kitapçık-risk değerlendirmesi esasları

İş Sağlığı ve GüvenliğiHerkes İçindir! Sizin için de önemlidir; İşiniz için de …

Risk değerlendirme esasları

2

R I S K D E Ğ E R L E N D I R M E E S A S L A R I I T E M E L B I L G I L E R & R İ S K D E Ğ E R L E N D İ R M E S İ - G E N E L

1

T E M E L B I L G I L E R & R İ S K D E Ğ E R L E N D İ R M E S İ - G E N E L I R I S K D E Ğ E R L E N D I R M E E S A S L A R I

İş Sağlığı ve GüvenliğiHerkes İçindir! Sizin için de önemlidir; İşiniz için de …


Bilgi için: http://hwi.osha.europa.eu

BÖLÜM I: TEMEL BİLGİLER

Tehlike nedir? Risk nedir? 4

Neden risk değerlendirmesi yapmalıyım? 4

Risk değerlendirmesini nasıl yapabilirim? 4

Bu aracı nasıl kullanmalıyım? 5

BÖLÜM II: RİSK DEĞERLENDİRMESİ– GENEL

Adım 1: Hangi konuda bilgi toplamalıyım? 6

Bu bilgiye nasıl ulaşabilirim? 6

Adım 2: Tehlikeleri nasıl belirleyebilirim? 7

KONTROL LİSTESİ – GENEL 8

Adım 3: Herhangi bir tehlikeden kaynaklanan bir riski nasıl değerlendirebilirim? 9

Adım 4: Söz konusu tehlikeden kaynaklanan riski ortadan kaldırmaya ya da

azaltmaya yönelik eylemleri nasıl planlayabilirim? 10

Adım 5: Yaptığım risk değerlendirmesini nasıl belgelendirmeliyim? 10

RİSK DEĞERLENDİRME FORMU 11

2


Içindekiler

3

Sektörlere yönelik diğer kontrol listelerine ulaşmak için:http:// hwi.osha.europa.eu

BÖLÜM III: TEHLİKELERİN TESPİT EDİLMESİ VE ÖNLEYİCİ TEDBİRLERİN SEÇİLMESİ – GENEL

Kontrol Listesi 1: Engebeli ya da kaygan yüzeyler 12

Kontrol Listesi 2: Hareketli araç ve makineler 13

Kontrol Listesi 3: Makinelerin hareketli parçaları 14

Kontrol Listesi 4: Elektrikli tesisat ve ekipmanlar 15

Kontrol Listesi 5: Yangın 16

Kontrol Listesi 6: Patlama 18

Kontrol Listesi 7: Kimyasal Maddeler 20

Kontrol Listesi 8: Gürültü 22

Kontrol Listesi 9: Titreşim 23

Kontrol Listesi 10: Aydınlatma 24

Kontrol Listesi 11: İşyerinde Stres 26

BÖLÜM IV: TEHLİKELERİN TESPİT EDİLMESİ VE ÖNLEYİCİ TEDBİRLERİN SEÇİLMESİ –

BELİRLİ SEKTÖR VE İŞLER İÇİN

Büro İşleri 30

İnşaat 33

Gıda işleme 36

Ağaç İşleri 38

Araba tamiri 41

Tarım 44

Küçük ölçekli yerüstü madenleri 50


Tehlike, bir şeyin zarar verme potansiyelidir. Tehlike;

insanları, eşyaları, süreçleri etkileyebilir; kazalara, sağlık

sorunlarına, kayıplara ve makinelerde hasarlara neden

olabilir.

Mesleki risk, bir tehlikeye maruz kalma sonucunda bir

sakatlık ya da hastalık geçirme olasılığını ve ortaya çıkacak

sakatlık ya da hastalığın şiddetini ifade eder.

Tehlike nedir?

Risk nedir?

Mesleki Risk Değerlendirmesi’nin başlıca amacı

çalışanların sağlığını ve güvenliğini korumaktır. Risk

değerlendirmesi, işle ilgili aktivitelerin çalışanlara ya da

çevreye zarar verme olasılığının asgariye indirilmesine

yardımcı olur. Risk değerlendirmesi, işinizin rekabet gücünü

ve etkinliğini korumanızı sağlar.

Sağlık ve güvenlikle ilgili kanunlara göre tüm işverenler

düzenli olarak risk değerlendirmesi yapmakla yükümlüdür.

İşyerindeki riskler aşağıda belirtildiği gibi beş basit

adımda değerlendirilebilir.

Neden ve nasıl risk değerlendirmesi

yapmalıyım?

Risk değerlendirmesini

nasıl yapabilirim?

ADIM 5 Ya p ı l a n r i s k d e ğ e r l e n d i r -m e s i n i b e l g e l e n d i r m e k

A D I M 2 Te h l i ke l e r i b e l i r l e m e k

A D I M 3 Tehlikelerden doğan riskleri belirlemek (risklerin or taya çıkma olasılıklarını ve sonuçların ciddiyetini tahmin etmek ve riskin k abul edilebilir olup olmadığına k arar vermek)

ADIM 4 Risklerin ortadan kaldırılması-na ya da azaltılmasına yönelik eylemleri planlamak ve değer-lendirmeyi gözden geçirmek

A D I M 1 B i l g i to p l a m a k

BÖLÜM I: TEMEL BİLGİLER

4

5


BU ARAÇ TÜM ADIMLARI GERÇEKLEŞTİREREK RİSK DEĞERLENDİRMENİZİ TAMAMLAMANIZA VE BU SÜRECİ BELGELENDİRMENİZE YARDIMCI OLACAKTIR

Bu aracı nasıl

kullanmalıyım?

Ya p t ı ğ ı m r i s k d e ğ e r -l e n d i r m e s i n i n a s ı l b e l g e l e n d i r m e l i y i m ? Bkz.

ADIM 5

Bkz. ADIM 4

Söz konusu tehlikeden kaynaklanan riski orta-dan kaldırmaya ya da azaltmaya yönelik eylem-leri nasıl planlayabilirim?

Herhangi bir tehlikeden kaynaklanan bir riski na-sıl değerlendirebilirim? Bkz.

A D I M 3

Te h l i ke l e r i n a s ı l b e l i r l eye b i l i r i m ? Bkz.

A D I M 2

BÖLÜM

BÖLÜM

Bkz. A D I M 1 BÖLÜM II

A D I M 1

H a n g i ko n u d a b i l g i to p l a m a l ı y ı m ?B u b i l g i ye n a s ı l u l a ş a b i l i r i m ?

BÖLÜM IIA D I M 2

BÖLÜM IIA D I M 3

BÖLÜM IIA D I M 4

BÖLÜM IIA D I M 5

6


İşyerindeki riskleri değerlendirebilmek için aşağıdaki

konularda bilgi sahibi olmanız gerekmektedir:

• İşyerinin ve/veya işin gereği sürdürülen çalışmaların nerede

gerçekleştirildiği;

• Kimlerin çalıştığı; özellikle söz konusu mesleki tehlikelerden

diğerlerine oranla daha fazla etkilenecek olan çalışan

gruplarına (örneğin; hamile kadınlara, genç çalışanlara ya

da engelli çalışanlara) özel dikkat gösterin. Bunun yanında,

yarı-zamanlı çalışanları, taşeronları, ziyaretçileri, ve işyeri

dışında çalışanları (sürücüler, müşterileri evlerinde ziyaret

edenler, vs.) da değerlendirmeyi unutmayın.

• Ne tür iş ekipmanı, malzeme ve iş süreçlerinin kullanıldığı;

• Ne tür görevlerin gerçekleştirildiği (örn. görevler ne şekilde

ve ne süreliğine gerçekleştiriliyor);

• Hangi tehlikelerin tanımlanmış olduğu ve bu tehlikelerin

kaynakları vb.;

• Mevcut tehlikelerin potansiyel sonuçları;

• Ne tür koruyucu tedbirlerin alındığı;

• Ne tür kaza, meslek hastalığı ve sağlık sorunlarıyla ilgili

durumların bildirilmiş olduğu;

• İşyeriyle ilgili yasal ve yasal olmayan diğer yükümlülükler.

Bilgi edinmek için aşağıdaki kaynaklardan

yararlanabilirsiniz:

• Işyerinde kullanılan ekipman, materyal ya da maddelerle

ilgili teknik bilgiler;

• Teknolojik prosedürler ve yapılan işe ait el kitapları;

• İş yerindeki zararlı/öldürücü, tehlikeli ya da zorlayıcı

faktörlerle ilgili olarak yapılan ölçümlerin sonuçları;

• İş kazası ve meslek hastalıklarına ilişkin kayıtlar;

• Kimyasal maddelerin özellikleri;

• Yasal düzenlemeler ve teknik standartlar;

• Bilimsel ve teknik literatür.

Bilgiye ulaşmak için kullanabileceğiniz diğer yöntemler:

• İş ortamını gözlemlemek;

• İşyerinde gerçekleştirilen çalışmaları gözlemlemek;

• İşyerinin dışında gerçekleştirilen görevleri gözlemlemek;

• Çalışanlarla görüşmek;

• İşyeri üzerinde etkisi olabilecek dış faktörleri gözlemlemek

(örn. üçüncü taraf ların gerçekleştirdiği çalışmalar, hava

koşulları).

Hangi konuda bilgi

toplamalıyım?

Bu bilgiye nasıl

ulaşabilirim?

A D I M 1

BÖLÜM II: RİSK DEĞERLENDİRMESİ – GENEL

7


RİSK DEĞERLENDİRMENİZİ TÜM İŞGÜCÜNÜZÜN AKTİF KATILIMIYLA GERÇEKLEŞ-TİRMELİSİNİZ

İşyerindeki tehlikeleri belirlemek için GENEL KONTROL

LİSTESİ’ni kullanın ve:

• Eğer tehlikenin mevcut olduğunu

biliyorsanız «EVET» i işaretleyin

• Eğer tehlikenin mevcut olmadığını

biliyorsanız «HAYIR» ı işaretleyin

• Eğer tehlikenin mevcut olup olmadığından emin değilseniz:

• Sütun 5’te belirtilen TEHLİKEYE ÖZGÜ KONTROL LİSTESİ’Nİ

KULLANIN.

• Eğer GENEL KONTROL LİSTESİ ’ nin 5. sütununda belirtilen

tehlikeye özgü bir kontrol LİSTESİ yoksa, daha ayrıntılı bilgi

edinmek için Avrupa Ajansı ’ nın ya da ulusal makamların

internet sitelerinden faydalanabilir ya da yerel iş sağlığı ve

güvenliği danışmanlarından yardım alabilirsiniz.

Burada ayrıca aşağıdaki belirli sektörler için hazırlanan bazı

kontrol listelerini de bilginize sunuyoruz:

• Büro işi

• İnşaat

• Araba tamiri

• Gıda işleme

• Doğramacılık/ağaç işleri

• Tarım

• Küçük ölçekli yer üstü madenleri

Eğer bu etkinliklerden birinde çalışıyosanız BÖLÜM IV ’te

sunulan Sektöre özgü kontrol listelerine bakınız.

Tehlikeleri nasıl

belirleyebilirim?

A D I M 2

8


1. Engebeli ya da kaygan yüzeyler (kaymaya, takılmaya, düşmeye, vb.

neden olabilecek yüzeyler) BÖLÜM III - 1

2. Hareketli araç ve makineler BÖLÜM III - 2

3. Makinelerin hareketli parçaları BÖLÜM III - 3

4. Tehlikeli yüzeylere sahip nesne ve aksamlar (keskin, kaba/sert, vb.)

5. Soğuk ya da sıcak yüzeyler, malzemeler, vb.

6. Yüksek çalışma alanları ve tırmanma noktaları (yüksekten düşmeye sebep

olabilecek mekanlar)

7. El aletleri

8. Yüksek basınç

9. Elektrikli tesisat ve ekipmanlar BÖLÜM III - 4

10. Yangın BÖLÜM III - 5

11. Patlama BÖLÜM III - 6

12. Havadaki kimyasal maddeler (toz dahil) BÖLÜM III - 7

13. Gürültü BÖLÜM III - 8

14. El-kol titreşimi BÖLÜM III - 9

15. Bütün vücut titreşimi BÖLÜM III - 10

16. Aydınlatma

17. UV, IR, lazer ve mikrodalga radyasyonu

18. Elektromanyetik alanlar

19. Sıcak ya da soğuk iklim

20. Ağırlık kaldırma ve taşıma

21. Duruş bozukluklarına sebeb olan işler

22. Biyolojik tehlikeler (virüsler, parazitler, küf ler, bakteriler)

23. Stres, şiddet, taciz (mobbing)

24. Diğerleri: lütfen aşağıda boş bırakılan alana belirtin ve «EVET» seçeneğini işaretleyin:

No. Tehlike EVET HAYIR Bilmiyorum Tehlikeye özgü hazırlanan

Kontrol Listesi’ne bakınız:

1 2 3 4 5

KONTROL LİSTESİ – GENEL

8

9


A. Belirlenen her tehlike için:

Tehlikenin neden olabileceği zararın olasılığını ve şiddetini göz önünde bulundurarak riskin derecesinin küçük, orta ya da büyük

olduğunu belirleyin. Karar vermek için aşağıdaki tabloyu kullanabilirsiniz.

• Düşük olasılık: bir çalışanın tüm mesleki kariyeri boyunca

meydana gelmeyebilir.

• Orta düzey olasılık: bir çalışanın tüm mesleki kariyeri

boyunca sadece birkaç kez meydana gelebilir.

• Yüksek olasılık: bir çalışanın tüm mesleki kariyeri boyunca

sürekli olarak meydana gelebilir.

• Hafif şiddetli zarar: uzun süreli sıkıntıya sebep olmayan

kaza ya da hastalıklar (örn. küçük çizikler, göz tahrişi,

başağrısı, vb.).

• Orta Düzey zarar: hafif ancak uzun süreli ya da periyodik

olarak tekrarlayan sıkıntılara yol açan kaza ve hastalıklar

(örn. yaralar, basit kırıklar, vücudun sınırlı bir bölgesinde

meydana gelen ikinci derece yanıklar, cilt alerjisi, vb.).

• Büyük zarar: kalıcı ve çok büyük rahatsızlıklara ve/veya ölüme

neden olan kaza ve hastalıklar (örn. amputasyon, sakatlığa

yol açan kompleks kırıklar, kanser, vücüdun geniş bir yüzeyin-

de meydana gelen ikinci veya üçüncü derece yanıklar).

B. Tehlikeden kaynaklanan riskin kabul edilebilir olup olmadığına karar verin.

Genelde:

• Büyük riskler kabul edilemeyen,

• Küçük ve orta düzey riskler ise kabul edilebilen riskler olarak değerlendirilir.

Eğer yasal yükümlülüklere uyulmuyorsa, risk kabul edilemez!

Unutmayın: Risk değerlendirmenizi çalışanların aktif katılımıyla gerçekleştirmelisiniz. Bir riskin kabul edilebilir olup olmadığına

karar verirken çalışanlarınızın görüşleri, cinsiyet, yaş ve sağlık durumu gibi konuları da göz önünde bulundurun. Unutmayın

değerlendirmeyi onlar için yapıyorsunuz.

Herhangi bir tehlikeden kaynaklanan bir riski nasıl değerlendirebilirim?

A D I M 3

Sonuçların şiddeti

Olasılık Hafi f şiddetli zarar Orta Düzey zarar Büyük zarar

Düşük olasılık Küçük (1) Küçük (1) Orta Düzey (2)

Orta düzey olaslılık Küçük (1) Orta Düzey (2) Büyük (3)

Yüksek olasılık Orta Düzey (2) Büyük (3) Büyük (3)


• Eğer risk büyükse ve kabul edilemeyen risk olarak

değerlendirilmişse, söz konusu riski azaltmak için gerekli

adımlar zaman kaybetmeden atılmalıdır.

• Eğer risk orta düzeyse ve kabul edilebilir risk olarak

değerlendirilmişse, riskin seviyesini azaltmaya yönelik

adımlar planlanmalıdır.

• Eğer risk küçükse ve kabul edilebilir risk olarak

değerlendirilmişse, aynı düzeyde kalmasını sağlamaya

yönelik çalışmalar yapılmalıdır.

Önleyici ve koruyucu tedbirler aşağıda belirtilen öncelik

sırasına göre uygulanmalıdır:

• Tehlikenin/riskin ortadan kaldırılması,

• Organizasyonel tedbirlerle tehlikenin/riskin asgariye

indirilmesi,

• Toplu koruyucu tedbirlerle tehlike/riskin asgariye indirilmesi,

• Uygun kişisel koruyucu donanımların kullanımıyla riskin

azaltılması.

Riskleri azaltmak için ne tür tedbirler alınabileceğine ilişkin

örnekler için, Bkz. BÖLÜM III veya BÖLÜM IV’teki Tehlikeye

Özgü Kontrol Listelerine bakınız.

Aşağıda verilen RİSK DEĞERLENDİRME FORMU’nu kullanarak

yaptığınız risk değerlendirmesini belgelendirebilirsiniz.

•Temel bilgileri kaydedin: şirket adı ve adresi,

değerlendirmenin yapıldığı işyerinin adı; değerlendirme

tarihi, işyerinde çalışan(lar)ın isim(ler)i, değerlendirmeyi

gerçekleştiren kişi(ler)in isim(ler)i.

• RİSK DEĞERLENDİRMESİ FORMUNUN ikinci sütununa

belirlenen tehlikeleri kaydedin (GENEL KONTROL

LİSTESİ ’ nde «EVET» seçeneğini işaretledikleriniz için).

• Belirlenen her tehlike için:

• Üçüncü sütuna tehlikeden kaynaklanabilecek risklerin

sınırlandırılması için alınan önleyici/koruyucu tedbirleri

kaydedin;

• Dördüncü sütuna risk değerlendirmesinin sonuçlarını

kaydedin (örn, büyük risk/Kabul edilemez risk);

• Beşinci sütuna da riskin azaltılmasına yönelik planlanan

eylemleri kaydedin.

10

Söz konusu tehlikeden kaynaklanan riski

ortadan kaldırmaya ya da azaltmaya yönelik

eylemleri nasıl planlayabilirim?

Yaptığım risk değerlendirmesini nasıl

belgelendirmeliyim?

A D I M 5A D I M 4

İşyerinde çalışan kişi(ler)nin imza(lar)sı

1 2 3 4 5

İşyeri: (işyerinin adı) Çalışanın adı: (işyerinde çalışan kişinin adı)

Şirketin adı ve adresi:

Tarih:

Risk Değerlendirmesi yapan kişi(ler): (kişilerin adı)

RİSK

DEĞ

ERLE

NDİ

RMES

İ FOR

MU

Risk Değerlendirme Formu

11

No. TEHLİKE UYGULANAN ÖNLEYİCİ VE RISK RİSKİ AZALTMAK İÇİN

KORUYUCU TEDBİRLER TAHMİNİ/DEĞERLENDİRMESİ PLANLANAN EYLEMLER

Form No:

Risk değerlendirmesini yapan kişi(ler)nin imza(ları)


12

R I S K D E Ğ E R L E N D I R M E S I N I N E S A S L A R I I T E H L İ K E L E R İ N T A N I M L A N M A S I V E Ö N L E Y İ C İ T E D B İ R L E R

Bölüm B: Riski azaltmakta kullanılabilecek önleyici tedbirlere örnekler

Zemin malzemesinin dikkatli seçilmesi, özellikle işin gerektirdiği uygulamalar nedeniyle zeminin ıslanması ya da

tozlanması söz konusuysa yüzeylerin kuru bir şekilde muhafaza edilmesi.

Gerekirse, uygun temizlik malzemesi kullanarak kaygan yüzeylere kimyasal yöntemlerle müdahale edilmesi.

Zeminin ve geliş gidiş güzergahlarının düzenli kontrolünün sağlanması.

Zemindeki delik ve çatlakların, yıpranmış halı ya da kilimlerin ortadan kaldırılması; zeminin ve geliş gidiş güzergahlarının

düzenli tutulması.

Eşiklerin kaldırılması ya da eşik yüksekliklerinin sınırlandırılması ve görünürlüklerinin artırılması.

Çalışanlara uygun ayakkabıların temin edilmesi.

Zemin ve geliş gidiş güzergahlarının uygun şekilde işaretlenmesi.

Zemin ve geliş gidiş güzergahlarının yeterli aydınlatılması.

Donanımları yerleştirirken kablolara yayaların yolundan geçmeyecek biçimde bir düzenleme yapılması, kabloların zemine

sabitlenmesi için kablo gizleyicilerin kullanılması.

Zeminlerde ve geliş gidiş güzergahlarında kaymayı önleyici ve temizlenmesi kolay malzemelerin kullanılması.

Zeminde ve gidiş geliş güzergahlarının yüzeylerinde sıvı maddelerin kolayca akmasının sağlanması.

1. Zeminde engebeli bölgeler, gevşemiş kaplamalar/cilalar, delikler, dökülmüş

malzemeler, vb. var mı?

2. Zemin zaman zaman kayganlaşıyor mu?, Örn., temizlik nedeniyle ıslak olduğunda, üzerine

sıvı bir madde (örn. yağ) döküldüğünde, yağmur ya da çamur girmesi halinde veya

yapılan işler nedeniyle zeminin tozlandığı durumlarda, v.b.

3. Zeminde eşikler ya da başka seviye farklılığı yaratan bölümler var mı?

4. Zeminde kablolar var mı?

5. Uygun olmayan ayakkabıların giyilmesinden dolayı çalışanların kayma ya da düşme olasılığı var mı?

6. Zemin düzenli mi?

7. Çalışma alanında yerde bırakılmış herhangi bir engel ya da nesne var mı (yerinden

kaldırılması mümkün olmayanlar hariç)?

8. Yerinden kaldırılması mümkün olmayan engeller işaretlenmiş mi?

9. İşyerinde kullanılan tüm trafik/gidiş geliş güzergahları uygun bir şekilde işaretlendirilmiş mi?

10. Zeminin ve gidiş geliş güzergahlarının aydınlatması uygun mu?

BÖLÜM III: TEHLİKELERİN BELİRLENMESİ VE ÖNLEYİCİ TEDBİRLERİN SEÇİMİ – GENEL-

Kontrol Listesi No. 01

Bölüm A: Söz konusu tehlike iş yerinde mevcut mu?

TEHLİKE: ENGEBELI YA DA KAYGAN YÜZEYLER

EVET – eğer en azından bir sorunun cevabını ile işaretlediyseniz

Aşağıdaki listede belirtilenler dışında başka durumların da tehlike içerebileceğini unutmayın.

SORU EVET HAYIR

12

13

T E H L İ K E L E R İ N T A N I M L A N M A S I V E Ö N L E Y İ C İ T E D B İ R L E R I R I S K D E Ğ E R L E N D I R M E S I N I N E S A S L A R I

Kullanılan taşıma araçlarının yapılan işe uygun olması.

Uygun sertifika/lisansa sahip iş ekipmanlarının kullanılması.

İş ekipmanlarının imalatçının bilgilendirmesi ve el kitapçıkları doğrultusunda kullanılması.

İş ekipmanlarının teknik açıdan düzenli olarak denetlenmesi

Taşıma güzergahlarının uygun şekilde işaretlenmesi ve düzgün muhafaza edilmesi.

Güzergahların yeterince geniş olmasının ve güzergahlar üzerinde hiçbir «kör nokta» bulunmamasının sağlanması.

Taşınacak yükün düzgün bir şekilde yerleştirilmesi ve emniyetinin sağlanması

Çalışanların yeterli eğitim almasının sağlanması.

Kendiliğinden harekete geçen taşıma araçlarının beklenmeyen bir anda çalışmaya başlamasının engellenmesi için gerekli

donanımların bulunması.


1. Taşıma araçları hatalı ya da bozuk oldukları zamanlarda kullanılıyorlar mı?

2. Taşıma araçları ve yükleme/boşaltma işlemlerinde kullanılan iş ekipmanları (örn. araçlar,

vinçler/kaldıraçlar, kaldırma platformları) aşırı yüklü haldeyken kullanılıyor mu?

3. Taşıma yolu üzerindeki engeller kaldırılmış mı?

4. Taşıma güzergahları üzerindeki görüş alanı sınırlı mı?

5. Taşıma araçları yetkili olmayan kişiler tarafindan kullanılıyor mu?

6. Taşınan yükler her zaman gerektiği şekilde güvence altına alınıyor mu?

7. Taşınan büyük yükler nedeniyle sürücünün görüş alanının kısıtlanması söz konusu oluyor mu?



TEHLİKE: HAREKETLİ ARAÇ VE MAKİNELER



SORU EVET HAYIR

14


Makinelerinin eğitimli ve yetkili çalışanlar tarafindan işletilmesinin sağlanması.

Tüm koruyucu donanımların yerinde olmasınının ve düzgün çalışmasının sağlanması.

Çalışanlara koruyucuların kullanılmasının gerekliliğini hatırlatacak poster ve işaretlerin kullanılması.

Herhangi bir makine çalıştırılmadan önce gerekli tüm koruyucu parçaların yerli yerinde olduğunun kontrol edilmesi.

Makinelerinin çevresindeki alanın temizlenmesi, toplanması ve her türlü engelden bertaraf edilmesi.

Çalışanların kolayca hareket edebilmesi için yeterli alan bırakılması.

Çalışanlara, uygun kişisel koruyucu donanımların temin edilmesi.

Makinelerinin üzerinde ve çevresinde yeterli aydınlatma yapılması.

Zarar verebilecek nitelikteki makinelerinin kazara çalıştırılmasını engellemek için kolay anlaşılır bir uyarı ve bilgilendirme

sisteminin uygulanması.

Makinelerinin bakımının yapılması ve arızaların anında giderilmesinin sağlanması.

Makinelerinin hareketli parçalarıyla makine çevresinde bulunan sabit parçalar arasında yeterli boşluk bırakılması.


1. Makinelerin üzerinde koruması olmayan tehlikeli hareketli parçaları var mı (yedek parçalar dahil)?

2. Makinelerin korumaları, çalışanların ellerinin, kollarının, ya da diğer vücut kısımlarının

tehlikeli hareketli parçalarla temas etmesini yeterli ölçüde engelliyor mu?

3. Makinelerin koruyucu parçaları sıkı bir şekilde sabitlenmiş mi ve yerlerinden kolayca

çıkarılmaları engellenmiş mi?

4. Makinenin hareketli parçalarının üzerine her hangi bir nesnenin düşmesi mümkün mü?

5. Kullanılan korumalar makinenin işleyişini bozuyor ya da güçleştiriyor mu?

6. Koruyucu parçaları çıkarmadan makineyi yağlamak mümkün mü?

7. Tehlikeli hareketleri durudurmadan koruyucuları çıkarmak mümkün mü?

8. Koruması olmayan tertibat, dişli, çark ya da makara var mı?

9. Açık bırakılmış kemer ya da zincirli frenler var mı?

10. Açıkta bırakılmış vida, anahtar, halka, vb. var mı?

11. Operatörün AÇMA/KAPAMA kontrollerine kolayca ulaşması mümkün mü?

12. Birden fazla operatörün kullandığı tek bir kontrol mekanizması mı var?



TEHLİKE: MAKİNELERIN HAREKETLİ PARÇALARI



SORU EVET HAYIR

14

15


İşe başlamadan önce arızaları tespit etmek için görsel bir kontrol yapılması.

Elektrik uzmanları tarafindan düzenli testlerin yapılmasının sağlanması.

Sadece CE işareti taşıyan ekipmanların kullanılması.

Ekipmanın hasar görmesi ya da bozulması durumunda: elektriğin kesilmesi, hemen fişin prizden çıkarılması ve hasarın

bildirilmesi.

Arızaların bir elektrik uzmanı tarafindan giderilmesinin sağlanması.

Uygun ekipmanların seçilmesi (örn. IP koruma tipi, mekanik koruma, vb.).

İşin talimatlara uygun şekilde yürütülmesi.

Hatlardaki enerjinin boşaltılması.

Yükseltme/kaldırma mekanizmasına sahip araçların çalışma alanının sınırlanması.

Elektrikli araçların kullanılmadan önce, onarımları yapıldıktan sonra ve düzenli aralıklarla kontrol edilmesi.

Toprak hattının kullanılması.


1. Güvenlik araçlarının ve açma kapama anahtarlarının yerli yerinde olduğundan ve

çalıştığından emin misiniz?

2. Elektrik hatları üzerinde izolasyonun zarar gördüğü yerler var mı? (örn. düğümler,

açıkta kalmış kablolar, vb.)

3. Hasar görmüş ya da yetkili olmayan kişilerin kullanımına karşı koruma altına alınmamış

elektrikli araç kutusu var mı?

4. Elektrik tehlikesi işareti olmayan herhangi bir elektrikli araç kutusu var mı?

5. Hasar görmüş elektrik prizi ya da fişi var mı?

6. Elektrikli aletleri uygun olmayan şekillerde kullanmak mümkün mü?

7. Islak elektrikli araçları kullanma ya da elektrikli araçları ıslak ellerle ya da nemli giysilerle

kullanma olasılığı var mı?

8. Elektrikli sistemlere tehlikeli kabul edilen bir mesafede çalışmak zorunda kalma olasılığı var mı?

9. Çalışma alanının yakınında elektirikli araçlar var mı?

10. Topraklama sistemine bağlanmamış açıkta kalan iletken parçalar var mı?

11. Elektrostatik yük var mı? (örn. yakıt ikmali sırasında)



TEHLİKE: ELEKTRİKLİ TESİSAT VE EKİPMANLAR



SORU EVET HAYIR

16


1. Boya, cila, yapıştırıcı ve solventler gibi oksitleyici ya da yanıcı maddeler kullanılıyor mu?

2. Oksitleyici ya da yanıcı maddeler havalandırması olan odalarda mı muhafaza ediliyor?

3. Kullanılan tüm tehlikeli kimyasallara ait (Tehlikeli) Malzeme Güvenlik Bilgi Formu mevcut mu?

4. Etrafta herhangi bir ateşleme kaynağı var mı (örn. açık ateş, elektrikli ekipmanlar,

elektrostatik yükler/ ya da yüksek sıcaklık)?

5. Yangın/tehlikesi olan alanlar uygun bir şekilde işaretlenmiş mi?

6. Yanıcı ve parlayıcı maddelerle çalışanlar bu kimyasalların tehlikeli özellikleri konusunda

düzenli olarak bilgilendiriliyor mu?

7. Yangınla mücadele araçları var mi ve koşullara uygun mu?

8. Yangınla mücadele araçları kullanıma hazır mı ve düzenli aralıklarla kontrolleri yapılıyor mu?

9. Yangınla mücadele araçları kolayca ulaşılabilecek bir yerde mi?

10. Acil durum ve kaçış planları mevcut mu?

11. Kaçış güzergahları işaretlenmiş mi?

12. Yangın alarmı var mı?

13. Yangınla mücadele ve yangın alarmına yönelik tatbikatlar uygulanıyor mu?

14. Yangınla mücadele eğitimi veriliyor mu?



TEHLİKE: YANGIN



SORU EVET HAYIR



TEHLİKE: YANGIN



SORU EVET HAYIR

17


Yanıcı ve parlayıcı maddelerin uygun şekilde saklanması (örn. azami saklama sıcaklıklarını geçmeyen ortamlarda).

Yanıcı ve parlayıcı maddelerin ayrılması.

Ateşleme kaynaklarının önlenmesi ya da ortadan kaldırılması (sigara içmenin yasaklanması da dahil).

Tüm yanıcı maddeler için Tehlikeli Malzeme Güvenlik Bilgi Formlarının temin edilmesi.

Tüm tehlikeli alanların kordonla işaretlenmesi.

Açık ateşle çalışmaya yönelik gerekli izinlerin alınmış olması.

Yangın söndürücülerin temin edilmesi (yanıcı maddenin özellklerine ve işyerinin büyüklüğüne göre seçilmesi gerekir).

Elektrikli araçların düzenli olarak kontrol edilmesinin sağlanması.

Uygun yangınla mücadele araçlarının seçilmesi.

Yangın söndürme araçlarının düzenli olarak kontrol edilmesi ve bakımının yapılması.

Yangın için uyarı sistemi kurulması.

Kaçış ve kurtarma güzergahlarının belirlenmesi ve bu güzergah yollarının açık tutulması.

Çalışanlara eğitim verilmesi.

Acil durum tatbikatlarının yapılması.

YORUMLARINIZI EKLEYİNİZ


18


1. Herhangi bir patlayıcı madde kullanılıyor mu?

2. Kullanılan tüm patlayıcı kimyasal maddeler için bir Malzeme Güvenlik Bilgi Formu var mı?

3. Patlayıcı kimyasallar uygun bir şekilde etiketlenmiş mi?

4. İş süreçlerinde patlayıcı karışımlar var mı? (örn. hava ve gazlar – hidrojen veya metan, hava

ve benzen veya aseton buharı, hava ve ağaç tozu)

5. Patlama riski bulunan alanlar var mı? (örn., içinde boya ya da solventlerin, yanıcı sıvı veya

gazların depolandığı odalar)

6. Yanıcı maddelerin bulaşması, artan depolama sıcaklığı ya da aşırı miktarda ürünün

depolanması gibi sebeplerden ötürü patlama riskinin söz konusu olduğu alanlar var mı?

7. Gaz tesisatı kapalı mı ve düzenli olarak kontrol ediliyor mu?

8. Patlayıcı alanlarda kullanılan elektrikli araçlar uygun şekilde mi seçilmiş?

9. Patlama tehlikesinin bulunduğu alanlarda herhangi bir ateş kaynağı var mı?

10. Patlama tehlikesinin bulunduğu alanlarda herhangi bir yüksek ısı kaynağı var mı?

11. Patlama tehlikesinin bulunduğu alanlarda herhangi bir elektrostatik alan var mı?

12. Havalandırma sistemi mevcut mu ve düzenli olarak kontrol ediliyor mu?

13. Patlama tehlikesinin bulunduğu alanlar işaretlenmiş mi?

14. Patlama tehlikesi bulunan ortamlarda patlayıcı maddelerin yoğunluk seviyesi sürekli

izleniyor mu?

15. İzlemede kullanılan araçlar düzenli olarak kontrol ediliyor mu?

16. Patlayıcı maddeleri ya da malzemelerikullanan çalışanlara bu kimyasalların tehlikeli

özellikleri konusunda düzenli olarak bilgi veriliyor mu?



TEHLİKE: PATLAMA



SORU EVET HAYIR

19


Havalandırma ve yoğunluğunun izlenmesi.

Tüm patlayıcı kimyasal maddeler için Malzeme Güvenlik Bilgi Formu temin edilmesi.

Ateşleme kaynaklarının önlenmesi ya da ortadan kaldırılması.

Havayla karşılaştığında patlayıcı karışımlar meydana getirebilecek olan maddelerin açık ateşten, elektrikli araçlardan,

kıvılcımdan, vb. uzak tutulması.

Depolama miktarının asgaride tutulması.

Belirli ürünlerin bir/arada saklanmamasına ilişkin talimatlara uyulması.

Maddelerin başka yerlere bulaşmasının önlenmesi ve kullanılmak üzere alınan ürünlerin, işleri bittikten sonra yeniden

kendi kaplarına koyulması.

Tehlikeli patlayıcı alanların belirlenmesi.

Patlayıcı alanların işaretlenmesi.

Açık ateşle çalışmaya yönelik izinlerin alınması.

Kaçış ve kurtarma güzergahlarının işaretlenmesi ve engellerden arındırılması.

Çalışanların eğitilmesi.

Acil durum tatbikatlarının yapılması



20


1. Tehlikeli Kimyasal Maddeler (çok toksik, toksik, zararlı, aşındırıcı, tahriş edici, duyarlılaştırıcı,

kanserojen, mutajen, üreme üzerinde toksik etkisi olan, patlayıcı, oksitlenen, son derece

yanıcı, yüksek derecede yanıcı ve yanıcı olarak sınıflandırılmış olanlar) kullanılıyor mu?

2. Kullanılan tüm tehlikeli kimyasalar için Tehlikeli Madde Güvenlik Veri Formu mevcut mu?

3. Tüm tehlikeli kimyasallar gereğine uygun şekilde etiketlenmiş mi?

4. Tüm tehlikeli kimyasallar uygun şekilde kullanılıyor mu?

5. Tehlikeli kimyasal maddeleri kullanan tüm çalışanlar, bu kimyasalların tehlikeli özellikleri

konusunda düzenli olarak bilgilendiriliyor mu?

6. Genç çalışanlar ya da hamile kadınlar kanserojen ya da mutajen maddelerle çalışmak

zorunda kalıyor mu?

7. İzin Verilebilir azami Konsantrasyon düzeyleri belirlenmiş maddeler için (işyerindekii havada

bulunan) yoğunluğu tespit etmeye yönelik ölçümler yapıyor musunuz?

8. İşyerindeki havada bulunan kimyasal maddelerin konsantrasyonu Azami İzin Verilebilen

azami Konsantrasyon düzeylerinin altında mı?

9. Kimyasalların kullanıldığı tüm işyerleri için toplu koruyucu önlemler (genel ve lokal

havalandırma sistemleri) temin edilmiş mi?

10. Havalandırma sistemleri düzenli olarak kontrol ediliyor mu?

11. Kimyasalları kullanan çalışanlara kişisel koruyucu donanımlar (eldiven, gözlük ya da yüz

siperi, solunum koruyucusu) temin ediliyor mu?

12. Tehlikeli kimyasal maddelere veya etmenlere maruz kalan çalışanlar için düzenli sağlık

muayenesi imkanı sağlanıyor mu?

13. Kanserojen maddelere maruz kalan çalışanlara özel sağlık hizmeti veriliyor mu?

14. Tüm çalışanlara, tehlikeli kimyasal maddelerin kullanımı ve muhafaza edilmesi konusunda

eğitim veriliyor mu?



TEHLİKE: KIMYASAL MADDELER



SORU EVET HAYIR

21


Çok toksik maddelerin daha az toksik olanlarla değiştirilmesi.

Eğer mümkünse kanserojen ve mutajen maddelerin kullanımdan kaldırılması.

Tehlikeli kimyasal maddelerin uygulanmasıyla ilgili süreçlerde otomatik sistemlere geçilmesi.

Tüm tehlikeli kimyasal maddeler için Malzeme güvenlik Bilgi Formlarının temin edilmesi.

Tüm tehlikeli kimyasal maddelerin gereğine uygun şekilde etiketlenmesi.

Tüm tehlikeli kimyasal maddelerin gereğine uygun şekilde kullanılması.

Parlayıcı ve yanıcı tehlikeli kimyasal maddelerin birbirinden ayrılması.

Tehlikeli kimyasal maddelerin konsantrasyonunun ölçülmesi ve izlenmesi.

Uygun toplu koruyucu önlemlerinin uygulanması.

Çalışanlara kişisel koruyucu donanımların temin edilmesi.

Kimyasal maddelerin konsantrasyonunun, İzin Verilen Azami Konsantrasyon düzeylerinin üzerine çıktığı tüm işyerlerinde

sürekli lokal egzos havalandırmasının yapılması (örn. spreyleme, boyama ve kaplama için egzos sistemleri kullanılması).

Kimyasallarla kullanılan donanımın düzenli olarak teknik kontrolden geçirilmesi.

Azami verimi korumak için egzos havalandırma sistemlerinin denetlenmesi ve temizlenmesi.

Tehlikeli kimyasal maddeler, özellikle de kanserojen ve mutajen olanlara maruz kalan çalışanlar için düzenli sağlık

muayenesi olanaklarının sağlanması.

Tehlikeli kimyasal maddelerin oluşturduğu riskler ve tehlikeli kimyasal maddelerle güvenli çalışma biçimleri konusunda

çalışanlara düzenli eğitim verilmesi.



22


Çalışanlarınızın maruziyet düzeylerinin belirlenmesi, yasal yükümlülüklerde belirtilmiş olan sınır değerlere uyulması.

Gürültü emisyonunu azaltmak için çeşitli mühendislik çözümlerinin benimsenmesi (örn. titreşim halindeki makine ya da

aksamların izole edilmesi, içinde susturucu bulunan hava egzosları/çıkışlarının kullanılması).

Gürültü kaynaklarının çalışanların uzağına yerleştirilmesi.

Gürültülü alanlarda geçirilen zamanın sınırlandırılması.

Gürültü emisyonunu azaltmak için makinelerin çevresine muhafazaların monte edilmesi.

Sesin yayılırken takip ettiği yolu bloke etmek için bariyer, perde ya da paravan kullanılması.

Kulak koruması gerektiren alanların belirlenmesi ve bu alanların kulak koruyucuların kullanılması gerektiğini gösteren

levhalarla işaretlenmesi.

Uygun kulak koruyucuların temin edilmesi (çalışanlar veya temsilcilerinin görüşleri alınarak)

Kulak/işitme koruyucuların kullanılmasının sağlanması.

Kulak/işitme koruyucularının etkin biçimde çalışmasının ve düzgün muhafaza edilmesinin sağlanması.

Bilgilendirme, yönlendirme ve eğitim olanaklarının sağlanması.

Yüksek seviyede gürültüye maruz kalan çalışanların düzenli olarak işitme testlerinden geçirilmesi.


1. İş süreçlerinin bir sonucu olarak yüksek seviyede gürültü ortaya çıkması mümkün mü?

(örn. metalin metale değmesinin etkisiyle oluşan gürültü, motorlar, vb.)

2. İş yeri dışından gelen çevresel gürültü nedeniyle işyerindeki gürültü seviyesinin yükselmesi

mümkün mü?

3. Üretim sırasında ortaya çıkan gürültünün uyarıcı sinyalleri bastırma olasılığı var mı?

4. İşyerinizdeki gürültü seviyesi, insanlarla konuşurken sesinizi yükseltmenizi gerektiriyor mu?

5. İşyerinizden çıktıktan sonra insanlarla konuşurken istemeden de olsa sesinizi yükseltiyor

musunuz?



TEHLİKE: GÜRÜLTÜ



SORU EVET HAYIR

23


Çalışanların kişisel olarak titreşime maruziyetinin belirlenmesi; kanun tarafindan belirlenmiş olan sınırlara

uygunluğun kontrol edilmesi.

İşyerinin (oturma yerleri, zeminler) titreşimden izole edilmesi.

Titreşim üretebilecek araç ve ekipmanların kullanımından kaçınılması.

Titreşim üreten ekipmanlarla yapılan çalışmaların süresinin kısaltılması.

Doğru araçların kullanılması (izole edilmiş ya da el ile temas edilen bölgelerde daha düşük titreşim etkisi olan) ve bu

araçların düzgün muhafaza edilmesi.

Ekipman ve araçların kullanım talimatlarına uyulması.

Uygun eğitim ve bilgilendirme imkanlarının sağlanması.

El-kol titreşiminden korunmayı sağlamak için koruyucu eldivenlerin temin edilmesi.

Koruyucu eldivenlerin kullanılması ve düzgün muhafaza edilmesi.

İşyerinde vücudun, özellikle ellerin, el egzersizleri yardımıyla sıcak tutulması.

Çalışanların sıcak ve kuru kalması için gerekli olan koruyucu giysilerin temin edilmesi.

Düzenli sağlık muayenesi imkanı verilmesi.


1. Çalışmalar (sıklıkla ya da uzun süre boyunca) ayakta ya da otururken titreşimin açıkça

hissedilebildiği koşullarda mı gerçekleştiriliyor?

2. Yapılan iş sırasında (sıklıkla ya da uzun süre boyunca) titreşim üretebilecek ve elle

kullanılan elektrikli araç ve ekipman kullanılıyor mu?



TEHLİKE: TİTREŞİM



SORU EVET HAYIR

24


1. İşyerindeki aydınlatma işin gerektirdiği görevlerin etkin ve doğru bir şekilde gerçekleştirilmesi

için yeterli mi?

2. Görevin yapıldığı alanda, çalışmanın etkinliğini ve doğruluğunu etkileyebilecek olan

gözle görünür gölgeler var mı?

3. Dolaşım alanlarının, koridorların, merdivenlerin, depoların, vb. aydınlatması, etraftaki olası

herhangi bir engeli (yerdeki delikler, yerde duran nesneler, basamaklar, kaygan yüzeyler ya

da üzerine birşeyin dökülmüş olduğu zeminler, bir platformun köşesi, vb.) fark edilmesi ve

güven içinde hareket edilebilmesi için yeterli mi?

4. Çok parlak ışık kaynakları/yüzeyler çalışanların nesneleri görüşünü etkileyebilir mi?

5. Çalışanlarınızdan, işyerindeki görüşün zayıf olduğu, göz kamaşmasına neden olan ya da

uygun olmayan aydınlatma olduğu yönünde şikayetler aldınız mı?

6. Görüş alanında göz yorgunluğuna neden olabilecek ya da gözün sürekli olarak yeniden

adapte olmasını gerektirecek aşırı kontrastlar var mı?

7. Çalışma alanında yapılan işle ilgili görüşü değiştirebilecek perdeleyici yansımalar

(cilalı ya da parlak yüzeylerden doğrudan yansımalar) var mı?

8. İşyerindeki aydınlatmada, göz stresine sebep olabilecek kadar büyük farklılıklar var mı?

9. Çalışma ortamındaki nesne ve insanların derilerinin/ciltlerinin renkleri mevcut suni

aydınlatma nedeniyle olduğundan farklı gözüküyor mu?

10. Mevcut suni aydınlatma altında güvenlikle ilgili uyarıcı renkler kolayca farkediliyor mu?

11. Çalışanlar uyarıcı ışığın yanıp sönmesini görebiliyor mu?

12. Dönen makineler mevcut suni aydınlatma altında hareketsizmiş gibi görünebiliyor mu?

(örn., stroboskopik bir etki var mı)



TEHLİKE: AYDINLATMA



SORU EVET HAYIR

25


Aydınlatma ve görevlerin gerçekleştirildiği alanlarla işyerinin geri kalanında kullanılan aydınlatmanın uyumu ile ilgili

periyodik ölçümlerin yapılması.

Aydınlatma ve dolaşım alanlarındaki, koridorlardaki, merdivenlerdeki, vb. aydınlatmanın uyumu ile ilgili perdiyodik

ölçümlerin yapılması.

Aydınlatma düzeneğinin bakım ve onarımında; ampullerin değiştirilme sıklığı, oda temizleme araları ve temizleme

yöntemleri ile ilgili kuralları da içeren programa uyulması.

İşyeri düzenlemeleri, ampullerin tip ve özellikleri (kuvveti, ışık rengi, renk değiştirici faktörler) ve dış yüzeyleriyle

(yansıtma özelliği, renk, parlaklık, matlık) ilgili aydınlatma tasarımı prensiplerine uyulması.

İşyerinde daha fazla ışığa gereksinim duyulan alanlarda ek sabit veya taşınabilir aydınlatmanın kullanılması.

Görevlerin gerçekleştirildiği alanlardaki gölgeleri ortadan kaldırmak için daha dolaylı ve lokal aydınlatma

sistemlerinin kullanılması.

İşyerinde parlamaya neden olabilecek yüzeylerden kaçınılması (masalar, diğer mobilyalar, vb.)

Işığın yanıp sönme/titeme ve stroboskopik etkisinden kaçınılması.

Periodik olarak, çalışanların aydınlatmayla ilgili sorunlarına ilişkin görüşlerinin alınması ya da bir kontrol listesinin

tutulması.



26


İŞİN GEREKTİRDİKLERİÇalışanlar genellikle ya da çoğunlukla baskı altında çalışıyor mu? (hızlı tempoda çalışma, verilen

görevlerin teslim sürelerinin birbirine çok yakın olması)

Çalışanlar genellikle ya da çoğunlukla uzun saatler boyunca çalışıyorlar mı?

Genellikle ya da çoğunlukla iş yükü ağır mı?

İşin fiziksel ve zihinsel gerektirdikleriyle çalışanın becerileri arasında bir denge var mı?

İş monoton mu?

Fiziksel riskler var mı? (gürültü, sıcaklık, kimyasallar, vb.)

Çalışanlar görevlerini net olarak biliyorlar mı?

Çalışanların çelişkili talepleri var mı?

Çalışanlar işlerini yaparken sosyal olarak izole ediliyorlar mı?

İŞ KONTROLÜÇalışanların işlerini yaparken kullandıkları yöntemlere etki etme şansları var mı?

Çalışanların işlerinin içeriğine etki etme şansı var mı?

Çalışanların kendi işlerini planlama; kendi kararlarını verme ve sorumluluk alma olanakları var mı?

Yapılan işin çok fazla göreve bölünmüş olması, nihai ürün ortaya çıktığında çalışanların bu ürünü çok

fazla sahiplenememesine neden oluyor mu?

Vardiyaların programı önceden yapılıyor mu?

Vardiyaların programı çalışanların görüşleri alınarak mı yapılıyor?

Çalışma saatleri esnek olmaktan çok mu uzak?

SOSYAL ORTAMİşyerindeki sosyal ortam kötü mü?

Çalışanların oluşturduğu farklı gruplar arasındaki işbirliği zayıf mı? (örn. farklı bölümler arasında)?

Kişiler arası ya da çalışan gruplar arasında çatışmalar oluyor mu?

İşle ilgili konular ve sorunlar çalışanlarla yöneticiler arasında konuşulmadan kalıyor mu?

Çalışanlar birbiriyle rekabet içinde mi?

Taciz ya da şiddet kullanıldığı oluyor mu?

Halkın çalışanlara karşı şiddet uygulama riski var mı? (sözlü taciz, tehdit ya da fiziksel saldırı)



TEHLİKE: İŞYERINDE STRES



SORU EVET HAYIR

27


SORU EVET HAYIR

DESTEKÇalışanlar yöneticilerinin ve meslektaşlarının desteğini alıyor mu?

Çalışanlar yaptıkları işle ilgili hem olumlu hem de olumsuz geri bildirim alıyor mu?

Çalışanlar iyi çalıştıklarında farkediliyor ve ödüllendiriliyorlar mı?

İşe yeni başlayanlara uygun iş üzerinde eğitim ve gözetim olanağı veriliyor mu?

Çeşitli değişikliklerin planlanması durumunda ya da işletmenin geleceği konusunda belirsizlikler söz konusu

olduğunda çalışanların endişelerinin ve kafa karışıklığının asgariye indirilmesine yönelik destek veriliyor mu?

İŞIN GEREKTIRDIKLERI Genelde ve işin en can alıcı olduğu dönemlerde kullanılmak üzere yeterli kaynakların temin edilmesi.

En hareketli dönemlerdeki işyükünden ya da darboğazlardan mümkün olduğunca kaçınabilmek için operasyonların

planlanması.

Üretim planları ve hareketli dönemler konusunda önceden uyarıda bulunulması.

İşyükünün izlenmesi ve özellikle iş yükünün çok ağır olduğu dönemlerde insanların işyüküyle fiziksel ve psikolojik olarak

nasıl başa çıktığının sistemli olarak kontrol edilmesi.

Fazla mesailerin asgaride tutulması ve çok ağır işyükünün olduğu dönemlerin ardından bunun tazminine yönelik görüş

birliğine varılması.

Çalışanların işlerini yürütebilecek becerilere sahip olmasının sağlanması.

Çalışanların becerileriyle ,işin gerekliliği arasında bir dengenin kurulması ve muhafaza edilmesi, çalışanlara ne

kapasitelerinin üstünde ne de altında iş yükü verilmemesi.

Çalışanların görevlerini başarıyla yerine getirmeleri için sistemli eğitim ve destek verilmesi.

Çalışanların becerilerini sürekli geliştirmeleri yönünde teşvik edilmesi.

İş çeşitliliğini artırmak için görevlerin kapsamının genişletilmesi. Bir iş ya da görev rotasyon programının uygulanması.

İşyeri risklerinin değerlendirilmesi ve önlenmesi.

Çalışanların rolünün, fonksiyonlarının ve sorumluluklarının açık ve net olarak tanımlanması.

İş organizasyonunun, çalışanların görevlerini yerine getirirken en az bir meslektaşlarıyla daha birlikte çalışacakları şekilde

yapılması. Çalışanların işyerindeki ve dışarıdaki sosyal etkileşiminin desteklenmesi. örn. resmi olmayan bir toplantı

odasının temin edilmesi, sosyal etkinliklerin düzenlenmesi.

Bölüm B: Alınabilecek önleyici tedbirlere örnekler

28


Bölüm B: Alınabilecek önleyici tedbirlere örnekler

İŞ KONTROLÜ İşin organizasyonu, içeriği ve miktarı konusunda çalışanların ve temsilcilerinin görüşlerinin alınması.

Çalışanların beceri ve yeterliliklerine güvenerek sorumlulukların ve problem çözme görevinin çalışanlar arasında dağıtılması.

Çalışanların iş memnuniyetinin izlenmesi.

Çalışanların yapılan işi daha fazla sahiplenebilmelerini sağlamak için çözümler üretilmesi; örn.yaptıkları işin «büyük

tarafinın» vurgulanması, çalışanların nihai ürün ya da hizmet üzerindeki etki ve katkılarının daha görünür hale getirilmesi.

Vardiya programının önceden planlanması ve çalışanların bilgilendirilmesi.

Vardiya programı konusunda çalışanların görüşlerinin alınması, eğer mümkünse çalışma saatlerinin çalışanların özel

ihtiyaçlarına göre ayarlanması. Çalışanların kendi vardiyaları üzerinde kontrol sahibi olmalarının sağlanması.

Esnek çalışma saatlerinin kullanılması ve aile-dostu (aileyi gözeten) tedbirlerin alınması.

SOSYAL ORTAM İşyerindeki çatışmaların çözülmesine yönelik tedbirlerin geliştirilmesi ve uygulanması.

Toplantılar düzenleyerek mevcut problemlerin çalışanlar arasında tartışılması. Çalışanların problemlerin kaynağını

bulmaya ve çözüm üretmeye teşvik edilmesi.

Grup ya da ekiplerin doğru seçilmiş kişilerden oluşturulması.

Kişilerarası çatışmaların çözümü konusunda eğitim verilmesi. Özellikle yöneticilerin, insanları idare etmek konusunda

doğru şekilde eğitilmesi.

Saygı kültürünün benimsetilmesi.

Özel risk gruplarının (örn. genç çalışanlar) korunması, örn, bir mentor ya da gözetmen desteğiyle.

Bezdirme/taciz/zorbalığa karşı bir politikanın oluşturulması ve uygulanması.

Çalışma alanlarının çalışanları olası şiddetten koruyacak şekilde tasarlanması (örn. özel bariyerler, izleme sistemi)

Yalnız çalışmaktan kaçınılması.

Çalışanlara karşı uygulanabilecek şiddetle nasıl başa çıkılacağına ilişkin bir politika benimsenmesi ve bu politikanın halka

açıkça duyurulması (şiddetin kesinlikle hoşgörüyle karşılanmayacağının belirtilmesi ve kuruluşun çalışanlarına yönelik bir

şiddet girişimi karşısında nasıl tavır alacağının açıklanması).

Şiddetle ilgili olayların ve olası problemlerin hemen aktarılabileceği etkin bir iletişim sisteminin kurulması.

Çalışanların şiddetle karşılaşmaları duurmunda ne yapmaları gerektiği konusunda eğitilmesi (farketmek, tanımlamak,

yardım almak, bildirmek, vb.)

29



DESTEK Yöneticilerin, yapıcı geri/bildirimde bulunma ve altındakileri yüceltme ve destekleme konusunda eğitilmesi.

İşe yeni başlayanlar için özel iş üzerinde öğrenme eğitimlerinin düzenlenmesi ve bu şekilde deneyimli çalışanların yeni

başlayanları yönlendirmesi, gözetmesi ve himaye etmesi.

Planlanan tüm değişikliklerin (işten çıkarmalar da dahil) çalışanlarla ve temsilcileriyle açık ve net bir şekilde paylaşılması

(değişiklik öncesinde, sırasında ve sonrasında).

Çalışanlara planlanan değişiklikleri tartışma ve etkileme şansının verilmesi.

İşten çıkarılan çalışanlara özel eğitim ve kariyerlerinin geleceği konusunda profesyonel danışmanlık verilmesi.

30


BÖLÜM IV: TEHLİKELERİN BELİRLENMESİ VE ÖNLEYİCİ TEDBİRLERİN SEÇİLMESİ– BELİRLİ SEKTÖRLER İÇİN

İŞYERI ORTAMIZemin kaplaması iyi durumda mı? (deliklerden ve engellerden temizlenmiş mi?)

Mikroklima koşulları uygun mu? (sıcaklık, güneş ışıması, nemlilik ve hava akımı ulusal düzenlemelere

ve uzmanların ya da çalışanların görüşlerine uygun mu?)

Odanın büyüklüğü içinde çalışanların sayısına uygun mu? (örn., ulusal yasal düzenlemelere gore?)

Odanın doğal aydınlatması var mı?

Ekranlı araçlarla (VDU) yapılan çalışmalar sırasında ekranın üzerine gelen ışığı ortadan kaldırmak (ya da

asgariye indirmek) için pencerelerde güneşlik, perde ya da koruyucu var mı?

Işık kaynakları, pencere ve kapılar, cilalanmış mobilyalar ya da duvarlar bilgisayar ekranlarına ışık

yansımasına neden oluyor mu?

Mevcut gürültü dikkati dağıtıyor ve sözlü iletişime engel oluyor mu?

Kablo ve teller çalışanların serbestçe hareket etmesine engel oluyor ya da çalışanlar için takılıp düşme

tehlikesi doğuruyor mu?

Çalışanların pozisyon değiştirmelerine imkan verecek kadar yeri var mı?

Binanın temizliği ve bakımı düzgün bir şekilde yapılıyor mu?

İlk yardım malzemeleri var mı ve personel bunların kullanılması konusunda eğitimli mi?

Kaçış güzergahları ve acil durum çıkışları düzgün bir şekilde işaretlenmiş ve engellerden temizlenmiş mi?

EKRANLI ARAÇLAR VE BİLGİSAYARLAREkranlı Araçlar üzerindeki imgelerin boyutları ve biçimleri net bir şekilde görülebiliyor mu aralarda yeterli

boşluk bırakılmış mı?

Ekranlı Araçların üzerindeki imgeler titreşimden arındırılmış mı? (buğulanma ya da titreme ortadan

kaldırılmış mı)?

Kullanıcı, karakterlerle arka plan arasındaki kontrast ve parlaklığı kolayca ayarlayabiliyor mu?

Ekranlı Araçlar kullanıcının gereksinimleri doğrultusunda hareket ettirilebiliyor (döndürülüyor,

eğiliyor, vb.) ve istenilen pozisyonda sabitlenebiliyor mu?

Genel ve lokal aydınlatma, ekran ile bilgisayar arkaplanı arasında yeterli ışıklandırma ve kontrast sağlıyor mu?

Gözlerle ekran arasındaki mesafe 50–80 cm arasında mı?

Ekran, görüşü bozabilecek yansımalardan arındırılmış mı?

Kontrol Listesi: Büro İşleri




SORU EVET HAYIR

31


SORU EVET HAYIR

Klavye monitörden bağımsız mı? Gövde, kollar ve ellerin rahat bir pozisyonda durması mümkün mu?

Klavye ve farenin önünde kalan boşluk kullanıcının bileklerini desteklemeye yeterli mi?

Klavye ve fare birbirine yakın mı? İkisi de aynı seviyede mi?

Klavyenin yüzeyi yansımaları engelleyecek şekilde mat mı?

Klavyenin tuşları üzerindeki karakterler kolayca farkedilebiliyor mu? İnsanlar doğru çalışma

pozisyonundayken bu karakterleri kolayca okuyabiliyorlar mı?

İŞYERI EKİPMANLARISandalye sabit mi; serbestçe hareket etmeye ve rahat bir vücut duruşuna olanak veriyor mu?

Sandalyenin yüksekliği kolayca ayarlanabiliyor mu?

Sandalyenin arkasının yüksekliği kolayca ayarlanabiliyor mu?

Eğer gerekliyse, kol desteği var mı?

Eğer gerekliyse, ayak desteği var mı?

İşyerinde en sık kullanılan ekipmanlara ve diğer nesnelere baş ve gövdeyi çevirmeden kolayca ulaşılabiliyor mu?

Masanın yüksekliği bacakların (ve kullanılan nesnelerin) hareket edebilmesine imkan veriyor mu?

Sayfa tutucu ayarlanabilir mi; kullanıcının kolaylıkla okumasını sağlayacak bir pozisyonda sabitlenebilliyor mu?

YA ZILIM ERGONOMİSİ Kullanılan yazılım görevin gereklerini karşılayabiliyor mu?

Yazılım başlangıç düzeyine ayarlanabiliyor mu?

Yazılımın kullanıcılarının ana dilinde hazırlanmış bir yardım menüsü var mı?

Yazılım, bilgiyi kullanıcının ihtiyaçlarına göre uyarlanmış şekilde sunuyor mu?

Yazılımla ilgili sorunlarla karşılaşılması durumunda çalışanın destek alabileceği bir yer var mı?

İŞ ORGANİZASYONUSürekli ekran karşısında çalışmayı gerektiren durumlarda, çalışanların yeterli sayıda ara vermesi ya da

yapılan işin türünü değiştirmesi mümkün mü?

Ekran önünde geçirilen çalışma süresi günlük altı saatin altında mı?

Çalışanların görevleri çeşitlilik gösteriyor mu?

Çalışanlar görevlerini hangi sırayla yapacaklarına kendileri karar verebiliyor mu?

Çalışanlar iş hedeflerine ya da sonuca ulaşabilmek için kendilerini aşırı baskı altında hissediyor mu?

İşveren bilgisayar kullanımı gerektiren birimleri kurarken, bakımını yaparken ve geliştirirken çalışanların

görüşlerine başvuruyor ve yeterli düzeyde bilgilendirme ve eğitim olanağı veriyor mu?

32


İŞYERI ORTAMI Düzenli olarak risk değerlendirmesi yapılması.

İşyeri ortamında yapılması gereken değişiklikler konusunda çalışanların fikrinin alınması.

Ortamdaki parametrelerin ölçülmesi ve izlenmesi.

İşyerlerinin tasarımı yapılırken (ya da işyeri yeniden döşenirken) uzmanların da sürece dahil edilmesi.

EKRANLI ARAÇLAR VE BİLGİSAYARLAR Her çalışma türüne uygun bir ekipman kullanılması.

İşyerlerinin tasarımı yapılırken (ya da işyeri yeniden döşenirken) ergonominin de dikkate alınması.

İŞYERİ EKİPMANLARI Ekipmanların düzenli olarak bakımının yapılması.

Çalışma alanının yeniden düzenlenmesi (ergonomik müdahale).

KİŞİ – MAKİNE ETKİLEŞİMİ (YA ZILIM ERGONOMİSİ) Yazılımların kullanımı konusunda çalışanlara eğitim verilmesi.

Teknik gelişmelerin uygulanması (yazılım güncellemeleri ve yenilikleri)

İŞ ORGANİZASYONU Çalışanlara İSG alanında doğru yönlendirme yapılması.

Önleyici tedbirlerin etkinliğinin sürekli olarak değerlendirilmesi.

İş organizasyonuyla ilgili kararlarda çalışanların fikrinin alınması.

Çalışma saatlerinin ve zaman çizelgelerinin sağlık üzerindeki etkilerinin izlenmesi.

SAĞLIĞI TEHDİT EDEN TEHLİKELER İşyeri ekipmanlarının, özellikle de masa-monitör-sandalye arasında bırakılan mesafelerin, ergonomik işlevselliklerinin geliştirilmesi.

Aydınlatmanın geliştirilmesi, Ekranlı Araçlar üzerindeki yansıma ve parlamaların ortadan kaldırılması.

Çalışanların sağlığının sistemli bir şekilde tıbbi gözetimden geçirilmesi (özellikle göz sağlığı ve kas iskelet sistemi sorunları

ile ilgili olarak).32


SORU EVET HAYIR

SAĞLIĞI TEHDİT EDEN TEHLİKELERÇalışanların şikayetleriyle ilgili görüşlerine önem veriliyor mu?

Çalışanların görme becerileri düzenli olarak izleniyor mu (ulusal mevzuatta öngörüldüğü şekilde)?

Eğer göz doktoru tarafından yapılan tamir sonrasında çalışanlardan birinin kullandığı gözlük veya kontak

lensin Ekranlı Araçlarla çalışmak için uygun olmadığı ortaya çıkarsa, söz konusu çalışana hemen net

görmesini sağlayacak uygun bir gözlük temin edilir mi?

Çalışanlarınız kas iskelet sistemlerinde meydana gelen bir ağrıdan şikayetçi olurlarsa (boyun, sırt,

omuzlar, bacaklar) ergonomik bir değerlendirme yapılır mı?


33


Kontrol Listesi: İnşaat


Çalışanlar, çalışacakları yere güvenli bir şekilde ulaşabiliyor mu?

Halkın girmesini engellemek için inşaat sahasının çevresi bariyerle çevrelenmiş mi?

Halkın (örneğin inşaat alanıının yanından geçen insanların) korunmasına yönelik tedbirler alınmış mı?

İşyerinde trafik güzergahları temizlenmiş ve iyi aydınlatılmış mı?

Araçların geriye doğru hareket ettiklerinde çalan uyarı sirenleri var mı?

İnşaat alanı düzenli mi ve iyi tasarlanmış mı?

İnşaat alanı iyi aydınlatılıyor mu?

Gerekli güvenlik levhaları yerleştirilmiş mi (örn. trafik güzergahları, yetkili personel)?

Çalışanlara ayrılan tesisler yeterli mi (soyunma odaları, duşlar, vb.)?

Çalışanların yemeklerini yemeleri için ayrılan bir tesis var mı (kantin, vb.)?

İlk yardım birimi var mı, sağlık gözetimi sağlanıyor mu?

Güvenli elle taşıma konusunda çalışanlara eğitim verilmiş mi ve gerekli talimatlar veriliyor mu?

Ağır yüklerin kaldırılması için uygun kaldırma araçları temin ediliyor mu?

Mevcut elektrik hatları (yer altında ya da yukarıda) belirlenmiş mi?

Yüklü elektrik hatlarıyla ilgilenen bir çalışma sistemi var mı?

Elektrikli sistemlerin ve ekipmanların bakımının düzenli olarak yapılması ve yetkili bir kişi tarafindan

düzenli olarak denetlemesini sağlamak için gerekli tedbirler alınmış mı?

Yapı iskelelerinin kurulması, değiştirilmesi ve sökülmesi yetkili kişiler tarafindan mı yapılıyor?

Çalışanlar yapı iskelelerini periyodik olarak kontrol ediyorlar mı?

Çalışanlar, taşınabilir merdivenleri sadece hafif işler için, kısa süreliğine ve başka bir seçenekleri

olmadığında mı kullanıyorlar?

Çalışanlar, güvenlik merdivenlerini en güvenli şekilde nasıl yerleştireceklerini ve kullanacaklarını biliyorlar mı?

Yapı iskelesi üzerindeki çalışma alanının genişliği her zaman asgariden (60 cm) fazla mı?

Asansör ve vinçler düzgün bir şekilde kurulmuş mu ve yetkili kişiler tarafindan kontrol ediliyorlar mı?

Çalışanlar, yüksekte çalışırken uygun koruyucuları veya yüksekten düşmeyi önleyici ekipman kullanıyorlar mı?

Çalışanların ya da nesnelerin düşmesini önlemeye yönelik tedbirler alınmış mı?

İnşaat alanındaki tüm insanlar uygun koruyucu donanım kullanıyor mu (örn. uygun ayakkabı, kask)?

Toz (örn, ağaç, çimento ve silika) maruziyetini önlemek ya da azaltmaya yönelik koruyucu tedbirler alınmış mı?

Gürültü ve titreşim maruziyetini önlemek ya da azaltmaya yönelik koruyucu tedbirler alınmış mı?



SORU EVET HAYIR

34


PROJE TASARIM AŞAMASI Sağlık ve güvenliğin mimari tasarıma entegre edilmesi.

Uygun eğime sahip olan ve dikkatsiz hareketlere karşı sıkıca sabitlenmiş merdivenlerin kullanılmasıyla düşme riskinin

ortadan kaldırılması.

Çatılara çıkmak için güzergahların tasarlanması ve yerleştirilmesi.

Tüm kaldırma araçlarının ve kaldırma donanımına ait her bir unsurun, eklerin, ankrajların (bağlantı yerlerinin) ve

desteklerin iyi tasarlanmış olması, düzgün bir şekilde kurulması ve kullanılması, iyi çalışır bir şekilde muhafaza edilmesi,

ulusal yönetmeliklere gore yetkili bir kişi tarafından tamir edilmesi ve uygun eğitimi almış çalışanlar tarafından işletilmesi.

Tüm çalışma alanlarında, merdivenlerde inşaat alanında çalışanların geçebileceği her yerde yeterli aydınlatma yapılması.

Yıkım aktivitelerinin sadece yetkili bir kişinin gözetiminde planlanması ve gerçekleştirilmesi.

İnşaat artıklarının uygun bir şekilde atılması/yok edilmesinin ayarlanması.

Binanın tamiri ya da yıkılması sırasında asbestle çalışma olasılığına karşı tüm tedbirlerin alınması.

Yeterli sayıda sağlık birimi ve temizlenme/yıkanma yeri, yemek yeme alanı ve kötü hava koşullarından dolayı çalışmaya ara

verilmesi durumunda kullanılacak dinlenme yerlerinin temin edilmesi.

İş ekipman ve makineleri güvenli koşullarda muhafaza ediliyor mu?

Makinelerin güvenlik aksamları (örn, ses sinyalleri, kalkanları) çalışıyor mu?

Kazılı alanların korunması için kullanılan ekipman sökme riskini asgariye indirmek için kullanılıyor mu?

Araç ve teçhizat operatörlerine uygun eğitim verilmiş mi?

Tüm çalışanlara, potansiyel riskler ve alınmış olan tedbirler konusunda anlayabilecekleri bir dilde ve

kendilerine uygun düzeyde bilgi veriliyor mu?





SORU EVET HAYIR

35


ORGANİZASYON AŞAMASI İhtiyaç duyulması halinde, riskleri azaltmak için çalışma planının değiştirilmesi.

Toplu koruma tedbirlerinin uygulanmasını sağlamak için benzer koruyucu eylemler içeren görevlerin eş zamanlı olarak

organize edilmesi.

Ulusal dili çok iyi anlayamayanlar da dahil tüm çalışanların inşaat alanındaki potansiyel riskler, alınan güvenlik tedbirleri

ve sağlık ve güvenlik konusunda kendilerine düşen sorumluluklarla ilgili bilgilendirilmesi

Çalışanlara gerekli kişisel koruyucu donanımların (kask, eldiven, maske, güvenlik ayakkabısı) temin edilmesi.

İlk yardım malzemelerinin alanda muhafaza edilmesi.

UYGULAMA AŞAMASI Sağlık ve güvenlik konularında eğitimli bir kişinin sağlık ve güvenlik koordinatörü olarak tayin edilmesi.

İnşaat alanında herhangi bir çalışmaya başlamadan önce yapı iskelesinin her gün kontrol edilmesi.

Tüm çalışma tamamlanmadan önce yapı iskelesinin parçalarının asla sökülmemesi.

Yapı iskelesi üzerindeki çalışma alanının genişliğinin 60 cm’ den kısa olmaması.

Yapı iskelesine asla tırmanılmaması, mutlaka uygun bir merdiven kullanılması.

Taşınabilir merdivenlerin uygun bir eğimle yerleştirilmesi, merdivenin en üst bölümünün çalışanın adım atacağı yüzeyin

üzerinde bir seviyede olması.

Merdiven basamaklarının kaymayı engelleyici bir malzemeyle kaplanmış olması ve üzerlerinde herhangi bir

engel bulunmaması.

6m’den uzunsa, tek bir merdiven kullanılmaması.

Taşınabilir merdivene çıkarken ya da merdivenden inerken mutlaka yüzün merdivene dönük olması ve her iki elle merdive-

nin sıkıca kavranması. Kullanılan aletler için bele takılan bir kit ve kullanılacak malzeme için de asansör kullanılması.

Taşınabilir bir merdivenin üzerinde çalışırken vücudun asla yanlara doğru uzatılmaması.

Kötü hava koşullarında asla çatıda çalışılmaması.

Çatı işleri de dahil yüksek yerlerde çalışırken koruyucuların yerleştirilmesi.

Kırılgan malzemeyle kaplı yüzeylerde asla yürünmemesi.

İnşaat alanındaki ana elektrik şalterinin ve alanın üzerinde, altında ya da üstünde bulunan herhangi bir yüklü elektrik

kablosu ya da aracının günlük olarak kontrol edilmesi. Yetkili bir kişi bu kontrolü tamamlamadan işe başlanmaması.

Toksik ve tehlikeli ürünlerin ve patlayıcıların kontrol altında tutulması ve bunları kullanacak kişilerin iyi belirlenmesi.

Alanın her zaman düzenli tutulması.

Tüm geçiş ve merdivenlerin engellerden temizlenmesi.

36


Kontrol Listesi: Gida İşleri


İŞ EKİPMANIKeskin araçlar (kesiciler, bıçaklar, baltalar, vb.) kullanılıyor mu?

Tüm makinelerde koruyucu var mı?

İş üretim hattında mı gerçekleştiriliyor?(üretim hattına kendini kaptırma, kendini kesme,

ampütasyon, vb. riski)

Çalışanların giysileri makinelerin hareketli parçalarının arasında sıkışarak kazalara neden olabilir mi?

Depolama yapılıyor mu?

Çalışanlar sıcak ya da donmuş malzemelerle ya da ekipmanlarla temas ediyor mu?

Makineler, güç kaynağına bağlıyken temizliği ve bakımı yapılıyor mu?

KİMYASAL VE BİYOLOJİK TEHLİKELERSoğutmak için amonyak ya da başka bir kimyasal kullanılıyor mu?

Kapalı tanklara, sarnıçlara ve/veya rezervuarlara girmek gerekiyor mu (örn. denetim ya da

bakım sırasında)?

Çalışanlar ham maddelerle ve/veya hayvan ya da bitki içeren maddelerle doğrudan temas ediyorlar mı

(biyolojik tehlikeler)?

PATLAMALARİşyeri ortamında havada bulunan yerleşmiş toz örn. un var mı?

İşyerinde basınçlı kaplar var mı?

HAVA KALİTESİÇalışanlar kötü kokuya maruz kalıyor mu?

Üzerinde koruyucu kapağı olmayan vantilatörler kullanılıyor mu?

Çalışanların solunum sistemlerini korumaya yönelik yeterli solunum maskesi kullanılıyor mu?

SAĞLIĞI TEHDIT EDEN RISKLERÇalışanlar sıcak ve/veya soğuk bir çalışma ortamına maruz kalıyorlar mı?

Çalışanlar yük taşıyor ya da yorucu pozisyonlarda çalışmak zorunda kalıyorlar mı?

Çalışanlar monoton ya da zorlayıcı bir tempoda çalışıyorlar mı?

Çalışanların gece vardiyaları var mı?



SORU EVET HAYIR

37


İŞ EKİPMANI Çalışanlara düzenli gözetim sağlanması, imalat ekipmanının ve işyerlerinin denetlenmesi.

Uygun koruyucuların yerleştirilmesi; donanımın belirli parçalarının (mikserler, kesme makineleri, v.b) koruyucu parçalara

sahip olması.

Doğru kişisel koruyucu donanımların kullanılması.

Bu sektördeki risklere yönelik düzenli eğitim verilmesi.

Makine ve ekipmanların doğru kullanımı konusunda çalışanların eğitilmesi, sadece eğitimli çalışanların ekipmanları

kullanmasına izin verilmesi.

Çalışanların belirli ekipmanları güvenlik prosedürlerine göre kullanması.

Ekipmanların tüm parçalarının temizliğinin ve bakımının düzenli olarak yapılması.

Tehlikeli ekipman parçalarının sınıf landırılması.

Elektrik kaynağına bağlı olan makinelerin asla temizlenmemesi ve bakımının yapılmaması.

KİMYASAL VE BİYOLOJİK TEHLİKELER Kimyasallarla çalışırken uygun kişisel koruyucu donanımların kullanılması (eldivenler, güvenlik gözlükleri, yüz siperleri,

solunum maskeleri).

Kimyasal malzemelerin depolama alanlarının, lokal çalışma yönetmeliklerine de uyularak, uygun bir şekilde işaretlenmesi,

depolama alanlarına malzemelerin kullanımıyla ilgili talimaltarın dahil edilmesi.

Tanklara, sarnıçlara ya da rezervuarlara yalnız başına girilmemesi.

Çalışanların, kimyasalların etkileri, bu etkilerden korunma ve ilkyardım konularında bilgilendirilmesi.

İşyerine özgü koşullarla bağlantılı olarak çalışanların sağlık kontrollerinin yapılması (tıbbi değerlendirme).

PATLAMA Soğutma ve basınç ekipmanlarının güvenlik durumlarının değerlendirilmesi; makine ve ekipmanların düzenli

olarak denetlenmesi.

Patlama riskinin olduğu tozlu havanın bulunduğu alanlarda makine ve ekipmanların temizlik ve bakımına özen gösterilmesi.

HAVA KALİTESİ Eğer işyerinin havası kirliyse, havalandırma sisteminin kurulması, denetlenmesi ve düzenli olarak

bakımının yapılması.

Makine operatörlerinin yakınına korumalı vantilatörlerin konulması.

İşyeri havasının kalitesinin izlenmesi.

SAĞLIĞI TEHDİT EDEN RİSKLER Tüm hij yen standartlarının korunması.

Çalışanlara düzenli bilgi ve eğitim verilmesi.

Çalışanlara düzenli sağlık muayenesi yapılması.

Güvenlik molalarının verilmesi ve çalışma-dinlenme programının iyi yapılması.


38


Kontrol Listesi: Ağaç İşleri


İŞ EKİPMANITüm makinelerin korumaları var mı?

Güvenli çalışmaya ilişkin talimatlar var mı?

Çalışanlar makinelerin kullanımı konusunda eğitimli mi?

İş ekipmanları düzenli olarak muayene ediliyor ve denetleniyor mu?

Çalışanlar kısa ya da dar parçaları testereye yönlendirmek için itme çubukları kullanıyor mu?

Çalışanların giysilerinin hareketli parçalara sıkışarak çalışana zarar verme ihtimali var mı?

ELEKTRİKLE İLGİLİ TEHLİKELERElektrikle çalışan makineler topraklanmış mı?

Tüm elektrik kabloları, kordonları ve fişleri iyi durumda mı?

Tüm prizler, elektrik bağlantıları, anahtar ve teçhizatların üzeri kapalı mı?

Tehlike sınıflandırması olan bir ekipman iş ortamına uygun bir şekilde seçilmiş mi?

HAVA KALİTESİ Ağaç işi makinelerinde, doğrudan makineye bağlı olan ve makine kullanıldığında aktif hale gelen egzos

sitemleri var mı?

Egzos tertibatları düzenli olarak kontrol ediliyor mu?

Tavanlar, bölme duvarları ve kablo boruları temizlenip tozdan arındırılıyor mu?

İşyeri havasının kalitesi değerlendiriliyor mu?

Çalışanlar sprey kabinlerinde çalışırken solunum maskesi kullanıyor mu?

KİMYASALLARTehlikeli kimyasalları kullanan tüm çalışanlar düzenli olarak eğitiliyor mu?

Çalışanlar kimyasalları kullanırken kişisel koruyucu donanımları kullanıyor mu (eldiven, gözlük, yüz

siperi ya da maske)?

Kimyasallar ateş kaynaklarından uzak tutuluyor mu?

GÜRÜLTÜ VE TİTREŞİMİşyerindeki gürültü seviyesi değerlendiriliyor mu?

Yüksek seviyede gürültüye maruz kalan çalışanlar kulak koruyucu donanımlar kullanıyor mu?

Makineden işlenen parçaya ve oradan da çalışanın koluna geçen titreşimler engellenebiliyor mu?



SORU EVET HAYIR

39


İŞ EKİPMANI Makinenin ve operatörünün işin getirdiği tüm tehlikelere karşı uygun güvenlik ekipmanlarıyla donatılması.

Ekipmanların, imalatçının talimatlarına ve el kitabına uygun kullanılması.

Ekipmanların düzgün aralıklarla teknik kontrolden geçirilmesi.

Uygun koruyucuların monte edilmesi.

Çalışanların ekipmanların işletilmesi ve muhafaza edilmesi konusunda eğitilmesi.

Doğrama ekipmanının ve koruyucularının bakımının yapılması ve düzenli olarak temizlenmesi.

Sadece eğitimli ve yetkili çalışanların ekipmanları kullanmasına ve bakımını yapmasına izin verilmesi.

ELEKTRİKLE İLGİLİ TEHLİKELER Tüm makinelerin, motor ve kafes dahil, topraklanması.

Tüm elektrik teçhizatının düzenli aralıklarla kontrol edilmesi.

HAVA KALİTESİ Tüm doğrama makinelerinin üzerinde sürekli lokal havalandırma yapılması ve spreyleme, boyama ya da kaplama işleri için

bağımsız egzos sistemlerinin kullanılması.

Atölyenin düzenli olarak temizlenmesi.

Azami etkinliği sağlamak için egzos havalandırma sisteminin düzenli olarak temizlenmesi ve denetlenmesi.

Birikmiş tozun basınçlı havayla ters yönde üflenmesine asla izin verilmemesi.


SAĞLIĞI TEHDİT EDEN RİSKLERÇalışanların tıbbi muayeneleriyle ilgili gerekli organizasyon yapılıyor mu?

Yüksek seviyede gürültüye maruz kalan çalışanlar periyodik odyometri testlerine gönderiliyor mu?

Çalışanlar yüklerin düzgün biçimde kaldırılması ve taşınması konusunda eğitiliyor mu?

İşyeriyle ilgili düzenlemeleri yaparken çalışanlarınızın özel ihtiyaçlarını karşılayabiliyor musunuz? (ergonomi)

SORU EVET HAYIR

40



KİMYASALLAR Solvent bazlı kaplama ya da yapıştırıcılar yerine daha az toksik olan ya da toksik olmayan kaplama ve yapıştırıcıların

kullanılması.

Kaplama ya da yapışkanların uygulanmasında otomatik sistemlerin kullanılması.

Çalışanların kimyasallarla güvenli çalışma konusunda eğitilmesi.

GÜRÜLTÜ VE TİTREŞİM Farklı tedbirlerle makinelerdeki gürültü seviyesinin azaltılması (kaynağında kontrol).

İzole etme, bloke etme, yönünü değiştirme ve abzorbe etme yoluyla gürültü seviyelerinin azaltılması (gürültünün

izlediği yolun kontrolü).

Ekipmanlar üzerinde titreşim izolasyonu ya da azaltma tekniğinin uygulanması.

Çalışanların titreşimli bir alet kullanarak geçirdiği haftalık çalışma saatlerinin azaltılması.

Çalışanların her saat başında titreşim kaynağından 10–15 dakika uzak durmalarına izin verilmesi.

SAĞLIĞI TEHDİT EDEN RİSKLER Çalışanların işyerindeki riskler ve sağlıklı yaşam tarzları konusunda düzenli olarak eğitilmesi.

Çalışanların işyerinde sağlıklarını etkileyebilecek risklerle ilgili olarak periyodik muayeneden geçirilmesi.

Yeterli sayıda mola verilmesi ve çalışma-dinlenme programının iyi yapılması.


41



Düz yüzeyler (zemin, muayene çukuru,vb.) düzenli olarak temizleniyor mu?

Çalışanların işyerini temizleme zorunluluğu var mı?

Düz yüzeylerin (zemin, servis istasyonundaki muayene çukuru,vb.) boyalarının, kullanılan malzemelere

(örn. yağ, dizel, petrol) karşı boya dayanıklılığı var mı?

Kullanılan yağ (yeni ve eski) uygun konteynerlerde muhafaza ediliyor mu?

Tamir çukuruna inen basamaklar kaygan olmayan malzemeden yapılmış mı?

Çalışanlar kaymayan ayakkabı giyiyor mu?

Platformların serbest köşelerinde trabzanlar var mı?

Çalışanlara fren test eden silindirlerin üzerine basmamaları gerektiği söylenmiş mi?

Çalışanlara yükseltilmiş araçların altına girmemeleri gerektiği söylenmiş mi?

Tamir çukurunun üstü iş bittikten sonra güvenli bir şekilde kapatılıyor mu?

Tamir çukuru, insnların düşmelerini önleyecek şekilde işaretlenmiş mi ya da çevresinde parmaklık konulmuş mu?

Dar bir alanda çalışan kimse var mı?

Dar çalışma alanlarında akustik ve diğer sinyaller farkedilebiliyor mu? (örn., ölçme aletleri)

İş aletlerini koymak için sabit bir yer var mı?

Arabaların servis istasyonuna girecekleri yolu belirleyen işaretler (örn. yerde) var mı?

Çalışanların tamir kanalına girmeleri ve çıkmalarına ilişkin güvenllik talimatları var mı?

Aracın kasası üzerinde yapılan çalışmalar (örn. kaynak yapma, rodaj, boyama) sırasında meydana

gelebilecek sakatlıkları önlemek için alınan tedbirler var mı?

Montaj çalışmaları için belirlenmiş güvenlik kuralları var mı? (örn. kasa, motor)

Benzin tanklarıyla yapılan çalışmalar için belirlenmiş güvenlik kuralları var mı? (örn. onarım)

Aracın parçalarının düşmesini engellemek için alınan tedbirler var mı?(örn. araç kaldırılığında)

Çalışanların dönen parçalarla temasını önlemek için kullanılan koruyucular var mı? (örn. hareket

halindeki tekerin balans ayarları yapılırken)

Çalışanların dönen parçalara sıkışmalarını önlemek için alınan tedbirler var mı? (örn.motor çalıştırıldığında)

Garaj kapısı istemeyen kapanmalara engel olacak şekilde sabitleniyor mu? (örn. araçlar içeri alınır ya da

dışarı çıkarılırken esen kuvvetli rüzgarlar nedeniyle kapının kapanması durumunda)



SORU EVET HAYIR

Kontrol Listesi: Araba Tamiri

42



SORU EVET HAYIR

Ateş ve ısıdan kaçınmak için alınmış organizasyonel ya da teknik tedbirler var mı? (örn. boyanın

kurumasını beklerken aracın odada tutuluyorken)?

Akülerin depolandığı odada yangının önlenmesine yönelik belirlenmiş talimatlar var mı?

Akülerin şarj edilmesi sırasında meydana gelebilecek patlamaların önlenmesine yönelik alınan tedbirler var mı?

Elektronik ekipmanları sudan korumaya yönelik alınan tedbirler var mı?

Toza ve diğer küçük parçalara maruziyeti önlemeye ya da azaltmaya yönelik alınan koruyucu tedbirler

var mı? (örn. kaynak yapma, rodaj, boyama sırasında)

Tamir çukurundaki aydınlatma görsel işlerin gerçekleştirilmesi için yeterli mi?

Servis istasyonundaki sıcaklık hem kışın hem de yazın çalışmaya uygun mu?

Tamir çukurunda çalışmak için yeterli havalandırma var mı? (örn. kaynak, rodaj)

Çalışanlar, işlerini yapabilmek için gerekli yeterliliğe ve beceriye sahip mi?

42


43


Düz yüzeylerin, zeminlerin, tamir çukurunun, vb. güvenli muhafaza edilmesi bu mekanlarda kaymanın önlenmesi, çalışma

alanının düzenli olarak temizlenmesi

Rodaj, boyama vb. sonra derinlemesine temizlik yapılması.

Düz yüzeylerde uygun malzeme kullanılması (sıvı maddeleri emmeyen).

Bir depolama bidonundan yağ boşaltırken ve kullanılan yağı yeniden uygun bir bidona boşaltırken gerekli prosedürlere

uyulması, yerdeki yağın temizlenmesi.

Koruyucu kaymayan ayakkabıların giyilmesi.

Tamir çukuruna giren basamakların kaymayı önleyen malzemeyle kaplanması

Fren testinde kullanılan silindirlerin üzerine asla basılmaması, fren testi sırasında muayene kanalının yakınında durulmaması.

Yükseltilen araçların altına asla girilmemesi.

Servis istasyonundaki kapalı tamir çukuruna asla girilmemesi.

Servis istasyonundaki tamir çukurlarının üzerlerinin iş bittikten sonra örtülmesi.

Elektrikli, hidrolik ve pnömatik hatların insanların yolundan uzak tutulması.

İş aletlerinin çalışma sırasında ve çalışma bittikten sonra muhafaza edilmesi için sabit bir yer belirlenmesi.

Araçların izleyeceği ve taşımada kullanılacak güzergahların işaretlenmesi (örn. zemin üzerinde).

Kaldırma mekanizmalarının doğru şekilde yerleştirilmesi ve kontrol edilmesi, hareketli parçaların içine el sokulmaması.

Tüm çalışmaların eğitimli çalışanlar tarafindan ve tüm gerekli güvenlik prosedürlerine uygun bir şekilde gerçekleştirilmesi.

Akülerle yapılan çalışmalarda sadece önerilen güvenli araçların kullanılması.

Çeşitli buhar ve sıvıların patlayıcı karışımlar oluşturmasını önlemek için düzgün havalandırmanın sağlanması. Tehlikeli

alanlarda kesinlikle sigara içilmemesi.

Tüm elektrikli donanımın rutubet, nem ve sudan uzak tutulması.

Çalışanlara uygun kişisel koruyucu donanımların temin edilmesi (eldiven, maske, güvenlik ayakkabısı)

Tehlikeli buhar ya da dumanların ortadan kaldırılması için etkin ventilasyon ve egzos sistemlerinin kullanılması, bunların

tam olarak etkin olmadığı durumlarda uygun kişisel koruyucu donanımların kullanılması.

Tamir çukurunun yeterli ölçüde aydınlatılması.

Uygun çalışma koşullarını sağlayabilmek için tüm çalışma alanlarında ısıtma/soğutma araçlarının bulundurulması.

Düzenli sağlık muayenelerinin yapılması.


44


Kontrol Listesi: Tarım


MAKİNELER VE İŞ EKİPMANLARIÇalışanlar makineleri ve iş ekipmanları güvenli bir şekilde kullanmak konusunda eğitim alıyor mu?

PTO işletme milinin tüm koruyucuları ve makine ve iş ekipmanlarının diğer koruyucu parçaları yerinde

mi ve iyi durumda mı?

Yükseltilmiş ekipmanları havada tutmak ve altında çalışmak için her zaman birbirinden bağımsız iki araç var mı?

Traktör lastiklerinin güvenle değiştirilebilmesi için kullanılan araçlar var mı ve bunlar kullanılıyor mu?

Doğrmacılıkta kullanılan motorlu döner testerenin yarma bıçakları ve itme çubuğu ya da itme bloğu

gibi güvenlik parçaları var mı?

Kaynak araçları gerekli tüm güvenlik parçalarıyla donatılmış mı ve iyi muhafaza edilmiş mi?

Elektrikli testereyle çalışırken uygun kişisel koruyucu donanımlar kullanılıyor mu? (örn. koruyucu

pantalonlar, çizmeler, eldivenler, siperli kasklar ve kulak koruyucuları)

Güvenli çalışmayla ilgili talimatlar var mı?

İş ekipmanları düzenli aralıklarla denetleniyor mu?

NAKLİYE VE HAREKETLİ MAKİNELERTüm araçların, fork-lift kamyonlarının operatörleri ya da teleskopik araçları kullanan operatörler resmi

olarak eğitim almış mı ve kullandıkları araçların güvenli kullanımına ilişkin sertifikaları var mı?

Fork-lift kamyonları ve teleskopik taşıyıcı araçların yedek aksamları yetkili bir kurum tarafindan düzenli

olarak muayene ediliyor mu?

Çiftlik alanı araçların güvenle hareket edeceği şekilde organize edilmiş mi?

Traktörlerin servis frenleri ve el frenlerinin bakımı ve kontrolü düzenli olarak yapılıyor mu?

Römorkların frenleri etkin mi ve traktör koltuğundan kullanılabiliyor mu?

Çeki demiri halkaları ve pikap çekiş birimleri aşınmaya karşı düzenli olarak kontrol ediliyor mu?

Makinenin ters dönme ihtimaline karşı emniyet kemerleri kullanılıyor mu?

Eski traktörlere güvenlik kabini ya da koruma halkası eklenmiş mi?

Güvenlik kabini ya da koruma halkaları paslanmaya karşı ve kuvvetleriyle ilgili kontrolden geçiriliyor mu?

Ön farlar, sinyal lambaları, frenler ve arka farlar düzgün çalışıyor mu?

Kendinden ateşlemeli makinlerde yan aynalar yerli yerinde mi ve temiz tutuluyor mu?

Yukarıdan geçen elektrik hatlarına yakın yerlerde yapılan çalışmalar için berlilenmiş bir güvenlik sistemi var mı?



SORU EVET HAYIR

45


YÜKSEKLİKYüksek yerlerde çalışmaya ilişkin güvenli bir sistem var mı? (binalar, makineler, ekipmanlar, rezervuarlar, vb.)

Kullanılan tüm merdivenler güvenilir mi, ağır işlere uygun mu ve kullanılmadıklarında güvenli bir

şekilde muhafaza ediliyor mu?

Yüksek yerlerde çalışırken kullanılan merdivenlerin sabitliğini sağlamak için önlem alınıyor mu?

Yüksek yerlere erişmek için merdiven dışındaki alternatifler değerlendirilmiş mi?

Balya istifleri güvenli bir şekilde yerleştirilmiş mi?

PESTISIDLERPestisidler doğru şekilde depolanmış mı?

Pestisidlerle çalışan tüm çalışanlar düzenli olarak eğitiliyor mu?

Pestisidlerin, çalışanların ve diğer insanların sağlığı üzerindeki etkileri değerlendirilmiş mi gerekli

kontroller yapılmış mı?

Pestisidlerle çalışırken uygun kişisel koruyucu donanımlar kullanılıyor mu?

Pestisidler çevre açısından güvenli bir şekilde kullanılıyor mu?

ÇOCUKLARÇocukların tehlikeli yerlere girmesi engellenmiş mi? (Çalışma aktiviteleri, hareketli araçların çalışma

alanı, yükseklik, sıvıların depolandığı yerler, tehlikeli hayvanlar, vb.)?

Çocukların yangın çıkarma riski asgari düzeye indirilmiş mi?

Çocuklar tehlikelere karşı uyarılmış mı?

Genç çalışanlarla ilgili yükümlülükler yerine getiriliyor mu?

HAY VANLARTehlikeli hayvanların (örn. boğa, domuz, at, köpek) koyulabileceği uygun alanlar çevrelenmiş mi?

Çitle çevrili bu alanlar iyi durumda muhafaza ediliyor mu ve hayvanların geçişini önleyebiliyor mu?

Hayvanlarla çalışırken rehberlikten faydalanılıyor mu?

Hayvanların taşınması için uygun araçlar var mı ve iyi durumda mı?

BİYOLOJİK TEHLİKELERÇiflikte herhangi bir tehlikeli biyolojik ajan kaynağı var mı? (bitkiler, hayvanlar ve hayvan orijinli

maddeler, organik toz, atık, vb.)

Tehlikeli biyolojik ajanlarla temas riski kontrol altına alınmış ya da azaltılmış durumda mı?

Tehlikeli biyolojik ajanlarla güvenli çalışmak için benimsenmiş bir sistem var mı?

SORU EVET HAYIR

46




SIVI DEPOLAMADepolama alanları düzgün bir şekilde çevrelenmiş mi? Çevrelemekte kullanılan çitler/parmaklıklar

iyi durumda mı?

Yeraltında yapılan depolamada kullanılan kapak ve tanklar yerli yerinde mi ve iyi durumda mı?

Yükleme rampalarına bariyerler kurulmuş mu?

Uyarı levhaları yerinde mi ve ve iyi durumda mı?

KURU MADDELERKuru maddelerle çalışmak için benimsenmiş olan güvenli bir sistem var mı? (tohum, gübre, kum, vb.)

Tohum depolarına giriş önlenmiş mi?

BİYOGA ZÇiftlikte biyogaz oluşabileceği ve toplanabileceği yerler var mı? (çamur deposu, hayvanların tutulduğu

kapalı yerler, atıklar, kuyular, vb.)

Bu tür yerlere giriş önlenmiş mi?

Yangından korunma tedbirleri kullanılıyor mu?

Bu tür tehlikeli yerlerde çalışmak için benimsenmiş güvenli bir sistem var mı?

HAVA DURUMUÇalışanlar yüksek sıcaklık, doğrudan güneş ışıması, düşük sıcaklık, yağmur ve kuvvetli rüzgara karşı korunuyor mu?



SORU EVET HAYIR

47


TÜM TEHLİKELER Çalışanların bilgilendirilmesi, yönlendirilmesi ve eğitilmesi.

MAKİNELER VE İŞ EKİPMANI Makine ve iş ekipmanlarının eğitimli ve yetkili çalışanlar tarafindan kullanılması.

PTO işletme milinin makine ve iş ekipmanlarının tüm koruyucu parçalarının yerinde bulunması ve iyi durumda olması.

Kaldırılmış ekipmanları havada tutmak için ekstra araçlar olarak; tutacakların, blokların, hidrolik krikoların kolayca

ulaşılabilir bir yerde olması.

Büyük traktör lastiklerini kaldırmak için özel lastik kaldırıcıların, forklif tlerin ya da yük kaldırıcıların kullanılması.

Motorlu döner testerenin yarma bıçaklarının düzgün şekilde kurulmuş olması ve itme çubuğu ya da itme bloğu gibi

güvenlik parçalarının kullanılması.

Kaynak makinelerinin iyi durumda muhafaza edilmesi ve uygun göz koruyucularının kullanılması.

Elektrikli testere kullanılırken mutlaka uygun kişisel koruyucu donanımların kullanılması.

Makine ve iş ekipmanlarının düzenli olarak muayene edilmesi ve denetlenmesi.

NAKLİYE VE HAREKETLİ MAKİNELER Tüm araçların, forklift kamyonlarının ya da teleskopik araçların eğitimli, sertifikalı ve yetkili çalışanlar tarafindan

kullanılması.

Çiftlikte tek yönlü bir taşıma güzergahının kullanılması ve araçlar (örneğin kamyonlar) için özel bir dönüş alanı

belirlenerek, araç ve yaya yollarının birbirinden ayrılması.

Servis frenlerinin bakımının yapılması, el frenlerinin ve römork frenlerinin imalatçının talimatlarına uygun şekilde bakım

ve ayarlarının yapılması

Aşınmaya karşı düzenli kontrol yapılması ve aşınmış çeki demiri halkaları ve pikap çekiş birimlerinin değiştirilmesi.

Makinenin devrilme ihtimaline karşı emniyet kemerlerinin kurulu ve takılı olması.

Traktörlere güvenlik kabinleri ya da koruyucu halkaların yerleştirilmesi ve düzenli olarak denetlenmesi.

Kaldırma ekipmanlarının tüm parçalarının düzenli olarak denetlenmesi.

Yan ve dikiz aynalarının monte edilmesi ve iyi durumda muhafaza edilmesi.

Tüm traktörlere ve çekilen araçlara hasarsız düzgün çalışan far ve sinyallerin takılması ve bunların temiz tutulması.

Yukarıdan geçen elektrik hatlarının yakınlarında çalışmak için güvenli bir çalışma sisteminin oluşturulması.

Tarla üzerindeki yukarıdan geçen elektrik hatlarını ve bunların yüksekliklerini gösteren bir haritanın temin edilmesi

YÜKSEKLİK Eğer mümkünse yükseklik farkı olan alanların ortadan kaldırılması.

Tehlikeli alanların çevresinin uygun şekilde çevrelenmesi ve iyi durumda muhafaza edilmesi.

Uygun yerlere uyarı levhalarının yerleştirilmesi.

İyi muhafaza edilen merdivenlerin kullanılması, bu merdivenlerin hareket etmesinin önlenmesi.

Merdivenlerin güvenli ve çocukların ulaşamayacağı yerde muhafaza edilmesi.


48



Forklif t kamyonlarının ya da yük kaldıraçlarının olduğu durumlarda, yüksek yerlerde yapılacak çalışmalarda kafes

plat formların kullanılması.

Hareketli yükselen çalışma platformlarının, kule iskelelerinin ya da eşdeğer yapıların kullanılması (tohum kovaları ya da

patates kutuları kesinlikle çalışma platformu olarak kullanılmamalıdır)

Sağlam bir yapı oluşturmak için yığınların düzgün bir şekilde oluşturulması ve bozulması.

PESTİSİDLER Pestisid kullanma ihtiyacının ortadan kaldırılması.

Sağlık üzerinde daha az risk oluşturan ürünlerin kullanılması.

Spreyde kullanılan araçların kullanımdan sonra dikkatlice yıkanması ve bu yıkama işleminin kuyulardan, çocuklardan ve

hayvanlardan uzakta yapılması.


Pestisidlerin yetkili olmayanların giremeyeceği, belirgin tehlike işaretleriyle işaretlenmiş depolarda saklanması.

ÇOCUKLAR Çocukların çif tlik aktivitelerinden ve iş trafiğinden uzak tutulması.

Düzgün şekilde çevrelenmiş bir oyun alanının temin edilmesi.

Çocukların gözetim altında olmadan çalışma alanına girmesi durumunda çalışmanın bırakılması ve çocukların dışarı

çıkarılması.

Tehlikeli yerlere uyarı levhalarının yerleştirilmesi ve çocuklara bu levhaların anlamının açıklanması.

Çocuklara dikkat etmeleri gereken tehlikeler ve girmemeleri gereken yerler konusunda bilgi verilmesi.

Çalışan gençlerin bilgilendirilmesi, yönlendirilmesi, eğitilmesi ve gözetilmesi.

HAY VANLAR Hayvanların düzenli bir şekilde beslenmesi.

Hayvanlar için belirli alanların uygun şekilde çevrelenmesi ve iyi durumda muhafaza edilmesi.


Hayvanlarla çalışmak için uygun rehberlerin kullanılması.

Hayvanların taşınmasında uygun araçların kullanılması ve bu araçların iyi muhafaza edilmesi.

BİYOLOJİK TEHLİKELER Tehlikeli biyolojik ajan kaynaklarının ortadan kaldırılması.

Bu kaynakların insanlardan uzak tutulması.

Tehlikeli alanların etrafının uygun şekilde çevrelenmesi ve iyi durumda muhafaza edilmesi.


Dezenfeksiyon tedbirlerinin uygulanması.

Çalışanların aşılanması.

İş hijyeni tedbirlerinin uygulanması.

49




Düzenli sağlık taramasının yapılması.

SIVI DEPOLAMA Depolama alanlarının etrafının uygun şekilde çevrelenmesi ve iyi durumda muhafaza edilmesi.

Yeraltı depoların kapaklarının ve tanklarının iyi durumda muhafaza edilmesi.

Rampalardaki bariyerlerin muhafaza edilmesi.


KURU MADDELER Tohum depolama alanlarına girişi önlemeye yönelik tedbirlerin alınması.


Çevredekileri uyarmak için ışık ve ses sinyallerinin kullanılması.

Yetkisi olmayan kişilerin iş alanından uzak tutulması.

BİYOGA Z Biogaz kaynaklarının ortadan kaldırılması.

Ateşleme kaynaklarının önlenmesi veya ortadan kaldırılması.

Tehlikeli alanların uygun şekilde havalandırılması.

Tehlikeli alanların etrafının uygun şekilde çevrelenmesi ve iyi durumda muhafaza edilmesi.

Yangından korunma tedbirlerinin alınması.

Uyarı levhalarının yerleştirilmesi.

Tehlikeli alanlarda yanlız başına çalışılmaması.

HAVA DURUMU Tehlikeli hava koşullarında çalışmanın durdurulması.

Kurumak veya ısınmak için gölge ve su bulunan yerlerin ayarlanması.

Dışarda geçirilen zamanın sınırlandırılması.

Uygun koruyucu giysilerin kullanılması.

50


Kontrol Listesi: Küçük Ölçekli Yerüstü Madenleri


TOPRAK KAYMALARIYerüstü madeninin kenar eğimlerinden malzemelerin, kayaların, vb. kayması mümkün mü?

İşaretlenmemiş ve kontrol edilmeyen kuyular var mı?

Emniyet altına alınmamış maden yatağı, kuyu duvarları ya da kazılar var mı?

Madenin herhangi bir yüzü, yan duvarı ya da sırası desteksiz sarkmalara ve alttan kesmelere neden

olacak şekilde işlenmiş mi?

Madenin elle çıkarılması ya da fazla malzemenin taşınması, yerüstü madeninin iki sırasında eş zamanlı

olarak mı yapılıyor?

Çalışma sırasında maden yüzünde ani değişiklikler meydana geliyor mu?

İşyerlerine giden araç güzergahları üzerinde tehlike var mı? (örn. kayan kayalar)

Madenin duvarları 1.5 metreden yüksek mi ve doğru şekilde desteklenmemiş mi?

SUMadeninin içinde su tehlikesi var mı?

Kazıların yakınında, yüzey madenindeki aktivitelerle bağlantısı olmayan su rezervuarları var mı?

Suyun serbest yüzeyi her 6 ayda bir kontrol ediliyor mu?

Yakınlardaki bir nehir ya da gölün sularının yolunu bulup madene kadar gelme olasılığı var mı?

Kaçış güzergahları işaretlenmiş mi?

Hendekler tıkanmış mı?

Bir günlük yağış miktarı pompaların 36 saatte pompalayabileceği miktardan daha fazla olabilir mi?

Suyun kazılardan içeriye akışı pompaların 24 saatte pompalayabildiği miktardan fazla mı?

TAŞIMA IŞIÇalışanlar taşıma güzergahı boyunca gidip geliyor mu?

Kazıların eğimi 4° ’den fazla mı?

Bir makinenin halkası/kepçesi ya da yükleme parçası sürücü kabinden daha yüksek bir mesafeye

hareket edebilir mi?

Çalışanların araç yoluna çıkması mümkün mü?



SORU EVET HAYIR

51


SORU EVET HAYIR


PATLAYICILAR VE PATLAMAHerhangi bir patlayıcı malzeme kullanılıyor mu?

Patlayıcı malzemelerin depolandığı tesisler madendeki diğer yapılara zarar verebilir mi?

Patlayıcı malzemenin depolandığı tesislerin çevresindeki alanlarda herhangi bir patlamayı

tetikleyebilecek tehlikeler var mı?

Patlatma sırasında yanlış ateşlemeler oluyor mu?

Tıkanmış patlatma deliklerine patlayıcı yerleştirilebilir mi?

Patlatma delikleri doldurulurken kıvılcıma neden olabilecek herhangi bir alet kullanılıyor mu?

Patlatma alanlarının yakınlarında kullanılmayan patlayıcı maddeler depolanıyor mu?

Patlatmadan önce kullanılan sinyal sisteminde hiç hata oluyor mu?

Fünyeler ve patlayıcılar aynı yerde depolanıyor ya da birlikte taşınıyor mu?

Patlamadan sonra ortaya çıkan toz ve gazın biriktiği alanda çalışma yapılıyor mu?

52


TOPRAK KAYMALARI Kazı alanlarının, maden atığı alanlarının ya da dengesiz maden alanlarının çitle çevrilmesi.

Tehlikeli alanların uyarı levhalarıyla işaretlenmesi.

Maden çıkarma işlemi sırasında, coğrafi koşullara ve kayanın özelliklerine bağlı olarak uygun yükseklikte yarık ve

rampaların bırakılması.

Dik bir kuyu duvarı yerine basamaklı (teraslı) sistemin kullanılması.

Gevşek toprak ya da kırılmış kayalardan oluşan eğimlerin sağlamlığı koruyacak bir eğimde (45°’den fazla olmayan)

muhafaza edilmesi.

Tehlikeli duvar bölümlerinin üst ve alt köşelerinin korunması ve işaretlenmesi.

Madendeki herhangi bir yüzün, yan duvarın ya da sıranın üzerinde, desteksiz sarkma ya da alttan kesiklere neden

olabilecek şekilde çalışılmasının önlenmesi.

Koruyucu ağlar kullanarak duvarların ve yan duvarların korunması.

Güvenli bir yerden ölçeklendirme yapılması.

Eğer mümkünse ölçeklendirmenin çalışma yüzünün en tepesinden aşağıya doğru yapılması.

Uygun uzunluk ve yapıda bir ölçeklendirme çubuğunun kullanılması.

Maden yüzünün durumunun sürekli izlenmesi.

Fazla yükün sadece belirlenen alanlara, çalışma alanının kenarından en az 3 m. uzağa depolanması.

Bir çalışma yüzünün alttan kesilmesi gerekiyorsa, sarkan malzemenin çökmesini önlemek için yeterli sayıda destekleyici

aracın düzgünce kurulması (örn. sağlam ağaç destekler).

SU Gerekli olmayan su rezervuarlarının kaldırılması (mümkünse).

Çevredeki su damarları için güvenlik sütunlarının korunması.

Maden drenaj sisteminin düzenli aralıklarla kontrol edilmesi.

Suyla ilgili bir tehlike söz konusu olduğunda işyerlerinden nasıl çıkılacağının belirlenmesi (güvenlik şefi tarafindan).

Maden işlerini ayarlarken suyun doğal olarak kendiliğinden boşalmasını sağlayacak ayarlamalar yapılması (örn. daha

alçakta bulunan terk edilmiş alanlara).

İçeri gelen suyun eğimlerden bağlantı noktalarına doğru kanalize edilmesi ve böylece yüzey madenlerinin eğiminin

korunması. Gerekli durumlarda bağlantı noktalarına su pompalarının kurulması.

TAŞIMA İŞİ Konveyörlerin üzerinde ekip üyelerinin güvenli geçebileceği pasajların oluşturulması.

Konveyörlerin güvenlik araçlarıyla donatılarak çıkarılan materyalin düşen parçalardan korunması.

Eğimi 4°’den fazla olan kazılarda elle yapılan taşıma işlerine yasak getirilmesi.

Taşıma ekiplerinde yer alan çalışanlar için iletişim yöntemleri ve sinyallerin belirlenmesi.

Yükleme sırasında ne tip kabinlerde çalışanların bulunmasının yasaklanacağına karar verilmesi.


53



Yükleme plat formlarının bariyerlerle donatılarak taşıma vagonlarının yuvarlanmasının önlenmesi.

Her vardiyanın başında kablo hattındaki tüm ip ve mekanizmaların zorunlu olarak denetimden geçirilmesi.

PATLAYICILAR VE PATLAMA Patlayıcı maddeler için depolama tesisleri inşa ederken parlayıcı olmayan, kıvılcım çıkarmayan ateşe dayanıklı

malzemelerin kullanılması.

Patlayıcı madde depolama tesislerinin metalden yapılması durumunda depolama tesisinin elektriğinin topraklanması.

Nemi ve aşırı ısınmayı kontrol altına alabilmek için binanın üst ve alt kısımlarına havalandırma deliklerinin açılması.

Depolama tesislerinin içeriğini gösteren levhaların yerleştirilmesi.

Yetkisi olmayan kişilerin içeri girmesini önlemeye yönelik doğru güvenlik araçlarının kullanılması.

Ayrı bir bölmede muhafaza edilmedikleri sürece f ünyelerin diğer patlayıcılarla aynı alanda depolanmaması.

Patlayıcı malzemelerin depolandığı tesislerin çevresindeki 10 metre çapındaki alanın çöp, çalı, kuru çimen ve

ağaçlardan temizlenmesi.

Patlayıcı deposunun 20 metrelik çevresinde yanıcı başka bir malzemenin (örn. benzin, dizel) bulundurulmaması.

Her patlatmadan sonra patlatma alanına girişin 30 dakikalığına yasaklanması.

Yanlış ateşleme yapılıp yapılmadığının kontrol edilmesi.

Patlatma deliklerinin kontrol edilerek engellerden temizlenmesi.

Hiç bir sebeple, patlayıcıların patlatma deliklerine zorla sokulmaması.

Patlayıcıların, patlatma deliğine sadece bambu tipi şarj çubukları gibi kıvılcım çıkarmayan ekipmanlar aracılığıyla

yerleştirilmesi.

Bastırmak/tamponlamak için küçük kağıt paketler içine konulmuş ince kum ya da kilden kullanılması.

Kullanılmayan patlayıcı maddelerin şarj tamamlandıktan sonra korunaklı bir alana yerleştirilmesi.

54


R I S D E Ğ E R L E N D I R M E S I N I N E S A S L A R I I T E H L İ K E L E R İ N T A N I M L A N M A S I V E Ö N L E Y İ C İ T E D B İ R L E R

55


56


57


İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜİnönü Bulvarı No: 42 Emek, Ankara / Türkiye, Tel : +90 (312) 215 50 21, Fax: +90 (312) 215 50 28email : [email protected], web: www.isggm.gov.tr, www.tr.osha.europa.eu

Daha ayrintili bilgi edinmek için nerelere başvurabilirsiniz?

http://hwi.osha.europa.eu

TE-7

8-07

-073

-TR-

C©

Euro

pean

Age

ncy f

or Sa

fety

and

Heal

th at

Wor

k. R

epro

duct

ion

is au

tho r

ised

prov

ided

the s

ource

is ac

know

ledg

ed. P

rinte

d in

Nur

nber

g, G

erm

any,

2007

.

kitapçık-risk değerlendirmesi esasları

Documents