Jak opublikować pracę naukową? Krótki poradnik dla początkujących

Łukasz Krzych

Katowice, 25.02.2013

Wprowadzenie

Dlaczego publikować?

UTYLITARNIE

• Aby rozwijać naukę

• Aby upowszechniać naukę

• Aby poszerzać wiedzę

• Aby wykorzystać teorię w praktyce

• Aby wzbogacać prestiż kraju, ośrodka, zespołu, indywidualny

• Aby się rozwijać, awansować

• Aby pozyskać sponsorów

NIE-UTYLITARNIE

• Bo każą

• Bo wypada

• Bo się nudzi

• By połechtać „ego”

• By się popisać

• By zarobić

„Zawód” naukowca

• Generowanie, analizowanie, implementacja metod naukowych

• Ocena piśmiennictwa naukowego (publikacji naukowych)

• Generowanie, analizowanie problemów / badań naukowych

• Pisarstwo naukowe (twórczość naukowa) • Prowadzenie prac naukowych (statutowych,

awansowych) • Ocena prac naukowych • Kształcenie pracowników nauki • Zapewnianie warunków do pracy naukowej • Szkolenie własne

>>>>> Number of articles published in peer-reviewed journals in 2008

US 332 916 China 112 318 India 38 366 Brazil 30 021 Russia 27 605

Jak opublikować pracę naukową?

① Mieć dobry pomysł

❷ Napisać porządnie pracę

③ Wysłać do odpowiedniego czasopisma

❹ Modlić się / mieć szczęście / uruchomić znajomości*

* Niepotrzebne skreślić

Publish or perish

• Many articles in Chinese 5,000-plus science and technology journals go unread and uncited, calling into question the value of the research

• Thomson Reuters indexes scientific papers from 10 500 journals worldwide

Table 1. Logistic regression for the probability for a paper to report a positive result.

Fanelli D (2010) Do Pressures to Publish Increase Scientists' Bias? An Empirical Support from US States Data. PLoS ONE 5(4): e10271. doi:10.1371/journal.pone.0010271 http://www.plosone.org/article/info:doi/10.1371/journal.pone.0010271

Figure 1. Percentage of positive results by US state.

Fanelli D (2010) Do Pressures to Publish Increase Scientists' Bias? An Empirical Support from US States Data. PLoS ONE 5(4): e10271. doi:10.1371/journal.pone.0010271 http://www.plosone.org/article/info:doi/10.1371/journal.pone.0010271

Cel wykładu

① Przedstawienie podstawowych zasad pisarstwa naukowego

❷ Kształtowanie umiejętności przygotowania publikacji z zakresu nauk biomedycznych

Omówienie problemu

Formy publikacji naukowych

Dzieła naukowe (podręczniki, skrypty)

Rozprawy naukowe (awansowe)

Artykuły naukowe

Doniesienia, komunikaty

Artykuły popularno-naukowe

Artykuły publicystyczne

Inne

Rodzaje artykułów naukowych

Poglądowe

• Analiza istniejącej literatury

• Przegląd systematyczny (i meta-analiza)

• How-to-do

• Listy do redakcji

• Komentarze

Oryginalne • Prace doświadczalne (laboratory

and in vitro studies, animal research, molecular biology, medical biochemistry, drug research, biotechnology and development of laboratory techniques)

• Prace kliniczne (clinical medicine, human studies, drug controlled studies, pharmacoeconomics, clinical diagnostic techniques, public health and epidemiology)

• Prace metodologiczne • Opisy przypadków (prace

kazuistyczne)

Typy badań naukowych

BEZ INTEREWENCJI

• Opis przypadku

• Opis serii przypadków

• Opisowe

• Ekologiczne

• Analityczne – Przekrojowe

– Kliniczno – kontrolne

– Kohortowe

INTERWENCYJNE

• Kliniczno – kontrolne – Nie-randomizowane

– Randomizowane

Standardowy podział pracy oryginalnej

Wstęp (wprowadzenie)

Cel pracy / hipotezy

Materiał i metody

Wyniki

Dyskusja (omówienie)

Wnioski (podsumowanie)

Literatura (piśmiennictwo)

Streszczenie i słowa kluczowe

Standardowy podział pracy poglądowej

BRAK! Chociaż… Wstęp (wprowadzenie) Cel pracy Analiza piśmiennictwa Wnioski (podsumowanie) Literatura (piśmiennictwo) Streszczenie i słowa kluczowe

Standardowy podział pracy kazuistycznej

(Wstęp i cel pracy) Chronologiczny opis przebiegu diagnostyki i

leczenia Dyskusja (omówienie) Wnioski (podsumowanie) Literatura (piśmiennictwo) Streszczenie i słowa kluczowe

UWAGA: czasem CASE REPORT AND REVIEW OF THE LITERATURE

Dekalog pisarstwa naukowego

1. Plan pracy 2. Cel pracy i hipotezy badawcze 3. Zespół badaczy (i autorów) 4. Znajomość literatury 5. Prawda i rzetelność wyników, odpowiedzialność za własne

słowa 6. Logiczna poprawność badań i ich wyników (kryteria

Henlego i Kocha, Hilla) 7. Poprawność gramatyczno – literacka i stylistyczna 8. Ścisłość i dokładność naukowa, jasność wywodów,

oszczędność słowa 9. Dyskusja siły i słabości własnych wyników 10. Logiczne wnioski

Postulaty Hill’a

Siła związku Powtarzalność związku w różnych badaniach Swoistość związku Następstwo czasowe Obecność zależności „narażenie – odpowiedź

biologiczna” Biologiczne prawdopodobieństwo związku Zgodność z dotychczasowym stanem wiedzy Obecność dowodów eksperymentalnych Obecność analogii

Ale po kolei…

Pomysł

• Nowatorski (w temacie, realizacji, wnioskowaniu)

• Realny (finanse, czas, miejsce, badacze, badani)

• Oparty o dogłębną analizę dostępnej literatury (PubMed, Google Scholar)

• Przedyskutowany z samym sobą, kimś mądrzejszym od siebie oraz obserwatorem zewnętrznym

Skąd czerpać dane?

• Szpitalna baza danych

• Archiwalne historie chorób

• Nowe obserwacje – Kwestionariusze

– Badania dodatkowe

– Interwencje

• Przegląd literatury

• Dostępne bazy danych (GUS, PZH – IZP, WHO – HFA, NFZ, PESEL, Śląski Rejestr IT, itp.)

Tytuł

• Nie obiecuje więcej niż wynika z treści artykułu (lepiej: Związek / zależność pomiędzy… a … niż: Wpływ … na …)

• Jest zwięzły, precyzyjny i nie zawiera zbędnych słów (np. „Badanie związku”)

• Zachęca Czytelnika (i Recenzenta) do lektury

• Formułowany ostatecznie, gdy praca jest gotowa

Streszczenie

• Format zgodny z wymogami edytorskimi (układ, ilość słów) • Cel jest jasno i jednoznacznie sformułowany • Podana jest informacja o strategii doboru próby, jej

wielkości i charakterystyce • Przedstawiony jest model badania • Wymienione są metody pomiarów badanych zjawisk i

punktów końcowych • Opisane są metody interwencji i/lub kontroli • Przedstawione są główne wyniki (korespondujące z

hipotezami) • Wniosek jest sformułowany jasno i jednoznacznie, treścią

odpowiada na cel (należy unikać powtórzeń wyników i zbędnych fraz, w tym ich dyskusji)

• Streszczenie warto pisać na samym końcu

Wprowadzenie

• Tekst rozpoczyna się stwierdzeniem o przedmiocie pracy, kluczowym zagadnieniu

• Podane jest uzasadnienie podjęcia badania • Przytoczone są istotne dla pracy dane literaturowe

(podkreśla się potrzebę badania własnego), jednak selektywny dobór literatury prowadzić może do błędu systematycznego

• Czytelnik nie jest epatowany rozległą wiedzą badacza na dany temat ( praca poglądowa)

• Uzasadniony jest wybór metod pomiaru badanych zjawisk oraz zastosowana technika doboru próby

• Pytania badawcze / hipotezy są jednoznacznie sformułowane i kończą rozdział

Materiał i metody

• Podany jest typ badania i realizacja kompatybilnej mu „check-listy” • Podana jest informacja o zgodzie Komisji Etyki • Podana jest ogólna liczba badanych i liczba w poszczególnych,

wyodrębnionych podgrupach • Ujawniona jest rzeczywista liczba badanych i liczba zaproszonych

(współczynnik partycypacji) ( patients’ flow chart) • Przedstawiona jest krótka charakterystyka próby (dokładniej Wyniki) • Wyjaśniony jest sposób doboru próby, pozwalający na ocenę jej

reprezentatywności • Wymienione są metody pomiaru narażenia / ekspozycji i skutków

zdrowotnych (punktów końcowych), często z ujawnieniem literatury potwierdzającej obiektywność ich doboru

• Opisane są metody interwencji (terapii) i kontroli (grupa kontrolna, uwzględnienie czynników zakłócających)

• Wyjaśnione są niestandardowe definicje i pojęcia • Szczegółowo opisane są złożone lub niestandardowe metody statystycznej

analizy danych

Wyniki

• Przedstawione są te wyniki, które korespondują z treścią pytań badawczych a ich kolejność odzwierciedla ranking hipotez ( od nitki do kłębka)

• Towarzyszący tekst jest „suchym” opisem (nie omówieniem) wyników

• Należy pamiętać, że tabele i ryciny są bardziej czytelne niż tekst

• Nie ma powtórzeń wyników z tabel i rycin w tekście – rolą tekstu jest jedynie zwięzłe podsumowanie danych w nich zawartych, z uwypukleniem wyniku zasługującego na szczególną uwagę (istotnego w kontekście celu pracy)

• Tytuły tabel i rycin posiadają jednorodny styl i odpowiednią numerację

• Wszystkie tabele i ryciny znajdują odzwierciedlenie w tekście

Wyniki

• Tekst zawiera kompletną informację o wynikach analizy statystycznej (np. OR + 95% CI, wartość statystyki t / F i jej znamienność, liczba stopni swobody)

• Jeśli to ważne dla hipotez, pożądane jest ujawnianie negatywnych wyników oraz wartości p>α, co zwiększa wiarygodność danych i ułatwia prowadzenie meta-analiz

• Ujawnione są liczby poszczególnych obserwacji („n” + „%”), zmienne ilościowe posiadają miary położenia i rozproszenia, są zaokrąglone do najbliższej znaczącej cyfry (np. wiek lepiej zapisać 58 ± 3 niż 58,2 ± 3,4)

• Wartości „P” muszą mieć znaczący wymiar (np. zamiast 0,0000000001 lepiej napisać 0,01, zamiast 0,023 lepiej 0,02, zamiast 0,76 lepiej 0,7, itd.)

Dyskusja

• Sekcja zaczyna się krótkim przypomnieniem celu / hipotez, po nich następuje zwięzłe podsumowanie wyników

• Uzyskane wyniki są porównane z danymi / obserwacjami innych autorów (zarówno tych potwierdzających jak i nie potwierdzających otrzymane rezultaty)

• Podjęta jest próba wytłumaczenia własnych obserwacji (zwłaszcza nowatorskich) oraz uzyskanych rozbieżności

• Podjęta jest próba wyjaśnienia przyczyn uzyskania „zaskakujących” wyników

• Ujawnione jest stanowisko Autora odnośnie znaczenia własnych obserwacji dla teorii i praktyki

• Opisane są ograniczenia wnioskowania (próba: ilościowo i jakościowo, błąd pomiaru, błąd systematyczny, czynniki zakłócające, zdolność uogólniania wyników)

Wnioski

• Ile celów (hipotez), tyle wniosków

• Wnioski nie są powtórzeniem wyników

• Wnioski nie są spekulacjami

• Są zwięzłe, logiczne

Piśmiennictwo

• Format jest zgodny z wymogami redakcyjnymi

• Prace cytowane są zgodnie z kolejnością występowania w tekście (nie alfabetycznie)

• Cytowane są tylko prace opublikowane (chyba że regulamin stanowi inaczej)

Inne

• Praca jest przeczytana i zaakceptowana przez wszystkich Autorów (także po korektach / recenzjach)

• Podana jest informacja o źródle finansowania, podziękowania dla osób nie spełniających kryteria autorstwa, Recenzentów

• Ujawnione są wszelkie konflikty interesów, mogące rzutować na obiektywizm Autorów

• Wyjaśnione są wszystkie stosowane skróty • Opis wyników własnych i cytowanych prac jest

prowadzony w czasie przeszłym, częsta jest forma bierna, imiesłowy

• Zdania nie zaczynają się od liczb (a jeśli, to należy przedstawić słowną wartość)

Język pracy naukowej

1. Merytoryczny (specjalistyczny)

2. Metodologiczny

3. Literacki

4. Powszechny

5. Potoczny

Popularne zwroty

CZASOWNIKI

• Wykazać, stwierdzić, potwierdzić, ujawnić, unaocznić, wskazać, udokumentować, udowodnić, odnotować, dostarczać, podkreślić, sugerować, uświadomić, weryfikować, polemizować, negować, wspomnieć, przytoczyć, dyskutować, omówić, poruszyć, …

ŁĄCZNIKI „MYŚLI”

• Z jednej / z innej strony (punktu widzenia)

• Po pierwsze, po drugie…

• W tym znaczeniu, kontekście, miejscu…

• W odniesieniu do

• Warto jednak, niemniej jednak, jakkolwiek, chociaż, …

Popularne zwroty

• Zgodne, zbliżone / niezgodne, odmienne

• Problem, zagadnienie, wątek, temat

• W świetle, w obliczu

• Uzyskane, otrzymane, przytoczone / dane, wyniki, rezultaty, informacje, twierdzenia

• Autor, Kowalski, Nowak i wsp.,

Czytaj, co napisałeś

Wydaje się…

Niektóre…

Nie ulega wątpliwości…

Co wiadomo…

Nie podlega dyskusji…

Dla innych…

Albowiem…

W zasadzie…

Jest oczywiste, że…

Co? Komu?

Które?

Czyjej?

Komu?

Czyjej? To po co piszesz?

Których? Jakich?

…powiadam wam!

A bez zasady? Jak?

Co? Dla kogo? Kiedy?

Zasady pisarstwa

• Bez nadmiaru pojęć

• Klarowne

• Bez ideologicznych akcentów

• Bez „ułańskiej fantazji”

• Bez „tasiemcowych”, wielokrotnie złożonych zdań

• Bez mylących zapisów wyników

• Bez krytykanctwa dorobku innych uczonych

• Bez krytyki wyników badań, jeśli uczony sam nie prowadzi badań tego zjawiska

• Oparte na literaturze fachowej

• Bez skrótów myślowych

Dobór czasopisma

Zgodność tematyczna Jakość badania (typ pracy) Istotność wyników dla nauki Nowatorstwo badania Zasięg wyników (możliwość ich uogólnienia) Edycja tekstu (regulamin czasopisma, ilość słów) … Popularność ośrodka, autorów

Podsumowanie

• Tworzenie prac powinno wynikać z chęci samego Zainteresowanego a nie konieczności (choćby nakazu samego Stwórcy) CHCIEĆ

• Publikacje powinny być grą zespołową (choć czasem nie ma z kim grać) CHCIEĆ

• Pisarstwo naukowe jest oparte na jednolitych, przejrzystych schematach, wymaga jednak zaangażowania Twórcy i dobrego przygotowania „warsztatu” (Twórcy lub Opiekuna) MÓC

• Aby opublikować pracę, trzeba mieć jednak odrobinę szczęścia MÓC

1. 2.