin elk geval de milenniumdoelen van de verenigde Naties bereikt te hebben. De ac-tie is breed uitgezet binnen de kerkelijke gemeenschappen van Nederland.

Solidariteit is ook in Nederland zelf een thema. Zeker nu de regering de bal van desociale verzorging weer teruglegt bij de burger. Diaconieën hebben te maken met denieuwe WMO. Het is nog even afwachten wat de consequenties ervan precies zijn.

7. Kerk naast andere kerken

Christelijke Gereformeerde kerken

Bij de lokale kerken is vermeld dat hier en daar er verblijdende berichten te verne-men zijn over verdergaande eenwording. Langzamerhand groeit de erkenning en dewaardering. Toch gaat het niet overal goed. In de kranten verscheen het bericht datde samenwerking vaak moeizaam verliep waar de Christelijke gereformeerde ker-ken een ‘bewaar het pand-gemeente’ vormen. Daar blijven de oude gesprekspuntenover toeëigening van het heil nog volop actueel, ondanks de erover al jaren geledenbereikte overeenstemming.

Nederlands-Gereformeerde kerken

Het was dit jaar veertig jaar geleden dat de Open brief verscheen. Een door een aan-tal predikanten ondertekend schrijven aan de tehuisgemeente in Groningen, waarinuitspraken gedaan werden over het fundament van de kerken en waarin ook duide-lijk bleek dat er wel waardering was voor de vrijmaking van 1944, maar niet als re-formatie van de kerk. Deze brief was aanleiding voor het ontstaan van de buiten-verband kerken, later de Nederlands Gereformeerden. Wie nu de stukken leest vanlang geleden, merkt hoe diep het bij de broeders en zusters zat. De synodes van


5630-handboek2007 14-02-2007 11:18 Pagina 466

Amersfoort-West en Hoogeveen hebben uitspraken hierover gedaan en daarmeewas het gesprek jarenlang over en uit. De verwachting was toen dat de kerken bui-ten verband snel zouden afglijden richting de synodale kerken. Toen in het Neder-lands Dagblad de emeritus hoogleraar J.Kamphuis herinnerd werd aan deze profe-tie, gaf hij toe dat die niet uitgekomen is. Iets om dankbaar voor te zijn.Nu alles veertig jaar geleden gepasseerd is, leek het een goed moment om bij die ge-beurtenissen stil te staan. Dat gebeurde onder andere in een gezamenlijk nummervan De Reformatie en Opbouw dat geheel gewijd was aan deze dingen. Ook het ge-zamenlijke congres over de hoogleraar C.Veenhof is een uiting van de gegroeideverbondenheid. Dat dit gezamenlijk kon, was onder meer mogelijk denk ik, omdatal duidelijk was geworden dat er een verblijdende overeenstemming is tussen beidekerken juist op het punt van de belijdenis. Daarover is een gezamenlijke verklaringuitgegeven van onze deputaten en hun commissie om dat te onderstrepen. Dat bete-kent dat op een wezenlijk punt van verschil, de hantering van de belijdenis, er eengrote stap vooruit gezet is.We zijn er daarbij nog niet. Op het moment is het een punt van bespreking dat deNGK-kerken de ambten hebben opengesteld voor vrouwen. In de vrijgemaakte ker-ken kan dat niet. Overigens is dit onderwerp wel in bespreking en studie.Toch blijft het verleden liggen. Er klinken dan ook telkens geluiden om nog eenskritisch te kijken naar wat er gebeurd is 40 jaar geleden en naar de manier waarop.Anders blijft het verleden je achtervolgen.Hetzelfde geldt voor de vrijmaking. Een prachtig gebeuren, dat ook helder voorvandaag de identiteit van de kerk aangeeft: geen andere dan recht te doen, gerech-tigheid lief te hebben en ootmoedig te wandelen met uw God. Geen binding bovende schrift uit. Tegelijk ook een gebeuren dat telkens vragen oproept . Een benade-ring van de bijzonder hoogleraar G.Harinck is dan die vanuit de cultuur van die tijd.Hij geeft die in het nieuwe handboek Nederlandse kerkgeschiedenis.Beide dingen hangen samen: een van de veertig jaar geleden in geding zijnde pun-ten was immers de waardering van de vrijmaking als werk van God. Om nu al dich-ter bij elkaar te komen, heeft de predikant Sieds de Jong voorgesteld een nieuweOpen Brief te schrijven, maar nu een met verontschuldigingen en een vraag om ver-geving van onterechte en te snelle schorsingen indertijd. Dit heeft niet voldoendeweerklank gevonden om meer te zijn dan een gebaar van hemzelf. Ook niet ieder-een blijkt in te stemmen met de geconstateerde overeenstemming. En hoeveel zijnwe zelf veranderd; Ds. Schoep, een van de sleutelfiguren uit die tijd, heeft de indrukdat de ruimte binnen de vrijgemaakte kerk nu groter is dan hij indertijd voorstond.

Gebed om eenheid

Al een groot aantal jaren organiseert het Gereformeerd Appel gebedssamenkomstenvoor de eenheid. Zorgen zijn daar uitgesproken over de traagheid waarmee dit pro-ces verloop. Och is het goed om te blijven bidden voor de zichtbare eenheid vanchristenen die de verschijning van Christus hebben liefgehad. Achter de noodzaakvan zichtbare eenheid zette prof.dr.L.Wierenga in het Nederlands Dagblad vraagte-kens.Soms komt het niet tot een gesprek. De synode van de hersteld-gereformeerden be-sloot de duur de synode van Amersfoort-West uitgestoken hand niet te aanvaardenen noemde de brief zelfs onwaarachtig. Je kunt je daarbij afvragen of gezien de in-houd van de brief de afwijzing niet te verwachten was. Maar de afwijzing als on-


5630-handboek2007 14-02-2007 11:18 Pagina 467

468

waarachtig gaat wel heel ver. Zelf ga ik liever ervan uit dat ook mensen met wie ikhet radicaal oneens ben, hun standpunt innemen ook voor het aangezicht van God.Juist daarom is het gebed om eenheid tussen Gods kinderen ook altijd een gebedvan verootmoediging over de opgetrokken schotten en de al lang niet meer als zo-danig gevoelde belemmeringen die we zelf opwerpen. De deputaten voor kerkelijkeeenheid hebben de kerken ook gevraagd daarvoor te bidden op 5 november

8. Betrokkenheid bij de wereld

ChristenUnie

Voor de ChristenUnie was 2006 het jaar van de doorbraak. Terwijl de banden met deSGP losser gemaakt werden, kon de partij zich beter profileren. Dat bleek al bij degemeenteraadsverkiezingen van vorig voorjaar. Op veel plaatsen kon de Christen-Unie flink wat winst halen. Ze bleek een grote aantrekkingskracht te hebben op an-dere christenen. Van evangelische overtuiging en ook van Roomskatholieke zijdewas er belangstelling. Dat levert een spanning op. De unie heeft een grondslag endie verwijst naar de gereformeerde belijdenisgeschriften in hun waarde voor de po-litiek. Nu is die grondslag op zichzelf een soort compromis tussen de oude van GPVen RPF. Had het GPV de hele belijdenis als grondslag, de RPF was daarin beknop-ter: alleen die gedeelten die voor de politiek relevant zijn. Ook de tegenstander vande kinderdoop kon zonder zich in allerlei bochten te wringen lid zijn van die partij –en in deze tijd van de Christen Unie.Het succes bij de gemeenteraadsverkiezingen roept de vraag op of de grondslag metde expliciete verwijzing naar de gereformeerde belijdenis aangepast moet worden.Staat die grondslag verdere groei in de weg? Het Wetenschappelijk Instituut van deCU, de Groen van Prinstererstichting, zwengelde die discussie aan in hun bladDenkwijzer. Voor wie het na wil lezen; het is te vinden op de website van de Chris-tenunie, www.christenunie.nl., onder documenten>magazines>denkwijzer. Het gaatom het nummer van april 2006.

Opvallend is tot nu toe het ontbreken van een reactie waarin men het heel duidelijkopneemt voor de grondslag met zijn verwijzing naar de belijdenis. Terwijl wij daar-over tien jaar geleden nog zwaar discussieerden, is het nu niet meer vanzelfspre-kend om dat weer te doen, behalve in Ingezonden brieven in de krant. Vermoeid-heid? Ik vermoed dat er meer aan de hand is.Tussen toen en nu ligt de discussie over de hermeneutiek. In nieuwere opvattingendaarover gaat het daarbij om de manier waarop we van de bijbel van lang geledennaar vandaag komen. Dat speelt ook een rol in de concrete politieke stellingnames.Dat zit voor een deel al in de fundering zelf. Die spreekt immers over wijsheid voorvandaag. Wijsheid gaat in de bijbel zelf altijd over de toepassing van Gods geboden.Zie in Denkwijzer het artikel van Cees Stavleu over de omgang met de bijbel.Een ander opvallend punt in het nummer van Denkwijzer is de verschuiving in demanier waarop we met elkaar tegen de samenleving aankijken. Vooral als het gaatom de plek van de kerk daarin. Drs. Ad de Bruijne geeft zelfs als zijn visie door datde rechte lijn die vroeger getrokken werd van kerk naar politiek ons nu in de liberalesamenleving in de weg staat. Juist het denken vanuit de eigen zuil maakt het ge-makkelijk het geloof als privézaak te zien.

468 JAAROVERZICHT

5630-handboek2007 14-02-2007 11:18 Pagina 468

In het najaar waren er de Tweede-Kamerverkiezingen. De partij kon het opvallenderesultaat boeken van 6 zetels, een behoorlijke winst. Dit leidde ertoe dat ze meedoetaan de formatiebesprekingen voor het nieuwe kabinet, samen met J.P.Balkenendeen W.Bos. Als dit jaaroverzicht geschreven wordt, is de tekst van het regeerakkoordnog niet bekend. De verwachtingen zijn misschien hoog gespannen. Wat kunnen zenog bewerken in het geseculariseerde Nederland van vandaag? De marges waarbin-nen geopereerd kan worden, zijn smal. Het stelt ook voor indringende vragen rondde toelaatbaarheid van een compromis. Het doet altijd pijn, maar hoeveel pijn kun jedaarbij verdragen. We wensen de heren en dames politici alle wijsheid van God toeom in deze tijd en naar Nederland en naar de eigen achterban een goede koers te va-ren.Een punt waarop dat zeker nodig is, geldt de houding ten opzichte van de democra-tie. Andre Rouvoet heeft een aanbeveling voor een wat merkwaardig boek geschre-ven waar hij achteraf spijt van heeft. Het kan gelezen worden als een afscheid vande democratie. Velen zijn er ook boven opgesprongen om de suggestie te wekkendat Nederland een achterlijk land zou worden als de ChristenUnie mee zou gaan re-geren. Nu is het zeker zo dat vanuit de geschiedenis van de christelijke politiek inNederland er altijd een behoorlijke reserve geweest is ten opzicht van de staatsvormen de grondwet zoals wij die sinds 1848 kennen. Daarin komt immers het principevan de volkssoevereiniteit uit en dat wijze we af met van Prinsterer en Kuyper (diedit jaar het slachtoffer werd van een biografie die er blijk van gaf hem niet te kun-nen volgen in zijn diepste motivatie). Dat wil echter helemaal niet zeggen dat hetmaar oppassen geblazen is met de ChristenUnie voor het behoeden van de demo-cratische waarden in deze wereld. Ik zie dan ook voorlopig geen reden om van ditoude antirevolutionaire standpunt af te wijken. Deze discussie werd aan het beginvan het jaar in feite al gevoerd aan de Vrije universiteit met en studie over de publi-catie van Abraham Kuyper over het Calvinisme als oorsprong van onze vrijheden.

Vrijheid van Onderwijs

2006 was voor het onderwijs een markant jaar. Allereerst omdat elke keer opnieuwen dus ook vorig jaar de vraag gesteld werd naar de vrijheid van onderwijs. Dit keerheel helder door Patrick van Schie, die daarover als liberaal schreef in Christende-mocratische verkenningen. Voor hem mogen de religieuze privileges afgeschaftworden. Daar horen zeker de bijzondere scholen bij. Dr. Kars Veling ziet echter eenandere oplossing. Hij wil met het bijzonder maken van alle scholen bereiken dat hetgemorrel aan artikel 23 dat de vrijheid van onderwijs waarborgt, eindelijk eens op-houdt. Ook Eimert van Middelkoop had dit standpunt verdedigd. Is het niet heel li-beraal om onderwijs juist aan de ouders over te laten? Het bleek ook in antirevolu-tionaire kringen een oude gedachte te zijn. Bij Veling speelt nog iets anders een rol:hij wil ook van de richtingen af waaruit je nu kunt kiezen. Laat iedere school zijn ei-gen identiteit bepalen. Dat levert ook heel wat minder problemen rond het toela-tingsbeleid op. Mr. J.J. van der Tol vind dit echter de nekslag voor gereformeerd on-derwijs. Veel van die scholen zijn nu toegelaten als laatste school van een richting;dat kan in de optiek van Veling niet meer.Identiteit is echter een onderwerp dat ook vorig jaar in de belangstelling stond. Ter-wijl de bouwer aan de gereformeerde school overleed (Klaas Nolles, 1910-2006)zijn de scholen zelf op zoek naar hun identiteit. Die is niet te vangen in een grond-slag alleen, werd betoogd op een speciale bijeenkomst over de identiteit. Het gaat

JAAROVERZICHT 469

5630-handboek2007 14-02-2007 11:18 Pagina 469

ook om de praktische invulling daar van voor de klas. De besturenorganisatie kwamkort daarvoor met een basisdocument over de identiteit. Dat moet om de vijf jaarherzien worden.

9. Afsluiting

Een van de vele mooie dingen van het jaar 2006 was het congres Kerk waar ben je,van de Deputaten voor de Toerusting van de Evangeliserende Gemeente. Je kuntdaar alles over nalezen op de website www.missionair.nl. Mooi vanuit mijn optiekomdat daar precies bij elkaar komt, waar het in dit jaaroverzicht over gaat. Kerkzijnin het Nederland van 2006. Evangelisatie, niet als hobby voor de enkelingen, maarals bestaanswijze van de gemeente. Wat gaat dat in de praktijk betekenen? Je visieop kerkzijn werkt door in de praktijk. Het is belangrijk omdat uit het materiaal vandit congres blijkt dat het hebben van visie heel praktisch is. Het stimuleert enorm.Zo leeft de kerk.Juist zulke dingen stimuleren om ook het jaaroverzicht die positieve instelling meete geven. Vanuit de zekerheid dat wij hier in onze tijd bezig zijn om zo getrouw mo-gelijk Christus te dienen, maar dat Hij zelf onvermoeibaar doorgaat met de verga-dering van zijn gemeente van het begin van de wereld tot aan het einde. De toe-komst is van Christus en voor zijn gemeente.

1 ds. H.A. Speelman, Pantsjewier 43, 9073 HM Marrum, � (0518) 411933, a [email protected], rekening 3341666

2 In vroegere edities van het handboek stond een overzicht van beroepbare predikanten en kan-didaten. Het werd ook wel eens in de Reformatie bijgehouden. Tegenwoordig verleent het de-putaatschap 'Dienst en Recht' goede diensten door predikanten en gemeenten bij elkaar tebrengen. De kerken van Vollenhove en Balkbrug melden dat op die manier een goed ruilingtot stand is gekomen. Wellicht is het te overwegen om op een website toch nog een lijstje vanberoepbare predikanten en kandidaten beschikbaar te houden.

470

5630-handboek2007 14-02-2007 11:18 Pagina 470

jaaroverzicht 1. inleiding uit mijn jeugd herinner ik mij de

Documents