TEZE MATURSKOG RADA

1. Uvod

2. Kardansko vratilo

3. Kvarovi na kardanskom vratilu

4. Kontrola elemenata kardanskog vratila

5. Zaključak

1

1. UVOD

Kardanska vratila su posebne vrste prenosnika koja imaju vrlo široku primjenu na današnjim vozilima. Osnovna im je karakteristika da omogućavaju prenošenje obrtnog momenta, kada su vratila spojena ovakvim prenosnikom prostorno pod stalno promjenjivim uglom, dozvoljavajući njihovo relativno kretanje. Mi ćemo u ovoj temi obratiti posebnu pažnju na kvarove i kontrolu kardanskog vratila, ali isto tako o dijelovima i njihovom primjenomkardanskog vratila.

2

2. KARDANSKO VRATILO

Da bi mogao da obavi sve zadatke koji se zahtjevaju od njega, kardansko vratilo se sastoji iz mnogo sklopova i dva podsklopa koja su najčešće u primjeni:

- vratila zglobnih prenosnika- zglobne spojnice

Slika 2.1. Rastavljeni kardanski prenos

Slika 2.2. Vratilo zglobnog prenosnika sa spojnicama

3. KVAROVI NA KARDANSKOM VRATILU

Kvarovi na kardanskom vratilu mogu biti:- vratilo je iskrivljeno, pa pri okretanju stvara trzaje i vibracije.- Žlijebovi na krajevima vratila, gdje se spaja kardanski zglob, istrošeni i prošireni. - Pukotine na vratilu-one mnogo otežavaju rad vozila u toku vožnje, a posljedica toga je

najčešće saobraćajni udes.

3

Slika 3.1. Vratilo zglobnog prijenosnika sa pomoćnim ležajem

3.1. KVAROVI NA KARDANSKIM ZGLOBOVIMA

Kvarovi na kardanskim zglobovima mogu biti:- istrošeni ležajevi (klizni i kotrljajući), pa nedozvoljeni zazor u radu prouzrokuje

lupanje. - Istrošeni rukavci ležajeva na kraju krstova (kod krstastih zglobova) zbog dugog rada

ili lošeg podmazivanja- Oštećeni elastični zglobovi, popucali ili nedovoljno pritegnuti zavrtnjima- Nepropisno izvršena montaža i pritezanje kardanskog sklopa.

4. KONTROLA ELEMENATA KARDANSKOG VRATILA

4.1. KONTROLA ISKRIVLJENOSTI KARDANSKOG VRATILA

Kontrola iskrivljenosti kardanskog vratila vrši se njegovim postavljanjem na poseban pristroj između dva šiljka i pomoću kontrolne igle ili komparatera mjeri se odstupanje (bacanje). Manje iskrivljeno vratilo se može ispraviti presom na hladno, a kod većih iskrivljenja kardansko vrartilo treba zamijeniti.

Slika 4.1. kontrola ispravnosti kardanskog vratila

4

4.2. KONTROLA ISTROŠENOSTI ŽLJEBOVA

Kontrola isrošenosti (proširenja) žljebova na kardanskom vratilu vrši se premjeravanjem pomoću mikro-metra ili kontrolom zazora sklopa pomoću komparatera, kao što možemo vidjeti na slici 4.2.

Slika 4.2. kontrola istrošenosti (proširenja) žljebova kardanskog vratila

Nedozvoljeno velik zazor u sklopu prouzrokuje trzanje u vožnji i velike udare, pa je u tom slučaju neophodno izvršiti zamjenu dijelova.

5

4.3. NAČIN KONTROLE I OPRAVKE KARDANSKIH ZGLOBOVA

Način kontrole i opravke kardanskih zglobova zavisi i od njihove vrste i konstrukcije. Kod elastičnih (gumenih) zglobova najvažnija je kontrola stanja gume, zavrtnjeva, limenih omotača i prirubnice. U slučaju neispravnosti potrebna je zamjena. Kod krstastih zglobova najvažnije je kontrolisati klizne ili kotrljajuće (igličaste) ležajeve na krstovima, njihovo trošenje, oštećenje i osiguranje. Kod igličastih ležajeva treba njihov aksijalni i radijalni zazor.

Slika 4.3. kontrola ležaja na kardanskom zglobu

Kod montaže sklopa kardanskog vratila i zglobova potrebno je izvršiti propisano podmazivanje sa odgovarajućim mazivom.

6

5. ZAKLJUČAK

Nakon svega što smo predložili u predhodnom tekstu, a uz to i slike, zaključili smo da kardanska vratila danas imaju veliku primjenu kako kod automobila tako i kod teretnih vozila. Također smo naveli neke moguće kvarove te kontrolu pojedinih elemenata pa čak i održavanje kardanskog vratila i njegovih dijelova.

7

6. LITERATURA

Remont i održavanje motora i motrnih vozila; 3. razred mašinske stručne škole; Drago Cvitanović dipl. Ing.

8

SADRŽAJ

TEZE MATURSKOG RADA .................................................................................................... 1 1. UVOD ..................................................................................................................................... 2 2. KARDANSKO VRATILO ..................................................................................................... 3

3. KVAROVI NA KARDANSKOM VRATILU ................................................................... 3 3.1. KVAROVI NA KARDANSKIM ZGLOBOVIMA ........................................................ 4

4. KONTROLA ELEMENATA KARDANSKOG VRATILA .................................................. 4 4.1. KONTROLA ISKRIVLJENOSTI KARDANSKOG VRATILA .................................... 4 4.2. KONTROLA ISTROŠENOSTI ŽLJEBOVA ................................................................. 5 4.3. NAČIN KONTROLE I OPRAVKE KARDANSKIH ZGLOBOVA .............................. 6

5. ZAKLJUČAK ......................................................................................................................... 7 6. LITERATURA ........................................................................................................................ 8 SADRŽAJ ................................................................................................................................... 9

9