journal of the royal thai army nurses

Journal of The Royal Thai Army Nurses

วารสารพยาบาลทหารบก ปท 7 ฉบบท 2 ประจำเดอน กรกฎาคม - ธนวาคม 2549

ISSN 1513-5217

บทความวชาการ - กระบวนการจดทำสมรรถนะทางการพยาบาลของพยาบาลกพย.รพ.รร.6 รงทวาพมพสกกะ

- สมรรถนะพยาบาลชมชนในสถานบรการสขภาพระดบปฐมภม นงพมลนมตรอานนท

- จมกถวเหลองและสขภาพ ชนดาปโชตการ

ศลยาคงสมบรณเวช

รายงานการวจย - เปรยบเทยบผลการใชรปแบบการจดการทางการพยาบาล อดมรตนซดเราะมาน

รายกรณทบรณาการระบบพยาบาลเจาของไขและทมการพยาบาล พวงรตนบญญานรกษ

ตอความสามารถในการจดการดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองของผดแล

- ผลของการพฒนาการทำงานเปนทมตอความพงพอใจ เนาวรตนสาทลาลย

ในงานของบคลากรการพยาบาลหนวยงานหองคลอด อารยวรรณอวมตาน

- การบรหารชวตและสขภาพของผสงอายสขภาพด เสาวลกษณจรธรรมคณ

พสมณฑคมทวพร

- การประเมนหลกสตรการพยาบาลเฉพาะทางสาขาการบรหารการพยาบาล วาสนานยพฒน

รนท4วทยาลยพยาบาลกองทพบก

ประชาสมพนธ / ขาว - ประสบการณAPN รชนกรบณยโชตมา

- กลอนรอยรกรอยดวงใจตราไว ในดวงจตพยาบาลทบ. จนทนากมลศลป

- ใบสมครสมาชกวารสารพยาบาลทหารบก

- ขอแนะนำเกยวกบการเขยนตนฉบบวารสารพยาบาลทหารบก

ThaiArmy cover3.indd 1 12/8/06 9:56:27 AM

เจาของ สมาคมพยาบาลทหารบก คณะทปรกษากตตมศกด

พ.อ.หญง คณหญง อสนย เสาวภาพ พล.ต.หญง คณหญง พวงเพญ ผลาสนธ

พล.ต.หญง ไพร แคลวปลอดทกข พล.ต.หญง คณหญง รชนกร คงอทยกล

ศาสตราจารยเกยรตคณ ดร.วจตร ศรสพรรณ ศาสตราจารย ดร.ประนอม โอทกานนท

Professor Dr. Philip Burnard ทปรกษา

พ.อ.หญง นวลทพย อรณศร พ.ท.หญง ดร.นงพมล นมตรอานนท

บรรณาธการ พ.ท.หญง ยพน ยศศร รองบรรณาธการ

พ.ท.หญง เบญจลกษณ สทมถระ เลขานการ

พ.ท.หญง สายสมร เฉลยกตต พ.ต.หญง รชนกร บณยโชตมา

กองบรรณาธการ พ.ท.หญง ดร. กลยา ไผเกาะ พ.ท.หญง เลศลกษณ จระพนธ พ.ท.หญง จนทนา กมลศลป พ.ต.หญง วาสนา นยพฒน

พ.ต.หญง เพญศร ชำนาญวทย ร.อ.หญง วรรธกร รกอสสระ

วารสารพยาบาลทหารบก Journal of The Royal Thai Army Nurses ปท 7 ฉบบท 2 ประจำเดอน กรกฎาคม - ธนวาคม 2549

วตถประสงค 1.เพอเผยแพรความรทางวชาการและผลงานวจยดานการพยาบาล

2.เปนสอประสานแลกเปลยนขาวสารและขอมลกาประชาสมพนธ

3.เปนศนยกลางแสดงความคดเหนและแลกเปลยนความรเกยวกบการพยาบาล

4.เสรมสรางความสามคคและทศนคตทดตอวชาชพพยาบาล

5.รายงานการดำเนนงานของสมาคมพยาบาลทหารบก

ตดตอ พ.ท.หญง ยพน ยศศร

ประธานฝายวารสารสมาคมพยาบาลทหารบก

แผนกพยาบาลอบตเหตและเวชกรรมฉกเฉน

(ชน 5 อบ.) 315 ถนนราชวถ เขตราชเทว

กรงเทพมหานคร 10400

โทร. 0-2354-7600-28 ตอ 93434

e-mail: [email protected]

สารบญ บทความวชาการ

1.1 กระบวนการจดทำสมรรถนะทางการพยาบาล 3

ของพยาบาล กพย.รพ.รร.6

1.2 สมรรถนะพยาบาลชมชนในสถานบรการสขภาพ 9

ระดบปฐมภม

1.3 จมกถวเหลองและสขภาพ 15

รายงานการวจย

2.1 เปรยบเทยบผลการใชรปแบบการจดการ 26

ทางการพยาบาล รายกรณทบรณาการระบบ

พยาบาลเจาของไข และทมการพยาบาล

ตอความสามารถในการจดการดแลผปวย

โรคหลอดเลอดสมองของผดแล

2.2 ผลของการพฒนาการทำงานเปนทม 37

ตอความพงพอใจในงานของบคลากรการ

พยาบาลหนวยงานหองคลอด

2.3 การบรหารชวตและสขภาพของผสงอาย สขภาพด 47

2.4 การประเมนหลกสตรการพยาบาลเฉพาะทาง 57

สาขาการบรหารการพยาบาล รนท 4

วทยาลยพยาบาลกองทพบก

ประชาสมพนธ / ขาว

ประสบการณ APN 73

ใบสมครสมาชกวารสารพยาบาลทหารบก 80

บทความและรายงานวจยในวารสารนเปนความคดเหนของผเขยนโดยเฉพาะเทานนคณะกรรมการจดทำวารสาร

หรอสมาคมพยาบาลทหารบกไมจำเปนตองเหนดวยเสมอไป

พมพท : โรงพมพเสรมมตร โทร. 0-2896-7312 โทรสาร 0-2896-7315

Thai Army Nurses 3.indd 1 12/8/06 9:57:58 AM

วารสารพยาบาลทหารบก �

ปท 7 ฉบบท � ประจำเดอน กรกฎาคม - ธนวาคม �549

พยาบาลทหารบก บทบรรณาธการ

สวสดค ะ สมาชกวารสารพยาบาลทหารบกทกทาน วารสารฉบบน

เปนฉบบท3ของคณะกรรมการสมาคมพยาบาลชดท8 แลวนะคะฉบบ

ท 2 เปนฉบบพเศษซงรวมฉลองครองสรราชสมบต ครบ60ป ของ

พระบาทสมเดจพระเจาอยหวซงเปนเนอหาเกยวกบเศรษฐกจพอเพยง

ในฉบบน เปนเนอหาท เนนเกยวกบเรองสมตถยะของพยาบาล

ในบทบาทตางๆ ซงสมาชกวารสารสามารถเรยนรจากบทความทรวบรวม

จากผเชยวชาญในแตละดานและสามารถนำไปปฏบตไดจรง นอกจากนยงม

สาระความรเกยวกบการดแลสขภาพทวไปทนำไปใช ในชวตประจำวนได

ดฉนหวงเปนอยางยงวาวารสารทกฉบบทสงมอบใหแกสมาชก

จะเปนประโยชนสงสดสำหรบการอานของทานและสามารถนำไปใช ให เกด

ประโยชนตอตวทานเองและตอวชาชพตอไป

บรรณาธการ





กองการพยาบาล โรงพยาบาลพระมงกฎเกลา เปน

หนวยงานทสำคญทสดหนวยงานหนงของโรงพยาบาล และม

บคลากรทอยภายใตการกำกบดแลจำนวนมาก ภารกจกองการ

พยาบาล มหนาทกำกบดแลพยาบาลใหมความมงมนในการให

บรการพยาบาลทมคณภาพ ถกตองตามมาตรฐานวชาชพ ดวย

การทำงานเปนทม โดยเนนผปวยเปนศนยกลาง ดำเนนการ

พฒนาบคลากรทางการพยาบาลทกระดบใหเพยบพรอมดวย

คณธรรมจรยธรรม ความรความสามารถในการปฏบตงาน

สงเสรมใหผลตผลงานวจยทางการพยาบาลทมคณภาพ และ

นำผลงานวจยมาประยกตใชในการพฒนาการบรการพยาบาล

อยางตอเนอง รวมทงสนบสนนใหบคลากรเกดความสขในการ

ทำงาน มคณภาพชวตทด และปฏบตภารกจตามท ไดรบ

มอบหมายอยางมประสทธภาพ โดยมความมงมนทจะเปน

องคกรพยาบาลทมความเปนเลศดานการบรการและวชาการ

เปนทยอมรบในระดบประเทศและภมภาค ภายใตปรชญา

“คณภาพมาตรฐาน บรการประทบใจ” นอกจากนแลวภายใต

บรบทของโรงพยาบาลพระมงกฎเกลา ซงเปนโรงพยาบาลทได

รบการสนบสนนจากกระทรวงสาธารณสข ใหเปนศนยการ

แพทยเฉพาะทางในระดบตตยภมชนสง (Center of

Excellence) ไดแก ศนยมะเรง ศนยอบตเหต ศนยโรคหวใจ

ทางโรงพยาบาลยงมนโยบายทจะผลกดนใหเปนศนยการ

แพทยทเปนเลศอก 2 ศนย ไดแก ศนยปลกถายอวยวะ และ

ศนยเวชศาสตรทหาร ดงนนเรองของการดแลรกษาพยาบาล

ทมคณภาพมาตรฐาน ทครอบคลมในเรองของการสงเสรม

สขภาพ การปองกนโรค และการดแลรกษาทถกตองเหมาะสม

กระบวนการการจดทำสมรรถนะทางการพยาบาล

(NursingCompetency)ของพยาบาล

กองการพยาบาลโรงพยาบาลพระมงกฎเกลารงทวา พมพสกกะ*

*พนโทหญง หวหนาฝายวชาการ กพย.รพ.รร.6

ตองอาศยความรความสามารถ ทกษะ และทศนคตทดของ

ผใหการดแลรกษาพยาบาล จะชวยใหผปวยมคณภาพชวตทด

มอายยนยาวขน

กองการพยาบาล โรงพยาบาลพระมงกฎเกลา ไดมการ

กำหนด Job description และ Job specification ของ

บคลากรพยาบาลไวเปนลายลกษณอกษรมาเปนเวลานาน

ซงตอมาจะพบวา การกำหนดเพยงภาระงาน จะทำใหการ

พฒนาบคลากรทำได ไมชดเจนและไมบรรลวตถประสงค

ประกอบกบภายใตกระแสโลกาภวฒน ความกาวหนาทาง

วทยาการและเทคโนโลยทางการแพทยและสาธารณสข ไดม

การเปลยนแปลงและพฒนาอยางรวดเรว ประชาชนมความร

ความเขาใจในเรองของการรกษาสขภาพ การดแลรกษา

พยาบาล และสทธผปวยมากขน สงผลใหวชาชพพยาบาล

ตองมการพฒนา และเพมสมรรถนะเพอใหทนตอการ

เปลยนแปลง โดยเพมทงทางดานการบรหารและการปฏบต

การพยาบาล เพอใหการพยาบาลมคณภาพไดมาตรฐาน และ

ตอบสนองความตองการของผใชบรการและสงคมไดอยางม

ประสทธภาพ และสมรรถนะยงเปนปจจยพนฐานทสำคญใน

การสนบสนนใหตวชวดหลกของผลงาน (KPI) บรรลเปาหมาย

ไดอยางสมบรณ และสามารถนำไปใชเปนปจจยพนฐานในการ

กำหนดแนวทางการพฒนาบคลากรรวมดวย

กองการพยาบาล โรงพยาบาลพระมงกฎเกลา ไดเรม

ดำเนนการจดทำสมรรถนะทางการพยาบาลเมอป พ.ศ. 2546

หลงไดรบการรบรองกระบวนการคณภาพโรงพยาบาล

(Hospital Accreditation) จากสถาบนพฒนาและรบรอง


วารสารพยาบาลทหารบก 4


คณภาพโรงพยาบาล (พรพ) โดยไดรบความกรณาจาก

อาจารย เพญจนทร แสนประสาน (ผชวยหวหนาฝายการ

พยาบาล ดานวชาการ ร.พ.จฬาลงกรณ ในขณะนน) มาเปน

วทยากรใหความรในการจดอบรมเชงปฏบตการ ทำใหมอง

เหนแนวทางในการจดทำ และทมงานพยาบาลได ไปศกษา

หาความรเพมเตม ทงจากฝายการพยาบาล ร.พ.จฬาลงกรณ,

ร.พ.ศรราช ร.พ.ภมพล และสถาบนตางๆรวมทงจากเวบไซต

ตางๆ จงไดกำหนดแนวคดเกยวกบ Competency วาเปนองค

ประกอบ (Cluster) ของความร (Knowledge) ทกษะ (Skill)

ทศนคต (Attitudes) ของปจเจกบคคลทมอทธพลอยางมากตอ

ผลสมฤทธของการทำงานของบคคลนนๆ เปนบทบาทหรอ

ความรบผดชอบซงสมพนธกบผลงาน สามารถวดคาเปรยบ

เทยบกบเกณฑมาตรฐาน และสามารถพฒนาไดโดยการฝก

อบรม (Scott Parry, 1998) เพอใหบรรลวสยทศนและพนธ

กจของกองการพยาบาล พยาบาลวชาชพ กพย.รพ.รร.6

จำเปนตองมความสามารถ/สมรรถนะ (Competency) 3

ประการ ดงน

1. สมรรถนะหลกขององคกร (Core Competency) /

อดมการณ (Core Values)

เปนสมรรถนะหลกขององคกร ททกคนในทกหนวยงาน

ตองถอปฏบตเปนรปแบบเดยวกน เพอใหสอดคลองกบวสย

ทศน พนธกจ ขององคกร ดงน

1. ภาวะผนำ (Leadership)

2. การบรการทด (Service Mind)

3. การมงผลสมฤทธ (Achievement motivation)

4. การสงสมความเชยวชาญในงานอาชพ (Expertise)

5. การเนนผรบผลงานเปนศนยกลาง ทงผรบผลงาน

ในระดบองคกร / หนวยบรการสขภาพ ทหาร และประชาชน

ผรบบรการ (Customer focus)

6. ความรวมแรงรวมใจทำงานเปนทม สามคค มความ

เอออาทร ในลกษณะกลยาณมตร (Teamwork)

7. วฒนธรรมการเรยนรอยางตอเนอง (Learning

dynamics)

8. การเปนองคกรทมวฒนธรรมคณภาพการประเมน

และพฒนาตนเองอยางตอเนอง (Quality mind)

9. การรกษามาตรฐานและจรยธรรมแหงวชาชพใน

ระดบสง (Integrity)

2. สมรรถนะหลกของวชาชพ (Professional Competency)

เปนสมรรถนะของแตละวชาชพ ซงจะกำหนดไววา

บคคลในวชาชพนนๆ ควรมสมรรถนะ หรอคณลกษณะ

อยางไร พยาบาลทกคนของกองการพยาบาล โรงพยาบาล

พระมงกฎเกลา ตองมสมรรถนะหลกทจำเปนของวชาชพ

(Professional Competency) เพมเตมจากสภาการพยาบาล

(14ขอ) จำนวน 13 ขอ ดงน

1) ความรเกยวกบพยาธสรรวทยาตามกลมโรคเฉพาะ

สาขา (Pathology) (CK1)

2) ความรเกยวกบแนวทางการรกษาพยาบาลและผล

ของยาทใชในแตละโรค/สาขา (Treatment) (CK2)

3) ความรเกยวกบกฎหมายและจรยธรรมวชาชพ

(Ethic) (CK3)

4) ความสามารถในการประเมนปญหาผปวย (CS1)

5) ความสามารถในการวางแผนการพยาบาล (CS2)

6) ความสามารถในการปฏบตการพยาบาลตาม

มาตรฐานวชาชพ (CS3)

7) ความสามารถในการประเมนผลการพยาบาล

(CS4)

8) ความสามารถในการตดสนวนจฉยสงการ (CS5)

9) ความสามารถในการใหความร ใหคำปรกษา ใหการ

ชวยเหลอแกผปวย / ผใชบรการและครอบครว และบคลากร

ทตำกวาวชาชพ (CS6)

10) ความสามารถในการปฏบตการชวยฟนคนชพขน

พนฐาน (BLS) (CS7)

11) ทศนคตตอวชาชพ / การปฏบตการพยาบาล

(Professional) (CA1)

12) ทศนคตตอองคกร (CA2)

13) ทศนคตตอการทำงานเปนทม (CA3)

นอกจากสมรรถนะหลกท จ ำ เปนของวชาชพ

(Professional Competency) แลวยงไดจดทำสมรรถนะ

ผบรหาร (Executives) กองการพยาบาลขน โดย ผบรหาร

กองการพยาบาล หมายถง พยาบาลวชาชพทมประสบการณ

การทำงาน และคณสมบตตามขอกำหนดของกองการพยาบาล

โรงพยาบาลพระมงกฎเกลา ผานการสรรหาหรอแตงตงโดย

บคคลทมอำนาจ ตามนโยบายของโรงพยาบาลพระมงกฎเกลา

มาปฏบตหนาทผบรหาร




ระดบของผบรหารกองการพยาบาล 1. ผบรหารระดบสง หมายถง ผอำนวยการกองการ

พยาบาล

2. ผบรหารระดบกลาง หมายถง

- รองผอำนวยการ กองการพยาบาล [รอง ผอ.

กพย. (1) และผชวย ผอ.กพย. (2)]

- ผชวยผอำนวยการ กองการพยาบาล [ผชวย

ผอ.กพย. 1 และผชวย ผอ.กพย. 2)]

- หวหนาพยาบาลแผนกพยาบาล

- หวหนาฝาย สวนบงคบบญชา

3. ผบรหารระดบตน

- หวหนาหอผปวย,หวหนาหองตรวจโรค หวหนา

หนวย / คลนกพเศษ

ซงสมรรถนะ (Competency) หรอคณลกษณะ

เชงพฤตกรรมทพงประสงคของบคลากรในระดบผบรหาร

(Executives) กองการพยาบาล โรงพยาบาลพระมงกฎเกลา

ไดแก

1. วสยทศน (Visionary leadership)

2. การบรหารเชงกลยทธ (Strategic orientation)

3. ศกยภาพเพอนำการปรบเปลยน (Change leadership)

4. การควบคมตนเอง (Self – control)

5. การใหอำนาจแกผอน (Empowerment)

3. สมรรถนะเชงเทคนค (Technical Competency)

เปนสมรรถนะในการปฏบตงาน ตามลกษณะเฉพาะ

ของแตละกจกรรม ในการปฏบตการพยาบาลมกจกรรมตางๆ

ทสำคญและจำเปนในวชาชพ กองการพยาบาลไดมอบหมาย

ใหแตละแผนกพยาบาลเปนผจดทำสมรรถนะเชงเทคนค

ทจำเปนของแผนกพยาบาลนนๆ เชน

แผนกพยาบาลอายรกรรม ไดกำหนดสมรรถนะ

เชงเทคนคไว 11 ขอ ดงน

1) ความรเกยวกบพยาธสรรวทยาและแนวทางการ

รกษาพยาบาลในกลมโรคทพบบอย (CK1)

2) ความรเกยวกบการบรหารยาในหอผปวยและ High

Alert Drug (CK2)

3) ความสามารถในการดแลผปวยท ใชเครองชวย

หายใจ (CS1)

4) ความสามารถในการดแลผปวยทไดรบเลอดและ

สวนประกอบของเลอด (CS2)

5) ความสามารถในการดแลผปวยทำหตถการทพบ

บอย (เจาะปอด เจาะตบ เจาะหลง เจาะไขกระดก ICD IPD

PTCA Cardiac Cath) (CS3)

6) ความสามารถในการใชเครองมอทางการแพทย

(Defibrillator, EKG, Infusion Pump, BP Monitor (CS4)

7) ความสามารถในการบรหารความเสยง (CS5)

8) ความสามารถในการดสงแวดลอมและ Unit

ผปวย (CS6)

9) ความสามารถในการตดตอประสานงาน (CS7)

10) ความสามารถในการควบคมพฤตกรรมทแสดงออก

กบผใชบรการและผรวมงาน (CS8)

11) ความสามารถในการวางแผนการดแลผปวยอยาง

ตอเนอง (CS9)

แผนกพยาบาลวสญญ ไดกำหนดสมรรถนะเชงเทคนค

ไว 9 ขอ ดงน

1) ความรเกยวกบพยาธสรรวทยาตามกลมโรคและ

ผปวยทไดรบยาระงบความรสก (CK1)

2) แนวทางการใหยาระงบความรสก การพยาบาล

และผลของยาระงบความรสก (CK2)

3) หลกการใชและการดแลเครองมอทางวสญญ (CK3)

4) การใชกระบวนการพยาบาล และบนทกทาง

การพยาบาล (CS1)

5) การทำหตถการเฉพาะสาขา (CS2)

6) การปฏบตการกชวต (CS3)

7) ความปลอดภยและการปองกนภาวะแทรกซอนจาก

บรการวสญญ (CS4)

8) ทศนคตตอองคกร (CA1)

9) ทศนคตตอการปฏบตงาน (CA2)

แนวทางการประเมนความสามารถ / สมรรถนะ (Competency) พยาบาล กพย.รพ.รร.6 ประกอบดวย 1. การกำหนดผประเมน

2. การกำหนดวธการประเมน

3. การจดทำคมอการประเมน

4. การกำหนดระยะเวลาการประเมน

5. การแปลผลการประเมน

6. การกำหนด Training needs ทสำคญ




1. การกำหนดผประเมน

คณสมบตผประเมน

1.1 ผประเมนจะตองมความชำนาญการ และม

ประสบการณการทำงานในสาขางานทจะประเมน ไมตำกวา

5 ป และ / หรอ ไดรบการอบรมเฉพาะทางในสาขางานนน ๆ

1.2 มผลการปฏบตงานเปนทยอมรบของทมงานการ

พยาบาล รวมทงทมสหสาขาวชาชพ

1.3 ในแตละหนวยงานสามารถมผประเมนไดมากกวา

1 คน

2. การกำหนดวธการประเมน

แตละหนวยงาน หรอกลมงานสามารถมวธการ

ประเมนไดหลายรปแบบตามความเหมาะสม (ควรประเมน

ตงแต 2 วธขนไป ) ดงน

2.1 การออกแบบทดสอบ โดยการสอบขอเขยนหรอ

สอบปากเปลา ( ถาม / ตอบ ) แลวใหคะแนน

2.2 การสงเกต โดยการสมใหปฏบต (practice)

สามารถซกถามได (จะทำใหวดไดทง Knowledge Skill และ

Attitude)

2.3 จากการรบเวร – สงเวร, การทำ Pre – Post

Conference, Case Conference, จากโครงการตาง ๆ หรอ

งานทมอบหมาย เปนตน

2.4 การตรวจเวชระเบยน ตามคมอ Nursing Audit

Chart ของกองการพยาบาล

3. การจดทำคมอการประเมน

3.1 สภาการพยาบาล ไดกำหนดสมรรถนะหลกของ

ผประกอบวชาชพการพยาบาลและการผดงครรภ ชนหนง

ไวจำนวนทงสน 14 สมรรถนะ (พยาบาลทกคนของกองการ

พยาบาล โรงพยาบาลพระมงกฎเกลา ตองผานการประเมน

สมรรถนะหลกทจำเปนของผประกอบวชาชพการพยาบาล

และการผดงครรภ ของสภาการพยาบาล โดยใชเกณฑ

พฤตกรรมทปรากฏตามความเปนจรง ผาน = 3 คอ ระดบ

ปานกลาง)

3.2 กองการพยาบาล จดทำแบบประเมนสมรรถนะ

(Competency) พยาบาล กพย.รพ.รร.6 พรอมคมอ เพอใช

ประเมน Professional Competency ของพยาบาล

กพย.รพ.รร.6 จำนวนทงสน 13 สมรรถนะ

3.3 หนวยงาน หรอกลมงานตางๆ ของกอง

การพยาบาล จดทำสมรรถนะเชงเทคนค (Technical

Competency) หรอความสามารถในสายงาน (Functional

Competency) เปนสมรรถนะในการปฏบตงานตามลกษณะ

ของแตละกจกรรม ซงมกจกรรมตางๆ ทสำคญ และจำเปนใน

วชาชพแตละสาขาหลก

3.4 การจดทำแบบประเมนและคมอการประเมน ควร

จดทำโดยทมงานในหนวยงานหรอ กลมงาน เพอใหเกดความ

เขาใจตรงกน

4. การกำหนดระยะเวลาการประเมน

4.1 สมรรถนะหลกทจำเปนของผประกอบวชาชพการ

พยาบาลและการผดงครรภชนหนง ของสภาการพยาบาล 14

สมรรถนะหลก มระยะเวลาการประเมนดงน

4.1.1 พยาบาลผเรมปฏบตงานใหม 6 เดอนแรก

(เพอดพนฐาน) ประเมนโดยตนเองและผบงคบบญชาระดบตน

4.1.2 พยาบาลทกำลงปฏบตงานอยแลว ปละ 1

ครง ( ต.ค. ) ประเมนโดยตนเองและผบงคบบญชาระดบตน

1.1 สมรรถนะหลกของพยาบาลวชาชพ กพย.รพ.รร.6

13 สมรรถนะหลก

- ประเมน ปละ 2 ครง ในเดอน ม.ย. และ ธ.ค. ของ

ทกป โดยทมผประเมนทกองการ พยาบาลแตงตงขน ตามขอ

กำหนดคณสมบตของผประเมน Competency กองการ

พยาบาล

1.2 สมรรถนะเชงเทคนค (Technical Competency)

หรอความสามารถในสายงาน (Functional Competency)

- ประเมน ปละ 1 ครง ในเดอน ก.ย. โดยทมผประเมน

ทหนวยงานหรอกลมงานแตงตงขนตามขอกำหนดคณสมบต

ของผประเมน Competency ของกองการพยาบาล

1.3 กรณผลการประเมนของแตละบคคลหรอภาพรวม

มผลคะแนนตำกวาเกณฑ ผบรหารและทมผประเมนจะนำมา

พจารณา เพอหาแนวทางในการพฒนา และทำการประเมน

ซำภายใน 3 เดอน หรอ 6 เดอน โดยพจารณาตามความ

เหมาะสม

5. การแปลผลการประเมน

วธการแปลผลแตละรปแบบ จะประเมนโดยการใช

มาตราสวนประเมนคา 5 ระดบ (Likent’s Scale) มการ

กำหนดคะแนนและแสดงผลเปนรอยละ และคาเฉลยสำหรบ

ระดบคะแนนของพฤตกรรม (Level of Behavior) จาก




คะแนนเตม 100 คะแนน

5.1 คะแนนจากแบบทดสอบ หรอสอบปากเปลา

คดเปน 30%

5.2 คะแนนจากการสงเกต การสมใหปฏบต การรบเวร

– สงเวร การทำ Pre – Post Conference, การทำ

Case Conference และการตรวจเวชระเบยน (Nursing

Audit Chart ) คดเปน 70 %

5.3 การคดคะแนน 100% ของพยาบาลแตละระดบม

ความแตกตางกนไปตามขอกำหนดของการประเมน

5.4 ผลการประเมนของแตละครง แตละคน ใชเปรยบ

เทยบความคงทและการเปลยนแปลง เปนรายขอ และโดย

ภาพรวม และใชเปนโอกาสพฒนา

6. การกำหนด Training needs ทสำคญ

6.1 แตละหนวยงาน/กลมงาน ใชโรคทเปนความเสยง

และพบบอยเปนตวกำหนด (5 อนดบโรคแรก) โดยคำนงถง

สมรรถนะทจำเปนของพยาบาลทจะสามารถใหการดแลผปวย

ในโรคนน ๆ ไดอยางปลอดภย

6.2 แตละหนวยงาน/กลมงาน อาจใชการประเมน

ความตองการ (Survey Training need) โดยการสอบถาม

จากบคลากรถงความตองการการอบรม โดยมงเนนในเรองการ

รกษา พยาบาลและการดแลผปวยในสาขานนๆ

6.3 ผบรหาร กลมงานผประเมน และทมงานท

เกยวของ รวบรวมและวเคราะหหวขอการอบรมแลววางแผน

การอบรมตามความเหมาะสม

6.4 การจดการอบรมในแตละเรอง ควรกำหนดวธการ

ประเมนทเหมาะสม และควรมตงแต 2 วธขนไป เชน การทำ

Pre – Post test การสมปฏบตหลงรบการอบรม เปนตน

6.5 กองการพยาบาลกำหนด Training need จาก

6.5.1 นโยบายของกองการพยาบาลตามเขมมงของ

โรงพยาบาล

6.5.2 การวเคราะหขอมลจากดชนชวดคณภาพของ

กพย. ทเบยงเบนไปในทศทางทไมพงประสงค ขอมลจากการ

นเทศทางการพยาบาลทเปนปญหา เปนตน

6.5.3 ผลการประเมนสมรรถนะหลกทจำเปนของ

ผประกอบวชาชพการพยาบาล และการผดงครรภ ของสภา

การพยาบาล และสมรรถนะหลกของพยาบาลวชาชพ

กองการพยาบาล โรงพยาบาลพระมงกฎเกลา

6.5.4 จากการประเมนความตองการ (Survey

Training Need) ประจำป

ประโยชนของ Competency เราสามารถนำ Competency มาชวยในเรองของการ

สนบสนนวสยทศน ภารกจ และกลยทธขององคกร เปนเครอง

บงชทสนบสนนระบบตวชวดหลกของผลงาน (KPIs) เปน

เครองมอในการแปรกลยทธขององคกรสการบรหารคน เปน

เครองมอในการพฒนาความสามารถของคนในองคกรอยางม

ทศทาง ใชในการประเมนมาตรฐานของพฤตกรรมในการ

ปฏบตงาน และเปนเครองมอในการบรหารงานดานทรพยากร

มนษย โดยเฉพาะเรองของการพฒนาฝกอบรมใหสอดคลอง

เหมาะสมกบงาน เพมประสทธภาพในการประเมนผลงาน

รวมทงใช ในการบรหารผลตอบแทน เลอนระดบ ปรบ

ตำแหนงงานใหมความชดเจนมากขน

อยางไรกตามถงแม กพย.รพ.รร.6 จะมกระบวนการ

พฒนาในเรองการกำหนดสมรรถนะดานวชาชพการพยาบาล

และการผดงครรภ (Processional Competency) และ

กำหนดสมรรถนะดานการปฏบตการพยาบาลเฉพาะสาขา

(Technical Competency) เพอประเมนความรความสามารถ

และทกษะในการทำงาน รวมทงพฒนาบคลากรตามผลการ

ประเมนแลว แตยงพบปญหาและอปสรรคในการประเมน

เพราะจากการตดตามประเมน Competency จะไมไดผลลพธ

ทสะทอนคณภาพในดานตางๆ อยางชดเจน หรอ ผลการ

ประเมนไมตรงตามความเปนจรง ทำใหนำผลการประเมนมา

พฒนาไดไมตรงจด ซงอาจเกดจากเกณฑการวดสมรรถนะยง

ไมชดเจนและครอบคลม ในเรองของตวบงชพฤตกรรมใน

แตละดาน หรอผประเมนยงไมชดเจนในเรองวตถประสงค

ของการประเมนสมรรถนะ รวมทงประเดนทสำคญยงคอ

กพย.รพ.รร.6 ไดรบขอเสนอแนะเพอการพฒนา จาก

พรพ.ภายหลง Re-accreditation (24-26 ส.ค.48) ไววา

สำหรบการพฒนาความรระดบผนำทางการพยาบาล สมควร

ขยายผลการพฒนาใหครอบคลม การพฒนาผนำทางการ

พยาบาล ใหมความครบถวนของสมรรถนะทางการพยาบาล

ทงดานการบรหารงาน (Executive Competency) และการ

ปฏบตการพยาบาลเฉพาะสาขา (Technical Competency) ท

ตอบสนองตอการบรการทเปนเลศ รวมทงการพฒนา

สมรรถนะทางเทคนคของบคลากร โดยเฉพาะพยาบาล




ใหสอดคลองกบทศทางของการพฒนาของโรงพยาบาล ซงเนนการเปนศนยการแพทยระดบตตยภมและ Center of Excellence

ดงนน กพย.รพ.รร.6 ยงคงตองมกระบวนการพฒนาในเรองของสมรรถนะของพยาบาลอยางตอเนอง เพอใหเกดคณภาพของการ

บรการ คอ การบรการทไดมาตรฐาน ไรขอผดพลาด เกดผลลพธทดและเปนทพงพอใจ รวมทงการพฒนาคณภาพการบรการมเปา

หมายสงสดคอ เพอคณภาพชวตทดของผใชบรการ ตามศกยภาพสงสดเทาทเปนไปได และภายใตขอจำกดของการขาดแคลน

บคลากรทางการพยาบาล ทายทสดน ผบรหารตองมความเขาใจขนตอนการจดทำสมรรถนะ มสวนรวมในการจดทำสมรรถนะ

เพราะสมรรถนะมความจำเปนในการทำงานและเปนรากฐานขององคกร

เอกสารอางอง

เพญจนทร แสนประสาน และคณะ. (2548). การจดการทางการพยาบาลสการเรยนร. พมพครงท 1. กรงเทพฯ :

บรษทสขมวทการพมพจำกด.

เอกสารการจดทำ Nursing Competency ของกองการพยาบาล โรงพยาบาลภมพลอดลยเดช. (2545).

ธำรงศกด คงคาสวสด. (2548). เรมตนอยางไร เมอจะนำ Competency มาใชในองคกร. กรงเทพฯ : สมาคมสงเสรมเทคโนโลย

(ไทย-ญปน).

อาภรณ ภวทยาพนธ. (2547). Career Development in practice. กรงเทพฯ : เอช อาร เซนเตอร.




แนวคดการดแลระดบปฐมภม สบเนองจากเจตนารมณของรฐธรรมนญแหงราช

อาณาจกรไทย พ.ศ.2540 มาตรา 52 ทกำหนดวา “บคคล

ยอมมสทธเสมอกนในการไดรบบรการสาธารณสขทได

มาตรฐานและผยากไรมสทธไดรบการรกษาพยาบาลจาก

สถานบรการสาธารณสขของรฐโดยไมเสยคาใชจาย ทงน

ตามทกฎหมายบญญต” รฐจงดำเนนการออกพระราชบญญต

หลกประกนสขภาพถวนหนา พ.ศ.2545 ขน โดยมมาตรา

ทสำคญสำหรบวชาชพพยาบาลหลายมาตราโดยเฉพาะมาตรา

ทเกยวของกบการสรางหลกประกนสขภาพถวนหนา ซง

หมายรวมถง การทประชาชนสามารถเขาถงบรการสขภาพ

สามารถพงตนเองดานสขภาพ มสวนรวมในการดแลและ

บรหารจดการระบบได โดยถอวาสขภาพเปนเรองของ

ประชาชนทกคนและเพอประชาชนทกคน โดยสนบสนนให

ประชาชนสรางสขภาพมากกวาซอมสขภาพ

สมรรถนะพยาบาลชมชน

ในสถานบรการสขภาพระดบปฐมภมนงพมล นมตรอานนท *

* พนโทหญง ดร. อาจารยประจำภาควชาการพยาบาลอนามยชมชน กองการศกษา วทยาลยพยาบาลกองทพบก

บทนำ บทความนตองการทบทวนแนวคดและนำเสนอขอคนพบของนกวจยทศกษาเกยวกบสมรรถนะของ

พยาบาลชมชนซงเปนผ ใหบรการในสถานบรการสขภาพระดบปฐมภมของสงคมไทยในปจจบน รวมทงขอว

พากษและขอเสนอเพอการพฒนา อนจะเปนประโยชน ในการกำหนดเปาหมายและรปแบบการพฒนาสมรรถนะ

ของพยาบาลวชาชพเพอสามารถทำงานในศนยสขภาพชมชนไดอยางมประสทธภาพ

ความเปนรปธรรมอยางหนงของแนวคดหลกประกน

สขภาพถวนหนาตามพระราชบญญตฉบบน คอ การจดตง

ศนยสขภาพชมชน (ศสช.) ขนกระจายทวไปในทกชมชน โดย

เปนหนวยบรการทมงใหการดแลระดบปฐมภม (Primary

care) ซงเปนบรการพนฐานทประชาชนพงไดรบโดยเทาเทยม

กน การจดบรการระดบปฐมภมเปนการเปลยนวธคด เปลยน

รปแบบการบรหารและจดการ เปลยนสมรรถนะของบคลากร

ทกวชาชพทประจำอยท ศสช. โดยเฉพาะวชาชพพยาบาล

ทงน เพอมงสความเปนครอบครวผาสก ชมชนเขมแขงและ

เมองไทยแขงแรง รฐจงตองสนบสนนใหสถานอนามย

ศนยสขภาพชมชน และศนยบรการสาธารณสข (ซงเปน

บรการดานแรก) มศกยภาพและคณภาพเพยงพอในการให

บรการแกประชาชนในพนทรบผดชอบ ถอไดวาเปนสถาน

พยาบาลประจำครอบครว เปนสถานบรการเชงรกทจดบรการ

โดยพยาบาลประจำครอบครว




โดยไดรบการกำหนดพนทและมอบหมายสถานทรบ

บรการ จำนวนครวเรอนและประชากรทรบผดชอบอยาง

ชดเจน นอกจากน ยงเนนบรการทมเครอขายโดยใชระบบ

สงตอและการประสานงานระหวางพยาบาลประจำครอบครว

กบโรงพยาบาลชมชน และโรงพยาบาลระดบตตยภมตาม

ลำดบ

กระทรวงสาธารณสขไดกำหนดพนธกจของ ศสช. ไว 6

ประการ คอ

1) เปนทปรกษาและชวยสรางความรความเขาใจดาน

สขภาพ

2) ใหการบรบาลดแลรกษาพยาบาลทางดานรางกาย

และจตใจอยางผสมผสานเปนเบองตน

3) ใหคำปรกษาทางดานจตใจ ดานสงคมในระดบเบอง

ตนและสงตอ

4) ใหบรการดแลดานการสงเสรมสขภาพ การปองกน

โรคและสนบสนนการพงตนเองดานสขภาพ

5) ใหการดแลบรบาลผทมปญหาสขภาพเรอรงทตอง

ดแลอยางตอเนอง

6) ประสานบรการกบหนวยงานอนทเกยวของในการให

บรการอยางตอเนองและผสมผสาน (กระทรวงสาธารณสข,

2545)

จากพนธกจดงกลาวทำใหวชาชพพยาบาลซงไดรบการ

ยอมรบและยกยองจากทกสาขาในวชาชพสขภาพวาจะเปน

วชาชพหลกของความสำเรจในการจดบรการระดบปฐมภม

จำเปนตองเรงศกษาทำความเขาใจในปรชญาของการบรการ

ปฐมภมและหลกการดำเนนงานของ ศสช. เปนอยางด

เนองจากการทผปวยจะไดรบบรการทมคณภาพนน พยาบาล

วชาชพตองมสมรรถนะทเหมาะสมดวย (Kelly–Thomas,

1998) และทสำคญเปนอยางยงคอ ตองทำการศกษาเพอ

ทบทวนสมรรถนะหรอคณสมบต/คณลกษณะทเหมาะสมเสย

ใหม เพอสามารถปฏบตงานตามพนธกจทง 6 ประการนนได

อยางเกดประโยชนสงสดแกประชาชน (ทศนา บญทอง,2544)

สมรรถนะของพยาบาลวชาชพในหนวยบรการปฐมภม คำวา “สมรรถนะ” ตามพจนานกรมฉบบราชบณฑต

สถาน พ.ศ. 2525 ไดใหความหมายไววา คอ ความสามารถ

คำนมาจากคำภาษาองกฤษวา competency ซงมผใหความ

หมายไวตางๆ กน McGaghie และคณะ (1978) กลาววาคำ

นหมายรวมถงความรทกวางขวาง ทศนคตและพฤตกรรมท

สามารถสงเกตได คณสมบตทงสามประการนจะเปนทมาของ

การแสดงออกถงความสามารถทจะใหบรการทางวชาชพ

เฉพาะได สมรรถนะมการพฒนาและสงสมมาจากความร

ทกษะและบคลกภาพ (Spitzer–Lehmann, 1994) สมรรถนะ

ยงไดรบอทธพลมาจากปจจยหลายอยาง เชน อาย

ประสบการณในการทำงาน การศกษา และการไดรบการ

ศกษาอบรมเพมเตม สำหรบสมรรถนะทางการพยาบาลนน

นาจะครอบคลมถงความสามารถในการปฏบตงานตาม

ขอบเขตหนาทของพยาบาลวชาชพทกดาน สมรรถนะใน

วชาชพดานสขภาพสามารถกำหนดไดจากหลายทศทางตาม

อทธพลทเกยวของกบวชาชพ การประเมนสมรรถนะควร

พจารณาจากความคดเหนของผเชยวชาญ สถานทปฏบตงาน

ประเภทของผรบบรการหรอปญหาสขภาพทเผชญอย

ลกษณะเฉพาะของวชาชพ และภาวะทางเศรษฐกจสงคมของ

ชมชนหรอของประเทศ ดงนน การกำหนดสมรรถนะท

ตองการสำหรบวชาชพจงตองตรวจสอบจากองคประกอบ

ดงกลาว โดยเลอกปจจยทมความสำคญและเกยวของมากทสด

ควรใชแหลงขอมลและวธการเกบขอมลทหลากหลาย ในทาง

ปฏบตควรใชแหลงขอมลทใกลตวทสดและใชวธการเกบขอมล

แบบงายกอนทจะไปหาแหลงขอมลทไกลตวและใชวธการเกบ

ขอมลแบบยาก

ในหวงของการปฏรประบบสขภาพทผานมา สภาการ

พยาบาลมนโยบายปฏรปการพยาบาลทสอดคลองกน

ยทธศาสตรหนงของการปฏรปคอ การพฒนาบคลากร

พยาบาลใหมสมรรถนะเหมาะสมกบการปฏบตงานในระบบ

บรการสขภาพทปรบเปลยนไป สภาการพยาบาลไดกำหนด

สมรรถนะของพยาบาลผปฏบตงานในสถานบรการสขภาพ

ระดบปฐมภมไว 7 ประการ ไดแก

1) สามารถคดกรอง ระบความผดปกตและความเสยง

ในระยะแรกทง ในบคคลทปกต บคคลทเสยงตอการเจบปวย

และกลมคนพการเพอจดการใหบรการทเหมาะสมและม

ประสทธภาพ

2) สามารถเฝาระวงและตดตามสถานการณและปจจย

ทอาจมผลกระทบตอภาวะสขภาพของประชาชนและภาวะ

คกคามสขภาพ

3) สามารถตรวจวนจฉยโรคเบองตน




4) สามารถตดสนใจวางแผนใหการรกษาพยาบาลรวม

กบผรบบรการทงภาวะฉกเฉน ปกต และเรอรงไดอยาง

ปลอดภย

5) สามารถใหการรกษาโรคเบองตนตางๆ ตามขอบเขต

ของวชาชพ

6) ทำการสงตอผปวยในกรณทเกนขอบเขตความรบผด

ชอบในการดแล

7) ผสมผสานความรในวชาชพและความรจากสาขา

ตางๆ ทเกยวของ (ทศนา บญทอง,2544)

นกวจยทางการพยาบาลหลายทานไดรวมกนกำหนด

ความชดเจนและขอบเขตของสมรรถนะของพยาบาลชมชนขน

โดยใชกระบวนการวจยหลายเรอง มการเกบขอมลจากผท

เกยวของหลายกลมและหลายพนท ใชรปแบบการวจยทงเชง

ปรมาณและเชงคณภาพ และใชวธการเกบขอมลทหลากหลาย

ผลการวจยสะทอนใหเหนความจำเปนของวชาชพพยาบาลท

ตองปรบกระบวนทศนในการปฏบตหนาทใน ศสช. ทงเปน

ผจดการระบบบรการและใหบรการสขภาพดวยตนเอง ในทน

ผเขยนไดเลอกขอคนพบมานำเสนอเปนบางเรอง ดงน

จนทร สงขสวรรณ (2538) ทำการสมภาษณผกำหนด

นโยบาย ผนเทศและพยาบาลวชาชพทปฏบตงานในสถาน

อนามย พบวา สมรรถนะทจำเปนในระดบมากทสดสำหรบ

พยาบาลกลมนม 13 รายการ เรยงตามลำดบ ดงน

1) มความเตมใจทจะปฏบตงานในชมชน

2) ปฏบตการพยาบาลทมงชวยเหลอประชาชนโดยไม

แอบแฝงการหาผลประโยชน

3) มความรบผดชอบสง

4) ใหการรกษาเบองตนตามขดความสามารถของ

พยาบาลวชาชพ

5) เขาใจและใชหลกการสาธารณสขมลฐานเปนตว

กำหนดบรการทสมบรณแบบและสมพนธกบกระบวนการ

ปฏบตการพยาบาล

6) นำนโยบายสการปฏบตในรปของแผนงานท

สอดคลองกบสภาพของชมชน

7) เปนแบบอยางทดทงในเรองสวนตว และการปฏบต

งานในหนาท

8) วเคราะห และกำหนดแนวทางชวยเหลอผปวยรวม

กบบคคล ครอบครวหรอชมชนใหไดรบการดแลรกษาทถกตอง

9) ใชยาไดถกตอง

10) ใหบรการพยาบาลโดยเนนการสงเสรมสขภาพ

และการปองกนโรค

11) ปรบตวใหเขากบบคคลไดทกระดบ

12) ชวยเหลอ และเปนทปรกษาทดแกผรวมงานและ

ประชาชน และ

13) สนบสนนใหประชาชนมพฤตกรรมอนามยทดอยาง

ตอเนองภายใตการดำเนนงานของประชาชนเอง

หทยชนก บวเจรญ (2545) ศกษาบทบาทและขอบเขต

ของวชาชพพยาบาล และฐานองคความรในการใหบรการ

สขภาพระดบปฐมภม พบวา พยาบาลเปนผใหบรการเชงรก

ตรวจรกษาโรคเบองตน ดแลฟนฟสภาพ ประเมนสภาวะ

สขภาพและสภาวะคกคาม เปนผประสานงาน ผจดการท

ทำใหเกดความคมคา คมทน เปนผใหความร คำปรกษา คำ

แนะนำ และปกปองพทกษสทธของประชาชน โดยเปนผนำ

การเปลยนแปลง

จนตนา ลละไกรวรรณ (2545) พบวา พยาบาลวชาชพ

ทปฏบตงานในโรงพยาบาลชมชน ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

มการใชเวลาวนละไมเกน 1 ชวโมงในการตรวจรกษาโรค

เบองตน การใหคำปรกษาทางดานสขภาพ การเกบสงสงตรวจ

ทางหองปฏบตการ โดยเวลาทเหลอสวนใหญจะใชในการดแล

ผปวยทบานทงกลมโรคเรอรงและกลมทขาดการรกษา การ

ทำงานในชมชน การทำความรจกชมชนและชาวบานเพอให

เกดความสมพนธทด การจดโครงการสรางสขภาพเพอการพง

ตนเองของชมชน ผวจยไดระบบทบาทของพยาบาลชมชน

วาครอบคลมถงการจดการกบปญหาสขภาพของชมชน

ประสานงานกบหนวยงานทเกยวของ เปนแบบอยางของการ

แก ไขปญหาแกชาวบาน มความเอออาทรเพอสนองตอบตอ

ความตองการสขภาวะทางดานสงคมและจตวญญาณ

พฒนาเครอขายการดแลสขภาพในชมชน เขาถงกลม

ประชากรทดอยโอกาส พทกษสทธใหกบประชาชนและการ

ดแลผปวยทบาน

รวมพร คงกำเนด (2545) ไดศกษาลกษณะการทำงาน

ของพยาบาลในโรงพยาบาลชมชนขนาด 60 เตยงและศนย

สขภาพชมชน (ศสช.) แหงหนงในภาคใต พบวา พยาบาลเปน

ผมบทบาทหลกในการทำงานบรการระดบปฐมภม ไดแก เปน

ทปรกษาดานสขภาพกาย/จต/สงคม ใหบรการสขภาพดานการ


วารสารพยาบาลทหารบก 1�


สงเสรมสขภาพและการปองกนโรค การเฝาระวงและควบคม

โรคใหกบบคคล ครอบครวและชมชน ดแลผทมปญหาสขภาพ

เรอรงในชมชน และการคมครองผบรโภค แกปญหาสขภาพ

รวมกบหนวยงานอนๆ และเสนอวาพยาบาลตองมการพฒนา

ตนเองในดานตางๆ คอ การบำบดทางการพยาบาลเพอการ

ดแลรกษาทมประสทธภาพ ทกษะในการวางแผนและจดการ

ความฉบไวและถกตองในการตดสนใจปญหาดานสขภาพ

ลดระยะเวลาการกลบเขารกษาในโรงพยาบาล และการสราง

ความสำเรจสงสดในการรกษาตอเนอง

จนตนา ทองเพชรและคณะ (2545) ไดทำการ

สมภาษณบคลากรทเกยวของกบบรการระดบปฐมภมทงฝาย

บรหาร ฝายการศกษาและฝายปฏบต พบวา สมรรถนะของ

พยาบาลวชาชพทใหบรการในหนวยบรการระดบปฐมภม

ควรม 10 สมรรถนะ เมอพจารณากจกรรมของแตละ

สมรรถนะ พบวา ไมมความแตกตางจากสมรรถนะหลกของ

พยาบาลวชาชพทกำหนดโดยสภาการพยาบาลทยดหลกการ

ดแลแบบองครวม แตสงทเพมเตมเขามาคอ สมรรถนะในการ

แสดงบทบาทผประสานงานและผจดการดแลซงตองพฒนา

สมรรถนะดานความเปนผนำ มทกษะการสบคน คดคน

เรยนร การบรหารจดการ การตดตอสอสารและความม

มนษยสมพนธทด ตลอดจนเรยนรและสามารถแกปญหาได

อยางเปนระบบ สามารถใชผลการวจยและเทคโนโลยตางๆ

เพอวางแผนและบรหารจดการใหการดแลเกดประสทธภาพ

และประสทธผลสง คมคาและใหผลลพธคณภาพสง

ตอบสนองความตองการของประชาชนในการ ดแลสขภาพ

ระดบปฐมภม

นงพมล นมตรอานนท (2546) ศกษาสมรรถนะของ

พยาบาลชมชนในมมมองของนกศกษาพยาบาล และตวแทน

ผนำชมชนในจงหวดประจวบครขนธ พบวา สมรรถนะหลก

ของพยาบาลชมชนในมมมองของนกศกษาพยาบาล ไดแก

1) การมบคลกภาพด นานบถอและนาเชอถอ กลาหาญ

กระตอรอรน อดทน เสยสละและอทศตน รกธรรมชาต

ชอบการเปลยนแปลง ความแปลกใหมและความทาทาย

2) การเปนผนำและเปนแบบอยางทดดานสขภาพ

3) มมนษยสมพนธดเยยม มใจรกชมชน มจตวทยาใน

การเขาชมชน สามารถทำงานและดำรงชวตอยรวมกบชาว

บานได เอาใจใสใหการดแลเสมอนเครอญาต

4) เขาใจในความเปนชมชน สามารถวเคราะหปญหา

ชมชนไดอยางลกซงและครอบคลม

5) มความถนดและรกการทำงานเชงรกในชมชน

6) มความรดและสามารถประยกตใชในการทำงานใน

ชมชนได

7) มทกษะการปฏบตการพยาบาลด ไดแก การดแลตอ

เนอง การรกษาโรคเบองตน การสอนสขศกษาและปรบเปลยน

พฤตกรรม และ

8) ทกษะอนๆ เชน การตดตอสอสาร การบรหารจดการ

การตดสนใจและแกปญหา การประสานงาน

สวนตวแทนผนำชมชนเหนวา พยาบาลชมชนทดควรม

คณลกษณะ ดงน

1) บคลกลกษณะ เปนคนราเรงอารมณด อธยาศยด

สวมเครองแบบขณะปฏบตงานเพอใหชาวบานเชอถอศรทธา \

2) ไมถอตว เขากบชาวบานได ตองเขากบชาวบานให

ไดและทำใหชาวบานยอมรบ

3) มความรและสามารถใหคำแนะนำปญหาสขภาพท

พบบอยในชมชนได

4) ใหการปฐมพยาบาลได ตดสนใจสงตอไดเหมาะสม

5) มาในชมชนเปนประจำ รจกชมชนดในทกเรอง

สนใจและเขาใจความเชอและศาสนาทแตกตางของกลมคน

ขอวพากษและขอเสนอเพอการพฒนา จากผลการวจยดงกลาว จะเหนไดวาสงคมมความคาด

หวงตอสมรรถนะของพยาบาลชมชนไวสงมาก และเปน

สมรรถนะเฉพาะทมความแตกตางจากพยาบาลทปฏบตงานใน

โรงพยาบาลระดบทตยภมและตตยภม ในการบรการระดบ

ปฐมภมนน พยาบาลจะตองมทกษะดานการปฏบตการ

พยาบาล ทกษะการประยกตศาสตรดานการสาธารณสข

และระบาดวทยามาใช ในการปฏบตงานอกทงยงตอง

ผสมผสานทกษะดานการพยาบาลพนฐาน (Basic nursing

practice) และการปฏบตการพยาบาลขนสง (Advance

nursing practice) มาใชในการดแลบคคล ครอบครวและ

ชมชนอกดวย นบเปนความทาทายตอวชาชพเปนอยางมาก

และตองการกระบวนการขบเคลอนอยางมระบบและเตมไป

ดวยพลง กลยทธทจะเปนพลงขบเคลอนทสำคญ ม 2 ประการ

คอ การพฒนาระบบการศกษาตอเนอง และการพฒนาองค

ความร




การพฒนาระบบการศกษาตอเนอง ในแงของการ

ศกษานนมเปาหมายเพอใหพยาบาลวชาชพไดมความร ทกษะ

เพมขนและครอบคลมตามขอบเขตงานบรการระดบปฐมภม

ทผานมา สภาการพยาบาลไดพฒนางานดานนมาอยางเปน

รปธรรมและตอเนอง โดยเสนอใหมการออกระเบยบกระทรวง

สาธารณสข วาดวยการประกอบอาชพการพยาบาลตามขอ

กำหนดในการรกษาโรคเบองตนและการใหภมคมกน พ.ศ.

2545 ซงกระทรวงสาธารณสขโดย ฯพณฯ รฐมนตรวาการ

กระทรวงสาธารณสข ไดใหความเหนชอบระเบยบดงกลาว

เรยบรอยแลว จากระเบยบดงกลาว มผลใหผประกอบอาชพ

การพยาบาลหนงท ไดรบการอบรมใหเปนการพยาบาลเวช

ปฏบต สามารถประกอบอาชพอสระ และใหการรกษาเบองตน

ตามขอกำหนดในการรกษาโรคเบองตน และการใหภมคมกน

โรคไดโดยถกตองตามกฎหมาย โดยทจะตองเปนผทไดการ

อบรมจากหลกสตรการพยาบาลเฉพาะทางเวชปฏบต ทมระยะ

เวลาการรอบรมตงแต 3 เดอนขนไป สามารถขนทะเบยนราย

นามพยาบาลเวชปฏบตกบสภาการพยาบาลได กบไดกำหนด

ใหมหลกสตรฟนฟวชาการสำหรบพยาบาลเวชปฏบต เรอง

การรกษาพยาบาลเบองตนและการใหภมคมกนโรค ระยะเวลา

5 วน ซงเปนหลกสตรทสภาการพยาบาลรบรอง ผทผาน

กระบวนการพฒนาดงกลาวจะไดรบประกาศนยบตรรบรอง

การฟนฟวชาการ เรอง การรกษาโรคเบองตนและการให

ภมคมกนโรคและไดรบการขนทะเบยนรายนามพยาบาล

เวชปฏบตของสภาการพยาบาลตอไป

นอกจากนน ยงมการพฒนาหลกสตรพยาบาลศาสตร

มหาบณฑต ในสาขาทเกยวของกบการพยาบาลเวชปฏบต

ครอบครว และเวชปฏบตชมชนโดยมเปาหมายเพอให

มหาบณฑตเปนผนำในการพฒนางานบรการปฐมภม รวมทง

การสรางสรรคนวตกรรมสขภาพเพอนำไปสการเปนผปฏบต

การพยาบาลขนสง สาขาการพยาบาลอนามยชมชน และการ

พยาบาลเวชปฏบตชมชน ตามขอกำหนดของสภาการพยาบาล

ตอไป

การพฒนาองคความร ในแงของการวจยนนมเปาหมาย

เพอสรางองคความรและนวตกรรมสขภาพ ทสามารถใชเปน

เครองมอพฒนาคณภาพบรการและเสรมสรางสมรรถนะของ

พยาบาลได กลาวคอ พยาบาลชมชนจะปฏบตงานโดยมฐาน

การคดเชงวเคราะหและการตดสนใจโดยใชแนวคดทฤษฎ

ทางการพยาบาลและศาสตรอนๆ ทเกยวของกบการดแล

ครอบครวและชมชน ทงยงสามารถอธบายหรอทำนาย

คณภาพชวตของผปวยเรอรงและญาตผดแลไดเปนอยางด ม

การปฏบตการพยาบาลทใชหลกฐานเชงประจกษ (Evidence

– based practice) มการวจยเพอประเมนผลลพธทางการ

พยาบาล (Nursing outcomes) มการสรางแนวปฏบต

ทางการพยาบาล (CNPG : Clinical nursing practice

guideline)เพอการบำบดอาการและรกษาโรคขนตน มการ

พฒนารปแบบการจดการของผปวยเรอรงและครอบครว (Self

- management)เพอการดแลตอเนองทมประสทธภาพ รวม

ทงการพงตนเองของประชาชนอยางยงยน (Self reliance)

เปนตน

บทสรป สถานการณการปฏรประบบการพยาบาลของประเทศไทยมความกาวหนามาเปนลำดบ แตอาจยงไมสามารถ

รองรบระบบบรการสขภาพทมการเปลยนแปลงแบบพลวตไดอยางมประสทธภาพผเขยนมความเชอวาการพฒนา

สมรรถนะของพยาบาลชมชนดวยกลยทธการพฒนาระบบการศกษาตอเนองรวมกบการพฒนาองคความร จะ

ทำใหคนไทยไดรบบรการปฐมภมทมคณภาพ สมตามเจตนารมณของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

พ.ศ.2540ได ในทสด





กลวด อภชาตบตร และสมใจ ศระกมล.(2548). สมรรถนะของพยาบาลวชาชพ. พยาบาลสาร. ปท 32 ฉบบ ท 4 (ตลาคม - ธนวาคม) 2548 :

7 – 23.

จนทร สงขสวรรณ. (2538). การศกษาสมรรถนะของพยาบาลวชาชพในสถานอนามย สงกดกระทรวงสาธารณสข. วทยานพนธ

ปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต (สาขาการบรหารการศกษา) บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย. จนตนา ทองเพชรและคณะ

(2545). เอกสารประกอบการสมมนาวชาการ เรอง รปแบบ Primary care unit (PCU) ทพงประสงค สการมสขภาพดถวนหนาของ

ประชาชน. โดย คณะพยาบาลศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย รวมกบกองการพยาบาล โรงพยาบาลพระมงกฏเกลา เมอ 25 ก.ย.2545

ณ หองประชมชน 10 อาคารพชรกตยาภา โรงพยาบาลพระมงกฏเกลา.

จนตนา ลละไกรวรรณ. (2545). ระบบบรการสขภาพระดบปฐมภม : กรณศกษาโรงพยาบาลชมชน ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ. บรการสขภาพระดบ

ปฐมภม : รปธรรมทเรมตน. เอกสาร

ประกอบงานประชมวชาการหนงทศวรรษสถาบนวจยระบบสาธารณสข. วนท 5-7 สงหาคม 2545 ณ ศนยนทรรศการและการประชมไบเทค กทม.

ทศนา บญทอง (บรรณาธการ). (2543). ทศทางการปฏรประบบรการพยาบาลทสอดคลองกบระบบบรการสขภาพไทยทพงประสงคในอนาคต.

กรงเทพฯ : ศรยอดการพมพ.

ทศนา บญทอง. (2544). สมรรถนะหลกของพยาบาลวชาชพและสมรรถนะหลกของผดงครรภชนหนง. เอกสารประกอบการสมมนาพยาบาลศาสตร

ศกษาแหงชาต ครงท 3 เรอง การพฒนาการจดการศกษาหลกสตรพยาบาลศาสตรบณฑตเพอตอบสนองการปฏรประบบบรการสขภาพไทย.

ณ โรงแรมดเอมเมอรลด กรงเทพมหานคร. วนท 23-25 กรกฎาคม.

นงพมล นมตรอานนท. (2546). ปฏรปการเรยนรของนกศกษาพยาบาลสระบบหลก ประกนสขภาพ. เอกสารประกอบการประชมพยาบาลแหงชาต

ครงท 12 เรอง การพยาบาล : บทบาท ภารกจสการบรการภายใตระบบหลกประกนสขภาพแหงชาต. วนท 29-31 ตลาคม 2546

เซนทรลพลาซา กทม.

“……………………..”. (2546). รายงานการวจย เรอง สมรรถนะพยาบาลชมชนในมมมองของนกเรยนพยาบาล วทยาลยพยาบาลกองทพบก และ

ตวแทนผนำชมชนในชมชนแหงหนง จงหวดประจวบครขนธ. เอกสารประกอบการประชมประชมพยาบาลแหงชาต ครงท 12 เรอง

การพยาบาล : บทบาท ภารกจสการบรการภายใตระบบหลกประกนสขภาพแหงชาต. วนท 29-31 ตลาคม 2546 เซนทรลพลาซา กทม.

รวมพร คงกำเนด. (2545). ระบบบรการสขภาพระดบปฐมภม : กรณศกษาศนยสขภาพชมชนของโรงพยาบาลชมชน ภาคใต. รามาธบดพยาบาลสาร.

ปท 9 ฉบบท 1 (มกราคม-เมษายน) : 15-28.

สภาการพยาบาล. (2544). รายงานการวจย เรอง พยาบาลและระบบบรการสขภาพระดบปฐมภม โดย สภาการพยาบาล คณะพยาบาลศาสตร

มหาวทยาลยขอนแกน มหาวทยาลย เชยงใหม มหาวทยาลยบรพา มหาวทยาลยมหดล มหาวทยาลยสงขลานครนทร ภาควชาพยาบาลศาสตร

โรงพยาบาลรามาธบด.

สนย กลสตยสมต และคณะ. (2547). สมรรถนะในการปฏบตงานหลกประกนสขภาพถวนหนาของพยาบาลวชาชพ ศนยบรการสาธารณสข

สำนกอนามย กรงเทพมหานคร. วารสารพยาบาล. ปท 53 ฉบบท 2 (เมษายน - มถนายน) : 112 – 121.

สนย ละกำปนและพชราพร เกดมงคล. (2544). ยกราง : สมรรถนะหลกสำหรบพยาบาลสาธารณสข/อนามยชมชน. วารสารพยาบาลสาธารณสข.

ปท 15 ฉบบประชมวชาการ (ธค.) (2547). 69 – 72.

สำนกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต. พระราชบญญตหลกประกนสขภาพแหงชาต พ.ศ.2545.

สำนกพฒนาเครอขายบรการสขภาพ สำนกงานปลดกระทรวงสาธารณสข. (2545). การพฒนารปแบบการจดบรการสรางเสรมสขภาพในหนวยบรการ

ปฐมภม. กทม. : โรงพมพสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย.

หทยชนก บวเจรญ . (2545). ระบบบรการสขภาพระดบปฐมภม : กรณศกษาโรงพยาบาลศนย ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ. บรการสขภาพระดบ

ปฐมภม : รปธรรมทเรมตน. เอกสารประกอบงานประชมวชาการหนงทศวรรษสถาบนวจยระบบสาธารณสข. วนท 5-7 สงหาคม

ณ ศนยนทรรศการและการประชมไบเทค กทม.

Kelly – Thomas, K.J. (1998). Clinical and Nursing Staff Development : Current Competence, Future Focus. 2nd edition ;

Philadelphia : Lippincott.

McGaghie, WC. & et.al. (1978). Competency-Based Curriculum Development in Medical Education. Geneva : WHO.

Spitzer – Lehmann, R. (1994). Nursing Management Desk Reference : Concepts, Skills & Strategies. Philadelphia :

W.B. Saunders.




คณคาทางโภชนาการของอาหารถวเหลองตอสขภาพ ถวเหลองเปนอาหารทมคณคาทางโภชนาการสง

ถวเหลองแตละเมลดประกอบดวยโปรตน 38 -40% ไขมน

18% คารโบไฮเดรต 30% และวตามนและแรธาตอนๆ อก

มากมาย~5 % ถวเหลองยงมไขมนไมอมตว ใยอาหาร

แคลเซยม และมปรมาณของโซเดยมและไขมนอมตวตำ แต

ไมมคอเลสเตอรอล คณภาพของโปรตนในถวเหลองยงสง

เทยบเทากบโปรตนจากสตว(United States Department of

Agriculture 1986), (www.talksoy.com)

ความเปนเอกลกษณของถวเหลองคอ สารพฤกษเคมท

ชอวา ไอโซฟลาโวนส(Isoflavones) ซงจดเปนฮอรโมน

พช(Knight, DC, Eden, JA. 1996) ขอมลสะสมและ

สนบสนนมากมายในการปองกนสขภาพจากโรคตางๆ

(Messina M, Barnes S. 1991) เชน โรคหวใจ มะเรงเตา

นม มะเรงตอมลกหมาก โรคกระดกพรน รวมทงผลตอ

สขภาพของผหญง โดยเฉพาะผทกาวเขาสวยหมดประจำเดอน

ซงมความเสยงตอโรคกระดกพรนและมะเรงเตานม และ

อาการบางอยางทไมพงประสงคในหญงวยหมดประจำเดอน

เชน อาการรอนวบวาบ เหงอออกมากเวลากลางคน และการ

เปลยนแปลงของอารมณ เปนตน (www.soyfoods.org)

นอกจากนยงมสารสำคญอนๆ อกหลายชนดในถวเหลองไดแก

จมกถวเหลองและสขภาพ

*อาจารยประจำ สถาบนวจยโภชนาการมหาวทยาลยมหดล **Registered dietitian (USA)

ชนดา ปโชตการ*

ศลยา คงสมบรณเวช**

ถวเหลอง เปนพชทชาวเอเชยใชประกอบอาหารมานานกวา 2000 ป ชาวเอเชยรบประทานถวเหลองใน

รปผลตภณฑถวเหลอง เชน เตาห ถวหมกและนมถวเหลอง ปจจบนชาวตะวนตกเองก ใหความสนใจและหนมา

รบประทานถวเหลองกนมากขน1/3ของชาวอเมรกนเองกหนมารบประทานผลตภณฑถวเหลอง

โปรทเอสอนฮบเตอร (protease inhibitor) ไฟเทต (phytates)

ไฟโทสเตยรอล (phytosterol) กรดฟนอลลค (phenolic)

สารซาโปนน (saponin) เลซทน และกรดโอเมกา 3 ในบรรดา

สารเหลานนไอโซฟลาโวนสไดรบความสนใจและศกษาวจย

มากทสดในดานสขภาพของกระดก

จมกถวเหลอง (soy germ) ในเมลดถวเหลอง

สวนทมปรมาณ

ไอโซฟลาโวนส

มากทสดคอ

จมกถวเหลอง ซงเปนองค

ประกอบของถวเหลองประมาณ 2% ปรมาณของไอโซ-

ฟลาโวนสในจมกถวเหลองนนสงถง 5-6 เทา เมอเทยบกบ

สวนอนๆ ในเมลดถวเหลอง แตการแยกจมกถวเหลอง

ออกจากเมลดถวเหลองเพอให ไดสารไอโซฟลาโวนสมากทสด

จะตองใชเทคโนโลยทซบซอนมาก กลาวคอตองใชเมลดถว

เหลองถง 400 ปอนด จงจะแยกจมกถวเหลองได 1 ปอนด

(USDA, 1999)

โดยปกตจมกถวเหลองจะหลดออกไปในการกระบวน

การผลตอาหาร ปจจบนมการสกดสารไอโซฟลาโวนสจาก

ถวเหลองออกจำหนายในรปผลตภณฑเสรมอาหาร




ในธรรมชาตโปรตนถวเหลอง 1 กรมจะมไอโซฟลาโวนสประมาณ 2 มลลกรม ดงนนอาหารทเตมแตโปรตนถวเหลองใน

กระบวนการผลตอาหารจงอาจไมมไอโซฟลาโวนส และถามไอโซฟลาโวนสกจะถกทำลายในกระบวนการผลต ดงนนไอโซฟลา

โวนสสกดในรปผลตภณฑเสรมอาหารอาจจะไมมโปรตนถวเหลองและไมใหสรรพคณเหมอนไอโซฟลาโวนสในธรรมชาต

แหลงไอโซฟลาโวนสในอาหาร แหลงอาหารทสำคญทมสารไอโซฟลาโวนสมากรองจากถวเหลองและเรดโคลฟเวอร (red clover ซง มกใชในการสกด

ไอโซฟลาโวนสเพอใชในผลตภณฑเสรมอาหารเปนสวนใหญ) ไดแก ขาวไรย ขาวสาล เมลดงา เมลดดอกทานตะวน กานพล

แอปเปล แครอท ขาวโพด และอาหารอนๆ ดงแสดงในตาราง

ปรมาณของไอโซฟลาโวนสในอาหารตามธรรมชาต (มก/ 100 กรม)

ถวดำ(ดบ) นำมนคาโนลาและนำมนถวเหลอง 0.00

ถวแดง (ดบ) 0.01

มโซะซป 42.55

ถวลสง (ดบ) 0.26

ถวลนเตา (ดบ) 2.42

เนยถวเหลอง (ไมระบยหอ) 31.32

เนยแขงถวเหลอง (cheddar) 7.15

เครองดมถวเหลอง (soy drink) 7.01

แปงถวเหลองดบ (soy flour) 177.89

นมถวเหลอง (soy milk) 0.56

ฟองเตาห (ดบ) 193.88

ฟองเตาห (สก) 50.70

โปรตนถวเหลองเขมขนจากการใชนำสกด 102.07

(Soy protein concentrate, aqueous wash)

โปรตนถวเหลองเขมขนจากการใชแอลกอฮอลสกด 12.47

(Soy protein concentrate produced by alcohol extraction)

โปรตนถวเหลองสกด(Soy protein isolate) 97.43

ซอสถวเหลอง (จากไฮโดรไลซ โปรตนจากผก) 0.10

ซอสถวเหลอง (โซย) 1.64

ถวเขยว (ดบ) 151.71

ถวงอก 4.71

ชาเขยวญปน 0.05

จมกถวเหลอง 2000.00 - 2500.00

ปรมาณไอโซฟลาโวนส (มก. ตออาหาร 100 ก.)

อาหาร

ทมา: 7 USDA Iowa State University database on the isoflavone content of foods – 1999




การวจยเปรยบเทยบประสทธภาพระหวางไอโซฟลาโวนสจากถวเหลองกบจมกถวเหลองยงแสดงใหเหนวา จมกถวเหลองม

ประโยชนสงกวา เพราะวามคณสมบตดานพรไบโอตค ซงเปนอาหารของจลนทรยทดจงชวยเพมปรมาณจลนทรยทดในทางเดน

อาหาร เชน Lactobacillus sp. และซาโปนนในจมกถวเหลอง ยงชวยปกปองจลนทรยดงกลาวจากนำดอกดวย (De Boevor et

al. 2001)

สารไอโซฟลาโวนสในอาหาร ไอโซฟลาโวนส ยงประกอบไปดวยสารสำคญ 3 ชนดทอยในรปของ glycosides คอ เจนสทน (genistein)~50%

เดดซน(daidzien)~40% และไกลซทน(glycitein)~5-10%(Anderson RL,1995), (www.pdrhealth.com) แตชนดหลงมปรมาณ

นอยกวาอกสองชนดทกลาวมาขางตน แตโดยทวไปถวเหลองจะมปรมาณเจนสทนมากกวาเดดซน ปรมาณไอโซฟลาโวนสยงขน

กบชนดของถว สภาวะทปลกและกระบวนการผลตอาหารอกดวย (Coward L, Barnes NC, Setchell KDR, et al. 1993),

(www.talksoy.com), (Wang H-J, Murphy PA. J 1994), (www.talksoy.com)

ถวเหลองแหงดบมสารไอโซฟลาโวนสประมาณ 2-4 มลลกรม/

กรม อาหารททำจากถวเหลองสวนใหญ เชน เตาห นมถว

เหลอง เทมเปและมโซะมปรมาณไอโซฟลาโวนสสงประมาณ

30-40 มลลกรม/ทเสรฟ ผลตภณฑถวเหลอง 2 ชนดทไมม

สารไอโซฟลาโวนส คอ ซอสถวเหลองและนำมนถว

เหลอง(www.talksoy.com) โปรตนถวเหลองเขมขน (ซอย

โปรตน 65%) อาจมปรมาณไอโซฟลาโวนสมากหรอนอยตาง

กนไดขนกบวธการผลต อยางไรกตามโปรตนถวเหลองสกด

ทวไปมปรมาณระดบไอโซฟลาโวนสตำมาก แปงถวเหลองและ

Texture soy protein มปรมาณไอโซฟลาโวนสสง โปรตนถว

เหลองสกด (โปรตนถวเหลอง 90%) มปรมาณไอโซฟลาโวนส

นอยกวาผลตภณฑทเอยถง แตกมปรมาณในระดบสง การวจย

พบวารางกายสามารถดดซมไอโซฟลาโวนสไดเพยง 30-50%

ของปรมาณทรบประทานเทานน(Lu LJ, Lin SN, Grady JJ,

Nagamani M, 1996), (Shelnutt SR, Cimino CO, Wiggins

PA, Badger TM. 2000), (Xu X, Wang HJ, Murphy PA,

Cook L, Hendrich S. 1994)

กลมผลตภณฑอาหารจากถวเหลองทถอวาเปนผลตภณฑ

รนท 2 “second-generation product” เชน ฮอทดอกและ

ไอศกรม มปรมาณไอโซฟลาโวนสยงนอยลงไปอก เพราะม

สวนประกอบอนทไมใชถวเหลองในปรมาณมาก ดงนนการ

บรโภคผลตภณฑถวเหลองประเภทนจงไมใหสารไอโซฟลา

โวนสทจะเปนประโยชนตอสขภาพ

สารไอโซฟลาโวนสมความทนตอความรอน การอบและ

แนทโต(Natto) 1/2 ถวยตวง (ถวเหลองหมก) 15 32 23

แปงถวเหลอง 1/2 ถวยตวง 22 94 56

นมถวเหลอง 1 ถวยตวง 7 6 4

ถวเหลองคว (Soy nuts) 2 ชอนโตะ 5 26 16

โปรตนถวเหลองสกด 23 (1 ออนซ)* 51(1/2ถวยตวง)* 19 (1/2ถวยตวง)*

(Soy protein isolates-92% protein)

ถวเหลองสก 1/2 ถวยตวง 11 6 20

เทมเป (Tempeh) 1/2 ถวยตวง 16 32 23

โปรตนเกษตร (Textured soy protein) 1/2 11 72 43

ถวยตวงแหง(โปรตน70%)

เตาห 4 ออนซ หรอ 120 กรม 17 19 9

แหลงเจนนสทนและเดดซนในอาหาร

อาหาร โปรตนถวเหลอง (กรม) เจนนสทน (มก.) เดดซน(มก.)

Note : Soy protein gram amounts adapted from USDA and US Soyfoods Directory. * Amounts in parentheses = serving sizes.




ทอดไมเปลยนแปลงปรมาณไอโซฟลาโวนสแมโครงสรางจะ

เปลยนไปเลกนอย แตนกวจยกคาดวาไมมผลตอการ

เปลยนแปลงคณคาทางอาหาร(Coward L, Smith M, Kirk

M, Barnes S. 1998)

ผลการวจยตอสขภาพ (www.isoflavones.info) มรายงานวจยวาถวเหลอง 1 ทเสรฟ (นมถวเหลอง 1

ถวยตวง หรอเตาห 1/2 ถวยตวง เพยงพอทจะใหผลตอ

สขภาพ ไอโซฟลาโวนสมฤทธเปนสารแอนตออกซแดนทจงให

ประโยชนตอสขภาพมากมายดงน

• ลดความเสยงโรคหวใจเสนเลอดสมองตบ

• ลดความเสยงมะเรงเตานมโดยการยบยงการทำงาน

ของฮอรโมนเอสโทรเจนในคน

• ปองกนกระดกพรนโดยการกระตนการสรางกระดก

และยบยงการสลายของเนอกระดกและลดอาการไมพง

ประสงคของหญงวยหมดประจำเดอน

• ลดความเสยงมะเรงตอมลกหมาก

บทบาทของไอโซฟลาโวนสตอสขภาพ ไอโซฟลาโวนสมโครงสรางคลายคลงกบฮอรโมนเอสโทร

เจน แตมฤทธนอยกวาเอสโทรเจนประมาณ 1,000-100,000

เทา(Messina MJ, Persky V, Setchell KDR, 1994)

ดวยความทม โครงสรางคลายคลงกนจงรบกวนการ

ทำงานของฮอรโมนเอสโทรเจนไดโดยจบกบตวรบเอสโทรเจน

เบตา [estrogen receptors B (ER-B)] ทมในกระดก สมอง

กระเพาะปสสาวะ และ vascular epithelial (www.talksoy

.com) การแทรกตวเขาไปแทนทฮอรโมนเอสโทรเจน ซง

สามารถเปลยนเซลธรรมดาเปนเซลมะเรงได ทำให ไอโซฟลา

โวนสชวยลดการเจรญของเซลมะเรงดวยกลไกดงกลาว

การวจยทางดาน ecology พบวาหญงชาวเอเชยซง

บรโภคอาหารถวเหลองมากกวาจะพบปญหากระดกพรนใน

กระดกสะโพกนอยกวาชาวตะวนตก(Knight, DC, Lyons

Wall, P. Eden, JA. 1996) ในธรรมชาตไอโซฟลาโวนสจะ

เกาะอยกบโปรตน และไอโซฟลาโวนสจะทำงานรวมกบ

โปรตนถวเหลองในการลดคอเลสเทอรอล ปองกนโรคมะเรง

และเสรมสรางกระดก ปจจบนนกวจยพบวาผลตภณฑถว

เหลองจะตองมทงไอโซฟลาโวนสและโปรตนถวเหลองรวมกน

จงจะใหผลดกวาการมชนดใดชนดเดยว ดงนนการเตมสาร

ไอโซฟลาโวนสลงในอาหารจงใหผลตางกบไอโซฟลาโวนสใน

อาหารธรรมชาต

โรคหลอดเลอดหวใจ หญงวยเจรญพนธมความเสยงตอโรคหวใจนอยกวา

ผชาย แตหลงจากทหมดประจำเดอนความเสยงของทงสอง

เพศนนในอายใกลเคยงกนเทาๆ กน (American Heart

Association. 1997) การใชฮอรโมนทดแทน (Hormone

replacement therapy = HRT) ชวยหญงวยสงอายควบคม

ระดบแอลดแอลคอเลสเทอรอลและลดความเสยงโรคหลอด

เลอดหวใจได และมงานวจยสนบสนนทแสดงวาการบรโภค

โปรตนถวเหลองมผลในการลดคอเลสเทอรอลและให

ประโยชนตอสขภาพหวใจ(Anderson, JW, Johnstone, BM,

1995) ซงเปนผลมาจากสาร Genistein ในถวเหลอง

(Anthony, MS, Clarkson, TB, et al. 1996), (Hollenberg,

MD. 1994), (Murphy, CT, Kellie, S, Westwick, J. 1993)

การปองกนโรคหวใจ การทไอโซฟลาโวนสมฤทธเปนสารแอนตออกซแดนท

จงชวยปองกนหลอดเลอดจากปฏกรยาออกซเดชนของ

แอลดแอลคอเลสเทอรอล จงชวยลดปรมาณคอเลสเทอรอล

และขณะเดยวกนยงเพมปรมาณเอชดแอลซงเปนคอเลส

เทอรอลตวทด นกวจยถวเหลองแนะวาผลการปองกน

โรคหวใจนนเนองมาจากทงโปรตนถวเหลองและสารโฟโท

เอสโทรเจน ซงตวหลงนยบยงปฏกรยาออกซเดชนของ

แอลดแอลคอเลสเทอรอล ปองกนการแขงตวของเลอดตาม

ผนงหลอดเลอดซงเปนสาเหตของโรคหวใจ นอกจากนสาร

สำคญในถวเหลองยงชวยในการทำใหหลอดเลอดยดหยนดวย

ซงการวจยในมหาวทยาลยรฐเพนซลวาเนยพบวา อาสาสมคร

ทรบประทานโปรตนถวเหลองวนละ 30 กรม ชวยลดความดน

โลหตลงได

ในป1999 สำนกคณะกรรมการอาหารและยาของ

สหรฐอเมรกาสรปผลของ meta-analysis ของ James

Anderson และคณะเรองสารไอโซฟลาโวนสและโปรตนถว

เหลองใหผลในการรกษาสขภาพ และยอมรบการใหอาง

สรรพคณของถวเหลองและผลตภณฑเสรมในการลดคอเลสเท

อรอลในฉลากอาหาร ถาอาหารประกอบดวยโปรตนถวเหลอง

อยางนอยวนละ 25 กรม หรออาหารทมโปรตนถวเหลอง

อยางนอย 6.25 กรมตอ 1 ทเสรฟ โดยรบประทานวนละ 4

มอ และโดยการรบประทานเปนสวนหนงของอาหารไขมน

อมตวตำและคอเลสเทอรอลตำ (FDA Proposed Rule.




1998) จะชวยลดความเสยงโรคหวใจโดยจะชวยลดคอเลส

เทอรอลไดประมาณรอยละ 5-6 มลลกรม/เดซลตร แมโปรตน

ถวเหลองอยางเดยวจะชวยลดคอเลสเทอรอลได แตถามสาร

ไอโซฟลาโวนสดวยกจะยงลดไดมากขนอก Anderson พบวา

แอลดแอลคอเลสเทอรอลลดลงเฉลย 6.1%

หญงวยทอง ในชวงกอนหมดประจำเดอนผหญงจะมระดบ

เอสโทรเจนในเลอดแปรปรวน ซงนอกจากจะเพมความเสยง

โรคหวใจและกระดกพรนในผหญง (American Heart

Association. 1997), (Lock, M. 1994), (National

Osteoporosis Foundation. 1997) แลวยงทำใหเกดอาการ

วยทอง เชน รอนวบวาบ เหงอออกกลางคน นอนไมหลบ ชอง

คลอดแหง หรอปวดศรษะ การเปลยนแปลงของระดบ

ฮอรโมนมผลไปทวรางกาย เนองจากอวยวะทวไปในรางกาย

จะมตวรบเอสโทรเจน (estrogen receptors) 2 ชนดคอ

ชนดแอลฟา (ER-A) และเบตา (ER-B)(Kuiper, GGJM,

Carlsson, B, et al. 1997) ผชายเองกมตวรบเอสโทรเจนเชน

กน ER-A พบมากในไต มดลก ตอมพตอทาร (pituitary)

และ epididymis อวยวะสวนอนม ER-Bในปรมาณเทาๆ กน

หรอมากกวา เชน รงไข ตอมลกหมากและสมอง (Kuiper,

GGJM, Carlsson, B, et al. 1997) นอกจากนยงมตวรบเอส

โทรเจนในระบบหลอดเลอดและกระดก เอสโทรเจนจงม

บทบาทสำคญตอสขภาพและเนอเยอเหลาน ฉะนนระดบ

เอสโทรเจนทลดลงในวยหมดประจำเดอนจงมผลในการเพม

ความเสยงโรคหลอดเลอด(American Heart Association.

1997) และกระดกพรน (National Osteoporosis

Foundation.1997)

การใหฮอรโมนทดแทน (Hormone replacement

therapy or HRT) ในวยนจงชวยปองกนผลทจะเกดขนกบวย

หมดประจำเดอน แตผหญงเปนจำนวนมากกไมตองการ HRT

เพราะอาจเพมความเสยงมะเรงเตานม องคประกอบจาก

ถวเหลองจะใหผลในการปองกนโรคเหมอน HRT โดยไมเพม

ความเสยงได ไหม ยงไมมคำตอบทแนชด แตขอมลการวจยท

สะสมมาในดานประโยชนของถวเหลองนนมมากมาย

สารไฟโทเอสโทรเจนในถวเหลองในรปไอโซฟลาโวนส

เจนนสทนและเดดซนมฤทธเปนเอสโทรเจนออนๆ ตอสตว

และมนษย (Knight, DC, Lyons Wall, P. Eden, 1996) จง

เปนทสนใจตอนกวจยในการมองหาทางเลอกทจะชวยลด

ปญหาสขภาพในหญงวยหมดประจำเดอน

ถวเหลองทชาวเอเชยบรโภคกนทวไปและใหปรมาณ

ไอโซฟลาโวนส 25-45 มก.ตอวน (Knight, DC, Lyons Wall,

P. Eden, 1996) คนญปนบรโภคถวเหลองมากทสดและไดรบ

ไอโซฟลาโวนสประมาณ 200 มก.ตอวน และการวจยแบบ

cross-culture ในหญงวยหมดประจำเดอนพบวา หญงชาว

ญปนมอาการวยทองกอนหมดประจำเดอนนอยมาก เมอเทยบ

กบหญงชาวตะวนตกซงมกจะพบไดเสมอ (Lock, M.,1994)

นอกจากนหญงชาวญปนทหมดประจำเดอนยงมอตราการเกด

กระดกพรนและโรคหวใจตำและมชวตยนยาวกวาชาวตะวน

ตก(Lock, M., 1994)

มขอมลรายงานไววา การบรโภคไอโซฟลาโวนสจากถวเหลอง

ในหญงกอนหมดประจำเดอน ชวยชะลอการมประจำเดอน

และมผลตานฤทธเอสโทรเจน(Cassidy A, Bingham S,

1994) การวจยเปรยบเทยบในหญงวยทองพบวาไอโซฟลา

โวนสในอาหารสามารถทำตวเสรมและตอตานฤทธของ

เอสโทรเจนไดอยางออนๆ ขนอยกบปรมาณตวรบเอสโทรเจน

ในเซล

โรคกระดกพรน อบตการณเกดกระดกพรนเพมสงขนอยางรวดเรวหลง

จากหมดประจำเดอน หญงวยหมดประจำเดอนทอาย

ประมาณ 50 ปขนไปมความเสยงสงตอโรคกระดกพรน

เนองจากขาดฮอรโมนเอสโทรเจนทำใหเนอกระดกลดลงอยาง

รวดเรว และลดลงเรอยๆ ตามอาย ผหญงบางคนทประจำ

เดอนหมดเรวกวาปกต อาจจะสญเสยเนอกระดกเรวขน

ประมาณ 1-3% ตอป โดยเฉพาะในชวงปแรกของการหมด

ประจำเดอน (Mazess, RB, Barden, HS, Ettinger, M,

Johnston, C, Dawson-Hughes, B, Baran, D, Powell, M,

Notelovitz, M. 1987), (Mazess, RB. 1982), (Ravn, P,

Hetland, ML, Overgaard, K, and Christiansen, C. 1994)

และเมออายมากขนปรมาณการสญเสยเนอกระดกเทากบ

0.7-1% ตอป(Dawson-Hughes, B, Dallal, GE, Krall, EA,

Sadowski, L, Sahyoun, N, (1990), (Greenspan, SL,

Maitland, LA, Myers, ER, Krasnow, MB, Kido, TH. 1994)


วารสารพยาบาลทหารบก �0


การใชฮอรโมนเอสโทรเจน (Estrogen Replacement

therapy หรอ ERT) เปนวธทดทใหผลในการปองกนการ

สญเสยเนอกระดกซงทำใหเกดกระดกพรนในหญง และ

ปองกนกระดกสนหลงหก (Kiel, DP, Felson, DT, Anderson

JJ. 1987), (The Writing Group for the PEPI Trial. 1996)

รวมทงในหญงหลงหมดประจำเดอนจะชวยลดการสญเสยเนอ

กระดกประมาณ 50% (Committee on Diet and Health.

1989) สำหรบสารไอโซฟลาโวนสชนด daidzein มฤทธ

คลายยาทใชในการรกษาโรคกระดกพรนในหญงหลงหมด

ประจำเดอนคอ ipriflavones ซงจะถก metabolized ไปเปน

daidzein ในรางกาย และ daidzein มผลชวยยบยงการสลาย

ของเนอกระดก(Valente, M, Bufalino, L, et al. 1994) ซงผล

การวจยช ใหเหนวา daidzein จะชวยลดความเสยงของ

โรคกระดกพรน แตเนองจากผลขางเคยงของยาในการเพม

ความเสยงมะเรงเตานมทำใหการใชฮอรโมนทดแทนอยาง

สมำเสมอในหญงวยหมดประจำเดอนมเพยง 10-20%

(Ettinger, B. 1998) นอกจากนการรกษาดวยฮอรโมนทดแทน

ยงเพมความเสยงในการเกดโรคหวใจ และหลอดเลอด

เสนเลอดในสมองอดตน ลมเลอดอดตน ถงนำดอกเสบและ

หวใจวาย (Carlsten H. 2005) ผเชยวชาญมความเหนวา

ควรพจารณาใหการรกษาดวยฮอรโมนทดแทนในผหญงเฉพาะ

รายทมความเสยงกบการเกดโรคกระดกพรน พรอมกบปรบ

ขนาดยาใหเหมาะสมกบผปวยแตละคน(S tevenson JC.

2005) ขณะเดยวกนนกวจยกพยายามทจะมองหาทางเลอกท

ไมกอใหเกดผลขางเคยง Starem ED, Omer S. (2004) สาร

ไอโซฟลาโวนสในจมกถวเหลองจงเปนสงทนกวจยใหความ

สนใจอยางมาก

สาร genistein ซงเปนองคประกอบของสารไฟโท

เอสโทรเจนสามารถจบกบ ER-B ไดดแตจบกบ ER-A ไดไม

ด(Kuiper, GGJM, Carlsson, B, et al. 1997) ตวรบฮอรโมน

ในกระดกสวนใหญจะเปนชนด ER-B จงเปนเหตผลทใช

อธบายไดวา ไอโซฟลาโวนสชวยปองกนกระดกพรน

งานวจยเบองตนชนสำคญทศกษาในมหาวทยาลย

อลนอยดสรปวา การบรโภคสารไอโซฟลาโวนสซงมมากใน

จมกถวเหลองสามารถเพมปรมาณแรธาตและความหนาแนน

ของกระดกได โดยไมกอใหเกดผลขางเคยงเชนเดยวกบการ

ใชยา ทำใหความนยมในการเสรมไอโซฟลาโวนสในรป

ผลตภณฑเสรมอาหารในหญงวยหมดประจำเดอนมากขน แต

ผเชยวชาญเตอนผลในการปองกนโรคกระดกพรนในหญงวย

หมดประจำเดอนนนไมเหนผลเรวเหมอนกบการใชฮอรโมน

ทดแทน ปจจบนการใชฮอรโมนทดแทนยงคงใหผลดกวา

แตการรบประทานไอโซฟลาโวนสจากอาหารควบคกนไปกจะ

ใหผลดยงขน โดยเฉพาะในผหญงทมระดบเอสโทรเจนใน

เลอดตำ

ขอมลการวจยชแนะวา เพยงการบรโภคโปรตน

ถวเหลองวนละ 40 กรม เปนเวลา 6 เดอน ใหผลในการเพม

มวลกระดกในหญงหลงหมดประจำเดอน โปรตนถวเหลอง

สกด 2 ออนซ (60 กรม) ใหโปรตนถวเหลองประมาณ 40

กรม(www.talksoy.com) Ho SC, Woo J, et.al. (2003)

ศกษาการบรโภคถวเหลองหรอผลตภณฑเสรมไอโซฟลาโวนส

จากถวเหลองเปนประจำในกลมหญงชาวจนทเรมหมดประจำ

เดอน 454 คน อายเฉลย 55.1 ป และตดตามคนกลมน

ภายใน 12 ปหลงจากทหมดประจำเดอน เพอดมวลกระดกพบ

วา บรรดาหญงทหมดประจำเดอนไปแลวทมอายมากขน ผท

บรโภคสารไอโซฟลาโวนสมากกวาจะมความหนาแนนของ

เนอกระดกมากกวาผทบรโภคนอยกวา

Chen YM, Ho SC, et al. (2004) พบวา การเสรม

ไอโซฟลาโวนสจากถวเหลองชวยเพมความหนาแนนของ

กระดกสะโพกและกระดกเชงกราน (trochanter) ในกลมหญง

วยหมดประจำเดอน และกลมหญงวยหมดประจำเดอนทเสรม

แคลเซยมนอยและมนำหนกนอย

Potter et al ไดแสดงใหเหนในการวจยวา อาหารทม

โปรตนถวเหลองและมไอโซฟลาโวนส ชวยปองกนการสญเสย

เนอกระดกสวนกระดกสนหลงไดในขณะทอาหารทมสาร

ไอโซฟลาโวนสตำไมชวย(Potter sm, Baum JA, Teng H,

Stillman RJ, Shay NF, Erdman JW. 1998)

Lydeking-Otsen, et al. (2004) พบวา ไมมความแตก

ตางของเนอกระดกในผทดมนมถวเหลองวนละ 2 แกว

(ไอโซฟลาโวนส 76 มก.) และในกลมทใชครมโปรเจสเทอโรน

(transdermal progesterone) แตในกลมควบคมทดมนมถว

เหลองทไมมไอโซฟลาโวนสและใชครมทไมม โปรเจสเทอโรน

กบกลมทไดรบทงนมถวเหลองทมไอโซฟลาโวนสรวมกบการใช

ครมโปรเจสเทอโรน มการสญเสยมวลกระดก แสดงใหเหนวา

นมถวเหลองและครมโปรเจสเทอโรนอาจมปฏกรยาตอกนซง




จะตองมการศกษาวจยเพมเตม

Takehiko et al ไดทำการวจยในอาสาสมครชาวญปนท

อยในชวงทกำลงจะหมดประจำเดอน (peri-menopause)

จำนวน 23 คนโดยสมใหรบประทานไอโซฟลาโวนสจาก

ถวเหลอง หรอยาหลอกนาน 4 สปดาห พบวา การเสรม

ไอโซฟลาโวนสจากถวเหลอง ชวยลดอตราการสญเสยมวล

กระดกไดอยางมนยสำคญ และชวยลดความเสยงของการเกด

โรคกระดกพรน (osteoporosis) ได(Takehiko Uesugi et al.

2005)

Messina และคณะ (2004) ทำการวเคราะหผล

ของไอโซฟลาโวนสจากถวเหลองตอกระดกจากงานวจย 15

ผลงาน ซงสวนใหญเปนงานวจยขนาดเลก (อาสาสมครนอย

กวา 30 คนในแตละงาน) และใชเวลาการวจย 1 ป แมผลท

พบจะไมตรงกนซะทเดยว แตขอมลนชแนะวา สารไอโซฟลา

โวนสสามารถลดการสญเสยเนอกระดกในหญงหมดประจำ

เดอนทอายนอยกวา มขอมลจำกดทางระบาดวทยาทแสดงให

เหนวา ชาวเอเชยทบรโภคสารไอโซฟลาโวนสมเนอกระดก

เพมขน ผวจยสรปวาแม ไมควรใชถวเหลองและไอโซฟลา

โวนสแทนยาตานกระดกพรน แตบคลากรทางการแพทยควร

พจารณาสนบสนนใหหญงทหมดประจำเดอนไปแลวทจะม

ปญหากระดกควรบรโภคอาหารทมสารไอโซฟลาโวนสสงใน

ชวตประจำวน

จากการรวบรวมขอมล Harkness (2004) ประเมนวา

ปรมาณการบรโภคไอโซฟลาโวนสจะใหผลในการเสรมสราง

กระดกนน อาจจะตองบรโภคสงถง 90-100 มก. ซงไดจาก

ปรมาณโปรตนถวเหลอง 30-40 กรม(Harkness L. 2004)

และแหลงอาหารทสำคญของไอโซฟลาโวนสคอ จมก

ถวเหลอง

แคลเซยมและกระดกพรน ความสมดลของแคลเซยมเปนอกปจจยหนงทมความ

สำคญในการปองกนกระดกพรน ผหญงสวนใหญบรโภค

แคลเซยมไมเพยงพอตอความตองการของรางกาย(USDA.

1985) ความหนาแนนสงสดของกระดกจงนอยกวาทควรเปน

ซงกอใหเกดปญหากระดกพรนในเวลาตอมา

ถวเหลองเปนอาหารพชทมแคลเซยมสง(Weaver, CM,

Plawecki, KL. 1994) โดยปกตแคลเซยมจากพชจะดดซมได

ไมดเทานมวว เนองจากพชบางชนดมสารออกซาเลตและ

ไฟเทตสง ซงจะยบยงการดดซมของแคลเซยม แต Weaver

(1994) พบวาประสทธภาพการดดซมแคลเซยมจากถวเหลอง

ดเทยบเทากบนม แมวาถวเหลองจะมสารไฟเทตกตาม

(Weaver, CM, Plawecki, KL. 1994) อาหารจากถวเหลองม

แคลเซยมในปรมาณตางๆ กน ขนกบวธการผลตถวเหลองสก

1 ถวยตวงมแคลเซยม 175 มก. เตาหแขง 1/2 ถวยตวง ม

แคลเซยมประมาณ 258 มก.(United States Department of

Agriculture. 1986) แตเตาหทผลตโดยการเตมเกลอแคลเซยม

จะมแคลเซยมสงถง 750 มก.ตอทเสรฟ

นอกจากปรมาณแคลเซยมในอาหารแลว การสญเสย

แคลเซยมทางปสสาวะเปนอกปจจยหนงททำใหเสยสมดล

แคลเซยมในรางกาย(Heaney, RP. 1994) การบรโภค

โซเดยมและโปรตนมากเกนควรเพมการขบแคลเซยมออกจาก

รางกาย(Breslau, NA, Brinkley, L, Hill, KD, Pak, CYC.

1988), (Heaney, RP. 1994) การศกษาทางระบาดวทยา

แสดงใหเหนวาประเทศทบรโภคอาหารโปรตนสงมอตราการ

เกดกระดกสะโพกแตกหกสง(Abelow, BJ, Holford, TR,

Insogna, KL. 1992) ในบรรดาอาหารทมโปรตนคณภาพสง

ถวเหลองทำใหเกดการสญเสยแคลเซยมทางปสสาวะนอย

ทสด(Breslau, NA, Brinkley, L, Hill, KD, Pak, CYC. 1988)

เมสซนา(Messina) ผเชยวชาญการวจยถวเหลองอธบายไววา

ถวเหลองใหประโยชนแกกระดกในแงทวาเปนโปรตนพช

ทำใหการขบแคลเซยมทางปสสาวะนอยกวาโปรตนสตว

ถาเรารบประทานถวเหลอง 15 กรมแทนเนอสตว 15 กรมจะ

ลดการสญเสยแคลเซยมทถกขบออกจากรางกายได 15

มลลกรม ซงเทากบวาเราตองการแคลเซยมจากอาหารลดลง

วนละ 150 มลลกรม

การปองกนมะเรง (www.talksoy.com) การศกษาในประชากรชาวเอเชยซงมการบรโภค

ผลตภณฑถวเหลองมากกวาชาวตะวนตก พบวาหญงเอเชย

เปนโรคมะเรงเตานมนอยกวาหญงชาวตะวนตกถง 5 เทา ใน

ทำนองเดยวกนพบวาชาวเอเชยเปนมะเรงในตอมลกหมาก

นอยกวาฝรง 20 เทา นกวจยเชอวาสารไอโซฟลาโวนสใน

ถวเหลองอาจจะลดอตราเสยงการเกดมะเรงในตอมลกหมาก

โดยการแทรกแซงการทำงานของฮอรโมนเทสโทสเทอโรน

(Testosterone) ในชาย หรออาจจะยบยงการเจรญของเซล

มะเรงโดยการลดปรมาณการผลตฮอรโมนเทสโทสเทอโรน


วารสารพยาบาลทหารบก ��


สารเจนนสทนมผลเหมอนยาทใชในการรกษามะเรง

นกวจยเชอวาเอนไซมบางชนดในรางกายเปลยนเซลธรรมดา

ไปเปนเซลมะเรง ยาตานมะเรงจะชวยยบยงเอนไซมชนดน

เชนเดยวกนกบสารเจนนสทนซงสามารถยบยงการเจรญของ

เซลมะเรง โดยรบกวนการทำงานของฮอรโมนทเซลมะเรง

ตองการในการเจรญ

ผลการปองกนมะเรงไมไดขนกบฮอรโมนเพยงอยางเดยว

แตมปจจยอนเกยวของดวย เชนผลการวจยพบวา การเสรม

สารไอโซฟลาโวนสลดความหนาแนนของเนอเยอเตานม

(breast density) ในหญงทหมดประจำเดอน แตกลบไมมผล

ในหญงวยกอนหมดประจำเดอน ความหนาแนนของเนอเยอ

เตานมเปนตวชวดความเสยงของมะเรงเตานม นอกจากนยงม

งานวจยทชแนะวาการรบประทานไอโซฟลาโวนสจากอาหาร

ในวยแตกเนอสาวอาจชวยปองกนมะเรงเตานมเมออายมาก

ขนได

การวจยเปนระยะเวลา 1 ป โดย Ger traud

Maskarinee แหง Cancer Research Center of Hawaii

พบวา การเสรมไอโซฟลาโวนส 76 มก./วน ไมมผลตอความ

หนาแนเนอเยอเตานมในหญงกอนหมดประจำเดอน ทำนอง

เดยวกน Charlotte Atkinson แหง Institute of Public

Health ใน Cambridge พบวาหญงกอนหมดประจำเดอนและ

หลงหมดประจำเดอนทเสรมไอโซฟลาโวนสวนละ 40 มก.

เปนเวลา 1 ป ไมมผลตอความหนาแนนของเนอเยอเตานม

แตเมอแบงอาสาสมครตามอายพบวา ความหนาแนนของ

เนอเยอเตานมลดลงอยางมนยสำคญทางสถตในหญงอาย 56-

65 ป

งานวจยทงสองมความสำคญเนองจากความหนาแนน

ของเนอเยอในเตานมเปนตวชวดความเสยงมะเรงเตานมไดด

ฮอรโมนทดแทนซงเพมความเสยงมะเรงเตานมเพมความหนา

แนนเนอเยอเตานม แตยา tamoxifen ซงลดความเสยงมะเรง

เตานมลดความหนาแนน ดงนนงานวจยทง 2 ชแนะวา

สารไอโซฟลาโวนสไมไดสงผลเหมอนเอสโทรเจนหรอไมเพม

ความหนาแนนของเนอเยอเตานมทงในหญงกอนหรอหลง

หมดประจำเดอน แตอาจจะมผลตอความเสยงในหญงทมอาย

มากกวาวยเหลานน

Mark Cline จากมหาวทยาลย Wake Forest พบวา แม

ถวเหลองอยางเดยวไมมผลตอการเหนยวนำการเกดมะเรงทง

ในหนทถกตดรงไข หรอหนทมรงไข ถวเหลองลดความเสยง

การเกดมะเรงเตานมในหนทถกตดรงไขทไดรบเอสโทรเจน

50%-80%

ปองกนมะเรงตอมลกหมาก งานวจยในหลายประเทศยนยนวาถวเหลองมสวนในการ

ปองกนมะเรงตอมลกหมาก มรายงานการวจยวาผชายทม

มะเรงตอมลกหมากเมอเสรมไอโซฟลาโวนสจากถวเหลอง

วนละ 77 มลลกรมสามารถหยดยงเซลมะเรงไมใหแพร

กระจายได

Omer Kucuk จาก Karmonas Cancer Institute แหง

มหาวทยาลย Wayne State รายงานผลการวจยทใชเวลา 6

เดอนในการศกษาผลการเสรมไอโซฟลาโวนสวนละ 77 มก.ตอ

ระดบ PSA (prostate specific antigen) ในผปวยมะเรงตอม

ลกหมาก ผลการวจยช ใหเหนวาไอโซฟลาโวนสอาจเปน

ประโยชนในการยบยงการดำเนนของโรคมะเรงตอมลกหมาก

สารไอโซฟลาโวนสจงอาจใหประโยชนในการลดความเสยง

มะเรงตอมลกหมากได(Messina M. 2002)

การปองกนมะเรงตอมไทรอยด (Messina M. 2002) การวจยในสตวทดลองชวา ถวเหลองมสารทกอใหเกด

โรคคอพอกและอาจมความสมพนธระหวางคอพอกและมะเรง

ไทรอยด แตการวจยในคนชผลตรงกนขาม

การวจยแบบ cross-sectional study พบวาการบรโภค

สารไอโซฟลาโวนสจากถวเหลองลดความเสยงมะเรงไทรอยด

ในหญงคอเคเซยนและเอเชยทอาศยอยในซานฟรานซสโก

Pamela Horn-Ross แหง Northern California Cancer

Center พบวา ผกตระกลครซเฟอรสทเคยทราบกนมากอนวา

เปนสารททำใหเกดไทรอยด แตในทางตรงกนขาม การบรโภค

ผกเหลานกลบลดความเสยงมะเรงตอมไทรอยด การบรโภค

ถวเหลองกลบใหผลการปองกนมะเรงตอมไทรอยด แมผลการ

วจยนจะเปนเพยงการเรมตน แตกแก ไขความเขาใจผดทวา

ถวเหลองเพมความเสยงมะเรงตอมไทรอยด (Messina M.

2002)

สงทนกวจยคำนงถงคอ การทไอโซฟลาโวนสมผลคลาย

เอสโทรเจนอาจกระตนเซลมะเรงเตานมทมอยแลวหรอเพม

โอกาสเกดมะเรงเตานมใหกบผหญงทมความเสยงอยแลว

(Bouker KB, Hilakivi-Clarke L. 2000) การวจยแบบสม

ขนาดใหญในหญงหลงจากหมดประจำเดอนไปแลวและการ




วจยทตพมพแลวชแนะวาเมอใชเอสโทรเจนและโปรเจสทน

รวมกนเพมความเสยงมะเรงเตานมขณะทเอสโทรเจนอยาง

เดยวเพมความเสยงเลกนอยหรอไมเพมเลย ฉะนนไอโซฟลา

โวนสจงอาจไมใหผลเหมอนการใชเอสโทรเจนและโปรเจส

ทน(Anderson GL, Limacher M, et al. 2004), (Messina

M. 2005), (Messina MJ, Loprinzi CL. 2001), ( Writing

Group for the Women’s Health Initiative Investigators

2002)

การปองกนมะเรงลำไส ใหญ นอกจากการปองกนมะเรงทกลาวมาแลว นกวจยยงพบ

วาการกนถวเหลองสปดาหละครงชวยลดความเสยงมะเรง

ในลำไสใหญลงครงหนงเมอเปรยบเทยบกบผทไมกนถวเหลอง

เลย

ความปลอดภยในการบรโภค เนองจากไอโซฟลาโวนสทำงานคลายเอสโทรเจน ในทาง

ทฤษฏจงอาจไมปลอดภยสำหรบผหญงทมความเสยงมะเรง

เตานม หรอคนทเคยมเนอรายมากอน หรอคนทเคยม

มะเรงเตานมอยแลว การวจยพบวาเจนนสทนจบกบตวรบ

เอสโทรเจนตางจาก estradiol(Brzezinski A, Debi A. 1999)

โดยลกษณะการจบคลายกบ Selective Estrogen Receptor

Modulator (SERM) ฉะนนจงถอไดวาไอโซฟลาโวนสเปน

SERM ในรปธรรมชาตซงใหผลในการปองกนมะเรงเตานม

ไอโซฟลาโวนสไมเพมความเสยงในการเกดโรคมะเรง

เตานมในสตรวยทอง(NutraIngredient.com(Europe) การ

ศกษาในสตรวยทองจำนวน 50 คน ทไมสามารถรบการรกษา

ดวยการใหฮอรโมนทดแทนไดโดยใหรบประทานจมกถวเหลอง

หรอตวหลอกนาน 6 เดอน พบวา การรบประทานจมก

ถวเหลอง ชวยลดอาการรอนวบวาบ (44% เทยบกบ 10%; p

<0.05) เสรมระดบฮอรโมนเพศหญง พรอมกบลดระดบของ

ไขมน LDL (11.8%) และเพมระดบ HDL (27.3%; p<0.05)

ไดอยางมนยสำคญ เมอเปรยบเทยบกบกลมท ไดรบตว

หลอก(Petri Nahas E. et al. 2004)

การประชมระหวาง The US Center for the

Evaluation of Risks to Human Reproduction (CERHR)

of the National Institute of Environmental Health

Services (NIEHS) and National Toxicology Program

ในเดอนมนาคม 2549 ไดขอสรปรวมกนวา การรบประทาน

ผลตภณฑเสรมอาหารทมสารไอโซฟลาโวนสเปนองคประกอบ

ไมทำใหเกดความเสยงกบระบบสบพนธ หรอการเจรญเตบโต

ของทารกในครรภ(www.nutraingredients.com)

สรป สารไอโซฟลาโวนสซงพบมากในจมกถวเหลองมฤทธเหมอนเอสโทรเจน แตออนกวาและยงมฤทธตาน

เอสโทรเจนออนๆ ดวยเชนกน ไอโซฟลาโวนสสามารถจบกบตวรบเอสโทรเจนแอลฟาและเบตาได แตจะสามารถจบ

กบตวรบเบตาไดดกวาแอลฟา

สารไอโซฟลาโวนสพบมากในจมกถวเหลอง มฤทธเปนเอสโทรเจนออนๆ จงอาจชวยปองกนกระดกพรน โดย

การปองกนการสลายของกระดกและเพมความหนาแนนกระดก นอกจากน ไอโซฟลาโวนสยงมฤทธเปนสารตานอนมล

อสระ จงชวยปองกนโรคหวใจ มะเรงเตานมและมะเรงตอมลกหมาก ชวยลดอาการในวยหมดประจำเดอน เนองจาก

ไอโซฟลาโวนสซงพบมาในจมกถวเหลองไมมผลขางเคยงเหมอนสารเสรมฮอรโมน ทำให ไอโซฟลาโวนสไดรบความ

สนใจจากวงการวจยมากมาย และการบรโภคไอโซฟลาโวนสทมมากในจมกถวเหลองมขอมลมากมายทชวาให

ประโยชนตอสขภาพในการปองกนโรคดงกลาว





Abelow, BJ, Holford, TR, Insogna, KL. (1992) Cross-cultural association between dietary animal protein and hip fracture: a hypothesis. Calcif Tissue Int. 50: 14-18 American Heart Association. (1997) Heart and Stroke Statistical Update. Dallas, TX: 1997 Anderson GL, Limacher M, et al. (2004) Effects of conjugated equine estrogen in postmenopausal women with hysterectomy: The Women’s Health Initiative randomized controlled trial. JAMA. 291:1701-12. Anderson RL, (1995) Wolf WJ.Compositional changes in trysin inhibitors, phytic acid, soponins, and isoflavons related to soybean processing. J Nutr. 125:58 1S-588S Anderson, JW, Johnstone, BM, (1995) Cook-Newell, ME. Meta-analysis of the effects of soy protein intake on serum llipids. N Engl J Med. 333: 276-282 Anthony, MS, Clarkson, TB, et al. (1996) Soybean isoflavones improve cardiovascular risk factors without affecting the reproductive system of peripubertal rhesus monkeys. J Nutr. 126: 43-50 Bouker KB, Hilakivi-Clarke L. (2000) Genistein: Does it prevent or promote breast cancer? Environ Health Perspect. 108:701-08. Breslau, NA, Brinkley, L, Hill, KD, Pak, CYC. (1988) Relationship of animal protein-rich diet to kidney stone formation and calcium metabolism. J Clin Endocrinol Metab. 66: 140-146 Brzezinski A, Debi A. (1999) Phytoestrogens: the “natural” selective estrogen receptor modulators? European Journal of Obstetrics, Gynecology and Reproductive Biology. 85:47-51. Carlsten H. (2005) Immune responses and bone loss: the estrogen connection. Immunol Rev. Dec;208:194-206. Cassidy A, Bingham S, (1994) Setchell KDR. AM J Clin Nutr: 60:333. Chen YM, Ho SC, et al. (2004) Beneficial effect of soy isoflavones on bone mineral content was modified by years since menopause, body weight, and calcium intake: A double-blind, randomized controlled trial. Menopause. 11(3):246-54. Committee on Diet and Health. (1989) Food and Nutrition Board, NRC. Osteoporosis in Diet and Health: Implications for Reducing Chronic Disease Risk. Washington, DC: National Academy Press, 615-626 Coward L, Barnes NC, Setchell KDR, et al.(1993) J Agric Food Chem 41:1961. Messina MJ, Persky V, Setchell KDR, Nutr Cancer 21:113, 1994 Coward L, Smith M, Kirk M, Barnes S. (1998) Chemical modification of isoflavones in soyfoods during cooking and processing. Am J Clin Nutr. 68:1486S-1491S. Dawson-Hughes, B, Dallal, GE, Krall, EA, Sadowski, L, Sahyoun, N, (1990) Tannenbaum S. A controlled trial of the effect of calcim supplementation on bone density in postmenopausal women. N. Engl. J. Med. 323:878-883. De Boevor et al. (2001) Combined use of Lactobacillus reuteri and soy germ powder as food supplement. Lett. Apl. Microbiol. 33:420. Ettinger, B. (1998) Overview of Estrogen Replacement Therapy: A historical perspective. PSEBM. 217:2-5. FDA Proposed Rule. (1998) Food Iabeling:health claions : soy protein and coronary heart disease. Fed Regist. November 10, 63 : 62977-63015 Greenspan, SL, Maitland, LA, Myers, ER, Krasnow, MB, Kido, TH. (1994) Femoral bone loss progresses with age: A longitudinal study in women over age 65. J. Bone Miner. Res. 9:1959-1965. Harkness L. (2004) soy and Bone : Where do we stand? Ortho paedic Nursing. 23(1) 12-17 Heaney, RP. (1994) Cofactors Influencing the Calcium Requirement — Other Nutrients. In NIH Consensus Development Conference on Optimal Calcium Intake. Bethesda, Maryland: NIH, Ho SC, Woo J, et.al. (2003) Soy protein consumption and bone mass in early postmenopausal Chinese women. Osteoporos Int. 4(10):835-42. Hollenberg, MD. (1994) Tyrosine kinase pathways and the regulation of smooth muscle contractility. TIPS. 15: 108-114 Kiel, DP, Felson, DT, Anderson JJ. (1987) Hip fracture and the use of estrogens in postmenopausal women. N. Engl. J. Med. 317:1169-1174. Knight, DC, Eden, JA. (1996) A review of the clinical effects of phytoestrogens. Obstet Gynecol. 87:897-904 Knight, DC, Lyons Wall, P. Eden, JA. (1996) A review of phytoestrogens and their effects in relation to menopause symptoms. Aust J Nutr Diet. 53:5-11 Kuiper, GGJM, Carlsson, B, et al. (1997) Comparison of the ligand binding specificity and transcript tissue distribution of estrogen receptors a and . Endocrinology. 138: 863-870 Lock, M. (1994) Menopause in cultural context. Exp Gerontol. 29(3-4): 307-317 Lu LJ, Lin SN, Grady JJ, Nagamani M, (1996) Anderson KE. Altered kinetics and extent of urinary daidzein and genistein excretion in women during chronic soya exposure. Nutr Cancer; 26:289-302.




Lydekin-Olsen E, et al. (2004) Soymilk or Progesterone for prevention of bone loss—a two-year randomized, placebo-controlled trial. Eur J Nutr. Aug;43(4)246-57. Mazess, RB, Barden, HS, Ettinger, M, Johnston, C, Dawson-Hughes, B, Baran, D, Powell, M, Notelovitz, M. (1987) Spine and femur density using dual-photon absorptiometry in U.S. white women. Bone Miner. 2:211-219. Mazess, RB. (1982) On aging bone loss. Clin. Orthop. Related Res. 165:239-252. Messina M, Barnes S. (1991) The role of soy products in reducing risk of cancer. J Natl Cancer Inst; 83:541-6 Messina M, Ho S, Alekel DL. (2004) Skeletal benefits of soy isoflavones: a review of the clinical trial and epidemiologic data. Curr Opin Clin Nutr Metab Care. Nov;7(6):649-58. Messina M. Isoflavones. Soy & Health. United Soybean Board. www.talksoy.com Messina M. (2005) Soy isoflavone intake and the risk of breast and endometrial cancers. The Soy Connection. Spring 13(2):1-3. Messina M. (2002) Symposium Highlight Significant Research On Soy And Human Health. The Soy Connection. Winter 10(1) Messina MJ, Loprinzi CL. (2001) Soy for breast cancer survivors: a critical review of the literature. J Nutr. 131:3095S-108S. Messina MJ, Persky V, Setchell KDR, (1994) Nutr Cancer 21:113. Murphy, CT, Kellie, S, Westwick, J. (1993) Tyrosine-kinase activity in rabbit platelets stimulated with platelet-activating factor. Eur J Biochem. 216: 639-651 National Osteoporosis Foundation. (1997) Fast Facts on Osteoporosis. Washington, DC. NutraIngredient.com (Europe) quote from the journal Cancer Research (Vol. 66, Issue 2) Petri Nahas E. et al. (2004) Benefits of soy germ isoflavones in postmenopausal women with contraindication for conventional hormone replacement therapy. Maturitas Aug 20;48(4):372-80 Potter sm, Baum JA, Teng H, Stillman RJ, Shay NF, Erdman JW. (1998) Soy protein and isoflavones: their effects on blood lipids and bone density in postmenopausal woman. Am J Cli Nutr; 68 (Suppl) : 1375 S – 9S Ravn, P, Hetland, ML, Overgaard, K, and Christiansen, C. (1994) Premenopausal and postmenopausal changes in bone mineral density of the proximal femur measured by dual-energy x-ray absorptiometry. J. Bone Miner. Res. 9:1975. S tevenson JC. (2005) Justification for the use of HRT in the long-term prevention of osteoporosis. Maturitas. Jun 16;51(2):113-26 Shelnutt SR, Cimino CO, Wiggins PA, Badger TM. (2000) Urinary pharmacokinetics of the glucuronide and sulfate conjugates of genistein and daidzein. Cancer Epidemiol Biomarkers Prev ; 9:413-9. Staren ED, Omer S. (2004) Hormone replacement therapy in postmenopausal women. Am J Surg. Aug;188(2):136-49 Takehiko Uesugi et al. (2005) Beneficial effects of soybean isoflavone supplementation on bone metabolism and serum lipids in postmenopausal Japanese women: A four-week study. Journal of the American College of Nutrition 2002. Volume 21 Number 2 December page 97 – 102) The Writing Group for the PEPI Trial. (1996) Effects of hormone therapy on bone mineral density . Results from the postmenopausal estrogen/progestin interventions (PEPI) trial. JAMA. 276: 1389-1396. United States Department of Agriculture. (1986) Composition of Foods: Legumes and Legume Products. Washington, DC: USDA, (USDA handbook 8-16) USDA (1999) Iowa State University database on the isoflavone foods. USDA. (1985) Nationwide Food Consumption Survey: Continuing Survey of Food Intakes by Individuals. Hyattsville, Maryland: USDA, 1987 (Report No. 85-4) Valente, M, Bufalino, L, et al. (1994) Effects of 1-year treatment with ipriflavone on bone in postmenopausal women with low bone mass. Calcif Tissue Int. 54: 377-380 Wang H-J, Murphy PA. J (1994) Agric Food Chem 42:1674. Weaver, CM, Plawecki, KL. (1994) Dietary calcium: adequacy of a vegetarian diet. Am J Clin Nutr. 59(suppl): 1238S-1241S Writing Group for the Women’s Health Initiative Investigators(2002) : Risks and benefits of estrogen plus progestin in healthy postmenopausal women: principal results from the Women’s Health Initiative randomized controlled trial. JAMA. 288:321-33. Xu X, Wang HJ, Murphy PA, Cook L, Hendrich S. (1994) Daidzein is a more bioavailable soymilk isoflavone than is genistein in adult women. J Nutr. 124:825-32) http//:www.isoflavones.info/,www.fwhe.org/health/soy.htm http://www.nutraingredients.com/news/ng.asp?n=66513&m=2FSN327&idP=2&c=egcjjrsbbmxvunl hhhp://www.pdrhealth.com/drug_info/nmdrugprofiles/nutsupdrug/soy_0238.shtml http://www.soyfoods.org http://www.talksoy.com/Health/hSoyAndCancer.htm http://www.talksoy.com/Health/hSoyAndOsteoporosis.htm http://www.talksoy.com/Health/hSoyNutritiveContent.htm www.talksoy.com/Health/tIsoflavones.htm#concentration




เปรยบเทยบผลการใชรปแบบการจดการทางการพยาบาลรายกรณ

ทบรณาการระบบพยาบาลเจาของไขและทมการพยาบาลตอความสามารถในการจดการการดแล

ผปวยโรคหลอดเลอดสมองของผดแล

อดมรตน ซดเราะมาน *

พวงรตน บญญานรกษ **

บทคดยอ การวจยครงนเปนการวจยกงทดลอง มวตถประสงคเพอศกษาระดบความสามารถของผดแลในการจดการการ

ดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมอง และเปรยบเทยบผลการใชรปแบบการจดการทางการพยาบาลรายกรณทบรณาการ

ระบบพยาบาลเจาของไขและทมการพยาบาล ตอความสามารถในการจดการการดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองของผ

ดแลกลมตวอยาง คอ ผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมอง จำนวน 40 คน แบงเปนกลมควบคม 20 คน และกลมทดลอง

20 คน จบคระหวางการใชรปแบบการจดการทางการพยาบาลรายกรณทบรณาการระบบพยาบาลเจาของไข กบการ

ใชรปแบบการจดการทางการพยาบาลรายกรณในรปแบบทมการพยาบาล เครองมอทใชในการวจยม 2 ชด ประกอบ

ดวย เครองมอดำเนนการวจยคอ คมอการใชรปแบบการจดการทางการพยาบาลรายกรณทบรณาการระบบพยาบาล

เจาของไข และการอบรมพยาบาลเจาของไข ซงเปนพยาบาลวชาชพ ททำงานในหอผปวยเวชศาสตรฟนฟโรงพยาบาล

พระมงกฎเกลา เครองมอเกบรวบรวมขอมล คอ แบบสมภาษณความสามารถในการจดการการดแลผปวยโรคหลอด

เลอดสมองในผดแล ซงผานการตรวจสอบความตรงตามเนอหาและความเทยงแลว ไดคา 0.96 วเคราะหขอมลดวย

โปรแกรมคอมพวเตอรสำเรจรป SPSS for windows สถตทใช ไดแก รอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน สถต

วเคราะห Wilcoxon Signed Ranks test และ Mann Withney U test ผลการวจยสรปไดดงน ความสามารถในการ

จดการการดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองของผดแล ในการใชรปแบบการจดการทางการพยาบาลรายกรณทบรณาการ

ระบบพยาบาลเจาของไข สงกวา การใชรปแบบการจดการทางการพยาบาลรายกรณในรปแบบทมการพยาบาล อยางม

นยสำคญทางสถต ท 0.05 และระดบความสามารถในการจดการการดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองของผดแล ในการ

ใชรปแบบการจดการทางการพยาบาลรายกรณทบรณาการระบบพยาบาลเจาของไข อยในระดบสงสด ระดบความ

สามารถในการจดการการดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองของผดแล ในการใชรปแบบการจดการทางการพยาบาลราย

กรณในรปแบบทมการพยาบาล อยในระดบปานกลาง

* พนตร หญง หวหนาหอผปวยเวชศาสตรฟนฟชน 5 กองการพยาบาล โรงพยาบาลพระมงกฎเกลา ** รองศาสตราจารย ดร. รองอธการบด ฝายโครงการพเศษ วทยาลย เซนตหลยส




ความเปนมาและความสำคญของปญหา การเปลยนแปลงในระบบสขภาพอยางรวดเรว ทำให

ทกหนวยงานและทกวชาชพ ตองดำเนนการปรบเปลยน

รปแบบและวธการเพอใหสอดคลองกบนโยบายหลกดาน

สขภาพของประเทศ โดยเฉพาะอยางยงนโยบายการจดบรการ

ทางสขภาพทมคณภาพ (Quality of Survice) จดระบบทม

ประสทธภาพ (Efficiency) สามารถตรวจสอบความถกตองได

(Transparency and accountability) และมความเสมอภาค

(Equity and accessibility) (อรพรรณ โตสงห,2545,น.45)

การมอบหมายงานในปจจบน ไดแก แบบรายผปวย (Case

Method) แบบตามหนาท (Function Method) แบบพยาบาล

เจาของไข (Primary Nursing Method) แบบทม (Team

Method) และแบบการจดการทางการพยาบาลรายกรณ

(Nursing Case Management Method) ซงรปแบบการ

ทำงานเปนทมเปนทนยมกนอยางแพรหลายในประเทศไทย

ปจจบนพบวาความไมสำเรจของทมการพยาบาลเกดจากการ

ขาดความร ในเรองการทำงานเปนทมอยางแทจรง ทม

การพยาบาลยงขาดเปาหมายในการปฏบต (ฟารดา

อบราฮม,2542) และจากการศกษาของ วไล อำมาตย

มณ(2539) เกยวกบการจดการทางการพยาบาลแบบทม

พบวา พยาบาลยงขาดความรในการปฏบต ขาดภาวะการเปน

ผนำ การตดตอสอสารระหวางทมสขภาพทมประสทธภาพ

การใหการดแลเปนทม ลวนแตมขอจำกด ไมสามารถใหการ

ดแลแบบองครวมได บคลากรเนนแตการทำงานเพอใหทน

เวลาตามหนาท ผปวยจงไดรบการดแลแบบแยกสวน ผลท

ตามมาผปวยไดรบการรกษาทชากวาทควร การฟนฟสภาพชา

ระยะเวลาการอยโรงพยาบาลนานและคาใชจายสง ผปวยจง

ไมมความพรอมทจะไปดแลตนเองทบาน และการขาดความร

ของผดแลในการจดการการดแลผปวยทบาน การสอนและ

การใหความรผปวยทลาชาเนองจากไมมผรบผดชอบทแนนอน

(จอม สวรรณโณ,2541,น.27-32) การสอนและการใหความร

ผปวยทลาชาเนองจากไมมผรบผดชอบทแนนอน ผปวยจงไมม

ความพรอมทจะไปดแลตนเองทบาน และการขาดความรของ

ผดแลในการจดการการดแลผปวยทบาน ในบรการพยาบาล

หากมการมอบหมายงานแบบทมการพยาบาล มการจดการ

ภายในทมทด พยาบาลรวมมอประสานงานกนอยางด

มความร ความสามารถในการทำงาน เกดประสทธผลของ

ทมด ยอมสงผลใหมคณภาพการพยาบาลดดวย

ในปจจบนการทำงานของพยาบาล จะเปนการทำงาน

แบบทมกงหนาท ยงไมเปนทมอยางแทจรง เนองจากพยาบาล

บางสวนยงไมเขาใจหลกการพยาบาลเปนทม การแสดง

บทบาทของหวหนาทมและสมาชกทม ไมชดเจน ขาดความ

รวมมอในการทำงาน ซงในปจจบนเปนยคของการพฒนา

คณภาพ โดยมเทคโนโลยตางๆและแนวทางการดแลผปวย

(Clinical Pathway) กเปนเครองมอในการพฒนาคณภาพการ

บรการพยาบาลอยางหนง ทมงเนนการดแลผปวยทตอเนอง

ลดความซบซอน ลดจำนวนวนนอน เปนผลทำใหคาใชจาย

ลดลง ทำใหผปวยเกดความพงพอใจตอบรการพยาบาลทไดรบ

สงผลใหทมการพยาบาลพงพอใจดวย(สวรรณ มหากายนนท,

2538)

ปจจบนมการนำการจดการทางการพยาบาลมาใช

โดยมจดมงหมายเพอใหบคลากรทางการพยาบาลสามารถใช

ความร ความสามารถ จากการศกษาเพมเตม ประสบการณ

การประสานงานทมประสทธภาพ เพอใหเกดความราบรนใน

การทำงาน โดยมวตถประสงครวมกนคอใหผปวยและ

ครอบครวไดรบบรการทมคณภาพอยางตอเนอง รปแบบการ

จดการทางการพยาบาลหรอการมอบหมายงาน(Nursing

Assignment) จงเปนสงทเอออำนวย ใหพยาบาลสามารถ

วางแผนและปฏบตตามแผนการพยาบาลไดประสบความ

สำเรจมากทสด (พวงรตน บญญานรกษ,2522,น.147) วธการ

มอบหมายงานทางการพยาบาลจงไดมการพฒนาขนเปนลำดบ

ตามความจำเปนและเหมาะสม

รปแบบการจดการรายกรณ เปนแนวทางหนงทสำคญ

เนนการบรการทมคณภาพใหการดแลแบบองครวมอยางตอ

เนอง โดยมพยาบาลผจดการรายกรณ(Nurse Case

Manager) เปนผประสานการดแลในทมสหสาขาวชาชพ

โดยใชทรพยากรบคคลและทรพยากรอนๆทมอยในองคกร

อยางมประสทธภาพ เพอผลลพธแกผใชบรการใหเกดคณภาพ

การบรการทดสงผลใหลดจำนวนวนนอนในโรงพยาบาลและ

ลดคาใชจายในการรกษาใหเหมาะสม(Cohen & Cesta ,2005,

p.513) รปแบบการจดการผปวยรายกรณววฒนาการมาจาก

ระบบการพยาบาลเจาของไข ซงมขอดเกยวกบการวางแผน




เพอการดแลอยางตอเนองตลอด 24 ชวโมงของพยาบาล

ตงแตแรกรบจนจำหนายกลบบาน โดยการใชกระบวนการ

พยาบาลในการปฏบตพยาบาล ตดตามความกาวหนาใน

ความรบผดชอบตอวชาชพพยาบาล ซงผลการปฏบตพยาบาล

มประโยชนตอผปวย(Marram,1974.) ผลการศกษาการใชรป

แบบการมอบหมายงายแบบการจดการทางการพยาบาลราย

กรณ ของกฤษณา นรนราพนธ(2544) และกรรณกา เยนสข

(2544) พบวา พยาบาลวชาชพมความเปนอสระในการปฏบต

พยาบาล และมความสำนกในความรบผดชอบตอวชาชพการ

พยาบาลในรปแบบการมอบหมายงานแบบการจดการราย

ผปวยสงกวารปแบบการมอบหมายงานแบบปกต และความ

พงพอใจอยในระดบสง ความพงพอใจของผปวยตอบรการ

พยาบาลในรปแบบการมอบหมายงานแบบรายผปวย สงกวา

รปแบบการมอบหมายงานแบบปกต ซงสอดคลองกบการ

ศกษาของ พรทพย ไตรภทร(2545) ทศกษาการใชรปแบบการ

จดการผปวยรายกรณ พบวาความพงพอใจบรการพยาบาล

ของผใชบรการภายหลงไดรบการพยาบาลโดยใชรปแบบการ

จดการผปวยรายกรณ อยในระดบสง ความสำนกในความ

รบผดชอบตอวชาชพการพยาบาลของพยาบาลวชาชพ

ภายหลงการใชรปแบบการจดการผปวยรายกรณ สงกวากอน

การใชรปแบบ และการศกษาของสรกาญจน บรสทธบณฑต

(2540) พบวาในรปแบบการพยาบาลเจาของไขและแบบทม

พยาบาลมการใชกระบวนการพยาบาลอยางครบขนตอนและ

ตอเนองมากขน มความเปนอสระและความสามารถในการ

ปฏบตการพยาบาลมากกวาในระบบการมอบหมายงานเปนทม

สองแสง ธรรมศกด(2542) พบวาคณภาพการบรการพยาบาล

ของผรบบรการหลงการจดการดแลดวยระบบพยาบาลเจาของ

ไขสง เนองมาจากการมสมพนธภาพทดของพยาบาลเจาของ

ไขและผรบบรการ พยาบาลคนเดมใหการบรการดแลผปวย

แบบสมบรณแบบ จะเหนวาการจดใหมพยาบาลรบผดชอบ

เปนเจาของผปวยเปนแนวทางหนงทสำคญนอกเหนอจากการ

มพยาบาลผจดการรายกรณ เพอสามารถใหการดแลผปวยได

อยางองครวมอยางตอเนอง เปนการประสานการดแลระหวาง

ทมสหสาขาวชาชพ เพอใหผปวยไดรบความปลอดภย คมคา

และทนเวลา (สภาการพยาบาล,2543,น.77)

จากรปแบบการพยาบาลทมงเนนการดแลทตอเนอง

ของระบบเจาของไข มาใชในการมอบหมายงานใหพยาบาล

วชาชพไดรวมดแลผปวย มการวางแผนการพยาบาล ตลอด

24 ชม. เชอวาจะชวยเสรมสรางความสำนกในวชาชพ

พยาบาล (พวงรตน บญญานรกษ,2536,น.31) บทบาทของ

พยาบาลเจาของไขในผปวยทไดรบการจดการรายกรณ โดยท

เนนการสนบสนนและการใหความรแกผปวยโรคหลอดเลอด

สมองและผดแล เพอการเตรยมความพรอมกอนจำหนายกลบ

บานและเพอใหผดแลรสกวาการดแลผปวยใหผปวยสามารถ

ชวยเหลอตนเองไดมากทสด ผดแลสามารถจดการดแล

ประสานกจกรรมรอบดานเพอใหเกดประโยชนสงสดแกผปวย

ไดและเวลาทเหมาะสมในการเตรยมความพรอมในการจดการ

และการเรยนรเพอดแลผปวย คอขณะทอยโรงพยาบาล ใน

ชวงของการฟนฟสภาพของผปวย ผดแลนบไดวาเปนบคคลท

มความสำคญทสดในการสงเสรมใหการฟนฟสภาพของผปวย

ประสบผลสำเรจ(ฟารดา อบราฮม,2539,น.162) การวางแผน

กอนจำหนายโดยการเยยมบานตงแตสปดาหแรกทผปวยเขา

มารบการฟนฟของทมสหสาขา โดยมผจดการผปวยรายกรณ

เปนทปรกษาและเปนผประสานงาน การดแลผปวยใหอยใน

กรอบเวลาทกำหนดในแผนการดแลรวมของทมสหสาขา

มการทดลองใหผปวยและผดแลกลบไปใชชวตทบานกอน

จำหนาย มการประเมนทผรบบรการไดโดยตรงจาก ความ

สามารถในการจดการการดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองของ

ผดแล ในการเยยมบานหลงจากทผปวยจำหนายประมาณ 1

สปดาห การจดการทางการพยาบาลรายกรณ มการมอบหมาย

งานเปนทมรวมดวย พยาบาลวชาชพยงไมมรปแบบการปฏบต

ทสงเสรมใหมการดแลผปวยทตอเนอง และสมบรณ ได

ทำใหบทบาทหนาทและความรบผดชอบของพยาบาลจำกดอย

เฉพาะในเวร ทำใหผปวยไมไดรบการปฏบตพยาบาลทตอเนอง

เพอสนองตอบตอความตองการของผปวยแบบองครวมได

อยางแทจรง การเตรยมความพรอมของผปวย ผดแลสภาพ

บาน และการวางแผนจำหนายเปนไปดวยความลาชา ทำให

ผปวยตองอยในโรงพยาบาลนานเกนกำหนด

จากเหตผลดงกลาวขางตน การนำรปแบบการจดการ

ทางการพยาบาลรายกรณทบรณาการระบบพยาบาลเจาของไข

มาใชในการมอบหมายงาน ทำใหบทบาทพยาบาลเดนชดขน

บทบาทในการสงเสรมคณภาพบรการเกดการยอมรบ ผปวย




และผดแลมความพรอมในการกลบไปใชชวตทบาน ลดสถต

การอยโรงพยาบาลนานเกนความจำเปน ลดการกลบเขามา

รกษาซำในโรงพยาบาล ลดการสนเปลองของงบประมาณ

คารกษาพยาบาล และคาใชจายตางๆ ทงของผปวยและของ

รฐบาล

วตถประสงคการวจย

1. ศกษาระดบความสามารถในการจดการการดแลผ

ปวยโรคหลอดเลอดสมองของผดแล หลงการใชรปแบบการ

จดการทางการพยาบาลรายกรณทบรณาการระบบพยาบาล

เจาของไข

2. เปรยบเทยบความสามารถในการจดการการดแล

ในผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมอง ระหวางกลมทไดรบการ

จดการทางการพยาบาลรายกรณ ทบรณาการระบบพยาบาล

เจาของไข และกลมทไดรบการจดการทางการพยาบาลราย

กรณในรปแบบทมการพยาบาล


ผปวยโรคหลอดเลอดสมองในผดแลกอนและหลงการใชรป

แบบการจดการทางการพยาบาลรายกรณทบรณาการระบบ

พยาบาลเจาของไข


ผปวยโรคหลอดเลอดสมองในผดแลกอนและ หลงการใช

รปแบบการจดการทางการพยาบาลรายกรณ ในรปแบบทม

การพยาบาล

สมมตฐานการวจย

1. ความสามารถในการจดการการดแลผปวยโรค

หลอดเลอดสมองในผดแล หลงการใชรปแบบการจดการ

ทางการพยาบาลรายกรณ ทบรณาการระบบพยาบาลเจาของ

ไขสงกวา กอนการใชรปแบบ

2. ความสามารถในการจดการการดแลผปวยโรคหลอด

เลอดสมองในผดแล หลงการใชรปแบบการจดการทางการ

พยาบาลรายกรณในรปแบบทมการพยาบาล สงกวากอนการ

ใชรปแบบ

3. ความสามารถในการจดการการดแลผปวยโรค

หลอดเลอดสมองในผดแลหลงการใชรปแบบการจดการทาง

การพยาบาลรายกรณทบรณาการระบบพยาบาลเจาของไข

สงกวาการใชรปแบบการจดการทางการพยาบาลรายกรณใน

รปแบบทมการพยาบาล

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1. เปนแนวทางในการปรบปรงรปแบบการจดการ

ทางการพยาบาลรายกรณ ในรปแบบทมการพยาบาล มาเปน

รปแบบการจดการทางการพยาบาลรายกรณทบรณาการระบบ

พยาบาลเจาของไข

2. พฒนาบทบาทของพยาบาลวชาชพ ในระบบ

พยาบาลเจาของไข ทำใหมการดแลผปวยทตอเนองคณภาพ

ทางการพยาบาลเกดการยอมรบ

3. ผดแลมความพรอมในการจดการการดแลผปวยโรค

หลอดเลอดสมองไดเปนอยางด ผปวยและผดแลสามารถกลบ

ไปดำรงชวตอยในสงคมไดอยางมความสข

ตวแปรทศกษา

ตวแปรตน คอ

1. รปแบบการจดการทางการพยาบาลรายกรณท

บรณาการระบบพยาบาลเจาของไข

2. รปแบบการจดการทางการพยาบาลรายกรณระบบ

ทมการพยาบาล

ตวแปรตาม คอ ความสามารถในการจดการดแล

ผปวยโรคหลอดเลอดสมองในผดแล

คำจำกดความทใชในการวจย

รปแบบการจดการทางการพยาบาลรายกรณท

บรณาการระบบพยาบาลเจาของไข หมายถง แบบแผนท

แสดงถงบทบาทพยาบาลวชาชพเปนผจดการทางการพยาบาล

และมแผนงานประจำวนรวมกบทมสหสาขา โดยกำหนด

เปาหมายการปฏบตไวในแผนการดแลรวมกบทมสหสาขาของ

ผปวยรายกรณ ตามแนวคดของ Cohen&Cesta(2005) ซงม

พยาบาลเจาของไขปฏบตการดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมอง

ตามแนวคดของ Marram(1974)เปนรายบคคลอยางตอเนอง

ตลอด 24 ชม. และใชกระบวนพยาบาลโดยจดขนเปนขนตอน

การบรการ

การมอบหมายงานแบบทม หมายถง การมอบหมาย

ใหพยาบาลวชาชพทำหนาทเปนหวหนาทมการพยาบาล

ในแตละทมมสมาชกทมซงประกอบดวย พยาบาล ผชวย

พยาบาล และพนกงานชวยการพยาบาล ทำหนาทใหการ

พยาบาลตลอด 8 ชวโมง ทขนปฏบตงาน สมาชกแตละคนใน




ทมรบมอบหมายงานจากพยาบาลซงเปนหวหนาทม ตามความ

สามารถของสมาชก มการวางแผนการพยาบาลสำหรบผปวย

แตละราย มการรายงานจากสมาชกกลมไปยงหวหนาทม และ

จากหวหนาทมไปยงพยาบาลผจดการรายกรณและหวหนา

หอผปวย ซงเปนการมอบหมายงานตามปกตของหอผปวย

เวชศาสตรฟนฟ

ผปวยโรคหลอดเลอดสมอง หมายถง ผปวยทไดรบ

การวนจฉยจากแพทยวา เปนโรคหลอดเลอดสมองเปน

ครงแรก มอมพาตของแขนและขาดานใดดานหนง ทมภาวะ

โรคคงท อยในสภาพพรอมทจะไดรบการฟนฟ มขอจำกดใน

การดแลตนเอง ตองพงพาผอนในบางสวน ตองมผดแลเมอ

กลบไปอยบาน

ผดแลผปวย หมายถง สมาชกในครอบครวททำหนาท

ในการดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมอง โดยใชเวลาในการดแล

ผปวยมากทสดเมอเทยบกบสมาชกครอบครวคนอนๆ ซงเรยก

วาผดแลหลก โดยไมไดรบคาตอบแทน

ความสามารถในการจดการการดแลผปวยโรคหลอด

เลอดสมองในผดแล หมายถง การกระทำทผดแลดำเนนการ

ใหเกดการดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมอง ทสอดคลองกบเปา

หมายของการรกษาพยาบาล การดำเนนการของผดแล

ประกอบดวย การวางแผน (Planning) กำหนดวธการทำงาน

(Organizing) การจดคน (Staffing) การจงใจ (Directing)

และการควบคม (Controlling) ซงเปนไปตามกระบวนการ

จดการตามแนวคดของ Marquis และ Huston(2003,pp.7-8)

วธดำเนนการวจย การวจยครงนเปนการวจยกงทดลอง

(Quasi Experimental Reseach)

ประชากรและกลมตวอยาง

ก. ประชากรทศกษา ผดแลทมาชวยเหลอดแลผปวย

โรคหลอดเลอดสมองในโรงพยาบาล และเปนผทตองกลบไป

ดแลผปวยทบาน

ข. กลมตวอยาง ของงานวจยนประกอบดวย ผดแลผ

ปวยโรคหลอดเลอดสมองทอยในระยะการฟนฟสภาพ ในหอ

ผปวยเวชศาสตรฟนฟ โรงพยาบาลพระมงกฎเกลา การคด

เลอกกลมตวอยางแบบเฉพาะเจาะจง (Purposive Sampling)

แบงเปนกลมควบคมและกลมทดลอง กลมละ 20 คน กลม

ควบคม คอ ผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทเขามารบการ

รกษาฟนฟไดรบการจดการทางการพยาบาลรายกรณในรป

แบบทมการพยาบาล

กลมทดลอง คอ ผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองท

เขามารบการรกษาฟนฟ ไดรบการจดการทางการพยาบาล

รายกรณทบรณาการระบบพยาบาลเจาของไข

เครองมอทใชในการวจย ม 2 ประเภท คอ

เครองมอดำเนนการทดลอง สรางขนโดยผวจย โดย

บรณาการแนวคดระบบพยาบาลเจาของไขมาใชรวมกบการจด

การทางการพยาบาลรายกรณ คอคมอรปแบบการจดการ

ทางการพยาบาลรายกรณ ทบรณาการระบบพยาบาลเจาของ

ไข ซงประกอบดวย ขนตอนในการปฏบต แนวทางการปฏบต

การพยาบาลผปวยโรคหลอดเลอดสมองระยะฟนฟสภาพ

(Clinical Nursing Practice Guideline) และการอบรมเรอง

แนวคดและแนวปฏบตรปแบบการจดการทางการพยาบาล


เครองมอรวบรวมขอมล คอ แบบสมภาษณความ

สามารถในการจดการการดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองในผ

ดแล แบงเปนรายดาน 5 ดาน ดานการวางแผน ดานวธการ

ทำงาน ดานการจดคน ดานการจงใจและดานการควบคม ม

จำนวน 50 ขอรายการ

การตรวจสอบคณภาพของเครองมอ

ก. ตรวจสอบความตรง (Content Validity) ผวจยไดนำ

เครองมอทสรางขน แลวนำไปใหผทรงคณวฒทมคณสมบต

ตรงตามเนอหาในสาขาเฉพาะจำนวน 3 ทาน ตรวจสอบความ

ถกตอง ความครอบคลมของเนอหา และผวจยไดนำมา

พจารณาแกไขปรบปรงตามขอเสนอแนะ

ข. ตรวจสอบความเทยง (Reliability) ผวจยไดนำแบบ

สมภาษณความสามารถการจดการการดแลผปวย

โรคหลอดเลอดสมองในผดแล ทไดรบการปรบปรง

แก ไขแลว โดยไปทดลองใชกบผดแลผปวยโรคหลอดเลอด

สมอง จากการเยยมบานผปวยทอย ในความดแลของ

โรงพยาบาลพระมงกฎเกลา, โรงพยาบาลศรราช และหนวย

ผปวยนอกเวชศาสตรฟนฟ วทยาลยแพทยศาสตร

กรงเทพ มหานครและวชรพยาบาล รวมจำนวน 30 ราย ท

ไมใชกลมตวอยาง แตมลกษณะเหมอนกลมตวอยาง และนำ

มาหาคาสมประสทธอลฟาของครอนบค(cronbach’s alpha




coefficient) ไดคาความเทยง .96

ขนตอนการดำเนนการทดลอง

1. ขนเตรยมการทดลอง

1.1 เอกสาร/แบบฟอรม แสดงความยนยอมรวมมอ

ในการทำวจย

(1) ทำหนงสอจากคณะพยาบาลศาสตร

วทยาลยเซนตหลยส เพอขออนมตดำเนนการวจยจาก

ผอำนวยการโรงพยาบาลพระมงกฎเกลา

(2) ขออนญาตทำวจยในผดแลผปวยโรคหลอด

เลอดสมอง จากคณะกรรมการพฒนางานวจยของ

โรงพยาบาลพระมงกฎเกลา โดยแจงรายละเอยดและระยะ

เวลา ในการดำเนนการวจยใหทราบ

1.2 จดทำคมอ รปแบบการจดการทางการพยาบาล


1.3 ฝกอบรมเชงปฏบตการพยาบาลวชาชพ

ทกคนทปฏบตงานในหอผปวยเวชศาสตรฟนฟ โรงพยาบาล

พระมงกฎเกลา โดยเสนอโครงการอบรมเรอง การใชรปแบบ

การจดการทางการพยาบาลรายกรณทบรณาการระบบ

พยาบาลเจาของไขและฝกปฏบตตามรปแบบ โดยใชคมอ

ผวจยในฐานะเปนพยาบาลผจดการทางการพยาบาลรายกรณ

จะเปนทปรกษาและเปนผประสานงานกบทมสหสาขาในการ

วางแผนการดแลโดยใช Clinical Pathway

2. ขนตอนการรวบรวมขอมล

2.1. ผวจยเลอกกลมตวอยางทเปนกลมควบคม ทม

คณสมบตตรงตามทกำหนด ผวจยแนะนำตนเอง ขอความ

รวมมอในการวจย และใหกลมตวอยางเซนยนยอมในการวจย

เกบขอมลกลมควบคมวดกอนทดลอง (Pre-test) โดยใชแบบ

สมภาษณความสามารถในการจดการการดแลผปวยโรคหลอด

เลอดสมอง ในผดแล ในสปดาหแรกทเขามารบการรกษา ใน

หอผปวยเวชศาสตรฟนฟ พยาบาลวชาชพปฏบตตามขนตอน

ในการใชรปแบบการจดการทางการพยาบาลรายกรณในรป

แบบทมการพยาบาล วดหลงทดลอง (Post-test) โดยใชแบบ

สมภาษณความสามารถในการจดการการดแลผปวยโรคหลอด

เลอดสมอง ในผดแล ในการเยยมบานหลงจากผปวยจำหนาย

1 สปดาห

2.2 ผวจยเลอกกลมตวอยางทเปนกลมทดลองคอ

ผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมอง ทมคณสมบตตรงตามท

กำหนด ผวจยแนะนำตนเอง ขอความรวมมอในการวจยและให

กลมตวอยางเซนยนยอมในการวจย เขาคกบกลมควบคมหวหนา

หอผปวยปรกษากบพยาบาลผจดการรายกรณ มอบหมายผปวย

ใหอยในความดแลของพยาบาลเจาของไข พยาบาลเจาของไข

ปฏบตตามการมอบหมายงาน โดยใชคมอ รปแบบการจดการ


วดกอนทดลอง (Pre-test) โดยใชแบบสมภาษณความสามารถ

ในการจดการการดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองในผดแล ใน

สปดาหแรก ทเขามารบการรกษา ในหอผปวยเวชศาสตรฟนฟ

พยาบาลเจาของไขปฏบตตามขนตอนการใชรปแบบการจดการ


ดวยตนเองอยางอสระ ตามคมอโดยผวจยไมเขาไปเกยวของ

ขนตอนการปฏบตงานรายละเอยดทงหมดอยในคมอ วดหลง

ทดลอง (Post-test) โดยใชแบบสอบถามความสามารถในการ

จดการการดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองในผดแล ในการเยยม

บานหลงจากผปวยจำหนาย 1 สปดาห

การวเคราะหขอมล คำนวณโดยการใชโปรแกรมสำเรจ

รป SPSS โดยขอมลสวนบคคลของกลมตวอยาง นำมาแจก

แจงความถ โดยนำเสนอในรปตารางรอยละ แสดงระดบคา

คะแนนเฉลย วเคราะหคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐาน

ความสามารถในการจดการการดแลผปวยโรคหลอดเลอด

สมองในผดแล เปรยบเทยบความสามารถในการจดการการ

ดแลในผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมอง กอนและหลงในกลม

เดยวกนของทงกลมควบคมและกลมทดลอง โดยใชสถต

วเคราะห Wilcoxon Signed - Rank test และเปรยบเทยบ

ความสามารถในการจดการการดแลในผดแลผปวยโรคหลอด

เลอดสมอง ระหวางกลมควบคมและกลมทดลอง โดยใชสถต

วเคราะห Mann-Whitney U test

ผลการวจย

ตารางท 1 เปรยบเทยบความสามารถในการจดการ

การดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองในผดแล ของกลมทใช

รปแบบการจดการทางการพยาบาลรายกรณในรปแบบทมการ

พยาบาลทเปนกลมควบคม และกลมทใชรปแบบการจดการ

ทางการพยาบาลรายกรณทบรณาการระบบพยาบาลเจาของ

ไข ทเปนกลมทดลอง หลงการทดลอง




ตารางท 2 เปรยบเทยบ ความสามารถในการจดการการดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองในผดแล กอนและหลง กลมทใชรป

แบบการจดการทางการพยาบาลรายกรณในรปแบบทมการพยาบาล

ดานการวางแผน

กลมควบคม 28.9 6.91223 11.30 226.00 16.000 4.990*

กลมทดลอง 40.1 2.7319 29.70 594.00

ดานวธการทำงาน

กลมควบคม 31 7.32767 11.38 227.50 17.500 4.950*

กลมทดลอง 44.3 3.3103 29.63 592.50

ดานการจดคน

กลมควบคม 31.05 7.62596 11.63 232.50 22.500 4.809*

กลมทดลอง 43.65 5.0604 29.38 587.50

ดานการจงใจ

กลมควบคม 37.45 6.60522 11.45 229.00 19.000 4.909*

กลมทดลอง 48.70 3.3888 29.55 591.00

ดานการควบคม

กลมควบคม 32.80 7.96439 11.63 232.50 22.500 4.811*

กลมทดลอง 46.8 12.3186 29.38 587.50

ความสามารถรวม 32.3 7.287094 10.60 212.00 2.000 5.358*

44.71 3.5644 30.40 608.00

จากตารางท1 พบวาความสามารถในการจดการการดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองในผดแล หลงการใชรปแบบการจดการ

ทางการพยาบาลรายกรณทบรณาการระบบพยาบาลเจาของไข สงกวา หลงการใชรปแบบการจดการทางการพยาบาลรายกรณ

ในรปแบบทมการพยาบาล อยางมนยสำคญทางสถต ทระดบ .05


กอน 19.4 7.07 1.50 1.50 3.766*

หลง 28.9 6.91 10.47 188.50


กอน 19.4 5.11 0.00 0.00 3.62*

หลง 31.3 7.32 10.00 190.00


กอน 22.05 5.60 2.50 5.00 3.626*

หลง 31.05 7.63 10.88 158.00

ความสามารถในการ กลมควบคม

จดการการดแลผปวย

โรคหลอดเลอดสมอง X S.D Mean Rank Sum of Rank Z

ความสามารถในการ

จดการการดแลผปวย

โรคหลอดเลอดสมอง X S.D Mean Rank Sum of Rank U Z





กอน 28.3 5.25 13.00 13.00 3.438*

หลง 37.45 6.61 10.37 197.00


กอน 21.6 5.53 1.50 1.50 3.763*

หลง 32.80 7.96 10.47 188.50

ความสามารถรวม 22.17 5.71 0.00 0.00 3.920*

32.3 7.29 10.50 210.00

P <.05*

จากตารางท 2 ความสามารถในการจดการการดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองในผดแล หลงการใชรปแบบการจดการทางการ

พยาบาลรายกรณในรปแบบทมการพยาบาล สงกวากอนการใชรปแบบการจดการทางการพยาบาลรายกรณในรปแบบทม

การพยาบาล อยางมนยสำคญทางสถต ทระดบ .05

ตารางท 3 เปรยบเทยบความสามารถในการจดการการดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองในผดแล กอนและหลงกลมทใชรปแบบ

การจดการทางการพยาบาลรายกรณทบรณาการระบบพยาบาลเจาของไข

ความสามารถในการ กลมทดลอง

จดการ การดแลผปวย

โรคหลอดเลอดสมอง X S.D Mean Rank Sum of Rank Z


กอน 21.35 6.57 0.00 0.00 3.922*

หลง 40.1 2.73 10.50 210.00


กอน 22.55 4.52 0.00 0.00 3.926*

หลง 44.3 3.31 10.50 210.00


กอน 22.7 4.87 0.00 0.00 3.925*

หลง 43.65 5.06 10.50 210.00


กอน 28.55 3.07 0.00 0.00 3.926*

หลง 48.7 3.39 10.50 210.00


กอน 21.45 3.93 0.00 0.00 3.926*

หลง 46.8 3.56 10.50 210.00

ความสามารถรวม 18.78 4.59 0.00 0.00 3.922*

44.71 3.56 10.50 210.00 P<.05*

จากตารางท 3 ความสามารถในการจดการการดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมอง กอนและหลง การใชรปแบบการจดการทางการ

พยาบาลรายกรณทบรณาการระบบพยาบาลเจาของไข หลงการใชรปแบบสงกวากอนการใชรปแบบ อยางมนยสำคญทางสถตท

ระดบ .05




อภปรายผลการวจย จากการวเคราะหขอมลและสรปผลการ

วจย สามารถอภปรายผลไดดงน


เลอดสมองในผดแล ของกลมทใชรปแบบการจดการทางการ

พยาบาลรายกรณทบรณาการระบบพยาบาลเจาของไข สงกวา

กอนการใชรปแบบ คะแนนเฉลยของความสามารถในการ

จดการการดแล ดานการวางแผน ดานวธการทำงาน ดานการ

จดคนและดานการควบคม อย ในระดบนอย สวนความ

สามารถดานการจงใจทผดแลมตอผปวยอยในระดบปานกลาง

อธบายไดวาผดแลซงเปนบคคลในครอบครวมความผกพนธกน

สวนใหญจะเปนคสมรสทเปนผหญง รองลงมาคอบตร และ

ผดแลสวนใหญจะเปนผหญง พรอมทจะใหการดแลและให

กำลงใจผปวย และอยากใหผปวยฟนฟสภาพกลบคนมาไดโดย

เรว สวนหลงการใชรปแบบคะแนนเฉลยของความสามารถใน

การจดการการดแล รายดานทกดานอยในระดบมากทสด คา

เฉลยคะแนนความสามารถในการจดการการดแลผปวยโรค

หลอดเลอดสมองหลงการใชรปแบบ สงกวากอนการใชรป

แบบอยางมนยสำคญทางสถต ทระดบ .05 อธบายไดวากอน

การใชรปแบบ ผดแลยงไมมความร ความเขาใจในการจดการ

การดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองในทกดาน เนองมาจากยง

ไมไดรบการสอน คำแนะนำในการจดการการดแลผปวย ใน

ชวง 1 สปดาหแรกเนองจาก อยในชวงของการเตรยมผดแล

หลกทจะใหการดแลผปวย

ในชวงทผปวยเขารบการรกษาฟนฟในโรงพยาบาล

การปฏบตกจกรรมในรปแบบการจดการทางการพยาบาลราย

กรณรวมกบการมอบหมายงานในระบบพยาบาลเจาของไข

โดยมพยาบาลเจาของไขใหการดแลผปวยอยางตอเนองตลอด

24 ชม. ตงแตแรกรบจนกระทงจำหนาย(Maram et.al., 1974,

pp.46-49) พยาบาลเจาของไขจะมแนวปฏบตการพยาบาล

ทางคลนกเพอใหการดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมอง จะเปนผ

สอน ใหคำแนะนำแกผปวย/ผดแล และวางแผนการจำหนาย

เพอเปนการเตรยมความพรอมของผปวยใหสามารถชวยเหลอ

ตนเองไดมากทสด โดยมผดแลเปนผสงเสรมและคอยชวย

เหลอผปวย ในรปแบบนพยาบาลผจดการทางการพยาบาลราย

กรณจะทำหนาทเปนทปรกษา เปนผประสานงาน เปนตวแทน

ผปวย พทกษสทธประโยชน เจรจาตอรอง มทกษะในการ

สอสาร และเปนผนำในการประชมทมสหสาขา ประสานการ

ดแลรวมกบทมสหสาขา โดยมแผนการดแลรวมของทม

สหสาขาใหการดแลอยางตอเนอง (Cohen&Cesta,2005,

p.79) การเยยมบานของพยาบาลผจดการ พยาบาลเจาของไข

และทมสหสาขา เพอรวมกนวางแผนจำหนาย และเตรยม

ความพรอมดานตางๆ ตงแตสปดาหแรก เปนการใหการดแลท

เตมรปแบบ ในชวงเวลาทสอดคลองกน การเตรยมความ

พรอมเพอกลบไปใชชวตทบานของผปวยและผดแล โดย

กระบวนการตางๆ เหลานจะทำใหผดแลผปวยโรคหลอดเลอด

สมองมความสามารถในการจดการการดแลผปวย และทำให

ผปวยสามารถฟนฟสภาพไดเรว ทำใหผปวยและผดแลมความ

พรอมทจะกลบไปใชชวตทบานไดเรวกวาเวลาทกำหนด มการ

ประเมนผลการดแลรวมกนกบทมสหสาขา เมอไดไปเยยมบาน

ครงท 2 หลงจากทผปวยจำหนายไปแลว 1 สปดาห


เลอดสมองในผดแลหลงการใชรปแบบทมการพยาบาลสงกวา

กอนการใชรปแบบ อยางมนยสำคญทางสถตทระดบ .05

โดยคาคะแนนเฉลยของความสามารถในการจดการการดแล

รายดานอยในระดบนอยในดานการวางแผน ดานการจดคน

ดานการจงใจและดานการควบคม สวนดานวธการทำงานอย

ในระดบนอยทสดเพราะผดแลยงมความสบสนในบทบาททจะ

เปนผดแลผปวย ไมมความรความสามารถวธการทำงาน การ

ดแลผปวยไดอยางไร เนองมาจากไดรบความรทลาชา ไมมการ

เตรยมวาใครจะเปนผดแล และเปลยนผดแลบอยหลงการใช

รปแบบคาคะแนนเฉลยทกดานอยในระดบปานกลาง ซงควรท

จะพฒนาวธการในการจดการทางการพยาบาลรายกรณเพอให

มประสทธภาพใหมากยงขน

จากการศกษาครงนการจดการทางการพยาบาลราย

กรณในรปแบบทมการพยาบาล พยาบาลวชาชพไดรบการมอบ

หมายใหดแลผปวยเพยงในเวร ทำใหมการดแลผปวยทไมตอ

เนอง การวางแผนการพยาบาลทไมครอบคลมและไมชดเจน

เนองจากไมมผรบผดชอบอยางแทจรง ขาดการตดตามและ

ทบทวนปญหาทางการพยาบาล การสอนและการใหคำแนะนำ

ไมเปนไปตามกำหนด มการพยาบาลผปวยแบบแยกสวทำงาน

ใหแลวเสรจเฉพาะในเวรเทานน (รจา ภ ไพบลย,2541)

บางครงการจำหนายผปวยเปนไปดวยความลาชากวากำหนด

อนเนองมาจากความไมพรอมในการกลบไปใชชวตทบานของ

ทงผปวยและผดแล จากผลการวจยในครงนจะเหนไดวา




คาคะแนนเฉลยความสามารถในการจดการการดแลของผดแล

ภายหลงการใชรปแบบอยในระดบปานกลางเทานน ซงอาจ

ทำใหเกดการกลบเขามารบการรกษาซำในโรงพยาบาลของ

ผปวยได ซงแสดงใหเหนวาผดแลสามารถจดการการดแล

ผปวยไดเพยงบางเรอง ยงตองการไดรบคำแนะนำเพมเตมใน

เรองตางๆ และยงไมพรอมจำหนายกลบบาน การทมอบหมาย

งานเปนทมรวมกบการจดการทางการพยาบาลรายกรณ ยงไม

สามารถใหการดแลผปวยไดครบถวนแบบองครวมอยางแท

จรงได ผปวยและผดแลไดรบการสอน การใหคำแนะนำท

ลาชา ทำใหมการวางแผนและการเตรยมความพรอมใหกบ

ผปวยและผดแลชาเกนไป

3. คาคะแนนเฉลยความสามารถในการจดการการดแล

ผปวยโรคหลอดเลอดสมองในผดแล ของกลมทดลองอยท

ระดบมากทสด และกลมควบคมคาคะแนนเฉลยของความ

สามารถในการจดการการดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองใน

ผดแลอยทระดบปานกลาง ซงความสามารถในการจดการการ

ดแลของกลมทดลอง สงกวากลมควบคมอยางมนยสำคญทาง

สถตทระดบ .05 อธบายไดวาถงแมกลมควบคมจะใชรปแบบ

การจดการทางการพยาบาลรายกรณในการดแลผปวยโรค

หลอดเลอดสมองโดยมแผนการดแลรวมของทมสหสาขา การ

มอบหมายงานในระบบทมการพยาบาลในหอผปวย ทำใหการ

ดแลผปวยขาดความตอเนอง เมอไปเยยมบานครงท 2 เมอ

ผปวยจำหนายไป 1 สปดาห พบวา ผดแลมปญหาในการ

จดการการดแลผปวย มความรถงการเปนภาระ สมาชกใน

ครอบครวคนอนๆไมสามารถชวยเหลอผดแลหลกได โอกาส

เกดการกลบเขามารกษาซำของผปวยมมาก เนองจากผดแลยง

ขาดความร ความเขาใจในการดแลและเมอศกษากลมทใชรป

แบบการจดการทางการพยาบาลรายกรณทบรณาการระบบ

พยาบาลเจาของไข มพยาบาลผจดการเปนผประสานกบทม

สหสาขาเพอรวมกนดแลผปวยตามแผนการดแลรวม การให

ความรอยางเปนขนตอนแกผดแลผปวยตามแนวปฏบตการ

พยาบาลผปวยโรคหลอดเลอดสมองในระยะฟนฟสภาพ

พยาบาลเจาของไขวางแผนการดแลทมความตอเนอง และ

สอดคลองกบทมสหสาขาทใหความรแกผดแลในการจดการ

การดแลผปวย ตามแผนการดแลรวมและปรบแผนการดแล

เพอใหเหมาะสมกบผปวยแตละราย พบวาผปวยโรคหลอด

เลอดสมองในกลมนมระยะเวลาในการรกษาฟนฟ ประมาณ

30 วน ซงสามารถลดระยะเวลานอนในแผนการดแลรวมของ

ทมสหสาขาได ผปวยและผดแลในกลมนมความพรอมทจะ

กลบไปใชชวตทบานมากกวากลมควบคม ผลทตามมาคอการ

ประหยดคาใชจายในการรกษาพยาบาลทงของผปวยและโรง

พยาบาลดวย และเมอผปวยกลบบานไป 1 สปดาห ทมสห

สาขานำโดยพยาบาลผจดการรายกรณ ไดไปเยยมบานพบวาผ

ดแลมความพรอมสามารถจดการการดแลผปวยไดเปนอยางด

และไมรสกถงการเปนภาระในการดแล เนองจากสมาชกคน

อนๆ สามารถแบงภาระของการดแลได พบวาไมมผปวยกลบ

เขามารกษาซำในโรงพยาบาล

ขอเสนอแนะ

1. ผบรหารทางการพยาบาล ควรกำหนดเปนนโยบาย

ใหมการใชรปแบบการจดการทางการพยาบาลรายกรณท

บรณาการระบบพยาบาลเจาของไข ในทกหอผปวย

2. ควรศกษาวจยและนำรปแบบการจดการทางการ

พยาบาลรายกรณทบรณาการระบบพยาบาลเจาของไขมาใช

ในผปวยโรคเรอรงอนๆ เชน โรคเบาหวาน หวใจ โรคบาดเจบ

ไขสนหลง ฯลฯ

3. ควรศกษาวจย การพฒนารปแบบการจดกาทางการ

พยาบาลรายกรณท บรณาการระบบพยาบาลเจาของไขใน

ผปวยโรคหลอดเลอดสมอง โดยการทำวจยเชงคณภาพตอไป

4. จดใหมการอบรมระยะสนแกผปฏบต เพอใหมความ

เขาใจในรปแบบมากยงขน





กรรณกา เยนสข. (2544). ผลการใชรปแบบการจดการทางการพยาบาลรายกรณตอความสำนกในความรบผดชอบตอวชาชพการพยาบาลและ

ความพงพอใจบรการพยาบาลของผรบบรการ. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต.,สาขาวชาการบรหารการพยาบาล

มหาวทยาลยบรพา.

กฤษณา นรนราพนธ.(2544). ผลการใชรปแบบการมอบหมายงานแบบการจดการรายผปวยตอความเปนอสระในการปฏบตการพยาบาล ความพง

พอใจของพยาบาลและผปวย. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต.,สาขาวชาการบรหารการพยาบาล มหาวทยาลยบรพา.

จอม สวรรณโณ.(2540). ความสามารถญาตผดแลในการดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองกอนจำหนายออกจากโรงพยาบาล. วทยานพนธ

พยาบาลศาสตรมหาบณฑต.,สาขาการพยาบาลผใหญ มหาวทยาลยมหดล.

จอม สวรรณโณ.(2541). การจดการผปวยรายกรณ : รปแบบการปฏบตการพยาบาลเพอพฒนาคณภาพการพยาบาล. วารสารคณะพยาบาลศาสตร

มหาวทยาลยบรพา.

ปรางทพย อจะรตน.(2541). การบรหารการพยาบาล. กรงเทพฯ : บญศรการพมพ.

พวงรตน บญญานรกษ.(2536). 50 ป ชวตและงานอาจารยพวงรตน บญญานรกษ. กรงเทพฯ : กรงเทพการพมพ.

พรทพย ไตรภทร.(2544). การใชรปแบบการจดการผปวยรายกรณสำหรบผปวยผาตดระบบทางเดนอาหาร : กรณศกษาโรงพยาบาล

สมเดจพระปนเกลา. วทยานพนธพยาบาลศาสตร มหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการพยาบาล บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ฟารดา อบราฮม.(2539). ผปวยอมพาตครงซกและการดแล. กรงเทพฯ : สามเจรญพาณชย.

ฟารดา อบราฮม.(2542). สาระการบรหารการพยาบาล. กรงเทพฯ : โครงการพฒนาตำราสาขาพยาบาล คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยมหดล.

ยวด ฤาชา และ คณะ.(2537). วจยทางการพยาบาล. กรงเทพมหานคร: สยามศลปะการพมพ.

รจา ภไพบลย.(2535). ความตองการของผดแลผปวยเรอรงในครอบครว. วารสารพยาบาล,41, 9-19

วนเพญ พชตพรชย และ อษาวด อศดรวเศษ.(2545). การจดการทางการพยาบาล : กลยทธสการปฏบต. กรงเทพฯ : สำนกพมพนยมวทยา.

สภาการพยาบาล.(2543). ทศทางปฏรประบบบรการการพยาบาลทสอดคลองกบระบบบรการสขภาพไทยทพงประสงคในอนาคต. (พมพครงท

2).กรงเทพฯ : ศรยอดการพมพ.

สองแสง ธรรมศกด.(2542). ผลของการจดการดแลแบบพยาบาลเจาของไขตอคณภาพการบรการพยาบาล : กรณศกษาในศนยสรนธรพอการฟนฟ

สมรรถภาพทางการแพทยแหงชาต. วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการพยาบาล

จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สรกาญจน บรสทธบณฑต.(2540). ผลการใชระบบการมอบหมายงานแบบพยาบาลเจาของไขในหอผปวยหนกตอการใชกระบวนการพยาบาล

ความพงพอใจของพยาบาลและผปวย. วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาบรหารการพยาบาล บณฑตวทยาลย

มหาวทยาลยมหดล.

สวรรณ มหากายนนท.(2538). ผลของการประยกตใชระบบการพยาบาลของโอเรมตอความผาสกภาวะแทรกซอน และจำนวนวนทอยโรงพยาบาล.

วทยานพนธปรญญมหาบณฑต มหาวทยาลยมหดล.

Bessie L.Marquis &Carol J.Huston.(2003). Leadership Roles and Management Function in Nursing Theory and

Application. California : Willina&Wikins.

Cohen,E.L.&Cesta,T.G.(2005). Nursing case management from Essentials to Advanced Practice Applications. St.Louis : Mosby.

Marram,G.et al.(1974). Primary Nursing:A Model for Individualized Care. St.Louis : .Mosby.

Marie Manthey,(2002). The Practice of Primary Nursing, Second Ediion ,Creative Health Care Management.

Spitzer,L.R. (1994). Nursing manage desk reference : concepts,skills and strategies.Philadelphia : W.B. Saunders Co.

Swansburg,Russell C.(1996). Management and Leadership for Nurse Managers. : Courier Company.

Yoder,W.P.(2003). Leading and managing in nursing. St.Louis : Mosby – year Book.




การวจยน เปนการวจยกงทดลอง มวตถประสงคเพอเปรยบเทยบความพงพอใจในงานของบคลากรการพยาบาล

หนวยงานหองคลอด กอนและหลงการพฒนาการทำงานเปนทม และเปรยบเทยบความพงพอใจในงานของบคลากรการ

พยาบาล หนวยงานหองคลอดในกลมทไดรบการพฒนาการทำงานเปนทมและกลมทไมไดรบการพฒนาการทำงานเปนทม

กลมตวอยาง แบงเปนกลมทดลอง และกลมควบคม กลมทดลอง ไดแก บคลากรการพยาบาลทปฏบตงานอยในหนวยงาน

หองคลอดโรงพยาบาลนพรตนราชธาน จำนวน 39 คน และกลมควบคม ไดแก บคลากรการพยาบาลทปฏบตงานอยใน

หนวยงานหองคลอดโรงพยาบาลศนยราชบร จำนวน 14 คน รวมทงสน 53 คน เครองมอทใชดำเนนการทดลอง ไดแก

โปรแกรมการพฒนาการทำงานเปนทม คมอการทำงานเปนทม และแบบสงเกตพฤตกรรมการทำงานเปนทม เครองมอทใช

ในการเกบรวบรวมขอมล ไดแก แบบสอบถามความพงพอใจในงานบคลากรการพยาบาล เครองมอวจยทงหมดผานการ

ตรวจสอบความตรงตามเนอหาจากผทรงคณวฒ และตรวจสอบความเทยงของแบบสงเกตพฤตกรรมการทำงานเปนทม และ

แบบสอบถามความพงพอใจในงานบคลากรการพยาบาล ไดคาความเทยงเทากบ .80 และ .95 ตามลำดบ

วธการดำเนนการทดลอง คอ กลมทดลองจะไดรบการอบรมและฝกทกษะการทำงานเปนทม ซงประกอบดวยทกษะ 3

ดาน คอ การสรางความรวมมอ การแกปญหาโดยทมงาน และการสรางความเหนพองตองกน เมอผานการอบรม บคลากร

การพยาบาลนำทกษะดงกลาวไปใชในการปฏบตงาน ขณะทกลมควบคมมการปฏบตงานตามปกต หลงการทดลอง 4

สปดาห ผวจยรวบรวมขอมลเพอประเมนผลการทดลอง โดยใหทงสองกลม ตอบแบบสอบถามความพงพอใจในงานของ

บคลากรการพยาบาล จากนน นำขอมลทไดมาวเคราะหคาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน และสถตทดสอบท

ผลการวจย สรปไดดงน

1. คะแนนเฉลยความพงพอใจในงานของบคลากรการพยาบาลภายหลงไดรบการพฒนาการทำงานเปนทม สงกวากอน

ไดรบการพฒนาการทำงานเปนทม อยางมนยสำคญทางสถต ทระดบ . 05

2. คะแนนเฉลยความพงพอใจในงานของบคลากรการพยาบาลกลมทไดรบการพฒนาการทำงานเปนทม สงกวากลมท

ไมไดรบการพฒนาการทำงานเปนทม อยางมนยสำคญทางสถต ทระดบ . 05

เนาวรตน สาทลาลย *

อารยวรรณ อวมตาน **

ผลของการพฒนาการทำงานเปนทม

ตอความพงพอใจในงานของบคลากรการพยาบาล

หนวยงานหองคลอด

* พยาบาลประจำการ โรงพยาบาลนพรตนราชธาน ** ผชวยศาสตราจารย คณะพยาบาลศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย




Abstract

The purposes of this quasi – experimental research were:1) to compare the satisfaction of nursing

personnel in an experimental group who received a teamwork development program with a control group

who practiced in a conventional nursing assignment; and 2) to compare the satisfaction of experimental

group nursing personnel before and after the intervention. Study subjects consisted of 39 nursing

personnel assigned to the experimental group from Nopparatrajathanee Hospital and 14 nursing personnel

assigned as the control group from Rachaburi Hospital. Study instruments were the Teamwork

Development Program, a manual of team working, Nursing Personnel Teamwork Behavior Observation

(NPTBO), and Nursing Personnel Satisfaction Questionnaire (NPSQ) . Instruments were tested for content

validity and reliability. The reliability of the NPTBO and NPSQ were .80 and .95, respectively.

According to the study program, the experimental group received the teamwork development

program including cooperative skills, group problem solving skills, and consensus building skills. After

training, they applied those skills to working in a unit for 4 weeks. After the experimental period, both

control and experimental groups were asked to complete the Nursing Personnel Satisfaction Questionnaire.

Study data were analyzed by using mean, standard deviation, and t – tests.

The findings were as follows:

1. The mean scores of nursing personnel satisfaction after receiving the teamwork development

program were significantly higher than those of a prior to the program (p = .05).

2 The mean scores of nursing personnel satisfaction in the experimental group after receiving the

teamwork development program was significantly higher than those of the control group (p = .05).

ความเปนมาและความสำคญของปญหา ความพงพอใจในงานเปนตวชวดหนงขององคการ ซงม

ผลตอความสำเรจของงานและองคการ หากบคลากรใน

องคการไมมความพงพอใจในงาน กจะเปนสาเหตหนงททำให

ผลงานและการปฏบต งานตำ สงผลใหคณภาพของงานลดลง

แตหากองคการใดมบคลากรทมความพงพอใจในงานอย

ในระดบสงจะมผลทางบวกตอการปฏบตงาน (ปรยาพร

วงศอนตโรจน, 2535) นอกจากนความพงพอใจในงานยงเปน

เครองหมายแสดงถงประสทธภาพของการปฏบตงานและ

ภาวะผนำของผบรหารองคการดงนนแตละหนวยงานจงมการ

ประเมนความพงพอใจในงานของบคลากรทปฏบตงานในโรง

พยาบาล ทกโรงพยาบาล จากการประเมนบรรยากาศการ

ทำงานของหนวยงานหองคลอดโรงพยาบาลนพรตน- ราชธาน

เมอเดอนเมษายน 2547 พบวา ระดบความพงพอใจในงานคด

เปนรอยละ 64.17 ซงอยในระดบตำกวาเกณฑทกำหนดไว

คอรอยละ 80 และจากการวเคราะหแบบประเมนบรรยากาศ

ในการทำงานในชวงเดอนตลาคม 2546 ถงเดอนมนาคม

2547 พบวา บคลากรการพยาบาลมความตองการในเรองการ

ประสานงาน คดเปนรอยละ 46.67 การมสวนรวมในการ

ตดสนใจ คดเปนรอยละ 40 ตองการรบทราบขอมลขาวสาร

ระหวางผรวมงาน คดเปนรอยละ 40 ตองการสนบสนนใหม

การรเรมและคดคนนวตกรรมใหมเพอปรบปรงวธทำงานคด

เปนรอยละ 37.83 และสดทายตองการมสวนรวมในการแก

ปญหา คดเปนรอยละ 20 หองคลอดเปนหนวยงานสำคญ

หนวยงานหนงของโรงพยาบาลทใหการดแล ทงผคลอดและ

ทารกในครรภ เพราะชวงเวลาของการคลอดนบเปนชวงเวลา

ทวกฤตของผคลอดและทารกในครรภซงตองการการดแลอยาง

ปลอดภย พยาบาลจะดแลผคลอดและทารกตงแตหองรบใหม

หองเตรยมคลอด หองรอคลอด หองพกหลงคลอด และหอง

เดกทารก จากลกษณะงานในหนวยงานหองคลอดดงกลาว

จงทำใหพยาบาลมการแบงสวนกนดแลรบผดชอบเปนหองๆ

โดยแบงบคลากรการพยาบาลปฏบตงานในหองดงกลาว




ทำใหบคลากรตางคนตางทำงาน มงทำงานของตนเองใหเสรจ

ขาดการวางแผนรวมกนอยางสมำเสมอกอนลงมอปฏบตงาน

ทำใหขาดความรวมมอเกยวกบการประสานงานและการ

แกปญหารวมกนอยางตอเนอง สงผลใหขาดประสทธภาพ

ในการทำงานเปนทมสอดคลองกบการวจยของ ศรวรรณ

โกมตกานนท (2536) ซงศกษาเกยวกบสภาพจรงและความ

คาดหวงของการทำงานเปนทมของทมสขภาพในโรงพยาบาล

สงกดสำนกการแพทย กรงเทพมหานคร ทพบวา ปญหาและ

อปสรรคสวนใหญของการทำงานเปนทมตามรายงานของ

พยาบาลวชาชพและบคลากรทมสขภาพ คอ ขาดความรวมมอ

ในการทำงานรวมกน มกเกดปญหาความขดแยง ไมเขาใจ

บทบาทซงกนและกน ขาดความเขาใจในลกษณะและขอบเขต

การทำงานรวมทงไมมการเรยนรพฤตกรรมของสมาชกใน

ทมงาน นอกจากนนการทบคลากรในทมการพยาบาลไมมสวน

รวมในการตดสนใจเนองจากการปฏบตงานของพยาบาลม

ลกษณะเปนไปตามแบบแผนและปฏบตตามคำสงการรกษา

เปนสวนใหญ ทำใหพยาบาลหรอบคลากรการพยาบาลไมม

โอกาสในการรวมตดสนใจ การไมมโอกาสรวมในการตดสนใจ

ของสมาชกในทมการพยาบาลมผลทำใหสมาชกขาดโอกาสใน

การพฒนาทางดานความคดรเรมสรางสรรค ปญหาทพบเสมอ

ทเขาประชมกลม คอ บคลากรการพยาบาลมกไมแสดงความ

คดเหน ทำใหเกดบรรยากาศของการคลอยตามกลมขนใน

ทประชม แมวาจะไมเหนดวยกบผลการประชมนนกตามก

ไมสามารถชแจงใหทประชมเขาใจได ประกอบกบใน

สภาพปจจบนพยาบาลจะทำงานแบบทมกงหนาทเปนรปแบบ

ตางคนตางทำมการมอบหมายงานท ไมชดเจน (พวงรตน

บญญานรกษ, 2537) ขาดการตดตอสอสารทำงานรวมกน

ไมมการปรกษาหารอรวมกน ไมมการวางแผนรวมกน ขาด

ความรวมมอในการทำงาน ทำงานตามกจวตรประจำวน ซงจะ

เหนวาระบบการทำงานเปนทมยงไมชดเจน การใหการ

พยาบาลขาดความตอเนอง การพยาบาลถกแบงเปนสวนๆ

ไมสามารถใหการดแลผปวยแบบองครวมได (ปรางคทพย

อจรตน, 2541) ทำใหเกดผลเสยตอคณภาพการบรการและ

ประสทธภาพของงาน ทำใหบคลากรการพยาบาลเกดความไม

พงพอใจในการทำงาน

เนองจากลกษณะของการทำงานเปนทมมความสำคญ

อยางยงสำหรบการใหการดแลทดแกหญงตงครรภและทารก

ในครรภ จากลกษณะงานของหนวยงานหองคลอด การใหการ

ดแลหญงตงครรภและทารกในครรภใหมสขภาพด ปลอดภย

ไมอาจดำเนนการไดดวยคนเพยงคนเดยว จำเปนตองอาศย

การทำงานประสานกนเปนทม ซงมวตถประสงคเดยวกน คอ

ดแลมารดาทารกให ไดรบความปลอดภย ปราศจากภาวะ

แทรกซอนตางๆ ในการบรการพยาบาลหากมการทำงานแบบ

ทมการพยาบาลทดมการจดการภายในทม โดยมการมอบ

หมายงานทด พยาบาลรวมมอประสานงานกนเปนอยางด ม

ความรความสามารถในการทำงานยอมสงผลใหผรบบรการ

เกดความพงพอใจ อนเปนผลมาจากประสทธภาพทดของทม

การพยาบาลกอใหเกดความพงพอใจของบคลากรทมการ

พยาบาลทใหบรการดวย ดงนน ผวจยจงเหนความสำคญทจะ

พฒนาการทำงานเปนทม เพอพฒนาการบรการและเพม

ระดบความพงพอใจในงานของบคลากรการพยาบาลหนวย

งานหองคลอด

วตถประสงคการวจย

1. เปรยบเทยบความพงพอใจในงานของบคลากรทมการ

พยาบาลหนวยงานหองคลอด กอนและหลงการพฒนาการ

ทำงานเปนทม

2. เปรยบเทยบความพงพอใจในงานของบคลากรทม

การพยาบาลหนวยงานหองคลอดระหวางกลมท ไดรบการ

พฒนาการทำงานเปนทมกบกลมททำงานตามปกต

แนวเหตผลและสมมตฐานการวจย

จากการทบทวนวรรณกรรม พบวาการทำงานเปนทม

สามารถสงผลตอความพงพอใจในงานของบคลากร เจมจนทร

ทองววฒนและปณรส มาลากล ณ อยธยา (2531: 28 – 29)

กลาววาการพฒนาทมงานเพอใหเกดประสทธภาพและเพม

ความพงพอใจในงานนน ตองประกอบดวย ทกษะของกลม

(Collective skill) ซงมความจำเปนสำหรบการทจะนำ

ศกยภาพของการทำงานเปนกลมมาใช ใหเกดประโยชน

ประกอบดวย ทกษะในการสรางความรวมมอ (Coorperative

skill) ทกษะในการแกปญหาโดยทมงาน (Team problem

solving skill) และทกษะในการสรางความเหนพองตองกน

(Consensus building skill) ทกษะเหลานเปนกระบวนการท

สำคญของการสรางทมงานเพอใหสามารถทจะพฒนาและ

ปรบปรงงานของหนวยงานใหบรรลเปาหมายขององคการ

นอกจากนน Romig (1996) กลาววาการทำงานเปนทมเปน




สงทจำเปนตอหนวยงาน การทำงานเปนทมนนจำเปนตองม

การพฒนาและปรบปรงเพอเพมความสามารถและการปฏบต

งานของทม จากการศกษาของ Campion, Pepper &

Medsker (1996) ทพบวา การสงเสรมการทำงานเปนทมรวม

กนจะทำใหผปฏบตงานเกดความพงพอใจในงาน สอดคลอง

กบ Robbin (1998) ทกลาววาผลของการทำงานเปนทมจะ

ทำใหเกดความพงพอใจในงานได

ดงนน การพฒนาการทำงานเปนทม โดยสงเสรมใหผ

ปฏบตงานมสวนรวมในการแกปญหาและตดสนใจรวมกน ให

ความรวมมอในการทำงาน ชวยเหลอซงกนและกนของ

บคลากรการพยาบาล ซงสงผลใหการทำงานเปนทมม

ประสทธภาพกนาจะทำใหเพมระดบความพงพอใจในงานของ

บคลากรการพยาบาลได สอดคลองกบแนวคดของ Campion

(1993) ทกลาวถงการทำงานเปนทมทมประสทธภาพ การ

สนบสนนรวมมอกนของสมาชก ทำใหเกดประสทธผลของทม

การพยาบาล ผรบบรการเกดความพงพอใจ ผใหบรการเกด

ความภาคภมใจในงานททำ สงผลใหเกดความพงพอใจในงาน

ตามไปดวย ในหนวยงานใดหากผปฏบตงานมความพงพอใจ

สงยอมมผลตอความสำเรจของหนวยงานและองคการ แต

หากหนวยงานใดผปฏบตงานไมมความพงพอใจในการปฏบต

งานแลวคณภาพของงานกจะลดลง สอดคลองกบแนวคดของ

Barton & Martin (1991) ทกลาววา การปฏบตงานมความ

สมพนธกบความพงพอใจในงาน โดยบคคลทปฏบตงานไดด

จะนำไปสความพงพอใจในงาน ขณะเดยวกนความพงพอใจใน

งานจะยอนกลบไปมผลกบการปฏบตงานดวย นอกจากนน

ระดบความพงพอใจในงานยงมความสำคญกบพฤตกรรมการ

ลาออก การโอนยาย การขาดงานรวมทงการลางานอกดวย

(ปรยาพร วงศอนตโรจน, 2535)

ดงนน การบรหารจดการในองคการใดๆ นอกจากตอง

คำนงถงความพงพอใจในคณภาพของผรบบรการเปนสำคญ

แลว ความพงพอใจของบคลากรตองานททำกเปนหนาทอก

อยางหนงของผบรหารทตองคอยสำรวจตรวจสอบอยเสมอ

เพอทจะไดปรบปรงแก ไของคประกอบตางๆ ของงานใหมสง

จงใจใหบคลากรปฏบตงานอยางมประสทธภาพและดวยความ

สมครใจ ซงสอดคลองกบท หรรษา สขกาล(2538) ไดกลาววา

หากการทำงานนนสามารถตอบสนองความตองการของบคคล

ตามความคาดหวง บคคลนนกจะเกดความพงพอใจในงาน ม

ความสขใจ ความเตมใจทจะทำงาน และลดดา ตนกนทะ

(2540) ยงอธบายไววา ความพงพอใจในงานมความสำคญตอ

การปฏบตงาน เนองจากความพงพอใจในงานจะชวยใหคนม

ความตงใจทจะปฏบตงานเพอใหงานมประสทธภาพและ

ประสทธผล นอกจากนนความสำเรจของบคลากรกมาจาก

ความพงพอใจในงานทบคคลนนกระทำ

สำหรบในการวจยครงน เพอใหสอดคลองกบปญหาและ

ความตองการการพฒนาของบคลากรการพยาบาลหนวยงาน

หองคลอด ผวจยจงเลอกใชแนวคดการพฒนาการทำงานเปน

ทมของ เจมจนทร ทองววฒน และปณรส มาลากล ณ

อยธยา (2531: 28-29) มาประยกตใชในการพฒนาบคลากร

การพยาบาลของ หนวยงานหองคลอด ดวยวธการอบรมเพม

ความร เกยวกบทกษะการพฒนาการทำงานเปนทมและการ

ฝกทกษะการพฒนาการทำงานเปนทม ประกอบดวย ทกษะ

การสรางความรวมมอ การแกปญหาโดยทมงาน และทกษะ

การสรางความเหนพองตองกน ทงน เมอบคลากรไดรวมมอ

กนแก ไขปญหาทเกดขนในองคการจะเกดความเขาใจ

พฤตกรรมของตนเองในแงของบทบาท และมองเหนวาตน

สามารถทจะมสวนชวยเหลอ สนบสนนในการแกปญหาได

อยางไร พรอมทงตระหนกวา คนอนๆ ในทมจะสามารถมสวน

รวมในการแกปญหาของทมได มความพรอมทจะใหความรวม

มอชวยเหลอซงกนและกนในการปฏบตงาน เพอใหงานบรรล

ผลสำเรจเชนกน ทงยงเกดการระดมสมองหาทางเลอกในการ

แกไขปญหา วางแผนเพอปฏบตการแกไขปญหาตามทางเลอก

ท ไดตดสนใจเพอคนหาแนวทางแกปญหานนๆ วเคราะห

ปญหาทเกดขนจากการปฏบตงาน และมการตกลงรวมกน

โดยยดถอเหตผลและความพงพอใจของบคลากรในทมทมสวน

รวมในการตดสนใจ อนสงเสรมและสนบสนนใหผลการปฏบต

งานมประสทธภาพและประสทธผลมากยงขน จนกระทงบรรล

ตามเปาหมายทองคการไดวางไว ซงทง 3 ทกษะขางตน ทำให

บคลากรเกดความพงพอใจในงาน เนองจากไดมสวนรวมเกด

สมพนธภาพทดระหวางบคคล มความรสกโดยรวมวาตนเองม

คณคา ไดทำงานททาทาย จนประสบความสำเรจและไดรบ

การยอมรบจากผรวมงาน (เจมจนทร ทองววฒน และ

ปณรส มาลากล ณ อยธยา , 2531) จากแนวคดดงกลาว

ผวจยจงตงสมมตฐานการวจยไวดงน

1. ความพงพอใจในงานของบคลากรการพยาบาลหนวย




งานหองคลอด ภายหลงไดรบการพฒนาการทำงานเปนทมสง

กวากอนไดรบการพฒนาการทำงานเปนทม

2. ความพงพอใจของบคลากรการพยาบาลหนวยงาน

หองคลอด กลมทไดรบการพฒนาการทำงานเปนทม อยใน

ระดบสงกวากลมทปฏบตงานตามปกต

วธดำเนนการวจย

การศกษาครงน ใชการวจยแบบกงทดลอง (Quasi-

experimental research design) แบบ Non equivalence

Control Group Pretest – Posttest Design ประกอบไปดวย

กลมตวอยาง 2 กลม คอ

กลมทดลอง เปนบคลากรการพยาบาลหนวยงานหอง

คลอดทไดรบการพฒนาการทำงานเปนทม

กลมควบคม เปนบคลากรการพยาบาลหนวยงานหอง

คลอดทปฏบตงานตามปกต

ประชากรและกลมตวอยาง

ประชากร คอ พยาบาลวชาชพและผชวยเหลอคนไขท

ปฏบตงานในหนวยงานหองคลอด กลมตวอยาง คอ พยาบาล

วชาชพและผชวยเหลอคนไขจากหนวยงานหองคลอด

โรงพยาบาลนพรตนราชธาน จำนวน 39 คน และกลมควบคม

จำนวน 14 คน ซงเปนบคลากรพยาบาลจากหนวยงานหอง

คลอดโรงพยาบาลศนยราชบรโดยกลมตวอยางทง 2 กลมม

ลกษณะการทำงานเปนทมทคลายคลงกน

เครองมอทใชในการวจย

เครองมอทใชในการวจยม 2 ประเภท คอ เครองมอทใช

ในการดำเนนการทดลองและเครองมอทใชในการเกบรวบรวม

ขอมล

1. เครองมอท ใช ในการดำเนนการทดลอง ไดแก

โปรแกรมการพฒนาการทำงานเปนทม ซงผวจยสรางขนโดย

ใชแนวคดของ เจมจนทร ทองววฒน และปณรส มาลากล ณ

อยธยา (2531) ประกอบไปดวยการจดกจกรรมเพอพฒนาการ

ทำงานเปนทมซงเปนทกษะกลมประกอบดวยทกษะ 3 ดาน

ไดแก 1. ทกษะในการสรางความรวมมอ 2. ทกษะในการแก

ปญหาดวยทมงาน 3. ทกษะในการสรางความเหนพองตองกน

ซงทกษะในการทำงานเปนทมทง 3 ดาน เปนทกษะทจะนำ

ศกยภาพของทมออกมาใชใหเกดประโยชนสงสด

โปรแกรมการพฒนาการทำงานเปนทมของบคลากร

การพยาบาล ประกอบดวย 2 สวน คอ

1.1 คมอการพฒนาการทำงานเปนทม เปนเครองมอทผ

วจยสรางขนสำหรบใหบคลากรพยาบาลกลมทดลอง ทเขารบ

การอบรมการพฒนาการทำงานเปนทมไดนำกลบไปทบทวน

การพฒนาการทำงานเปนทมไดอยางตอเนอง

1.2 แบบสงเกตพฤตกรรมการทำงานเปนทมบคลากร

การพยาบาลเปนเครองมอทผวจยสรางขนมลกษณะเปนแบบ

ตรวจสอบรายการ (Check list) โดยใชการสงเกตการปฏบต

ตามแนวทางการทำงานเปนทม เพอเปนเครองมอกำกบ

การทดลองโดยใชแนวคดการพฒนาการทำงานเปนทมของ

เจมจนทร ทองววฒน และปณรส มาลากล ณ อยธยา (2531)

ประกอบดวย 3 ดานไดแก (1) ทกษะในการสรางความรวมมอ

จำนวน 6 ขอ (2) ทกษะในการแกปญหาดวยทมงาน จำนวน

5 ขอ (3) ทกษะในการสรางความเหนพองตองกน จำนวน 5

ขอ ซงแบบประเมนชดน ไดผานการตรวจสอบคณภาพเครอง

มอ โดยการตรวจสอบความตรงตามเนอหาและหาความเทยง

ของเครองมอกอนการนำไปทดลองใช (Try out) กบบคลากร

การพยาบาลโรงพยาบาลนพรตนราชธาน ไดคาความเทยง

เทากบ .80

2. เครองมอท ใช ในการเกบรวบรวมขอมล ไดแก

แบบสอบถามความพงพอใจในงานของบคลากรการพยาบาล

ผวจยสรางขนโดยใชกรอบแนวคดความพงพอใจในการทำงาน

ของ Munson & Heda (1974) ลกษณะของแบบสอบถาม

เปนแบบมาตราสวนประมาณคา (Rating scale) 5 ระดบ

ประกอบดวยขอคำถาม 20 ขอ แบงเปน 3 ดาน คอ (1) ดาน

ความสมพนธระหวางบคคล จำนวน 8 ขอ (2) ดานการมสวน

รวม จำนวน 7 ขอ (3) ดานงานภายใน จำนวน 5 ขอ

แบบสอบถามความพงพอใจในงานของบคลากรการพยาบาลน

ไดผานการตรวจสอบคณภาพของเครองมอโดยการหาความ

ตรงตามเนอหาและความเทยงของเครองมอ และการนำไป

ทดลองใช (Try out) กบบคลากรการพยาบาลหนวยงานหอง

คลอดโรงพยาบาลพระนงเกลา จำนวน 15 คน และบคลากร

การพยาบาล หนวยงานหองคลอด โรงพยาบาลพระนคร

ศรอยธยา จำนวน 15 คน ซงไมใชกลมตวอยาง ไดคาความ

เทยงเทากบ .95

ขนตอนการดำเนนการวจย

ผวจยดำเนนการทดลองโดยแบงเปน 4 ระยะ คอ

1. ขนเตรยมการทดลอง เปนการเตรยมเครองมอทใชใน




การวจย มการประสานงานกบหนวยงานและผทเกยวของ

ไดแก ผอำนวยการโรงพยาบาลศนยราชบร ผอำนวยการ

โรงพยาบาลนพรตนราชธาน คณะกรรมการจรยธรรมการวจย

ในมนษยและการใชสตวทดลองในการวจย โรงพยาบาล

นพรตนราชธาน เตรยมสถานทสำหรบการทดลอง ประสาน

งานกบหวหนากลมงานการพยาบาล หวหนาหอผปวยท

เกยว ของ ประสานงานกบวทยากรเพอขอความรวมมอในการ

ใชโปรแกรมและขอความรวมมอในการทำวจยโดยตรงกบ

พยาบาลวชาชพ ผชวยเหลอคนไข ทเปนกลมตวอยางจำนวน

39 คน

2. ขนการดำเนนการทดลองและเกบรวบรวมขอมล

แบงเปน 2 ระยะ

2.1 ระยะกอนทดลอง ทำการเกบรวบรวมขอมล

(Pretest) จากกลมทดลองและกลมควบคม โดยแจกแบบ

สอบถามความพงพอใจในงานใหกบกลมตวอยาง การวจยครง

นกลมทดลองมจำนวนบคลาการทสมครใจเขารวมการทดลอง

39 คน กลมควบคมมจำนวนบคลากรการพยาบาล 14 คน

ผวจยแจกแบบสอบถามใหกบกลมตวอยางทง 2 กลมใน

ระหวางวนท 28 กมภาพนธ – 6 มนาคม พ.ศ. 2548

2.2 ระยะทดลอง เปนการใชโปรแกรมการพฒนา

การทำงานเปนทมกบบคลากรพยาบาลกลมทดลอง โดยจด

แบงบคลากรการพยาบาลออกเปน 2 กลมยอย เพอไมใหการ

อบรมครงนสงผลกระทบตอการปฏบตงานบนหอผปวย จาก

นนจดตารางอบรมตามโปรแกรม โดยกำหนดใหแตละกลม

ตองไดรบการอบรมกลมละ 2 วน รวมการฝกทงสน 4 วน

การฝกตามโปรแกรมการอบรมการพฒนาการทำงานเปนทม

ครงน จดขนระหวางวนท 7-10 มนาคม พ.ศ. 2548

3. ระยะการนำไปใช ภายหลงการเสรจสนการอบรมตาม

โปรแกรมการพฒนาการทำงานเปนทม ผวจยไดเปดโอกาสให

บคลากรการพยาบาลกลมทดลอง ไดมเวลาสำหรบการ

พฒนาการทำงานเปนทม ไปใชในการทำงานเปนทมบนหอผ

ปวยเปนระยะเวลา 4 สปดาห ระหวางวนท 11 มนาคม – 10

เมษายน พ.ศ. 2548 ผวจยและผชวยวจยตดตามสงเกต

พฤตกรรมการทำงานเปนทมของบคลากรการพยาบาล โดย

การสมสงเกตในชวงการปฏบตงานของเวรเชา (08.00 –

16.00 น.) สปดาหละ 2 ครง

4. ขนประเมนผลการทดลอง ดวยแบบสอบถามความพง

พอใจในงานของบคลากรพยาบาลในกลมทดลองและกลม

ควบคม (Post-test) หลงจากสปดาหท 6 ระหวางวนท 4-10

เมษายน พ.ศ. 2548

การวเคราะหขอมล

โดยใช โปรแกรมสำเรจรป SPSS/FW (Statistical

Package for Social Science/For Window) นำคะแนนทได

จากการรวบรวมขอมลมาคำนวณหาสถตดงตอไปน

1. เปรยบเทยบความแตกตางคาเฉลยของคะแนนความ

พงพอใจในงานของบคลากรกรพยาบาลระหวางกลมทดลอง

และกลมควบคม โดยใชสถตทดสอบคาท (Independent

t-test) ทดสอบทระดบนยสำคญ .05

2. เปรยบเทยบคาเฉลยของคะแนนความพงพอใจในงาน

กอนและหลงการทดลองของกลมทดลอง ดวยการทดสอบสถต

คาท (Dependent t-test) ทระดบนยสำคญ .05

สรปผลการวจย

จากผลการวเคราะหขอมล ผวจยนำเสนอผลการวจย

ตามตารางท 1-3 ดงน

ตารางท 1 เปรยบเทยบคาเฉลยความพงพอใจในงานของบคลากรการพยาบาลกลมทดลองและกลมควบคมกอนไดรบการ

พฒนาการทำงานเปนทมจำแนกตามโดยรวมและรายดาน

ดานสมพนธระหวางบคคล

ดานการมสวนรวมในงาน

ดานงานภายในหนวยงาน

ความพงพอใจในงานโดยรวม

3.74

3.54

3.45

3.60

0.49

0.61

0.59

0.49

ความพงพอใจในงาน กลมทดลอง

X SD

กลมควบคม

X SD t

3.93

3.76

3.71

3.82

0.34

0.30

0.33

0.27

-1.35

-1.75

-1.56

-1.57




จากตารางท 1 พบวา คาเฉลยของคะแนนความพงพอใจในงานโดยรวมของบคลากรการพยาบาลโดยรวมกลมทดลองและกลม

ควบคมไมแตกตางกน และเมอพจารณาเปรยบเทยบรายดานพบวาดานความสมพนธระหวางบคคล ดานการมสวนรวม ดาน

งานภายใน ไมแตกตางกน

ตารางท 2 เปรยบเทยบคาเฉลยของคะแนนความพงพอใจในงานรายดานของบคลากรการพยาบาลกลมทดลอง กอนและหลง

ไดรบการพฒนาการทำงานเปนทมจำแนกตามรายดานและโดยรวม


X SD


X SD t





*p= .5

3.74

3.52

3.45

4.01

0.49

0.63

0.59

0.49

4.20

3.95

3.78

4.01

0.48

0.58

0.71

0.51

-6.19*

-3.67*

-2.49*

-4.80*

จากตารางท 2 พบวา คาเฉลยของคะแนนความพงพอใจในงานโดยรวมของบคลากรการพยาบาลกลมทดลอง หลงไดรบการ

พฒนาการทำงานเปนทมสงกวากอนทดลองอยางมนยสำคญทางสถตทระดบ .05 เมอพจารณารายดาน พบวา คาเฉลยของ

คะแนนความพงพอใจในงานดานสมพนธระหวางบคคล การมสวนรวมในงาน และดานงานภายในหนวยงาน หลงทดลองสง

กวากอนทดลองอยางมนยสำคญทางสถตทระดบ .05

ตารางท 3 เปรยบเทยบคาเฉลยความพงพอใจในงานของบคลากรการพยาบาลกลมทดลองและกลมควบคมหลงไดรบการ

พฒนาการทำงานเปนทมจำแนกตามรายดานและโดยรวม


X SD


X SD t





*p= .5

4.20

3.95

3.78

4.01

0.48

0.58

0.71

0.51

3.89

3.70

3.77

3.79

0.24

0.18

0.27

0.12

3.00*

2.37*

0.97

2.42*

จากตารางท 3 พบวาคาเฉลยของความพงพอใจในงานของบคลากรการพยาบาลภายหลงไดรบการพฒนาการทำงานเปนทมโดย

รวมของกลมทดลองมคาเฉลยสงกวากลมควบคมอยางมนยสำคญทางสถตทระดบ .05 และเมอพจารณาเปรยบเทยบรายดาน

พบวา ดานสมพนธระหวางบคคล ดานการมสวนรวมในงาน คาเฉลยกลมทดลองสงกวากลมควบคม อยางมนยสำคญทางสถต

ทระดบ .05 สวนดานงานภายในหนวยงานไมมความแตกตางกน

อภปรายผลการวจย

จากการศกษาผลของการพฒนาการทำงานเปนทมตอความพงพอใจในงานของบคลากรการพยาบาลหนวยงานหองคลอด

ผวจยอภปรายผลการทดลองตามสมตฐานการวจย ดงน

1. ความพงพอใจของบคลากรการพยาบาลกลมทดลองหลงไดรบการพฒนาการทำงานเปนทม จะอยในระดบทสงกวากอน

ไดรบการพฒนาการทำงานเปนทม อยางมนยสำคญทางสถตทระดบ .05 (ตารางท 2)




ผลการศกษาดงกลาวเปนไปตามสมตฐานขอท 1 ซง

อธบายไดวา ภายหลงการพฒนาการทำงานเปนทมบคลากร

การพยาบาลหนวยงานหองคลอดมความพงพอใจในงานเพม

ขน ทงนเนองจาก กจกรรมการทำงานเปนทมเปนกจกรรมท

สรางประสทธภาพและประสทธผลในการทำงาน เปนการ

ปรบปรงเปลยนแปลงสภาพของงานทมปญหาใหมสภาพดขน

มความพรอมทจะรองรบการปฏบตงานของสมาชกเพอบรรล

เปาหมายขององคการ สงผลใหสมาชกทมมความพงพอใจรวม

กน โดยทบคลากรการพยาบาลหนวยงานหองคลอดทกคนตาง

เขาใจปญหาของหนวยงาน รวมกนแก ไขปญหาในการปฏบต

งาน มการเหนใจและชวยเหลอซงกนและกน ทงจากผรวมงาน

และผบงคบบญชา ทำใหเกด สมพนธภาพทดในการทำงาน ผ

ปฏบตงานทกคนมความสข เปนปจจยททำใหความพงพอใจใน

การทำงานสงขน ซง Campion (1996) กลาววา ลกษณะของ

การทำงานเปนทมทมประสทธภาพไดแกความสามารถในงาน

ของสมาชกทม การสนบสนนซงกนและกนของสมาชกทม

การแบงปนภาระของสมาชกทม การตดตอสอสาร การ

ประสานความรวมมอของสมาชก ทำใหเกดประสทธผลของทม

การพยาบาล นนคอบรการทรวดเรวมประสทธภาพตรงตาม

ความตองการของผบรโภค ทำใหผบรโภคเกดความพงพอใจ

ผใหบรการหมายถงทมพยาบาลเกดความภาคถมใจในงานททำ

สงผลใหเกดความพงพอใจตามไปดวย

จากการทดลอง พบวา เมอมการพฒนาการทำงานเปน

ทมใหกบบคลากรการพยาบาลหนวยงานหองคลอด คะแนน

การสงเกตพฤตกรรมการทำงานเปนทมของบคลากรการ

พยาบาลหนวยงานหองคลอดสงขนเรอยๆในทกสปดาหท 1, 2,

3 และ 4 (79.86%, 81.87%, 86.25% และ 90.00% ตาม

ลำดบ) ซงอธบายไดวาการทบคลากรการพยาบาลไดรบการ

พฒนาการทำงานเปนทม จะเปนการเสรมทกษะในการทำงาน

ใหเกดประสทธภาพและประสทธผล เปนการจงใจใหบคลากร

การพยาบาลเหนความสำคญของการทำงานเปนทม เขาใจ

ปญหาในการทำงาน ชวยเหลอซงกนและกนจะ ทำใหเกด

สมพนธภาพทด Robbin (1998) กลาววา บรรยากาศในการ

ทำงานด จะทำใหทกคนมความสข และการปฏบตงานม

ประสทธภาพมากขน ซงสอดคลองกบ Barric et al. (1998) ท

พบวา การมอสระและการพงพาชวยเหลอกนและกนของ

สมาชกมความสมพนธทางบวกกบประสทธผลของงาน

นอกจากนนการไดรบการพฒนาการทำงานเปนทม ทำให

บคลากรมสวนรวมในการกำหนดเปาหมาย แก ไขปญหา

พฒนาหนวยงาน รวมทงตดสนใจรวมกน ซง รงสรรค

ประเสรฐศร (2544:151) กลาววา การสนบสนนใหสมาชกทม

ไดมสวนรวมในการบรหารและตดสนใจเปนแนวทางในการ

ปฏบตงานและการสรางผลผลตทสงทสดเพราะเมอบคลากร

การพยาบาลรวมกนทำงานจนประสบความสำเรจกจะรสกวา

ตนมสวนสำคญทจะชวยเหลอคนอนหรอทมได ทำใหเกดความ

ภาคภมใจ สงผลใหเกดความพงพอใจในระดบทสงขน ดงนน

หวหนาหอผปวยจงควรตระหนกถงการพฒนาการทำงาน

เปนทม สงเสรมใหบคลากรการพยาบาลหนวยงานหองคลอดม

การทำงานเปนทมจนเกดความพงพอใจ จะสงผลใหเกด

ประสทธภาพและประสทธผลของหนวยงานและองคการอยาง

ตอเนองตลอดไป

2. คะแนนความพงพอใจในงานของบคลากรการ

พยาบาลกลมทดลองหลงไดรบการพฒนาการทำงานเปนทมสง

กวากลมควบคมทปฏบตงานตามปกต อยางมนยสำคญทาง

สถตทระดบ .05 (ตารางท 3)

จากผลการวจยเปนไปตามสมมตฐานการวจยขอท 2

บางสวน กลาวคอ โปรแกรมการพฒนาการทำงานเปนทม

สงผลตอความพงพอใจในงาน ดานสมพนธภาพระหวางบคคล

และการมสวนรวมในงาน แตไมมผลตอความพงพอใจในงาน

ดานงานภายในหนวยงาน อธบายไดวา เนองจากทกษะการ

ทำงานเปนทมทกลมทดลองไดรบ กอใหเกดการประสานงาน

รวมมอกน เพอใหเกดความสมพนธทดระหวางบคลากรในทม

และสามารถนำเอาจดเดนและความสามารถของแตละคนมา

ใชใหเกดประโยชนอยางเตมท ซงทกษะการประสานความรวม

มอในลกษณะของทกษะกลมนเปนทกษะทจะทำใหเกดความ

สมพนธทดระหวางบคลากรในทม (เจมจนทร ทองววฒน และ

ปณรส มาลากล ณ อยธยา, 2531 : 28) ซงความสมพนธทด

ระหวางบคคลเปนสงจำเปนอยางยงสำหรบการทำงานเปนทม

(ยงยทธ เกษสาคร ,2547) เมอบคลากรในทมมสมพนธภาพทด

ตอกนกจะรวมมอกนทำงานจนประสบความสำเรจและบรรล

เปาหมายทวางไว ทำใหเกดความภาคภมใจ สงผลใหเกดความ

พงพอใจสงสด ทำใหความพงพอใจในดานสมพนธภาพ

ระหวางบคคลของกลมทดลองสงกวากลมควบคม นอกจากน

เมอบคลากรการพยาบาลไดรบการสงเสรมพฒนาใหมการ




ทำงานเปนทมอยางมประสทธภาพ กจะเกดการเรยนรรวมกน

มการวางแผนปฏบตงานและประเมนผลงานรวมกน สามารถ

นำทกษะตางๆมาประยกตใชในการทำงานเปนทมไดอยางม

คณภาพ (สนนทา เลาหนนท, 2544) จนงานประสบความ

สำเรจ Davis (1988) กลาววา เมองานสำเรจจะเปนแรงจงใจ

ใหบคลากรในทม เกดความรกงานและความพงพอใจในงาน

สอดคลองกบแนวคดของ Herzberg et. al. (1993) ทกลาววา

ความสำเรจของงานเปนแรงจงใจใหคนชอบและรกงาน ซง

จากผลการวจย พบวา บคลากรการพยาบาลหนวยงานหอง

คลอดมความพงพอใจในงานดานการมสวนรวมสงกวากลม

ควบคมหลงไดรบการพฒนาการทำงานเปนทม

สวนความพงพอใจดานงานภายในหนวยงานของกลม

ทดลองและกลมควบคม หลงการพฒนาการทำงานเปนทม

ไมมความแตกตางกน อาจเปนเพราะปจจยทสงเสรมใหเกด

ความพงพอใจดานงานภายในหนวยงานไมไดเกยวของกบ

บคลากรการพยาบาลเฉพาะหนวยงานหองคลอดเทานน แต

ยงเกยวของกบปจจยอนๆอกมากมาย เชน ปญหาจากองคการ

ปญหาจากผบรหารระดบสงขององคการ นโยบายและการ

บรหาร เวลาและโอกาส รวมทงบทบาทหนาทและภาระงาน

ของพยาบาลเอง ดงนนการสงเสรมใหเกดความพงพอใจดาน

งานภายในหนวยงานดวยการพฒนาการทำงานเปนทม จงไม

สามารถเกดขนไดในระยะเวลาอนจำกด อยางไรกตามผ

บรหารควรตระหนกและใหความสำคญโดยใหโอกาสบคลากร

ในการทไดทำงานทาทายความสามารถ สนบสนนและใหเขา

รบการอบรมเพอเพมพนความรและพฒนาทกษะใหมๆ เพอให

บคลากรการพยาบาลเกดความพงพอใจสงผลใหประสทธภาพ

ในการทำงานเพมขน


1. ขอเสนอในการนำผลการวจยไปใช

จากผลการวจยครงนสรปไดวา ผลของการพฒนาการ

ทำงานเปนทมตอความพงพอใจในงานของบคลากรการ

พยาบาลหนวยงานหองคลอด สามารถพฒนาศกยภาพในการ

ทำงานเปนทมไดและสงผลใหเกดความพงพอใจในงานของ

บคลากรการพยาบาลหนวยงานหองคลอดใหสงขน ดงนน

ผบรหารควรดำเนนการพฒนาและใหการสนบสนนอยาง

จรงจง เพราะผลการวจยครงน สามารถนำไปใชในการพฒนา

บคลากรการพยาบาล ไดดงน

1.1 ผลการวจยทำใหทราบวาการพฒนาการทำงาน

เปนทมทำใหบคลากรเกดความพงพอใจ จากขอมลเหลาน

ถอวาเปนขอมลพนฐานทบงบอกความสำเรจหรอบรรลเปา

หมายของการพฒนางานและสามารถใชเปนแนวทางการ

บรหาร อนจะนำไปสการสรางสรรคการทำงานเปนทมตอไป

ซงจะชวยใหหนวยงานและองคการบรรลเปาหมายตามนโย

บายการดำเนนงานและผานเขาสการรบรองคณภาพโรง

พยาบาล

1.2 จากผลการวจยพบวา บคลากรการพยาบาล

ตองการการสนบสนนจากผบงคบบญชาในการนำเสนอผลงาน

และการเขารบการอบรมเพมเตม แสดงใหเหนวาบคลากรการ

พยาบาลมความกระตอรอรนในการพฒนาตนเองเพอเพมพน

ศกยภาพในการทำงาน ซงจะกอใหเกดผลดตอหนวยงาน

เพราะหากหนวยงานใดมบคลากรทมคณภาพ กจะสงผลให

หนวยงานหรอองคการนนมประสทธภาพตามไปดวย ดงนน

ผบรหารจงควรใหความสนใจและสรางแรงจใจในการ

สนบสนนและพฒนาเพอเพมพนศกยภาพของบคลากรการ

พยาบาลอยางจรงจงและตอเนอง

2. ขอเสนอแนะเพอการทำวจยครงตอไป

2.1 การทำงานเปนทมเปนลกษณะการทำงานทม

ความสำคญยงเพราะทำใหงานมประสทธภาพ ดงนน ควรม

การตดตามผลการพฒนาการทำงานเปนทมของหนวยงานหอง

คลอดในระยะยาวหลงการทดลองเพอใหการทำงานเปนทมม

ความตอเนอง ซงจะทำใหองคการมประสทธภาพตอไป

2.2 ผลสบเนองจากขอจำกดของการวจยครงนคอ

ขนาดของกลมตวอยางในกลมควบคมและกลมทดลองมความ

แตกตางกนทงในเรองของจำนวนและสดสวนของปจจยสวน

บคคลของกลมตวอยาง ซงขอจำกดเหลานอาจทำใหไดผลการ

วจยทคลาดเคลอนไปจากความเปนจรงเนองจากปจจย

สวนบคคลบางประการ เชน อาย ประสบการณการทำงาน

และระดบการศกษามผลตอการรบรความพงพอใจในงาน

(ปรยาพร วงศอนตรโรจน,2544) ดงนนในการวจยครงตอไป

ควรจะมการใชวธ Matched pair กลมตวอยางดวยปจจย

สวนบคคลทกลาวมาแลวดวย





เจมจนทร ทองววฒนและปณรส มาลากล ณ อยธยา. (2531). การสรางทมงาน. กรงเทพมหานคร : โรงพมพกรมสรรพสามต.

ปรางคทพย อจรตน. (2541). การบรหารการพยาบาล. กรงเทพมหานคร: บญศรการพมพ.

ปรยาพร วงศอนตโรจน. (2535). จตวทยาการบรหารงานบคคล. กรงเทพมหานคร:ศนยสงเสรมกรงเทพมหานคร.

พวงรตน บญญานรกษ. (2537). ความสำคญของปญหาและความตองการการพฒนาบคลากรพยาบาล. วารสารพยาบาลศาสตร จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย. 6(3): 23-27.

ยงยทธ เกษสาคร. (2547). ภาวะผนำและการทำงานเปนทม. พมพครงท 6. กรงเทพมหานคร: สำนกพมพปณณรชต.

รงสรรค ประเสรฐศร. (2544). ภาวะผนำ. กรงเทพมหานคร: ธนธชการพมพ.

ลดดา ตนกนทะ. (2540). ความเครยดในงานและความพงพอใจในงานของพยาบาลวชาชพทปฏบตงานกบผปวยจตเวช. วทยานพนธปรญญา

มหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการพยาบาล บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม.

ศรวรรณ โกมตกานนท. (2536). การศกษาสภาพจรงและความคาดหวงของการทำงานเปนทมตามการรายงานของทมสขภาพ โรงพยาบาลสงกด

สำนกการแพทย กรงเทพมหานคร.

สนนทา เลาหนนท . (2544). การสรางทม. กรงเทพมหานคร: ดดบกสโตร.

หรรษา สขกาล. (2538). ความสมพนธระหวางแรงจงใจจากคงวามคาดหวงในงานกบความพงพอใจในงานของพยาบาลวชาชพ โรงพยาบาลเอกชน.

วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการพยาบาล บณฑต จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

Barric , M. R. , et al. (1998). Relating member ability and personality to work-team process and team effectiveness. Journal of

Applied Psychology, 83(3):377-391.

Barton & Martin (1991)

Campion, M. A., & Medsker, G. J. (1993). Relation between work group characteristics and Effectiveness : Implications for

designing effective work group. Personal Psychology, 46:820-850.

Campion, M.A. , Pepper, E. M., & Medsker, G. J. (1996). Relationship between work group characteristics and effectiveness:

A replication and extension. Personal Psychology, 49:429-452.

Davis, A. R. (1988). Developing teaching strategies based on new knowledge. J Nurs Educ. 27(4):156-60.

Herzberg, F. , et. al. (1993). The motivation to work. New Brunswick: Transaction.

Munson, F. C., & Heda, S. S. (1974). Service unit management and nurses’ satisfaction. Health Serv. Res. 11(2):128-42.

Robbin, S. P. (1998). Organization behavior. 8th ed. New Jersey: Prentice-Hall.

Romig, D. A. (1996). Breakthrough teamwork: Outstanding result using structured teamwork. Chicago: Irwin.




บทคดยอ การศกษาครงนเปนการวจยเชงคณภาพ ตามแนวทาง วจย grounded theory มวตถประสงคเพอ ศกษาแนวคด

หรอปรชญาในการบรหารชวตและสขภาพของผสงอายสขภาพดซงเปนสมาชกโครงการสงเสรมสขภาพผสงอาย ทตงอย

ในเขตกรงเทพมหานคร กลมตวอยาง คอ ตวแทนของประชากรทไมมประวตเจบปวยจนตองเขารบการรกษาใน

โรงพยาบาลกอนการศกษาอยางนอย 3 ป จำนวน 49 คน เกบรวบรวมขอมลโดยการสนทนากลมทมการบนทกเสยง

ตลอดการสนทนา 6 ครง วเคราะหขอมลจากเสยงการสนทนาชนดคำตอคำ ในการสนทนากลมครงท 7 ไดใชเครองมอท

เปนแนวคำถามกงโครงสราง ทผวจยสรางขนจากการวเคราะหขอมลและทฤษฎระบบของลดวด วอน เบอรทาแลนฟ เพอ

การตรวจสอบความตรงของปรชญาในการบรหารชวตและสขภาพทไดจากการสนทนากลม ผลการวจยพบวา กลม

ตวอยางมแนวคดหรอปรชญาในการบรหารชวตและสขภาพเพอใหเปนผสงอายทสขภาพด 3 ประการ คอ 1) การม

สขภาพทแขงแรง สามารถปฏบตกจวตรประจำวนไดดวยตนเอง 2) การไดเปนทรกของสมาชกในครอบครวและคนใน

สงคม 3) การมทรพยสนเพยงพอในการใชจายทงในยามทสขภาพดและเจบปวย การไมมหนสน และไมมมรดก กลม

ตวอยางมปจจยนำในการบรหารชวตและสขภาพเพอใหเปนผสงอายทสขภาพด 6 ประการ คอ 1) ประสบการณเดม 2)

ภาวะสขภาพ 3) เวลาในการดแลสขภาพ 4) อำนาจในการใชจาย เพอการเลอกปจจยสงเสรมตางๆ 5) ผลตภณฑและการ

บรการ 6) แหลงสนบสนน พบวากระบวนการและผลลพธของการบรหารชวตและสขภาพภาพเพอใหเปนผสงอายทสข

ภาพดมการยอนกลบของผลลพธไปทปจจยนำและกระบวนการอยางตอเนอง สอดคลองกบทฤษฎระบบของลดวด วอน

เบอรทาแลนฟ กลมตวอยางระบกระบวนการและผลลพธรวมกนเปน 6 ประการ คอ 1) การออกกำลงกาย 2) การรบ

ประทานอาหารและอาหารเสรม 3) การงดดมสรา 4) การมปฏสมพนธในสงคม 5) การปฏบตตนใหเปนทรกตลอดจนเปน

ทพงของสมาชกในครอบครวและคนในสงคม 6) การบรหารเงน นอกจากผลการวจยดงกลาวขางตน คณะผวจยไดเสนอ

ทงขอจำกดของการศกษา แนวทางในการประยกตขอมลไปใชสำหรบการปฏบต การศกษา การวจยและผลกระทบตอ

นโยบายสขภาพดวย

เสาวลกษณ จรธรรมคณ *

พสมณฑ คมทวพร **

การบรหารชวตและสขภาพของผสงอายสขภาพด

* Ph.D. อาจารยภาควชาการพยาบาลรากฐาน คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยมหดล ** ว.ทม. รองศาสตราจารยภาควชาการพยาบาลรากฐาน คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยมหดล

Life and Health Management Concepts of

Healthy Elders




ความสำคญของปญหา พยาบาลเปนบคลากรสขภาพทไดรบการยอมรบวาเปน

กำลงสำคญและเขมแขงทสดในการดแลผสงอายไทย

(Jitapankul & Bunnag, 1998) ทงการสงเสรมสขภาพและ

ปองกนโรคใหกบผสงอายทมสขภาพด ตลอดจนการฟนฟ

สภาพและการบรรเทาความเจบปวยทกขทรมานใหกบผสง

อายทเจบปวย เพอใหผสงอายคงไวซงสขภาพทดทงทางกาย

(good physical health) ทางสมอง (good cognitive status)

และทางจตใจ (good mental status) การทำหนาทเหลาน

ของพยาบาลยงไมไดผลลพธเปนทพอใจ เนองจากในขณะท

พยาบาลทำหนาทใหบรการกบผสงอายทงทมสขภาพดและ

เจบปวยตลอดมาอยางเขมแขงและตอเนอง กลบพบวา

พยาบาลยงตองดแลผสงอายอายทเจบปวยดวยโรคและ/หรอ

อาการเจบปวยเดมซำแลวซำเลา มหนำซำยงพบวาทกขภาวะ

ของผสงอายเพมขน ตวอยาง เชน การศกษาของ

ศาสตราจารยนายแพทยสทธชย จตะพนธกล ทประมาณการ

จำนวนผสงอายทพลภาพจนไมสามารถออกจากบานอยาง

อสระ เพมขนจาก 234,000 คน ในป พ.ศ. 2543 เปน

341,000 คน ในป พ.ศ. 2553 และคาดวาจะเพมขนเปน2 เทา

ในป พ.ศ. 2563 (สทธชย จตะพนธกล, 2547) และรอยละ

4.9 ของผสงอายทพลภาพไมสามารถปฏบตกจวตรประจำวน

ใดๆ ไดเลย จำเปนตองไดรบการดแลทกๆ อยาง (สรนทร

ฉนศรกาญจน และคณะ, 2545)

การเพมขนของประชากรผสงอาย ตลอดจนปญหา

สขภาพของผสงอายทเกดมากขนและรนแรงขน แมวา

พยาบาลผดแลผสงอายตางทมเทในการปฏบตหนาทอยางเตม

Abstract This qualitative study based on grounded theory method aimed to examine the concept of life and health

management of Thai elders. The population was a group of healthy elders of a Health Promoted Senior Center in

Bangkok, Thailand. Samples were forty-nine healthy elders volunteer to participate to the focus groups. The

samples denied any health problems and institutional admissions within three months before the data collection

period. Six focus groups were conducted with the permission of the samples. Participants’ group discussions

were recorded and transcribed. The seventh focus group was conducted using a semi-structured interview guide

based on the content analysis and Bertalanfly’ s general system model to confirm the elders’ health and life

management concepts. Three themes were extracted from the focus groups indicating life and health

management concept for healthy elders: 1) healthy condition enabled them for daily life maintenance, 2) beloved

by their family members and society, and 3) economic safety (including no debt and no wealthy property)

enabled them for both healthy and sickness maintenance. Six themes were extracted from the focus group

categorized as inputs for being well life and health management: 1) previous experiences, 2) healthy condition,

3) time available for self care, 4) financial and purchasing power, 5) products and services available, and 6)

support and resources. The participants expressed the difficulty to categorize process and outcomes of life and

health management. It can be explained that they were continuing feedback effect from output to input and

process supporting Bertalanfly’s general system theory. Six factors were categorized as both process and

outcomes indicating the elder well life and health management interchangeably: 1) physical activities and exercise,

2) diet and supplements, 3) no alcohol consumption, 4) social interactions, 5) being loved and being trusted by

the elders’ family members and society, 6) financial management and supports. Finally, implication for practice,

education, research, and policy makers, and the limitations of the study were discussed.

Key words : Life management, Health management, Healthy elders




ความสามารถ นบเปนปญหาสำคญทผบรหารการพยาบาล

ควรสนใจ เพอหาทางแก ไขโดยเรงดวน โดยเฉพาะดานการ

สงเสรมสขภาพและปองกนโรคกอนทผสงอายไทยจะเจบปวย

เพอใหสอดคลองตามแนวทางการดแลสขภาพผสงอายในยค

ปฏรปสขภาพทเนนการสรางเสรมสขภาพแทนการซอมแซม

สขภาพ หากแนวคดนประสบความสำเรจยอมกอใหเกด

ประโยชนถง 3 ประการ คอ เพมความสขและคณภาพชวตท

ดแกผสงอาย บรหารจดการใหพยาบาลลดภาระการพยาบาล

ดแลผสงอายในสวนทปองกนได ตลอดจนลดงบประมาณของ

ประเทศชาตทเกยวของกบการดแลรกษาและฟนฟสภาพผสง

อาย

การศกษาถงปจจยทมผลตอสขภาพทดของผสงอายไทย

ทผานมา เชน การสำรวจผมอายยน (100-122 ป) จำนวน

35 คน ใน 16 จงหวด ของกระทรวงสาธารณสข พบวาปจจย

ททำใหผสงอายมอายยน เชน การออกกำลงกาย รบประทาน

อาหารปรงสก การยดมนในพทธศาสนา การมอารมณด การม

เมตตา ตลอดจนการไดรบความรกและเอาใจใสจากลกหลาน

(กระทรวงสาธารณสข, 2529) หรอการศกษาพฤตกรรมและ

การดำเนนชวตของผสงอายไทยทอายยนยาวและแขงแรง ท

สรปวาสาเหตสวนใหญ คอ การทำจตใจใหสงบ โดยใชศาสนา

เปนหลก การระมดระวงสขภาพ และการทำงานอยเสมอ

(บรรล ศรพานช และคณะ, 2531) แตตามแนวคดของลดวด

วอน เบอรทาแลนฟ (Von Bertalanfly, 1975) ผ ไดชอวาเปน

บดาของทฤษฎระบบ (General system theory) ซงเชอใน

ความเปนองครวมของชวตและสงแวดลอม (Wholeness)

ตลอดจนประเดนตามทฤษฎการปรบตวของซสเตอร คารสตา

รอย หนงในนกทฤษฎการพยาบาลทสำคญ ซงเปนผปรบ

ทฤษฎระบบของลดวด วอน เบอรทาแลนฟ ใหเขาใจและ

สามารถนำไปประยกตใชในการพยาบาลไดงายขน โดยซส

เตอร คารสตา รอย กลาววา “ชวต คอ ผลรวมของความซบ

ซอนของปฏสมพนธ เปนระบบระหวางความสมพนธของ

ปจจยนำ (input) กระบวนการ (process) ผลลพธ

(outcome) และการยอนกลบ (feedback)” (Roy &

Andrews, 1991) นอกจากนทฤษฎระบบยงเปนแนวทางหนง

ในกระบวนการแกปญหา (problem-solving) ซงเดฟบอรา

โอค (Oakes, 1978) ไดกลาวถงการใชทฤษฎระบบวาเปน

เครองมอสำหรบการประเมนสภาพผปวย การวางแผน และ

การประเมนผลลพธ เพอใหการปฏบตนนสามารถตอบสนอง

ตอความตองการ ตลอดจนการแกไขปญหาทเกดขนกบบคคล

หรอผปวยไดอยางถกตอง ทำใหไดแนวคดหรอปรชญาในการ

ทจะเลอกปฏบตในสงทจะเปนประโยชนตอไป จนเกดเปน

พฤตกรรมสขภาพตอเนองไป ดงนนคณะผวจยจงมความสนใจ

ทจะศกษาวจย เรอง “การบรหารชวตและสขภาพของผสง

อายสขภาพด” ตามทฤษฎระบบของลดวด วอน เบอรทาแลน

ฟ เพอศกษาการบรหารชวตและสขภาพของผสงอายอยาง

ครบถวน โดยคาดวาจะสามารถนำผลการวจยมาใชใหเกด

ประโยชนกบผสงอายไทยและการบรหารจดการตางๆ ตอไป

วตถประสงคของการวจย

เพอศกษาแนวคดหรอปรชญาและวถชวตในการบรหาร

ชวตและสขภาพของผสงอายสขภาพด สมาชกโครงการสง

เสรมสขภาพผสงอาย ทตงอยในเขตกรงเทพมหานคร

วธดำเนนการวจย

การวจยเปนการวจยเชงคณภาพตามแนวทางการวจย

Grounded theory

ประชากร คอ ผสงอายสขภาพด เปนสมาชกโครงการ

สงเสรมสขภาพผสงอายทตงอยในเขตกรงเทพมหานคร

กลมตวอยาง คอ ตวแทนของประชากรจำนวน 60 คน

เปนสมาชกโครงการสงเสรมสขภาพผสงอายทตงอยในเขต

กรงเทพมหานครจำนวน 5 แหง ซงอาสาเขารวมการวจยภาย

หลงการชแจงวตถประสงคการวจยของคณะผวจยใหทราบ ณ

โครงการสงเสรมสขภาพผสงอายแตละแหง โดยทกคนม

คณสมบตเปนผสงอายสขภาพดไมมประวตเจบปวยจนตองเขา

รบการรกษาในโรงพยาบาลกอนการศกษาอยางนอย 3 ป

การเกบรวบรวมและวเคราะหขอมล

1. คณะผวจยชแจงวตถประสงคการวจย วธการเกบรวบ

รวมขอมลซงตองมการบนทกเสยงและถอดเนอความใหกบ

ประชากร และถามความสมครใจในการเขารวมวจย กลม

ตวอยางทสมครใจใหเกบขอมลไดทำการอนญาตโดยวาจาใหม

การบนทกเสยงได

2. จดกลมตวอยางเปนกลมๆ ละ 12-15 คน

3. คณะผวจยดำเนนการเกบรวบรวมขอมลโดยการ

สนทนากลม (focus group discussion) ทมการบนทกเสยง

ตลอดการสนทนา 45-60 นาท รวม 6 ครง

4. ขณะดำเนนการเกบขอมล กลมตวอยางสามารถยต




การรวมสนทนากลมไดตลอดเวลาโดยพบวาเมอเรมการวจย

ดวยกลมตวอยาง จำนวน 60 คน ขณะรวมการวจยกลม

ตวอยาง จำนวน 2 คน มอาการปวดหลงขณะนงใหขอมล

คณะผวจยจงเสนอแนะใหออกจากการวจยไปกอน ดแลให

นอนพกและประคบรอนจนอาการทเลาลง และเนองจากเวลา

ในการเกบขอมลประมาณ 10-11 นาฬกา กลมตวอยาง 9 คน

รสกหวขาวจงขอออกจากการวจยไปกอนทการสนทนากลมจะ

ยตลง

5. คณะผวจยทำการถอดการบนทกเสยงทไดจากการ

สนทนาชนดคำตอคำ

6. นำขอมลทไดจากการถอดการบนทกเสยงมาวเคราะห

ขอมล โดยใชวธวเคราะหขอมลเชงคณภาพแบบวเคราะห

เนอหา (content analysis) เพอเลอกประเดน (themes)

7. นำประเดนมาสรางแบบสอบถามกงโครงสราง

(semi-structured guideline) ลกษณะเปนคำถามปลายเปด

8. นำแบบสอบถามกงโครงสรางทสรางขน สอบถามกบ

กลมตวอยางเกยวกบทศทางการบรหารชวตและสขภาพของ

ผสงอาย ในการสนทนากลมครงท 7 เพอยนยนขอมลทไดจาก

การสนทนากลมทง 6 ครงทผานมา

ผลการวจย

กลมตวอยางในการวจยครงนรวม 49 คน อายระหวาง

65-78 ป (68.3 + 9.4 ป) มภมลำเนาอยทกรงเทพมหานคร

และนนทบร คดเปนรอยละ 90 และ 10 ตามลำดบ มรายได

จากบำนาญและคาเชาบาน การคาขาย ดอกเบย และคครอง

และลก คดเปนรอยละ 42.6, 10.8, 26.3 และ 20.3 ตาม

ลำดบ มโรคประจำตวทตองรบประทานยาเปนประจำ คอ

ปวดขอเขา ความดนโลหตสง ไขมนในเลอดสง เบาหวาน

และตอมลกหมากโต คดเปนรอยละ 47.1, 32.8, 22.3, 17.4

และ 3.2 (แตละคนมโรคประจำตวมากกวาหนงโรค) พบวา

กลมตวอยางมแนวคดหรอปรชญาในการบรหารชวตและ

สขภาพเพอใหเปนผสงอายทสขภาพด 3 ประการ คอ 1) การ

มสขภาพทแขงแรง สามารถปฏบตกจวตรประจำวนไดดวย

ตนเอง 2) การไดเปนทรกของสมาชกในครอบครวและคนใน

สงคม 3) การมทรพยสนเพยงพอในการใชจายทงในยามท

สขภาพดและเจบปวย การไมมหนสน และไมมมรดก

จากการวเคราะหขอมลเชงคณภาพแบบวเคราะหเนอหา

เพอใหเขาใจถงวถชวตของการเปนผสงอายทมสขภาพด ผวจย

ไดประเดนตางๆ ทหลายหลาก ในลกษณะทเปนกระบวนการ

ซงมการนำเอาปจจยนำและผลลพธมาประเมน แลวจง

ประมวลเขาดวยกนเพอนำกลบมาเปนปจจยนำครงแลวครง

เลา พบวา กลมตวอยางมปจจยนำในการบรหารชวตและ

สขภาพเพอใหเปนผสงอายทสขภาพด 6 ประการ คอ 1)

ประสบการณเดม 2) ภาวะสขภาพ 3) เวลาในการดแล

สขภาพ 4) อำนาจในการใชจาย เพอการเลอกปจจยสงเสรม

ตางๆ 5) ผลตภณฑและบรการ (supplies) และ 6) แหลง

สนบสนน (support) มกระบวนการและผลลพธของการ

บรหารชวตและสขภาพภาพเพอใหเปนผสงอายทสขภาพด 6

ประการ คอ 1) การออกกำลงกาย 2) การรบประทานอาหาร

และอาหารเสรม 3) การงดดมสรา 4) การมปฏสมพนธใน

สงคม 5) การปฏบตตนใหเปนทรกตลอดจนเปนทพงของ

สมาชกในครอบครวและคนในสงคมและ 6) การบรหารเงน

ตามรายละเอยดดงน

แนวคดหรอปรชญาในการบรหารชวตและสขภาพเพอ

เปนผสงอายสขภาพดอนดบหนง คอ การมสขภาพทแขงแรง

สามารถปฏบตกจวตรประจำวนไดดวยตนเอง เชน

“… ตอนน ไมกลวไมมเงน แตกลววาจะชวยตวเองไมได

ถงมเงนมากๆ แตเดนไมได หรอกนไมได ชวตแบบนรวยกเสย

เปลา อยกเหมอนตาย…”

แนวทางการบรหารชวตและสขภาพเพอใหมสขภาพท

แขงแรงสามารถปฏบตกจวตรประจำวนไดดวยตนเอง

ประกอบดวยปจจยนำ 6 ประการ ไดแก

1. ประสบการณเดม เชน

“…เมอกอนกนเหลามาก กนทกวน…ผอมมาก แตไม

ปวยนะ ผอมกวาตอนนอก…พออายมากขนเปนทกโรค

โรคกระดกพรนทวาผชายไมคอยเปนกนกยงเปน…”

2. ภาวะสขภาพ กลมตวอยางมปญหาสขภาพในการดำ

รงชวด เชน การหลงลม ปญหาทตามมาจากการดแลสขภาพ

และการรกษา ดงตอไปน

“…หลงลมมากขน หาของไมเจอเปนประจำ ตองซอของ

ทจำเปนและมประโยชนเทานน จะได ไมปวดหวเรองการหา

ของใช…”

“… พออายมากขนใชเงนนอยลง เปนเพราะวากเลสลด

ลงหรอเปลาไมแนใจนะ เสอผากไมมใหซอ รานขายแตเสอผา

วยรน จะซอมาใชกไมได อกอยางเรองกนกตองลด กนมากพอ

นำตาลขน หมอกจะ…เดยวนกลายเปนเงนเหลอเยอะ เพราะ

ไมมทใช…”




“… ถงจะเบกคารกษาได ถาไมออกกำลงกาย ไมดแล

สขภาพ เวลาปวยกตองเสยเงนเปนคารถมาโรงพยาบาล

บางครงปวยมากๆ จนเดนไมไดตองจางคนพามาโรงพยาบาล

กม…”

3. เวลาในการดแลสขภาพ กลมตวอยางมปจจยนำ

สำคญทำใหสามารถออกกำลงกายได คอมเวลา เชน

“ …เกษยณแลวมเวลาวาง ทำใหนกถงตวเองและได

ดแลสขภาพตวเอง…”

“ … พอเกษยณกถงเวลาทจะดแลสขภาพ ทไมเคยออก

กำลงกายกตองมาออก..”

4. อำนาจในการใชจายเพอการเลอกปจจยสงเสรมตางๆ

เชน

“… ไปออกกำลงกายหลายท หลายทตองเสยเงนมาก

กวาทนอก แตชอบทนมเพอน มอาจารยคอยแนะนำ ทกวนน

ไปทไหนๆ กบอกไปทว เดนได เทยวได กเพราะมาออกกำลง

กายทน…”

5. ผลตภณฑและการบรการ ตลาดหรอสงคมมผล

กระทบตอการบรหารชวตและสขภาพของผสงอาย แมวา

ผสงอายจะมความตองการสนคา แตตลาดไมไดผลตหรอจด

สนคามาจำหนายให ผสงอายกยอมไมไดใชหรอบรโภคสนคา

ตามทตองการนน เชน

“…ซออยแตนอยลงกวาเดม ไมใชเพราะกเลสลดลง แต

เปนเพราะรานขายมแตแบบวยรนซงเราซอไดแตใช ไมได

อยางรองเทาสขภาพถาจะซอใหใช ไดกแพงเกนไป ไมใชคละ

99 อยางทวยรนซอใสกน…”

6. แหลงสนบสนน กลมตวอยางขาราชการบำนาญ

เปนกลมทมปจจยสนบสนนดานการเงนทมนคง เชน

“ … มเงนไมตองเกบ ไปเทยว ไปทำบญ หาของกนท

ทำใหสขภาพด เงนหมด ไมเปนไร สนเดอนรฐบาลกจายมา

ใหใชอก…”

นอกจากนกลมตวอยางบางคนยงไดรบการสนบสนนดาน

การเงนจากคสมรส ลก และเงนเกบรวมทงดอกเบยทเกดจาก

เงนเกบดวย เชน

“… ไมมรฐบาลคอยจายเงนใหทกเดอน สามกคมโดย

การใหเงนใหใชพอดๆ บอกวากนมากจะม โรคมาก ชวย

ควบคมทงเงนทงสขภาพ…เดอนไหนจะไปเทยวตองใชเงนมาก

หนอยกจะไปถอนเงนของตวเองออกมาใชบาง…”

แนวทางการบรหารชวตและสขภาพเพอใหมสขภาพท

แขงแรง สามารถปฏบตกจวตรประจำวนไดดวยตนเอง

ประกอบดวยกระบวนการและผลลพธ 3 ประการ ดงน

1 การออกกำลงกาย เชน

“…ออกกำลงกายทกวนไมเวนเลย ไมมาทนกออกกำลง

กายทบาน… แขงแรงขนไมปวยเหมอนแตกอน นอนกหลบ

สนทขนดวย ทดมากๆ กคอมคนคยดวย…”

“… ตอนทำงานไมออกกำลงกาย อวนขนตองซอเสอผา

ใหมตลอด ทงๆ ทเสอผาเดมกไมเกาเลย เกบไวเพราะเสยดาย

พอเกษยณดวยความเสยดายเสอผา จงหนมาออกกำลงกาย

ไดผล ลดไปแลว 8 กโลกรม เสอผาเดมกใสได คลองตวกวา

เดม ไมเคยสบายตวเทานมากอน กลบเปนสาวอกครงวางน

เถอะ…เดยวนออกกำลงกายทกวน…”

“…ตอนทำงานอยไมแขงแรงเทาน ปวยบอย เครยด

มากๆ…ไมอยากปวยตองออกกำลง ออกกำลงกายทกวน

ทำใหไมปวยบอยเหมอนเมอกอน…”

2 การรบประทานอาหารและอาหารเสรม เชน

“…กนอาหารทมประโยชน กนแคลเซยมเสรมใหกระดก

แขงแรงทกวน ทำใหแขงแรงไปเทยวได มความสข…”

“…อะไรทวาดมประโยชนจะซอมากอนแลวเอามา

ปรกษาอาจารยทโครงการฯ วากนแลวมประโยชนหรอไม…

กลววาเสยเงนแลวจะอนตรายดวย…”

3 การงดดมสรา เชน

“…เมอกอนกนเหลากสนก ไดคยไดเลยงเพอนสวนใหญ

กเลยงลกนอง…เรยกวา สขใจ แตเวลาเมาแลวทกขกายเรา

ตอนเชายงไมพอ ทกขใจเมยกบลกทตองคอยดแลเปนหวงเรา

เลยเลกหมดสงททำใหเรากบครอบครวเปนทกข...”


เปนผสงอายสขภาพดอนดบสอง คอ การไดเปนทรกของ

สมาชกในครอบครวและคนในสงคม เชน

“… เวลาปวยมคนดแลบาง เวลาดๆ มคนถามถงบาง

ไมอยากใหใครๆ ลมวามเราอยดวยอกคนหนง…” โดยมปจจย

นำเพยงประการเดยวคอประสบการณเดม เชน

“…เพอลกเปนอนดบแรก สรางฐานะ…ตอนนลกเรยน

จบ หลานกเรยนด ทงลกทงหลานรกและเคารพเรา…”

“ …อยากมคนอยใกลๆ เปนเพอน ชอบพด จะสงลก

หลานกไมได เมอยกการคาใหลกๆ แลวกตองหยดสงดวย…

ทำใหลกหลานเขาใกลรกเราตองพดนอย…”

“…อยากใหคนในสงคมอยดวยและชวยเหลอเราตองพด




คยและใชจายเงนบาง ถาขเหนยวมากกไมมใครคบ…จายให

บางครงกไดแตไมใชทกๆ ครง … “


การไดเปนทรกของสมาชกในครอบครวและคนในสงคม

ประกอบดวยกระบวนการและผลลพธ 2 ประการ ดงตอไปน

1 การมปฏสมพนธในสงคม เชน

“…มาโครงการฯ เพราะอยากมเพอน มคนคยดวยจะ

สบายใจไมเครยด ถาเครยดแลวจะปวย เสยเงนรกษาตวมากๆ

ไมคม…ตองมเพอน ใชเงนกบเพอนๆ ลกๆ หลานๆ มากๆ กไม

เสยดาย แตใชรกษาตวทไรมากนอยแคไหนกเสยดายทกท…”

“… มเงนตองใชใหมความสขใหมเพอน พอเราจายเงน

ให คนทเราเลยงจะคอยดแลชวยเหลอเรา เราจายเงนคากน

ดวยกนทงโตะ รวมๆ ไมเกนพนบาท คนอนๆ เคาดใจ ชวย

เหลอเรา เรากมความสขมเพอน…”

2 ปฏบตตนใหเปนทรกตลอดจนเปนทพงของสมาชกใน

ครอบครว เชน

“… เพราะเปนคนโสด ตองเอาเงนมาแจกหลานๆ ในรป

สงของทขาดอย กคอมพวเตอรทเราใชรองเพลง นกอยากได

ซอมาเลย แลวแบงใหหลานๆ ใชพมพงานบาง ตออนเตอร

เนตบาง ไดใชกนทงบาน แลวยงออกคาใชจายในบานสารพด

ยกเวนคากบขาว มเหลออกนะทกเดอนเลย เหลอกทำบญจน

หมด ไมเกบ พอสนเดอนรฐบาลกใหอก สบายด มกใช ไปไม

อยากมมรดกใหลกหลานแยงกนเมอเราตายไป…”


เปนผสงอายสขภาพดอนดบสาม คอ การมทรพยสนเพยงพอ

ในการใชจายทงในยามทสขภาพดและเจบปวย การไมมหนสน

และ ไมมมรดก เชน

“… รางกายคนเราเสอมไปสกไปทกวน รางกายทใชมาจน

แกน ดจะมประโยชน มคาบางกตรงทมเงนเกบไวใหลกหลาน

ใหตวเราเองไดใชยามเจบปวย ไมตองใหลกหลานเดอดรอนมา

จายเงนใหเรา ทรายและกลวทสดคอ เรากไมมลกหลานกไมม

พอเราเจบลกหลานกตองไปกหนยมสนมารกษาเรา พากน

หมดตวไปหมดทงแกไมแก…ชวตดตองมเงนเกบ…”

“… มเงนไวใช ใชแลวมความสขเพราะไมไปเปรยบ

เทยบกบเศรษฐ… ใชหมดกสบาย ใชไมหมดกเหลอเกบ มขอ

หามอยางเดยวคอ ไมใชเกนทม…”

“… ไมยอมเปนหน เปนหนจะทำใหหมดความสข…”

และ “… มมรดกไมด พอเราตายลกหลานจะทะเลาะกน

เพราะมาแยงมรดกกน มเงนตองใชใหหมด ถาจะเหลอกใหเห

ลอนอยๆ คนอยขางหลงจะไดไมเดอดรอนจากเงนของเรา…”

แนวทางการบรหารชวตและสขภาพเพอการมทรพยสน

เพยงพอในการใชจายทงในยามทสขภาพดและเจบปวย การ

ไมมหนสน และ ไมมมรดก ประกอบดวยปจจยนำ 4 ประการ

ไดแก

1 ประสบการณเดม เชน

“… ตอนเปนหนมทำงานกบฝรง เงนเดอนมาก ทงเทยว

ทงกน การพนนกเอา ผานมาหมดแลวเรองใชเงนมากๆ หมด

ไมมเหลอ…เดยวนมประสบการณสอนลกสอนหลานได ไมคด

อยากกลบไปใชเงนมากๆ แบบไมมคาเหมอนสมยกอนแลว…”

2 อำนาจในการใชจาย เชน

“… เงนทองนอยกวาเมอตอนทำงานอย แตไมรสก

ลำบากอะไร เพราะเราอยในบานทเราสรางมาเอง คอยถนอม

สงทมอยแลว ไมแสวงหาสงใหมๆ อก…”

“… พอตองเกษยณเงนทองทไดกนอยกวาตอนทำงาน

อย… ยงดทมเงนเกบในธนาคารบาง ถงดอกเบยจะไมมากนก

กมพอใช พอทำบญบาง…”

3 ผลตภณฑและการบรการ เชน

“…เสอผากไมมใหซอ รานขายแตเสอผาวยรน จะซอมา

ใชกไมได …”

“…เสอผาใหมกยงซออยแตนอยลงกวาเดม ไมใชเพราะ

กเลสลดลง แตเปนเพราะรานขายมแตแบบเสอวยรนซงเราซอ

ไดแตใสไมได…”

4 แหลงสนบสนน เชน

“ … มเงนไมตองเกบ…เงนหมดไมเปนไร สนเดอน

รฐบาลกจายมาใหใชอก…”

“… มเงนจะใชใหหมดหรอใหเหลอไมสำคญเทา ตองม

เงนตดอยในกระเปาจนกวาลกๆ จะเอามาใหอก มเงนแลวอน

ใจ ไปไหนมาไหนแลวอนใจด…”

แนวทางการบรหารชวตและสขภาพเพอการมทรพยสน

เพยงพอในการใชจายทงในยามทสขภาพดและเจบปวย การ

ไมมหนสน และไมมมรดก ประกอบดวยกระบวนการและ

ผลลพธเพยงประการเดยว คอ การบรหารเงน เชน

“…ตงแตเปนหนมรบราชการมาตลอด เงนเดอนนอย

นอยทสดในบานกวาได ทงพและนองๆ หาเงนไดมากกวา ไม

เคยขอใคร ไมมองคนทมมากกวา ไมเคยเปนหน เลยไมเคย

ทกข…”




“… เปนเองไมไดตงใจหรอตองพยายามทจะลดละเลก

ซอของ… เดมซอของเพราะคดวาสวยอยากได แตเดยวนคด

วาซอมาแลวรกบาน ลำบากดแล ชอบจดบานใหเปนระเบยบ

ไมรก จงซอของเขาบานลดลง มเงนใชตลอด ไมมเหลอ แตก

ไมเคยขาด…”

“… ซอของกนเพราะหว ไมใชซอมากนเพราะอยาก

บางมออยากมากๆ กกน แตตองไมอยากกนอยากซอไปซะทก

มอ เปนบางมอกพอ คดแคนและทำแคนเงนทองกจะเหลอ เห

ลอนานๆ จนอายเทาน… กมากขนเองจนมบานใหเคาเชา ม

เงนใหเคาก ได… “

“… การใชเงนซอของตองเขาหลก 2 ขอ ขอหนงใช

เพราะไมใช ซอไปกเอาไปเกบ ทำใหรกบาน ขอสองชอบ ชอบ

แลวถงซอ เพราะไมชอบแลวซอมา พอเจอะของชอบกซอใหม

อก กรกบานอยด ถาไดครบทงสองขอ ซอเลยไมผดหวง แคน

ไมตองประหยดจนเกนไปกมเงนใชทกวน…”

การอภปรายผล

เปาหมายหรอความคาดหวงในการบรหารชวตและ

สขภาพทกลมตวอยางกลาวถง ไดแก การใชเงนเพอใหสนอง

ความตองการของตนเองและการอยรวมกบผอน สอดคลองกบ

แนวคดการบรหารเชงพฤตกรรม (Behavioral approaches

to management) ทมสมมตฐานหลกวา มนษยมความ

ตองการเชงสงคม แสวงหาสมพนธภาพจากบคคลรอบขาง

และไขวควาความสำเรจและความพงพอใจสวนตว (วทยา

ดานธำรงกล, 2546) โดยเฉพาะในกลมผสงอายทใชชวตมา

นานกวา 60 ปแลว จงมกจะคนเคยกบสงคมวฒนธรรมเดม

แตเมอเขาสยคโลกาภวฒน ทำใหความเปนอยของผสงอาย

และสมาชกในครอบครวเปลยนแปลงไป การแขงขนทางธรกจ

อาจเปนสาเหตหนงททำใหลกหลานของผสงอายทมเทกบ

อาชพมากจนอาจมผลใหการดแลโดยเฉพาะการพดคยกบผสง

อายลดลง ทำใหกลมตวอยางกลาวา “… ไมอยากใหใครๆ ลม

วามเราอยดวยอกคนหนง…” หรออาจเปนคำกลาวทเกดขน

เนองจากกลมตวอยางไดรบการดแลและพดคยจากสมาชกใน

ครอบครวมากพอควรแลว แตกลมตวอยางมภาระดานอาชพ

ลดลง มเวลาวางมากขน ในขณะทสมาชกคนอนๆ ใน

ครอบครวมภารกจทงดานอาชพและดานการเรยนทมกำหนด

กฎเกณฑบงคบอย ถงแมจะพอใจมากหากไดพดคยเพม

ประสบการณชวตจากกลมตวอยาง แตก ไมสามารถทำได

ทำใหกลมตวอยางสนองความตองการเชงสงคม โดยมารวม

เปนสมาชกของโครงการสงเสรมสขภาพผสงอาย ซงเปน

สถานทรวมกลมของผสงอายจากหลายๆ ครอบครวทมกม

วฒนธรรมและความเปนอยตางกน แตมความเหมอนกนคอ

ทกคนผานประสบการณชวตมายาวนาน มเวลาวางทตรงกน

เมอไดพดคยแลกเปลยนประสบการณและความคดเหนตอกน

สมพนธภาพอนดกบคนรอบขางท เกดขนอาจมผลให

ความเครยดของกลมตวอยางลดลงได

อยางไรกตามการพบวากลมตวอยางใชจายเงนซอสนคา

ทมการประชาสมพนธวามประโยชนกบผสงอาย เนองจากหวง

วาการบรโภคสนคานนจะเปนประโยชน เชน ทำใหสขภาพ

แขงแรงสามารถปฏบตกจวตรประจำวนเองได ลดการพงพา

ผอน ฯลฯ สอดคลองกบเหตจงใจในการซอผลตภณฑและ

บรการดานอารมณ คอ ความกลว และดานเหตผล คอ เชอ

ถอในคณภาพ (พษณ จงสถตยวฒนา, 2544) เปนขอมลทผรบ

ผดชอบทงภาครฐบาลและเอกชนพงตระหนกถงการควบคม

และการตรวจสอบใหสนคาทวางจำหนายในทองตลาดม

คณภาพตรงตามสรรพคณทโฆษณา และการใหขอมลความร

ความเขาใจทถกตองในการสรางเสรมสขภาพ ตลอดจนความ

จำเปนในการบรโภคอาหารเสรมใหเหมาะสม เพอปองกน

อนตรายใหกบผสงอายตอไป

การบรหารเงนเพอชวตของกลมตวอยาง สอดคลองกบ

คำสอนของสมเดจพระสมมาสมพทธเจาทตรสสอนวา “การ

กหนเขานเปนทกขในโลก” สอดคลองกบขอมลการสำรวจของ

ธนาคารแหงประเทศไทยทพบวาบคคลทวไปมวตถประสงคใน

การออมเงน เพอเกบไวใชในยามชรา ถงรอยละ 42.5 (นวพร

เรองสกล, 2546) แตก ไมตระหนจนไมนาคบในหมเพอน

(พสมณฑ คมทวพร, 2547) ซงนบวาเปนการบรหารจดการท

ควรสงเสรมใหกบเยาวชนของชาตตอไป แตพบวากลม

ตวอยางบางคนไมเหนดวยกบการมมรดก โดยใหเหตผลวาอาจ

สรางความแตกแยกในหมลกหลาน ทงนอาจเนองมาจากกลม

ตวอยางกลมนมบำนาญ ทำใหสามารถอาศยสวสดการดง

กลาวในขณะเจบปวยได จงไมมความจำเปนในการบรหารเงน

ใหมเหลอเกบ

กลมตวอยางรบรถงปจจยนำของการบรหารชวตและ

สขภาพ คอ 1) มเวลาวางมากขน มอสระในการทำกจกรรม

ตางๆ เชน การออกกำลงกาย ทำใหนำหนกลดลง จงสามารถ

นำเสอผาเดมทใสไมไดกลบมาใสอกครงหนง ทำใหรายจาย

ลดลง ซงแนนอนวากลมตวอยางกลมนยอมไดรบประโยชน




จากการออกกำลงกายทเหมาะสมและสมำเสมออยางเปนรป

ธรรม ไดแก มความคลองตวขน ชะลอความเสอมของกระดก

ขอตอและกลามเนอ ตลอดจนสงเสรมสมรรถภาพการทำงาน

ของหวใจและปอด และประหยด ฯลฯ 2) มหลกฐานมนคง

กลมตวอยางสวนใหญมฐานะความเปนอยดพอควร มเงนเกบ

ในธนาคาร แมจะมรายไดลดลงแตกมแหลงสนบสนนทมนคง

เชน ไดรบเงนบำนาญ ไดรบเงนจากคสมรสและ/หรอลกเปน

ประจำ ฯลฯ และมบานเปนของตนเอง เปนตน 3) มรายไดลด

ลงเนองจากการเกษยณการทำงานสอดคลองกบรายจายทลด

ลงดวย เนองจากสนคาสำหรบผสงอายทวางจำหนายในทอง

ตลาดยงมไมเพยงพอ ทงนอาจเนองจากการผลตสนคาและ

บรการสำหรบผสงอายนบเปนการผลตและการบรการเฉพาะ

ทางจงตองอาศยการลงทนมากกวาการผลตและการบรการ

ทวไป (วฒนา กจไกรลาศ, 2539) จงทำใหจำนวนผผลตสนคา

และบรการสำหรบผสงอายในทองตลาดมไมมากเทาสนคา

และบรการทวๆ ไป หรออาจเกดจากกลไกการตลาด กลาวคอ

มผผลตสนคาสำหรบผสงอายนอยราย ทำใหเกดการผกขาด

การขาย ไมมการแขงขนของบรษทคแขง เชน การลดราคา

สนคา การเพมคณภาพสนคา การบรการหลงการขาย ฯลฯ

จงมผลใหสนคาสำหรบผสงอายมคณภาพไมเหมาะสมกบราคา

สนคาคณภาพตำแตราคาแพง เปนตน

นอกจากปจจยนำซงเปนสวนสำคญทจะชวยในการ

บรหารชวตและสขภาพของผสงอาย กระบวนการดำเนนชวต

ทกอใหเกดผลลพธในทางบวกหรอเปนประโยชนกมความ

สำคญมากทจะชวยในการยนยนหรอเนนใหเกดพฤตกรรม

สขภาพทถาวร เชน การทกลมตวอยางมความสข มความพง

พอใจ หรอประทบใจในบรการของโครงการสงเสรมสขภาพผ

สงอาย และการมสมพนธภาพทดระหวางผสงอายทเปน

สมาชกของโครงการสงเสรมสขภาพผสงอาย ทำใหกลม

ตวอยางมความสบายใจ ไมมความเครยด ซงกลมตวอยางเชอ

วาเปนผลใหความเจบปวยของตนเองลดลง และยงมผลลดคา

ใชจายในการรกษาโรคตางๆ ของตนเองดวย นอกจากน

โครงการสงเสรมสขภาพผสงอายยงเปนแหลงสนบสนนความ

รทจำเปนใหทนกบยคปจจบนและความรเกยวกบสขภาพจาก

บคลากรทมทงความรและประสบการณโดยเฉพาะดาน

ผสงอาย ทำใหผสงอายทเปนสมาชกของโครงการสงเสรมสข

ภาพผสงอายไดมความรทถกตองทนสมย ตลอดจนสามารถ

ปรกษาปญหาสขภาพทเกดขนไดตงแตเรมมความผดปกตเพยง

เลกนอย โรคทเกดขนจงไมรนแรง ระยะเวลาในการเจบปวย

และการรกษาจงลดลง ภาพรวมดงกลาวนแสดงวา กลม

ตวอยางพอใจในกระบวนการทไดมาเปนสมาชกของโครงการ

สงเสรมสขภาพผสงอาย มผลลพธทพอใจคอสขภาพด จง

มนใจในกระบวนการ และตดสนใจมารวมกจกรรมตางๆ ของ

โครงการสงเสรมสขภาพผสงอายอยางตอเนอง ทำใหกลม

ตวอยางเปนผสงอายทมสขภาพดตอไป


การศกษานพบวาผสงอายสขภาพดซงเปนผลของความ

เปนองครวมของชวตและสงแวดลอมมายาวนานเทากบอาย

ของผสงอายแตละคนๆ นน มปรชญาในการบรหารชวตและ

สขภาพเพอผลเพยง 3 ประการ คอ 1) การมสขภาพทแขง

แรง สามารถปฏบตกจวตรประจำวนไดดวยตนเอง 2) การได

เปนทรกของสมาชกในครอบครวและคนในสงคม 3) การม

ทรพยสนเพยงพอในการใชจายทงในยามทสขภาพดและ

เจบปวย การไมมหนสน และไมมมรดก ทำใหคณะผวจยได

แนวคดใน 4 ประเดนคอ

1 การบรหารการพยาบาล

1.1 เพอใหผสงอายไดมผลตภณฑทเหมาะสมทง

คณภาพและราคา ผบรหารการพยาบาลควรใหขอมลกบหนวย

งานททำหนาทในการผลตและการจดการตลาดสนคาผสงอาย

ใหเหมาะสมทงคณภาพและราคา

1.2 เพอใหผสงอายไดรบความพงพอใจในบรการ

ผบรหารการพยาบาลควรวางนโยบายในการจดสถานบรการ

และโครงการสงเสรมสขภาพผสงอายใหเหมาะสมและทวถง

โดยเนนคณสมบตของผ ใหบรการทสามารถสรางความพง

พอใจใหผสงอายมารบบรการอยางตอเนองได

2 การปฏบตการพยาบาล

2.1 เพอสรางความพงพอใจใหผสงอายทมารบ

บรการ พยาบาลทกคนควรใหบรการอยางมคณภาพ

2.2 เพอสรางความรทถกตองและครบถวนใหกบ

ผสงอาย นอกจากการใหความรเรองการดแลสขภาพและ

ปองกนโรคตามทเคยปฏบตอย ควรเพมเตมการใหความรเรอง

อาหารเสรมทเหมาะสมและจำเปนสำหรบผสงอาย และดาน

กฎหมาย เชน การทำพนยกรรม การจดการมรดก เปนตน

3 การวจยทางการพยาบาล

3.1 การวจยทควรทำตอไปคอ การวจยเกยวกบการ

บรหารชวตและสขภาพของผสงอายไทยทมสขภาพดซงไมได




เปนสมาชกของโครงการสงเสรมสขภาพผสงอาย และควรทำ

วจยตอเนองใหทวทงประเทศไทย เพอเปนขอมลของผสงอาย

ไทยทถกตองเปนจรง

3.2 การเกบขอมลจากกลมตวอยางผสงอายควรจด

ใหกลมตวอยางไดรบความสะดวกและไดขอมลครบถวน โดย

หลกเลยงการเกบขอมลในชวงเวลาประมาณ 11 ถง 12

นาฬกา เนองจากเปนเวลารบประทานอาหารของผสงอายสวน

ใหญทมกตนนอนแตเชาจงรบประทานอาหารเชาเรวกวาคนวย

หนมสาว ทำใหตองการรบประทานอาหารกลางวนกอนเวลา

12 นาฬกา

4 การศกษาทางการพยาบาล

จากการวจยทำให ไดความรทสามารถนำใช ในการ

สอนนกศกษาพยาบาลได คอ ผสงอายไทยทสขภาพดม

แนวคดหรอปรชญาในการบรหารชวตและสขภาพ 3

ประการ คอ 1) การมสขภาพทแขงแรง สามารถปฏบต

กจวตรประจำวนไดดวยตนเอง 2) การไดเปนทรกของ

สมาชกในครอบครวและคนในสงคม 3) การมทรพยสน

เพยงพอในการใชจายทงในยามทสขภาพดและเจบปวย

การไมมหนสน และไมมมรดกโดยมปจจยนำ กระบวนการ

และผลลพธตามกรอบแนวคดดงน

ปจจยนำ

1 ประสบการณเดม เชน การไมดแลสขภาพ การดมสรา ฯลฯ

2 ภาวะสขภาพ เชน เบาหวาน ปวนจนเดนไมได ฯลฯ

3 เวลาในการดแลสขภาพ

4 อำนาจในการใชจาย

5 ผลตภณฑและการบรการ

6 แหลงสนบสนน

กระบวนการและผลลพธ

1 ออกกำลงกาย

2 อาหารและอาหารเสรม

3 งดดมสรา

รปท 1 ปรชญาการบรหารชวตและสขภาพของผสงอายสขภาพดใหมสขภาพทแขงแรง

ปจจยนำ

1 ประสบการณเดม เชน

การไมดแลสขภาพ

การดมสรา ฯลฯ


1 มปฏสมพนธในสงคม

2 ปฏบตตนใหเปนทรกและทพงของครอบครว

รปท 2 ปรชญาการบรหารชวตและสขภาพของผสงอายสขภาพดให ไดเปนทรกของสมาชกในครอบครว

ปจจยนำ

1 ประสบการณเดม เชน การใชเงนมากๆ การเลน

การพนน ฯลฯ

2 อำนาจในการใชจาย

3 ผลตภณฑและการบรการ

4 แหลงสนบสนน


บรหารเงนเปน

รปท 3 ปรชญาการบรหารชวตและสขภาพของผสงอาย

สขภาพด ใหมทรพยสนเพยงพอในการใชจาย ไมมหนสน

และไมมมรดก




เอกสารอางอง กระทรวงสาธารณสข. (2529). คนไทยยายยน. กรงเทพมหานคร : โรงพมพองคการสงเคราะหทหารผานศก.

นวพร เรองสกล. (2546). ออมกอนรวยกวา ฉบบพเศษสำหรบตลาดหลกทรพย. พมพครงท 3. กรงเทพมหานคร: บญศรการพมพจำกด.

บรรล ศรพานช, ธงชย ทวชาชาต, วนด โภคะกล, นนทกา ทวชาชาต, ศภชย ฤกษงาม, และปรญญา โตมานะ( 2531) พฤตกรรมและการดำเนนชวต

ของผสงอายไทยทอายยนยาวและแขงแรง. กรงเทพมหานคร: สามดการพมพจำกด.

พสมณฑ คมทวพร. (2547) เงนเกบทพอใชในยามชรา. วารสารพยาบาล, 53(3), 179-81.

พษณ จงสถตยวฒนา (2544) การบรหารการตลาด:การวเคราะหกลยทธและการตดสนใจ. พมพครงท 6. กรงเทพมหานคร: สำนกพมพ

มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

วทยา ดานธำรงกล (2546) การบรหาร. กรงเทพมหานคร: เธรดเวฟ เอดดเคชน จำกด.

วฒนา กจไกรลาศ (2539) ความจำเปนทางเศรษฐกจและขอจำกดทางสขภาพตอการทำงานของผสงอาย. กรงเทพมหานคร: แพคอนเตอรกรปจำกด.

สรนทร ฉนศรกาญจน, ประคอง อนทรสมบต, และ สทธชย จตะพนธกล. (2545). สขภาพกบผสงอาย. ในสทธชย จตะพนธกล, นภาพร ชโยวรรณ,

ศศพฒน ยอดเพชร, สรนทร ฉนศรกาญจน, ประคอง อนทรสมบต, มทนา พนานรามย, นงนช สนทรชวกานต, ศรวรรณ ศรบญ,

มาลน วงษสทธ และเลก สมบต. ผสงอายในประเทศไทย: รายงานการทบทวนองคความรและสถานการณในปจจบนตลอดจนขอเสนอแนะ

ทางนโยบายและการวจย. กรงเทพมหานคร: คณะแพทยศาสตร จฬาลงกรณ มหาวทยาลย.

สทธชย จตะพนธกล. (2547) สถานการณดานผสงอายของสงคมไทยและทศทางการดำเนนการ. เอกสารประกอบการบรรยาย การประชมเชง

ปฏบตการ เรอง การตดตามผลและการดำเนนงานตามแผน ผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2545-2546). ระหวางวนท 7-8 กรกฎาคม 2547

ณ โรงแรม รามา การเดนส, กรงเทพมหานคร.

Jitapankul,S. & Bunnag,S. (1998). Aging in Thailand 1997. Bangkok: Thai Society of Gerontology and Geriatric Medicine.

Oakes, D.L. (1978). A critiques of general system theory in A. M. Putt, General system theory applied to nursing, pp169-172.

Boston: Little Brown and Company.

Roy, C. & Andrews, H.A. (1991). The Roy adaptation model: The definitive statement. Norwalk, Connecticut: Appleton & Lange.

Von Bertalanffy, L. (1968). General system theory. New York: Braziller, Inc

คณะผวจยใชการวจยเชงคณภาพตามแนวทางวจยgroundedtheoryเพอศกษาปรชญาการบรหาร

ชวตและสขภาพของผสงอายไทยม รวมทงปจจยนำ กระบวนการและผลลพธ จนสามารถสรปงานทงหมด

เปนรอยกรองดงน

ปรชญาชวตยามถดถอย เพยงหวงคอยความสขกบลกหลาน

มเงนทองพอใชสอยทกวนวาน แสนเบกบานรางกายมกำลง

ประสบการณเวลาแหลงชวยเหลอ สนคาเออเงนมใชตามใจหวง

ทเดนเดนสขภาพดมพลง ประดจดงปจจยนำทสำคญ

กระบวนการและผลลพธยากวเคราะห แยกเหมาะเหมาะให ไดความทสรางสรรค

ทานวาตองรวมกนเพราะสมพนธ ผลลพธนนยอนกลบปรบกระบวน

ออกกำลงรางกายเปนประจำ อาหารซำเสรมสรางศรฉวนวล

งดการดมสราตองทบทวน สงคมชวนควรมปฏสมพนธ

ทำตวเปนทพงและทรก ใหพรอมพรรคครอบครวเกษมสนต

สดทายนนหนไมพนเรองสำคญ มเงนปนชวยให ไดอยสขเอยฯ




บทคดยอ บทนำ หลกสตรเปนหวใจสำคญของการจดการศกษา หลกสตรจงตองมการปรบเปลยนอยางเหมาะสมใหสอดคลอง

กบสภาพการเปลยนแปลงของสงคม การประเมนหลกสตรจงมความจำเปน เพอการพฒนาใหมความเหมาะสมมากยงขน

ตอไป

วตถประสงค เพอสำรวจความพรอม ความคาดหวง และความคดเหนของผเรยนในระยะเรมตนของการเขารบการ

ศกษา เพอประเมนบรบทโครงสรางของหลกสตร ปจจยนำเขา กระบวนการจดเรยนการสอนโดยรวม และการจดการ

เรยนการสอนในวชาปฏบตบรหารการพยาบาล และคณลกษณะของผเรยนดานการมความรและความตระหนกทางดาน

การบรหารการพยาบาลทเพมขนจำแนกตามรายวชาและรายหวขอเมอสำเรจการศกษา ตลอดจนวเคราะหความคดเหน

และขอเสนอแนะของผเรยนเพอนำไปปรบปรงและพฒนาหลกสตรตอไป

รปแบบการวจย การวจยเชงประเมน (evaluation research)

วสดและวธดำเนนการ ผเขารบการศกษาในหลกสตรการพยาบาลเฉพาะทางสาขาการบรหารการพยาบาล

รนท 4 จำนวน 40 คน พยาบาลนเทศ จำนวน 40 คน และคณะกรรมการดำเนนงานหลกสตร เปนประชากรในการ

ศกษา เกบขอมลโดยใชการสงเกตอยางมสวนรวม การสนทนากลม และการสมภาษณอยางไมเปนทางการ และใช

แบบสอบถามแบบปลายเปดวดความคดเหนของผเรยนในระยะเรมตนการศกษา แบบสอบถามแบบมาตรสวนประมาณคา

ไดแก 1. แบบสอบถามประเมนหลกสตร 2. แบบสอบถามประเมนการจดการเรยนการสอนวชาปฏบตบรหารการพยาบาล

และ 3. แบบสอบถามประเมนการศกษาดงาน ทวจยสรางขนมคาความเทยงเทากบ .92, 94 และ .90 ตามลำดบ

วเคราะหคาสถต แสดงดวยคาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และใชการวเคราะหเนอหา สำหรบขอมลเชงคณภาพ

*พนโทหญง ดร. รองหวหนาภาควชาความรพนฐาน กองการศกษา วทยาลยพยาบาลกองทพบก

วาสนา นยพฒน*

การประเมนหลกสตรการพยาบาลเฉพาะทางสาขาการบรหารการพยาบาลรนท4

วทยาลยพยาบาลกองทพบกTheEvaluationofNursingSpecialtyProgramin

NursingAdministration,Class4,TheRoyalThaiArmyNursingCollege




ผลการวจย ผเรยนมแรงจงใจในการมาเรยนในหลกสตรน เพอพฒนาตนเอง ประยกตใชในการทำงาน และ

ตองการความกาวหนา หลกสตรนาสนใจ อายมากแลว ตามอาวโส และหนวยงานสงเรยน ความคาดหวงตอหลกสตร

คอตองการเปนทยอมรบของสหสาขาวชาชพและผใตบงคบบญชา และมความสขในการทำงาน มทกษะในการบรหาร

จดการทด เพอความกาวหนาของตนเอง พฒนาหนวยงานและวชาชพ และสรางเครอขายแลกเปลยนเรยนรกบผเรยน

ผเรยนสวนใหญมความพรอม 100% โดยมการเตรยมพรอมทางดานรางกาย จตใจ และครอบครว เตรยมความรดาน

การบรหารและคอมพวเตอร และสอบถามจากผทเคยเรยนในหลกสตรน และเตรยมสะสางงานในหนาท ผเรยน

ประเมนบรบทโครงสรางหลกสตร ปจจยนำเขา กระบวนการเรยนการสอน ผลผลตของหลกสตรมความเหมาะสมอยใน

ระดบสง (4.32) โดยดานผสอน (4.63) และดานผเรยน (4.38) มความเหมาะสมสงสดตามลำดบ ผเรยนมความรและ

ความตระหนกทางการบรหารเพมมากขนในภาพรวมในระดบสง (4.40) ผเรยนและพยาบาล ณ โรงพยาบาลแหลงฝก

ประเมนการจดการเรยนการสอนวชาปฏบตบรหารการพยาบาลอยในระดบสง (4.13 และ 3.72 ตามลำดบ) จดเดนของ

หลกสตรน คอ อาจารยมความรความสามารถ การเรยนแบบผใหญ การศกษาดงาน และการพฒนาบคลกภาพ เปนตน

ผเรยนแนะนำหลกสตรนวาเปนหลกสตรทด การเรยนการสอนมคณภาพ

บทวจารณและสรป ผลการประเมนหลกสตรการพยาบาลเฉพาะทาง สาขาการบรหารการพยาบาล รนท 4 ม

ความเหมาะสมอยในระดบสง และโดยเกอบทกรายการประเมนสงกวาคะแนนประเมนในหลกสตรฯ รนท 3 แสดงวา

การพฒนาหลกสตรมประสทธภาพและประสทธผลเปนอยางด ผเรยนไดใหขอเสนอแนะเกยวกบการจดเวลาในวชา

ปฏบตบรหารการพยาบาล และรปแบบการสอบและมอบหมายงาน เปนตน

คำสำคญ การประเมนหลกสตร หลกสตรการพยาบาลเฉพาะทาง การบรหารการพยาบาล

ความเปนมาและความสำคญของปญหา หลกสตรเปนหวใจสำคญของการจดการศกษา การ

พฒนาหลกสตรใดๆ จะตองมการประเมนอยางตอเนองและ

นำผลการประเมนมาปรบเปลยนอยางเหมาะสมใหสอดคลอง

กบสภาพการเปลยนแปลงและความตองการของสงคม (ธำรง

บวศร, 2542; Austin, 1993; Worthen, Sander, &

Fitzpatric, 1997) หลกสตรการพยาบาลเฉพาะทาง สาขาการ

บรหารการพยาบาลของวทยาลยพยาบาลกองทพบก ไดรบการ

พฒนาและปรบปรงโดยใชผลงานวจยเชงประเมนเปนพนฐาน

มาโดยตลอด กลาวคอ โครงสรางของหลกสตรในรนท 1 ใช

ระยะเวลาในการศกษา 12 สปดาห ปรบมาเปนโครงสราง

หลกสตรในรนท 2 ทใชเวลาในการศกษาเพมขนตามเกณฑ

สภาการพยาบาลจำนวน 16 สปดาห และไดจดรายวชาตางๆ

เปนหมวดหม ปรบรปแบบการประเมนผลการเรยนของ

รายวชาใหมตามผลการสอบถามความคดเหนตอหลกสตรของ

ผเขารบการศกษาในรนท 1

สำหรบการจดการศกษาในหลกสตรการพยาบาลเฉพาะ

ทางสาขาการบรหารการพยาบาล รนท 4 น ไดรบการอนมต

จากกองทพบกอนมตทายหนงสอ ยศ.ทบ. ท กห 0461.11/

1380 ลง 5 ก.ค. 47 ใหเปดรบนายทหารนกเรยนเขารบการ

ศกษาเปนรนท 4 ตงแตวนท 31 ตลาคม 2548 ถงวนท 17

กมภาพนธ 2548 โดยใชงบประมาณของกองทพบกประจำป

2549 มนายทหารนกเรยนเขารบการศกษาจำนวนทงสน

40 นาย จำแนกเปน สงกดโรงพยาบาลพระมงกฎเกลาจำนวน

25 นาย สงกดโรงพยาบาลกองทพบกสวนภมภาคจำนวน

8 นาย สงกดกองทพเรอ 2 นาย สงกดกองทพอากาศ 2 นาย

สงกดโรงพยาบาลเวชศาสตรเขตรอน จำนวน 1 นาย สงกด

ทบวงมหาวทยาลยจำนวน 2 นาย โครงสรางหลกสตรใน

รนท 4 นมระยะเวลาในการศกษาเทาเดมเหมอนโครงสราง

หลกสตรรนท 3 คอ 16 สปดาห ตามเกณฑของสภาการ

พยาบาล แตไดปรบเนอหารายวชาใหมความสอดคลองกบ

สถานการณปจจบนมากยงขน ปรบเวลาทใชในการบรรยายให

เหมาะสมกบปรมาณเนอหาวชาและรปแบบกจกรรมการเรยน

การสอน ตลอดจนการประเมนผลการเรยนการสอน สำหรบ

วชาปฏบตบรหารการพยาบาลไดมการปรบรปแบบและวธการ

จดกจกรรมการฝกปฏบตงาน การเขยนรายงานใหม รวมทงม




การเลอกสถานทฝกทตางไปจากเดม กลาวคอ มการเพม

แหลงฝกอกแหงหนงในโรงพยาบาลเอกชน นอกเหนอจาก

โรงพยาบาลพระมงกฎเกลาทฝกอยเดม และยงเพมกจกรรม

การวเคราะหองคกรดวยการทำ SWOT analysis เพอให

ผเรยนไดมประสบการณในการวเคราะหองคกรในภาพรวม

นอกจากนหลกสตรฯ ในรนท 4 น ไดปรบหนวยงานทศกษา

ดงาน เปนทโรงพยาบาล BNH โรงพยาบาลกรงเทพพทยา

สถาบนบำราศนราดร และศกษาดงานหนวยงานทางธรกจ

เพมมากขน ไดแก บรษท AIS บรษท เซเรบอส (ประเทศไทย)

จำกด และธนาคารกสกรไทย ตลอดจนมการศกษาดงานดาน

การบรหารการพยาบาล ณ โรงพยาบาลสงคโปรเยนเนอรล

และโรงพยาบาลชางจเยนเนอรล ประเทศสงคโปร การ

ปรบปรงการจดการเรยนการสอนในครงน ไดมาจากผลการ

วจยเชงประเมนของหลกสตรในรนท 3 ทงสน (วาสนา

นยพฒน, 2548)

การปรบปรงและพฒนาโครงสรางหลกสตรใดๆ จำเปน

ตองไดรบการประเมนอยางตอเนอง เพอรบทราบวาผลการ

ปรบปรงตางๆ นนทำใหผเขารบการศกษาในหลกสตรบรรล

วตถประสงคการเรยนในแตละรายวชาและในภาพรวมของ

หลกสตรมากนอยเพยงใดและอยางไร ตลอดจนผเรยนม

คณลกษณะทพงประสงคทางการบรหารการพยาบาลเพมขน

มากนอยเพยงใดเมอเปรยบเทยบกบกอนเขารบการศกษา

ดวยเหตนคณะกรรมการดำเนนงานหลกสตรการพยาบาล

เฉพาะทาง สาขาการบรหารการพยาบาล รนท 4 โดย

เลขานการคณะกรรมการ จงตระหนกถงความสำคญของการ

ประเมนหลกสตรในครงน และไดนำแนวคดการประเมน

โครงการ CIPP Model ของสตฟเฟลบม (Stufflebeam &

Shinkfield, 1985) มาประยกตใช เพอนำขอคนพบมาปรบปรง

หลกสตร อนจะเออประโยชนตอการเปดการศกษาในหลกสตร

นในปตอไป ทงนเพอใหวทยาลยพยาบาลกองทพบกสามารถ

ปฏบตภารกจในการเปนสถาบนเพอการพฒนาและเพมพน

ทกษะใหแกผบรหารทางพยาบาล ใหมความร ความสามารถ

เปนไปตามสมรรถนะทกำหนดไว อนจะเปนประโยชนทงทาง

ตรงและทางออมตอคณภาพการบรหารพยาบาลทประชาชน

พงจะไดรบตอไป

วตถประสงคการวจย 1. เพอสำรวจความพรอม ความคาดหวง และความคด

เหนของผเรยนในระยะเรมตนของการเขารบการศกษา

2. เพอประเมนบรบทโครงสรางของหลกสตร ปจจยนำ

เขา กระบวนการจดเรยนการสอนโดยรวม และการจดการ

เรยนการสอนในวชาปฏบตบรหารการพยาบาล และ

คณลกษณะของผเรยนดานการมความรและความตระหนก

ทางดานการบรหารการพยาบาลทเพมขนจำแนกตามรายวชา

และรายหวขอเมอสนสดการศกษา

3. เพอเปรยบเทยบผลการประเมนหลกสตรรนท 4 กบ

ผลการประเมนหลกสตรรนท 3

4. เพอวเคราะหความคดเหนและขอเสนอแนะของผ

เรยนเพอนำไปปรบปรงและพฒนาหลกสตร

แนวคดการประเมนหลกสตร การประเมนหลกสตรเปนกระบวนการทสำคญ เพราะ

เปนกจกรรมทตองดำเนนการไปพรอมๆ กบกระบวนการ

ตดสนใจทถกตอง และเกดขนทกชวงระยะเวลาของการ

พฒนาหลกสตรตงแตกอนดำเนนการ ขณะดำเนนการ จนถง

ขนตอนสดทายของกระบวนการนำไปสการตดสนใจทถกตอง

และทสำคญการประเมนหลกสตรมลกษณะเปนกระบวนการ

สำหรบการกำหนดคณคาของสงหนงสงใด เพอนำมาใชในการ

ตดสนคณคาของสงดงกลาว แตทงนตองขนอยกบขอมลท

รวบรวมมาได (Worthen, Sanders, & Fitzpatrick, 1997,

62-63)

วชย วงษใหญ (2543) กลาววา การประเมนหลกสตร

คอ วธการรวบรวมและศกษาขอมล รวมถงการวเคราะห

ขอมล เพอตรวจสอบหลกสตร และตดสนวาหลกสตรมคณคา

บรรลเปาหมายตามทกำหนดไวหรอไม การประเมนหลกสตร

เปนขนตอนสำคญในการพฒนาหลกสตร เพอดขอบกพรอง

หรอความผดพลาด อาจเกดขนเนองมาจาก สาเหตและปจจย

ตางๆ เชน การออกแบบหลกสตร อาจไมเหมาะสมกบความ

ตองการของบคคลและบรบทของสงคม

กลาวโดยสรป การประเมนหลกสตรเปนกระบวนการท

ตองดำเนนการอยางตอเนอง เพอเกบรวบรวมขอมลทงเชง

ปรมาณและเชงคณภาพ จากผมสวนไดสวนเสยในหลกสตร

ไดแก ผเรยน ผสอน ผใชผลผลตของหลกสตร วเคราะห

เอกสารหลกสตร การนำหลกสตรไปใช ผลผลตของหลกสตร

เพอการตดสนใจหาหนทางเลอกทเหมาะสมในการพฒนา

หลกสตร




งานวจยทเกยวของ นวลอนงค บญฤทธพงศ (2539) ประเมนหลกสตร

ประกาศนยบตรพยาบาลศาสตรระดบตน กระทรวง

สาธารณสข โดยใช CIPP Model พบวา โครงสราง และ

เนอหารายวชาสอดคลองกนเปนสวนใหญ คณสมบตของ

อาจารยสวนใหญมความเหมาะสมระดบมาก ยกเวนการเขาใจ

ธรรมชาตของนกศกษาอยในระดบนอย นกศกษามเจตคตทด

ตอหลกสตร แตมเจตคตไมดตอการเรยน นกศกษาสวนใหญม

คณสมบตเหมาะสมอยในระดบมาก ยกเวนยงขาดความรและ

ใฝรอยบาง การจดการเรยนการสอนมความเหมาะสมระดบ

มาก แตควรปรบปรงรปแบบการสอนใหผเรยนคดเปน ทำเปน

มความคดสรางสรรค และเนนผเรยนเปนสำคญ ผสำเรจการ

ศกษาปฏบตงานเหมาะสมระดบมาก สวนความรความเขาใจ

การปฏบตงานอยในระดบปานกลาง พฤตกรรมทผบงคบ

บญชาประทบใจมากทสด คอ ความรบผดชอบในหนาท การ

ทำงานรวมกบผอน และประพฤตตามจรรยาบรรณแลง

วชาชพ สวนพฤตกรรมทผบงคบบญชาไมประทบใจ คอ ขาด

ความสามารถในการใหบรการพยาบาลและขาดความคดรเรม

สรางสรรค

พรศร พนธส สภาวด ธนพประภศร และ อรพนท

สขาว (2540) ไดศกษาผลการปฏบตงานของพยาบาลใหม

หลกสตรวทยาศาสตรบณฑต (พยาบาลและผดงครรภ) คณะ

พยาบาลศาสตร มหาวทยาลยหวเฉยวเฉลมพระเกยรต พบวา

พยาบาลประเมนผลการปฏบตงานของตนเองอยในระดบด

ยกเวนดานความสามารถในการประเมนผนำ ประเมนอยใน

ระดบปานกลาง หวหนาหอผปวยและพยาบาลผรวมงาน

ประเมนการปฏบตงานของพยาบาลใหมอยในระดบปานกลาง

อทยวรรณ พงษบรบรณ (2542) ประเมนหลกสตร

พยาบาลศาสตรบณฑต (ฉบบปรบปรง พทธศกราช 2533)

ของวทยาลยพยาบาลกองทพบก โดยใช CIPP Model พบวา

ในดานบรบท โครงสรางหลกสตร กระบวนการเรยนการสอน

และผลผลตในภาพรวมของหลกสตรมความเหมาะสมอยใน

ระดบมาก ยกเวน จำนวนหนวยกตในกลมวชาภาษา และ

หนวยกตหมวดวชาชพพยาบาล ยงอยในระดบนอย

ยวด ฤาชา สปราณ เสนาดศย และแสงทอง

ธระทองคำ (2544) ไดประเมนความสำเรจของหลกสตร

พยาบาลศาสตรบณฑต ภาควชาพยาบาลศาสตร

คณะแพทยศาสตร โรงพยาบาลรามาธบด โดยใชรปแบบของ

CIPP Modelพบวา ผสำเรจการศกษาประเมนวา หลกสตร

หมวดวชาชพและหมวดวชาพนฐานวชาชพมคณคามาก

ประเมนตนเองวามสมรรถภาพของพยาบาลวชาชพมากกวาท

ผบงคบบญชาประเมนแตกตางกนอยางมนยสำคญทางสถตท

ระดบ .001 และประเมนตนเองวาบคลกภาพของพยาบาล

วชาชพคอนขางด เชนเดยวกบผบงคบบญชาแตแตกตางกน

อยางมนยสำคญทางสถตทระดบ .05 ผสำเรจการศกษาม

ความคดเหนตอหลกสตร อาจารย และองคประกอบอนๆ ของ

การจดการเรยนการสอนอยในเกณฑด สวนใหญยงคงทำงาน

อยในวชาชพพยาบาล รอยละ 92.3 มความพอใจในการ

ทำงานรอยละ 71.91

อทยวรรณ พงษบรบรณ และคณะ (2547) ไดประเมน

หลกสตรพยาบาลศาสตรบณฑต (ฉบบปรบปรง พ.ศ 2542)

ของวทยาลยพยาบาลกองทพบกโดยใช CIPP Model พบวา

ปรชญาของหลกสตรมความชดเจนและสอดคลองกบจดมง

หมายของหลกสตร การจดเนอหาสาระรายวชามความเหมาะ

สมอยในระดบมากถงมากทสด ประเมนปจจยทเออเหมาะ

สมในระดบมาก โดยเฉพาะหองเรยนและหองฝกปฏบตงาน

เออตอการฝกกอนนำไปปฏบตงานบนหอผปวย ผบรหารและ

อาจารยพยาบาลมความเหนเกยวกบการบรหารหลกสตร โดย

รวมมความเหมาะสมในระดบปานกลางถงมาก อาจารย

ประเมนการจดการเรยนการสอนในหลกสตรโดยรวมอยใน

ระดบดมากถงมากทสด สวนในดานความเพยงพอของจำนวน

อาจารยกบการนเทศการฝกปฏบตงานมความเหมาะสมนอย

ทสด ผสำเรจการศกษา ผบงคบบญชาระดบตน และ ผรวม

งาน ประเมนคณลกษณะสวนบคคลของผสำเรจการศกษาม

ความเหมาะสมอยในระดบมากถงมากทสด และดานการ

ปฏบตงานมความเหมาะสมอยในระดบปานกลางถงมาก

อทยวรรณ พงษบรบรณ (2547) ไดประเมนหลกสตร

นายทหารเวชกรรมปองกนและตดตามประเมนผลผสำเรจ

การศกษา รนท 1 พ.ศ. 2544 ของกองเวชกรรมปองกน

กรมแพทยทหารบก โดยใช CIPP Model พบวา ดานบรบท

โครงสรางหลกสตร จำนวนชวโมง การจดเนอหาสาระราย

วชา ปจจยปอนเขาดานความพรอมของอาจารยและผเรยน

ดานกระบวนการ และดานผลผลตของหลกสตร ผบงคบ

บญชามความพงพอใจอยในระดบมาก ยกเวนดานปจจยเออ




ตอการจดการเรยนการสอน มความพรอมและเหมาะสมอยใน

ระดบปานกลาง

วาสนา นยพฒน (2547) ไดประเมนหลกสตรการ

พยาบาลเฉพาะทางสาขาการบรหารการพยาบาล รนท 2

วทยาลยพยาบาลกองทพบก พบวา ผเรยนประเมนบรบท

โครงสรางหลกสตร ปจจยนำเขา กระบวนการเรยนการสอน

ผลผลตของหลกสตรมความเหมาะสมอยในระดบสง โดยดาน

ผเรยน ดานผสอน และดานผลผลตของหลกสตร มความ

เหมาะสมสงสดตามลำดบ สำหรบดานปจจยนำเขา เอกสาร

ตำราในหองสมด เพยงพอ เหมาะสม อยในระดบปานกลาง

ผเรยนมความรและความตระหนกทางการบรหารเพมมากขน

ในภาพรวมในระดบสง และในรายหวขอทกหวขออยในระดบ

สง ผเรยนรอยละ 100 คดวาคมคาทไดเขารบการศกษาใน

หลกสตรน รอยละ 96.67 จะแนะนำใหผเกยวของมาเขารบ

การศกษาในหลกสตรน ในรนตอไป ขอเสนอแนะตอการ

พฒนาหลกสตร ไดแก ปรบเพม-ลดเวลาใหเหมาะสมและ

สอดคลองกบเนอหาและกจกรรม ขยายเวลาและเพมสถานท

ดงานท ไม ใชสวนของโรงพยาบาล และสงเสรมการ

ประชาสมพนธอยางกวางขวาง

วาสนา นยพฒน (2548) ไดประเมนหลกสตรการ

พยาบาลเฉพาะทางสาขาการบรหารการพยาบาล รนท 3

วทยาลยพยาบาลกองทพบก พบวา ผเรยนประเมนบรบท

โครงสรางหลกสตร ปจจยนำเขา กระบวนการเรยนการสอน

และผลผลตอยในระดบสง โดยดานผสอนและผเรยนมความ

เหมาะสมสงทสด ผเรยนมความรและตระหนกทางดานการ

บรหารการพยาบาลเพมมากขนในภาพรวมอยในระดบสง

ผเรยนรอยละ 100 คดวาคมคาท ไดเขารบการศกษาใน

หลกสตรน จดเดนของหลกสตรนคอ อาจารยมความรความ

สามารถ ประสบการณและมความเอออาทร ผเรยนไดมการ

ศกษาดงานและพฒนาความรและทกษะทหลากหลาย และได

เสนอแนะใหมการศกษาดงานในตางประเทศดานการบรหาร

การพยาบาลรวมดวย

คำจำกดความ การประเมน หมายถง กระบวนการรวบรวม วเคราะห

แปลผล และใชขอมลสารสนเทศในการพจารณาปรบปรง

หลกสตร และเสนอแนะทางเลอกในการตดสนใจทเหมาะสม

ทสด ในทนใชรปแบบการประเมนตามแนวคดการประเมน

โครงการแบบยดการตดสนใจเปนหลก (decision-making

approach) ทเรยกชอวา CIPP model ของ สตฟเฟลบม

สภาพแวดลอม หมายถง การพจารณาวาโครงสรางของ

หลกสตรมความสอดคลองกบปจจยตางๆ ทเกยวของอยางไร

ไดแก ปจจยดานสงคม สงแวดลอม เทคโนโลยทเปลยนแปลง

ไป ปจจยดานการปฏรประบบสขภาพ และเกณฑสมรรถนะ

ของผบรหารทางการพยาบาลทกำหนดโดยสภาการพยาบาล

การประกนคณภาพโรงพยาบาล เปนตน

ปจจยนำเขา หมายถง ปจจยดานผเรยน ผสอน คมอ

หลกสตร เอกสารประกอบการสอนและตำรา อาคาร-สถานท

สอการสอน งบประมาณ และบรการอนๆ วามความเหมาะ

สมทเออตอการจดการเรยนการสอนมากนอยเพยงใด โดย

ประเมนจากความคดเหนของผเรยน

กระบวนการจดการเรยนการสอน หมายถง กระบวน

การบรหารและบรการหลกสตร กระบวนสงเสรมในการนำ

หลกสตรไปสการปฏบตไดอยางเปนรปธรรม สอดคลองตาม

แนวทางทกำหนดไว หรอมการปรบเปลยน ยดหยนตามความ

เหมาะสมมานอยเพยงใด โดยประเมนจากความคดเหนของ

ผเรยน

คณลกษณะทพงประสงค หมายถง ความร ความ

ตระหนก และประสบการณทางการบรหารการพยาบาลของ

ผเขารบการศกษาในหลกสตรการพยาบาลเฉพาะทาง สาขา

การบรหารการพยาบาล รนท 4 ทไดรบเพมขนเมอเปรยบ

เทยบกบกอนไดรบการศกษา

หลกสตรการพยาบาลเฉพาะทาง สาขาการบรหารการ

พยาบาล หมายถง หลกสตรทไดรบอนมตใหเปดการศกษาเปน

รนท 4 อนมตจากกองทพบกอนมตทายหนงสอ ยศ.ทบ. ท กห

0461.11/1380 ลง 5 ก.ค. 47 เปนระยะเวลา 16 สปดาห ตงแต

31 ตลาคม ถง 17 กมภาพนธ 2549 และดำเนนการโดยคณะ

กรรมการดำเนนงานหลกสตรของวทยาลยพยาบาลกองทพบก

ผเรยน หมายถง ผเขารบการศกษาในหลกสตรการ

พยาบาลเฉพาะทาง สาขาการบรหารการพยาบาล รนท 4

จำนวน 40 คน

ผสอน หมายถง อาจารยจากวทยาลยพยาบาลกองทพ

บกทสอนภาคทฤษฎและ/หรอภาคปฏบต และอาจารยพเศษ

จากภายนอกสถาบนทไดเรยนเชญมาบรรยายภาคทฤษฎใน

หลกสตรดงกลาว




วชาปฏบตบรหารการพยาบาล หมายถง วชาปฏบต

บรหารการพยาบาลในหลกสตรการพยาบาลเฉพาะทางสาขา

การบรหารการพยาบาล รนท 4 วทยาลยพยาบาลกองทพบก

แบบแผนการวจย การวจยเชงประเมน (evaluation

research)

กรอบแนวคดในการวจย ใชรปแบบการประเมนตาม

แนวคดการประเมนโครงการแบบยดการตดสนใจเปนหลก

(decision-making approach) CIPP Model ของ

สตฟเฟลบม (Stufflebem & Shinkfield, 1985)

ลกษณะกลมตวอยาง ผเขารบการศกษาในหลกสตรการ

พยาบาลเฉพาะทาง สาขาการบรหารการพยาบาล รนท 4

จำนวน 40 คน คณะกรรมการดำเนนงานหลกสตร และ

พยาบาลนเทศในวชาปฏบตบรหารการพยาบาล

เครองมอในการวจย

แบบสอบถามชดท 1 เปนคำถามปลายเปดเกยวกบ

ความพรอม ความคดเหน และความคาดหวงของผเรยนใน

การเขารบการศกษาในระยะเรมตน (2 สปดาหแรก)

แบบสอบถามชดท 2 การประเมนหลกสตร จำนวน

87 ขอ

ตอนท 1 ประเมนดานบรบท ปจจยนำเขา และ

กระบวนการจดการเรยนการสอน แบบมาตราสวนประมาณ

คา 5 ระดบจำนวน 42 ขอ

ตอนท 2 ประเมนดานผลผลตของหลกสตร เปน

มาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ จำนวน 38 ขอ

ตอนท 3 ขอเสนอแนะเพมเตม จำนวน 7 ขอ

จำแนกเปนคำถามปลายเปด 5 ขอ และแบบเลอกตอบ

จำนวน 2 ขอ โดยคำถามปลายเปดขอท 1 2 และ ขอท 3

จะใชเปนคำถามในการพดคยและสมภาษณอยางไมเปน

ทางการกบผเรยนและคณะกรรมการดำเนนงานหลกสตรขณะ

ดำเนนงานหลกสตรดวยเชนกน

แบบสอบถามชดท 3 ความคดเหนของพยาบาลนเทศ

และผเรยนตอการฝกปฏบตบรหารการพยาบาล

ตอนท 1 ความคดเหนตอการฝกปฏบตการบรหาร

การพยาบาลของพยาบาลนเทศและผเรยนเปนมาตราสวน

ประมาณคา 5 ระดบ จำนวน 16 ขอ

ตอนท 2 ขอมลสวนบคคล จำนวน 1 ขอ

ตอนท 3 ขอเสนอแนะ

การเกบรวบรวมขอมล เกบรวบรวมขอมลระหวางการ

เรยนการสอน (formative evaluation) และเมอหลกสตรสน

สดลง (summative evaluation) โดยการวเคราะหเอกสาร

หลกสตร ใชแบบสอบถามกบผเขารบการศกษาทงหมด และ

แบบสอบถามถามพยาบาลนเทศ ณ แหลงฝก ใชวธการ

สนทนากลมกบผเขารบการศกษา และการพดคยหรอ

สมภาษณอยางไมเปนทางการโดยใชวธการเลอกแบบสะดวก

กบผเขารบการศกษาและคณะกรรมการดำเนนงาน และใช

การสงเกตแบบมสวนรวม

การวเคราะหขอมล วเคราะหขอมลโดยใช content

analysis จากผลการวเคราะหเอกสารหลกสตร และผลการ

สนทนากลมของผเรยน การพดคยอยางไมเปนทางการ และ

การสงเกตแบบมสวนรวม และใชโปรแกรมสำเรจรป SPSS

ในการวเคราะหขอมลจากแบบสอบถามหาคาความถ รอยละ

คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน

ปญหาดานจรยธรรม การวจยครงนมการพทกษสทธของ

ผเขารวมวจย กลาวคอ ผวจยไดชแจงวตถประสงคการวจยให

ผตอบแบบสอบถามทราบโดยละเอยด และถามความสมครใจ

ในการเขารวมการวจยในครงน การปฏเสธในการตอบแบบ

สอบถาม จะไมมกระทบทงทางตรงและทางออมตอการเรยน

หรอการดำเนนชวตแตอยางใด และไมมการระบชอของผตอบ

ลงในแบบสอบถาม ขอมลทไดจากการตอบแบบสอบถามจะนำ

เสนอในภาพรวมเพอประโยชนทางวชาการเทานน แบบ

สอบถามทผานการวเคราะหแลวจะถกทำลายภายใน 1 ป

ผเขารวมวจยสามารถซกถามขอสงสยตางๆ กบผวจยไดตลอด

เมอตองการ

ผลการวจย 1. ความพรอม ความคาดหวง และความคดเหนของผเรยน

ในระยะเรมตนของการเขารบการศกษา

แรงจงใจของผเรยนในการเขารบการศกษาในหลกสตรน

คอ ตองการพฒนาตนเอง ประยกตใชในการทำงาน และ

ตองการความกาวหนา มาเรยนเพราะหลกสตรนาสนใจ มา

เรยนเพราะอายมากแลว ตามอาวโส หนวยงานสงเรยน และ

มาเรยนเพราะเบองาน

ผเรยนมความคาดหวงตอหลกสตรเมอสำเรจการศกษา




คอ เปนทยอมรบของสหสาขาวชาชพและผใตบงคบบญชา และมความสขในการทำงาน มทกษะในการบรหารจดการทด เพอ

ความกาวหนาของตนเอง พฒนาหนวยงานและวชาชพ และ สรางเครอขายแลกเปลยนเรยนรกบผเขารบการศกษา

ผเรยนมความพรอมและการเตรยมความพรอมในการเขาเรยนหลกสตรน 100% โดยเตรยมดานรางกาย จตใจ และ

ครอบครว เตรยมความรดานการบรหารและคอมพวเตอร และสอบถามจากผทเคยเรยนในหลกสตรน และเตรยมสะสางงานใน

หนาท

2. การประเมนบรบทโครงสรางหลกสตร

ตาราง 1 เปรยบเทยบคาเฉลยของการประเมนดานบรบทโครงสรางหลกสตรของผเขารบการศกษา รนท 3 และ รนท 4

1. โครงสรางหลกสตรมความเหมาะสมสอดคลองกบความตองการของสงคม 4.44 4.45 เพมขน

2. ปรชญาของหลกสตรเหมาะสม 4.28 4.38 เพมขน

3. วตถประสงคของหลกสตรกำหนดไวชดเจน เหมาะสม 4.19 4.43 เพมขน

4. วตถประสงคแตละรายวชาเหมาะสม 4.22 4.3 เพมขน

5. เนอหาในแตละรายวชาเหมาะสม 4.03 4.13 เพมขน

6. กจกรรมการเรยนการสอนและการประเมนผลทกำหนดไวในแตละรายวชาเหมาะสม 3.84 4.05 เพมขน

7. จำนวนหนวยกตแตละรายวชาและโดยรวมของหลกสตรเหมาะสม 4.00 4.4 เพมขน

8. ระยะเวลาทใชในการศกษาเหมาะสม 4.28 4.13 ลดลง*

รวม 4.16 4.28 เพมขน

หวขอในการประเมน คาเฉลย

รนท 3 รนท 4 ระดบคะแนน

ผเขารบการศกษาประเมนหลกสตรดานบรบทโครงสรางหลกสตรอยในระดบมาก โดยสงขนจากผลการประเมนในหลกสตร

รนท 3 ทกรายการยกเวนเรองเวลาในการศกษา โดยขอทมคะแนนเฉลยสงสด คอ โครงสรางหลกสตรมความเหมาะสม

สอดคลองกบความตองการของสงคม

3. การประเมนปจจยนำเขา

ตาราง 2 เปรยบเทยบคาเฉลยการประเมนปจจยนำเขา ของผเขารบการศกษา รนท 3 และ รนท 4



ก. ดานผเรยน 4.45 4.38 ลดลง

9. ทานมความพรอมในการเขารบการศกษาในหลกสตรน 4.25 4.23 ลดลง

10. ทานศกษาในหลกสตรนดวยความสมครใจ 4.59 4.55 ลดลง

11. กระบวนการสอบคดเลอกทานเขามาเรยนเหมาะสม 4.25 4.25 เทาเดม

12. ตำแหนงหนาทของทานเหมาะสมทจะเขารบการศกษาในหลกสตรน 4.71 4.5 ลดลง

ข. ดานผสอน 4.50 4.63 เพมขน

13. อาจารยผสอนจาก วพบ. มคณวฒและความสามารถเหมาะสม 4.34 4.58 เพมขน*

14. อาจารยพเศษมคณวฒและความสามารถเหมาะสม 4.90 4.75 ลดลง*

15. อาจารยผรบผดชอบรายวชาแตละทานเหมาะสม 4.46 4.59 เพมขน




ผเขารบการศกษาประเมนปจจยนำเขาในทกดานอยในระดบสง โดยดานทสงทสด คอ ดานผสอน รองลงมาคอ ดานผเรยน

ตำทสดแตอยในระดบสง คอดานคมอหลกสตร เอกสารประกอบการเรยน และตำรา ซงมคะแนนตำลงจากผลการประเมนใน

หลกสตรรนท 3

4. การประเมนการบวนการจดการเรยนการสอน

ตาราง 3 เปรยบเทยบคาเฉลยการประเมนกระบวนการจดการเรยนการสอนของผเขารบการศกษา รนท 3 และ รนท 4



16. จำนวนของอาจารยผสอนเพยงพอ หลากหลาย 4.31 4.62 เพมขน

ค. ดานคมอหลกสตร เอกสารประกอบการเรยนและตำรา 3.85 3.69 ลดลง

17. คมอหลกสตรเหมาะสม 4.03 4.08 เพมขน

18. เอกสารประกอบการเรยนเหมาะสม 3.78 3.78 เทาเดม

19. ตำราในหองสมด เพยงพอ เหมาะสม 3.75 3.23 ลดลง

ง. ดานอาคาร-สถานท สอการสอน งบประมาณ และบรการอนๆ 4.17 4.09 ลดลง

20. หองเรยนมความเหมาะสม 4.50 4.45 ลดลง

21. หองสมดมความเหมาะสม 4.09 3.55 ลดลง*

22. สอการสอนและโสตทศนปกรณเหมาะสม 4.28 4.08 ลดลง*

23. คาใชจายในการเรยนหลกสตรนเหมาะสม 3.81 4.15 เพมขน*

24. การจดอาหารกลางวนเหมาะสม 4.46 4.38 ลดลง

25. สวสดการและทพกเหมาะสม (ผพกหอพก) 4.26 4.32 เพมขน

26. บคลากรใหบรการโดยทวไปเหมาะสม 3.77 3.73 ลดลง

รวม 4.25 4.21 ลดลง



27. กระบวนการเรยนการสอนเหมาะสม 4.18 4.35 เพมขน

28. การสอนเนนผเรยนเปนสำคญ เปดโอกาสมงใหผเรยนคด วเคราะหและ 4.25 4.53 เพมขน

มสวนรวมในการเรยนร

29. กจกรรมการเรยนการสอน สงเสรมใหเรยนร ไดดมการศกษาคนควาดวยตนเอง 4.25 4.5 เพมขน

อยางเหมาะสม

30. ประเมนผลการเรยนรดวยวธการหลากหลายเหมาะสม 3.90 4.13 เพมขน

31. เวลาทใชในการสอนสอดคลองกบเนอหาวชา 3.90 3.93 เพมขน

32. การเรยงลำดบเนอหาในแตละวชาเหมาะสม 3.93 4.15 เพมขน

33. การมอบหมายงานแตละวชาเหมาะสม 3.50 3.75 เพมขน

34. การจดและปรบเปลยนตารางเรยนเหมาะสม 3.50 3.7 เพมขน

รวม 3.92 4.13 เพมขน




ผเขารบการศกษาประเมนกระบวนการเรยนการสอนอยในระดบสง โดยมคะแนนสงขนจากรนทแลวในทกรายการ โดยขอท

มคะแนนสงทสด คอ หลกสตรมการสอนทเนนผเรยนเปนสำคญ เปดโอกาสมงใหผเรยนคด วเคราะหและมสวนรวมในการเรยนร

รองลงมา คอ กจกรรมการเรยนการสอน สงเสรมใหเรยนร ไดดมการศกษาคนควาดวยตนเองอยางเหมาะสม ตำทสด แตยงอย

ในระดบปานกลาง และมคาคะแนนสงขนมากกวาปทแลว คอ การจดและปรบเปลยนตารางเรยนเหมาะสม

การประเมนความเหมาะสมของการจดการเรยนการสอนในแตละรายวชา พบวามคาคะแนนในระดบสงและเพมมากขนใน

ทกรายวชา ยกเวนวชาการพฒนาผบรหาร ซงเปนวชาทมคะแนนการประเมนสงสด มคะแนนเทาเดมกบปทแลว

5. ประเมนผลผลตของหลกสตร

ตาราง 4 คะแนนเฉลยการประเมนความร ความตระหนกหรอประสบการณทางการบรหารการพยาบาลทเพมขนของผเขารบ

การศกษา จำแนกตามรายวชา



ทานคดวาการจดการเรยนการสอนในวชาเหลานในภาพรวม เหมาะสมอยในระดบใด

35. แนวคดพนฐานทางการบรหารฯ 4.34 4.38 เพมขน

36. การบรหารการพยาบาล 1 4.46 4.55 เพมขน

37. การบรหารการพยาบาล 2 4.46 4.58 เพมขน

38. การพฒนาผบรหาร 4.62 4.62* เทาเดม

39. สมมนาประเดนทางการบรหารการพยาบาล 4.12 4.33 เพมขน

40. ปฏบตการบรหารการพยาบาล 3.81 4.33 เพมขน*

41. ภาษาองกฤษสำหรบผบรหาร 3.62 4.0 เพมขน

42. สารสนเทศทางการบรหาร 4.15 4.4 เพมขน

รวม 4.20 4.40 เพมขน*

ผเขารบการศกษาประเมนความร ความตระหนกหรอประสบการณทางการบรหารการพยาบาลของตนเองทเพมขนอยใน

ระดบสงทกรายวชา โดยวชาทมคะแนนเพมขนสงทสด คอ วชาสารสนเทศทางการพยาบาล รองลงมาวชาการบรหารการ

พยาบาล 2 และนอยทสด คอ วชา ภาษาองกฤษสำหรบผบรหาร

1. แนวคดพนฐานทางการบรหารฯ 4.29 สง

2. การบรหารการพยาบาล 1 4.35 สง

3. การบรหารการพยาบาล 2 4.54 สง

4. การพฒนาผบรหาร 4.45 สง

5. สมมนาประเดนทางการบรหารการพยาบาล 4.28 สง

6. ภาษาองกฤษสำหรบผบรหาร 4.03 สง

7. สารสนเทศทางการบรหาร 4.55 สง

รวม 4.40 สง

หวขอในการประเมน คาเฉลย ระดบคะแนน




ตาราง 5 คะแนนเฉลยการประเมนความร ความตระหนกหรอประสบการณทางการบรหารการพยาบาลทเพมขนของผเขารบ

การศกษา จำแนกตามรายหวขอ เรยงจากมากไปนอย 10 ลำดบแรก


1. การพฒนาบคลกภาพ 4.80 สง

2. การพดในทชมชน 4.63 สง

3. มารยาทในการรบประทานอาหารแบบสากล 4.60 สง

4. แนวคดการปฏรประบบสขภาพ 4.58 สง

5. การสรางทมงานและบรหารงาน 4.58 สง

6. การบรหารการเปลยนแปลง 4.58 สง

7. ทฤษฎผนำและภาวะผนำ 4.58 สง

8. การใชเทคโนโลยสารสนเทศในการบรหารการพยาบาล 4.55 สง

9. การบรหารความขดแยง 4.55 สง

10. การแกปญหาและตดสนใจ 4.55 สง

ผเขารบการศกษาประเมนความร ความตระหนกหรอประสบการณทางการบรหารการพยาบาลของตนเองทเพมขนสงทสด

ในทกรายหวขอ โดยหวขอทมคะแนนการประเมนสงทสด คอ การพฒนาบคลกภาพ รองลงมา คอการพดในทชมชน เปนตน

สำหรบหวขอทมคะแนนตำทสด แตคะแนนยงคงอยในระดบสง ไดแก การพฒนาระบบราชการไทย (คะแนนเฉลย 3.95) และ

เศรษฐศาสตรมหภาคและจลภาคสำหรบผบรหาร (คะแนนเฉลย 4.00)

6. การประเมนวชาปฏบตบรหารการพยาบาล

ตาราง 7 คะแนนเฉลยการประเมนความคดเหนของผเรยน ตอการฝกปฏบตบรหารการพยาบาล (N=40)

1. ทานเขาใจวตถประสงคของรายวชานกอนการฝก 4.23 สง

2. วตถประสงครายวชานกำหนดไวเหมาะสมสอดคลองกบสมรรถนะทพงมของผบรหาร 4.33 สง

การพยาบาลในยคปจจบน

3. ทานเขาใจบทบาทของทาน ตลอดจนภาพรวมของวชานกอนการฝก 4.05 สง

4. การปฐมนเทศวชาทำใหทานเขาใจภาพรวมของวชานมากยงขน 4.28 สง

5. ภายหลงการฝกทานเขาใจบทบาทของทานและภาพรวมของวชาเพมมากขน 4.48 สง

6. ระยะเวลาในการฝกเพยงพอเหมาะสม ไมมากหรอนอยเกนไป 4.03 สง

7. สถานทในการฝกเอออำนวยให ผเขารบการศกษา ไดเกดการเรยนรเปนอยางด 4.05 สง

8. หนวยงาน ผบรหาร และทานไดรบประโยชนจากการฝกของ ผเขารบการศกษา ในครงน 4.10 สง

9. รปแบบกจกรรมการฝก ทำให ผเขารบการศกษา เกดการเรยนรและบรรลวตถประสงค 4.00 สง

รายวชาได

10. รปแบบการประเมนผลสงเสรมให ผเขารบการศกษา เกดการเรยนรและบรรล 4.13 สง

วตถประสงครายวชาได

11. ขาพเจาไดเรยนรประสบการณทางการบรหารจากพยาบาลนเทศททานไดศกษา 4.05 สง

12. การชแจงเกยวกบการศกษารายกรณ แนวทางการเขยนรายงานกอนการฝก 4.10 สง

และการมใบงาน ทำใหขาพเจามทศทางในการฝกงานและเขาใจวธการเขยนรายงานมากยงขน





ภายหลงการฝกปฏบตการบรหารการพยาบาล พบวา ผเรยนเขาใจบทบาทของตนเองและภาพรวมของวชาเพมมากขน โดย

มคาคะแนนเฉลยสงทสด รองลงมา วตถประสงครายวชานกำหนดไวเหมาะสมสอดคลองกบสมรรถนะทพงมของผบรหารการ

พยาบาลในยคปจจบน และผเรยนเกดการเรยนรและบรรลวตถประสงคการเรยนในวชาน และคะแนนตำทสด แตยงคงอยใน

ระดบมาก คอ ผเรยนรสกสนก ไมเบอ และไมยอทอตอการฝกงานในครงน

ตาราง 8 คะแนนเฉลยการประเมนความคดเหนของพยาบาลนเทศโรงพยาบาลเอกชน ตอการฝกปฏบตบรหารการพยาบาลของ

ผเรยน (N=13)

หวขอในการประเมน คาเฉลย ระดบคะแนน 13. ถงแมการเขยนรายงานการศกษาและวเคราะหบทบาทของผบรหารและกระบวนการ 4.15 สง

บรหาร จะเปนงานทยาก แตเปนงานททาทายททำใหขาพเจาเกดการเรยนรทางการบรหาร

งานพยาบาลได

14. ขาพเจารสกสนก ไมเบอ และไมยอทอตอการฝกงานในครงน 3.68 สง

15. อาจารยทปรกษาชวยเออประโยชนและสงเสรมใหขาพเจามความมนใจใน 4.25 สง

การฝกปฏบตงานในครงน

16. ขาพเจาเกดการเรยนรและบรรลวตถประสงคการเรยนในวชาน 4.33 สง


หวขอในการประเมน คาเฉลย ระดบคะแนน 1. ทานเขาใจวตถประสงคของรายวชานกอนการฝก 3.85 สง

2. วตถประสงครายวชานกำหนดไวเหมาะสมสอดคลองกบสมรรถนะทพงมของผบรหาร 4.08 สง

การพยาบาลในยคปจจบน

3. ทานเขาใจบทบาทของทาน ตลอดจนภาพรวมของวชานกอนการฝก 3.77 สง

4. การปฐมนเทศวชาทำใหทานเขาใจภาพรวมของวชานมากยงขน 3.92 สง

5. ภายหลงการฝกทานเขาใจบทบาทของทานและภาพรวมของวชาเพมมากขน 4.00 สง

6. ระยะเวลาในการฝกเพยงพอเหมาะสม ไมมากหรอนอยเกนไป 3.38 ปานกลาง

7. สถานทในการฝกเอออำนวยให ผเขารบการศกษา ไดเกดการเรยนรเปนอยางด 3.69 สง

8. หนวยงาน ผบรหาร และทานไดรบประโยชนจากการฝกของ ผเขารบการศกษา ในครงน 3.54 ปานกลาง

9. รปแบบกจกรรมการฝก ทำให ผเขารบการศกษา เกดการเรยนรและบรรลวตถประสงค 3.46 ปานกลาง

รายวชาได

10. รปแบบการประเมนผลสงเสรมให ผเขารบการศกษา เกดการเรยนรและบรรล 3.61 ปานกลาง

วตถประสงครายวชาได

11. บางครงขาพเจารสกไมเปนตวของตวเองทม ผเขารบการศกษา มาฝกงานอยกบทาน 4.17 สง

12. ขาพเจาและหนวยงานของขาพเจาไดรบประโยชนจากฝกงานของ ผเขารบการศกษา 3.33 ปานกลาง

13. ขาพเจายนดทไดเปนพยาบาลนเทศการฝกของ ผเขารบการศกษา ในครงน 4.25 สง

14. ขาพเจายนดหากไดรบการคดเลอกใหเปนพยาบาลนเทศในปตอไป 4.25 สง

15.ขาพเจามสวนชวยในการสงเสรมการเรยนรของ ผเขารบการศกษา เปนอยางด 3.00 ปานกลาง

16. ผเขารบการศกษา สามารถฝกปฏบตงานเหมาะสมกบบทบาทเปนอยางด 3.25 ปานกลาง





พยาบาลนเทศโรงพยาบาลเอกชน มความคดเหนตอการ

ฝกปฏบตงานดานการบรหารการพยาบาลอยนระดบมาก โดย

ขอความคดเหนทมคะแนนสงทสด คอ พยาบาลนเทศยนดท

ไดเปนพยาบาลนเทศการฝกของ ผเขารบการศกษาในครงน

และคะแนนรองลงมา คอ พยาบาลนเทศมความยนดหากได

รบการคดเลอกใหเปนพยาบาลนเทศในปตอไป คะแนนตำ

ทสด คอ ขาพเจามสวนชวยในการสงเสรมการเรยนรของ

ผเขารบการศกษา เปนอยางด

7. จดดและจดเดนของหลกสตร

ภายหลงสนสดการศกษา ผเขารบการศกษาไดเขยน

บรรยายจดดและจดเดนของหลกสตร ตามผลการวเคราะห

เนอหามสาระสำคญดงน

7.1 อาจารยมความร ความสามารถ และมาจากหลาก

หลายสถาบน อาจารยแตละทานมคณภาพสง ตงใจใหความร

จรงๆ/ ไดอาจารยและวทยากรทมประสบการณตางประเทศ

ซงหาโอกาสไดยาก

7.2 การเรยนแบบผใหญ การเรยนการสอนทเนนผเรยน

มสวนรวมตลอดเวลา/ ไมสรางความเครยด และไดความร

7.3 การศกษาดงานทงในและตางประเทศ การศกษาด

งานตรงวตถประสงคทสด/ ตรงตามวตถประสงคของหลกสตร

มความหลากหลาย ประทบใจในสถานทดงานมากคะ

7.4 การเพมศกยภาพในการบรหารและสามารถนำ

ทฤษฎไปประยกตใช ได เกดความเขาใจในบทบาทผบรหาร

มากขน สามารถนำทฤษฎสการปฏบตไดถกตอง เกดความ

เขาใจในสงทเคยปฏบตอยแลว

7.5 ความสามารถในการจดสมมนา มความสามารถใน

การจดสมมนา เนองจากฝกปฏบตบอยมาก/ มความมนใจใน

การขนไป present งานตางๆ

7.6 การพฒนาบคลกภาพ มความมนใจกลาแสดงออก

มากขน/ ประทบใจอาจารยทปรบบคลกใหเปนผบรหารทเดน

ไปไหนไมอายใคร

7.7 การมผเรยนจากหลายสถาบน พบเพอนทด /

ไดการทำงานเปนทม มการแลกเปลยนประสบการณทมคณคา

8. สงท ผเขารบการศกษา อยากจะบอก

ผเขารบการศกษา ไดสงแบบสอบถาม 34 คนจาก

ทงหมด 40 คนคดเปนรอยละ 85 โดย ผเรยน 33 คน คดเปน

รอยละ 97.05 มความคดเหนวา คมคาและจะแนะนำให

บคคลอนเขาศกษาในหลกสตรน สงท ผเรยน อยากจะบอก

เมอใกลจะสำเรจการศกษา ไดเขยนบรรยายมสาระสำคญดงน

1. ภาคภมใจมาก กวาจะไดประกาศไมใชเรองงาย

2. การเรยนหลกสตรนเหมอนชวตหลงแตงงาน เพราะม

ทงสขและทกขปนกน (สขจากการมเพอน เรยนสนก ทกขจาก

การทำรายงาน)

3. อายไมเปนอปสรรคสำหรบการเรยนรของผทมใจมง

มนพฒนา

4. จวนจบแลวเสยดายจง

5. เปนหลกสตรทดมาก ไมคดวาจะดกวาน

6. เยยม เกนความคาดหวง

7. จะดจะเลวหรอจะเลอกสงใดๆ อยทตวเราวามความ

สามารถนำไปไดแคไหน

8. เครยด (แตผลลพทดมาก)

9. โลงใจ/ เกนพอ

10. ไมมา เสยใจแย

11. ถกใจจรงๆ มความสขทสด

12. ยอดเยยมจรงๆ ไดเรยนตามวตถประสงคสำเรจแลว

9. สงทจะแนะนำกบผทจะเขามาเรยนในหลกสตรนตอไป

สงทผเรยนจะแนะนำกบผทจะเขามาเรยนในหลกสตรน

ในรนตอไป มสาระสำคญดงน

1. เมอมาเรยนท วพบ. สามารถกลบไปปฏบตงานไดเลย

(เปนทกอยาง)

2. ถาตองการเปนผบรหารทมคณภาพ ควรมาเรยน

หลกสตรน

3. ผมาเรยนจะมมมมองและแนวทางการบรหารทเปน

ระบบมากขน

4. หากทานตองการเนอหาวชาใหมาเรยนในหลกสตรน

5. ไมรบมาเรยนแลวจะเสยใจ

6. หลกสตรน ไมเรยนไมได

7. กอนเปนผบรหารควรมาเรยนเพอเตรยมความพรอม

ในตำแหนง

8. หลกสตรบรหารการพยาบาลเฉพาะทางทวทยาลย

พยาบาลกองทพบก มสงดๆ เกยวกบการเรยนการสอนทจะ

พบไดเหน ไดรบความรเพมมากกวา สถาบนอนๆ

9. พยาบาลทกคนควรมาเรยนถาม โอกาส ไดอะไร

มากมายเกนกวาวชาการบรหาร




10. เปนหลกสตรทด การเรยนการสอนมคณภาพ

11. หลกสตรนยอดเยยม เหมาะสำหรบผบรหารใหมตอง

มาเรยนเปนอยางยง

ตวอยางคำบรรยายความประทบใจของผเรยน ตออาจารย

ผสอนจากวทยาลยพยาบาลกองทพบก

“มเทคนคการสอนแบบงายๆ ผเรยน เขาใจงาย มความ

ตงใจทอยากจะถายทอดความรแกผเรยน”

“เยยมมากคะอาจารยสอนแบบสบายๆ แตนาสนใจทก

หวขอ มการกระตน ผเรยน เปนระยะๆ “

“เปนความประทบใจตลอด ไมวาสอนวชาอะไร รสกได

วาเปนอาจารยสอนทมประสบการณ รถงปญหาระดบลางได

เปน อยางด”

“อาจารยมความตงใจในการสอนดมาก ถายทอดให

เขาใจงาย และสามารถนำไปใชประโยชน ไดด พดเกง

สนกสนาน ไมซเรยส ไมนาเบอ อยากใหอาจารยมาสอนทก

รนคะ สนกและไดสาระ”

“การสอนและงานทอาจารยให ผเรยนสงเหมาะสม

ดแลว และเปนประโยชน คดวาถากลบไปทำรายงานจะทำให

งายขนในทางปฏบต อาจารยเหนอยหนอยนะคะเรองรายงาน

ผเรยน บางคนอาจทำอะไรชา ขอโทษดวยคะ”

“อาจารยงามสงา ดกรวามฐานะ การสอนของทานทำให

ทราบเหตผลวาทำไมเราจงตองปรบบคลกภาพใหดดเหมาะสม

กบ คำวาการเปนผบรหาร การ Comment ของทานนำไปเปน

ครไดทกกรณ ซงบางกรณกนกไมถงจรง ๆ “

“อาจารยมความตงใจกบ ผเรยน ผอาวโสมาก” “เปนท

ปรกษาไดดทกเรอง”

“อาจารยใจดนารก มความตงใจในการสอน ผเรยนมากๆ”

“จตวญญาณการเปนครทเอออาทร ตดดนแตมองโลกกวาง

ไกลและอยากผลกดนใหนกศกษากาวไปขางหนาดวยความ

จรงใจ ตงใจ มงมน ไมรจกเหนดเหนอย ไมทอถอย เมอใดเกด

ความทอแทจะนกถงอาจารยทง 2 ทานเปนคนแรกคะ”

“เปนทปรกษาทดมาก ใหขอคด ชแนะ ทำใหเรองยาก ๆ

กลบงายขน”

“ประทบใจอาจารยมาก ลลาการพดนำเสยง บคลก

ลกษณะดออนโยน แตภายในดเขมแขง มมนษยสมพนธท

ดมากๆ เปนผทมความร มศกยภาพสง ชนชมทานดวยความ

จรงใจ”

การอภปรายผล ผเรยนสวนใหญมตำแหนงเปนผบรหารทางการพยาบาล

ระดบกลาง คอเปนหวหนาหอผปวยหรอผชวยหวหนาหอ

ผปวยทกำลงทดลองงานเปนหวหนาหอผปวย ทมอาย 40 ป

ขนไป และมสวนหนงเปนผบรหารระดบสงทมอายมากกวา

50 ป ดงนนผเรยนกลมนจงเปนวยผใหญตอนปลาย ตอเนอง

มาจากวยกลางคน คอนขางเปนระยะทบคคลมสถานะทาง

เศรษฐกจและสงคมสมบรณ ทางดานการประกอบอาชพการ

งาน มกคดถงการพฒนาตนเอง ทบทวนอดตเปรยบเทยบกบ

ปจจบนในแงมมตางๆ (สวฒน วฒนวงศ, 2547) จากผลการ

วจยครงน พบวา ผเรยนบางสวนยงไมเคยไดรบการอบรมใน

หลกสตรระยะสนใด ๆ มากอนในระยะ 1-2 ปกอน และไมได

ศกษาตอเพอให ไดคณวฒสงขน สวนใหญมแรงจงใจในการ

เขารบการศกษาในหลกสตรนในทางบวก กลาวคอ มาศกษา

เพราะตองการพฒนาตนเอง ประยกตใชความรในการทำงาน

และตองการความกาวหนา มาเรยนเพราะหลกสตรนาสนใจ

มเพยงสวนนอยทระบวามาเรยนเพราะอายมากแลว ตาม

อาวโส หนวยงานสงเรยน และ มาเรยนเพราะเบองาน ซง

สอดคลองกบการวจยของโจนส (Jones, 1969 อางใน สวฒน

วฒนวงศ, 2547) ทพบวา เหตผลของการเรยนในวยผใหญม

3 ประการ คอ สนใจ ตองการเรยนร และหลกเลยงความจำเจ

และนาเบอ

สำหรบความคาดหวงตอหลกสตรเมอสำเรจการศกษา

นน เปนสงทนายนดทสงทผเรยนคาดหวงตอหลกสตรนนม

ความสอดคลองกบเปาหมายสงสดของการจดการเรยนการ

สอนในหลกสตรน โดยระบวา ตองการเปนทยอมรบของสห

สาขาวชาชพและผ ใตบงคบบญชา และมความสขในการ

ทำงาน มทกษะในการบรหารจดการทด เพอความกาวหนา

ของตนเอง พฒนาหนวยงานและวชาชพ และ สรางเครอขาย

แลกเปลยนเรยนรกบผเขารบการศกษา เปนตน ซงควรมการ

ตดตามประเมนผลตอไปวาสงทผเรยนคาดหวงนนเปนไปตาม

ทคาดหวงเมอสำเรจการศกษาไประยะหนงจรงหรอไม

ถงแมผใหญจะมความสามารถในการเรยนรตลอดชวต

แตไมชอบการเรยนรตามแบบแผน เชน การสงฝกอบรมและ

ศกยภาพการเรยนรขนอยกบความรพนฐานในวยเดกและ

วยรน (สวฒน วฒนวงศ, 2547) ผลการวจยครงนพบวา

ผเรยนบางสวนมความวตกกงวลตอการสอบ การเขยน




รายงานและไมชอบนงฟงการบรรยายตลอดทงวน จงมการ

เตรยมความพรอมทงทางดานรางกาย จตใจ และครอบครว

โดยการเตรยมความรดานการบรหารและคอมพวเตอร

สอบถามจากผทเรยนสำเรจไปแลว และเตรยมสะสางงานใน

หนาท เปนตน การเตรยมความพรอมลวงหนานทำใหผเรยน

ประเมนตนเองวามความพรอมเกอบ 100 % กอนเขารบการ

ศกษาในหลกสตร ซงเปนวธการของการเผชญความเครยด

ของผเรยนทเปนผใหญทเหมาะสม

สำหรบการฝกปฏบตการบรหารการพยาบาลในหลกสตร

น พบวา ผเรยนเขาใจบทบาทของตนเองและภาพรวมของวชา

เพมมากขนภายหลงการฝกและวตถประสงครายวชานกำหนด

ไวเหมาะสมสอดคลองกบสมรรถนะทพงมของผบรหารการ

พยาบาลในยคปจจบน และผเรยนเกดการเรยนรและบรรล

วตถประสงคการเรยนในวชาน อยางไรกตามคะแนนความ

คดเหนวา ผเรยนรสกสนก ไมเบอ และไมยอทอตอการฝกงาน

ในครงนนนตำทสด ทงนอาจเนองมาจากลกษณะการฝกปฏบต

ในวชานผเรยนจำเปนตองมความร ความสามารถพนฐานดาน

การวจยแบบรายกรณ โดยตองมทกษะการเกบรวบรวมขอมล

การสงเกตแบบมสวนรวม รวมทงทกษะการนำเสนอและเขยน

รายงาน ทกษะตางๆ เหลานไมสามารถกระทำไดในทนทเมอสน

สดการบรรยายในชวโมง หากแตตองมการฝกฝนและเรยนรจาก

การฝกปฏบตจรง รวมทงการตดตอประสานงานเพอขอขอมล

หนวยงานนนๆ อาจมขอจำกดเรอง การรกษาขอมลเปนความ

ลบของหนวยงาน ผเรยน จำเปนตองฝกฝนในทกษะทจำเปนตอ

การเกบรวบรวมขอมลและทกษะอนๆ ทเกยวของ อยางไรกตาม

พยาบาลนเทศ ประเมนคะแนนในลำดบสงทสด คอ พยาบาล

นเทศยนดทไดเปนพยาบาลนเทศการฝกของ ผเขารบการศกษา

ในครงน และคะแนนรองลงมา คอ พยาบาลนเทศมความยนด

หากไดรบการคดเลอกใหเปนพยาบาลนเทศในปตอไป สำหรบ

คะแนนตำทสด คอ ขาพเจามสวนชวยในการสงเสรมการเรยนร

ของ ผเขารบการศกษา เปนอยางด แสดงวาพยาบาลนเทศยงไม

มนใจวาตนเองไดมสวนชวยใหผเรยนเกดการเรยนรบรรลตาม

วตถประสงคของรายวชาหรอไม ซงผรบผดชอบวชาควร

พจารณาเรองการตดตอสอสารใหพยาบาลนเทศมความเขาใจ

วตถประสงคของวชาทชดเจนกอนการฝกปฏบตการบรหารการ

พยาบาล

ผเรยนประเมนหลกสตรโดยรวมทกดานมความเหมาะสมอย

ในระดบมาก โดยมคะแนนประเมนเพมมากขนในเกอบทก

หวขอยอย เมอเปรยบเทยบกบผลการประเมนในหลกสตรรนท

3 ยกเวนเรองหนงสอทางการบรหารในหองสมดมจำนวนเพยง

พอ และระยะเวลาในการศกษาเหมาะสม มคะแนนตำลง

กลาวคอ ในประเดนของหนงสอทางการบรหารในหองสมดใน

ขณะนนมจำนวน 126 รายการ ซงสวนใหญมจำนวน 1 เลม

ตอ 1 รายการ และหองสมดไดจดเปนหนงสอสำรองไวเพอให

อานในหองสมดหรอถายเอกสารเนอหาสาระทสนใจเทานน

สำหรบหนงสอทมมากกวา 1 เลมตอ 1 รายการ จะอนญาตให

ผเรยนยมออกจากหองสมดได ซงขอปฏบตนอาจทำใหผเรยน

ไมสะดวกในการศกษาคนควาในหองสมด เนองจากเวลาสวน

ใหญหมดไปกบการเรยนในหองเรยนและกจกรรมกลม ผเรยน

จะสามารถเขาหองสมดไดในชวงเวลาพกกลางวนและหลงเลก

เรยน คอ 16.00 น. ไปแลวเทานน ซงสวนใหญมภาระทาง

ดานครอบครวทตองดแล ดงนนจงควรมการพจารณาอนญาต

ใหยมหนงสอสำรองออกจากหองสมดได เพอสะดวกตอการ

ศกษาคนควาของผเรยน สำหรบประเดนเรอง ความเหมาะสม

ของระยะเวลาเรยนนน ผเรยนสวนใหญมความคดเหนวา

ระยะเวลาเรยนนอยเกนไป ทงนเนองจากเมอผเรยนสามารถ

ปรบตวไดกบบทบาทใหมในฐานะนกเรยนและมความผกพน

กบเพอนรวมรนจนเกดความสขตอกจกรรมการเรยนการสอน

และมความประทบใจตอกจกรรมการศกษาดงานในหนวยงาน

ตางๆ ทงในและตางประเทศแลว จงทำใหรสกวายงไมอยาก

สำเรจการศกษาและตองการขยายหวงเวลาแหงการเรยนรทม

ความสขนออกไปอก

บทสรป การจดการเรยนการสอนในหลกสตรการพยาบาลเฉพาะ

ทางสาขาการบรหารการพยาบาล รนท 4 ของวทยาลย

พยาบาลกองทพบก ถอไดวามคณภาพในทกๆ ดานอยใน

ระดบมากถงมากทสด ทงนเนองจากหลกสตรไดรบการพฒนา

ปรบปรงบนพนฐานของผลการวจยมาโดยตลอด จงทำใหม

ความกาวหนามาตามลำดบ ยนยนไดจากขอมลเชงประจกษ

คอ ผลการประเมนดานบรบทโครงสรางของหลกสตร ปจจย

นำเขา กระบวนการจดเรยนการสอนโดยรวม มความ

สอดคลองกบผลการประเมนของรนท 3 แตสวนทแตกตางกน




คอ มคะแนนสงเพมมากขนในเกอบทกรายการ ทงนเนองจาก

ผบรหารสถาบนตระหนกถงความสำคญของการพฒนาการ

เรยนการสอนอยางตอเนอง อยางไรกตามผเรยนไดใหขอเสนอ

แนะทเปนประโยชนทควรพจารณาเพอพฒนาหลกสตรตอไป

ขอเสนอแนะตอการพฒนาหลกสตร ผเรยนไดใหขอเสนอแนะตอการพฒนาหลกสตรในเรอง

ตางๆ ดงน

1. การกำหนดตารางเวลาเรยน ควรกำหนดเวลาฝก

ปฏบตบรหารตดตอกน การจดสมมนาและดงานไดดวยกน

ชวโมงในตอนเยนไมควรเกน 4 โมง เพราะไมสะดวกกบผ

เรยนทมครอบครว

2. วชาปฏบตบรหารการพยาบาล ควรฝกปฏบตงานใน

หลากหลายสถาบน การฝกงานควรมเวลาใหเขยนรายงานใน

ชวงบายของแตละวน และไดมเวลาใหอาจารยทปรกษาได

ตรวจงานและแกไขทนเวลา

3. การแบงกลม รปแบบการสอบและการมอบหมายงาน

ทยอยในการมอบหมายงาน การทำงานกลมใหญไมควรแบง

อาวโสไวดวยกนเพราะมความคลองตวนอย ไมเหมาะกบการ

ทำงานกลมใหญ

4. การปรบทนง อยากใหปรบทนงทกสปดาห จะไดคน

เคยกบเพอนรวมชนเรยนทกคน

5. การสอสารทตรงกนของอาจารยทปรกษา อาจารย

ควรมแนวทางเดยวกนในภาพรวม

ขอเสนอแนะในการนำผลการวจยไป ใชปรบปรงหลกสตรในปตอไป 1. พจารณาเรองการแบงกลมผเรยน ในการทำงานกลม

คละอาย และการจดทนง

2. พจารณาเรองรปแบบการเรยนการสอนและการทำ

SWOT analysis ทเหมาะสม

3. พจารณาเรองสถานทฝกทหลากหลายสอดคลองกบ

ทกษะของผเรยน

4. พจารณาเรองเวลาในการฝกปฏบตงานบรหารการ

พยาบาล (ฝกชวงเชา ศกษาคนควาชวงบาย)

5. พจารณาเรองรปแบบการสอบและการมอบหมายงาน

(ไมควรม Take home มาก ควรจดสอบในหองเรยนแทน)

6. พจารณาเรองการปรบปรงจำนวนหนงสอทางการ

บรหารการพยาบาลและการบรการของหองสมด

7. พจารณาเรองการสอสารและความเขาใจทตรงกน

ของอาจารยทปรกษา

8. พจารณาเรองการกำหนดตารางเวลาเรยนทเออตอ

การทำรายงานและการศกษาคนควาของผเรยน





ธำรง บวศร. (2542). ทฤษฎหลกสตร: การออกแบบและพฒนา. กรงเทพมหานคร: พฒนาศกษา.

นวลอนงค บญฤทธพงศ. (2539). การประเมนหลกสตรประกาศนยบตรพยาบาลศาสตรระดบตน กระทรวงสาธารณสข. ปรญญานพนธการศกษา

มหาบณฑต สาขาการวจยและพฒนาหลกสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

พรศร พนธส, สภาวด ธนพประภศร, และ อรพนท สขาว. (2540). รายงานการวจยการศกษาผลการปฏบตงานของพยาบาลใหมหลกสตร

วทยาศาสตรบณฑต (พยาบาลและผดงครรภ) คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยหวเฉยวเฉลมพระเกยรต. วารสารพยาบาล, 46 (2), 98-108.

ยวด ฤาชา, สปราณ เสนาดศย, และ แสงทอง ธระทองคำ. (2544). การประเมนความสำเรจของหลกสตรพยาบาลศาสตรบณฑต

ภาควชาพยาบาลศาสตร คณะแพทยศาสตร โรงพยาบาลรามาธบด. รามาธบดพยาบาลสาร, 7(1), 58-72.

วาสนา นยพฒน (ก.ค.-ธ.ค. 2547) การประเมนหลกสตรการพยาบาลเฉพาะทาง สาขาการบรหารการพยาบาล รนท 2 วทยาลยพยาบาล

กองทพบก. วารสารพยาบาลทหารบก, 5 ( 2) 20-32.

วาสนา นยพฒน (ม.ค.-ม.ย. 2548) การประเมนหลกสตรการพยาบาลเฉพาะทาง สาขาการบรหารการพยาบาล รนท 3 วทยาลยพยาบาล

กองทพบก. วารสารพยาบาลทหารบก, 6 (1), 42-54.

วชย วงษใหญ (2543). การพฒนาหลกสตระดบอดมศกษา. กรงเทพมหานคร: ทบวงมหาวทยาลย.

สวฒน วฒนวงศ (2547). จตวทยาเพอการอบรมผใหญ. (พมพครงท 2). กรงเทพมหานคร: สำนกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

อทยวรรณ พงษบรบรณ. (2542). การประเมนหลกสตรพยาบาลศาสตรบณฑต (ฉบบปรบปรง พ.ศ. 2533) ของวทยาลยพยาบาลกองทพบก.

วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาหลกสตรและการสอน คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยรามคำแหง.

อทยวรรณ พงษบรบรณ, มลลกา ลมจตรกร, และอรอา สถตยทธการ (2547). การประเมนหลกสตรนายทหารเวชกรรมปองกนและตดตาม

ประเมนผลผสำเรจการศกษา รนท 1 พ.ศ. 2544 ของกองเวชกรรมปองกน กรมแพทยทหารบก. รายการการวจย กองเวชกรรมปองกน

กรมแพทยทหารบก. อทยวรรณ พงษบรบรณ, อภญญา อนทรรตน, อายพร ประสทธเวชชากร, บศรนทร อารยะธนตกล, และ วรรณรตน

ใจซอกล (2547). การประเมนหลกสตรพยาบาลศาสตรบณฑต (ฉบบปรบปรง พ.ศ. 2542) วทยาลยพยาบาลกองทพบก. รายงานการวจย

วทยาลยพยาบาลกองทพบก.

Austin, A. W. (1993). Assessment for excellence: The philosophy and practice of assessment and evaluation in higher education.

Phoenix, AZ: Oryx Press.

Stufflebem, D. L. & Shinkfield, A. J. (1985). System evaluation. Boston: Kluwer Nijhoff.

Worthen, B. R., Sander, J. R. & Fitzpatric, J. L. (1997). Program evaluation: Alternative approaches and practical guidelines (2nd ed.).

White Plains, NY: Longman.




ขาพเจาเปนศษยวทยาลยพยาบาลกองทพบกรนท 17 โดยนบเปนพยาบาลรนสดทายท ได

รบประกาศนยบตรพยาบาล(เทยบเทาอนปรญญา) ใชเวลาเรยน 3 ปครง และไดเขาทำงานท

ไอ.ซ.ย. อบตเหตฯ ตกทานผหญงประภาศร กำลงเอก ทนททการกอสรางตกเสรจพอด

หลงจากทำงานได 3 ป ขาพเจาไดศกษาตอระดบปรญญาตร ณ มหาวทยาลยสโขทย

ธรรมาธราชเนองจากสามารถศกษาตอได โดยไมมผลกระทบตอเวลาการทำงาน

ประสบการณ การสอบเพอรบวฒบตร APN

อก 5 ปตอมา ขาพเจาไดศกษาตอระดบปรญญาโทดานการพยาบาลผ ใหญ คณะพยาบาล

ศาสตร มหาวทยาลยมหดล โดยมมลเหตจงใจจากเพอนททำงานดวยกนคนหนงชวนไปเรยนตอ

ปรญญาโทดวยกน (เพอนพยาบาลคนนหลงจากจบการศกษาระดบปรญญาโทแลว กไดเปลยนอาชพ

จากพยาบาลเปนแพทยโดยการสอบเขามหาวทยาลยใหม และขณะนก ไดประกอบอาชพแพทยอยาง

เตมตวแลว ซงนบวาเปนบคคลทนาสนใจมาก) แตคราวนขาพเจาลาศกษาในเวลาราชการ เปนเวลา

2 ป

เมอสำเรจการศกษาระดบปรญญาโทแลว ขาพเจาก ไดรบมอบหมายใหทำงานดานวชาการ

ทำใหม โอกาสทำงานนอกเหนอจากพยาบาลผปวยมากขน เชน การเขาประชมสมมนาตางๆ ซง

สงเหลานลวนเสรมสรางความร ความเขาใจ และความมนใจในการทำงานมากขน และสงผลให

*พนตรหญง หวหนาหอผปวย ไอ.ซ.ย. อบตเหตฯ รพ.พระมงกฎเกลา

รชนกร บณยโชตมา*




ขาพเจามความกาวหนาในอาชพการงานมาโดยลำดบและ

กาวสตำแหนงผชวยหวหนาหอผปวยไอ.ซ.ย.อบตเหตฯในป

2545 และตำแหนงหวหนาหอผปวยไอ.ซ.ย.อบตเหตฯ ในป

2548

สำหรบเรองการสอบเพอรบวฒบตรรบรองความร

ความชำนาญสำหรบผปฎบตการพยาบาลขนสง หรอ APN

(Advance Practice Nurse) นน ขาพเจาไดรบทราบ

ขอมลขาวสารในเรองนมานานแลว แตไมไดใหความสนใจ

นกเพราะคดวามความเปนไปไดนอย เนองจากตองสอบขอ

เขยนในภาคทฤษฎ และสอบสมภาษณ หากจะสอบจะตอง

อานหนงสอมาก ขณะทจบการศกษามานาน ประกอบกบ

เมอปฎบตงานในตำแหนงผชวยหวหนาหอผปวยกมภารกจ

มาก อกทงบตรกยงเลกอย

แรงบนดาลใจใหขาพเจาสนใจ APN เกดขนเมอ

ขาพเจาเขาประชมวชาการของ Nurse Case Manager

เมอผดำเนนรายการไดแนะนำวทยากรทานหนงวาไดรบ

วฒบตร APN ซงทำใหทประชมสนใจการบรรยายของ

วทยากรทานนนมากขน ขาพเจาจงเหนวา APN เปน

เครองมอหนงทสรางความโดดเดนแกทงตวบคคลท ไดรบ

วฒบตรน และสถาบนทบคคลนนสงกด

ในป 2548 ขาพเจาจงเขาสอบ APN ในสาขาการ

พยาบาลอายรกรรม-ศลยกรรม นบเปน APN รนท 3 โดย

เสยคาสมครสอบ 2,000 บาท แยกเปนคาสอบขอเขยน

1,000 บาท และคาสอบสมภาษณ 1,000 บาท การสอบ

สมภาษณจะตองสอบขอเขยนใหผานกอน แตหากสอบ

สมภาษณไมผานกใหสอบสมภาษณอกครงในปถดไป แต

ตองเสยคาสอบสมภาษณใหมอก 1,000 บาท

เมอสมครสอบแลวปรากฎวา รพ.พระมงกฎเกลา

กำลงจะ Reaccreditation เพอเตรยมรบ พรพ. ขาพเจา

จงไมคอยมเวลาอานหนงสอ และประมาณ 1 เดอนกอน

สอบ สภาการพยาบาลไดแจงใหเขาอบรม APN Role ม

ฉะนนจะไมมสทธสอบ ขาพเจาจงตองลงทะเบยนเพอเขา

ประชมวชาการเรอง APN Role ซงมคาลงทะเบยนถง

3,000 บาท

ในการสอบขอเขยนมผเขาสอบประมาณ 200 คน

ใชเวลาสอบ 2 วน วนแรกเปนวชาแกน ขอสอบเปนอตนย

ลกษณะขอสอบเปนการประเมนแนวคด การตดสนใจการ

แกปญหา เชน .โครงสรางระบบประกนสขภาพควรเปน

อยางไรจงจะตอบสนองนโยบายการเขาถงบรการอยางเปน

ธรรม มคณภาพและเกดความทวถง ครอบคลม? สวนวนท

สองเปนวชาเฉพาะ ขอสอบเปนปรนย โดยสอบดานอายร

กรรม-ศลยกรรม 3 ชวโมง และสอบดานศลยกรรมอก 3

ชวโมง แตขอสอบสวนใหญเปนดานอายรกรรม ลกษณะ

ขอสอบจะเกยวกบ Evidence Based Practices และ

Best Practices ของโรคตางๆ เชน ผปวยทเปนมะเรงแลว

ไดรบการฉายแสง ม Best Practices ในการปองกนเยอบ

ชองปากอกเสบอยางไร? และขาพเจาสามารถกลาวได

วาการสอบขอเขยนของ APN ยากทสดเทาทขาพเจาเคย

ทำขอสอบมาในชวต

ผลการสอบขอเขยนปรากฏวา มผผานขอเขยน

ประมาณ 106 คนจากผเขาสอบทงหมด 200 คน และม

ผผานขอเขยนจาก รพ.พระมงกฎเกลารวม 2 คน (จาก 3

คน)

สวนการสอบสมภาษณมบรรยากาศทกดดนผเขา

สอบอยางมาก ตงแตการนดใหผเขาสอบทกคนลงทะเบยน

แตเชา แลวใหรอการเรยกสมภาษณในหองประชมโดยเกบ

โทรศพทมอถอทกคนไว เพอปองกนผทสอบแลวโทรมาบอก

คำถามแกผทรอสอบ แตดทมเครองดม อาหารวาง รวมถง

อาหารกลางวนบรการแกผรอสอบ

ขาพเจาไดเขาสอบสมภาษณตอนบาย 2 มอาจารย

สอบสมภาษณ 4 ทาน คำถามสวนใหญจะเนนถงกลม

ประชากรทรบผดชอบ ความสำคญทเลอกกลมประชากรน




ปญหาของผปวยมอะไรบาง มกระบวนการดแลหรอสราง

สรรนวตกรรมอะไรในการใหการพยาบาลผปวยตงแตแรก

รบจนกระทงผปวยกลบบานและดแลตอเนองทบานอยางไร

ไมใหผปวยกลบมาโรงพยาบาลดวยภาวะแทรกซอน โดยม

ผลลพธ(Outcome) ทสามารถวดได มการนำผลงานวจย

อะไรบางมาใชในการพยาบาลผปวย เปนตน

หลงสอบสมภาษณประมาณ 1 เดอน สภาการ

พยาบาลไดประกาศผลสอบทางอนเตอรเนต (www.tnc.

or.th) ซงมผผานการสอบสมภาษณและรบวฒบตร 62 คน

จากจำนวนผทมสทธสอบสมภาษณทงหมด 158 คน และ

ขาพเจาเปนคนเดยวจาก รพ.พระมงกฎเกลาทผานการสอบ

สมภาษณในครงน

ขนตอนสดทาย คอ การเขารบวฒบตร APN ซงใน

วนนนสภาการพยาบาลไดแจงใหทราบวาการรกษาสถานะ

APN มเงอนไขวาตองตออายทก 5 ป โดยมเงอนไขดงน

1. ตองมผลงานการเขยนตำราหรอบทความลง

หนงสออยางนอย 2 เรอง

2. ปฏบตงานในสาขาทไดวฒบตรอยางนอย 1,500

ชวโมง

3. ม CNEU อยางนอย 75 คะแนน โดย 25

คะแนนเกยวของกบ APN

4. เปนอาจารยคมนกศกษาปรญญาโท ทางการ

พยาบาล 120 ชวโมง หรอวทยากรในการอบรมอยางนอย

5 ครง

ขาพเจาขอยำอกครงวา APN มประโยชนทงตอผท

ไดรบ APN และสถาบนทผนนสงกด เพราะผทไดรบ APN

จำเปนทจะตองพฒนา ขวนขวายและเพมพนความร

ทกษะทางการพยาบาลอยางตอเนอง รวมถงการสรางสรร

นวตกรรมทางการพยาบาล เพอรกษาหรอคงสถานะความ

เปน APN ทำใหผนนตองตนตว พฒนาตนเองและหนวย

งานทตนทำงานอยตลอดเวลา สำหรบสถาบนทผ ไดรบ

APN สงกดกจะมชอเสยงในแงทเปนองคกรทสงเสรมการ

พฒนาบคลากรหรอทเรยกกนวาทรพยากรมนษย (Human

Resource) หรอทนมนษย (Human Capital) และหาก

สถาบนใดมผทไดรบ APN จำนวนมาก สถาบนนนกไดชอ

วาเปนแหลงรวมผทมความร และทกษะการพยาบาล และ

สามารถใชจดแขงของตนพฒนาเปนองคกรแหงการเรยนร

(Learning Organization) อนเปนแนวคดสำคญในการ

พฒนาเพอใหสอดรบกบการพฒนาประเทศแนวใหมท ใช

องคความรเปนฐานในการพฒนาประเทศ (Knowledge

Based Economy: KBE)

ขาพเจาจงใครเสนอให รพ.พระมงกฎเกลา สงเสรม

บคลากรการพยาบาลตระหนกถงความสำคญของ APN

เพอยกระดบความรความสามารถทางการพยาบาลโดยรวม

ของโรงพยาบาล ไดแก การจดนเทศเพอแนะนำการเขา

สอบ APN และการจดตวเพอเตรยมสอบขอเขยน เปนตน

รวมถงการกำหนดคาตอบแทนหรอเงนประจำตำแหนง

APN เชนเดยวกบโรงพยาบาลในสงกดกระทรวง

สาธารณสขดำเนนการ เพอจงใจใหพยาบาลสนใจและให

ความสำคญแก APN

สดทายนขาพเจาขอขอบพระคณพนโท หญง ดร.

นงพมล นมตรอานนท APN รนท 2 ป 2547 ซงชวย

ทบทวนและเตรยมความพรอมกอนการสอบขอเขยนแก

ขาพเจาและทมผเขาสอบของโรงพยาบาลพระมงกฎเกลา

ขอบคณกองการพยาบาล โรงพยาบาลพระมงกฎเกลา ท

ใหความสำคญและจดพธประกาศเกยรตคณให ขอบคณ

เจาหนาทไอ.ซ.ย. อบตเหตฯ ทกทานทใหความรวมมอกบ

โครงการตางๆ ทขาพเจาพยายามนำมาพฒนาคณภาพ

การพยาบาลผปวย ทำใหขาพเจาสามารถนำผลงานตางๆ

เหลานนไปนำเสนอแกคณะกรรมการสอบสมภาษณจน

สามารถสอบผานไดในทสด และขอบคณครอบครวของ

ขาพเจาทใหกำลงใจแกขาพเจาในทกเรองตลอดมา




• เปนบญชาตบญแผนดนณถนน กำเนดทวพบ.ขอสบสาน

จารกมนในความดนรนดนาน เกษยณกาลยงตราตรงซงหวใจ

• อปสรรคมไวใหเราขาม ทกโมงยามคอบทเรยนเขยนไวให

สมศกดศรพยาบาลทหารบกไทย คอสายใยทสรรสรางแผวทางมา

รอยรกรอยดวงใจตราไวในดวงจตพยาบาลทบ.

• นามวรนชเปนหญงมนบากบนส careerpathพเชดชอยางรคา

เปนแบบอยางความสำเรจความศรทธา มพลโทประทบบานาชนชม

• พพลศรอารมณดมความสข ทงเชงรกและเชงรบปรบเหมาะสม

พจบโทเฮลทโปรคนนยม คนชนชมนกประสานจดการไว

• พปดเปนหญงมนกลาฝนฝา วสยทศนเลอคานายกให

พพดจรงทำจรงยงกวาใคร เปนนกกฬาทพบกไทยไดเหรยญตรา

• พแอวสขมลมลกผลกรก ตกเปนฝกในบตรมคณคา

เกยรตนยมอนดบหนงยงตรงตรา เสรมสรางคาวพบ.กอสายใน

• พอไรชางวจตรเมองพษณโลก ถกโฉลกเลอดทหารปานสดใส

ทงรกงานกเลศลำนำใครๆ มคไวใหเกอหนนคณอนนต

งานมทตาจต เกษยณอายพยาบาล ทบ. ป 2549 วนท 31 ต.ค. 2549

ณ หองประชม พจมานทกษณ อาคารพชรกตยาภา ชน 10 โรงพยาบาลพระมงกฎเกลา




• พทยเปนคนตรงคงสตยซอ นำเสยงสอใจนกเลงเกงสรางสรรค

หลานพทยเปนดอกเตอรครงอเมรกา ประสพสขดจฝนวนสทอง

พ.ท.หญง จนทนา กมลศลป และ พ.ต.หญง สรพชญ ภทธรรมาภรณ ประพนธ / ขบเสภา ในนามของ

- วทยาลยพยาบาลกองทพบก - กองการพยาบาล โรงพยาบาลพระมงกฎเกลา - สมาคมพยาบาลทหารบก

• พเบมคอมอฉกาจผมาดมน พเสกสรรงานมากมายไมผยอง

รานเสรมสวยชวยใหพรวยเงนทอง เพอนองๆจะไดสวยรวยวไล

• พดาเปนคนรนใหมวสยทศน อกเจนจดแตงกายงามตามวสย

พทมเทดวยรกและจรงใจ บกเบกใหงานคณภาพตราบชว

• พเปอเปนเจาแมตามานานนบ เปดชองรบรอยธรรมนำวถ

พรกธรรมรกตนไมรกดนตร มชวทอยอนกรนแพรพรรณ

• เปนสญลกษณของการงานทสรางสขพชอบปลกใหพวกเรามสสน

เอออาทรนองพทแบงปนพนอยนนมเคลดลบกบชว

• พปราณผเชยวชาญงานสรางชอ GIสองานเดนเปนศกดศร

ไดของขวญพยาบาลทำงานด ชวตนอทศคาพยาบาล

• พวนดตรวจหวใจใครกรก สภาพนกอารมณดพออนหวาน

รางวลผชวยดเดนของโรงพยาบาล รกการงานเปนชวตจตวญญา

• ขอถกถอยรอยใจมาลยมอบ แทนคำตอบแทนไออนละมนคา

หลอมสายเลอดทพบกมาพบพา ปฏญญาอทศคาพยาบาล




ขาพเจา.............................................................................................................................................มความประสงค

สมครเปนสมาชกวารสารพยาบาลทหารบก ตงแต ม.ค. - ม.ย. 49 - ก.ค. - ธ.ค. 49 จำนวน 2 เลม/ป คาสมคร

- เปนสมาชกสมาคมพยาบาลทหารบก q 150 บาท

- ไมเปนสมาชกสมาคมพยาบาลทหารบก q 200 บาท

กรณสงซอวารสารโดยไมสมครสมาชก ราคาเลมละ 100 บาท ขอใหสงวารสารพยาบาลทหารบกใหขาพเจาท

..................................................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................................................

หมายเลขโทรศพท ..............................................................................................................................................................................

q ธนาณตเลขท............................................................... สงจาย ปณ. ราชวถ เปนเงน.............................บาท

q ตวแลกเงนท................................................................ เปนเงน.............................บาท

q เงนสด........................................................................... เปนเงน.............................บาท

ใบสมครสมาชกวารสารพยาบาลทหารบก

ลงชอ..............................................................................ผสมคร

(..............................................................................)

........................./............................/.........................

ใบสมครเปนสมาชกวารสารพยาบาลทหารบก โปรดสงท พท.หญง ยพน ยศศร ประธานฝายวารสารสมาคมพยาบาลทหารบก

แผนกพยาบาลอบตเหต ชน อาคารประภาศร กำลงเอก

โรงพยาบาลพระมงกฏเกลา ถ.ราชวถ แขวงทงพญาไท

เขตราชเทว กรงเทพฯ

โทร : 0-2354-7600-28 ตอ 93434 มอถอ : 08-9132-7400

E-mail : [email protected]

หนงสอวารสารพยาบาลทหารบก พมพดวยระบบออฟเซต ขนาด 8 หนายก ภายในเลมพมพดวยกระดาษปอนด 70 แกรม จำนวน

พมพครงละ 500 เลม กำหนดพมพออกเผยแพรปละ 2 ฉบบ ฉบบท 1 เดอน มกราคม - มถนายน และฉบบท 2 เดอนกรกฏาคม -

ธนวาคม ขอความทลงโฆษณาเตมหนาหรอครงหนา โดยสงอารตเวรค ใบแทรก หรอขอความทจะลงโฆษณาไปท

พ.ท. หญง ยพน ยศศร ประธานวารสารสมาคมพยาบาลทหารบก

แผนกพยาบาลอบตเกตฯ ชน 5 อาคารประภาศร กำลงเอก โรงพยาบาลพระมงกฏเกลา

315 ราชวถ แขวงทงพญาไท เขตราชเทว กรงเทพฯ 10400 โทร 0-2354-7600-28 ตอ 93434

อตราคาโฆษณา 1. ในเลม เตมหนา ฉบบละ 3,000 บาท

2. ในเลม ครงหนา ฉบบละ 1,500 บาท

3. ใบแทรก ฉบบละ 3,000 บาท

4. ปกหลงใน เตมหนา ฉบบละ 4,000 บาท

อตราคาพมพโฆษณาเผยแพรกจการ วารสารพยาบาลทหารบก ปท........... พ.ศ. ..........................




1. ประเภทของเรองทจะลงพมพ ไดแก 1.1 บทความทางวชาการทางการพยาบาล 1.2 ผลงานวจยทางการพยาบาล 1.3 ความเคลอนไหวในวชาชพ 1.4 กฎหมายและจรรยาบรรณแหงการประกอบวชาชพพยาบาล 1.5 บทความพเศษและปกณกะ 2. เรองทจะนำลง ตองไมนำลงทอนมากอน ยกเวนกฎระเบยบ คำสงและขอบงคบตางๆ ซงเปนประโยชนตอสมาชก 3. เรองทงหมดทตพมพเผยแพรในวารสารพยาบาลทหารบกจะตกเปนสมบตของสมาคมพยาบาลทหารบกและเปนผสงวนสทธทกประการ 4. การเตรยมตนฉบบ 4.1 บทความ 4.1.1 ตนฉบบตองพมพดวยคอมพวเตอรโปรแกรมสำเรจรป MS Word 95/97 for windows ขนาดตวอกษร 16 พมพหนาเดยวในกระดาษ A4 จำนวน 7 - 10 หนา (รวมเอกสารอางอง) 4.1.2 ชอผ เขยน ระบวฒการศกษาสงสด ไมตองระบตำแหนงทางวชาการ พมพดวยกระดาษขนาดเลกอยใตชอเรองโดยเยองมาทางดานขวาไวเปนเชงอรรถ 4.1.3 บทคดยอภาษาไทยและภาษาองกฤษ ไมเกน 200 คำตอบทคดยอ 4.1.4 กำหนดคำสำคญทงภาษาไทยและภาษาองกฤษ 4.1.5 การเรยงหวขอ หวขอใหญทสด ใหพมพชดขอบดานซาย หวขอยอยเวนหางจากหวขอใหญ 3 - 5 ตวอกษรและหวขอยอยขนาดเดยวกน ตองพมพใหตรงกน เมอขนหวขอใหญ ควรเวนระยะพมพเพมอก 1/2 ชวงบรรทด 4.1.6 การใชตวเลข คำยอและวงเลบ ควรใชเลขอารบคทงหมด ใชคำยอทเปนสากลเทานน (ระบคำเตมไวในครงแรก) 4.2 รปแบบการวจย (รปแบบการเขยนเหมอนการเขยนบทความ) และเพมเตมดงน

4.2.1 บทนำระบกรอบแนวคดหรอความสำคญของปญหาการวจยโดยยอและระบวตถประสงคของการวจย 4.2.2 วธดำเนนการวจย อธบายถงกลมตวอยาง เครองมอทใชในการวจย วธการเกบรวบรวมขอมล 4.2.3 ผลการวจย เสนอผลทพบตามลำดบอยางชดเจน ควรเสนอในรปตารางหรอแผนภมเมอจำเปน 4.2.4 อภปรายผล เสนอความเรยง ช ใหเหนถงความเชอมโยงของผลการวจยกบกรอบแนวคดและงานวจยทผานมา ไมควรอภปรายเปนขอๆ แตช ใหเหนถงความเชอมโยงของตวแปรทศกษาทงหมด 4.2.5 ขอเสนอแนะในการนำผลการวจยไปใชและประเดนสำหรบการวจยตอไป 4.3 เอกสารอางอง - ใหใช APA Formatted Reference, 5th edition ศกษารายละเอยดไดท http://www.wooster.edu/psychology/apa-crib.html

ขอแนะนำเกยวกบการเขยนตนฉบบ วารสารพยาบาลทหารบก

ใบตอบรบลงพมพเผยแพรกจการ วารสารพยาบาลทหารบก ปท 6-7 (พ.ศ 2548-2550) เขยนท....................................................................................

วนท........................................................................................

ขาพเจา........................................................................................................................................ตำแหนง...............................................................................

บรษท/หาง/ราน.........................................................................................................................โทรศพท...............................................................................

มความประสงคจะเผยแพรกจการในวารสารพยาบาลทหารบก ป 2548 รายการท..............................................................................................

อตราครงละ.......................................บาท รวม............................................... ครง เปนเงน....................................................................................บาท

q อารตเวรต q ใบแทรก q ขอความทจะลง

มาเพอดำเนนการตอไป

หมายเหต เงนคาโฆษณาจะขอรบเมอหนงสอพมพเรยบรอยแลว และนำออกแจกจายแลวแตละฉบบ

การสงบทความสงบทความตนฉบบพรอมสำเนา 2 ชด และแผน Diskette ทอยทตดตอสะดวก สงมาท

พ.ท.หญง ยพน ยศศร แผนกพยาบาลอบตเหตและเวชกรรมฉกเฉน ชน 5 อาคารประภาศร กำลงเอก 315 ถ.ราชงถ แขวงทงพญาไท เขตราชเทว กทม.10400 โทร : 0-2354-7600 ตอ 93434 มอถอ : 0-9132-7400 E-mail : [email protected]




คณสมบตผสมคร 1. สำเรจการศกษาตามหลกสตรมธยมศกษาตอนปลายสายวทยาศาสตร หรอกำลงจะสำเรจการศกษาชน ม.6 สายวทยาศาสตร ในปการศกษาทรบสมคร 2. มสถานภาพโสด อายครบ 16 ปบรบรณ แตไมเกน 25 ป (นบถงวนเปดการศกษาของปทสมคร) 3. มผลการสอบวดความรของสำนกทดสอบกลาง 7 วชาหลก หรอมผลการสอบทางการศกษาแหงชาตของกระทรวงศกษาธการ ทงผลการสอบทางการศกษาขนพนฐาน (O-NET) และผลการทดสอบทางการศกษาชนสง (A-NET) 4. มผลการเรยนเฉลยสะสม *GPA) ไมนอยกวา 2.5 และสอบผานทกรายวชาของชนมธยมศกษาตอนปลาย 5. มรางกายและจตใจสมบรณ นำหนกตวไมนอยกวา 45 กก. สวนสงไมตำกวา 155 ซม. 6. มสญชาตไทย บดา-มารดา มสญชาตไทย 7. มหนงสอรบรองความประพฤต ออกโดยโรงเรยนทศกษา 8. (เฉพาะทนสวนราชการฝากศกษา) มหนงสอจากสวนราชการของกองทพบกสงนกศกษา 9. มหลกฐานอนๆ ประกอบการพจารณาในขนตอนสอบสมภาษณ เชน หนงสอรบรองการศกษาวชาทหารจากหนวยบญชาการ รกษาดนแดน (นรด.) ฯลฯ

ประกาศผลภาควชาการ • ประมาณ 2 สปดาหหลงทราบผลคะแนน A-NET ทาง web sete หรอ โทร. 0-2354-7835 • ผทมรายชอตามประกาศผลภาควชาการของวทยาลยพยาบาลกองทพบก ประจำปการศกษา 2550 ตองเขารบการทดสอบ สขภาพจต ตรวจรางกายและสอบสมภาษณตามกำหนดวน เวลาทวทยาลยพยาบาลกองทพบก โดยจะแจงใหทราบในภายหลง (ประมาณไมเกน 1 สปดาหภายหลงประกาศผลภาควชาการของวทยาลยพยาบาลกองทพบก)

แนะนำคณะอนกรรมการสมาคมเพมเตม 1. พ.อ.หญง อรวรรณ อขชน ประธานฝายหารายได

2. พ.อ.หญง องคณา สเมธสทธกล ฝายหารายได

3. พ.ท.หญง อไรวรรณ พลผล ฝายหารายได

สนใจซอใบสมครดวยตนเองหรอทางไปรษณย ตงแต 1 ธนวาคม 2549 เปนตนไป สอบถามรายละเอยดไดท วทยาลยพยาบาลกองทพบก 317/6 ถนนราชวถ แขวงทงพญาไท เขตราชเทว กรงเทพฯ 10140 โทร. 0-2354-7842 (ในเวลาราชการ), โทร. 0-2354-7834 (นอกเวลาราชการ) โทรสาร 0-2354-7842, 0-2354-7835 E-mail : [email protected], http://rtanc.ac.th

วทยาลยพยาบาลกองทพบก ROYAL THAI ARMY NURSING COLLEGE เปดรบสมครบคคลชาย-หญง เขาศกษาหลกสตรพยาบาลศาสตรบณฑต และหลกสตรประกาศนยบตรผชวยพยาบาล ประจำปการศกษา 2550 จำหนายระเบยบการและรบสมครไดทางไปรษณย และ Download ไดท http://rtanc.ac.th

4. พ.ต.หญง ชลกร บงหลวง ฝายเหรญญก

5. พ.ต.หญง เพญพรรณ สทธาคปต ฝายเหรญญก

6. ร.อ.หญง เยาวภา สคนธรงษ ผชวยเลขานการ


journal of the royal thai army nurses

Documents