บทความนี้�พู�ดถึ�งปั�ญหาทฤษฎี�ล้�วนี้ๆ อาจจะไม�เปั!นี้ท�"สนี้ใจหรื&อถึนี้'ดของหล้ายท�านี้ ม�การืใช้�ค,าภาษาอ'งกฤษท�"ไม�แปัล้จ,านี้วนี้มาก(เปั!นี้พู/เศษ) แล้ะโปัรืดเข�าใจว�า นี้�"เปั!นี้เพู�ยงรื�างแรืก (first draft) ท�"เข�ยนี้อย�างรืวดเรื2ว ท'งย'งไม�เสรื2จส/นี้ตามท�"วางโครืงเรื&"องไว� บางตอนี้ท�"ผมเว�นี้พู&นี้ท�"ว�างไว�มากๆ (บางตอนี้ใส� page break ไว� แต�บางตอนี้ก2ไม�ได�ใส� เพู�ยงแต�เว�นี้ว�างมากๆ) ก2เพูรืาะย'งเข�ยนี้ตอนี้นี้'นี้ไม�เสรื2จ แต�เท�าท�"เข�ยนี้ไว�แล้�วนี้� สามารืถึอ�านี้เข�าใจได�โดยไม�ต�องรือส�วนี้ท�"เหล้&อ

“ ถึ�งเวล้ากล้'บไปัอ�านี้มารื5กซก'นี้หรื&อย'ง ??? ” ABSOLUTELY แต�ควรืเรื/"มต�นี้ท�"คนี้ถึามก�อนี้นี้ะครื'บ

ว�าด�วย บทความในี้ ฟ้8าเด�ยวก'นี้ , ในี้ อ�านี้ แล้ะ ว/ทยานี้/พูนี้ธ์5ปัรื/ญญาเอก ของ เก�งก/จ สมศ'กด/: เจ�ยมธ์�รืสก;ล้

ฟ้8าเด�ยวก'นี้ ฉบ'บ ข�อม�ล้ใหม� ได�ต�พู/มพู5บทความ ว/วาทะ รืะหว�าง เก�งก/จ ก'บ ภ'ควด� “ ” “ ” 3 ช้/นี้ เรื/"มต�นี้ด�วย บทความของภ'ควด�ซ�"งเปั!นี้การืว/จารืณ์5บทความของเก�งก/จในี้ฟ้8าเด�วก'นี้ฉบ'บก�อนี้หนี้�านี้'นี้ ตามด�วย บทความตอบภ'ควด�ของเก�งก/จ ท�"ต' งช้&"อว�า “ถึ�งเวลากลบไปอ่�านมาร์�กซกนหร์�อ่ยัง???” (เครื&"องหมายค,าถึาม 3 ต'ว เปั!นี้ของเก�งก/จเอง) แล้�วม�บทความส'นี้ๆของภ'ควด�ตอบบทความนี้�ปัรืะกบท�าย

เด/มท�ผมต'งใจจะเข�ยนี้อะไรืเล้2กนี้�อยเก�"ยวก'บบทความของเก�งก/จโต�ภ'ควด�ท�"ว�านี้� แล้ะค/ดว�าจะถึ&อโอกาสพู�ดถึ�งบทความของเขาอ�กเรื&"องหนี้�"งท�"เปั!นี้ว/วาทะก'บ Patrick Jory ในี้ อ�านี้ ไม�ก�"ฉบ'บก�อนี้ พูอด� ทางสนี้พู.ฟ้8าเด�ยวก'นี้มาช้วนี้ให�ผมว/จารืณ์5ว/ทยานี้/พูนี้ธ์5ปัรื/ญญาเอกของเก�งก/จ ท�"จะนี้,าเสนี้อในี้งานี้ส'มมนี้า เปั>ดโล้กการือ�านี้ ความจรื/ง ผมต'งใจจะหา “ ”

วพู.ของเก�งก/จมาอ�านี้อย��แล้�ว (ม�คนี้ก,าล้'งจะเอามาให�) ก2เล้ยถึ&อโอกาสรื'บไปั แต�เม&"อได�อ�านี้ต'ว วพู.จรื/งๆแล้�ว ผมพูบว�าม�ปั�ญหาย/"งกว�าต'วบทความอย�างมาก อ'นี้ท�"จรื/ง กล้�าวได�ว�า ในี้ 60 หนี้�าแรืกของ วพู.ท�"เปั!นี้ส�วนี้ ทฤษฎี� นี้'นี้ ม�ท�"เข�ยนี้ผ/ด“ ”

อย��แทบท;กหนี้�า จนี้ผมเห2นี้ว�า ส�วนี้นี้�ท' งหมดแทบจะไม�ม�ปัรืะโยช้นี้5ใดๆเล้ย ความผ/ดพูล้าดของเก�งก/จในี้ส�วนี้นี้�ม�หล้ายแบบมาก บางแบบผมจะแสดงให�เห2นี้ข�างล้�างนี้� แต�ก2ม�อ�กมากท�"ไม�สามารืถึจะเข�ยนี้ออกมาในี้ท�"นี้�ได� เพูรืาะถึ�าท,าเช้�นี้นี้'นี้ ผมคงจะต�องเข�ยนี้เรื&องทฤษฎี�เหล้�านี้'นี้ใหม�เส�ยเองหมด ความผ/ดพูล้าดบางอย�างท�"ผมจะไม�เข�ยนี้ล้ะเอ�ยดข�างล้�าง แต�ขอยกข�นี้มาส'นี้ๆในี้ขณ์ะนี้� เช้�นี้ การืเข�ยนี้แบบ จ'บแพูะช้นี้แกะ ในี้ล้'กษณ์ะ จ'บฉ�าย“ ” “ ” ค&อจ'บเอาความค/ดทางทฤษฎี�ของคนี้นี้'นี้คนี้นี้�มา ผสม ก'นี้ แนี้�นี้อนี้ การืผสมผสานี้ทฤษฎี�หรื&อแนี้วค/ดของนี้'กค/ดหล้ายคนี้ เปั!นี้ส/"งท�"ท,าได� แต�ก�อนี้อ&"นี้“ ” จะต�องเข�าใจแนี้วค/ดของแต�ล้ะคนี้อย�างด� แล้ะท�"ส,าค'ญ ต�องตรืะหนี้'กว�า โดยเฉพูาะเรื&"องทางทฤษฎี�แล้�ว แนี้วค/ดทฤษฎี�ของแต�ล้ะคนี้ ม�ล้'กษณ์ะท�"เปั!นี้เอกภาพูภายในี้ (internal unity-consistency) ของเขาอย�� (แนี้�นี้อนี้ ด�านี้ท�"ข'ดแย�งก'นี้เองภายในี้ก2ม�) ซ�"งไม�ตรืงก'บของคนี้อ&"นี้ บางครื'งถึ�งก'บข'ดก'นี้เช้/งหล้'กการืหรื&อกรือบค/ดใหญ�ท�"อย��เบ&องหล้'งทฤษฎี�ของแต�ล้ะคนี้ก2ม� การืผสมผสานี้ จ�งไม�ใช้�แค�การืต'ดต�อของแต�ล้ะคนี้มาจ'บเรื�ยงๆก'นี้ หรื&อเพู�ยงแค�อ�างช้&"องานี้หรื&อหนี้'งส&อของหล้ายๆคนี้มาไว�เยอะๆ (ล้'กษณ์ะเช้�นี้นี้�เปั!นี้เรื&"อง ปักต/ ในี้งานี้รืะด'บรืายงานี้นี้'กศ�กษาปัรื/ญญาตรื� แล้ะอาจจะพูอ ยอมรื'“ ” “

บ ก'นี้ได� แต�ไม�ใช้�ในี้งานี้รืะด'บนี้�” ) หรื&อ บางครื'ง หล้'งจากเข�ยนี้สรื;ปัทางทฤษฎี�อย�างหนี้'กแนี้�นี้แล้�ว ถึ�งเวล้าพู�ดถึ�งเหต;การืณ์5 (ในี้ส�วนี้หล้'งของ วพู.) กล้'บ ล้&ม ข�อสรื;ปัในี้ทางทฤษฎี�ไปัหมด เช้�นี้ สรื;ปัว�า “ ” “..เรืาสามารืถึอธ์/บายปัรืากฏการืณ์5หนี้�งๆได�โดยไม�จ,าเปั!นี้ต�องย�อนี้กล้'บไปัหาโครืงสรื�างหรื&อปั�จจ'ยทางเศรืษฐก/จเสมอได�”, “รื'ฐ..ม�หนี้�าท�"เฉพูาะของม'นี้ท�"ไม�จ,าเปั!นี้ต�องตอบสนี้องผล้ปัรืะโยช้นี้5ของช้นี้ช้'นี้นี้ายท;นี้ตล้อดเวล้า ” (หนี้�า 62 แล้ะ 63 ข�ดเส�นี้ใต�เนี้�นี้ของผม) แต�ท'งต'ว วพู. ว/เครืาะห5ไปัอ�กแบบเล้ย ไม�ม�ตรืงไหนี้ท�"เปั!นี้แบบข�อสรื;ปันี้� (แล้ะด�เปัรื�ยบเท�ยบก'บส�วนี้ท�"ว/จารืณ์5คนี้อ&"นี้ เช้�นี้ ในี้หนี้�า 4,

10, 11) หรื&อ การืพู�ดเรื&"อง ความสล้'บซ'บซ�อนี้ “ ” complexity “การืเปั!นี้อ/สรืะอย�างส'มพู'ทธ์5 ” relative

autonomy ซ,าแล้�วซ,าอ�กหล้ายครื'ง แต�พูอถึ�งเวล้า ว/เครืาะห5 เหต;การืณ์5 ก2ไม�ม�ส/"งเหล้�านี้�ให�เห2นี้เล้ย “ ” – ผมจ�งว�า ส�วนี้ท�"เปั!นี้ ทฤษฎี� “ ” 60 หนี้�าแรืกนี้'นี้ ไม�ม�ปัรืะโยช้นี้5อะไรืนี้'ก ค&อนี้อกจากผ/ดเส�ยเยอะแล้�ว ก2ย'งไม�ได�นี้,ามาใช้�จรื/งๆจ'งๆ ในี้ส�วนี้หล้'ง

ด�วยความผ/ดพูล้าดอ'นี้มากมายในี้ส�วนี้ ทฤษฎี� ของ วพู“ ” .นี้� เปั!นี้ไปัไม�ได�ท�"ผมจะนี้,ามาเสนี้อในี้ท�"ส'มมนี้า ท�"ส,าค'ญหล้ายจ;ดเปั!นี้เรื&"องรืายล้ะเอ�ยด ม�ภาษาอ'งกฤษเข�ามาเก�"ยวข�องมาก ผมจ�งต'ดส/นี้ใจเข�ยนี้เปั!นี้บทความนี้�ข�นี้มาเพู&"อนี้,าเอาปั�ญหารืายล้ะเอ�ยดเหล้�านี้'นี้จ,านี้วนี้หนี้�"งมาเสนี้อให�ด� เพู&"อให�เหล้&อปัรืะเด2นี้ท�"จะไปันี้,าเสนี้อในี้ท�"ส'มมนี้าจรื/งในี้ล้'กษณ์ะท�"ไม�มากเก/นี้กว�าเวล้ามากไปั (หว'งว�านี้ะครื'บ) ผมขอเรื/"มด�วยการืพู�ดถึ�งบทความเก�งก/จโต�ภ'ควด�ส'นี้ๆก�อนี้

เก�งก/จ ควรืเรื/"ม กล้'บไปัอ�านี้มารื5กซ ก�อนี้“ ” 2

บทความโต�ภ'ควด�ในี้ ฟ้8าเด�ยวก'นี้

ก�อนี้อ&นี้ ผมขอบอกว�า ผมไม�ต�องการืเข�าไปัรื�วมถึกเถึ�ยงปัรืะเด2นี้หล้'กท�"เปั!นี้เรื&"องว/วาทะรืะหว�างเก�งก/จก'บภ'ควด� (เรื&"อง ngo) นี้อกจากจะบอกว�า โดยรืวม ผมเห2นี้ว�า เก�งก/จ ไม�ได�ตอบปัรืะเด2นี้หล้ายปัรืะเด2นี้ท�"ภ'ควด�ยกข�นี้มาในี้บทความแรืก แล้ะปัรืะเด2นี้เก�"ยวก'บมารื5กซ/สต5ท�"ภ'คดว�ต'งค,าถึามในี้บทความหล้'งก2ฟ้�งข�นี้อย��มาก (อ�กอย�างหนี้�"งท�"ควรืสะด;ดใจคนี้อ�านี้ท�"รืะม'ดรืะว'งค&อ เปั!นี้เรื&"อง ปัรืะหล้าด มาก ท�"ในี้ขณ์ะท�"เก�งก/จ เรื�ยกรื�องให� อ�านี้” ” “ มารื5กซ แล้ะอ�างความเปั!นี้ ” มารื5กซ-ซ/สต5 ตล้อดเวล้า บทความเก�งก/จ อ�างงานี้ของ อ�ตา คารื5ล้ มารื5กซ จรื/งๆ นี้�อยมาก“ ” !! อ'นี้ท�"จรื/ง ไม�เฉพูาะในี้บทความโต�ภ'ควด�เท�านี้'นี้ ในี้ วพู. แล้ะในี้บทความอ&"นี้ๆด�วย – ด'งท�"ผมจะแสดงให�เห2นี้ต�อไปั ผมว�า เรื&"องนี้�ไม�ใช้�บ'งเอ/ญ ความจรื/งค&อ เก�งก/จ อ�านี้แล้ะรื� �เรื&"องงานี้ของ มารื5กซ จรื/งๆ นี้�อยมาก หรื&อรื� �แบบคล้าดเคล้&"อนี้ ย�ดก;มไม�ม'"นี้)

ผมขอโฟ้ก'สท�"ปัรืะเด2นี้เด�ยว ค&อท�"เก�งก/จเข�ยนี้ อธ์/บาย ว�า มารื5กซ ม�ท'ศนี้ะเรื&"อง ช้นี้ช้'นี้ อย�างไรื” ” “ ” ข�อความส,าค'ญท'งหมดท�"เขาเข�ยนี้ในี้เรื&"องนี้� ในี้บทความนี้'นี้ ม�ด'งนี้� (ข�ดเส�นี้ใต�เนี้�นี้ค,าของผม ต'วเอนี้เนี้�นี้ค,าของเก�งก/จ)

เม&"อเล้นี้/นี้พู�ดถึ�งมโนี้ท'ศนี้5 รื'ฐ “ ” (state) ในี้งานี้นี้/พูนี้ธ์5ว�าด�วย รื'ฐแล้ะการืปัฏ/ว'ต/ (1917) เล้นี้/นี้พู�ดถึ�งรื'ฐในี้ฐานี้ะท�"เปั!นี้ ผล้ผล้/ตของความออมช้อมก'นี้ไม�ได�ซ�"งความเปั!นี้ปัฏ/ปั�กษ5ทางช้นี้ช้'นี้ “ ” (irreconcilability of class antagonism)

พู�ดอ�กอย�างหนี้�"งก2ค&อ รืะเบ�ยบของส'งคมการืเม&องหนี้�"งๆ วางอย��บนี้ความพูยายาม (ของช้นี้ช้'นี้นี้ายท;นี้) ในี้การืจ'ดการื/ควบค;ม/แก�ไข ความเปั!นี้ปัฏ/ปั�กษ5ทางช้นี้ช้'นี้ท�"ไม�สามารืถึออมช้อมก'นี้ได� ด'งกล้�าวนี้�เสมอ “ ” แล้ะนี้�"ก2ค&อเหต;ผล้ปัรืะการืส,าค'ญท�"มารื5กซแล้ะเองเกล้ส5ไม�เคยให�ค,านี้/ยาม ช้นี้ช้'นี้ ในี้ฐานี้ะท�"เปั!นี้มโนี้ท'ศนี้5ทางส�งคมว/ทยา “ ” (sociological

concept) อย�างหย;ดนี้/"งตายต'วในี้แบบท�"พูวกนี้'กส'งคมว/ทยาหรื&อพูวกนี้'กมารื5กซ/สต5บางส,านี้'กกรืะท,า* [*เช้/งอรืรืถึเก�งก/จ:

เช้�นี้งานี้ของนี้'กมารื5กซ/สต5แนี้วว/เครืาะห5 (Analytical Marxism) อย�าง Elik Olin Wright เปั!นี้ต�นี้] แต�ช้นี้ช้'นี้ในี้ทฤษฎี�มารื5กซ/สต5เปั!นี้มโนี้ท'ศนี้5ทางการืเม&อง (political concept) ท�"ใช้�ในี้การือธ์/บายพูล้ว'ตของความข'ดแย�งแล้ะการืต�อส��ในี้ส'งคมมนี้;ษย5หรื&อท�"เรื�ยกว�า praxis ซ�"งม�ม/ต/ของเวล้า ค&อ ขณ์ะ (moment) แล้ะท�"หล้;ยส5 อ'ล้ธ์;สแซรื5 (Louis

Alhusser) เรื�ยกว�า จ;ดบรืรืจบทางปัรืะว'ต/ศาสตรื5 (historical conjuncture) ซ�"งม�ความเฉพูาะเจาะจงในี้ต'วเอง (singularity) โดยไม�สามารืถึล้ดทอนี้ให�เปั!นี้เรื&"องของการืจ'ดช้�วงช้'นี้ทางส'งคมแบบส'งคมว/ทยาในี้เช้/งปัรืะจ'กษ5ได� (ด'งท�"พูวกทฤษฎี�ช้นี้ช้'นี้นี้,าแล้ะพูวกปัรืะจ'กษ5นี้/ยมกรืะท,า)

ส/"งแรืกส;ดท�"ช้วนี้สะด;ดใจค&อ ข�อความนี้� ไม�เปั!นี้ตรืรืกะ ค&อ การืเช้&"อมส�วนี้แรืก ก'บส�วนี้หล้'ง ด�วย “แล้ะนี้�"ก2ค&อเหต;ผล้ปัรืะการืส,าค'ญท�" ไม�ถึ�กต�อง ค&อ ถึ�าเข�ยนี้แบบเก�งก/จนี้� เท�าก'บว�า การืท�" ” (a) รื'ฐเปั!นี้ (ตามข�อเสนี้อของเล้นี้/นี้) ผล้ผล้/ตของความข'ดแย�งทางช้นี้ช้'นี้ท�"ออมช้อมไม�ได� นี้'นี้ เปั!นี้เหต;ให� (b) มารื5กซจ�งนี้/ยามช้นี้ช้'นี้แบบท�"เก�งก/จว�ามา – ซ�"งเปั!นี้การืกล้'บตาล้ปั�ตรื เหต; แล้ะ ผล้ (a กล้ายเปั!นี้ cause ของ b; a เก/ดก�อนี้ b แล้�ว b จ�งเปั!นี้ effect ท�"เก/ดตามมา)

เพูรืาะเรืา (หรื&อมารื5กซหรื&อเล้นี้/นี้ – ผมอ;ตส�าห5เพู/กเฉย ต�อความเปั!นี้ไปัไม�ได�ทางตรืรืกะในี้แง�ของช้�ว/ต ท�"เล้นี้/นี้เก/ดแล้ะท,างานี้หล้'งมารื5กซหล้ายส/บปัA จะเปั!นี้ เหต; ให�มารื5กซนี้/ยามอะไรืในี้ทางใดได�อย�างไรื“ ” !!!) จะรื� �ได�อย�างไรืว�า รื'ฐเปั!นี้

ผล้/ตผล้ความข'ดแย�งทางช้นี้ช้'นี้ท�"ออมช้อมไม�ได�“ ” หรื&อเปั!นี้ ความพูยายามของ“ ช้นี้ช้'นี้นี้ายท;นี้ ถึ�าย'งไม�ม�นี้/ยาม” ( อย�าง นี้�อยก2ในี้ใจ ) ก�อนี้ ว�า ช้นี้ช้'นี้ ค&ออะไรื ? !! พู�ดอ�กแบบค&อ มารื5กซ/สต5 (มารื5กซ, เล้นี้/นี้ ฯล้ฯ) จะสามารืถึ identify (รืะบ;ล้งไปั) ได�อย�างไรืว�า ความข'ดแย�งท�เห2นี้เก�"ยวก'บรื'ฐ เปั!นี้ความข'ดแย�ง ทางช้นี้ช้'นี้ (ท�"ปัรืะนี้�ปัรืะนี้อมไม�ได�) หรื&อเปั!นี้เรื&"องของความพูยายามของช้นี้ช้'นี้นี้ายท;นี้ ฯล้ฯ โดยท�"ย'งไม�ท'นี้ได�ม�นี้/ยามหรื&อไอเด�ยในี้ใจว�า ช้นี้ช้'นี้ ค&ออะไรื“ ” ???1 (อ'นี้ท�"จรื/ง โดยต'วเนี้&อหาธ์รืรืมดาๆ ไม�ต�องค/ดในี้ทางตรืรืกะก2ได� ก2ไม� make sense เท�าไรืแล้�วว�า การืมองรื'ฐเปั!นี้เรื&"อง ออมช้อมไม�ได�“

ทางช้นี้ช้'นี้ จะเก�"ยวก'บการืนี้/ยาม ช้นี้ช้'นี้ ” ในี้แบบท�"เก�งก/จว�าได�อย�างไรื? การืนี้/ยามแบบ หย;ดนี้/"ง หรื&อ ไม�หย;ดนี้/"ง “ ” “ ”

เก�"ยวก'บเรื&"อง ออมช้อมไม�ได� อย�างไรื“ ” ?! ถึ�า หย;ดนี้/"ง ต�องค��ก'บ ออมช้อมได� หรื&อ“ ” “ ” ?)

แต�ขอให�เรืาข�ามเรื&"องนี้�ไปั แล้ะโฟ้ก'สท�ส�วนี้ตามหล้'งค,าเช้&"อม “แล้ะนี้�"ก2ค&อเหต;ผล้..” นี้�

1 ? เรื&"องนี้� ม� เกรื2ด นี้�าสนี้ใจท�"เก�"ยวข�องค&อ ในี้แผนี้การืแรืกของหนี้'งส&อช้;ดเศรืษฐศาสตรื5การืเม&อง “ ” (ท�"ภายหล้'งมารื� �จ'กในี้ฐานี้ะหนี้'งส&อช้;ด Das Kapital) มารื5กซได�วางไว�ว�าจะม� 6 เล้�มโดยเรื�ยงล้,าด'บไว�ด'งนี้� 1. Volume on Capital, 2. volume on landed property, 3. Volume on wage labour, 4. Volume on the State, 5. Volume on international trade, 6.Volume on the world market and crises นี้'"นี้ค&อการืว/เครืาะห5เรื&"อง รื'ฐ จะตามหล้'งการืว/เครืาะห5เรื&"อง “ ” 3

ช้นี้ช้'นี้หล้'กของท;นี้นี้/ยม (นี้ายท;นี้, เจ�าของท�"ด/นี้, กรืรืมกรื)

เก�งก/จ ควรืเรื/"ม กล้'บไปัอ�านี้มารื5กซ ก�อนี้“ ” 3

เก�งเก/จ เข�ยนี้ว�า มารื5กซแล้ะเองเกล้ส5ไม�เคยให�ค,านี้/ยาม ช้นี้ช้'นี้ ในี้ฐานี้ะ“ “ ” ...”

อ'นี้ท�"จรื/ง ถึ�าเก�งก/จ จะหย;ดเพู�ยงแค� มารื5กซ“ ..ไม�เคยนี้/ยามช้นี้ช้'นี้ แล้�ว ” FULL STOP ก2จะเปั!นี้การืถึ�กต�องอย�างย/"ง อ'นี้ท�"จรื/ง เขาควรืจ,าท,าเช้�นี้นี้'นี้อย�างย/"ง ถึ�าเขารื� �เรื&"องงานี้ของมารื5กซจรื/งๆ เพูรืาะเรื&"องนี้�เปั!นี้เรื&"อง ด'ง ท�"รื� �ก'นี้ด�ในี้หม��คนี้“ ”

ศ�กษามารื5กซอย�างซ�เรื�ยส ค&อ มาร์�กซไม�เคยัน�ยัามว�า ชนช�น ที่��ตัวเอ่งใช!หมายัถึ�งอ่ะไร์“ ” ? (ไม�ได�นี้/ยามไม�ได�แปัล้ว�าไม�ได�เข�ยนี้เรื&"องช้นี้ช้'นี้ไว�เยอะนี้ะครื'บ จรื/งๆค&อเข�ยนี้กรืะจ'ดกรืะจายไว�เยอะ แล้ะก2ย'งม�ปั�ญหาอย��เยอะ ด'งท�"จะยกบางต'วอย�างข�างล้�าง) เรื&องนี้�เปั!นี้เรื&"อง ด'ง เพูรืาะม'นี้ม�การืแสดงออกในี้ล้'กษณ์ะเปั!นี้ “ ” symbolic ค&อ ในี้บทส;ดท�ายของ Capital

เล้�มส;ดท�าย (เล้�ม 3) ช้&"อบทตรืงๆว�า “Classes” ในี้บรืรืท'ดส;ดท�ายของบทส;ดท�ายนี้� มารื5กซเข�ยนี้ข�อความท/งไว� ด'งนี้� (นี้�"เปั!นี้ข�อความท�"ม�ช้&"อเส�ยงมาก ผมใช้�ฉบ'บมอสโคว5พู/มพู5)

The first question to he answered is this: What constitutes a class? — and the reply to this follows naturally from the reply to another question, namely: What makes wage-labourers, capitalists and landlords constitute the three great social classes?

At first glance — the identity of revenues and sources of revenue. There are three great social groups whose members, the individuals forming them, live on wages, profit and ground-rent respectively, on the realisation of their labour-power, their capital, and their landed property.

However, from this standpoint, physicians and officials, e.g., would also constitute two classes, for they belong to two distinct social groups, the members of each of these groups receiving their revenue from one and the same source. The same would also be true of the infinite fragmentation of interest and rank into which the division of social labour splits labourers as well as capitalists and landlords-the latter, e.g., into owners of vineyards, farm owners, owners of forests, mine owners and owners of fisheries.

[Here the manuscript breaks off.]

บรืรืท'ดส;ดท�ายท�"เพู/"งเห2นี้ “[Here the manuscript breaks off.]” เปั!นี้ของเองเกล้ส5 (อ'นี้ท�"จรื/ง อ'ล้ต�แซรื5ท�"เก�งก/จอ�างบ�อยๆ เคยเอาเรื&"องนี้�มาเข�ยนี้ด�วยโวหารืสวยๆเศรื�าๆ ถึ�งการืเปั!นี้ symbolic ของการืเข�ยนี้งานี้จ,านี้วนี้มากไม�จบของมารื5กซด�วยซ,า ถึ�าผมจ,าไม�ผ/ด) โปัรืดส'งเกตด�วยว�า ตาม นี้/ยาม ท�"เข�ยนี้ไม�จบของมารื5กซนี้�“ ” จะบอกว�า class เปั!นี้ มโนี้ท'ศนี้5ทาง“ การืเม&อง (political concept)” แบบเก�งก/จเส�ยท�เด�ยว ก2กรืะไรือย��นี้ะ (ค,าว�า การืเม&อง เก�งก/จเขา“ ”

ท,าต'วเอนี้เนี้�นี้เองด�วยซ,านี้ะครื'บ) มารื5กซนี้/ยาม classes จากเรื&"องเศรืษฐก/จมากกว�าเรื&"องการืเม&องหรื&อก�อนี้เรื&"องการืเม&อง: wage-labourers, capitalists, landlords ก�อนี้อ&"นี้ใดค&อ categories ทาง เศรืษฐก/จ “ ” (ย'งม�ต'วอย�างการืท�"มารื5กซนี้/ยามช้นี้ช้'นี้จากเรื&"องเศรืษฐก/จนี้� ต�อไปัข�างล้�าง)

แต�นี้�าเส�ยดาย ท�"เก�งก/จ ไม�ยอม FULL STOP แต�เข�ยนี้ต�อไปัถึ�งส/"งท�"เขาบอกว�า เปั!นี้นี้/ยาม ช้นี้ช้'นี้ ของมารื5กซ“ ” (หรื&อแบบมารื5กซ) ข�อความท�"เข�ยนี้หล้'งจากนี้�ของเขา บอกตรืงๆว�า ม�จ;ดท�"อ�านี้ไม�รื� �เรื&"อง หรื&อไม� make sense อย�� (แต�ด�ผ/วเผ/นี้แล้�ว นี้�าเกรืงขาม!) เช้�นี้ ให�ค,านี้/ยาม“ ..ในี้ฐานี้ะท�"เปั!นี้มโนี้ท'ศนี้5ทางส'งคมว/ทยาอย�างหย;ดนี้/"งตายต'ว ซ�"งเก�งก/จว�าไม�”

ถึ�กต�อง ผมสงส'ยว�าหมายถึ�งอะไรื ถึ�าหมายถึ�ง (ก) ต'ว concept ต�อง ไม�หย;ดนี้/"งตายต'ว จะเปั!นี้ย'งไง“ ” ? อย�างท�"เก�งก/จนี้/ยาม รื'ฐ ว�าเปั!นี้ ผล้จากการืออมช้อมไม�ได�“ ” “ ..” ผมก2เห2นี้เก�งก/จใช้�นี้/ยามนี้� ตล้อดงานี้ ไม� เคล้&"อนี้ไหว ไปัไหนี้“ ” !

(แล้�วก2เห2นี้ ตายต'ว มากด�วย“ ” !) อย�างนี้�จะเรื�ยกว�า นี้/ยาม“ ...อย�างหย;ดนี้/"งตายต'ว ได�ไหม” ? เก�งก/จ ควรืเปัล้�"ยนี้นี้/ยามรื'ฐนี้� ไปัเรื&"อยๆ ในี้ วพู.หรื&อ? หรื&อ (ข) ในี้อ�กกรืณ์�หนี้�"ง ถึ�าหมายถึ�งการืม� concept (ท�" หย;ดนี้/"ง แต�“ ” )ท�"บอกว�า classes เอง ต�องเปัล้�"ยนี้แปัล้ง ผมก2สงส'ยว�า ม�มารื5กซ/สต5ท�"ไหนี้จะไม�มองอย�างนี้'นี้จรื/งๆบ�าง ค&อมองว�า classes ไม�ม�ความเปัล้�"ยนี้แปัล้ง เพูรืาะการืเปั!นี้มารื5กซ/สต5ท;กคนี้ก�อนี้อ&"นี้ค&อเช้&"อว�า ม�ส'งคมท�"ไมใช้�ช้นี้ช้'นี้แบบส'งคมท;นี้นี้/ยมมาก�อนี้ (ศ'กด/นี้า, ช้าวนี้า) แล้ะเช้&"อวา จะม�ส'งคมท�"ไม�ใช้�ท;นี้นี้/ยมตามมา (ม�ช้นี้ช้'นี้แบบอ&"นี้) ด'งนี้'นี้ จะม�มารื5กซ/สต5ท�"ไหนี้ท�"มองช้นี้ช้'นี้ อ“

ย�างหย;ดนี้/"งตายต'ว ได�จรื/งๆ” ? หรื&อ ตอนี้ท�ายย�อหนี้�า ผมก2ไม�ค�อยแนี้�ใจว�า หมายถึ�งอะไรืก'นี้แนี้� (“ส'งคมว/ทยาเช้/งปัรืะจ'กษ5 นี้�"เปั!นี้ย'งไง” ? แล้ะ ถึ�าเปั!นี้มารื5กซ/สต5 ต�องไม� เช้/งปัรืะจ'กษ5 หรื&อ ไม� ส'งคมว/ทยา“ ” “ ”? “พูวกปัรืะจ'กษ5นี้/ยม ในี้”

กรืณ์�ช้นี้ช้'นี้ จะหมายถึ�งใครื หรื&ออะไรืแค�ไหนี้? ฯล้ฯ ฯล้ฯ)

แต�ให�เรืามาท�"ปัรืะเด2นี้ส,าค'ญของข�อความ ท�"เก�งก/จ contrast รืะหว�างงานี้ของคนี้อย�าง Elik Olin Wright ก'บ อ'ล้ต�แซรื5 ซ�"งผมอ�านี้แล้�ว บอกตรืงๆว�าอดอมย/มไม�ได� เพูรืาะถึ�าใครืรื� �เรื&"องการืถึกเถึ�ยงในี้วงการืมารื5กซ/สต5จรื/งๆ เขาไม�ใช้�ต'วอย�างนี้�แนี้� เพูรืาะ Wright เข�ยนี้-ท,างานี้เรื&"องช้นี้ช้'นี้บนี้พู&นี้ฐานี้ของกรือบว/ธ์�ค/ดของอ'ล้ต�แซรื5ต'"งแต�ต�นี้ (แนี้�นี้อนี้เช้�นี้

เก�งก/จ ควรืเรื/"ม กล้'บไปัอ�านี้มารื5กซ ก�อนี้“ ” 4

เด�ยวก'บ Bob Jessop อ�กคนี้ท�"เก�งก/จจะอ�างถึ�งมากในี้ วพู. Wright ออกห�างจากอ'ล้ต�แซรื5ไปั แต�กรือบจรื/งๆ ย'งเรื/"มต�นี้จากผล้งานี้ของอ'ล้ต�แซรื5 แม�จนี้ขณ์ะนี้�) อ'นี้ท�"จรื/ง ถึ�าเก�งก/จจะล้งแรืงเปั>ดหนี้�าแรืกๆของ Classes ของ Wright

ส'กหนี้�อย จะเห2นี้ว�า ในี้หนี้�า 10-12 เขาได�อธ์/บายอย�างย&ดยาว ในี้เรื&"อง conjuncture ท�"เก�งก/จเพู/"งเอามา contrast

ก'บเขานี้�!! (แล้ะอธ์/บายอย�างเข�าใจกว�าเก�งก/จด�วย ในี้ปัรืะเด2นี้ levels of abstraction ซ�"งเปั!นี้ไอเด�ยของอ'ล้ต�แซรื5 ท�"เก�งก/จไม�เคยพู�ดถึ�งในี้งานี้ไม�ว�าบทความ หรื&อ วพู. – ด�ปัรืะเด2นี้นี้�ต�อไปัข�างหนี้�าเม&"อผมพู�ดถึ�ง วพู.)

ถึ�งจ;ดนี้� ผมขออนี้;ญาต กรืะโดดข�าม มาท�" วพู“ ” .ของเก�งก/จ เฉพูาะปัรืะเด2นี้เด�ยวก'นี้ ค&อท�"เขาอ�างถึ�ง Wright ซ�"งม�รืายล้ะเอ�ยดมากกว�าในี้บทความโต�ภ'ควด� ค&อ ในี้หนี้�า 38 ของ วพู. เก�งก/จเข�ยนี้ถึ�งไอเด�ยเรื&"อง กล้;�มย�อย ต�างๆภายในี้“ ”

ช้นี้ช้'นี้เด�ยวก'นี้ว�า (ข�ดเส�นี้ใต�เนี้�นี้ค,าของผม)

Poulantzas ได�นี้,าความค/ดส�วนี้นี้�ของมารื5กซข�นี้มาพู'ฒนี้าผ�านี้การืสรื�างมโนี้ท'ศนี้5 กล้;�มย�อยทางช้นี้ช้'นี้“ ” เพู&"อแก�ไขข�อจ,าก'ดของพูวกท�"นี้/ยมล้ดทอนี้การืว/เครืาะห5ทางช้นี้ช้'นี้ของมารื5กซ/สต5ให�เปั!นี้เพู�ยงการืแบ�งช้�วงช้'นี้ในี้เช้/งโครืงสรื�างหนี้�าท�" ( Structural-Functionalism) ซ�"งม�อ/ทธ์/พูล้ในี้หม��นี้'กมารื5กซ/สต5สายว/ช้าการืส�วนี้ใหญ�โดยท'"วไปั

ตรืงจ;ดนี้� เก�งก/จ ท,าเช้/งอรืรืถึพูาดพู/งถึ�ง Wright ด'งนี้�

ด�งานี้ของมารื5กซ/สต5สาย Analytical Marxism เช้�นี้ E.O.Wright ซ�"งม�ล้'กษณ์ะล้ดทอนี้ความค/ดมารื5กซ/สต5ให�กล้ายเปั!นี้เพู�ยงการืจ'ดล้,าด'บคนี้ตามแนี้วโครืงสรื�างหนี้�าท�"เท�านี้'นี้ ในี้ E.O.Wright, Classes (London and New York:

Verso, 1985) แล้ะด�ข�อว/จารืณ์5ท�"นี้�าสนี้ใจของงานี้ช้/นี้นี้�ได�ในี้ E.O.Wright ed., The Debate on Classes

(London and New York: Verso, 1989) โดยเฉพูาะบทความของ Michael Burawoy แล้ะ Guglielmo Carchedi

(อ'นี้ท�"จรื/ง ผมอดอมย/มไม�ได�อ�ก ในี้ค,าท�"เก�งก/จใช้�เรื�ยก Wright อย�างด�เบาว�า นี้'กมารื5กซ/สต5สายว/ช้าการื“ ”! แล้�วคนี้อ&"นี้ๆท�"เก�งก/จอ�างบ�อยๆในี้เช้/งช้&"นี้ช้มเห2นี้ด�วยในี้ วพู.ไม�ใช้� นี้'กมารื5กซ/สต5สายว/ช้าการื หรื&อ“ ” ? แม�แต� Althusser หรื&อ Poulantzas อย�าว�าแต� Bob Jessop แล้ะคนี้อ&"นี้ๆ ล้�วนี้แต� นี้'กมารื5กซ/สต5สายว/ช้าการื ท'งนี้'นี้แหล้ะครื'บ นี้,าเส�ยงเช้/ง“ ”

ด�เบาต�อ Wright เม&"อเปัรื�ยบเท�ยบก'บคนี้อ&"นี้นี้� ม� irony ส,าค'ญมาก ท�"ผมจะกล้'บมาข�างล้�าง)

ความ พู/ล้�ก ปัรืะการืแรืกส;ดของการือ�างถึ�ง “ ” Wright ของเก�งก/จนี้�ค&อ Wright เองวางงานี้ว/เครืาะห5โครืงสรื�างช้นี้ช้'นี้ของตนี้บนี้ปัรืะเด2นี้เรื&"อง Exploitation ผมสงส'ยว�า Strural-Functionalist ท�"ไหนี้เขาวางเรื&"อง Exploitation นี้�เปั!นี้แกนี้? (ไม�ต�องพู�ดถึ�งว�า Wright เข�ยนี้ว�า functionalism แล้ะ functional explanation เปั!นี้ส/"งท�" unnecessary : Classes, pp.31, 59 n.15) ในี้ The Dabate on Classes ท�"เก�งก/จอ�างมาสนี้'บสนี้;นี้ ผมก2ไม�เห2นี้ใครืว/จารืณ์5 Wright ว�าเปั!นี้ structural-functionalist แบบเก�งก/จนี้�เล้ย รืวมท'ง 2 คนี้ท�"เก�งก/จยกต'วอย�างมานี้�ด�วย! คนี้แรืก Michael Burawoy พู�ดปัรืะเด2นี้เรื&"อง Science ก'บ Revolution ส�วนี้คนี้หล้'ง Guglielmo

Carchedi พู�ดว/จารืณ์5 Wright ในี้หล้ายปัรืะเด2นี้ท�"ด�เหม&อนี้จะคล้�ายก'บท�"เก�งก/จพู�ด เช้�นี้ “a static definition of

both conepts” (หมายถึ�ง class structure แล้ะ Class Consciousness), conjunctural specificity

แล้ะ “changeable as the conjuncture … changes” แล้ะผมค/ดว�า เปั!นี้ไปัได�ท�"เก�งก/จอาจจะหย/บเอาปัรืะเด2นี้เหล้�านี้�มาพู�ดต�อ แต�การืว/จารืณ์5ปัรืะเด2นี้เหล้�านี้�ของ Carchedi นี้'นี้ make sense (ซ�"งไม�ได�แปัล้ว�าถึ�กต�อง) ภายใต�กรือบท�"เขาก,าหนี้ดซ�"งม�ความกล้มกล้&นี้ภายในี้ (internal coherence) อย�� แต�เม&"อเก�งก/จหย/บเอาเฉพูาะค,าเหล้�านี้�มาเข�ยนี้ในี้ล้'กษณ์ะข�างต�นี้ (ด�บทความโต�ภ'ควด�) กล้'บกล้ายเปั!นี้เรื&"องล้อยๆท�"ไม� make sense ผมค/ดว�า ปัรืะเด2นี้ห'วใจในี้การืปัรืะเม/นี้ข�อว/จารืณ์5ของ Carchedi ค&อ การืแยกว/เครืาะห5เรื&"อง Class Structure จาก Class Formation,

Class Consciousness แล้ะ Class Struggle ของ Wright สามารืถึท,าได�หรื&อไม� Wright ไม�ได�ปัฏ/เสธ์ 3 ห'วข�อหล้'งในี้การืว/เครืาะห5เรื&"อง classes แต�เขาแยกการืว/เครืาะห5 Structure ออก ซ�"งเขา defend ไว� ด� The Debate

หนี้�า 272 เปั!นี้ต�นี้ไปั – ถึ�าเก�งก/จจะว/จารืณ์5เขาในี้ปัรืะเด2นี้นี้�แบบ Carchedi จะต�องว/จารืณ์5ตรืงจ;ดนี้� (เรื&"อง หย;ดนี้/"ง “ ”

ในี้รืะด'บหนี้�"งหรื&อไม เปั!นี้ปัรืะเด2นี้รืองท�"ตามมา แล้ะคงไม�ใช้� หย;ดนี้/"ง“ ตายต'ว ” – ผมนี้�กไม�ออกว�าค,าว�า ตายต'ว จะ“ ”

สามารืถึหมายถึ�งอะไรื แล้ะ ไม�ตายต'ว จะเปั!นี้อย�างไรื“ ” ?) ความจรื/ง นี้�"ค&อปัรืะเด2นี้ด�เบตยาวนี้านี้ในี้มารื5กซ/สม5 (ซ�"งนี้�าเส�ยดายว�าเก�งก/จไม�ม�แบ2คกรืาวนี้5ความรื� �เพู�ยงพูอ) ซ�"งถึ�กท,าให�ม�ช้&"อเส�ยงข�นี้อ�กในี้ทศวรืรืษ 1970 โดยงานี้ของ E.P.Thompson (ท�"ผมเอ�ยถึ�งส'นี้ๆข�างล้�าง) เรื&"องนี้�ไม�สามารืถึ dismiss อย�างง�ายๆแบบเก�งก/จว�า เปั!นี้เพู�ยงเรื&"อง “

เก�งก/จ ควรืเรื/"ม กล้'บไปัอ�านี้มารื5กซ ก�อนี้“ ” 5

ส'งคมว/ทยาช้นี้ช้'นี้นี้,า หรื&อ สายว/ช้าการื ท/ศทางการืว/เครืาะห5ของมารื5กซเองในี้บทส;ดท�ายของ ” “ ” Capital III ก2ม�ล้'กษณ์ะในี้เช้/งเรื&"อง Structure (ท�" หย;ดนี้/"งตายต'ว“ ”!) เช้�นี้นี้�

เหต;ผล้ง�ายๆท�"เก�งก/จพู�ดผ/ดเก�"ยวก'บ Wright ก2เพูรืาะ เขาไม�ได�อ�านี้ของ Wright อย�างจรื/งจ'ง ไม�ยอม engage ก'บงานี้ของ Wright อ'นี้ท�"จรื/ง การืไม�ยอม engage ก'บงานี้ของ Wright ไม�เพู�ยงแต�นี้�าเส�ยดายส,าหรื'บเก�งก/จเท�านี้'นี้ แต�ต�องถึ&อเปั!นี้ความบกพูรื�องด�วยซ,า เพูรืาะในี้บรืรืดางานี้เก�"ยวก'บ classes ในี้หม��ช้าวมารื5กซ/สต5ในี้รือบ 2-3 ทศวรืรืษท�"ผ�านี้มา ต�องถึ&อว�างานี้ของ Wright โดดเด�นี้ท�"ส;ด แล้ะไม�ว�าจะเห2นี้ด�วยหรื&อไม�เห2นี้ด�วยก'บเขาอย�างไรื ก2เปั!นี้เหม&อนี้ หนี้�า“

ท�" ของคนี้ท�"อ�างว�าท,างานี้ด�านี้ว/เครืาะห5 ช้นี้ช้'นี้ แบบมารื5กซ ท�"จะต�อง ” “ ” engage ก'บงานี้ส,าค'ญนี้� ในี้หนี้'งส&อปัรืะเภทเอ2นี้ไซโคล้ปั>เด�ยเก�"ยวก'บมารื5กซ/สม5ฉบ'บใหญ� ท�"เพู/"งพู/มพู5ออกมาเม&"อเรื2วๆนี้� (2005) Critical Companion to

Contemporary Marxism (Jacques Bidet แล้ะ Stathis Kouvelakis เปั!นี้บรืรืณ์าธ์/การื) ซ�"ง survey (ส,ารืวจ) ความก�าวหนี้�าแล้ะสถึานี้ภาพูของมารื5กซ/สม5ในี้ด�านี้ต�างๆในี้รืะยะปั�จจ;บ'นี้ ในี้บทท�" survey เรื&"อง classes ช้&"อ “The

Developmens in Marxist Class Analysis” ผ��เข�ยนี้ กล้�าวว�า

In this newer generation of [Marxist] theorists, there is little doubt that the most significnat stream of work has been produced by the American sociologist, Erik Olin Wright. Starting with the publication of Class, Crisis and the State in 1978, Wright has produced a steady outpouring of schorlarship on the logic of class as a concept, as well as an extremely ambitious cross-national survery of class structure. The project has been remarkable not only for its ambition, but for the stamina with which Wright has stuck to a consistent research agenda. . . . .

Wright’s arguments on this score [the middle class question] have been the most influencial, and are worth examining in more details . . . .

การืไม� engage ก'บ Wright แล้ะพู�ดถึ�งเขาอย�างผ/ดๆ-ด�เบา ของเก�งก/จ นี้อกจากเปั!นี้ความบกพูรื�องแล้�ว ย'งเปั!นี้เรื&"อง irony อย�างใหญ�หล้วงด�วย เพูรืาะบรืรืดาคนี้ท�"เก�งก/จอ�างไว�ในี้ วพู.บ�อยๆ ถึ�าเปัรื�ยบเท�ยบก'นี้แล้�ว Wright นี้�าจะถึ&อเปั!นี้คนี้ท�"ย'ง อย��ก'บมารื5กซ มากท�"ส;ด มากกว�า อ'ล้ต�แซรื5“ ” , Poulantzas (ก�อนี้ตาย) ด�วยซ,า ย/"งไม�ต�องพู�ดถึ�ง Bob

Jessop ท�"ความจรื/ง highly critical of Marx ไปันี้านี้หล้ายปัAก�อนี้แล้�ว แต�เก�งก/จกล้'บอ�างแบบช้&"นี้ช้ม ท'งย'งหล้งอ�างว�า approach ท�" highly critical of Marx ของ Jessop เปั!นี้ apporach ท�"เขาเองรื'บมาใช้� โดยเขาอ�างไปัพูรื�อมก'นี้ว�างานี้ของเขาเปั!นี้ มารื5กซ/สต5“ ”!!! (ผมจะกล้'บมาท�"เรื&"องนี้�ข�างล้�าง) จนี้ท;กว'นี้นี้� Wright ก2ย'งปัรืะกาศต'วว�า ท,างานี้อย��ในี้ Marxist tradition แนี้�นี้อนี้ เขาห�างออกจาก Marx หรื&อ Althusser หรื&อ Poulantzas ไปัเยอะแล้�ว แต�ก2เช้�นี้เด�ยวก'บ Jessop นี้'"นี้แหล้ะ ท�"ห�างย/"งกว�าเขาแล้ะนี้านี้กว�าเขาเส�ยอ�ก2

2 ? ความช้อบจะอ�างงานี้ท�"เห2นี้ได�ช้'ดว�าไม�ได�อ�านี้อย�างจรื/งจ'ง (เพูรืาะพู�ดถึ�งงานี้นี้'นี้ผ/ดๆ) ของเก�งก/จ ไม�ได�จ,าก'ดแค�เรื&"อง Wright ในี้หนี้�า 120 ของ วพู. เก�งก/จเข�ยนี้ว/พูากษ5 ปั�ญญาช้นี้ช้;มช้นี้นี้/ยม ท�"ไม�ค'ดค�านี้การืแปัรืรื�ปัรื'ฐว/สาหก/จว�า“ ”

ท�าท�เช้�นี้นี้�ก2เช้�นี้เด�ยวก'บปั�ญญาช้นี้ช้;มช้นี้นี้/ยมโดยท'"วไปั ค&อการืต�อต�านี้การืผ�กขาด (ของนี้ายท;นี้ต�างช้าต/แล้ะนี้ายท;นี้ช้าต/) มากกว�าท�"จะต�อต�านี้หล้'กการืแปัรืรื�ปัรื'ฐว/สาหก/จในี้ฐานี้ะท�"เปั!นี้หล้'กการืของล้'ทธ์/เสรื�นี้/ยมใหม�โดยตรืง นี้�"เองเปั!นี้จ;ดย&นี้ท�"เล้นี้/นี้ว/พูากษ5ว/จารืณ์5อย�างมากในี้หนี้'งส&อท�"ช้&"อว�า จ'กรืวรืรืด/นี้/ยม ข'นี้ตอนี้ส�งส;ดของท;นี้นี้/ยม ต�อการืว/พูากษ5ว/จารืณ์5เฉพูาะปัรืะเด2นี้การืผ�กขาดของท;นี้นี้/ยมแล้ะจ'กรืวรืรืด/นี้/ยม ว�าเปั!นี้ทรืรืศนี้ะแบบนี้ายท;นี้นี้�อย

แล้�วเก�งก/จ ก2ท,าเช้/งอรืรืถึตรืงนี้�ว�า

ว�.ไอ.เล้นี้/นี้, จ'กรืวรืรืด/นี้/ยม ข'นี้ตอนี้ส�งส;ดของท;นี้นี้/ยม แปัล้โดย ปัรืะสาท ล้�ล้าเธ์�ยรื (กรื;งเทพู: บพู/ธ์การืพู/มพู5, 2519),

หนี้�า 200. แล้ะด�งานี้ของนี้'กรื'ฐศาสตรื5มารื5กซ/สต5ท�"ช้�ให�เห2นี้ปั�ญหาของม;มมองแบบท�"ล้ดทอนี้การืว/พูากษ5 รืะบบท;นี้นี้/ยม “ ”

ให�เปั!นี้เพู�ยงการืว/พูากษ5 การืค�า ในี้ “ ” Ellen Meiksins Wood, The Origin of Capitalism: A Longer View (Longdon and New York: Verso, 2002)

อ'นี้ท�"จรื/ง ผมนี้�กเท�าไรื ก2นี้�กไม�ออกว�า การือ�าง จ'กรืวรืรืด/นี้/ยม ของเล้นี้/นี้ จะเก�"ยวก'บเรื&"องค'ดค�านี้หรื&อไม�ค'ดค�านี้การืแปัรืรื�ปัรื'ฐว/สาหก/จของไทยได�อย�างไรื หรื&อแม�แต� Origin ของ Wood ต�อให�สมม;ต/ว�า หนี้'งส&อเล้�มหล้'งพู�ดถึ�งเรื&"องท�"เก�งก/จบอกจรื/งๆก2เถึอะ ก2ย'งนี้�กไม�ออกว�าเก�"ยวก'บเรื&"องแปัรืรื�ปัรื'ฐว/สาหก/จไทยได�อย�างไรื?! แต�ขอผ�านี้ไปั ท�"ต�องการืช้�ให�เห2นี้ค&อ การืท�"เก�งก/จเข�ยนี้ถึ�ง Origin ของ Wood แบบนี้�แสดงว�า ไม�ได�อ�านี้จรื/งๆ Wood พู�ดถึ�ง การืค�า ก'บ ท;นี้นี้/ยม จรื/ง แต�ปัรืะเด2นี้ไม�ได�อย��ท�" “ ” “ ” “ปั�ญหาของม;มมองแบบท�"ล้ดทอนี้การืว/พูากษ5 รืะบบท;นี้นี้/ยม ให�เปั!นี้เพู�ยงการืว/พูากษ5 การืค�า ครื'บ เขาพู�ดในี้ปัรืะเด2นี้ว�า เรืาควรืด�” ก,าเนี้/ดของท;นี้นี้/ยมอย�างไรื เก/ดข�นี้เม&"อไรื ภายใต�เง&"อนี้ไขอะไรื รื'ฐท�"ม�การืค�าในี้สม'ยใหม�ย;คแรืก (early modern) เช้�นี้ นี้ครืรื'ฐต�างๆของอ/ตาล้� ควรืถึ&อเปั!นี้

เก�งก/จ ควรืเรื/"ม กล้'บไปัอ�านี้มารื5กซ ก�อนี้“ ” 6

ทฤษฎี�ช้นี้ช้'นี้ของ มารื5กซ ในี้ว/ทยานี้/พูนี้ธ์5เก�งก/จ“ ”

การืพู�ดถึ�ง Wright ของเก�งก/จในี้ว/ทยานี้/พูนี้ธ์5ท�"ผมเพู/"งพู�ดไปันี้� เปั!นี้ส�วนี้หนี้�"งของห'วข�อใหญ�เรื&"อง ช้นี้ช้'นี้ “ (classes)

แล้ะการืต�อส��ทางช้นี้ช้'นี้ (class struggle)” ในี้ว/ทยานี้/พูนี้ธ์5ของเขา (หนี้�า 34-51 โดยเฉพูาะ 3 หนี้�าแรืก) ผมขอถึ&อโอกาสนี้� ย�าย มาอภ/ปัรืายต'วว/ทยานี้/พูนี้ธ์5เอง เรื/"มต�นี้ด�วยห'วข�อนี้�“ ”

ถึ�าการืท�"เก�งก/จไม�ยอม engage ก'บงานี้ของ Wright (แถึมย'งพู�ดถึ�งอย�างผ/ดๆ) เปั!นี้เรื&"องบกพูรื�อง การืท�"เก�งก/จไม�ยอม engage ก'บงานี้ของ Karl Marx ในี้ขณ์ะท�"อ�างช้&"อ มารื5กซ อย��ตล้อดเวล้า“ ” ต�องจ'ดว�า เปั!นี้เรื&"องเหล้&อเช้&"อ! ถึ�าเก�งก/จได�อ�านี้แล้ะศ�กษางานี้ของมารื5กซอย�างจรื/งจ'ง (แล้ะด�วยท�าท�ท�"ไม� dogmatic อย�างท�"ผ�านี้มา รืวมถึ�งในี้ วพู.นี้�) ก2จะเห2นี้ว�า ปั�ญหาการืนี้/ยาม ช้นี้ช้'นี้ แบบมารื5กซ ไม�ใช้�เรื&"องง�ายๆไม�เปั!นี้ปั�ญหา “ ” (unproblematic) ท�"สามารืถึสรื;ปัแบบฟ้�นี้ธ์งด�วยความม'"นี้อกม'"นี้ใจอย�างท�"เขาท,า รืาวก'บว�างานี้ของมารื5กซแล้ะมารื5กซ/สต5สามารืถึตอบปัรืะเด2นี้ท;กอย�างเก�"ยวก'บเรื&"องช้นี้ช้'นี้ ( แล้ะอ&"นี้ๆ ) ได�หมด ไม�เคยม�ปั�ญหาว/กฤต/ทางทฤษฎี�เก/ดข�นี้ในี้มารื5กซ/สม5เล้ยในี้รือบ 100 กว�าปัAนี้� อ'นี้เนี้&"องมาจากการืตอบโจทก5ของความจรื/งทางปัรืะว'ต/ศาสตรื5จ,านี้วนี้มากไม�ได� ความจรื/งค&อ ม�ปั�ญหาแล้ะมากแล้ะหนี้'กด�วย ไม�ง' นี้ท;กว'นี้นี้�ท�"มารื5กซ/สม5กล้ายเปั!นี้เพู�ยง ช้ายขอบ “ ” marginal ของภ�ม/ปั�ญญาตะว'นี้ตกไปัเพูรืาะอะไรื ? เพู�ยงเรื&"องปั�ญหา การืล้�มของปัรืะเทศท�"อ�างมารื5กซหรื&อ ? จ��ๆ ปั�ญญาช้นี้นี้'บพู'นี้ในี้โล้กตะว'นี้ตก ท/ง มารื5กซ/สม5เพูรืาะอะไรื“ ” ? เพู�ยงเพูรืาะ พูวกนี้� ขาด ก�Dนี้ ท�"จะย&นี้ย'นี้ความเปั!นี้มารื5กซ/สต5แบบเก�งก/จหรื&อ“ ” ? ( อาจจะม�จ,านี้วนี้หนี้�"งเปั!นี้เช้�นี้นี้'นี้จรื/ง แต�ถึ�งข'นี้เปั!นี้ พู'นี้ๆคนี้เล้ยหรื&อ ?) หรื&อว�า เพูรืาะมารื5กซ/สม5ม�ปั�ญหาภายในี้ทางทฤษฎี�ท�"แก�ไม�ตกเองด�วย ? (cf ค,าถึามท,านี้องเด�ยวก'นี้นี้�ท�"ภ'ควด�ถึามในี้บทความโต�เก�งก/จช้/นี้หล้'ง ในี้ฟ้8าเด�ยวก'นี้ ข�อม�ล้ใหม�“ ”) ท�าท�ท�"แสดงออกของเก�งก/จ เก�ยวก'บทฤษฎี�ช้นี้ช้'นี้ แบบมารื5กซ ด'งกล้�าวข�างต�นี้ “ ” (แล้ะไม�เฉพูาะเรื&"องทฤษฎี�ช้นี้ช้'นี้) เปั!นี้ท�าท�แบบ dogmatism อย�างส;ดข�ด (ท�าท�แบบนี้�ไม�ได�ช้�วยให�สถึานี้ะของมารื5กซหรื&อมารื5กซ/สม5ด�ข�นี้จรื/งๆหรือกครื'บ แม�แต�ฝรื'"ง – ส�วนี้มากค&อพูวก trotskyists –

ท�"ย'งย&นี้ย'นี้ความเปั!นี้มารื5กซ/สต5 ท�" intelligent หนี้�อย เขาก2ไม�ใช้�ท�าท�แบบนี้�ก'นี้แล้�ว ด�ต'วอย�างกรืณ์�งานี้ของ Alec

Callinicos เปั!นี้ต�นี้)

การืไม�ยอม engage อย�างว/พูากษ5ว/จารืณ์5จรื/งจ'งก'บงานี้ของมารื5กซเอง (แต�อ�างมารื5กซไม�ขาดปัาก!) เปั!นี้เพู�ยงการืแสดงออกช้'ดๆอย�างหนี้�"งของ dogmatism นี้� เรื&"อง Wright ผมก2กล้�าวไปัแล้�ว แต�ท�"จรื/ง ย'งม�คนี้อ&"นี้ๆอ�ก ในี้งานี้ท�"พู�ดถึ�ง ทฤษฎีFช้นี้ช้'นี้แบบมารื5กซ นี้อกจากต'วมารื5กซเอง หรื&อ “ ” Wright ท�"เรืาควรื expect ว�าจะเจอ critical

engagement ด�วย (แต�ไม�เจอแล้�ว) ย'งม�กรืณ์�การืไม�พู�ดถึ�ง (ไม� engage ก'บ) ค,านี้/ยาม class ในี้งานี้ขนี้าดมห�มาท�"ย/"งใหญ�แล้ะม�ช้&"อเส�ยงมากของ G.E.M. de Ste.Croix (The Class Struggle in the Ancient Greek

World ค,านี้/ยามอย��ในี้หนี้�า 43-44) ซ�"งมารื5กซ/สต5บางคนี้เห2นี้ว�า เปั!นี้ค,านี้/ยามท�"ด�ท�"ส;ด3 ไม�พู�ดถึ�งค,านี้/ยามส,าค'ญแล้ะม�ช้&"อเส�ยงมากของ E.P.Thompson (ในี้ The Making of the English Working Class) ไม�พู�ดถึ�งการืด�เบตก'บค,านี้/ยามของ Thompson ท�"รื� �จ'กก'นี้ด�โดย G.A.Cohen แล้ะ Perry Anderson ฯล้ฯ (นี้�"ผมยกเฉพูาะกรืณ์�ท�"ส,าค'ญๆแล้ะด'งๆเท�านี้'นี้ ความจรื/งม�เยอะกว�านี้�มาก) สรื;ปัแล้�ว งานี้ ทฤษฎี� เรื&"อง ช้นี้ช้'นี้ แบบ มารื5กซ ของเก�งก/จจ�ง“ ” “ ”

สามารืถึ remain happily oblivion (ไม�รื� �ไม�ช้�อย�างม�ความส;ข) ต�อความจรื/งของปั�ญหาความยากล้,าบากต�างๆท'งทางทฤษฎี�แล้ะทางปัฏ/บ'ต/ของการืว/เครืาะห5ช้นี้ช้'นี้แบบมารื5กซ(ของจรื/ง)ได�!

ผมจะยกต'วอย�างบางอ'นี้ให�ด� เก�งก/จเข�ยนี้ว�า ในี้ว/ถึ�การืผล้/ตแบบท;นี้นี้/ยมในี้ปั�จจ;บ'นี้“ จะม� 2 ช้นี้ช้'นี้หล้'ก ค&อ ช้นี้ช้'นี้นี้ายท;นี้ผ��ท,าหนี้�าท�"ปักครือง [?] ครือบง,า กดข�" แล้ะข�ดรื�ด ก'บช้นี้ช้'นี้กรืรืมาช้�พู ผ��ถึ�กปักครือง แล้ะต�อส��ก'บการืกดข�"” (หนี้�า 35) แตั�จะเห%นว�า ในข้!อ่ความที่��ม�ช��อ่เสี�ยังในตัอ่นที่!ายัข้อ่ง Capital III ที่��ผมยักข้!างตั!น มาร์�กซ ก%กล�าวไว!

ท;นี้นี้/ยมหรื&อไม� เพูรืาะอะไรื นี้�"ค&อการืต�อเนี้&"องจากด�เบตท�"ม&ช้&"อเส�ยงรืะหว�าง Dobbs ก'บ Sweezy (ท�" ทรืงช้'ย ณ์ ยะล้า เคยเอามา“ ”

อ�าง ในี้รืะหว�าง ว/กฤตศรื'ทธ์า ของพูคท“ ” .นี้'นี้�แหล้ะ แล้ะม�บทบาทมากในี้การืท,าให� 2475 กล้ายเปั!นี้เหต;การืณ์5ส,าค'ญส,าหรื'บปั�ญญาช้นี้ข�นี้มา) โดยท�"ม� Robert Brenner เข�ารื�วมการืด�เบตด�วยในี้ช้�วงหล้'ง (บทความ Brenner, “The Origins of Capitalist

Development: A Critrique of Neo-Smithian Marxism” New Left Review I/104 ขอให�ส'งเกตช้&"อบทความเปัรื�ยบเท�ยบก'บช้&"อหนี้'งส&อของ Wood) งานี้ของ Wood วางอย��บนี้ฐานี้งานี้ของ Brenner ซ�"งวางอย��บนี้ฐานี้อ'ล้ต�แซรื5อ�กท� (โดยเฉพูาะไอเด�ยของอ'ล้ต�แซรื5-Balibar ท�"ความจรื/ง เก�งก/จควรืจะรื� �แล้ะกล้�าวถึ�ง แต�ไม�รื� �หรื&อกล้�าวถึ�ง เก�"ยวก'บ extra-economic coercion –

ผมจะกล้'บมาเรื&"องนี้�อ�กท�)3 ? ความเห2นี้ของ David Camfield, “Re-Orienting Class Analysis: Working Classes as Historical Formations”, Science &Society, Vol 68 No. 4, Winter 2004-2005, p.422.

เก�งก/จ ควรืเรื/"ม กล้'บไปัอ�านี้มารื5กซ ก�อนี้“ ” 7

อ่ยั�างชดๆว�า ม� 3 ชนช�นแล!ว! อ'นี้ท�"จรื/ง ในี้ท�"อ&"นี้ๆ มารื5กซย'งเข�ยนี้ว�า นี้ายท;นี้อ;ตสาหกรืรืม (industrial

capitalists) ก'บ นี้ายท;นี้การืเง/นี้ (financial capitalists) ม�ผล้ปัรืะโยช้นี้5ตรืงข�ามก'นี้ เปั!นี้ 2 ช้นี้ช้'นี้ (“These two forms…exist only as opposites”, “interest-bearing capital as such has not wage-labour, but productive capital as its opposite”, Capital III, pp.378-79 แล้ะ p.376 แล้ะด� Theories of Surplus Values, vol 2, p.123 (ข�ดเส�นี้ใต�เนี้�นี้ค,าของผม) “the manufactorers, the industrial capitalists, and the interests of the monied class are two very different matters and…these classes are different classes” เปั!นี้ต�นี้) แล้ะไม�ใช้�ในี้แง�เปั!นี้ class fractions ของช้นี้ช้'นี้เด�ยวก'นี้ท�"เก�งก/จอ�างงานี้มารื5กซ/สต5ย;คหล้'ง (หนี้�า 38-39) ม/หนี้,าซ,า มารื5กซย'งกล้�าวว�า ท;นี้การืเง/นี้ไม�ได�ข�ดรื�ดแรืงงานี้ด�วย (“it does not exploit labourers and does not come into opposition to labour”, Capital

III, p.379 เปัรื�ยบเท�ยบก'บท�"เก�งก/จเข�ยนี้ว�า นี้ายท;นี้แล้ะแรืงงานี้ท�"ม�ผล้ปัรืะโยช้นี้5ตรืงข�ามก'นี้อย�างส/นี้เช้/ง หนี้�า “ ” 36)

ในี้งานี้หล้ายแห�ง มารื5กซเข�ยนี้ในี้ล้'กษณ์ะว�า รื'ฐ ท�"เขาเรื�ยกว�า “ ” “tributary-collecting state” “for instance,

the oriental despot” ม�ล้'กษณ์ะเปั!นี้ช้นี้ช้'นี้ (เหม&อนี้ก'บช้นี้ช้'นี้ “the feudal lord” ในี้ย;คกล้างย;โรืปั – ด� Capital III, pp.326, 331. (เปัรื�ยบเท�ยบก'บเก�งก/จ ในี้ว/ถึ�การืผล้/ตแบบศ'กด/นี้า ต'วแสดงหล้'ก “ [?] ก2ค&อช้นี้ช้'นี้เจ�าท�"ด/นี้ก'บช้นี้ช้'นี้ไพูรื� หนี้�า ” 35) ในี้อ�กบางแห�ง มารื5กซเข�ยนี้ถึ�ง Catholic Church ในี้ย;คกล้างของย;โรืปั ในี้ล้'กษณ์ะท�"เก&อบๆจะเรื�ยก (หรื&อเรื�ยกได�) ว�าเปั!นี้ ช้นี้ช้'นี้ หนี้�"ง “ ” (ด� Capital III, pp.600-601) สรื;ปัแล้�ว ตรืงข�ามก'บท�เก�งก/จช้อบเข�ยนี้เรื&"อง ความซ'บซ�อนี้ ความจรื/ง ทฤษฎี�ช้นี้ช้'นี้ “ ” (ท�"เขาอ�างว�าเปั!นี้) “แบบมารื5กซ ในี้ วพู” .ของเขา หยาบ (crude – ในี้ความหมายท�"ตรืงข�ามก'บ ล้ะเอ�ยด“ /ซ'บซ�อนี้”) มาก แนี้�นี้อนี้ การืท�"มารื5กซม�ความเห2นี้อย�างไรื ไม�ได�แปัล้ว�ามารื5กซต�องถึ�กเสมอไปั แต�การือ�างว�า “มารื5กซอธ์/บายช้นี้ช้'นี้แบบนี้'นี้แบบนี้� อย��ตล้อดเวล้าของเก�งก/จ ท'งๆท�"มารื5กซไม�”

ได�เห2นี้อย�างนี้'นี้ เปั!นี้เรื&องผ/ดแนี้�

เก�งก/จ ควรืเรื/"ม กล้'บไปัอ�านี้มารื5กซ ก�อนี้“ ” 8

ปั�ญหาพู&นี้ฐานี้ : ท'กษะการือ�านี้งานี้ภาษาอ'งกฤษทางทฤษฎี�ของเก�งก/จย'งไม�แข2งแรืงพูอ

พู�ดก'นี้อย�างตรืงไปัตรืงมา ผมค/ดว�าปั�จจ'ยพู&นี้ฐานี้ท�"ส;ด ท�"ท,าให�ส�วนี้ ทฤษฎี� ของเก�งก/จม�ข�อผ/ดพูล้าดอย�างมาก ค&อ “ ”

เรื&"องภาษา ส,าหรื'บผม เห2นี้ได�ช้'ดว�า ท'กษะในี้การือ�านี้ภาษาอ'งกฤษของเก�งก/จย'งไม�อย��ในี้รืะด'บท�"แข2งแรืงพูอจะอ�านี้งานี้ทางทฤษฎี�ท�"เขาอ�างท'งหล้ายอย�างเข�าใจโดยแท�จรื/ง ปั�ญหาของงานี้ทางทฤษฎี�เหล้�านี้�ค&อ ถึ�าอ�านี้ผ/ด แม�เพู�ยง ไม�ก�"จ;ด “ ”

ก2สามารืถึม�ผล้ล้บมากมายได� เพูรืาะงานี้เหล้�านี้�แต�ล้ะช้/นี้ม�ล้'กษณ์ะต�อเนี้&"องเปั!นี้รืะบบอย��ภายในี้มากกว�างานี้บรืรืยายหรื&อเล้�าเรื&"องธ์รืรืมดา งานี้ทางทฤษฎี�ล้'กษณ์ะนี้� ย'งไม�สามารืถึใช้�การื เดา หรื&อ อ�านี้ผ�านี้ๆ อ�านี้ข�ามๆ ได�ในี้ล้'กษณ์ะ“ ” “ ” “ ”

เด�ยวก'บงานี้บรืรืยายท'"วไปั แล้ะย/"งกว�างานี้บรืรืยายธ์รืรืมดาท'"วไปั งานี้ทฤษฎี�ย'งต�องอาศ'ยความเข�าใจ แบ2คกรืาวนี้5 “ ”

หรื&อ ภ�ม/หล้'ง โดยเฉพูาะทางทฤษฎี�ท�"เก�"ยวข�องก'บทฤษฎี�ท�"ก,าล้'งอ�านี้โดยตรืงอ�กด�วย“ ” พู�ดอ�กอย�างค&อ ไม�ใช้�ปั�ญหาเช้/งเทคนี้/คของภาษา (ศ'พูท5,ไวยกรืณ์5) ล้�วนี้ๆ

ท�นี้� ถึ�าในี้กรืณ์�ท�" ภาคทฤษฎี� ไม�ใช้�ส�วนี้ท�"ส,าค'ญหรื&อม�นี้,าหนี้'กเปั!นี้ส'ดส�วนี้มากนี้'กเม&"อเท�ยบก'บงานี้โดยรืวม ถึ�งจะม�“ ”

ปั�ญหาเรื&"องภาษานี้� ก2จะไม�หนี้'ก (ว/ทยานี้/พูนี้ธ์5ของช้นี้/ดา หนี้�าแรืกๆท�"เก�"ยวก'บ ทฤษฎี� ความจรื/ง ม�ปั�ญหาเรื&"องอ�านี้ภาษา“ ”

ไม�ถึ�กเยอะ แต�งานี้นี้'นี้ ภาคทฤษฎี� เปั!นี้เพู�ยงไม�ก�"หนี้�าแรืกๆของงานี้ท'งหมดท�"ม�หล้ายรื�อยหนี้�า“ ” ) แต�กรืณ์� วพู.ของเก�งก/จ ท�"ให�ความส,าค'ญก'บ ทฤษฎี� อ;ท/ศจ,านี้วนี้หล้ายส/บหนี้�าในี้ตอนี้ต�นี้ให�ก'บ ทฤษฎี� แล้�วย'งอ�างอ/งกล้'บมาท�" ทฤษฎี� “ ” “ ” “ ”

เหล้�านี้�เสมอในี้ส�วนี้ท�"เหล้&อของ วพู. ท,าให�งานี้โดยรืวมท'งหมดม�ปั�ญหามากเปั!นี้พู/เศษ

ความผ/ดพูล้าดเรื&"องนี้�ของเก�งก/จม�ให�เห2นี้ต'งแต�รืะด'บเข�าใจผ/ด เรื&"องศ'พูท5 เรื&"องไวยกรืณ์5 รื�ปัปัรืะโยค (เรื&องทางเทคนี้/คภาษา) ไปัจนี้ถึ�งเรื&"องใหญ�ๆ ในี้แง�เนี้&อหาทฤษฎี� (ความจรื/ง 2 ปัรืะเด2นี้นี้� แยกก'นี้ไม�เด2ดขาด) ให�ผมล้องยกต'วอย�างท�"ด�

เล้2กๆ ก�อนี้“ ”

ในี้หนี้�า 44 เก�งก/จได�อ�างข�อความจาก Prison Notebooks ของกรื'มช้�" ท�"พู�ดถึ�งเรื&"อง historical bloc ด'งนี้� (ข�อความท�"อ�างจรื/งๆยาวกว�านี้� ผมยกมาเฉพูาะปัรืะโยคส;ดท�ายท�"เก�งก/จอ�าง)

.....เพูรืาะพูล้'งทางว'ตถึ;จ,านี้วนี้มากไม�สามารืถึถึ�กเข�าใจอย�างเปั!นี้ปัรืะว'ต/ศาสตรื5โดยปัรืาศจากรื�ปัแบบ แล้ะอ;ดมการืณ์5จะกล้ายเปั!นี้จ/นี้ตนี้าการืของปั�จเจกหากปัรืาศจากพูล้'งทางว'ตถึ;

เก�งก/จได�ค'ดต�นี้ฉบ'บภาษาอ'งกฤษของกรื'มช้�" มาด'งนี้�

…..since the material forces would be inconceivable historically without form and the ideologies would be individual fancies without material forces

ส�วนี้แรืก ถึ�าเปั!นี้ผมจะแปัล้ท,านี้องว�า เพูรืาะมองในี้ทางปัรืะว'ต/ศาสตรื5แล้�ว พูล้'งทางว'ตถึ;จะเปั!นี้เรื&"อง“ เปั!นี้ไปัไม�ได�ถึ�าไม�ม�รื�ปัแบบมารืองรื'บ” inconceivable ในี้ท�นี้� ไมใช้�ในี้แง�ของการื ถึ�กเข�าใจ แต�หมายถึ�ง คาดไม�ถึ�ง หรื&อ ยากจะ“ ”

เช้&"อ/เหล้&อเช้&"อ (ว�าจะเปั!นี้ไปัได�) หรื&อในี้ sense ท�"หนี้'กข�นี้ไปัค&อ เปั!นี้ไปัไม�ได�ท�"จะเก/ดข�นี้ (จ�งไม�ม�คนี้คาดค/ดไปัถึ�ง) so

unlikely or surprising as to have been thought impossible; unbelievable (นี้�"ค&อหนี้�"งในี้นี้/ยามจาก American Heritage Dictionary) แต�ปั�ญหาใหญ�ค&อปัรืะโยคถึ'ดมา การืท�"เก�งก/จ แปัล้ค,าว�า individual

fancies ว�า จ/นี้ตนี้าการื นี้'นี้ ท,าให�ผ/ดความหมายไปัเล้ย ในี้ท�นี้� จะต�องแปัล้ว�า ฝ�นี้เฟ้G" อง หรื&อ เพู�อฝ�นี้ ไม�ใช้� “ ” “ ” “ ”

จ/นี้ตนี้าการื“ ” : “อ;ดมการืจะเปั!นี้เพู�ยงฝ�นี้เฟ้G" องของแต�ล้ะคนี้ถึ�าไม�ม�พูล้'งทางว'ตถึ;มาสนี้'บสนี้;นี้”

ย'งม�ปั�ญหาจ;ด เล้2กๆ ของการืแปัล้ในี้ล้'กษณ์ะนี้�อ�ก เช้�นี้ หนี้�า “ ” 46 ท�"เก�งก/จแปัล้ค,าของ James Martin ว�า ก2ต�อเม&"อ“

ม�เง&"อนี้ไขของโครืงสรื�างส�วนี้บนี้ท�"เปั>ดทางให�ด�วยเสมอ ความจรื/งต�นี้ฉบ'บ ” (เก�งก/จไม�ได�ยกมา ผมเช้2คเอง) ค&อ “when the appropriate superstructural conditions begin to give form to a new economic content” ซ�"งนี้�าจะหมายถึ�ง ก�อเปั!นี้รื�ปัแบบ“ (ทางจ/ตส,านี้�ก, กฎีหมาย, การืเม&อง) ให�ก'บเนี้&อหาทางเศรืษฐก/จ ”

มากกว�าเพู�ยง เปั>ดทาง “ ” (ส'งเกตค,าว�า economic content ท�"ค��ก'บ form ในี้ปัรืะโยคด�วย – เก�งก/จ ไม�ได�แปัล้ค,านี้�) หรื&อในี้หนี้�า 50 ต�นี้ฉบ'บว�า a durable alliance ซ�"งเก�งก/จแปัล้ว�า การืท,าแนี้วรื�วม“ ในี้ช้�วงเวล้าหนี้�"ง ความจรื/ง นี้�าจะ”

เปั!นี้ พู'นี้ธ์ม/ตรืท�"ม�ความม'"นี้คง“ /ถึาวรื/ยาวนี้านี้ ” (durable ไม�ใช้�แค� ช้�วงเวล้าหนี้�"ง“ ”) หรื&อในี้หนี้�า 128 เช้/งอรืรืถึ 94

ค,าว�า “the dominance of a class fraction that enjoys political, intellectual and moral

leadership …” ซ�"งเก�งก/จแปัล้ค,าว�า “enjoys” ว�า การืครือบง,าของกล้;�มย�อยทางช้นี้ช้'นี้กล้;�มหนี้�"งท�"“ ได�ปัรืะโยช้นี้5จาก

เก�งก/จ ควรืเรื/"ม กล้'บไปัอ�านี้มารื5กซ ก�อนี้“ ” 9

การืนี้,า..” ความจรื/ง enjoys ในี้บรื/บทนี้� (ค&อต�องด�ท'งปัรืะโยค) ม�ความหมายเพู�ยง การืครือบง,าของกล้;�มย�อยทาง“

ช้นี้ช้'นี้กล้;�มหนี้�"งท�"ม�ฐานี้ะนี้,าทางการืเม&อง..” (“ได�ปัรืะโยช้นี้5จากการื เปั!นี้การืให�นี้,าหนี้'กของความหมายมากไปั” )

ความจรื/งย'งม�อ�ก แต�ผมจะข�ามไปัท�"เรื&"องค�อนี้ข�างใหญ�ท�"ม�ผล้ต�อเนี้&"องถึ�งส�วนี้อ&"นี้ๆด�วย

ในี้หนี้�า 52 ซ�"งเปั!นี้ช้�วงเรื/"มต�นี้ของห'วข�อท�"ส,าค'ญ ค&อ รื'ฐ “ (State)” เก�งก/จ ได�ยกข�อความของ Poulantzas มา 2

ข�อความเพู&"ออธ์/บายความหมายของ รื'ฐ โดยแต�ล้ะข�อความเขาได�ยกข�อความภาษาอ'งกฤษต�นี้ฉบ'บมาด�วยในี้เช้/งอรืรืถึ “ ”

ด'งนี้� (ผมใส�ข�อความภาษาอ'งกฤษต�อจากภาษาไทยเล้ยเพู&"อด�ง�าย ต'วเอนี้เนี้�นี้ค,าตาม วพู.เก�งก/จ)

รื'ฐ ไม�ใช้�ความส'มพู'นี้ธ์5ธ์รืรืมดาแล้ะบรื/ส;ทธ์/:ช้;ดหนี้�"ง หรื&อผล้รืวมของความส'มพู'นี้ธ์5ช้;ดหนี้�"ง รื'ฐค&อ ผล้รืวมเช้/งว'ตถึ;ท�"เฉพูาะเจาะจง ของความส'มพู'นี้ธ์5รืะหว�างพูล้'ง (ทางส'งคม – เก�งก/จ) รืะหว�างช้นี้ช้'นี้ต�างๆแล้ะกล้;�มย�อยทางช้นี้ช้'นี้ต�างๆ [“the state is not purely and simply a relationship, or the condensation of a relationship; it is the specific material condensation of a relationship of forces among classes and class fractions.” Nicos Poulantzas, State, Power, Socialism, p.129.]

การืแปัล้ข�อความนี้�แสดงให�เห2นี้การืขาดท'กษะพู&นี้ฐานี้ง�ายๆของการือ�านี้ภาษาอ'งกฤษ เพูรืาะ not purely and

simply ในี้ท�นี้� ไม�ใช้�หมายถึ�ง ธ์รืรืมดาแล้ะบรื/ส;ทธ์/: แต�อย�างใด“ ” ! เปั!นี้ส,านี้วนี้ท�"หมายถึ�ง เพู�ยงแค�“ ...เท�านี้'นี้ ” not

simply ค&อ not only, not purely ก2เหม&อนี้ก'นี้ (ค&อไม�ใช้�ม�แค� ... อย�างเด�ยว) ด'งนี้'นี้ แทนี้ท�"จะแปัล้ให�กล้ายเปั!นี้เรื&"องเปั!นี้รืาวมากมายข�นี้มาอย�างเก�งก/จว�า ไม�ใช้�ความส'มพู'นี้ธ์5“ ธ์รืรืมดาแล้ะบรื/ส;ทธ์/:ช้;ดหนี้�"ง ท�"ถึ�กค&อ ไม�ใช้�เพู�ยงแค�” “

ความส'มพู'นี้ธ์5ช้;ดหนี้�"งเท�านี้'นี้ ” (ค,าว�า condensation อ'นี้ท�"จรื/ง ก2ไม�ควรืแปัล้ว�า ผล้รืวม เพูรืาะค,านี้�หมายความถึ�ง“ ”

ย/"งกว�า ผล้รืวม แต�เปั!นี้การื กล้'"นี้ หรื&อ ท,าให�งวดเข�า“ ” “ ” “ ”) แต�ปั�ญหาของข�อความนี้� ไม�ใช้�อย��เพู�ยงแค�การืแปัล้นี้�เท�านี้'นี้ แต�อย��ท�"บรื/บทของการือ�างด�วย ด'งจะกล้�าวต�อไปั ขอให�เรืามาด�อ�กข�อความท�"เก�งก/จอ�างก�อนี้:

รื'ฐ ถึ�กจ'ดรืะเบ�ยบในี้ฐานี้ะท�"เปั!นี้เอกภาพูท�"ข'ดแย�งของแนี้วรื�วมภายในี้อ,านี้าจรื'ฐ แล้ะเปั!นี้สมด;ล้ท�"เปัล้�"ยนี้แปัล้งได�ตล้อดบนี้การืปัรืะนี้�ปัรืะนี้อมรืะหว�างส�วนี้ปัรืะกอบต�างๆของม'นี้. ส/"งนี้� [หมายถึ�งรื'ฐ – เก�งก/จ] จะเก/ดข�นี้ภายใต�การืครืองความค/ดจ/ตใจแล้ะการืนี้,าของช้นี้ช้'นี้หนี้�"งหรื&อกล้;�มย�อยทางช้นี้ช้'นี้หนี้�"ง: นี้'"นี้ค&อ ช้นี้ช้'นี้แล้ะกล้;�มย�อยทางช้นี้ช้'นี้ท�"ครืองการืนี้,าอย�� [“the State are organized the conflictual unity of the alliance in power and the unstable equilibrium of compromise among its components. This is done under the bloc hegemony and leadership of one class or fraction: the hegemonic class or fraction.” In Ibid,. p.127]

ปัรืะเด2นี้เล้2กๆท�"ผ/ดของการืแปัล้นี้�ค&อ in power ไม�ใช้�หมายถึ�ง “ภายในี้อ,านี้าจรื'ฐ แต�หมายถึ�ง ก,าล้'ง” “ ครืองอ,านี้าจ ”

หรื&อ ก,าล้'ง“ อย��ในี้อ,านี้าจ แต�ท�"ใหญ�ค&อ เม&"อผมอ�านี้ข�อความนี้� เท�ยบก'บภาษาอ'งกฤษ ก2มองเห2นี้ท'นี้ท�ว�า เก�งก/จจะต�อง”

ค'ดล้อกข�อความภาษาอ'งกฤษตอนี้ต�นี้ปัรืะโยค ผ/ด หรื&อ ตกหล้�นี้ แนี้�นี้อนี้ แล้ะอ'นี้ท�"จรื/ง ถึ�าเก�งก/จส'นี้ท'ดในี้เรื&"องภาษามากกว�านี้� ก2ควรืจะรื� � แล้ะไม�ควรืจะแปัล้ไปัตามค,าภาษาอ'งกฤษเท�าท�"ม�นี้� เพูรืาะ the State are the .. ท�"เรื/"มต�นี้ ข�อความต�องผ/ดแนี้� the State เปั!นี้นี้ามเอกพูจนี้5 แต� are เปั!นี้กรื/ยาพูห�พูจนี้5 แล้ะตามรื�ปัปัรืะโยค (ท�เหม&อนี้เปั!นี้ passive “ถึ�กกรืะท,า นี้�” ) ก2ไม�นี้�าจะม�ค,าว�า the ตามมาจากค,าว�า are organized (โดยต'วปัรืะโยคนี้� ถึ�าแก� are เปั!นี้ is แล้ะ ต'ด the หล้'ง organized ออก ก2อาจจะพูอได�บ�าง แต�ก2ย'งไม�ค�อย make sense โดยรืวมนี้'ก) ย/"งกว�านี้'นี้ แม�ข�อความตอนี้ต�นี้ท�"ผ/ดนี้� ท�"ถึ�กจะเปั!นี้อย�างไรืย'งไม�ทรืาบ แต�โดยรื�ปัปัรืะโยค ผมก2แนี้�ใจว�า ค,าว�า This ในี้ปัรืะโยคถึ'ดมา ท�" เก�งก/จไปัเข�ยนี้เพู/"มเต/มว�า หมายถึ�งรื'ฐ นี้'นี้ จะต�องไมใช้�หมายถึ�ง รื'ฐ หรื&อ “ ” “ ” the State ตอนี้ต�นี้ของข�อความแนี้� แต�จะต�องหมายถึ�งข�อความท�"ตามมา ท�"เก�"ยวก'บการืจ'ดต'งหรื&อถึ�กจ'ดต'"ง เรื&"อง unity of alliance in power มากกว�า แต�เนี้&"องจากผมหาต�นี้ฉบ'บจรื/งไม�ได� เพูรืาะหนี้'งส&อ State, Power, Socialism ท�"ม�อย��ในี้ห�องสม;ดมหาว/ทยาล้'ยในี้ไทยเพู�ยง 2 แห�งนี้'นี้ แห�งหนี้�"งค&อท�"รื 'ฐศาสตรื5 จ;ฬา ถึ�กท,าหายไปัเส�ยแล้�ว ขณ์ะท�" เล้�มของห�องสม;ดเศรืษฐศาสตรื5 มธ์.ท�าพูรืะจ'นี้ทรื5 ถึ�กคนี้ย&มอย�� ผมจ�งจนี้ปั�ญญาในี้เรื&"องนี้�เปั!นี้ส'ปัดาห5 จนี้ว'นี้หนี้�"งผมบ'งเอ/ญเอ�ยเรื&"องนี้�ข�นี้มาก'บค;ณ์อ;เช้นี้ทรื5 เช้�ยงเสนี้ โช้คด�ท�"ค;ณ์อ;เช้นี้ทรื5 เคยท,าส,าเนี้าหนี้'งส&อเล้�มนี้�ไว� แล้ะให�ผมย&มส,าเนี้านี้'นี้มา จรื/งด'งคาด ข�อความในี้ วพู.เก�งก/จ ตกหล้�นี้บางค,า ข�อความจรื/งตามต�นี้ฉบ'บ ค&อ (ผมท,าต'วหนี้าค,าท�"ตกหล้�นี้)

By means of the State are organized the conflictual unity of the alliance in power and the unstable equilibrium of compromise among its components. This is done under the bloc hegemony and leadership of one class or fraction: the hegemonic class or fraction.

เก�งก/จ ควรืเรื/"ม กล้'บไปัอ�านี้มารื5กซ ก�อนี้“ ” 10

ปัรืะโยคแรืกแสดงว�า ส/"งท�" ถึ�กจ'ดต'ง ไม�ใช้� รื'ฐ ตามท�"เก�งก/จแปัล้ “ ” “ ” (ด'งท�"กล้�าวข�างต�นี้ เรื&องนี้�เก�งก/จควรืรื� �จาก ค,ากรื/ยาพูห�พูจนี้5อย��แล้�ว แล้ะควรืส'นี้นี้/ษฐานี้ได�ว�าล้อกมาตกหล้�นี้) เพู&"อให�เห2นี้ช้'ดๆ เรืาสามารืถึเปัล้�"ยนี้ล้,าด'บค,าใหม�ให�อย��ในี้รื�ปัแบบปัรืะโยคพู&นี้ฐานี้ (ปัรืะธ์านี้ข�นี้ต�นี้ ตามด�วยค,ากรื/ยา) ก2จะออกมาด'งนี้�

The conflictual unity of the alliance in power and the unstable equilibrium of compromise among its components are organized by means of the State.

แล้ะค,าว�า This ก2จะหมายถึ�งการืท�" 2 ปัรืะธ์านี้ของปัรืะโยค (conflictual unity of alliance in power แล้ะ unstable equilibrium of compromise) ได�รื'บการืจ'ดต'งโดยผ�านี้รื'ฐ (ไม�ได�หมายถึ�ง รื'ฐ ตามท�"เก�งก/จเข�าใจ“ ” )

นี้'"นี้เอง

แต�เรื&"องไม�ได�จบเท�านี้� ปั�ญหาใหญ�ข�นี้ไปัอ�กค&อ เม&"อผมตรืวจอ�านี้จากต�นี้ฉบ'บ State, Power, Socialism จรื/งๆ ก2พูบว�า ข�อความท'ง 2 ข�อความนี้� ความจรื/ง เก�งก/จอ�างมาอย�างไม�ถึ�กบรื/บท ค&อต'ดเอามาจากการืท�" Poulantzas ก,าล้'งอธ์/บายเฉพูาะบางด�านี้ของรื'ฐตามทฤษฎี�ของเขา แต�เก�งก/จยกมาอ�างในี้ล้'กษณ์ะท�"เปั!นี้เหม&อนี้ก'บค,านี้/ยามท�"ครือบคล้;มท'"วไปัหรื&อท'งหมดเรื&"องรื'ฐของ Poulantzas โดยเฉพูาะข�อความท�"สอง จะไม� make sense เล้ย ถึ�าไม�ยกหรื&ออธ์/บายควบค��ไปัก'บปัรืะเด2นี้ท�"ตามมา เพู&"อให�เข�าใจง�าย ผมขอเข�ยนี้ให�ด�ว�า ข�อความท'งสองนี้� อย��ในี้บทท�" 1 ของภาคท�" 2 ในี้หนี้'งส&อ State, Power, Socialism ด'งนี้�

Par Two. Political Struggles: The State as the Condensation of a Relationship of Forces1. The State and the Dominant Classes2. The State and Popular Struggles

เฉพูาะล้,าด'บโครืงสรื�างของ Part Two นี้� ก2นี้�าจะพูอท,าให�มองเห2นี้ ผมขออธ์/บายเพู/"มเต/มว�า นี้�"ค&อส�วนี้ท�" Poulantzas

เสนี้อว�า State ค&อ Condensation of a relationship โดยท�"การื condensation of a ralationship นี้�ปัรืะกอบด�วย 2 ด�านี้ท�"ส,าค'ญ ค&อ ด�านี้ท�"หนี้�"ง (บทท�" 1) ความส'มพู'นี้ธ์5ก'บช้นี้ช้'นี้นี้,า (dominant classes) แล้ะด�านี้ท�"สอง (บทท�" 2) ความส'มพู'นี้ธ์5ก'บช้นี้ช้'นี้ล้�าง (popular struggles) ข�อความแรืกท�"เก�งก/จอ�างมา Poulantzas สรื;ปัเปั!นี้ส�ตรืครือบคล้;มเนี้&อหาของท'ง 2 ด�านี้นี้� แล้ะด'งนี้'นี้ จ�งม�ล้'กษณ์ะครือบคล้;มท'"วไปั อาจจะกล้�าวได�ว�า เก�งก/จอ�างมาใช้�เปั!นี้นี้/ยามท'"วไปัของรื'ฐก2ไม�ถึ�งก'บผ/ด (อย�างไรืก2ตาม จรื/งๆแล้�ว Poulantzas ท�าวความยกส�ตรืนี้�ข�นี้มา ในี้บรื/บทท�"พูยายามตอบค,าถึามของบทท�" 1 เหม&อนี้ก'นี้ ค&อ เรื&"องความส'มพู'นี้ธ์5ของรื'ฐเฉพูาะก'บช้นี้ช้'นี้นี้,า ค&อตามมาหล้'งจากเขาต'งค,าถึาม How is this state policy in favour of the Bourgeois power bloc concretely

established? (p.128 ผมข�ดเส�นี้ใต�เนี้�นี้ค,า) แต�ในี้กรืณ์�ข�อความท�"สองนี้'นี้ เปั!นี้เรื&"องท�" Poulantzas ก,าล้'งอธ์/บายเฉพูาะปัรืะเด2นี้ความส'มพู'นี้ธ์5รืะหว�าง State ก'บช้นี้ช้'นี้นี้,าเท�านี้'นี้ (ส'งเกตค,าว�า in power) ไมใช้�เปั!นี้นี้/ยามหรื&อค,าอธ์/บายท'"วไปัของรื'ฐ ด'งท�"เก�งก/จใส�ไว�ในี้ตอนี้นี้�ของ วพู . ถึ�าอ�านี้ไปัถึ�งบทท�" 2 ของ Part Two ก2จะย/"งเห2นี้ล้'กษณ์ะจ,าก'ดของปัรืะเด2นี้ท�" Poulantzas ก,าล้'งพู�ดในี้ข�อความท�"สอง นี้'"นี้ค&อในี้ตอนี้ต�นี้ของบทท�" 2 เขากล้�าวว�า (ข�ดเส�นี้ใต�เนี้�นี้ค,าของผม ต'วเอนี้ของ Poulantzas)

If we are to understand the internal division of the State, the concrete mode in which its autonomy functions, and the establishment of its policy through characteristic fissures, then we cannot confine ourselves to contradictions among the classes and fractions of the power bloc: for those processes depend equally, or even above all, on the State’s role vis-à-vis the dominated classes.

นี้'"นี้ค&อ Poulantzas ย,าว�า เฉพูาะปัรืะเด2นี้ท�"เขาอธ์/บายในี้ข�อความท�"สองท�"เก�งก/จยกมา ย'งไม�เพู�ยงพูอในี้การืท,าความเข�าใจรื'ฐ จะต�องเข�าใจอ�กด�านี้ควบค��ก'นี้ไปัด�วย ค&อ ด�านี้ท�"ส'มพู'นี้ธ์5ก'บ dominated classes ( ช้นี้ช้'นี้ถึ�กปักครือง ) หรื&อ ก'บ popular struggles ตามช้&"อบทท�" 2 (ด�โครืงสรื�างของ Part Two ข�างต�นี้) ด'งนี้'นี้ การืท�"เก�งก/จยกมาเฉพูาะส�วนี้ท�" Poulantzas ก,าล้'งอธ์/บายเพู�ยงด�านี้เด�ยว แทนี้ท�"ยกส�วนี้ท�"เขาอธ์/บายอ�กด�านี้มาด�วย จ�งเปั!นี้การืผ/ดปัรื/บทแล้ะท,าให�ผ/ดข�อเสนี้อของ Poulantzas อย�างจ'ง

โดยรืวมแล้�ว ถึ�าอ�านี้เปัรื�ยบเท�ยบรืะหว�างส/"งท�"เขาอ�างมา ก'บงานี้ของ Poulantzas เอง จะเห2นี้ว�าเก�งก/จย'งไม�สามารืถึ command เนี้&อหาของ Poulantzas ได�อย�างแท�จรื/ง การือ�างอ/งจ�งม�ล้'กษณ์ะต'ดต�อมานี้อกปัรื/บท แล้ะค,าอธ์/บาย

เก�งก/จ ควรืเรื/"ม กล้'บไปัอ�านี้มารื5กซ ก�อนี้“ ” 11

เสรื/มของเขาก2ไม�สามารืถึครือบคล้;มครืบถึ�วนี้ตามต�นี้ฉบ'บของ Poulantzas ได� (กรืณ์�นี้'กค/ดฝรื'"งคนี้อ&"นี้ก2เช้�นี้ก'นี้) –

กล้�าวอย�างส'นี้ๆ ค&อ รืะด'บท'กษะในี้การือ�านี้งานี้ทฤษฎี�ในี้ภาษาอ'งกฤษย'งไม�เพู�ยงพูอนี้'"นี้เอง

ผมจะยกกรืณ์� Poulantzas อ�กกรืณ์�หนี้�"ง ในี้หนี้�า 31 (ผมข�ดเส�นี้ใต�เนี้�นี้ค,า)

รื�ปัธ์รืรืมของการืว/เครืาะห5โครืงสรื�างท�"เปั!นี้ต'วก,าหนี้ดหล้'กของ Nicos Poulantzas พูบว�า ในี้ช้�วงการืพู'ฒนี้าของท;นี้นี้/ยมท�"ม;�งการืค�าเสรื� (laissez-faire capitalism) นี้'นี้ ต'วแปัรืหรื&อโครืงสรื�าง (หรื&อ ความข'ดแย�ง ในี้ภาษาของ “ ” Mao)

ทางเศรืษฐก/จจะเปั!นี้ต'วแปัรืท�"ช้�ขาดผล้ของการืเปัล้�"ยนี้แปัล้งท�"ก,าล้'งด,าเนี้/นี้อย�� แต�ในี้ช้�วงการืพู'ฒนี้าท�"รื�ปัแบบการืสะสมท;นี้เปั!นี้การืสะสมท;นี้แบบท�"เนี้�นี้การืผ�กขาดโดยกล้;�มท;นี้ท�"ครืองอ,านี้าจรื'ฐ (state monopoly capitalism) นี้'นี้ โครืงสรื�างทางการืเม&อง หรื&อการืถึ&อครืองอ,านี้าจรื'ฐจะม�สถึานี้ะต'วแปัรืหรื&อโครืงสรื�างหล้'กท�"เปั!นี้ต'วช้�ขาดข'นี้ส;ดท�ายของการืเปัล้�"ยนี้แปัล้งท�"เก/ดข�นี้ เปั!นี้ต�นี้ [เช้/งอรืรืถึเก�งก/จ: Nicos Poulantzas, Political Power and Social Classes, tr Timothy O’Hagan (London: NLB, 1973), pp.54-56]

แต�ถึ�าอ�านี้เปัรื�ยบเท�ยบก'บ Political Power and Social Classes ตามท�"เก�งก/จอ�าง จะพูบว�า เขาเข�าใจส/"งท�" Polantzas เข�ยนี้ ผ/ดโดยส/นี้เช้/ง แล้ะเปั!นี้การืเข�าใจผ/ดแบบ สองต�อ “ ” (หรื&อ สองข'นี้“ ”) ด�วย แต�เรื&"องนี้� เก�"ยวพู'นี้ถึ�งความเข�าใจผ/ดท�"ส,าค'ญมากของเขาเก�"ยวก'บทฤษฎี�ของอ'ล้ต�แซรื5 ท�" Poulantzas เอามาใช้� ค&อไอเด�ยเรื&"อง (ความแตกต�างรืะหว�าง) determinant (หรื&อ determination) ก'บ dominant ของ “levels” (ปัรื/มณ์ฑล้)ทางส'งคมต�างๆ – เศรืษฐก/จ, การืเม&อง, อ;ดมการืว'ฒนี้ธ์รืรืม ซ�"งผมจะได�อธ์/บายโดยล้ะเอ�ยดต�อไปัข�างหนี้�า เฉพูาะหนี้�านี้� ผมขอกล้�าวส'นี้ๆเพู�ยงว�า ข�อความท�"ผมข�ดเส�นี้ใต�ข�างต�นี้ ค&อการืแสดงออกของความเข�าใจผ/ดนี้� ค&อเก�งก/จเข�าใจผ/ดว�า concept เรื&"อง dominance ท�" Poulantzas (แล้ะอ'ล้ต�แซรื5ใช้�) เปั!นี้เรื&"องเด�ยวก'บ determinant โดยเก�งก/จแปัล้ค,า dominance นี้�ว�า โครืงสรื�างหล้'กท�"เปั!นี้ต'วช้�ขาดข'นี้ส;ดท�าย“ / โครืงสรื�างท�"เปั!นี้ต'วก,าหนี้ดหล้'ก ” ซ�"งผ/ดความหมายโดยส/นี้เช้/ง แต�ไม�เพู�ยงเท�านี้'นี้ ข�อความตอนี้นี้�ในี้หนี้'งส&อของ Poulantzas ความจรื/ง Poulantzas ก,าล้'งพู�ดถึ�งอ�กปัรืะเด2นี้หนี้�"งท�"เขาซ�อนี้ข�นี้มาจากไอเด�ยเรื&"อง dominant / determinant ซ�"งเก�งก/จก2เข�าใจผ/ดอ�ก (แนี้�นี้อนี้ว�า คงหล้�กเล้�"ยงไม�ได� เพูรืาะเข�าใจเรื&"อง dominant / determinant ผ/ดเปั!นี้ฐานี้อย��แล้�ว) นี้'"นี้ค&อ ในี้ข�อความตอนี้นี้� Poulantzas ก,าล้'งพู�ดถึ�งการืท�"ในี้ช้�วงเวล้าท;นี้นี้/ยมผ�กขาด ล้'กษณ์ะท�"เปั!นี้ “ dominance ของปัรื/มณ์ฑล้ ( level) การืเม&อง(ของส'งคมโดยรืวม)จะแสดงออกท�"ล้'กษณ์ะ dominance ของหนี้�าท�" ( function) ด�านี้เศรืษฐก/จของรื'ฐ ” (“the dominance of the political is reflected in a dominace of the economic

function of the state”) ในี้ขณ์ะท�"ในี้ช้�วงเวล้าท;นี้นี้/ยมเสรื� ล้'กษณ์ะท�"เปั!นี้ “ dominance ของปัรื/มณ์ฑล้ ( level) เศรืษฐก/จ(ของส'งคมโดยรืวม)จะแสดงออกท�"ล้'กษณ์ะ dominance ของหนี้�าท�" ( function) ด�านี้การืเม&องของรื'ฐ” (“the dominant role held by the economic is reflected by the dominance of

the strictly political function of the state”) พู�ดอย�างส'นี้ค&อ Poulantzas ก,าล้'งใช้�ค,าว�า dominance ในี้ 2 ปัรืะเด2นี้ท�"ซ�อนี้ก'นี้อย�� ค&อ dominance ในี้เรื&"องปัรื/มณ์ฑล้ หรื&อ level ของส'งคมโดยรืวม ก'บ dominance ในี้แง�หนี้�าท�" หรื&อ function ในี้ด�านี้การืเม&องหรื&อเศรืษฐก/จ ของรื'ฐ ซ�"งท'งหมดนี้� ก2ย'งซ�อนี้อย��บนี้ไอเด�ยเรื&"อง determinant

in the last instance ของปัรื/มณ์ฑล้(level)เศรืษฐก/จ ท�"ไม�เคยเปัล้�"ยนี้แปัล้งเล้ย – ผมต�องขออภ'ย ถึ�าใครือ�านี้ท�"เพู/"งเข�ยนี้มาไม�รื� �เรื&"อง เพูรืาะความจรื/ง ข�อความตอนี้นี้�ในี้หนี้'งส&อ Poulantzas เปั!นี้เรื&"องยากจรื/งๆ ไม�เพู�ยงต�องเข�าใจ ทฤษฎี�อ'ล้ต�แซรื5 ( ท�"ยากมากอย��แล้�ว ) เปั!นี้ ฐานี้ ย'งต�องเข�าใจการืเข�ยนี้ท�"สล้'บซ'บซ�อนี้ข�นี้ไปัอ�ก” ” ท'งในี้แง�ภาษาแล้ะในี้แง�ไอ เด�ย ของ Poulantzas แต�นี้'"นี้ค&อปัรืะเด2นี้ท�"ผมพู�ดแต�ต�นี้ว�า เรื&"องทฤษฎี�ในี้รืะด'บนี้� เปั!นี้ส/"งท�"อย��เหนี้&อท'กษะในี้การือ�านี้ของ เก�งก/จ เขาจ�งเข�าใจเรื&"องนี้�ผ/ดโดยส/นี้เช้/ง

เก�งก/จไม�เพู�ยงแต�เข�าใจ Poulantzas ผ/ดๆ เขาย'งเข�าใจ Bob Jessop อ�กคนี้ท�"เขาอ�างบ�อยๆ ผ/ดด�วย . . .

ความจรื/ง ย'งม�เรื&"องใหญ�มาก อ�กเรื&"องหนี้�"งค&อ ปัรืะเด2นี้ Historical Bloc ซ�"งเก�งก/จแปัล้ว�า กล้;�มก�อนี้ทาง“

ปัรืะว'ต/ศาสตรื5 ความจรื/ง การืแปัล้ ” bloc ในี้ท�นี้�ว�า กล้;�มก�อนี้ ไม�เหมาะสม “ ” . . . .

เก�งก/จ ควรืเรื/"ม กล้'บไปัอ�านี้มารื5กซ ก�อนี้“ ” 12

เก�งก/จ ควรืเรื/"ม กล้'บไปัอ�านี้มารื5กซ ก�อนี้“ ” 13

เก�งก/จเข�าใจอ'ล้ต�แซรื5ผ/ดอย�างส,าค'ญมาก

กล้�าวได�ว�า อ/ทธ์/พูล้ (หรื&อการือ�างอ/ง) ทางความค/ดทฤษฎี�ท�"ส,าค'ญท�"ส;ดในี้ วพู.ของเก�งก/จ ค&อ อ'ล้ต�แซรื5 โดยเฉพูาะท�"ผ�านี้มาทางงานี้ของ Poulantzas แล้ะ Jessop หรื&องานี้ของอ'ล้ต�แซรื5เองบ�างอย�างกรืะเซ2นี้กรืะสาย อ'นี้ท�"จรื/ง ถึ�าใครืรื� �เรื&"องอ'ล้ต�แซรื5ด�พูอก2คงส'งเกตได�ไม�ยากว�า เก�งก/จไม�ได�ศ�กษาอ'ล้ต�แซรื5อย�างกว�างขวางล้�กซ�งโดยแท�จรื/ง แม�ว�าจะใช้�ศ'พูท5หรื&อ concepts ของเขาอย�างมากมาย ในี้ท�"นี้� ผมจะช้�ให�เห2นี้ปัรืะเด2นี้ส,าค'ญ 2-3 ปัรืะเด2นี้ ท�"แสดงให�เห2นี้ว�าเก�งก/จเข�าใจผ/ดเรื&"องความค/ดของอ'ล้ต�แซรื5 โช้คไม�ด�ส,าหรื'บงานี้ของเก�งก/จ ความเข�าใจผ/ดนี้� แม�จะด�เหม&อนี้เปั!นี้เพู�ยง ไม�ก�"ปัรืะเด2นี้ “ ”

แต�ความจรื/ง ม�ความส,าค'ญใหญ�หล้วง เพูรืาะเปั!นี้ปัรืะเด2นี้ท�"เปั!นี้แกนี้กล้างความค/ดของอ'ล้ต�แซรื5

Social Formation ท�"เก�งก/จพู�ดถึ�งหรื&อใช้�นี้�อยมาก (ท�"ผมเจอในี้ วพู.นี้�าจะเพู�ยงไม�เก/นี้ 3 ครื'ง) โดยเก�งก/จแปัล้ว�า การืก�อต'วทางส'งคม ซ�"งไม�ด�เล้ย “ ” (ค,าแปัล้ท�"ถึ�กแล้ะค�อนี้ข�างตรืงซ�"งม�การืแปัล้ไว�ต'งแต�ทศวรืรืษ 2520 ค&อ รื�ปัการื“

ส'งคม หรื&อ รื�ปัแบบส'งคม” “ ”) แล้ะด�จากการืใช้� แสดงว�า เขาไม�เข�าใจค,านี้�ในี้ทฤษฎี�อ'ล้ต�แซรื5เล้ย ซ�"งนี้�"เปั!นี้เรื&"องใหญ�มาก ในี้หนี้�า 61 เก�งก/จเข�ยนี้ว�า (ผมข�ดเส�นี้ใต�เนี้�นี้) “การืก�อต'วทางส'งคม social formation ของการืเปัล้�"ยนี้แปัล้งทางการืเม&องแล้ะทางอ;ดมการืณ์5ในี้ช้�วงเวล้าท�"ท,าการืศ�กษา เข�ยนี้เช้�นี้นี้�แสดงว�า ไม�เข�าใจเล้ยว�า ค,าว�า ” social

formation ซ�"งเปั!นี้ไอเด�ยส,าค'ญของอ'ล้ต�แซรื5 (ย&มมาจากค,านี้,า Grundrisse ของมารื5กซ) เพู&"อใช้�แทนี้ท�"ค,าว�า society (ในี้ Glossary ศ'พูท5อ'ล้ต�แซรื5 ท�"จ'ดท,าโดย Ben Brewster ในี้หนี้'งส&อ For Marx แล้ะ Reading

Capital ซ�"งอ'ล้ต�แซรื5ตรืวจแก�เองนี้'นี้ อ'ล้ต�แซรื5ถึ�งก'บใส�ข�อความอธ์/บายค,านี้�เพู/"มเข�าไปัจากของ Brewster ว�า [A

concept denoting ‘society’ so-called. – L.A.] ถึ�าล้องใช้�ค,าว�า ส'งคม เข�าไปัแทนี้ท�" การืก�อต'วทางส'งคม“ ” “ ” ในี้ปัรืะโยคเม&"อครื� �ของเก�งก/จ (เปั!นี้ ส'งคมของการืเปัล้�"ยนี้แปัล้งทางการืเม&องแล้ะทางอ;ดมการืณ์5“ ...”) จะไม� make

sense เล้ย

ในี้เม&"อเก�งก/จเข�าใจผ/ดหรื&อไม�เข�าใจไอเด�ยของอ'ล้ต�แซรื5เรื&"อง Social Formation จ�งไม�แปัล้กท�"เขาไม�ได�พู�ดถึ�ง แล้ะไม�รื� �ความหมายส,าค'ญอย�างหนี้�"งของการืใช้�ค,านี้�ของอ'ล้ต�แซรื5 ค&อปัรืะเด2นี้เรื&"อง การืม�หล้ายๆ modes of production อย�� พูรื�อมก'นี้ในี้ ส'งคม หนี้�"ง หรื&อในี้ “ ” social formation หนี้�"ง เพูรืาะถึ�าเข�าใจเรื&"องนี้� อาจจะท,าให�เก�งก/จ กล้'บมาต'งค,าถึามเก�"ยวก'บ ท;นี้นี้/ยม ของไทย ว�าหาได�ม�เฉพูาะ “ ” mode of production ท�เปั!นี้ท;นี้นี้/ยม (ด'งท�"เขาเอาแต�พู�ดซ,าๆตล้อด) แต�อย�างใด

แต�เรื&"องท�"ใหญ�มาก (ความจรื/ง ม�ความเก�"ยวข�องก'บเรื&"อง Social Formation อย��อย�างแยกไม�ออก แต�ผมไม�ม�เวล้าอธ์/บายความเก�"ยวข�องโดยล้ะเอ�ยด) ค&อปัรืะเด2นี้เรื&"อง determinant แล้ะ dominant ซ�"งเปั!นี้ concepts ท�"เปั!นี้ห'วใจ ของการืท�"อ'ล้ต�แซรื5 ปัรื'บปัรื;งสรื�างใหม� “ ” ( reconstruct ) ต�อทฤษฎี�ว'ตถึ;นี้/ยมปัรืะว'ต/ศาสตรื5ของมารื5กซเล้ยท�เด�ยว ปัรืากฏว�า เก�งก/จเข�าใจเรื&"องนี้�ผ/ดโดยส/นี้เช้/ง ! นี้'"นี้ค&อเขาค/ดว�า 2 concepts นี้� ม�ความหมายเหม&อนี้ก'นี้ นี้'"นี้เปั!นี้ความเข�าใจผ/ดแรืก ความเข�าใจผ/ดต�อมาค&อ เขาเข�าใจว�า dominant หรื&อไอเด�ยท�ต�อเนี้&"องก'นี้ค&อ structure in

dominance ค&อ การืก,าหนี้ดข'นี้ส;ดท�ายซ�"งไม�ใช้�เล้ย (ความจรื/งหมายถึ�งเพู�ยง การืม�“ บทบาทนี้,า / ตรือบง,า ในี้ขณ์ะนี้'นี้” – ไม�ใช้�ในี้ข'นี้ส;ดท�าย ไม�ใช้�ช้�ขาด) เขาจ�งใช้�ค,านี้� (dominant) ในี้ความหมายของค,าแรืก (determinant) ตล้อดท'"งว/ทยานี้/พูนี้ธ์5!

ความเข�าใจผ/ดแบบ ซ�อนี้ “ 2 ช้'นี้ นี้� แสดงออกช้'ดเจนี้ในี้ตอนี้ท�"เก�งก/จสรื;ปัทฤษฎี�อ'ล้ต�แซรื5ในี้หนี้�า ” 29-30 ด'งนี้�:

ปัฏ/ส'มพู'นี้ธ์5ของโครืงสรื�างท'ง 3 [เศรืษฐก/จ การืเม&อง อ;ดมการื] จะม�โครืงสรื�างต'วใดต'วหนี้�"ง ท�"ม�สถึานี้ะเปั!นี้โครืงสรื�างท�"ท,าหนี้�าท�"เปั!นี้ต'วก,าหนี้ดต'วส;ดท�ายหรื&อต'วก,าหนี้ดหล้'ก (determination in the last instance หรื&อ structure in dominance)

สรื;ปัค&อ ส,าหรื'บเก�งก/จ

(a) determinant / determination in the last instance = dominant / structure in dominanceแล้ะ

(b) ท'ง 2 concepts นี้� ม�ความหมาย = การืเปั!นี้ต'วก,าหนี้ดหล้'กหรื&อต'วก,าหนี้ดต'วส;ดท�าย

แต�ความจรื/ง ท'ง (a) แล้ะ (b) ผ/ดท'งค��ครื'บ

เก�งก/จ ควรืเรื/"ม กล้'บไปัอ�านี้มารื5กซ ก�อนี้“ ” 14

ส,าหรื'บอ'ล้ต�แซรื5แล้�ว เขาเสนี้อเรื&"อง determinant หรื&อ determination in the last instance ค&อ การืเปั!นี้ต'วก,าหนี้ดในี้ข'นี้ส;ดท�าย ซ��งหมายัถึ�งเศร์ษฐก�จเสีมอ่ ก2เพู&"อรื'กษาข�อเสนี้อแบบด'งเด/ม (traditional) ของมารื5กซเอาไว� ท�"เสนี้อเรื&"องความส,าค'ญข'นี้ช้�ขาดของเศรืษฐก/จในี้การืก,าหนี้ดส'งคมแล้ะปัรืะว'ต/ศาสตรื5

แต�ขณ์ะเด�ยวก'นี้ อ'ล้ต�แซรื5 ต�องการืจะ ปัล้ดปัล้�อย มารื5กซ/สม5 ออกจากล้'กษณ์ะท�"ต/ดก'บอย��ก'บเรื&"องเศรืษฐก/จก,าหนี้ด“ ”

ท;กอย�าง (economic determinism หรื&อ economism) เขาจ�งเสนี้อว�า การื ก,าหนี้ดข'นี้ส;ดท�าย“ ” (determination in the last instance) นี้� เพู�ยงเปั!นี้การืก,าหนี้ดว�า ในี้ช้�วงหนี้�"งๆ หรื&อสม'ยหนี้�"ง ปัรื/มณ์ฑล้อะไรืจะเปั!นี้ต'วท�"ม�บทบาทครือบง,า หรื&อบทบาทหล้'ก / นี้,า ในี้ขณ์ะนี้'นี้ เขาเรื�ยกการืม�บทบาทหล้'กในี้ช้�วงหนี้�"งๆนี้�ว�า dominant

หรื&อ structure in dominance (เพูรืาะม�ล้'กษณ์ะเปั!นี้โครืงสรื�าง หรื&อ stucture) ท�"เขาเสนี้อเรื&"อง dominant นี้�ข�นี้มา (เพู/"มจากเรื&"อง ก,าหนี้ดข'นี้ส;ดท�าย “ ” โดยเศรืษฐก/จ แบบมารื5กซ/สม5ด'งเด/ม) ก2เพู&"อเปั>ดทางให�ก'บการืมองบทบาทส,าค'ญในี้ช้�วงหนี้�"ง ของส/"งท�"ไม�ใช้�เศรืษฐก/จ ( การืเม&อง , ศาสนี้า , อ;ดมการื , ว'ฒนี้ธ์รืรืม ) เช้�นี้ ในี้ย;คกล้าง การืเม&อง หรื&อ ศาสนี้า จะม�ล้'กษณ์ะเปั!นี้ส/"งท�" dominant ค&อ ม�บทบาทหล้'กในี้ช้�วงนี้'นี้ ( เปั!นี้ structure of dominance ในี้ขณ์ะนี้'นี้ ) ได�

(แล้�วอ'ล้ต�แซรื5ย'งเสนี้อว�า อ'นี้ท�"จรื/ง การืท�"เศรืษฐก/จเปั!นี้ต'วก,าหนี้ดในี้ข'นี้ส;ดท�ายเสมอ (determination in the last

instance) ไม�ได�แปัล้ว�า มาก�อนี้ ในี้แง�ของเวล้า “ ” (เขาใช้�ส,านี้วนี้ท�"ม�ช้&"อเส�ยงว�า the lonely hour of the last

instance never comes) แต�เรื&"องนี้�ม�ปั�ญหาเช้/งทฤษฎี�ท�"ผมจะไม�เข�าไปัอภ/ปัรืายในี้ท�"นี้�

ถึ�าจะเข�ยนี้เปั!นี้ส�ตรืเพู&"อเปัรื�ยบเท�ยบก'บความเข�าใจของเก�งก/จตามส�ตรืเม&"อครื� � ทฤษฎี�ของอ'ล้ต�แซรื5จรื/งๆจะเปั!นี้ด'งนี้�

(a) determinant / determination in the last instance = การืเปั!นี้ต'วก,าหนี้ดส;ดท�าย ของเศรืษฐก/จ (เสมอ)

ว�า(b) อะไรืจะเปั!นี้ต'วท�"ม�บทบาทหล้'ก/นี้,า/ครือบง,า หรื&อเปั!นี้ dominant / structure in dominance ในี้ช้�วงหนี้�"งๆ

ด'งนี้'นี้ (a) ก'บ (b) จ�งเปั!นี้คนี้ล้ะเรื&"องก'นี้ ไมเหม&อนี้ก'นี้

เก�งก/จช้อบใช้�ค,าว�า ญาณ์ว/ทยา หรื&อ “ ” epistemology บ�อยๆในี้ วพู.ของเขา แล้ะเรื�ยกส/"งท�"เขาสรื;ปัเก�"ยวก'บทฤษฎี�โครืงสรื�างส'งคมของอ'ล้ต�แซรื5ว�า ญาณ์ว/ทยาแบบโครืงสรื�างนี้/ยมของอ'ล้ต�แซรื5“ ” (หนี้�า 32) นี้�"เปั!นี้การืสะท�อนี้ความไม�รื� �จรื/งเก�ยวก'บเรื&"องพู&นี้ๆท'"วไปัทางปัรื'ช้ญาของเขา (ญาณ์ว/ทยา ค&ออะไรื) เพูรืาะทฤษฎี�ของอ'ล้ต�แซรื5ท�"เขาบรืรืยายนี้'นี้ ไมใช้�เรื&"องทฤษฎี�ความรื� � ( theory of knowledge หรื&อ epistemology หรื&อ ญาณ์ว/ทยา ) แต�อย�างใด แต�เรื�ยกได�ว�าเปั!นี้ทฤษฎี�โครืงสรื�างส'งคม (แล้ะทฤษฎี�ปัรืะว'ต/ศาสตรื5) นี้'"นี้แหล้ะ! ท�"ส,าค'ญ อ'ล้ต�แซรื5เอง ม�ทฤษฎี�ความรื� � หรื&อ ญาณ์ว/ทยาของเขาท�"อธ์/บายเปั!นี้ปัรืะเด2นี้ต�างหากจากเรื&"องปัรืะว'ต/ศาสตรื5แล้ะส'งคม ซ�"งถึ�าใครืศ�กษาอ'ล้ต�แซรื5อย�างซ�เรื�ยสก2ต�องทรืาบด� ค&อ ไอเด�ยเรื&"อง การืผล้/ตความรื� � “ ” (knowledge production) ซ�"งม�กรืะบวนี้การืเก�"ยวก'บ (ศ'พูท5ของอ'ล้ต�แซรื5) Generality I – Generality II – Generality III, เรื&"องความแตกต�างรืะหว�าง object of thought ก'บ real

เก�งก/จ ควรืเรื/"ม กล้'บไปัอ�านี้มารื5กซ ก�อนี้“ ” 15

object, เรื&"องรืะด'บของความเปั!นี้นี้ามธ์รืรืม (levels of abstraction) เปั!นี้ต�นี้ ปัรืะเด2นี้เหล้�านี้�ต�างหากท�"เปั!นี้ทฤษฎี�ความรื� �หรื&อญาณ์ว/ทยาของอ'ล้ต�แซรื5อย�างแท�จรื/ง

พู&นี้ฐานี้ความเข�าใจปัรื'ช้ญาตะว'นี้ตกของเก�งก/จย'งไม�เพู�ยงพูอ : กรืณ์�อ&"นี้ๆ แล้ะ เฮเกล้

การืเข�าใจผ/ดของเก�งก/จเรื&"อง ญาณ์ว/ทยา หรื&อ ทฤษฎี�ความรื� �ของอ'ล้ต�แซรื5 ท�"เพู/"งกล้�าวถึ�ง เปั!นี้เพู�ยงส�วนี้หนี้�"งของ“ ”

ความเข�าใจในี้เรื&"องพู&นี้ฐานี้ทางปัรื'ช้ญาของตะว'นี้ตกโดยท'"วไปัแล้ะปัรื'ช้ญามารื5กซ/สม5โดยเฉพูาะอย�างไม�เพู�ยงพูอของเขา ซ�"งแสดงออกในี้อ�กหล้ายกรืณ์�ในี้ วพู. ต'งแต�ปัรืะเด2นี้ย�อยๆ เช้�นี้ ท�"เข�ยนี้ในี้ หนี้�า 27 ว�า ปัรื'ช้ญาจ/ตนี้/ยมแล้ะมนี้;ษยนี้/ยม“

จ�งตรืงก'นี้ข�ามก'บปัรื'ช้ญาว'ตถึ;นี้/ยม (Materialism) ของมารื5กซ ความจรื/ง ส,าหรื'บมารื5กซแล้�ว มนี้;ษยนี้/ยม เช้�นี้กรืณ์�”

ปัรื'ช้ญาของฟ้อยเออบFาค เปั!นี้ว'ตถึ;นี้/ยมอย�างหนี้�"ง (ไมใช้� ตรืงก'นี้ข�าม เหม&อนี้กรืณ์�จ/ตนี้/ยม“ ” ) ใครืท�"อ�านี้ Theses on

Feuerbach อ'นี้ม�ช้&"อเส�ยง ก2นี้�าจะรื� � เพูรืาะมารื5กซพูาดพู/งถึ�งปัรื'ช้ญา(มนี้;ษยนี้/ยม)ของฟ้อยเออบFาค ตล้อดเวล้าว�า materialism (speculative materialism, old materialism) ก�อนี้หนี้�านี้'นี้ ท�"เก�งก/จพูยายามอธ์/บายปัรื'ช้ญาของมารื5กซ ว�า ม�รืากฐานี้“ ..มาจากส,านี้'กส'จจนี้/ยม หรื&อ Realism” แล้�วก2อธ์/บายว�า Realism ท�"ส,าค'ญค&อการืมองเรื&"อง deep structure โดยเก�งก/จอ�างงานี้ของ Roy Bhaskar นี้'นี้ (หนี้�า 26 แล้ะม�พู�ดถึ�งเรื&"อง deep structure

นี้�ในี้ท�"อ&"นี้อ�ก) ก2ผ/ดต'งแต�บรื/บทเวล้า (anachronism) ค&อแม�ว�า ฟ้อยเออบFาคจะเรื�ยกปัรื'ช้ญาของตนี้ว�า realism,

materialism, sensualism สล้'บก'นี้ไปัโดยไม�สนี้ใจ แต�มารื5กซเอง (เท�าท�"ผมทรืาบ) ไม�เคยใช้�ค,าว�า realism ส,าหรื'บเรื�ยกปัรื'ช้ญาของต'วเอง แล้ะไอเด�ยเรื&"อง realism ท�" Bhaskar แล้ะนี้'กปัรื'ช้ญาตะว'นี้ตกรื�วมสม'ยจ,านี้วนี้หนี้�"งย�ดถึ&อนี้'นี้ เปั!นี้ไอเด�ยค�อนี้ของสม'ยใหม�ไม�ใช้�สม'ยของมารื5กซ (ด'งนี้'นี้ จะบอกว�าเปั!นี้ รืากฐานี้ ทางปัรื'ช้ญาของมารื5กซแบบเก�งก/จ“ ”

ไม�ได�) ท�"ส,าค'ญ การืท�"เก�งก/จอธ์/บายเนี้&อหาส,าค'ญของ realism ว�า เปั!นี้เรื&"องการืมอง deep structure นี้'นี้ ก2ย'งพูล้าดปัรืะเด2นี้ส,าค'ญท�"ส;ดท�"นี้/ยาม realism ค&อเรื&"อง mind-independent reality ต�างหาก (อ'นี้ท�"จรื/งปัรื'ช้ญา จ/ต“

นี้/ยม อย�างเฮเกล้ ก2สามารืถึมองเรื&"อง ” deep structure ได�)

แต�ปัรืะเด2นี้ท�"ผ/ดใหญ�มากค&อเรื&"องเฮเกล้ เก�งก/จ เข�ยนี้ว�า (หนี้�า )