kültür yayınları dizisiisamveri.org/pdfdrg/d250901/2014/2014_arslanat.pdf · 363 1996 rel kÜ a...

Kültür Yayınları Dizisi

Yayın YönetmeniLokman ÇAĞIRICI Yayın KoordinatörüKenan GÜLTÜRK EditörDoç. Dr. Hür Mahmut YÜCER ÇeviriProf. Dr. Süleyman DERİNProf. Dr. Halil İbrahim KAÇAR Tashih ve RedaksiyonDoç. Dr. Hür Mahmut YÜCEREkrem KIZILTAŞ DüzenleyenBağcılar BelediyesiGümüşhane Eğitim Kültür ve Sağlık VakfıBağcılar Gümüşhaneliler Kültür ve Yard. Derneği TasarımAsitane Organizasyon Dizgi ve Baskı Öncesi HazırlıkM. Fatih AKYÜZLÜ Baskı & Cilt Baskı TarihiŞubat 2014İstanbul

1996

RE

KL ÜL LE TN ÜA RH

VEÜ

YM AÜ RG D

.R

DA EL RI NC EAB

360

1996

RE KL ÜL LE TN ÜA RH VEÜ YM AÜ RG D .R DA EL RI NC EABbildirilerULUSLARARASI GÜMÜŞHÂNEVÎ SEMPOZYUMUDOĞUMUNUN 200. YILI HATIRASINA

PROF. DR. AHMET TURAN ARSLANFatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi

İslami İlimler Fakültesi Dekanı

Gümühânevî’nin Halifelerinden Tekirdağlı Mustafa Feyzi Efendi

Gümüşhânevî’nin halifelerinden ve son devir Nakşibendi Tarikatı şeyhlerinden olan Mustafa Feyzi Efendi, 1851 (h. 1267) yılında Tekirdağ’ın (Tekfurdağı) Yukarı Kılıçlar kö-yünde dünyaya gelmiştir. Mustafa Efendi’nin mahlası Feyzi olup, ismiyle yâd edilmektedir. Kendisi İstanbul’daki Gümüşhânevi Dergâ-hının tekkelerin kapatılmasından önceki son postnişinidir. Babası çiftçilikle uğraşan Tekir-dağlı Emrullah Ağa, annesi Zühre hanım, eşi Hadice hanımdır. Ayrıca Mustafa Feyzi Efen-di’nin Seyyid olduğu, Şerî Siciller Arşivi’ndeki 3430 no'lu dosyasında bulunan kendi mührün-deki kayıttan anlaşılmaktadır.

İlk dini eğitimini memleketindeki hocalar-dan gören Feyzi Efendi, 1868/1285 senesinde İstanbul’a geldi. Bâyezid Câmii dersiâmların-dan ağabeyi Mehmed Tâhir Efendi’nin ders-lerine devam ederek 1882/1300’de icâzet aldı. Mustafa Feyzi Efendi, icazet aldıktan sonraki sene (5 Receb 1301) yapılan ruûs imtihanı-nı kazanıp Bâyezid Câmii’nde ders okutmaya başladı. 1887/5 Safer 1305 senesinde kendi-sine “ibtidâ-i hâric” rütbesi verilerek İstanbul müderrisliğine getirildi. 1907 yılında “mûsıle-i

Sahn” rütbesiyle Şehzadebaşı İsmail Paşa Med-resesi’nde müderrisliğe tayin edilmiştir. Daha sonra dördüncü Osmâni ve dördüncü Mecidi nişanı ile taltif edilen Mustafa Feyzi Efendi, 1910 yılında huzur dersleri muhataplığına ta-yin edilmiştir. En son huzur dersinin yapıldığı 1919 yılına kadar bu vazifesine devam etmiştir. Müderris olarak memuriyete ilk başladığında aylık 95 kuruş maaş alan Mustafa Feyzi Efen-di’nin maaşı zamanla artırılmış ve 1500 kuruşa kadar yükseltilmiştir.

Büyük mutasavvıf Ahmed Ziyâeddin Gü-müşhânevi’ye intisab eden Mustafa Feyzi Efendi onun önde gelen halifelerinden oldu. İl-miyle ve güzel ahlakıyla insanlara faydalı olma-ya çalıştı. Ömer Ziyâeddin Dağıstâni’nin vefatı üzerine (30 Kasım 1920) Gümüşhânevi Der-gâhı şeyhi oldu. Bu sırada Yeni Câmide hadis dersleri okuttu. Birçok talebe yetiştirip hilâfet verdi. Serezli Hasib Efendi, Kazanlı Abdüla-ziz Bekkine, Bursalı Mehmed Zâhid (Kotku) Efendi ve Trabzonlu Abdurahman (Beşikçi Efendi) onun hilâfet verdiği kimselerdendir. Gümüşhânevi Dergâhı postnişinliği vazifesini, tekke ve zâviyelerin kapatılmasına kadar (1925)

361

1996


sürdürdü. Tekke ve zâviyelerin kapatılması üze-rine insanlardan uzak, bir köşede halvete çekil-di. Mustafa Feyzi Efendi’nin ömründe yirmi dört defa halvete girdiği, halifelerinden Meh-med Zâhid Kotku Efendi (1980) tarafından ifade edilmiştir. Her sene bir kere hatim etmek üzere, Şeyhi Gümüşhânevî’nin Râmûzu’l-ehâ-dis adlı hadis kitabını okutmuştur. Son yıllarını ibadet ve tâat ile geçiren Mustafa Feyzi Efendi, 1 Ağustos 1926 tarihinde Gümüşhânevi Tek-kesi’nde vefat etti. Süleymaniye Câmii hazire-sinde hocasının kabrinin yakınında defnedildi. Mezarı Kânûni Sultan Süleyman Türbesi civa-rındadır.

İlim, fazilet, tevazu ve güzel ahlak sahi-bi olan Mustafa Feyzi Efendi, uzun boylu, ela gözlü, buğday tenli, yuvarlak çehreli ve dol-gunca olup, sakalının beyazı siyahından çoktu. Kendisi Dersaâdet’te Kara Mustafa Paşa Med-resesi’nde ikamet ederdi. Devamlı oruç tutar, çok namaz kılardı. Sohbetleri sırasında Erzu-rumlu İbrahim Hakkı hazretlerinin şu kıtasını sık sık tekrar ederdi:

Tasavvuf kimseye âr olmamaktır,

Tasavvuf gül olup hâr olmamaktır,

Tasavvuf yok olup var olmamaktır

Kim anlarsa bunu bürhân ondadır.

Vefat ettiğinde 75 yaşında olan Musta-fa Feyzi Efendi’nin mezar taşı kitâbesinde de şunlar yazılıdır:

Tekfurdâği Mustafa Feyzi

Gümüşhâneli’den almıştır feyzi,

Postnişin-i sâbıkı Dergâhında

İrcii hitâbı erişti nâgâh

İcâbetine evvelce olmuştu âgâh

Kabrini ziyaret eden ihvân

Ruhuna fâtiha kılsınlar ihsân.

Mustafa Feyzi Efendi’nin kabri ile ilgili şöy-le bir hatıram vardır: 1964’ten sonra tanıdığım Süleymaniye mahallesindeki Kirazlı Mescid Camii İmam-Hatibi -merhum- es-Seyyid Ce-maleddin Parlakışık hocam (v. 1976) Gümüş-hânevî Dergâhı’nda harf inkılabından sonra tahrip edilme tehlikesinden kurtularak İstan-bul Müftülüğü kömürlüğüne depo edilmiş olan Râmûz’ul-ehâdis nüshalarından birini bana vermişti ve o kitabı kendisinden okurken “Yer

362

1996


(toprak) Kur’an ehlini (Hameletü’l-Kur’an) yemez...” meâlindeki hadise gelince rahmet-lik hocam: “İskenderpaşa Camii imamı Bursalı Mehmed Efendi’yi tanıyor musun?” diye sor-muştu. Ben “evet efendim” cevabını verince, bu Hadis-i Şerif ’in şerhi sadedinde şöyle bir açıklama yapmıştı: Menderes zamanında Ka-nuni Sultan Süleyman türbesi civarında bazı kabirler bahçenin içinde başka bir yere nakle-dildi. O kabirlerden biri de Mehmed (Zahid Kotku) Efendi’nin Şeyhi Mustafa Feyzi Efen-di’nin kabriydi. O zaman Mehmed Efendi’yi de, gel hocanın kabrinin naklinde hazır bulun, diye çağırdılar. O sırada hocası Mustafa Feyzi Efendi’nin kefeninin dahi çürümemiş olduğu görüldü. Daha sonra bu olayı Mehmed Zahid Efendi hocamızın da bir dersinde anlattığını arkadaşlardan dinledim. Ayrıca o sırada müf-tülük murakıbı olarak görev yapan rahmetlik Muzaffer Ozak’ın da şâhid olduğu rivâyet edil-mektedir.

Mehmed Zahid Efendi’nin daha sonra defterlerinden latin alfabesine çevirdiğim Ha-dislerle Nasihatler kitabında da yukarıda bahse-dilen hadisi açıklarken şu ifadelerine rastladım:

“Hâmil-i Kur’an’dan murad, hakikî âlimlerdir, Kur’an’ın manasına hem âşinâ hem de Kur’an ile âmildirler. İşte bu bahtiyarlar da mev’ûd ecelleri gelip yere gömüldükleri zaman Ce-nab-ı Hak yere vahy eder ki: Sakın bu âlimin etini yeme. Bu ne büyük bir iltifattır. Kur’an ile âmil olan her âlim bu lutfa mazhar olacaktır. Kur’an-ı Kerim Allah Teâlâ’nın kullarına, Peygamberimiz sallallahu aleyhi ve sellem vasıtası ile gönderdiği bir kitaptır ki, kendisinin Allah tarafından gönde-rilmiş olduğunda katiyyen şek ve şübhe yoktur. Bu kitab-ı azîm müttakîlere hidayettir, o müttakiler ki, gayba iman eder ve inanırlar, aynı zamanda namazlarını kılarlar ve kendilerine verdiğimiz nimetlerden muhtaçlara ve cihad yollarına infak ederler. Gerek Peygamberimize ve Kur’an’a ve ge-rekse daha evvel geçmiş olan peygamberlere ve ki-taplarına da iman ederler ve ahirete de inanırlar, bunlar Rablerinden bir hidayete nail olmuşlar ve felahı bulmuş kimselerdir.

İşte sana bu âlim-i ahıret olan kimse-lerden gördüğüm bir canlı hadiseyi anlatırken umarım ki yerlerin yiyemediği bu âlim kimseleri de öğrenmiş oluruz: İstanbul yollarının genişle-tildiği ve türbelerin etrafları açıldığı bir devirde bizim rahmetlik hocamız Tekfurdağlı, Bayezid Camii şerifi müderrisi ve Gümüşhânevî Dergâhı pos-nişîni Hacı Mustafa Feyzi Efendi Hazretleri de Kanuni Sultan Süleyman Camii şerifinin kıb-lesinde ve Kanuni Sultan Süleyman’ın türbesinin yanında dış tarafında sekiz-on kadar kabir vardı ki rahmetli Menderes bunların da kaldırılıp ya-nındaki boşluğa gömülmelerini istemiş ve bu su-

Mustafa Feyzi Efendi

363

1996


1- Mehmed Zahid Kotku, Hadislerle Nasihatler, Sehâ Neşriyat, İstanbul 1984, II, 31-33.

retle nakl-i kubur yapılmak üzere bizim de o me-rasimde murakıp olarak bulunmamızı istemişler. Biz de orada bulunduk, Mezarlar açıldı. İçinden çıkarılan kemikler hazırlanmış torbalara konarak hazırlanan mezarlarına naklediliyordu. Sıra bi-zim üstadımız Şeyh Hacı Mustafa Efendinin me-zarına geldi. Mezar zeminden hemen bir metre yüksek olduğundan bazı taşlar kopmuş ve mezarın içerisi gözükmekte idi. Nihayet mezar açıldığı za-man -definden zannedersem otuz sene kadar bir zaman geçmiş olduğu halde- rahmetlik Şeyh Hacı Mustafa Feyzi Efendinin henüz sakalının bile bir kılı değişmemiş. Bütün bir cesedin sanki henüz yeni gömülmüş olduğunu hem biz, hem de bütün hâzirun, büyük bir cemaat kalabalığı tarafından görülmüş. Toprağın demek hakiki âlimleri yiyeme-diği hakikaten müşahedemiz olmuştur. Rahmetul-lahi rahmeten vâsia.”1

Mehmed Zahid Efendi, şeyhiyle ilgili bir başka hatırasını da şöyle nakletmektedir:

“Üstâz-ı Muhterem Gümüşhaneli Dergâhı son post-nişîni Mustafa Feyzi İbni Emrullah-ı Tekirdâğî’nin Esnâ-yı halka-yı zikirde söyle-dikleri:

Ey derde dermân isteyen!

Yetmez mi ders dermân sana.

Ey râhat-ı cân isteyen!

Kurban olandır cân sana.

Yağmâ edersin varlığın,

Gider gönülden darlığın.

Mahv eyle sen ağyarlığın,

Yâr olısar mihman sana.

Sermâye bu yolda heman.

Teslim olur, buna inan,

Sıdk ile Allah’a dayan,

Etmez mi gör ihsân sana.

Tevhîde tapşur özünü,

Kimseye açma râzını.

Şeyh izine tut yüzünü,

Şeyhin yeter burhân sana.

Yalnız kişi yol alamaz,

Maksûdunu tez bulamaz,

Bekle ma’ârif kapısın,

Yüz göstere irfân sana.

Dünya ile ukbâyı ko.

Ûlâ ile Uhrâyı ko,

Var o kuru sevdayı ko,

Matlab yeter Sübhân sana.

Candan özge kıl yârını,

Ver cânı bul dîdârını,

Yok eyle kendi vârını,

Ki vâr ola cânân sana.

Çürüklerin hep sağ olur,

Zehrin kamû bal yağ olur.

Dağlar meyvalı bâğ olur,

Cümle cihân bostan sana.

Güçdür katı Hakk’ın yolu,

Dergâhı hem gâyet ulu,

Sıdk ile olmazsan kulu,

364

1996


Etmez yolu âsân sana.

Kulluğa bel bağlar isen,

Şâm ü seher ağlar isen,

Sular gibi çağlar isen,

Tez bulunur uman sana.

Bülbül olûben ötegör,

Gül gibi âçıl tütegör,

Aşk oduna can atagör,

Gülzâr olur nîran sana.

Yüzün Niyâzî eyle hâk,

Derdiyle bağrın eyle çâk,

Kalbin sarayın eyle pâk,

Şâyed gele Sultan sana.

Niyâz-ı Mısrî”2

Mustafa Feyzi Efendinin şu nasihati ken-disinden nakledilmiştir: “Kendime ve bütün kardeşlerime nasihatim şudur ki; kendinde var-lık görmeyi yok etmelerini, ahde vefayı, kanaati, Rabbimize tevekkülü, Ehl-i Sünnet ve’l-cemaat görüşlerine uygun olarak itikadları tashihi, Saha-be (radiyallahu anhum) arasında geçen olaylara dalmamalarını ve onlara hüsn-ü zan beslemeyi, aşağılık kâfirlere karşı ehl-i İslam’a yardımı tav-siye ederim…”

Mustafa Feyzi Efendi merhum ile ilgili olarak, Yahya Oğuz ağabeyden duyduğum bir menkıbeyi de buraya nakletmek isterim:

Bir gün tekkede Mustafa Feyzi Efendi mumu üfleyerek, söndürmek istemiş; bunun üzerine Ahmed Ziyâeddin-i Gümüşhânevî Hazretleri: “Evladım Mustafa! Bu mumu şöy-

lece -iki parmağını dudaklarında ıslatarak- söndürürsün”. Sen bu nefesinle, ya “Allah!” diyeceksin; ya da “Allah!” diyen bir adam yetiş-tireceksin!” demiş...

Daha önce bir yerde yayınlanmamış olan, Mustafa Feyzi Efendi’ye ait İstanbul Müftülü-ğü binasındaki Şer’î Siciller Arşivi’ndeki 3430 numaralı dosyanın transkribe edilmiş halini de burada takdim etmeyi, belgelerin korunması ve yayınlanması açısından önemli görüyorum:

Mustafa Feyzi Efendi

1. Sayfa:

2. Sayfa:Türkiye Cumhuriyeti Diyanet İşleri Reisli-

ği, Memûrîn ve Sicil Müdiriyeti, İstanbul Müf-tülüğü’ne

Umumi: 9244Husûsî: 3454Bayezid Cami-i Şerîfi dersiâmlarımdan Te-

kirdağlı müteveffâ Mustafa Efendi zevcesi Ha-dice Hanım’a

İstanbul’dan te’diye edilmek üzere 1 Ağus-tos 1926 tarihinden itibaren 220 guruş eytâm u erâmil maaşı tahsis edildiği, muhassesât-ı zâtiyye Müdiriyyetinden vârid müzekkireden anlaşılmış olduğundan keyfiyetin mûmâ iley-hin sicilline işaret buyurulması temennî olunur efendim fî 9 Teşrîn-i sânî sene 1926

Diyanet işleri Reisi Rifat [Börekçi]

Sicil memurluğuna fî 13 minhu [yani aynı ayın 13’ü]

Kırmızı mürekkepli [okunmayan] mühür (no: 2705), sicil: 334

2- Mehmed Zahid Kotku, Tasavvufî Ahlâk, Bahar Yayınevi, İstanbul 1975, II, 29-31.

365

1996


3. Sayfa:

8700/966- 775/6132

4. Sayfa: Tercüme-i hâl i’tâ eden zevâtın ibrâz et-

tikleri vesâik-i resmiyyenin tedkîkiyle hulâsa-i münderecâtının kaydına mahsus pusuladır.

Bayezid Cami-i Şerîfi mücîz dersiâmların-dan Tekfurdağlı Mustafa Feyzi Efendi

Evrak Tarihi: Arabî: 2 Cumâde’l-ûlâ sene 1326, Rûmî : 17 Haziran [1]324 tarih ve Tek-fur -dağı’nda 1268 tarihinde tevellüd eylediği nüfus tezkire-i Osmaniyesi’nde muharrerdir.

Evrak Tarihi: Arabî 5 Receb [1]301 tarihli tedrîse mezuniyyeti hâvî ders vekâletinden ruh-sat ilm u haberi

Evrak tarihi: Arabî: 21 Cumâde’l-ûlâ [1]301 tarihli 11 ? Kânûn-ı sânî [1]301 tarihinde dok-san beş guruş tarîk maaşı tahsis olunduğuna dâir sened

Evrak Tarihi: Arabî: 5 Safer sene[1]305: ta-rihli bâ ibtidâ-i hâric İstanbul müderrisliği

Evrak Tarihi: Arabî: Sene [1]300: tarihli ulûm-ı âliyye ve ‘âliye icâzetnâmesi

Münderecâtı bâlâda kayd u beyân olunup Bâyezîd Cami-i Şerifi mucîz dersiâmlarından Tekfurdağlı Mustafa Feyzi Efendi’ye ait bulu-nan sened 5 kıta evrâk-ı müsbite-i resmiyye ay-nen görülüp iâde olunmuştur fî 22 Mart [1]326

mümeyyiz [imzası], baş katip

5. Sayfa:

Bâb-ı fetvâ, Sicill-i Ahvâl Müdiriyyeti, aded [sayı], 219

Bayezid Cami-i Şerîfi mucîz dersiâmların-dan Tekfurdağî Mustafa Feyzi Efendi’nin 1 Kânûn-ı sânî [1]300 tarihinde tahsis kılınan

ruûs maaşı ve zamâim ve tenzili tevârihinin beyanı zımnında iş bu müzekkire Me’mûrîn Müdiriyyeti’ne tevdî kılındı. Fî 9 Eylül sene [ 1]331

Müzekkire 624, mühür: Bâb-ı Fetva sicil müdiriyyeti, kaleme, fî 13 minhu [bundan önce adı geçen 13’ü].

[Aldığı maaşın ve zamların dökümü: ]Mûmâ ileyh Mustafa Feyzi Efendi’nin tah-

sîsât-ı ilmiye meyânında almış olduğu maaşı-nı mekâdir ve tarihleri bâlâda terkîm kılınmış olmağla iş bu müzekkire Sicil Müdiriyyeti Be-hiyyesi’ne iâdeten tevdî kılındı. 8 Teşrîn-i sâni [1]332.

Mühür ve numara: 3430

6. Sayfa:

Sağ üst köşede “dosyasına 3430” yazılı boş sayfa

7. Sayfa:

Dosya numarası 3430

Bayezid Cami-i Şerîfi mücîz dersiâmların-dan Tekirdağlı Mustafa Efendi b. Emrullah

Tevellüdü: 1267

Hizmete duhulü: 1 Kânûn-ı sâni, sene [1]301

Son hizmeti: Dersiâmlık

İstid’a târihi: 15 Ağustos 1926

Bayezid Cami-i Şerîfi dersiâmlığına: [maaş çizelgesi]

8. Sayfa:

[Bir kısım zevâtın isim, künye, ikamet ettik-leri yer ve memuriyet vazifeleri gibi bilgilerin olduğu liste].

366

1996


9. Sayfa:

Me’murîn ve ketebe ve müstahdemînin tes-cil edilecek terceme-i hallerinin tahririne mah-sus varakadır

Soru.... [matbû sorular buraya yazılmamış-tır].

Cevap: İsmim Mustafa, mahlasım Fey-zi olup ismimle yâd edilir efendiyim, pederim zürrâ’dan Tekfurdağlı Emrullah Ağa’dır. Maruf bir sülâleye mensub değilim.

Bin iki yüz altmış yedi seney-i maliyesinde Tekfurdağı’nda tevellüd eylediğim nufûs tezki-re-i Osmaniye’mde muharrerdir.

Soru....

Mukeddemât-ı ulûmu memlekette ba’de’t-tahsil [1]285 sene-i hicriyesinde Der-saâdet’e gelerek Bayezid Dersiâmlarından bi-raderim Tekfurdâğî Mehmet Tâhir Efendi’den bin üç yüz sene-i hicriyesinde ulûm ı âliyye ve ‘âliyeden icâzetnâme ahzına muvaffak oldum.

Bin üç yüz bir senesi cemâziya’lâhiresinde icrâ kılınan ruûs imtihanına dehâletle ibrâz-ı eh-liyet-i ilmiyye ederek tedrîse mezuniyyetimi müş’ir fî 5 Recep 1302 tarihinde ders vekâle-tinin ilm u haberi mûcibince Bayezid Cami-i Şerîfi’nde derse çıkarak lehu’l-hamdu ve’l-min-netu [1]316 tarihinde icâzetnâme i’tâsına mu-vaffak oldum.

Soru......

Cevap:Ale’l-usûl 5 Safer 1305 tarihinde bâ-ibti-

dâ-i hâriç İstanbul müderrisliği tevcih olunarak refte refte mûsıla-i sahna terakkî etmiştir. 21 Cemâziye’l-âhir 1303 tarihinde ve beş numa-ralı sened mûcibince fî 1 Kânûn-ı sânî 1301 ta-rihinden itibaren doksan beş guruş tarik maaşı tahsîs edilerere[k] tevârih-i muhtelifede vukû’ bulan zamâimle el-yevm sekiz yüz guruşa iblâğ edilmiştir.

Bâlâda zikr olunan memuriyyet ve maaş ve ruûs-ı hümâyunun asılları yedimde mevcuttur.

Soru.....

Memuriyyetten infisâlim ve azlim vukû bulmadı el-yevm mucîz dersiâmdan bulunu-yorum. El-hamdülillahi hâzâ min fazl-i Rabbî müddet-i ömrümde taht-ı muhâkemeye alın-madım.

Fî 22 Mayıs sene [1]326 Bayezid Cami-i Şerîfi mücîz dersiâmlarından Tekfurdağlı Mustafa Feyzi

Mühür: es-Seyyid Mustafa Feyzi

10. Sayfa:

“Bâ-irâde-i seniyye-i hazret-i pâdişâhi mer’ıyyu’l-icrâ olan madde-i nizâmiyyedir” başlıklı tercüme-i hâle dair matbu metinSerezli Hasib Efendi

367

1996


11. Sayfa:

Sicil Müdiriyyeti’ne ait evrak: Bulunduğu me’mûriyyetler, mükâfât, mücâzât ve zimme-tine dâir olan kısımlardan sadece mükâfât kıs-mında bilgiler bulunmaktadır.

Bulunduğu memuriyet: Dersiâmlık; nevi: müderrislik ; mükâfât sebebi: 5 Safer [1]300 tarihinin gurresinde ibtidâ-i hariç İstanbul mü-derrisliği tevcih olunmuştur

Bulunduğu memûriyyet: Dersiâmlık; nevi: müderrislik ; mükâfât sebebi: 22 Şevval [1]310 tarihinde İstanbul hareket-i hâriç müderrisliği-

ne terfî etmiştir.

Bulunduğu me’mûriyyet: Dersiâmlık; nevi: müderrislik ; mükâfât sebebi: ? Zilkâde [1]320 tarihinde İstanbul’da ibtidâ-i dâhil müderrisli-ğine terfi etmiştir.

Bulunduğu me’mûriyyet: Dersiâmlık; nevi: müderrislik ; mükâfât sebebi: 27 Ramazan [1]325 tarihinde sahna terfî etmiştir.

12. Sayfa:

Boş evrak

13. Sayfa:Boş evrak

MEMURİYETİ MAAŞI TAYİNİ TARİHİ ESBÂBI

Bayezid Cami-i Ş. Dersiamlığı

95 guruş 1 K. Sânî 1301 ….. tarih-i mezkûrdan itibaren 95 guruş … dersiâmlık maaşıyla tavzif edilmiştir

“ “ 133 guruş 1 Mart 1305 Tarih-i mezkûrdan itibaren 38 guruş zamla maaşı 133 kuruşa terfî etmiştir ?

“ “ 171 guruş 1 Temmuz 1307 Tarih-i mezkûrdan itibaren 38 guruş zamla maaşı 175 kuruşa ..

“ “ 209 guruş 1 Mayıs 1310 Tarih-i mezkûrdan itibaren 38 guruş zamla z maaşı 290 guruşa..

“ “ 203,30 guruş 11 … 1310 Tarih-i mezkûrdan itibaren... Maaşı 203 guruş otuz paraya terakkî etmiştir.

“ “ 341,30 guruş 11 Mayıs 1312 Tarih-i mezkûrdan itibaren 38 guruş zamla maaşı 241 guruşdan 30 paraya terakki etmiştir.

“ “ 279,30 guruş 1 Ağustos 1316 Tarih-i mezkûrdan itibaren 38 guruş zamla maaşı 279 guruş 30 paraya

“ “ 420,10 guruş 17 Ağustos 1316 Tarih-i mezkûrdan itibaren 140 guruş yirmi para zamla 420 guruş on paraya..

“ “ 458,10 guruş 16 [?] 1319 Tarih-i mezkûrdan itibaren 38 guruş zamla maaşı 458 guruş 10 paraya ..

“ “ 496 guruş 18 Kanûn-i evvel 1322

Tarih-i mezkûrdan itibaren 37 guruş 30 para zamla 496 guruşa

“ “ 562 guruş 1 Kânun-î evvel 1323 Tarih-i mezkûrdan itibaren 66 guruş zamla maaşı 562 guruşa

“ “ 800 guruş 11 Ağustos 1325 Tarih-i mezkûrdan itibaren ... 238 guruş zamla maaşı 800 guruşa..

“ “ 1000 guruş 1 Kânun-i evvel 1326 Tarih-i mezkûrdan itibaren 200 guruş zamla maaşı 1000 guruşa..

“ “ 1200 guruş Kânun-i evvel 1332 ? Tarih-i mezkûrdan itibaren 200 guruş zamla maaşı 1200 guruşa..

“ “ 1500 guruş 1 Ağustos 1339 Tarih-i mezkûrdan itibaren 300 guruş zamla maaşı 1500..

368

1996


14. Sayfa:

Bab-ı fetvâ’nın evrakı

Bayezid Cami-i dersiâmlığı boyunca (h. 1301-1329) aldığı maaş ve zamların gösteril-diği çizelge

Bulunduğu memuriyetler başlığı altında:

Çizelgenin son satırında Mustafa Feyzi Efendi’nin 1 Ağustos 1926 yılında vefât etti-ğine dâir not:

Evrak 22 Ağustos 1926 tarihinde hazırlan-mıştır.

15. Sayfa:

[Nüfus kayıt örneği]dosya numarası: 3430

3 Cemâziyelâhir 1326’da Mehmed Eşref tarafından hazırlanan Mâliye Nezâreti Evrakı:

“Devlet-i ‘Aliyye-i Osmaniyye tezkiresidir” başlığı altında aşağıdaki bilgiler bulunmaktadır:

İsim ve şöhreti: Mustafa Efendi.

Babası müteveffâ Emrullah.

Vâlidesinin ismi Zühre’dir.

Tarih ve ahalli velâdeti: 1267 yılında Tek-furdağı.

Milleti: Müslim.

İntihâba selâhiyeti: Talebeden.

Eşkâli:

Boyu: uzun; gözü: elâ; sîmâ: buğday; alâ-met-i fârika-i sâbite: tam.

Vilâyeti: Dersaâdet; mesken numarası: 30/20; nev-i mesken: Merzifônî Kara Mustafa Paşa Medresesi.

Bâlâda ismi ve şöhret ve hal ve sıfatı muhar-

rer olan Mustafa Efendi Devlet-i ‘Aliyye’nin tâbi’ıyyetini hâiz olup ol sûretle cerîde-i nü-fusta mukayyed olduğunu müş’ir iş bu tezkire i’tâ kılındı. Fî 3 Cemâziya’l-âhir 1336 ve fî 17 Haziran sene [1]324.

Cedvel mûcebince verilmiştir: Mehmed Eş-ref.

Vilâyet: İstanbul Nüfus Müdiriyyeti.

Nezâret: Nezâret Umûr-i Dâhiliyye.

16. Sayfa:

(Mustafa Feyzi Efendi’nin ağabeyi Meh-med Tahir Efendi’nin Mustafa Feyzi Efendi’ye verdiği icâzetnâme.)

17. Sayfa

Kara Mustafa Paşa Medresesi’nde Tekfur-dağlı Mustafa Feyzi Efendi b. Emrullah [baş-lıklı evrak] 1301 Cemaziyelâhirinde imtihanla-rı icrâ olan efendilerden bâlâda ismi muharrer Tekfurdağlı Feyzi Efendi on üçüncü derecede isbât-ı ehliyyet-i ilmiyye ederek 1302 senesi Şevvali’nde şehâdetnâme i’tâ olunmak üzere iş bu muvakkat ilm u haber efendiy-i mûmâ iley-he i’tâ kılndı. Fî 5 Receb [1]301 . Bâb-ı fetvâ Meşîhat-i Dâire-i İslâmiyye Mektubî Kalemi, aded: 5.

Müntehab dersiâmdan Tekfurdağlı Mustafa Feyzi Efendi’ye 1301 senesi şehr-i Kânun-i sâni ibtidâsında şehrî 95 guruş tarîk maaşı kılınmış olmağla işbu sened mûmâ ileyhe i’tâ olundu. Fî 21 Cemaziye’l-ûla 1301, Şeyhülislam Ahmed Esad b. Mehmed Said el-Uryânî

Medrese-i sâlise Habib Efendi

Muğlak ? olan medrese-i mezbûre kırk med-resesinden munfasıl kudvetu’l-ulemâi’l-mu-

369

1996


hakkikînTekfurdağlı Mustafa Feyzi Efendi-zî-de ilmuhû- münhall ve mustehak olmakla ( …..) ve sudûr buyurulan emr u fermân-ı mekâ-rim-nişân-ı Cenâb-ı Hilâfet-penâhî mantûku celîli üzere bi’l-fiil Şeyhülislam ve müfti’l-enâm olup murassa’ Osmâni ve Mecîd-i nişan- ı hümâyunlarıyla imtiyâz nişân-ı zî-şânını hâiz ve hâsıl olan Uryânîzâde devletlû semâhatlû Ahmed Esad Efendi Hazretlerinin işaretleri mûcebince bi’l-ibtidâ-i hâriç tevcih olundu. Fî 5 Safer sene 1300. Bâb-ı fetvâ Meşîhat Dâire-i İslâmiyye Mektubî Kalemi, aded: 74.

Müderrisînden Tekfurdâğlı Mustafa Feyzi Efendi’nin tarîk maaşı 1300 senesi Mart’ı ib-tidâsından itibaren 38 guruş zamla şehrî 133 guruşa bâliğ kılınmış olmağla işbu sened mûmâ ileyhe i’tâ olundu. Fî 4 Recep 1306. Bâb-ı fet-vâ Meşîhat Dâire-i İslâmiyye Mektubî Kalemi, aded: 47. Şeyhulislam Ömer Lutfi b. Mehmed Burdûrî.

Tekfurdağlı Mekrumetlû Mustafa Feyzi Efendi’nin tarîk maaşı [1]307 senesi Temmuz’u ibtidâsından itibaren 38 guruş zam ile şehrî 171 kuruşa iblâğ kılınmış olduğunu müş’ir işbu se-ned mûmâ ileyhe i’tâ kılındı. Fî 21 Şevval [1 ]301Şeyhulislam Ömer Lutfi b. Mehmed Bur-dûrî

Medrese-i sâniye Zeynuddin Efendi

Medrese-i mezbûre ibtidâ-i hâriç ile sâli-se-i Habîb Efendi Medresesi müderrisi kıd-vetü’l-ulemâi’l-muhakkıkînTekfurdağlı Mus-tafa Feyzi Efendi –zîde ilmuhû- münhall ve müstehakk olmak üzere bi’l-fil Şeyhülislam ve Müfti’l-enâm olup murassa’ Osmânî ve Me-cîd-i nişan- ı hümâyunlarıyla imtiyaz-ı nişân-ı zî-şânını hâiz ve hâsıl olan Hâlid Efendi-zâde

(?) devletlû semahatlû Mehmet Cemalleddin Efendi Hazretlerinin ( …?) üzere bâ-hareket-i hâriç tevcîh olundu. Fî 25 Şevval 1314. Bâb-ı fetvâ Meşihat Dâire-i İslamiyye Mektubî Ka-lemi, aded: 7.

Müderrisînden Tekfurdağlı Mekremetlû Mustafa Feyzi Efendi’nin tarîk-ı maaşı 1310 senesi Mayıs’ı ibtidâsından îtibaren 38 zamla şehrî 290 guruşa iblağ olmakla iş bu sened-i mûmâ ileyh itâ olundu. Fî 13 Zilkâde 1311, Şeyhulislama Mehmed Cemalaeddin. Bâb-ı fetvâ meşihat-i dâire-i İslâmiyye Mektubî Ka-lemi, aded: 40

Müderrisînden Tekfurdağlı mekremetlû Mustafa Feyzi Efendi’nin tarik maaşı 1313 se-nesi Mayıs’ının ibtidâsından itibaren 38 guruş zamla şehrî 241 guruş 30 paraya iblağ kılınmış olmağla işbu sened efendiyi mûmâ ileyhe i’tâ kılındı. Fî 19 Muharrem 1315.

Bâb-ı fetvâ Meşihat Dâire-i İslâmiyye Mektubî Kalemi, aded: 13 Şeyhulislam Meh-med Cemaleddin.

Trabzonlu Abdurahman Beşikçi Efendi

370

1996


Müderrisinden mekremetlû Mustafa Feyzi Efendi’nin tarik maaşı 131..?? senesi Ağustos ibtidâsından itibaren 38 guruş zamla şehrî 279 kuruş 30 paraya iblağ kılındığını müş’ir işbu se-ned-i mûmâ ileyhe i’tâ kılındı. Fî 15 Rebîulâhir 1318, Şeyhulislam Mehmed Cemaleddin.

18. Sayfa:

Daire-i Meşîhat-i İslâmiyye mektûbî kale-mi, aded: 227.

Taraf-ı eşref-i Hazret-penâhîden dersiâm efendilerin tahsisatına ( ……) ihsân buyurulan 60.000 guruştan Tekfurdağlı mekremetlû Mus-tafa Feyzi Efendi’nin tarik maaşına 7 Ağustos 1316 tarihinden itibaren şehrî 140 guruş 20 para zam olmağla işbu sened mûmâ ilyehe i’tâ kılındı. Fî 29 Rebiulahir 1318, Şeyhulislam Mehmed Cemaleddin (iki tane mühür var).

Medrese-i İsmail Paşa der Cami-i Şehzâde

Medrese-i mezbûre Hareket-i hâriç ile

Zeyneddîn Efendi Medresesi müderrisi kudve-tü’l-ulemâi’l-muhakkikîn Tekfurdağlı Mustafa Feyzi Efendi -zîde ılmuhû- mühall ve mus-tehakk olmakla bi’l-fiil şeyhu’l-islam ve müf-ti’l-enâm olup imtiyaz-ı nişan-ı hümâyunuyla murassa-i Osmânî ve Mecîdî nişân-ı zî şânları hâiz ve hâsıl olan Hâlid Efendi-zâde devletlû, semâhatlû Cemaleddin Efendi hazretlerinin … üzere bi’l-ibtidâ-i hariç tevcîh olundu, fî gurre-i Zilkâde 1320, Bâb-ı fetvâ meşihat-i dâire-i İs-lâmiyye Mektubî Kalemi, aded: 138.

Müderrisinden Tekfurdağlı mekremetlu Mustafa Feyzi Efendi ‘nin tarîk maaşı 1319 se-nesi Teşrîn-i evveli 16’sından itibaren 38 guruş zamla şehrî 438 ? guruş on paraya iblağ kılınmış olmağla işbu sened mûmâ ileyhe i’tâ kılındı. Fî 11 Rebiulevvel [ 1]321, Şeyhulislam Mehmed Cemâleddin. Bâb-ı fetvâ Meşîhat Dâire-i İslâ-miyye Mektubî Kalemi, aded: 65

Müderrisinden Tekfurdağlı mekremetlu Mustafa Feyzi Efendi ‘nin tarîk maaşı 1322 se-nesi Kânuni evveli 18’inden itibaren 37 guruş 30 paraya zamla şehrî 496 guruşa iblağ kılın-mış olmağla işbu sened tasdîr kılındı. 25 Şa-ban 1324, Şeyhulislam Mehmed Cemaleddin, Bâb-ı fetvâ Meşihat-i Dâire-i İslâmiyye Mek-tubî Kalemi, aded: 49.

Müderrisinden Tekfurdağlı mekremetlu Mustafa Feyzi Efendi ‘nin tarîk maaşı 1323 senesi Kânun-î evveli ibtidâsından itibaren 66 kuruş zamla şehrî 562 guruşa iblağ kılınmış olmağla işbu sened tasdîr olundu. Fî 6 Cema-ziyelevvel 1325, Şeyhulislam Mehmed Cemâ-leddin.

Medrese-i İsmail Paşa der Cami-i Şehzâde

Medrese-i mezbûrenin bâ-ibtidâ [-i] dâ-

Mehmed Zâhid Kotku Efendi

371

1996


hil müderrisi kıdvetu’l-ulemâi’l-muhakkikîn Tekfurdağlı Mustafa Feyzi Efendi zîde il-muhû- münhall u müstehak olmağla bi’l-fiil Şeyhu’l-islam ve Müfti’l-enâm olup imtiyaz nişan-ı Hümâyunuyla murassa’ Osmanî ve Me-cîdî nişân-ı zî şânları hâiz ve hâsıl olan Hâlid Efendi-zâde devletlû, semâhatlû Cemâleddin Efendi hazretlerinin …. mûsila-i hamse-i ? itibarren tevcîh olundu. Fî 27 Ramazan 1325.

Tekfurdağlı Mustafa Feyzi Efendi’ye

Bu kerre icra kılınan silsilede bir derece ter-fiinizle beşinci sınıfa nakl edildiğinizi mübey-yin işbu pusula tahrir kılındı.

Fî 23 Zilhicce 1328. İş bu suretle mukabele edilmiştir.

(3 pul ve 2 mühür)

KAYNAKÇA:

1- Mustafa Uzun,”Feyzi Efendi” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 12. Cilt, s. 523-524.

2- İrfan Gündüz, Gümüşhânevi Ahmed Ziyaeddin, İstanbul 1984, s. 153-155.

3- www.iskenderpaşa.com, 28 Mayıs 2013, Tasavvuf-Silsile-i Şerif, Mustafa Feyzi İbn-i Em-rullâh-ı Tekfurdâği (k.s).

4- www.ehlisunnetbuyukleri.com, Meşhurların Son Sözleri, Tekirdağlı Mustafa Feyzi Efendi.

5- http://seyyahin.blogcu.com, Tekirdağlı Mustafa Feyzi Efendi Hazretleri, Dr. Abdüllatif Duygulu.

6- www.evliyaullah.net, Mustafa Feyzi Efendi (Tekirdağlı).

7- http://tekfurdaği-trakya.blogspot.com, 01.02.2010, Tekirdağlı Mustafa Feyzi Efen-di 1851-1926

8- http://derindusun.com/tr/tag, Mustafa Feyzi Efendi (Tekirdağlı).

9- Ahmet Turan ARSLAN, Son Devir Huzur Hocalarından Beyşehirli Ahmed Nuri Efendi, İs-tanbul .

10- Hülya YILMAZ, Dünden Bugüne Gümüşhânevî Mektebi, İstanbul 1997.

11- Ahmed Ziyâeddin-i Gümüşhânevî Sempozyum Bildirileri, Hazırlayan: Necdet Yılmaz, İstanbul 1992.

kültür yayınları dizisiisamveri.org/pdfdrg/d250901/2014/2014_arslanat.pdf · 363 1996 rel kÜ a...

Documents