ÖNSÖZ

Dünyanın, ortalama 4,5 milyar yaşında olduğu ve günümüze kadar birçok değişik

evrelerden geçerek geldiği bilim adamlarınca açıklanmaya çalışılan konulardan biridir.

Jeolojik zamanlar ismi verilen bu evrelerin her birinde, değişik canlı türü ve iklim koşulları

görüldüğü belirtilmektedir. Dünyanın yapısını incelemekte olan jeoloji bilimi, jeolojik

zamanların belirlenme aşamasında fosillerden ve tortul tabakaların özelliklerinden

yararlanarak ilkel (Paleozoik) zaman (günümüzden yaklaşık 600 milyon yıl önce sona erdiği

varsayılır), birinci zaman (günümüzden yaklaşık 225 milyon yıl önce sona erdiği varsayılır),

ikinci (Mezozoik) zaman (günümüzden yaklaşık 65 milyon yıl önce sona erdiği varsayılır),

üçüncü (Neozoik) zaman (günümüzden yaklaşık 2 milyon yıl önce sona erdiği varsayılır) ve

dördüncü (Kuaterner) zaman (günümüzden 2 milyon yıl önce başladığı ve hala sürdüğü

varsayılır) şeklinde beş jeolojik zaman periyodu belirlemiştir ve insanın ortaya çıkışının,

dördüncü zamanda olduğu varsayılmaktadır*.

Dünyanın yaşı ne kadar fazla olursa olsun, geçmişi hangi süreç veya zaman dilimini

kapsarsa kapsasın, insanoğlu farklı amaçlar doğrultusunda sürekli bir mücadelenin ve

anlaşmazlığın içinde olmuştur. Bu mücadelenin galipleri, hemen her dönemde mağlupları

itaate zorlamışlar veya onları ortak yaşam alanlarından uzaklaştırmaya çalışmışlardır. İslam

Tarihi’nde, Peygamber Efendimizin (as) Mekke’den Medine’ye Hicreti, bunun bilinen en

belirgin örneklerinden biridir. Günümüz modern dünyasında, ekonomik, teknolojik ve sosyo-

politik bütün gelişmelere rağmen anlayış pek değişmemiş, belki yöntemler ve uygulamalar

değişmiştir.

BM Mülteciler Yüksek Komiserliği'nin (UNHCR) Cenevre'de açıkladığı mülteciler

raporunda, 2012 yılı sonunda dünya genelindeki toplam mülteci sayısının 45,2 milyon

olarak kaydedildiği, ve sadece 2012 yılında 7,6 milyon insanın ülkesini terk ettiği, terk etme

gerekçelerinin başında ise savaşlar geldiği ifade edilmektedir. Mültecilerin yüzde 55'ini

Afganistan, Somali, Irak, Suriye ve Sudan gibi iç savaş ve çatışma yaşanan beş ülkeden

kaçanlardan oluşmaktadır. Ayrıca raporda, Suriye'den komşu ülkelere sığınanların sayısının

1,6 milyon olduğu yer alırken, iç savaş nedeniyle 2013 yılında da milyonlarca insanın ülkesini

terk edeceği tahmininde bulunmuştur.**

Bu durum, uluslararası toplumun dünyada “geçici

olarak koruma altına alınan”1, “geçici sığınmacı”

2, “sığınmacı”

3, “mülteci”

4 ve “göçmen”

5

sorunun ekonomik ve politik boyutlarıyla çok daha ciddi bir biçimde ele alması ve çözümler

üretmesi gerektiğini ortaya çıkarmaktadır. Bağımsız, bağlantısız ve uluslararası toplumun

kurallarıyla işleyen bir mülteciler ülkesi oluşturulması, bu çözüm içerisinde yer alabilecek bir

öneri olabilir mi?

* http://www.forumdas.net/genel-turk-tarihi/dunya-zaman-kuruldu-dunyanin-kurulus-tarihi-99645/, 29.07.2013.

** http://www.dw.de/m%C3%BClteci-say%C4%B1s%C4%B1nda-yine-rekor/a-16893757, 29.07.2013.

1 Geçici olarak koruma altına alınanlar, Birleşmiş Milletlerin belirlediği kritere göre “geçici olarak koruma altına alınma”, (1)açık sınır politikasını,

(2)gelenlerin güvenliği ve temel ihtiyaçlarının sağlanmasını ve (3)gönüllü olmadıkça geri gönderme yasağını içermektedir. 2 Geçici sığınmacı, Türkiye’nin yasaları gereği, Avrupa dışından bir ülkeden gelip “mültecilik” iddiasında bulunan kişilerin, Birleşmiş Milletler

Mülteciler Yüksek Komiserliği’ne yaptıkları başvuru sonuçlanana kadar geçici olarak Türkiye'de kalabilmek için Türkiye’ye bir “geçici sığınma” başvurusu yapmaları gerekir. Bu yükümlülük Türkiye'ye yasal yollardan (geçerli bir seyahat belgesi ile) ya da yasal olmayan yollardan girmiş, ve “mülteci” statüsü almak için BMMYK'ya başvuran tüm sığınmacılar için geçerlidir. Türkiye devleti “geçici sığınmacı” durumundaki kişilerin yaşamak için yönlendirildiği 28 il (uydu kent) belirlemiştir: Afyon, Ağrı, Aksaray, Amasya, Bilecik, Burdur, Çankırı, Çorum, Eskişehir, Hakkari, Isparta, Karaman, Kastamonu, Kayseri, Kırıkkale, Kırşehir, Konya, Kütahya, Nevşehir, Niğde, Silopi, Sivas, Tokat, Van ve Yozgat. 3 Sığınmacı, ülkesinde ırk, din, sosyal konum, siyasal düşünce ya da ulusal kimliği nedeniyle kendisini baskı altında hissederek kendi devletine olan

güvenini kaybeden, kendi devletinin ona tarafsız davranmayacağını düşüncesi ile ülkesini terk eden ve henüz sığınma talebi, kaçtığı ülkenin yetkilileri tarafından 'soruşturma' safhasında olan kişidir. 4 Mülteci, ülkesinde ırk, din, sosyal konum, siyasal düşünce ya da ulusal kimliği nedeniyle kendisini baskı altında hissederek kendi devletine olan

güvenini kaybeden, kendi devletinin ona tarafsız davranmayacağını düşüncesi ile ülkesini terkedip, başka bir ülkeye sığınma talebinde bulunan ve bu talebi o ülke tarafından 'kabul' edilen kişidir. 5 Göçmen, mülteci tanımında bulunan nedenlerin dışında, çoğu zaman ekonomik gerekçelerle, ülkesini gönüllü olarak terkederek başka bir ülkeye, o

ülke yetkililerinin bilgi ve izni ile yerleşen kişidir.

-I-

İÇİNDEKİLER Sayfa

1. GİRİŞ……………………………………………………………………………... 1

2. SOSYO-EKONOMİK GÖSTERGELERLE SURİYE………………………... 2

3. ARAP BAHARI’NDA SURİYE…………………………………………………. 7

3.1.Arap Baharı’nın Ortaya Çıkış Süreci………………………………………… 7

3.2.Olayların Başlaması ve Yayılması………………………………………….. 7

3.2.1.Tunus (Yasemin Devrimi)……………………………………………… 7

3.2.2.Mısır (2011 Mısır Devrimi)……………………………………………. 8

3.2.3.Libya (Libya İç Savaşı)………………………………………………… 8

3.2.4.Suriye (2011-2012 Suriye Çatışmaları, İç Savaş)……………………… 8

3.2.5.Yemen (2011-2012 Yemen Ayaklanması)…………………………….. 9

3.2.6.Bahreyn (2011-2012 Bahreyn Ayaklanması)…………………………... 9

3.3.Arap Baharını Ortaya Çıkaran Nedenler…………………………………. 9

3.4.Arap Baharının Sosyal Etkileri: Suriye’den Türkiye’ye Yansımalar….. 11

3.5.Arap Baharının Ekonomik Etkileri: Türkiye-Suriye Karşılaştırması…… 14

4. İÇ SAVAŞTAN KAÇARAK KİLİS’TE YAŞAYAN SURİYELİLERİN

SOSYO-EKONOMİK SORUNLARI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA………

19

4.1. Araştırmanın Amacı………………………………………………………… 19

4.2. Araştırmanın Kapsamı ve Sınırları…………………………………………. 19

4.3. Araştırmanın Varsayımları…………………………………………………. 19

4.4. Araştırmanın Hipotezi ve Değişkenleri…………………………………….. 19

4.5. Araştırmanın Yöntemi………………………………………………………. 20

4.6. Araştırmanın Kısıtlayıcıları…………………………………………………. 20

4.7. Araştırma Verileri, Değerlendirilmesi ve Analizi…………………………... 20

4.7.1. Araştırma Verileri ve Değerlendirilmesi…………………………….. 20

4.7.1.1. Suriyelilerin Cinsiyet Dağılımı………………………………. 20

4.7.1.2. Suriyelilerin Yaş Dağılımı………………………………….. 21

4.7.1.3. Suriyelilerin Eğitim Düzeyi………………………………… 21

4.7.1.4. Suriyelilerin Suriye’den Geldikleri İl/Bölge……………….. 22

4.7.1.5. Suriyelilerin Medeni Durumu………………………………. 22

4.7.1.6. Suriyeli Evli Erkeklerin Eş Sayısı…………………………… 23

4.7.1.7. Evli Suriyelilerin Çocuk Sayısı……………………………… 23

4.7.1.8. Suriyelilerin Meslekleri……………………………………… 24

4.7.1.9. Suriyelilerin Suriye’deki Gelir Düzeyi……………………… 25

4.7.1.10. Suriyelilerin Kilis’te Barındığı (Kaldığı) Yerler…………… 26

4.7.1.11. Kilis’te Kirada Kalan Suriyelilerin Ödediği Kira Tutarı….. 26

4.7.1.12. Suriyelilerin Aynı Evde Birlikte Kaldığı Kişi Sayısı………. 27

4.7.1.13. Suriyelilerin Kaldığı Evin Oda Sayısı……………………… 29

4.7.1.14. Suriyelilerin Kaldığı Evde Banyo Bulunma Durumu……… 30

4.7.1.15. Suriyelilerin Kaldığı Evde Yatak Odası Bulunma Durumu... 31

4.7.1.16. Suriyelilerin Kaldığı Evde Mutfak Bulunma Durumu……. 32

4.7.1.17. Suriyelilerin Herhangi Bir Hastalığı Olma Durumu……… 32

4.7.1.18. Suriyelilerin Tedavi Olduğu Yerler………………………… 33

4.7.1.19. Suriyelilerin İlaç Temin Ettiği Yerler……………………… 35

4.7.1.20. Suriyelilerin Kilis’te Nasıl Geçindiklerine İlişkin Durum…. 36

4.7.1.21. Suriyelilerin Kilis’te Kalmayı Tercih Etme Nedenleri……. 38

-II-

4.7.1.22. Suriyelilerin İç Savaş Sonrası Tekrar Suriye’ye Dönme

Düşünceleri………………………………………………...

39

4.7.1.23. Suriyelilerin Türkçe Bilme Durumları…………………….. 41

4.7.1.24. Suriyelilerin Türkçe Öğrenme İsteklerine İlişkin Durum…. 41

4.7.1.25. Suriyelilerin Karşılaştıkları Sosyo-Ekonomik Sorunlar……. 42

4.7.2. Araştırma Verilerinin Analizi………………………………….. 43

4.7.2.1. Suriyelilerin Sosyo-Ekonomik Sorunlarının Analizi………… 43

4.7.2.2. Sosyo-Ekonomik Sorunlara İlişkin Verilerin Güvenirlik

(Reliability) Analizi………………………………………….

50

5. SONUÇ……………………………………………………………………………. 52

5.1. Mevcut Durum……………………………………………………………….. 52

5.2.Öneriler………………………………………………………………………... 54

KAYNAKLAR………………………………………………………………………. 56

-1-

1. GİRİŞ

21. Yüzyılda meydana gelen teknolojik (Dünyadaki değişimi, en çok tetikleyen

teknolojik gelişmeler olmaktadır. Özellikle bilgisayar ve iletişim alanındaki her teknolojik

gelişmediğer alanlardaki gelişmelere göre değişime daha çok ivme kazandırmaktadır.),

ekonomik ve politik alanlarındaki hızlı gelişmeler, ülkelerin siyasal, sosyal ve ekonomik

yapılarını da derin bir şekilde etkilemektedir. Bu süreç, sadece geri kalmış ülkeleri

etkilememekte, hiç kuşkusuz gelişmekte olan ve gelişmiş ülkeleri de etkilemektedir. Ancak

gelişmiş bir ülkenin etkilenmesi, geri kalmış bir ülkeye göre daha düşük düzeyde seyredebilir.

Çünkü, değişimin öncüleri çoğunlukla gelişmiş ülkeler olmaktadır. Özellikle Arap ülkelerinde

yaşanan ekonomik, sosyal ve siyasal sorunlar iktidarların dönüşümüne neden olmuş ve

toplumsal bilinç halkın ortak hareket etmesini sağlamış ve Arap Baharı’nı ortaya çıkarmıştır.

18 Aralık 2010’da Tunus’ta başlayan iktidar karşıtı kitlesel gösterilerin, 2011 yılı içerisinde

Mısır, Libya, Suriye başta olmak üzere Cezayir, Bahreyn, Ürdün, Yemen ve Lübnan gibi

Arap dünyasının başlıca ülkelerinde yol açtığı halk ayaklanmalarına siyaset bilimi ve

uluslararası ilişkiler literatüründe Arab Spring (Arap Baharı) adı verilmiştir.

Arap Baharı; Arap halklarının demokrasi, özgürlük ve insan hakları taleplerinden

ortaya çıkmış; bölgesel ve toplumsal bir harekettir. Arap Baharında, protestolar, mitingler,

gösteriler ve iç çatışmalar yaşanmış ve yaşanmaktadır.Tunus, Mısır, Libya, Suriye, Bahreyn,

Cezayir, Ürdün ve Yemen'de büyük çapta; Moritanya, Suudi Arabistan, Umman, Irak, Lübnan

ve Fas'ta küçük çapta olmak üzere tüm Arap Dünyasındamitingler, protestolar, halk

ayaklanmaları ve silahlı çatışmalar olmuş ve olmaktadır. Suriye, Arap Baharı’nın başladığı,

ancak henüz sürecin tamamlanmadığı, çatışmaların iç savaşa dönüştüğü, iktidar değişiminin

de aslında ne zaman olacağının çok tahmin edilemediği bir ülke haline gelmiştir.

Suriye’de Arap Baharı ile başlayan protesto süreci, daha sonra iç savaşa dönüşmüştür.

Suriye’de çatışmalar iki yılı aşan bir süredir de devam etmektedir. Bu süreç, iki milyona

yaklaşan Suriye vatandaşının başka ülkelere sığınmasına neden olmuştur.

-2-

2. SOSYO-EKONOMİK GÖSTERGELERLE SURİYE

Akdeniz’in kuzeydoğusunda yer alan Suriye, Asya, Avrupa ve Afrika kıtalarının

kesiştiği bir bölgede bulunmaktadır. Coğrafi konumun da etkisiyle Suriye’de beş farklı iklim

bölgesi bulunmaktadır. Ülkenin kuzeyindeki Akdeniz’e açılan kıyı düzlüklerinde yağışlı ve

ılıman kışlar ile sıcak ve nemli yazlar yaşanmaktadır. Daha içteki kısımlar ise Halep’ten

Homs’a kadar çorak düzlüklerden oluşmaktadır. Doğudaki alanlar ve Türkiye ile sınır

bölgeleri Türkiye’nin yüksek kesimlerinden yağış almakta olup, bu bölgelerde buğday üretimi

yaygındır. Güneyde sert yazların ve kuru kışların yaşandığı çöllere rastlanmakta; Şam ve

çevresinde ise Lübnan sınırı boyunca uzanan dağlar ve Golan yükseklikleri bulunmaktadır.

Bu alanlarda kışlar soğuk ve yağışlı, yazlar ise kuru ve sıcak geçmektedir. Fırat Nehri

Türkiye’den doğmakta, Suriye’nin ortasından geçmekte ve daha sonra Kuzey Irak’a doğru

akmaktadır. Orta Doğu’da yer alan ve Akdeniz’e kıyısı olan Suriye; Türkiye (822 km), Irak

(605 km), Ürdün (375 km), Lübnan (375 km) ve İsrail (76 km) ile sınıra sahiptir. Yarı kurak

arazilere ve çöllerle kaplı düzlüklerden oluşan Suriye topraklarının % 24,8’i ekilebilir araziler,

% 4,47’si düzenli hasat sağlanan alanlardır (Kuyumcu, 2011, s.3).

Suriye nüfusu son 25 yılda ikiye katlanmış; yarım milyon Filistinlinin ve 1–1,4 milyon

Iraklının daSuriye’ye sığınmasıyla nüfus daha da artmıştır. Nüfus artış hızının son 5 yılda

yıllık ortalama % 2,7düzeyinde seyretmiş olması, ülkenin altyapısı ve kaynakları üzerinde

devamlı bir baskıoluşturmaktadır. Nitekim 2006 yılı itibarıyla ülke nüfusunun % 11,9’unun

yoksulluk sınırının altındayaşadığı tahmin edilmektedir. 2008 yılı resmi verilerine göre 22,3

milyon nüfusa sahip olan Suriye’nin toplam nüfusunun 2011 yılında 23,1 milyona ulaşması

öngörülmüştür. 2009 yılı için nüfus artış hızı % 2,13 olarak tahmin edilmekte olup, yaş

ortalaması 21,7’dir. Nüfusun % 35,9’u 0–14 yaş arasında, % 60,8’i 15–64 yaş arasında ve %

3,4’ü 65 yaş ve üstüdür. 2004 yılında yapılan nüfus sayımına göre okur-yazarlık oranı %

79,6’dır. (Kuyumcu, 2011, s.3).

Beşar Esad, Mayıs 2007’de yapılan seçimler sonucunda yeniden yedi yıllık bir dönem

için devletbaşkanı seçilmiştir. Ülkede halk tarafından seçilmiş bir parlamento ve devlet

başkanı tarafından atanan bir hükümet görev yapmaktadır. Baas partisi ülkedeki baskın politik

gücü oluşturmaktadır.Suriye idari bakımdan 14 bölgeye (muhafazat) ayrılmıştır: Haseki,

Lazkiye, Al Qunaytirah, Ar Raqqah, As Suwayda', Dar'a, Dayr az Zawr, Dimashq, Halep,

Hama, Homs, İdlib, Şam ve Tartus. Sermaye birikimi daha çok Şam’da yoğunlaşırken; fonlar

buradan 14 eyalete, bu eyaletlerden de belediyelere dağıtılmaktadır. Ülkenin en gelişmiş altı

-3-

önemli şehri olan Şam, Halep, Lazkiye, Homs, Hama ve Tartus özerkliğe sahiptir ve yerel

kalkınma ihtiyaçları için yerel fonlar yaratabilmektedir (Kuyumcu, 2011, s.3).

Tablo2.1: Suriye’nin Temel Sosyal Göstergeleri Yüzölçümü 185.180 km

2

Nüfusu 23,027,000

Başkenti Şam

Başlıca Şehirleri Şam, Halep, Homs, Hama, Haseki, İdlip

Yönetim Şekli Sosyalist Demokratik Halk Cumhuriyeti

Resmi Dili Arapça yaygın olmakla birlikte Fransızca ve İngilizce de konuşulmaktadır

Dini Yapı % 74 Sünni, % 12 Nusayri, % 10 Hıristiyan, % 3 Dürzî*

Etnik Yapı % 77-83 Arap % 7-8 Kürt % 5-6 Türk % 2 Ermeni % 1 Çerkez % 1 Diğer (Ayrıca Suriye topraklarında Filistinli mülteciler debulunmaktadır)

Kaynak: 1-Kuyumcu, 2011, s.2 (Orijinal kaynak:Syria Central Bureau of Statisticswww.cbssyr.org ve

Economist IntelligenceUnitSyria Main Country Report, Ekim 2009).

2-Buçukcu, 2012, s.4 (Orijinal kaynak: Dünya Bankası ve *https://www.cia.gov/library/publications/the-world-

factbook/geos/sy.html).

Suriye’de Dinî Grupların Coğrafî Dağılımı Haritası

Suriye Siyasî Haritası

-4-

Tablo2.2: Suriye’nin Temel Ekonomik Göstergeleri Temel Ekonomik Göstergeler 2008a 2009a 2010b 2011b

Nominal GSYİH (Milyon $) 50 777 52 319 60 107 67 330

Reel GSYİH Artışı (%) 5,1 1,9 3,7 4,5

Kişi Başı GSYİH (ABD $, Satın Alma Gücü Paritesi ile) 4 556 4 555 4 673 4 811

Tüketici Fiyat Enflasyonu (Ort. %) 15,7 3,8 7,9 6,2

Bütçe Dengesi (GSYİH’nin %’si) -1,9 -7,9 -5,0 -3,8

Mal İhracatı, fob (Milyar $) 14,0 10,1 11,0 11,3

Mal İthalatı, fob (Milyar $) 16,0 13,1 14,1 14,4

Cari Hesap Dengesi (Milyar $) -0,8 -1,5 -1,5 -1,3

Cari Hesap Dengesi (GSYİH’nin %’si) -1,6 -2,9 -2,5 -1,9

Dış Borç (Yıl sonu, Milyar $) 7,2 7,6 8,2 8,9

Döviz Kuru SL:ABD$ (Ort.) 46,58c 46,86 45,90 45,44

Döviz Kuru SL:€ (Ort.) 68,48c 63,86 63,68 64,29 Not: a EIU tahmini, b EIU öngörüsü, c Gerçekleşen Kaynak: Kuyumcu, 2011, s.2 (Orijinal kaynak: Economist Intelligence Unit Syria Main Country Report, Ekim 2009).

Tablo2.3: Suriye’nin Ekonomik Büyüme Göstergeleri 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Reel Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla(% değişim) 4.5 6.0 3.2 -3.6 1.5 3.8 4.7 4.5

Mal ve hizmet ithalatı(% değişim) -2.3 -19.0 14.4 -6.1 3.0 9.0 3.4 2.9

Mal ve hizmet ihracatı(% değişim) 2.5 -10.5 9.9 -3.0 2.6 10.0 5.8 3.8

Nominal Gayri Safi YurtiçiHâsıla (US $ Bil.) 52.5 53.9 57.7 57.3 60.2 66.6 74.5 84.1

Nominal Kişi Başı MillîGelir (US $) 2473 2460 2563 2490 2569 2798 3085 3433 Not 1: Gri hücreler tahmin.Not 2:Tarihî veriler ulusal ve uluslararası kaynaklar kullanılarak oluşturulmuş; tahminler

IHS Global Insight’tan alınmıştır.

Kaynak: Buçukcu, 2012, s.9.

Merkezi planlı bir ekonomik sisteme göre yönetilen ve 2000 yılından itibaren serbest

piyasaekonomisine geçiş sürecine giren Suriye’nin temel gelir kaynakları petrol, dış

yardımlar, yurt dışında çalışan Suriyeli işçilerin döviz gelirleri ve tarımdır. Petrol ihracatı,

toplam ihracat gelirlerinin üçte ikisini ve bütçe gelirlerinin yarısını oluşturmaktadır. Petrol

dışı sanayi üretimi kimyasallar, kauçuk, plastik, tekstil, deri sanayi ve gıda üretimi alanlarında

yoğunlaşmaktadır. Hizmetler sektörü içinde özellikle turizm, hızlı bir gelişim sergilemektedir.

Ülkedeki büyük sanayi şirketlerinin çoğu devlet tarafından işletilmektedir. Yıllara göre

sektörlerin ekonomideki gelişimine bakıldığında genellikle stabil olduğu söylenebilir. Ancak,

2008 yılı için hizmet sektöründe büyüme, tarım sektöründe ise küçülme beklenmiştir. Bu da,

turizm sektöründeki gelişme ile açıklanabilir.

Tablo2.4: Suriye’de GSYİH'nin Sektörlere Göre Dağılımı

Sektörler 2003 2004 2005 2006 2007 2008*

Tarım 25,0 22,7 23,4 24,5 24,0 18,5

Sanayi 28,3 30,2 29,1 28,1 27,9 26,9

Hizmetler 46,7 47,1 47,5 47,3 48,2 54,6 * CIA Tahmini

Kaynak: Kuyumcu, 2011, s.4 (Orijinal kaynak: EIU Syria Main Country Profile, 2008, CIA The World Factbook).

-5-

Tüketici fiyatlarındaki değişim yıllar itibarıyla incelendiğinde 1990’ların sonunda

enflasyonist eğilimlerin azaldığı, 2000’li yıllarda ise yeniden arttığı görülmektedir. 2008

yılında enflasyon oranı 1994 yılından itibaren en yüksek düzey olan % 15,7’ye yükselmiştir.

Küresel kriz nedeniyle emtia fiyatlarındaki ve gıda, yakıt ve kira gibi harcama kalemlerindeki

düşüşün etkisiyle 2009 yılında enflasyon oranının %3,8’e gerileyeceği, ancak yakıt

sübvansiyonlarının azaltılması ve KDV uygulamasına geçilmesi sonucunda 2010 yılından

itibaren yeniden % 6–7 seviyelerine yükseleceği tahmin edilmektedir.

Tablo2.5: Suriye’de Enflasyon Oranları

2003 2004 2005 2006 2007a 2008a 2009a 2010b 2011b

Tüketici Fiyatları (Ort.%) 5,8 4,4 7,2 10,0 12,2 15,7 3,8 7,9 6,2 Not: a EIU tahmini, b EIU öngörüsü

Kaynak: Kuyumcu, 2011, s.5 (Orijinal kaynak: EIU Suriye Ülke Profili, 2008, EIU Suriye Ülke Raporu, Ekim 2009).

Tablo2.6: Suriye’de İşsizlik Oranları

2005a 2006a 2007a 2008b 2009b 2010c 2011c

Kayıtlı İşsizlik Oranı (Ort.%) 8,0 8,3 8,4 8,6 9,2 9,7 9,4 Not: a Gerçekleşen, b EIU tahmini, c EIU öngörüsü

Kaynak: Kuyumcu, 2011, s.5 (Orijinal kaynak: EIU Syria Main Country Report, Ekim 2009).

Suriye, son yıllarda ihracat ve yatırımlar açısından Orta Doğu’nun en dinamik

pazarlarından biri haline gelmiştir. Serbest piyasa ekonomisine geçiş yolunda atılan adımlar

ve artan petrol gelirleri, Suriye ekonomisinin hızla büyümesine katkıda bulunmuş, böylece

Suriye pazarında yabancı firmalar için pek çok iş imkanı doğmuştur. Gelişen petrol ve doğal

gaz sanayi, altyapı projeleri ve tüketim mallarına yönelik talep artışı; yabancı firmaların

Suriye’yi cazip bir pazar olarak görmelerini sağlamıştır. Türkiye, bu pazarda coğrafi

yakınlığından dolayı başta nakliye ücretleri olmak üzere pek çok alanda doğal bir rekabet

avantajına sahiptir. 2007 yılında yürürlüğe giren 8 sayılı Yatırım Kanunu ve aynı yıl kurulan

Yatırım Kurulu, Suriye’ye doğrudan yabancı sermaye girişini hızlandıran önemli adımlardır.

Resmi verilere göre 2002 yılında 120 Milyon Dolar civarındaki doğrudan yabancı yatırımlar

2008 yılında 1,1 Milyar Dolar’a ulaşmıştır. Suriye’deki yatırımların büyük bir kısmı Katar ve

diğer Körfez ülkeleri kaynaklı olup; emlak, finans ve turizm, Körfez sermayesinin tercih ettiği

başlıca yatırım alanlarıdır. AB kaynaklı yabancı sermayenin ise büyük kısmı İtalya ve

Almanya’nın yatırımlarından oluşmaktadır. 8 Sayılı Yeni Yatırım Kanunu, Ülkeye yabancı

yatırımları çekmek ve yatırım mevzuatını kolaylaştırmak amacıyla 1991 yılında yürürlüğe

koyulan 10 sayılı Yatırım Kanunu, 1 Ocak 2007 tarihinde yürürlüğe giren 8 sayılı Yeni

Yatırım Kanunu ile birlikte yürürlükten kalkmıştır (Kuyumcu, 2011, s.9).

-6-

Tablo 2.7: Suriye’ye Yıllara Göre Net Yabancı Sermaye Girişi (Milyon $)

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007*

Net YDD Girişi 270 110 115 160 275 500 600 750 * Tahmini veri.

Kaynak: Kuyumcu, 2011, s.9 (Orijinal kaynak: Syria Investment Agency)

Suriye’nin ihracatında genel olarak ham petrol, madenler, işlenmiş petrol ürünleri,

meyve-sebze,pamuk ipliği, tekstil, giyim, et ve canlı hayvanlar ile buğday göze çarpmaktadır.

2008 yılı ihracatının da % 60,8’ini ham petrol oluşturmuştur. Suriye’nin ithalatında genel

olarak makine ve taşıt araçları, elektrikli makineler, gıda, metal ve metal ürünleri,

kimyasallar, plastik, iplik ve kağıt ağırlıktadır. 2008 yılında işlenmiş petrol ürünleri ithalatı

toplam ithalat içindeki % 12,5 pay ile ilk sırada, binek araçları % 4,3 pay ile ikinci sırada yer

almıştır. Suriye’nin aynı yıl ithal ettiği diğer ürünler ise sırayla mısır, arpa, demir, demir-çelik

mamulleri, şeker ve eşya taşımaya mahsus motorlu taşıtlardır (Kuyumcu, 2011, s.12-13).

Tablo2.8: Suriye’nin Dış Ticaret Göstergeleri (Milyon $) Yıl İhracat İthalat Denge Hacim

2005 6 450 7 898 -1 448 14 348

2006 10 919 11 488 -569 22 408

2007 11 546 14 655 -3 109 26 201

2008 14 380 18 105 -3 725 32 485

2009 5 776 14 509 -8 815 20 367

Kaynak: Kuyumcu, 2011, s.11-12 (Orijinal kaynak: ITC Trademap).

-7-

3. ARAP BAHARI’NDA SURİYE

3.1.Arap Baharı’nın Ortaya Çıkış Süreci

Arap Baharı’nın ortaya çıkış süreci, adlandırma, olayların başlaması ve yayılması ile

büyük çapta olayların ortaya çıkışı şeklinde ele alınmıştır. Birçok ülke, kuruluş ve alanda

uzman kimseler, hareketlerin farklılığı ve sürekli sancılı, çalkantılı değişimi bahar olarak

benimsemişlerdir ve bu halk hareketine Arap Baharı demişlerdir. Gelişmeler aşağıda özetle

aktarılmıştır (http://tr.wikipedia.org/wiki/ Arap_Bahar%C4%B1, 10.09.2012).

3.2.Olayların Başlaması ve Yayılması

Protestolar, Arap Dünyası'nda başta gelen işsizlik, gıda enflasyonu, siyasi yozlaşma,

ifade özgürlüğü, usulsüzlükler ve kötü yaşam koşulları gibi pek çok sorun sonucunda önce

Tunus'ta Muhammed Buazizi'nin kendini yakmasıyla başlamıştır. Ardından benzer sorunlar

yaşayan ülkelerde domino etkisi göstererek yayılmıştır.

Protestolar, ilk olarak 18 Aralık2010 tarihinde Tunus'da başlamış daha sonra Mısır,

Yemen, Cezayir ve Ürdün'e sıçramıştır. Bu ayaklanmalar Tunus ve Mısır'da başarı göstermiş

olup, 23 yıldır yönetimde olan Zeynel Abidin Bin Ali ile 30 yıllık yönetici Hüsnü Mübarek'in

görevlerini bırakmasıyla sonuçlanmıştır.

Büyük çapta olaylar öncelikle Arap Baharı’nın başladığı Tunus’ta ortaya çıkmış ve

sırasıyla Mısır, Libya, Suriye, Yemen ve Bahreyen ile devam etmiştir. Suriye’de ise olaylar iç

savaşa dönüşmüştür.

3.2.1.Tunus (Yasemin Devrimi)

Yasemin Devrimi Tunus'un birçok şehrinde gerçekleşen protestolardır. Protestocuların

hedef aldığı başlıca konular işsizlik, gıda enflasyonu, siyasi yozlaşma (12 Şubat 2011 tarihli

İngilizce Vikipedinin 2010–2011 Arab world protests adlı maddesi), ifade özgürlüğü

(Spencer, 2011) ve kötü yaşam koşulları olmakla beraber, 23 yıldır ülkeyi yöneten Zeynel

Abidin Bin Alinin başkanlığı bırakıp 14 Ocak 2011'de ülkeden kaçmasıyla sonuçlanan olaylar

bütünüdür (Ryan, 2011). Kasım 2010'da, meyve sebze satıcısı olan işsiz bir üniversite

mezununun, satış arabasına polisin el koymasından sonra kendini ateşe vermesi ile başlayan

protestolar (Wyre, 2010) Tunus'ta son 30 yıldır yaşanan sosyal ve siyasal olayların en

dramatik dalgalarından biriydi (BBC, 2011; http://mideast.foreignpolicy.com/..., 2011) ve

yaralanmalar ve hayat kayıpları ile sonuçlanmıştır.

-8-

3.2.2.Mısır (2011 Mısır Devrimi)

2010-2011 Yasemin Devrimi'nin öncülüğünde, 25 Ocak 2011'den beri Mısır'da devam

eden, halkı mevcut yönetime karşı seferber olmaya çağıran sokak gösterileri, protestolar ve

sivil itaatsizliklerin bütünüdür. Gösteriler ve isyanlarınpolis şiddeti, olağanüstü hâl, işsizlik,

asgari ücretleri azaltma isteği, barınma eksikliği, yiyecek sıkıntısı , yolsuzluklar, ifade

özgürlüğünün kısıtlanması ve kötü hayat koşulları üzerine başladığı rapor edildi (Borger,

2010). 11 Şubat 2011 tarihinde Mısır cumhurbaşkanı Hüsnü Mübarek gösteriler nedeniyle

istifa etmiştir.

3.2.3.Libya (Libya İç Savaşı)

Bir Kuzey Afrika ülkesi olan Libya'da hükümet ve Muammer Kaddafi karşıtı

gösterilerle başlamış ve daha sonrasında gerçek anlamıyla bir iç savaşa dönüşmüş

ayaklanmalar bütünüdür. Protestolar 15 Şubat 2011 tarihinde başlamış, iç savaş Sirte'nin

düşmesi ve Muammer Kaddafi'nin öldürülmesiyle 20 Ekim 2011 tarihinde sona ermiştir.

Medyaya göre olaylar halkın 2010-2011 yılı boyunca Arap dünyasını saran protestoların bir

ayağı olan 2011 Mısır Devrimi'nden esinlenmesi sonucu başlamıştır (Jailan, 2011).

18 Şubat 2011 tarihinde göstericiler Libya’nın ikinci büyük şehri Bingazi'nin

kontrolünü bazı polis ve askerlerin de desteğiyle ele geçirmişlerdir. Bunun üzerine hükümet

Bingazi'de yaşayan ve rejimin destekçisi seçilmiş askeri birlikleri yollamıştır

(http://www.nytimes.com..., 2011). Ülke, Ulusal Geçici Konsey (UGK) ve Libya Sosyalist

Halk Cemahiriyesi olarak ikiye ayrılmıştır. 20-28 Ağustos tarihlerinde Trablus Muharebesi

sonucu başkent Trablus UGK kontrolüne geçmiş, UGK yüzden fazla ülke tarafından

tanınmıştır. 20 Ekim 2011 günü Muammer Kaddafi'nin memleketi Sirte'nin düşmesiyle

Muammer Kaddafi öldürülmüş, iç savaş kesin UGK zaferiyle sona ermiştir.

3.2.4.Suriye (2011-2012 Suriye Çatışmaları, İç Savaş)

Suriye'de olaylar, ilk olarak Dera'da, 15 Mart2011 tarihinde başlamıştır. Arap

Baharı'nın etkisiyle devrilen diktatörlerin ülkelerinden ilham alan Beşar Esad karşıtı

muhalifler silahlanarak topyekün çatışmaya girmiştir. Olayların 15 Mart2011 tarihinde

başladığı kabul edilir. Suriye muhalefeti, devlet başkanı Beşar Esad rejimini devirmek ve

kendi ifadeleriyle Özgür Suriye devletini kurmak için silahlı isyana başlamışlardır. Her iki

taraf da dışarıdan askeri ve ekonomik destek almaktadır. Çatışmaların sürmesinin yanında,

ülkede kontrolün şehir merkezi dışında muhalefetin, şehir merkezlerinde ise önemli ölçüde

Beşar Esad'ın elinde olduğu söylenebilir.

-9-

3.2.5.Yemen (2011-2012 Yemen Ayaklanması)

Ayaklanmada yüzbinlerce insan sokaklara dökülmüştür. Ülke genelindeki silahlı

gruplar iç savaşı andırırcasına hükümet güçleri ile çatışmaktadır. Halk Mısır Devrimi ve

Tunus'ta gerçekleşen Yasemin Devrimi'nden esinlenerek yaptığı isyanda bazı adımlar ve

ilerlemeler atılmıştır. Ülke genelindeki aşiretlerin oluşturduğu Yemen Aşiretleri İttifakı'na

bağlı militanlar bazı kasaba ve semtleri kontrolü altına almıştır. Şii ve Sünni gerilimi, Güney

Yemen Hareketi'nin bu ayaklanmadan fırsat sağlayarak saldırılar yapması ülkeyi kaosa

sürüklemiştir.

3.2.6.Bahreyn (2011-2012 Bahreyn Ayaklanması)

14 Şubat 2011'de Arap Baharı'nın etkisiyle patlak veren halk isyanıdır. Halk,

özgürlük ve eşitlik talebiyle sokaklarda protestolara başlamıştır. Hükümet güçleri olaylara

müdahale etmiştir. Körfez İşbirliği Konseyi'de Bahreyn'e Yarımada Kalkan Gücü adlı

güvenlik kuvvetinden göndermiştir. Bazı çevreler, protestoların daha çok Şii-Sünni

çatışmalarına döndüğünü belirtmiştir. Ülkede İran-Suudi Arabistan, nüfuz çekişmesi

yaşamaktadır.

3.3.Arap Baharını Ortaya Çıkaran Nedenler

Demokrasinin yayılma ve gelişim göstermesi sürecinde Arap Ortadoğu’su epeyce geç

kalmıştır. Bunun temel nedeni, bölgenin genel olarak uzun sayılabilecek bir süre sömürge

yönetimi altında kalmasının yanı sıra; aile, klan, mezhep bağlarının Arap toplumlarında çok

güçlü olmasıdır. Bu durum otoriter yönetimlere zemin yaratmış ve değişime olan direnci

artırmıştır (Orhan, 2011, s.22-23). Bunun dışında Arap ülkelerinin dışa kapalı ekonomileri,

sanayileşmeleri, çok fazla petrol kaynaklarına sahip olmalarına rağmen hala tarıma dayalı bir

altyapının bulunması, bireyciliğin ağır basması demokrasiyi geciktiren ve Arap Baharı’nı

başlatan önemli etkenler olmuştur. Bu nedenlerin dışında, ekonomik durumun çok iyi

olmaması, yoksulluk, gelir dağılımındaki adaletsizlik, işsizlik gibi nedenlerde Arap Baharı’nı

tetikleyen nedenler arasında gösterilebilir (Öztoprak, 2012, s.9). Arap baharının ortaya

çıkmasındaki ana nedenler, şu şekilde sıralanabilir:

-Ekonomik Nedenler: İşsizlik, enflasyon, zor yaşam koşulları, gıda sıkıntısı.

-Siyasal Nedenler: Demokratik olmayan diktatörlük yönetimlerinin varlığı, bireysel

özgürlüklerin kısıtlı olması, kötü, baskıcı, usulsüz ve yozlaşmış yönetimlere karşı halk

nezdinde gelişen tepki.

-10-

-Kültürel Nedenler: Küreselleşen dünyada artan iletişim ve ulaşım imkanlarının

sonucu olarak halkın, özellikle de Arap gençlerinin sosyal medya üzerinden görüp, haberdar

oldukları daha demokratik ülkelere ve toplumlara özenmeleri ve sisteme karşı isyan etmeleri.

-Uluslararası Nedenler: Başta ABD olmak üzere Batı dünyasının aktif siyasal

desteği, NATO’nun Libya’daki muhalif kuvvetlere Kaddafi güçlerini bombalayarak yaptığı

stratejik askeri yardım.

Arap Baharı’nı meydana getiren pek çok neden vardır ancak temel neden Arap

rejimlerinin ekonomik iflasıdır. O nedenle seküler, dindar, Müslüman, Hıristiyan pek çok

siyasi grup birlikte, omuz omuza Arap siyasetini sarsmıştır. Bu farklı grupları bir araya

getiren ortak dinamik şudur: Ekonomik başarısızlık. Bu açıdan Arap Baharı, 1979 İran

Devrimi gibi dinsel yahut Nasır olayında olduğu gibi ideolojik bir olay değildir. Arap Baharı,

sıradan insanların temel meselesi olan yüksek fiyatlar, konut sorunu gibi dinamiklerin temel

olarak ortaya çıkardığı bir süreçtir (Bacık, 2011, s.17).

Arap ekonomilerini ekonomik büyüme, işsizlik ve enflasyon açısından ele alınırsa

tablonun hiç parlak olmadığını hemen görülür. Ancak burada başka bir konunun altını çizmek

gerekir. Kalkınmakta olan ülkelerde yüksek faiz-düşük kur uygulamaları nedeniyle

enflasyonist baskı olabilir. Nitekim kalkınmakta olan ülkelerde bu siyasetin doğal bir sonucu

olarak belirli dönemlerde enflasyon kaçınılmaz olmaktadır. Ancak Arap ülkelerinde görülen

enflasyon böyle bir yansıma ile açıklanamaz. Dolayısıyla Arap ekonomileri analiz ederken

salt enflasyon ve işsizlik sorunu ile karşı karşıya değiliz. Bu göstergelerin dışında pek çok

sorun daha etkili olmaktadır. Kamu kaynaklarının yeterli kullanılması, yolsuzluk gibi pek çok

farklı etken daha denklemin içinde bulunmaktadır.

Tablo 3.1: Arap Ülkelerinde Temel Göstergeler Ülkeler Yıllar GSYH (Milyon$) Nüfus (Milyon) Büyüme (%) İşsizlik Oranı (%) Enflasyon Oranı (%) Cezayir

2009 138,119.9 35.0 2,4 10,2 -11,3 2010 161,979.4 35.5 3,3 11,4 16,2

Mısır

2009 188,984.1 79.7 4,7 9,4 11,2 2010 218,894.3 81.1 5,1 9,4 10,2

Ürdün

2009 23,820.0 5,9 5,5 12,9 2,8 2010 26,425.4 6,1 2,3 12,6 8,4

Libya 2009 62,360,4 6,3 2,1 14,6 -32,8 2010 65,740,4 6,4 3 30 -34,8

Fas

2009 23,820.0 5,9 5,5 9,1 1,5 2010 26,425.4 6 2,3 9,1 0,6

Suriye

2009 53,934.5 20 6 8,1 -2,8 2010 59,147.0 20,4 3,2 8,4 6,3

Tunus

2009 43,522.0 10,4 3,1 14,2 3,1 2010 44,238.2 10,5 3 5 4,6

Yemen

2009 25,130.1 23,3 3,9 14,6 -8,7 2010 31,042.7 24,1 7,7 35 24,2

Kaynak: 1-www.indexmundi.com,16.08.2012. 2-www.worldbank.org,16.08.2012.

-11-

3.4.Arap Baharının Sosyal Etkileri: Suriye’den Türkiye’ye Yansımalar

Türkiye’ye komşu ülkeler Bulgaristan, Yunanistan, İran, Irak, Gürcistan, Ermenistan

ve Suriye olup, bu ülkelerden Suriye 877 km'lik bir kara sınırı ile en uzun kara sınırlarına

sahip olduğumuz bir ülkedir. Bu sınırın uzunluğu yanında Türkiye ile Suriye arasında tarihi,

kültürel ve sosyal bağlar bulunmaktadır. Bu açılardan da Suriye, Türkiye açısından önemli bir

yere sahiptir. Çünkü, tarihsel süreç içerisinde Türkiye-Suriye arasında siyasi, terör, toprak

(sınır) vb. sorunlar yaşanmıştır ve bu sorunların başında, toprak (sınır) sorunu gelmektedir.

Bağımsızlığını 1946’da kazanan Suriye ile Türkiye ilişkilerinin Soğuk Savaş’a kadarki ilk

dönemini Türkiye-Fransa ilişkileri olarak isimlendirmek ve bu çerçevede ele almak daha

doğrudur. Bu dönemde iki taraf (Türkiye ve Fransa) arasındaki en önemli sorun “Sancak

Sorunu” olarak bilinen ve Hatay ilinin hangi tarafa ait olduğu konusundaki tartışmalardan

kaynaklanan “toprak” problemidir (http://suriye.ihh.org.tr, 2013).

İki ülke arasındaki sınırın oluşumu, Birinci Dünya savaşı ve sonrası gelişmelerin

çerçevesinde şekillenmiştir (Armaoğlu, 2009, s.397). Birinci Dünya savaşı sonrasında

Türkiye- Suriye sınırının şekillenmesi, Türkiye Millet Meclisi hükümetinin Fransa

yönetimiyle masaya oturduğu Ankara anlaşması ve sonrasındaki müteakip anlaşmalarla

devam etmiştir (Soysal, 1989, s.281). Lozan anlaşması sürecinde de Suriye sınırı meselesi

Ankara anlaşmasına atıfta bulunularak onaylanmış ve Ankara anlaşmasına göre sınırın

oluşumundaki detaylar bir ay içinde kurulacak olan komisyon üzerinden yürütülmüştür.

Fransa, Türkiye’de sahip olduğu mali, ekonomik ve kültürel ayrıcalığı koruma karlığında

Suriye sınırını geriye çekme vaktinin geldiğini düşünmeye başlanmış (Yerasimos, 2009,

s.183), ancak bu süreçle meydana gelen Türk-Fransız gerginliğinden (İki ülke arasındaki

gerginliğin sebebi ise Lozan Antlaşması sürecindeki Osmanlı Borçlarının tasfiye şekli ile var

olan imtiyazların devamlılığı konusundadır) dolayı detayların belirlenmesi akamete uğramıştır

(Soysal, 1989, s.281). Sınır komisyonun oluşturulması ancak 30 Mayıs 1930’da Halep’te

yapılan bir protokolle uygulama safhasına gelmiştir (Umar, 2003, s.291). Türkiye 1927

senesine kadar, Türkiye sınırlarındaki Suriyeli vatandaşlara ait taşınmazlar üzerine herhangi

bir yaptırım uygulamamıştır. Ancak Suriye’nin Türk vatandaşlarının taşınmazları üzerine

haklarına kısıtlamalar getirmesi ile 1927 senesinden itibaren Türkiye’de bir takım kısıtlayıcı

tedbirler koymuştur. Suriye’nin Türkiye’den hukuken ayrıldığı 1921 yılından itibaren suni

sınır nedeniyle Türklerin mülkiyetinde bulunan bir kısım emlak ve arazi Suriye’de,

Suriyelilere ait olan bir kısım emlak ve arazi de Türkiye’de kalmıştır. Suriyelilerin Türklerin

mallarına koymuş oldukları eritme politikalarına karşı, Türkiye’de 1928 yılından itibaren

-12-

Suriyelilerin Türkiye’deki taşınmaz mallarındaki haklarını kısıtlayıcı tedbirler almak zorunda

kalmıştır. Türkiye ile Suriye arasında iyi komşuluk ilişkilerini geliştirmek amacıyla karşılıklı

olarak ülke vatandaşlarının her iki ülke sınırları içerisindeki taşınmazlarındaki hakları ve

menfaatleri arasındaki dengeyi sağlamak üzere devamlı ve adil bir sözleşme akdine 1968’de

karar verilmiştir. Suriye tarafından da olumlu karşılık verilmesi üzerine iki ülke

Cumhurbaşkanları tam yetkili temsilciler tayin etmişlerdir (BCA, 146/ 5/ 1178, Sene: 1971).

Arazi ile ilgili taleplerde, Kilis Sanayi ve Ticaret Odası’nın talepleri, en kapsamlı ve somut

talepler olarak 1968’de öne çıkmaktadır. Kilis’te Suriye’de arazisi olanların sayısı yaklaşık

5000’dir. Kilis’in en verimli ve bereketli topraklarına sahip nahiyelerinden oluşan 400 kadar

köyün sınır ötesinde kalması sonucu bağ, zeytinlik ve bahçe arazilerinin 2/3’ü Suriye’de

kalmıştır (Günver, 2003, s.104).

Yıllarca Türkiye-Suriye ilişkilerinin perde gerisindeki en önemli pürüzlerinden birini

oluşturan Hatay’a ilişkin en köklü politika değişikliği mesajı, 2003 yılı Temmuz ayında

Suriye Başbakanı’nın Türkiye’ye yaptığı ziyaretten birkaç gün önce Türk medyasına yaptığı

açıklama ile gelmiştir. Mesajında iyi komşuluk ilişkilerine vurgu yapan Suriye Başbakanı

Mustafa Miro, “Biz şu anda var olan ilişkilerimizin çerçevesi içinde karşılıklı sınırlarımıza

saygılı olduğumuzu, Suriye'nin toprak bütünlüğüne ne kadar saygılı olduğumuzu söylüyorsak

aynı şekilde Türkiye'nin de toprak bütünlüğüne, sınır güvenliğine ve üniter yapısına

saygılıyız” sözleri ile bu değişikliği dile getirmiştir (http://suriye.ihh.org.tr, 2013).

Arap Baharı ile ortaya çıkan toplumsal başkaldırı, hem ülkedeki siyasal yapıya ve hem

de ekonomik yapıya çok büyük etki etmiştir. Bu başkaldırının sosyal etkilerini özellikle

Suriye’deki savaş ortamından kaçarak daha güvenli bir yaşam alanı oluşturmak için kendi

ülkelerinden komşu ülkelere sığınanların oluşturduğu mülteci gurubu ile açıklamak

mümkündür. Mültecilerin doğal olarak yüz yüze kaldığı sorunlar; yeme-içme, barınma ve

temizlik sorunları, aynı aileden bir taraftan ülkede muhalefete destek amaçlı kalan kişiler ile

iltica eden ailelerin bölünmesi ile oluşan sorunlar, çatışmaların doğal sonucu olarak dul, yetim

ve öksüz bir kesimin oluşması ile ortaya çıkan dramatik sorunlar, gerek kargaşa içindeki

ülkede ve gerekse mültecilerin sığındığı ülkelerde ortaya çıkan sağlık sorunları, kargaşa

içindeki ülkedeki şehirlerde çatışma ve bombalama sonucu tarihi, kültürel değerlerin zarar

görmesi ve insan kayıpları (kentkırımın) sonucu oluşan sorunlar, belki de en önemlisi çatışma

ortamındaki ülkede eğitimin durması ile oluşan sorunlar vb. sorunlar sıralanabilir (Paksoy,

vd., 2012, s.51).

-13-

Suriye güvenlik güçleriyle silahlı gruplar arasında yaşanan silahlı çatışma, komşu

ülkelere mülteci akınını başlattı. Türkiye, Ürdün, Lübnan ve Irak, Suriyeli mültecilerin

sığındığı ülkeler arasında yer aldı (http://www.ydh.com.tr/HD10253_1--yilinda-turkiyedeki-

suriyeli-multeci-gercegi.html, 20.09.2012).

Türkiye’de, Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı’nca organize edilen

çalışmalar kapsamında, Suriye'den gelenler için kurulan 14 çadırkent, 1 geçici kabul merkezi

ve 6 adet konteynerkent bulunmaktadır. Bu geçici yerleşim yerleri; Hatay'da 4, Şanlıurfa'da 2,

Gaziantep'te 3, Kahramanmaraş, Osmaniye, Adıyaman, Mardin ve Adana'da 1'er olmak üzere

toplam 14 çadırkent ile Kilis'te 2, Şanlıurfa, Malatya, Hatay ve Gaziantep'te 1'er olmak üzere

toplam 6 adet konteynerkent şeklinde hizmet vermektedir ve bu yerlerde 201 bin 67 Suriye

vatandaşı yaşamını sürdürmektedir. Ayrıca, kampların dışında çeşitli illerde bulunan yaklaşık

300 bin Suriye vatandaşının günlük insani ihtiyaçları ve sağlık hizmetleri karşılanmaktadır.

Yürütülen eğitim ve sağlık hizmetleri kapsamında 526 derslikte toplam 27 bin 640 çocuğa ve

gence eğitim verilmiş, kamplardaki sahra hastanelerinde ve mobil sağlık ünitelerinde, 4 bin

736 poliklinik hizmeti ve 4 bin 984 doğum gerçekleştirilmiştir. Toplam gerçekleşen

poliklinik hizmet sayısının 1.2 milyonunu aşmıştır. Öte yandan, Türkiye’ye toplam 345 bin

352 Suriye vatandaşı giriş yapmıştır. Toplam 144 bin 285 Suriye vatandaşı ise ülkesine geri

dönmüştür. 397 hasta ve yaralı, 130 refakatçi hastanede bulunmaktadır. Hastanedekilerle

birlikte barınma merkezlerinde toplam 201 bin 67 Suriye vatandaşı bulunmaktadır. Bunların

(http://www.haberx.com, 2013);

-Hatay'da 15 bin 371’i,

-Gaziantep'te 32 bin 370’i (9 bin 42'si İslahiye, 7 bin 461'i Karkamış, 15 bin 867'si

Nizip barınma merkezlerinde),

-Kilis'te 22 bin 839’u (13 bin 570'i Öncüpınar, 9 bin 269'u Elbeyli Beşiriye

Konteynerkentlerinde),

-Şanlıurfa'da 79 bin 176’sı (36 bin 521'i Ceylanpınar, 29 bin 293'ü Akçakale

çadırkentlerinde, 13 bin 362'si Harran Kökenli konteynerkentinde),

-Kahramanmaraş'ta 15 bin 160’ı,

-Osmaniye'de 8 bin 37’si,

-Adıyaman'da 9 bin 933’ü,

-Adana'da 10 bin 142’si,

-Mardin'de bin 808’i ve

-Malatya'da 5 bin 704’ü barındırılmaktadır.

-14-

Türkiye ve başka ülkelerde yaşamlarını sürdüren Suriyeli mültecilerin sayısı son iki

yılda 2 milyona yaklaşmıştır. Sınırı geçemeyen yaklaşık dört milyon Suriyeli de kendi

ülkelerinde mülteci durumuna düşmüştür. İngiliz Guardian Gazetesi’nin, Birleşmiş Milletler

Mülteciler Yüksek Komiseri, Antonio Guterres ile yaptığı röportajda, Guteress’in, bölge

ülkeleri artık mülteci akınıyla başa çıkmakta zorlandığı için, İngiltere ve diğer Batılı

ülkelerden de onbinlerce mülteciyi kabul etmelerinin istenebileceği uyarısında bulunduğunu

belirtmiştir. Birleşmiş Milletler ve yardım örgütlerinin, son iki yılda sayıları iki milyona

yaklaşan Suriyeli mültecilerin, artık 1948 ve 1967'deki Filistinli göçü gibi, kalıcı bir nüfus

hareketine dönüşme işaretleri verdiği yönündegörüşleri aktarmıştır. Lübnan'da her altı kişiden

birinin Suriyeli mülteci olduğu, Ürdün'deki en büyük Suriyeli mülteci kampı Zaatari'nin artık

ülkenin dördüncü en büyük kentine dönüştüğü belirtilmiştir. Ayrıca, sınırı geçemeyen dört

milyon Suriyelinin de kendi ülkelerinde mülteci durumuna düştüğüne inanıldığı ve bunun her

dört Suriyeliden birinin evini terk ettiği anlamına geldiği ifade edilmiştir. Guterres ayrıca,

'Türkiye ve Ürdün'de durum artık zorlaştığı ve silahlı kişilerin sızmasıyla güvenlik açısından

kaygı veren sonuçlar ortaya çıktığı için sınırın kontrol edilmeye başlandığını belirtmiştir

(http://www.bbc.co.uk/, 2013).

Guardian, Türkiye ve Ürdün'de yaşayan Suriyeli mültecilerin ifadelerine de yer verdiği

haberinde, Kilis'te yaşayan 46 yaşındaki Suriyeli mülteci Sena'nın da yaşadıklarını

aktarmıştır: Yaklaşık bir buçuk yıl önce Hama'dan Türkiye'ye gelen Sena önce Reyhanlı'da

kalmış, sonra ailesiyle Kilis'teki kampa gönderilmişler. Sena, Türkiye'ye kocası ve beş

çocuğuyla göç etmiş. Ama göç yollarında çok hasta olan altı yaşındaki kız çocuğu hayatını

kaybetmiş. Elinde kızının fotoğraflarıyla gözyaşı döken Sena'nın beş yaşındaki oğlu Ömer de

hastalanmış. Sıcak havaya rağmen Kilis'teki konteynırlarda yaşamaktan memnun olduğunu

belirten Sena, günlerin geçmek bilmediğinden yakınıyor. Gazete, kamptaki birçok erkek gibi

Sena'nın da 20 ve 24 yaşlarındaki iki oğlunun Özgür Suriye Ordusu ile birlikte Suriye'de

savaştığını aktarıyor. Kocası ise hasta oğullarına bakmak için Sena'nın yanında kalıyor.Sena,

oğulları için endişelense de, "Bizim ülkemiz, özgürlüğümüz için savaşıyorlar, bu bizim

endişelenmemizden daha önemli" diyor (http://www.bbc.co.uk/, 2013).

3.5.Arap Baharının Ekonomik Etkileri: Türkiye-Suriye Karşılaştırması

Kuzey Afrika ve Ortadoğu ülkelerinde yönetim değişikliklerine yol açan Arap Baharı,

siyasi bir akım gözükse de ekonomik değişim açısından da büyük bir önemi bulunuyor.

Uzmanlara göre rejimlerle birlikte ülkelerin ekonomik işleyişleri de değişecek. Sokaktaki

-15-

halkların demokratik beklentilerinin yanında ekonomik beklentilerinin de olduğunu

vurgulayan uzmanlara göre iş dünyasında yeni grupların da yer alacak olması, iş dünyasının

çalışma şeklini de ciddi biçimde etkileyecektir.

Demokratikleşme Arap dünyasında sadece iç siyasal denklemleri değil aynı zamanda

halihazırdaki bölgesel güç dengesini de derinden etkileyecek bir süreci başlatmışgörünüyor.

Bu sebeplerden dolayı ve özellikle küresel ekonominin bu bölgeden sağlanan petrol ve gaza

bağımlılığı, yatırımlara ihtiyacı ve global ticaretyolları üzerindeki stratejik coğrafi konumu

sebebiyle ABD ve Rusya gibi global siyasi aktörlerin Arap Baharı’nı dikkatlice izledikleri ve

Arap ülkeleri içerisindeki siyasal süreçleri yönlendirmeyeçalıştıkları görülüyor. Bu bağlamda,

Orta Doğu ve Kuzey Afrika’daki İran, Suudi Arabistangibi bölgesel güçlerin ise kendilerini

de etkilenebileceğini gördükleri için bu süreçteki siyasal istikrarsızlığın yayılmasını

engellemek ve siyasaldönüşüm sürecini kontrol etmek için özellikle çaba gösterdikleri

anlaşılıyor (Ulusoy, 2012, s.94).

Tablo 3.2: Türkiye’nin Arap Baharının Yaşandığı Başlıca Ülkelere Mal İhracı (000 $) Yıllar Toplam İhracat Bahreyn Libya Mısır Suriye Tunus Yemen

1996 23.224.465 9.566 243.891 316.228 307.778 94.547 72.305

1997 26.261.072 13.409 186.714 304.460 268.753 119.950 86.311

1998 26.973.952 10.562 95.195 474.229 309.044 351.036 62.100

1999 26.587.225 10.783 139.621 467.413 232.210 238.434 88.986

2000 27.774.906 26.565 95.547 375.707 184.267 162.272 69.104

2001 31.334.216 11.159 67.473 421.469 281.141 140.593 100.362

2002 36.059.089 16.936 165.112 326.389 266.772 121.142 119.362

2003 47.252.836 28.856 254.741 345.779 410.755 220.015 156.069

2004 63.167.153 54.416 337.204 473.145 394.783 256.162 203.945

2005 73.476.408 41.915 384.167 687.299 551.627 294.785 197.193

2006 85.534.676 35.303 487.261 709.353 609.417 324.893 197.869

2007 107.271.750 76.651 643.150 902.703 797.766 530.277 274.289

2008 132.027.196 308.223 1.074.288 1.426.450 1.115.013 778.098 353.605

2009 102.142.613 113.628 1.795.117 2.599.030 1.421.637 645.767 379.263

2010 113.883.219 172.024 1.932.370 2.250.577 1.844.605 713.632 330.392

2011 134.906.869 160.418 747.629 2.759.311 1.609.861 802.302 272.733 Kaynak: TÜİK (http://www.tuik.gov.tr/VeriBilgi.do?alt_id=12, Erişim: 16.09.2012).

Tablo 3.2’de, Türkiye’nin 1996-2011 yıllarında Arap Baharının yaşandığı başlıca

ülkelere yapmış olduğu ihracatın dolar cinsinden değerleri verilmiştir. Tabloda da görüldüğü

gibi, Toplam ihracattaki artışlara paralel olarak, söz konusu ülkelere yapılan ihracatta da genel

anlamda artışlar söz konusudur. Fakat bu artışların düzenli olmadığı gözlenmektedir. Ayrıca,

2000’li yılların ortalarından sonra bu ülkelere yapılan ihracatın toplam ihracat içindeki

payının arttığı görülmektedir (2004 yılında ele alınan altı ülkeye yapılan ihracat toplamının,

Türkiye’nin toplam ihracatı içindeki payı %2.72 iken, bu oran 2008’de %3.82, 2009’da

-16-

%6.80, 2010’da da %6.36’dır). Arap Baharı sürecinin yaşanması ile birlikte, bu ülkelere

yapılan ihracatta da genel anlamda azalma söz konusudur. 2011 yılı rakamlarına baktığımızda

bir önceki yıla göre Mısır ve Tunus hariç, ülkelerin tamamına yapılan ihracatta azalma

gerçekleşmiştir. Altı ülkeye yapılan ihracat toplamının genel ihracat içindeki payı, bir önceki

yıla göre %1.66 civarında azalmıştır (Bu oran 2010’da %6.36 iken 2011’de %4’70’dir).

Suriye’ye yapılan ihracat, 2000-2010 yıllarında (2005 ve 2006 yılları hariç) düzenli

olarak artmıştır. 2004 yılında Suriye’ye yapılan ihracatın toplam ihracat içindeki payı %0.62

iken, bu oran 2008’de %0.84’e, 2009’da %1.39’a, 2010 ise %1.65’e yükselmiştir. Türkiye’nin

Suriye’ye yapmış olduğu ihracat, Arap Baharı sürecinden olumsuz olarak etkilenmiş ve

2010’da 1.844.605.000 dolardan 2011’de 1.609.861.000 dolara düşmüştür. Bir başka deyişle

2010’da Suriye’ye yapılan ihracatın genel ihracat içindeki payı %1.65 iken, 2011’de bu oran

%1.19’a gerilemiştir.

Tablo 3.3: Türkiye’nin Arap Baharının Yaşandığı Başlıca Ülkelerden Mal İthali (000 $)

Yıllar Toplam İthalat Bahreyn Libya Mısır Suriye Tunus Yemen

1996 43.626.642 5.375 476.346 272.394 311.459 49.968 1.940

1997 48.558.721 184.488 533.089 398.897 456.282 59.914 342

1998 45.921.392 36.367 342.863 392.959 308.002 63.088 167

1999 40.671.272 12.438 502.060 108.977 307.001 66.574 159

2000 54.502.821 31.291 786.160 140.720 545.240 64.843 758

2001 41.399.083 14.614 847.847 91.720 463.476 72.936 21

2002 51.553.797 18.987 41.800 118.173 314.770 71.801 341

2003 69.339.692 15.173 68.356 189.397 261.193 98.140 130

2004 97.539.766 18.101 82.629 255.242 247.551 100.410 1.226

2005 116.774.151 18.929 194.537 267.246 142.585 117.372 3.085

2006 139.576.174 44.852 241.430 392.524 187.250 150.094 439

2007 170.062.715 119.423 260.386 652.988 259.282 229.788 458

2008 201.963.574 95.516 336.325 886.237 323.697 365.381 703

2009 140.928.421 24.289 357.417 641.552 221.454 234.980 310

2010 185.544.332 71.682 425.652 926.476 452.493 280.720 1.044

2011 240.841.676 111.454 139.763 1.382.216 336.646 249.790 464 Kaynak: TÜİK (http://www.tuik.gov.tr/VeriBilgi.do?alt_id=12, Erişim: 16.09.2012).

Tablo 3.3’te, Türkiye’nin 1996-2011 yıllarında Arap Baharının yaşandığı başlıca

ülkelerden yapmış olduğu ithalatın dolar cinsinden değerleri verilmiştir. Tabloda görüldüğü

gibi, ülkelerden yapılan ithalatta toplam ithalattaki artışa paralel bir artış yoktur. Ayrıca ithalat

rakamlarında yıllara göre bir düzensizlik söz konusudur. Son yıllarda bu ülkelerden yapılan

ithalatta genel anlamda bir artış gözlenmektedir. 2007 yılında bu altı ülkeden yapılan ithalatın

toplam ithalat içindeki payı %0.89, 2008’de %0.99, 2009’da %1.01, 2010’da %1.16’dır. 2012

-17-

yılında ise bu oran %0.92’ye gerilemiştir. Bu da ithalatın Arap Baharı sürecinden olumsuz

etkilendiğinin bir kanıtıdır.

Suriye’den yapılan ithalatın bu süreçten nasıl etkilendiğine bakıldığında, genel eğilime

paralel gelişmeler gözlemlenmektedir. 2007 yılında Suriye’den yapılan ithalat, toplam

ithalatın %0.15’ini oluştururken, bu oran 2008’ %0.16, 2009’da %0.15, 2010’da %0.24 olarak

gerçekleşmiştir. 2011 yılında Türkiye’nin Suriye’den yapmış olduğu ithalat 336.646.000

dolardır. Bir önceki yılın rakamı ile karşılaştırdığımızda (452.493.000 dolar) ithalattaki azalışı

rahatlıkla gözlemlemek mümkündür. Bir başka anlatımla 2011 yılında bir önceki yıla göre

toplam ithalat içindeki pay %0.13’e gerilemiş, yani %0.11 azalmıştır. Bu da Arap Baharının

Suriye’den yapılan ithalatı olumsuz yönde etkilediğini göstermektedir.

Tablo 3.4: 2012 Yılı Ocak-Temmuz Döneminde Türkiye’nin Arap Baharının Yaşandığı

Başlıca Ülkelere Mal İhracı (000 $) Ülkeler Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Toplam

Bahreyn 6.790 17.654 16.429 23.612 10.548 24.915 8.708 108.656

Libya 115.881 232.690 176.949 179.710 152.212 187.344 163.494 1.208.280

Mısır 271.352 289.124 359.072 297.826 377.200 318.451 286.953 2.199.978

Suriye 68.110 62.808 41.640 47.486 43.939 38.074 31.325 333.382

Tunus 46.633 94.508 66.919 65.147 74.621 68.102 56.356 472.286

Yemen 51.109 30.960 61.005 36.860 47.115 34.091 20.043 281.183

Türkiye’nin

Toplam İhracatı

10.351.531 11.750.565 13.213.119 12.637.081 13.140.814 13.253.161 12.865.835 87.212.106

Kaynak: TÜİK (http://www.tuik.gov.tr/VeriBilgi.do?alt_id=12, Erişim: 16.09.2012).

Tablo 3.4’te, 2012 yılının ilk yarısında Türkiye’nin altı ülkeye yaptığı ihracatın dolar

bazında değerleri verilmiştir. Tabloya göre, Ocak ayında Türkiye’nin Suriye’ye yaptığı

ihracat 68.110.000 dolar iken, bu rakam Temmuz ayında 31.325.000 dolara gerilemiştir.

Tablo 3.5: 2012 Yılı Ocak-Temmuz Döneminde Türkiye’nin Arap Baharının Yaşandığı

Başlıca Ülkelerden Mal İthali (000 $) Ülkeler Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Toplam

Bahreyn 4.110 7.405 10.189 13.557 18.744 15.845 14.587 84.437

Libya 6.124 26.009 15.313 13.920 28.213 13.052 64.396 167.027

Mısır 126.781 85.794 132.813 96.541 118.110 98.284 99.485 757.808

Suriye 8.001 6.103 7.563 6.825 8.426 4.756 6.668 48.342

Tunus 10.420 8.339 15.846 13.382 14.312 21.693 16.542 100.534

Yemen 31 11 91 23 60 2 0 218

Türkiye’nin

Toplam İthalatı

17.376.036 17.719.874 20.600.432 19.273.553 21.749.742 20.437.151 20.755.019 137.911.807

Kaynak: TÜİK (http://www.tuik.gov.tr/VeriBilgi.do?alt_id=12, Erişim: 16.09.2012).

-18-

Tablo 3.5’te, 2012 yılının ilk yarısında Türkiye’nin altı ülkeden yapmış olduğu

ithalatın dolar olarak değerleri verilmiştir. Tabloya göre, dönem başında Suriye’den 8.001.000

dolar değerinde mal ithal edilirken, dönem sonunda bu rakam 6.668.000 dolara gerilemiştir.

Bu da göstermektedir ki, Arap Baharı süreci Türkiye’nin Suriye’den yaptığı ithalatı olumsuz

yönde etkilemektedir.

Arap Baharının gelip dayandığı Suriye , küresel güç mücadelesinin yeni çekişme alanı

haline geldi. Suriye’nin uzun süren bir çatışma sonucu kontrollü bir şekilde kendisini

tüketmesi, yaşanır bir ülke olmaktan çıkması ve yavaş yavaş çökmesi, bu küresel jeopolitiğin

bir parçası olarak önem kazanmıştır. Suriye’de iç savaşın uzamasının bazı nedenleri var.

Bunların bir kısmı Suriye’nin iç yapısından kaynaklanmaktadır. Örneğin, içinde Sünnilerin de

yer aldığı Suriye burjuvazisi ve ordusu, beklendiği ölçüde çözülmedi. Nusayri, Hıristiyan ve

Dürziler koalisyonu rejime yönelik desteğin çekirdeğini oluştururken, Kürtler ayaklanma

dışında kaldı, Türkmenler de ayaklanma içinde yer almadı. Rejimin Suriye toplumuna

derinlemesine nüfuz etmesi, sıkı bir denetim toplumu meydana getirilmiş olması gibi

nitelikleri yeterince anlaşılamamıştır (http://www.radikal.com.tr/, 2012).

-19-

4. İÇ SAVAŞTAN KAÇARAK KİLİS’TE YAŞAYAN SURİYELİLERİN SOSYO-

EKONOMİK SORUNLARI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

4.1. Araştırmanın Amacı

Ortadoğu’da Arap dünyasında özellikle işsizlik, gıda enflasyonu, ifade özgürlüğü,

usulsüzlükler ve kötü yaşam koşulları gibi pek çok sosyo-ekonomik soruna bağlı olarak ilk

olarak 18 Aralık 2010 tarihinde Tunus’ta başlayan protestoların “Arap Baharı” adıyla

genişleyerek Mısır, Libya, Yemen, Bahreyn ve Suriye’de devam etmesi sonucu pek çok insan

ülkesini terk ederek geçici olarak koruma altında, geçici sığınmacı, mülteci ve göçmen

konumunda komşu ülkelerde yaşamaya başlamıştır. Aynı şekilde Suriye’deki iç savaştan

kaçarak Türkiye’de yaşamını sürdüren 200 binden fazla Suriyeli bulunmaktadır ve bunların

önemli bir kısmı sınıra yakın olması ve konteynırkent bulunması nedeniyle Kilis’te

yaşamaktadırlar. Araştırma ile, iki yılı aşan ve hale devam eden Suriye’deki iç savaştan

kaçarak Kilis’te yaşamlarını sürdüren Suriyelilerin sosyo-ekonomik sorunlarını ortaya

koymak amaçlanmıştır.

4.2. Araştırmanın Kapsamı ve Sınırları

Araştırma, Suriye’deki iç savaştan kaçarak Kilis’te yaşamlarını sürdüren Suriyelileri

kapsamaktadır. Araştırma bu kapsamda, yaşı 18 ve üzeri olan Suriyelilerle sınırlandırılmıştır.

4.3. Araştırmanın Varsayımları

-Kilis’te yaşayan Suriyelilerin anket sorularını doğru algıladıkları (anket soruları

Türkçe ve Arapça olarak hazırlanmıştır) ve doğru cevapladıkları varsayılmıştır.

-Kilis’te yaşayan Suriyelilerin, Kilis’te kaldıkları yere göre sosyo-ekonomik sorunlarla

karşılaşma oralarında farklılıklar olduğu varsayılmıştır.

4.4. Araştırmanın Hipotezi ve Değişkenleri

Araştırmada, Kilis’te yaşayan Suriyelilerin, Kilis’te kaldıkları yere göre sosyo-

ekonomik sorunlarla karşılaşma oranlarında farklılıklar olduğu varsayımından (hipotez)

hareketle Suriyelilerin Kilis’te kaldıkları yer (bağımsız değişken) ile bazı sosyo-ekonomik

sorunlar (bağımlı değişken) arasındaki farklılıklar SPSS Crosstab kullanılarak analiz

edilmiştir.

-20-

4.5. Araştırmanın Yöntemi

Araştırmanın yöntemi; örnek kütlenin seçimi, veri toplama yöntemi ve verileri

değerlendirme yöntemlerinden oluşmaktadır.

Araştırmanın ana kütlesini, Suriye’deki iç savaştan kaçan ve Kilis’te yaşayan

Suriyeliler oluşturmaktadır. Örnek kütle, ana kütleden “Basit Tesadüfi Örnekleme” yöntemi

kullanılarak seçilen ve Kilis’te yaşayan Suriyelilerden oluşmaktadır.

Veri toplama yöntemi olarak “anket” metodu seçilmiştir. Anketler yüz yüze

görüşülerek yapılmıştır.

Anket yoluyla elde edilen veriler, SPSS kullanılarak frekans ve yüzde dağılımlarından

oluşan tablolar hazırlanarak değerlendirilmiş; bağımsız ve bağımlı değişkenler arasındaki

ilişki ise “SPSS Crosstab” Yöntemi ile analiz edilmiştir.

4.6. Araştırmanın Kısıtlayıcıları

-İç savaştan kaçan Suriyelilerin çoğunluğunun Türkçe konuşup-yazıyor olmamaları,

yüz yüze anket yapmayı kısıtlamıştır. Bu kısıt, anket formu Türkçe ve Arapça hazırlanarak

aşılmaya çalışılmıştır.

-İç savaştan kaçan Suriyelilerin anketleri cevaplama konusunda yeterince istekli

olmamaları. Bu sorun, yine iç savaştan kaçan ve Türkçe bilen Suriyelilerden yardım alınarak

aşılmaya çalışılmıştır.

-İç savaştan kaçarak Kilis’te yaşayan Suriyelilerle anketler, Ocak-Haziran 2013

döneminde yapılmıştır.

4.7. Araştırma Verileri, Değerlendirilmesi ve Analizi

Araştırma bulguları, Suriye’deki iç savaştan kaçarak Kilis’te yaşayan 566 Suriyeli ile

anket yapılarak elde edilmiştir. Elde edilen veriler, bilgisayar ortamında SPSS kullanılarak

frekans ve yüzde dağılımlarından oluşan tablolar hazırlanarak değerlendirilmiş; bağımsız ve

bağımlı değişkenler arasındaki ilişki ise “SPSS Crosstab” Yöntemi ile analiz edilmiştir.

4.7.1. Araştırma Verileri ve Değerlendirilmesi

4.7.1.1. Suriyelilerin Cinsiyet Dağılımı

Tablo 4.1’de, ankete katılan Suriyelilerin cinsiyete ilişkin frekans ve % dağılımları

verilmiştir. Tabloda da görüldüğü gibi, %66,5’i erkek ve %31,3’ü kadın iken, %2,2’si

cinsiyetle ilgili soruyu cevaplandırmamıştır.

-21-

Tablo 4.1: Suriyelilerin Cinsiyet Dağılımı Cinsiyet Frekans % Cevaplı %

Kadın 174 31,3 32,0

Erkek 370 66,5 68,0

Toplam 544 97,8 100,0

Cevapsız 12 2,2 -

Genel Toplam 556 100,0 -

Şekil 1: Suriyelilerin Cinsiyet Dağılımı

4.7.1.2. Suriyelilerin Yaş Dağılımı

Tablo 4.2’de, ankete katılan Suriyelilerin yaşa ilişkin frekans ve % dağılımları

verilmiştir. Tabloda da görüldüğü gibi, %23,9’u 18-25 yaş aralığında, %22,8’i 31-40 yaş

aralığında, %22,5’i 41-50 yaş aralığında, %14,7’si 26-30 yaş aralığında ve %14,0’ı 51 + yaş

aralığında iken, %2.0’ı yaş grubu ile ilgili soruyu cevaplandırmamıştır.

Tablo 4.2: Suriyelilerin Yaş Dağılımı Yaş Aralığı Frekans % Cevaplı %

18-25 yaş 133 23,9 24,4

26-30 yaş 82 14,7 15,0

31-40 yaş 127 22,8 23,3

41-50 yaş 125 22,5 22,9

51 ve + yaş 78 14,0 14,3

Toplam 545 98,0 100,0

Cevapsız 11 2,0 -

Genel Toplam

556 100,0 -

Şekil 2: Suriyelilerin Yaş Dağılımı

4.7.1.3. Suriyelilerin Eğitim Düzeyi

Tablo 4.3’te, ankete katılan Suriyelilerin eğitim düzeyine ilişkin frekans ve %

dağılımları verilmiştir. Tabloda da görüldüğü gibi, %28,4’ü lise, %27,5’i üniversite, %20,9’u

ilköğretim mezunu iken, %3,6’sı lisansüstü eğitim görmüştür. Ayrıca, ankete katılanların

%12,8’ise sadece okur-yazar kişilerden oluşurken, %6,8’i ise, eğitim düzeyi ile ilgili soruyu

cevaplandırmamıştır.

-22-

Tablo 4.3: Suriyelilerin Eğitim Düzeyi Eğitim Düzeyi Frekans % Cevaplı %

Okur-yazar 71 12,8 13,7

İlköğretim 116 20,9 22,4

Lise 158 28,4 30,5

Üniversite 153 27,5 29,5

Lisansüstü 20 3,6 3,9

Toplam 518 93,2 100,0

Cevapsız 38 6,8 -

Genel Toplam 556 100,0 -

Şekil 3: Suriyelilerin Eğitim Düzeyi

4.7.1.4. Suriyelilerin Suriye’den Geldikleri İl/Bölge

Tablo 4.4’te, ankete katılan Suriyelilerin Suriye’den geldikleri il/bölgelere ilişkin

frekans ve % dağılımlarıverilmiştir. Tabloda da görüldüğü gibi, Suriyelilerin büyük bir

çoğunluğu (%67,6) Halep’ten gelmiştir. Bu sonuç, Halep’in Kilis’e en yakın yer olması ile

ilişkilendirilebilir. Ayrıca, değişik oranlarda Hama, Humus, İdlib gibi illerden gelenler

bulunmaktadır. Ankete katılan mültecilerin %26,1’i ise, hangi il/bölgeden geldiğini

belirtmemiştir. Gelinen il/bölgenin bu oranda belirtilmemiş olması, mültecilerin Suriye

istihbaratından çekinmiş olabilecekleri ile açıklanabilir.

Tablo 4.4: Suriye’den Gelinen İl/Bölge Gelinen İl/Bölge Frekans % Cevaplı %

Halep 376 67,6 91,5

Hama 1 ,2 ,2

Humus 1 ,2 ,2

Suriye 4 ,7 1,0

İdlib 29 5,2 7,1

Toplam 411 73,9 100,0

Cevapsız 145 26,1 -

Genel Toplam 556 100,0 -

Şekil 4: Suriye’den Gelinen Bölge/İl

4.7.1.5. Suriyelilerin Medeni Durumu

Tablo 4.5’te, ankete katılan Suriyelilerin medeni durumlarına ilişkin frekans ve %

dağılımları verilmiştir. Tabloda da görüldüğü gibi, %69,8’i evli, %26,3’ü bekar ve %1,4’ü ise

dulken, %2,5’i ise, medeni durumları ile ilgili soruyu cevaplandırmamıştır.

-23-

Tablo 4.5: Suriyelilerin Medeni Durumu Medeni Durum Frekans % Cevaplı

%

Evli 388 69,8 71,6

Bekar 146 26,3 26,9

Dul 8 1,4 1,5

Toplam 542 97,5 100,0

Cevapsız 14 2,5 -

Genel Toplam 556 100,0 -

Şekil 5: Suriyelilerin Medeni Durumu

4.7.1.6. Suriyeli Evli Erkeklerin Eş Sayısı

Tablo 4.6’da, ankete katılan Suriyeli evli erkeklerin eş sayıları/evli bayanların

eşlerinin eş sayılarına ilişkin frekans ve % dağılımları verilmiştir. Tabloda da görüldüğü gibi,

%67,1’i tek eşli, %4,3’ü iki eşli, %0,5’i üç eşli ve %0,5’i de dört eşli iken, %27,5’i ise, eş

sayısı ile ilgili soruyu cevaplandırmamıştır. Soruyu cevaplandırmayanlarının oranının

yüksekliği, katılımcıların %26,3’ünün bekar (bakınız, Tablo 5) olmasıyla açıklanabilir.

Tablo 4.6: Suriyelilerin (Erkek) Eş Sayısı Eş Sayısı Frekans % Cevaplı %

1 eş 373 67,1 92,6

2 eş 24 4,3 6,0

3 eş 3 ,5 ,7

4 eş 3 ,5 ,7

Toplam 403 72,5 100,0

Cevapsız 153 27,5 -

Genel Toplam 556 100,0 -

Şekil 6: Suriyelilerin (Erkek) Eş Sayısı

4.7.1.7. Evli Suriyelilerin Çocuk Sayısı

Tablo 4.7’de, ankete katılan evli Suriyelilerin çocuk sayılarına ilişkin frekans ve %

dağılımları verilmiştir. Tabloda da görüldüğü gibi, %15,6’sı dört çocuklu, %14,0’ı üç

çocuklu, %10,8’i beş çocuklu, %9,5’i sekiz + çocuklu, %7,7’si iki çocuklu, %6,7’si tek

çocuklu, %5,8’i yedi çocuklu ve %5,0’ı altı çocuklu iken, %24,8’i ise, çocuk sayısı ile ilgili

soruyu cevaplandırmamıştır. Soruyu cevaplandırmayanlarının oranının yüksekliği,

katılımcıların %26,3’ünün bekar (bakınız, Tablo 5) olmasıyla açıklanabilir.

-24-

Tablo 4.7: Evli Suriyelilerin Çocuk Sayısı Çocuk Sayısı Frekans % Cevaplı %

1 çocuk 37 6,7 8,9

2 çocuk 43 7,7 10,3

3 çocuk 78 14,0 18,7

4 çocuk 87 15,6 20,8

5 çocuk 60 10,8 14,4

6 çocuk 28 5,0 6,7

7 çocuk 32 5,8 7,7

8 + çocuk 53 9,5 12,7

Toplam 418 75,2 100,0

Cevapsız 138 24,8 -

Genel Toplam 556 100,0 -

Şekil 7: Evli Suriyelilerin Çocuk Sayısı

4.7.1.8. Suriyelilerin Meslekleri

Tablo 4.8’de, ankete katılan Suriyelilerin mesleklerine ilişkin frekans ve % dağılımları

verilmiştir. Tabloda da görüldüğü gibi, %19,6’sı işçi, %17,8’i öğrenci, %12,4’ü eğitimci,

%11,9’u memur, %11,3’ü esnaf, %9,2’si ev hanımı ve %9,0’ı diğer meslek grubunda iken,

%3,6’sı ise, meslek grubu ile ilgili soruyu cevaplandırmamıştır. Anketten elde edilen

verilerde, ankete katılan Suriyelilerin meslek gruplarına dağılımının büyük oranlarda bir veya

iki meslek grubunda toplanmaması ve farklı meslek gruplarının belli oranlarda yer alması,

ankette belirtilen görüş ve düşüncelerin anlamlılığı açısından önemli bir durum olarak

değerlendirilebilir.

Tablo 4.8: Suriyelilerin Meslek Dağılımı Meslekler Frekans % Cevaplı %

İşçi 109 19,6 20,3

Esnaf 63 11,3 11,8

Memur 66 11,9 12,3

İşadamı 18 3,2 3,4

Eğitimci 69 12,4 12,9

Emekli 11 2,0 2,1

Ev hanımı 51 9,2 9,5

Öğrenci 99 17,8 18,5

Diğer 50 9,0 9,3

Toplam 536 96,4 100,0

Cevapsız 20 3,6

Genel Toplam 556 100,0

Şekil 8: Suriyelilerin Meslek Dağılımı

-25-

4.7.1.9. Suriyelilerin Suriye’deki Gelir Düzeyi

Tablo 4.9’da, ankete katılan Suriyelilerin Suriye’deki gelir düzeyine ilişkin frekans ve

% dağılımları verilmiştir. Tabloda da görüldüğü gibi, %55,2’si 1-500 TL düzeyinde, %16,7’si

501-1000 TL düzeyinde, %8,5’i 1001-1500 TL düzeyinde, %2,3’ü 1501-2000 TL düzeyinde,

%2,2’si 2001-2500 TL düzeyinde ve %2,0’ı 2501 + TL gelir grubunda iken, %13,1’i ise, gelir

düzeyi ile ilgili soruyu cevaplandırmamıştır. Bu oranlar, Kilis’te bulunan Suriyelilerin yarıdan

fazlasının çok düşük gelir grubunda olduğunu göstermektedir. Dolayısıyla, resmi ve sivil

toplum kuruluşların Suriye’deki iç savaştan kaçanlara yardım yaparken, Kilis’te yaşayanlara

öncelik vermeleri gerektiği söylenebilir.

Tablo 4.9: Suriyelilerin Suriye’deki Gelir Düzeyi Aylık Gelir Düzeyi Frekans % Cevaplı %

1-500 TL 307 55,2 63,6

501-1000 TL 93 16,7 19,3

1001-1500 TL 47 8,5 9,7

1501-2000 TL 13 2,3 2,7

2001-2500 TL 12 2,2 2,5

2501 + TL 11 2,0 2,3

Toplam 483 86,9 100,0

Cevapsız 73 13,1 -

Genel Toplam 556 100,0 -

Şekil 9: Suriyelilerin Suriye’deki Gelir Düzeyi

Tablo 4.10’da, ankete katılan Suriyelilerin Kilis’te kaldıkları yere göre, gelir

düzeylerine ilişkin crosstab şeklinde frekans ve % dağılımları verilmiştir. Tabloda da

görüldüğü gibi, konteynır kentte kalanların %61,3’ü, akrabalarının yanında kalanların

%68,8’i, ev kiralayanların %63,0’ı ve ev satın alanların %40,0’ı 1-500 TL gelir düzeyinde

olduğunu belirtmiştir. Bu oranlar, Kilis’te kalan Suriyelilerin büyük oranda gelir düzeyi düşük

kişilerden oluştuğunu göstermektedir.

-26-

Tablo 4.10: Kilis’te Yaşayan Suriyelilerin Kaldıkları Yere Göre Gelir Düzeyi Kalınan Yer Suriye’deki Aylık Gelir düzeyiniz ne kadardı? Toplam

1-500 TL 501-1000 TL 1001-1500 TL 1501-2000 TL 2001-2500 TL 2501 + TL

Konteynır kent 46 18 8 3 0 0 75

61,3% 24,0% 10,7% 4,0% 0,0% 0,0% 100,0%

Akrabalarımın yanında kalıyorum

33 9 1 1 3 1 48

68,8% 18,8% 2,1% 2,1% 6,2% 2,1% 100,0%

Kilis'te ev kiraladım 216 65 36 9 8 9 343

63,0% 19,0% 10,5% 2,6% 2,3% 2,6% 100,0%

Kilis'te ev satınaldım 2 0 1 0 1 1 5

40,0% 0,0% 20,0% 0,0% 20,0% 20,0% 100,0%

Parkta kalıyorum 1 0 0 0 0 0 1

100,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 100,0%

Kalacak yerim yok 5 0 0 0 0 0 5

100,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 100,0%

Toplam 303 92 46 13 12 11 477

63,5% 19,3% 9,6% 2,7% 2,5% 2,3% 100,0%

4.7.1.10. Suriyelilerin Kilis’te Barındığı (Kaldığı) Yerler

Tablo 4.11’de, ankete katılan Suriyelilerin Kilis’te barındığı (kaldığı) yere ilişkin

frekans ve % dağılımları verilmiştir. Tabloda da görüldüğü gibi, %69,1’i Kilis’te ev

kiraladığını, %15,6’sı konteynır kentte kaldığını, %10,4’ü akrabalarının yanında kaldığını,

%1,4’ü kalacak yeri olmadığını, %1,1’i Kilis’te ev satın aldığını ve %0,2’si de parkta

kaldığını belirtirken, %2,2’si ise, barındığı (kaldığı) yerele ilgili soruyu cevaplandırmamıştır.

Ev kiralayanların yaklaşık %70 gibi bir oranda olması, Kilis’te ev kiralarında yaşanan artışın

bir nedeni olarak gösterilebilir.

Tablo 4.11: Suriyelilerin Kilis’te Barındığı (Kaldığı) Yerler

Barınılan Yer Frekans % Cevaplı %

Konteynır kent 87 15,6 16,0

Akrabalarımın yanında kalıyorum

58 10,4 10,7

Kilis'te ev kiraladım

384 69,1 70,6

Kilis'te ev satınaldım

6 1,1 1,1

Parkta kalıyorum 1 ,2 ,2

Kalacak yerim yok 8 1,4 1,5

Toplam 544 97,8 100,0

Cevapsız 12 2,2 -

Genel Toplam 556 100,0 -

Şekil 10: Suriyelilerin Kilis’te Barındığı

(Kaldığı) Yerler

4.7.1.11. Kilis’te Kirada Kalan Suriyelilerin Ödediği Kira Tutarı

Tablo 4.12’de, ankete katılan Suriyelilerden kirada kalanların ödediği kira tutarına

ilişkin frekans ve % dağılımları verilmiştir. Kira ödemelerine ilişkin soru açık uçlu sorulmuş

olup, tabloda yer alan tutarlar katılımcıların tek tek belirttiği rakamlardır. Tabloda da

görüldüğü gibi, %7,7’si 250 TL, %7,7’si 500 TL, %7,6’sı 300 TL, %5,9’u 200 TL, %5,2’si

-27-

400 TL, %4,7’si 350 TL, %2,9’u 100 TL, %2,5’i 600 TL, %2,3’ü 150 TL, %1,8’i 450 TL kira

ödediğini belirtirken, ödenen diğer kira tutarları %1’in altında bulunmaktadır. Toplamda

bakıldığında %48,0’ı 50 TL-500 TL aralığında ve %6,3’ü 550 TL-1500 TL aralığında kira

öderken, %45,7’si ise, ödediği kira tutarı ile ilgili soruyu cevaplandırmamıştır. Bunun nedeni,

konteynır kentte, akrabalarının yanında ve parkta kalanlar ile ev satın alan, kalacak yeri

olmayan ve kalacak yere ilişkin soruya cevap vermeyen toplam %30,9 oranındaki (bakınız,

Tablo 4.11) Suriyeli sayısı ile, diğer yaklaşık %15’lik oran ise, ödediği kira tutarını

belirtmemiş olmaları ile açıklanabilir. Ayrıca, Suriyelilerin yaklaşık yarısının düşük kira

ödemesi, Kilis’te bulunan Suriyelilerin düşük gelir düzeyinde kişiler olması (bakınız, Tablo

4.9; %55,2’si 1-500 TL gelir grubunda) ile de açıklanabilir.

Tablo 4.12: Suriyelilerin Kilis’te Ödediği Kira Tutarı (TL) Ödenen Kira Tutarı (TL) Frekans % Cevaplı % 50 TL 1 ,2 ,3 80 TL 1 ,2 ,3 100 TL 16 2,9 5,3 150 TL 13 2,3 4,3 180 TL 1 ,2 ,3 200 TL 33 5,9 10,9 220 TL 1 ,2 ,3 230 TL 1 ,2 ,3 250 TL 43 7,7 14,2 270 TL 1 ,2 ,3 275 TL 1 ,2 ,3 280 TL 1 ,2 ,3 300 TL 42 7,6 13,9 330 TL 1 ,2 ,3 350 TL 26 4,7 8,6 360 TL 1 ,2 ,3 375 TL 1 ,2 ,3 400 TL 29 5,2 9,6 450 TL 10 1,8 3,3 475 TL 1 ,2 ,3 500 TL 43 7,7 14,2 550 TL 3 ,5 1,0 600 TL 14 2,5 4,6 650 TL 1 ,2 ,3 700 TL 4 ,7 1,3 750 TL 1 ,2 ,3 800 TL 4 ,7 1,3 1000 TL 4 ,7 1,3 1025 TL 1 ,2 ,3 1100 TL 1 ,2 ,3 1200 TL 1 ,2 ,3 1500 TL 1 ,2 ,3 Toplam 302 54,3 100,0 Cevapsız 254 45,7 - Genel Toplam 556 100,0 -

Şekil 11: Suriyelilerin Ödediği Kira Tutarı (TL)

4.7.1.12. Suriyelilerin Aynı Evde Birlikte Kaldığı Kişi Sayısı

Tablo 4.13’te, ankete katılan Suriyelilerin aynı evde kaldığı kişi sayısına ilişkin

frekans ve % dağılımları verilmiştir. Tabloda da görüldüğü gibi, %40,5’i 7-10 kişi, %30,0’ı 4-

6 kişi, %14,9’u 11-15 kişi, %10,3’ü 16 + kişi ve %3,1’i 1-3 kişi ile birlikte aynı evde kaldığını

belirtirken, %1,3’ü ise, aynı evde kaldıkları kişi sayısı ile ilgili soruyu cevaplandırmamıştır.

Anketten ortaya çıkan bu oranlar, Suriyelilerin çocuk sayıları (bakınız, Tablo 4.7) ile

-28-

ilişkilendirilebilir. Çünkü, Suriyelilerin evli olanlarının %30’dan fazlası 5 ve daha fazla çocuk

sahibidir. Ayrıca, akraba olanların birlikte kalıyor olmaları da söz konusudur. Aynı evde bu

kadar fazla kişinin bir arada kalması temizlik ve sağlık sorunlarını ortaya çıkarabilir.

Tablo 4.13: Suriyelilerin Aynı Evde Kaldığı Kişi Sayısı Kaldığı Kişi Sayısı Frekans % Cevaplı %

1-3 kişi 17 3,1 3,1

4-6 kişi 167 30,0 30,4

7-10 kişi 225 40,5 41,0

11-15 kişi 83 14,9 15,1

16 + kişi 57 10,3 10,4

Toplam 549 98,7 100,0

Cevapsız 7 1,3 -

Genel Toplam 556 100,0 -

Şekil 12: Aynı Evde Kalınan Kişi Sayısı

Tablo 4.14’te, ankete katılan Suriyelilerin Kilis’te kaldıkları yere göre, aynı evde

birlikte kaldığı kişi sayısına ilişkin frekans ve % dağılımları verilmiştir. Tabloda da görüldüğü

gibi, konteynırkentte kalanların %54,1’i, akrabalarının yanında kalanların %84,5’i, ev

kiralayanların %66,8’i ve ev satın alanların %66,7’si yedi ve daha fazla kişi ile birlikte

kalıyor. Bu oranlar, , birlikte kalınan kişi sayısı açısından konteynırkentte kalanların daha iyi

durumda olduğunu göstermektedir.

Tablo 4.14: Kilis’te Yaşayan Suriyelilerin Kaldıkları Yere Göre Birlikte Kaldıkları

Kişi Sayısı Kalınan Yer Barındığınız (kaldınız) yerde kaç kişi ile kalıyorsunuz (kendiniz dahil)? Toplam

1-3 kişi 4-6 kişi 7-10 kişi 11-15 kişi 16 + kişi

Konteynır kent 3 36 39 7 0 85

3,5% 42,4% 45,9% 8,2% 0,0% 100,0%

Akrabalarımın yanında kalıyorum

2 7 25 13 11 58

3,4% 12,1% 43,1% 22,4% 19,0% 100,0%

Kilis'te ev kiraladım 10 117 152 60 43 382

2,6% 30,6% 39,8% 15,7% 11,3% 100,0%

Kilis'te ev satınaldım 0 2 3 1 0 6

0,0% 33,3% 50,0% 16,7% 0,0% 100,0%

Parkta kalıyorum 0 1 0 0 0 1

0,0% 100,0% 0,0% 0,0% 0,0% 100,0%

Kalacak yerim yok 1 1 3 1 0 6

16,7% 16,7% 50,0% 16,7% 0,0% 100,0%

Toplam 16 164 222 82 54 538

3,0% 30,5% 41,3% 15,2% 10,0% 100,0%

-29-

4.7.1.13. Suriyelilerin Kaldığı Evin Oda Sayısı

Tablo 4.15’te, ankete katılan Suriyelilerin kaldığı evin oda sayısına ilişkin frekans ve

% dağılımları verilmiştir. Tabloda da görüldüğü gibi, %34,7’si üç odalı, %31,3’ü 2 odalı,

%16,7’si tek odalı, %13,1’, dört odalı, %1,3’ü beş odalı ve %0,5’i 6 + odalı evde kalırken,

%2,3’ü ise, kaldığı evin oda sayısı ile ilgili soruyu cevaplandırmamıştır. Bu oranlar,

Suriyelilerin yaklaşık yarısının (%48) tek ve iki odalı evde kaldığını göstermektedir. Bu

durum, Suriyelilerin gelir düzeyinin düşüklüğü (bakınız, Tablo 4.9) ile açıklanabilir. Oda

sayısın az olması ve aynı ortamda bir arada birden çok insanın birlikte kalması, insani

ihtiyaçlarını karşılamasını zorlaştıracaktır. Bu da bir takım sosyal sorunlar oluşturabilir.

Tablo 4.15: Suriyelilerin Kaldığı Evin Oda Sayısı Oda Sayısı Frekans % Cevaplı %

Tek odalı 93 16,7 17,1

2 odalı 174 31,3 32,0

3 odalı 193 34,7 35,5

4 odalı 73 13,1 13,4

5 odalı 7 1,3 1,3

6 + odalı 3 ,5 ,6

Toplam 543 97,7 100,0

Cevapsız 13 2,3 -

Genel Toplam 556 100,0 -

Şekil 13: Suriyelilerin Kaldığı Evin Oda Sayısı

Tablo 4.16’da, ankete katılan Suriyelilerin Kilis’te kaldıkları yere göre, kaldıkları evin

oda sayısına ilişkin frekans ve % dağılımları verilmiştir. Tabloda da görüldüğü gibi, konteynır

kentte kalanların %92,9’u, akrabalarının yanında kalanların %50,0’ı, ev kiralayanların

%39,3’ü ve ev satın alanların %33,3’ü bir ve iki odalı evde kalıyor. Bu oranlar, kaldığı evin

oda sayısı bakımından konteynırkentte kalanların diğer yerlerde kalanlara göre daha az odalı

evlerde kaldıklarını göstermektedir.

Tablo 4.16: Kilis’te Yaşayan Suriyelilerin Kaldıkları Yere Göre Kaldıkları Evin Oda

Sayısı Kalınan Yer Barındığınız (kaldınız) yerin kaç odası var? Toplam

Tek odalı 2 odalı 3 odalı 4 odalı 5 odalı 6 + odalı

Konteynır kent 42 36 0 6 0 0 84

50,0% 42,9% 0,0% 7,1% 0,0% 0,0% 100,0%

Akrabalarımın yanında kalıyorum 8 20 18 10 0 0 56

14,3% 35,7% 32,1% 17,9% 0,0% 0,0% 100,0%

Kilis'te ev kiraladım 35 114 169 53 5 3 379

9,2% 30,1% 44,6% 14,0% 1,3% 0,8% 100,0%

Kilis'te ev satınaldım 0 2 1 1 2 0 6

0,0% 33,3% 16,7% 16,7% 33,3% 0,0% 100,0%

Parkta kalıyorum 0 1 0 0 0 0 1

0,0% 100,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 100,0%

Kalacak yerim yok 4 1 1 0 0 0 6

66,7% 16,7% 16,7% 0,0% 0,0% 0,0% 100,0%

Toplam 89 174 189 70 7 3 532

16,7% 32,7% 35,5% 13,2% 1,3% 0,6% 100,0%

-30-

4.7.1.14. Suriyelilerin Kaldığı Evde Banyo Bulunma Durumu

Tablo 4.17’de, ankete katılan Suriyelilerin kaldığı evde banyo bulunmasına ilişkin

frekans ve % dağılımları verilmiştir. Tabloda da görüldüğü gibi, kalınan evlerin %82,6’sında

banyo bulunurken, %14,4’ünde banyo bulunmamaktadır. Suriyelilerin %3,1’i ise, evde banyo

bulunması ile ilgili soruyu cevaplandırmamıştır.

Tablo 4.17: Kalınan Evde Banyo Bulunma Durumu

Banyo Bulunma Durumu Frekans % Cevaplı %

Evet 459 82,6 85,2

Hayır 80 14,4 14,8

Toplam 539 96,9 100,0

Cevapsız 17 3,1 -

Genel Toplam 556 100,0 -

Şekil 14: Kalınan Evde Banyo Bulunma Durumu

Tablo 4.18’de, ankete katılan Suriyelilerin Kilis’te kaldıkları yere göre, kaldıkları evin

banyosunun olmasına ilişkin frekans ve % dağılımları verilmiştir. Tabloda da görüldüğü gibi,

konteynırkentte kalanların tamamına yakınında (%94,2) ve ev satın alanların tamamında

banyo bulunurken, akrabalarının yanında kalanlar ile ev kiralayanların yaklaşık %16’sında

banyo bulunmamaktadır.

Tablo 4.18: Kilis’te Yaşayan Suriyelilerin Kaldıkları Yere Göre Kaldıkları Evde Banyo Bulunma Durumu

Kalınan Yer Kaldığınız evde banyo var mı? Toplam

Evet Hayır

Konteynır kent 81 5 86

94,2% 5,8% 100,0%

Akrabalarımın yanında kalıyorum 48 9 57

84,2% 15,8% 100,0%

Kilis'te ev kiraladım 314 60 374

84,0% 16,0% 100,0%

Kilis'te ev satınaldım 6 0 6

100,0% 0,0% 100,0%

Parkta kalıyorum 1 0 1

100,0% 0,0% 100,0%

Kalacak yerim yok 2 3 5

40,0% 60,0% 100,0%

Toplam 452 77 529

85,4% 14,6% 100,0%

-31-

4.7.1.15. Suriyelilerin Kaldığı Evde Yatak Odası Bulunma Durumu

Tablo 4.19’da, ankete katılan mültecilerin kaldığı evde yatak odası bulunmasına ilişkin

frekans ve % dağılımları verilmiştir. Tabloda da görüldüğü gibi, mültecilerin kaldığı evlerin

%32,4’ünde yatak odası bulunurken, %64,7’sinde yatak odası bulunmamaktadır. Mültecilerin

%2,9’u ise, evde yatak odası bulunması ile ilgili soruyu cevaplandırmamıştır.

Tablo 4.19: Suriyelilerin Kaldığı Evde Yatak Odası Bulunma Durumu

Yatak Odası Bulunma Durumu

Frekans % Cevaplı %

Evet 180 32,4 33,3

Hayır 360 64,7 66,7

Toplam 540 97,1 100,0

Cevapsız 16 2,9 -

Genel Toplam 556 100,0 -

Şekil 15: Suriyelilerin Kaldığı Evde Yatak Odası

Bulunma Durumu

Tablo 4.20’de, ankete katılan Suriyelilerin Kilis’te kaldıkları yere göre, kaldıkları evin

yatak odası bulunmasına ilişkin frekans ve % dağılımları verilmiştir. Tabloda da görüldüğü

gibi, konteynırkentte kalanların %80,2’si, akrabalarının yanında kalanların %63,2’si, ev

kiralayanların %65,6’sı ve ev satın alanların %16,7’si kaldıkları evde yatak odası

bulunmadığını belirtmiştir. Yatak odası bulunmaması, en yüksek oranda konteynırkentte

kalanlarda ortaya çıkmıştır.

Tablo 4.20: Kilis’te Yaşayan Suriyelilerin Kaldıkları Yere Göre Kaldıkları Evde Yatak

Odası Bulunma Durumu Kalınan Yer Kaldığınız evde yatak odası var mı? Toplam

Evet Hayır

Konteynır kent 17 69 86

19,8% 80,2% 100,0%

Akrabalarımın yanında kalıyorum 21 36 57

36,8% 63,2% 100,0%

Kilis'te ev kiraladım 129 246 375

34,4% 65,6% 100,0%

Kilis'te ev satınaldım 5 1 6

83,3% 16,7% 100,0%

Parkta kalıyorum 0 1 1

0,0% 100,0% 100,0%

Kalacak yerim yok 2 3 5

40,0% 60,0% 100,0%

Toplam 174 356 530

32,8% 67,2% 100,0%

-32-

4.7.1.16. Suriyelilerin Kaldığı Evde Mutfak Bulunma Durumu

Tablo 4.21’de, ankete katılan Suriyelilerin kaldığı evde mutfak bulunmasına ilişkin

frekans ve % dağılımları verilmiştir. Tabloda da görüldüğü gibi, kalınan evlerin %87,4’ünde

mutfak bulunurken, %10,6’sında mutfak bulunmamaktadır. Suriyelilerin %2,0’ı ise, evde

mutfak bulunması ile ilgili soruyu cevaplandırmamıştır.

Tablo 4.21: Suriyelilerin Kaldığı Evde Mutfak Bulunma Durumu

Mutfak Bulunma Durumu

Frekans % Cevaplı %

Evet 486 87,4 89,2

Hayır 59 10,6 10,8

Toplam 545 98,0 100,0

Cevapsız 11 2,0 -

Genel Toplam 556 100,0 -

Şekil 16: Suriyelilerin Kaldığı Evde Mutfak

Bulunma Durumu

Tablo 4.22’de, ankete katılan Suriyelilerin Kilis’te kaldıkları yere göre, kaldıkları evde

mutfak olmasına ilişkin frekans ve % dağılımları verilmiştir. Tabloda da görüldüğü gibi,

konteynırkentte kalanların %88,4’ü, akrabalarının yanında kalanların %89,5’i, ev

kiralayanların %90,6’sı ve ev satın alanların %83,3’ü kaldıkları evde mutfak bulunduğunu

belirtmiştir. Bu oranlar, Suriyelilerin kaldığı bütün yerler açısından yüksek düzeyde ve

birbirine yakındır.

Tablo 4.22: Kilis’te Yaşayan Suriyelilerin Kaldıkları Yere Göre Kaldıkları Evde

Mutfak Bulunma Durumu Kalınan Yer Kaldığınız evde mutfak var mı? Toplam

Evet Hayır

Konteynır kent 76 10 86

88,4% 11,6% 100,0%

Akrabalarımın yanında kalıyorum 51 6 57

89,5% 10,5% 100,0%

Kilis'te ev kiraladım 345 36 381

90,6% 9,4% 100,0%

Kilis'te ev satınaldım 5 1 6

83,3% 16,7% 100,0%

Kalacak yerim yok 2 3 5

40,0% 60,0% 100,0%

Toplam 479 56 535

89,5% 10,5% 100,0%

4.7.1.17. Suriyelilerin Herhangi Bir Hastalığı Olma Durumu

Tablo 4.23’te, ankete katılan Suriyelilerin herhangi bir hastalığı bulunmasına ilişkin

frekans ve % dağılımları verilmiştir. Tabloda da görüldüğü gibi, %62,9’u herhangi bir

-33-

hastalığı bulunmadığını, %35,1’i ise, hastalığı bulunduğunu belirtirken, %2,0’ı ise herhangi

bir hastalığı bulunup bulunmadığı ile ilgili soruyu cevaplandırmamıştır.

Tablo 4.23: Suriyelilerin Herhangi Bir Hastalığı Olma Durumu

Hastalık Durumu

Frekans % Cevaplı %

Evet 195 35,1 35,8

Hayır 350 62,9 64,2

Toplam 545 98,0 100,0

Cevapsız 11 2,0 -

Genel Toplam 556 100,0 -

Şekil 17: Suriyelilerin Herhangi Bir Hastalığı

Olma Durumu

Tablo 4.24’te, ankete katılan Suriyelilerin Kilis’te kaldıkları yere göre, herhangi bir

hastalığı olmasına ilişkin frekans ve % dağılımları verilmiştir. Tabloda da görüldüğü gibi,

konteynırkentte kalanların %76,5’i, akrabalarının yanında kalanların %60,3’ü, ev

kiralayanların %61,7’si ve ev satın alanların %83,3’ü herhangi bir hastalığı olmadığını

belirtmiştir.

Tablo 4.24: Kilis’te Yaşayan Suriyelilerin Kaldıkları Yere Göre Herhangi Bir Hastalığı

Olma Durumu Kalınan Yer Şu anda her hangi bir hastalığınız var mı? Toplam

Evet Hayır

Konteynır kent 20 65 85

23,5% 76,5% 100,0%

Akrabalarımın yanında kalıyorum 23 35 58

39,7% 60,3% 100,0%

Kilis'te ev kiraladım 145 234 379

38,3% 61,7% 100,0%

Kilis'te ev satınaldım 1 5 6

16,7% 83,3% 100,0%

Parkta kalıyorum 0 1 1

0,0% 100,0% 100,0%

Kalacak yerim yok 5 2 7

71,4% 28,6% 100,0%

Toplam 194 342 536

36,2% 63,8% 100,0%

4.7.1.18. Suriyelilerin Tedavi Olduğu Yerler

Tablo 4.25’te, ankete katılan Suriyelilerin tedavi olduğu yerlere ilişkin frekans ve %

dağılımları verilmiştir. Tabloda da görüldüğü gibi, %36,9’u Kilis Devlet Hastanesi’nde,

%6,5’i özel hastanede, %8,1’i bitki ve baharatları kullanarak tedavi olduğunu belirtirken,

%23,7’si tedavi olamadığını belirtmiştir. Suriyelilerin %24,8’i ise, tedavi oldukları yerlerle

ilgili soruyu cevaplandırmamıştır. Soruyu cevaplandırmayanların önemli sayılacak yüksek bir

-34-

oranda çıkması, Suriyelilerin herhangi bir hastalığı bulunmadığını belirtenlerin oranı (bakınız,

Tablo 4.18; hastalığı bulunmayan %62,9) ile açıklanabilir.

Tablo 4.25: Suriyelilerin Tedavi Olduğu Yerler Tedavi Olunan Yerler

Frekans % Cevaplı %

Kilis Devlet Hastanesinde

205 36,9 49,0

Özel hastanede 36 6,5 8,6

Tedavi olamıyorum 132 23,7 31,6

Bitki ve baharatları kullanarak

45 8,1 10,8

Toplam 418 75,2 100,0

Cevapsız 138 24,8 -

Genel Toplam 556 100,0 -

Şekil 18: Suriyelilerin Tedavi Olduğu Yerler

Tablo 4.26’da, ankete katılan Suriyelilerin Kilis’te kaldıkları yere göre,

hastalandıklarında tedavi oldukları yere ilişkin frekans ve % dağılımları verilmiştir. Tabloda

da görüldüğü gibi, konteynırkentte kalanların %91,7’si, akrabalarının yanında kalanların

%27,5’i, ev kiralayanların %40,7’si ve ev satın alanların %60,0’ı Kilis Devlet Hastanesi’nde

tedavi olduğunu belirtmiştir. Bu oranlar, özellikle konteynırkentte kalanlara Türkiye’nin

sağlık açısından gerekli desteği sağladığını ortaya koymaktadır. Diğer yerlerde kalarak

yaşamını sürdüren Suriyelilerin yaklaşık ortalama yarıya yakını devletten sağlık desteğini

almaktadır.

Tablo 4.26: Kilis’te Yaşayan Suriyelilerin Kaldıkları Yere Göre Hastalandıklarında

Tedavi Oldukları Yerler Kalınan Yer Hastalandığınızda nerede tedavi oluyorsunuz? Toplam

Kilis Devlet Hastanesinde

Özel hastanede

Tedavi olamıyorum

Bitki ve baharatları kullanarak

Konteynır kent 77 2 4 1 84

91,7% 2,4% 4,8% 1,2% 100,0%

Akrabalarımın yanında kalıyorum 14 4 27 6 51

27,5% 7,8% 52,9% 11,8% 100,0%

Kilis'te ev kiraladım 109 27 94 38 268

40,7% 10,1% 35,1% 14,2% 100,0%

Kilis'te ev satınaldım 3 2 0 0 5

60,0% 40,0% 0,0% 0,0% 100,0%

Parkta kalıyorum 0 1 0 0 1

0,0% 100,0% 0,0% 0,0% 100,0%

Kalacak yerim yok 1 0 6 0 7

14,3% 0,0% 85,7% 0,0% 100,0%

Toplam 204 36 131 45 416

49,0% 8,7% 31,5% 10,8% 100,0%

-35-

4.7.1.19. Suriyelilerin İlaç Temin Ettiği Yerler

Tablo 4.27’de, ankete katılan Suriyelilerin ilaç temin ettiği yerlere ilişkin frekans ve %

dağılımları verilmiştir. Tabloda da görüldüğü gibi, %38,7’si diğer şekilde, %26,8’i devletten

ve %5,9’u Türk vatandaşlarından ilaç temin ettiğini belirtirken, %18,0’ı kullanmak için ilaç

bulamadığını belirtirken, %10,6’sı ise, ilaç temin ettiği yerlerle ilgili soruyu

cevaplandırmamıştır. Suriyelilerin %38,7 oranında, kullandıkları ilaçları diğer şekilde temin

ettiklerini belirtmiş olmaları, bu ilaçların nasıl temin edildiğinin ayrıca araştırılması gereken

bir durum olduğunu gösterebilir.

Tablo 4.27: Suriyelilerin İlaç Temin Ettiği Yerler İlaç Temin Edilen Yerler

Frekans % Cevaplı %

Devlet veriyor 149 26,8 30,0

Türk vatandaşları veriyor

33 5,9 6,6

Kullanmak için ilaç bulamıyorum

100 18,0 20,1

Diğer 215 38,7 43,3

Toplam 497 89,4 100,0

Cevapsız 59 10,6 -

Genel Toplam 556 100,0 -

Şekil 19: Suriyelilerin İlaç Temin Ettiği Yerler

Tablo 4.28’de, ankete katılan Suriyelilerin Kilis’te kaldıkları yere göre,

hastalandıklarında ilaç temin ettikleri yere ilişkin frekans ve % dağılımları verilmiştir.

Tabloda da görüldüğü gibi, konteynırkentte kalanların %95,3’ü, akrabalarının yanında

kalanların %21,4’ü, ev kiralayanların %16,1’i ilacı devletin verdiğini, ev satın alanların

%75,0’ı ise “diğer” şekilde ilaç temin ettiklerini belirtmiştir. Bu oranlar, özellikle konteynır

kentte kalanlara Türkiye’nin sağlık ve ilaç açısından gerekli desteği sağladığını ortaya

koymaktadır.

-36-

Tablo 4.28: Kilis’te Yaşayan Suriyelilerin Kaldıkları Yere Göre Hastalandıklarında

İlaç Temin Ettikleri Yerler Kalınan Yer Hastalandığınızda ilacı nerden temin ediyorsunuz? Toplam

Devlet veriyor

Türk vatandaşları veriyor

Kullanmak için ilaç bulamıyorum

Diğer

Konteynır kent 81 2 2 0 85

95,3% 2,4% 2,4% 0,0% 100,0%

Akrabalarımın yanında kalıyorum

12 11 18 15 56

21,4% 19,6% 32,1% 26,8% 100,0%

Kilis'te ev kiraladım 55 17 76 193 341

16,1% 5,0% 22,3% 56,6% 100,0%

Kilis'te ev satınaldım 0 1 0 3 4

0,0% 25,0% 0,0% 75,0% 100,0%

Kalacak yerim yok 0 1 4 2 7

0,0% 14,3% 57,1% 28,6% 100,0%

Toplam 148 32 100 213 493

30,0% 6,5% 20,3% 43,2% 100,0%

4.7.1.20. Suriyelilerin Kilis’te Nasıl Geçindiklerine İlişkin Durum

Tablo 4.29’da, ankete katılan Suriyelilerin Kilis’te nasıl geçindiklerine ilişkin frekans

ve % dağılımları verilmiştir. Tabloda da görüldüğü gibi, %43,2’si Suriye’deki birikimlerini

harcadığını, %17,3’ü devletin yaptığı yardımlarla geçindiğini, %16,9’u işsiz olduğunu ve

geçinmekte zorlandığını, %8,3’ü Kilis’te bir iş yerinde ücretli olarak çalışarak geçindiğini,

%6,8’i Türk vatandaşlarının yaptığı yardımlarla geçindiğini, %2,0’ı bir işte çalışabilecek

durumda olmadığını ve yardımların yetersiz olduğunu, %1,4’ü Suriye’den çay-sigara vb.

getirip satarak geçindiğini, %0,9’u Kilis’te bir iş yerine ortak olduğunu ve %0,5’i Kilis’te iş

yeri açtığını belirtirken, %2,7’si ise, Kilis’te nasıl geçindiği ile ilgili soruyu

cevaplandırmamıştır. Katılımcıların yaklaşık %17’sinin işsiz olduğunu ve geçinmekte

zorlandığını belirtmesi, anket katılan Suriyelilerin meslekleri ile ilgili soruya %9,0 oranında

“diğer” (bakınız, Tablo 4.8) şeklinde belirtmiş olmaları ile ilişkilendirilebilir. Ayrıca, ankete

katılanların yaklaşık yarısının (%42,2) Suriye’deki birikimlerini harcayarak geçiniyor

olmaları, Suriye’deki iç savaşın uzun sürmesi ve ülkede huzur ortamının uzun vadede

gerçekleşme ihtimalinin söz konusu olması durumunda, iç savaştan kaçanlar için çok ciddi

ekonomik sorunlarla karşılaşma sonucunu oluşturabilir.

-37-

Tablo 4.29: Suriyelilerin Kilis’te Nasıl Geçindiklerine İlişkin Durum

Geçinme Durumu Frekans % Cevaplı %

Suriye'deki birikimlerimi harcıyorum

240 43,2 44,4

Devletin yaptığı yardımlarla

96 17,3 17,7

Türk vatandaşlarının yaptığı yardımlarla

38 6,8 7,0

Suriye'den çay-sigara vb. getirip satarak geçiniyorum

8 1,4 1,5

Kilis'te bir iş yerine ortak oldum

5 ,9 ,9

Kilis'te iş yeri açtım

3 ,5 ,6

İşsizim, geçinmekte zorlanıyorum

94 16,9 17,4

Kilis'te bir iş yerinde ücretli olarak çalışıyorum

46 8,3 8,5

Bir işte çalışabilecek durumda değilim, yardımlar yetersiz

11 2,0 2,0

Toplam 541 97,3 100,0

Cevapsız 15 2,7 -

Genel Toplam 556 100,0 -

Şekil 20: Suriyelilerin Kilis’te Nasıl Geçindiklerine

İlişkin Durum

Tablo 4.30’da, ankete katılan Suriyelilerin Kilis’te kaldıkları yere göre, Kilis’te nasıl

geçindiklerine ilişkin frekans ve % dağılımları verilmiştir. Tabloda da görüldüğü gibi,

konteynırkentte kalanların %69,4’ü, akrabalarının yanında kalanların %17,2’si, ev

kiralayanların %6,1’i ve ev satın alanların %16,7’si devletin yaptığı yardımlarla geçindiğini

belirtmiştir. Ayrıca, ev kiralayanların %55,1’i ve ev satın alanların %50,0’ı Suriye’deki

birikimlerini harcayarak geçindiğini belirtmiştir. Bu oranlar, özellikle konteynırkentte

kalanlara Türkiye’nin geçinebilmeleri açısından yeterli sayılabilecek düzeyde destek

sağladığını ortaya koymaktadır.

-38-

Tablo 4.30: Kilis’te Yaşayan Suriyelilerin Kaldıkları Yere Göre Kilis’te Nasıl

Geçindiklerine İlişkin Durumları

Kalınan Yer

Kilis’te nasıl geçiniyorsunuz?

Toplam

Suriye'deki

birikimlerimi

harcıyorum

Türk

Devleti'nin

yaptığı

yardımlarla

Türk

vatandaşlarının

yaptığı

yardımlarla

Suriye'den çay-

sigara vb. getirip

satarak

geçiniyorum

Kilis'te bir

iş yerine

ortak

oldum

Kilis'te

iş yeri

açtım

İşsizim,

geçinmekte

zorlanıyorum

Kilis'te bir iş

yerinde ücretli

olarak

çalışıyorum

Bir işte

çalışabilecek

durumda değilim,

yardımlar yetersiz

Konteynır

kent

7 59 9 1 0 0 6 1 2 85

8,2% 69,4% 10,6% 1,2% 0,0% 0,0% 7,1% 1,2% 2,4% 100,0%

Akrabalarımın

yanında

kalıyorum

18 10 8 2 0 1 14 3 2 58

31,0% 17,2% 13,8% 3,4% 0,0% 1,7% 24,1% 5,2% 3,4% 100,0%

Kilis'te ev

kiraladım

206 23 18 4 5 1 69 42 6 374

55,1% 6,1% 4,8% 1,1% 1,3% 0,3% 18,4% 11,2% 1,6% 100,0%

Kilis'te ev

satınaldım

3 1 1 0 0 1 0 0 0 6

50,0% 16,7% 16,7% 0,0% 0,0% 16,7% 0,0% 0,0% 0,0% 100,0%

Parkta

kalıyorum

0 1 0 0 0 0 0 0 0 1

0,0% 100,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 100,0%

Kalacak yerim

yok

1 1 1 1 0 0 3 0 1 8

12,5% 12,5% 12,5% 12,5% 0,0% 0,0% 37,5% 0,0% 12,5% 100,0%

Toplam 235 95 37 8 5 3 92 46 11 532

44,2% 17,9% 7,0% 1,5% 0,9% 0,6% 17,3% 8,6% 2,1% 100,0%

4.7.1.21. Suriyelilerin Kilis’te Kalmayı Tercih Etme Nedenleri

Tablo 4.31’de, ankete katılan Suriyelilerin Kilis’te kalmayı tercih etme nedenlerine

ilişkin frekans ve % dağılımları verilmiştir. Tabloda da görüldüğü gibi, %52,2’si Suriye’de

kaldığı yere yakın olduğu, %20,1’i Kilis’in daha güvenli olduğunu düşündüğü, %10,4’ü

Kilis’te yaşam şartlarının daha kolay olduğunu düşündüğü , %8,3’ü Kilis’te akrabaları

olduğu, %4,0’ı diğer nedenlerle ve %2,3’ü Türkiye’nin zorunlu tuttuğu için Kilis’te

kaldıklarını belirtirken, %2,7’si ise, Kilis’te kalmayı tercih etmeleri ile ilgili soruyu

cevaplandırmamışlardır. Ankete katılanların yarıdan fazlasının (%52,2) Suriye’de kaldıkları

yere yakın olduğu için Kilis’te kalmayı tercih ettiklerini belirtmiş olmaları, katılımcıların

%67,6’sının Suriye’nin Halep kentinden gelmiş olmaları ve Halep’in Türkiye’de en yakın

olduğu ilin Kilis olması ile açıklanabilir.

-39-

Tablo 4.31: Suriyelilerin Kilis’te Kalmayı Tercih Etme Nedenleri

Kilis’te Kalma Nedeni

Frekans % Cevaplı %

Türk Devleti zorunlu tuttu

13 2,3 2,4

Kilis'te yaşam şartları daha kolay

58 10,4 10,7

Kilis daha güvenli

1 2 20,1 20,7

Kilis'te akrabalarım olduğu için

46 8,3 8,5

Suriye'de kaldığım yere yakın olduğu için

290 52,2 53,6

Diğer 22 4,0 4,1 Toplam 541 97,3 100,0 Cevapsız 15 2,7 - Genel Toplam 556 100,0 -

Şekil 21: Suriyelilerin Kilis’te Kalmayı Tercih

Etme Nedenleri

4.7.1.22. Suriyelilerin İç Savaş Sonrası Tekrar Suriye’ye Dönme Düşünceleri

Tablo 4.32’de, ankete katılan Suriyelilerin iç savaş sonrası tekrar Suriye’ye dönme

düşüncelerine ilişkin frekans ve % dağılımları verilmiştir. Tabloda da görüldüğü gibi,

%52,9’u hemen dönmek istediklerini, %20,3’ü Türkiye’den vatandaşlık hakkı verilmesini,

ancak iç savaş sonrası tekrar Suriye’ye dönmek istediklerini, %12,1’i iç savaş bittikten sonra

hemen Suriye’ye dönmek istemediklerini, %8,8’i Türkiye vatandaşlık hakkı verirse Suriye’ye

geri dönmek istemediklerini, %3,4’ü Türkiye vatandaşlığı hakkı vermese de kesinlikle geri

Suriye’ye dönmek istemediklerini belirtirken, %04’ü “diğer” şeklinde cevap vermiştir.

Suriyelilerin %2,2’si ise, iç savaş sonrası tekrar Suriye’ye dönme düşüncesi ile ilgili soruyu

cevaplandırmamıştır. Bu oranlar, Suriyelilerin iç savaş sonrası büyük oranda (%73,2) tekrar

Suriye’ye dönmek istediklerini ortaya koymaktadır.

-40- Tablo 4.32: Suriyelilerin İç Savaş Sonrası Tekrar Suriye’ye Dönme Düşünceleri

Suriye’ye Dönme Düşüncesi Frekans % Cevaplı %

Evet, hemen dönmek istiyorum 294 52,9 54,0

İç savaş sonrası hemen dönmek istemiyorum 67 12,1 12,3

Türkiye, vatandaşlık hakkı verirse dönmek istemiyorum

49 8,8 9,0

Türkiye’nin vatandaşlık hakkı vermesini istiyorum, ancak iç savaş sonrası tekrar Suriye'ye dönmek istiyorum

113 20,3 20,8

Türkiye, vatandaşlık hakkı vermese de kesinlikle geri dönmek istemiyorum

19 3,4 3,5

Diğer 2 ,4 ,4 Toplam 544 97,8 100,0 Cevapsız 12 2,2 - Genel Toplam 556 100,0 -

Şekil 22: Suriyelilerin İç Savaş Sonrası Tekrar Suriye’ye Dönme Düşünceleri

Tablo 4.33’te, ankete katılan Suriyelilerin Kilis’te kaldıkları yere göre, iç savaş sonrası

tekrar Suriye’ye geri dönme düşüncelerine ilişkin frekans ve % dağılımları verilmiştir.

Tabloda da görüldüğü gibi, konteynırkentte kalanların %61,4’ü, akrabalarının yanında

kalanların %41,4’ü, ev kiralayanların %54,9’u ve ev satın alanların %33,3’ü iç savaş sonrası

hemen geri dönmeyi düşünmektedir. Ayrıca, konteynırkentte kalanların %28,9’u Türkiye’nin

vatandaşlık hakkı vermesini istiyor, ancak iç savaş sonrası tekrar Suriye’ye geri dönmeyi

düşünüyor. Öte yandan, akrabalarının yanında kalanların %29,3’ü iç savaş sonrası hemen

Suriye’ye geri dönmek istemiyor. Bu oranlar, mültecilerin önemli ölçüde, iç savaş sonrası

tekrar Suriye’ye dönmek isteğini ortaya çıkarmaktadır. Bu istek, iç savaş sonrası hemen

dönmek isteyenler açısından diğer yerlerde kalanlara göre konteynırkentte kalanlarda daha

fazladır.

Tablo 4.33: Kilis’te Yaşayan Suriyelilerin Kaldıkları Yere Göre İç Savaş Sonrası Tekrar

Suriye’ye Geri Dönme Düşünceleri Kalınan Yer İç savaş sorası (iç savaş bittikten sonra) “tekrar Suriye’ye dönmek” konusundaki düşüncenizi belirtiniz? Toplam

Evet, hemen dönmek istiyorum

İç savaş sonrası hemen dönmek

istemiyorum

Türkiye, vatandaşlık hakkı verirse dönmek

istemiyorum

Türkiye’nin vatandaşlık hakkı vermesini istiyorum, ancak iç

savaş sonrası tekrar Suriye'ye dönmek istiyorum

Türkiye, vatandaşlık hakkı vermese de

kesinlikle geri dönmek istemiyorum

Diğer

Konteynır kent 51 6 1 24 1 0 83

61,4% 7,2% 1,2% 28,9% 1,2% 0,0% 100,0%

Akrabalarımın yanında kalıyorum

24 17 3 13 0 1 58

41,4% 29,3% 5,2% 22,4% 0,0% 1,7% 100,0%

Kilis'te ev kiraladım 209 42 42 71 16 1 381

54,9% 11,0% 11,0% 18,6% 4,2% 0,3% 100,0%

Kilis'te ev satınaldım

2 0 2 1 1 0 6

33,3% 0,0% 33,3% 16,7% 16,7% 0,0% 100,0%

Parkta kalıyorum 0 1 0 0 0 0 1

0,0% 100,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 100,0%

Kalacak yerim yok 5 1 1 0 0 0 7

71,4% 14,3% 14,3% 0,0% 0,0% 0,0% 100,0%

Toplam 291 67 49 109 18 2 536

54,3% 12,5% 9,1% 20,3% 3,4% 0,4% 100,0%

-41-

4.7.1.23. Suriyelilerin Türkçe Bilme Durumları

Tablo 4.34’te, ankete katılan Suriyelilerin Türkçe bilmelerine ilişkin frekans ve %

dağılımları verilmiştir. Tabloda da görüldüğü gibi, %34,0’ı çok az bildiğini, %30,4’ü biraz

bildiğini, %29,5’i hiç bilmediğini ve %3,2’si çok iyi bildiğini belirtirken, %2,9’u ise, Türkçe

bilmelerine ilişkin soruyu cevaplandırmamıştır. Bu sorudan elde edilen oranlar, Suriyelilerin

az ya da çok yarıdan fazlasının (%67,6) Türkçe bildiğini ortaya çıkarmıştır. Bunun nedeni,

Kilis’te yaşayan Suriyelilerin çoğunluğunun (bakınız, Tablo 4; Halep’ten gelenler %67,6)

Halep’ten gelmiş olması ile açıklanabilir. Çünkü, Halep Suriye’nin Kilis’e en yakın olan ilidir

ve Kilis-Halep arasında iç savaş öncesi çok fazla turizm, ticari vb. nedenlerle gidiş-gelişlerin

olduğu bilinmektedir.

Tablo 4.34: Suriyelilerin Türkçe Bilme Durumları Türkçe Bilme Frekans % Cevaplı

%

Evet, çok iyi biliyorum

18 3,2 3,3

Biraz biliyorum 169 30,4 31,3

Çok az biliyorum 189 34,0 35,0

Hayır, hiç bilmiyorum

164 29,5 30,4

Toplam 540 97,1 100,0

Cevapsız 16 2,9 -

Genel Toplam 556 100,0 -

Şekil 23: Suriyelilerin Türkçe Bilme Durumları

4.7.1.24. Suriyelilerin Türkçe Öğrenme İsteklerine İlişkin Durum

Tablo 4.35’te, ankete katılan Suriyelilerin Türkçe öğrenme isteğine ilişkin frekans ve

% dağılımları verilmiştir. Tabloda da görüldüğü gibi, %69,1’i evet öğrenmek isterim, %11,5’i

duyduklarımı öğrenmeye çalışıyorum, %7,4’ü fark etmez ve %6,3’ü hayır şeklinde

cevaplarken, %5,8’i ise, Türkçe öğrenme isteği ile ilgili soruyu cevaplandırmamıştır.

Tablo 4.35: Suriyelilerin Türkçe Öğrenme İsteği Türkçe Öğrenme Frekans % Cevaplı

%

Evet 384 69,1 73,3

Hayır 35 6,3 6,7

Fark etmez 41 7,4 7,8

Duyduklarımı öğrenmeye çalışıyorum

64 11,5 12,2

Toplam 524 94,2 100,0

Cevapsız 32 5,8 -

Genel Toplam 556 100,0 -

Şekil 24: Suriyelilerin Türkçe Öğrenme İsteği

-42-

4.7.1.25. Suriyelilerin Karşılaştıkları Sosyo-Ekonomik Sorunlar

Tablo 4.36’da, ankete katılan Suriyelilerin karşılaştıkları bazı sosyo-ekonomik

sorunlara ilişkin frekans ve % dağılımları verilmiştir. Tabloda da görüldüğü gibi, Suriyelilerin

sorunlarla karşılaşma düzeyleri bakımından “evet” ve “kısmet evet” diyenler dikkate

alındığında;

-kalacak yer sorunu olanlar %54,1,

-banyo (duş) sorunu olanlar %44,2,

-kaldığı yer barınmak için çok küçük ve yetersiz olanlar %57,2,

-Türkçe bilmediği için iletişim sorunu yaşayan ve sorunlarını anlatamayanlar %79,3,

-yerli halkın kendilerini dışladığını ve küçük gördüğünü belirtenler %37,4,

-yerli halkın yardımsever davranmadığını belirtenler %45,0,

-karşılaştıkları sorunları çözemediğini belirtenler %57,5 (Sorun, Türkiye’deki yasal

düzenlemelerle ilgili olabilir),

-sağlıklı bir şekilde beslenemediğini belirtenler %64,6,

-ihtiyaçlarını karşılayabilmek için maddi (parasal) sorunu olduğunu belirtenler %85,4,

-alış-veriş yaparken fazla para istendiğini düşünenler %65,1 (Sorun, özellikle kira

konusunda olabilir) oranında bulunmuştur.

Tablo 4.36: Suriyelilerin Karşılaştıkları Sosyo-Ekonomik Sorunlar

Karşılaşılan Sorunlar Evet Kısmen Evet

Hayır Toplam Cevapsız Genel Toplam

F % F % F % F % F % F %

Barınma (Kalacak Yer) Sorunu 197 35,4 104 18,7 211 37,9 512 92,1 44 7,9 556 100,0

Banyo (duş) Sorunu 147 26,4 99 17,8 247 44,4 493 88,7 63 11,3 556 100,0

Kalınan Yerin Barınmak İçin Çok Küçük ve Yetersiz Olması

217 39,0 101 18,2 181 32,6 499 89,7 57 10,3 556 100,0

Türkçe Bilmedikleri İçin İletişim (dil) Sorunu Yaşanması ve Sorunlarını Yeterince Anlatamama

289 52,0 152 27,3 81 14,6 522 93,9 34 6,1 556 100,0

Yerli Halkın Dışlaması ve Küçük Görmesi 94 16,9 114 20,5 293 52,7 501 90,1 55 9,9 556 100,0

Yerli Halkın Yardımsever Davranmaması 105 18,9 145 26,1 239 43,0 489 87,9 67 12,1 556 100,0

Karşılaştıkları Sorunları Çözememe 189 32,9 137 24,6 146 26,3 466 83,8 90 16,2 556 100,0

Sağlıklı Bir Şekilde Beslenememe Sorunu 199 35,8 160 28,8 144 25,9 503 90,5 53 9,5 556 100,0

İhtiyaçlarını Karşılayabilmek İçin Maddi (parasal) Sorun Yaşama

376 67,6 99 17,8 56 10,1 531 95,5 25 4,5 556 100,0

Alış-Veriş Yaparken Kandırılma (fazla para istenmesi)

244 43,9 118 21,2 147 26,4 509 91,5 47 8,5 556 100,0

-43-

4.7.2. Araştırma Verilerinin Analizi

Araştırma verileri iki şekilde analiz edilmiştir. Önce, sosyo-ekonomik sorunlara

yönelik sorularla elde edilen veriler, Suriyelilerin Kilis’te barındığı (kaldığı) yere göre SPSS

kullanılarak Crosstab yoluyla tablolaştırılmış ve oluşan farklılıklar yorumlanmıştır. Sonra,

yine sosyo-ekonomik sorunlara ilişkin veriler güvenirlik analizine tabi tutulmuştur.

4.7.2.1. Suriyelilerin Sosyo-Ekonomik Sorunlarının Analizi

Tablo 4.37’de, ankete katılan Suriyelilerin Kilis’te kaldıkları yere göre, barınma

(kalacak yer) sorunlarına ilişkin crosstab şeklinde frekans ve % dağılımları verilmiştir.

Tabloda da görüldüğü gibi, Suriyelilerin bu sorunla karşılaşma düzeyleri bakımından “evet”

ve “kısmet evet” diyenler dikkate alındığında, konteynırkentte kalanların %53,8’i,

akrabalarının yanında kalanların %90,9’u, ev kiralayanların %54,7’si ve ev satın alanların

%20,0’ı barınma (kalacak yer) sorunu olduğunu belirtmiştir. Konteynırkentte kalanların

yarıdan fazlasının barınma (kalacak yer) sorunu olduğunu belirtmesi, konteynırkentte yer alan

evlerin fiziki mekan büyüklüğünün yetersizliği ve konteynır kentin oda sayısının azlığı ile

ilişkilendirilebilir.

Tablo 4.37: Kilis’te Yaşayan Suriyelilerin Kaldıkları Yere Göre Karşılaştıkları

Barınma Sorunu Kalınan Yer Barınma (kalacak yer) sorunum var Toplam

Evet Kısmen evet Hayır

Konteynır kent 33 9 36 78

42,3% 11,5% 46,2% 100,0%

Akrabalarımın yanında kalıyorum 33 17 5 55

60,0% 30,9% 9,1% 100,0%

Kilis'te ev kiraladım 120 76 162 358

33,5% 21,2% 45,3% 100,0%

Kilis'te ev satınaldım 1 0 4 5

20,0% 0,0% 80,0% 100,0%

Parkta kalıyorum 0 1 0 1

0,0% 100,0% 0,0% 100,0%

Kalacak yerim yok 6 0 1 7

85,7% 0,0% 14,3% 100,0%

Toplam 193 103 208 504

38,3% 20,4% 41,3% 100,0%

Tablo 4.38’de, ankete katılan Suriyelilerin Kilis’te kaldıkları yere göre, temizlik

(banyo, duş) sorunlarına ilişkin crosstab şeklinde frekans ve % dağılımları verilmiştir.

Tabloda da görüldüğü gibi, Suriyelilerin bu sorunla karşılaşma düzeyleri bakımından “evet”

-44-

ve “kısmet evet” diyenler dikkate alındığında, konteynırkentte kalan mültecilerin %35,5’i,

akrabalarının yanında kalanların %63,5’i, ev kiralayanların %50,0’ı temizlik (banyo, duş)

sorunu olduğunu belirtirken, ev satın alanların hiç birinde bu soruna rastlanmamıştır.

Konteynırkentte kalanların temizlik (banyo, duş) sorunu ile karşılaşma oranı (yaklaşık 1/3’ü),

ev satın alanlar hariç, diğer yerlerde kalanlara göre daha düşüktür.

Tablo 4.38: Kilis’te Yaşayan Suriyelilerin Kaldıkları Yere Göre Karşılaştıkları

Temizlik (banyo, duş) Sorunu Kalınan Yer Temizlik (banyo, duş) sorunum var Toplam

Evet Kısmen evet Hayır

Konteynır kent 21 6 49 76

27,6% 7,9% 64,5% 100,0%

Akrabalarımın yanında kalıyorum 11 22 19 52

21,2% 42,3% 36,5% 100,0%

Kilis'te ev kiraladım 108 65 173 346

31,2% 18,8% 50,0% 100,0%

Kilis'te ev satın aldım 0 0 5 5

0,0% 0,0% 100,0% 100,0%

Parkta kalıyorum 0 1 0 1

0,0% 100,0% 0,0% 100,0%

Kalacak yerim yok 5 2 0 7

71,4% 28,6% 0,0% 100,0%

Toplam 145 96 246 487

29,8% 19,7% 50,5% 100,0%

Tablo 4.39’da, ankete katılan Suriyelilerin Kilis’te kaldıkları yere göre, kaldıkları evin

çok küçük ve yetersiz olmasına ilişkin crosstab şeklinde frekans ve % dağılımları verilmiştir.

Tabloda da görüldüğü gibi, Suriyelilerin bu sorunla karşılaşma düzeyleri bakımından “evet”

ve “kısmet evet” diyenler dikkate alındığında, konteynırkentte kalan mültecilerin %76,6’sı,

akrabalarının yanında kalanların %72,5’i, ev kiralayanların %58,8’i ve ev satın alanların

%20,0’ı kaldıkları evin çok küçük ve yetersiz olduğunu belirtmiştir. Konteynırkentte

kalanların, kaldıkları evin çok küçük ve yetersiz olması ile ilgili sorunları, diğer yerlerde

kalanlara göre daha yüksek bir orana sahiptir. Bu durum, konteynırkentte yer alan evlerin

fiziki mekan büyüklüğü ve oda sayısı bakımından az olması (bakınız, Tablo 16; %92,9’u tek

ve iki odalı) ile ilişkilendirilebilir.

-45-

Tablo 4.39: Kilis’te Yaşayan Suriyelilerin Kaldıkları Yere Göre Kaldıkları Evin Çok

Küçük ve Yetersiz Olması Kalınan Yer Kaldığım yer barınmak için çok küçük ve yetersiz Toplam

Evet Kısmen evet Hayır

Konteynır kent 41 18 18 77

53,2% 23,4% 23,4% 100,0%

Akrabalarımın yanında kalıyorum 27 10 14 51

52,9% 19,6% 27,5% 100,0%

Kilis'te ev kiraladım 137 69 144 350

39,1% 19,7% 41,1% 100,0%

Kilis'te ev satın aldım 1 0 4 5

20,0% 0,0% 80,0% 100,0%

Parkta kalıyorum 0 1 0 1

0,0% 100,0% 0,0% 100,0%

Kalacak yerim yok 7 0 0 7

100,0% 0,0% 0,0% 100,0%

Toplam 213 98 180 491

43,4% 20,0% 36,7% 100,0%

Tablo 4.40’da, ankete katılan Suriyelilerin Kilis’te kaldıkları yere göre, Türkçe

bilmediği için iletişim sorunu yaşamalarına ilişkin crosstab şeklinde frekans ve % dağılımları

verilmiştir. Tabloda da görüldüğü gibi, Suriyelilerin bu sorunla karşılaşma düzeyleri

bakımından “evet” ve “kısmet evet” diyenler dikkate alındığında, konteynırkentte kalanların

%82,9’u, akrabalarının yanında kalanların %82,5’i, ev kiralayanların %84,8’i ve ev satın

alanların %80,9’ı Türkçe bilmedikleri için iletişim sorunu yaşadıklarını belirtmiştir. İletişim

sorunu ile karşılaşanların oranı oldukça yüksek olup, kalınan yerler bakımımdan birbirine çok

yakın oranlardan oluşmaktadır. Bu durum, resmi kurumların, sivil toplum kuruluşlarının ve

yerli halkın yardımları etkin ve etkili bir biçimde yapmasını da olumsuz etkileyebilir. Sorunun

çözümü açısından, sadece Suriyeli öğrenciler için eğitim faaliyetleri düzenlenmemeli (ki bu

araştırma 18 + yaş grubuna uygulanmıştır), aynı zamanda tüm yaş gruplarına da Türkçe

konuşma ve bazı sosyal içerikli eğitimler verilmesi önerilebilir.

Tablo 4.40: Kilis’te Yaşayan Suriyelilerin Kaldıkları Yere Göre Türkçe Bilmediği İçin

İletişim Sorunu Kalınan Yer Türkçe bilmediğim için iletişim (dil) sorunum var,

sorunlarımı yeterince anlatamıyorum Toplam

Evet Kısmen evet Hayır

Konteynır kent 53 15 14 82

64,6% 18,3% 17,1% 100,0%

Akrabalarımın yanında kalıyorum 27 20 10 57

47,4% 35,1% 17,5% 100,0%

Kilis'te ev kiraladım 196 111 55 362

54,1% 30,7% 15,2% 100,0%

Kilis'te ev satın aldım 3 1 1 5

60,0% 20,0% 20,0% 100,0%

Parkta kalıyorum 1 0 0 1

100,0% 0,0% 0,0% 100,0%

Kalacak yerim yok 7 1 0 8

87,5% 12,5% 0,0% 100,0%

Toplam 287 148 80 515

55,7% 28,7% 15,5% 100,0%

-46-

Tablo 4.41’de, ankete katılan Suriyelilerin Kilis’te kaldıkları yere göre, yerli halk

tarafından dışlanması ve küçük görülmesine ilişkin crosstab şeklinde frekans ve % dağılımları

verilmiştir. Tabloda da görüldüğü gibi, Suriyelilerin bu sorunla karşılaşma düzeyleri

bakımından “evet” ve “kısmet evet” diyenler dikkate alındığında, konteynırkentte kalanların

%44,2’si, akrabalarının yanında kalanların %46,2’si, ev kiralayanların %38,6’sı ve ev satın

alanların %80,0’ı yerli halk tarafından dışlandığını ve küçük görüldüğünü belirtmiştir.

Konteynırkentte ve akrabalarının yanında kalanlar ile ev kiralayanların söz konusu sorunla

karşılaşma oranları birbirine yakındır. Bu durum, konteynırkentte yaşayanların da yine

Suriyeli olduğu ve Arapça bildikleri için Arapça bilen görevliler yoluyla iletişim kurumaları,

akrabalarının yanında kalanların akrabalık ilişkileri ve ev kiralayanların da daha çok

mültecilerin oldukları yerde ev kiralıyor olmaları ve burada kendileri için sosyal ortam

oluşturmaları ile açıklanabilir. Kilis’te ev satın alarak yaşayan mültecilerin %80 oranında

yerli halk tarafından dışlandığını ve küçük görüldüğünü düşünmesi dikkate alınması gereken

sosyolojik bir durum olarak değerlendirilebilir.

Tablo 4.41: Kilis’te Yaşayan Suriyelilerin Kaldıkları Yere Göre Yerli Halk Tarafından

Dışlanması ve Küçük Görülmesi Kalınan Yer Yerli halk bizi dışlıyor ve küçük görüyor Toplam

Evet Kısmen evet Hayır

Konteynır kent 16 18 43 77

20,8% 23,4% 55,8% 100,0%

Akrabalarımın yanında kalıyorum 11 13 28 52

21,2% 25,0% 53,8% 100,0%

Kilis'te ev kiraladım 58 77 215 350

16,6% 22,0% 61,4% 100,0%

Kilis'te ev satın aldım 3 1 1 5

60,0% 20,0% 20,0% 100,0%

Parkta kalıyorum 1 0 0 1

100,0% 0,0% 0,0% 100,0%

Kalacak yerim yok 2 4 2 8

25,0% 50,0% 25,0% 100,0%

Toplam 91 113 289 493

18,5% 22,9% 58,6% 100,0%

Tablo 4.42’de, ankete katılan Suriyelilerin Kilis’te kaldıkları yere göre, yerli halkın

yardımsever davranmamasına ilişkin crosstab şeklinde frekans ve % dağılımları verilmiştir.

Tabloda da görüldüğü gibi, Suriyelilerin bu sorunla karşılaşma düzeyleri bakımından “evet”

ve “kısmet evet” diyenler dikkate alındığında, konteynırkentte kalanların %48,7’si,

akrabalarının yanında kalanların %51,9’u, ev kiralayanların %50,7’si ve ev satın alanların

-47-

%80,0’ı yerli halkın yardımsever davranmadığını belirtmiştir. Konteynırkentte ve

akrabalarının yanında kalanlar ile ev kiralayanların söz konusu sorunla karşılaşma oranları

birbirine yakındır. Bu durum, konteynırkentte yaşayanların büyük oranda Türkiye tarafından

barındırılması, akrabalarının yanında kalanların akrabalık ilişkileri bilindiğinden dolayı diğer

yerli halk tarafından desteklenmesi gereksiniminin olmadığının düşünülmesi ile ev

kiralayanların ve ev satın alanların durumunun yerli halk tarafından iyi olduğunun sanılması

düşünülmesi ile açıklanabilir.

Tablo 4.42: Kilis’te Yaşayan Suriyelilerin Kaldıkları Yere Göre Yerli Halkın

Yardımsever Davranmaması Kalınan Yer Yerli halk yardımsever davranmıyor Toplam

Evet Kısmen evet Hayır

Konteynır kent 13 22 37 72

18,1% 30,6% 51,4% 100,0%

Akrabalarımın yanında kalıyorum 10 17 25 52

19,2% 32,7% 48,1% 100,0%

Kilis'te ev kiraladım 77 97 169 343

22,4% 28,3% 49,3% 100,0%

Kilis'te ev satın aldım 1 3 1 5

20,0% 60,0% 20,0% 100,0%

Parkta kalıyorum 0 1 0 1

0,0% 100,0% 0,0% 100,0%

Kalacak yerim yok 1 3 3 7

14,3% 42,9% 42,9% 100,0%

Toplam 102 143 235 480

21,2% 29,8% 49,0% 100,0%

Tablo 4.43’te, ankete katılan Suriyelilerin Kilis’te kaldıkları yere göre, karşılaştıkları

sorunları çözememesine ilişkin crosstab şeklinde frekans ve % dağılımları verilmiştir.

Tabloda da görüldüğü gibi, Suriyelilerin bu sorunla karşılaşma düzeyleri bakımından “evet”

ve “kısmet evet” diyenler dikkate alındığında, konteynırkentte kalanların %66,6’sı,

akrabalarının yanında kalanların %82,4’ü, ev kiralayanların %66,7’si ve ev satın alanların

%60,0’ı karşılaştıkları sorunlarını çözemediğini belirtmiştir. Konteynırkentte kalanlar ile ev

kiralayanlar ve ev satın alanların resmi kurumların sorunlarına çözüm üretmediğine ilişkin

kanatları benzer oranlara sahiptir. Akrabalarının yanında kalanların oranı ise oldukça

yüksektir. Bu durum, önemli ölçüde Türk Devleti’nin anayasa, yasa, kanun ve

yönetmeliklerinde yer alan hükümlerin işleyişinden ve mültecilerin Türkçe bilmemelerinden

veya çok yetersiz düzeyde Türkçe biliyor olmalarından dolayı oluşmuş olabilir.

-48-

Tablo 4.43: Kilis’te Yaşayan Suriyeli Mültecilerin Kaldıkları Yere Göre Karşılaştıkları

Sorunları Çözememesi Kalınan Yer Karşılaştıkları Sorunları Çözemiyorlar Toplam

Evet Kısmen evet Hayır

Konteynır kent 31 21 26 78

39,7% 26,9% 33,3% 100,0%

Akrabalarımın yanında kalıyorum 23 19 9 51

45,1% 37,3% 17,6% 100,0%

Kilis'te ev kiraladım 122 91 106 319

38,2% 28,5% 33,2% 100,0%

Kilis'te ev satınaldım 1 2 2 5

20,0% 40,0% 40,0% 100,0%

Parkta kalıyorum 0 1 0 1

0,0% 100,0% 0,0% 100,0%

Kalacak yerim yok 3 2 1 6

50,0% 33,3% 16,7% 100,0%

Toplam 180 136 144 460

39,1% 29,6% 31,3% 100,0%

Tablo 4.44’te, ankete katılan Suriyelilerin Kilis’te kaldıkları yere göre, sağlıklı bir

şekilde beslenememelerine ilişkin crosstab şeklinde frekans ve % dağılımları verilmiştir.

Tabloda da görüldüğü gibi, Suriyelilerin bu sorunla karşılaşma düzeyleri bakımından “evet”

ve “kısmet evet” diyenler dikkate alındığında, konteynırkentte kalanların %67,6’sı,

akrabalarının yanında kalanların %87,0’ı, ev kiralayanların %69,5’i ve ev satın alanların

%40,0’ı sağlıklı bir şekilde beslenemediğini belirtmiştir. Konteynırkentte kalanlar ile ev

kiralayanların sağlıklı bir şekilde beslenememe sorunu benzer oranlara sahipken,

akrabalarının yanında kalanların oranı oldukça yüksek ve ev satın alanların oranı ise daha

düşüktür. Bu durum, Uluslararası kuruluşların, Türkiye’nin, sivil toplum kuruluşlarının ve

yerli halkın sağladığı yardımlarla ilişkilendirilebilir. Ayrıca, akrabalarının yanında kalan

Suriyelilerin yerli halktan daha az yardım alması (bakınız, Tablo 42) ve yanında kaldıkları

akrabalarının maddi imkanlarının yetersizliği, ev kiralayanların ve ev satın alanların maddi

durumlarının yerli halk tarafından daha iyi olacağının düşünülmüş olması da, beslenme

yetersizliğine etki eden unsurlar olabilir.

-49-

Tablo 4.44: Kilis’te Yaşayan Suriyelilerin Kaldıkları Yere Göre Sağlıklı Bir Şekilde

Beslenememeleri Kalınan Yer Sağlıklı bir şekilde beslenemiyorum Toplam

Evet Kısmen evet Hayır

Konteynır kent 38 14 25 77

49,4% 18,2% 32,5% 100,0%

Akrabalarımın yanında kalıyorum 24 23 7 54

44,4% 42,6% 13,0% 100,0%

Kilis'te ev kiraladım 127 117 107 351

36,2% 33,3% 30,5% 100,0%

Kilis'te ev satınaldım 1 1 3 5

20,0% 20,0% 60,0% 100,0%

Parkta kalıyorum 0 1 0 1

0,0% 100,0% 0,0% 100,0%

Kalacak yerim yok 5 1 2 8

62,5% 12,5% 25,0% 100,0%

Toplam 195 157 144 496

39,3% 31,7% 29,0% 100,0%

Tablo 4.45’te, ankete katılan Suriyelilerin Kilis’te kaldıkları yere göre, ihtiyaçlarını

karşılamak için parasal sorunla karşılaşmalarına ilişkin crosstab şeklinde frekans ve %

dağılımları verilmiştir. Tabloda da görüldüğü gibi, Suriyelilerin bu sorunla karşılaşma

düzeyleri bakımından “evet” ve “kısmet evet” diyenler dikkate alındığında, konteynırkentte

kalanların %86,3’ü, akrabalarının yanında kalanların %91,4’ü, ev kiralayanların %89,8’i ve

ev satın alanların %80,0’ı ihtiyaçlarını karşılamak için parasal sorunla karşılaştığını

belirtmiştir. Kalınan yer açısından, parasal sorunla karşılaşma oranları çok yüksek ve benzer

düzeydedir. Bu durum, Uluslararası kuruluşların, Türkiye’nin, sivil toplum kuruluşlarının ve

yerli halkın sağladığı yardımlarla ilişkilendirilebilir. Suriye’de iç savaşın daha da uzaması

halinde parasal sorun sadece Kilis’te bulunan mülteciler için değil, Türkiye’nin değişik il ve

ilçelerinde yaşamlarını sürdüren tüm Suriyeliler ile Türkiye dışında başka devletlerde bulunan

iç savaştan kaçan Suriyeliler için de çok ciddi sorunlar oluşturabilecek bir olgudur.

Tablo 4.45: Kilis’te Yaşayan Suriyelilerin Kaldıkları Yere Göre İhtiyaçlarını

Karşılamak İçin Parasal Sorunla Karşılaşmaları Kalınan Yer İhtiyaçlarımı karşılayabilmek için maddi (parasal) sorunum var Toplam

Evet Kısmen evet Hayır

Konteynır kent 55 14 11 80

68,8% 17,5% 13,8% 100,0%

Akrabalarımın yanında kalıyorum 40 13 5 58

69,0% 22,4% 8,6% 100,0%

Kilis'te ev kiraladım 264 68 38 370

71,4% 18,4% 10,3% 100,0%

Kilis'te ev satın aldım 2 2 1 5

40,0% 40,0% 20,0% 100,0%

Parkta kalıyorum 0 0 1 1

0,0% 0,0% 100,0% 100,0%

Kalacak yerim yok 8 0 0 8

100,0% 0,0% 0,0% 100,0%

Toplam 369 97 56 522

70,7% 18,6% 10,7% 100,0%

-50-

Tablo 4.46’da, ankete katılan Suriyelilerin Kilis’te kaldıkları yere göre, alış-veriş

yaparken fazla para istendiği kanaatine ilişkin crosstab şeklinde frekans ve % dağılımları

verilmiştir. Tabloda da görüldüğü gibi, Suriyelilerin bu sorunla karşılaşma düzeyleri

bakımından “evet” ve “kısmet evet” diyenler dikkate alındığında, konteynırkentte kalanların

%82,7’si, akrabalarının yanında kalanların %73,1’i, ev kiralayanların %66,7’si ve ev satın

alanların %100’ü (%100’ü “evet”) alış-veriş yaparken fazla para istendiği kanaatindedir. Bu

durum, yerli halk ile Suriyeliler arasındaki güven duygusuna bağlı olarak açıklanabilir.

Akraba yanında kalan ve ev kiralayan Suriyelilerde oranın diğerlerine göre daha düşük

olması, özellikle akrabalık ilişkisinin sağladığı güven duygusu ile ifade edilebilir. Ayrıca bu

algı, Suriye’nin para biriminin uluslararası alanda değerinin düşük olması ve değer

kaybediyor olmasından dolayı daha fazla ödeme yapıyor oldukları kanaatinden ve Türkiye’ye

göre, Suriye’de gelir düzeyinin düşüklüğü, mal ve hizmetlerin daha düşük fiyatta piyasaya

arzından kaynaklanıyor olabilir.

Tablo 4.46: Kilis’te Yaşayan Suriyelilerin Kaldıkları Yere Göre Alış-Veriş Yaparken

Fazla Para İsteniyor Olması Kalınan Yer Alış-veriş yaparken kandırılıyorum (fazla para isteniyor) Toplam

Evet Kısmen evet Hayır

Konteynır kent 49 18 14 81

60,5% 22,2% 17,3% 100,0%

Akrabalarımın yanında kalıyorum 16 22 14 52

30,8% 42,3% 26,9% 100,0%

Kilis'te ev kiraladım 163 74 118 355

45,9% 20,8% 33,2% 100,0%

Kilis'te ev satın aldım 5 0 0 5

100,0% 0,0% 0,0% 100,0%

Parkta kalıyorum 0 0 1 1

0,0% 0,0% 100,0% 100,0%

Kalacak yerim yok 6 1 0 7

85,7% 14,3% 0,0% 100,0%

Toplam 239 115 147 501

47,7% 23,0% 29,3% 100,0%

4.7.2.2. Sosyo-Ekonomik Sorunlara İlişkin Verilerin Güvenirlik (Reliability)

Analizi

Güvenirlik analizi, Kilis’te yaşamını sürdüren Suriyelilerden ankete katılanların

ankette yer alan bağımsız (Kilis’te kalınan yer) ve bağımlı değişkenlere (soyo-ekonomik

sorunlar) ilişkin sorulara verdikleri cevaplar arasındaki tutarlılığı ve Suriyelilerin sosyo-

ekonomik sorunlarla karşılaşmalarını ölçmede homojenliği ortaya koymak amacıyla

yapılmıştır.

-51-

Test sonuçları, Tablo 4.47’de toplu olarak verilmiştir. Tabloda da görüldüğü gibi,

ankette yer alan sosyo-ekonomik sorunlara ilişkin soruların tümünde, α değerleri 0,650’nin

üzerinde ve ortalama 0,706 çıkmıştır. Bütün değerleri, 0,650≤ <1,000aralığındaolduğundan,

ölçek güvenilir bir ölçektir.

Tablo 4.47: Kilis’te Yaşayan Suriyelilerin Karşılaştıkları Sosyo-Ekonomik Sorunlara

İlişkin Güvenirlik (Reliability) Analizi Sonuçları Item-Total Statistics

ScaleMeanifItem Deleted

ScaleVarianceifItem Deleted

CorrectedItem-Total Correlation

Cronbach's Alpha ifItem Deleted

Barınma (kalacak yer) sorunu 17,66 14,031 ,506 ,656 Temizlik (banyo, duş) sorunu 17,47 14,648 ,426 ,672 Kaldığım yer barınmak için çok küçük ve yetersiz

17,75 15,105 ,337 ,689

Türkçe bilmediğim için iletişim (dil) sorunum var, sorunlarımı yeterince anlatamıyorum

18,06 15,710 ,324 ,690

Yerli halk bizi dışlıyor ve küçük görüyor 17,33 15,594 ,325 ,690 Yerli halk yardımsever davranmıyor 17,43 16,101 ,242 ,703 Karşılaştığım Sorunları Çözemiyorum 17,77 15,159 ,368 ,683 Sağlıklı bir şekilde beslenemiyorum 17,82 15,195 ,380 ,681 İhtiyaçlarımı karşılayabilmek için maddi (parasal) sorunum var

18,26 15,176 ,472 ,668

Alış-veriş yaparken kandırılıyorum (fazla para isteniyor)

17,87 15,610 ,277 ,699

ReliabilityStatistics Cronbach's Alpha N of Items

,706 10

-52-

5. SONUÇ

5.1. Mevcut Durum

Dünyada yaşanan küreselleşme süreci ve bu sürecin ortaya çıkardığı gelişmeler,

doğrudan veya dolaylı tüm ülkeleri etkilemiştir. Küreselleşmeyi besleyen ticaret, seyahat ve

iletişim kaynakları bu etkinin temel nedenlerindendir. Özellikle iletişim ve iletişim

teknolojisindeki gelişmelerin etkileri daha hızlı ve çarpıcı bir şekilde hissedilmektedir. Bu

etkilerin sonuçlarına bağlı olarak Ortadoğu’da halkın hak ve özgürlük arayışı ile yaşanan halk

hareketleri, ekonomik kaygılarla birleştiğinde domino etkisiyle Arap Baharı şeklinde

tanımlanan süreci başlatmıştır. Bu süreç, 18 Aralık 2010’da Tunus’ta başlayarak iktidar karşıtı

kitlesel gösterilerin, 2011 yılı içerisinde Mısır, Libya, Suriye başta olmak üzere Cezayir,

Bahreyn, Ürdün, Yemen ve Lübnan gibi Arap dünyasında yer alan ülkeleri içine almıştır.

Süreç, öncelikle siyasal sonuçlar doğurmakla birlikte demokrasiye geçiş anlamında beklenen

ivmeye ulaşamamıştır. Sürecin siyasal sonuçları yanında, sosyo-ekonomik sonuçları da

oluşmuştur. Ülkelerin uluslararası ekonomik ve ticari faaliyetleri ihracat, ithalat ve istihdam

gibi makro ekonomik göstergeleriyle dalgalanmalar yaşamaktadır. Öte yandan, ülkelerindeki

istikrarsızlık ve iç savaş ortamından kaçan milyonlarca kişi bir çoksosyo-ekonomik sorunla

baş başa kalmıştır. Özellikle Suriye’deki sürecin beklendiği gibi gelişmemesi iki milyona

yaklaşan Suriyelinin iç savaş ortamından kaçarak başka ülkelerde (Türkiye, Ürdün gibi)

yaşamasına yol açmıştır. Ayrıca, sınırı geçemeyen yaklaşık dört milyon Suriyeli de kendi

ülkesinde evini-yurdunu terk etmiş durumdadır.

İç savaştan kaçarak Türkiye’de devletin oluşturduğu çadır kent, geçici kabul merkezi

ve konteynırkentte kalan Suriyelilerin sayısı ise 200 bini aşmıştır. Bunlar, değişik il ve

ilçelerde oluşturulan çadır kent, geçici kabul merkezi ve konteynırkentlerde yaşamaktadır.

Hatay'da 15 bin 371, Gaziantep'te 32 bin 370, Şanlıurfa'da 79 bin 176, Kahramanmaraş'ta 15

bin 160, Osmaniye'de 8 bin 37, Adıyaman'da 9 bin 933, Adana'da 10 bin 142, Mardin'de bin

808, Malatya'da 5 bin 704 ve Kilis'te 22 bin 839 iç savaştan kaçan ve “geçici olarak koruma

altına alınan” Suriye Arap Cumhuriyeti vatandaşı barındırılmaktadır. Ayrıca, Suriyelilerin bir

kısmı ise akrabalarının yanında, ev kiralayarak veya ev satın alarak yaşamaktadırlar. Kilis,

Halep’e yakın olması nedeniyle konteynırkentte kalan Suriyelilerin dışında bir çok Suriyelinin

akraba yanında kaldığı, ev kiraladığı veya ev satın aldığı bir il olmuştur. Bu nedenle, Kilis’te

-53-

yaşayan Suriyelilerin karşılaştıkları sosyo-ekonomik sorunların araştırılması önem arz

etmiştir. Yapılan araştırma ile aşağıdaki sonuçlar elde edilmiştir:

(1)Kilis’te bulunan ve anketi cevaplayan Suriyelilerin;

-%32’si kadın ve %68’i erkek,

-%39,5’ü 18-30 yaş aralığında, %60,5’i 31 + yaş aralığında,

-%13.7’si okur-yazar, %22,4’ü ilköğretim, %30,5’i lise, %29,5’i üniversite

mezunu iken, %3.9’u lisans üstü eğitim görmüş,

-%91,5’i Halep’ten, %9.5’i ise Hama, Humus ve İdlib’te gelmiş,

-%71,6’sı evli, %26,9’u bekar ve %1,5’i ise dul,

-%92,6’sı tek eşli, %6’sı iki eşil, %07’si üç eşli ve %07’si ise dört eşli,

-%37,9’u 1-3 çocuklu, %49,6’sı 4-7 çocuklu ve %12,7’si ise 8 + çocuklu,

-%32,1’i işçi-esnaf, %25,2’si memur-eğitimci, %3,4’ü iş adamı, %2,1’i emekli,

%9,5’i ev hanımı, %18,5’i öğrenci ve %9,3’ü ise diğer meslek grubundan,

-%63,6’sı 1-500 TL gelire sahip, %19,3’ü 501-1000 TL gelire sahip, %12,4’ü

1001-2000 TL gelire sahip ve %4.8’i ise 2001 + TL gelire sahip,

-%16,0’ı konteynırkentte, %10,7’si akrabalarının yanında, %70,6’sı ev

kiralamış ve %1,1’i ev satın almış ile %1,7’si parkta kalan ve kalacak yeri olmayan

kişilerden oluşmaktadır.

(2)Ev kiralayarak kalan Suriyeliler, 50 TL’den 1500 TL’ye kadar kira ödemektedir.

Ancak; 200 TL, 250 TL, 300 TL ve 500 TL kira ödeyenlerin oranları %10’dan fazladır.

(3)Suriyelilerin %66,5’i aynı evde 7 ve daha fazla kişi ile birlikte kalmaktadır.

(4)Suriyelilerin %17,1’i tek odalı, %32,0’ı iki odalı, %35,5’i üç odalı ve %15,3’ü ise 4

ve daha fazla odalı evde kalmaktadır.

(5)Suriyelilerin kaldığı evin %85,2’sinde banyo, %33,3’ünde yatak odası ve

%89,2’sinde mutfak bulunmaktadır.

(6)Suriyelilerin %35,8’inde herhangi bir hastalık varken, %64,2’si sağlıklıdır.

(7)Hasta olan Suriyelilerin %49,0’ı Kilis Devlet Hastanesi’nde, %8,6’sı özel hastanede

ve %10,8’i ise bitki ve bahar kullanarak tedavi olurken, %31,6’sı tedavi olamamaktadır.

(8)Suriyelilerin %30,0’ı ilaçları Türk Devleti’nde, %6,6’sı vatandaşlardan ve %43,3’ü

diğer şekillerde ilaç temin ederken, %20,1’i kullanmak için ilaç bulamamaktadır.

(9)Suriyelilerin %44,4’ü Suriye’deki birikimlerine harcayarak, %17,7’si Türkiye’nin

yaptığı yardımlarla, %7,0’ı vatandaşlarının yaptığı yardımlarla, %1,5’i Suriye’den çay-sigara

vb. getirip satarak, %1,5’i bir iş yerine ortak olarak-bir iş yeri açarak, %8,5’i bir iş yerinde

-54-

ücreti olarak çalışarak geçinirlerken, %19,4’ü ise bir işte çalışamayacak durumda ve

geçinmekte zorlanmaktadır.

(10)Suriyelilerin %53,6’sı Suriye’de kaldığı yere yakın olduğu için, %2,4’ü Türkiye

zorunlu tuttuğu için, %10,7’si yaşam şartları daha kolay olduğu için, %20,0’ı daha güvenli

olduğu için, %8,5’i akrabaları olduğu için ve %4,1’i diğer nedenlerle Kilis’te kalmaktadır.

(11)Suriyelilerin %54,0’ı iç savaş sonrası hemen ve %20,8’i Türk vatandaşlığı istiyor,

ancak iç savaş sonrası Suriye’ye geri dönmek istiyor. Suriyelilerin %12,3 iç savaş sonrası

hemen dönmek istemiyor, %3,5’i ise kesinlikle Suriye’ye geri dönmek istemiyor.

(12)Suriyelilerin %3,3’ü Türkçe’yi çok iyi ve %31,3’ü biraz bilmekte; %73,3’ü ise

Türkçe öğrenmek istiyor.

(13)Suriyeliler; farklı düzeylerde olmakla birlikte, %54,1 oranında kalacak yer, %44,2

oranında banyo (duş), %57,2 oranında kaldıkların yerin küçük ve yetersiz olması, %79,3

oranında dil (iletişim), %37,4 oranında yerli halk tarafından dışlanma ve küçük görülme,

%45,0 oranında yerli halkın yardımsever davranmaması, %57,5 oranında karşılaştıkları

sorunlara çözüm bulamama, %64,6 oranında sağlıklı beslenememe, %85,4 oranında maddi

(parasal) ve %65,1 oranında alış-verişte fazla para istenme sorunu yaşamaktadır.

(14)Türkiye, özellikle konteynırkentte kalan “geçici olarak koruma altına alınan”

Suriyelilerin barınma, sağlık ve beslenme ihtiyaçlarını karşılamaktadır. İç savaştan kaçan

diğer bazı Suriyeliler ise, sivil toplum kuruluşlarının ve yerli halkın sağladığı imkanlarla

geçinirken, bazıları da kendi imkanlarıyla geçinmektedir.

(15)Suriyelilerin kaldıkları yerler fiziki mekan genişliği olarak yetersiz ve aynı yerde

fazla kişi (7 ve daha fazla) kalmaktadır.

(16)Suriyelilerin, büyük çoğunluğu maddi (parasal) sorun yaşamaktadır.

(17)Suriyelilerin, ciddi anlamda dil (iletişim) sorunu yaşamaktadır.

(18)Suriyeliler, büyük oranda genel olarak karşılaştıkları sorunları çözememektedirler.

5.2.Öneriler

(1)İç savaştan kaçan Suriyelilerin, yaşam şartları açısından kaldıkları yerin fiziki

mekan genişliği, sağlıklı beslenme ve maddi (parasal) sorunları, sadece Türkiye’nin, sivil

toplum kuruluşlarının ve yerli halkın çözebileceği bir sorun değildir. Dolayısıyla,

uluslararası toplumun, uluslararası kuruluşların ve uluslararası sivil toplum

kuruluşlarının bu sorunlara daha duyarlı davranmaları sağlanmalıdır.

-55-

(2)Suriyelilerin, karşılaştığı dil (iletişim) sorunu, yaşamlarını sürdürdükleri ülke,

bölge ve illerde yerli halkla anlaşmaları ve kaynaşmalarını engellemektedir. Bu da, bazı sorun

olmayabilecek durumların sorun olarak algılanmasına neden olabilmektedir. Dolayısıyla,

Devletin Suriyeli öğrenciler için sunduğu eğitim hizmetleri ile birlikte, diğer Suriyelilere hiç

olmazsa günlük hayatını sürdürebilecekleri pratik Türkçe öğretilmeli ve yerli halkla

kaynaşmaları açısından, Suriyelilerin yerli halkla birlikte olabilecekleri bazı sosyal

aktiviteler düzenlenmelidir.

(3)Suriyelilerin genel olarak karşılaştıkları sorunlara çözüm bulamamaları

sorunu, çoğunlukla anayasa, yasa, kanun, yönetmelik ve yasal uygulamalardan

kaynaklanabilmektedir. Dolayısıyla, bu durumun Suriyelilerin insani ve kişilik

değerlerine zarar vermeden anlatılması önem arz etmektedir. Ayrıca, Suriyelilerin yoğun

olarak bulunduğu Hatay, Gaziantep, Şanlıurfa, Kahramanmaraş, Osmaniye, Adıyaman,

Adana, Mardin, Malatya ve Kilis illerinde valilikler bünyesinde, iç savaştan kaçan

Suriyelilerin sorunlarını anlatabileceği, psikolog, sosyolog ve din adamlarının çalışacağı

birimler oluşturulabilir.

(4)Suriye’de iç savaşın devamı halinde (ülkede iç savaş sona erse de, düzen istikrar

oluşana kadar) Suriyelilerin karşı karşıya kaldığı bu sorunlar ivme kazanarak devam

edecektir. Bu durumda, Suriyelilerin yaşam şartlarının oluşturulması, belki yeni bir takım

yasal düzenlemelere gidilerek, mültecilerin iş yerlerinde sigortalı olarak istihdamının, kendi

işini kuracaklara bazı kolaylıkların, geçici vatandaşlık hakkının verilerek Türkiye’deki yasa

ve kurallara uymalarının sağlanması göz önünde bulundurulabilir.

(5)Suriye dışında iki milyona, Suriye içinde ise dört milyona yaklaşan (ülke dışına

çıkmak isteyip çıkamayan) iç savaş mağduru Suriyelilerin yaşadığı ve yaşayacağı sorunların

çözümünde, ülkelerinde uzlaşı sağlanmış siyasal yönetimlerin oluşturulması önem arz

etmektedir ve çözümü kalıcı yapacaktır.

-56-

KAYNAKLAR

ARMAOĞLU, Fahir (2009), 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi, Alkım Yayınevi, İstanbul. BACIK, G. (2011), “Arap Baharı’ndan Ortadoğu ve Kuzey Afrika’nın Geleceğine Bakmak”

Müsiad Çerçeve Dergisi, 57, 16-22.<http://www.musiad.org.tr/detayArYay .aspx?id=352>, 13.08.2012.

BBC (2011), ”TunisiasuicideprotesterMohammedBouazizidies”, January 5. Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (1971), 146/ 5/ 1178. BORGER, Julian (2010). "Tunisian president vows to punish rioters after worst unrest in a

decade". The Guardian. http://www.guardian.co.uk/world/2010/dec/29/tunisian-president-vows-punish-rioters. Erişim tarihi: 29 December 2010.

BUÇUKCU, Öner (2012), Suriye Krizinde Bölgesel ve Küresel Aktörler (Editör: Birol

Akgün), Stratejik Düşünce Enstitüsü. GÜNVER, Kadriye (2003),Kilis’te Yaşayan Gayrimüslimler (1850-1925), Gaziantep

Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Gaziantep.

http://www.haberx.com/turkiyedeki_multeci _sayisi_201_bin(17,n,11371292,799).aspx,

Erişim Tarihi: 28.07.2013. http://www.bbc.co.uk/turkce/haberler/2013/07/130725_suriyeli_multeciler_guardian.shtml,

Erişim tarihi: 28.07.2013. http://suriye.ihh.org.tr/turkiye/koloni/koloni.html, 02.08.2013. http://mideast.foreignpolicy.com/posts/2011/01/02/tunisia_s _protest_wave_ where_it_comes

_from_and_what_it_means_for_ben_ali."Tunisia's Protest Wave:WhereItComes FromandWhatItMeansfor Ben Ali|TheMiddle East Channel", Erişim: 14.01.2011.

http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=1099664&Cate

goryID=42&Rdkref=6, 14.09.2012.

http://www.ydh.com.tr/HD10253_1--yilinda-turkiyedeki-suriyeli-multeci-gercegi.html, 20.09.2012).

http://tr.wikipedia.org/wiki/ Arap_Bahar%C4%B1, 10.09.2012.

http://www.nytimes.com/2011/02/19/world/africa/19libya.html KUYUMCU, Oguz (2011), Suriye Ülke Raporu, Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracatı Geliştirme

Etüd Merkezi, Ankara.

-57- PASKSOY, H. Mustafa vd. (2012), “Arap Baharı’nınSosyo-Ekonomik Etkileri: Türkiye-

Suriye Karşılaştırması”, Bölgesel Sorunlar ve Türkiye Sempozyumu, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Kahramanmaraş.

12 Şubat 2011 tarihli İngilizce Vikipedinin 2010–2011 Arabworldprotests adlı maddesi. JAILAN, Zayan (2011), "AFP–Egypt braces for nationwide protests". AFP.

http://www.google.com/hostednews/afp/article/ALeqM5hP30nA0bbEaHZKjlpUKhdHxoN8Cg?docId=CNG.95111380dfbe35f8a08d6124c5e915e8.71. Erişim tarihi: 25.01.2011.

ORHAN, O. (2011), “Arap Baharı ve Türkiye” Müsiad Çerçeve Dergisi, 57, 22-

28.<http://www.musiad.org.tr/detayArYay.aspx?id=352>, 13.08.2012. ÖZTOPRAK, P. (2012) , “Ortadoğu’nun Demokratikleşme Süreci ve Türkiye”, Akademik

Analiz, Yıl 1, sayı 4. 9-14. <http://akademikperspektif.com/2012/02/28/ akademik-analiz-dergisi-mart-2012-sayisi- arap-bahari-orta-dogu-ve-turkiye/>, 13.08.2012.

RYAN, Yasmine, "Tunisia's bitter cyberwar". Al Jazeera English.

http://english.aljazeera.net/indepth/features/2011/01/20111614145839362.html, Erişim tarihi: 14.01.2011.

SOYSAL, İsmail (1989), Türkiye’nin Siyasal Antlaşmaları (1920-1945), TTK Yayınları,

Ankara. SPENCER, Richard. "Tunisia riots: Reform or be overthrown, US tells Arab states amid fresh

riots". Telegraph. http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/africaandindianocean/ tunisia/8258077/Tunisia-riots-US-warns-Middle-East-to-reform-or-be-overthrown.html, Erişim tarihi: 14.01.2011.

TÜİK (http://www.tuik.gov.tr/VeriBilgi.do?alt_id=12, Erişim: 16.09.2012). ULUSOY, K.(2012), “Milli İslam Üniversitesi Batı Asya Çalışmaları Merkezi “Arap Baharı: Bölge ve Hindistan”, Ortadoğu Analiz, Nisan 2012 - Cilt: 4 - Sayı: 40

<www.orsam.org.tr/tr/trUploads/Yazilar/.../2012411_konferans.pdf>14.08.2012. UMAR, Ömer Osman (2003), Türkiye-Suriye İlişkileri (1918-1940), Orta-Doğu Araştırmaları

Yayınları, Elazığ. WYRE, Davies (15.12.2010). "BBC News - Tunisia: President Zine al-Abidine Ben Ali

forced out". Bbc.co.uk. http://www.bbc.co.uk/news/world-africa-12195025, Erişim: 14.01.2011.

www.indexmundi.com,16.08.2012. www.worldbank.org,16.08.2012. YERASİMOS, Stefanos (2009), Milliyetler ve Sınırlar (Balkanlar, Kafkasya ve Ortadoğu),

Çeviren; Şirin Tekeli, İletişim Yayınları, İstanbul.