kayseri propolisinin kimyasal yapısı ve standardizasyonu

8/7/2019 Kayseri Propolisinin Kimyasal Yaps ve Standardizasyonu

1/47

T.C.ERCYES NVERSTES

FEN BLMLER ENSTTS

KAYSER PROPOLSNN KMYASAL YAPISI VESTANDARDZASYONU

Tezi HazrlayanTuba ENGR

Tezi YnetenDo.Dr.Talat ZPOZAN

Yrd.Do.Dr.Sibel SLC

Kimya Anabilim DalYksek Lisans Tezi

Ocak 2007

KAYSER


2/47

2

T.C.ERCYES NVERSTES

FEN BLMLER ENSTTS

KAYSER PROPOLSNN KMYASAL YAPISI VESTANDARDZASYONU

Tezi HazrlayanTuba ENGR

Tezi Yneten

Do.Dr.Talat ZPOZANYrd.Do.Dr.Sibel SLC

Kimya Anabilim Dal

Yksek Lisans Tezi

Ocak 2007KAYSER


3/47

Do. Dr. Talat ZPOZAN ve Yrd. Do. Dr. Sibel SLC danmanlnda Tuba

ENGR tarafndan hazrlanan; Kayseri Propolisinin Kimyasal Yaps ve

Standardizasyonu adl bu alma, jrimiz tarafndan Erciyes niversitesi FenBilimleri Enstits Kimya Anabilim Dalnda Yksek Lisans tezi olarak kabul

edilmitir.

29 / 01 / 2007

.

JR :Bakan : : Do. Dr. Talat ZPOZANye : Do. Dr. Zeki BYKMUMCUye : Do. Dr.erife TOKALIOLU

ONAY :

Bu tezin kabulu enstit ynetim kurulunun ./ / . Tarih ve .

Sayl kararyla onaylanmtr.

./ /

Prof. Dr. Nusret AYYILDIZEnstit Mdr .


4/47

ii

TEEKKR

Tezin hazrlanmasnda sabrla yardmc olan danmanm Do.Dr.Talat ZPOZANa ve

ikinci danmanm Yrd.Do.Dr.Sibel SLCye, Kimya Blm Ara.Gr.Zeki AYDIN

ve Ara.Gr.Serkan AHANa, en byk desteim, yardmcm aileme teekkr ederim.


5/47

iii

KAYSER PROPOLSNN STANDARDZASYONU, KMYASAL VE

FZKSEL ZELLKLER

Tuba ENGR

Erciyes niversitesi, Fen Bilimleri Enstits

Yksek Lisans Tezi, Ocak 2007

Tez Danman: Do. Dr. Talat ZPOZAN,

Yrd.Do. Dr. Sibel SLC

ZET

Propolis (bal tutkal) bal arlarnn eitli bitkilerin tomurcuk ve srgnlerinde bulunan

reineye balmumu katarak kovanda eitli amalarla kullandklar yapkan, koyu renkli

maddedir. Propolis antibakteriyel, antifungal, antitumoral, antioksidatif,

imunomodulator ve dier faydal aktiviteleri ile doal bir ila olarak kullanlan nemli

bir ar rn olup bu almada Kayseri merkez ve evre ilelerindeki propolis

rneklerinin eitli fiziksel ve kimyasal zelliklerinin belirlenmesi amalanmtr.

Propolis rnekleri Kayseri merkez ve ilelerinden (Bnyan, Sarolan, Tomarza,

Melikgazi, Yahyal, Yeilhisar, Develi, zvatan) toplanmtr. rneklerin kimyasal ve

fiziksel analizleri iin kuru madde, kl miktar, oksidasyon davranlar, pH ve toplam

flavanoid miktarlar belirlenmitir.

Kayseri propolisini temsil eden rneklerde ortalama % mum miktar 13,30, ortalama %

kuru madde miktar 3,64, ortalama % kl miktar 2,93, oksitlenebilen % rnek says

86,67, ortalama pH deeri 3,20, ortalama % toplam fenolik miktar 59,12 olarak

bulunmu ve bu deerler eitli lkelerde bulunan sonularla karlatrlm ve lke

ekonomisi asndan elde edilen bulgularn nemi tartlmtr.

Anahtar kelimeler: propolis, fiziksel ve kimyasal zellikler, analiz, Kayseri


6/47

iv

STANDARDIZATION AND DETERMINATION OF CHEMICAL AND

PHYSICAL PROPERTIES OF PROPOLIS FROM KAYSERI

Tuba ENGR

Erciyes University, Institute of Science

M.Sc. Thesis, January 2007

Supervisors: Assoc. Prof. Dr. Talat ZPOZAN,

Assist. Prof. Dr. Sibel SILICI

ABSTRACT

Propolis is a dark colored material made of wax and sticky plant originated resin (from

bud and bourgeon)by bees and used for different applications on hives including filling

up vacancies between comb and frame, polishing covered surface of comb and fixing

combs in hives etc.. Propolis is an important bee product used as a natural medicine due

to its antibacterial, antifungal, anti-tumoral, anti-oxidative, imunomodulatory activities.

Therefore, propolis samples of different regions of Kayseri were studied to determine

their physical and chemical properties for their standardization as the aim of this work.

Propolis samples were obtained from different regions of Kayseri and its counties

(Bunyan, Saroglan, Tomarza, Melikgazi, Yahyali, Yesilhisar, Develi and Ozvatan).

Ash content, dry matter content, oxidative property, pH, total flavonoid content of the

propolis samples were determined as Chemical and physical properties.

Some characteristic values of samples representing Kayseri propolis can be listed as

follows; average beewax percentage (w/w) is 13.30, average dry matter percentage

(w/w) is 3.64, average ash percentage is 2.93, number of oxidizable sample percentage

is 86.67, average pH of samples is 3.20, average total phenolic content percentage is

59.12. These values were compared with the results obtained at different countries and

the importance of the results found in this work were discussed from the economical

point of view for the export of Turkish bee products

Keywords: propolis, chemical and physical property, analysis, Kayseri


7/47

v

NDEKLER

KABUL VE ONAY............. .............................. ............................. .............................. . i

TEEKKR ................................................................................................................ii

ZET ............................. ........................... .............................. ............................. .... iii

ABSTRACT ........................ .............................. ............................. ............................. iv

TABLOLAR LSTES ........................ .............................. ............................. ............ vii

1. BLM................................................................................................................... 1GR........................................................................................................................ 1

2. BLM................................................................................................................... 3

KURAMSAL TEMELLER ........................................................................................ 3

2.1. Propolis Ve zellikleri ........................... ............................. .............................. 3

2.1.1. Propolisin Fiziksel ve Kimyasal Yaps ........................ .............................. 4

2.1.2. Propolisin Biyolojik zellikleri.................................... .............................. 5

2.1.3. Propolisin Bitkisel Kaynaklar.................................... .............................. 6

2.2. Mortesi (UV) ve Grnr Blge Molekler Absorpsiyon Spektroskopisi......... 9

2.2.1. Beer Yasas ve Baz Temel Kavramlar .............................. ......................... 9

2.2.2. Beer Yasasnn Gerek Snrlamalar........................ ............................. ... 11

2.2.3. Mortesi(UV) ve Grnr Blge Absorpsiyon Spektrofotometreleri........ 12

2.3.Titrimetrik Analiz Metotlar.............................................. ............................. ... 14

2.3.1. Volumetrik Titrimetrinin Baz Genel zellikleri ...................................... 15

2.3.2.Gravimetrik Titrimetri................................. ........................... ................... 17

2.4. Gravimetrik Analiz Metotlar............................................... ............................ 18

2.4.1. keleklerin ve ktrclerin zelikleri ............................................... 18

2.5. Ekstraksiyon ile Ayrma ............................................. .............................. ....... 19

2.5.1. Dalmann Kuramsal Temelleri ......................... .............................. ....... 19

2.5.2. Ekstraksiyon lemlerinin Tipleri .................... ............................. ............ 20


8/47

vi

3. BLM................................................................................................................. 22

DENEYSEL KISIM.................................................................................................. 22

3.1. Propolis rnekleri ......................... ............................. .............................. ....... 223.2. Kimyasal Maddeler ve Cam Malzemeler ............................. ............................ 23

3.3. Kullanlan Cihaz ve lm Dzenekleri................................... ...........................

3.3.1. Propolis rneklerinin Saklanmas ve ztlenmesi in Kullanlan

Alet ve Cihazlar.......................... .............................. ............................. ... 23

3.3.2. Propolis rneklerinin Kimyasal Analizinde Kullanlan Alet ve Cihazlar .. 23

3.3.3. Ultraviyole ve Grnr Blge Molekler Absorpsiyon Spektroskopisi..... 24

3.3.4. pH metre.................................................................................................. 24

3.4. Deneysel almalar........................................................................................ 24

3.4.1. Propolisin rneklerinin Fiziksel ve Kimyasal zelliklerinin Belirlenmesi 24

4. BLM................................................................................................................. 26

SONULAR ve TARTIMA ................................................................................... 26

4.1. Mum Miktar................................................................................................... 27

4.2. Kuru Madde ............................................... .............................. ....................... 28

4.3. Kl Miktar...................................................................................................... 29

4.4. Oksidasyon...................................................................................................... 30

4.5. pH .......................... ........................... .............................. ............................. ... 30

4.6. Toplam Fenolik Madde Miktar .............................. ............................. ............ 31

4.7. Propolisin Etanolik zt rn.............................. ............................. ............ 32

KAYNAKLAR........................................................................................................... 36

ZGEM................................................................................................................ 38


9/47

vii

TABLOLAR LSTES

Tablo 3.1.Propolis rneklerinin Topland Blgelerin Rakm ........... ....................... 23Tablo 4.1 Propolis rneklerinin Mum Miktar ............................ ............................. ... 27

Tablo 4.2. Propolis rneklerinin % Kuru Madde Miktarlar........................................ 28

Tablo 4.3.Propolis rneklerinin Kl Miktar...................... ............................. ............ 29

Tablo 4.4. Propolis rneklerinin Oksidasyonu............................ ............................. ... 30

Tablo 4.5. Propolis rneklerinin pH Deerleri............................................................ 30

Tablo 4.6. Propolis rneklerinin Absorbans Deerleri ......................... ....................... 31

Tablo 4.7. Propolis rneklerinin Toplam Fenolik Madde Miktarlar ............... ............ 32

Tablo 4.8. Propolis rneklerinin Etanolik zt rn................................................ 32


10/47

1. BLM

GRBal arlarnn yeryznde yzyllardr var oluu ve evrimsel baars dnya zerinde

hemen tm habitatlara yaylabilen ve uzun yllar yaayan trler olmalarn salamtr.Bu baar byk oranda onlarn rettii bal, balmumu, ar zehri, propolis, polen ve ar

st gibi spesifik rnlerin kimyasal yaps, faydal biyolojik zellikleri ve bu rnlerin

pek ok alanda uygulanabilirlii nedeniyledir. [1].

Propolis, bal arlar (A.mellifera L.) bitkilerin yaprak srgnleri ve tomurcuk gibi

deiik ksmlarndan topladklar ve kovanda deiik amalarla kullandklar reineli

maddenin genel ismidir. Bal arlar kovanda propolisi eitli amalarla kullanarak

antimikrobiyel [2] bir ortam salamaktadrlar. Arlarn patojenik mikroorganizmalara

kar en nemli kimyasal silah olan propolis, ok eski zamanlardan beri halk salnda

kullanlmaktadr [1].

Propolis, insan ve veteriner hekimliinde kullanlan doal bir rndr. Bununla birlikte,

propolisi oluturan reinenin farkl bitkilerden toplanyor olmas onun kimyasal

yapsnn farkllamasna neden olmaktadr. Propolisin kimyasal yapsndaki

deikenlik propolisin tp alannda kullanmnda ve kalitesinin belirlenmesinde nemlibir sorun haline gelmitir. Bu konuda propolis toplanlan kaynan net olarak takip

edilememesi ve kimyasal yapsn belirlemede zorluklar yaratmtr. Bununla birlikte

propolisin biyolojik aktivitesi belirlenirken propolisten izole edilen aktif bileenlerin

belirlenmesi sz konusu aktivitenin hangi bileik yada bileik gruplarndan

kaynaklanabilecei konusunda yorum yapma asndan kolaylk salayacaktr. zellikle

farkl corafik blgelerden elde edilen ve botanik orijini farkl olan propolis

rneklerinin kimyasal yapsnn aydnlatlmasnda fayda vardr. Nitekim son yllarda


11/47

2

propolisin standardizasyonunu kolaylatrmak iin dnyann farkl corafik

blgelerinden toplanan propolislerin tiplendirilmesi iin almalar yaplmaktadr [3].

Propolisin faydal biyolojik aktiviteleri nedeniyle deiik alanlarda kullanm konusuna

duyulan ilgi son yllarda artmtr. Propolisin tbbi zellikleri tarihsel olarak ok eski

zamanlardan beri bilinmektedir. Yllar boyunca propolis insanlar tarafndan deiik

hastalklarn tedavisinde kullanlmtr [1]. Aratrmalarn ou propolisin kimyasal

bileimi, biyolojik aktivitesi, farmakolojik ve tedavi edici zellikleri zerine

odaklanmtr [4]. Propolis ok eski zamanlardan beri kullanlmakla birlikte propolisle

ilgili bilimsel almalara ihtiya duyulduu grlmektedir. Bu nedenle dnyann farkl

corafik blgelerine ait olan propolis rneklerinin kimyasal yaps ve farmakolojik

aktivitelerinin incelenmesi ve belirlenmesi gerekmektedir. Propolisin yapsnda bulunan

aktif bileenlerin belirlenmesi iin deiik almalarda farkl analitik yaklamlar

kullanlmtr [3]. Propolisin tpta kullanmnda en byk sakncalardan biri bal

arlarnn propolis toplama ihtiyac duyduklar dnemde evrede uygun propolis

kayna bulamadklarnda asfalt, zift gibi zararl maddeleri toplayabilmeleridir. Bu

nedenle propolisin kimyasal analizlerle bileiminin belirlenmesi kanlmaz olmaktadr.

lkemizde bu konu ile ilgili almalar olduka azdr [3]. Bu aratrma ile Kayseri ilipropolisinin kimyasal yapsn belirlenmesi ve standardizasyonu yaplarak ekonomik

anlamda deer bulmasnn salanmas amalanmtr.


12/47

3

2. BLM

KURAMSAL BLGLER

2.1. Propolis ve zellikleri

Propolis, bal arlar tarafndan toplanarak arlarn yuvalarnn adaptasyonu ve yapmnda

kullanlan, koyu renkli yapkan maddedir. Propolis terimi ilk kez Yunan yazarlar

tarafndan kullanlmtr. Pro, savunma polis ise ehir anlamndadr. Bylece ehrin yani

ar kovann savunulmas anlamna gelmektedir. Propolisin retimi iin arlar tarafndan

kullanlan materyal; bitkilerin yara blgelerinden salglanan maddeler olabildii gibi,

yapraklardaki lipofilik materyaller ile reine, msilaj, zamk gibi maddeler de

olabilmektedir. Bitkilerden elde edilen reine inenmekte, tkrk enzimleri

eklenmekte ve ksmen sindirilmi materyal, balmumu ile kartrlarak kovanda

kullanlmaktadr. Propolisin kaynan oluturan bitkiler kavak (Populus spp), kayn

(Fagus sylvatica), hu (Betula alba), kestane ( Castanca sativa), at kestanesi (Alnus

glutinosa) gibi bitkiler olabilmektedir [5].

Propolis kovanda eitli amalar iin kullanlmaktadr. Arlar, kovanda bulunan

peteklerin tamiri yannda ince bir tabaka halinde cilalanmas kovanda bulunan atlak ve

yarklarn kapatlmasnda propolisten faydalanmaktadrlar. Ayrca kovanda soukhavalarda giri deliinin kltlmesi, kovana giren yabanc canllarn ldrlerek

zerinin kokumasn nlemek iin kaplanmas amacyla da kullanlmaktadr. Bylece

kovan ierisindeki arlar bakteri fungus gibi mikroorganizmalarn zararl etkilerinden

korunmaktadr.

Propolis sahip olduu farmakolojik zellikleri ile ok eski alardan beri insanlar

tarafndan kullanlmtr. Propolisin antimikrobiyel etkinliinin yan sra lokal anestetik,karacier koruyucu, anti lseratif, immn sistemi stimle edici ve antikanserojenik


13/47

4

aktiviteleri de deiik aratrmaclarca rapor edilmitir [6]. Bu nedenle propolis

gnmzde apiterapi, biokozmetik, ila ve gda sektrnde popler bir hammadde

olarak kullanlmaktadr.

2.1.1. Propolisin fiziksel ve kimyasal yaps

Propolis reineli ve yapkan bir madde olup, rengi kaynana ve depolama sresine

bal olarak sar-yeilden koyu kahverengiye kadar deiebilmektedir. Soukta sert ve

krlgan, scakta ise yumuak ve yapkan bir yaps vardr. Ham propolisin bileimi

kaynana gre deimekle birlikte, genellikle % 50 reine, %30 mum, %10 esansiyel

ve aromatik yalar, %5 polen ve %5 dier organik maddelerden olumaktadr [7].

Dnyann deiik blgelerinden toplanan propolis rneklerinde 160dan fazla bileik

tanmlanmtr. Propolis; polifenoller (flavonoid aglikonlar, fenolik asitler) ve onlarn

esterleri, fenolik aldehitler, alkoller ve ketonlar, seskuiterpen kinonlar, kumarinler,

stereoidler, aminoasitler ve inorganik bileikler gibi eitli kimyasal bileikler

iermektedir. Propolisin yapsnda pinosembrin, akasetin, krisin, rutin, katesin,

naringenin, galangin, luteolin, kamferol, apigenin, mirsetin, kuarsetin gibi

flavonoidlerin yan sra kafeik asit ve sinamik asit gibi fenolik asitlerde saptanmtr.Ayrca propoliste Mg, Ca, I, K, Na, Cu, Zn, Mn ve Fe gibi elementlerle B1, B2 , B6, C ve

E vitaminleri ile ok sayda ya asidi tanmlanmtr. Aratrclar propolisin sksinik

dehidrogenaz, glukoz-6-fosfataz, adenozin trifosfataz ve asit fosfataz gibi enzimler

ierdiini belirtmilerdir. Propolisin kimyasal bileimi ok komplekstir ve toplanld

alandaki floraya baldr. Avrupa, Asya ve Kuzey Amerikay ieren scak blgede,

farkl kavak tomurcuklarn tomurcuk salglar propolisin ana kaynadr. Bu blgedeki

rneklerin kayna benzer kimyasal bileimi ile karakterize edilmitir. Fenoliklerin ana

bileenleri; flavonoid aglikonlar, aromatik asitler ve onlarn esterleridir.Propolis

toplamak iin kullanlan bitki kaynann bileimi propolisin kimyasal yapsn

belirlemektedir. Propolisin bileimi topland alann vejetasyonuna baldr Propolisin

toplanma sezonu da, ayn blgeden toplanan propolisin kimyasal yapsn

etkileyebilmektedir. rnein Akdeniz Blgesinden (Sicilya ve Adriyatik kylar)

toplanan propolis tek tip zellik gsterip, temel bileeni diterpenik asitler iken

Brezilyada farkl tipte propolis tanmlanmtr. Karasal iklime sahip blgelerden

toplanan propolisin (Asya, Avrupa, Kuzey Amerika vb.) balca kaynann kavak


14/47

5

bitkisi tomurcuklar olduu belirlenirken, bu propolisin eitli flavonoidlerini ieren

fenolik bileikler, aromatik asitler ve onlarn esterleri bakmndan zengin olduu

belirlenmitir. Kavak aac karasal blgelerde yaygn olarak gzlenirken, tropik vesubtropik blgelerde yetimemektedir. Bu sebeple bu blgelerde bal arlar baka

propolis kaynaklarn tercih etmektedirler. Bylece tropik blgelerde retilen propolisin

kimyasal yaps kavak propolisinden tmyle farkl olmaktadr. rnein Brezilya

propolisinin ana kayna Baccaris dracunculifolia (Cyote brush) dr ve bu propolis

tipinde temel kimyasal bileik snf prenillenmi p-kumarik asit ve asetofenon trevleri

olup kavak tipi propolisten tamamen farkl olarak diterpenler, lignanlar ve flavonoidler

ierdii belirlenmitir. Son yllarda dikkat eken Kba propolisinin ana bileeni ise

poliizoprenillenmi benzofenonlardr ve bu yap Kba propolisini Avrupa ve Brezilya

propolislerinden farkl klmaktadr. Ayrca, Clusia minor, Clusia major(Guttiferae),

Araucaria heteroplhylla ve farkl Baccharis trlerin Venezuella ve Brezilyadan

toplanan propolisin en nemli kaynaklar olduu bildirilmitir. Bu bitkilerin tropikal

propolislerde daha nce rapor edilen proprenillenmi benzofenonlar ve eitli

diterpenler ierdii belirlenmitir. Benzer ekilde klerodan-tipi ve eitli labdan-tipi

diterpenoidler karasal iklim propolislerinde bulunamamtr. Flavonoidler ise tropikal

propolislerde de belirlenmitir. Tropikal blgelerden toplanan propolisin karasal iklime

sahip blgelerden toplanan propolisten farkl kimyasal yap gstermesinin nedeni,

vejetasyon farklldr [7].

ncelenen literatr bilgileri nda dnyann deiik blgelerinden toplanan propolis

rneklerinde tespit edilen flavon ve flavonoidler; pinosembrin, pinobanksin, organik ve

ya asitleri, kafeik asit, 9-hekzadekanoik asit, sinnamik asit, ferulik asit, terpenler,

lignanlar, ketonlar, hidrokarbonlu bileiklerdir [3].

2.1.2. Propolisin biyolojik zellikleriPropolis ok eski zamanlardan beri halk arasnda kullanlmakla birlikte son yllarda

antibakteriyel, antifungal, antitmoral, immnomodlatr ve dier faydal biyolojik

etkileri ok sayda aratrmac tarafndan ispatlanmtr. eitli almalarda propolisin

su, metanol, etanol, eter, ve ya ekstraktlar hazrlanmtr. Bununla birlikte

aratrmalarda en ok kullanlan propolisin etanolik ekstraktnn antibakteriyel, anti

fungal, anti-viral, anti-inflammatuvar, lokal-anestetik, antioksidan, immnostimlatr


15/47

6

ve sitostatik etki gsterdii belirlenmitir. Farkl orjine sahip propolis rneklerinin

biyolojik aktiviteleri ile ilgili ok sayda alma yaplmtr. Brezilya propolisinin

antibakteriyel, sitostatik, serbest radikal koruyucu aktivitesi belirlenirken Bulgarpropolisinin bakterisidal, anti fungal ve antiparaziter aktivitesi belirlenmitir.

Gnmze dein, Trk propolisinin antibakteriyel, anti fungal, antioksidan,

antikarsinojenik, yara iyiletirici gibi baz biyolojik aktiviteleri incelenmitir [7].

Deiik lkelerden elde edilen propolisin farkl kimyasal yapya sahip olmas, onlarn

farkl biyolojik aktiviteye sahip olmasna neden olmaktadr. Ancak bu durum her

farmakolojik zellik iin ayn deildir. lgin bir ekilde karasal ve ekvatoral blgeleri

de iine alan farkl blgelerden toplanan ve farkl kimyasal yapya sahip olan

propolislerin benzer biyolojik aktiviteler gsterdii bulunmutur Nitekim propolis

kovanda enfeksiyonlardan korunma amal kullanlmaktadr ve bu nedenle deiik

propolis tiplerinin hem antibakteriyel hem de anti fungal zellik gstermesi doaldr.

Bu sebeple gzlenen aktivitenin sadece belirli bir bileik grubuna atfedilmesi doru

deildir. Nitekim propolisin antibakteriyel aktivitesinden sorumlu bileik gruplar;

kavak tipi propoliste flavonlar, flavononlar, fenolik asitler ve onlarn esterleri iken,

Baccharis tipi (Brezilya) propoliste prenillenmi p-kumarik asitler, diterpenler veKrmz Kba propolisinde prenillenmi benzofenonlardr. Bu nedenle propolisin

antibakteriyel zellii tm dnyada propolisin zerinde en ok allan zellii

olmutur [3].

2.1.3.Propolisin bitkisel kaynaklarPropolisin bitki kaynan tam olarak belirlemek gtr, nk propolis retimi iin

kullanlan reine genellikle aalarn st ksmlarndaki reinelerin toplanmasyla elde

edildii iin gzlem yapmak neredeyse imkanszdr. Bunun yerine son yllarda yaplan

almalarda propolisin bitki orijininin belirlenmesi iin muhtemel bitki kaynaklarnn

yaprak, tomurcuk ve srgnleri ile propolis rneklerinin HPLC, GC-MS gibi kimyasal

yntemlerle karlatrmal olarak analizleri yaplmaktadr [3].


16/47

7

Tablo 1. Propolisin Kimyasal Bileenleri

No Bileikler Kaynak

Aromatik bileikler

1. 5-fenil-trans, trans-2,4 pentadienoik asit [3]

2. 5-fenil-trans-3-pentenoik asit [3]

3. dodesil kafeat [3]

4. tetradesinil kafeat [3]

5. tetradesil kafeat [3]

6. hekzadesil kafeat [3]

7. (+)-treo-1-C-kuayasilgliserol [3]

8. 3-[4-hidroksi-3-(3-oksobut-1-enil)-fenil] akrilik asit [3]

Flavonoidler9. 5,7,4-trihidroksi-6,8-dimetoksi flavon [3]

10. Sideritiflavon [3]

11. mayrisetin-3,7,4,5-tetrametil eter [3]

12. kuersetin-3,7,3-trimetil eter [3]

13. 5,6,7-trihidroksi-3,4-dihimetoksiflavon [3]

14. aromadendrine-4metil eter [3]

15. 3,5,7-trihidroksi-6,4-dimetoksiflavon [3]

Prenillenmi p-kumarik sitler

16. 3,5-diprenil-4-hidroksisinnamik asit [3]17. 3-prenil-4-dihidro-sinamoyloksisinnamik asit [3]

18. 2,2,-dimetil-6-karboksietenil-2H-1-benzopiran [3]

19. 9-E-2-dimetil-6-karboksietenil-8-prenil-2H-1-benzopiran [3]

20. 3-prenil-4-hidroksisinamik asit [3]

21. 3-prenil-4-(2-metoksipropionil)-sinnamik asit [3]

22. (E)-3-[2,3-dihidro-2-(1-hidroksi-1-metiletil)-prenil-benzofuran-5-il]-2-propenoik asit [3]

Asetofenon trevleri

23. 2-[1-metil]-vinil-5-asetilkumaran [3]

24. 2-[1-hidroksimethil]-vinil-6-asetil-5-hidroksikumaran [3]

25. 2-[1-asetoksimetil]-vinil-6-asetil-5-hidroksikumaran [3]

kafeoilkuinik asitler

26. 3-kafeoilkuinik (klorojenik) asit [3]

27. 4-kafeoilkuinik asit [3]

28. 5- kafeoilkuinik asit [3]

29. 3,5- dikafeoilkuinik asit [3]



17/47

8

Tablo 1. (devam) Propolisin Kimyasal Bileenleri

No Bileikler Kaynak

31. 4,5-dikafeoilkuinik asit metil ester [3]


33. 3,4- dikafeoilkuinik asit metil ester [3]

Lignanlar

34. 1-(4-hidroksi-3-metoksifenil)-1,2-bis-[4-[(E)-3-asetoksipropen-1-il]-2-

metoksifenoksi}-propan-3-ol asetat

[3]

35. 1-(4-hidroksi-3-metoksifenil)-2-{4-[(E)-3-asetoksipropen-1-il]-2-

metoksifenoksi}propan-1,3-diol-3-asetat (eritro- ve treo)

[3]

36. 3-asetoksimetil-5-[(E)-2-formileten-1-il]-2-(4-hidroksi-3-metoksifenil)-7-

metoksi-2,3-dihidrobenzofuran

[3]

37. Sesamin [3]

38. Ascantin [3]

39. Sesartenin [3]

40. Yangambin [3]

Diterpenik asitler

41. Ent-17-hidroksi-3,13-Z-klerodadien-15-oik asit [3]

42. 15-okso-3,13-Z-kolavadien-17-oik asit ve onun E-izomeri [3]

43. kommurik asit [3]

44. imbrikatoloik asit [3]45. izokupressik asit [3]

46. asetilizokupressik asit [3]

47. 8(17),13E-labdadien-15,19-dioik asit [3]

48. 8(17),13E-labdadien-15,19-dioik asit-15-metil ester [3]

49. 19-okso-8(17),13E-labdadien-15-oik asit [3]

50. 13-hidroksi-8(17),14-labdadien-19-oik asit [3]

Triterpenler

51. -amirin [3]

52. Sikloartenol [3]

Uucu bileenler Monoterpenler(GC-MS ile)53. -pinen [3]

54. -pinen [3]

55. -terpinen [3]

56. Geraniol [3]

57. linalil propiyonat [3]

Sesquiterpenler

58. Ledol [3]

59. Spatulenol [3]


18/47

9

Tablo 1. (devam) Propolisin Kimyasal Bileenleri

No Bileikler Kaynak

60. zospatulenol [3]61. Palustrol [3]

62. Laden [3]

63. germekren [3]

Aromatik bileenler

64. Ksiloz [3]

65. Galaktoz [3]

66. Mannoz [3]

67. glucuronik asit [3]

68. Laktoz [3]

69. Maltoz [3]

70. Melibioz [3]

71. Eritritol [3]

72. Ksilitol [3]

Tablo 2. Propolisin Biyolojik Aktivitelerinden Sorumlu Bileikler

Aktivite Bileik No* KaynakAntibakteriyel 16-18,42-45,36-39 [3]

Sitotoksik 14-16,19,35,40,41 [3]

mmn sistem uyarc 26-29,31 [3]

*Tablo 1deki numaralar

2.2. Ultraviyole Ve Grnr Blge Molekler Absorpsiyon Spektroskopisi

2.2.1. Beer Yasas ve Baz Temel Kavramlar

Monokromatik ve I0iddetindeki bir k demeti, kalnl b cm olan bir tpte bulunan

zeltideki herhangi bir molekl tarafndan absorblandnda iddeti azalr ve tp I

iddetinde terk eder. Imann iddetindeki bu azalmann bir ksm rnek kabnn

eperlerinde ortaya kan yansmalar veya zeltide bulunabilecek asl taneciklerin yol

at salmalar sonucu oluur. Sadece molekllerin o dalga boyundaki may

absorplamas sonucu ortaya kan azalma Beer Lambert eitlii ile verilir. Bu eitlie

gre, rnek kabna giren ve kab terk eden k iddetlerinin logaritmalarnn fark, kla

etkileen molekllerin birim hacimdeki says ile yani deriim ile orantldr [8]:


19/47

10

log I0/I = .b.c = A (2.1)

A ile c arasndaki bu basit dorusal ilikiden analitik uygulamalarda yaralanlr.Eitlikte deriim c, mol/L, rnek kabnn kalnl b ise cm birimindedir. , molar snm

veya molar absorpsiyon katsays ya da molar absorptivite olup, birimi L/mol.cm dir; A

ise absorbans adn alr [8]:

A = bc

rnek kabn terk eden ve kaba giren k iddetleri arasndaki orana geirgenlik, T, ad

verilir [8]:

I / I0 = T = 10

bc (2.3)

Grld gibi, geirgenlik ile deriim arasndaki iliki stel olup bunun uygulamada

kullanlmas zordur. A ile T arsndaki basit iliki ise,

T=10-A

zeltide uygulanan dalga boyundaki absorplayacak birden fazla molekl varsa, A

toplamsal bir deer olduundan [8].

A = A1+A2+= 1bc1+ 2bc2+

eitlii geerlidir [8].Beer-Lambert eitliinin geerli olabilmesi iin uygulanan n gerekten

monokromatik yani tek dalga boyu deerinde olmas, absorpsiyon olaynn rnein her

yerinde eit miktarda olmas yani, rnein homojen olmas, ayrca birden fazla bileenin

absorplamas halinde, her bir bileenin, dierlerinin absorpsiyonunu etkilememesi

gerekir. Bu koullarn salanmas halinde A ile c arasndaki iliki dorusaldr [8].

Bu artlarn salanmad baz durumlarda bu dorusallk deiir ve dorusallktan

sapmalar meydana gelir. Bu sapmalar temelde Beer yasasnn doas gerei olan

sapmalar, kimyasal sapmalar ve aletsel sapmalar olarak temel balktaincelenebilir[8].


20/47

11

2.2.2. Beer Yasasnn Gerek SnrlamalarBeer yasas, olduka dk deriimde analit ieren ortamlarn absorpsiyonlar ile ilgili

davrann baarl bir ekilde ifade eder; bu bakmdan beer yasas snrlayc bir

yasadr. Yksek deriimlerde (genellikle > 0,01 M) abssorpsiyon yapan molekller

arasndaki uzaklk ok azalr ve molekller, komularnn yk dalmn etkiler. Bu

etkileim sonucu molekllerin absorplama zellii deiir. Etkileim dzeyi deriime

bal olduu iin, bu olayn oluumu deriim ile absorbans arasndaki dorusal ilikiden

sapmalara neden olur [9].

2.2.2.1. Kimyasal Sapmalar

Bir analit ayrtnda, eitli trlerle birletiinde veya zc ile farkl absorpsiyon

spektrumu olan bir rn vermek zere reaksiyona girdiinde, Beer yasasndan belirgin

sapmalar grlr. Bu davran, yaygn olarak asit/baz indikatrlerinin sulu

zeltilerinde grlr. Bu sebeplerden dolay olan sapmalara kimyasal sapmalar

denir[9].

2.2.2.2. Polikromatik Indan Kaynaklanan Aletsel SapmalarBeer yasasna uyum sadece monokromatik nlarla alldnda gzlenir; bu durum,

yasann snrlayc zelliinin bir baka belirtisidir. Ne yazk ki, tek bir dalga boyuna

sahip n kullanmak, nadiren pratiktir, nk srekli bir n kaynandan gelen nn

belirli ksmlarn izole eden dzenekler arzu edilen dalga boyu evresinde simetrik

bantlar olutururlar. Yani tam anlamyla monokromatik n elde etmek mmkn

deildir. Monakromatie en yakn n kaynaklar ise laserlerdir [9].

2.2.2.3. Kaak Inlardan Kaynaklanan Aletsel Sapmalar

Monokromatrden kan nlarn genellikle az miktarda da olsa kaak nlar ierdii

gzlenilmitir. Bu nlar, i yzeylerde yansyarak veya salarak k slitine ularlar.

Bu kaak nlarn dalga boyu ou zaman esas nlardan farkldr ve numuneden

gememi olabilir [9].


21/47

12

2.2.3. Ultraviyole ve Grnr Blge Absorpsiyon Spektrofotometreleri

Maddenin absorblamasn incelemek iin kullanlan dzenee absorpsiyon

spektrometresi veya absorpsiyon spektrofotometresi ad verilir. Bir spektrometre

dzenei (ekil 2.1) aada grld gibi balca, k kayna, dalga boyu seicisi,

detektrden oluur. Detektrde elektrik sinyaline evrilen optik sinyal bir kaydedici

veya bir galvonometre ile llr [8].

ekil 2.1. Bir Spektrometrenin Temel Bileenleri

Bu ana bileenlere ek olarak spektrometrelerde toplamak, odaklamak, yanstmak,

iki demete blmek ve rnein zerine belli bir iddetle gndermek amacyla mercekler,

aynalar, k blcleri ve giri k aralklar vardr. rnek ise kullanlan dalga boyu

blgesinde n geiren maddeden yaplm rnek kaplarna konularak k yoluna

yerletirilir [8].

2.2.3.1. Ik Kaynaklar

UV ve grnr blgede D2, W, H2 ve Xe gibi srekli k kaynaklar kullanlr.

Tungsten flaman lambas grnr ve yakn infrared blgede k yayar. Elektrik akm

ile stlan tungstenden yaylan bu k, siyah cisim mas olup, 320 nm ile 3000 nm

arasndaki blgeyi kapsar. 3000 K da alan bir tungsten lambann yayd enerjinin

ancak % 15 i grnr blgededir. Ultraviyole blgede en ok kullanlan lambalar,

hidrojen ve dteryum elektriksel boalm lambalardr. Dk basnta (5 mm Hg) H2

veya D2 gaz ieren bu lambalarda 40 voltluk doru akm uygulanarak elektriksel

boalm elde edilir. Bu lambalar 180 nm ile 380 nm arsnda k yayar. Daha pahal ve

daha uzun mrl olan D2 lambasnn yayd n iddeti H2 lambasna gre ok daha

fazladr. UV ve grnr blgenin tmnde (150 nm 700 nm) kullanlabilecek bir

baka iddetli ve srekli k kayna, Xe ark lambasdr. Fakat bu lamba daha ok

luminesans spektroskopisi ynteminde k kayna olarak kullanlr.


22/47

13

Kuartz 200 300 nm arasnda geirdiinden, bu blgedeki kla alabilmek iin,

lambalarn pencereleri, mercekler, rnek kaplarnn duvarlar ve dedektrn giri

penceresi kuartzdan yaplr. 320 700 nm arasndaki blgede ise, bu ksmlarn camdanyaplm olmas yeterlidir [8].

2.2.3.2. Detektrler

Maddenin absorblayp absorblamadn anlamak iin, k kaynandan gelen

n iddetinin llmesi amacyla spektrofotometrelerde kullanlan optoelektronik

bileene detektr denir. Bir detektrn a kar duyarl olmas, k iddetiyle doru

orantl bir sinyal retmesi, zerine den a cevap verme, yani sinyal retme

sresinin ksa olmas, kararl olmas ve retilen elektriksel sinyalin yardmc devrelerle

oaltlabilmesi istenir. Ultraviyole ve grnr blgede kullanlabilen tr dedektr

vardr [8].

Fotovoltaik detektrlerde k, Se veya Si gibi bir yar iletken madde tarafndan

absorblandnda, iletkenlik bandna geen elektronlar nedeniyle, bu yariletkenle

temasta olan bir metal film (Ag) arasnda bir gerilim fark oluur. PbS, CdSe ve CdS

gibi yar iletken maddelerle ise fotoiletken detektrler yaplr. Bu tr detektrlerde, k

absorpsiyonu ile iletkenlik bandna karlan elektronlar, k iddetiyle orantl bir

elektrik akm oluturur [8].

Fototp adn alan ikinci tip detektrlerde ise alkali metal oksit filmlerden yaplm

fotokatotlar zerine den fotonlar bu yzeyden elektron koparr ve elektronlar bir

anotta toplanarak elektrik akmna evrilir [8].

Fotooaltc tp olarak adlandrlan nc tip detektrlerde ise, fotokatot yzeyinden

foton arpmas ile frlatlan elektronlar dinot denilen yzeylere doru elektriksel alanda

hzlandrlr ve dinoda arpan her bir elektron, dinot yzeyinden 3-5 elektron daha

koparr. Bylece saylar giderek artan elektronlar en sonunda bir anotta toplanarak

elektrik akmna evrilir [8].

2.2.3.3. Monokromatrler (Dalgaboyu Seiciler)

Absorbansn llmesi srasnda, k kaynandan gelen polikromatik ktan tek birdalga boyunda k seilerek rnee gnderilir. Polikromatik ktan monokromatik k


23/47

14

elde edilmesini gerekletiren dzenee monokromatr ad verilir. Monokromatr

olarak prizmalar veya optik a denilen paralar kullanlr.

Prizmalarda dalgaboyu seilmesi, farkl dalga boylarndaki n prizmaya girite ve

kta farkl miktarlarda krlmas ilkesine dayanr. Prizma k kaynana gre

dndrlerek eitli dalga boylarna sahip n bir aralktan geerek madde ile

etkilemesi salanr [8].

zerinde birbirinden eit uzaklklarla ayrlm ince aralklar veya kntlar bulunan bir

yzeyle etkileen polikromatik k, bu yzeyden getikten veya bu yzeyden

yansdktan sonra da krnma urar. Bu tr paralar geirgen optik a veya yanstanoptik a adn alr. Optik alara gelen n geli as deitirilerek her bir geli

asnda baka bir dalga boyu veya bunun katlarnn krnma uramas salanr.

Bylece optik an dndrlmesi ile farkl dalga boyundaki n seimi mmkn

olur[8].

2.3.Titrimetrik Analiz Metotlar

Titrimetrik metotlar, konsantrasyonu bilinen bir zeltinin analit ile reaksiyona girenmiktarnn lmne dayanan, uygulama alan ok geni, etkili kantitatif analiz

metotlardr. Volumetrik titrimetride, analit ile tamamen reaksiyona giren ve

konsantrasyonu bilinen bir zeltinin hacmi llr. Gravimetrik titrimetride ise, hacim

yerine reaktifin ktlesi llr. Kulometrik titrimetride reaktif, analit ile dorudan

veya dolayl olarak reaksiyona giren ve bykl bilinen sabit bir doru elektrik akm

lm vardr. Bu teknikte elektrokimyasal reaksiyonun tamamlanmas iin geen sre

llr.

Titrimetrik metotlar, hzl, uygun, doru olduklar ve kolaylkla otomatik hale

getirilebildikleri iin rutin analizlerde ok yaygn olarak kullanlrlar.


24/47

15

2.3.1. Volumetrik Titrimetrinin Baz Genel zellikleri

2.3.1.1. Baz terimlerin tanmlar

Standart zelti (veya standart titrant), titrimetrik analizlerde kullanlan konsantrasyonu

bilinen zeltidir. Bir titrasyon, standart zeltinin bir bretten veya sv aktmaya

yarayan baka bir aletten, analit zeltisine ikisi arasndaki reaksiyonun tanmland

anlalncaya kadar yava ilave edilmesiyle yaplr. Titrasyonun tamamlanmas iin

gerekli olan reaktif hacmi, bretteki ilk ve son hacim okumalar arasndaki farktan

bulunur.

Eklenen titrantn miktar, kimyasal olarak numunedeki analit miktarna edeer olduu

anda, titrasyonun edeerlik noktasna ulalm olur. Bazen, standart titrantn arsn

ilave etmek ve sonra bu ar miktar ikinci bir standart titrant kullanarak geri

titrasyonla tayin etmek gerekir. Bu durumda edeerlik noktas, analit miktarna

kimyasal olarak edeer olan ilk titrant miktar ile geri titrasyonda kullanlan titrantn

miktarnn topland noktaya kar gelir.

2.3.1.2. Edeerlik noktas ve dnm noktas

Bir titrasyonun edeerlik noktas, deneysel olarak tayin edilemeyen teorik bir noktadr.

Bu noktann yerini edeerlik art ile ilgili bir fiziksel deiimi gzleyerek bulabiliriz.

Bu deiime titrasyonun dnm noktas denir. Edeerlik noktas ile dnm noktas

arasndaki hacim veya ktle farkn en aza indirmek iin her trl nlem alnr. Ancak

yine de, fiziksel deiimlerin uygun olmay ve deney yapann bu deiimi

gzlemedeki yeteneine bal olarak bu iki nokta arsnda bir fark olur. Edeerliknoktas ile dnm noktas arasndaki hacim veya ktle farkna titrasyon hatas ad

verilir.

Edeerlik noktasnda veya yaknnda gzlenebilir bir fiziksel deiim (dnm noktas)

meydana getirmek iin analit zeltisine genellikle bir indikatreklenir. Edeerlik

noktas blgesinde, analit ve titrantn bal konsantrasyonlarnda byk deiimler

olabilmektedir. Bu konsantrasyon deiimleri, indikatrn grnnn deimesine

sebep olur. Genellikle indikatrn rengi, dnm noktasnda yok olur veya renk


25/47

16

deitirir. zeltinin bulankllnn yok olmas veya ortaya kmas ile de dnm

noktas belirlenebilir.

Dnm noktasnn belirlenmesi iin genellikle cihazlar kullanlr. Bu cihazlar, titrasyon

srasnda zeltinin zelliklerine karakteristik bir deiime cevap verir. Bu cihazlardan

bazlar voltmetre, ampermetre, ommetre, kalorimetre, scaklk kaydedicileri ve

refraktometredir.

2.3.1.3. Primer standartlar

Primer standart, volumetrik ve titrimetrik metotlarda referans madde olarak kullanlanve safl ok yksek olan bir maddedir. Metodun doruluu, bu bileiin zelliklerine

nemli lde baldr. Bir primer standardn nemli zellikleri unlardr:

1.Yksek saflkta olmal. Saflatrlabilmesi iin gelitirilmi uygun metotlar

bulunmaldr.

2.Havada kararl olmal.

3.Katnn bileiminin bal nemdeki deiimlerden etkilenmemesi iin hidrat suyu

iermemeli.

4.Ucuz fiyatta ve kolay bulunabilir olmal.

5.Titrasyon ortamnda yeteri kadar znmeli.

6.Tartmlardan gelen bal hatann az olmas iin mol ktlesi yksek olmal.

Bu zellikleri tayan veya yaklaan az sayda bileik vardr. Bu nedenle bazen safl

ok yksek olmayan bileikler de primer standart olarak kullanlmaktadr. kincil

standartad verilen byle bir maddenin safl dikkatli analizlerle tespit edilmelidir.

2.3.1.4. Standart zeltiler

Standart zeltiler btn titrimetrik analiz metotlarnda, nemli bir rol oynar. Bundan

dolay, bu zeltilerin istenen zellikleri, hazrlanan metotlar ve konsantrasyonlarnn

ne ekilde ifade edilecei iyi bilinmelidir.


26/47

17

2.3.1.4.1. Standart zeltilerde aranan zellikler

Bir titrimetrik metotta kullanlan standart zelti ideal olarak u zelliklere sahip

olmaldr:

1.Konsantrasyonu bir defa belirledikten sonra uzun sre kullanlabilecek

kararllkta olmal,

2.Reaktif ilaveleri arasndaki geen srenin mmkn olduu kadar ksa olmas

iin analit ile yeteri kadar hzl reaksiyona girmeli,

3.Uygun dnm noktas elde edilebilmesi iin, analit ile hemen hemen tamamen

reaksiyona girmeli,4.Analit ile seici olarak reaksiyona girmeli ve reaksiyon, basit denkletirilmi bir

eitlikle ifade edilebilmeli.

ok az sayda zelti, bu ideal zellikleri tam olarak karlayabilmektedir.

2.3.2.Gravimetri Titrimetri

Arlk veya gravimetrik titrimetri, volumetrik titrimetriden hacim llmesi yerine

titrantn ktlesinin llmesiyle ayrlr. Gravimetrik titrimetri, volumetrik titrimetriden

yaklak 50 yl daha nce kullanlmaya balanmtr. Ancak, daha kullanl ve gvenilir

bretlerin gelitirilmesi sonucunda, arlk titrasyonlar yerini byk lde volumetrik

metotlara brakmtr. nk gravimetrik titrimetri daha ok cihaz gerektirir ve analiz

zor ve zaman alcdr. Son yllarda gelitirilen, duyarl ve bu amaca uygun teraziler ve

kullanl plastik zelti datclar, bu durumu tamamen tersine evirmitir. Bu

nedenle, gnmzde gravimetrik titrasyonlar, volumetrik titrasyonlardan daha kolay ve

daha abuk yaplabilir bir duruma gelmitir.

2.3.2.1. Arlk Titrasyonlarnn stnlkleriHzl olmalar ve uygunluuna ilaveten, arlk titrasyonlarnn volumetrik titrasyonlara

gre baz stnlkleri daha vardr:

1.Volumetrik titrimetrideki cam malzeme kalibrasyonu ve yorucu temizlik

ilemleri ortadan kalkmtr.

2.Scaklk dzeltmelerine gerek duyulmaz.


27/47

18

3.Arlk lmleri, hacim lmlerinden nemli lde daha yksek bir kesinlik

ve dorulukla yaplabilir.

4.

Arlk titrasyonlar, volumetrik titrasyonlara gre ok kolay otomatik halegetirilebilir.

2.4. Gravimetrik Analiz Metotlar

Ktle lmne dayanan gravimetrik metotlar iki eittir. Bunlardan birincisi olan

ktrme metodunda, analizi yaplacak madde az znen bir kelek halinde

ktrlr. Bu kelek daha sonra szlr ve ierisinde bulunabilecek safszlklar

ykadktan sonra uygun sl ilemlerle bileimi belirli olan bir rne dntrlr. Bu

rn tartlarak madde miktar tayin edilir.

Dier bir metot olan uucu hale getirme metodunda ise analizi yaplacak madde veya

bunun paralanma rnleri, uygun bir scaklkta stlr. Uucu hale getirilmi rn

biriktirilerek tartlr veya rnn ktlesi numunenin ktle kaybndan dolayl olarak

bulunur.

2.4.1. keleklerin ve ktrclerin zeliklerideal durumda, gravimetrik bir ktrc reaktifin analit ile spesifik olarak, bu mmkn

deilse seimli olarak reaksiyona girmesi gerekir. Spesifik reaktif, yani bir maddeye

zg reaktif, ok nadir olarak bulunur. Daha yaygn olarak bulunan seici reaktifler ise,

snrl sayda tr ile reaksiyona girerler. Bir ktrcnn belirli bir maddeye zg veya

seici olmasnn yannda, analitle oluturduu rnn de aadaki zelliklere sahip

olmas gerekir:

1.Kolayca szlebilmeli ve kirlilikler ykanarak uzaklatrlabilmelidir.

2.Ykama ve szme esnasnda nemli miktarda madde kayb olmamas iin,

znrl yeteri kadar dk olmaldr.

3.Atmosferin bileenleri ile reaksiyona girmemelidir.

4.Kurutulduktan sonra veya gerekiyorsa yakldktan sonra bilinen bir bileime

sahip olmaldr.

Yukardaki zelliklerin tmne sahip rn oluturan ok az sayda ktrc

bulunmaktadr.


28/47

19

2.5. Ekstraksiyon ile Ayrma

Hem inorganik hem de organik znenlerin birbiri ile karmayan iki sv arasnda

dalma dereceleri nemli lde birbirinden farkldr ve bu dalma farklar analitik

ayrmalarda yllardr kullanlmaktadr.

2.5.1. Dalmann Kuramsal TemelleriBir znenin birbiri ile karmayan iki zc arasnda dalmn ifade etmek iin iki

terim kullanlr; dalma katsaylar ve dalma oran.

2.5.1.1. Dalma Katsays

Dalma katsays, znen bir trn birbiri ile karmayan iki zc arasnda

dalmn ifade eden bir denge sabitidir. rnein organik bir znenin (A) sulu bir

zeltisi, hekzan gibi organik bir zc ile alkalandnda hemen aadaki eitlikle

gsterilen bir denge kurulur:

A(suda) A(org) (2.5)

deal olarak iki fazdaki A trnn oran sabit olup Ann toplam miktarndan

bamszdr. Yani herhangi bir scaklkta u ifade yazlabilir:

Kd=[A]org / [A]suda (2.6)

Burada, denge sabiti Kd dalma katsays adn alr. Keli parantez iindeki terimler,

gerek iki zcdeki A trnn aktiviteleridir, ancak ou kez ciddi bir hataya sebep

olmad iin molar konsantrasyonlar da kullanlabilir. Kd, ounlukla Ann iki

zcdeki znrlklerinin oranna yaklak olarak eittir.

znen tr iki zcde farkl ekilde kmelenmi olarak bulunuyorsa, denge u

ekilde olur:

xAy (suda) yAx(org) (2.7)

dalma katsays yledir:


29/47

20

Kd=[Ax]

yorg / [Ay]

xsuda (2.8)

2.5.1.2. Dalma oran

Bir analitin dalma oran D, analitin birbiri ile karmayan iki zcdeki analitik

konsantrasyon oran olarak tanmlanr. Eitlik 3.7 de belirtildii gibi basit bir sistem

iin, dalma oran dalma katsaysyla ayndr. Ancak, daha karmak sistemler iin bu

iki byklk birbirinden olduka farkl olabilir. rnein bir HA ya asidinin su ve

dietileter arasndaki dalm iin unu yazabiliriz:.

D=corg / csuda (2.9)

D=[HA]org / ([HA]suda+[A-]suda)

HA tr iin D ve Kdarasndaki ilikiyi elde etmek amacyla, HAsuda iin asit iyonlama

sabiti ifadesini aadaki gibi yazarz:

Kd=[H3O+]suda[A

-]suda / [HA]suda veya [A-]suda= [HA]suda Ka / [H3O

+]suda

Bu ifadeleri Eitlik 2.11de yerine koyalm:

D=corg / csuda = Kdx [H3O+]suda / ([H3O

+]org+Kd)

Eitlik 2.11, HA nn tamponlanm sulu zeltilerden ekstraksiyon derecesini

hesaplamak iin kullanlr. (Kd ile D arasndaki fark burada ortaya kmaktadr.)

Dalma katsays, trn molar konsantrasyonlarnn bir orandr. Dalma oran ise,

analitik molar konsantrasyonlarn bir orandr.

2.5.2. Ekstraksiyon lemlerinin TipleriBirbiri ile karmayan zcler arasndaki dalma dengelerine dayanan tip ayrma

ilemi vardr: basit ekstraksiyon, tam ekstraksiyon, ters akm ekstraksiyonu.


30/47

21

2.5.2.1. Basit ekstraksiyonlar

Bir karmdaki bir trn dalma oran makul lde byk ve dier trlerin dalma

oran olduka kk (


31/47

22

3. BLM

DENEYSEL KISIM

Bu almada Kayseri merkez ve ilelerinden toplanan propolis rneklerinin eitlikimyasal ve fiziksel zellikleri incelenmitir. Propolis rneklerinin mum ierii, kuru

madde miktar, kl miktar, oksidasyon oran, propoliste bulunan toplam fenolik miktar

ve propolisin etanolik zt rnnn belirlenmesi iin bir dizi deneysel ilem

gerekletirilmitir. Bu ilemler ve ilemlerde kullanlan ara gerelerin zellikleri ve

yntemlerin ayrntlar aada ayr balklar altnda verilmitir.

3.1. Propolis rnekleriKayseri merkez ve ilelerinden (Bnyan, Sarolan, Tomarza, Melikgazi, Yahyal,

Yeilhisar, Develi, zvatan) toplanan propolis rnekleri yredeki arclardan Apis

mellifera caucasica kolonilerinden temin edilmitir. Aratrma iin toplanlan propolis

rneklerinin tm 2005 yl Eyll-Ekim aylarnda toplanmtr. Propolis rnekleri

kolonilerden daha temiz olmas amacyla ereve stlerinden ve kovan duvarlarndan

elle toplanmtr. rnekler analiz edilene kadar -20 C de derin dondurucuda muhafaza

edilmitir. Propolis rneklerinin alnd corafik alanlar ve rakmlar izelge 3.1 deverilmitir


32/47

23

Tablo 3.1.Propolis rneklerinin Topland Blgelerin Rakm.

CORAFK ORJN RAKIM(m)Sarolan 1148zvatan 1592Pnarba 1592Melikgazi 1330Tomarza 1397Bnyan 1900

Yeilhisar 1100ORTALAMA 1437

3.2. Kimyasal maddeler ve cam malzemeler

Propolisin ztlenmesi ve kimyasal analizler iin Erciyes niversitesi Fen Edebiyat

Fakltesi, Analitik Kimya Laboratuarnda bulunan kimyasal maddeler kullanlmtr.

-Etil alkol (%80 ve %96lk teknik ve Merck analitik saflkta)

-Gallik asit (3,4,5-Trihidrosinnamik asit) Merck

-Slfirik asit (Merck, %98)

-Folin-Cicoltau (Merck)

-Potasyun permanganat (Merck)

-Sodyum karbonat (Merck)

-Porselen havan, erlen, huni, filtre katlar, koyu renkli ieler

3.3. Kullanlan Cihaz ve lm Dzenekleri

3.3.1. Propolis rneklerinin saklanmas ve ztlenmesi iin kullanlan alet vecihazlar

Deneyler iin Erciyes niversitesi Safiye krkolu Meslek Yksek Okulu, Arclk

Labaratuarnda bulunan aadaki alet ve cihazlar kullanld.

-Derin dondurucu (Bosch -20C)

-Hassas terazi (Sartorius, 0,001g duyarlkta)


33/47

24

3.3.2. Propolis rneklerinin kimyasal analizinde kullanlan alet ve cihazlar

Erciyes niversitesi Fen Edebiyat Fakltesi, Kimya Blmnde bulunan aadaki alet

ve cihazlar kullanlmtr.

-Kartrc (whirlimixer FISONS)

-Hassas terazi (Precisa 125 AS-5)

-Kl Frn (110C mak.Scaklk)

-Santrifj (Fotofix 32

-Saf su cihaz (Helga)

-Dner buharlatrc (Heidolph)

-Vakum pompas (WB 2000)

-Soksalet cihaz (500 ml hacimli, pyrex camdan yaplm,ldam)

3.3.3. Ultraviyole ve Grnr Blge Molekler Absorpsiyon Spektroskopisi

Bu almada propoliste bulunan toplam flavanoid miktarnn belirlenmesi iin Hitachi

150-20 UV-VIS molekl absorpsiyon spektrofotometresi kullanld. UV-VIS molekl

absorpsiyon spektrofotometresinin n kayna Tungsten lamba, dedektr fotooaltc

tpler, allan dalgaboyu 765 nmdir.

3.3.4. pH metrezeltilerin pH lmleri iin Consort C533 marka dijital pH metre kullanld. (alma

scakl 25C, kullanlan elektrot Hidrojen elektrodudur.)

3.4. Deneysel almalar

3.4.1. Propolisin rneklerinin fiziksel ve kimyasal zelliklerinin belirlenmesi

3.4.1.1. Propolis rneklerinin mum ieriinin belirlenmesi

Toz haline getirilmi 20 g propolis 400 ml alkol kullanlarak soksalet ztleyicisinde 24

saat boyunca 60C de ztlenmitir. Elde edilen zt, zlmemi kat mumu ayrmak

iin bir gece derin dondurucuda braklm ve hemen arkasndan szlmtr. Szge

kadnda kalan kat mum tartlarak nicel olarak belirlenmitir.


34/47

25

3.4.1.2. Kuru madde miktarnn belirlenmesi

10 g toz haline getirilmi propolis 5 saat boyunca etvde 100C de stlm sonra

desikatrde souyarak sabit arla gelmesi salanp tartlmtr. Sonu ham propolisin

orijinal arlnn yzdesi olarak hesaplanmtr.

3.4.1.3. Kl miktarnn belirlenmesi

2 g toz haline getirilmi ham propolis 600C de kl frnnda 1 saat boyunca tutularak

kl haline getirilmitir. Sabit tartma gelene kadar desikatrde tutulup daha sonra tartm

yoluyla nicel belirlenmitir. Kl yzdesi kuru arln yzdesi (w/w) olarak verilmitir.

3.4.1.4. Oksidasyon orannn belirlenmesi

1g propolis rnei 24 saat %70 etanolde srekli kartrlarak ztlenmi, ilem

tekrarlanm ve elde edilen iki ekstrak birletirilmitir. 5 ml propolis ekstraktna 100 ml

distile su eklenerek iyice kartrldktan sonra filtre edilmitir. Filtrasyondan

(Szntden) 1 ml alnarak 5 mllik tpte 1 ml distile(damtk) su konularak

kartrlmtr. zerine 1 ml %20 slfrik asit ilave edilip 1 dakika kartrldktansonra bir damla potasyum permanganat ilave edilmitir. ki dakika ierisinde rengin

sardan pempeye dnmesi oksidasyon gstergesi olarak belirtilmitir.

3.4.1.5. Propolis orneklerinin pH deerleri

Havanda dvlerek hazrlanm olan propolis rnei 24 saat %70 etanolle kartrlarak

propolis zt hazrlanmtr. pH metre kullanlarak rneklerin pH deerleri

belirlenmitir.

3.4.1.6. Propolisin toplam fenolik madde miktarnn belirlenmesi ve etanolik zt

rn

3.4.1.6.1. Toplam fenolik madde miktarnn belirlenmesi

Toplam fenolik miktarnn belirlenmesi iin Woisky ve Salatino tarafndan bildirilen

yntem [11] gelitirilerk,Folin-Cicoltau metodu kullanlmtr. Bunun iin 1g propolis


35/47

26

rnei 24 saat %70 etanolde srekli kartrlarak ztlenip szlm, szge kadnda

kalan propolis etanolde 24 saat yeniden ztlenip elde edilen iki zt birletirilmitir.

zt (40 l) 2400 l distile su ve 200 l seyreltilmemi Folin-Cicoltau ayrac ile 600lsodyum karbonat (%20 Na2CO3) ile kartrlp oda scaklnda 2 saat bekletildikten

sonra 765 nm de absorbans llmtr. lm sonular mg gallik asit/ g propolis

eklinde standart grafik kullanlarak belirlenmitir.

ekil 3.1. UV-VIS Spektrometrenin Standart Grafii

3.4.1.6.2. Propolisin etanolik zt rn

Toz haline getirilmi 20g propolis rnei 400ml etanol kullanlarak soksalet cihaznda

60C scaklkta 24 saat boyunca ztlenmitir. Elde edilen ztn alkol ksm 50C devakum altnda buharlatrcda uzaklatrlmtr. Kalan saf propolis tartlarak arl

kaydedilmitir.


36/47

27

4. BLM

SONULAR ve TARTIMA

Kayseri ve ilelerinden (Bnyan, Sarolan, Tomarza, Melikgazi, Yahyal, Yeilhisar,

Develi, zvatan) toplanan propolis rneklerinin fiziksel ve kimyasal zellikleri

aratrlmtr. Kl ve kuru madde ierii dnda tm incelemeler etil alkol zt

zerinden gerekletirilmitir. Yaplan almalar aadaki balklar altnda

grlmektedir.

4.1. Mum miktar

Kayseri merkez ve ilelerinden alnan Propolis rneklerinin % mum miktarnn

blgelere gre dalm tablo 4.1de verilmitir.

Tablo 4.1 Propolis rneklerinin Mum Miktar..

CORAFK ORJN

%mum miktar * % BSS**

Sarolan 3,600.03 0.40

zvatan 3,010.02 0.30Melikgazi 30,140.01 0.02Tomarza 8,500.02 0.10Bnyan 1 27,170.04 0.08Bnyan 2 17,740.03 0.09Bnyan 3 8,180.01 0.30Bnyan 5 4,730.01 0.20

Yeilhisar 3 16,590.01 0.05ORTALAMA 13,30 0.17

*% mum miktar= (% x ).

N

st**%BSS(bal standart sapma)= (s /x )x100(%95

gvenle, n=2)


37/47

28

Propolis rneklerinin mum miktarnn ortalamas %13.30 olup 3.01-30.14 arasnda

deimektedir. Bonvehi ve ark.[5] larna gre mum miktar 14.8 2.2 dir.

4.2. Kuru madde

Kayseri merkez ve ilelerinden alnan propolis rneklerinin % kuru madde miktarlar

Tablo 4.2de verilmitir.

Tablo 4.2. Propolis rneklerinin % Kuru Madde Miktarlar.

CORAFK ORJN % KURU MADDE MKTARI* % BSS**

Sarolan 31,700,11 1,10zvatan 40,000,06 0,50Pnarba 25,200,02 0,30Melikgazi 45,700,12 0,50Tomarza 31,300,09 0,50Bnyan 1 34,100,02 0,70Bnyan 2 52,500,01 0,40Bnyan 3 60,800,01 0,20

Bnyan 4 45,800,06 0,50Bnyan 5 31,000,02 0,20Yeilhisar 1 22,800,04 0,60Yeilhisar 2 25,900,02 0,30Yeilhisar 3 31,800,06 0,70Yeilhisar 4 30,500,10 1,20Yeilhisar 5 37,200,04 0,40

ORTALAMA 36,40 0,54

*% Kuru Madde Miktar=(% x ).

N

st**% BSS =(s /x )x100

(%95 gvenle, n=3)

Propolis rneklerindeki kuru madde miktarnn ortalamas %3.64 olup deiim aral

%2.28-6,08 arasndadr.


38/47

29

4.3. Kl miktar

Kayseri merkez ve ilelerinden alnan propolis rneklerinin % kl miktarlar tablo

4.3de verilmitir. Propolis rneklerinin ierdii kl miktar ortalamas % 2,93 olup

deiim aral %1,59-3,96 arasndadr.

Tablo 4.3.Propolis rneklerinin Kl Miktar.

CORAFK ORJN

KL MKTARI *% BSS **

Sarolan 1,590,09 1,30

zvatan 3,960,08 0,70Pnarba 2,780,04 0,50Melikgazi 2,850,01 0,20Tomarza 2,950,06 0,70Bnyan 1 2,090,09 1,40Bnyan 2 2,810,01 0,30Bnyan 3 2,850,07 0,70Bnyan 4 2,650,03 0,60Bnyan 5 3,150,09 0,50

Yeilhisar 1 2,710,06 0,80Yeilhisar 2 3,270,06 0,60Yeilhisar 3 3,280,04 0,40Yeilhisar 4 3,720,04 0,40Yeilhisar 5 3,260,06 0,60

ORTALAMA 2,93 0,65

*% Kl Miktar= (% x ).

N

st, ** % BSS (Bal Standart Sapma) =(s /x )x100

(%95 gvenle, n=3)

4.4. Oksidasyon

Kayseri merkez ve ilelerinden alnan propolis rneklerinin asitli ortamda

permanganatla ykseltgenebilirlikleri tablo 4.4de verilmitir.


39/47

30

Tablo 4.4. Propolis rneklerinin Oksidasyonu.(n=3)

CORAFK ORJN OKSDASYON

Sarolan +zvatan +Pnarba +Melikgazi +Tomarza +Bnyan 1 +Bnyan 2 -Bnyan 3 +Bnyan 4 +Bnyan 5 +

Yeilhisar 1 +Yeilhisar 2 +Yeilhisar 3 +Yeilhisar 4 -Yeilhisar 5 +

ORTALAMA (13/15*100) % 86,67

4.5. pH

Kayseri merkez ve ilelerinden alnan propolis rneklerinin rneklerin pH deerleri

tablo 4.5 de verilmitir.

Tablo 4.5. Propolis rneklerinin pH Deerleri.

CORAFK ORJN pH*

% BSS *

Sarolan 2,700.05 1.10zvatan 2,600.02 0.50Pnarba 2,190.03 0.60Melikgazi 3,210.03 0.40

Tomarza 2,350.05 1.20Bnyan 1 3,120.04 0.70Bnyan 2 4,140.05 0.70Bnyan 3 4,090.04 0.20Bnyan 4 4,110.04 0.90Bnyan 5 4,220.02 0.50

Yeilhisar 1 3,520.04 1.00Yeilhisar 2 2,410.03 1.20Yeilhisar 3 3,140.04 0.70Yeilhisar 4 2,360.04 0.90Yeilhisar 5 3,870.05 0.50

ORTALAMA 3,20 0.74

pH= (% x ).Nst , ** % BSS (Bal Standart Sapma) =(s /x )x100


40/47

31

Propolis rneklerinin pH ortalamas %3.20 dir. Propolis rneklerinin pH deerleri

2.19-4.22 aralnda deimektedir.

4.6. Toplam fenolik madde miktar

Kayseri merkez ve ilelerinden alnan propolis rneklerinin spektrofotometrik

lmlerindeki Absorbans deerleri tablo 4.6da, fenolik madde miktarlar ise tablo

4.7de verilmitir.

Tablo 4.6. Propolis rneklerinin absorbans deerleri.

CORAFK ORJN

A* % BSS **

Sarolan 1,5060.013 0.50zvatan 0,9830.007 0.30Pnarba 0,5500.005 0.50Melikgazi 1,4540.007 0.10Tomarza 0,8310.012 0.80Bnyan 1 1,1960.007 0.60

Bnyan 2 0,5270.007 1.40Bnyan 3 1,1040.007 0.30Bnyan 4 0,8540.002 0.20Bnyan 5 1,2210.003 0.20

Yeilhisar 1 1,5680.004 0.10Yeilhisar 2 0,4900.020 2.10Yeilhisar 3 0,5200.013 1.40Yeilhisar 4 1,0250.005 0.30Yeilhisar 5 1,6060.005 0.30

ORTALAMA 1,029 0.61

*Absorbans=(% x ).N

st**%BSS(Bal standart sapma)= (s /x )x100

(%95 gvenle,n=3)


41/47

32

Tablo 4.7. Propolis rneklerinin toplam fenolik madde miktarlar.

CORAFK ORJN mg flavonoid/g propolis* % BSS **

Sarolan 115.004.50 2.20zvatan 86.001.50 0.90Pnarba 5,600.03 0.20Melikgazi 124.005.40 2.40Tomarza 14,900.03 0.10Bnyan 1 90.001.50 0.90Bnyan 2 47,500.01 0.02Bnyan 5 14,600.03 0.10

Yeilhisar 1 64.000.03 0.02Yeilhisar 2 14,400.04 0.20

Yeilhisar 3 10,900.04 0.20Yeilhisar 5 122,500.16 0.10ORTALAMA 59,12 0,61

*toplam falovanoid miktar=(% x ).

N

st

**%BSS(bal satandart sapma)= *(s /x )x10

((%95 gvenle,n=3)

4.7. Propolisin Etanolik zt rn

Kayseri merkez ve ilelerinden alnan propolis rneklerinin etanolik zt rn

miktarlarnn blgelere gre dalm tablo 4.8de verilmitir.

Tablo 4.8. Propolis rneklerinin Etanolik zt rn

NUMUNE %zt rn % BSS **

Sarolan 21,930.01 0.10zvatan 9,040.01 0.10

Melikgazi 8,000.01 0.10Tomarza 8,500.04 0.30Bnyan 1 7,430.04 0.30Bnyan 2 63,630.05 0.03Bnyan 3 20,410.02 0.10Bnyan 5 24,100.07 0.10

Yeilhisar 3 24,540.06 0.10ORTALAMA 20,84 0.14

*%zt rn =(% x ).N

st **%BSS(bal standart sapma)=(s /x )x100


42/47

33

Propolis rneklerinin zt rnnn ortalamas %20.84 olup 7.43-63.63 arasnda

deimektedir.

Folin-Ciocalteu metodu toplam fenoliklerin spektrofotometrik tayininde ok yaygn

kullanlmaktadr. Metod, kalibrasyon iin referans maddesi olarak kullanlan gallik asit

iin propolise uygulanmtr. Gallik asit propoliste kk bir bileendir.

Propolis ounlukla tropikal rneklerde ve tropikal blgelerde bulunmutur [14].

Propolis rneklerinin toplam flavonoid miktarlarnn ortalamas 59,12 olup 5,60-115,60

aralnda deimektedir. Toplam fenolik miktarlar Bankova ve ark. larna [12] gre

57,26 dr. Sorkun ve ark. [13] incelemelerine gre Bursann blgesinden toplanan

rneklerdeki flavonoidlerin miktar %38,92; Erzurum %4,72; Gmhane %50,55;

Trabzon %43,55 olarak belirlenmitir. Bankova ve ark.larna [12] gre Brezilya

rneklerinde toplam fenolik miktar %57,3 olarak tespit edilmitir. Bonvehi ve

ark.larna [5] gre in ve Uruguay rneklerinde fenolik bileenler 21,71,29 olarak

tespit edilmitir.

Propolis son yllarda faydal biyolojik etkileri nedeniyle ok sayda aratrmacnn

dikkatini ekmitir. Ancak bu aratrmalarda kullanlan propolis rneklerinin standart

zellikte olmas istense de bu mmkn olmamaktadr. nk gerek propolisin retimi

gerekse kullanm iin standartlar gelitirilememitir. Tp, veteriner ve di hekimlii,

eczaclk ve gda sektrnde bu denli nemli yeri olan propolisin standardize edilmesi

gnmzn en nemli aratrmalarndan biridir. Bu aratrma ile ileride lke genelinde

yaplacak standardizasyon almalarna k tutmas ve katkda bulunmas amacyla

Kayseri ve yresinde retilen propolis rneklerinin standardize edilebilmesi asndanbaz fiziksel ve kimyasal zellikleri belirlenmeye allmtr. Aratrmada kullanlan

rnek says Kayseri ve yresi propolis profilini belirlemek anlamnda yeterli

olmayabilir ancak bize yre propolisinin kimyasal yaps asndan bilgi vermesi

bakmndan nem tamaktadr.

Propolisin kuru madde, kl, zt rn, fenolik madde miktar, asitlii ve oksidasyon

zellii ok sayda faktre bal olarak deiebilmektedir. rnein kovann giri

deliinden elde edilen propolis daha fazla mum iermekle birlikte p, l ar kalnts


43/47

34

gibi kir unsurlarn da fazlaca tamaktadr. Bu nedenle aratrmalarda kullanlacak

propolisin ereve stleri ve kovan duvarlarndan elde edilmesi gereklilii

vurgulanmaktadr. Bu nedenle bu aratrmada da rnekler kovan duvarlar ile erevestlerinden toplanmtr. Propolisteki mum ierii propolisin topland sezona gre de

deiebilmektedir. Sonbahar aylarnda toplanan propolisin daha yksek oranda reine

ierdii belirtilmitir. Ayn ekilde dier fiziksel ve kimyasal zellikler de propolisin

topland vejetasyona yani propolise kaynak tekil edecek bitkilerin yrede

mevcudiyeti ve bolluuna, toplanma sezonuna, propolisi toplayan ar rkna, propolisin

topland kovan blmne, propolisin saklanma koullarna gre deiiklik

gsterebilmektedir.

Propolisin standardizasyonu ile ilgili almalar ilk kez Brezilyada yaplm ve

propolisle ilgili almalar bu lkede younlamtr. Gnmzde nemli oranda

propolis ihracat yapan Brezilya konuya gerekli nemi vermi propolis konusunda

yaplan almalar desteklemitir. Brezilyada Baccharis dracunculifolia bitkisinin

reinesinden elde edilmi yeil propolis rneklerinde kuru arln %90,0-95,4 arasnda

ve kl ieriinin % 2,55-4,59 aralnda olduu tespit edilmitir [16]. Brezilyada Sao

Paulo Devlet Arclar Birlii standartlarna gre propoliste maksimum kl ieriinin %5

civarnda olmas gerektii bildirilmitir. Brezilyann deiik blgelerinden topladklar

propolis rneklerinde kl ieriini 1,87-7,16 arasnda kuru arln ise 90,2-94,2

arasnda deitiini bulmulardr [15]. Yine ayn lkeden aratrclar [11] Brezilya

propolisi iin kl ieriini 3,10 olarak tespit etmilerdir. Elde edilen bu sonular bizim

elde ettiklerimizle ayn deildir. Bunun en nemli sebeplerinden biri propolisin corafik

ve botanik orijinindeki farkllklardr. Bununla birlikte yukarda deinilen deikenler

de sonulardaki farkll destekler niteliktedir.

10, 20 ve 30 gn boyunca farkl zaman aralnda ztlenen propolislerin etanolik

zt verimini 48,41, 52,68 ve 59,48 olarak, rneklerin fenolik madde ieriini ise 8,53,

8,00 ve 8,49 olarak belirlemilerdir [16]. %80 metanolle ztledikleri propolis

rneklerinin ortalama rn verimini 31-65 arasnda olduunu rapor etmilerdir [17].

Propolisin antiinflammatr etkisini aratrdklar almalarnda 99,5 etanolle

ztledikleri propolis verimini %41-60, su ile ztlediklerinde ise %4-14 arasnda

olduunu tespit etmilerdir [16]. Propolisin antioksidan etkisini test ettikleri


44/47

35

aratrmalarnda propolisi % 70 etanolle ztlediklerinde rn % 44,5 su ile

ztlediklerinde ise % 11,1 olarak belirlemilerdir. Sonu olarak propolis farkl

zclerle ztlenebilmektedir. Ancak elde edilecek propolis rn kullanlanzcnn niteliine ve konsantrasyonuna gre deiebilmektedir.

nceledikleri propolis rneklerinde toplam fenolik madde ieriini 8,8 -13,7 aralnda

tespit etmiler, ztleme sresi arttka fenolik madde miktarnn da arttn

belirlemilerdir [17]. Propolisin fenolik madde ieriinin oran nemlidir. nk

fenolik maddelerden zellikle flavonoidlerin faydal biyolojik zellikleri ok sayda

aratrmada ispat edilmitir [16]. Bu nedenle de propolisin gsterdii faydal zelliklerin

byk ounluu fenolik maddelere atfedilmitir.

Bu aratrma lkemizde propolisin standardizasyonu anlamnda yaplan ilk almadr.

lkemizin byk bir arclk potansiyeline sahip olduu dnlrse ar kovanlarnda

doal olarak retilen propolis kymeti bilinmeden arclar tarafndan atlmaktadr.

Propolisin standardizasyonunun yaplmas lkemizde propolisin etiketlenebilmesine

yardmc olacak ve ihracatnda nemli kolaylklar salayacaktr. Bu sebeple lkemizin

deiik blgelerinde elde edilen propolislerinde standardizasyonlarnn yaplmas ve bir

veri bankas altnda toplanmas propolisin tannmas, ekonomik anlamda deer bulmas

bakmndan son derece nem tamaktadr.


45/47

36

KAYNAKLAR

1.Popova, M, Silici, S., Kaftanolu, O., Bankova, V., Antibacterial Activity of

Turkish Propolis And Its Qualitative And Quantitative Chemical Composition,Phytomedicine, 12, 221-228, 2005.

2.Kumazawa, S. ve ark., Studies of the Constituents of Uruguay Propolis,

Agricultural and Food Chemistry, 50, 4777-4782.

3.Bankova,V., Marcucci, M., Castro, S., Propolis recent advances in chemistry

and plant origin, Apidologie, 31, 3-15, 2000.

4.Silici, S., Kutluca, S., Chemical composition and antibacterial activity of

propolis collected by three different races of honeybees in the same region,

Journal of Ethnopharmacology, 99, 69-73, 2005.

5.Bonvehi, J., Coll, V., Study on Propolis Quality from China and Uruguay,

Z.Naturforsch, 55c, 778, 26: 83-99, 1995.

6.Velikova,M., Bankova, V., Marcucci, M., Tsvetkova, I., Kujungiev, A.,

Chemical Composition and Biological Activity of Propolis from Brazilian

Meliponinae, Z.Naturforsch, 55c, 785-789, 2000.7.Silici,S., Propolisin baz antimikrobiyel ve farmakolojik aktiviteleri zerine bir

aratrma, ukurova niversitesi, Fen Bilimleri Enstits, Zootekni Anabilim

dal, Adana, 2003.

8.Skoog, D., Holler, J., Nieman, T., Enstrmantal Analiz lkeleri, Bilim

Yaynclk, Yayn no 1, Ankara, 2000.

9.Skoog, D., Holler, J.,West, D., Analitik Kimya Temelleri, Bilim Yaynclk,

Yayn no 7, Ankara 1999.

10.Yldz, A., Gen, ., Bekta, S., Enstrmantal Analiz Yntemleri, Hacettepe

niversitesi Yaynlar, A-64, Ankara, Austos, 1993.

11.Popova, M. ve ark., Validated Methods for the Quantification of Biologically

Active Constituents of Poplar-type Propolis, Phytochemical Analysis, 15,

235-240, 2004.

12.Bankova, V., Popova, M., Stefan, B., Sabatini, A., Chemical Composition ofPropolis Expected and Unexpected Results, Z. Naturforsch, 57c, 530-533, 2002.


46/47

37

13.Sorkun,K., Ser,B., Salih,B., Determination of Chemical Composition of

Turkish Propolis, Z. Naturforsch, 56c, 666-668, 2001.

14.Hady, F., Hegazi, A., Egyptian Propolis 2. Chemical Composition, Antiviral and

Antimicrobial Activities of East Delta Propolis, Z. Naturforsch, 57c, 386-394,

2002.

15.Teixera,W. ve ark., Plant Origin of Gren Propolis Bee Behavior, Plant Anatomy

and Chemistry, Oxford University Journal, 2 (1), 85-92, 2005.

16.Cunha I. B. S. ve ark., FactorsThat Influence the Yield and Composition of

Propolis Extracts. J. Braz. Chem. Soc. 15 (6): 964-970, 2004.

17.Woisky, R. G., Salatino, A. J. Apicult. Res. 37, 99, 1998.


47/47

38

ZGEM

Ad Soyad : Tuba ENGR

Baba Ad : Atila

Ana Ad : Tevhide

Doum Yeri : Kayseri

Doum Tarihi : 02.01.1980

lk ve orta renimini 1997 ylnda Kayseride tamamlad. 1998 ylnda kazanm

olduu Erciyes niversitesi Fen Edebiyat Fakltesi Kimya Blmn 2003 ylnda

bitirdi. Ayn yl Erciyes niversitesi Fen Bilimleri Enstits Kimya Anabilim Dalndayksek lisans renimine balad.

letiim Bilgileri:

Adres: Gltepe mah. Kk cad.

Sedef Saray sit. A blok B giri

Kat:7

38030 Melikgazi KAYSER

e-mail: [email protected].

kayseri propolisinin kimyasal yapısı ve standardizasyonu

Documents