kanun ders kÝtabi - ebaimg.eba.gov.tr/902/750/a14/ea3/b15/054/6f9/a0c/0f2/d1c/...atatürk, 1 kasým...

YAZARLAR

Çetin TUNCERAli Kazım AKDAĞ

GÜZEL SANATLAR VE SPOR LİSELERİ

9. SINIF

KANUN DERS KÝTABI

DEVLET KİTAPLARI

İKİNCİ BASKI.........................., 2015

MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI YAYINLARI ......................................................................................: 4762DERS KİTAPLARI DİZİSİ............................................................................................................: 1378

Her hakkı saklıdır ve Millî Eğitim Bakanlığına aittir. Kitabın metin soru ve şekillerikısmen de olsa hiçbir surette alınıp yayımlanamaz.

EditörZeynep Gülnur SAYAR

Dil UzmanıMediha ACAR

Program Geliştirme UzmanıMuharrem Hilmi AKBULUT

Rehberlik UzmanıMeral PARLAR

Ölçme ve Değerlendirme Uzmanıİsmail GÜNDAY

Görsel Tasarım Uzmanı

Füruzan ŞİMŞEK

ISBN 978-975-11-3319-9

?.Y.0002.3926

Millî Eğitim Bakanlığı, Talim ve Terbiye Kurulunun 07.07.2009 gün ve 98 sayılı kararı ile ders kitabı olarak kabul edilmiş, Destek Hizmetleri Genel Müdürlüğünün gün

15.

ve sayılı yazısı ile ikinci defa .......... adet basılmıştır. ...............

...............

MUSTAFA KEMAL ATATURKMUSTAFA KEMAL ATATÜRK

VII

1. Doðru Duruþ, Oturuþ ve Tutuþ Kurallarý ...................................................................4Doðru Oturuþ ve Tutuþ.......................................................................................................4Okuma Metni: Kanun Hakkýnda.........................................................................................5Ellerin Konumu .................................................................................................................5Yüksük ve Mýzrabýn Doðru Kullanýmý .................................................................................6Okuma Metni: Kanunun Yapýsý ..........................................................................................6Mandalýn Doðru Kullanýmý .................................................................................................7Okuma Metni: Atatürk ve Türk Müziði................................................................................8Ölçme ve Deðerlendirme Çalýþmalarý.................................................................................9

KANUN ÇALMADA TEMEL DAVRANIÞLAR

ÇARGÂH VE BUSELÝK MAKAMI

1. Sað ve Sol El Alýþtýrmalar ........................................................................................112. Çift El Alýþtýrmalar ................................................................................................... 25Okuma Metni: Atatürk ve Ýstiklâl Marþý ........................................................................... 36Ölçme ve Deðerlendirme Çalýþmalarý ............................................................................. 37

SAÐ VE SOL ELÝN KONUMLANDIRILMASI

1. Çargâh ve Buselik Makam Dizilerinin Kanunda Uygulanýþý ....................................40Türk Müziði Genel Eðitim Planý .......................................................................................40Tablo: Türk Müziðinde Kullanýlan Ses Deðiþtirici Ýþaretler ............................................... 41Çargâh Makamý Dizisi .....................................................................................................41Buselik Makamý Dizisi ......................................................................................................412. Çargâh ve Buselik Makamýnda Örnek Eserler .........................................................42Çargah Alýþtýrma .............................................................................................................42Çargâh Peþrev ................................................................................................................43Çargâh Türkü (Giderim Yolum Daðdýr) ...........................................................................44Çargah Þarký (Ara Naðme) .............................................................................................44Çargâh Türkü (Bir Güzele Bakýp) ....................................................................................45Çargâh Peþrev (Teslimhane) ............................................................................................45Çargâh Sirto ...................................................................................................................46Çargâh Oyun Havasý ......................................................................................................47Çargâh Ýlahi ....................................................................................................................48Buselik Alýþtýrma (1) ........................................................................................................49Buselik Alýþtýrma (2) ........................................................................................................49Buselik Þarký (Ara Naðme) (1) ........................................................................................49Buselik Peþrev ................................................................................................................50Buselik Oyun Havasý (3. Bölüm) .....................................................................................51Buselik Þarký (Ara Naðme) (2) .........................................................................................51Buselik Þarký (Bir Pür Cefa Hoþ Dilberdir) .......................................................................52

ÝÇÝNDEKÝLERÝÇÝNDEKÝLER

ÖÐRENME ALANI: TANIMLAMA, ÇÖZÜMLEME VE PERFORMANS

ÖÐRENME ALANI: MAKAMSAL (MODAL) UYGULAMALAR

2. 2.

ÜNÝTEÜNÝTE

1. 1.

ÜNÝTEÜNÝTE

1. 1.

ÜNÝTEÜNÝTE

VIII

Buselik Þarký (Ara Naðme) (3) ........................................................................................53Buselik Þarký (Ara Naðme) (4) ........................................................................................53Buselik Peþrev (1) ...........................................................................................................54Buselik Þarký (Bir Misli Var mý?) ......................................................................................55Buselik Þarký (Geçti Bahar) .............................................................................................56Buselik Peþrev (2) ...........................................................................................................57Buselik Þarký (Ara Naðme) (5) ........................................................................................57Okuma Metni: Hasan Ferit ALNAR .................................................................................58Ölçme ve Deðerlendirme Çalýþmalarý...............................................................................59

1. Kürdi ve Rast Makam Dizilerinin Kanunda Uygulanýþý ...........................................61Kürdi Makamý Dizisi ........................................................................................................61Rast Makamý Dizisi ..........................................................................................................612. Kürdi ve Rast Makamýnda Örnek Eserler ................................................................62Kürdi Alýþtýrma ................................................................................................................62Kürdi Peþrev (Teslimhane) ...............................................................................................62Kürdi Saz Semai (4. Hane) .............................................................................................63Kürdi Þarký (Ara Naðme) ................................................................................................63Kürdi Þarký (Güzelsin Bi Bedelsin) ...................................................................................64Rast Alýþtýrma ................................................................................................................ 65Rast Peþrev (Teslimhane) ............................................................................................... 65Rast Þarký (Ara Naðme) (1) ............................................................................................ 66Rast Peþrev ..................................................................................................................... 66Rast Saz Semai (4. Hane) .............................................................................................. 67Rast Þarký (Ara Naðme) (2) .............................................................................................67Rast Þarký (Ara Naðme) (3) .............................................................................................68Rast Medhâl (1) ..............................................................................................................68Rast Oyun Havasý ...........................................................................................................69Rast Oyun Havasý (On Dört) ...........................................................................................70Rast Þarký (Yine Bir Gülnihâl) ..........................................................................................72Rast Ýlahi (1) ...................................................................................................................73Rast Ýlahi (2) ...................................................................................................................73Rast Medhâl (2) ..............................................................................................................74Rast Saz Semai (1) .........................................................................................................75Rast Saz Semai (2) .........................................................................................................77Ölçme ve Deðerlendirme Çalýþmalarý .............................................................................78

KÜRDİ VE RAST MAKAMI

Öz Deðerlendirme Formu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79Öðrenci Gözlem Formu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80Akran Deðerlendirme Formu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81Tutum Ölçeði . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82TERÝMLER SÖZLÜÐÜ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .83KAYNAKÇA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .85

2. 2.

ÜNÝTEÜNÝTE

1

Kitabýmýzý TanýyalýmKonuBu bölüm iþlenecek konu adlarýný gösterir.

Hazýrlýk ÇalýþmalarýBu bölüm, yeni bilgilerin öðrenilmesi amacýyla önbilgilerin harekete geçirilmesini, konuyu sezdirmeyiamaçlar.

Tanýmlama-Çözümleme-UygulamaDersin sorular ve etkinlikler aracýlýðýyla iþlendiði, konuyayönelik öðrenilenlerin uygulandýðý bölümdür.

Bilgi NotuKonuya iliþkin küçük bilgilerin verildiði bölümdür.

EtkinlikSýnýf içinde öðrencilerin konuya yönelik etkinkatýlýmýnýn saðlandýðý bölümdür.

Okuma MetniKonuya veya etkinliðe yönelik okuma metinlerinibelirtir.

AçýklamaÜrün Dosyasý: Öðrencilerin, etkinlik ve yapmýþ olduðu araþtýrmalardanseçerek sakladýðý ürünlerin yerleþtirildiði dosyadýr. Ayrýca öðretmenin süreçdeðerlendirmesinde kullanacaðý bir materyaldir.

Ölçme ve Deðerlendirme ÇalýþmalarýÖðrencilerin, ünite ile ilgili öðrendiklerini çoktanseçmeli, boþluk doldurmalý, doðru yanlýþ, eþleþtirmelive açýk uçlu sorularla deðerlendirilmelerine yönelikbölümdür.

Okul Dýþý EtkinlikÖnceden hazýrlýk yapýlarak sýnýf içinde, derse etkinkatýlým için gereken süreci kapsar.

Ek-1: Öz Deðerlendirme Formu: Her konu sonunda öðrencinin kendisini deðerlendirmesi için konulmuþtur.Ek-2: Öðrenci Gözlem Formu: Yapýlan etkinliklerde her bir öðrencinin öðretmen tarafýndan deðerlendirilmesi için konulmuþtur.Ek-3: Akran Deðerlendirme Formu: Ýlgili bölümlerde öðrencinin arkadaþlarýný deðerlendirmesi için konulmuþtur.Ek-4: Tutum Ölçeði: Kanun programý ile ilgili tutumlarý ölçmek için hazýrlanmýþtýr.

1.DOÐRU DURUÞ, OTURUÞ 1.DOÐRU DURUÞ, OTURUÞ VEVE TUTUÞ TUTUÞ KURALLARIKURALLARI

1. Kanunun teknik yapýsýný ve teknik özelliklerini araþtýrýnýz.

Hazýrlýk Çalýþmalarý

1.Etkinlikl Aþaðýdaki fotoðraflardan hangisinin kanun çalmada doðru oturuþ ve tutuþa örnek olduðunu söyleyiniz. Seçtiðiniz fotoðrafýn doðruluðunuarkadaþlarýnýzla tartýþýnýz.

Tanýmlama Uygulama

Okuma MetniOkuma Metni

Ölçme ve Deðerlendirme ÇalýþmalarýÖlçme ve Deðerlendirme Çalýþmalarý

Bilgi NotuBilgi NotuÇalmaya yönelik uygulamalarda sol elin kuvvetlendirilmesi için alýþtýrmalarý

çalmaya öncelikle sol el ile baþlanmalýdýr.

1. Etkinlik

l Türk müziði literatürüne geçmiþ baþarýlý kanuncularý araþtýrýnýz.

1. Etkinlik

2

TANIMLAMATANIMLAMA

ÇÖZÜMLEMEÇÖZÜMLEME

VEVE

PERFORMANSPERFORMANS

ÖÐRENME ALANIÖÐRENME ALANI

3

1. Ünite1. ÜniteKANUN ÇALMADA TEMEL DAVRANIÞLARKANUN ÇALMADA TEMEL DAVRANIÞLAR

1. Doðru Duruþ, Oturuþ ve Tutuþ Kurallarý1. Doðru Duruþ, Oturuþ ve Tutuþ Kurallarý

4

l Kanun çalmada doðru oturuþ ve tutuþ davranışlarını aþaðýdaki noktalý yerlere yazýnýz..........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

1. DOÐRU DURUÞ, OTURUÞ 1. DOÐRU DURUÞ, OTURUÞ VEVE TUTUÞTUTUÞKURALLARIKURALLARI

1. Kanunun teknik yapýsýný ve teknik özelliklerini araþtýrýnýz.2. Kanunun geleneksel Türk müziðindeki yerini araþtýrýnýz.


1. Etkinlik1. Etkinlik

Tanýmlama Çözümleme Uygulama


l Üst sýnýflarda kanun çalan öðrencilerin doðru duruþ, oturuþ ve kanun tutuþlarýný gözlemleyerek sonuçlarýný sýnýfta arkadaþlarýnýzla paylaþýnýz.

l Aþaðýdaki fotoðraflardan hangisinin kanun çalmada doðru oturuþ ve tutuþa örnek olduðunu söyleyiniz. Seçtiðiniz fotoðrafýn doðruluðunu arkadaþlarýnýzla tartýþýnýz.

5

Kanun HakkýndaKanunun bazý kaynaklara göre büyük Türk bilginlerinden Farabi (870- 950) tarafýndan icat edildiði belir-

tilmektedir. Ayný kaynaklar Farabi’nin kanun üzerinde çeþitli deðiþiklikler yaptýðýný da öne sürmektedir. AncakAntik Çaðda Mýsýr ve Sümerliler tarafýndan kullanýldýðýný gösteren bazý tarihî belgelerden baþka eski bir Araprivayetine göre de kanunu, Ýbn-i Hallegan’ýn icat ettiði ve bu bilginin Horasanlý Bermek ailesinden olupMusul’un Türklerle meskun Ýrbil þehrinde doðduðu söylenmektedir.

Bir efsaneye göre bir aðacýn üzerinde ölen kuþun, aðacýn dallarýndan aþaðýya sarkan kurumuþ baðýrsak-larýnýn rüzgârýn etkisiyle çýkardýðý seslerden esinlenerek kanunun bulunduðu söylenir. Evliya Çelebi iseSeyahatname’sinde, kanunun meþhur üstadlardan Ali Þah tarafýndan icat edildiðini ve Revanlý Mirza HaydarBey ile Caðalazade Mustafa Bey’in kanun hakkýnda bilgi sahibi olduklarýný yazmaktadýr.

Günümüzde ise her üçlü tel için altý ile on beþmandal görülebilmektedir. Kanun, yukarýdabahsedilen mandal tertibatýnýn bulunuþuna kadarçok güç olan þekliyle, sol elin baþparmaðýnýn týr-naðý ile tellerin çeþitli yerlerine bastýrýp perdeleribulmak suretiyle çalýnýyordu. Kanuni Hacý ArifBey (1862-1911) kanunun mandalsýz olarakçalýndýðý devrin en büyük kanun virtüözü olarakbilinir.

Mahmut Ragýp GAZÝMÝHÂLMusıkî Sözlüðü

(Düzenlenmiþtir.)


3. Etkinlik3. Etkinlikl Kanun çalmada sað ve sol elin uygun konumlandýrýlmasýnýn aþaðýdaki fotoðraflardan hangisinde

doðru verildiðini arkadaþlarýnýzla tartýþýnýz.

6

l Fotoðraftan ve yaptýðýnýz gözlemlerden hareketle yüksük ve mýzrabýn doðru kullanýmý ile ilgili

izlenimlerinizi aþaðýdaki noktalý yerlere yazýnýz.

...............................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................



Kanunun Yapýsý

Herhangi bir marangozun kolayca yapabileceði bir kasasý vardýr. Kasanýn altý ve üstü kaplanýp üstüne teller

gerilmiþ, içinde bölmeleri olan dik kenar yamuk bir tabladýr. Müzik aleti olarak özelliðini ve üstünlüðünü,

göðüs aðacý, bölme ve balkonlarý, derisi, eþiði ve özellikle mandal sistemi gibi incelik ve ustalýk isteyen

bölümlerden almaktadýr.

Kanunun her bir perdesi, tek

ses verecek þekilde kaynaþtýrýlmýþ,

tiz bölgeye doðru çaplarý incelen

üçer naylon telden oluþur. Eskiden

baðýrsaktan yapýlan teller zamanla

naylona dönüþmüþtür.

Kanun, gümüþ yüksüklerle iþaret parmaklarýnýn alt kýsmýna takýlan kaplumbaða kabuðundan yapýlan“baða” adý verilen mýzraplarla, tellerin alt ve üst kýsýmlarýna vurularak çalýnýr.

Mahmut Ragýp GAZÝMÝHÂLMusikî Sözlüðü

(Düzenlenmiþtir.)

l Yüksük ve mýzrabýn doðru kullanýmý aþaðýdaki fotoðraflarýn hangisinde doðru verilmiþtir?

7

l Fotoðraftan hareketle mandalýn doðru kullanýmýnýn nasýl olduðunu aþaðýdaki noktalý yerlere yazýnýz.

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................




l Kanun çalmada doðru duruþ, oturuþ ve tutuþ biçimleri ile yüksük ve mýzrabýn doðru kullaným

kurallarýný aþaðýdaki noktalý yerlere yazýnýz.

...............................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................

l Aþaðýdaki fotoðraflardan hangisi mandalýn doðru kullanýmýna örnektir? Nedenleriyle birlikte tartýþýnýz.

l Gözlemlerinizden ve öðrendiklerinizden hareketle kanun üzerinde temel davranýþlarý gösteriniz.

Bu davranýþlarý aþaðýdaki noktalý yerlere yazýnýz.

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

8


Atatürk ve Türk Müziði

Türk müziðini uluslararasý seviyeye çýkarmak Atatürk'ün müzik konusundaki çalýþmalarýnýn amacýnýteþkil ediyordu. Çankaya Köþkü’nün ince saz takýmýnýn baþkaný Hafýz Yaþar Okur'a: “Biz garbýnkini hürmetledinlediðimiz gibi, bizim musikimiz de bütün dünyada hürmetle dinlenecek bir hâlde olmalýdýr.” demiþtir.

Mesut Cemil Bey de ayný konuda Atatürk'ün þu sözlerini naklediyor: “Biz çok defa bu musıkînin tamhaysiyetini bulamýyoruz. Ýþte dinlediðimiz hakiki Türk musıkîsidir ve þüphesiz yüksek bir medeniyetin musıkî-sidir. Bu musıkîyi bütün dünyanýn anlamasý lazýmdýr. Fakat onu bütün dünyaya anlatabilmek için milletçe,bugünkü medeni dünyanýn seviyesine yükselmemiz lazýmdýr.”

Atatürk, 1 Kasým 1934 tarihinde TBMM'nin açýþ konuþmasýnda Türk müziðinin çaðdaþ uygarlýkseviyesine getirilmesiyle ilgili çalýþmalarý açýklamýþtýr:

“Güzel sanatlarýn hepsinde, ulus gençliðinin ne türlü ilerletilmesini istediðinizi bilirim. Bu yapýlmak-tadýr. Ancak bunda en çabuk, en önde götürülmesi gerekli olan Türk müziðidir. Bir ulusun yeni deðiþikliðineölçü, müzikte deðiþikliði alabilmesi, kavrayabilmesidir... Ulusal; ince duygularý, düþünceleri anlatan; yüksekdeyiþleri, söyleyiþleri toplamak, onlarý bir gün önce, modern müzik kurallarýna göre iþlemek gerekir. Ancak budüzeyde Türk ulusal müziði yükselip, evrensel müzikte yerini alabilir.”

(Atatürkçülük; cilt 1 s.367)

9

A. Aþaðýdaki cümlelerden bilgi yönüyle doðru olanýn baþýna D, yanlýþ olanýn baþýna Y harfi koyunuz.

1. ( ) Kanun, Türk müziðinin yaylý çalgýlar grubuna girer.

2. ( ) Kanun perdelerinin yapýsý gereði en alt perde re, en üst perde ise sol veya la perdeleridir.

B. Aþaðýda verilen ifadelerdeki noktalı yerleri doldurunuz.

1. Kanun …………üzerinde yere ………… olarak konumlandýrýlýr.

2. Mandal kullanýmý sol elin …….. parmaðý ve ……….. parmaðý ile uygulanýr.

C. Aþaðýda verilen çoktan seçmeli sorularýn doðru cevabýný bulunuz.

1. Aþaðýdaki ifadelerden hangisi kanunun doðru tutuþ kurallarýndan birisidir?

A) Sol elin ileride sað elin geride bulunmasýB) Sað ve sol elin eþit mesafe ve aralýkta bulunmasýC) Sað elin ileride sol elin geride ve paralel olarak konumlandýrýlmasýD) Sað ve sol elin tellerin üzerine yerleþtirilerek konumlandýrýlmasýE) Sað ve sol elin çapraz olarak konumlanmasý

2. Aþaðýdaki ifadelerden hangisi kanun çalmada sað ve sol elin konumlandýrýlmasý için uygundur?

A) Yüksük ve mýzraplarýn sað ve sol elin orta parmaklarýna takýlmasýB) Yüksük ve mýzraplarýn sað ve sol elin iþaret parmaklarýna takýlmasýC) Mýzraplarýn yüksüklerin üzerine takýlmasýD) Mýzrap boyunun parmaklarda birinci boðumu geçmemesiE) Yüksük ve mýzraplarýn sað ve sol elin baþ parmaklarýna takýlmasý

Kanun çalmanýn temel davranýþlarýný noktalý yerlere maddeler hâlinde sýralayýnýz.

.....................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................

Ölçme ve Deðerlendirme Çalýþmalarý

10

2. Ünite2. ÜniteSAÐ VE SOL ELÝN KONUMLANDIRILMASISAÐ VE SOL ELÝN KONUMLANDIRILMASI

1. Sað ve Sol El Alýþtýrmalar1. Sað ve Sol El Alýþtýrmalar2. Çift El Alýþtýrmalar2. Çift El Alýþtýrmalar

11

1. SAÐ VE SOL EL ALIÞTIRMALAR 1. SAÐ VE SOL EL ALIÞTIRMALAR


Kanun çalmada mýzrap vuruþlarýnýn nasýl olmasý gerektiði konusunda düþüncelerinizi söyleyiniz.

Hazýrlýk Çalýþmasý



l Türk müziði literatürüne geçmiþ baþarýlý kanuncularý araþtýrýnýz. Araþtýrma sonuçlarýný sýnýfta sununuz.

l Aþaðýdaki dizekte verilen doðal seslerin adlarýný söyleyiniz.

1. Alýþtýrma

Bilgi NotuBilgi Notu

Kanun çalmaya yönelik uygulamalarda ellerin sýralamasý aþaðýdaki gibi olmalýdýr.1. Sol el2. Sað el3. Sol-sað el4. Sað-sol el

12



Kanun çalmaya yönelik uygulamalarda sol elin kuvvetlendirilmesi için alýþtýrmalara sol elile baþlanmalýdýr. “O” harfi sol eli, “A” harfi sað eli göstermektedir.

l Aþaðýdaki alýþtýrmalarý sað ve sol el ile çalýnýz.

2. Alýþtýrma

3. Alýþtýrma

4. Alýþtýrma

O A O A ...

O A O A ...

O A O A ...

13

5. Alýþtýrma

6. Alýþtýrma

O A O A O A O A ...

14

7. Alýþtýrma

8. Alýþtýrma

9. Alýþtýrma

O A O A O A O A ...

O A O A O A O A ...

O A O A O A O A O

A O A O A O A O A O A O

A O A O A O A OA O A O A

O A O A O

O A O A O A O A ...

15

10. Alýþtýrma

11. Alýþtýrma

O A O A O A O A O A O A ...

O A O A O A O A O A O A ...

O A O A O A O

A O A O A O A


O A O A O A O

A O A O A O A


16

12. Alýþtýrma

13. Alýþtýrma

O A O A O A O A ...

17

14. Alýþtýrma

15. Alýþtýrma

O A O A O A O A ...

18

16. Alýþtýrma

17. Alýþtýrma

O A O A O A ...

O A O A O A ...

O A O A O A O

A O A O A O ...

A O A O A O A

19

18. Alýþtýrma

O A O A O A ...

O A O A O A O

A O A O A O ...

A O A O A O A

20

19. Alýþtýrma

20. Alýþtýrma

O A O A O A ...

O A O A O A O A

O A O A O A ...

O A O A O A O A

21

21. Alýþtýrma

22. Alýþtýrma

O A O A O A O A .....

22

23. Alýþtýrma

O A O A O A ...

23

24. Alýþtýrma

24

25. Alýþtýrma

26. Alýþtýrma

O A O A ...

O A O A ...

25


2. ÇÝFT EL ALIÞTIRMALAR 2. ÇÝFT EL ALIÞTIRMALAR


1. Alýþtýrma

l Aþaðýdaki alýþtýrmalarý çift el ile çalýnýz.

2. Alýþtýrma

Kanun çalmada çift el koordinasyonu hakkýnda bilgi toplayýnýz.


A A A A ...

O O O O ...

A A A A ...

O O O O ...

26

4. Alýþtýrma

3. Alýþtýrma

27

5. Alýþtýrma

6. Alýþtýrma

28

7. Alýþtýrma

29

8. Alýþtýrma

9. Alýþtýrma

O A O A O A O A ...

30

10. Alýþtýrma

31

11. Alýþtýrma

12. Alýþtýrma

32

13. Alýþtýrma

33

14. Alýþtýrma

15. Alýþtýrma

34

16. Alýþtýrma

35

AKRAN DEÐERLENDÝRME FORMUAKRAN DEÐERLENDÝRME FORMU

Beceriler Eksiksiz EksikliklerVar Yanlýþ

1. Sað Elin Uygulanmasý

2. Sol Elin Uygulanmasý

3. Çift Elin Uygulanmasý

Bu çalýþmada neler yaptým?

Bu çalýþmada neler öðrendim?

Bu çalýþmada baþarýlý olduðum bölümler:

Bu çalýþmada en çok zorlandýðým bölümler:

Çalýþmamý yaparken beklemediðim nelerle

karþýlaþtým?

Bu çalýþmayý yeniden yapsaydým nasýl yapardým?

ÖZ DEÐERLENDÝRME FORMUÖZ DEÐERLENDÝRME FORMU

Adý Soyadý : ..................................................... Tarih: .../.../...

Sýnýfý : .....................................................

Numarası : .....................................................

l Uyguladýðýnýz alýþtýrmalarý aþaðýda verilen forma göre deðerlendiriniz.


l 11 ile 34. sayfalar arasýnda verilen alýþtýrmalarý uygulayan bir arkadaþýnýzý aþaðýdaki forma göre deðerlendiriniz.

36

Atatürk ve Ýstiklâl Marþý


Ýstiklâl Marþý 12 Mart 1921'de Mecliste müzakere edilip, zamanýn Maarif Vekili Hamdullah Suphi Bey tarafýn-dan Meclis kürsüsünden tekrar tekrar okunmuþ ve ayakta alkýþlarla kabul edilmiþti. Marþýn bestelenmesi için,Ankara'da bir komisyon kurulmuþ, marşın bestelenecek mýsralarý seçilerek ilan edilmiþti.

Komisyonun çalýþmalarýný yakýndan takip eden Atatürk, bu seçimi uygun bulmamýþtý. Ýstiklâl Marþý’nýn uzunolmasýnda mutabakatýný söylemiþtir. Okunduðu ve çalýndýðý zaman, herkesin uzun uzun ayakta tutulmasýnýnelbette doðru olmadýðýný belirtmiþtir. Marþ’ýn istiklâl davamýzý anlatýþý cihetinden, büyük manasý olan, bilhassaþu mýsralarýnýn marþtan çýkarýlmasýnýn doðru olmadýðýný eklemiþtir.

“Hakkýdýr, hür yaþamýþ, bayraðýmýn hürriyet; Hakkýdýr, Hakk’a tapan, milletimin istiklâl!”

Atatürk: — Benim bu milletten daima hatýrlamasýný istediðim vecizeler ‘Ýþte bunlardýr.’ demiþtir. Cumhuriyet’in 15. yýl þenlikleri yapýlýrken takatsiz yattýðý Dolmabahçe Sarayý'nýn önüne gelen bir vapur

dolusu genç, Ýstiklâl Marþý’ný söylüyordu. Atatürk, büyük bir içtenlikle dinlemiþ ve hazin hazin gülümseyerek: — Beni çaðýrýyorlar, seviniyorlar, sevinecekler tabi, sevinmekte haklýdýrlar, on beþ yýl Cumhuriyet... Bu

sevinilecek neticedir, demiþtir. (http://www.kultur.gov.tr)

37

A. Aþaðýda verilen ifadelerdeki noktalı yerleri doldurunuz.

1. Kanun çalarken sol elin kuvvetlenmesi için çalmaya …….. el ile baþlanýr.

2. Kanun telli ve …… çalgýlardan biridir.

3. Kanun bir ………. müziði çalgýsýdýr.

B. Aþaðýda verilen çoktan seçmeli sorularýn doðru cevabýný bulunuz.

1. Kanun aþaðýdakilerden hangisi ile çalýnýr?A) ParmakB) TezeneC) MýzrapD) PenaE ) Baget

2. Aþaðýdakilerden hangisi Türk müziði literatürüne geçmiþ kanunculardan biri deðildir?A) Ahmet CENNETOÐLUB) Erol DERANC) Tahir AYDOÐDUD) Yurdal TOKCANE ) Ahmet METER

Kanun çalarken dikkat edilmesi gereken kurallarý noktalý yerlere maddeler hâlinde yazýnýz...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................


38

MAKAMSALMAKAMSAL(MODAL)(MODAL)

UYGULAMALARUYGULAMALAR

ÖÐRENME ALANIÖÐRENME ALANI

39

1. Ünite1. ÜniteÇARGÂH VE BUSELÝK MAKAMIÇARGÂH VE BUSELÝK MAKAMI

1. Çargâh ve Buselik Makam Dizilerinin1. Çargâh ve Buselik Makam DizilerininKanunda UygulanýþýKanunda Uygulanýþý

2. Çargâh ve Buselik Makamýnda2. Çargâh ve Buselik MakamýndaÖrnek EserlerÖrnek Eserler

40

1. ÇARGÂH 1. ÇARGÂH VEVE BUSELÝK MAKAMBUSELÝK MAKAMDÝZÝLERÝNÝN KANUNDA UYGULANIÞIDÝZÝLERÝNÝN KANUNDA UYGULANIÞI

Doğal Sesler(Arýzasýz Sesler)

Tam Dörtlü Aralýklar

Basit Ana Makamlar

Þed (Göçürülmüþ)

Makamlar

Tam Beþli Aralýklar

Tabii Olmayan Sesler (Arýzalý Sesler)

Basit UsullerBirleþik

(Mürekkep)Usuller

Küçük Usuller Büyük Usuller

Aralýklar

ÖzelMakamlar

Birleþik (Mürekkep) Makamlar

Melodi(Ezgi)

Ritim

Türk Müziði Genel Eðitim Planý

Sesler

Özel Dörtlüler

1. Türk müziðinde makam ne anlama gelmektedir, araþtýrýnýz. Araþtýrma sonuçlarýný sýnýfa getiriniz.2. Türk müziðindeki makam adlarýný araþtýrýnýz.3. Türk müziðinde kullanýlan ses deðiþtirici iþaretleri araþtýrýnýz (1. Etkinliðe yöneliktir).



Özel Beþliler

Ýkili Aralýklar

41

Tablo: Türk müziðinde kullanýlan ses deðiþtirici iþaretler



l Yukarýdaki tabloda adý, koma deðeri ve rumuzu verilen Türk müziðinde kullanýlan ses deðiþtirici iþaretleri uygun yerlere yazýnýz.

l Aþaðýdaki çargâh makamý dizisinin durak ve güçlü perdelerini söyleyiniz. l Çargâh makamý dizisinin yeden perdesini söyleyiniz.

Çargâh Makamý DizisiÇargâh Makamý Dizisi

AdýKomaDeðeri

Diyezi Bemolü Rumuz

Koma 1 F

Bakiyye 4 B

KüçükMücennep

5 S

BüyükMücennep

8 K

Tanini 9 T


Buselik Makamý DizisiBuselik Makamý Dizisi

l Aþaðýdaki buselik makamý dizisinin seyir özelliðini söyleyiniz. l Buselik makamý dizisinin tiz durak perdesini söyleyiniz.

42


Çargâh AlýþtýrmaÇargâh AlýþtýrmaUsulü: Sofyan Çetin TUNCER

2. ÇARGÂH 2. ÇARGÂH VEVE BUSELÝK MAKAMINDABUSELÝK MAKAMINDAÖRNEK ESERLERÖRNEK ESERLER


l Aþaðýda verilen çargâh makamýndaki alýþtýrma ve eserleri çalýnýz.

1. Çargâh makamý ile ilgili araþtýrma yapýnýz.2. Buselik makamý ile ilgili araþtýrma yapýnýz .


43

Çargâh Peþrev Çargâh Peþrev Usulü: Devr-i Kebir (*) (*) Nayi Osman Dede


l Bir esere makamsal özelliðini veren ögelerden diyez, bemol gibi ses deðiþtirici iþaretler, her portenin baþýna, anahtardan hemen sonra ait olduklarý notalarýn yazýldýklarý çizgi ya da aralýða yazýlýrlar.

l Eser içerisinde baþka bir makama geçilecekse önce naturel, daha sonra geçilecek makamýn ses deðiþtirici iþaretleri konur.

l Ýki ayrý ölçüde bulunan ayný sesteki iki nota bir baðla birbirine baðlanmýþ ise birinci notadaki ses deðiþtirici iþaret ikinci nota için de geçerlidir.

(*) Devr-i Kebir usulünün orijinali 28/4 lük ölçüyle gerçekleþtirilse de öðrenci seviyesine uygun olmadýðý ve uygulama açısındansýkýntý yaratacaðý düþüncesiyle 4/4 lük ölçü sayısı ile verilmiþtir.

44

Çargâh Türkü Çargâh Türkü Usulü: Aksak Semai (Giderim Yolum Daðdýr)(Giderim Yolum Daðdýr) Anonim

Çargâh Þarký Çargâh Þarký Usulü: Sofyan (Ara NaðmeAra Naðme) Sadettin KAYNAK

45

Çargâh Peþrev Çargâh Peþrev Usulü: Sofyan (Teslimhane)(Teslimhane) Reþat AYSU

Çargâh Türkü Çargâh Türkü Usulü: Raksan (Bir Güzele Bakýp)(Bir Güzele Bakýp) Anonim

46

Çargâh Sirto Çargâh Sirto Usulü: Müsemmen Anonim

47

Çargâh Oyun HavasýÇargâh Oyun HavasýUsulü: Düyek Hüseyin Sadettin AREL

48

Çargâh Ýlahi Çargâh Ýlahi Usulü: Sofyan Anonim

49



l Çargâh makamý dizisinin uygulanýþ biçimine iliþkin alıştırmalar hazýrlayýnýz. Hazýrladýðýnýz alıştırmalarısýnýfta çalýnýz.

l Aþaðýdaki buselik makamýna ait alýþtýrma ve eserleri çalýnýz.

Buselik Alýþtýrma (1) Buselik Alýþtýrma (1) Usulü: Sofyan Çetin TUNCER

Buselik Alýþtýrma (2) Buselik Alýþtýrma (2) Usulü: Sofyan Çetin TUNCER

Buselik Þarký (1) Buselik Þarký (1) Usulü: Yürük Semai (Ara Naðme)(Ara Naðme) Rýfat Bey

50

Buselik Peþrev Buselik Peþrev Usulü: Devr-i Kebir Bolahenk Nuri Bey

Bolahenk Nuri BeySesinin yeterli ve güzel olmamasý nedeniyle Bolahenk lakabýyla tanýnmýþ, bestekârlýk kudreti

yüksek olan Nuri Bey’in eserleri, klasik üslubun güzel örnekleri arasýndadýr. Saðlam bir teknik, his vegüzelliðin sentezi olan eserleri günümüzde de bütün canlýlýklarýný korumaktadýrlar. Bolahenk Nuri Beybeste, kâr, semai, þarký formunda birçok eser bestelemiþtir. Dinî müziðimiz de baþarýlý eserleri vardýr.Özellikle buselik ve karcýðar makamlarýnda bestelediði iki Mevlevi Ayini yüksek sanat deðeri taþýr.

51

Buselik Oyun Havasý Buselik Oyun Havasý Usulü: Semai (Yürük) (3. bölüm)(3. bölüm) Hüseyin Sadettin AREL

Buselik Þarký (2) Buselik Þarký (2) Usulü: Nim Sofyan (Ara Naðme)(Ara Naðme) Ali Ulvi BARADAN

52

Buselik Þarký Buselik Þarký Usulü: Evfer (Bir Pür Cefa Hoþ Dilberdir)(Bir Pür Cefa Hoþ Dilberdir) Sultan 3. Selim

3. Selim3.Selim’in dinî müziðimize ait, ayin, durak, naat, ilahi formundaki eserlerinden

baþka, din dýþý müziðimizin en büyük formu olan kâr’dan baþlayarak beste, semai, þarký,köçekçe, peþrev, saz semaisi olarak altmýþ dört eseri biliniyor. 3.Selim bazý ünlübestekârlarla ortak fasýllar bestelemiþtir. En çok kendi buluþu olan suzidilara makamýnýkullanmýþtýr. Bestelemiþ olduðu Mevlevi Ayini de bu makamdandýr. Unutulan eserleri devardýr. Elimize bulunan eserlerinin on yedisi saz eseridir.

53

Buselik Þarký (3) Buselik Þarký (3) Usulü: Düyek (Ara Naðme)(Ara Naðme) Mustafa Çavuþ

Buselik Þarký (4) Buselik Þarký (4) Usulü: Türk Aksaðý (Ara Naðme)(Ara Naðme) Þakir Aða

54

Buselik Peþrev (1) Buselik Peþrev (1) Usulü: Hafif Alaattin YAVAÞÇA

55

Buselik ÞarkýBuselik ÞarkýUsulü: Aksak (Bir Misli Var mý?)(Bir Misli Var mý?) Þakir Aða

56

Buselik Þarký Buselik Þarký Usulü: Düyek (Geçti Bahar)(Geçti Bahar) Fehmi TOKAY

57

Buselik Peþrev (2) Buselik Peþrev (2) Usulü: Devr-i Kebir Fethi KARAMAHMUDOÐLU

Buselik Þarký (5) Buselik Þarký (5) Usulü: Sofyan (Ara Naðme)(Ara Naðme) Sadun AKSÜT

58

HASAN FERÝT ALNAR (1906-1978)


4. Etkinlik4. Etkinlikl Buselik makamý dizisinin uygulanýþına yönelik alýþtýrmalar hazýrlayýnýz. Hazýrladýðýnýz alýþtýrmalarý

sýnýfta çalýnýz.

Dünya müzikçileri ara-sýnda geleneksel müziktengelerek evrensel müziðegeçen ve bu alanda ulus-lararasý baþarýlar elde edenbesteciler pek azdýr. HasanFerit Alnar, bu olaðanüstüyükseliþin ender temsilci-lerindendir. Küçük yaþtageleneksel sanat müziðinebaþlayan ve on dört yaþýn-

dayken Ýstanbul’da bir kanun virtüözü olarak ünyapan Hasan Ferit Alnar, gençlik yýllarýnda özelolarak armoni, kontrpuan ve füg dersleri alarakyeteneðini çok sesli müzik alanýna kaydýrmýþtýr. 1927yýlýnda devletin açtýðý yurt dýþý öðrenim sýnavýný kaza-narak Viyana Devlet Müzik Akademisine giren Alnar,burada Joseph Marx’ýn kompozisyon, OswaldKabasta’nýn orkestra þefliði öðrencisi olmuþ,Akademiyi 1932 yýlýnda baþarýyla bitirerek yurda dön-müþtür.

Türkiye’de aldýðý ilk görev Ýstanbul ÞehirTiyatrosunda orkestra þefliði olmuþ, 1936 yýlýndaAnkara’da Cumhurbaþkanlýðý Filarmoni Orkestra-sýna þef yardýmcýsý olarak atanmýþ ve ayný zamandaAnkara Devlet Konservatuvarýnda kompozisyonöðretmenliði yapmaya baþlamýþtýr.

Cumhurbaþkanlýðý Filarmoni Orkestrasýnýn þefiDr. Praetorius’un ani ölümü üzerine, orkestranýnþefliðini 1946 yýlýnda üstlenen Hasan Ferit Alnar, altýyýl boyunca sürdürdüðü bu görevi, saðlýðýnýn bozul-masý dolayýsýyla býrakmýþ ve konservatuvarda kom-pozisyon dersleri vermiþtir. 1955 yýlýnda DevletOpera ve Balesinin genel müzik direktörlüðünü yap-maya baþlamýþ, ancak saðlýðýnýn yine bozulmasýyüzünden Viyana’ya yerleþmiþtir. Bu dönemdeAvrupa’nýn birçok kentinde konuk þef olarak konser-ler yöneten bestecimiz, Viyana Senfoni, ViyanaRadyo Senfoni, Münih Filarmoni, Stuttgart RadyoSenfoni, Atina Senfoni ve Sofya Senfoni gibiorkestralarý yönetmiþtir. 1964 yýlýnda yenidenAnkara’ya dönerek sanatsal yaþamýný baþkenttesürdürmüþtür.

Hasan Ferit Alnar, yapýtlarýnda geleneksel sanatmüziði makamsal sistemi ve ritmik yapýlarýndanyararlanmaya yönelerek Türk müziði ile çaðdaþmüzik dilini baþarýyla birleþtirmiþ, sergilediði özgündeyiþle yaratýcýlýkta ayrý bir yer tutmuþtur.

Onun Kanun Konçertosu, Türkiye’de ilk kezgeleneksel bir çalgýyý solo olarak deðerlendirmiþtir.Türk halk müziðine de ilgi gösteren Hasan FeritAlnar, halk müziði gereçlerini “Prelüd ve Ýki Dans”adlý orkestra yapýtýnda kullanmýþtýr.

(http://www.istanbulagsl.12.tr)

59

A. Aþaðýda verilen ifadelerdeki noktalı yerleri doldurunuz.

1. Çargâh makamýnýn tiz durak perdesi………. perdesidir.

2. Buselik makamýnýn durak perdesi …….perdesidir.

3. Buselik makamýnýn seyir özelliði ..............

B. Aþaðýdaki cümlelerden bilgi yönüyle doðru olanlarýn baþýna D, yanlýþ olanlarýn baþýna Y harfi koyunuz.

1. ( ) Çargâh makamýnýn durak perdesi do perdesidir.

2. ( ) Çargâh makamýnýn güçlü perdesi sol perdesidir.

3. ( ) Buselik makamýnýn yedeni sol diyez perdesidir.

4. ( ) Buselik makamýnýn güçlü perdesi re perdesidir.


60

2. Ünite2. ÜniteKÜRDİ VE RAST MAKAMIKÜRDİ VE RAST MAKAMI

1. Kürdi ve Rast Makam Dizilerinin1. Kürdi ve Rast Makam DizilerininKanunda UygulanýþýKanunda Uygulanýþý

2. Kürdi ve Rast Makamlarýnda 2. Kürdi ve Rast Makamlarýnda Örnek EserlerÖrnek Eserler

61

1. KÜRDİ 1. KÜRDİ VEVE RAST MAKAM DÝZÝLERÝNÝNRAST MAKAM DÝZÝLERÝNÝNKANUNDA UYGULANIÞI KANUNDA UYGULANIÞI

Kürdi ve rast makamlarýna ait saz eserlerinin ses kayýtlarýný araþtýrýnýz. Bulabildiðiniz örnekleri sýnýftadinleyiniz.




Kürdi Makamý DizisiKürdi Makamý Dizisi

2. Etkinlik2. Etkinlikl Aþaðýdaki rast makamý dizisinin durak, tiz durak, yeden ve güçlü perdelerini söyleyiniz. l Rast makamý dizisinin ses deðiþtirici iþaretlerini söyleyiniz.

l Aþaðýdaki kürdi makamý dizisinin durak, yeden ve güçlü perdelerini söyleyiniz. l Kürdi makamý dizisinin ses deðiþtirici iþaretlerini söyleyiniz.

Rast Makamý DizisiRast Makamý Dizisi

62


2. KÜRDİ 2. KÜRDİ VEVE RAST MAKAMINDA RAST MAKAMINDA ÖRNEK ESERLER ÖRNEK ESERLER


l Aþaðýda verilen kürdi makamýndaki alýþtýrma ve eserleri çalýnýz.

Kürdi Alýþtýrma Kürdi Alýþtýrma Usulü: Sofyan Çetin TUNCER

Kürdi Peþrev Kürdi Peþrev Usulü: Nim Sofyan (Teslimhane)(Teslimhane) Refik FERSAN

1. Kürdi makamý ile ilgili araþtýrma yapýnýz.2. Rast makamý ile ilgili araþtýrma yapýnýz.


63

Kürdi Saz SemaiKürdi Saz SemaiUsulü: Semai (4. Hane)(4. Hane) Aydýn ORAN

Kürdi Þarký Kürdi Þarký Usulü: Sofyan (Ara Naðme)(Ara Naðme) Hüseyin ERBAY

64

Kürdi Þarký Kürdi Þarký Usulü: Aksak Semai (Güzelsin Bi Bedelsin)(Güzelsin Bi Bedelsin) Hacý Faik Bey

65



l Kürdi makamý dizisinin uygulanýþına yönelik alýþtýrmalar hazýrlayýnýz. Hazýrladýðýnýz alýþtýrmalarý sýnýftaçalýnýz.

l Aþaðýda verilen rast makamýndaki alýþtýrma ve eserleri çalýnýz.

Rast Alýþtýrma Rast Alýþtýrma Usulü: Sofyan Çetin TUNCER

Rast Peþrev Rast Peþrev Usulü: Nim Sofyan (Teslimhane)(Teslimhane) Griftzen Asým Bey

66

Rast Þarký (1) Rast Þarký (1) Usulü: Nim Sofyan (Ara Naðme)(Ara Naðme) Kemani Rýza Efendi

Rast Peþrev Rast Peþrev Usulü: Hafif Refik FERSAN

67

Rast Saz Semai Rast Saz Semai Usulü: Yürük Semai (4. Hane)(4. Hane) Kemani Tatyos Efendi

Rast Þarký (2) Rast Þarký (2) Usulü: Nim Sofyan (Ara Naðme)(Ara Naðme) Rýfat Bey

68

Rast Þarký (3)Rast Þarký (3)Usulü: Türk Aksaðý (Ara Naðme)(Ara Naðme) Ýsmail Baha SÜRELSAN

Rast Medhal (1) Rast Medhal (1) Usulü: Sofyan Çetin TUNCER

69

Rast Oyun Havasý Rast Oyun Havasý Usulü: Nim Sofyan-Sofyan Haydar TATLIYAY

70

Rast Oyun Havasý Rast Oyun Havasý Usulü: Yürük Semai (On Dört)(On Dört) Anonim

72

Rast Þarký Rast Þarký Usulü: Semai (Yine Bir Gülnihâl)(Yine Bir Gülnihâl) Hammamizâde Ýsmail Dede Efendi

Hammamizâde Ýsmail Dede EfendiTürk müziðinin en büyük üç müzisyeninden biri olarak kabul edilen

Hammamizâde Ýsmail Dede Efendi, günümüze ulaşan dinî ve din dýþý yaklaþýk 270 eseriile bilinmektedir. En verimli olduðu 2. Mahmut devrinde, 1824–1839 yýllarý arasýndayedi Mevlevi Ayini bestelemiþ, ayrýca sultanıyegâh, neveser, sababuselik, hicazbuselik vearabankürdi makamlarýný bulmuþtur.

(Komisyon tarafından oluşturulmuştur.)

73

Rast Ýlahi (1) Rast Ýlahi (1) Usulü: Düyek Sadettin KAYNAK

Rast Rast ÝÝ lahi (2) lahi (2) Usulü: Sofyan Hüseyin SEBÝLCÝ

74

Rast Medhal (2) Rast Medhal (2) Usulü: Sofyan Enise CAN

75

Rast Saz Semai (1)Rast Saz Semai (1)Usulü: Aksak Semai Benli Hasan Aða

77


Rast Saz Semai (2)Rast Saz Semai (2)Usulü: Aksak Semai Münir Mazhar KAMSOY

l Rast makamý dizisinin uygulanýþına yönelik alýþtýrmalar hazýrlayýnýz. Hazýrladýðýnýz alýþtýrmalarý sýnýftaçalýýnýz.

78

A. Aþaðýdaki cümlelerden bilgi yönüyle doðru olanlarýn baþýna D, yanlýþ olanlarýn baþýna Y harfi koyunuz.

1. ( ) Kürdi makamýnýn durak perdesi sol perdesidir.

2. ( ) Kürdi makamýnýn güçlü perdesi re perdesidir.

3. ( ) Rast makamýnýn yedeni fa perdesidir.

4. ( ) Rast makamýnýn güçlü perdesi re perdesidir.

B. Aþaðýda verilen ifadelerdeki noktalı yerleri doldurunuz.

1. Kürdi makamýnýn tiz durak perdesi………. perdesidir.

2. Rast makamýnýn durak perdesi …….perdesidir.

3. Rast makamýnýn ………özelliði çýkýcýdýr.


79

Adý Soyadý : .............................................. Tarih: .../.../...Sýnýfý : ..............................................Numarası : ..............................................

Bu çalýþmada neler yaptým?....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Bu çalýþmada neler öðrendim?....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Bu çalýþmada baþarýlý olduðum bölümler:....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Bu çalýþmada en çok zorlandýðým bölümler:....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Çalýþmamý yaparken beklemediðim nelerle karþýlaþtým?....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Bu çalýþmayý tekrar yapsaydým nasýl yapardým?....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

EK 1

ÖZ DEÐERLENDÝRME FORMUÖZ DEÐERLENDÝRME FORMU

80

Açýklama: Bu form, etkinlik süresince öðrencilerin, yapýlan çalýþmalara katýlma düzeylerini gözlemeniz amacýyla hazýrlanmýþtýr.

Ünite Adý: .................................................................. Adý Soyadý : ......................................Nu. : ......................................Sýnýfý : ......................................

DERECELERHiçbir Her

BECERÝLER Zaman Nadiren Bazen Sýklýkla Zaman

1 2 3 4 5

I. DERSE HAZIRLIK1. Bilgi kaynaklarýna nasýl ulaþacaðýný bilir.2. Ulaþtýðý kaynaklardan etkin bir biçimde

yararlanýr.3. Derse deðiþik yardýmcý kaynaklarla gelir.4. Derse hazýrlýklý gelir.

Toplam

II. ETKÝNLÝKLERE KATILMA1. Konu ile ilgili görüþlerini çekinmeksizin

ifade eder.2. Görüþü sorulduðunda söyler.3. Yeni ve özgün sorular sorar.4. Belirttiði görüþler ve verdiði örnekler

özgündür.5. Dersi iyi dinlediði izlenimi veren sorular

sorar.Toplam

III. ÝNCELEME - ARAÞTIRMA - GÖZLEM1. Bilgi toplamak için çeþitli kaynaklara

baþvurur.2. Kendisine verilen kaynaklarla yetinmeyip

baþka kaynaklar araþtýrýr.3. Ýnceleme ve araþtýrma ödevlerini özenerek

yapar.4. Gözlemlerini dikkatli bir þekilde yapar.5. Gözlemleri sonucunda mantýksal

çýkarýmlarda bulunur.6. Araþtýrma ve inceleme sonucunda

genellemeler yapar.Toplam

GENEL TOPLAM

EK 2

ÖÐRENCÝ GÖZLEM FORMU

81

Deðerlendiren Öðrencinin;Grup Numarasý : ........................................Adý Soyadý : ......................................... 1. Arkadaþýnýn Adý Soyadý: ............................................Sýnýfý : ......................................... 2. Arkadaþýnýn Adý Soyadý: ............................................

EK 3

Grubumuzdaki Öðrenciler Her Zaman Etkinliðin Baþýnda

Etkinliðin Sonunda

HiçbirZaman

Ben

1. A

rkad

aþým

2. A

rkad

aþým

Ben

1. A

rkad

aþým

2. A

rkad

aþým

Ben

1. A

rkad

aþým

2. A

rkad

aþým

Ben

1. A

rkad

aþým

2. A

rkad

aþým

Etkinliðe katýlýmda gönüllüdür.

Görevini zamanýnda yerine getirir.

Farklý kaynaklardan bilgi toplayýpsunar.

Grup arkadaþlarýnýn görüþlerinesaygýlýdýr.

Arkadaþlarýný uyarýrken olumlubir dil kullanýr.

Ders araç-gereçlerini kullanýrkendikkatli ve titizdir.

Malzemeleri kullanýrken israfetmez.

Temiz, tertipli ve düzenli çalýþýr.(Kullandýðý aletleri yerine koyar,kirlettiklerini temizler vb.)

Sonuçlar tartýþýlırken konuþur,konuþulanlarý anlar.

AKRAN DEÐERLENDÝRME FORMU

82

Bu ölçek kanun dersi programý ile ilgili tutumlarý ölçmek için hazýrlanmýþtýr. Bir ifadeyi okuduktan sonra aklýnýza ilk geleni iþaretleyiniz.

Adý Soyadý : ........................................ Sýnýfý : ...........................

EK 4

Tam

amen

Kat

ýlýyo

rum

Kat

ýlýyo

rum

Kar

arsý

zým

Kat

ýlmýy

orum

Hiç

Kat

ýlm

ýyo

rum

1. Bu ders müzikal geliþimim için gereklidir.

2. Bu dersten keyif almýyorum.

3. Günlük yaþantıda kanunu kullanabilirim.

4. Bu ders bana müzikal statü katar.

5. Bu derste performansým her zaman iyidir.

6. Kanun ile alýþtýrma ve eserlere çalýþmak her zaman hoþuma gider.

7. Kanun çalarken kendimi rahat hissederim.

8. Kanun eserlerini dinlemeyi hiç sevmem.

9. Türk müziðinden hoþlanýrým.

10. Çalamadýðým zaman derse olan ilgim azalýr.

11. Bu derste öðrendiklerimin yeterli olduðunu düþünüyorum.

12. Bu derste seçilen eserleri beðenirim.

13. Zor eserleri çalýþýrken kasýlýrým.

14. Kanun sýnavlarý mutlaka komisyon önünde olmalýdýr.

15. Bu derste teknik çalýþmalara daha çok aðýrlýk verilmelidir.

16. Bu dersin uygulanýþ yönteminden memnunum.

17. Bu dersi yetersiz buluyorum.

18. Kanun ile çalýþmak benim için çok zevklidir.

19. Her zaman kendi seçtiðim eserleri çalýþmak isterim.

TUTUM ÖLÇEÐÝ

83

Aaksak : Türk müziðinde bir usul adý. aksak semai : Türk müziðinde bir usul adý.ara naðme : Þarkýlarýn ölçü sayýsý ile orantýlý saz bölümleri.

Bbakiyye : Dört komalýk ses aralýðýna verilen ad.buselik : Türk müziðinde bir makam ve perde adý.

Ççargâh : Türk müziðinde bir makam ve perde adý.

Ddevr-i kebir : Türk müziðinde bir usul adý.durak : Belli bir makamdaki ezginin bittiði perde.düyek : Türk müziðinde bir usul adý.

Eevfer : Türk müziðinde bir usul adý.

Ggüçlü : Üzerinde deðiþik uzunlukta kalýþlar yapýlan bir makam dizisinin en önemli perdesi.

Hhafif : Türk müziðinde bir usul adý.hane : Saz eserlerinde bölüm.

Ýilahi : Dinî ve tasavvufi duygularý dile getiren, genellikle hece vezni ile yazýlmýþ, koþma tarzý

þiirlerin bestelenmesinden meydana gelen Türk müziði formu.

Kkoma : Klasik Türk müziğinde bölünebilen ve iþitilebilen en küçük ses aralýðý.kürdi : Türk müziðinde bir makam ve perde adý.

Mmakam : Belirli ses dizilerini kullanan, belirli yörüngelerde gezinen, belirli perdeler üzerinde

uzun veya kýsa kalýþlar yapan ve belli bir perdede biten ezgi dokusu.medhâl : Peþrev yerine kullanýlan, kýsa ve küçük usullerle ölçülmüþ saz eserleri.mücennep : Beþ komalýk (küçük mücennep) ve sekiz komalýk (büyük mücennep) ses aralýklarýna

verilen ad.müsemmen : Türk müziðinde bir usul adý.

TERÝMLER SÖZLÜÐÜTERÝMLER SÖZLÜÐÜ

84

Nnim : Yarým.

O oyun havasý : Kesin bir þekli olmayan, köyde ve kentte çeþitli el, ayak ve vücut figürlerine dayalý olarak

oynanabilen ölçülü saz eserlerine verilen ad.

Ppeþrev : Farsça önde giden anlamýna gelen, fasýlýn en baþýnda çalýnan saz eserleri.

Rraksan : Türk müziðinde bir usul adý.rast : Türk müziðinde bir makam ve perde adý.

Ssaz semai : Peþrevle ayný kurallara baðlý, ilk üç hanesi 10/8 lik usulle yazılmış saz eserleri.semai : Türk müziðinde bir usul adý.seyir : Bir makamýn gezinti yörüngesi.sirto : Serbest yapýlý, küçük usullerle yazýlmýþ saz eserleri.sofyan : Türk müziðinde bir usul adý.

Þþarký : 4,5,6 ve 8 mýsralý kýtalarýn bestelenmesinden meydana gelmiþ bir Türk müziði formu.

Ttanini : Dokuz komalýk ses aralýðý.teslimhane : Peþrev ve saz semailerinde her haneden sonra tekrarlanan bölüm.tiz durak : Makam dizisinin sekizinci derecedeki perdesi.Türk aksaðý : Türk müziðinde bir usul adý.türkü : Genellikle bestecileri belli olmayan, anonim ve yöresel özelliklere sahip sözlü Türk halk

müziði formu.

Uusul : Klasik Türk müziğine has belirli zaman aralıklarına sahip vuruş kalıpları.

Vvirtüöz : Teknik özellikleri açısından icrası güç olan müzik eserlerini, büyük bir ustalıkla

yorumlayabilen kişi.

Yyeden : Makamýn bitiþ hissini kuvvetlendiren, dizinin yedinci derecedeki perdesi.yürük semai : Türk müziðinde bir usul ve büyük sözlü form adý.

85

Atatürkçülük, 1. cilt, MEB Yayýnlarý, Ýstanbul,1998.

Gazimihâl, Mehmet Ragýp, Musıkî Sözlüðü, Devlet Konservatuvarý Yayýnlarý, Ýstanbul, 1960.

ÝTÜ, Türk Müziði Devlet Konservatuarý, Türk Müziði Solfej ve Nazariyatý Ders Notlarý, İstanbul, 1984.

Özkan, Ýsmail Hakký, Türk Musıkîsi Nazariyatý ve Usulleri, Ötüken Neþriyat, Ýstanbul, 1987.

TRT, Türk Müziði Repertuvarý, Ankara.

Yazým Kýlavuzu, TDK Yayýnlarý, Ankara, 2005.

Ýnternet Adresleri

www.istanbulagsl.k12.tr

www.itu.gov.tr

www.kultur.gov.tr

www.meb.gov.tr

www.tdk.gov.tr

KAYNAKÇAKAYNAKÇA

kanun ders kÝtabi - ebaimg.eba.gov.tr/902/750/a14/ea3/b15/054/6f9/a0c/0f2/d1c/...atatürk, 1 kasým...

Documents