DEPARTAMENT RYNKU PRACY

KOMENTARZDO USTAWY Z DNIA 20 KWIETNIA 2004 ROKU O PROMOCJI ZATRUDNIENIA I INSTYTUCJACH RYNKU PRACY

czerwiec 20051

amanie i druk: ZWP MGiP. Zam. 786/05.

2

Szanowni Pastwo, W odpowiedzi na zgaszane przez pracownikw urzdw pracy zapotrzebowanie na przewodnik po ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy przekazujemy do wykorzystania niniejszy trzyczciowy Komentarz. Potraktujcie obecnie przesyane wydawnictwo jako prbk pilotaow. Bdziemy zobowizani za wszelkie uwagi co do podanego kierunku zmian w opracowaniu. Wane jest dla nas, abycie to Pastwo dokonali surowej oceny uytecznoci Komentarza zarwno w odniesieniu do treci, ujcia, jak i formy wydawniczej. Oczekujemy na Wasze uwagi i sugestie. W przyszoci przygotujemy skorygowane zbiorcze wydanie Komentarza, dostosowane do Waszych oczekiwa.

Departament Rynku Pracy

Warszawa, czerwiec 2005 rok

3

4

Spis treci

Wprowadzenie .......................................................................................................................

7

CZ 1 Rozdzia I. Polityka Rynku Pracy ........................................................................................ Rozdzia II. Usugi rynku pracy ........................................................................................... Rozdzia III. Instrumenty rynku pracy ............................................................................... Rozdzia IV. Publiczne suby zatrudnienia organizacja i pracownicy ........................ 9 16 30 55

CZ 2 Rozdzia I. wiadczenia z tytuu bezrobocia ....................................................................... Rozdzia II. Fundusz pracy katalog wydatkw ............................................................... 65 92

CZ 3 Swoboda przepywu pracownikw ze szczeglnym uwzgldnieniem zagadnie zwizanych z koordynacj systemw zabezpieczenia spoecznego oraz z zatrudnianiem cudzoziemcw ................................................................................... 107

5

6

WPROWADZENIEPrzedstawiamy Pastwu komentarz do ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Przygotowany zosta z inicjatywy i na zlecenie Departamentu Rynku Pracy Ministerstwa Gospodarki i Pracy przez ekspertw Stowarzyszenia na rzecz Rozwoju Rynku Pracy Dorot Chlebosz, radc prawnego, eksperta ds. bezrobocia i zatrudnienia oraz Iren Wolinsk, eksperta ds. rynku pracy i EFS. Komentarz przygotowany zosta w celu uatwienia Pastwu pracownikom sub zatrudnienia wykonywania codziennych zada. Od dnia wejcia w ycie ustawy min ju rok, wci jednak budzi ona szereg wtpliwoci interpretacyjnych. Wskazuj na to liczne pytania kierowane do departamentu. Staramy si na nie odpowiada jak najszybciej, ale efektem jest dua skrtowo naszych odpowiedzi. W komentarzu znalazo si miejsce na opis uwarunkowa, wyjanienie kontekstu okrelonych regulacji i intencji ustawodawcy. Sdzimy, e pomoe to w Pastwa pracy. Jest te inny powd wydania komentarza. Jako trwaa wysokonakadowa publikacja moe on by atwo dostpny dla wszystkich stanowisk, w tym rwnie dla nowoprzyjmowanych pracownikw inaczej ni pilne pisma, o ktrych zazwyczaj wiedz wycznie bezporednio zainteresowani pracownicy. W opracowaniu przyjto struktur tematyczn, co w wielu przypadkach oznacza odejcie od ukadu obowizujcego w ustawie. W czci pierwszej omawiamy kwestie dotyczce polityki rynku pracy, usug i instrumentw rynku pracy oraz publicznych sub zatrudnienia i ich pracownikw. Druga cz powicona jest problematyce wiadcze z tytuu bezrobocia oraz Funduszu Pracy. Cz trzecia omawia kwestie koordynacji systemw zabezpieczenia spoecznego i zatrudniania cudzoziemcw. Kolejne czci dotyczce instytucji rynku pracy oraz polityki regionalnej zostan dopisane niezwocznie po wejciu w ycie przygotowanej wanie nowelizacji ustawy, bowiem zmienia ona obecne zapisy w sposb istotny. Ponadto naszym zamiarem jest dokonanie aktualizacji Komentarza we wszystkich niezbdnych miejscach rwnie niezwocznie po wejciu w ycie wspomnianej nowelizacji.

7

8

CZ 1

ROZDZIA I. POLITYKA RYNKU PRACYPo raz pierwszy polski ustawodawca zdecydowa o wydzieleniu w przepisach dotyczcych bezrobocia i sub zatrudnienia czci powiconej polityce rynku pracy i po raz pierwszy wskaza cele polityki zatrudnienia. W dotychczas obowizujcych przepisach ustawy O zatrudnieniu i przeciwdziaaniu bezrobociu z dnia 14 grudnia 1994 roku nie byo takich zapisw; nie byo ich take w poprzednich ustawach z tego obszaru. Problematyka ta jest przedmiotem rozdziau 2 ustawy, poniewa jednak dotyczy jej rwnie art. 1, omawiamy je tutaj cznie.Art. 1.1. 2. Ustawa okrela zadania pastwa w zakresie promocji zatrudnienia, agodzenia skutkw bezrobocia oraz aktywizacji zawodowej. Zadania pastwa w zakresie promocji zatrudnienia, agodzenia skutkw bezrobocia oraz aktywizacji zawodowej s realizowane przez instytucje rynku pracy dziaajce w celu: 1) penego i produktywnego zatrudnienia; 2) rozwoju zasobw ludzkich; 3) osignicia wysokiej jakoci pracy; 4) wzmacniania integracji oraz solidarnoci spoecznej.

Pierwsza kwestia, na ktr warto zwrci uwag, to zmiana akcentw w stosunku do dotychczas obowizujcej ustawy w art. 1 ust. 1. Przypomnijmy tre art. 1 ust. 1 ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziaaniu bezrobociu: Ustawa okrela zadania pastwa w zakresie agodzenia skutkw bezrobocia, zatrudnienia oraz aktywizacji zawodowej bezrobotnych i innych osb poszukujcych pracy. agodzenie skutkw bezrobocia staje si wyranie wtrne wobec zadania dotyczcego promocji zatrudnienia, czyli realizowania aktywnej polityki na rzecz zwikszania liczby osb pracujcych, jako najlepszej metody na zmniejszanie bezrobocia. Ustawodawca wskaza w tym miejscu cztery podstawowe cele polityki w obszarze rynku pracy. Naley przy tym pamita o europejskim kontekcie polskiej polityki rynku pracy, co pozwala waciwie interpretowa powysze zapisy. Zgodnie z Wytycznymi w sprawie Zatrudnienia z czerwca 2003 roku (2003/758/EC, Official Journal of the European Union L.197/13 z 5.08.2003) przez pene zatrudnienie rozumie si prowadzenie takiej polityki, ktra zapewnia maksymalnie moliwe wykorzystanie zasobw ludzkich, przyjmujc jednoczenie, e w gospodarce rynkowej pewien poziom bezrobocia jest norm; e wystpowanie zjawiska bezrobocia, aczkolwiek dotkliwe w skali indywidualnej, to w skali caego spoeczestwa, nie jest jeszcze patologi; patologi jest pozostawanie wysokiego poziomu bezrobocia przez dugi okres i z drugiej strony wystpowanie i pogbianie si zjawiska bezrobocia dugookresowego. Przez rozwj zasobw ludzkich zgodnie z ide ksztacenia si przez cae ycie rozumie si stae podnoszenie kwalifikacji i rozwijanie umiejtnoci przez czonkw spoeczestwa, przy czym zakada si, e obowizki w tym zakresie maj zarwno jednostki, pastwo (jego instytucje), jak i pracodawcy. Osignicie wysokiej jakoci pracy to przede wszystkim sprzyjanie, aby powstajce miejsca pracy speniay kryteria dobrych miejsc pracy, czyli pracy przebiegajcej w dobrej, nowoczesnej organizacji, w organizacji cenicej rozwj jednostki, szanujcej rodowisko naturalne i ksztatujcej przyjazne dla zdrowia warunki pracy. I wreszcie idea wzmacniania integracji oraz solidarnoci spoecznej, bardzo silnie akcentowana w dokumentach unijnych, poczynajc zwaszcza od Strategii Lizboskiej 2000. Idea zakadajca przeciwdziaanie wszelkim formom dyskry9

minacji i aktywne dziaania na rzecz wczenia wszystkich grup spoecznych do udziau w yciu spoecznym, w jego ksztatowaniu i w korzystaniu z jego dorobku. Szerzej o Europejskiej Strategii Zatrudnienia piszemy w komentarzu do art. 3.Art. 3.1. Zadania pastwa w zakresie promocji zatrudnienia, agodzenia skutkw bezrobocia oraz aktywizacji zawodowej s realizowane na podstawie uchwalanego przez Rad Ministrw Krajowego Planu Dziaa na Rzecz Zatrudnienia, zawierajcego zasady realizacji Europejskiej Strategii Zatrudnienia, zwanego dalej Krajowym Planem Dziaa, oraz w oparciu o inicjatywy samorzdu gminy, powiatu, wojewdztwa i partnerw spoecznych. Projekt Krajowego Planu Dziaa przygotowuje minister waciwy do spraw pracy, wspdziaajc z ministrem waciwym do spraw gospodarki, ministrem waciwym do spraw owiaty i wychowania oraz ministrem waciwym do spraw szkolnictwa wyszego, i przedstawia do zaopiniowania Naczelnej Radzie Zatrudnienia. Krajowy Plan Dziaa okrela: 1) cele i dziaania zgodne z kierunkami i priorytetami polityki pastwa w dziedzinie rynku pracy; 2) dziaania i zakadane wyniki wdroenia priorytetw i wytycznych Europejskiej Strategii Zatrudnienia; 3) zadania, programy i projekty, ktre mog uzyska wsparcie w ramach Krajowego Planu Dziaa; 4) kryteria uzyskania wsparcia finansowego przez samorzdy terytorialne; 5) przewidywane wydatki Funduszu Pracy oraz budetu pastwa na dofinansowanie zada objtych Krajowym Planem Dziaa, z okreleniem wydatkw w kolejnych latach budetowych; 6) wskaniki efektywnoci Krajowego Planu Dziaa; 7) sposb monitorowania i koordynowania wykonywania zada. Samorzd wojewdztwa na podstawie Krajowego Planu Dziaa, uwzgldniajc strategi rozwoju wojewdztwa oraz strategi wojewdzk w zakresie polityki spoecznej, o ktrych mowa w odrbnych przepisach, przygotowuje corocznie regionalny plan dziaa na rzecz zatrudnienia, okrelajcy preferowane programy regionalne, projekty lokalne, priorytetowe grupy bezrobotnych i innych osb wymagajcych wsparcia po zasigniciu opinii powiatowych jednostek samorzdu terytorialnego oraz partnerw spoecznych. Rada Ministrw w ramach Krajowego Planu Dziaa moe przyj rzdowe programy promocji zatrudnienia i przeciwdziaania bezrobociu, majce na celu aktywizacj zawodow bezrobotnych. Rada Ministrw przedstawia Sejmowi Rzeczypospolitej Polskiej przyjty Krajowy Plan Dziaa oraz sprawozdania z jego realizacji.

2.

3.

4.

5. 6.

Istotn nowoci wprowadzon ustaw jest wczenie do polskiego systemu prawnego zada wynikajcych z realizacji Europejskiej Strategii Zatrudnienia. Europejska Strategia Zatrudnienia realizowana jest przez kraje Unii Europejskiej od 1997 roku na podstawie rozdziau 8 Traktatu ustanawiajcego Wsplnot Europejsk (ds. 125130). Na mocy jego postanowie obowizkiem wszystkich pastw czonkowskich Wsplnoty jest sporzdzaniem Krajowych Planw Dziaa na Rzecz Zatrudnienia (National Action Plans for Employment), w oparciu o Wytyczne do Europejskiej Strategii Zatrudnienia, przyjmowane przez Rad, na wniosek Komisji Europejskiej, po uzyskaniu opinii Parlamentu Europejskiego, Europejskiego Komitetu Gospodarczo-Spoecznego, Komitetu Regionw i Komitetu ds. Zatrudnienia. W Decyzji Rady z 22 lipca 2003 dotyczcej wytycznych w sprawie polityki zatrudnienia w Krajach Czonkowskich (2003/758/EC, Official Journal of the European Union L.197/13 z 5.08.2003) stwierdzono, e realizacja celw Strategii Lizboskiej wymaga wikszej stabilizacji wytycznych, co nakazuje konieczno minimalizowania zmian do roku 2006. Uznano take za niezbdne ukierunkowanie wytycznych bardziej na rezultaty ni na dziaania (zada10

nia) i pozostawienie Krajom Czonkowskim wikszej swobody w doborze odpowiedniego zestawu dziaa. Przyjte w 2003 wytyczne skadaj si z trzech czci: cele nadrzdne (trzy komplementarne cele: 1) pene zatrudnienia, 2) poprawa jakoci i produktywnoci pracy i 3) wzmocnienie integracji spoecznej i zawodowej), 10 kluczowych i rwnorzdnych priorytetw niezbdnych reform strukturalnych, zalecenia w zakresie wzmocnienia zarzdzania procesami realizacji dziaa. Wszystkie te elementy musz zosta odzwierciedlone w Krajowych Planach Dziaa na Rzecz Zatrudnienia wszystkich krajw czonkowskich UE. Ustawa zobowizuje ministra waciwego do spraw pracy do przygotowania Krajowego Planu Dziaa na Rzecz Zatrudnienia (zwanego dalej Planem) we wspdziaaniu z innymi ministrami, majcymi wpyw na stan rynku pracy. Plan podlega opiniowaniu przez Naczeln Rad Zatrudnienia i uchwaleniu przez Rad Ministrw. Rada Ministrw zobowizana jest zaprezentowa przyjty Plan Sejmowi. Ponadto Rada Ministrw ma obowizek przedkadania Sejmowi sprawozda z realizacji Planu, przy czym nie okrelono terminw przedkadania sprawozda. Z drugiej jednak strony w niej cytowanym art. 4 naoono na ministra waciwego w sprawach pracy obowizek corocznego przedkadania Radzie Ministrw sprawozda z Planu, co logicznie naley przeoy na obowizek przedkadania tych sprawozda przez Rad Ministrw Sejmowi. Nie okrelono take okresu obowizywania Planu, pozostawiajc kadorazowo t decyzj Radzie Ministrw. Bdzie ona wynikaa z oceny sytuacji i moliwoci zrealizowania planowanych zamierze, ale te ze wskaza Komisji Europejskiej. Biorc pod uwag procedur wynikajc z Traktatu naleaoby przyj, e Plan bdzie przyjmowany corocznie, a w wariancie minimalnym e coroczne sprawozdania bd zawieray przegld priorytetw i wskanikw i ich ewentualna rekonstrukcj. Biorc pod uwag natomiast zapisy art. 4 ust. 1 pkt 5 (o corocznych sprawozdaniach) naley przyj, e ustawodawca zadecydowa o wariancie drugim Plan bdzie mia charakter wieloletni, a coroczne sprawozdania bd w razie potrzeby korygowa zapisy Planu. Europejska Strategia Zatrudnienia nie jest dokumentem dziaajcym samodzielnie. Jej Wytyczne maj by realizowane wsplnie i komplementarnie z Wytycznymi Europejskiej Strategii Gospodarczej (Broad Guidelines of the Economic Polocies of the Member States and the Community) i dopiero poczone dziaanie obydwu Strategii daje zaplanowane efekty. W tym sensie, take Krajowe Plany Dziaania musz uwzgldnia specyficzne wytyczne krajowe zawarte w Europejskiej Strategii Gospodarczej na rwni z krajowymi priorytetami zatrudnienia*. Kwestia ta na nabiera specyficznego znaczenia, jeli spojrze na zapisy ust. 4, nakadajce na samorzd wojewdztwa obowizek sporzdzania regionalnego planu dziaa na rzecz zatrudnienia (zwanego dalej planem regionalnym), bowiem w tym przypadku wskazano e ma on by sporzdzany corocznie. Odmiennie te zdefiniowano procedur przygotowywania planu regionalnego. Plan regionalny winien by opracowany przy zachowaniu nastpujcych zasad: na podstawie Krajowego Planu, z uwzgldnieniem strategii rozwoju wojewdztwa (opracowywanej na podstawie art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorzdzie wojewdztwa Dz.U. Nr. 142 z 2001 r., poz. 1590 z pn. zm.)*

Wobec tego, e obecny rok zamyka okres na jaki opracowano strategi gospodarcz, wiosenny szczyt Rady w 2005 roku przynis istotn zmian w postaci propozycji poczenia obydwu kompletw wytycznych (zatrudnienia i gospodarczych) w jeden wsplny pakiet. Jednoczenie zakada si zmniejszenie ich liczby i uproszczenia caoci. Komisja Europejska przygotowaa propozycje tekstu nowych wytycznych i zostay uruchomione procedury uzgodnie. Ulegn take zmianie zasady opracowywania planw dziaania na poziomie krajowym, jednak nie bdzie to miao wikszego wpywu na budowanie planw regionalnych i tworzenie projektw lokalnych.

11

z uwzgldnieniem strategii wojewdzkiej w zakresie polityki spoecznej, o ktrej mowa w odrbnych przepisach (chodzi o art. 21 ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy spoecznej Dz.U. Nr 64 z 2004 r., poz. 593 z pn. zm.), z uwzgldnieniem opinii powiatowych jednostek samorzdu terytorialnego, z uwzgldnieniem opinii partnerw spoecznych. Struktura (jego obowizkowe elementy skadowe) Planu zostaa wyliczona w sposb nie wymagajcy komentarza. Nieco odmiennie zdefiniowano struktur regionalnego planu, co jest oczywiste wziwszy pod uwag odmienne kompetencje na tym szczeblu funkcjonowania pastwa. Ustawa stwarza Radzie Ministrw moliwo przyjmowania w ramach Krajowego Planu Dziaa rzdowych programw promocji zatrudnienia i przeciwdziaania bezrobociu, majcych na celu aktywizacj zawodow bezrobotnych. Zapis ten mia na celu nie tyle wprowadzenie nowych moliwoci dziaania Radzie Ministrw (takie uprawnienie posiada niezalenie), ile raczej sugerowanie koncentracji dziaa i idei, a take rodkw finansowych, w jednym miejscu. Artyku 4 omawia zadania ministra waciwego do spraw pracy (zwanego dalej ministrem). Warto zwrci uwag, e minister jest jednym z organw zatrudnienia (patrz art. 2 ust. 1 pkt 17) i stanowi jeden z elementw publicznych sub zatrudnienia (patrz art. 6 ust. 2), jednake ze wzgldu na jego znaczenie dla ksztatu polityki rynku pracy, jego zadania wymienione zostay zarwno w ustawie, jak i w niniejszym opracowaniu. Katalog zada ministra zosta poszerzony i uszczegowiony w stosunku do wczeniej obowizujcego na mocy ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziaaniu bezrobociu. Szczeglnie istotne s zadania ministra jako koordynatora publicznych sub zatrudnienia. Istotn nowoci jest te pkt 7 w ust. 1, dotyczcy zada ministra w zakresie rozwoju zasobw ludzkich. Poniej zadania ministra zostan omwione w podziale na poszczeglne ustpy artykuu 4, ze wzgldu na ich istotn odrbno.Art. 4.1. Minister waciwy do spraw pracy realizuje zadania na rzecz rynku pracy przez: 1) przygotowywanie i koordynacj realizacji Krajowego Planu Dziaa;

Szerzej to zadanie omwiono wyej.2) koordynacj publicznych sub zatrudnienia, w szczeglnoci przez: a) realizowanie zada wynikajcych z funkcji dysponenta Funduszu Pracy, b) okrelanie instrumentw stymulujcych rozwj ksztacenia ustawicznego rozumianego jako ksztacenie w szkoach dla dorosych, a take uzyskiwanie i uzupenianie wiedzy oglnej, umiejtnoci i kwalifikacji zawodowych w odniesieniu do bezrobotnych, poszukujcych pracy, pracownikw i pracodawcw, c) tworzenie narzdzi i metod na potrzeby poradnictwa zawodowego, porednictwa pracy, organizacji szkole bezrobotnych, aktywizacji bezrobotnych i poszukujcych pracy oraz usug EURES, d) realizowanie zada wynikajcych z prawa swobodnego przepywu pracownikw midzy pastwami, o ktrych mowa w art. 1 ust. 3 pkt 2 lit. a i b, w szczeglnoci przez realizowanie i koordynowanie dziaa w wojewdztwach i powiatach w zakresie udziau publicznych sub zatrudnienia w sieci EURES, e) reprezentowanie publicznych sub zatrudnienia wobec publicznych sub zatrudnienia innych pastw, f) realizowanie postanowie i koordynowanie dziaa wynikajcych z umw midzynarodowych i innych porozumie zawartych z partnerami zagranicznymi w zakresie przepywu pracownikw; 12

W konsekwencji reformy administracyjnej kraju poczwszy od pocztku 2000 roku funkcjonujcy w Polsce model publicznych sub zatrudnienia ma charakter rozproszony. Niewtpliwie istniej Publiczne Suby Zatrudnienia (PSZ), odpowiadajce wymogom prawa midzynarodowego a wic powszechnie dostpne instytucje administracji publicznej. Ustawa to pojcie definiuje, wskazujc ktre instytucje administracji publicznej wchodz w skad PSZ w Polsce. Z drugiej jednak strony specyfika rozproszonego modelu spowodowaa problem koordynacji dziaa w sposb istniejc w wikszoci krajw Unii Europejskiej, gdzie suby zatrudnienia, stanowic rne modele prawno-organizacyjne, zawsze jednak pozostaj strukturami w znacznym stopniu scentralizowanymi. Na szczeblu UE funkcjonuje tzw. Strategiczna Grupa Wysokiego Szczebla, ktr stanowi Szefowie PZS powsta wic problem, kto w Polsce i na jakich zasadach jest Szefem PSZ? Kto powinien reprezentowa polskie suby zatrudnienia w pracach Grupy Strategicznej i innych wsplnych dziaaniach? Z tego te wzgldu ustawodawca zdecydowa na wyznaczenie ministrowi waciwemu do spraw pracy roli koordynatora publicznych sub zatrudnienia, wskazujc jednoczenie charakter tej roli.3) realizowanie zada z zakresu koordynacji systemw zabezpieczenia spoecznego pastw, o ktrych mowa w art. 1 ust. 3 pkt 2 lit. a i b, w zakresie wiadcze dla bezrobotnych, w szczeglnoci penienie funkcji instytucji cznikowej;

To zadanie zostanie omwione szerzej w rozdziale 5, dotyczcym koordynacji systemw.4) zapewnianie jednolitoci stosowania prawa, w szczeglnoci przez: a) udzielanie wyjanie dotyczcych stosowania przepisw ustawy, b) ustalanie standardw realizacji usug rynku pracy wiadczonych przez publiczne suby zatrudnienia;

O wysokiej jakoci usug organw administracji, do jakich zaliczaj si jednostki PSZ wiadczy w znacznej mierze trafno podejmowanych przez nie decyzji i prawidowo stosowania przewidzianych prawem dziaa. Aby zapewni jednolite we wszystkich jednostkach prawidowe stosowanie prawa minister waciwy do spraw pracy zobowizany zosta do udzielania wyjanie dotyczcych stosowania przepisw ustawy, take do ustalenia standardw realizacji usug rynku pracy wiadczonych przez publiczne suby zatrudnienia. Standardy opisuj procesy, w ramach ktrych przebiega realizacja poszczeglnych usug, ich szczegow struktur, niezbdne dokumenty tworzone w ramach tych procesw oraz sposb badania jakoci danej usugi.5) sporzdzanie rocznych sprawozda z realizacji Krajowego Planu Dziaa;

Patrz komentarz do art. 36) planowanie i wykonywanie dziaa wynikajcych z programw sektorowych, regionalnych i inicjatyw wsplnotowych, o ktrych mowa w odrbnych przepisach, wspfinansowanych z Europejskiego Funduszu Spoecznego;

Poprzez odrbne przepisy naley rozumie ustaw z dnia 20 kwietnia 2004 r. o Narodowym Planie Rozwoju (Dz.U. Nr 116 z 2004 r., poz. 1206), okrelajc tryb tworzenia i realizacji Narodowego Planu Rozwoju dokumentu bdcego podstaw programowania funduszy strukturalnych. Zgodnie z zapisami art. 17 i 18 ust. 1 oraz art. 8 ust. 1 tej ustawy, biorc pod uwag zapisy Narodowego Planu Rozwoju 20042006, przyjtego przez Rad Ministrw w styczniu 2004 roku, minister waciwy do spraw pracy mia obowizek przygotowania Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwj Zasobw Ludzkich i Uzupenienia Programu oraz Programu Inicjatywy Wsplnotowej EQUAL i Uzupenienia Programu. Oba te programy wspfinansowane s z Europejskiego Funduszu Spoecznego.13

Zapisy ustawy dotycz rwnie przyszoci okresu programowania funduszy strukturalnych 20072013. To, jakie programy operacyjne bdzie przygotowywa minister zalene bdzie od decyzji Rady Ministrw zawartej w Narodowym Planie Rozwoju 20072013.7) denie do uzyskania wysokiego poziomu i rozwoju zasobw ludzkich, w szczeglnoci przez: a) prowadzenie bada i analiz rynku pracy, b) ustalanie klasyfikacji zawodw i specjalnoci na potrzeby rynku pracy, c) koordynowanie opracowywania standardw kwalifikacji zawodowych dla zawodw wystpujcych w klasyfikacji zawodw i specjalnoci oraz prowadzenie baz danych o standardach kwalifikacji, d) koordynowanie opracowywania i rekomendowanie moduowych programw szkole zawodowych dla bezrobotnych i poszukujcych pracy, a take prowadzenie baz danych tych programw;

To nowe zadanie w katalogu zada ministra, aczkolwiek jego elementy wystpoway w ustawie o zatrudnieniu i przeciwdziaaniu bezrobociu. Zobowizanie ministra do realizacji zada na rzecz uzyskania wysokiego poziomu i rozwoju zasobw ludzkich to efekt wczania do polskiego systemu prawnego zaoe Europejskiej Strategii Zatrudnienia, w ktrej stay rozwj zasobw ludzkich jest jednym z istotniejszych elementw. Prowadzenie bada i analiz rynku pracy suy trafnemu prognozowaniu zapotrzebowania na prac, a tym samym dostosowywaniu ksztacenia i szkolenia do potrzeb rynku pracy. Suy ponadto trafnemu programowaniu wsparcia udzielanego w ramach usug i instrumentw przez urzdy pracy, a take przez instytucje rynku pracy w ramach programw wspfinansowanych z funduszy strukturalnych. Klasyfikacja zawodw i specjalnoci to narzdzie uatwiajce porzdkowanie informacji o rynku pracy, midzy innymi w celu profesjonalizacji usug porednictwa pracy, poradnictwa i informacji zawodowej oraz prognozowania popytu na prac. Standardy kwalifikacji zawodowych to narzdzie wci jeszcze nowe na polskim rynku pracy. Pokazuj one, jakimi wiadomociami, umiejtnociami i cechami psychofizycznymi powinien legitymowa si pracownik wykonujcy okrelony zawd, przy czym dodatkowo rnicuj te wskazania w zalenoci od szczebla w hierarchii zawodowej oraz konkretnego miejsca wykonywania pracy. Opracowanie standardu wymaga przeprowadzenia szerokich bada wrd osb wykonujcych dany zawd w rnych moliwych warunkach i miejscach. W ramach projektu Phare 1998 Analiza potrzeb szkoleniowych opracowana zostaa metodologia opracowywania standardw, zweryfikowana nastpnie w ramach projektu Phare 2000 Krajowy System Ksztacenia Ustawicznego. Metodologia ta jest zalecana przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy w pracach nad tworzeniem kolejnych standardw. W ramach projektu Krajowy System Ksztacenia Ustawicznego utworzona zostaa ponadto baza danych standardw kwalifikacji zawodowych, dostpna pod adresem www.kssz.praca.gov.pl zawierajca 48 standardw. Moduowe programy szkole zawodowych, upowszechnione zostay w Polsce w ramach Projektu Promocji Zatrudnienia i Rozwoju Sub Zatrudnienia, wspfinansowanego z poyczki Banku wiatowego (TOR#9), a nastpnie w ramach projektu Phare 2000 Krajowy System Ksztacenia Ustawicznego. W ramach tego ostatniego projektu powstaa take krajowa baza programw (adres jak wyej), zawierajca ponad 100 programw. Moduowe programy szkolenia zawodowego stwarzaj szans na bardziej efektywne i dopasowane do potrzeb uczestnikw szkolenia dziki strukturze szkolenia. Programy podzielone s na czstki odnoszce si do konkretnych zada zawodowych, koczce si egzaminem i potwierdzeniem opanowania okrelonych umiejtnoci, dziki czemu uczestnik nie musi odbywa penego programu kursu, a jedynie bra udzia w zajciach odnoszcych si do zada wymaganych do opanowania.14

8) wprowadzanie i rozwijanie w publicznych subach zatrudnienia systemw informatycznych zapewniajcych spjny system obsugi rynku pracy przez ustalenie zasad i procedur homologacji systemw informatycznych stosowanych w tych subach.

To zadanie omwione zostanie niej, cznie z ust. 22. Minister waciwy do spraw pracy okreli, w drodze rozporzdzenia, standardy wymaga homologacyjnych i tryb homologacji systemw informatycznych stosowanych w urzdach pracy przez wskazanie rodzajw oprogramowania objtych procedurami homologacji, zakresu wymaga homologacyjnych, sposobu ogaszania wymaga, warunkw zgaszania oprogramowania do homologacji, przebiegu procedury homologacji, majc na uwadze jednorodno zakresu i rodzaju danych, ktra umoliwia ich scalanie w zbir centralny.

Homologacja umoliwia administracji publicznej budow nowego systemu informatycznego bez angaowania szczeglnych rodkw inwestycyjnych. W praktyce jak wynika to m.in. z dowiadcze stosowania homologacji w SI POMOST, funkcjonujcego w jednostkach pomocy spoecznej jest motorem rozwoju i ulepszania oprogramowania. Ministerstwo Gospodarki i Pracy postulowao zapisy o homologacji systemw informatycznych w administracji publicznej w ustawach dotyczcych obszarw, w ktrych bdzie funkcjonowa SI SYRIUSZ (nie powiodo si to jedynie w ustawie o zatrudnieniu socjalnym). Podkrelenia wymaga wyrane odejcie od prby wprowadzenia jednego systemu informatycznego w urzdach pracy na rzecz zapewnienia spjnoci systemu obsugi rynku pracy. Rozporzdzenie Ministra Gospodarki i Pracy w sprawie homologacji systemw informatycznych stosowanych w urzdach pracy podpisane zostao w dniu 30 sierpnia 2004 r. (Dz.U. Nr. 204, poz. 2085). Kluczowym dla procesu homologacji jest pojcie wymaga homologacyjnych. Wymagania homologacyjne (w tym przede wszystkim opis struktury i dziaania systemu informatycznego) ogaszane s przez ministra. Zainteresowani producenci mog zgasza swoje oprogramowanie, suce wspomaganiu realizacji zada na rzecz rynku pracy, okrelonych w ustawie i stosowane w urzdach pracy, do homologacji na swj wniosek. Procedura homologacyjna realizowana jest w formie przegldu dokumentacji systemu informatycznego i nastpnie testu homologacyjnego. Producent uzyskuje wiadectwo homologacji systemu informatycznego, jeeli podczas procedury homologacji zostanie stwierdzone, e system spenia wymagania.Art. 5.1. 2. 3. Minister waciwy do spraw pracy peni funkcj koordynatora publicznych sub za-trudnienia przy pomocy Biura Koordynacji Publicznych Sub Zatrudnienia. Minister waciwy do spraw pracy zadania w zakresie udziau publicznych sub zatrudnienia w sieci EURES realizuje za porednictwem krajowego koordynatora EURES, dziaajcego w ramach urzdu obsugujcego ministra waciwego do spraw pracy. Minister waciwy do spraw pracy okreli, w drodze zarzdzenia, szczegowe zasady funkcjonowania Biura Koordynacji Publicznych Sub Zatrudnienia, w tym zasady wynagradzania pracownikw Biura.

Dla umoliwienia ministrowi realizacji funkcji koordynatora publicznych sub zatrudnienia, o czym szerzej bya mowa wyej, zdecydowano o koniecznoci powoania Biura Koordynacji Publicznych Sub Zatrudnienia. Zapisy ust. 3 przesdzaj o usytuowaniu Biura poza struktur urzdu obsugujcego ministra waciwego do spraw pracy, w przeciwiestwie do zada zwizanych z udziaem publicznych sub zatrudnienia w sieci Europejskich Sub Zatrudnienia EURES. W tym drugim przypadku w ust. 2 wyranie wskazano wol ustawodawcy, by zadania te pozostay obszarze urzdu obsugujcego ministra. Europejskie Suby Zatrudnienia szerzej scharakteryzowane zostan w rozdziale dotyczcym usug rynku pracy. W chwili pisania niniejszego komentarza (20 grudnia 2004 r.) nie wydano rozporzdzenia, o ktrym mowa w ust. 3.15

ROZDZIA II. USUGI RYNKU PRACYUwagi oglne Wprowadzenie poj usug i instrumentw rynku pracy oraz zdefiniowanie segmentw rynku pracy, do ktrych s one adresowane, to najistotniejsza zmiana, obok regulacji dotyczcych instytucji rynku pracy, wprowadzona omawian ustaw. wiadomo, e urzdy pracy, jako organy administracji publicznej, wiadcz usugi, bya obecna w myleniu kadry PSZ w Polsce od kilku lat, wci jednak dominowao podejcie typowo administracyjne (realizacja przepisw ustawy) a nie usugowe (wiadczenie usug zgodnie z przepisami ustawy). Punktem wyjcia nie by wic (lub by w niewystarczajcym stopniu) klient i jego potrzeby oraz moliwoci ich zaspokojenia. Obecne przepisy wrcz nakazuj stosowanie podejcia ukierunkowanego na potrzeby i zadowolenie klientw. Ustawodawca dokona podziau dziaa na usugi podstawowe i na instrumenty wspierajce realizacj usug podstawowych. Zastosowanie przymiotnika podstawowe w odniesieniu do niej wymienionego katalogu wskazuje na intencje traktowania instrumentw rwnie jako usug, ale o charakterze uzupeniajcym i w takim ujciu zostan one zaprezentowane (w kolejnym rozdziale). Jeli wnikliwie przeanalizowa zapisy kolejnych artykuw ustawy, to wyoni si nastpujcy obraz: urzd pracy dysponuje pakietem narzdzi, ktre dowolnie indywidualnie zestawiane (w ramach okrelonych regu) powinny doprowadzi do aktywizacji zawodowej poszczeglnych klientw urzdu. Rol pracownikw urzdu, poczynajc od stanowiska rejestracji, jest zidentyfikowanie moliwoci, oczekiwa, potrzeb klienta i zaoferowanie takiej pomocy, ktra w kontekcie potrzeb lokalnego rynku pracy ma szanse okaza si najskuteczniejsza. Kada usuga i kady instrument ma swoja specyfik, jednak wszystkie maj jeden cel doprowadzenie bezrobotnego do staego zatrudnienia. Jeli cel ten jest moliwy do osignicia wycznie dziki usudze porednictwa pracy lub tylko informacji o ofertach pracy (dostpnej np. w oglnodostpnym kiosku), to nie ma potrzeby traci czasu i pienidzy na organizowanie szerszego wsparcia. Jeli jednak bezrobotny ma problem z okreleniem swoich oczekiwa czy moliwoci potrzebne jest dodatkowe wsparcie w postaci usugi poradnictwa zawodowego. Jeli problem dotyczy braku umiejtnoci poruszania si po rynku pracy przydatne moe by uruchomienie usugi pomoc w aktywnym poszukiwaniu pracy, albo rwnie usugi poradnictwa zawodowego (zaley od skali i charakteru problemu). W przypadku gdy mamy do czynienia z grupami szczeglnego ryzyka na rynku pracy, odnotowujcymi szczeglnie due problemy w odnajdywaniu swej pozycji na rynku pracy mamy do dyspozycji bogaty zestaw instrumentw specyficznych, ktrymi mona wspiera dziaania porednictwa pracy. Ponisze zestawienie pokazuje na oglny podzia narzdzi w stosunku do grup (kategorii) klientw (bardziej szczegowe zestawienie, odnoszce si do instrumentw rynku pracy, odnajd Pastwo w kolejnym rozdziale).

16

Kategoria ustawowa USUGI RYNKU PRACY

Odbiorcy Wszyscy bezrobotni i poszukujcy pracy porednictwo; pozostae zgodnie z rozpoznaniem potrzeb Wszyscy bezrobotni i poszukujcy pracy zgodnie z rozpoznaniem i udokumentowaniem potrzeb Wskazane grupy bezrobotnych i poszukujcych pracy uznane przez ustawodawc za najbardziej potrzebujce (ale wewntrz tych grup osoby zgodnie z rozpoznanymi w urzdzie potrzebami)

Inicjatywa Bezrobotny, i poszukujcy pracy i urzd

Roszczenie Nie

INSTRUMENTY WSPIERAJACE

Urzd

INSTRUMENTY WSPIERAJCE

Urzd i klient

Nie, z wyjtkiem dodatku aktywizacyjnego i stypendium w okrelonych sytuacjach Nie, z wyjtkiem stypendium w okrelonych przypadkach

Usugi rynku pracy Art. 35.1. Podstawowymi usugami rynku pracy s: 1) porednictwo pracy; 2) usugi EURES; 3) poradnictwo zawodowe i informacja zawodowa; 4) pomoc w aktywnym poszukiwaniu pracy; 5) organizacja szkole. Usugi rynku pracy wykonywane na podstawie przepisw ustawy przez publiczne suby zatrudnienia oraz agencje zatrudnienia s realizowane zgodnie ze standardami usug rynku pracy. Minister waciwy do spraw pracy okreli, w drodze rozporzdzenia, standardy usug rynku pracy realizowanych przez publiczne suby zatrudnienia oraz agencje zatrudnienia, a take terminy dostosowania tych sub i agencji do wymaganych standardw, uwzgldniajc zakres usug, miejsce i sposb ich realizacji oraz konieczno zapewnienia respektowania praw osb korzystajcych z usug. Minister waciwy do spraw pracy okreli, w drodze rozporzdzenia, szczegowe warunki prowadzenia przez publiczne suby zatrudnienia usug porednictwa pracy, poradnictwa zawodowego i organizowania szkole oraz pomocy w aktywnym poszukiwaniu pracy, majc na uwadze ujednolicenie procedur usug rynku pracy realizowanych przez publiczne suby zatrudnienia oraz konieczno zapewnienia zgodnoci udzielania pomocy publicznej dla przedsibiorcw z warunkami jej dopuszczalnoci.

2. 3.

4.

W katalogu usug podstawowych umieszczono dziaania dotychczas dobrze znane i wykonywane od pocztku istnienia publicznych sub zatrudnienia w Polsce porednictwo pracy, poradnictwo zawodowe i informacj zawodow oraz organizacj szkole. Wystpuj ponadto w tym katalogu dwa nowe pojcia usugi EURES i pomoc w aktywnym poszukiwaniu pracy. Obie te usugi zostay szerzej przedstawione w dalszych artykuach ustawy i tam te zawarty zostanie komentarz. Wyliczenie w ustawie usug ma na celu ich precyzyjne zdefiniowanie i wskazanie specyfiki kadej z nich, jednake winny by one traktowane jako elementy jednego systemu wsparcia osoby17

bezrobotnej w jej drodze na rynek pracy. Kadorazowo zastosowanie konkretnej usugi (pakietu usug) powinno zosta poprzedzone diagnoz moliwoci i potrzeb bezrobotnego i poszukujcego pracy. Niewtpliwie najpowszechniejszy charakter ma usuga porednictwa pracy, od pocztku istnienia publicznych sub zatrudnienia bdca podstawow ich funkcj. Zastosowanie usugi poradnictwa zawodowego lub pomocy w aktywnym poszukiwaniu pracy bd organizacja szkole staj si celowe jedynie w sytuacji, gdy nie jest moliwe udzielenie klientowi pomocy jedynie w drodze porednictwa pracy (np. klient ma problemy z okreleniem swoich moliwoci lub oczekiwa; klient nie zna regu poruszania si po rynku pracy; klient nie ma umiejtnoci niezbdnych na lokalnym rynku pracy). Usuga EURES jest usug porednictwa pracy w odniesieniu do klientw zainteresowanych podjciem pracy za granic. Do dnia 20 grudnia nie minister nie wyda rozporzdze, o ktrych mowa w ust. 3 i 4.Art. 36.1. Porednictwo pracy polega w szczeglnoci na: 1) udzielaniu pomocy bezrobotnym i poszukujcym pracy w uzyskaniu odpowiedniego zatrudnienia oraz pracodawcom w pozyskaniu pracownikw o poszukiwanych kwalifikacjach zawodowych; 2) pozyskiwaniu ofert pracy; 3) udzielaniu pracodawcom informacji o kandydatach do pracy, w zwizku ze zgoszon ofert pracy; 4) informowaniu bezrobotnych i poszukujcych pracy oraz pracodawcw o aktualnej sytuacji i przewidywanych zmianach na lokalnym rynku pracy; 5) inicjowaniu i organizowaniu kontaktw bezrobotnych i poszukujcych pracy z pracodawcami; 6) wspdziaaniu powiatowych urzdw pracy w zakresie wymiany informacji o moliwociach uzyskania zatrudnienia i szkolenia na terenie ich dziaania; 7) informowaniu bezrobotnych o przysugujcych im prawach i obowizkach. Nie stanowi porednictwa pracy: 1) kierowanie za granic do pracodawcw zagranicznych wasnych pracownikw, jeeli wynika to z umw midzynarodowych, ktrych stron jest Rzeczpospolita Polska; 2) kierowanie za granic do zatrudnienia polegajcego na czasowym przyjciu do rodziny w zamian za okrelone wiadczenia w celu doskonalenia umiejtnoci jzykowych lub zawodowych na okres do 2 lat; przepisy art. 19 ust. 7 i art. 85 ust. 2 stosuje si odpowiednio. Porednictwo pracy na terenie Rzeczypospolitej Polskiej lub porednictwo do pracy za granic prowadz powiatowe i wojewdzkie urzdy pracy, agencje porednictwa pracy i Ochotnicze Hufce Pracy. Porednictwo pracy dla bezrobotnych i poszukujcych pracy realizowane przez powiatowe i wojewdzkie urzdy pracy jest prowadzone nieodpatnie, zgodnie z zasadami: 1) dostpnoci usug porednictwa pracy dla poszukujcych pracy oraz dla pracodawcw; 2) dobrowolnoci oznaczajcej wolne od przymusu korzystanie z usug porednictwa pracy przez poszukujcych pracy; 3) rwnoci oznaczajcej obowizek udzielania wszystkim poszukujcym pracy pomocy w znalezieniu zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej bez wzgldu na pe, wiek, niepeno-sprawno, ras, pochodzenie etniczne, narodowo, orientacj seksualn, przekonania polityczne i wyznanie religijne lub przynaleno zwizkow; 4) jawnoci oznaczajcej, e kade wolne miejsce pracy zgoszone do urzdu pracy jest podawane do wiadomoci bezrobotnym i poszukujcym pracy. Pracodawcy s obowizani na bieco informowa powiatowe urzdy pracy waciwe ze wzgldu na siedzib pracodawcy o wolnych miejscach zatrudnienia lub miejscach przygotowania zawodowego. Informujc o wolnych miejscach zatrudnienia lub miejscach przygotowania zawodowego, pracodawcy nie mog formuowa wymaga dyskryminujcych kandydatw ze wzgldu na pe, wiek, niepenosprawno, ras, pochodzenie etniczne, narodowo, orientacj seksualn, przekonania polityczne i wyznanie religijne lub ze wzgldu na przynaleno zwizkow. Pracodawca przed zatrudnieniem osoby lub powierzeniem jej innej pracy zarobkowej jest obowizany uzyska od niej pisemne owiadczenie o pozostawaniu lub nie pozo-

2.

3. 4.

5.

6.

18

7. 8.

stawaniu w rejestrze bezrobotnych i poszukujcych pracy, a osoba podejmujca prac jest obowizana zoy takie owiadczenie. Pracodawca jest obowizany zawiadomi w formie pisemnej, w okresie do 5 dni, waciwy powiatowy urzd pracy o zatrudnieniu osoby zarejestrowanej jako bezrobotna lub o powierzeniu jej innej pracy zarobkowej. Minister waciwy do spraw pracy okreli, w drodze rozporzdzenia, klasyfikacj zawodw i specjalnoci na potrzeby rynku pracy oraz zakres jej stosowania, uwzgldniajc zawody i specjalnoci wystpujce na rynku pracy oraz potrzeby porednictwa i poradnictwa zawodowego.

Definicja porednictwa pracy zostaa w zapisach niniejszej ustawy znacznie poszerzona w stosunku do zapisw ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziaaniu bezrobociu. Podstawowym elementem tej definicji pozostao udzielanie pomocy bezrobotnym i poszukujcym pracy w uzyskaniu odpowiedniego zatrudnienia. Rwnie wany element to udzielanie pracodawcom pomocy w pozyskaniu pracownikw o poszukiwanych kwalifikacjach zawodowych. W tym zapisie warto zwrci uwag na zmian w stosunku do zapisw dotychczasowych z odpowiednich pracownikw na pracownikw o poszukiwanych kwalifikacjach zawodowych. W ten sposb zwrcono uwag na kluczow z punktu widzenia sub zatrudnienia cech pracownika odpowiedniego to jego kwalifikacje niezbdne z punktu widzenia potrzeb firmy maj sta w centrum zainteresowania porednictwa, a nie inne cechy, tak jak np. pe lub wiek. Pozyskiwanie ofert pracy, utrzymywanie szerokich i wielokierunkowych kontaktw z pracodawcami nie byo dotychczas regulowane ustawowo. Ustawodawca chcia w ten sposb zaktywizowa dziaania tych urzdw pracy, ktre w swej dotychczasowej praktyce stosoway bierne podejcie do realizacji porednictwa pracy, nie podejmujc aktywnych kontaktw z pracodawcami. Zwrci wic uwag na konieczno pozyskiwania ofert pracy, akcentujc tym samym potrzeb nawizywania kontaktw w celu uzyskania ofert pracy, w przeciwiestwie do sytuacji, w ktrej urzd biernie oczekuje na zgoszenie oferty. Daje to szanse na zwikszenie liczby ofert pozostajcych w dyspozycji urzdw. Praktyka wskazuje bowiem, i zaledwie 1520% wolnych miejsc pracy trafia do urzdw, pozostae obsadzane s z ich pominiciem. Obowizek udzielania informacji pracodawcom o kandydatach do pracy w zwizku ze zgoszon ofert pracy to konieczno dokonania wyboru z bazy zarejestrowanych osb tych, ktre najpeniej speniaj kryteria okrelone przez pracodawc i przedstawienie ich pracodawcy w celu uatwienia wyboru najlepszego z nich. Nie oznacza to koniecznoci zrezygnowania z wypracowanej metody porednictwa otwartego (gdy pena oferta, wraz z danymi adresowymi pracodawcy, trafia do wiadomoci publicznej i kandydaci sami zgaszaj si do pracodawcy), ale dotyczy to jedynie tych sytuacji, gdy pracodawca sam zdecyduje o wyborze takiej metody dziaania. Informowanie bezrobotnych i poszukujcych pracy oraz pracodawcw o aktualnej sytuacji i przewidywanych zmianach na lokalnym rynku pracy ma na celu uwiadamianie odbiorcom usug urzdu uwarunkowa lokalnych w celu waciwego ksztatowania ich zachowa. W przypadku bezrobotnych moe to oznacza na przykad konieczno podjcia przekwalifikowania, w przypadku pracodawcw konieczno komunikowania urzdowi zamiaru zatrudnienia osb o okrelonych kwalifikacjach z wyprzedzeniem tak, aby pozostawi czas na skierowanie bezrobotnych na okrelone kursy. Ustawodawca nie okreli sposobu realizacji tej funkcji, pozostawiajc to do decyzji urzdu w zalenoci od potrzeb i moliwoci odbiorcw. Inicjowanie i organizowanie kontaktw bezrobotnych i poszukujcych pracy z pracodawcami moe przybiera rne formy od wydania skierowania na zgoszone miejsce pracy po organizacj targw i gied pracy. Naley jednak podkreli, e ten katalog dziaa w obszarze realizacji usugi porednictwa pracy nie moe by traktowany jako zamknity. Ustawodawca zwrci jedynie uwag na elementy kluczowe. Istotnym uszczegowieniem tej definicji bdzie standard usugi porednictwa. Kolejny element omawianej definicji zwraca uwag na konieczno wspdziaania poszczeglnych jednostek PSZ przy realizacji usugi porednictwa pracy, a tym samym na potrzeb trakto19

wania jej w oderwaniu od administracyjnych granic dziaania powiatowego urzdu pracy. Stwarza to ma moliwo wspierania przestrzennej mobilnoci bezrobotnych. Informowanie bezrobotnych o przysugujcych im prawach i obowizkach to cz usugi porednictwa pracy, ale rwnie w tym przypadku nie naley traktowa tego zapisu jako wskazujcego na wyczny obowizek osb odpowiedzialnych za porednictwo pracy. Naley przyj, e intencj ustawodawcy byo zwrcenie uwagi na konieczno staego uwiadamiania bezrobotnych i poszukujcych pracy ich praw i obowizkw. Ze wzgldu na zamknit list instytucji, ktre maj prawo prowadzi porednictwo pracy (ust. 3) w ust. 2 wymieniono dziaania, ktre nosz znamiona porednictwa, ale w rozumieniu ustawy nim nie s. Dotyczy to dwch sytuacji. Pierwsza gdy pracodawca w ramach umowy midzynarodowej kieruje do pracy za granica swych wasnych pracownikw. Druga gdy ma miejsce kierowanie do pracy w tzw. systemie au pair. Cztery podstawowe zasady realizacji usugi porednictwa pracy obowizyway na gruncie poprzedniej ustawy i z tego wzgldu nie wymagaj szczegowego objanienia, tym bardziej e zapisy ustawy s jednoznaczne i czytelne. Jednake dwie kwestie warte s podkrelenia. Po pierwsze zasada dobrowolnoci nie pozostaje w sprzecznoci z moliwoci zastosowania sankcji w przypadku niezastosowania si bezrobotnych do przepisw ustawy. Dobrowolno oznacza bowiem prawo do decyzji o skorzystaniu z usugi porednictwa, sankcje natomiast dotycz korzystania z innych dziaa urzdu zabezpieczenia spoecznego. Osoba decydujca si na korzystanie z zasiku przyjmuje warunki jego otrzymywania, wrd ktrych znajduje si obowizek przyjmowania odpowiednich ofert zatrudnienia. Z kolei zasada jawnoci nie pozostaje w sprzecznoci z moliwoci stosowania tzw. zamknitego porednictwa pracy, w ktrym do publicznej wiadomoci przedstawiana jest informacja o wolnym miejscu pracy bez podania danych adresowych pracodawcy. W ustawie podtrzymano kontrowersyjny od lat zapis o obowizku zgaszania wolnych miejsc pracy lub miejsc przygotowania zawodowego do urzdw pracy. Kontrowersyjno zapisu polega na braku sankcji za jego nie przestrzeganie, i w konsekwencji nie przestrzegania go przez wikszo pracodawcw. Zdaniem ustawodawcy jednake brak takiego zapisu skutkowaby jeszcze mniejsz liczb ofert pracy zgaszanych do urzdw. Dalsze dwa ustpy obowizyway w dotychczas obowizujcej ustawie. Intencje ustawodawcy oddane zostay w sposb czytelny, nie wymagajcy komentarza. Warto jedynie wskaza w tym miejscu, e w przypadku powierzenia pracy osobie bezrobotnej bez poinformowania o tym urzdu pracy, pracodawcy grozi grzywna nie nisza ni 3000 z.Art. 37.1. Usugi EURES s realizowane na terenie pastw, o ktrych mowa w art. 1 ust. 3 pkt 2 lit. a i b, i polegaj w szczeglnoci na: 1) udzielaniu bezrobotnym i poszukujcym pracy pomocy w uzyskaniu odpowiedniego zatrudnienia zgodnie z prawem swobodnego przepywu pracownikw w Unii Europejskiej; 2) udzielaniu pracodawcom pomocy w pozyskaniu pracownikw o poszukiwanych kwalifikacjach zawodowych; 3) inicjowaniu i organizowaniu kontaktw bezrobotnych i poszukujcych pracy z pracodawcami; 4) informowaniu o sytuacji na rynkach pracy, z uwzgldnieniem wystpujcych tam zawodw deficytowych i nadwykowych; 5) przeciwdziaaniu i zwalczaniu pojawiajcych si przeszkd w mobilnoci w dziedzinie zatrudnienia; 6) informowaniu pracownikw publicznych sub zatrudnienia oraz zwizkw zawodowych i organizacji pracodawcw o usugach EURES; 7) inicjowaniu projektw o zasigu midzynarodowym i zarzdzaniu nimi.

20

2.

Rada Ministrw okreli, w drodze rozporzdzenia, szczegowy sposb realizacji przez organy zatrudnienia zada wynikajcych z udziau publicznych sub zatrudnienia w sieci EURES, w tym zwizanych z: 1) planowaniem krajowej dziaalnoci sieci EURES; 2) procedurami, trybem i warunkami finansowania z Funduszu Pracy kosztw poniesionych na realizacj dziaalnoci krajowej, okrelonych w odrbnych procedurach finansowych pastw Unii Europejskiej; 3) okreleniem sposobu wyznaczania i szkolenia krajowego koordynatora EURES, kierownikw liniowych EURES, doradcw EURES i asystentw EURES oraz zakresem, formami, warunkami i trybem wsppracy midzy nimi; 4) przekazywaniem informacji midzy publicznymi subami zatrudnienia a publicznymi subami zatrudnienia pastw, o ktrych mowa w art. 1 ust. 3 pkt 2 lit. a i b, oraz trybem i zakresem tego przekazywania; 5) procedur wymiany ofert pracy midzy publicznymi subami zatrudnienia a publicznymi subami zatrudnienia pastw, o ktrych mowa w art. 1 ust. 3 pkt 2 lit. a i b; 6) wspprac transgraniczn w ramach sieci EURES oraz jej zakresem, trybem, warunkami i formami; 7) monitorowaniem i ocen krajowej dziaalnoci sieci EURES uwzgldniajc procedury i standardy obowizujce pastwa czonkowskie Unii Europejskiej.

EURES to akronim Europejskich Sub Zatrudnienia. EURES stanowi sie wsppracy PSZ krajw Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru Gospodarczego, ukierunkowan przede wszystkim na zaspokajanie potrzeb pracodawcw w zakresie okrelonych kwalifikacji, na wspieranie mobilnoci geograficznej pracownikw, a w efekcie na wzmacnianie jednego z fundamentalnych praw UE prawa swobodnego przepywu pracownikw. Sie EURES skada si z PSZ poszczeglnych krajw i wyznaczonych w ramach ich struktur krajowych koordynatorw EURES oraz doradcw EURES usytuowanych z reguy na szczeblu porednim struktury PSZ. Status doradcy EURES wymaga potwierdzenia przez Komisj Europejsk. Dziaania doradcw EURES wspierane s przez asystentw EURES usytuowanych na szczeblu lokalnym PSZ. Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 39 usugi EURES to usugi rynku pracy realizowane przez publiczne suby zatrudnienia oraz zwizki zawodowe i organizacje pracodawcw, obejmujce w szczeglnoci porednictwo pracy wraz z doradztwem z zakresu mobilnoci na rynku pracy Rzeczypospolitej Polskiej oraz pastw Europejskiego Obszaru Gospodarczego. W przypadku Polski, jak ju zwrcono uwag wyej (art. 5 ust. 2), krajowy koordynator EURES dziaa w ramach urzdu obsugujcego ministra waciwego do spraw pracy. Doradcy EURES dziaaj w wojewdzkich urzdach pracy, a ich dziaalno wspierana jest przez asystentw EURES usytuowanych w wojewdzkich i powiatowych urzdach pracy. Dodatkowo struktury te wspierane s przez kierownikw liniowych EURES, czyli przeoonych doradcw EURES. Komisja Europejska zaakceptowaa i potwierdzia status 14 doradcw EURES (stan na 15 listopada 2004 r.), co oznacza, e w dwch wojewdzkich urzdach pracy zadania realizuj wycznie asystenci EURES. Zadania EURES w znacznej mierze pokrywaj si z typowymi zadaniami porednictwa pracy. Mona wrcz stwierdzi, e EURES realizuje zadania midzynarodowego porednictwa pracy. Katalog zada EURES okrelony w art. 37 w duej mierze jest analogiczny do katalogu z art. 36 i z tego wzgldu w tym miejscu zatrzymamy si jedynie na zapisach nowych. Wana rola EURES to przeciwdziaanie i zwalczanie pojawiajcych si przeszkd w mobilnoci w dziedzinie zatrudnienia. Mog one dotyczy wystpowania tendencji dyskryminujcych nie-Polakw w okrelonych ofertach czy wrcz na lokalnych rynkach pracy, mog dotyczy formuowania przez pracodawcw nieuzasadnionych wymaga, ktrych nie-Polak nie speni, mog dotyczy obaw mieszkacw Polski przed podejmowaniem pracy na terenie innego kraju UE. Zadaniem21

pracownikw sieci EURES i pozostaych pracownikw PSZ jest prowadzenie aktywnych dziaa informacyjno-promocyjnych sucych przeamywaniu tych i podobnych barier. Ze wzgldu na nieliczna grup pracownikw bezporednio zaangaowanych w dziaania EURES niezbdne jest zachowanie troski o pen informacj o idei i roli sieci EURES wrd pozostaych pracownikw PSZ w celu penego wykorzystania potencjau sieci. Niezwykle wan spraw jest te docieranie z informacj o usugach EURES do zwizkw zawodowych i organizacji pracodawcw i t drog upowszechnianie wiedzy o moliwoci skorzystania z profesjonalnego i bezpatnego midzynarodowego porednictwa pracy. Udzia zwizkw zawodowych i organizacji pracodawcw w realizacji usug EURES, o ktrym mowa w art. 2 ust. 1 pkt 39, wie si z tworzeniem partnerstw na rzecz wsppracy transgranicznej. Szerzej mowa o tym bdzie w rozporzdzeniu o ktrym mowa w ust. 2. Komisja Europejska dofinansowuje cz kosztw realizacji zada EURES w formie grantw na projekty. Projekty te dotyczy mog realizacji midzynarodowej rekrutacji pracownikw na potrzeby krajowego lub zagranicznego pracodawcy, mog dotyczy organizacji targw pracy na potrzeby pracodawcw z jednego z krajw UE, czy te inicjowania wsppracy transgranicznej. Do dnia 20 grudnia Rada Ministrw nie wydaa rozporzdzenia, o ktrym mowa w ust. 2.Art. 38.1. Poradnictwo zawodowe polega na udzielaniu bezrobotnym i poszukujcym pracy pomocy w wyborze odpowiedniego zawodu i miejsca zatrudnienia oraz pracodawcom w doborze kandydatw do pracy na stanowiska wymagajce szczeglnych predyspozycji psychofizycznych, w szczeglnoci na: 1) udzielaniu informacji o zawodach, rynku pracy oraz moliwociach szkolenia i ksztacenia; 2) udzielaniu porad z wykorzystaniem standaryzowanych metod uatwiajcych wybr zawodu, zmian kwalifikacji, podjcie lub zmian zatrudnienia, w tym badaniu zainteresowa i uzdolnie zawodowych; 3) kierowaniu na specjalistyczne badania psychologiczne i lekarskie umoliwiajce wydawanie opinii o przydatnoci zawodowej do pracy i zawodu albo kierunku szkolenia; 4) inicjowaniu, organizowaniu i prowadzeniu grupowych porad zawodowych dla bezrobotnych i poszukujcych pracy; 5) udzielaniu informacji i doradztwie pracodawcom w zakresie doboru kandydatw do pracy na stanowiska wymagajce szczeglnych predyspozycji psychofizycznych. Poradnictwo zawodowe prowadzone przez powiatowe urzdy pracy oraz centra informacji i planowania kariery zawodowej wojewdzkich urzdw pracy jest realizowane zgodnie z zasadami: 1) dostpnoci usug poradnictwa zawodowego dla bezrobotnych i poszukujcych pracy oraz dla pracodawcw; 2) dobrowolnoci korzystania z usug poradnictwa zawodowego; 3) rwnoci w korzystaniu z usug poradnictwa zawodowego, bez wzgldu na pe, wiek, niepenosprawno, ras, pochodzenie etniczne, narodowo, orientacj seksualn, przekonania polityczne i wyznanie religijne lub przynaleno zwizkow; 4) swobody wyboru zawodu i miejsca zatrudnienia; 5) bezpatnoci usug poradnictwa zawodowego; 6) poufnoci i ochrony danych osobowych bezrobotnych i poszukujcych pracy korzystajcych z usug poradnictwa zawodowego. Poradnictwo zawodowe jest wiadczone w formie porad indywidualnych i grupowych. Porady indywidualne mog by poprzedzone specjalistycznymi badaniami lekarskimi i psychologicznymi. Koszty bada s finansowane z Funduszu Pracy. Przeprowadzenie bada, o ktrych mowa w ust. 4, moe nastpi wycznie za zgod bezrobotnego lub poszukujcego pracy.

2.

3. 4. 5.

Usuga poradnictwa to kolejna podstawowa usuga rynku pracy, obecna w dziaaniach PSZ od pocztku ich dziaalnoci. Ustawa nadaa jej szersz definicj od dotychczas obowizujcej, precyzujc formy jej realizacji. Trzeba zwrci uwag na to, e w art. 35, wprowadzajcym pojcie22

podstawowych usug rynku pracy w ust 1 w punkcie 3 cznie wymieniono poradnictwo zawodowe i informacj zawodow, za w niniejszym artykule ograniczono si do szczegowego zdefiniowania poradnictwa zawodowego. Jednake art. 38 ust. 1 pkt 1 wyranie wskazuje na czne traktowanie obu usug. Inaczej mwic, z zapisw tych wynika, e informacja zawodowa jest traktowana jako integralny czon usugi poradnictwa zawodowego, cho zasuguje na wyeksponowanie ze wzgldu na specyficzny, odrbny proces jej tworzenia i upowszechniania. Wprowadzony katalog przejaww dziaania poradnictwa zawodowego rozpoczyna si wic od udzielania informacji o zawodach, rynku pracy oraz moliwociach szkolenia i ksztacenia. Nie sprecyzowanie odbiorcw tych informacji ma charakter wiadomy, albowiem odbiorcami mog by potencjalnie wszyscy czonkowie spoeczestwa dzieci dokonujcy wyboru zawodu, rodzice tych dzieci, nauczyciele i doradcy zawodowi w szkoach, wspierajcy proces podejmowania decyzji o wyborze kierunku dalszej nauki bd poszukiwania pracy, bezrobotni, inne osoby poszukujce pracy, osoby zagroone utrat pracy, pracodawcy, inne instytucje rynku pracy itp. Do specjalistw wiadczcych t usug naley dobr metod i zakresu treci udzielania informacji w zalenoci od potencjalnych odbiorcw. Udzielanie porad z wykorzystaniem standaryzowanych metod uatwiajcych wybr zawodu, zmian kwalifikacji, podjcie lub zmian zatrudnienia, w tym badanie zainteresowa i uzdolnie zawodowych to zadanie wyspecjalizowane, ktre moe by realizowane przez specjalnie w tym celu przygotowanych pracownikw i z tego wzgldu ustawa naoya specyficzne wymagania kwalifikacyjne w stosunku do osb wykonujcych te zadania doradcw zawodowych (patrz rozdzia powicony publicznym subom zatrudnienia i ich pracownikom). Odbiorcami tych dziaa s klienci urzdw pracy powiatowych oraz centrw informacji i planowania karier zawodowych wojewdzkich urzdw pracy patrz ust.2. Kierowanie na specjalistyczne badania psychologiczne i lekarskie umoliwiajce wydanie opinii o przydatnoci zawodowej do pracy i zawodu albo kierunku szkolenia ma na celu uniknicia podejmowania przez osoby bezrobotne i poszukujce pracy wysikw w celu uzyskania zawodu i pracy, do ktrej osoba nie spenia okrelonych warunkw psychofizycznych. Badania takie mog by sugerowane przez doradc jako warunek wstpny dalszego procesu doradczego (ust. 4), przeprowadzenie ich wymaga jednak zgody bezrobotnego lub poszukujcego pracy. Koszty bada pokrywane s z Funduszu Pracy. W dalszej czci definicji wskazano na moliwo udzielania porad grupowych, a take na dziaania ukierunkowane na wspieranie pracodawcw w procesie doboru kandydatw do pracy, o ile wykonywanie danej pracy wie si ze szczeglnymi wymaganiami psychofizycznymi. W ust. 2 podtrzymano dotychczas obowizujce zasady wiadczenia usug poradnictwa zawodowego, przypominajc jednoczenie, e jest to zadanie powiatowych urzdw pracy oraz wojewdzkich urzdw pracy centrw informacji i planowania karier zawodowych.Art. 39.1. Pomoc w aktywnym poszukiwaniu pracy polega na przygotowywaniu bezrobotnych i poszukujcych pracy do lepszego radzenia sobie w poszukiwaniu i podejmowaniu zatrudnienia, w szczeglnoci przez: 1) uczestnictwo w szkoleniu z zakresu umiejtnoci poszukiwania pracy; 2) uczestnictwo w zajciach aktywizacyjnych; 3) dostp do informacji i elektronicznych baz danych sucych uzyskaniu umiejtnoci poszukiwania pracy i samozatrudnienia. Pomoc w aktywnym poszukiwaniu pracy, o ktrej mowa w ust. 1 pkt 1 i 2, jest przeznaczona dla bezrobotnych i poszukujcych pracy. Z pomocy okrelonej w ust. 1 pkt 3 mog korzysta wszyscy zainteresowani. Pomoc w aktywnym poszukiwaniu pracy jest udzielana przez powiatowe urzdy pracy w ramach klubw pracy oraz przez centra informacji i planowania kariery zawodowej wojewdzkich urzdw pracy. 23

2. 3.

4.

5.

Koszty utworzenia klubu pracy i prowadzonych w nim dziaa s finansowane ze rodkw przeznaczonych na funkcjonowanie powiatowego urzdu pracy oraz ze rodkw Funduszu Pracy w zakresie wyposaenia klubu pracy oraz kosztw prowadzenia zaj przez osoby niebdce pracownikami powiatowego urzdu pracy. Starosta inicjuje i wspiera tworzenie klubw pracy przez instytucje lub organizacje, udzielajc im pomocy organizacyjnej i metodologicznej.

Art. 39 definiuje now usug, wprowadzon w art. 35 pomoc w aktywnym poszukiwaniu pracy. Intencj wprowadzenia tej usugi i katalogu jej przejaww byo uporzdkowanie pewnego nieadu pojciowego wok istniejcego w ramach ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziaania bezrobociu w katalogu zada urzdw obowizku prowadzenia klubu pracy. Praktyka wskazywaa na rne rozumienie tego zadania. W efekcie pozyskiwane z urzdw dane o dziaaniach klubw pracy byy trudne do analizowania ze wzgldu na nie porwnywalno przyjmowanych definicji. Konsekwencj byy ponadto trudnoci interpretacyjne zwizane z uprawnieniami uczestnikw zaj w klubie pracy. Zgodnie z zapisami art. 39 wprowadzono rozrnienie trzech form wiadczenia omawianej usugi: Szkolenie z zakresu umiejtnoci poszukiwania pracy, o ktrym mowa w art. 39 ustawy jest trzy-tygodniowym szkoleniem w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 37 ustawy (w zwizku z art. 40 ust. 1 pkt 4), realizowanym zgodnie z rekomendowanym przez MGiP programem Klub pracy, i w zwizku z tym maj do niego zastosowanie wszystkie postanowienia ustawy dotyczce szkole dla bezrobotnych. Z uwagi na cel tego szkolenia i brak okrelenia w ustawie maksymalnego czasu tego szkolenia (art. 40 ust. 4 ) mona przyj, i szkolenie to powinno by krtkie, nie przekraczajce 3 tygodni. Zajcia aktywizacyjne s krtkimi, trwajcymi np. 23 dni, warsztatami powiconymi wybranym zagadnieniom zwizanym z umiejtnoci poszukiwania pracy, np. pisaniu CV, rozmowie z pracodawc itp. Postanowienia ustawy dotyczce szkole dla bezrobotnych nie maj do nich zastosowania. Z powyszego wynika, e kluby pracy s jednostkami organizacyjnymi, w ramach ktrych udzielana jest pomoc w aktywnym poszukiwaniu pracy i ktrych liderzy prowadz szkolenia i zajcia aktywizacyjne dla bezrobotnych i poszukujcych pracy. Dziaania te mog by take realizowane przez centra informacji i planowania kariery zawodowej wojewdzkich urzdw pracy. Trzecia forma jak si wydaje nie wymaga komentarza. Wie si ona z tendencj do zwikszenia samodzielnoci bezrobotnych i poszukujcych pracy przy jednoczesnym zwikszaniu moliwoci jakie niesie ze sob nowoczesna technologia informacyjna. Generalnie koszty dziaania klubw pracy finansowane s ze rodkw urzdu pracy, istnieje jednake moliwo dofinansowania z Funduszu Pracy (w ramach przyznanych limitw na zadania fakultatywne) kosztw zakupu wyposaenia klubu oraz kosztw prowadzenia zaj przez osoby spoza urzdu (w ramach umowy zlecenia czy umowy o dzieo). Ze wzgldu na wysok efektywno dziaa zwizanych z udzielaniem pomocy w samodzielnym poszukiwaniu pracy poprzez kluby pracy prowadzone zarwno w urzdach pracy, jak w innych instytucjach rynku pracy, ustawa nakada na starost obowizek upowszechniania idei klubw pracy poprzez udzielanie wsparcia organizacyjnego i metodycznego.Art. 40.1. Starosta inicjuje, organizuje i finansuje z Funduszu Pracy szkolenia bezrobotnych, osb pobierajcych rent szkoleniow i onierzy rezerwy w celu zwikszenia ich szans na uzyskanie zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, podwyszenia kwalifikacji zawodowych lub zwikszenia aktywnoci zawodowej, w szczeglnoci w przypadku: 1) braku kwalifikacji zawodowych; 2) koniecznoci zmiany lub uzupenienia kwalifikacji w zwizku z brakiem propozycji odpowiedniej pracy;

24

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

3) utraty zdolnoci do wykonywania pracy w dotychczas wykonywanym zawodzie; 4) braku umiejtnoci aktywnego poszukiwania pracy. Starosta organizuje szkolenie bezrobotnych w szczeglnoci z wykorzystaniem umw szkoleniowych, zawieranych pomidzy starost, pracodawc i instytucj szkoleniow. W umowach tych s ustalane w szczeglnoci kwalifikacje wymagane przez pracodawc od kandydatw do pracy i kwalifikacje te powinny by uwzgldniane w programie szkolenia. Starosta kieruje bezrobotnego, osob pobierajc rent szkoleniow i onierza rezerwy na wskazane przez niego szkolenie, jeeli uprawdopodobni, e szkolenie to zapewni uzyskanie odpowiedniej pracy, koszt tego szkolenia nie przekroczy 200% przecitnego wynagrodzenia, a take jest speniony przynajmniej jeden z warunkw, o ktrych mowa w ust. 1. W przypadkach, o ktrych mowa w ust. 1: 1) w pkt 1 szkolenie moe trwa do 12 miesicy, a w sytuacjach uzasadnionych programem szkolenia w danym zawodzie nie duej ni 24 miesice; 2) w pkt 2 i 3 szkolenie moe trwa do 6 miesicy, a w sytuacjach uzasadnionych programem szkolenia w danym zawodzie nie duej ni 12 miesicy. Skierowanie na szkolenie bezrobotnego, osoby pobierajcej rent szkoleniow i onierza rezerwy powinno by poprzedzone okreleniem przez doradc zawodowego powiatowego urzdu pracy predyspozycji do wykonywania zawodu, ktry uzyskaj w wyniku szkolenia; w uzasadnionych przypadkach szkolenie moe by poprzedzone skierowaniem na badania specjalistyczne finansowane z Funduszu Pracy. Przy kierowaniu na szkolenie obowizuje zasada rwnoci w korzystaniu ze szkole bez wzgldu na pe, wiek, niepenosprawno, ras, pochodzenie etniczne, narodowo, orientacj seksualn, przekonania polityczne i wyznanie religijne lub przynaleno zwizkow. Minister waciwy do spraw pracy, w porozumieniu z ministrem waciwym do spraw owiaty i wychowania, moe okreli, w drodze rozporzdzenia, tryb opracowywania standardw kwalifikacji zawodowych i ich wykaz, uwzgldniajc potrzeby ksztacenia i szkolenia zawodowego. Minister waciwy do spraw pracy moe okreli, w drodze rozporzdzenia, tryb opracowywania moduowych programw szkole zawodowych i ich wykaz, uwzgldniajc sposb ich wykorzystania na rynku pracy.

Szkolenie to, zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 37, pozaszkolne zajcia edukacyjne majce na celu uzyskanie lub uzupenienie umiejtnoci i kwalifikacji zawodowych oraz oglnych, w tym umiejtnoci poszukiwania zatrudnienia. Usuga szkolenia jest znana doskonale z dotychczasowych dziaa PSZ, jednak kilka elementw obecnej definicji wymaga podkrelenia. Po pierwsze wprowadzono nowego adresata tej usugi, obok bezrobotnych i onierzy rezerwy osoby pobierajce rent szkoleniow. W tym przypadku konieczne jest jednak, aby osoba taka dokonaa rejestracji jako osoba poszukujca pracy. Ze wzgldu na zapytania dotyczce rozbienoci midzy zapisami omawianego artykuu a art. 41 ust. 4, gdzie pominite zostay osoby pobierajce rent szkoleniow trzeba podkreli, e zgodnie z art. 40 ust. 1 naley przyj, i koszty szkolenia osb pobierajcych rent szkoleniow s finansowane z Funduszu Pracy. Po drugie celem realizacji tej usugi, oprcz zwikszenia szans na zatrudnienie, podwyszenie dotychczasowych kwalifikacji zawodowych i zwikszenie aktywnoci zawodowej jest te zwikszenie szans na uzyskanie innej pracy zarobkowej. Poszerzono te katalog przyczyn, ktre mog sta si podstaw zaoferowania tej usugi. Oprcz braku kwalifikacji zawodowych, koniecznoci zmiany kwalifikacji w zwizku z brakiem propozycji odpowiedniego zatrudnienia oraz utraty zdolnoci do wykonywania pracy w dotychczas wykonywanym zawodzie tak przyczyn moe by te: konieczno uzupenienia kwalifikacji w zwizku z brakiem propozycji odpowiedniej pracy (a wic nie tylko zmiana, lecz rwnie uzupenienie),25

brak umiejtnoci aktywnego poszukiwania pracy (z tego wzgldu szkolenie w tym zakresie, o ktrym mowa w art. 39 ust. 1 pkt 1 traktowane jest na zasadach okrelonych w niniejszym przepisie).

Zwrci wic naley uwag, e szkolenie stanowi usug, dla zaoferowania ktrej urzd musi mie wystarczajce przesanki, o ktrych mowa w przepisie. Ustawa zaleca przy organizacji szkole stosowanie trjstronnych umw szkoleniowych, zawieranych pomidzy starost, pracodawc i instytucj szkoleniow ze wzgldu na ich wysz efektywno w stosunku do szkole organizowanych w tradycyjnej formie, jednake nie jest to jedyna dopuszczalna forma. Nadal wic dopuszczalne jest organizowanie szkole bez pracodawcy jako strony umowy. Warto zwrci uwag, e w przypadku gdy jest to uzasadnione programem szkolenia nie ma przeszkd, by w ramach umowy trjstronnej organizowa szkolenie bezrobotnych, dla ktrych pracodawcami po ukoczeniu szkolenia bd rne podmioty. Zachowano dotychczasow form kierowania beneficjentw na szkolenie wskazane przez zainteresowanego (bezrobotnego, osob pobierajc rent szkoleniowa lub onierza rezerwy) o ile uprawdopodobni w drodze owiadczenia lub w kady inny sposb potwierdzajcy wol zatrudnienia e w wyniku ukoczenia danego szkolenia uzyska odpowiedni prac. Pozostawiono przy tym dotychczas obowizujce warunki: koszt tego szkolenia nie moe przekroczy 200% przecitnego wynagrodzenia szkolenie jest uzasadnione jedn z przyczyn o ktrej mowa w ust. 1. W ustpie 4 okrelono maksymalny czas trwania szkolenia w zalenoci od przyczyny, dla ktrej nastpio skierowanie. Zapisy s jednoznaczne i nie wymagaj komentarza, jednake pozostaje konieczno wyjanienia, jak dugo trwa moe szkolenie organizowanie w sytuacji o ktrej mowa w ust. 1 pkt 4 tzn. braku umiejtnoci aktywnego poszukiwania pracy. Ma wwczas zastosowanie wyjanienie, ktre zamieszczono przy art. 39. Wymagane w ust. 5 okrelenie przez doradc zawodowego powiatowego urzdu pracy predyspozycji do wykonywania zawodu ma na celu uniknicie sytuacji organizowania i finansowania szkolenia w zawodzie, ktrego dana osoba nie bdzie moga wykonywa ze wgldu na brak predyspozycji i/lub warunkw zdrowotnych. W tym miejscu warto zwrci uwag na zapisy art. 2 ust. 1 pkt 12, definiujcym koszt szkolenia, oznaczajcy: uprzednio uzgodnion naleno instytucji szkoleniowej, koszt ubezpieczenia od nastpstw nieszczliwych wypadkw, koszty przejazdu, zakwaterowania i wyywienia, jeli szkolenie odbywa si w miejscowoci innej ni miejsce zameldowania staego lub czasowego, koszty bada lekarskich i psychologicznych wymaganych w przepisach odrbnych, koszty egzaminw umoliwiajcych uzyskanie wiadectw, dyplomw, zawiadcze, okrelonych uprawnie zawodowych lub tytuw zawodowych oraz koszty uzyskania licencji niezbdnych do wykonywania zawodu. Zapisy ust. 6 nie pozostawiaj wtpliwoci co do intencji i woli ustawodawcy, naley jednak zwrci uwag na fakt, i zasiek dla osb bezrobotnych, dodatek szkoleniowy (art. 41 ust. 1 lub stypendium (art. 52) nie jest kosztem szkolenia w rozumieniu ustawy i w zwizku z tym w przypadku nie ukoczenia szkolenia z winy osoby bezrobotnej wiadczenia te nie podlegaj zwrotowi. Zgodnie z art. 45 osobie skierowanej na szkolenie starosta moe dokonywa zwrotu kosztw przejazdu z miejsca zamieszkania i powrotu do miejsca szkolenia, o ile zostaa skierowana przez powiatowy urzd pracy na szkolenie poza miejscem zamieszkania.26

Odmowa udziau w szkoleniu zarwno jako odmowa podjcia szkolenia lub przerwanie bez uzasadnionej przyczyny powoduje utrat statusu bezrobotnego na okres 90 dni. Do dnia 20 grudnia minister nie wyda rozporzdze, o ktrych mowa w ust. 7 i 8.Art. 41.1. 2. 3. 4. 5. Bezrobotnemu w okresie odbywania szkolenia, na ktre zosta skierowany przez starost, przysuguje dodatek szkoleniowy, z zastrzeeniem art. 52. Dodatek szkoleniowy nie przysuguje bezrobotnemu, jeeli w okresie odbywania szkolenia przysuguje mu z tego tytuu stypendium, dieta lub innego rodzaju wiadczenie pienine w wysokoci rwnej lub wyszej ni dodatek szkoleniowy. Wysoko dodatku szkoleniowego wynosi miesicznie 20% zasiku, o ktrym mowa w art. 72 ust. 1. W przypadku skierowania bezrobotnego lub onierza rezerwy na szkolenie koszty tego szkolenia s finansowane z Funduszu Pracy. Starosta, na wniosek bezrobotnego, moe wyrazi zgod na czciowe sfinansowanie z Funduszu Pracy kosztw szkolenia, jeeli skierowanie na to szkolenie nastpio na prob bezrobotnego albo organizacji lub instytucji pokrywajcej cz kosztw tego szkolenia. Przepisy art. 40 stosuje si odpowiednio. Osoba, ktra z wasnej winy nie ukoczya szkolenia, jest obowizana do zwrotu kosztw szkolenia, chyba e powodem nieukoczenia szkolenia byo podjcie zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej. Osobom skierowanym na szkolenie przez starost, z wyjtkiem osb posiadajcych z tego tytuu prawo do stypendium, przysuguje odszkodowanie z tytuu ubezpieczenia od nastpstw nieszczliwych wypadkw powstaych w zwizku ze szkoleniem oraz w drodze do miejsca szkolenia i z powrotem, wypacane przez instytucj ubezpieczeniow, w ktrej osoby te zostay ubezpieczone. Instytucja szkoleniowa jest obowizana ubezpieczy osob, o ktrej mowa w ust. 7, od nastpstw nieszczliwych wypadkw. Starosta moe w umowie zawartej z instytucj szkoleniow przewidzie przyznanie tej instytucji z Funduszu Pracy jednorazowej kwoty w wysokoci do 50% minimalnego wynagrodzenia za prac za kadego skierowanego bezrobotnego uczestniczcego w szkoleniu, ktry wskutek dziaa tej instytucji szkoleniowej podj w cigu 30 dni od dnia ukoczenia szkolenia zatrudnienie lub inn prac zarobkow i wykonuje je co najmniej przez okres 6 miesicy.

6. 7.

8. 9.

Bezrobotni uczestnicy szkole organizowanych przez urzd pracy maj prawo do dodatku szkoleniowego w wysokoci 20% zasiku, z wyjtkiem bezrobotnych do 25 roku ycia (patrz dalsza cz komentarza), ktrzy s uprawnieni do stypendium w wysokoci 40% zasiku. Dodatkowy warunek nabycia prawa do dodatku sformuowany zosta w ust. 2. Przez innego rodzaju wiadczenie pienine naley rozumie np. kwot wypacan bezrobotnemu z tytuu jego udziau w szkoleniu, ktre jest elementem programu finansowanego z innych rde ni Fundusz Pracy, np. rodkw Phare lub Europejskiego Funduszu Spoecznego. Pod pojciem tym nie naley rozumie zasiku dla bezrobotnych. Zapisy ust. 4 nie dotycz osb pobierajcych rent szkoleniow. Jednake finansowanie szkole tych osb odbywa si z Funduszu Pracy zgodnie z art. 40 ust. 1. oraz z art. 131 ustawy. Ust. 5 stwarza moliwo czenia rodkw z rnych rde w celu podniesienia zdolnoci bezrobotnych do uzyskania zatrudnienia. Dotyczy to zwaszcza rodkw z funduszy pomocowych i strukturalnych UE. Zwrot kosztw szkolenia o ktrym mowa w ust. 6 dotyczy wycznie kosztw wymienionych w definicji w art. 2 ust. 1 pkt 12. Nie obejmuje wic kwot wypaconych jako zasiki, dodatki szkoleniowe lub stypendia, ktre nie stanowi kosztu szkolenia. Koszt ubezpieczenia o ktrym mowa w ust. 8 stanowi cz kosztw szkolenia i jest finansowany z Funduszu Pracy. Zapisy ust. 9 budziy wtpliwoci urzdw pracy.27

Przez dziaania instytucji szkoleniowej, o ktrej mowa w art. 41 ust. 9 ustawy naley rozumie przede wszystkim to, e instytucja szkoleniowa przygotowaa i przeprowadzia szkolenie na odpowiednim poziomie, co umoliwio bezrobotnemu podjcie pracy zgodnie z kierunkiem szkolenia (w krtkim czasie po jego zakoczeniu do 30 dni) i utrzymanie jej nieprzerwanie przez okres co najmniej 6 miesicy. Przytoczony artyku nie okrela wymogw dot. wymiaru czasu pracy, a zatem mona uzna zatrudnienie zarwno w penym jak i niepenym wymiarze. Inne dziaania instytucji szkoleniowej to np. wsppraca w opracowywaniu strategii rozwoju kadry przedsibiorstwa, badanie potrzeb szkoleniowych i opracowywanie planw szkole, badanie efektywnoci szkole, projektowanie szkole na miar, pomoc w znalezieniu zatrudnienia dla szkolonych bezrobotnych itp. Moliwo przyznania instytucji szkoleniowej jednorazowej kwoty, o ktrej mowa w art. 41 ust. 9, nie jest przedmiotem zamwienia publicznego dotyczcego wyboru instytucji szkoleniowej. Zapis taki moe starosta sformuowa w umowie z ju wybran instytucj realizujc szkolenie. Szczegowe wymagania i kryteria dot. dokumentowania podjcia i utrzymania pracy przez uczestnikw szkolenia oraz uznania dziaa instytucji szkoleniowej w tym zakresie stanowicych podstaw przyznania tej instytucji jednorazowej kwoty z Funduszu Pracy, powinien okreli starosta, przed zawarciem umowy z instytucj realizujc szkolenie. Wypata kwoty, o ktrej mowa w art. 41 ust. 9, powinna nastpi nie wczeniej ni po upywie 7 miesicy od daty zakoczenia szkolenia.Art. 42.1. Starosta moe, na wniosek bezrobotnego lub onierza rezerwy, udzieli poyczki na sfinansowanie kosztw szkolenia do wysokoci 400% przecitnego wynagrodzenia obowizujcego w dniu podpisania umowy poyczki, w celu umoliwienia podjcia zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej wymagajcych szczeglnych kwalifikacji. Poyczka, o ktrej mowa w ust. 1, jest nie oprocentowana, a okres jej spaty nie moe przekroczy 18 miesicy od ustalonego w umowie dnia zakoczenia szkolenia. W przypadku wykorzystania poyczki na cele inne ni okrelone w umowie, niepodjcia lub nieukoczenia szkolenia poyczka podlega bezzwocznemu zwrotowi w caoci, wraz z odsetkami ustawowymi. Odsetki ustawowe ustala si take od kwoty poyczki niespaconej w terminie.

2. 3.

Poyczka szkoleniowa to instrument znany z dotychczas obowizujcych przepisw. Zosta on utrzymany w niezmienionej formie z jedn rnic, o ktrej niej. Poyczk moe otrzyma bezrobotny lub onierz rezerwy na podjcie i sfinansowanie szkolenia, o ile umoliwi to uzyskanie zatrudnienia (lub innej pracy zarobkowej) wymagajcego szczeglnych kwalifikacji. Wysoko poyczki nie moe przekroczy 400% przecitnego wynagrodzenia. Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 27 w tym przypadku nie jest wymagane skierowanie urzdu na to szkolenie. Rnica, o ktrej mowa bya wyej dotyczy rezygnacji z poprzednio istniejcego ograniczenia czasu trwania takiego szkolenia do 6 (wyjtkowo 12) miesicy. Obecny przepis nie wprowadza adnego ograniczenia w tym zakresie.Art. 43. Starosta moe sfinansowa z Funduszu Pracy koszty szkolenia poszukujcego pracy skierowanego na szkolenie, ktry: 1) jest w okresie wypowiedzenia stosunku pracy lub stosunku subowego z przyczyn dotyczcych zakadu pracy; 2) jest zatrudniony u pracodawcy, wobec ktrego ogoszono upado lub ktry jest w stanie likwidacji, z wyczeniem likwidacji w celu prywatyzacji; 3) otrzymuje wiadczenie socjalne przysugujce na urlopie grniczym lub grniczy zasiek socjalny, okrelone w odrbnych przepisach; 4) uczestniczy w indywidualnym programie integracji, o ktrym mowa w przepisach o pomocy spoecznej.

28

Przepis ten umoliwia organizowanie i finansowanie z Funduszu Pracy szkole dla niektrych osb poszukujcych pracy, okrelajc warunki, ktre musz by przez te osoby spenione. S to warunki znane z dotychczas obowizujcych przepisw, z wyjtkiem ostatniego, ktrego brzmienie zostao zmienione w zwizku ze zmianami wprowadzonym w systemie pomocy spoecznej. W miejsce pobiera gwarantowany zasiek okresowy z pomocy spoecznej jako warunek zdefiniowano uczestniczy w indywidualnym programie integracji, o ktrym mowa w przepisach o pomocy spoecznej. Chodzi tu o indywidualny program integracji w rozumieniu przepisw art. 93 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy spoecznej (Dz.U. 64, poz. 593 z pn. zm.), dotyczcy uchodcw.

29

ROZDZIA III. INSTRUMENTY RYNKU PRACY

Jak zwrcono ju wczeniej uwag, ustawa wprowadzia katalog usug podstawowych i instrumentw wspierajcych realizacj usug podstawowych. Usugi podstawowe oferowane mog by wszystkim klientom urzdu pracy (bez wzgldu na pe, wiek o ile jest to wiek zdolnoci do pracy, wyznanie, przynaleno do organizacji politycznych, orientacj seksualn ), cho w niektrych przypadkach zdefiniowano szczegowe kryteria dostpu do usugi (np. szkolenie). Tak wic ich stosowanie winno zosta poprzedzone diagnoz potrzeb i moliwoci klienta w kontekcie sytuacji na lokalnym rynku pracy. Usugi te dostpne s w powiatowych urzdach pracy i wyjtkowo w wojewdzkich urzdach pracy w ich centrach informacji i planowania karier zawodowych. W tych samych jednostkach publicznych sub zatrudnienia dostpne s instrumenty rynku pracy. Ich stosowanie ma jednak w odrnieniu od usug charakter fakultatywny i zalene jest w kadym indywidualnym przypadku od decyzji starosty (w praktyce najczciej od dziaajcego z upowanienia starosty dyrektora powiatowego urzdu pracy). Z istoty swej instrumenty rynku pracy powinny by stosowane w tych sytuacjach, gdy na podstawie oceny indywidualnych moliwoci i potrzeb klienta w kontekcie sytuacji na lokalnym rynku pracy eksperci urzdu dojd do wniosku, e usuga urzdu jest niewystarczajca bez dodatkowego wsparcia. Stosowanie instrumentu rynku pracy moe mie miejsce na wniosek zarwno klienta, jak i urzdu (w pewnych przypadkach o czym niej wycznie na wniosek klienta, co oczywicie nie oznacza braku moliwoci poinformowania o takim prawie przez urzdnika). W praktyce dodatkowym kryterium stanowicym o uyciu instrumentu rynku pracy bdzie te dostpno rodkw Funduszu Pracy. Reasumujc, na instrumenty rynku pracy mona patrze w dwojaki sposb w zalenoci od punktu wyjcia: a) z punktu widzenia urzdu jest to moliwo wzmocnienia oddziaywania usugi w przypadkach dajcych si uzasadni cechami klienta na tle sytuacji lokalnego rynku pracy; zastosowanie konkretnego instrumentu kadorazowo winno zosta poprzedzone stosown analiz obejmujc oba wymienione elementy. b) z punktu widzenia klienta jest to moliwo uzyskania intensywniejszej pomocy, ktra jednak nie ma charakteru obligatoryjnego i jej nie udzielenie nie moe by podstaw roszczenia. Wyjtek w tym zakresie stanowi dodatek aktywizacyjny (pkt 5 art. 44), ktry ma charakter obligatoryjny przy spenieniu okrelonych warunkw.Art. 44. Instrumentami rynku pracy wspierajcymi podstawowe usugi rynku pracy s: 1) finansowanie kosztw przejazdu do pracodawcy zgaszajcego ofert pracy lub do miejsca pracy, odbywania stau, przygotowania zawodowego w miejscu pracy, szkolenia lub odbywania zaj w zakresie poradnictwa zawodowego poza miejscem staego zamieszkania w zwizku ze skierowaniem przez powiatowy urzd pracy; 2) finansowanie kosztw zakwaterowania w miejscu pracy osobie, ktra podja zatrudnienie lub inn prac zarobkow, sta, przygotowanie zawodowe w miejscu pracy lub szkolenie poza miejscem staego zamieszkania, w przypadku skierowania przez powiatowy urzd pracy; 3) dofinansowanie wyposaenia miejsca pracy, podjcia dziaalnoci gospodarczej, kosztw pomocy prawnej, konsultacji i doradztwa; 4) refundowanie kosztw poniesionych z tytuu opaconych skadek na ubezpieczenia spoeczne w zwizku z zatrudnieniem skierowanego bezrobotnego; 5) finansowanie dodatkw aktywizacyjnych.

30

Instrumenty rynku pracy wymienione w punkcie 1 i 2 maj na celu wzmacnianie mobilnoci przestrzennej bezrobotnych i su wspieraniu decyzji o podjciu pracy poza miejscem staego zamieszkania w przypadku, gdy w miejscu zamieszkania nie ma moliwoci uzyskania odpowiedniej pracy. Instrument, o ktrym mowa w punkcie 4 jest ukierunkowany na zachcenie pracodawcw do zatrudniania osb bezrobotnych, ktrych kwalifikacje i inne cechy zwizane z zatrudnieniem nie s wystarczajcym argumentem do zatrudnienia bez wsparcia ze strony urzdu. W punkcie 3 wymienione s instrumenty rynku pracy, ktre w podobnej formie byy dotychczas realizowane w ramach programw specjalnych. Praktyka i dowiadczenie sub zatrudnienia dowiody, e aktywizowanie (w tym kontekcie rozumiane wycznie jako doprowadzenie do zatrudnienia) wymaga zoonego instrumentarium i znacznego wysiku. Wobec tego, przy konstruowaniu ustawy uznano, e to, co zwyklimy nazywa programem specjalnym, w rzeczywistoci powinno by dziaaniem rutynowym o ile oczywicie prowadzi do celu, o ktrym wyej. Wobec powyszego, programy specjalne rozpoczte na podstawie rozporzdzenia do ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziaaniu bezrobocia i rozporzdzenia przejciowego powinny by kontynuowane i ukoczone w taki sposb, w jaki przewiduj to wspomniane przepisy przejciowe (art. 139 ustawy), natomiast po 1 czerwca 2004 r. nie jest ju moliwe uruchamianie programw specjalnych, natomiast moliwe jest stosowanie instrumentw o ktrych mowa w opisywanym artykule. Instrumenty te maj na celu zwikszanie motywacji do podejmowania dziaalnoci gospodarczej i uatwianie realizacji tych zamierze. Maj te na celu uatwianie pracodawcom tworzenia nowych miejsc pracy. Inny charakter ma dodatek aktywizacyjny, o ktrym mowa w punkcie 5. Ma on charakter motywujcy w stosunku do osb uprawnionych do zasiku dla bezrobotnych, do aktywnoci i podejmowania zatrudnienia. Praktyka pokazywaa, e wiele osb uprawnionych do zasiku rozpoczyna aktywne poszukiwanie pracy w ostatnim miesicu posiadania tego uprawnienia. Wskazuje to, e dla wielu osb posiadanie minimalnego zabezpieczenia finansowego w formie zasiku przy wiadomoci, e wynagrodzenie z tytuu zatrudnienia w niewielkim stopniu przewyszy t kwot, stawao si hamulcem w aktywnoci. Z drugiej strony osoby nie zdaway sobie sprawy z faktu utraty w tym okresie walorw jako kandydaci do pracy. Dodatek aktywizacyjny ma na celu zachcenie do podejmowania zatrudnienia w okresie pobierania zasiku zmniejszajc ryzyko spadku realnych dochodw z tego powodu. Przystpujc do analizy zapisw dotyczcych instrumentw rynku pracy trzeba na pocztek zwrci uwag na pojcie pracodawcy, ktre od tego momentu bdzie przewija si wielokrotnie. Ustawa zawiera wasn definicj pojcia pracodawca. Pracodawc w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 25 ustawy jest jednostka organizacyjna chociaby nie posiadaa osobowoci prawnej, a take osoba fizyczna prowadzca dziaalno gospodarcz, ktre zatrudniaj lub maj zamiar zatrudni co najmniej jednego pracownika. Nie moe by uznana za pracodawc (w rozumieniu przepisw ustawy) osoba fizyczna nie prowadzca dziaalnoci gospodarczej pomimo tego, e wyraa ch zatrudnienia, np. pomocy domowej. Osoba fizyczna prowadzca dziaalno gospodarcz nie zatrudniajca adnego pracownika moe by uznana za pracodawc w rozumieniu ustawy na podstawie zamiaru zatrudnienia pracownika po zakoczeniu stau wyraonego we wniosku do powiatowego urzdu pracy o zawarcie umowy o organizacj stau. Mona w umowie staowej zawrze zobowizanie tego pracodawcy do zatrudnienia byego staysty po zakoczeniu stau. Za zamiar zatrudnienia pracownika w rozumieniu ustawy moe by uznane samo zgoszenie do urzdu pracy oferty pracy (w tym oferty pracy subsydiowanej).Art. 45.1. Starosta moe dokonywa z Funduszu Pracy przez okres do 12 miesicy zwrotu kosztw przejazdu z miejsca zamieszkania i powrotu do miejsca zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, odbywania u pracodawcy stau, przygotowania zawodowego w miejscu pracy, szkolenia lub odbywania zaj z zakresu poradnictwa zawodowego osobie, ktra spenia cznie nastpujce warunki: 31

2.

3. 4.

1) na podstawie skierowania powiatowego urzdu pracy podja zatrudnienie lub inn prac zarobkow, przygotowanie zawodowe w miejscu pracy, szkolenie, sta lub zostaa skierowana na zajcia z zakresu poradnictwa zawodowego poza miejscem zamieszkania; 2) uzyskuje wynagrodzenie w wysokoci nie przekraczajcej 200% minimalnego wynagrodzenia za prac. Starosta moe dokonywa przez okres do 12 miesicy zwrotu z Funduszu Pracy kosztw zakwaterowania osobie, ktra spenia cznie nastpujce warunki: 1) na podstawie skierowania powiatowego urzdu pracy podja zatrudnienie lub inn prac zarobkow, sta, przygotowanie zawodowe w miejscu pracy lub szkolenie poza miejscem zamieszkania w miejscowoci, do ktrej czas dojazdu i powrotu do miejsca staego zamieszkania wynosi cznie ponad 3 godziny dziennie; 2) mieszka w hotelu lub wynajtym mieszkaniu w miejscowoci, w ktrej jest zatrudniona, wykonuje inn prac zarobkow, odbywa sta lub przygotowanie zawodowe w miejscu pracy w pobliu tej miejscowoci; 3) uzyskuje wynagrodzenie w wysokoci nie przekraczajcej 200% minimalnego wynagrodzenia za prac obowizujcego w miesicu, za ktry jest dokonywany zwrot kosztw zakwaterowania. Starosta finansuje z Funduszu Pracy koszty zakwaterowania i wyywienia bezrobotnego lub innej uprawnionej osoby, skierowanych na szkolenie odbywane poza miejscem zamieszkania, jeeli wynika to z umowy zawartej z instytucj szkoleniow. Starosta moe zwrci bezrobotnemu koszt przejazdu do pracodawcy i powrotu do miejsca zamieszkania w przypadku skierowania go do pracodawcy, ktry zgosi ofert pracy, jeeli siedziba tego pracodawcy znajduje si poza miejscem zamieszkania bezrobotnego.

Jak ju wspomnielimy wyej, intencj przepisu art. 45 jest wspieranie mobilnoci przestrzennej bezrobotnych, w wic zachcenie ich do podejmowania pracy poza miejscem staego zamieszkania. W dyskusjach nad barierami mobilnoci geograficznej wymienia si wiele czynnikw, jednak na pierwszym miejscu nieodmiennie pojawiaj si koszty dojazdw oraz koszty zakwaterowania w innym miecie. Ustawodawca przewidzia wic w tym zakresie dwa instrumenty, adekwatne do zidentyfikowanych barier finansowanie dojazdw i finansowanie zakwaterowania poza miejscem staego zamieszkania. Oba instrumenty, raz jeszcze podkrelimy, maj charakter fakultatywny, a wic ich zastosowanie zalene jest od decyzji starosty. Decyzja taka musi zosta poprzedzona rozpoznaniem sytuacji w celu upewnienia si, czy wydatkowane na ten cel rodki przynios podany efekt. Podkrelenia wymaga warunek zaistnienia w kadym przypadku skierowania bezrobotnego na dane miejsce przez powiatowy urzd pracy. Nie jest wic moliwe refundowanie kosztw przejazdu czy zakwaterowania w przypadku podjcia z wasnej inicjatywy przez bezrobotnego pracy poza miejscem staego zamieszkania. Kilka kwestii w zapisach art. 45 wymaga wyjanienia: sformuowano w nim w ust. 1 dwa, a w ust. 2 trzy czne warunki, jakie musz zosta spenione, aby mona byo rozwaa przyznanie uprawnienia. Zwraca uwag warunek uzyskiwania wynagrodzenia w okrelonej wysokoci. Dotyczy on wycznie osb, ktre wynagrodzenie otrzymuj. I tak na przykad osoba odbywajca szkolenie nie otrzymuje wynagrodzenia, w zwizku z czym wystarczy aby speniaa tylko warunek wymieniony w pkt 1 ust. 1 cyt. artykuu. Innymi sowy, osoby nie otrzymujce w ogle wynagrodzenia, speniajce pozostae warunki, s uprawnione do ubiegania si o przyznanie prawa do danego instrumentu. przepis nie okrela minimalnych i maksymalnych granic kosztw kwalifikujcych si do refundacji, nie okrela te granic refundacji. Zgodnie z oglnymi zasadami prawa, jeeli przepisy dopuszczaj moliwo caoci refundacji to naley wnioskowa, e dopuszczalna jest take czciowa refundacja. W zwizku z tym, e forma ta jest fakultatywna (starosta moe odmwi w ogle refundacji) naley przyj, e moe przyzna take czciow refundacj.32

zwrot kosztw moe nastpi w przypadku zakwaterowania w miejscowoci pracy a take w miejscowoci pobliskiej, szczeglnie w sytuacji kiedy w miejscowoci, w ktrej wykonywana jest praca nie ma moliwoci zakwaterowania. bezrobotny, ktry otrzyma z urzdu skierowanie do pracodawcy poza miejscem staego zamieszkania i uda si na rozmow kwalifikacyjna, ktra jednak nie zakoczya si zatrudnieniem, ma prawo otrzyma zwrot kosztw przejazdu.

Zapis ust. 3 nawizuje treci do definicji kosztu szkolenia (patrz art. 2 ust. 1 pkt. 12 lit. c).Art. 46.1. Starosta ze rodkw Funduszu Pracy moe: 1) refundowa koszty wyposaenia i doposaenia stanowiska pracy dla skierowanego bezrobotnego w wysokoci okrelonej w umowie; 2) przyzna bezrobotnemu jednorazowo rodki na podjcie dziaalnoci gospodarczej; 3) refundowa koszty pomocy prawnej, konsultacji i doradztwa dotyczcych podjcia dziaalnoci gospodarczej, o ktrej mowa w pkt 2. 2. Pracodawcy, ktry ponis koszty wyposaenia lub doposaenia stanowiska pracy dla skierowanego bezrobotnego, pod warunkiem jego zatrudnienia przez okres co najmniej 12 miesicy w penym wymiarze czasu pracy, moe by dokonana refundacja, o ktrej mowa w ust. 1 pkt 1, w wysokoci okrelonej w umowie, nie wyszej jednak ni 300% przecitnego wynagrodzenia. 3. Bezrobotnemu mog by przyznawane rodki, o ktrych mowa w ust. 1 pkt 2, w wysokoci okrelonej w umowie, nie przekraczajcej jednak 500% przecitnego wynagrodzenia. W przypadku gdy dziaalno jest podejmowana na zasadach okrelonych dla spdzielni socjalnych w rozumieniu przepisw prawa spdzielczego, wysoko przyznanych bezrobotnemu rodkw nie moe przekracza 300% przecitnego wynagrodzenia na jednego czonka zaoyciela spdzielni oraz 200% przecitnego wynagrodzenia na jednego czonka przystpujcego do niej po zaoeniu spdzielni. 4. Bezrobotnemu mog by zrefundowane koszty, o ktrych mowa w ust. 1 pkt 3, do wysokoci 80% udokumentowanych kosztw pomocy prawnej, konsultacji lub doradztwa, nie wyszej jednak ni przecitne wynagrodzenie. 5. Wysoko przecitnego wynagrodzenia, o ktrym mowa w ust. 24, jest przyjmowana na dzie zawarcia umowy. 6. Minister waciwy do spraw pracy okreli, w drodze rozporzdzenia, szczegowe warunki realizacji instrumentw rynku pracy, w tym: 1) warunki i tryb refundacji, o ktrej mowa w ust. 1 pkt 1 i 3, 2) warunki i tryb przyznawania bezrobotnemu jednorazowo rodkw na podjcie dziaalnoci, o ktrej mowa w ust. 1 pkt 2; 3) wymiar dopuszczalnej pomocy w granicach okrelonych w przepisach rozporzdzenia Nr 2204/2002 Komisji WE z dnia 12 grudnia 2002 r. w sprawie stosowania art. 87 i 88 TWE w odniesieniu do pomocy pastwa w zakresie zatrudnienia (Dz. Urz. WE Nr L 337, 13/12/2002 r., s. 3) majc na wzgldzie zwikszenie mobilnoci bezrobotnych i poszukujcych pracy oraz racjonalne gospodarowanie rodkami Funduszu Pracy, a take konieczno zapewnienia zgodnoci udzielania pomocy publicznej dla przedsibiorcw z warunkami jej dopuszczalnoci.

Zestaw instrumentw okrelonych w art. 46 suy wspieraniu powstawania nowych miejsc pracy u pracodawcy lub wasnych stanowisk w ramach podejmowania dziaalnoci gospodarczej. Istotne znaczenie dla stosowania tego artykuu ma rozporzdzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 31 sierpnia 2004 r. w sprawie warunkw i trybu refundacji ze rodkw Funduszu Pracy kosztw wyposaenia i doposaenia stanowiska pracy dla skierowanego bezrobotnego, przyznawania bezrobotnemu rodkw na podjcie dziaalnoci gospodarczej i refundowania kosztw pomocy prawnej, konsultacji i doradztwa oraz wymiaru dopuszczalnej pomocy (Dz.U. Nr 196, poz. 2018).33

Refundacja kosztw wyposaenia i doposaenia stanowiska pracy O refundacj mog ubi