TÜRKİYE KİMYA SANAYİCİLERİ DERNEĞİ

Kimya Sanayiinin

Özellikleri

Timur Erk

Y.Kurulu Başkanı

Kimya-1, (Çalıştay 2010)

Çanakkale

1986’ da kuruldu,

Üyeleri özel sektör kuruluşlarını ve

PETKİM’i kapsamaktadır

Halen TKSD üyelerinin sayısı 66 olup,

sektörün satış cirosunun % 60-65’ini

oluşturmaktadır.

TKSD CEFIC’in üyesidir.

1993 yılındanberi Üçlü Sorumluluğu

uygulamaktadır.

Türkiye Kimya Sanayicileri Derneği

(TKSD)

2

Genel Kurul

Yönetim Kurulu

Genel Sekreterlik

Teknik Komiteler

•Sağlık Bakanlığı•Çevre Bakanlığı•Sanayi ve Ticaret Bakanlığı•Çalışma Bakanlığı•Türk Standardları Enstitüsü•Diğer otoriteler

Organizasyon

3

Ürün kategorisi Firma SayısıMineral yakıt ve yağ 1Boya ve vernik 2Petrokimya 1Depolama tesisleri 3Organik hammadde 3İnorganik hammadde 3Sentetik elyaf 1Sentetik reçine 5Tarım ilaçları 2Endüstriyel gaz 1Poliüretan ürünleri 2

Kişisel bakım ve temizlik ürünleri 10Silisyum oksit ve ürünleri 1Plastik ambalaj 1

Yardımcı kimyasallar (tekstil, deri, inşaat, v.s. 23Muhtelif 7Toplam 66

TKSD Üyelerinin Dağılımı

4

TKSD’nin Bazı Faaliyet Alanları

Alan Örnekler

DEVLET-SEKTÖR İLİŞKİLERİ

- TBMM Sanayi ve Ticaret Komitesi- Çevre ve Orman Bakanlığı

- Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı

Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyi Üyesi

- Sanayi ve Ticaret Bakanlığı KİMTEK ve Ulusal Kimya Sanayi Kongreleri

- DPT , 9.Kalkınma Planı

- TOBB Kimya Sanayi Meclisi Üyeliği- Diğer Bakanlıklar ve Kuruluşlar

AB UYUM ÇALIŞMALARI

- 26-27 Nisan 2001'de ilk TAIEX Toplantısı- ISO, IKV,SEDEFED, TÜSİAD ile Çalışmalar

- SEVESO II Porjesi

- IPPC Projesi

- TeACH Projesi

REACH (Türkiye Genelinde70 seminer)

5

Alan Örnekler

Üçlü Sorumluk

- Üye performanslarının takibi

- Ürün sorumluluğu- Taşımacılık

- TKSD Çevre İhtisas Grubu Çalışmaları- İSO Çevre İhtisas Kurulu

- SGÇP Platformu

- TÜSİAD Çevre Komitesi

Yurt Dışı İlişkiler

- CEFIC (European Chemical Industry Council)- BM/AEK Komisyon çalışmaları

- CEFIC , AFEM Y.Kurulu Üyeliği ve Komisyonları- CANUTEC- INRS

Danışmanlık

Üye ve üye olmayan kuruluşlara

- Kimyasalların Yönetimi

- Atıkların Yönetimi- İş Sağlığı ve Güvenliği

TKSD’nin Bazı Faaliyet Alanları

6

Alan Örnekler

EĞİTİM

- Kimya alanında başarılı ve ihtiyaç sahibi 30 öğrenciye burs,

- Orta Öğretim : EIP Projesi

- ODTÜ, Gazi, Anakara, Boğaziçi Üniv. Seminer

- İTÜ Zorunlu Ders- Marmara Üniv. Çevre Müh. Tercihli Ders

Meslek içi Eğitimler

- ISO 9000, 14000 OHSAS 18000- Tehlikeli Kimyasalların Yönetimi

- TSE ile birlikte GBF Eğitim ve Sertifikalandırılması

- Endüstriyel atıkların yönetimi- İtfaiyeye kimyasallar hakkında eğitimler

YAYIN

- Üç ayda bir KİMYASAL FORUM DERGİSİ- Kimyasalların Yönetimi

- ERG-2004 (2008 hazırlanıyor) - Kazalara Müdahale ve Diğer rehber

- İSİG Konusunda rehberler

- Muhtelif yazılı ve görsel medyada makaleler, sohbetler

- web sayfası - www.tksd.org.tr- Muhtelif raporlar ve duyurular

TKSD’nin Bazı Faaliyet Alanları

7

İnsanların Temel İhtiyaçları

Beslenme

Barınma

Sağlık-Önleme ve tedavi

Hijyen, temizlik

İletişim

Ulaşım

Giyinme

Kişisel bakım

Savunma

Eğitim

Tarım ilaçları, sentetik gübreler

Beslenme

Dünyada Tarım ilacı (pestisit) kavramı DDT ‘nin 1939 yıllarındainsektisit özelliğinin bulunması ile başlamıştır. Geigy Firmasınınlaboratuarlarında çalışan Paul Müller, insanlığa yapmış olduğu bubüyük hizmetinden dolayı 1948 yılında Nobel ödülü ileödüllendirilmiştir.

DDT İkinci dünya savaşı sırasında tifüs kontrolünde ve sıtmahastalığının taşıyıcısı olan sivrisinek savaşında geniş çaptakullanılmış ve hala da bazı ülkelerde kullanılmaktadır.

DDT’nin Yağ dokusunda birikim yapması ve bünyeden atılmamasıdolayısıyla birçok ülkede ve ülkemizde yasaklanmıştır. (KimyasalForum-Dr. Ahmet KİŞMİR)

2025 yılında dünyadaki insan nüfusunun 8,5 milyar olacağı ve eğertarım ilacı kullanılmazsa 5,9 milyar hektarlık bir tarım sahalarınaihtiyaç duyulacağı hesap edilmiştir. Birleşmiş Milletlerin 2004yılındaki dünya nüfus artışı raporunda 2050 yılında Türkiye’nin 101milyon olacağı ve dünyanın nüfus bakımından 19. büyük ülkesiolacağı tahmin edilmiştir (Kimyasal Forum - Dr. Selami Karaca).

2000 yılında FAO’nun yaptırdığı tespitlere göreDünyada 1,5 milyar hektarlık tarıma elverişli alankullanılmıştır. Eğer bu söz konusu tarım sahalarındatarım ilaçları kullanılmasaydı 2000 yılındaki 6milyarlık dünyadaki nüfusu beslemek için 4 milyarhektarlık tarım arazisine ihtiyaç olacaktı.

İlk Veterinerlik Okulu 1761 yılındaFransa’da Lyon’da kuruldu.

Veterinerlik hakkında ilk bilgiler M.Ö. 9000 yıllarına kadar uzanmakta. Bu dönemde orta doğu’da hayvancılıkla geliştiği düşünülmektedir.

Daha sonra M.Ö. 4000 ila 300 yılları arasındaMısırlılar tarafından geliştiği gözlemlenmiştir. Yapılankazılarda elde edilen M.Ö. 1850’ye ait papirus’larda (kibunların arasında Mısırlıların tıp alanında metinleri debulunmaktadır) büyük veya küçük baş hayvanların,köpeklerin, kuşların ve balıkların hastalıkları ve bazıtedavi şekilleri tanımlanmıştır.

Veteriner ilaçları

Sentetik elyaflar 20.cı yüzyılda ortaya çıktı. Diğer elyaflara nazaran daha dayanıklı ve uzun ömürlü olması ilgiyi çekti.

Polyester 1950’nin başlarında giysilere girmeğe başladı. Ancak 1960’ların sonu ve 1970’lerde sentetik elyaftan yapılan elbiselerin rahatsızlığı ortaya çıkmaya başladı.

Yeni tip polyesterler, halkın beğenisi sağlamak PTFE(polytetrafluoroethene) (TEFLON olarak dabilinmekte) Roy Plunkett tarafından 1938 yılındabulundu. Bazı giysiler Gore-Tex adı verilen bupolimerlerden yapılmaya başladı.

1969’da Bob Gore PTFE’nin genleşmesiyle yüzeyde çokküçük deliklerin oluşmasını sağladı ve bu sayedeözellikle dış giysilerde terletmeyen ama suyugeçirmeyen kumaşlar devreye girdi (CEFIC).

GİYİNME

Freedonia tarafından hazırlanan 08 Şubat 2005 tarihli “Construction Chemicalsto 2008 - Market Research Reports” raporda, sektörün yılda % 5’lik bir büyümeile, ABD’deki yapı kimyasalları sektörünün pazarının 2008 yılında 7,5 milyar US$’a ulaşacağı belirtilmektedir.

Yapı kimyasalları aslında “kimyasal” olarak nitelendirilmeden tarihin en eski çağlarından beri kullanılmaktadır. Örneğin beton uygulaması M.Ö. 5600 yıllarında Eski Yugoslavya’da bulunmuş.

Beton’un en yaygın olarak kullanışı ise M.Ö. 2300 yıllarında eski Mısır’da, M.Ö. 300 yıllarında Romalılarda görülmektedir.

Çimento katkı maddeleri ve poliüretan köpük (SPF)’ün bu büyümede liderlik yapacağı öne sürülmektedir.

Koruyucu kaplama ve sealer’ların en yaygın ürün çeşidi olacağı, ayrıca tahtada kullanılan kaplama sealer’ların geçen beş yılda önemli bir şekilde geliştiğini belirtmektedir.

Kalafatlama malzemesi ve yapıştırıcılar en yaygın olarak kullanılan ikinci malzemelerdir.

YAPI KİMYASALLARI

Eski bir Romalı efsanesine göre Sabun ismini Sapo dağından almıştır.

Sapo dağı hayvanların kurban edildikleri, kutsal ateşlerin yandığı kutsal bir dağ idi.

Yağmur, ateşin etkisiyle erimiş hayvan yağlarını küllerle karıştırarak aşağıdaki Tiber nehrine döküyormuş.

Bu nehirde çamaşır yıkayan kadınlar, suyun çamaşırı daha az eziyetle ve daha çok temizlediğini keşfetmişler.

İlk sentetik deterjan Almanlar tarafından BirinciDünya savaşı sırasında yağların diğer alanlardakullanılması amacıyla geliştirilmiştir.

Bu deterjanlar kısa zincirli alkil naftalin sülfonetipiydi. Propil veya butil alkolün naftalinlebirleşmesi ve sülfonasyon sonucu oluşmuştu.Genel olarak Nekal adı altında tanımlanmıştı.

Bu ürünler orta derecede deterjanlardı ancakıslatıcı olarak güçlüydüler ve halen tekstilsanayiinde yaygın olarak kullanılmaktadır.

(http://www.chemistry.co.nz/deterghistory.htm)

Kozmetik kelimesi Yunanca “Kosm tikos”ifadesinden türemiştir.

Bu ifade “düzenleme erkine sahip olmak” yada “dekorasyon erkine sahip olmak”anlamına gelmektedir.

Bu ifadeden “kosmein – süslemek” ve“kosmos – düzen, harmoni” türemiştir.

Kosmos kelimesi muhteşem düzeni için evrenitasvir etmekte de kullanılmaktadır.

Kişisel bakımKOZMETİKLER

Kokulu yağların ve esansların en çok kullanıldığıyer herhalde mumyalama işlemindeydi.

Eski Krallığın (10.cu hanedanlığa kadar)Mumyalayıcıları vücut dokusunu uzun süresaklama tekniğine sahip değildiler. Ancak OrtaDönem Krallığında 11.ci Hanedan sıralarında(M.Ö. 2000) teknik gelişti.

Vücut kuru natron (sodyum karbonat ilesodyum klorür veya sülfattan oluşan doğal birtuz) hızlı bir şekilde kurutulmakta daha sonraderi yüzeyi kokulu reçinelerle kaplanarak ketenkumaşla sarılmaktaydı.

Yeni Krallık döneminde (M.Ö. 1570-1070) dahagelişmiş teknikler bulunmuştur.

KOZMETİKLER

Teoffania 1633 yılında 600 kocanın öldürülmesi nedeniyle asıldı.Kısa bir süre sonra zehirlerin kullanım ve satılmasının kayıt altınaalınmasını sağlayan bir kanun çıkarıldı.

XVII. Yüzyılda tıp cilt, saç, diş ve tırnaklardakidüzensizliklerle ve ayrıca renkli kozmetiklerle ilgilenmeyebaşladı. Bir çok ülke en çok bilinen zehirleri kontroledebilmek için kanunlar koydular.

Teoffania isimli bir kadın İtalya’da kadınlara ait “zehirler hakkında eğitim yapan” bir okulu idare etmekteydi.

Teoffania deriyi beyazlatan ancak aynı zamanda bir düşmanı yoketmeye yarayan bir banyo kozmetiği geliştirdi.Kozmetik, Medici’lerin tercih ettikleri zehir olan arsenikiçermekteydi.

M.S. 2000 Bu antibiyotik sentetik, şu kökü yut !

İLAÇLAR VE KISA BİR ÖYKÜ

Kulağım ağrıyor……….

M.Ö. 2000 Bu kökü yut, iyi gelir

M.S. 1000 Bu kökü yutmak günah ! kafir olursun, şu duayı yapmalısın

M.S. 1850 Bu hastalık dua ile geçmez, bu şurubu iç

M.S. 1940 Bu şurup yılan yağından yapılıyor, işte bu hapları yut

M.S. 1985 Bu haplar etki etmez , şu antibiyotiği al

Kimyasallar aracılığıyla elektrik sağlanmakta,

Elektiriği ileten kablolar kimyasallar ürünüdür

Özel camlar -sodyumborsilikat- fiber optiklerin yapılması sağlamakta.

Elektronik - kablolar, konektörler, çip'ler yazılı devreler kimyadır.

Kimyasalsız, bilgisayarların ilk jenerasyonlarını yaratmazdık.

Kağıtlar, baskılar ve fotoğraflar . Kimya iletişim alanında ağırlıktadır

Kimyasallar olmasaydı güvercinle

iletişim veya atlı haberciler döneminedönerdik.

Yakıt

Kurşun bir kimyasaldır ve ekonomik yanmayı sağlamaktadır. Kurşunsuz benzin, katalitik konvertörler de kimyaya dayalıdır.

Petrolsuz yakıt, biyoyakıt kullanımı

Yakıt ekonomisi

Plastik kullanımı aynı yakıtla daha çok kilometre yapabilmektir. Bugün Avrupa'da 4 milyon ton plastik trafikte yol almaktadır.

Plastik taşıyabilme katsayısınıniyileştirilmesinde kullanılmakta.

Ulaşım

Arabalar yollara çıktığındanberi lastik ömrü 400 defa arttı (radyal ve kauçuğun kimya olarak geliştirilmesiyle sağlandı).

Özel antifrizler donlara karşı kullanılmakta,

Değişik yağlar ve ıslatıcılar makinelerin ömrünü arttırmakta,

Aracınızdaki her sıvı özel olarak hazırlanmışkimyasaldır.

Üretim veya maliyet lideri olmak istiyorsanız öncelikle kimya lideri

olmalısınız ! (CEFIC).

Asetill-CoA

Okzalasetat

Sitrat

Malat

Izositrat

Fumarat

a-Ketoglutarat

Süksinat

Süksinill-CoA

Krebs Siklusu - Trikarboksilik Asit Siklusu

Vücudumuzun çalışması çoğunlukla kimyasal reaksiyonlarla olur.

Nefes almamız, sindirimimiz, büyümemiz, yaşlanmamız, su içmemiz bile kimyadır.

Kimya yaşamın her yerinde !

E 330

İnsanlar yürüyen kimyasal reaktörüdür.

Kimya fabrikaları, maddelerin parçalanmasında, bir araya getirilmesinde ve yeni madde üretilmesinde, insan vücuduyla konsepten ziyade ölçek olarak farklıdır.

94

84

75

68

64

51

46 4543

3735 35 34

32 3230 30 29 28 28

21 2118 17 17 16 16 15

12 118 7

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

Kimya Sanayiinin Tüketici

Ürünlerindeki Katkı Miktarları

(%)*

* Kaynak : Amerikan Kimya Konseyi (ACC) ve CEFIC

32 Alt Sektöre % 7-94 oranında katkı

Alınan

olumlu

cevap

%

8 Endüstri ortalaması: 58

Kimya Sanayiinin Toplumdaki İmajı*

*Kaynak : CEFIC Pan European Survey

GıdalarAra geçiş

hava

mera top.

tarım top.

yer altı suyu

yüzey suyu

Dağılım

KİMYASAL MADDELERİN GEÇİŞİ

Kimyasalların Etkilerine Örnekler

PatlayıcıOksitleyiciParlayıcı

•Parlayıcı sıvılar•Basınçlı gazlar•Patlayıcılar•Parlayıcı aerosoller•Parlayıcı gazlar

•Parlayıcı katılar•Organik Peroksit•Oksitleyiciler•Kararsız reaktifler•Su ile reaksiyona

girenler

Fiziksel etkiler

Sağlığa olan etkileri

•Toksik•Zararlı•Aşındırıcı (korozif)•Tahriş edici

•Kanserojen•Mutajen•Üremeyi zehirleyici•Alerjik

Çevreye olan etkileri

•Bozunma : Bozunmaya dirençlilik•Bioakümülasyon (birikme) •Ekotoksisite : Toprak, su ve havadaki canlılar

•Ozon azaltma olgusu•Fotokimyasal ozon üretme olgusu•Global ısınma (sera) olgusu v.s.

RİSK YÖNETİM

Kimyasal Maddelerin Etki Yolları

Solunum

Ağızdan, sindirim sistemi

Deri ya da göz yoluyla emilme

Tehlike Maruziyet Olasılığı Risk

Tehlike ve Risk

Tehlike Risk

Mustafa Bağan

Risk

Yönetimi

Dünyadaki kimyasal madde satışının coğrafik dağılımı**

279

506

405

90 6335

136

31275

0

100

200

300

400

500

600

700

800

Asya AB 27 NAFTA Latin Amerika

Diğer Avrupa

Diğerleri*

Kim

yasa

l mad

de

sat

ışı (

mily

ar E

uro

)

Ülkeler

*Okyanusya ve Afrika

**Kaynak: CEFIC Chemdata International

Diğer Avrupa : İsviçre, Norveç ve AB 12’si dışındaki ülkeler

Dünyaki toplam kimyasal madde satışı : 1820 milyar Euro (2007)

54

23,8

13,5

5,9

1,6

0,7

0,5

46,9

24,2

15,3

6,6

4,4

1,7

1,3

AB

Asya

NAFTA

Diğer Avrupa**

Latin Amerika

Afrika

Okyanusya

İthalat İhracat

Dünyaki kimyasal madde dış ticaretinde coğrafik dağılım (%)*

**Diğer Avrupa : İsviçre, Norveç ve AB 12’si dışındaki ülkeler

*Kaynak: CEFIC Chemdata International

Kimya sanayiinin uluslararası karakteri !

ALT SEKTÖRLER İTİBARİYLE ÜRETİM DEĞERİ (TL)

ISIC-REV3 Alt Sektörler 2008 2007 2006 2005

25Plastik ve kauçuk ürünleri imalatı

12.821.521.511 12.094.197.320 10.407.408.924 8.904.811.841

2511

İç ve dış lastik imalatı; lastiğe sırt geçirilmesi ve yeniden işlenmesi

2.297.605.569 2.189.976.169 1.936.518.813 1.661.732.295

2519Diğer kauçuk ürünleri imalatı

1.464.874.983 1.327.999.899 1.070.068.509 880.404.574

2520Plastik ürünleri imalatı

9.059.040.959 8.576.221.252 7.400.821.602 6.362.674.972

Türk Kimya Sanayi Üretim Değeri *

* TUİK verilerinden derlenmiştir

ISIC-REV3 Alt Sektörler 2008 2007 2006 2005

24Kimyasal madde ve ürünlerin imalatı

23.575.434.763 22.303.852.743 20.113.565.234 17.564.079.263

25Plastik ve kauçuk ürünleri imalatı

12.821.521.511 12.094.197.320 10.407.408.924 8.904.811.841

Genel Toplam 36.396.956.274 34.398.050.063 30.520.974.158 26.468.891.104

36.396.956.274 TL

İhracat 2008 2007 2006 2005 2004

Kimyasal Madde ve Ürünleri

4.994,526 4.056.688 3.480.913 2.818.309 2.556.411

Bir önceki yıla oranla artış %

23,12 16,54 23,51 10,24

İmalat Sanayi içindeki payı %

3,99 4,01 4,34 4,10 3,67

İmalat Sanayi Toplamı

125.172.634 101.081.800 80.246.109 68.813.408 59.579.116

Genel İhracat içindeki Payı %

3,78 3,78 4,07 3,84 4,05

Genel İhracat 132.002.612 107.271.750 85.534.676 73.476.408 63.167.153

İthalat 2008 2007 2006 2005 2004Kimyasal Madde ve Ürünleri

26.991.928 23.624.583 19.599.125 17.477.335 15.134.358

Plastik ve Kauçuk Ürünleri

3.450.308 3.114.146 2.578.216 2.140.351 1.941.047

KİMYA SEKTÖRÜ TOPLAMI

30.442,236 26.738.729 22.177.341 19.617.686 17.075.405

İmalat sanayi içindeki payı %

20,28 19,96 20,09 20,82 21,23

İmalat Sanayi Toplamı

150.129.568 133.938.136 110.378.826 94.208.255 80.447.302

Genel İthalat içindeki Payı %

15,08 15,72 15,89 16,80 17,51

Genel İthalat 201.822.882 170.062.715 139.576.174 116.774.151 97.539.766

Türkiye’nin Kimyasal Dış Ticareti (000 $) *Kaynak: TUİK

İşyeri sayısı İstihdam24 Kimyasallar ve kimyasal ürünlerin imalatı 4 156 85 57824.1 Ana kimyasalların imalatı 1309 1982624.2 Pestisitler ve diğer tarım kimyasallarının imalatı 75 216324.3 Boya, vernik ve benzer kaplama, matbaa mürekkebi

ve macun imalatı 936 1253824.4 Eczacılıkta ve tıpta kullanılan kimyasal ve bitkisel

kaynaklı ürünlerin imalatı 289 2527524.5 Sabun ve deterjan, temizlik ve cilalama maddeleri;

parfüm,kozmetik ve tuvalet malzemeleri imalatı

1075 15915

24.6 Diğer kimyasalların imalatı 460 620324.7 Suni ve sentetik elyaf imalatı 12 365825 Kauçuk ve Plastiklerin Üretimi 9.236 92.857Kimya Sanayi Toplam 13.392 168.435İmalat Sanayi Toplam 272.482 2.183.286

TUİK’in 2005 yılı geçici verilerine göre ise sektörde 13.392 işyeri bulunmakta vebu işyerlerinde toplam 168.435 kişi istihdam edilmektedir.

İşyeri sayısı ve İstihdam durumu*

*Kaynak: TUİK

Teknolojiyi Yönlendiren Faktörler

1- Talep – piyasa şartları

2- Hammadde

3- Maliyet

4- Diğer sektörlerle etkileşim

5- Mevzuat

6- Yeni kimyasal arayışları

7- Ülke şartları

8- Yetkin Elemanlar

9-………

Sanayi ve Ticaret Bakanlığı

Çevre ve Orman Bakanlığı

Dış Ticaret Müsteşarlığı

Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı Sağlık Bakanlığı

Çalışma ve Sos.Güv. Bakanlığı

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı

Maliye Bakanlığı

uthorisation

egistration

valuation

emicals

R

E

A

C

h

Kayıt

Değerlendirme

İzin

Kimyasallar(and Restriction of)

Kendi halinde, müstahzar veya eşya içinde olanmaddeler aşağıdaki şartlarda kapsam içinde olupkayıt ettirileceklerdir :

yılda 1 ton veya daha üstünde üretilenveya ithal edilen maddeler

REACH’in KAPSAMI

REACH’iN Türkiye’ye Olası Etkileri

1- 3,5 Milyar Dolarlık ihracat Etkilenebilir

2- Üretimden kalkabilecek hammaddeler artık bulunmayabilir

3- Kayıt için ödenecek ücretler madde başına 230.000 Euro ile 1,5 milyon Euro olabilecek

4- Tek Temsilci için ödenecek ücretler toplam 20 milyon Euro civarında

TÜRKİYE KİMYA SANAYİCİLERİ DERNEĞİTurkish Chemicals Manufacturers Association

Dinlediğiniz için Teşekkür Ederiz !

Sorular ?

www.tksd.org.tr