klimat – energia zmiany klimatudocuments.rec.org/publications/gra_dylematy_instrukcja.pdf · czy...

klimat – energiazmiany klimatu

Gra DylematyInstrukcja obsługi gry

1

Błękitny pakiet – Gra Dylematy – Instukcja obsługi

2

Spis treści

Zasady gry . . . . . . . 3

Energia1. Pytanie 1 . . . . . . . 52. Pytanie 2 . . . . . . . 63. Pytanie 3 . . . . . . . 74. Pytanie 11 . . . . . . . 145. Pytanie 12 . . . . . . . 156. Pytanie 13 . . . . . . . 167. Pytanie 14 . . . . . . . 178. Pytanie 19 . . . . . . . 229. Pytanie 20 . . . . . . . 2310. Pytanie 21 . . . . . . 24

Zmiany klimatu1. Pytanie 4 . . . . . . . 82. Pytanie 7 . . . . . . . 103. Pytanie 8 . . . . . . . 114. Pytanie 16 . . . . . . . 195. Pytanie 17 . . . . . . . 20

Efektywność energetyczna1. Pytanie 5 . . . . . . . 51

Polityka międzynarodowa1. Pytanie 6 . . . . . . . 92. Pytanie 9 . . . . . . . 123. Pytanie 10 . . . . . . . 134. Pytanie 15 . . . . . . . 18

Postawy społeczne1. Pytanie 18 . . . . . . . 212. Pytanie 22 . . . . . . . 25

Spis treści

1

Błękitny PakietGra Dylematy. Instrukcja obsługi gry

Autor:Michał Miazga

Opracowanie graficzne i skład:Justyna Woszczyna, Wydawnictwo MiP

Niniejsza publikacja została wydana na papierze ekologicznym Cocoon Glosy, wyprodukowa-nym w 100% z makulatury, bez użycia chloru ani innych szkodliwych chemikaliów wybielają-cych, z dbałością o niskie zużycie wody podczas wszystkich procesów.

ISBN: 978-83-61739-32-6

Produkcja:REC Polska

Publikacja jest składnikiem pakietu edukacyjnego Błękitny Pakiet, przeznaczonego do edukacji o zmianach klimatu, ich skutkach oraz o nieodnawialnych i odnawialnych źródłach energii. Publikacja została wykonana w ramach projektu Błękitny Pakiet – szkolny program edukacji klimatycznej i energetycznej.

Finansowanie:Niniejsza publikacja została dofinansowana ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

Nakład: 1500 egzemplarzy


2

Zasady gry

Wariant IPoproś uczniów, by usiedli w kręgu, a następnie wybierz czterech lub pięciu ochotników i zaproś ich do środka kręgu. Poproś ich o wybranie karty z dy-lematem i przeczytanie opisu przypadku, przedyskutowanie proponowanych możliwości i wybranie jednej z nich.Podkreśl, że istotne jest wyjaśnienie motywów, jakie kierowały uczniami przy podejmowaniu ostatecznej decyzji. Poproś ochotników o podzielenie się z kolegami argumentami. Zaproś klasę do wyrażenia własnych opinii i za-chęć do dyskusji na temat podjęty w dylemacie.

Wariant IIPodziel klasę na cztero, lub pięcioosobowe zespoły. Poproś przedstawiciela każdego z nich o wybranie karty z dylematem i, po zapoznaniu się zespołu z jego treścią, zachęć do rozpoczęcia dyskusji na temat opisanego przy-padku. Daj zespołom wystarczającą ilość czasu na zaprezentowanie argu-mentów i na podjęcie decyzji. Poproś by reprezentant każdego z zespołów przedstawił wyniki dyskusji całej klasie. Zachęć uczniów do wyrażenia opinii na temat podjętych decyzji.

Zasady gry

3


4

Pytanie 1Wyobraź sobie, że jesteś wójtem gminy do którego zgłosił się inwestor szukający dobrego miejsca dla nowych farm wiatrowych.

Czy zgodzisz się na takie inwestycje?

1. tak, będę zachęcał do budowy jak największej liczby wiatraków, bo to spore pieniądze dla gminy

Fermy wiatrowe to faktycznie duże pieniądze dla gminy i właścicieli gruntów. Czy jednak równoważy to utracone korzyści dla wszystkich mieszkańców? Dlaczego mieszkańcy tak często protestują przeciwko budowie wiatraków?

2. nie, bo wiatraki wypłoszą z gminy turystów i źle oddziaływują na zdrowie ludzi

W każdym przypadku warto przeprowadzić dokładny rachunek zysków i strat. Czy spodziewane korzyści z turystyki są większe niż przychody związane z farmą wiatrową? A co z wartością gruntów i zabudowań w okolicach farmy wiatrowej?

3. tylko w ograniczonej liczbie i w wybranych miejscach, tak by nie ucier-piała na tym przyroda, i zdrowie mieszkańców

Przyroda i zdrowie mieszkańców są chronione odpowiednimi przepisami. Trzeba jednak pamiętać, że jeśli nałożymy na inwestora zbyt wiele ograniczeń i obo-wiązków to może się okazać, że wycofa się on z inwestycji.

Dylematy

5

Pytanie 2

Zostałeś zaproszony jako ekspert na posiedzenie polskiego rządu w sprawie gazu łupkowego. Twoim zadaniem jest zaproponowanie strategii wobec tego surowca.

Co proponujesz?

1. podjęcie możliwie szybkiego wydobycia gazu łupkowego na szeroką skalę i czerpanie z tego możliwie dużych korzyści finansowych.

Na takim rozwiązaniu na pewno skorzysta budżet państwa i wzrośnie niezależ-ność energetyczna kraju. Jak długo jednak będzie trwał ten efekt? Jaką mamy gwarancję, że po wyczerpaniu złóż nie zostaniemy ze zniszczonym krajobrazem i skażoną przyrodą?

2. zakaz wydobycia ze względu na szkody ekologiczneCzy taka ostrożność jest uzasadniona? Wszak wszystkie nowe technologie ozna-czają pewne ryzyko. Jeśli nie chcemy go podjąć, to na zawsze będziemy skazani na naśladowanie innych i nigdy nie staniemy się liderem w żadnej dziedzinie.

3. realizację wydobycia na niewielką skalę, tak by nie zużyć zasobów gazu zbyt szybko

Takie działanie daje szanse na minimalizację ryzyka ale też nie pozwala nam na znaczące uniezależnienie się od dostaw gazu z zagranicy. Jeśli inne kraje zaczną wydobywać duże ilości gazu przed nami to ceny spadną, a wraz z nimi opłacalność eksploatacji naszych złóż.

4. czasowy zakaz wydobycia, tak by zdążyła się rozwinąć technologia za-pewniająca większe bezpieczeństwo ekologiczne

To rozwiązanie pozwala zachować atut w postaci nienaruszonych złóż gazu na późniejsze, być może trudniejsze, czasy. Jednocześnie jednak tracimy szanse na przyśpieszenie wzrostu i wzrost konkurencyjności polskiej gospodarki już dziś.


6

Pytanie 3

Po awarii w japońskiej elektrowni atomowej Fokushima, polski rząd ma podjąć decyzję w sprawie budowy polskiej elektrowni atomowej.

Co doradzisz rządowi?

1. zaniechanie budowy elektrowni atomowych w Polsce i zachęcenie ludzi do oszczędzania prądu

Konieczność oszczędzania prądu nie będzie dobrze przyjęta przez społeczeń-stwo. Czy strach przed awarią taką jak w Fokushimie jest uzasadniona w kraju, w którym nie ma niebezpieczeństwa tsunami i nie ma trzęsień ziemi?

2. budowę elektrowni z zachowaniem najlepszych możliwych zabezpie-czeń

Czy elektrownia będzie bezpieczna także w wypadku ataku terrorystycznego lub niepokojów społecznych? Trzeba też pamiętać, że najlepsze dostępne zabezpie-czenia nie są tanie. Jest w końcu pytanie czy rzeczywiście będziemy potrzebo-wać tak dużo energii, wszak energochłonność gospodarki stale spada.

3. kupno taniej energii z elektrowni atomowych w Niemczech lub w Obwo-dzie Kaliningradzkim

Kupno, potencjalnie taniego, prądu z elektrowni atomowych zlokalizowanych blisko polskich granic zwalnia nas z ogromnych kosztów inwestycyjnych. Jedno-cześnie jednak nasza zależność energetyczna od sąsiadów jeszcze bardziej się powiększa. Czy mamy pewność, że te elektrownie są wystarczająco bezpieczne?

Dylematy

7

Pytanie 4

Komisja Europejska dąży do wprowadzenia Europy na tory gospodarki niskoemisyjnej. Oznaczałoby to, szczególnie dla Polski, konieczność radykalnego i kosztownego ograniczenia emisji gazów cieplarnianych.

Czy Polska powinna popierać taką politykę?1. nie, zbyt ambitne cele dotyczące redukcji emisji mogłoby spowodować

załamanie polskiej gospodarkiOsiągnięcie standardów niskoemisyjności przez polską gospodarkę to rzeczy-wiście wielkie wyzwanie. Z drugiej strony ograniczenie zużycia paliw kopalnych musi nastąpić tak czy inaczej ze względu na kurczące się złoża kopalin na świe-cie. Może więc warto zrobić ten krok jak najszybciej, uzyskując dzięki temu no-woczesne technologie?

2. tak, gdyż pozwala to nie tylko na realną ochronę klimatu ale także zmniejsza uzależnienie Polski od dostaw surowców z zagranicy

Emisja Unii Europejskiej to tylko około 10% światowych emisji, ich redukcja nie zmieni więc zbyt wiele w poziomie globalnych emisji. Z drugiej strony roz-wój technologii związany z działaniami w Europie byłby mocnym impulsem dla działań na całym świecie.

3. nie, gdyż samotne działania UE nie uratują klimatu, a tylko pogorszą jej sytuację ekonomiczną

Rzeczywiście wysokie standardy środowiskowe podwyższają koszty produkcji w Europie, co powoduje przesuwanie się przemysłu w inne regiony świata, np. do Chin. Z drugiej strony rozwój technologii związanych z oszczędzaniem energii i energią odnawialną dałby Europie bardzo dobrą pozycję konkurencyj-ną w handlu międzynarodowym.

4. tak, ale tylko wtedy gdy UE weźmie na siebie koszty dostosowania pol-skiej gospodarki

To rozwiązanie byłoby zgodne z zasadą solidarności wewnątrz Unii Europej-skiej. Jak długo jednak chcemy być na garnuszku bogatszych krajów Unii Euro-pejskiej? Czy w ten sposób nie stajemy się członkami drugiej kategorii?


8

Pytanie 5

Jakich argumentów byś użył, aby przekonać ludzi do oszczędzania energii?

1. energia będzie coraz droższa, więc trzeba zacząć oszczędzać energięTo dobry argument ale może nie trafiać do najbogatszych, czyli tych którzy zużywają najwięcej energii.

2. oszczędzanie energii jest niezbędne dla ochrony klimatuTo prawda, tylko czy to przekona ludzi do podjęcia konkretnych działań?

Niektórzy przecież nie wierzą w zmiany klimatyczne, inni sądzą, że działanie jednego człowieka nic nie zmienia.

3. kończą się paliwa kopalne więc trzeba oszczędzać energięTo ważny argument. Problem w tym, że nie wiemy dokładnie ile nam jeszcze zostało paliw kopalnych.

4. marnowanie energii to zwykła głupotaTak naprawdę, to żaden argument. Raczej emocjonalny epitet. Nie zmienia to jednak faktu, że ludzie bardzo często podejmują działania, nie na podstawie argumentów, a na podstawie emocji właśnie.

Wykreowanie więc mody na oszczędzanie energii i wyśmianie marnotrawstwa, może być bardzo skuteczną metodą oddziaływania na zachowania ludzi.

Dylematy

9

Pytanie 6

Kto może najwięcej zrobić dla ograniczenia emisji gazów cieplarnianych?

1. zwykli ludzie„Jeśli każdy człowiek na ziemi zgasi jedną żarówkę to można by było oszczę-dzić …”. Tak, tak, to prawda. To zwykli ludzie są odpowiedzialni za to ile energii zużywamy. Problem w tym, jak dotrzeć do tych milionów ludzi i jak wpłynąć na ich świadomość, by zmienili swoje codzienne nawyki. W tym mogą pomóc inne grupy.

2. biznesBiznes odpowiada za dużą część globalnych emisji (fabryki). Może też tworzyć i upowszechniać rozwiązania ograniczające emisję i zużycie energii.

3. naukowcyNaukowcy odpowiadają za rozwój technologii niezbędnych dla ochrony klimatu. To oni też śledzą na bieżąco zmiany klimatyczne i to oni byli pierwszymi, którzy zaalarmowali społeczeństwo, że nasze emisje zmieniają klimat.

4. rządyRządy wyznaczają kierunki działań w zakresie ochrony klimatu, to one też pro-wadzą międzynarodowe negocjacje dotyczące redukcji emisji. Działania rządów są jednak silnie uzależnione od opinii publicznej (wyborcy), dostępnych techno-logii (naukowcy) i środków finansowych (biznes).


10

Pytanie 7

Który z problemów jest według Ciebie największym zagrożeniem?

1. zmiany klimatuRzeczywiście zmiany klimatu mogą mieć ogromne skutki dla ludzkości i dla całej planety. Podniesienie poziomu oceanów, susze i huragany mogą zagrozić egzystencji istotnej części ludzkości co może skutkować masowymi migracjami, niepokojami społecznymi, itp. Istnieje jednak wiele wątpliwości co do mechani-zmów zmian klimatycznych, wpływu człowieka na te zmiany i ich potencjalnych skutków.

2. wyczerpywanie się paliw kopalnychWyczerpanie paliw kopalnych bez wątpienia oznacza koniec cywilizacji jaką znamy. Jeśli na czas rozwiną się nowe technologie to transformacja może mieć spokojny, ewolucyjny przebieg. Jeśli jednak ludzkość na czas nie wypracuje al-ternatywnych źródeł energii, może to oznaczać wojny i cofnięcie się cywilizacji do ery przedprzemysłowej.

3. zmniejszanie różnorodności biologicznejWymieranie gatunków, choć na codzień niewidoczne, następuje w ogromnym tempie. Może to oznaczać, że ekosystemy stracą swa równowagę i nie będą mo-gły już dostarczać ludzkości tlenu, pokarmu i czystej wody. Niestety przyroda jest systemem tak skomplikowanym, że trudno powiedzieć obecnie jak długo jeszcze ekosystemy będą w stanie względnej równowagi, zapewniającej ludzko-ści podstawowe warunki do życia.

Dylematy

11

Pytanie 8

Jakie skutki dla Polski będą miały zmiany klimatyczne?

1. pozytywne: mniejsze mrozy w zimie i cieplejszy Bałtyk latem – to brzmi dobrze

Mniejsze mrozy to oczywiście redukcja kosztów ogrzewania, ale nie tylko. To także większa przeżywalność owadów, grzybów i bakterii, a więc nasilenie problemów zdrowotnych. Z kolei cieplejszy Bałtyk, to nie tylko ciepłe plaże, ale także większe ryzyko występowania obszarów beztlenowych, śnięcia ryb i roz-woju sinic.

2. zmiany klimatu nie będą miały większego znaczenia, bo powolność zmian spowoduje, że łatwo się dostosujemy

Obecnie naukowcy nie są zgodni co do tego jak szybko będą następowały zmia-ny klimatycznie i jak gwałtowny będzie to miało wpływ na nasze życie. Być może więc zmiany będą stopniowe. Jest też jednak możliwe, że zmiany klimatu uru-chomią gwałtowne przemiany ekonomiczne, masowe migracje ludności i inne zmiany, które bardzo szybko zmienią nasze życie.

3. negatywne: pustynnienie, powodzie i fale upałów bardzo utrudnią nam życie w przyszłości

Wszystkie te trudności mogą rzeczywiście wystąpić, choć nie wiemy z jaką intensywnością. Warto zwrócić uwagę, że w zglobalizowanym świecie proble-my w jednym zakątku świata będą szybko oddziaływały na sytuację w innych regionach.


12

Pytanie 9

Wyobraź sobie, że zostałeś poproszony o doradzenie jak najlepiej wydawać pieniądze z funduszu klimatycznego ONZ.

Jaka jest Twoja propozycja?

1. pieniądze trzeba wydać na redukcje emisji, tak by ograniczyć skalę zmian klimatycznych

Redukcja emisji to na pewno dobry kierunek działań, niestety też bardzo kosz-towny i czasochłonny. Co więcej, efekty podjętych kroków będą odczuwalne do-piero w bardzo długiej perspektywie czasowej.

2. trzeba zainwestować w działania dostosowawcze, pozwalające jak naj-lepiej przystosować się do zmian klimatycznych

Zmiany klimatyczne już są faktem, niezbędne są więc działania dostosowaw-cze. Czy jednak starania te nie są podobne do podawania choremu jedynie pigu-łek przeciwbólowych? Ból mija ale choroba rozwija się nadal.

3. fundusz powinien pomagać najbardziej poszkodowanym krajom wal-czyć ze skutkami zmian klimatycznych

Takie działanie jest wyrazem pewnej sprawiedliwości. Wszak państwa wyspiar-skie, które obecnie cierpią najwięcej, najmniej przyczyniły się do zmian klima-tycznych. Czy jednak warto „topić” pieniądze w krajach, które i tak skazane są na zniknięcie w wodach oceanu?

4. fundusz powinien służyć ochronie różnorodności biologicznejUtrzymanie ekosystemów jest warunkiem przetrwania ludzkości. Tymczasem wymieranie gatunków przebiega w ogromnym tempie i coraz większy obszar Ziemi jest zawłaszczany przez człowieka. Tymczasem to przyroda dostarcza nam tlenu, czystej wody i pożywienia bez których nie moglibyśmy przetrwać. Zapewnienie ekosystemom minimalnych choć warunków przetrwania jest więc nie tylko działaniem ma rzecz przyrody, ale także ochroną podstaw rozwoju ludzkości.

Dylematy

13

Pytanie 10

Na forum ONZ toczy się debata o tym, które kraje powinny ponosić koszty ograniczenia emisji gazów cieplarnianych.

Jakie rozwiązanie jest według Ciebie najbardziej sprawiedliwe?

1. koszty powinny ponosić przede wszystkim kraje bogate, które dotych-czas emitowały najwięcej zanieczyszczeń (USA, Europa)

Skoro to kraje bogate stworzyły problem, to i one powinny go rozwiązać. Z dru-giej strony czy to jest sprawiedliwe by jedne kraje były zmuszone do ogromnej redukcji emisji, a inne mogły nadal zwiększać emisję? Takie ustalenia całkowi-cie zburzyłyby zasady międzynarodowej konkurencji.

2. wszyscy powinni mieć takie same standardy ekologiczne, a wiec koszty powinny ponosić te kraje, gdzie te standardy są obecnie na niskim po-ziomie (Chiny i inne kraje rozwijające się)

Równe standardy ekologiczne wydają się być sprawiedliwym rozwiązaniem. W praktyce jednak spowodują, że kraje biedniejsze nie będą mogły konkurować z krajami bogatymi i ich rozwój ulegnie gwałtownemu spowolnieniu.

3. koszty powinny ponieść kraje, które wydobywają surowce, to one są przecież główną przyczyną emisji

Choć brzmi to logicznie to oczywiste jest, że np. Arabia Saudyjska nie będzie fi-nansowała redukcji emisji w USA. Co innego gdyby np. doliczała do ceny sprze-dawanej ropy specjalny podatek. Pieniądze z tego podatku byłyby przeznaczane na obniżenie emisji, a dodatkowo zwiększona (o podatek) cena ropy, bardziej zachęcałaby do oszczędnego wykorzystania tego paliwa. Jest to tzw. podatek węglowy.


14

Pytanie 11

Zasoby paliw kopalnych kiedyś się skończą i musimy być na to przy-gotowani.

Jak sądzisz, kiedy ludzkość powinna zacząć przestawiać gospodarkę na energię odnawialną?

1. gdy roczne wydobycie surowców stanie się większe niż ilość odkrywa-nych w tym czasie nowych złóż

To rozsądna odpowiedz. Czy masz świadomość, że ten moment minął już wiele lat temu?

2. gdy ceny energii ze źródeł odnawialnych staną się mniejsze niż ceny energii ze spalania paliw kopalnych

Zrównanie cen energii ze źródeł odnawialnych i nieodnawialnych może nastąpić na dwa sposoby: albo ceny energii z paliw kopalnych wzrosną do poziomu cen energii ze źródeł alternatywnych, albo te ostatnie spadną na tyle, że osiągną poziom cen energii ze źródeł kopalnych. Jeśli więc nie chcemy by kiedyś ceny energii poszybowały wysoko w górę musimy rozwijać technologie pozyskiwania energii za źródeł odnawialnych, tak by ich ceny jak najszybciej spadły.

3. gdy zapotrzebowanie na energię stanie się większe niż produkcja ener-gii ze źródeł kopalnych

Zgodnie z regułami rynku, gdy popyt jest większy niż podaż, ceny surowców ro-sną, a to oznacza, ze w którymś momencie osiągną poziom cen energii odna-wialnej. Czy rzeczywiście chcemy by ceny energii wzrosły tak bardzo?

4. gdy skończą się paliwa kopalneW pewnym sensie paliwa kopalne nigdy się nie skończą. Zawsze bowiem pozo-staną złoża, które będą tak trudne do eksploatacji, że ich wykorzystanie będzie nieopłacalne. Jak bardzo musi wzrosnąć cena ropy by uznać, że ten surowiec już się skończył?

Dylematy

15

Pytanie 12

Jakie źródła energii powinny być wykorzystywane w Polsce?

1. najważniejsza jest niezależność energetyczna, trzeba więc spalać su-rowce wydobywane w Polsce, a resztę energii pozyskiwać ze źródeł odnawialnych

To oznacza całkowitą niemal rezygnację z ropy naftowej i częściowo z gazu ziemnego. Czym możemy je zastąpić?

2. energia musi być tania, trzeba więc wykorzystywać te źródła energii, które dadzą najtańszą energię polskiej gospodarce

Taka polityka na krótką metę przyniesie na pewno oszczędności. Niestety w dłuższej perspektywie oznacza to szybkie wyczerpanie paliw kopalnych. Jeśli taką strategię przyjmą także inne państwa, to nie tylko szybko wyczer-piemy złoża surowców, ale także przyczynimy się do głębokich zmian klima-tycznych.

3. należy rozwijać energetykę odnawialną, bo to pozwoli na rozwój nowo-czesnych technologii, a więc rozwój gospodarki

To rozwiązanie zapewnia w długiej perspektywie stabilny rozwój. Niestety w krótkiej perspektywie oznacza spowolnienie gospodarcze na skutek wyższych cen energii.


16

Pytanie 13

Jaki rodzaj energii odnawialnej powinien być najbardziej promowany w Polsce?

1. energia wiatru – wiatr przecież wieje wszędzieEnergetyka wiatrowa jest dobrze rozwinięta w wielu krajach Unii Europejskiej. Niestety niestabilność dostaw prądu z tego źródła poważnie utrudnia wykorzy-stanie tej energii w praktyce. Ograniczona jest też przestrzeń na której moż-na stawiać wiatraki. Trzeba uwzględnić nie tylko siłę wiatru, ale także obszary zabudowane, trasy przelotu ptaków, miejsca występowania nietoperzy, lotniska i wiele innych.

2. biomasa – rolnictwo może dostarczyć dużą ilość tego surowcaW Polsce istnieje bardzo duży potencjał produkcji biomasy. Główną barierą w rozwoju biogazowni jest sieć przesyłowa i ograniczenia administracyjne.

3. energia słoneczna – kolektory słoneczne są już stosunkowo tanie i moż-na je zamontować na każdym dachu

Kolektory są dobrym źródłem energii do ogrzewania w domach, ale nie nadają się do produkcji prądu. Niestety Polska ma stosunkowo słabe uwarunkowania dla produkcji prądu z wykorzystaniem np. ogniw fotowoltaicznych.

4. energia wodna – budowa stopni wodnych służy nie tylko energetyce, ale także chroni przed powodziami

Ze względu na rzeźbę terenu, potencjał energetyki wodnej nie jest w Polsce zbyt duży, a budowa dużych zbiorników wodnych, niezbędnych w energetyce wodnej może mieć negatywne skutki przyrodnicze. Zaletą energetyki wodnej jest to, że raz wybudowany zbiornik może dostarczać energię przez bardzo długo okres.

Dylematy

17

Pytanie 14

Pompy ciepła pozwalają tanio ogrzać dom zimą i chłodzić go latem.

Jak przekonać ludzi do instalacji tych urządzeń?

1. należy upowszechnić wśród inwestorów wiedzę o pompach ciepła i o oszczędnościach jakie one przynoszą

Wiedza jest ważna, ale to nie wszystko. Dla inwestora nie mniej ważna jest bez-awaryjność tych instalacji.

2. należy stworzyć system preferencyjnych kredytów, które pozwolą na rozłożenie w czasie kosztów inwestycji

System kredytowy mógłby ułatwić pokonanie głównej przeszkody w rozpo-wszechnieniu się pomp ciepła – wysokich kosztów inwestycji. Kluczowe jest by rata kredytu był niższa niż spodziewane oszczędności które przyniesie zastoso-wanie pompy ciepła

3. najważniejsze jest wyszkolenie fachowców, którzy będą oferować pom-py ciepła swoim klientom

W Polsce coraz łatwiej jest znaleźć firmy oferujące dobrej jakości pompy ciepła. Oznacza to też rosnącą konkurencję, a więc i spadek cen.


18

Pytanie 15

Jesteś doradcą ONZ w sprawach klimatu.

Jak zmotywować państwa członkowskie do podjęcia wspólnych działań na rzecz ochrony klimatu?

1. najważniejsze jest dostarczenie wszystkim rządom wiedzy o tym, że klimat rzeczywiście się zmienia, i że to ludzie są odpowiedzialni za ten proces

Faktycznie, na całym świecie są wciąż eksperci, którzy kwestionują wpływ człowieka na ocieplanie się klimatu. Co ciekawe ich głos jest bardziej słyszalny w krajach, które posiadają dużo paliw kopalnych lub emitują dużo gazów cie-plarnianych. Głosy te, choć nieliczne, często są wytłumaczeniem dla polityków którzy nie chcą podjąć wysiłków w celu ograniczenia zmian klimatycznych.

2. należy uświadomić rządom, że surowce energetyczne kiedyś się skończą, więc należy podjąć kroki w celu przejścia na energetykę od-nawialną

Trudno powiedzieć, na ile politycy zdają sobie sprawę z kończących się zaso-bów surowców. Choć wielu z nich uspokaja swoich wyborców, wyraźnie rośnie konkurencja największych państw o dostęp do regionów zasobnych w surowce (np. Azja Środkowa, Arktyka).

3. kluczem do sukcesu jest presja opinii publicznej – tylko zwykli obywate-le mogą wymóc na rządach konkretne działania

Tak się powinno dziać w klasycznej demokracji. Tymczasem w wielu krajach demokracja nie funkcjonuje prawidłowo i głos obywateli jest lekceważony. Niestety do tej grupy należy też część największych eksporterów ropy i emiten-tów zanieczyszczeń. Tam nie można liczyć na nacisk społeczeństwa.

Dylematy

19

Pytanie 16

Czy inwestować w ograniczanie emisji gazów cieplarnianych, skoro ciągle nie wszyscy eksperci są przekonani, że zmiany klimatu są dziełem człowieka?

1. ograniczenie emisji jest tak kosztowne, że podjęcie działań bez rozwią-zania wszelkich wątpliwości byłoby nierozsądne

To rozwiązanie wydaje się logiczne. Po co wydawać ogromne kwoty jeśli nie ma pewności, że ich wydanie jest potrzebne? Jednak z drugiej strony czyż państwa nie wydają ogromnych kwot na zbrojenia, nie mając przecież pewności, że te czołgi i armaty będą choć raz potrzebne.

2. nawet jeśli to nie człowiek odpowiada za zmiany klimatu, to i tak trzeba ograniczyć spalanie paliw, bo wkrótce się one wyczerpią

To też wydaje się bardzo przekonujące. Jest jednak pewien niuans: jeśli proble-mem jest wyczerpywanie się surowców, to rozwiązaniem będzie spowolnienie ich wykorzystania, tak by mieć np. 100 lat więcej na dopracowanie alternatyw-nych źródeł energii. Tymczasem jeśli problemem jest klimat, to naszym celem powinno być nie tyle spowolnienie wydobycia, ale całkowite powstrzymanie się od wykorzystania znanych nam zasobów surowców, tak by nie zwiększać ilości CO2 w powietrzu.

3. konsekwencje zmian klimatycznych są tak poważne, że nie możemy czekać na wyjaśnienie wszelkich wątpliwości, wtedy może już być za późno

To prawda. Tak to już w życiu jest: nigdy nie ma 100% pewności. Ale czy pioru-nochron instaluje się tylko na budynkach, w które na pewno uderzy piorun?


20

Pytanie 17

Wiele gatunków roślin i zwierząt może nie przetrwać zmian klimatycz-nych.

Jak chronić przyrodę przed globalnym ociepleniem?

1. przyroda sobie poradzi, należy tylko umożliwić migracje gatunków po-przez budowę przejść dla zwierząt

Tak, przyroda sobie poradzi ale brak kompleksowych działań może oznaczać wy-ginięcie olbrzymiej liczby gatunków. Przejścia dla zwierząt są ważne, ale nie wystarczą jeśli chcemy zachować różnorodność biologiczną.

2. jedyne co można zrobić to stworzenie banków nasion i hodowli zagro-żonych zwierząt w zoo

Banki nasion i ogrody zoologiczne, to ważne zabezpieczenie istniejącej obec-nie puli genetycznej. To jednak za mało by przyroda mogła produkować tlen, pochłaniać CO2, i zapewnić równowagę potrzebną dla produkcji żywności. Bez tych, tak zwanych „usług ekosystemowych”, ludzkość nie ma szans na prze-trwanie.

3. należy skoncentrować się na powstrzymaniu zmian klimatu, będzie to służyć i ludziom i przyrodzie

To ważne, ale zmiany klimatu już następują i trzeba pomóc roślinom i zwierzę-tom dostosować się do nich.

Dylematy

21

Pytanie 18

Transport oparty na samochodach osobowych to wielkie marnotraw-stwo energii.

Jak przekonać ludzi do rezygnacji z jeżdżenia samocho-dem?

1. należy podwyższyć ceny benzyny tak, by jazda samochodem stała się zbyt droga

To metoda skuteczna, ale budząca opór społeczny. Czy samochód ma się stać narzędziem tylko dla najbogatszych?

2. trzeba dać ludziom realną alternatywę poprzez rozbudowę transportu publicznego i ścieżek rowerowych

Takie działania przynoszą dobre rezultaty, ale dopiero wtedy, gdy sieć ścieżek rowerowych jest dobrze rozbudowana, a transport publiczny punktualny i do-brze dopasowany do potrzeb mieszkańców.

3. najważniejsza jest zmiana mentalna, trzeba prowadzić kampanie spo-łeczne promujące transport publiczny

To z pewnością ważne. Ale czy zamożny biznesmen będzie chciał jeździć w au-tobusie razem z bezdomnym, a czy stateczny urzędnik będzie narażał swój gar-nitur na deszcz jadąc rowerem do pracy?


22

Pytanie 19

Paliwa kopalne kiedyś się wyczerpią.

Jak myślisz, co by się stało gdyby naukowcy ogłosili, że za 10 lat skończy się ropa, węgiel i inne paliwa kopalne?

1. rządy państw w końcu zaczęłyby zgodnie współpracować w celu prze-zwyciężenia kryzysu

Oby tak było. Częściej jednak się zdarza, że w sytuacji zagrożenia każdy próbuje się ratować sam, często ignorując interesy innych.

2. każde państwo podjęłoby zdecydowane działania w celu ochrony wła-snych interesów co doprowadziłoby do licznych konfliktów

Ochrona własnych interesów często oznacza wojnę. Jednak konflikt zbrojny to nie jest dobry czas do opracowywania nowych technologii niezbędnych przecież w świecie „bez ropy”

3. 10 lat to za mało by poradzić sobie z takim problemem, cywilizacja jaką znamy rozpadła by się

To zależy od punktu startowego. Jeśli już obecnie niektóre kraje Unii Europej-skiej wytwarzają kilkadziesiąt procent energii ze źródeł odnawialnych, to być może już niedługo rozwój technologii pozwoli na całkowite wyeliminowanie ko-palin z produkcji energii. To jednak wymaga świadomego inwestowanie znacz-nych kwot w rozwój technologii.

4. nikt by nie uwierzył naukowcom, wszak zawsze znajdą się jacyś sceptycyJest to niestety prawdopodobne. Ludziom ciężko uwierzyć w złe wiadomości, szczególnie jeśli zaprzecza im całe dotychczasowe doświadczenie (wszak za-wsze ropa była!). Psychologowie nazywają to wyparciem.

Dylematy

23

Pytanie 20

Wyobraź sobie, że jesteś prezydentem Ekwadoru. Właśnie odkryto tam wielkie złoża ropy naftowej. Problem w tym, że ropa znajduje się na te-renie parku narodowego, który jest wpisany na listę Rezerwatów Bios-fery UNESCO.

Co robisz?

1. rozpoczynam wydobycie ropy, wszak to wielka szansa dla kraju, a przy-roda będzie musiała sobie jakoś poradzić

Taka decyzja jest w pełni uzasadniona ekonomicznie. Jeśli ktoś będzie protesto-wać, zawsze można powiedzieć, że przecież kiedyś Europa i USA robiły dokład-nie to samo u siebie.

2. zakazuję wydobycia ropy, bo nie można dopuścić do zniszczenia tak cennego obszaru

To na pewno decyzja najlepsza z punktu widzenia ludzkości, szczególnie w dłuż-szej perspektywie. Jednak czy mieszkańcy Ekwadoru docenią to przy najbliż-szych wyborach?

3. proponuję wykupienie parku narodowego organizacjom międzynarodo-wym – jeśli jest to skarb całej ludzkości, to niech ludzkość za to płaci

Propozycja jest uczciwa, tylko czy ktoś zgodzi się zapłacić ogromne pieniądze za rezygnację z wydobywania ropy? Nikt jeszcze czegoś takiego nie zrobił.

(Ta historia wydarzyła się naprawdę. Prezydent Ekwadoru wybrał wariant „3” i przekonał sponsorów do zapłacenia Ekwadorowi rekompensaty za nie wydoby-wanie ropy w Parku narodowym Yasuni.)


24

Pytanie 21

Jak spowodować, by ludzie kupowali energooszczędne urządzenia AGD?

1. zakazać sprzedaży urządzeń zużywających zbyt dużo energiiTak zrobiono w przypadku tradycyjnych żarówek. Zakaz ten jest jednak często obchodzony przez producentów stosujących różne kruczki prawne.

2. wprowadzić dopłaty do produktów energooszczędnychRozwiązanie wydaje się dobre, ale ma dwie wady. Po pierwsze wymagałoby to znacznego finansowania ze strony finansów publicznych, po drugie spowodo-wałoby to niepotrzebny rozrost administracji. Czy nie ma innego rozwiązania?

3. zachęcać ludzi do kalkulowania oszczędności jakie przyniesie im takie urządzenie w dłuższym okresie

Ludzie z łatwością porównują ceny towarów na półce, ale czy będą w stanie policzyć koszty eksploatacyjne? Czy można im w tym jakoś pomóc?

Dylematy

25

Pytanie 22

Oszczędzanie energii nie musi oznaczać pogorszenia standardu życia, wymaga jednak zmiany przyzwyczajeń.

Jakie zmiany zachowań byłyby najłatwiejsze do przeprowadzenia?

1. rezygnacja z samochodu osobowego w dojazdach do pracy, szkołyTo wymagałoby rozbudowy transportu miejskiego i rezygnacji z postrzegania samochodu jako oznaki statusu społecznego.

2. obniżenie temperatury w domu o 2oC w zimieWymagane jest zainstalowanie termostatów i/lub świadoma troska o nienadu-żywanie ogrzewania. Jest to możliwe, gdyż już dziś wielu właścicieli domów w ten sposób zmniejsza swoje wydatki na ogrzewanie.

3. kupowanie tylko lokalnych produktówTo działanie jest możliwe ale wymaga determinacji i dokładnego czytania infor-macji na opakowaniach. Szersze rozpowszechnienie takiego kupowania wyma-gałoby wprowadzenia na opakowaniach czytelnych informacji o miejscu pocho-dzenia produktu.

4. zmniejszenie ilości podróżyZastosowanie Internetu i telefonów komórkowych powoduje, że wiele spraw możemy załatwić nie wychodząc z domu. To nie tylko oszczędza nasz czas, ale także chroni środowisko i zmniejsza tłok na ulicach. Niestety wraz ze wzrostem dochodów większość ludzi coraz dalej wyjeżdża na wakacje. Co gorsza najczę-ściej podróż odbywają samolotem lub samochodem osobowym.


26

Dylematy

27

ISBN: 978-83-61739-32-6


28

klimat – energia zmiany klimatudocuments.rec.org/publications/gra_dylematy_instrukcja.pdf · czy...

Documents