kÖpeklerde kalÇa dİsplazİsİnİn “modİfİye...

90
T.C. ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ CERRAHİ ANABİLİM DALI VCR-DR20110002 KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE DARTHROPLASTİ” TEKNİĞİ İLE SAĞALTIMI ÜZERİNE KLİNİK ÇALIŞMALAR ONUR ÖZGÜN DERİNCEGÖZ DANIŞMAN Prof. Dr. ALİ BELGE AYDIN2011

Upload: others

Post on 24-Nov-2020

2 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve

TC

ADNAN MENDERES UumlNİVERSİTESİ

SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTUumlSUuml

CERRAHİ ANABİLİM DALI

VCR-DRndash2011ndash0002

KOumlPEKLERDE KALCcedilA DİSPLAZİSİNİN ldquoMODİFİYE

DARTHROPLASTİrdquo TEKNİĞİ İLE SAĞALTIMI UumlZERİNE

KLİNİK CcedilALIŞMALAR

ONUR OumlZGUumlN DERİNCEGOumlZ

DANIŞMAN

Prof Dr ALİ BELGE

AYDINndash2011

TC

ADNAN MENDERES UumlNİVERSİTESİ

SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTUumlSUuml

CERRAHİ ANABİLİM DALI

VCR-DRndash2011ndash0002

KOumlPEKLERDE KALCcedilA DİSPLAZİSİNİN ldquoMODİFİYE

DARTHROPLASTİrdquo TEKNİĞİ İLE SAĞALTIMI UumlZERİNE

KLİNİK CcedilALIŞMALAR

ONUR OumlZGUumlN DERİNCEGOumlZ

DANIŞMAN

Prof Dr ALİ BELGE

AYDINndash2011

i

ii

OumlNSOumlZ

Kalccedila eklemi displazisi (KED) oumlzellikle orta ve iri ırk koumlpeklerde sıklıkla

karşılaşılan kalccedila ekleminde dejeneratif değişimlerle karakterize kalıtsal ve oldukccedila

yaygın bir hastalıktır Hastalığın erken tanısı ve sağaltımı amacı ile birccedilok klinik ve

radyolojik muayene youmlntemleri yanı sıra ccedileşitli medikal ve operatif sağaltım seccedilenekleri

oumlnerilmektedir Hastalığın ilerleyici karakteri ve medikal sağaltımın ccediloğunlukla yetersiz

kalması nedeniyle operatif sağaltım youmlntemleri daha ccedilok kabul goumlrmektedir Her ne kadar

operatif sağaltım youmlntemleri hastalığı tamamen ortadan kaldırmasa da elde edilen sonuccedil

ccediloğunlukla medikal tedavilerden daha iyi olmaktadır Bu sebeple de yeni operatif youmlntem

arayışları devam etmektedir Guumlnuumlmuumlzde bu amaccedilla yapılabilecek operasyonlar Musculus

Pectineus Myectomisi Juvenil Pubic Symphysiodesis (JPS) Intertrochanteric Osteotomi

Uumlccedilluuml Pelvik Osteotomi (TPO) DARthroplasti Total Kalccedila Protezi ve Eksizyon

Arthroplastirsquo sidir

KEDrsquonin sağaltımı amacı ile uygulanan youmlntemin tercihinde eklemde şekillenen

dejeneratif değişimler belirleyicidir Juvenil Pubic Symphysiodesis (JPS) Intertrochanteric

Osteotomi ve Uumlccedilluuml Pelvik Osteotomi (TPO) genccedil koumlpeklerde dejeneratif değişimler

başlamadan yapıldığı takdirde etkili olabilmektedir Total Kalccedila Protezi ve Eksizyon

Arthroplastisi ise dejeneratif değişimler şekillendikten sonra da uygulanabilmektedir Total

Kalccedila Protezi maliyeti yuumlksek uygulaması ciddi birikim ve donanım isteyen bir youmlntemdir

Eksizyon Arthroplastisi ise caput femorisrsquo in rezeke edilmesini gerektirmekte eklem

buumltuumlnluumlğuuml bozulmaktadır

DARthroplasti pelvisin diğer boumllgelerinden alınan kemik greftlerinin dorsal

acetabulum kenarına taşınarak boumllgenin daha geniş bir hale getirilmesi ve caput femorisrsquoin

daha derin bir acetabulum iccedilerisine tam olarak oturmasını sağlamaya doumlnuumlk oldukccedila yeni

bir uygulamadır Bu teknik TPO iccedilin geccedil kalınmış durumlarda ve eklem yuumlzeyinde

dejeneratif değişikliklerin yeni başladığı olgularda kullanılabilmektedir

Bu ccedilalışmada onuumlccediluumlncuuml kostadan temin edilen kortikokanselloumlz kemik greftlerinin 5

ndash 10 mm aralıklarla dorsal acetabular kenar uumlzerine accedilılan deliklere implante edilmek

sureti ile modifiye edilen youmlntemin kalccedila displazisinin sağaltımındaki etkinliğinin

araştırılması amaccedillanmıştır

iii

Koumlpeklerde Kalccedila Displazisinin ldquoModifiye DARthroplastirdquo Tekniği ile Sağaltımı

Uumlzerine Klinik Ccedilalışmalar başlıklı tez Adnan Menderes Uumlniversitesi Bilimsel Araştırma

Projeleri Koordinasyon Birimi tarafından SAE-09013 kod numarası ile desteklenmiştir

iv

İCcedilİNDEKİLER

Sayfa

KABUL VE ONAY i

OumlNSOumlZ ii

İCcedilİNDEKİLER iv

SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ viii

CcedilİZELGELER DİZİNİ ix

RESİMLER DİZİNİ x

1GİRİŞ 01

11 Kalccedila Displazisinin Tanımı 01

12 Tarihccedile 02

13 Kalccedila Ekleminin Anatomisi 02

14 Kalccedila Eklemine Intergluteal Ensizyonla Dorsal Yaklaşım 05

15 Kalccedila Displazisinin Nedenleri 07

151 Genetik 08

152 Beslenme 08

153 Hormonlar 08

154 Miyopatiler 09

155 Vitaminler 09

16 Patogenez 09

17 Klinik Goumlruumlnuumlm 10

18Tanı 11

181 Fiziksel Muayene 11

1811 Uyanık (sedasyonsuz) hastada yapılan testler 12

18111 Abduksiyon eksternal rotasyon testi 12

18112 Kalccedila ekstensiyon testi 13

v

18113 Duruş testi 13

18114 Kalccedila sublukzasyon testi 14

18115 İliopsoas testi 15

1812 Anestezi altındaki hastada yapılan testler 15

18121 Reduumlksiyon ve sublukzasyon accedilıları 15

18122 Ortolani belirtisi 16

18123 Barlow belirtisi 17

18124 Barden palpasyonu 17

18125 Diğer testler 17

19 Radyolojik Muayene 17

191 Radyolojik Pozisyonlar 18

110 Sağaltım 22

1101 Medikal Sağaltım 22

1102 Operatif Sağaltım 24

11021 Musculus pectineus myectomisi 24

11022 Juvenil pubic symphysiodesis (JPS) 24

11023 Intertrochanteric osteotomi 24

11024 Eksizyon arthroplastisi 24

11025 Total kalccedila protezi 24

11026 Uumlccedilluuml pelvik osteotomi (TPO) 25

11027 Kalccedila eklemi kapsulası denervasyonu 25

11028 DARthroplasti 25

110281 Tanım 25

110282 Endikasyon 26

110283 Operasyon tekniği 27

vi

2 GERECcedil VE YOumlNTEM 30

21 Gereccedil 30

22 Youmlntem 31

221 Preoperatif Muayeneler 31

2211 Preoperatif klinik muayene 31

2212 Preoperatif radyolojik muayene 31

222 Postoperatif Muayeneler 32

2221 Postoperatif klinik muayene 32

2222 Postoperatif radyolojik muayene 32

223 Anestezi 33

224 Modifiye DARthroplasti Tekniği 34

225 İstatistiksel Analiz 40

3 BULGULAR 42

31 Preoperatif Bulgular 42

311 Preoperatif Klinik Muayene Bulguları 42

312 Preoperatif Radyolojik Muayene Bulguları 42

32 Postoperatif Bulgular 43

321 Postoperatif Klinik Muayene Bulguları 43

322 Postoperatif Radyolojik Muayene Bulguları 44

33 Uygulanan Testlere İlişkin İstatistiksel Sonuccedillar 44

331 Kalccedila Ekstensiyon Testi Sonuccedilları 44

332 Abduksiyon Eksternal Rotasyon Testi Sonuccedilları 45

333 Ayakta Duruş Testi Sonuccedilları 45

334 Aktivite Testi Sonuccedilları 46

335 Topallık Testi Sonuccedilları 46

vii

336 Standart OFA Pozisyonunda Norberg Accedilılarının Değerlendirme Sonuccedilları 47

4TARTIŞMA 54

5 SONUCcedil 62

OumlZET 64

SUMMARY 66

KAYNAKLAR 68

OumlZGECcedilMİŞ 76

TEŞEKKUumlR 77

viii

SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ

JPS Juvenil Pubic Symphiodesis

DEH Dejeneratif Eklem Hastalığı

OFA Orthopedic Foundation for Animals

DLS Dorsolateral Sublukzasyon

NSAID Nonsteroidal Antienflamatuar Ajanlar

TPO Uumlccedilluuml Pelvik Osteotomi (Triple Pelvic Osteotomy)

PDS Polidiaxanon

KED Kalccedila Eklemi Displazisi

DAK Dorsal Asetabular Kenar

DPO Double Pelvic Osteotomy

DI Distraksiyon İndeksi

ix

CcedilİZELGELER DİZİNİ

Sayfa

Ccedilizelge 11 Osteoarthritisrsquo in gelişimine ilişkin yaş topallık ilişkisi 11

Ccedilizelge 21 Ccedilalışmayı oluşturan koumlpeklerin ırk yaş ve cinsiyet dağılımları 30

Ccedilizelge 31 Standart OFA pozisyonunda norberg accedilılarının değerlendirme

sonuccedilları 43

Ccedilizelge 32 Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları 44

Ccedilizelge 33 Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları 45

Ccedilizelge 34 Ayakta duruş testi sonuccedilları 46

Ccedilizelge 35 Aktivite testi sonuccedilları 46

Ccedilizelge 36 Topallık testi sonuccedilları 47

Ccedilizelge 37 Norberg accedilısı kalccedila ekstensiyon testi abduksiyon eksternal

rotasyon testi duruş testi aktivite ve topallık testinin preoperatif postoperatif

3ay ve 1 yıl bulgularına toplu bir bakış 43

x

RESİMLER DİZİNİ

Sayfa

Resim 11 Normal ve displazik kalccedilaların radyografik goumlruumlntuumlsuuml 02

Resim 12 Os coxaersquo yı oluşturan kemik yapılar 03

Resim 13 M pisiformis m gluteus profundus m gluteus mediusun anatomik

goumlruumlnuumlmuuml 05

Resim 14 Deri ve fasiarsquonın ensizyon hattı 06

Resim 15 Kasların retrakte edilmesi 06

Resim 16 Dorsal acetabulum duvarına yaklaşım 07

Resim 17 Kalccedila displazilerinde goumlzlenen merdiven ccedilıkarken zorlanma 11

Resim 18 Abduksiyon eksternal rotasyon testi 13

Resim 19 Normal bir koumlpekte ayakta durma pozisyonu Displazili bir koumlpeğin

ayakta durma testinde kalccedila ve bel boumllgesini ccedilukurlaştırma14

Resim 110 Ortolani testinin uygulama tekniği 16

Resim 111 Standart OFA pozisyonu 19

Resim 112 Dorsolateral Sublukzasyon (DLS) radyografik pozisyonrsquo un

uygulanışı 20

Resim 113 PennHip methoduyla radyografi ccedilekim tekniği 21

Resim 114 PennHip methoduyla alınan radyografilerde distaksiyon ve

kompresyon goumlruumlntuumlleri 21

Resim 115 Distraksiyon indeksinin hesaplanmasındaki şematik goumlruumlnuumlm 22

Resim 116 DARthroplasti operasyonu iccedilin kemik greftinin alındığı ve uygulandığı

yerin iskelet uumlzerindeki ve radyografideki goumlruumlntuumlsuuml26

Resim 21 Ccedileşitli vakalara ait preoperatif goumlruumlntuumller 31

Resim 22 Standart OFA pozisyonunda radyografilerin alınması 33

Resim 23 Hastanın operasyona hazırlanmasına ait goumlruumlntuumller 34

xi

Resim 24 13 costarsquo nın ccedilıkartılmasına ait goumlruumlntuumller 36

Resim 25 13 costarsquo nın kortikokanselloumlz kemik grefti olarak hazırlanması 37

Resim 26 Dorsal acetabular kenara yaklaşım ve greftlerin yerleştirilmesi

iccedilin deliklerin accedilılması 38

Resim 27 Greftrsquo lerin yerleştirilmesi ve boumllgenin kapatılması 39

Resim 28 Hayvanların operasyon sonrası genel goumlruumlntuumlleri 40

Resim 31 Uygulanan ccedileşitli testlere ait goumlruumlntuumller 49

Resim 32 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 15 aylık erkek Kangal

koumlpeğe ait radyografiler 50

Resim 33 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti sol tarafa eksizyon arthroplastisi

uygulanan 11 aylık erkek melez koumlpeğe ait radyografiler 51

Resim 34 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık erkek Labrador

Retriever koumlpeğe ait radyografiler 52

Resim 35 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 6 aylık erkek Kangal

koumlpeğe ait radyografiler 52

Resim 36 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 13 aylık erkek

Golden Retriever koumlpeğe ait radyografiler 53

Resim 37 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık dişi

Rottweiler koumlpeğe ait radyografiler 53

1

1GİRİŞ

Kalccedila displazisi oumlzellikle orta ve iri ırk koumlpekleri etkileyen genetik ve ccedilevresel

faktoumlrlerin etkisi altında meydana gelen eklemde stabilite bozukluğu oluşturan oumlnemli bir

gelişim anomalisidir (Alexander 1992 Aktaş 2007)

Hastalığın oluşumunda kalıtsal nedenler dışında beslenme diyet ve ağırlığın oumlnemli

roluumlnuumln bulunduğu bildirilmektedir Pelvis kaslarının gelişim anomalileri ve eklem

gevşekliği de nedenler arasında sayılmaktadır (Alexander 1992 Aslanbey ve Candaş 1994

Piermatei ve Flo 1997) Hastalığa yakalanan koumlpekler normal kalccedila eklemi ile doğarlar

ancak buumlyuumlme suumlrecinde iskelet ve bunu destekleyen kas sisteminde bir inkoordinasyon

gelişir (Alexander 1992)

Kalccedila displazisinde klinik belirtiler ve radyografik değişiklikler arasında direkt bir

korrelasyon bulunmamaktadır Bazı hayvanlar oumlnemli radyografik değişimler bulunmasına

rağmen herhangi bir topallık belirtisi goumlstermezler veya ccedilok az topallık goumlsterirler

Bununla birlikte ccedilok az radyografik değişim goumlsteren olgularda belirgin topallıklar

goumlzlenebilmektedir (Denny ve Butterworth 2000)

Kalccedila displazisi accedilısından genel kontrol zamanı 6-7 ay yaş doumlnemi olarak kabul

goumlrmektedir Ancak PennHip youmlntemi ile 3-4 aylık koumlpeklerde hastalığın erken doumlnem

oumlnemli bulgularından kalccedila eklemi gevşekliği ortaya konabilmektedir (Fluumlckiger ve ark

1999 Oumlzsoy 2002b İki ve Sağlam 2004 Gahring 2011)

DARthroplasti eklemde dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olduğu henuumlz

osteofitik uumlremelerin başlamadığı ve kıkırdak yapısının bozulmadığı doumlnemde endikedir

Bu operasyonda amaccedil hayvanın iskelet sisteminin farklı boumllgelerinden alınan kemik

greftlerin dorsal acetabular kenara taşınarak boumllgenin daha uzun bir hale getirilmesi eklem

kapsuumlluumlnuumln desteklenmesi acetabulumun yuumlzey genişliğini artırarak caput femoris‟in daha

iyi bir şekilde kavranması ve eklemdeki gevşekliğin ortadan kaldırılmasını sağlamaktır

(Slocum ve Slocum 1992 Hupp ve ark 2007 Gahring 2011)

11 Kalccedila Displazisinin Tanımı

Kalccedila displazisi lig caputis ossis femoris caput femoris ve collum femoris‟deki

dejenerasyona bağlı olarak eklemde gevşeklik acetabulumda sığlaşma caput femoris‟de

2

duumlzleşme ile karakterize progresif nitelikte tek veya ccedilift taraflı bir eklem bozukluğudur

(Resim 11) (Anon 1973 Mackenzie ve ark 1985 Guumlzel 1990)

Resim 11 A Normal ve B Displazik kalccedilaların radyografik goumlruumlntuumlsuuml

12 Tarihccedile

Kalccedila displazisi ilk kez yaklaşık 2000 yıl oumlnce Hipokrat tarafından insanlarda

tanımlanmıştır (Olmstead 1998) Kalccedila eklemi displazisi terimi Hilgenreiner tarafından

1936 yılında kullanılmıştır İlk elektif neonatal tedavi Ortolani tarafından 1937 yılında

bildirilmiştir (Toumlnnis 1987)

Koumlpeklerde kalccedila displazisi ile ilgili ilk ccedilalışma ise 1930 yılında Kuzey Amerika‟da

başlamış 1935 yılında Schnelle tarafından ldquocoxa- femoral eklemin bilateral kongenital

sublukzasyonurdquo olarak tanımlanmış ve o doumlnemde nadir olduğu duumlşuumlnuumllmuumlştuumlr (Schnelle

1935) Guumlnuumlmuumlzde ise durum tamamen farklı bir goumlruumlnuumlm almış ve kalccedila displazisi

oumlzellikle iri ırk koumlpeklerin ccedilok sık karşılaşılan genetik bir eklem problemi olarak varlığını

suumlrduumlregelmiştir (Altunatmaz ve ark 2003 Aktaş 2007)

13 Kalccedila Ekleminin Anatomisi

Os coxa os ilium os pubis ve os ischii‟nin birleşmesiyle oluşur (Resim 12) Bu uumlccedil

kemiğin ilgili boumlluumlmleri aralarında acetabulum denilen merkezi ve derin bir ccedilukur

oluşturacak şekilde birbiriyle birleşmişlerdir (Dyce ve ark 1987 Dursun 1995)

A B

3

Resim 12 Os coxae‟ yı oluşturan kemik yapılar (Dyce ve ark 1987)

Acetabulum caput ossis femoris ile eklemleşen bir ccedilukurluktur Acetabulum‟un iccedil

yuumlzuumlnde caput ossis femoris ile eklem yapan yarım ay şeklindeki eklem yuumlzuumlne facies

lunata adı verilir Eklemin oluşumuna katılmayan ve kıkırdak kapsamayan tabanı ise fossa

acetabuli‟dir Acetabulum‟un dorsolateral yuumlzuumlnuuml kıkırdak dokusu kaplamıştır Fibroumlz

eklem kapsuumlluuml acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve collum femoris‟e yapışır

(Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)

Os pubis os coxa‟nın oumln ve alt kısmını oluşturur Foramen obturatorium‟u

şekillendirir Corpus ossis pubis ramus cranialis ossis pubis ve ramus caudalis ossis pubis

olmak uumlzere uumlccedil kısmı vardır Corpus ossis pubis acetabulum‟ un yapısına katılan goumlvde

kısmıdır Ramus cranialis ossis pubis‟in oumln kenarı keskin kenarlı bir ccediloumlkuumlntuuml yapar Buraya

pecten ossis pubis denir Yine bu kenar uumlzerinde pecten ossis pubis‟in lateralinde ve

acetabulum yakınında os ilium ile ramus cranialis ossis pubis‟in birleşme yerine eminentia

iliopubica denir Burası m pectineus‟un insersiyon yeridir (Evans ve ark 1979 Dyce ve

ark 1987)

Acetabulum ile caput ossis femoris arasındaki ekleme articulatio coxae denir

Eklem ccedilıkıntısını oluşturan caput ossis femoris kuumlre şeklindedir iccedile ve biraz yukarı

doumlnuumlktuumlr Eklem ccedilukurunu oluşturan acetabulum ise os coxa‟nın dış yuumlzuumlnde dışa ve

aşağıya bakan derin ve geniş bir ccedilukurdur Acetabulum‟un tuumlmuuml eklemin oluşumuna

katılmaz Eklemin oluşumuna katılan yarımay şeklindeki eklem yuumlzuuml facies lunata

4

eklemin oluşumuna katılmayan kısmı ise fossa acetabuli‟dir Acetabulum‟un kenarları

fibroumlz kıkırdaktan yapılmış bir halka ile yuumlkseltilmiştir Labrum acetabulare denilen bu

halka sayesinde acetabulum hem derinleşir hem de genişler caput ossis femoris‟in

yarısından fazlasını iccediline alır (Dyce ve ark 1987 Dursun 1995)

Kalccedila eklemi spheroid bir eklemdir Yapısı nedeniyle ccedilok hareketli bir eklem

olması gerekirken hayvanlarda ligament ve kasların oumlzel durumları nedeniyle sadece

fleksiyon ve ekstensiyon kısıtlı olarak abduksiyon ve adduksiyona izin verir Bununla

beraber carnivor‟da oldukccedila hareketlidir ve abduksiyon hareketini ccedilok rahat yapabilir

(Dursun 1995)

M gluteus superficialis ince duumlz hemen hemen dikdoumlrtgen şeklinde bir kastır

Sacrum ve ilk kuyruk omurundan başlar trochanter major‟ un arkasına yapışarak son

bulur M gluteus ve m piriformis tarafından oumlrtuumllmektedir Kalccedila ekleminin ekstensor

kasıdır N gluteus caudalis tarafından innerve edilmektedir (Nickel ve ark 1986 Dyce ve

ark 1987 Dursun 1995)

M gluteus medius ala ossis ilii sacrum ve m longissimus lumborum‟dan

carnivorlarda fascia glutea ve crista iliaca‟ dan başlar trochanter major‟ da sonlanır M

gluteus superficialis ve fascia glutea tarafından oumlrtuumlluumlr Kalccedila eklemine ekstensiyon

yaptırır ve N gluteus cranialis tarafından innerve edilir (Evans ve ark 1979)

M gluteus profundus spina ischiadica‟ dan başlar ve trochanter major‟ da

sonlanmaktadır (Resim 13) Kalccedila eklemine ekstensiyon ve abduksiyon yaptıran bu kas n

gluteus cranialis tarafında innerve edilir (Nickel ve ark 1986 Dyce ve ark 1987)

5

Resim 13 M pisiformis m gluteus profundus m gluteus mediusun anatomik goumlruumlnuumlmuuml

Eklem kapsuumlluuml geniş ve kalındır Labrum acetabulare‟yi ve incisura acetabuli‟yi

uumlstten oumlrten ligamentum transversum acetabuli‟yi de iccediline alacak şekilde collum ossis

femoris‟e yapışır Capsula articularis‟in oumln kısmı acetabulum yakınında kalınlaşarak zona

orbicularis adında geniş ve sirkuumller bir kemer oluşturur Eklem kapsuumlluumlnuumln oumln ve biraz dış

yan kesiminde ligamentum iliofemorale bulunur Os ilium ile fossa trochanterica arasında

uzanan kuvvetli bir bağdır (Nickel ve ark 1986)

Ligamentum transversum acetabuli Labrum acetabulare‟nin devamı şeklindedir ve

incisura acetabuli‟yi uumlstten koumlpruumller boumlylece altında bir delik kalır Bu delikten ekleme ait

damar ve sinirler geccediler (Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)

Ligamentum capitis ossis femoris Fossa acetabuli ile fovea capitis femoris arasında

uzanan kısa ve yuvarlak bir bağdır İntrakapsuumller olarak yer alan bu bağ membrana

synovialis tarafından oumlrtuumllmuumlştuumlr (Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)

14 Kalccedila Eklemine Intergluteal Ensizyonla Dorsal Yaklaşım

Boumllgenin uumlst (proximal) sınırını femur‟ un trochanter majorunun uumlst ucundan

geccedilirilen transversal bir duumlzlem oluşturur Alt sınırını trochanter major‟un 10ndash14 cm

altından birinci duumlzleme paralel olarak geccedilirilen transversal bir duumlzlem belirler Bu iki

duumlzlem arasında kalan boumllge regio articulationis coxae (kalccedila eklemi boumllgesi)‟ dir (Dursun

2002)

6

Resim 14 Deri ve fascia‟nın ensizyon hattı (Piermattei ve Greeley 1979)

Deri ensizyonu trochanter major‟ un distalinden başlar trochanteri geccediler

craniomedial youmlnde buumlkuumllerek trochanter ile dorsal hat arasında sonlandırılır (Resim 14)

Deri ve subkutan yağ dokusu diseke ve retrakte edilerek gluteal fascia‟nın goumlruumlnmesi

sağlanır Bu fascia m gluteus superficialis ve biceps femoris‟in cranial sınırı boyunca

ensize edilir (Resim 14) Bu iki ensizyon trochanter major boumllgesinde birleştirilir

Resim 15 Kasların retrakte edilmesi (Piermattei ve Greeley 1979)

7

M superficialis kaldırılarak trochanter minor uumlzerindeki insersiyon noktasından

ensize edilir Bu kasın kaldırılmasıyla siyatik sinir‟e yaklaşılır M gluteus medius craniale

retrakte edilir (Resim 15) (Piermattei ve Greeley 1979)

Resim 16 Dorsal acetabulum duvarına yaklaşım (Piermattei ve Greeley 1979)

M gluteus superficialis elevasyonu ve retraksiyonu siyatik sinir‟ in ekarte

edilmesini sağlar Corpus ilium uumlzerinde m gluteus profundus‟ un origosu caudal sınırı

uumlzerinden başlayarak ensize edilir M gluteus profundus kas goumlvdesinin craniolateral

elevasyonu ve retraksiyonu iccedilin bu ensizyon cranial‟ e devam eder ve boumlylece

acetabulum‟un dorsal kenarına ulaşılır (Resim 16 ) (Piermattei ve Greeley 1979)

15 Kalccedila Displazisinin Nedenleri

Hastalığın oluşumunda genetik faktoumlrler başta olmak uumlzere ccedilevresel faktoumlrlerinde

etkinliği kanıtlanmıştır (Zhang ve ark 2009) Ccedilevresel faktoumlrlere bakıldığında vuumlcut

buumlyuumlkluumlğuuml buumlyuumlme oranı (oumlzellikle 3-8 aylık doumlnemde) beslenme diyete bağlı kalsiyum

ve diğer katyonların aşırı alınımı m pectineus distrofisi yeni doğanlarda aşırı fiziksel

etkinlik zayıf pelvik kas kuumltlesi osteokondrozis aşırı derecede eksojen oumlstrojen alımı ve

C vitamini eksikliğinin hastalığın oluşumunda rol aldığı duumlşuumlnuumllmektedir (Piermattei ve

Flo 1997 Olmstead 1998)

8

151Genetik

Kalccedila displazisi kalıtsal bir hastalıktır (Hedhammar 1979 Corley ve Keller 1989

Alexander 1992) Kalccedila displazisi poligenetik ve multifaktoumlriyel pek ccedilok genin ve

faktoumlruumln etkisinde oluşan bir oumlzellik taşımaktadır (Mackenzie ve ark 1985 Leighton 1997)

Ccedilevresel faktoumlrler kalccedila displazisinin nedeni değildir fakat derecesini belirlemede rol

oynayabilirler (Corley ve Keller 1989 Kealy ve ark 1992) Bunun anlamı bir hayvanın

fenotipi mutlaka genotipine eşit olacak anlamına gelmez İki hayvan aynı displazik

genotipe sahipken ccedilevresel faktoumlrlerin etkisiyle farklı fenotiplere (1 displazik 1 normal)

sahip olabilir (Fox ve ark 1987) Her iki ebeveyni de displazik olan koumlpeklerin

yavrularında kalccedila displazisi goumlruumllme oranı 85 iken bir ebeveynin normal bir ebeveynin

dizplazik olduğu ccediliftleşme sonucu doğan yavrularda 52 ana - babanın normal olduğu

yavrularda 375 olarak bildirilmektedir (Riser 1987) Alman ccediloban koumlpeklerinde yapılan

bir ıslah ccedilalışmasında displazik olmayan kapalı bir kolonide 35 yıl iccedilerisinde kalccedila

displazisi oranının 39‟ dan 17 lere duumlşuumlruumllduumlğuuml kaydedilmektedir (Riser ve ark 1985)

152Beslenme

Beslenme kalccedila displazisini etkileyen oumlnemli ccedilevre faktoumlrlerinden biridir tek başına

kalccedila displazisine neden goumlsterilemez fakat genetik yatkınlığı olan bireylerde displazinin

goumlruumllme oranını artırabildiğine dikkat ccedilekilmektedir (Hazewinkel 1994)

Kalccedila displazisi genotipi‟ne sahip yavru koumlpeklerde buumlyuumlme periyodunda yuumlksek

kalorili diyetle beslenmenin hastalığın insidansı ve şiddetini artırdığı bildirilmektedir

(Anon 1973 Olmstead 1998)

153Hormonlar

Aşırı kalsiyum alınması kalsitonin‟de artış paratiroid hormonunda azalmalara

neden olur Ayrıca yetersiz beslenme de gastrin salınımını artırarak kalsitonini yuumlkseltir ve

paratiroid hormon duumlzeyini duumlşuumlruumlr Oumlstrojen relaksin insuumllin buumlyuumlme hormonu ve

paratiroid hormonunun kalccedila displazisinin gelişiminde birer etken olduğu bildirilmektedir

(Morgan 1988)

Oumlstrojen verilen yavru koumlpeklerde kalccedila displazisi goumlruumllme sıklığının artabileceği

belirtilmekle birlikte (Wallace 1987) displazik koumlpeklerin oumlstrojen seviyelerinin sağlıklı

koumlpeklerin duumlzeyleri ile aynı olabileceği de ifade edilmektedir (Riser ve ark 1985)

9

Kalccedila displazisi bulunan annelerde doğum sonrası relaksin seviyesi artış

goumlstermekte ve yavrulara verilen relaksin hormonunun kalccedila displazisi gelişimini

etkileyebileceği iddia edilmekle birlikte (Riser ve ark 1985 Lust 1993) oumlstrojen relaksin

veya herhangi bir diğer hormonun normal duumlzeyde bulunmasının kalccedila displazisinin

gelişiminde etkin olacağı sonucunu vermeyeceği vurgulanmaktadır (Riser ve ark 1985

Wallace 1987)

154Miyopatiler

M pectineus miyopatisi buumlyuumlmeyi engelleyip geciktirebilir Caput femoris‟in

acetabulum‟dan dışarıya ve yukarıya doğru yuumlklenmesine eklemin gevşekliğine

acetabulum‟un kenarının zedelenmesine neden olmaktadır (Morgan 1988)

155Vitaminler

Destek dokuların interselluumller liflerinin oluşumunda ve bu dokuların normal

fonksiyonlarının sağlanmasında etkili olan vitamin C‟nin eksikliğinde değişik oranlarda

kalccedila displazisi meydana geldiği C vitamini ilavesi ile beslenen yavrularda kalccedila displazisi

goumlruumllme oranında azalma olduğu bildirilmektedir (Bennet 1987) Gebe koumlpeklere yuumlksek

doz vitamin C uygulanmış ve yavrularda 2 yıllık bir doumlnemde kalccedila displazisinin ortadan

kalktığı goumlzlenmiştir (Belfield 1976)

16 Patogenez

Kalccedila ekleminin stabilitesi ve gevşekliğini kemiksel elementlerin yapısı ve dorsal

acetabular kenar (hayvan ayakta dururken destek accedilısından oumlnemli yer tutar) kalccedila

ekleminin ccedilapraz hareketinden sorumlu kasların dengesi eklem kapsuumlluuml lig caputis ossis

femoris ve sinoviya sıvısı etkiler (Read 2010)

Kalccedila eklemi displazisinin gelişiminde eklemdeki stabilite eksikliği ile

acetabulum‟un zayıf gelişimi sonucu collum femoris‟te ve acetabulum kenarında

ekzostozla birlikte seyreden kronik bir yangı gelişir Primer olarak eklem kapsuumlluuml ile

ligamentlerin gevşekliği ve buna bağlı olarak eklemde aşırı oynaklık sekonder olarak

acetabulum‟un noksan gelişimi meydana gelir Bu gevşeklik ve oynaklığın 4-8 aylar

iccedilerisinde en uumlst duumlzeyde olduğu bildirilmektedir Başka bir varsayıma goumlre de 4 ve 5 bel

omurlarında değişimler m pectineus‟ ta spazma neden olmaktadır Bu spazm sonucu

eklem lukzasyona suumlruumlklenmekte ya da caput femoris acetabulum‟un dorsal kenarına daha

fazla basınccedil yapmaktadır Boumlylece eklem kapsuumlluuml ve lig capitis ossis femoris gerilmekte ve

10

bunun sonucu olarak caput femoris‟in acetabulum‟un dorsal duvarına basıncı ile

acetabulum sığlaşmaktadır Ağır olaylarda bu durumun daha 14 guumlnde bile saptanabildiği

belirtilmektedir (Hedhammer ve ark 1979 Read 2010) Hedhammer ve ark (1979)

hastalığın genellikle yaşamın 3 ve 4 aylarında accedilığa ccedilıktığını ve ancak 12 ve 18 aylar

iccedilerisinde gelişimini tamamladığını bu yaştan sonra yalnız sekonder değişimlerin

goumlzlendiğini ifade etmektedirler

Displaziye prezdispoze koumlpek yavrularının doğumda normal kalccedila eklemine sahip

olduğu belirtilmektedir (Alexander 1992) Kalccedila eklemi yaşamın ilk 10-14 guumlnuumlne kadar

normal gelişimini suumlrduumlruumlr zamanla sinovial sıvı miktarında artış sinovitis sinovial sıvı

yapışkanlığı ve fonksiyonunda azalma ve sinovial sıvı iccedilerisindeki loumlkosit sayısında artış

şekillenmektedir Bunu takiben lig capitis ossis femoris ve eklem kapsuumlluumlnde dejenerasyon

başlamaktadır Hayvanın ırkı hızlı gelişimi ve ağırlık artışı gibi etiyolojik faktoumlrlere bağlı

olarak eklem gevşekliği ilerler ve sonuccedilta acetabulum ile caput femoris arasındaki uyum

bozularak displaziye ilişkin bir takım bozukluklar ortaya ccedilıkar (Anon 1973 Aslanbey ve

Candaş 1994)

17 Klinik Goumlruumlnuumlm

Hastalığın ilk bulgusu kalccedila eklemi gevşekliğidir Kalccedila displazili koumlpeklerde klinik

muayeneler sırasında arka ekstremitelere ilişkin ağrı sallantılı yuumlruumlyuumlş ayağa kalkmada

zorluk koşma ve sıccedilramada isteksizlik uzun ve zorlu egzersizlerden kaccedilınma merdiven

ccedilıkarken zorlanma (Resim 17) vardır (Aslanbey 1990 Guumlzel 1990 Deny ve Butterworth

2000) İnspeksiyonda pelvis ve gluteal boumllge kaslarında zayıflık kifoz bacaklarda ciddi bir

adduksiyon goumlruumllebilir Kalccedila displazisi genelde bilateral şekillenen bir rahatsızlık olsa da

aynı oumllccediluumlde her koumlpekte bilateral şekillenmeyebilir (Piermattei ve Flo1997 Olmstead 1998

Deny ve Butterworth 2000)

11

Resim 17 Kalccedila displazilerinde goumlzlenen merdiven ccedilıkarken zorlanma

18 Tanı

Kalccedila displazisinin ortaya ccedilıkması hayvanın yaşamı boyunca herhangi bir doumlnemde

genellikle stabilite bozukluğu ve osteoarthritisin tespiti ile goumlzlenebilir Hastalıkta topallık

ilk altı ay boyunca yavaş yavaş artış goumlsterir ve hayvan altı aylık olduğunda maksimum

noktaya ulaşarak belirginleşir daha sonraki altı aylık periyotta azalır ve hayvan bir yaşını

geccediltikten sonra artmaya başlar ( Ccedilizelge 11 ) (Todhunter ve Lust 2002)

Ccedilizelge 11 Osteoarthritis‟ in gelişimine ilişkin yaş topallık ilişkisi (Todhunter ve Lust

2002)

12

Koumlpeklerde ilk klinik belirtiler 3 ile 12 aylıkken goumlzlenirken genellikle altı

aylıktan kuumlccediluumlk koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı oldukccedila zordur (Dassler 2002) Ancak

guumlnuumlmuumlzde ccedileşitli radyografik youmlntemler ile kalccedila displazisi erken doumlnemlerde tespit

edilebilmektedir Klinik semptomlar belirginleşene kadar hasta sahiplerinin dikkatinden

kaccedilar Kesin teşhis palpasyon bulguları klinik bulgular ve radyografik youmlntemlerle

yapılabilmektedir (Smith 1997 Puerta ve ark 1999 Altunatmaz ve ark 2003)

181 Fiziksel muayene

Koumlpeklerin fiziksel muayenesinde kalccedila ekleminin gevşekliğinin belirlenmesinde

ve displazi teşhisinde birccedilok youmlntemin kullanıldığı bildirilmektedir Bu youmlntemler

hayvanlara sedasyonlu ve sedasyonsuz olarak yapılmaktadır (Bojrab ve ark 1988)

1811 Uyanık (sedasyonsuz) hastada yapılan testler

18111 Abduksiyon eksternal rotasyon testi

Bu test yangılı bir kalccedila ekleminde ağrı oluşturur Normalde dorsal acetabular

boumllgede eklem kapsuumlluuml ince ve şeffaf yapıdadır Caput femoris‟in sublukzasyonuna bağlı

olarak eklem kapsuumlluuml yırtılır ve fibrozis sonucu kalınlaşır Testin uygulanmasında bir kişi

hastanın başını tutarken hekim hastanın arkasında yer alır Hastanın sağ ve sol kalccedilaları

sıra ile test edilir Muayene eden kişinin sağ eli hastanın sağ dizini tutar Diz sağ kalccedilayı

dışarıya rotasyon ve fleksiyon yaptırmak iccedilin kullanılır Kalccedila abdukte edilir dışarıya

doğru doumlnduumlruumlluumlr ve gerilir Abduksiyonda yangılı ve zarar goumlrmuumlş collum femoris ile

eklem kapsuumlluuml temas ettirilir Eksternal rotasyonda ise yangılanmış kapsuumlluumln collum

femoris‟e suumlrtmesi rahatsızlık yaratır Hasta tepki goumlstermezse sonuccedil negatiftir Isırma ve

kalccedilayı korumaya ccedilalışması yangılanmış bir kalccedilayı goumlsterir Bu test kalccedila displazisi iccedilin

spesifik değildir Lumbal boumllgedeki medulla spinalis lezyonlarında da pozitiftir (Resim

18) (Bojrab ve ark 1988 Alexander 1992 Adams ve ark 1998)

13

Resim 18 Abduksiyon eksternal rotasyon testi

A Abduksiyon yangılanmış ve zarar goumlrmuumlş kollum femoris ile kapsuumll temas ettirir

B Eksternal rotasyon yangılanmış kapsuumlluumln kollum femorise suumlrtuumlnmesi sonucu rahatsızlık

yaratır (Oumlzsoy 2002a)

18112 Kalccedila ekstensiyon testi

Bu test collum femoris civarında eklem kapsuumlluumlnuuml gerer Bu testin

uygulanmasında bir kişi hastayı tutarken hekim hastanın arkasında durur Sağ ve sol

kalccedilalar sıra ile test edilir Kuumlccediluumlk bir koumlpeğin sağ kalccedila testi iccedilin hekim parmaklarını

kalccedilanın cranial‟i uumlzerine başparmağını da dorsal ischiial boumllgeye yerleştirilir Hastanın

kalccedilası muayene edenin parmaklarının ccedilekmesi ile gerilir Daha buumlyuumlk koumlpeklerde ise sağ

elin parmakları genu boumllgesine sol elde hayvanın arka tarafı uumlzerine yerleştirir Sol el

hayvanın hareketini oumlnlerken hekim femur‟u diğer eli ile geriye doğru ccedilekerek kalccedilayı

gerer Bu test collum femoris civarında eklem kapsuumlluumlnuuml gerer Pozitif olduğu zaman

hasta tepki goumlstermektedir Dorsal eklem kapsuumlluuml yangılaştığında ve fibrozis geliştiğinde

pozitif yanıt verir Bu test kalccedilaya spesifik değildir Kontraksiyona uğramış m iliopsoas ve

aşağı lumbal boumllgedeki yangılarda da pozitif yanıt verir (Bojrab ve ark 1988 Alexander

1992 Adams ve ark 1998)

18113 Duruş testi

Duruş testi omurgada basınccedil oluşturan fonksiyonel bir eylemdir Ayakta duran bir

koumlpeğin oumln ayaklarının yukarı kaldırılması ile gerccedilekleştirilir Sağlıklı bir koumlpek bu

pozisyonda rahatsız olmadan ayakta durur Koumlpeğin arka tarafı ve kalccedilası gergindir

Sağlıklı olmayan koumlpek ise rahatsız pozisyonda durur ve bu durumdan hoşlanmayarak yere

14

inmeye ccedilalışır Hayvan arka tarafını ve kalccedilasını fleksiyonda tutar Bu test aşırı

ekstensiyon yolu ile kalccedila ve omurgalarda baskı yaratır Anormal kalccedilalı koumlpekler fibrozis

ve yangının derecesine bağlı olarak farklı cevap verebilirler Bu test bir hastalık iccedilin

patognomonik olmamakla birlikte hayvanın sırtında ya da kalccedilasında bir problem

olduğunu goumlsterir (Resim 19) (Bojrab ve ark 1988)

Resim 19 A Normal bir koumlpekte ayakta durma pozisyonu B Displazili bir koumlpeğin

ayakta durma testinde kalccedila ve bel boumllgesini ccedilukurlaştırması (Bojrab ve ark 1988)

18114 Kalccedila sublukzasyon testi

Bu fiziksel muayene topallığın kalccedila ya da sırt boumllgesinden kaynaklanıp

kaynaklanmadığını belirlemede kullanılır Testin uygulanmasında bir kişi hastayı tutarken

hekim test edilen kalccedilanın yanında durur Sağ kalccedila iccedilin muayene edenin sağ elinin

parmakları femurun proksimal kısmının medialine ve sağ başparmak sağ ilium uumlzerine

yerleştirilir Buumlyuumlk koumlpeklerde dizin laterali uumlzerine sol elin yerleştirilmesi ile kalccedilanın

abduksiyonu oumlnlenmeye ccedilalışılır Muayene eden kişi aynı zamanda ilium‟u mediale iter ve

femuru laterale ccedileker Hastanın tepki vermemesi negatiftir (Oumlzsoy 2002a) Kalccedila

sublukzasyon testi dorsal acetabular kenardaki kapsuumlluumln yapışma noktasını zorlar

Muayene edenin proksimal femuru laterale ccedilekmesi ile kalccedila eklemi sublukze olur ve hasta

ağrıya karşı kalccedilasını korumak iccedilin kaslarını kontraksiyona geccedilirir Bu kas kontraksiyonu

caput femoris‟in yangılanmış dorsal eklem kapsuumlluuml iccediline doğru dorsal youmlnde yer

değiştirmesine neden olarak ağrıya yol accedilar (Bojrab ve ark 1988)

15

18115 İliopsoas testi

Bu fiziksel muayene topallığın m iliopsoas‟ dan kaynaklanıp kaynaklanmadığını

anlamak iccedilin yapılır Bu test iliopsoas kasına spesifiktir ve yangılanmış kas‟a koumlpeğin

cevabını test eder Hekim hayvanın yanında durur Koumlpeğin sağ m iliopsoas‟ ının testi iccedilin

hekim parmaklarını hastanın kalccedilasının cranialine yerleştirir ve mpectineus‟un caudalinde

m iliopsoas uumlzerine parmakla basınccedil uygular M iliopsoas aynı zamanda kalccedilanın

gerilmesi ve rotasyonu ile de test edilir Hasta tarafından hissedilen ağrı kasın gerilmesi

parmakla yapılan basınccedil ve yangı miktarı ile doğru orantılıdır (Bojrab ve ark 1988)

1812 Anestezi altındaki hastada yapılan testler

18121 Reduumlksiyon ve sublukzasyon accedilıları

Reduumlksiyon accedilısı kalccedila eklemi reduumlksiyonu oluştuğunda sagital duumlzlemden fiziksel

pozisyonda abduksiyon accedilısının oumllccediluumllmesidir Reduumlksiyon accedilısını oumllccedilmek iccedilin hasta

anesteziye alınır ve sırt uumlstuuml yatırılır El diz eklemi lateraline yerleştirilir Medial

doğrultuda zorlama ile kalccedila ekstensiyon ya da fleksiyonsuz vertikal başlama pozisyonuna

getirilir Diz eklemine uygulanan guumlccedil ile kalccedila yavaşccedila abduksiyona getirilir Kalccedila eklemi

yerine yerleştiğinde abduksiyon durdurulur Ccedilıtırtı sesinin duyulması ya da caput femoris‟

in yer değiştirmesinin palpe edilmesi ile kalccedila ekleminin yerine yerleştiği anlaşılır

Sineradyografi ile de durum izlenebilir (Bojrab ve ark 1988)

Reduumlksiyon accedilısı koumlpeklerde elektronik goniometre ile oumllccediluumlluumlr Goniometrenin ucu

iliopectinel ccedilıkıntı uumlzerindeki m pectineus‟ un orijininin hemen caudaline yerleştirilir

Goniometrenin kenarı genu ekleminin medial kenarına dokundurulur Reduumlksiyon accedilısı

okunur Reduumlksiyon accedilısı eklem gevşekliğini goumlsterir Bu durum dorsal acetabular kenarda

yırtılan kapsuumlluumln daha fazla gerilmesi anlamındadır (Bojrab ve ark 1988 Oumlzsoy 2002a)

Sublukzasyon accedilısını elde etmek iccedilin genu eklemi vertikal duruma getirilir Kalccedila

genu ekleminin mediale zorlanması ile yavaşccedila adduksiyon pozisyonuna gelir Kalccedila

eklemi lukzasyon ya da sublukzasyon pozisyonuna geldiğinde adduksiyon durdurulur İki

accedilı her kalccedila iccedilin oumllccediluumlluumlr Reduumlksiyon accedilısı her zaman sublukzasyon accedilısından buumlyuumlktuumlr

(Bojrab ve ark 1988) Sublukzasyon accedilısı dorsal kenardan aşağıya caput femoris‟in

fonksiyonel kayışını goumlsterir Lig caputis ossis femoris gereğinden fazla gerildiğinde ya da

acetabulum osteofitlerle dolmuş ise dorsal acetabular kenardan gerccedilek kayışı sublukzasyon

accedilısından az olabilir (Bojrab ve ark 1988 Oumlzsoy 2002a)

16

Sublukzasyon accedilısı pelvik osteotomiden sonra ya da normal kalccedilada negatif olabilir

Patolojik bir kalccedilada sublukzasyon accedilısı 0 dereden daha buumlyuumlktuumlr ve yavaşccedila artar Fakat

asla azalmaz Reduumlksiyon ve sublukzasyon arasında buumlyuumlk bir farklılık (oumlrn405) gerilmiş

bir eklem kapsuumlluuml ile birlikte sağlıklı bir kalccedilayı veya erken safhadaki kalccedila displazili bir

koumlpeği goumlstermektedir Bu accedilılar arasındaki orta derecede bir farklılık (oumlrn3015) pelvik

osteotomiye acil ihtiyacı olan bir kalccedilayı goumlsterir Bu accedilılar arasındaki kuumlccediluumlk bir farklılık

(oumlrn2522) kalccedilanın osteofitlerle dolduğunu ve bu kalccedilanın pelvik osteotomiye aday

olmadığını goumlsterir Bu accedilılar arasında 0 dereceye yakın bir oran (oumlrn100) kapsuumlluuml

gerilmiş ve cerrahi girişim gerektirmeyen normal bir kalccedilayı goumlsterir (Bojrab ve ark 1988

Oumlzsoy 2002a)

18122 Ortolani belirtisi

Palpasyonla femurun lukzasyon - sublukzasyona uğratılıp sonra reduumlkte edilmesine

dayanan diagnostik testtir Testin uygulanmasında anestezi yapılan hayvan sırt uumlstuuml ya da

yan yatırılır Buumlyuumlk koumlpeklerde sırt uumlstuuml pozisyonda uygulanır Sırtuumlstuuml pozisyonda femur

masaya diktir ve art genu fleksiyondadır Femurdan art genu‟ya doğru aşağı youmlnde caput

femoris‟ e sublukzasyon sağlamak iccedilin basınccedil uygulanır Caput femoris acetabulum‟ a

yerleşene kadar 15-20 derece abdukte edilir (Resim 110) Lateral pozisyonda ise femur

masaya paralel art genu fleksiyondadır Sublukzasyonu sağlamak iccedilin femur‟ a guumlccedil

dorsalden verilir Eğer eklemde gevşeklik var ise sublukzasyon oluşur Duumlzelme hissedilen

veya duyulan bir reduumlksiyon sesiyle anlaşılır bu ldquoPozitif Ortolani Belirtisirdquo olarak

adlandırılır Ortolani belirtisi eklem kapsuumlluumlnuumln gerilmesini goumlsterir Eklem kapsuumlluuml

gerildiğinde eklem gevşekliği oluşur Eklem kapsuumlluumlnuumln gerilmesinin birccedilok nedeni

vardır en yaygın olanı kalccedila displazisidir (Adams ve ark 1998 Puerto ve ark 1999 Lust

ve ark 2001)

Resim 110 Ortolani testinin uygulama tekniği (Guumllanber 2004)

17

Hafif dereceli dejeneratif eklem hastalığı (DEH) olan genccedil koumlpeklerde bu test sonucu

genellikle ccedilok belirgindir DEH ilerledikccedile dorsal acetabular kenarın yıkımı acetabular

dolgunluk ve eklem kapsuumlluumlnuumln fibrozisi sebebiyle bu testten sonuccedil alınamayabilir (Adams

ve ark 1998 Lust ve ark 2001)

18123 Barlow belirtisi

Kalccedila displazisinin bir indikatoumlruuml olarak insan hekimliğinde kullanılan bir

palpasyon bulgusudur Bu belirti yerinde olan caput femoris ccedilıktığı zaman şekillenir

Testin uygulanmasında anesteziye alınan hayvan sırt uumlstuuml yatırılır Sol el hastanın

fleksiyondaki sağ dizinin lateraline yerleştirilir Sol başparmak femur‟un medial

kondilus‟u uumlzerine konur Bu pozisyonla kalccedila acetabulum iccediline yerleştirilir ve yavaşccedila

addukte edilir Eğer caput femoris yer değiştirmesi palpe edilebilirse o zaman belirti

pozitiftir Aksi olursa negatif olarak kabul edilir Barlow belirtisi kalccedila displazisini

goumlstermez ancak onunla birlikte olan kapsuumlluumln gevşemesini goumlsterir (Adams ve ark 1998

Lust ve ark 2001)

18124 Barden palpasyonu

Koumlpek sol kalccedila testi iccedilin sağ sağ kalccedila iccedilin sol tarafına yatırılır Hekim‟in sağ eli

oumllccediluumlm sol eli test elidir Hekimin sağ başparmağı hastanın tuber ischiadicum ccedilıkıntısına

yerleştirilir Hekimin sağ elinin orta parmağı ilium‟un sol kanadına konur Hastanın sol

femur‟u hekimin sol eliyle trochanter major‟un hemen aşağısından yakalanır Sol el

yardımı ile femura medialden laterale doğru kuvvet uygulanır ve bu kuvvete bağlı olarak

trochanter major laterale doğru yer değiştirir Bu değişim oumllccediluumlluumlr Kalccedila ekleminin

değişimi normal sınırda displazik ve ileri derecede displazik kalccedila olmak uumlzere 4 gruba

ayrılır (Madsen ve Svalostoga 1995 Lust ve ark 2001)

18125 Diğer testler

Bu testler kalccedilanın aksial kompresyon testi ve kalccedila yuumlzey palpasyonu testidir (Lust ve

ark 2001)

19 Radyolojik Muayene

Hayvan Ortopedi Birliği (OFA Orthopedic Foundation for Animals) 2 yaş

uumlzerindeki koumlpeklerde caput femoris ile acetabulum arasındaki uyumu radyografik olarak 7

derecede sınıflandırmıştır (Henry 1992 Tomlinson ve Johnson 2000)

18

1- Muumlkemmel kalccedila eklemi yapısı C şeklinde acetabulum ve bunun caput femoris‟in

75‟ini ya da daha fazlasını kapattığı eklem yapısı olarak belirtilmiştir

2- İyi kalccedila eklemi yapısı İyi şekillenmiş C şeklinde acetabulum yapısı ve caput

femoris‟in acetabulum tarafından 60-75 kapatıldığı eklem yapısıdır

3- Vasat kalccedila eklemi yapısı Orta dereceli duumlzensizlik ve orta dereceli arthritis

goumlruumlluumlr Acetabulum‟un cranio-dorsal kenarında hafif osteofitler ve ccedilok hafif duumlzeyde

sublukzasyon goumlruumllebilir

4- Sınırda kalccedila eklemi yapısı Bu tuumlr bir sınıflandırma kalccedila ekleminin displazik

olup olmadığı konusunda kesin bir karar verilemediği durumlarda yapılır Bu nedenle

hastanın yaklaşık 6 ay sonra tekrar muayene edilmesi uygundur

5- Hafif dereceli kalccedila displazisi Acetabulum sığdır ve caput femoris‟i 40-50

oranında kapatır Hafif sublukzasyon ve minimal derecede sekonder değişimler vardır

6- Orta dereceli kalccedila displazisi Caput femoris 25-40 oranında acetabulum

tarafından kapatılır Orta dereceli sublukzasyon ve sekonder değişimler vardır

7- İleri dereceli kalccedila displazisi Caput femoris‟in acetabulum tarafından kapatılması

25‟den azdır İleri derecede sublukzasyon ve sekonder değişimler vardır

191 Radyolojik Pozisyonlar

Norberg Accedilısı tayini metodu Norberg accedilısı standart ventro-dorsal radyografide

kalccedila gevşekliğini oumllccedilmek iccedilin kullanılır Norberg accedilısı her iki caput femoris‟in

merkezlerini birleştiren doğru ile caput femoris merkezinden cranial effective acetabular

rim‟e ccedilizilen doğrunun arasında kalan accedilıdır Derecenin 105 ve uumlzerinde olduğu durumlar

normal olarak kabul edilir (Resim 111) (Alexander 1992 Madsen ve Svalostoga 1995

Lust ve ark 2001 Oumlzsoy 2002b)

19

Resim 111 Standart OFA pozisyonu

Standart ventro dorsal gergin bacak goumlruumlntuumlsuuml (OFA) Koumlpek sırt uumlstuuml yatırılır ve

arka ayaklar diz ve tarsal eklemler tam olarak gerdirilir Bacaklar femurlar birbirleri ile

paralel olana kadar addukte edilir Her iki ekstremite simetrik olmalı ve pelvis‟in rotasyonu

olmamalıdır (Alexander 1992 Lust ve ark 2001)

Kurbağa goumlruumlntuumlsuuml Hayvan sırt uumlstuuml yatarken kalccedila fleksiyon pozisyonuna getirilir

Caput femoris ve acetabulum arasındaki mevcut kıkırdak alanın genişlemesi sonucu

acetabulumun dolmasını yansıtır (Bojrab ve ark 1988 Alexander 1992 Oumlzsoy 2002b)

Dorsal acetabular kenar radyografisi (DARview radyografisi) İlk defa 1990 yılında

ortaya ccedilıkmış bir youmlntemdir (Slocum ve Devine 1990) DARview youmlntemiyle kolay

goumlruumllemeyen acetabulumun dorsal kenarının craniocaudal perspektiften goumlruumlntuumllenmesini

sağlamak amaccedillanmaktadır (Oumlzsoy 2002b Trumpatori ve ark 2003)

Koumlpek anesteziye alındıktan sonra sternal pozisyonda yatırılır tarsal eklemler

ileriye doğru itilir ve 5 cm kadar kaldırılır Roumlntgen tuumlpuuml dikey pozisyonda cranial‟den

caudale pelvis‟in uzun ekseni boyunca ışın dik geccedilirilir Radyografide acetabulum‟un

dorsal kenarının ccedilapraz goumlruumlntuumlsuuml elde edilir (Adams ve ark1998 Lust ve ark 2001)

Bu youmlntemle acetabulumun dorsal kenarındaki osteoarthritik değişiklikler identifiye

edilmekte ve sekonder olarak ta coxofemoral eklemdeki gevşekliğin durumu

acetabulumun dolgunluk derecesi eklemin yapısı ve acetabulumun eğimi tespit

20

edilmektedir (Slocum ve Devine 1990 Slocum ve Slocum 1998 Charette ve ark 2001

Meomartino ve ark 2002)

Sağlıklı kalccedilaya sahip bir koumlpekte dorsal kenar keskin bir yapıya sahipken

problemli kalccedilaya sahip koumlpekte dorsal kenarın goumlruumlntuumlsuuml keskinliğini yitirmiş hafif

yuvarlak bir yapıdadır (Slocum ve Slocum 1998)

Dorsolateral Sublukzasyon Pozisyonu [Dorsolateral Sublukzasyon (DLS)

Radyografik pozisyon] Bu test ile caput femoris‟in pasif sublukzasyonu değerlendirilir

Koumlpek anesteziye alınır yumuşak bir zemin uumlzerinde diz uumlstuuml oturur bir durumda sternal

yatış pozisyonuna getirilir Genu eklemleri fleksiyon pozisyonunda ve masa ile temasta ve

hemen hemen ona dik durumda femur ile birlikte addukte edilir Daha sonra kalccedila

ekleminin dorsoventral radyografik goumlruumlntuumlsuuml elde edilir (Resim 112) (Bojrab ve ark

1988 Alexander 1992 Lust 1997)

Resim 112 Dorsolateral Sublukzasyon (DLS) radyografik pozisyon‟ un uygulanışı

(Lust 1997)

Kompressyon-Distraksiyon (Penn Hip) Metodu 1983 yılında Pennsylvania

Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Ortopedi boumlluumlmuuml cerrahlarından Dr Gail Smith kalccedila

displazisinin erken teşhisi uumlzerine ccedilalışmalarını başlatır Bu ccedilalışmalar esnasında

osteoarthrit‟ in primer nedeni olan eklem gevşekliğini oumllccedilmeye yarayan PennHip

youmlntemini geliştirir Anestezi altındaki bir hayvan kalccedila eklemleri doğal fleksiyon-

ekstensiyonda iken sırt uumlstuuml yatırılır Kaput femoris‟in asetabulum iccediline tam olarak

21

yerleşmesi ile kompresyon goumlruumlntuumlsuuml elde edilir Kaput femoris‟in maksimum derecede

yer değiştirmesini sağlayan bir aygıt ile elde edilen distraksiyon goumlruumlntuumlsuumlnden oluşur (

Resim 113 Resim 114) (Smith 1997)

Resim 113 PennHip methoduyla radyografi ccedilekim tekniği (Smith 1997)

Resim 114 PennHip methoduyla alınan radyografilerde distaksiyon ve

kompresyon goumlruumlntuumlleri A Distraksiyon Goumlruumlntuumlsuuml B Kompresyon Goumlruumlntuumlsuuml (Smith

1997)

PennHip youmlnteminde kullanılan distraksyon indeksi (DI) hayvan pasif haldeyken

kalccedila gevşekliğini oumllccedilmeye yarar yani hayvan tamamen rahatlamış iken kalccedila ekleminin

gevşeklik derecesini belirlemeyi amaccedillar (genel anesteziye bu yuumlzden gereksinim duyulur)

Sağlıklı kabul edilen ve KED gelişimi accedilısından en az risk teşkil eden hayvanlar grubuna

dahil edilen koumlpeklerde DI değeri 03 olarak saptanmıştır Riskli olarak kabul edilen yani

kalccedila displazisi oluşabilme olasılığı yuumlksek hayvanlarda DI değeri 07 veya daha yukarı

değerler olarak kabul edilmiştir (Resim 115) (Aktaş 2007)

A B

22

Resim 115 Distraksiyon indeksinin hesaplanmasındaki şematik goumlruumlnuumlm (Smith

1997)

110 Sağaltım

Kalccedila displazisinin sağaltımında kullanılan youmlntemler hayvanın yaşı klinik

semptomlar ve hasta sahibinin durumuna goumlre konservatif ve operatif olarak değişmektedir

(Slocum ve Slocum 1992 Altunatmaz ve ark 2003)

1101 Medikal Sağaltım

Kalccedila displazisinin ılımlı belirtilerine sahip veya topallığın ilk devrelerinde medikal

yaklaşımlar tercih edilebilir Her hastanın fiziksel durumu hareket edebilme yetisi ve

ccedilevresel şartlar en uygun sağaltım seccedileneğinin belirlenmesi iccedilin oumlnemlidir Hasta sıcak

tutulmalı eğer ccedilevre soğuk ise ortam kuru olmalıdır nemli havalar klinik belirtileri artırır

Aşırı kilo yangılı ekleme daha fazla gerilim ekler ve daha fazla ağrıya sebep olur bu

nedenle hastalarda ağırlık azaltma programları uygulanmalıdır (Olmstead 1998 Read

2000)

NSAID (Nonsteroidal Antienflamatuar Ajanlar) kullanılması Osteoarthritis‟ten

kaynaklanan ağrının dindirilmesi amacıyla NSAID (Nonsteroidal Antienflamatuar Ajanlar)

kullanılmaktadır NSAID‟ lar araşidonik asitten prostaglandinlerin sentezlenmesinden

sorumlu siklooksijenaz‟i engelleyerek ccedilalışır Prostaglandin sentezini engelleyerek

yangısal suumlre ve ağrı azaltılabilir Koumlpeklerde sıklıkla kullanılan NSAID‟ler aspirin

fenilbutazon ve meklofenamik asittir (Haan ve ark 1993 Olmstead 1998 Read 2000)

Aspirin kolay bulunması etkinliği ve ucuzluğu nedeniyle osteoarthritis

sağaltımında yaygın kullanım alanı bulur Koumlpeklerde mide mukozasını fazla irrite ettiği

23

iccedilin tamponlu form kullanılmaktadır Aspirin 25 mgkg dozunda ve 8 saat ara ile

verilmelidir (Haan ve ark 1993)

Fenilbutazon tamponlu aspirini tolare edemeyen koumlpeklerde 8 saat ara ile 10-15

mgkg dozunda kullanılır Uzun suumlreli kullanıldığında fenilbutazon‟un en belirgin yan

etkisi kemik iliği depresyonudur Dolayısıyla 2 haftadan daha uzun suumlre kullanılmamalıdır

(Olmstead 1998)

Meklofenamik asit osteoarthritis tedavisinde uzun doumlnem NSAID kullanımına

gerek duyulan hastalarda oumlnerilmektedir Guumlnde bir kez 11 mgkg dozunda kullanılır

(Olmstead 1998 Read 2000)

Carprofen narkotik olmayan indometazin‟ in hayvan modeli şeklinde ve yaklaşık

eşdeğer guumlccedilte analjezik ve antipiretik aktivitesi olan non-steroid antienflamatuar bir

ajandır Diğer nonsteroid antienflamatuar ilaccedillar gibi carprofen etki mekanizması

siklooksijenaz aktivitesinin inhibisyonu ile ilişkili olduğuna inanılmaktadır (Baruth ve ark

1986 Vane ve Botting 1996)

Kortikosteroidler Prednisone ve prednisolone gibi kortikosteroidler koumlpeklerde

osteoarthritis‟in tedavisinde yıllardır kullanılmaktadır Arthritis‟li eklemde gelişen

patolojik değişimler nedeniyle şekillenen rahatsızlıkların hızlı bir şekilde duumlzelmesinde

guumlccedilluuml ve etkili antienflamatuar ilaccedillardır Dejeneratif eklem hastalıklarında intraartikuumller

olarak kullanılmaktadır (Haan ve ark 1993 Olmstead 1998)

Vitamin Vitamin C koumlpeklerde kalccedila displazisinin oumlnlenmesi amacıyla

oumlnerilmektedir Yapılan bir ccedilalışmada gebelere ve yavrulara 18-24 aylık oluncaya kadar

vitamin C uygulanmasının kalccedila displazisinin engellenmesinde etkili olduğu bildirilmesine

karşın etki mekanizması tam olarak accedilıklanamamaktadır (Haan ve ark 1993) Yine kalccedila

displazisinde kullanılan glukozamin preparatları da hem eklemdeki hyaluronik asit iccedileren

eklem sıvısını artırırlar hem de eklem kıkırdağının onarımı iccedilin destek sağlarlar Fakat bu

tuumlr preparatlar medikal sağaltımda kullanılan ilaccedillar olarak duumlşuumlnuumllmemelidir (Remedions

ve Fries 1993)

Egzersiz Kalccedila eklemleri aşırı gevşek olan 6-16 haftalık yavrular guumlnluumlk olarak

yaptırılan egzersizler yararlı olmaktadır Bu amaccedilla hayvan sırt uumlstuuml yatırılır ve femurlara

uygun şekilde pozisyon verilir Guumlccedil kullanarak caput femoris‟in acetabulum iccediline

youmlnlenmesi sağlanır (Olmstead 1998)

24

1102 Operatif Sağaltım

11021 Musculus pectineus myectomisi

Bu operasyonun amacı adductor kasları serbestleştirip femurun abduksiyonunu

artırmaktır Bu şekilde acetabulum ile caput femoris‟in temas yuumlzeyi artarak eklem

kıkırdağının maruz kaldığı yuumlk ve aynı zamanda eklem kapsuumlluumlnuumln gerginliği de azaltılmış

olur Bu da ağrının azalmasını sağlar (Moses 2000)

11022 Juvenil pubic symphysiodesis (JPS)

Juvenil pubic symphysiodesis kalccedila displazisi youmlnuumlnden risk altında bulunan genccedil

koumlpeklerde profilaksi amacıyla uygulanan bir işlemdir Bu operasyonun amacı genccedil kalccedila

displazili koumlpeklerde pubic symphysiodesis uygulayarak eklemin ventralde buumlyuumlmesini

durdurup dorso laterale devam ettirmektir Bu teknik ile symphysis pubis‟in cerrahi

eksizyonu ve stabilizasyonu veya termal destruumlksiyonu ile symphyseal buumlyuumlme plaklarının

4 veya 5 aydan oumlnce kapanması sağlanır (Schulz ve Dejardin 2002)

11023 İntertrochanteric osteotomi

Koumlpeklerde femur inklinasyon accedilısı 1465deg olarak değişmektedir Kalccedila displazili

hayvanlarda bu accedilı 30 ya da 35 derece artmaktadır Bu operasyon ile hem fazla olan

inklinasyon accedilısı azaltılır hem de collum femoris‟in aşırı olan anteversiyon accedilısı duumlzeltilir

Amacı kalccedilada ağrıyı azaltmak ve kalccedilanın biyomekaniğini duumlzeltmektir (Remedions ve

Fries 1995 Piermattei ve Flo 1997)

11024 Eksizyon arthroplastisi

Caput ve collum femoris‟in osteotomisi ile oluşturulan ekzisyon arthroplastisi

eklemde granuumllasyon dokusu oluşturarak fonksiyonel iyileşme sağlama youmlntemidir Bu

operasyon kalccedila displazisi Legg-Calve Perthes tekrarlayan lukzasyonlar başarısız total

kalccedila protezleri acetabulum caput ve collum femoris kırıklarının sağaltımında da

kullanılmaktadır (Duff ve Campbell 1977 İki ve Sağlam 2004 Kuumlrkluuml 2010)

11025 Total kalccedila protezi

Total kalccedila protezi ccedileşitli nedenlerle hareket fonksiyonu azalmış ya da kaybolmuş

olan articulatio coxae‟da eklemin fonksiyonel işlevini yeniden kazandırmak amacı ile

yapılan bir operasyondur (Aslanbey 1996)

25

Total kalccedila protezi caput femoris ve collum femoris kırıkları coxarthrose‟lar

epifiz ayrılmaları aseptik caput femoris nekrozu yineleyen kalccedila ccedilıkıkları acetabulum

kırıkları romatoid arthritisler femur‟un proksimalinde gelişen kemik tuumlmoumlrleri ve kistleri

kalccedila boumllgesinde lokalize olan ağrılı travmatik ya da nontravmatik koumlkenli bozukluklarda

uygulanmaktadır (Gay 1963 Muumlller 1970 Wylie ve ark 1997)

11026 Uumlccedilluuml pelvik osteotomi (TPO)

TPO birbirinden bağımsız os pubis os ischii ve os ilium‟un osteotomilerinden

oluşur TPO acetabulum veya caput femoris‟te henuumlz dejeneratif eklem hastalığına ilişkin

sekonder değişiklikler başlamadan oumlnce kalccedila eklemin‟in stabilizasyonunun sağlanması

amacı ile genccedil koumlpeklerde uygulanan operatif sağaltım youmlntemidir (Piermattei ve Flo

1997) TPO yapılmasını sınırlandıran en temel faktoumlr dejeneratif osteoarthritis‟in

derecesidir Ciddi osteoarthritis‟li hastalarda bu operasyon uygulanmamalıdır (Remedions

ve Fries 1993 Black 2000) İkili pelvik osteotomide (DPO) ise yalnızca os pubis ve os

ileum osteotomileri yapılarak DPO plakaları uygulanır (Vezzoni 2010)

11027 Kalccedila eklemi kapsulası denervasyonu

Eklem kapsuumlluumlnuuml innerve eden cranial gluteal sinirin rami articularisi ile siyatik

sinirin rami articularisinin yıkımlanmasıyla ağrının ortadan kaldırılmasına youmlnelik bir

operasyondur (Kinzel ve ark 2002)

11028 DARthroplasti

110281 Tanım

DARthroplasti iliumdan alınan kemik greftin eklem kapsuumllasına destek olacak

şekilde acetabulumun dorsal kenarına taşınarak boumllgenin daha uzun bir hale getirilmesi ve

caput femorisin daha derin bir soket iccedilerisine tam olarak oturmasını sağlamak amacı ile

uygulanan bir tekniktir (Hupp ve ark 2007 Slocum ve Slocum 2009 Gahring 2011)

İlk olarak 1920 li yıllarda insan hekimliğinde kullanım alanı bulmuştur Veteriner

hekimliği alanındaki ccedilalışmalar Dobbelaar tarafından 1962 yılında oto ve

homotransplantasyon tekniği kullanılarak başlatılmıştır Bu youmlntemde pelvis‟ ten bir parccedila

alınarak elde edilen otohomolog doku dorsal acetabular kenara yerleştirilmiştir Bu işlem

sonucunda yabancı cisim reaksiyonu oluşmamış ve ilerleyen zamanlarda boumllgede ccedilok ciddi

26

bir kallus dokusu şekillenmiş ve hayvanlar yaşamlarının geri kalan kısmını ağrısız bir

şekilde devam ettirmişlerdir (Dobbelaar 1963 Muumlller 2011)

Resim 116 DARthroplasti operasyonu iccedilin kemik greftinin alındığı ve uygulandığı yerin

iskelet uumlzerindeki ve radyografideki goumlruumlntuumlsuuml A Kemik greftinin alındığı yer B Kemik

greftinin uygulandığı yer C Uygulanan greftin radyografik goumlruumlntuumlsuuml (Luck 2011)

110282 Endikasyon

Bu teknik eklem yuumlzeyinde dejeneratif değişikliklerin yeni başladığı TPO iccedilin geccedil

kalınmış olgularda kullanılabilmektedir (Hupp ve ark 2007 Slocum ve Slocum 2009

Gahring 2011) DARthroplasti‟ nin osteoartrozun goumlruumllmeye başladığı TPO iccedilin geccedil

kalınmış olgular ile total kalccedila protezine aday olgular arasındaki boşluğu kapattığını total

kalccedila protezinin de pahalı ve uygulanabilirliğinin zor olması nedeniyle DARthroplasti‟ nin

bir kat daha oumlnem kazandığını ifade etmektedir (Hupp ve ark 2007 Gahring 2011)

Gahring (2011) DARthroplasti‟ nin kalccedila ekleminin biyomekaniğini bozmadığına kalccedila

eklemini sabitleştirdiğine DARthroplasti sonrasında boumllgesel anatomi değiştirilmediği

iccedilin uygulanabilecek diğer tekniklerin de oumlnuumlnuumln kapatılmadığına dikkat ccedilekmektedir

Ayrıca erişkin olmayan koumlpeklerde oumlzellikle 2 yaşından buumlyuumlk olan ve caput femoris ve

acetabulumun kıkırdak boumllgelerinin etkilendiği eklem yuumlzeyi dejenerasyonlarının başladığı

hayvanlarda uygulanmaması gerektiğini belirtmektedir

A B

C

27

Slocum ve Slocum (2009) kalccedila ekleminde meydana gelen dejeneratif değişimlerin

şiddetine goumlre tekniği standart minoumlr ve majoumlr DARthroplasti olarak

sınıflandırmaktadırlar Kalccedila ekleminin lukzasyona uğradığı caput femorisin eklem

kapsuumlluumlne dayandığı lig caputis ossis femorisin maksimum gerilme noktasına ulaştığı

olgularda standart DARthroplasti acetabulumun yerleşiminde herhangi bir anormalliğin

goumlzlenmediği ancak derinliğinde bir sığlaşmanın dikkati ccedilektiği olgularda minoumlr

DARthroplasti displazinin şiddetli lig caputis ossis femorisin yıkımlandığı buna bağlı

olarak caput femoris‟ in laterale ve dorsale yer değiştirdiği şiddetli ağrı yangı ve aşırı

şekilde sinoviyal sıvı birikimi goumlzlenen olgularda youmlntemi majoumlr DARthroplasti olarak

isimlendirmektedirler

Gahring (2011) minor DARthroplastide ala ossis ileum‟ dan alınan tek

kortikokanseloz greft kullanırken standart DARthroplastide 2 kortikokanselloumlz greft

major DARthroplastide ise 2‟ nin uumlzerinde kortikokanselloumlz greft kullanmaktadır

110283 Operasyon tekniği

İki aşamadan oluşmaktadır İlk olarak kortikokanseloz kemik greftin ileumdan

alınması ve daha sonra da alınan parccedilanın dorsal acetabular kenara yerleştirilmesidir

(Resim 116) (Dobbelaar 1963)

Ala osis ilinin cranio-dorsalinden alınan kemik greft gerekli oumllccediluumlmler yapılarak

yarım yay şeklinde hazırlanır kalccedila eklemi ve oumlzellikle kapsuumllası zarar goumlrmeden kaslar

diseke edilir kemik greft dorsal kenara kortikal kemik vidası ile yerleştirilir (Slocum ve

Slocum 1998 Ferreira ve ark 2007 Hupp ve ark 2007)

Operasyon genel anestezi (tercihen inhalasyon anestezisi) altında gerccedilekleştirilir

Koumlpek lateral pozisyonda tespit edilir Boumllge genişccedile tıraş ve dezenfekte edilir Operasyon

boumllgesi steril serviyetlerle sınırlandırılır (Hupp ve ark 2007)

Ala osis iliumrsquodan greft eldesi Deri ensizyonu spina iliaca dorsalis cranialis

uumlzerinde cranial olarak başlar ve kalccedila eklemi yakınına kadar orta hatta paralel bir şekilde

caudal olarak devam eder Spina iliaca dorsalis cranialis ndash caudalis‟leri accedilığa ccedilıkarmak

iccedilin subkutan dokular gluteal fascia ve yağ dokusu aynı hat uumlzerinden ensize edilir

Suumlngerimsi kemik grefti toplanması ve kırıklarda olduğu gibi sadece ala osis ilii‟ nin

lateral (gluteal) yuumlzeyinin accedilığa ccedilıkarılması gerekirse spina iliaca dorsalis caudalis

oumltesinde sonlanacak şekilde m gluteus medius‟ un periostal origosuna spina iliaca

dorsalis cranialis‟ in yakınında ilium‟un lateral kenarı uumlzerinde uumlzerinde bir ensizyon

28

yapılır Daha sonra kemik kesiciler kullanılarak ileum kanadından bir kesit greft olmak

uumlzere elde edilir (Piermattei ve Flo 1997 Hupp ve ark 2007)

Dorsal acetabular kenara yaklaşım Operasyon kalccedila eklemi uumlzerinde trochanter

hizasından ligamentum sacrotuberaleye kadar uzanan m biceps femorisin cranialine

paralel lineer bir deri ensizyonu ile başlatılır Fascia kesilerek m biceps femoris caudale

m gluteus superficialis ve m gluteus medius craniale doğru ekarte edilerek boumllge accedilığa

ccedilıkartılır Bu noktada eklem kapsuumlluuml sadece m gluteus profundus ve m gemellus‟ un

cranial kısmının arasından palpe edilebilir Eklem kapsuumlluumlnuumln kastan ayrı seyreden caudal

kısmı kemikten ve acetabulum caudalinden serbestleştirilir M gluteus profundus eklem

kapsuumlluumlnden ve pelvisten acetabulumun posterior ve uumlst kısmını ortaya ccedilıkarmak iccedilin

yukarıya kaldırılır Acetabulumun lateral korteksinin etrafına 35 mm lik korumalı matkap

ile yaklaşık 6-10 delik accedilılır Bu aşamada eklem kapsuumllasını perfore etmemeye oumlzen

goumlsterilir İleumdan elde edilen ve yarım ay şeklinde hazırlanan kortikokanseloz kemikte

proximal median distal de birer delik accedilılır Daha sonra 2-0 PDS (Ethicon) ile

acetabulumun lateral korteksine accedilılan deliklerden geccedilirilen ipliklerle karşı karşıya dikilir

Bu greft eklem kapsuumllasının proximal noktasından m gluteus profundusun altından

geccedilecek şekilde iplikler youmlnlendirilerek dikilmelidir Greftler kan akımını engellemeyecek

şekilde oumlnceden accedilılmış deliklerden acetabulum ile temas ederler Kortikospongiyoumlz

şeritler ayrıca eklem kapsuumlluumlnuumln serbest kalan kısmına yerleştirilirler M gluteus

profundus m obturatorius internus‟ un cranial kenarına greftleri korumak amacı ile

dikilir M biceps femoris m gluteus‟un fascia‟ sı birlikte dikilir Daha sonra deri rutin

tarzda kapatılır (Slocum ve Slocum 1998 Hupp ve ark 2007)

İyileşme suumlrecinde implant operasyonu izleyen 2-3 hafta sonrasında dorsal kenar

uumlzerindeki periosta bağlanmaya başlar Koumlpeğin 6 hafta suumlre ile hareketlerinin kısıtlanması

ve tasma ile dolaştırılması gerekir 6 haftadan sonra yavaş yavaş hayvana verilen yuumlkuumln

artırılmasına ve 10 haftadan sonra tasmasız serbest dolaşmasına izin verilir Destek olarak

konulan kortikal vidaların da boumllgeden uzaklaştırılmamasında yarar vardır (Slocum ve

Slocum 1998 Hupp ve ark 2007)

Gahring (2011) toplam 11 klinik olgu uumlzerinde uygulanan (doumlrduumlne unilateral

doumlrduumlne bilateral DARthroplasti uumlccediluumlne de bir tarafına TPO diğer tarafına DARthroplasti)

DARthroplasti‟nin 1-3 yıl suumlre ile klinik ve radyolojik olarak izlendiğini belirtmektedir

Elde edilen sonuccedillarda herhangi bir ağrıya rastlanmadığını ve hareket accedilısından

hayvanların oldukccedila aktif olduklarını bildirmektedir Ayrıca bu suumlrede hasta sahiplerinin

29

goumlruumlşlerinin de aynı doğrultuda olduğunu bir tarafına DARthroplasti diğer tarafına TPO

uygulanan koumlpeklerin uzun doumlnem sonuccedilları karşılaştırıldığında DARthroplasti uygulanan

kalccediladaki sonuccedilların TPO uygulanan kalccediladakilere oranla daha uumlstuumln olduğuna dikkat

ccedilekmektedir Koumlpeklerin klinik olarak 64‟ uumlnuumln muumlkemmel 36‟ sının ise iyi

olduğunu ifade etmektedir

30

2 GERECcedil YOumlNTEM

21 Gereccedil

Ccedilalışma materyalini ADUuml Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Kliniğine kalccedila eklemi

displazisi (KED) şikacircyeti ile getirilerek klinik ve radyolojik muayeneleri yapılan değişik

ırk (4 Alman Ccediloban Koumlpeği 4 Golden Retriever 3 Labrador Retriever 3 Kangal 2

Rottweiller 2 melez 1 Boxer ve 1 Mastif) yaş (4ndash24 ay) ve cinsiyette (13 erkek 7 dişi)

toplam 20 (yirmi) adet koumlpek oluşturdu Koumlpeklerden biri (10 numaralı vaka-Alman ccediloban

koumlpeği dişi) operasyondan sonra 3 aylık doumlnem iccedilerisinde trafik kazası sonucu oumllduuml ve

ccedilalışmadan ccedilıkarıldı Dolayısıyla uzun doumlnem değerlendirmeler toplam 19 koumlpek uumlzerinde

gerccedilekleştirildi (Ccedilizelge 21)

Ccedilalışma ADUuml- HADYEK‟in 13062008 tarih ve 2008023 sayılı onayı ile Adnan

Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Hayvan Hastanesinde gerccedilekleştirildi

Ccedilizelge 21 Ccedilalışmayı oluşturan koumlpeklerin ırk yaş ve cinsiyet dağılımları

Irk Yaş Cinsiyet

1 Melez 11 Aylık Erkek

2 Kangal 15 Aylık Erkek

3 Labrador Retriever 8 Aylık Erkek

4 Kangal 6 Aylık

Erkek

5 Rottweiller 8 Aylık Dişi

6 Kangal 4 Aylık

Erkek

7 Alman Ccediloban Koumlpeği 6 Aylık

Dişi

8 Melez 12 Aylık Dişi

9 Mastif 55 Aylık Erkek

10 Alman Ccediloban Koumlpeği 11 Aylık

Dişi

11 Labrador Retriever 8 Aylık Dişi

12 Alman Ccediloban Koumlpeği

55 Aylık Erkek

13 Golden Retriever 13 Aylık Erkek

14 Boxer 24 Aylık Erkek

15 Golden Retriever 12 Aylık

Erkek

16 Golden Retriever 8 Aylık Dişi

17 Alman Ccediloban Koumlpeği

5 Aylık Erkek

18 Golden Retriever 55 Aylık Dişi

19 Labrador Retriever 6 Aylık Erkek

20 Rottweiller 12 Aylık

Erkek

31

22 Youmlntem

221 Preoperatif Muayeneler

2211 Preoperatif klinik muayeneler

Alınan anamnez bilgilerinden sonra her koumlpeğin sedasyonsuz ve sedasyonlu klinik

muayenesi yapıldı Sedasyonsuz klinik muayenede ilk oumlnce yuumlruumlme ve koşturma

denemeleri yapılarak hayvanın yuumlruumlyuumlşuuml ve hareketleri değerlendirildi İnspeksiyonda

pelvik ve gluteal kasların durumuna bakıldı (Resim 21) Daha sonra abduksiyon eksternal

rotasyon testi kalccedila ekstensiyon testi duruş testi ve topallık testleri uygulandı Abduksiyon

eksternal rotasyon kalccedila ekstensiyon ve duruş testleri ağrının varlığı veya yokluğu

accedilısından değerlendirildi Ayakta duruş testinde hayvanın oumln ayakları kaldırılarak

reaksiyon verme durumları hiccedil bazen ve her zaman reaksiyon veriyor olarak

değerlendirildi Topallık testinde hastanın topallama durumu ve ekstremiteye ağırlık verme

dereceleri kontrol edildi Buna goumlre 0 derece topallık yok 1 derece hafif duumlzeyde aksak

yuumlruumlyuumlş 2 derece topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veriyor 3 derece topallık var

ekstremiteye suumlrekli ağırlık vermiyor 4 derece topallık var ekstremiteye hiccedil yuumlk vermiyor

şeklinde değerlendirildi Aktivite testinde hasta sahiplerinden alınan bilgiler doğrultusunda

hastaların guumln iccedilindeki hareketleri normal kısıtlı ve ccedilok kısıtlı olarak değerlendirildi

Resim 21 Ccedileşitli vakalara ait preoperatif goumlruumlntuumller A 13 nolu olgunun preoperatif

goumlruumlnuumlmuuml 13 aylık erkek golden retriever B 14 nolu olgunun preoperatif goumlruumlnuumlmuuml 2

yaşlı erkek boxer

2212 Preoperatif radyolojik muayeneler

Radyolojik muayenelerde ADUuml Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalında

bulunan Comed Marka (Comed Medical System Korea) 150 Kv 500mAS guumlcuumlnde

A B

32

hareketli ve bucky‟ li masaya sahip roumlntgen cihazı kullanıldı Roumlntgen filmlerinin

banyoları Colenta Marka (Mediphot 900E Avusturya) tam otomatik roumlntgen banyo

cihazında yapıldı

Sedasyon altındaki koumlpeklerin klinik muayeneleri tamamlandıktan sonra kalccedila

ekleminin roumlntgenleri ccedilekildi Standart OFA pozisyonunda grafiler alınmak uumlzere koumlpekler

sabit roumlntgen cihazının masasına yerleştirilen x-ray yatağı uumlzerine sırt uumlstuuml konularak film

kaseti uumlzerine kalccedila kısmı gelecek şekilde yatırıldı Arka ayaklar bir yardımcı tarafından

diz ve tarsal eklemler tam olarak gerdirilene kadar ccedilekildi Bacaklar femurlar birbirleri ile

paralel olana kadar addukte edildi Femurlar patellalar dorsal olarak merkezlenene kadar

iccedileri doğru doumlnduumlruumllduuml Bu pozisyonda kalccedila ekleminin radyografik goumlruumlntuumlleri alındı

(Resim 22) Elde edilen roumlntgen filmleri uumlzerinde Norberg skalası kullanılarak Norberg

accedilıları belirlendi Ayrıca caput femoris ve acetabulum dejeneratif değişikliklerin varlığı

youmlnuumlnden de değerlendirildi

222 Postoperatif Muayeneler

2221 Postoperatif klinik muayeneler

Operasyon yapılan koumlpeklerin ilk postoperatif muayeneleri hastaların dikişlerinin

alınması iccedilin ccedilağrıldığı 10 guumlnde yapıldı Koumlpeklerin uumlrinasyon defekasyon

palpasyondaki tepkileri yuumlruumlme aktiviteleri duruş pozisyonları değerlendirildi Bu suumlre

zarfında hasta sahiplerine hayvanların ani hareketlerini engellemek iccedilin belirli bir suumlre

kafes istirahatı yaptırmaları oumlnerildi

2222 Postoperatif radyolojik muayeneler

Operasyondan sonra 1 ve 3 ay ve 12 aylarda standart ventro-dorsal pozisyonda

sedasyon altında pelvis boumllgesinin standart OFA pozisyonunda radyografileri alınarak

Norberg Accedilısı caput femoris ve acetabulum‟daki dejenerasyonlar youmlnuumlnden

değerlendirildi (Resim 22)

33

Resim 22 Standart OFA pozisyonunda radyografilerin alınması A X-ray yatağı

uumlzerinde koumlpeğe pozisyon verirken B Diz ve tarsal eklemin gerdirilmesi C Femurların

birbiri ile paralel olması iccedilin bacakların addukte edilmesi

223 Anestezi

Tuumlm koumlpekler 12 saatlik accedillığı takiben 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg

kg Egevetreg) deri altı yolla uygulanarak anestezinin antikolinerjik premedikasyonu yapıldı

Sedatif ndash analjezik premedikasyon iccedilinse 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20

mgkg Egevetreg) in kas iccedili enjeksiyonu uygulandı 10 dakika sonra 5 mgkg ketamine

hydrochloride (Alfamine 100mgkg Egevetreg) in damar iccedili enjeksiyonu ile induumlksiyon

gerccedilekleştirildi Takiben koumlpeklere endotracheal tuumlp yerleştirildi ve yarı kapalı anestezi

cihazı ile (SMS 2000 Klasik Vent ndash V Marka SMS Tıbbi Cihaz Elek Elekt İnş Teks

Turz Oto San ve Tic Ltd Şti Ankara) 2 lik konsantrasyonda isoflurane (İsoflurane -

USP Adekareg

) solutulması ile anestezi suumlrduumlruumllduuml (Resim 23C)

A B

C

34

Resim 23 Hastanın operasyona hazırlanmasına ait goumlruumlntuumller AOperasyon boumllgesinin

tıraşlanmış goumlruumlntuumlsuuml B Operasyon boumllgesinin antiseptik solusyonla sterilize edildiği

goumlruumlntuuml C Hastanın entuumlbasyonu yapıldıktan sonra operasyon masasındaki goumlruumlntuumlsuuml

224 Modifiye DARthroplasti Tekniği

Operasyon sırasında asepsi ve antisepsi kuralları titizlikle yerine getirilerek

boumllgenin tıraş ve dezenfeksiyonu sonrası operasyon sahası steril serviyet bezleri ile

sınırlandırıldı (Resim 23 Resim 24) Kalccedila eklemine dorsal intergluteal yaklaşımla

ulaşıldı Deri ensizyonu trochanter major uumlzerinde odaklanıp femurun cranialine

seyrederek distalde femurun frac14‟uumlne kadar devam etti proksimalde ise craniale doğru

kıvrılıp dorsal orta hatta yakın sonlandırıldı Deri kenarları diseke ve retrakte edilerek

ensizyon proksimalde m gluteus superficialisin cranial sınırı boyunca fascia gluteus‟a

doğru uzatıldı Collum femoris boyunca yapılan kuumlt diseksiyon ve ayırmalar ile dorsalde

m gluteus medius ve profundus lateralde m vastus lateralis ve medialde m rectus femoris

ekarte edilerek eklem kapsuumllasına ulaşıldı Dorsal acetabular kenar uumlzerindeki yapışmalar

elevatoumlr ile uzaklaştırılarak kalccedila ekleminin dorsal duvarı accedilığa ccedilıkarıldı Bu arada

A B

C

35

karşılaşılan kuumlccediluumlk kanamalar ligatuumlr veya elektrokoterizasyon ile durduruldu Daha sonra

koumlpeklerin 13 kostası uumlzerinde yapılan deri ensizyonu ve diseksiyonu takiben kosta

columna vertebralise bağlantı yerinden kesilerek ccedilıkartıldı Bu arada şekillenen kanamalar

da ligatuumlr veya elektrokoterizasyon ile durduruldu Ccedilıkartılan kosta 2‟şer santimetrelik 3

eşit parccedilaya boumlluumlnerek serum fizyolojik emdirilmiş steril gazlı bez iccedilerisine alındı (Resim

25) Daha sonra ccedilıkartılan kosta parccedilaları dorsal duvara dril ile eşit aralıklarda accedilılan 3

deliğe horizontal hatta dik gelecek şekilde ccedilakıldı (Resim 26 Resim 27) Boumllge rutin

youmlntemle kapatıldı (Resim 28)

Olası enfeksiyonlara karşı tuumlm olgulara postoperatif 7 guumln boyunca 20000 İUumlkg

dozunda Penisilin G Prokain + Penisilin G Potasyum (İecilline flakon 400000 İUuml

İEUlagayreg) ve 2 mgkg dozunda carprofen (Rimadyl tablet 20 mg Pfizer

reg) kullanılması

oumlnerildi Operasyon boumllgesi povidon iyot (Batticon Adekareg

) ile temizlendi Koumlpekler

postoperatif 10 guumln 1 ay 3 ay ve 1 yılda klinik ve radyolojik olarak kontrol edildiler

36

Resim 24 13 costa‟ nın ccedilıkartılmasına ait goumlruumlntuumller A Costa uumlzerine deri ensizyonu B

Costa‟ nın periostunun ayrılması C Costanın accedilığa ccedilıkarılması ve kesilmesi D Costa‟ nın

periostunun dikilmesi E Subkutan dokunun kapatılması F Derinin kapatılması

A B

C D

E F

37

Resim 25 13 costa‟ nın kortikokanselloumlz kemik grefti olarak hazırlanması A Costa‟nın

steril serviyet uumlzerine alınması B Costa‟ nın 2‟ şer cm‟ lik parccedilalara boumlluumlnmesi C

Boumlluumlnmuumlş parccedilaların ortadan ikiye boumlluumlnmesi D Costa parccedilalarının kama şekline

getirildikten sonraki goumlruumlntuumlsuuml

A B

C D

38

Resim 26 Dorsal acetabular kenara yaklaşım ve greftlerin yerleştirilmesi iccedilin deliklerin

accedilılması A Boumllgenin steril serviyetler ile sınırlandırılması B Deri ensizyonu C Accedilılacak

deliklerin yerlerinin belirlenmesi D Matkap ile greft yerleştirilecek deliklerin accedilılması E

Deliklerin teplenmesi

A B

C

D E

39

Resim 27 Greft‟ lerin yerleştirilmesi ve boumllgenin kapatılması A Greft‟lerin dorsal

acetabular kenar uumlzerindeki deliklere yerleştirildikten sonraki goumlruumlnuumlmuuml B Kasların ve

facia‟nın kapatılması C Derialtı dokuların kapatılması D Derinin kapatılması

A B

C D

40

Resim 28 Hayvanların operasyon sonrası genel goumlruumlntuumlleri A Operasyon sonrası

boumllgenin goumlruumlntuumlsuuml B Dikiş hattının betafix ile kapatılması C-D Hastaların operasyon

sonrası goumlruumlntuumlleri

225 İstatistiksel Analiz

Norberg accedilısı değerleri varyasyonunun kontroluuml iccedilin dağılım analizleri Shapiro-

Wilk testi kullanılarak yapıldı Norberg accedilısı değerleri normallik varsayımlarını

karşılamadığından operasyon oumlncesi ve postoperatif doumlnemler arasındaki farklar Friedman

testi ile değerlendirildi Yapılan uygulamanın postoperatif etkisi istatistiksel olarak oumlnemli

bulunduğunda etkinin operasyon sonrası hangi doumlnem ya da doumlnemlerden kaynaklandığını

belirlemek iccedilin post hoc Wilcoxon testi yapıldı Topallık ayakta durmada guumlccedilluumlk yuumlruumlyuumlş

aktivitesi gibi ordinal veriler de aynı istatistiksel youmlntemler ile değerlendirildi

Nominal veriler (ağrı testleri) Cochran Q testi ile değerlendirildi Yapılan

uygulamanın postoperatif etkisi istatistiksel olarak oumlnemli bulunduğunda etkinin operasyon

A B

C D

41

sonrası hangi doumlnem ya da doumlnemlerden kaynaklandığının analizi iccedilin post hoc McNemar

testi yapıldı Ple005 (alfa yanılma duumlzeyi) anlamlı olarak kabul edildi Verilerin analizi

Statistical Package for the Social Sciences (SPSS for Windows version 150 seri no

416a1604ed18748d3f27) paket programı ile gerccedilekleştirildi (Winer ve ark 1991) Sonuccedillar

ortalama plusmn standart hata (SH) şeklinde verildi

42

3 BULGULAR

31 Preoperatif Bulgular

311 Preoperatif Klinik Muayene Bulguları

Alınan anemnez bilgilerinde hayvanların yuumlruumlmede isteksiz oldukları ccedilabuk

yoruldukları kalccedilalarını sallayarak yuumlruumlduumlkleri merdiven ccedilıkarken ve inerken zorluk

ccedilektikleri ve zıplama hareketlerini yapamadıkları bildirildi Bu veriler doğrultusunda

hayvanların kalccedila displazisi accedilısından değerlendirilmesi uygun goumlruumllerek gerekli klinik ve

radyolojik tanı youmlntemleri uygulandı

Yapılan yuumlruumltme ve koşturma denemelerinde toplam 19 hayvanın 1‟ inde 0 derecede

9‟ unda 1 derece 5‟ inde 2 derece 3‟uumlnde 3 derece 1 inde 4 derece topallık goumlzlendi

Ancak 0 ve 1 derecedeki koumlpeklerin de sallantılı yuumlruumlyuumlşle birlikte merdiven ccedilıkmada

zorlandıkları ayakta durma testinde rahatsız oldukları ve erken yoruldukları goumlruumllduuml

Pelvis ve gluteal boumllge kaslarının da hafif atrofik olduğu dikkati ccedilekti Abduksiyon

eksternal rotasyon testi kalccedila ekstensiyon testi ve duruş testleri sonucu kalccedila ekleminden

kaynaklanan bir ağrı olduğu saptandı Kalccedila ekstensiyon testinde tuumlm olgular pozitif ağrı

reaksiyonu verirken 5 ve 13 nolu hastaların abduksiyon eksternal rotasyon testi ve duruş

testinde ağrı reaksiyonu vermediği tespit edildi Bu hastaların norberg accedilı değerlerine goumlre

operasyona alınmasına karar verildi (Ccedilizelge 37)

312 Preoperatif Radyolojik Muayene Bulguları

Koumlpeklere ait roumlntgen filmleri uumlzerinde yapılan oumllccediluumlmler sonucunda elde edilen

Norberg accedilılarına ait ortalamalar Ccedilizelge 31‟de verildi Radyolojik muayeneler sonucunda

16 olguda (1 2 3 4 5 7 8 9 11 12 13 14 15 16 17 18 numaralı olgular) unilateral 4

olguda (6 10 19 20 numaralı olgular) ise bilateral KED saptandı Bunlardan 11 olguda

sağ 5 olguda sol 4 olguda ise her iki tarafa DARthroplasti uygulanmasına karar verildi

43

Ccedilizelge 31 Standart OFA pozisyonunda norberg accedilılarının değerlendirme sonuccedilları

Accedilı

Doumlnem

Norberg accedilıları (n =22)

Preoperatif doumlnem 9232plusmn204a

Postoperatif 3 ay 940plusmn194a

Postoperatif 1 yıl uumlstuuml 9536plusmn195b

ab Aynı Suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir ( plt001)

32 Postoperatif Bulgular

321 Postoperatif Klinik Muayene Bulguları

Klinik ve radyolojik olarak kalccedila displazisi teşhisi konan 20 olgudan 11 tanesinin

sağ tarafına 5 tanesinin sol tarafına ve 4 tanesininde her iki tarafına DARthroplasti

operasyonu uygulandı Operasyon suumlreleri ortalama 90 10 (80-100) dakika suumlrduuml

Koumlpeklerin operasyondan hemen sonra ayakta ve hareketli oldukları goumlzlendi

Postoperatif 5 ile 8 guumlnler arasında 3 koumlpekte kostanın alındığı boumllgede koleksiyon

şekillendi Bunlardan biri fakuumllte dışında oumlzel veteriner kliniklerinde tedavi edilirken ikisi

ise kliniğimizde uygun şekilde tedavi edildi Koumlpeklerin operasyondan sonra zıplama

koşma ve kalccedila ekleminin abduksiyonuna neden olabilecek hareketlerinin engellenmesi

oumlnerildi Hasta sahipleri tarafından postoperatif periyotta hayvanların operasyon oumlncesi

klinik tabloya goumlre hızlı bir duumlzelme goumlsterdiği bildirildi İleri zamanlarda yapılan

kontrollerde herhangi bir komplikasyon goumlzlenmedi

Postoperatif 3 aylık doumlnemdeki kontrollerde 19 hayvanın 10‟ unda 0 derecede 6‟

sında 1 derece 2‟sinde 2 derece 1‟inde 3 derece topallık goumlzlenirken 4 derece topallık

hiccedilbir hayvanda goumlzlenmedi Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemdeki kontrollerde ise 19

hayvanın 17‟ sinde 0 derecede 1‟ inde 1 derece 1‟ inde 2 derece topallık goumlzlenirken 3

ve 4 derece topallıklar hiccedilbir hayvanda goumlzlenmedi Uygulanan ağrı testlerinde operasyon

uygulanan 22 kalccedila eklemi iccedilin kalccedila ekstensiyon testinde 3 aylık doumlnemde 12 eklemin

ağrı reaksiyonu vermediği 1 yıllık doumlnemde ise 20 kalccedila ekleminde ağrının ortadan

kalktığı fakat 6 ve 19 nolu olgularda hafif derecede ağrı hissinin olduğu tespit edildi

Abduksiyon eksternal rotasyon testinde preoperatif doumlnemde ağrı tespit edilen 20 kalccedila

ekleminden 3 aylık doumlnemde 16 kalccedila ekleminde ağrı ortadan kalkarken 1 yıllık doumlnemde

44

20 kalccedila ekleminde ağrıya rastlanmadı 6 ve 19 nolu olgularda ise yine hafif derecede ağrı

tespit edildi Duruş testi sonuccedillarında ise 3 aylık doumlnemde 10 hayvan ayakta durmakta

guumlccedilluumlk yaşamazken 7 hasta bazen 2 hasta ise ccediloğunlukla guumlccedilluumlk yaşadı 1 yıllık doumlnemde

ise 6 ve 17 nolu hastalar dışında ayakta durma guumlccedilluumlğuumlnuumln tamamen ortadan kalktığı bu iki

hastada da bazen guumlccedilluumlk yaşandığı saptandı (Ccedilizelge 37)

322 Postoperatif Radyolojik Muayene Bulguları

Operasyon uygulanan olgularda 3 aylık doumlnem Norberg accedilı bulgusu 940plusmn194 (74-

104) olarak belirlendi 1 yıllık doumlneme ait Norberg accedilı bulgusu ise 9536plusmn195 (72-105)

olarak kaydedildi (Ccedilizelge 31)

33 Uygulanan Testlere İlişkin İstatistiksel Sonuccedillar

331 Kalccedila Ekstensiyon Testi Sonuccedilları

Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları Ccedilizelge 32‟de sunuldu Uygulanan kalccedila

ekstensiyon testine goumlre post hoc MacNemar test sonucu preoperatif doumlnem ile postoperatif

3 aylık doumlnem arasında istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt0001) preoperatif doumlnem ile

Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt0001) ve

postoperatif 3 aylık doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında ağrı bulgusunun

goumlzlenmemesi accedilısından istatistiksel olarak anlamlı (plt001) idi (Resim 31)

Ccedilizelge 32 Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları

Ağrı (n)

Doumlnem

Yapılan ağrı değerlendirmelerı (n = 22)

Ağrı Yok Ağrı Var

Preoperatif Doumlnema

0 22

Postoperatif 3Ayb 12 10

Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemc

20 2

abc Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt0001)

45

332 Abduksiyon Eksternal Rotasyon Testi Sonuccedilları

Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları Ccedilizelge 33‟de sunuldu Preoperatif

doumlnem değeri postoperatif 3 ay doumlnem değeri ile kıyaslandığında post hoc MacNemar test

sonucu ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi istatistik accedilısından oumlnemli (plt0001) preoperatif

doumlnem değeri postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem değeri istatistik accedilısından oumlnemli (plt0001)

postoperatif 3 ay doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem sonuccedilları ise istatitik accedilısından

oumlnemsiz bulundu (pgt005) (Resim 31)

Ccedilizelge 33 Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları

ab Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt0001)

333 Ayakta Duruş Testi Sonuccedilları

Ayakta duruş testi sonuccedilları Ccedilizelge 34‟de sunuldu Ayakta duruş testi sonuccedilları

(post hoc Wilcoxon test) preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık doumlnemde (plt0001)

postoperatif 3 aylık ile post operatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında (plt0001) ve preoperatif

doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemler arasında ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi

accedilısından (plt001) istatistiksel olarak anlamlı bulundu (Resim 31)

Ağrı (n)

Doumlnem

Yapılan ağrı değerlendirmelerı (n=22)

Ağrı Yok Ağrı Var

Preoperatif Doumlnema

2 20

Postoperatif 3Ayb

16 6

Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemb 20 2

46

Ccedilizelge 34 Ayakta duruş testi sonuccedilları

Reaksiyon ()

Doumlnem

Hiccedil Reaksiyon

Vermiyor

Bazen Reaksiyon

Veriyor

Her zaman

Reaksiyon Veriyor

Preoperatif doumlnema

106 526 368

Postoperatif 3 ayb

579 368 53

Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc

895 105 0

abc Farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt001)

334 Aktivite Testi Sonuccedilları

Aktivite testi sonuccedilları Ccedilizelge 35‟de sunuldu Buna goumlre post hoc Wilcoxon test

sonucu preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık doumlnem (plt0001) postoperatif 3 Aylık

doumlnem ile post operatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem (plt001) ve preoperatif doumlnem ile postoperatif 1

yıl uumlstuuml doumlnem arasında ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi accedilısından (plt0001) istatistiksel

olarak anlamlı bulundu

Ccedilizelge 35 Aktivite testi sonuccedilları

Aktivite ()

Doumlnem

Normal Aktivite Kısıtlı Aktivite Ccedilok kısıtlı

Aktivite

Preoperatif doumlnema

0 474 526

Postoperatif 3 ayb

368 526 106

Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc

789 211 0

abc Farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt001)

335Topallık Testi Sonuccedilları

Topallık testi sonuccedilları Ccedilizelge 36‟da sunuldu Hastalarda uygulanan topallık

testine goumlre post hoc wilcoxon test sonucu preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık

doumlnem arasında (plt0001) postoperatif 3 ay ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem (plt0001) ve

preoperatif doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem değerleri arasında (plt0001) topallık

bulgusunun goumlzlenmemesi accedilısından istatistiksel accedilıdan anlamlılık vardı

47

Ccedilizelge 36 Topallık testi sonuccedilları

Derece ()

Doumlnem

0 1 2 3 4

Preoperatif doumlnema

53 368 368 158 53

Postoperatif 3 ayb

421 421 105 53 0

Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc

842 105 53 0 0

abc Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir

0 derece- topallık yok

1 derece- hafif derece aksak yuumlruumlyuumlş

2 derece- topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veriyor

3 derece- topallık var fakat ekstremiteye suumlrekli ağırlık veremiyor

4 derece- topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veremiyor

336 Standart OFA Pozisyonunda Norberg Accedilılarının Değerlendirme Sonuccedilları

Standart OFA pozisyonunda Norberg accedilılarının değerlendirme sonuccedilları Ccedilizelge

31‟de sunuldu Norberg accedilılarında meydana gelen değişim post hoc Wilcoxon test

sonucuna goumlre preoperatif doumlnem ile postoperatif 3 ay doumlnemleri arasındaki sonuccedillar

istatistiki olarak anlamsızken (pgt005) preoperatif doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml

doumlnemler arasındaki sonuccedillar (plt005) ve postoperatif 3 ay ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml

doumlnemler arasındaki sonuccedillar anlamlı (plt005) bulundu (Resim 32 Resim 33 Resim 34

Resim 35 Resim 36 Resim 37)

48

Ccedilizelge 37 Norberg accedilısı kalccedila ekstensiyon testi abduksiyon eksternal rotasyon testi duruş testi aktivite ve topallık testinin preoperatif

postoperatif 3ay ve 1 yıl bulgularına toplu bir bakış

Kalccedila Ekstensiyon Testi ve Abduksiyon Eksternal Rotasyon Testi iccedilin (+)= var (-)=yok Aktivite Testi iccedilin (A) = Normal Aktivite (B)= Kısıtlı Aktivite (C)= Ccedilok Kısıtlı

Aktivite Duruş Testi İccedilin (A)= Hiccedil Reaksiyon Vermiyor (B)= Bazen Reaksiyon Veriyor (C)= Herzaman Reaksiyon Veriyor Topallık Testi İccedilin (0 Derece)= Topallık Yok

(1 Derece)= Hafif Derece Aksak Yuumlruumlyuumlş (2 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Ağırlık Veriyor (3 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Suumlrekli Ağırlık

Veremiyor (4 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Ağırlık Veremiyor

Preoperatif Bulguları Postoperatif 3 Ay Bulguları Postoperatif 1 Yıl Bulguları

NA Kalccedila Ext Testi

Abd Ekst Rot

Testi

Duruş Testi

Aktivite Testi

Topallık Testi

NA Kalccedila Ext Testi

Abd Ekst Rot Testi

Duruş Testi

Aktivite Testi

Topallık Testi

NA Kalccedila Ext Testi

Abd Ekst Rot

Testi

Duruş Testi

Aktivite Testi

Topallık Testi

Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol

1 89 83 + + B C 3 91 eksizyon + + B B 2 94 eksizyon - - A A 0

2 104 93 + + B B 1 104 93 - - A B 0 105 92 - - A A 0

3 102 106 + + B B 0 104 106 - - A A 0 105 106 - - A A 0

4 98 109 + + B B 1 100 109 + - A A 0 101 108 - - A A 0

5 102 105 + - A B 1 102 103 - - A A 0 102 102 - - A A 0

6 102 96 + + + + C C 4 99 86 + + + + C C 3 1005 91 - + - + B B 2

7 92 101 + + B B 1 95 101 + - A A 0 98 102 - - A A 0

8 89 82 + + C C 3 945 90 - - B B 1 101 100 - - A A 0

9 84 92 + + C C 2 85 94 - - B B 1 845 93 - - A A 0

10 99 104 + + + + B B 1 101 104 + - + - A A 0 Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex

11 104 88 + + B B 1 103 90 + - B B 0 103 89 - - A A 0

12 90 97 + + C B 2 90 99 - - B A 1 91 98 - - A A 0

13 105 101 + - A B 1 105 1025 - - A A 0 105 104 - - A A 0

14 109 102 + + C C 2 108 102 - - A B 1 108 102 - - A A 0

15 91 106 + + B C 1 97 106 - - A B 0 97 106 - - A A 0

16 95 99 + + B C 1 96 99 - - A B 0 97 100 - - A A 0

17 75 85 + + C C 3 88 103 + - B B 2 92 103 - - B B 0

18 65 78 + + C C 2 78 65 - - C B 1 81 71 - - A B 0

19 86 75 + + + + B C 2 76 74 + + + + B C 1 72 78 + - + - A B 1

20 94 94 + + + + B B 1 95 95 + - + - A A 0 98 97 - - - - A A 0

49

Resim 31 Uygulanan ccedileşitli testlere ait goumlruumlntuumller A - B Kalccedila ekstensiyon testi

C Ayakta duruş testi D ndash E ndash F Abduksiyon eksternal rotasyon testi

A B

C D

E F

50

Resim 32 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 15 aylık erkek kangal koumlpeğe ait

radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 104 Sol 93) B Postoperatif

3 ay roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 104 Sol 93) C Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA)

goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 103 Sol 89)

A B

C

51

Resim 33 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti sol tarafa eksizyon arthroplastisi uygulanan

11 aylık erkek melez koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml

(Sol 83 Sağ 89) B Postoperatif 3 ay roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol eksizyon

arthroplastisi Sağ 91) C Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol eksizyon

arthroplastisi Sağ 94)

A B

C

52

Resim 34 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık erkek Labrador

Retriever koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 102 Sağ

106) B Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 105 Sağ 106)

Resim 35 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 6 aylık erkek Kangal koumlpeğe ait

radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 100 Sağ 106) B Postoperatif

1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 100 Sağ 110)

A B

A B

53

Resim 36 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 13 aylık erkek Golden Retriever

koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ91 Sol 106) B

Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 97 Sol 106)

Resim 37 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık dişi Rottweiler koumlpeğe

ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ102 Sol 105) B

Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 102 Sol 103)

A

A

B

B

54

4 TARTIŞMA

Kalccedila displazisi ilk kez 1930 lu yılların başlarında Alman Ccediloban Koumlpeklerinde

teşhis edilmiştir O guumln iccedilin ender rastlanan bir hastalık olarak duumlşuumlnuumllmuumlş olmasına

rağmen iri ırk koumlpeklerin ccedilok sık karşılaşılan genetik bir eklem problemi olarak halen

guumlncelliğini korumaktadır (Aslanbey ve Candaş 1994 Hupp ve ark 2007) Uzun yıllardır

bilinmesine ve seleksiyon uygulanmasına rağmen henuumlz kontrol altına alınamamıştır

Kalccedila displazisinin sağaltımında birccedilok youmlntem geliştirilmiştir Ağrının giderilmesi

amacıyla neurektomi (Ballinari ve ark 1995) akupunktur (Kwon ve ark 2006) altın

implantasyonu (Jaeligger ve ark 2007) ve m pectineusun myotomisi (Moses 2000)

uygulanabilir Cerrahi amaccedilla yapılan operasyonlar musculus pectineus myektomisi

(Moses 2000) Juvenile Pubic Symphysiodesis (Schulz ve Dejardin 2002) intertrochanteric

osteotomi (Remedions ve Fries 1995 Piermattei ve Flo 1997) eksizyon arthroplastisi

(Duff ve Campbell 1977 İki ve Sağlam 2004 Kuumlrkluuml 2010) total kalccedila protezi (Gay 1963

Muumlller 1970) uumlccedilluuml pelvik osteotomi (Piermattei ve Flo 1997)‟ dir

DARthroplasti TPO iccedilin geccedil kalınmış osteoartroz şekillenmiş total kalccedila protezine

aday olgular iccedilin ideal bir youmlntem olarak tanımlanmaktadır Ancak KED‟si sağaltımında

oldukccedila yeni bir teknik olup ccedilok sayıda hayvana uygulanamamış ayrıca uzun doumlnem

sonuccedilları elde edilememiştir Bu youmlnuuml ile tartışmalıdır (Hupp ve ark 2007 Slocum ve

Slocum 2009 Gahring 2011) Sunulan ccedilalışmada 20 klinik olguluk bir seride youmlntem

modifiye edilerek uygulanmış olguların 1 yıllık goumlzlem sonuccedilları literatuumlr bilgiler ışığı

altında tartışılarak aktarılmıştır

KED gelişiminde risk faktoumlrlerinin başında genetik (Hedhammar 1979 Corley ve

Keller 1989 Alexander 1992 Kealy ve ark 1992) beslenme (Anon 1973 Hazewinkel

1994 Olmstead 1998) ve fazla hareket (Haan ve ark 1993) gelmektedir Hayvan Ortopedi

Birliğinin (OFA) standartları ve bu konudaki disiplinli ccedilalışmaları sonucunda Avrupa ve

Amerika uumllkelerinde displazi oranlarında oumlnemli azalmalar olmasına rağmen Alman

Ccediloban Koumlpeği Akita İnu Labrador Retriever Golden Retriever Rottweiller gibi koumlpek

ırklarının yanı sıra ulusal değerlerimiz Kangal Akbaş ve Tuumlrk Ccediloban Koumlpeklerinde de

halen buumlyuumlk bir problem olarak guumlncelliğini korumaktadır (Aslanbey ve Candaş 1994

Durmuş ve Han 2005 Hupp ve ark 2007) Materyali oluşturan koumlpekler 4‟ uuml Alman

Ccediloban Koumlpeği 4‟ uuml Golden Retriever 3‟ uuml Labrador Retriever 3‟ uuml Kangal 2‟ si

Rottweiller 2‟ si melez 1‟ i Boxer ve 1‟ i Mastif şeklinde ırk dağılımı goumlsterdi

55

Koumlpekler genetik olarak displazi accedilısından risk grubu iccedilerisinde yer alsın veya

almasın kalorisi yuumlksek besinlerle beslenmesinin hastalığın gelişiminde etkili olacağı ifade

edilmektedir Oumlzellikle genetik accedilıdan displazi yatkınlığı bulunan koumlpeklerde aşırı kilo

alımının eklemde osteoarthritis oluşumunu hızlandırdığına dikkat ccedilekilmektedir Bu

konuda iri ırk koumlpeklerin 3 ndash 10 aylık doumlnemlerinin ccedilok oumlnemli olduğuna vurgu

yapılmaktadır (Anon 1973 Olmstead 1998) Alınan anamnez bilgilerinde olguların

tamamının evde hazır mamalar ile beslendiği kaydedildi Ancak duumlzenli egzersiz

yaptırıldığı da ifade edildi Klinik ve radyolojik muayeneler sonucu yapılan

değerlendirmelerde displazi accedilısından eklemlerde meydana gelen değişim hastaların buumlyuumlk

kısmında minimal duumlzeyde iken klinik belirtilerde hafif seyrediyordu Birccedilok olgu rutin

displazi kontroluuml sırasında saptanan değişimlere ilişkin olarak operasyona alındı

Literatuumlr verilerde (Yuumlcel ve Bakır 1993 Swenson ve ark 1997 Altunatmaz ve ark

2003 Hupp ve ark 2007) cinsiyetin displazi uumlzerindeki etkisi ccedilelişkilidir Kimi

araştırmacılar (Yuumlcel ve Bakır 1993 Swenson ve ark 1997) dişilerde kimileride

(Altunatmaz ve ark 2003 Hupp ve ark 2007) erkeklerde daha sık goumlruumllduumlğuumlnuuml bildirirken

kimi araştırıcılar da (Sarıerler 2003) cinsiyetin oumlnemli olmadığını bildirmektedirler Bakır

(1992) toplam 250 olguluk bir taramada displazi goumlruumllme oranını dişilerde 39

erkeklerde 295 olarak belirtmektedir Sunulan ccedilalışmada 20 koumlpekten 13bdquouuml (65) erkek

7‟si (35) dişi idi Bu sayı kesin bir yargı iccedilin oldukccedila az olmakla birlikte Hupp ve ark

(2007) ile Altunatmaz ve ark (2003)‟nın bulguları ile benzerlik goumlsterirken Swenson ve

ark (1997) Bakır (1992) ile Yuumlcel ve Bakır (1993)‟ın goumlruumlşleri ile farklılık goumlstermektedir

Kalccedila displazili koumlpeklerin genellikle merdiven ccedilıkmada zorlandığı tavşan gibi

arka ayakları uumlzerinde zıpladıkları yattıkları yerden zor kalktıkları yuumlruumlyuumlşlerinde arka

bacaklarda sallantı oturuşta asimetri hareket etmede isteksizlik ve ccedilabuk yorulma

belirlendiği ifade edilmektedir (Deny ve Butterworth 2000 Durmuş ve Han 2005 Vezzoni

ve ark 2005) Alınan anamnez bilgilerinde hasta sahiplerinin ilk dikkatini ccedileken klinik

bulgu topallık yuumlruumlmede isteksizlik sallantılı yuumlruumlyuumlş ve hafif koşturmalarda tavşan gibi

zıplama olarak ifade edildi Klinik muayenede olguların tamamında merdiven ccedilıkarken

zorlanma oumlnemli bir kısmında (18 olgu) hafif koşturulduğunda tavşan gibi arka ayakları

uumlzerinde zıplama yattıkları yerden kalkmada zorlanma (9 olgu) goumlzlendi Ayrıca tuumlm

olgularda sallantılı yuumlruumlyuumlş oturuşta asimetri ve hareket etmede isteksizlik ve ccedilabuk

yorulma dikkati ccedilekti Elde edilen bulgular anılan literatuumlrler (Deny ve Butterworth 2000

Durmuş ve Han 2005 Vezzoni ve ark 2005) ile paralellik goumlsterdi

56

Klinik muayenede kalccedila ekleminin gevşekliğinin belirlenmesinde birccedilok youmlntem

kullanıldığı bildirilmektedir Bu youmlntemler hayvanlara sedasyonlu ve sedasyonsuz olarak

yapılmaktadır (Bojrab ve ark 1988 Madsen ve Svalostoga 1995 Adams ve ark 1998

Puerto ve ark 1999 Lust ve ark 2001 Oumlzsoy 2002a)

Hupp ve ark (2007) radyografik oumllccediluumlmler ile abduksiyon eksternal rotasyon testi ve

kalccedila ekstensiyon testlerinde duyulan ağrı arasında bir ilişkiye rastlamadıklarını

bildirmektedirler Ayrıca Deny ve Butterworth (2000) bu testlerin her zaman pozitif sonuccedil

vermeyeceğini ifade etmektedirler Ccedilalışmada tuumlm olgulara sedasyonsuz abduksiyon

eksternal rotasyon ve kalccedila ekstensiyon testleri uygulandı Bunlardan 18 olguda

abduksiyon eksternal rotasyon testinin sonucu ağrı varlığı accedilısından pozitif iken diğer 2

olguda negatif idi Bu olguların tamamında radyografik incelemelerde displaziye ilişkin

bulgular vardı Bu iki olgunun ağrı testlerine negatif yanıt vermesinin displaziye ilişkin

dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olmasından kaynaklandığı kanısına varıldı

Kalccedila displazisinin radyografik tanısında standart OFA pozisyonunda alınan ventro-

dorsal goumlruumlntuumller uumlzerinde Norberg-Olson accedilı oumllccediluumlmleri değerli bilgiler verir JPS TPO ve

DARthroplasti gibi eklemin yapısını bozmayan sağaltım youmlntemleri sonrası acetabulumun

caput femorisi kuşatma etkinliğini belirlemede de yararlıdır (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve

ark 2007 Gahring 2011) Ccedilalışmada Norberg accedilı oumllccediluumlm ortalaması operasyon oumlncesi

9232plusmn204 iken postoperatif 3 ay 940plusmn194 postoperatif 1yıl ve daha uumlstuumlndekilerde

9536plusmn195 olarak oumllccediluumllduuml Operasyon sonrası değerler ile operasyon oumlncesi değerler

karşılaştırıldığında meydana gelen artış istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt001) bulundu Hupp

ve ark (2007) DARthroplasti oumlncesi standart OFA pozisyonunda Norberg accedilı ortalamasını

857plusmn108 ve operasyon sonrası 1 yıllık doumlnemde 898plusmn92 olarak oumllccedilmuumlşlerdir Ccedilalışmada

preoperatif ve postoperatif doumlnem değerleri karşılaştırıldığında operasyon sonrası doumlnemde

meydana gelen artış istatistiksel olarak anlamlı bulundu

DARthroplasti iliumdan alınan kemik greftin kalccedila eklemi kapsuumllası uumlzerine

taşınması ve taşınan greftin dorsal acetabular kenar uumlzerine birkaccedil vida ile tutturulması

esasına dayanmaktadır Boumlylece taşınan greftin dorsal acetabular kenar ile buumltuumlnleşmek

sureti ile dorsal acetabulum kenarını uzatacağı aynı zamanda eklem kapsuumllasını

destekleyerek gerilmeyi azaltarak ağrıyı ortadan kaldıracağı ifade edilmektedir (Hupp ve

ark 2007 Slocum ve Slocum 2009 Muumlller 2011 Gahring 2011) Slocum ve Slocum

(2009) ve Gahring (2011) dorsal acetabular kenarı iliumdan alınan kemik greftiyle

uzattıklarını ve lukzasyona uğrayan kalccedila eklemine stabilite sağladıklarını ifade

57

etmektedirler Kemik greftin eklem kapsuumlluumlnuumln dış tarafını kapatacak şekilde

yerleştirildiğini boumlylece eklem kapsuumlluumlnuuml destekleyerek caput femoris‟ in eklem

kapsuumlluumlne yaptığı etkiyi hafiflettiğini ve eklenen greftin zamanla gelişerek ve pelvisle

kaynaşarak dahada stabil bir hal alıp caput femoris ile eklem kapsuumlluumlnuumln uyumuna destek

sağladığını vurgulamaktadırlar Ferreira ve ark (2007) crista iliacadan kemik parccedilası

almışlar alınan kemik parccedilasını dorsal acetabular kenarın periostal boumllgesini kuumlrete ederek

buraya iki kortikal vida ile tutturduklarını ifade etmektedirler Sunulan ccedilalışmada kortiko-

kanselloumlz kemik doku 13 kostadan temin edildi Kostadan elde edilen uumlccedil adet kemik doku

parccedilası dorsal acetabular kenar uumlzerinde accedilılan deliklere greft materyali olarak ccedilakıldı

Eklem kapsuumllası uumlzerinde herhangi bir işlem yapılmadı Teknik boumlylece modifiye edilmiş

oldu

Yukarıda anılan ccedilalışmaların (Slocum ve Slocum 2009 Gahring 2011) uzun doumlnem

kontrollerinde aktivitenin iyi duumlzeyde olduğu topallık belirtilerinin ortadan kalktığı ifade

edilmektedir Sadece Slocum ve Slocum (2009) ilgili kalccedila ekleminde abduksiyonun

sınırlı olduğuna dikkat ccedilekmektedirler Ccedilalışmada uzun doumlnem kontrollerde hayvanlarının

aktivitelerinin iyi duumlzeyde olduğu topallık belirtilerinin ortadan kalktığı belirlendi ayrıca

hasta sahipleri tarafından da operasyon oumlncesi belirtilerin duumlzeldiği ifade edildi Klinik

bulgulara ilişkin preoperatif ile postoperatif doumlnemlere ait veriler arasında istatistiksel

olarak klinik duumlzelme accedilısından anlamlılık (Aktivite iccedilin plt0001 topallık iccedilin plt001)

saptandı Postoperatif goumlzlemlerde kalccedila ekleminde Slocum ve Slocum (2009)‟un

bulgularının aksine abduksiyonun normal ve ağrısız olduğu tespit edildi Anılan ccedilalışmada

(Slocum ve Slocum 2009) abduksiyonun ağrılı olmasının nedenini standart

DARthroplastide kapsuumlla uumlzerine dikilen kemik gereftin zamanla olgunlaşarak dorsal

kenarın aşırı uzamasına bağlanmaktadır

Hupp ve ark (2007) 2 yılı aşkın suumlre izledikleri olgularda aktivite ayakta duruş

atlama abduksiyon ve adduksiyonda ağrı belirtilerine rastlamadıklarını kaydetmektedirler

Ferreira ve ark (2007) postoperatif 18ay kontrollerinde koumlpeklerin aktivitesinin yeterli ve

normal duumlzeyde olduğu bildirmektedirler Slocum ve Slocum (2009) operasyonu izleyen 1

yıl ve uumlzeri kontrollerde duruş ve yuumlruumlyuumlş testlerinin normal olduğunu fakat abduksiyon

testinde sınırlı harekete rastladıklarını ifade etmektedirler Filho ve Selmi (2001)

operasyon oumlncesi 14 koumlpeğin tamamında topallık bulguları ve ağrı testlerinde pozitif sonuccedil

elde etmişken operasyon sonrası 1 2 ve 12 aylarda yaptıkları topallık muayenesi ve ağrı

bulgularının oumlnemli derecede azalarak ortadan kalktığına dikkat ccedilekmektedirler

58

Operasyona alınan olgulardan 9 adedi 1 yıl ve daha uzun suumlre izlendiler Bu koumlpeklerin

klinik kontrollerinde abduksiyon eksternal rotasyon ve ekstensiyon testlerinde herhangi bir

ağrı belirtisi ve sınırlamaya rastlanmadı aynı zamanda duruş ve yuumlruumlyuumlş testleride

normaldi Klinik muayene bulguları Slocum ve Slocum (2009)‟ un saptadıkları abduksiyon

pozisyonunda sınırlanma dışında anılan ccedilalışmaların (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve ark

2007) klinik bulguları ile oumlrtuumlşmekte idi

Bazı araştırmacılar (Hupp ve ark 2007 Gahring 2011) bilateral kalccedila eklemi

displazisi belirlenen ve DARthroplasti uygulanmasına karar verilen olgularda her iki kalccedila

eklemine aynı guumln iccedilerisinde muumldahale ettiklerini ve operasyon sonrası sonuccedilların olumlu

olduğunu bildirmektedirler Ayrıca Slocum ve Slocum (2009) ve Gahring (2011) tek

seansta bir kalccedilaya pelvik osteotomi diğer kalccedilaya DARthroplasti uyguladıklarını rapor

etmektedirler Sunulan ccedilalışmada her iki kalccedila ekleminde displazi tespit edilen 4 olguya

DARthroplasti operasyonu aynı guumln iccedilerisinde uygulandı Postoperatif doumlnemde klinik

accedilıdan bu koumlpeklerin gelişimi ile tek tarafa DARthroplasti operasyonu uygulananlar

arasında belirgin bir fark goumlzlenmedi

Ferreira ve ark (2007) kemik greftini yerleştirmek iccedilin dorsal boumllgedeki kapsuumlla

uumlzerinde yatak hazırlanırken uygulanan kuumlretaja bağlı olarak bir denervasyonun

şekillendiğini ve buna bağlı olarak hayvanların operasyon sonrasında ilk guumln itibariyle

ağrısız bir şekilde ayaklarını kullanabildiklerini bildirmektedirler Hupp ve ark (2007)

kapsuumllanın dorsalinin denervasyonuna bağlı olarak postoperatif ağrının kısmen daha az

olduğunu ifade etmektedirler Ccedilalışmada dorsal duvar uumlzerine kemik greftlerin

yerleştirilmesi iccedilin delik accedilma işlemi oumlncesi boumllgede kuumlt diseksiyon uygulandı Yukarıda

anılan goumlruumlşler (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve ark 2007) doğrultusunda kesin olmamakla

birlikte denervasyon işleminin gerccedilekleşmesi olasıdır Zira postoperatif doumlnemde ağrıya

ilişkin ciddi bir problem ile karşılaşılmaması bu duumlşuumlnceyi destekler niteliktedir

Hupp ve ark (2007) operasyon sonrası 6 haftalık suumlreccedilte koumlpeklerin 10‟ar dakikalık

yavaş tempoda ve tasmalı olarak gezdirilmesine 6 haftadan sonra 14 guumlnde bir 10‟ar

dakika uzatılarak devam ettirilmesine izin verdiklerini bildirmektedirler Tasmasız

yuumlruumlyuumlşe operasyondan 3 ay sonra geccedilildiğini ifade etmektedirler Luck (2011) hastaların

8 hafta kısa tasmalarla uzun olmayan yuumlruumlyuumlşler yapabileceğini bu suumlreden sonra normal

aktivitelerine devam edebileceğini belirtmektedir Ccedilalışmada modifiye DARthroplasti

uygulanan olguların tamamında ertesi guumlnden başlayarak 1 hafta suumlre ile kontrolluuml olarak

kısa tasma ve yuumlruumlyuumlşlerle gezdirilmeleri bir haftadan sonra operasyondan oumlnceki normal

59

ve tasmasız yuumlruumlyuumlşlere geccedilmeleri oumlnerildi Literatuumlr verilerle (Hupp ve ark 2007 Luck

2011) kıyaslandığında normal ve tasmasız yuumlruumlyuumlşe bu kadar kısa suumlrede geccedililmesinde

yerleştirilen greftin hayvanın normal hareketleri esnasında uygulandığı yerden

ccedilıkmayacağının oumlngoumlruumllmesi etkili oldu Aynı zamanda hareketsizliğe bağlı olarak olası

kas atrofilerinin engellenmesi veveya oluşan atrofilerin duumlzelmesinde hızlanma sağlayarak

eklem stabilitesini olumlu youmlnde etkileyeceği duumlşuumlncesinden hareketle boumlyle bir planlama

yapıldı Nitekim postoperatif goumlzlemlerde gelişim beklentiler doğrultusunda oldu

Hupp ve ark (2007) operasyondan 3-4 guumln sonra 4 koumlpekte kolleksiyon şekillendiğini

bildirmektedirler 3 koumlpekte de greftlerin dorsale deplasmanı sonucunda şiddetli ağrı ve

operasyon sonrası yaklaşık 5-6 haftalarda sıccedilrama ve atlamalardan kaynaklandığı

duumlşuumlnuumllen n ishiadicus felci şekillendiğini kaydetmektedirler Slocum ve Slocum (2009)

bir olguda geccedilici siyatik sinir disfonksiyonu şekillendiğini ve bunun postoperatif 6 aylık

doumlnemde normale doumlnduumlğuumlnuuml belirtmektedirler Aynı ccedilalışmada birkaccedil olguda siyatik

sinirin konulan greft ile ligamentum sakrotuberale arasına sıkışması nedeniyle

komplikasyon yaşandığı ve ligamentin kesilmesi yoluyla problemin ortadan kalktığı ifade

edilmektedir Sunulan ccedilalışmada 3 olguda kortiko-kanselloumlz doku elde etmek iccedilin kostanın

ccedilıkarıldığı boumllgede postoperatif 4-5 guumlnlerde kolleksiyon gelişti Bunlardan 2 sine klinikte

muumldahale edildi ve koleksiyon punksiyon yapılarak boşaltıldı sonrasında herhangi bir

nuumlks yaşanmadı Uumlccediluumlncuuml olgu telefonla youmlnlendirilerek oumlzel bir klinikte punksiyon

yapılarak koleksiyonun boşaltılması sağlandı Yapılan işlemden 1 hafta sonra tekrar

koleksiyona bağlı şişme şekillendiği ve bu şişkinliğin operasyonla yine aynı oumlzel veteriner

kliniğinde alındığı hasta sahibi tarafından uumlccediluumlncuuml ayda yapılan kontrollerde bildirildi

Ccedilalışmada siyatik sinirin etkilendiği herhangi bir komplikasyona rastlanmadı Bunda

boumllgeye yaklaşımda titiz bir diseksiyon işlemi uygulanmasının yanı sıra dorsal acetabular

kenara ccedilakılan implantın siyatik siniri tehdit etmeyecek noktalara yerleştirilmesinin etkili

olduğu duumlşuumlnuumllduuml

Gahring (2011) 11 koumlpek uumlzerinde yaptığı ccedilalışmada 4 koumlpekte operasyon sonrası

tuumlm aktivitelerin normal ve topallığın olmamasına rağmen zıplama hareketlerini

yapamadıklarını bildirmektedir Slocum ve Slocum (2009) koumlpeklerin zıplama

hareketlerini yapabildiğini fakat bir koumlpekte zıplama sırasında ağrı olduğunu

belirtmektedir Postoperatif doumlnemde yapılan kontrollerde ve hasta sahiplerinden alınan

bilgiler doğrultusunda koumlpeklerin kısa suumlre iccedilerisinde operasyon oumlncesi doumlnemlerinden ccedilok

daha iyi bir aktiviteye kavuştukları topallık kıyaslaması accedilısından operasyon oumlncesine

60

goumlre daha iyi oldukları ifade edildi klinik muayenelerde zıplama hareketlerini kolaylıkla

yapabildikleri goumlzlendi

Duff ve Campbell (1977) 267 koumlpek uumlzerinde yaptıkları ekzisyon arthroplastisi

sonrası 30 oranında mekanik topallığın devam ettiğini koumlpeklerin 50 sinin 8-10 hafta

75 bdquoinin 10 ndash 12 hafta sonrasında normal yuumlruumlyuumlş yapabildiklerini belirtmektedirler Off

ve Matis (1997) yaptıkları ccedilalışmada 132 koumlpeğe eksizyon arthroplastisi operasyonu

uyguladıklarını ve postoperatif 4 yıl sonrasında hayvanların 32‟ sinin iyi duumlzeyde

yuumlruumlduumlğuumlnuuml duumlzguumln bir kas yapısına sahip olduğunu ve bacaklarına ağırlık verdiğini

20‟ sinde hafif kas atrofisi ve topalık olduğunu bacaklarına yuumlk vermekte problem

yaşadıklarını ve 48‟ inde ciddi şekilde suumlrekli topallık kas atrofisi ve oumlzellikle egzersiz

sonrası ve soğuk hava şartlarında bacağına ağırlık vermediklerini bildirmektedirler Kuumlrkluuml

(2010) ekzisyon arthroplastisi yapılan 20 koumlpekten 3 tanesinin ilgili bacağı

kullanmadığını 4 tanesinin 3 ay sonunda 8 tanesinin 3-6 ay 4 tanesinin 6-12 ay arasında

basmaya başladığını ifade etmektedir Yaygınguumll (2005) TPO uygulanan yedi koumlpeğin

postoperatif birinci guumlnde ayakta ve hareketli olmasına karşın ileri zamanlarda yuumlruumlme

problemleri ile karşılaşıldığına dikkat ccedilekmektedir Altunatmaz ve ark (2003) TPO

uygulanan 22 koumlpekte postoperatif 3-5 guumlnlerde orta derecede topallık goumlruumllduumlğuumlnuuml ve 20-

25 guumln sonra operasyon yapılan bacağa ağırlık vermeye başladığını bildirmektedirler

Ayrıca 7 erkek koumlpeğin uumlrinasyon sırasında arka bacağını abduksiyona alırken zorlandığını

belirtmektedirler Anılan ccedilalışma (Duff ve Campbell 1977 Off ve Matis 1997 Altunatmaz

ve ark 2003 Yaygınguumll 2005 Kuumlrkluuml 2010) sonuccedilları ile kıyaslandığında postoperatif

doumlnemde koumlpeklerin daha kısa suumlrede ve daha etkili bir duumlzelme goumlsterdikleri goumlruumllduuml

Operasyon youmlntemi ve olgulara bağlı olarak sonuccedilların değişebileceği kabul edilmekle

birlikte modifiye DARthroplasti‟ nin bu youmlnuuml ile avantajlı olduğu soumlylenebilir

Musculus pectineus myektomisi kalccedila displazisi sağaltımında palyatif bir youmlntem

olarak kullanılır Displazi tedavisinde yalnız musculus pectineus myektomisi

uygulandığında uzun doumlnem postoperatif bulgularda eklem stabilitesinin artmadığı

osteoartritik değişiklerin devam ettiği ve ağrının tamamen ortadan kalkmadığı bildirilmiştir

(Remedions ve Fries 1995) Ccedilalışmada elde edilen bulgular ışığı altında Modifiye

DARthroplasti‟ nin eklem stabilitesini artırdığı ve ağrıyı tamamen ortadan kaldırdığı

goumlzlendi Fakat osteoartritik değişiklikler musculus pectineus myektomisinde olduğu gibi

hafif duumlzeyde devam etti

61

Barut ve ark (2011) 22 koumlpek uumlzerinde uyguladıkları DARthroplasti

operasyonunda kalccedila ekleminde şekillenen osteoarthritin durduğunu veya gelişiminin

yavaşladığını hayvanların yuumlruumlyuumlş fonksiyonlarının duumlzeldiğini ve operasyon sonrası

nonsteroid anti inflamatuar ilaccedilların kullanımına ihtiyaccedil duyulmadığını bildirmektedirler

Ccedilalışmada tuumlm olgulara 7 guumln suumlre ile 2 mgkg dozunda karprofen (Rimadyl 20 mg tablet

Pfizerreg) uygulandı Uzun doumlnem nonsteroid anti inflamatuar ilaccedil kullanımına gerek

duyulmadı

62

5 SONUCcedil

Kalccedila eklemi displazisinin sağaltımı amacı ile uygulanan ldquoModifiye DARthroplastirdquo

tekniğinin etkinliği klinik ve radyografik youmlntemlerle izlendi Toplam 20 klinik olgu

uumlzerinde yuumlruumltuumllen ccedilalışmadan elde edilen sonuccedillar aşağıda oumlzetlendi

1 Klinik muayenede koumlpeklerde topallık goumlruumllme oranı preoperatif doumlnemde

947 iken operasyon sonrası 3 ayda 579‟ a 1 yıl ve daha uzun doumlnemde

158‟ e geriledi Kalccedila ekstensiyon testi preoperatif doumlnemde tuumlm olgularda

ağrı varlığı accedilısından pozitif iken postoperatif 3 aydan sonraki kontrollerde 1

olgu dışında ağrı bulgusuna rastlanmadı Abduksiyon eksternal rotasyon testinde

hem sağ hem sol eklemler iccedilin 19 olguda ağrı mevcut iken postoperatif

kontrollerde birer olgu dışında ağrının ortadan kalktığı goumlzlendi Ayakta duruş

testi displazi varlığı accedilısından preoperatif doumlnemde 1 olguda negatif 19 olguda

pozitif sonuccedil verirken operasyon sonrası kontrollerde 19 olguda negatif 1 olguda

pozitif sonuccedil verdi

2 Radyografik değerlendirmelerde OFA pozisyonunda alınan ventro-dorsal

radyogramlar uumlzerinde yapılan oumllccediluumlmlerde Norberg accedilı değerleri preoperatif

doumlnem 9232plusmn204 1 yıl uumlstuuml postoperatif doumlnemde 9536plusmn195 olarak belirlendi

Postoperatif doumlnemde meydana gelen artış preoperatif doumlneme goumlre istatiksel

accedilıdan oumlnemli bulunmasına rağmen yeterli değildi Dejeneratif değişimlerde

ilerlemenin de devam ettiği goumlzlendi

3 Postoperatif doumlnem kontrollerde preoperatif doumlnem ile kıyaslandığında

koumlpeklerin daha aktif goumlruumlntuuml iccedilerisinde olduğu dikkati ccedilekti ve bu durum hasta

sahipleri tarafından da ifade edildi Koumlpeklerin hiccedilbirinde kas atrofisi goumlruumllmedi

4 Orijinal youmlntemde dorsal acetabular kenara taşınan kortiko-kanselloumlz kemiğin

kenarı uzatarak caput femoris‟ in acetabulum tarafından bir soket gibi kuşatıldığı

ifade edilmektedir Modifiye DARthroplasti‟de taşınan kemik greftleri dorsal

acetabular kenarı uzatmadı dejeneratif değişimleri de durdurmadı

5 Literatuumlr verileri ile kıyaslandığında modifiye DARthroplasti‟nin klinik olarak

(kuumlccediluumlk bir seride de olsa) benzer sonuccedilları verdiği dejeneratif değişimlerin

minimal duumlzeyde olduğu olgularda sorunların protez ve benzer cihazlara gerek

kalmadan ccediloumlzuumlme ışık tutabileceği kanısına varıldı

63

6 Tekniğin eklem kapsuumllasında meydana gelen denervasyon veya ldquokortiko-

kanselloumlzrdquo kemik doku taşınımına ilişkin bir ldquokoumlk huumlcre tedavisirdquo accedilısından

etkinliğinin accedilığa kavuşturulması amacıyla irdelenmesi youmlnuumlnde kontrolluuml

denemelere de gereksinim duyulmaktadır

64

OumlZET

DERİNCEGOumlZ OOuml Koumlpeklerde Kalccedila Displazisinin ldquoModifiye DARthroplastirdquo

Tekniği ile Sağaltımı Uumlzerine Klinik Ccedilalışmalar

Bu ccedilalışmada kalccedila eklemi displazisinin sağaltımı amacı ile uygulanan ldquoModifiye

DARthroplastirdquo tekniğinin etkinliğinin klinik ve radyografik bulgular ışığı altında

değerlendirilmesi amaccedillandı

Ccedilalışma materyalini klinik ve radyolojik bulgular sonucunda KED tanısı konan 4-24

ay yaşları arasında değişik ırk ve cinsiyette (13 erkek 7 dişi) toplam 20 adet koumlpek

oluşturdu Radyolojik muayeneler sonucunda 16 olguda unilateral 4 olguda ise bilateral

olmak uumlzere ve 11 olguda sağ 5 olguda sol 4 olguda ise her iki tarafa DARthroplasti

uygulanmasına karar verildi

Oniki saatlik accedillığı takiben 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg kg Egevetreg)

deri altı yolla uygulanarak anestezinin antikolinerjik premedikasyonu yapıldı Sedatif ndash

analjezik premedikasyon iccedilinse 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20 mgkg

Egevetreg) in kas iccedili enjeksiyonu uygulandı 10 dakika sonra 5 mgkg ketamine

hydrochloride (Alfamine 100mgkg Egevetreg) in damar iccedili enjeksiyonu ile induumlksiyon

gerccedilekleştirildi Takiben koumlpeklere endotracheal tuumlp yerleştirildi ve yarı kapalı anestezi

cihazı ile (SMS 2000 Klasik Vent ndash V Marka SMS Tıbbi Cihaz Elek Elekt İnş Teks

Turz Oto San ve Tic Ltd Şti Ankara) 2 lik konsantrasyonda isoflurane (İsoflurane -

USP Adekareg

) solutulması ile anestezi suumlrduumlruumllduuml

Operasyon boumllgesi asepsi ve antisepsi kurallarına goumlre hazırlandı Kortikokanselloumlz

kemik greft olarak onuumlccediluumlncuuml kostadan yararlanıldı Dorsal acetabular duvar accedilığa ccedilıkarıldı

Dorsal duvar uumlzerine birbirine eşit uzaklıkta dril ile uumlccedil delik accedilılarak kosta parccedilaları bu

deliklere ccedilakıldı Boumllge uygun şekilde kapatıldı

Postoperatif birinci guumlnde koumlpeklerin hepsinin ayakta ve hareketli oldukları

goumlzlendi

İleri doumlnemde yapılan (10 Guumln 3ve 12 ay) klinik muayenelerde yuumlruumltme ve

koşturma abduksiyon eksternal rotasyon kalccedila ekstensiyon ve ayakta duruş testleri

sonuccedilları preoperatif doumlnemle kıyaslandığında daha iyi olduğu goumlruumllduuml

65

Ccedilalışmada Norberg accedilı oumllccediluumlm ortalaması preopertif doumlnemde 9232plusmn204 iken

postoperatif 3 ay 940plusmn194 postoperatif 1yıl ve daha uumlstuumlndekilerde 9536plusmn195 olarak

oumllccediluumllduuml

Sonuccedil olarak ldquoModifiye DARthroplasti‟derdquo taşınan kortiko-kanselloumlz greftler

Dorsal Acetabulum Kenarını uzatmadı ve dejeneratif değişimleri durdurmadı Bununla

birlikte kuumlccediluumlk bir seride de olsa dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olduğu

olgularda sorunların protez ve benzeri cihazlara gerek kalmadan ccediloumlzuumllebileceği

duumlşuumlnuumllduuml Tekniğin eklem kapsuumllasında bir denervasyona yol accedilarak veya ldquokortiko-

kanselloumlzrdquo kemik doku taşınımına ilişkin bir ldquokoumlk huumlcre tedavisirdquo etkisi sonucu etkin

olduğu youmlnuumlndeki beklentilerin accedilığa kavuşturulması amacıyla kontrolluuml denemelere

gereksinim olduğu kanısına varıldı

Anahtar Kelimeler DARthroplasti Kalccedila Eklemi Koumlpek

66

SUMMARY

DERİNCEGOumlZ OOuml Clinical studies on the treatment of hip dysplasia by ldquoModified

DARthroplastyrdquo in dogs

The aim of this study was to evaluate the efficiency of ldquoModified DARthroplastyrdquo

technique‟s on treatment of hip dysplasia according to the clinical and radiographical

findings

For this purpose study was carried out on 20 dogs in different breed sexes (13

Male 7 Female) and ages (4-24 months) which had diagnosed hip dysplasia according to

clinical and radiographical findings According to radiographical findings DARthroplasty

was performed in 16 dogs unilaterally (11 right and 5 left) and in 4 dogs bilaterally

Following the 12 hours fasting period anticholinergic premedication of anaesthesia

was induced by subcutaneously injection of 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg

kgEgevet reg

) After that sedative-analgesic premedication was archieved by intramuscularly

injection of 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20 mgkgEgevetreg

) Ten minutes later

induction was archieved by 5 mgkg ketamine hydrochloride (Alfamine 100mgkgEgevet reg

)

injection intravenously Following the induction endotracheal intubation was completed

and anaesthesia was maintained by inhalation of 2 isoflurane concentration (Isoflurane -

USP Adekareg

) by using semi-closed circuits anaesthetic machine (SMS 2000 VentndashV

SMS Medical Aparts Elec Elecr Build Text Tour Car Ind

and Trade Ltd Co Ankara)

Operation area is prepared according to routine asepsis and antisepsis procedure

Thirteenth rib was used as corticocancellous bone graft According to routine surgical

procedure dorsal acetabular rim was revealed Grafts were placed into three holes which

were drilled at equal distance to each other Area was closed in routine manner

At the postoperatively first day it was observed that all the dogs were ambulant

and lively

According to long-term follow up (10th days 3th and 12th months) clinical tests

findings obtained by abduction-external rotation test hip extension test standing test and

walking-running test were better when compare preoperative findings

In this study mean Norberg Angle was measured as 9232plusmn204 940plusmn194 and

9536plusmn195 preoperative postoperative 3th and 12th months respectively

67

As a result in this technique ldquoModified DARthroplastyrdquo transplanted cortico-

cancellous grafts neither extend dorsal acetabular rim nor stoped degenerative changes

However although we carried out this study in a small number of patients we thougt that

in cases which has minimal degenerative changes problems could be solve by using this

method without using prosthesis or similar devices It was also concluded that detailed

controlled trials might be necessary in an attemp to highlight that this technique caused

clinicaly recovery by denervation of joint capsule or by the effects of corticocancellous

bone grafts may acting as ldquostem cellsrdquo

Key Words DARthroplasty Dog Hip Joint

68

KAYNAKLAR

Adams WM Dueland RT Meinen J Q‟ Brien RT Giuliano E Nordheim EV Early

detection of canine hip dysplasia comparison of two palpation and five radiographic

methods Journal of the American Veterinary Medical Association 199834(5)339-346

Aktaş M Koumlpeklerde kalccedila displazisi

(httpwwwakutorgtrmodulesphpname=Newsampfile=articleampsid=2395) Erişim tarihi

06 Ağustos 2007

Alexander JW Canine hip dysplasia Small Animal Practice 1992 22(3)551-557

Altunatmaz K Yuumlcel R Devecioğlu Y Saroğlu M S Ozsoy Treatment of canine hip

dysplasia using triple pelvic osteotomy Veterinary Medicine-Czech 200348(1-2)41-46

Anon Report on canine hip dysplasia Journal of the American Veterinary Medical

Association 1973162(8)662-668

Aslanbey D Candaş A Veteriner Operasyon Ankara Medisan Yayınevi 1994s772-784

Aslanbey D Veteriner Ortopedi ve Travmatoloji Ankara Maya Matbaacılık 1990s128-

140

Aslanbey D Veteriner Ortopedi ve Travmatoloji Ankara 3 Baskı Medisan Yayın Serisi

no 19 1996 s262-264

Bakır B Sivas Kangal koumlpeklerinde kalccedila ekleminin displazi accedilısından klinik ve radyolojik

olarak değerlendirilmesi İstanbul Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml İstanbul

Tuumlrkiye-1992

Ballinari U Montavon PM Huber E Weiss R Pectineus myectomy tenotomy of the

iliopsoas and neurectomy of the joint capsule as symptomatic therapy for coxarthrosis of

the dog Schweiz Arch Tierheilkd 1995137(6)251-257

Barut A Sadak S Nişancı A Long term effects of DARthroplasty surgery in canine hip

dysplasia 22 Cases 17th

FECAVA Eurocongress 6th

TSAVA Congress ldquoModern

Veterinary Practicesrdquo 7-10 Eyluumll 2011 İstanbul ndash Turkey 2011p472

Baruth H Berger L Bradshaw D et al Carprofen in Rainsford KD (ed)

Antiinflammatory and Anti-rheumatic Drugs Volume II Newer Anti-inflammatory Drugs

Rainsford KD ed CRC Press Boca Raton1986 p33ndash47

69

Belfield WO Chronic subclinical survey and canine hip dysplasia Veterinary Medicine

and Small Animal Clinician 1976741399-1401

Bennet D Hip dysplasia and ascorbate therapy fact or fancy Seminars in Veterinary

Medicine and Surgery (Small Animal) 19872(2)152-157

Black AP Triple pelvic osteotomi for juvenile canine hip dysplasia Australian Veterinary

Journal 200078(12)820-824

Bojrab MJ Ellison GW Slocum B Current Technique in Small Animal Surgery 4th

Ed

Baltimore Williams And Wilkins 1988p1145-1151

Chalman J Butler HC Coxofemoral joint laxity and the ortolani sign Journal of the

American Veterinary Medical Association 198521671-676

Charette B Dupuis J Beuregard G Palpation and dorsal acetabular rim radiographic view

for early detection of canine hip dysplasia Veterinary and Comparative Orthopaedics and

Traumatology 200114125-132

Corley EA Keller GG Hip Dysplasia A Guide for Dog Breeders and Owners 2nd

Ed

Columbia Missouri Orthopedic Foundation of Animals 1989p1-27

Dassler CL Canine Hip Dysplasia Diagnosis and Nonsurgical Treatment In Slatter D

(Eds) Textbook of Small Animal Surgery 3rd

Ed Philadelphia WB Saunders

Company 2002p2019-2029

Denny HR Butterworth S The hip A Guide to Canine and Feline Orthopaedic Surgery

4th Ed London Blackwell Science 2000p455-494

Dobbelaar MJ Dislocation of the Hip in Dogs Journal of Small Animal Practice

19634101

Duff R Campbell JR Long term results of excision arthroplasty of the canine hip

Veterinary Record 1977101181-184

Durmuş AS Han MC Bazı Koumlpek Irklarında Kalccedila Displazisi Doğu Anadolu Boumllgesi

Araştırmaları Dergisi 20053(2)106-109

Dursun N Veteriner Anatomi I 3rd

Ed Ankara Medisan Yayıncılık 1995p42-51

Dursun N Veteriner Topografik Anatomi 2nd

Ed Ankara Medisan Yayıncılık

2002p158-160

70

Dyce KM Sack WO Wensing CJG Textbook of Veterinary Anatomy Philadelphia

WB Saunders Company 1987p453-464

Evans H E Christiansen GC Miller‟s Anatomy Of The Dog 2nd

Ed Philadelphia WB

Saunders Company 1979p197-209

Ferreira MP Alievi MM Gomes C Beck CAC Voll J Sia D Filho APF Freire CD

Acetabuloplastia extracapsular para tratamento de displasia coxofemoral em catildeo ndash relato

de caso Acta Scientiae Veterinariae 200735(1)101-104

Filho Padilha JG Selmi AL Evaluation of darthroplasty with bone allograft as a treatment

for hip dysplasia in dogs XXVI World Congress of The World Small Animal Veterinary

Association 8-11 August 2001 Vancouver-Canada) 2001p692

Fluumlckiger MA Friedrich GA Binder H A radiographic stres technique fo evaluation of

Coxafemoral joint laxity in dogs Veterinary Surgery 1999281-9

Fox SM Bums J Burt J The dysplastic hip a crippling problem in dogs Veterinary

Medicine 198782684-693

Gahring DR Long-term results with DARthroplasty

httpwwwsancarlosvetcomOtherProfDARthroplastyDARthroplasty_Long_Term_Foll

owuphtml|~ProfDARthroplastyDARthroplasty_Long_Term_Followuphtml Erişim

tarihi 23 Eyluumll 2011

Gay WI Development of an intramedullary stem canine femoral head and neck prosthesis

Proceedings of the XVIIth World Veterinary Congress 14-21 August 1963 Hannover

1963p1087-1093

Guumllanber EG PennHip Radyografi Kursu Notları 22 Agustos 2004 Istanbul 2004p1-20

Guumlzel N Kangal Koumlpeklerinde Kalccedila Displazisi Uumlzerinde Ccedilalışmalar II Ulusal Veteriner

Cerrahi Kongresi 1-2 Ekim 1990 Alata- Mersin

Haan JJ Beale BS Parker RB Diagnosis And Treatment Of Canine Hip Dysplasia Canine

Practice 199318(3)25-28

Hazewinkel HA Skeletal diseases In Willis JM Simpson KW eds The Waltham Book

of Clinical Nutrition of the Dog and Cat Frome England Butler and Tanner 1994395-

423

71

Hedhammar A Olsson SE Andersson SA Persson L Pettersson L Olausson A Sundgren

PE Canine hip dysplasia study of heritability in 401 litters of German shepherd dogs

Journal of the American Veterinary Medical Association 1979 1741012-1016

Henry GA Radiographic development of canine hip dysplasia Veterinary Clinics of North

America Small Animal Practice 199222559-578

Hupp J Pfeil I Buder A Monig K Pfeil A Schubert K Schulz S Winkler T Die dorsale

Pfannendachplastik nach Slocum ndash Eine retrospektive Studie Der praktische Tierarzt

200788(6)398-409

İki Y Sağlam M Koumlpeklerde caput ve collum femoris‟in exicion arthroplastisi Veteriner

Cerrahi Dergisi 200410(1-2)43-47

Jaeligger GT Larsen S Soslashli N Moe L Two years follow-up study of the pain-relieving effect

of gold bead implantation in dogs with hip-joint arthritis Acta Veterinaria Scandinavica

2007499

Johnson AL Smith CW Pijanowski GJ Hungerford LL Triple pelvic osteotomy effect

on limb function and progression of degenerative joint disease Journal of the American

Animal Hospital Association 199834260-264

Kealy RD Olsson SE Monti KL Lawler DF Biery DN Helms RW Lust G Smith GK

Effects of limited food consumption on the incidence of hip dyplasia in growing dogs

Journal of the American Veterinary Medical Association 1992201857-863

Kinzel S Hein S Von Scheven C Kuumlpper W 10 years experience with denervation of the

hip joint capsule for treatment of canine hip joint dysplasia and arthrosis Berl Tierarztl

Wochenschr Munch 2002115(1-2)53-56

Kuumlrkluuml Ccedil Koumlpeklerde eksizyon arthroplasti operasyonu ve geccedil doumlnem sonuccedilları Adnan

Menderes Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml Aydın Tuumlrkiye-2010

Kwon YD Pittler MH Ernst E Acupuncture for peripheral joint osteoarthritis (A

systematic review and meta-analysis) Rheumatology 2006 45(11)1331-1337

Leighton EA Genetic of canine hip dysplasia Journal of the American Veterinary Medical

Association 19972101474-1479

Luck DR DARthroplasty httpwwwvsrsnetDARthroplastyhtml Erişim tarihi 17

Eyluumll 2011

72

Lust G Todhanter RJ Erb N Dykes NL Williams AJ Burton-Wurster N I Farese JP

Repeatability of dorsolateral subluxation scores in dogs and correlation with macroscopic

appearance of hip osteoartritis American Journal of Veterinary 2001621711-1715

Lust G An overview of the pathogenesis of canine hip dysplasia Journal of the American

Veterinary Medical Association 1997210(10)1443-1445

Lust G Other orthopedic diseases Textbook of small animal surgery 2nd

Ed

Philadelphia WB Saunders Company 19931938-1944

Mackenzie SA Oltenacu EA Leighton W Heritability estimate for temperament scores in

German shepherd dogs and its genetic correlation with hip dysplasia Behavior Genetics

1985 15 475-482

Madsen JS Svalostoga E The joint capsula and joint laxity in dogs with hip dysplasia

Journal of the American Veterinary Medical Association 19952101463-1465

Meomartino L Fatone G Potena A Brunetti A Morphometric assessment of the canine

hip joint using the dorsal acetabular rim view and the centre-edge angle Journal of Small

Animal Practice 2002432-6

Morgan JP Stephens M Radiographic Diagnosis And Control Of CHD Iowa State

Universitesi Press 1988

Moses PA Alternatif surgical methods for treating canine hip dysplasia Australian

Veterinary Journal 200078(12)822-823

Muumlller D Pfannendachplastik mit kortiko-spongioumlsen Knochentransplantaten zur Therapie

der Huumlftgelenksdysplasie und Coxarthrose

httpmueller-heinsbergdePfannendachplastik_2008pdf Erişim Tarihi 23 Eyluumll 2011

Muumlller ME Total hip prosthesis Clinical Orthopaedics 197072(9)46-68

Nickel R Schummer A Seiferle E Wilkens H Wille KH Frewein J The Anatomy of the

Domestic Animals - The Locomotor System of the Domestic Mammals Berlin Verlag

Paul Parey 1986p89-90

Off W Matis U Excision arthroplasty of the hip joint in dogs and cats Clinical

radiographic and gait analysis findings at the surgical veterinary clinic of the Ludwig

Maximilians University of Munich Der praktische Tierarzt 1997 25(4)379-387

73

Olmstead ML Total Hip Replacement Current Techniques in Small Animal Surgery 4th

Ed BaltimoreWilliams and Wilkins 1998p1173-1178

Oumlzsoy S Koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı I klinik değerlendirmeler Veteriner

Cerrahi Dergisi 2002a8(3-4)81-88

Oumlzsoy S Koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı II Radyografik değerlendirme Veteriner

Cerrahi Dergisi 2002b8(2-4)89-95

Piermatei DL Flo GL Hip Dysplasia Brinker Piermatei Flo Handbook of Small Animal

Orthopedics and Fracture Repair PhiladelphiaWB Saunders Company1997p433-465

Piermattei DL Greeley RG An Atlas of Surgical Approaches to The Bones of The Dog

and Cat Philadelphia WB Saunders Company 1979

Puerta DA Smith GK Gregor TP Lafond E Conzemius MG Cabell WL Mckelvie PJ

Relationships between results of the Ortolani method of hip joint palpation and distraction

index Norberg angle and hip score in dogs Journal of the American Veterinary Medical

Association 1999214(4)497-501

Read RA Conservative management of juvenil canine hip dysplasia Australian Veterinary

Journal 200078(12)818-819

Read RA Diagnosis and treatment options for hip dysplasia in dogs

httpwwwvincomproceedingsplxCID=WSAVA2002ampPID=2663 Erişim tarihi 26

Nisan 2010

Remedions AM Fries CL Implant complication in 20 triple pelvic osteotomy Veterinary

and Comparative Orthopaedics and Traumatology 19936202-207

Remedions AM Fries CL Treatment of canine hip dysplasia A review Canadian

Veterinary Journal 199536(8)503-509

Riser WH Rhodes WH Newton CD Hip dysplasia In Newton CD Nunamaker DM

(Eds) Textbook of Small Animal Orthopedics Philadelphia JB Lippincott 1985 953-

980

Riser WH A half century of canine hip dysplasia Seminars in Veterinary Medicine and

Surgery (Small Animal) 1987287-91

74

Sarıerler M Comparison of the ortolani method of hip joint palpation norberg angle and

subluxation index in the diagnosis of hip dysplasia in dogs Veteriner Cerrahi Dergisi

20039(3-4)20-25

Schnelle GB Some new diseases in the dog American Kennel Gaz 19355225

Schulz KS Dejardin ML Surgical treatment of canine hip dysplasia In Slatter D (Eds)

Textbook of Small Animal Surgery 3rd

Ed Philadelphia WB Saunders Company

2002p2029-2059

Slocum B Devine TM Dorsal acetabular rim radiographic view for evaluation of the

canine hip Journal of the American Animal Hospital Association 199026289-296

Slocum B Slocum DT Pelvic Osteotomy For Axial Rotation Of The Acetabular Segment

İn Dogs With Hip Dysplasia The Veterinary Clinics of North America Small Animal

Practice 199222645-682

Slocum B Slocum TD DARthroplasty

httpwwwslocumenterprisescomArticlesdarthroplastyhtm|~httpwwwslocumenterpri

sescomArticlesdarthroplastyhtm Erişim tarihi 07 Haziran 2009

Slocum B Slocum TD Hip Current techniques in small animal surgery 4th

Ed

BaltimoreWilliams and Wilkins 1998p1127-1178

Smith GK Advances in diagnosing canine hip dysplasia Journal of the American

Veterinary Medical Association 19972101451-1457

Swenson L Audell L Hedhammar A Prevalence and ınheritance of and selection for hip

dysplasia in seven breeds of dog in sweden and bebefit cost analysis of a screening and

control program Journal of the American Veterinary Medical Association 1997210207-

214

Todhunter RJ Lust G Hip Dysplasia Pathogenesis In Slatter D (Eds) Textbook of Small

Animal Surgery 3rd

Ed Philadelphia WB Saunders Company 2002p2009-2019

Tomlinson LJ Johnson JC Quantification of measurement of femoral head coverage and

Norberg angle within and among four breeds of dogs American Journal of Veterinary

Research 200061(12)1493-1500

Toumlnnis D General radiography of the hip joint Congenital dysplasia and dislocation of the

hip Berlin Springer Verlag 1987p100-138

75

Trumpatori BJ Mathews KG Roe SR Robertson ID Radiographic anatomy of the canine

coxofemoral joint using the dorsal acetabular rim (DAR) view Veterinary Radiology amp

Ultrasound 200344526-532

Vane JR Botting RM Mechanism of action of anti-inflammatory drugs Scand J

Rheumatol 199625(102)9ndash21

Vezzoni A Dravelli G Corbari A Lorenzi MD Cirla A Tranquillo V Early diagnosis of

canine hip dysplasia European Journal of Companion Animal Practice 200515(2)173-

184

Vezzoni A Boiocchi S Vezzoni L Vanelli AB Bronzo V Double pelvic osteotomy for

the treatment of hip dysplasia in young dogs Veterinary and Comparative Orthopaedics

and Traumatology 20106444-452

Wallace LJ Canine hip dysplasia past and present Seminars in Veterinary Medicine and

Surgery (Small Animal)1987292-106

Winer BJ Donald RB Kenneth MM Statistical principles in experimental desing Third

Ed A Bradford Hill London 1991

Wylie KB DeYoung DJ Drost WT DeYoung BA The Effect of Surgical Approach on

Femoral Stem Position in Canine Cemented Total Hip Replacement Veterinary Surgery

19972662

Yaygınguumll R Koumlpeklerde triple pelvik osteotomi uygulamaları Adnan Menderes

Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml Aydın Tuumlrkiye-2005

Yuumlcel R Bakır B Kangal ccediloban koumlpeklerinde kalccedila ekleminin displazi accedilısından klinik ve

radyolojik olarak incelenmesi İstanbul Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi ve Muumlnih Ludwig-

Maximilians Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Tuumlrk Alman Guumlnleri Tebliğ Kitabı 29 - 30

Nisan 1993 Avcılar-İSTANBUL 1993p83-87

Zhang Z Zhu L Sandler J Friedenberg SS Egelhoff J Williams AJ Dykes NL

Hornbuckle W Krotscheck U Moise NS Lust G Todhunter RJ Estimation of

heritabilities genetic correlations and breeding values of four traits that collectively define

hip dysplasia in dogs American Journal of Veterinary Research 200970(4)483-492

76

OumlZGECcedilMİŞ

1978 yılında Sivas‟ta doğdum İlkokulu Ziya Goumlkalp İlkokulu ortaokul ve lise

oumlğrenimimi Sivas Selccediluk Anadolu Lisesi‟nde tamamladım 1996 yılında Ankara

Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi‟nde okumaya hak kazandım 2001 yılında mezun oldum

2003 yılında Adnan Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı‟nda

Araştırma Goumlrevlisi olarak ccedilalışmaya başladım 2006 yılında aynı Anabilim Dalında

doktora programına başladım Halen Adnan Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi

Cerrahi Anabilim Dalı‟nda araştırma goumlrevlisi olarak ccedilalışmaktayım

77

TEŞEKKUumlR

Doktora oumlğrenimim ve tez ccedilalışmam suumlresince ilgi ve yardımlarını hiccedilbir zaman

esirgemeyen danışmanım Sayın Prof Dr Ali BELGE‟ ye teşekkuumlruuml bir borccedil bilirim

Ayrıca her konuda katkılarını esirgemeyen İstanbul Uumlniversitesi Veteriner

Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyesi Sayın Prof Dr Kuumlrşat OumlZER‟ e Adnan

Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyeleri Sayın

Prof Dr Murat SARIERLER‟ e Sayın Prof Dr Nuh KILICcedil‟ a oumlzellikle tezin bitiş

aşamasında goumlstermiş oldukları yardım ve sabırdan dolayı Anabilim Dalımız Oumlğretim

Uumlyesi Yrd Doccedil Dr Sayın İbrahim AKIN Fizyoloji Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyesi Sayın

Aykut UumlNER‟ e Araştırma Goumlrevlisi Dr Sayın Rahime YAYGINGUumlL Araştırma

Goumlrevlisi Zeynep Bilgen ŞEN Araştırma Goumlrevlisi Zeynep Bozkan TATLI‟ ya ve tuumlm

doktora ve yuumlksek lisans oumlğrencileri ile emeği geccedilen tuumlm oumlğrencilere teşekkuumlr ederim

Tez ccedilalışmama SAE-09013 numaralı proje ile sağladığı maddi katkılarından

dolayı Adnan Menderes Uumlniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimine

teşekkuumlr ederim

Page 2: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve

TC

ADNAN MENDERES UumlNİVERSİTESİ

SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTUumlSUuml

CERRAHİ ANABİLİM DALI

VCR-DRndash2011ndash0002

KOumlPEKLERDE KALCcedilA DİSPLAZİSİNİN ldquoMODİFİYE

DARTHROPLASTİrdquo TEKNİĞİ İLE SAĞALTIMI UumlZERİNE

KLİNİK CcedilALIŞMALAR

ONUR OumlZGUumlN DERİNCEGOumlZ

DANIŞMAN

Prof Dr ALİ BELGE

AYDINndash2011

i

ii

OumlNSOumlZ

Kalccedila eklemi displazisi (KED) oumlzellikle orta ve iri ırk koumlpeklerde sıklıkla

karşılaşılan kalccedila ekleminde dejeneratif değişimlerle karakterize kalıtsal ve oldukccedila

yaygın bir hastalıktır Hastalığın erken tanısı ve sağaltımı amacı ile birccedilok klinik ve

radyolojik muayene youmlntemleri yanı sıra ccedileşitli medikal ve operatif sağaltım seccedilenekleri

oumlnerilmektedir Hastalığın ilerleyici karakteri ve medikal sağaltımın ccediloğunlukla yetersiz

kalması nedeniyle operatif sağaltım youmlntemleri daha ccedilok kabul goumlrmektedir Her ne kadar

operatif sağaltım youmlntemleri hastalığı tamamen ortadan kaldırmasa da elde edilen sonuccedil

ccediloğunlukla medikal tedavilerden daha iyi olmaktadır Bu sebeple de yeni operatif youmlntem

arayışları devam etmektedir Guumlnuumlmuumlzde bu amaccedilla yapılabilecek operasyonlar Musculus

Pectineus Myectomisi Juvenil Pubic Symphysiodesis (JPS) Intertrochanteric Osteotomi

Uumlccedilluuml Pelvik Osteotomi (TPO) DARthroplasti Total Kalccedila Protezi ve Eksizyon

Arthroplastirsquo sidir

KEDrsquonin sağaltımı amacı ile uygulanan youmlntemin tercihinde eklemde şekillenen

dejeneratif değişimler belirleyicidir Juvenil Pubic Symphysiodesis (JPS) Intertrochanteric

Osteotomi ve Uumlccedilluuml Pelvik Osteotomi (TPO) genccedil koumlpeklerde dejeneratif değişimler

başlamadan yapıldığı takdirde etkili olabilmektedir Total Kalccedila Protezi ve Eksizyon

Arthroplastisi ise dejeneratif değişimler şekillendikten sonra da uygulanabilmektedir Total

Kalccedila Protezi maliyeti yuumlksek uygulaması ciddi birikim ve donanım isteyen bir youmlntemdir

Eksizyon Arthroplastisi ise caput femorisrsquo in rezeke edilmesini gerektirmekte eklem

buumltuumlnluumlğuuml bozulmaktadır

DARthroplasti pelvisin diğer boumllgelerinden alınan kemik greftlerinin dorsal

acetabulum kenarına taşınarak boumllgenin daha geniş bir hale getirilmesi ve caput femorisrsquoin

daha derin bir acetabulum iccedilerisine tam olarak oturmasını sağlamaya doumlnuumlk oldukccedila yeni

bir uygulamadır Bu teknik TPO iccedilin geccedil kalınmış durumlarda ve eklem yuumlzeyinde

dejeneratif değişikliklerin yeni başladığı olgularda kullanılabilmektedir

Bu ccedilalışmada onuumlccediluumlncuuml kostadan temin edilen kortikokanselloumlz kemik greftlerinin 5

ndash 10 mm aralıklarla dorsal acetabular kenar uumlzerine accedilılan deliklere implante edilmek

sureti ile modifiye edilen youmlntemin kalccedila displazisinin sağaltımındaki etkinliğinin

araştırılması amaccedillanmıştır

iii

Koumlpeklerde Kalccedila Displazisinin ldquoModifiye DARthroplastirdquo Tekniği ile Sağaltımı

Uumlzerine Klinik Ccedilalışmalar başlıklı tez Adnan Menderes Uumlniversitesi Bilimsel Araştırma

Projeleri Koordinasyon Birimi tarafından SAE-09013 kod numarası ile desteklenmiştir

iv

İCcedilİNDEKİLER

Sayfa

KABUL VE ONAY i

OumlNSOumlZ ii

İCcedilİNDEKİLER iv

SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ viii

CcedilİZELGELER DİZİNİ ix

RESİMLER DİZİNİ x

1GİRİŞ 01

11 Kalccedila Displazisinin Tanımı 01

12 Tarihccedile 02

13 Kalccedila Ekleminin Anatomisi 02

14 Kalccedila Eklemine Intergluteal Ensizyonla Dorsal Yaklaşım 05

15 Kalccedila Displazisinin Nedenleri 07

151 Genetik 08

152 Beslenme 08

153 Hormonlar 08

154 Miyopatiler 09

155 Vitaminler 09

16 Patogenez 09

17 Klinik Goumlruumlnuumlm 10

18Tanı 11

181 Fiziksel Muayene 11

1811 Uyanık (sedasyonsuz) hastada yapılan testler 12

18111 Abduksiyon eksternal rotasyon testi 12

18112 Kalccedila ekstensiyon testi 13

v

18113 Duruş testi 13

18114 Kalccedila sublukzasyon testi 14

18115 İliopsoas testi 15

1812 Anestezi altındaki hastada yapılan testler 15

18121 Reduumlksiyon ve sublukzasyon accedilıları 15

18122 Ortolani belirtisi 16

18123 Barlow belirtisi 17

18124 Barden palpasyonu 17

18125 Diğer testler 17

19 Radyolojik Muayene 17

191 Radyolojik Pozisyonlar 18

110 Sağaltım 22

1101 Medikal Sağaltım 22

1102 Operatif Sağaltım 24

11021 Musculus pectineus myectomisi 24

11022 Juvenil pubic symphysiodesis (JPS) 24

11023 Intertrochanteric osteotomi 24

11024 Eksizyon arthroplastisi 24

11025 Total kalccedila protezi 24

11026 Uumlccedilluuml pelvik osteotomi (TPO) 25

11027 Kalccedila eklemi kapsulası denervasyonu 25

11028 DARthroplasti 25

110281 Tanım 25

110282 Endikasyon 26

110283 Operasyon tekniği 27

vi

2 GERECcedil VE YOumlNTEM 30

21 Gereccedil 30

22 Youmlntem 31

221 Preoperatif Muayeneler 31

2211 Preoperatif klinik muayene 31

2212 Preoperatif radyolojik muayene 31

222 Postoperatif Muayeneler 32

2221 Postoperatif klinik muayene 32

2222 Postoperatif radyolojik muayene 32

223 Anestezi 33

224 Modifiye DARthroplasti Tekniği 34

225 İstatistiksel Analiz 40

3 BULGULAR 42

31 Preoperatif Bulgular 42

311 Preoperatif Klinik Muayene Bulguları 42

312 Preoperatif Radyolojik Muayene Bulguları 42

32 Postoperatif Bulgular 43

321 Postoperatif Klinik Muayene Bulguları 43

322 Postoperatif Radyolojik Muayene Bulguları 44

33 Uygulanan Testlere İlişkin İstatistiksel Sonuccedillar 44

331 Kalccedila Ekstensiyon Testi Sonuccedilları 44

332 Abduksiyon Eksternal Rotasyon Testi Sonuccedilları 45

333 Ayakta Duruş Testi Sonuccedilları 45

334 Aktivite Testi Sonuccedilları 46

335 Topallık Testi Sonuccedilları 46

vii

336 Standart OFA Pozisyonunda Norberg Accedilılarının Değerlendirme Sonuccedilları 47

4TARTIŞMA 54

5 SONUCcedil 62

OumlZET 64

SUMMARY 66

KAYNAKLAR 68

OumlZGECcedilMİŞ 76

TEŞEKKUumlR 77

viii

SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ

JPS Juvenil Pubic Symphiodesis

DEH Dejeneratif Eklem Hastalığı

OFA Orthopedic Foundation for Animals

DLS Dorsolateral Sublukzasyon

NSAID Nonsteroidal Antienflamatuar Ajanlar

TPO Uumlccedilluuml Pelvik Osteotomi (Triple Pelvic Osteotomy)

PDS Polidiaxanon

KED Kalccedila Eklemi Displazisi

DAK Dorsal Asetabular Kenar

DPO Double Pelvic Osteotomy

DI Distraksiyon İndeksi

ix

CcedilİZELGELER DİZİNİ

Sayfa

Ccedilizelge 11 Osteoarthritisrsquo in gelişimine ilişkin yaş topallık ilişkisi 11

Ccedilizelge 21 Ccedilalışmayı oluşturan koumlpeklerin ırk yaş ve cinsiyet dağılımları 30

Ccedilizelge 31 Standart OFA pozisyonunda norberg accedilılarının değerlendirme

sonuccedilları 43

Ccedilizelge 32 Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları 44

Ccedilizelge 33 Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları 45

Ccedilizelge 34 Ayakta duruş testi sonuccedilları 46

Ccedilizelge 35 Aktivite testi sonuccedilları 46

Ccedilizelge 36 Topallık testi sonuccedilları 47

Ccedilizelge 37 Norberg accedilısı kalccedila ekstensiyon testi abduksiyon eksternal

rotasyon testi duruş testi aktivite ve topallık testinin preoperatif postoperatif

3ay ve 1 yıl bulgularına toplu bir bakış 43

x

RESİMLER DİZİNİ

Sayfa

Resim 11 Normal ve displazik kalccedilaların radyografik goumlruumlntuumlsuuml 02

Resim 12 Os coxaersquo yı oluşturan kemik yapılar 03

Resim 13 M pisiformis m gluteus profundus m gluteus mediusun anatomik

goumlruumlnuumlmuuml 05

Resim 14 Deri ve fasiarsquonın ensizyon hattı 06

Resim 15 Kasların retrakte edilmesi 06

Resim 16 Dorsal acetabulum duvarına yaklaşım 07

Resim 17 Kalccedila displazilerinde goumlzlenen merdiven ccedilıkarken zorlanma 11

Resim 18 Abduksiyon eksternal rotasyon testi 13

Resim 19 Normal bir koumlpekte ayakta durma pozisyonu Displazili bir koumlpeğin

ayakta durma testinde kalccedila ve bel boumllgesini ccedilukurlaştırma14

Resim 110 Ortolani testinin uygulama tekniği 16

Resim 111 Standart OFA pozisyonu 19

Resim 112 Dorsolateral Sublukzasyon (DLS) radyografik pozisyonrsquo un

uygulanışı 20

Resim 113 PennHip methoduyla radyografi ccedilekim tekniği 21

Resim 114 PennHip methoduyla alınan radyografilerde distaksiyon ve

kompresyon goumlruumlntuumlleri 21

Resim 115 Distraksiyon indeksinin hesaplanmasındaki şematik goumlruumlnuumlm 22

Resim 116 DARthroplasti operasyonu iccedilin kemik greftinin alındığı ve uygulandığı

yerin iskelet uumlzerindeki ve radyografideki goumlruumlntuumlsuuml26

Resim 21 Ccedileşitli vakalara ait preoperatif goumlruumlntuumller 31

Resim 22 Standart OFA pozisyonunda radyografilerin alınması 33

Resim 23 Hastanın operasyona hazırlanmasına ait goumlruumlntuumller 34

xi

Resim 24 13 costarsquo nın ccedilıkartılmasına ait goumlruumlntuumller 36

Resim 25 13 costarsquo nın kortikokanselloumlz kemik grefti olarak hazırlanması 37

Resim 26 Dorsal acetabular kenara yaklaşım ve greftlerin yerleştirilmesi

iccedilin deliklerin accedilılması 38

Resim 27 Greftrsquo lerin yerleştirilmesi ve boumllgenin kapatılması 39

Resim 28 Hayvanların operasyon sonrası genel goumlruumlntuumlleri 40

Resim 31 Uygulanan ccedileşitli testlere ait goumlruumlntuumller 49

Resim 32 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 15 aylık erkek Kangal

koumlpeğe ait radyografiler 50

Resim 33 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti sol tarafa eksizyon arthroplastisi

uygulanan 11 aylık erkek melez koumlpeğe ait radyografiler 51

Resim 34 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık erkek Labrador

Retriever koumlpeğe ait radyografiler 52

Resim 35 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 6 aylık erkek Kangal

koumlpeğe ait radyografiler 52

Resim 36 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 13 aylık erkek

Golden Retriever koumlpeğe ait radyografiler 53

Resim 37 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık dişi

Rottweiler koumlpeğe ait radyografiler 53

1

1GİRİŞ

Kalccedila displazisi oumlzellikle orta ve iri ırk koumlpekleri etkileyen genetik ve ccedilevresel

faktoumlrlerin etkisi altında meydana gelen eklemde stabilite bozukluğu oluşturan oumlnemli bir

gelişim anomalisidir (Alexander 1992 Aktaş 2007)

Hastalığın oluşumunda kalıtsal nedenler dışında beslenme diyet ve ağırlığın oumlnemli

roluumlnuumln bulunduğu bildirilmektedir Pelvis kaslarının gelişim anomalileri ve eklem

gevşekliği de nedenler arasında sayılmaktadır (Alexander 1992 Aslanbey ve Candaş 1994

Piermatei ve Flo 1997) Hastalığa yakalanan koumlpekler normal kalccedila eklemi ile doğarlar

ancak buumlyuumlme suumlrecinde iskelet ve bunu destekleyen kas sisteminde bir inkoordinasyon

gelişir (Alexander 1992)

Kalccedila displazisinde klinik belirtiler ve radyografik değişiklikler arasında direkt bir

korrelasyon bulunmamaktadır Bazı hayvanlar oumlnemli radyografik değişimler bulunmasına

rağmen herhangi bir topallık belirtisi goumlstermezler veya ccedilok az topallık goumlsterirler

Bununla birlikte ccedilok az radyografik değişim goumlsteren olgularda belirgin topallıklar

goumlzlenebilmektedir (Denny ve Butterworth 2000)

Kalccedila displazisi accedilısından genel kontrol zamanı 6-7 ay yaş doumlnemi olarak kabul

goumlrmektedir Ancak PennHip youmlntemi ile 3-4 aylık koumlpeklerde hastalığın erken doumlnem

oumlnemli bulgularından kalccedila eklemi gevşekliği ortaya konabilmektedir (Fluumlckiger ve ark

1999 Oumlzsoy 2002b İki ve Sağlam 2004 Gahring 2011)

DARthroplasti eklemde dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olduğu henuumlz

osteofitik uumlremelerin başlamadığı ve kıkırdak yapısının bozulmadığı doumlnemde endikedir

Bu operasyonda amaccedil hayvanın iskelet sisteminin farklı boumllgelerinden alınan kemik

greftlerin dorsal acetabular kenara taşınarak boumllgenin daha uzun bir hale getirilmesi eklem

kapsuumlluumlnuumln desteklenmesi acetabulumun yuumlzey genişliğini artırarak caput femoris‟in daha

iyi bir şekilde kavranması ve eklemdeki gevşekliğin ortadan kaldırılmasını sağlamaktır

(Slocum ve Slocum 1992 Hupp ve ark 2007 Gahring 2011)

11 Kalccedila Displazisinin Tanımı

Kalccedila displazisi lig caputis ossis femoris caput femoris ve collum femoris‟deki

dejenerasyona bağlı olarak eklemde gevşeklik acetabulumda sığlaşma caput femoris‟de

2

duumlzleşme ile karakterize progresif nitelikte tek veya ccedilift taraflı bir eklem bozukluğudur

(Resim 11) (Anon 1973 Mackenzie ve ark 1985 Guumlzel 1990)

Resim 11 A Normal ve B Displazik kalccedilaların radyografik goumlruumlntuumlsuuml

12 Tarihccedile

Kalccedila displazisi ilk kez yaklaşık 2000 yıl oumlnce Hipokrat tarafından insanlarda

tanımlanmıştır (Olmstead 1998) Kalccedila eklemi displazisi terimi Hilgenreiner tarafından

1936 yılında kullanılmıştır İlk elektif neonatal tedavi Ortolani tarafından 1937 yılında

bildirilmiştir (Toumlnnis 1987)

Koumlpeklerde kalccedila displazisi ile ilgili ilk ccedilalışma ise 1930 yılında Kuzey Amerika‟da

başlamış 1935 yılında Schnelle tarafından ldquocoxa- femoral eklemin bilateral kongenital

sublukzasyonurdquo olarak tanımlanmış ve o doumlnemde nadir olduğu duumlşuumlnuumllmuumlştuumlr (Schnelle

1935) Guumlnuumlmuumlzde ise durum tamamen farklı bir goumlruumlnuumlm almış ve kalccedila displazisi

oumlzellikle iri ırk koumlpeklerin ccedilok sık karşılaşılan genetik bir eklem problemi olarak varlığını

suumlrduumlregelmiştir (Altunatmaz ve ark 2003 Aktaş 2007)

13 Kalccedila Ekleminin Anatomisi

Os coxa os ilium os pubis ve os ischii‟nin birleşmesiyle oluşur (Resim 12) Bu uumlccedil

kemiğin ilgili boumlluumlmleri aralarında acetabulum denilen merkezi ve derin bir ccedilukur

oluşturacak şekilde birbiriyle birleşmişlerdir (Dyce ve ark 1987 Dursun 1995)

A B

3

Resim 12 Os coxae‟ yı oluşturan kemik yapılar (Dyce ve ark 1987)

Acetabulum caput ossis femoris ile eklemleşen bir ccedilukurluktur Acetabulum‟un iccedil

yuumlzuumlnde caput ossis femoris ile eklem yapan yarım ay şeklindeki eklem yuumlzuumlne facies

lunata adı verilir Eklemin oluşumuna katılmayan ve kıkırdak kapsamayan tabanı ise fossa

acetabuli‟dir Acetabulum‟un dorsolateral yuumlzuumlnuuml kıkırdak dokusu kaplamıştır Fibroumlz

eklem kapsuumlluuml acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve collum femoris‟e yapışır

(Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)

Os pubis os coxa‟nın oumln ve alt kısmını oluşturur Foramen obturatorium‟u

şekillendirir Corpus ossis pubis ramus cranialis ossis pubis ve ramus caudalis ossis pubis

olmak uumlzere uumlccedil kısmı vardır Corpus ossis pubis acetabulum‟ un yapısına katılan goumlvde

kısmıdır Ramus cranialis ossis pubis‟in oumln kenarı keskin kenarlı bir ccediloumlkuumlntuuml yapar Buraya

pecten ossis pubis denir Yine bu kenar uumlzerinde pecten ossis pubis‟in lateralinde ve

acetabulum yakınında os ilium ile ramus cranialis ossis pubis‟in birleşme yerine eminentia

iliopubica denir Burası m pectineus‟un insersiyon yeridir (Evans ve ark 1979 Dyce ve

ark 1987)

Acetabulum ile caput ossis femoris arasındaki ekleme articulatio coxae denir

Eklem ccedilıkıntısını oluşturan caput ossis femoris kuumlre şeklindedir iccedile ve biraz yukarı

doumlnuumlktuumlr Eklem ccedilukurunu oluşturan acetabulum ise os coxa‟nın dış yuumlzuumlnde dışa ve

aşağıya bakan derin ve geniş bir ccedilukurdur Acetabulum‟un tuumlmuuml eklemin oluşumuna

katılmaz Eklemin oluşumuna katılan yarımay şeklindeki eklem yuumlzuuml facies lunata

4

eklemin oluşumuna katılmayan kısmı ise fossa acetabuli‟dir Acetabulum‟un kenarları

fibroumlz kıkırdaktan yapılmış bir halka ile yuumlkseltilmiştir Labrum acetabulare denilen bu

halka sayesinde acetabulum hem derinleşir hem de genişler caput ossis femoris‟in

yarısından fazlasını iccediline alır (Dyce ve ark 1987 Dursun 1995)

Kalccedila eklemi spheroid bir eklemdir Yapısı nedeniyle ccedilok hareketli bir eklem

olması gerekirken hayvanlarda ligament ve kasların oumlzel durumları nedeniyle sadece

fleksiyon ve ekstensiyon kısıtlı olarak abduksiyon ve adduksiyona izin verir Bununla

beraber carnivor‟da oldukccedila hareketlidir ve abduksiyon hareketini ccedilok rahat yapabilir

(Dursun 1995)

M gluteus superficialis ince duumlz hemen hemen dikdoumlrtgen şeklinde bir kastır

Sacrum ve ilk kuyruk omurundan başlar trochanter major‟ un arkasına yapışarak son

bulur M gluteus ve m piriformis tarafından oumlrtuumllmektedir Kalccedila ekleminin ekstensor

kasıdır N gluteus caudalis tarafından innerve edilmektedir (Nickel ve ark 1986 Dyce ve

ark 1987 Dursun 1995)

M gluteus medius ala ossis ilii sacrum ve m longissimus lumborum‟dan

carnivorlarda fascia glutea ve crista iliaca‟ dan başlar trochanter major‟ da sonlanır M

gluteus superficialis ve fascia glutea tarafından oumlrtuumlluumlr Kalccedila eklemine ekstensiyon

yaptırır ve N gluteus cranialis tarafından innerve edilir (Evans ve ark 1979)

M gluteus profundus spina ischiadica‟ dan başlar ve trochanter major‟ da

sonlanmaktadır (Resim 13) Kalccedila eklemine ekstensiyon ve abduksiyon yaptıran bu kas n

gluteus cranialis tarafında innerve edilir (Nickel ve ark 1986 Dyce ve ark 1987)

5

Resim 13 M pisiformis m gluteus profundus m gluteus mediusun anatomik goumlruumlnuumlmuuml

Eklem kapsuumlluuml geniş ve kalındır Labrum acetabulare‟yi ve incisura acetabuli‟yi

uumlstten oumlrten ligamentum transversum acetabuli‟yi de iccediline alacak şekilde collum ossis

femoris‟e yapışır Capsula articularis‟in oumln kısmı acetabulum yakınında kalınlaşarak zona

orbicularis adında geniş ve sirkuumller bir kemer oluşturur Eklem kapsuumlluumlnuumln oumln ve biraz dış

yan kesiminde ligamentum iliofemorale bulunur Os ilium ile fossa trochanterica arasında

uzanan kuvvetli bir bağdır (Nickel ve ark 1986)

Ligamentum transversum acetabuli Labrum acetabulare‟nin devamı şeklindedir ve

incisura acetabuli‟yi uumlstten koumlpruumller boumlylece altında bir delik kalır Bu delikten ekleme ait

damar ve sinirler geccediler (Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)

Ligamentum capitis ossis femoris Fossa acetabuli ile fovea capitis femoris arasında

uzanan kısa ve yuvarlak bir bağdır İntrakapsuumller olarak yer alan bu bağ membrana

synovialis tarafından oumlrtuumllmuumlştuumlr (Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)

14 Kalccedila Eklemine Intergluteal Ensizyonla Dorsal Yaklaşım

Boumllgenin uumlst (proximal) sınırını femur‟ un trochanter majorunun uumlst ucundan

geccedilirilen transversal bir duumlzlem oluşturur Alt sınırını trochanter major‟un 10ndash14 cm

altından birinci duumlzleme paralel olarak geccedilirilen transversal bir duumlzlem belirler Bu iki

duumlzlem arasında kalan boumllge regio articulationis coxae (kalccedila eklemi boumllgesi)‟ dir (Dursun

2002)

6

Resim 14 Deri ve fascia‟nın ensizyon hattı (Piermattei ve Greeley 1979)

Deri ensizyonu trochanter major‟ un distalinden başlar trochanteri geccediler

craniomedial youmlnde buumlkuumllerek trochanter ile dorsal hat arasında sonlandırılır (Resim 14)

Deri ve subkutan yağ dokusu diseke ve retrakte edilerek gluteal fascia‟nın goumlruumlnmesi

sağlanır Bu fascia m gluteus superficialis ve biceps femoris‟in cranial sınırı boyunca

ensize edilir (Resim 14) Bu iki ensizyon trochanter major boumllgesinde birleştirilir

Resim 15 Kasların retrakte edilmesi (Piermattei ve Greeley 1979)

7

M superficialis kaldırılarak trochanter minor uumlzerindeki insersiyon noktasından

ensize edilir Bu kasın kaldırılmasıyla siyatik sinir‟e yaklaşılır M gluteus medius craniale

retrakte edilir (Resim 15) (Piermattei ve Greeley 1979)

Resim 16 Dorsal acetabulum duvarına yaklaşım (Piermattei ve Greeley 1979)

M gluteus superficialis elevasyonu ve retraksiyonu siyatik sinir‟ in ekarte

edilmesini sağlar Corpus ilium uumlzerinde m gluteus profundus‟ un origosu caudal sınırı

uumlzerinden başlayarak ensize edilir M gluteus profundus kas goumlvdesinin craniolateral

elevasyonu ve retraksiyonu iccedilin bu ensizyon cranial‟ e devam eder ve boumlylece

acetabulum‟un dorsal kenarına ulaşılır (Resim 16 ) (Piermattei ve Greeley 1979)

15 Kalccedila Displazisinin Nedenleri

Hastalığın oluşumunda genetik faktoumlrler başta olmak uumlzere ccedilevresel faktoumlrlerinde

etkinliği kanıtlanmıştır (Zhang ve ark 2009) Ccedilevresel faktoumlrlere bakıldığında vuumlcut

buumlyuumlkluumlğuuml buumlyuumlme oranı (oumlzellikle 3-8 aylık doumlnemde) beslenme diyete bağlı kalsiyum

ve diğer katyonların aşırı alınımı m pectineus distrofisi yeni doğanlarda aşırı fiziksel

etkinlik zayıf pelvik kas kuumltlesi osteokondrozis aşırı derecede eksojen oumlstrojen alımı ve

C vitamini eksikliğinin hastalığın oluşumunda rol aldığı duumlşuumlnuumllmektedir (Piermattei ve

Flo 1997 Olmstead 1998)

8

151Genetik

Kalccedila displazisi kalıtsal bir hastalıktır (Hedhammar 1979 Corley ve Keller 1989

Alexander 1992) Kalccedila displazisi poligenetik ve multifaktoumlriyel pek ccedilok genin ve

faktoumlruumln etkisinde oluşan bir oumlzellik taşımaktadır (Mackenzie ve ark 1985 Leighton 1997)

Ccedilevresel faktoumlrler kalccedila displazisinin nedeni değildir fakat derecesini belirlemede rol

oynayabilirler (Corley ve Keller 1989 Kealy ve ark 1992) Bunun anlamı bir hayvanın

fenotipi mutlaka genotipine eşit olacak anlamına gelmez İki hayvan aynı displazik

genotipe sahipken ccedilevresel faktoumlrlerin etkisiyle farklı fenotiplere (1 displazik 1 normal)

sahip olabilir (Fox ve ark 1987) Her iki ebeveyni de displazik olan koumlpeklerin

yavrularında kalccedila displazisi goumlruumllme oranı 85 iken bir ebeveynin normal bir ebeveynin

dizplazik olduğu ccediliftleşme sonucu doğan yavrularda 52 ana - babanın normal olduğu

yavrularda 375 olarak bildirilmektedir (Riser 1987) Alman ccediloban koumlpeklerinde yapılan

bir ıslah ccedilalışmasında displazik olmayan kapalı bir kolonide 35 yıl iccedilerisinde kalccedila

displazisi oranının 39‟ dan 17 lere duumlşuumlruumllduumlğuuml kaydedilmektedir (Riser ve ark 1985)

152Beslenme

Beslenme kalccedila displazisini etkileyen oumlnemli ccedilevre faktoumlrlerinden biridir tek başına

kalccedila displazisine neden goumlsterilemez fakat genetik yatkınlığı olan bireylerde displazinin

goumlruumllme oranını artırabildiğine dikkat ccedilekilmektedir (Hazewinkel 1994)

Kalccedila displazisi genotipi‟ne sahip yavru koumlpeklerde buumlyuumlme periyodunda yuumlksek

kalorili diyetle beslenmenin hastalığın insidansı ve şiddetini artırdığı bildirilmektedir

(Anon 1973 Olmstead 1998)

153Hormonlar

Aşırı kalsiyum alınması kalsitonin‟de artış paratiroid hormonunda azalmalara

neden olur Ayrıca yetersiz beslenme de gastrin salınımını artırarak kalsitonini yuumlkseltir ve

paratiroid hormon duumlzeyini duumlşuumlruumlr Oumlstrojen relaksin insuumllin buumlyuumlme hormonu ve

paratiroid hormonunun kalccedila displazisinin gelişiminde birer etken olduğu bildirilmektedir

(Morgan 1988)

Oumlstrojen verilen yavru koumlpeklerde kalccedila displazisi goumlruumllme sıklığının artabileceği

belirtilmekle birlikte (Wallace 1987) displazik koumlpeklerin oumlstrojen seviyelerinin sağlıklı

koumlpeklerin duumlzeyleri ile aynı olabileceği de ifade edilmektedir (Riser ve ark 1985)

9

Kalccedila displazisi bulunan annelerde doğum sonrası relaksin seviyesi artış

goumlstermekte ve yavrulara verilen relaksin hormonunun kalccedila displazisi gelişimini

etkileyebileceği iddia edilmekle birlikte (Riser ve ark 1985 Lust 1993) oumlstrojen relaksin

veya herhangi bir diğer hormonun normal duumlzeyde bulunmasının kalccedila displazisinin

gelişiminde etkin olacağı sonucunu vermeyeceği vurgulanmaktadır (Riser ve ark 1985

Wallace 1987)

154Miyopatiler

M pectineus miyopatisi buumlyuumlmeyi engelleyip geciktirebilir Caput femoris‟in

acetabulum‟dan dışarıya ve yukarıya doğru yuumlklenmesine eklemin gevşekliğine

acetabulum‟un kenarının zedelenmesine neden olmaktadır (Morgan 1988)

155Vitaminler

Destek dokuların interselluumller liflerinin oluşumunda ve bu dokuların normal

fonksiyonlarının sağlanmasında etkili olan vitamin C‟nin eksikliğinde değişik oranlarda

kalccedila displazisi meydana geldiği C vitamini ilavesi ile beslenen yavrularda kalccedila displazisi

goumlruumllme oranında azalma olduğu bildirilmektedir (Bennet 1987) Gebe koumlpeklere yuumlksek

doz vitamin C uygulanmış ve yavrularda 2 yıllık bir doumlnemde kalccedila displazisinin ortadan

kalktığı goumlzlenmiştir (Belfield 1976)

16 Patogenez

Kalccedila ekleminin stabilitesi ve gevşekliğini kemiksel elementlerin yapısı ve dorsal

acetabular kenar (hayvan ayakta dururken destek accedilısından oumlnemli yer tutar) kalccedila

ekleminin ccedilapraz hareketinden sorumlu kasların dengesi eklem kapsuumlluuml lig caputis ossis

femoris ve sinoviya sıvısı etkiler (Read 2010)

Kalccedila eklemi displazisinin gelişiminde eklemdeki stabilite eksikliği ile

acetabulum‟un zayıf gelişimi sonucu collum femoris‟te ve acetabulum kenarında

ekzostozla birlikte seyreden kronik bir yangı gelişir Primer olarak eklem kapsuumlluuml ile

ligamentlerin gevşekliği ve buna bağlı olarak eklemde aşırı oynaklık sekonder olarak

acetabulum‟un noksan gelişimi meydana gelir Bu gevşeklik ve oynaklığın 4-8 aylar

iccedilerisinde en uumlst duumlzeyde olduğu bildirilmektedir Başka bir varsayıma goumlre de 4 ve 5 bel

omurlarında değişimler m pectineus‟ ta spazma neden olmaktadır Bu spazm sonucu

eklem lukzasyona suumlruumlklenmekte ya da caput femoris acetabulum‟un dorsal kenarına daha

fazla basınccedil yapmaktadır Boumlylece eklem kapsuumlluuml ve lig capitis ossis femoris gerilmekte ve

10

bunun sonucu olarak caput femoris‟in acetabulum‟un dorsal duvarına basıncı ile

acetabulum sığlaşmaktadır Ağır olaylarda bu durumun daha 14 guumlnde bile saptanabildiği

belirtilmektedir (Hedhammer ve ark 1979 Read 2010) Hedhammer ve ark (1979)

hastalığın genellikle yaşamın 3 ve 4 aylarında accedilığa ccedilıktığını ve ancak 12 ve 18 aylar

iccedilerisinde gelişimini tamamladığını bu yaştan sonra yalnız sekonder değişimlerin

goumlzlendiğini ifade etmektedirler

Displaziye prezdispoze koumlpek yavrularının doğumda normal kalccedila eklemine sahip

olduğu belirtilmektedir (Alexander 1992) Kalccedila eklemi yaşamın ilk 10-14 guumlnuumlne kadar

normal gelişimini suumlrduumlruumlr zamanla sinovial sıvı miktarında artış sinovitis sinovial sıvı

yapışkanlığı ve fonksiyonunda azalma ve sinovial sıvı iccedilerisindeki loumlkosit sayısında artış

şekillenmektedir Bunu takiben lig capitis ossis femoris ve eklem kapsuumlluumlnde dejenerasyon

başlamaktadır Hayvanın ırkı hızlı gelişimi ve ağırlık artışı gibi etiyolojik faktoumlrlere bağlı

olarak eklem gevşekliği ilerler ve sonuccedilta acetabulum ile caput femoris arasındaki uyum

bozularak displaziye ilişkin bir takım bozukluklar ortaya ccedilıkar (Anon 1973 Aslanbey ve

Candaş 1994)

17 Klinik Goumlruumlnuumlm

Hastalığın ilk bulgusu kalccedila eklemi gevşekliğidir Kalccedila displazili koumlpeklerde klinik

muayeneler sırasında arka ekstremitelere ilişkin ağrı sallantılı yuumlruumlyuumlş ayağa kalkmada

zorluk koşma ve sıccedilramada isteksizlik uzun ve zorlu egzersizlerden kaccedilınma merdiven

ccedilıkarken zorlanma (Resim 17) vardır (Aslanbey 1990 Guumlzel 1990 Deny ve Butterworth

2000) İnspeksiyonda pelvis ve gluteal boumllge kaslarında zayıflık kifoz bacaklarda ciddi bir

adduksiyon goumlruumllebilir Kalccedila displazisi genelde bilateral şekillenen bir rahatsızlık olsa da

aynı oumllccediluumlde her koumlpekte bilateral şekillenmeyebilir (Piermattei ve Flo1997 Olmstead 1998

Deny ve Butterworth 2000)

11

Resim 17 Kalccedila displazilerinde goumlzlenen merdiven ccedilıkarken zorlanma

18 Tanı

Kalccedila displazisinin ortaya ccedilıkması hayvanın yaşamı boyunca herhangi bir doumlnemde

genellikle stabilite bozukluğu ve osteoarthritisin tespiti ile goumlzlenebilir Hastalıkta topallık

ilk altı ay boyunca yavaş yavaş artış goumlsterir ve hayvan altı aylık olduğunda maksimum

noktaya ulaşarak belirginleşir daha sonraki altı aylık periyotta azalır ve hayvan bir yaşını

geccediltikten sonra artmaya başlar ( Ccedilizelge 11 ) (Todhunter ve Lust 2002)

Ccedilizelge 11 Osteoarthritis‟ in gelişimine ilişkin yaş topallık ilişkisi (Todhunter ve Lust

2002)

12

Koumlpeklerde ilk klinik belirtiler 3 ile 12 aylıkken goumlzlenirken genellikle altı

aylıktan kuumlccediluumlk koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı oldukccedila zordur (Dassler 2002) Ancak

guumlnuumlmuumlzde ccedileşitli radyografik youmlntemler ile kalccedila displazisi erken doumlnemlerde tespit

edilebilmektedir Klinik semptomlar belirginleşene kadar hasta sahiplerinin dikkatinden

kaccedilar Kesin teşhis palpasyon bulguları klinik bulgular ve radyografik youmlntemlerle

yapılabilmektedir (Smith 1997 Puerta ve ark 1999 Altunatmaz ve ark 2003)

181 Fiziksel muayene

Koumlpeklerin fiziksel muayenesinde kalccedila ekleminin gevşekliğinin belirlenmesinde

ve displazi teşhisinde birccedilok youmlntemin kullanıldığı bildirilmektedir Bu youmlntemler

hayvanlara sedasyonlu ve sedasyonsuz olarak yapılmaktadır (Bojrab ve ark 1988)

1811 Uyanık (sedasyonsuz) hastada yapılan testler

18111 Abduksiyon eksternal rotasyon testi

Bu test yangılı bir kalccedila ekleminde ağrı oluşturur Normalde dorsal acetabular

boumllgede eklem kapsuumlluuml ince ve şeffaf yapıdadır Caput femoris‟in sublukzasyonuna bağlı

olarak eklem kapsuumlluuml yırtılır ve fibrozis sonucu kalınlaşır Testin uygulanmasında bir kişi

hastanın başını tutarken hekim hastanın arkasında yer alır Hastanın sağ ve sol kalccedilaları

sıra ile test edilir Muayene eden kişinin sağ eli hastanın sağ dizini tutar Diz sağ kalccedilayı

dışarıya rotasyon ve fleksiyon yaptırmak iccedilin kullanılır Kalccedila abdukte edilir dışarıya

doğru doumlnduumlruumlluumlr ve gerilir Abduksiyonda yangılı ve zarar goumlrmuumlş collum femoris ile

eklem kapsuumlluuml temas ettirilir Eksternal rotasyonda ise yangılanmış kapsuumlluumln collum

femoris‟e suumlrtmesi rahatsızlık yaratır Hasta tepki goumlstermezse sonuccedil negatiftir Isırma ve

kalccedilayı korumaya ccedilalışması yangılanmış bir kalccedilayı goumlsterir Bu test kalccedila displazisi iccedilin

spesifik değildir Lumbal boumllgedeki medulla spinalis lezyonlarında da pozitiftir (Resim

18) (Bojrab ve ark 1988 Alexander 1992 Adams ve ark 1998)

13

Resim 18 Abduksiyon eksternal rotasyon testi

A Abduksiyon yangılanmış ve zarar goumlrmuumlş kollum femoris ile kapsuumll temas ettirir

B Eksternal rotasyon yangılanmış kapsuumlluumln kollum femorise suumlrtuumlnmesi sonucu rahatsızlık

yaratır (Oumlzsoy 2002a)

18112 Kalccedila ekstensiyon testi

Bu test collum femoris civarında eklem kapsuumlluumlnuuml gerer Bu testin

uygulanmasında bir kişi hastayı tutarken hekim hastanın arkasında durur Sağ ve sol

kalccedilalar sıra ile test edilir Kuumlccediluumlk bir koumlpeğin sağ kalccedila testi iccedilin hekim parmaklarını

kalccedilanın cranial‟i uumlzerine başparmağını da dorsal ischiial boumllgeye yerleştirilir Hastanın

kalccedilası muayene edenin parmaklarının ccedilekmesi ile gerilir Daha buumlyuumlk koumlpeklerde ise sağ

elin parmakları genu boumllgesine sol elde hayvanın arka tarafı uumlzerine yerleştirir Sol el

hayvanın hareketini oumlnlerken hekim femur‟u diğer eli ile geriye doğru ccedilekerek kalccedilayı

gerer Bu test collum femoris civarında eklem kapsuumlluumlnuuml gerer Pozitif olduğu zaman

hasta tepki goumlstermektedir Dorsal eklem kapsuumlluuml yangılaştığında ve fibrozis geliştiğinde

pozitif yanıt verir Bu test kalccedilaya spesifik değildir Kontraksiyona uğramış m iliopsoas ve

aşağı lumbal boumllgedeki yangılarda da pozitif yanıt verir (Bojrab ve ark 1988 Alexander

1992 Adams ve ark 1998)

18113 Duruş testi

Duruş testi omurgada basınccedil oluşturan fonksiyonel bir eylemdir Ayakta duran bir

koumlpeğin oumln ayaklarının yukarı kaldırılması ile gerccedilekleştirilir Sağlıklı bir koumlpek bu

pozisyonda rahatsız olmadan ayakta durur Koumlpeğin arka tarafı ve kalccedilası gergindir

Sağlıklı olmayan koumlpek ise rahatsız pozisyonda durur ve bu durumdan hoşlanmayarak yere

14

inmeye ccedilalışır Hayvan arka tarafını ve kalccedilasını fleksiyonda tutar Bu test aşırı

ekstensiyon yolu ile kalccedila ve omurgalarda baskı yaratır Anormal kalccedilalı koumlpekler fibrozis

ve yangının derecesine bağlı olarak farklı cevap verebilirler Bu test bir hastalık iccedilin

patognomonik olmamakla birlikte hayvanın sırtında ya da kalccedilasında bir problem

olduğunu goumlsterir (Resim 19) (Bojrab ve ark 1988)

Resim 19 A Normal bir koumlpekte ayakta durma pozisyonu B Displazili bir koumlpeğin

ayakta durma testinde kalccedila ve bel boumllgesini ccedilukurlaştırması (Bojrab ve ark 1988)

18114 Kalccedila sublukzasyon testi

Bu fiziksel muayene topallığın kalccedila ya da sırt boumllgesinden kaynaklanıp

kaynaklanmadığını belirlemede kullanılır Testin uygulanmasında bir kişi hastayı tutarken

hekim test edilen kalccedilanın yanında durur Sağ kalccedila iccedilin muayene edenin sağ elinin

parmakları femurun proksimal kısmının medialine ve sağ başparmak sağ ilium uumlzerine

yerleştirilir Buumlyuumlk koumlpeklerde dizin laterali uumlzerine sol elin yerleştirilmesi ile kalccedilanın

abduksiyonu oumlnlenmeye ccedilalışılır Muayene eden kişi aynı zamanda ilium‟u mediale iter ve

femuru laterale ccedileker Hastanın tepki vermemesi negatiftir (Oumlzsoy 2002a) Kalccedila

sublukzasyon testi dorsal acetabular kenardaki kapsuumlluumln yapışma noktasını zorlar

Muayene edenin proksimal femuru laterale ccedilekmesi ile kalccedila eklemi sublukze olur ve hasta

ağrıya karşı kalccedilasını korumak iccedilin kaslarını kontraksiyona geccedilirir Bu kas kontraksiyonu

caput femoris‟in yangılanmış dorsal eklem kapsuumlluuml iccediline doğru dorsal youmlnde yer

değiştirmesine neden olarak ağrıya yol accedilar (Bojrab ve ark 1988)

15

18115 İliopsoas testi

Bu fiziksel muayene topallığın m iliopsoas‟ dan kaynaklanıp kaynaklanmadığını

anlamak iccedilin yapılır Bu test iliopsoas kasına spesifiktir ve yangılanmış kas‟a koumlpeğin

cevabını test eder Hekim hayvanın yanında durur Koumlpeğin sağ m iliopsoas‟ ının testi iccedilin

hekim parmaklarını hastanın kalccedilasının cranialine yerleştirir ve mpectineus‟un caudalinde

m iliopsoas uumlzerine parmakla basınccedil uygular M iliopsoas aynı zamanda kalccedilanın

gerilmesi ve rotasyonu ile de test edilir Hasta tarafından hissedilen ağrı kasın gerilmesi

parmakla yapılan basınccedil ve yangı miktarı ile doğru orantılıdır (Bojrab ve ark 1988)

1812 Anestezi altındaki hastada yapılan testler

18121 Reduumlksiyon ve sublukzasyon accedilıları

Reduumlksiyon accedilısı kalccedila eklemi reduumlksiyonu oluştuğunda sagital duumlzlemden fiziksel

pozisyonda abduksiyon accedilısının oumllccediluumllmesidir Reduumlksiyon accedilısını oumllccedilmek iccedilin hasta

anesteziye alınır ve sırt uumlstuuml yatırılır El diz eklemi lateraline yerleştirilir Medial

doğrultuda zorlama ile kalccedila ekstensiyon ya da fleksiyonsuz vertikal başlama pozisyonuna

getirilir Diz eklemine uygulanan guumlccedil ile kalccedila yavaşccedila abduksiyona getirilir Kalccedila eklemi

yerine yerleştiğinde abduksiyon durdurulur Ccedilıtırtı sesinin duyulması ya da caput femoris‟

in yer değiştirmesinin palpe edilmesi ile kalccedila ekleminin yerine yerleştiği anlaşılır

Sineradyografi ile de durum izlenebilir (Bojrab ve ark 1988)

Reduumlksiyon accedilısı koumlpeklerde elektronik goniometre ile oumllccediluumlluumlr Goniometrenin ucu

iliopectinel ccedilıkıntı uumlzerindeki m pectineus‟ un orijininin hemen caudaline yerleştirilir

Goniometrenin kenarı genu ekleminin medial kenarına dokundurulur Reduumlksiyon accedilısı

okunur Reduumlksiyon accedilısı eklem gevşekliğini goumlsterir Bu durum dorsal acetabular kenarda

yırtılan kapsuumlluumln daha fazla gerilmesi anlamındadır (Bojrab ve ark 1988 Oumlzsoy 2002a)

Sublukzasyon accedilısını elde etmek iccedilin genu eklemi vertikal duruma getirilir Kalccedila

genu ekleminin mediale zorlanması ile yavaşccedila adduksiyon pozisyonuna gelir Kalccedila

eklemi lukzasyon ya da sublukzasyon pozisyonuna geldiğinde adduksiyon durdurulur İki

accedilı her kalccedila iccedilin oumllccediluumlluumlr Reduumlksiyon accedilısı her zaman sublukzasyon accedilısından buumlyuumlktuumlr

(Bojrab ve ark 1988) Sublukzasyon accedilısı dorsal kenardan aşağıya caput femoris‟in

fonksiyonel kayışını goumlsterir Lig caputis ossis femoris gereğinden fazla gerildiğinde ya da

acetabulum osteofitlerle dolmuş ise dorsal acetabular kenardan gerccedilek kayışı sublukzasyon

accedilısından az olabilir (Bojrab ve ark 1988 Oumlzsoy 2002a)

16

Sublukzasyon accedilısı pelvik osteotomiden sonra ya da normal kalccedilada negatif olabilir

Patolojik bir kalccedilada sublukzasyon accedilısı 0 dereden daha buumlyuumlktuumlr ve yavaşccedila artar Fakat

asla azalmaz Reduumlksiyon ve sublukzasyon arasında buumlyuumlk bir farklılık (oumlrn405) gerilmiş

bir eklem kapsuumlluuml ile birlikte sağlıklı bir kalccedilayı veya erken safhadaki kalccedila displazili bir

koumlpeği goumlstermektedir Bu accedilılar arasındaki orta derecede bir farklılık (oumlrn3015) pelvik

osteotomiye acil ihtiyacı olan bir kalccedilayı goumlsterir Bu accedilılar arasındaki kuumlccediluumlk bir farklılık

(oumlrn2522) kalccedilanın osteofitlerle dolduğunu ve bu kalccedilanın pelvik osteotomiye aday

olmadığını goumlsterir Bu accedilılar arasında 0 dereceye yakın bir oran (oumlrn100) kapsuumlluuml

gerilmiş ve cerrahi girişim gerektirmeyen normal bir kalccedilayı goumlsterir (Bojrab ve ark 1988

Oumlzsoy 2002a)

18122 Ortolani belirtisi

Palpasyonla femurun lukzasyon - sublukzasyona uğratılıp sonra reduumlkte edilmesine

dayanan diagnostik testtir Testin uygulanmasında anestezi yapılan hayvan sırt uumlstuuml ya da

yan yatırılır Buumlyuumlk koumlpeklerde sırt uumlstuuml pozisyonda uygulanır Sırtuumlstuuml pozisyonda femur

masaya diktir ve art genu fleksiyondadır Femurdan art genu‟ya doğru aşağı youmlnde caput

femoris‟ e sublukzasyon sağlamak iccedilin basınccedil uygulanır Caput femoris acetabulum‟ a

yerleşene kadar 15-20 derece abdukte edilir (Resim 110) Lateral pozisyonda ise femur

masaya paralel art genu fleksiyondadır Sublukzasyonu sağlamak iccedilin femur‟ a guumlccedil

dorsalden verilir Eğer eklemde gevşeklik var ise sublukzasyon oluşur Duumlzelme hissedilen

veya duyulan bir reduumlksiyon sesiyle anlaşılır bu ldquoPozitif Ortolani Belirtisirdquo olarak

adlandırılır Ortolani belirtisi eklem kapsuumlluumlnuumln gerilmesini goumlsterir Eklem kapsuumlluuml

gerildiğinde eklem gevşekliği oluşur Eklem kapsuumlluumlnuumln gerilmesinin birccedilok nedeni

vardır en yaygın olanı kalccedila displazisidir (Adams ve ark 1998 Puerto ve ark 1999 Lust

ve ark 2001)

Resim 110 Ortolani testinin uygulama tekniği (Guumllanber 2004)

17

Hafif dereceli dejeneratif eklem hastalığı (DEH) olan genccedil koumlpeklerde bu test sonucu

genellikle ccedilok belirgindir DEH ilerledikccedile dorsal acetabular kenarın yıkımı acetabular

dolgunluk ve eklem kapsuumlluumlnuumln fibrozisi sebebiyle bu testten sonuccedil alınamayabilir (Adams

ve ark 1998 Lust ve ark 2001)

18123 Barlow belirtisi

Kalccedila displazisinin bir indikatoumlruuml olarak insan hekimliğinde kullanılan bir

palpasyon bulgusudur Bu belirti yerinde olan caput femoris ccedilıktığı zaman şekillenir

Testin uygulanmasında anesteziye alınan hayvan sırt uumlstuuml yatırılır Sol el hastanın

fleksiyondaki sağ dizinin lateraline yerleştirilir Sol başparmak femur‟un medial

kondilus‟u uumlzerine konur Bu pozisyonla kalccedila acetabulum iccediline yerleştirilir ve yavaşccedila

addukte edilir Eğer caput femoris yer değiştirmesi palpe edilebilirse o zaman belirti

pozitiftir Aksi olursa negatif olarak kabul edilir Barlow belirtisi kalccedila displazisini

goumlstermez ancak onunla birlikte olan kapsuumlluumln gevşemesini goumlsterir (Adams ve ark 1998

Lust ve ark 2001)

18124 Barden palpasyonu

Koumlpek sol kalccedila testi iccedilin sağ sağ kalccedila iccedilin sol tarafına yatırılır Hekim‟in sağ eli

oumllccediluumlm sol eli test elidir Hekimin sağ başparmağı hastanın tuber ischiadicum ccedilıkıntısına

yerleştirilir Hekimin sağ elinin orta parmağı ilium‟un sol kanadına konur Hastanın sol

femur‟u hekimin sol eliyle trochanter major‟un hemen aşağısından yakalanır Sol el

yardımı ile femura medialden laterale doğru kuvvet uygulanır ve bu kuvvete bağlı olarak

trochanter major laterale doğru yer değiştirir Bu değişim oumllccediluumlluumlr Kalccedila ekleminin

değişimi normal sınırda displazik ve ileri derecede displazik kalccedila olmak uumlzere 4 gruba

ayrılır (Madsen ve Svalostoga 1995 Lust ve ark 2001)

18125 Diğer testler

Bu testler kalccedilanın aksial kompresyon testi ve kalccedila yuumlzey palpasyonu testidir (Lust ve

ark 2001)

19 Radyolojik Muayene

Hayvan Ortopedi Birliği (OFA Orthopedic Foundation for Animals) 2 yaş

uumlzerindeki koumlpeklerde caput femoris ile acetabulum arasındaki uyumu radyografik olarak 7

derecede sınıflandırmıştır (Henry 1992 Tomlinson ve Johnson 2000)

18

1- Muumlkemmel kalccedila eklemi yapısı C şeklinde acetabulum ve bunun caput femoris‟in

75‟ini ya da daha fazlasını kapattığı eklem yapısı olarak belirtilmiştir

2- İyi kalccedila eklemi yapısı İyi şekillenmiş C şeklinde acetabulum yapısı ve caput

femoris‟in acetabulum tarafından 60-75 kapatıldığı eklem yapısıdır

3- Vasat kalccedila eklemi yapısı Orta dereceli duumlzensizlik ve orta dereceli arthritis

goumlruumlluumlr Acetabulum‟un cranio-dorsal kenarında hafif osteofitler ve ccedilok hafif duumlzeyde

sublukzasyon goumlruumllebilir

4- Sınırda kalccedila eklemi yapısı Bu tuumlr bir sınıflandırma kalccedila ekleminin displazik

olup olmadığı konusunda kesin bir karar verilemediği durumlarda yapılır Bu nedenle

hastanın yaklaşık 6 ay sonra tekrar muayene edilmesi uygundur

5- Hafif dereceli kalccedila displazisi Acetabulum sığdır ve caput femoris‟i 40-50

oranında kapatır Hafif sublukzasyon ve minimal derecede sekonder değişimler vardır

6- Orta dereceli kalccedila displazisi Caput femoris 25-40 oranında acetabulum

tarafından kapatılır Orta dereceli sublukzasyon ve sekonder değişimler vardır

7- İleri dereceli kalccedila displazisi Caput femoris‟in acetabulum tarafından kapatılması

25‟den azdır İleri derecede sublukzasyon ve sekonder değişimler vardır

191 Radyolojik Pozisyonlar

Norberg Accedilısı tayini metodu Norberg accedilısı standart ventro-dorsal radyografide

kalccedila gevşekliğini oumllccedilmek iccedilin kullanılır Norberg accedilısı her iki caput femoris‟in

merkezlerini birleştiren doğru ile caput femoris merkezinden cranial effective acetabular

rim‟e ccedilizilen doğrunun arasında kalan accedilıdır Derecenin 105 ve uumlzerinde olduğu durumlar

normal olarak kabul edilir (Resim 111) (Alexander 1992 Madsen ve Svalostoga 1995

Lust ve ark 2001 Oumlzsoy 2002b)

19

Resim 111 Standart OFA pozisyonu

Standart ventro dorsal gergin bacak goumlruumlntuumlsuuml (OFA) Koumlpek sırt uumlstuuml yatırılır ve

arka ayaklar diz ve tarsal eklemler tam olarak gerdirilir Bacaklar femurlar birbirleri ile

paralel olana kadar addukte edilir Her iki ekstremite simetrik olmalı ve pelvis‟in rotasyonu

olmamalıdır (Alexander 1992 Lust ve ark 2001)

Kurbağa goumlruumlntuumlsuuml Hayvan sırt uumlstuuml yatarken kalccedila fleksiyon pozisyonuna getirilir

Caput femoris ve acetabulum arasındaki mevcut kıkırdak alanın genişlemesi sonucu

acetabulumun dolmasını yansıtır (Bojrab ve ark 1988 Alexander 1992 Oumlzsoy 2002b)

Dorsal acetabular kenar radyografisi (DARview radyografisi) İlk defa 1990 yılında

ortaya ccedilıkmış bir youmlntemdir (Slocum ve Devine 1990) DARview youmlntemiyle kolay

goumlruumllemeyen acetabulumun dorsal kenarının craniocaudal perspektiften goumlruumlntuumllenmesini

sağlamak amaccedillanmaktadır (Oumlzsoy 2002b Trumpatori ve ark 2003)

Koumlpek anesteziye alındıktan sonra sternal pozisyonda yatırılır tarsal eklemler

ileriye doğru itilir ve 5 cm kadar kaldırılır Roumlntgen tuumlpuuml dikey pozisyonda cranial‟den

caudale pelvis‟in uzun ekseni boyunca ışın dik geccedilirilir Radyografide acetabulum‟un

dorsal kenarının ccedilapraz goumlruumlntuumlsuuml elde edilir (Adams ve ark1998 Lust ve ark 2001)

Bu youmlntemle acetabulumun dorsal kenarındaki osteoarthritik değişiklikler identifiye

edilmekte ve sekonder olarak ta coxofemoral eklemdeki gevşekliğin durumu

acetabulumun dolgunluk derecesi eklemin yapısı ve acetabulumun eğimi tespit

20

edilmektedir (Slocum ve Devine 1990 Slocum ve Slocum 1998 Charette ve ark 2001

Meomartino ve ark 2002)

Sağlıklı kalccedilaya sahip bir koumlpekte dorsal kenar keskin bir yapıya sahipken

problemli kalccedilaya sahip koumlpekte dorsal kenarın goumlruumlntuumlsuuml keskinliğini yitirmiş hafif

yuvarlak bir yapıdadır (Slocum ve Slocum 1998)

Dorsolateral Sublukzasyon Pozisyonu [Dorsolateral Sublukzasyon (DLS)

Radyografik pozisyon] Bu test ile caput femoris‟in pasif sublukzasyonu değerlendirilir

Koumlpek anesteziye alınır yumuşak bir zemin uumlzerinde diz uumlstuuml oturur bir durumda sternal

yatış pozisyonuna getirilir Genu eklemleri fleksiyon pozisyonunda ve masa ile temasta ve

hemen hemen ona dik durumda femur ile birlikte addukte edilir Daha sonra kalccedila

ekleminin dorsoventral radyografik goumlruumlntuumlsuuml elde edilir (Resim 112) (Bojrab ve ark

1988 Alexander 1992 Lust 1997)

Resim 112 Dorsolateral Sublukzasyon (DLS) radyografik pozisyon‟ un uygulanışı

(Lust 1997)

Kompressyon-Distraksiyon (Penn Hip) Metodu 1983 yılında Pennsylvania

Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Ortopedi boumlluumlmuuml cerrahlarından Dr Gail Smith kalccedila

displazisinin erken teşhisi uumlzerine ccedilalışmalarını başlatır Bu ccedilalışmalar esnasında

osteoarthrit‟ in primer nedeni olan eklem gevşekliğini oumllccedilmeye yarayan PennHip

youmlntemini geliştirir Anestezi altındaki bir hayvan kalccedila eklemleri doğal fleksiyon-

ekstensiyonda iken sırt uumlstuuml yatırılır Kaput femoris‟in asetabulum iccediline tam olarak

21

yerleşmesi ile kompresyon goumlruumlntuumlsuuml elde edilir Kaput femoris‟in maksimum derecede

yer değiştirmesini sağlayan bir aygıt ile elde edilen distraksiyon goumlruumlntuumlsuumlnden oluşur (

Resim 113 Resim 114) (Smith 1997)

Resim 113 PennHip methoduyla radyografi ccedilekim tekniği (Smith 1997)

Resim 114 PennHip methoduyla alınan radyografilerde distaksiyon ve

kompresyon goumlruumlntuumlleri A Distraksiyon Goumlruumlntuumlsuuml B Kompresyon Goumlruumlntuumlsuuml (Smith

1997)

PennHip youmlnteminde kullanılan distraksyon indeksi (DI) hayvan pasif haldeyken

kalccedila gevşekliğini oumllccedilmeye yarar yani hayvan tamamen rahatlamış iken kalccedila ekleminin

gevşeklik derecesini belirlemeyi amaccedillar (genel anesteziye bu yuumlzden gereksinim duyulur)

Sağlıklı kabul edilen ve KED gelişimi accedilısından en az risk teşkil eden hayvanlar grubuna

dahil edilen koumlpeklerde DI değeri 03 olarak saptanmıştır Riskli olarak kabul edilen yani

kalccedila displazisi oluşabilme olasılığı yuumlksek hayvanlarda DI değeri 07 veya daha yukarı

değerler olarak kabul edilmiştir (Resim 115) (Aktaş 2007)

A B

22

Resim 115 Distraksiyon indeksinin hesaplanmasındaki şematik goumlruumlnuumlm (Smith

1997)

110 Sağaltım

Kalccedila displazisinin sağaltımında kullanılan youmlntemler hayvanın yaşı klinik

semptomlar ve hasta sahibinin durumuna goumlre konservatif ve operatif olarak değişmektedir

(Slocum ve Slocum 1992 Altunatmaz ve ark 2003)

1101 Medikal Sağaltım

Kalccedila displazisinin ılımlı belirtilerine sahip veya topallığın ilk devrelerinde medikal

yaklaşımlar tercih edilebilir Her hastanın fiziksel durumu hareket edebilme yetisi ve

ccedilevresel şartlar en uygun sağaltım seccedileneğinin belirlenmesi iccedilin oumlnemlidir Hasta sıcak

tutulmalı eğer ccedilevre soğuk ise ortam kuru olmalıdır nemli havalar klinik belirtileri artırır

Aşırı kilo yangılı ekleme daha fazla gerilim ekler ve daha fazla ağrıya sebep olur bu

nedenle hastalarda ağırlık azaltma programları uygulanmalıdır (Olmstead 1998 Read

2000)

NSAID (Nonsteroidal Antienflamatuar Ajanlar) kullanılması Osteoarthritis‟ten

kaynaklanan ağrının dindirilmesi amacıyla NSAID (Nonsteroidal Antienflamatuar Ajanlar)

kullanılmaktadır NSAID‟ lar araşidonik asitten prostaglandinlerin sentezlenmesinden

sorumlu siklooksijenaz‟i engelleyerek ccedilalışır Prostaglandin sentezini engelleyerek

yangısal suumlre ve ağrı azaltılabilir Koumlpeklerde sıklıkla kullanılan NSAID‟ler aspirin

fenilbutazon ve meklofenamik asittir (Haan ve ark 1993 Olmstead 1998 Read 2000)

Aspirin kolay bulunması etkinliği ve ucuzluğu nedeniyle osteoarthritis

sağaltımında yaygın kullanım alanı bulur Koumlpeklerde mide mukozasını fazla irrite ettiği

23

iccedilin tamponlu form kullanılmaktadır Aspirin 25 mgkg dozunda ve 8 saat ara ile

verilmelidir (Haan ve ark 1993)

Fenilbutazon tamponlu aspirini tolare edemeyen koumlpeklerde 8 saat ara ile 10-15

mgkg dozunda kullanılır Uzun suumlreli kullanıldığında fenilbutazon‟un en belirgin yan

etkisi kemik iliği depresyonudur Dolayısıyla 2 haftadan daha uzun suumlre kullanılmamalıdır

(Olmstead 1998)

Meklofenamik asit osteoarthritis tedavisinde uzun doumlnem NSAID kullanımına

gerek duyulan hastalarda oumlnerilmektedir Guumlnde bir kez 11 mgkg dozunda kullanılır

(Olmstead 1998 Read 2000)

Carprofen narkotik olmayan indometazin‟ in hayvan modeli şeklinde ve yaklaşık

eşdeğer guumlccedilte analjezik ve antipiretik aktivitesi olan non-steroid antienflamatuar bir

ajandır Diğer nonsteroid antienflamatuar ilaccedillar gibi carprofen etki mekanizması

siklooksijenaz aktivitesinin inhibisyonu ile ilişkili olduğuna inanılmaktadır (Baruth ve ark

1986 Vane ve Botting 1996)

Kortikosteroidler Prednisone ve prednisolone gibi kortikosteroidler koumlpeklerde

osteoarthritis‟in tedavisinde yıllardır kullanılmaktadır Arthritis‟li eklemde gelişen

patolojik değişimler nedeniyle şekillenen rahatsızlıkların hızlı bir şekilde duumlzelmesinde

guumlccedilluuml ve etkili antienflamatuar ilaccedillardır Dejeneratif eklem hastalıklarında intraartikuumller

olarak kullanılmaktadır (Haan ve ark 1993 Olmstead 1998)

Vitamin Vitamin C koumlpeklerde kalccedila displazisinin oumlnlenmesi amacıyla

oumlnerilmektedir Yapılan bir ccedilalışmada gebelere ve yavrulara 18-24 aylık oluncaya kadar

vitamin C uygulanmasının kalccedila displazisinin engellenmesinde etkili olduğu bildirilmesine

karşın etki mekanizması tam olarak accedilıklanamamaktadır (Haan ve ark 1993) Yine kalccedila

displazisinde kullanılan glukozamin preparatları da hem eklemdeki hyaluronik asit iccedileren

eklem sıvısını artırırlar hem de eklem kıkırdağının onarımı iccedilin destek sağlarlar Fakat bu

tuumlr preparatlar medikal sağaltımda kullanılan ilaccedillar olarak duumlşuumlnuumllmemelidir (Remedions

ve Fries 1993)

Egzersiz Kalccedila eklemleri aşırı gevşek olan 6-16 haftalık yavrular guumlnluumlk olarak

yaptırılan egzersizler yararlı olmaktadır Bu amaccedilla hayvan sırt uumlstuuml yatırılır ve femurlara

uygun şekilde pozisyon verilir Guumlccedil kullanarak caput femoris‟in acetabulum iccediline

youmlnlenmesi sağlanır (Olmstead 1998)

24

1102 Operatif Sağaltım

11021 Musculus pectineus myectomisi

Bu operasyonun amacı adductor kasları serbestleştirip femurun abduksiyonunu

artırmaktır Bu şekilde acetabulum ile caput femoris‟in temas yuumlzeyi artarak eklem

kıkırdağının maruz kaldığı yuumlk ve aynı zamanda eklem kapsuumlluumlnuumln gerginliği de azaltılmış

olur Bu da ağrının azalmasını sağlar (Moses 2000)

11022 Juvenil pubic symphysiodesis (JPS)

Juvenil pubic symphysiodesis kalccedila displazisi youmlnuumlnden risk altında bulunan genccedil

koumlpeklerde profilaksi amacıyla uygulanan bir işlemdir Bu operasyonun amacı genccedil kalccedila

displazili koumlpeklerde pubic symphysiodesis uygulayarak eklemin ventralde buumlyuumlmesini

durdurup dorso laterale devam ettirmektir Bu teknik ile symphysis pubis‟in cerrahi

eksizyonu ve stabilizasyonu veya termal destruumlksiyonu ile symphyseal buumlyuumlme plaklarının

4 veya 5 aydan oumlnce kapanması sağlanır (Schulz ve Dejardin 2002)

11023 İntertrochanteric osteotomi

Koumlpeklerde femur inklinasyon accedilısı 1465deg olarak değişmektedir Kalccedila displazili

hayvanlarda bu accedilı 30 ya da 35 derece artmaktadır Bu operasyon ile hem fazla olan

inklinasyon accedilısı azaltılır hem de collum femoris‟in aşırı olan anteversiyon accedilısı duumlzeltilir

Amacı kalccedilada ağrıyı azaltmak ve kalccedilanın biyomekaniğini duumlzeltmektir (Remedions ve

Fries 1995 Piermattei ve Flo 1997)

11024 Eksizyon arthroplastisi

Caput ve collum femoris‟in osteotomisi ile oluşturulan ekzisyon arthroplastisi

eklemde granuumllasyon dokusu oluşturarak fonksiyonel iyileşme sağlama youmlntemidir Bu

operasyon kalccedila displazisi Legg-Calve Perthes tekrarlayan lukzasyonlar başarısız total

kalccedila protezleri acetabulum caput ve collum femoris kırıklarının sağaltımında da

kullanılmaktadır (Duff ve Campbell 1977 İki ve Sağlam 2004 Kuumlrkluuml 2010)

11025 Total kalccedila protezi

Total kalccedila protezi ccedileşitli nedenlerle hareket fonksiyonu azalmış ya da kaybolmuş

olan articulatio coxae‟da eklemin fonksiyonel işlevini yeniden kazandırmak amacı ile

yapılan bir operasyondur (Aslanbey 1996)

25

Total kalccedila protezi caput femoris ve collum femoris kırıkları coxarthrose‟lar

epifiz ayrılmaları aseptik caput femoris nekrozu yineleyen kalccedila ccedilıkıkları acetabulum

kırıkları romatoid arthritisler femur‟un proksimalinde gelişen kemik tuumlmoumlrleri ve kistleri

kalccedila boumllgesinde lokalize olan ağrılı travmatik ya da nontravmatik koumlkenli bozukluklarda

uygulanmaktadır (Gay 1963 Muumlller 1970 Wylie ve ark 1997)

11026 Uumlccedilluuml pelvik osteotomi (TPO)

TPO birbirinden bağımsız os pubis os ischii ve os ilium‟un osteotomilerinden

oluşur TPO acetabulum veya caput femoris‟te henuumlz dejeneratif eklem hastalığına ilişkin

sekonder değişiklikler başlamadan oumlnce kalccedila eklemin‟in stabilizasyonunun sağlanması

amacı ile genccedil koumlpeklerde uygulanan operatif sağaltım youmlntemidir (Piermattei ve Flo

1997) TPO yapılmasını sınırlandıran en temel faktoumlr dejeneratif osteoarthritis‟in

derecesidir Ciddi osteoarthritis‟li hastalarda bu operasyon uygulanmamalıdır (Remedions

ve Fries 1993 Black 2000) İkili pelvik osteotomide (DPO) ise yalnızca os pubis ve os

ileum osteotomileri yapılarak DPO plakaları uygulanır (Vezzoni 2010)

11027 Kalccedila eklemi kapsulası denervasyonu

Eklem kapsuumlluumlnuuml innerve eden cranial gluteal sinirin rami articularisi ile siyatik

sinirin rami articularisinin yıkımlanmasıyla ağrının ortadan kaldırılmasına youmlnelik bir

operasyondur (Kinzel ve ark 2002)

11028 DARthroplasti

110281 Tanım

DARthroplasti iliumdan alınan kemik greftin eklem kapsuumllasına destek olacak

şekilde acetabulumun dorsal kenarına taşınarak boumllgenin daha uzun bir hale getirilmesi ve

caput femorisin daha derin bir soket iccedilerisine tam olarak oturmasını sağlamak amacı ile

uygulanan bir tekniktir (Hupp ve ark 2007 Slocum ve Slocum 2009 Gahring 2011)

İlk olarak 1920 li yıllarda insan hekimliğinde kullanım alanı bulmuştur Veteriner

hekimliği alanındaki ccedilalışmalar Dobbelaar tarafından 1962 yılında oto ve

homotransplantasyon tekniği kullanılarak başlatılmıştır Bu youmlntemde pelvis‟ ten bir parccedila

alınarak elde edilen otohomolog doku dorsal acetabular kenara yerleştirilmiştir Bu işlem

sonucunda yabancı cisim reaksiyonu oluşmamış ve ilerleyen zamanlarda boumllgede ccedilok ciddi

26

bir kallus dokusu şekillenmiş ve hayvanlar yaşamlarının geri kalan kısmını ağrısız bir

şekilde devam ettirmişlerdir (Dobbelaar 1963 Muumlller 2011)

Resim 116 DARthroplasti operasyonu iccedilin kemik greftinin alındığı ve uygulandığı yerin

iskelet uumlzerindeki ve radyografideki goumlruumlntuumlsuuml A Kemik greftinin alındığı yer B Kemik

greftinin uygulandığı yer C Uygulanan greftin radyografik goumlruumlntuumlsuuml (Luck 2011)

110282 Endikasyon

Bu teknik eklem yuumlzeyinde dejeneratif değişikliklerin yeni başladığı TPO iccedilin geccedil

kalınmış olgularda kullanılabilmektedir (Hupp ve ark 2007 Slocum ve Slocum 2009

Gahring 2011) DARthroplasti‟ nin osteoartrozun goumlruumllmeye başladığı TPO iccedilin geccedil

kalınmış olgular ile total kalccedila protezine aday olgular arasındaki boşluğu kapattığını total

kalccedila protezinin de pahalı ve uygulanabilirliğinin zor olması nedeniyle DARthroplasti‟ nin

bir kat daha oumlnem kazandığını ifade etmektedir (Hupp ve ark 2007 Gahring 2011)

Gahring (2011) DARthroplasti‟ nin kalccedila ekleminin biyomekaniğini bozmadığına kalccedila

eklemini sabitleştirdiğine DARthroplasti sonrasında boumllgesel anatomi değiştirilmediği

iccedilin uygulanabilecek diğer tekniklerin de oumlnuumlnuumln kapatılmadığına dikkat ccedilekmektedir

Ayrıca erişkin olmayan koumlpeklerde oumlzellikle 2 yaşından buumlyuumlk olan ve caput femoris ve

acetabulumun kıkırdak boumllgelerinin etkilendiği eklem yuumlzeyi dejenerasyonlarının başladığı

hayvanlarda uygulanmaması gerektiğini belirtmektedir

A B

C

27

Slocum ve Slocum (2009) kalccedila ekleminde meydana gelen dejeneratif değişimlerin

şiddetine goumlre tekniği standart minoumlr ve majoumlr DARthroplasti olarak

sınıflandırmaktadırlar Kalccedila ekleminin lukzasyona uğradığı caput femorisin eklem

kapsuumlluumlne dayandığı lig caputis ossis femorisin maksimum gerilme noktasına ulaştığı

olgularda standart DARthroplasti acetabulumun yerleşiminde herhangi bir anormalliğin

goumlzlenmediği ancak derinliğinde bir sığlaşmanın dikkati ccedilektiği olgularda minoumlr

DARthroplasti displazinin şiddetli lig caputis ossis femorisin yıkımlandığı buna bağlı

olarak caput femoris‟ in laterale ve dorsale yer değiştirdiği şiddetli ağrı yangı ve aşırı

şekilde sinoviyal sıvı birikimi goumlzlenen olgularda youmlntemi majoumlr DARthroplasti olarak

isimlendirmektedirler

Gahring (2011) minor DARthroplastide ala ossis ileum‟ dan alınan tek

kortikokanseloz greft kullanırken standart DARthroplastide 2 kortikokanselloumlz greft

major DARthroplastide ise 2‟ nin uumlzerinde kortikokanselloumlz greft kullanmaktadır

110283 Operasyon tekniği

İki aşamadan oluşmaktadır İlk olarak kortikokanseloz kemik greftin ileumdan

alınması ve daha sonra da alınan parccedilanın dorsal acetabular kenara yerleştirilmesidir

(Resim 116) (Dobbelaar 1963)

Ala osis ilinin cranio-dorsalinden alınan kemik greft gerekli oumllccediluumlmler yapılarak

yarım yay şeklinde hazırlanır kalccedila eklemi ve oumlzellikle kapsuumllası zarar goumlrmeden kaslar

diseke edilir kemik greft dorsal kenara kortikal kemik vidası ile yerleştirilir (Slocum ve

Slocum 1998 Ferreira ve ark 2007 Hupp ve ark 2007)

Operasyon genel anestezi (tercihen inhalasyon anestezisi) altında gerccedilekleştirilir

Koumlpek lateral pozisyonda tespit edilir Boumllge genişccedile tıraş ve dezenfekte edilir Operasyon

boumllgesi steril serviyetlerle sınırlandırılır (Hupp ve ark 2007)

Ala osis iliumrsquodan greft eldesi Deri ensizyonu spina iliaca dorsalis cranialis

uumlzerinde cranial olarak başlar ve kalccedila eklemi yakınına kadar orta hatta paralel bir şekilde

caudal olarak devam eder Spina iliaca dorsalis cranialis ndash caudalis‟leri accedilığa ccedilıkarmak

iccedilin subkutan dokular gluteal fascia ve yağ dokusu aynı hat uumlzerinden ensize edilir

Suumlngerimsi kemik grefti toplanması ve kırıklarda olduğu gibi sadece ala osis ilii‟ nin

lateral (gluteal) yuumlzeyinin accedilığa ccedilıkarılması gerekirse spina iliaca dorsalis caudalis

oumltesinde sonlanacak şekilde m gluteus medius‟ un periostal origosuna spina iliaca

dorsalis cranialis‟ in yakınında ilium‟un lateral kenarı uumlzerinde uumlzerinde bir ensizyon

28

yapılır Daha sonra kemik kesiciler kullanılarak ileum kanadından bir kesit greft olmak

uumlzere elde edilir (Piermattei ve Flo 1997 Hupp ve ark 2007)

Dorsal acetabular kenara yaklaşım Operasyon kalccedila eklemi uumlzerinde trochanter

hizasından ligamentum sacrotuberaleye kadar uzanan m biceps femorisin cranialine

paralel lineer bir deri ensizyonu ile başlatılır Fascia kesilerek m biceps femoris caudale

m gluteus superficialis ve m gluteus medius craniale doğru ekarte edilerek boumllge accedilığa

ccedilıkartılır Bu noktada eklem kapsuumlluuml sadece m gluteus profundus ve m gemellus‟ un

cranial kısmının arasından palpe edilebilir Eklem kapsuumlluumlnuumln kastan ayrı seyreden caudal

kısmı kemikten ve acetabulum caudalinden serbestleştirilir M gluteus profundus eklem

kapsuumlluumlnden ve pelvisten acetabulumun posterior ve uumlst kısmını ortaya ccedilıkarmak iccedilin

yukarıya kaldırılır Acetabulumun lateral korteksinin etrafına 35 mm lik korumalı matkap

ile yaklaşık 6-10 delik accedilılır Bu aşamada eklem kapsuumllasını perfore etmemeye oumlzen

goumlsterilir İleumdan elde edilen ve yarım ay şeklinde hazırlanan kortikokanseloz kemikte

proximal median distal de birer delik accedilılır Daha sonra 2-0 PDS (Ethicon) ile

acetabulumun lateral korteksine accedilılan deliklerden geccedilirilen ipliklerle karşı karşıya dikilir

Bu greft eklem kapsuumllasının proximal noktasından m gluteus profundusun altından

geccedilecek şekilde iplikler youmlnlendirilerek dikilmelidir Greftler kan akımını engellemeyecek

şekilde oumlnceden accedilılmış deliklerden acetabulum ile temas ederler Kortikospongiyoumlz

şeritler ayrıca eklem kapsuumlluumlnuumln serbest kalan kısmına yerleştirilirler M gluteus

profundus m obturatorius internus‟ un cranial kenarına greftleri korumak amacı ile

dikilir M biceps femoris m gluteus‟un fascia‟ sı birlikte dikilir Daha sonra deri rutin

tarzda kapatılır (Slocum ve Slocum 1998 Hupp ve ark 2007)

İyileşme suumlrecinde implant operasyonu izleyen 2-3 hafta sonrasında dorsal kenar

uumlzerindeki periosta bağlanmaya başlar Koumlpeğin 6 hafta suumlre ile hareketlerinin kısıtlanması

ve tasma ile dolaştırılması gerekir 6 haftadan sonra yavaş yavaş hayvana verilen yuumlkuumln

artırılmasına ve 10 haftadan sonra tasmasız serbest dolaşmasına izin verilir Destek olarak

konulan kortikal vidaların da boumllgeden uzaklaştırılmamasında yarar vardır (Slocum ve

Slocum 1998 Hupp ve ark 2007)

Gahring (2011) toplam 11 klinik olgu uumlzerinde uygulanan (doumlrduumlne unilateral

doumlrduumlne bilateral DARthroplasti uumlccediluumlne de bir tarafına TPO diğer tarafına DARthroplasti)

DARthroplasti‟nin 1-3 yıl suumlre ile klinik ve radyolojik olarak izlendiğini belirtmektedir

Elde edilen sonuccedillarda herhangi bir ağrıya rastlanmadığını ve hareket accedilısından

hayvanların oldukccedila aktif olduklarını bildirmektedir Ayrıca bu suumlrede hasta sahiplerinin

29

goumlruumlşlerinin de aynı doğrultuda olduğunu bir tarafına DARthroplasti diğer tarafına TPO

uygulanan koumlpeklerin uzun doumlnem sonuccedilları karşılaştırıldığında DARthroplasti uygulanan

kalccediladaki sonuccedilların TPO uygulanan kalccediladakilere oranla daha uumlstuumln olduğuna dikkat

ccedilekmektedir Koumlpeklerin klinik olarak 64‟ uumlnuumln muumlkemmel 36‟ sının ise iyi

olduğunu ifade etmektedir

30

2 GERECcedil YOumlNTEM

21 Gereccedil

Ccedilalışma materyalini ADUuml Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Kliniğine kalccedila eklemi

displazisi (KED) şikacircyeti ile getirilerek klinik ve radyolojik muayeneleri yapılan değişik

ırk (4 Alman Ccediloban Koumlpeği 4 Golden Retriever 3 Labrador Retriever 3 Kangal 2

Rottweiller 2 melez 1 Boxer ve 1 Mastif) yaş (4ndash24 ay) ve cinsiyette (13 erkek 7 dişi)

toplam 20 (yirmi) adet koumlpek oluşturdu Koumlpeklerden biri (10 numaralı vaka-Alman ccediloban

koumlpeği dişi) operasyondan sonra 3 aylık doumlnem iccedilerisinde trafik kazası sonucu oumllduuml ve

ccedilalışmadan ccedilıkarıldı Dolayısıyla uzun doumlnem değerlendirmeler toplam 19 koumlpek uumlzerinde

gerccedilekleştirildi (Ccedilizelge 21)

Ccedilalışma ADUuml- HADYEK‟in 13062008 tarih ve 2008023 sayılı onayı ile Adnan

Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Hayvan Hastanesinde gerccedilekleştirildi

Ccedilizelge 21 Ccedilalışmayı oluşturan koumlpeklerin ırk yaş ve cinsiyet dağılımları

Irk Yaş Cinsiyet

1 Melez 11 Aylık Erkek

2 Kangal 15 Aylık Erkek

3 Labrador Retriever 8 Aylık Erkek

4 Kangal 6 Aylık

Erkek

5 Rottweiller 8 Aylık Dişi

6 Kangal 4 Aylık

Erkek

7 Alman Ccediloban Koumlpeği 6 Aylık

Dişi

8 Melez 12 Aylık Dişi

9 Mastif 55 Aylık Erkek

10 Alman Ccediloban Koumlpeği 11 Aylık

Dişi

11 Labrador Retriever 8 Aylık Dişi

12 Alman Ccediloban Koumlpeği

55 Aylık Erkek

13 Golden Retriever 13 Aylık Erkek

14 Boxer 24 Aylık Erkek

15 Golden Retriever 12 Aylık

Erkek

16 Golden Retriever 8 Aylık Dişi

17 Alman Ccediloban Koumlpeği

5 Aylık Erkek

18 Golden Retriever 55 Aylık Dişi

19 Labrador Retriever 6 Aylık Erkek

20 Rottweiller 12 Aylık

Erkek

31

22 Youmlntem

221 Preoperatif Muayeneler

2211 Preoperatif klinik muayeneler

Alınan anamnez bilgilerinden sonra her koumlpeğin sedasyonsuz ve sedasyonlu klinik

muayenesi yapıldı Sedasyonsuz klinik muayenede ilk oumlnce yuumlruumlme ve koşturma

denemeleri yapılarak hayvanın yuumlruumlyuumlşuuml ve hareketleri değerlendirildi İnspeksiyonda

pelvik ve gluteal kasların durumuna bakıldı (Resim 21) Daha sonra abduksiyon eksternal

rotasyon testi kalccedila ekstensiyon testi duruş testi ve topallık testleri uygulandı Abduksiyon

eksternal rotasyon kalccedila ekstensiyon ve duruş testleri ağrının varlığı veya yokluğu

accedilısından değerlendirildi Ayakta duruş testinde hayvanın oumln ayakları kaldırılarak

reaksiyon verme durumları hiccedil bazen ve her zaman reaksiyon veriyor olarak

değerlendirildi Topallık testinde hastanın topallama durumu ve ekstremiteye ağırlık verme

dereceleri kontrol edildi Buna goumlre 0 derece topallık yok 1 derece hafif duumlzeyde aksak

yuumlruumlyuumlş 2 derece topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veriyor 3 derece topallık var

ekstremiteye suumlrekli ağırlık vermiyor 4 derece topallık var ekstremiteye hiccedil yuumlk vermiyor

şeklinde değerlendirildi Aktivite testinde hasta sahiplerinden alınan bilgiler doğrultusunda

hastaların guumln iccedilindeki hareketleri normal kısıtlı ve ccedilok kısıtlı olarak değerlendirildi

Resim 21 Ccedileşitli vakalara ait preoperatif goumlruumlntuumller A 13 nolu olgunun preoperatif

goumlruumlnuumlmuuml 13 aylık erkek golden retriever B 14 nolu olgunun preoperatif goumlruumlnuumlmuuml 2

yaşlı erkek boxer

2212 Preoperatif radyolojik muayeneler

Radyolojik muayenelerde ADUuml Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalında

bulunan Comed Marka (Comed Medical System Korea) 150 Kv 500mAS guumlcuumlnde

A B

32

hareketli ve bucky‟ li masaya sahip roumlntgen cihazı kullanıldı Roumlntgen filmlerinin

banyoları Colenta Marka (Mediphot 900E Avusturya) tam otomatik roumlntgen banyo

cihazında yapıldı

Sedasyon altındaki koumlpeklerin klinik muayeneleri tamamlandıktan sonra kalccedila

ekleminin roumlntgenleri ccedilekildi Standart OFA pozisyonunda grafiler alınmak uumlzere koumlpekler

sabit roumlntgen cihazının masasına yerleştirilen x-ray yatağı uumlzerine sırt uumlstuuml konularak film

kaseti uumlzerine kalccedila kısmı gelecek şekilde yatırıldı Arka ayaklar bir yardımcı tarafından

diz ve tarsal eklemler tam olarak gerdirilene kadar ccedilekildi Bacaklar femurlar birbirleri ile

paralel olana kadar addukte edildi Femurlar patellalar dorsal olarak merkezlenene kadar

iccedileri doğru doumlnduumlruumllduuml Bu pozisyonda kalccedila ekleminin radyografik goumlruumlntuumlleri alındı

(Resim 22) Elde edilen roumlntgen filmleri uumlzerinde Norberg skalası kullanılarak Norberg

accedilıları belirlendi Ayrıca caput femoris ve acetabulum dejeneratif değişikliklerin varlığı

youmlnuumlnden de değerlendirildi

222 Postoperatif Muayeneler

2221 Postoperatif klinik muayeneler

Operasyon yapılan koumlpeklerin ilk postoperatif muayeneleri hastaların dikişlerinin

alınması iccedilin ccedilağrıldığı 10 guumlnde yapıldı Koumlpeklerin uumlrinasyon defekasyon

palpasyondaki tepkileri yuumlruumlme aktiviteleri duruş pozisyonları değerlendirildi Bu suumlre

zarfında hasta sahiplerine hayvanların ani hareketlerini engellemek iccedilin belirli bir suumlre

kafes istirahatı yaptırmaları oumlnerildi

2222 Postoperatif radyolojik muayeneler

Operasyondan sonra 1 ve 3 ay ve 12 aylarda standart ventro-dorsal pozisyonda

sedasyon altında pelvis boumllgesinin standart OFA pozisyonunda radyografileri alınarak

Norberg Accedilısı caput femoris ve acetabulum‟daki dejenerasyonlar youmlnuumlnden

değerlendirildi (Resim 22)

33

Resim 22 Standart OFA pozisyonunda radyografilerin alınması A X-ray yatağı

uumlzerinde koumlpeğe pozisyon verirken B Diz ve tarsal eklemin gerdirilmesi C Femurların

birbiri ile paralel olması iccedilin bacakların addukte edilmesi

223 Anestezi

Tuumlm koumlpekler 12 saatlik accedillığı takiben 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg

kg Egevetreg) deri altı yolla uygulanarak anestezinin antikolinerjik premedikasyonu yapıldı

Sedatif ndash analjezik premedikasyon iccedilinse 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20

mgkg Egevetreg) in kas iccedili enjeksiyonu uygulandı 10 dakika sonra 5 mgkg ketamine

hydrochloride (Alfamine 100mgkg Egevetreg) in damar iccedili enjeksiyonu ile induumlksiyon

gerccedilekleştirildi Takiben koumlpeklere endotracheal tuumlp yerleştirildi ve yarı kapalı anestezi

cihazı ile (SMS 2000 Klasik Vent ndash V Marka SMS Tıbbi Cihaz Elek Elekt İnş Teks

Turz Oto San ve Tic Ltd Şti Ankara) 2 lik konsantrasyonda isoflurane (İsoflurane -

USP Adekareg

) solutulması ile anestezi suumlrduumlruumllduuml (Resim 23C)

A B

C

34

Resim 23 Hastanın operasyona hazırlanmasına ait goumlruumlntuumller AOperasyon boumllgesinin

tıraşlanmış goumlruumlntuumlsuuml B Operasyon boumllgesinin antiseptik solusyonla sterilize edildiği

goumlruumlntuuml C Hastanın entuumlbasyonu yapıldıktan sonra operasyon masasındaki goumlruumlntuumlsuuml

224 Modifiye DARthroplasti Tekniği

Operasyon sırasında asepsi ve antisepsi kuralları titizlikle yerine getirilerek

boumllgenin tıraş ve dezenfeksiyonu sonrası operasyon sahası steril serviyet bezleri ile

sınırlandırıldı (Resim 23 Resim 24) Kalccedila eklemine dorsal intergluteal yaklaşımla

ulaşıldı Deri ensizyonu trochanter major uumlzerinde odaklanıp femurun cranialine

seyrederek distalde femurun frac14‟uumlne kadar devam etti proksimalde ise craniale doğru

kıvrılıp dorsal orta hatta yakın sonlandırıldı Deri kenarları diseke ve retrakte edilerek

ensizyon proksimalde m gluteus superficialisin cranial sınırı boyunca fascia gluteus‟a

doğru uzatıldı Collum femoris boyunca yapılan kuumlt diseksiyon ve ayırmalar ile dorsalde

m gluteus medius ve profundus lateralde m vastus lateralis ve medialde m rectus femoris

ekarte edilerek eklem kapsuumllasına ulaşıldı Dorsal acetabular kenar uumlzerindeki yapışmalar

elevatoumlr ile uzaklaştırılarak kalccedila ekleminin dorsal duvarı accedilığa ccedilıkarıldı Bu arada

A B

C

35

karşılaşılan kuumlccediluumlk kanamalar ligatuumlr veya elektrokoterizasyon ile durduruldu Daha sonra

koumlpeklerin 13 kostası uumlzerinde yapılan deri ensizyonu ve diseksiyonu takiben kosta

columna vertebralise bağlantı yerinden kesilerek ccedilıkartıldı Bu arada şekillenen kanamalar

da ligatuumlr veya elektrokoterizasyon ile durduruldu Ccedilıkartılan kosta 2‟şer santimetrelik 3

eşit parccedilaya boumlluumlnerek serum fizyolojik emdirilmiş steril gazlı bez iccedilerisine alındı (Resim

25) Daha sonra ccedilıkartılan kosta parccedilaları dorsal duvara dril ile eşit aralıklarda accedilılan 3

deliğe horizontal hatta dik gelecek şekilde ccedilakıldı (Resim 26 Resim 27) Boumllge rutin

youmlntemle kapatıldı (Resim 28)

Olası enfeksiyonlara karşı tuumlm olgulara postoperatif 7 guumln boyunca 20000 İUumlkg

dozunda Penisilin G Prokain + Penisilin G Potasyum (İecilline flakon 400000 İUuml

İEUlagayreg) ve 2 mgkg dozunda carprofen (Rimadyl tablet 20 mg Pfizer

reg) kullanılması

oumlnerildi Operasyon boumllgesi povidon iyot (Batticon Adekareg

) ile temizlendi Koumlpekler

postoperatif 10 guumln 1 ay 3 ay ve 1 yılda klinik ve radyolojik olarak kontrol edildiler

36

Resim 24 13 costa‟ nın ccedilıkartılmasına ait goumlruumlntuumller A Costa uumlzerine deri ensizyonu B

Costa‟ nın periostunun ayrılması C Costanın accedilığa ccedilıkarılması ve kesilmesi D Costa‟ nın

periostunun dikilmesi E Subkutan dokunun kapatılması F Derinin kapatılması

A B

C D

E F

37

Resim 25 13 costa‟ nın kortikokanselloumlz kemik grefti olarak hazırlanması A Costa‟nın

steril serviyet uumlzerine alınması B Costa‟ nın 2‟ şer cm‟ lik parccedilalara boumlluumlnmesi C

Boumlluumlnmuumlş parccedilaların ortadan ikiye boumlluumlnmesi D Costa parccedilalarının kama şekline

getirildikten sonraki goumlruumlntuumlsuuml

A B

C D

38

Resim 26 Dorsal acetabular kenara yaklaşım ve greftlerin yerleştirilmesi iccedilin deliklerin

accedilılması A Boumllgenin steril serviyetler ile sınırlandırılması B Deri ensizyonu C Accedilılacak

deliklerin yerlerinin belirlenmesi D Matkap ile greft yerleştirilecek deliklerin accedilılması E

Deliklerin teplenmesi

A B

C

D E

39

Resim 27 Greft‟ lerin yerleştirilmesi ve boumllgenin kapatılması A Greft‟lerin dorsal

acetabular kenar uumlzerindeki deliklere yerleştirildikten sonraki goumlruumlnuumlmuuml B Kasların ve

facia‟nın kapatılması C Derialtı dokuların kapatılması D Derinin kapatılması

A B

C D

40

Resim 28 Hayvanların operasyon sonrası genel goumlruumlntuumlleri A Operasyon sonrası

boumllgenin goumlruumlntuumlsuuml B Dikiş hattının betafix ile kapatılması C-D Hastaların operasyon

sonrası goumlruumlntuumlleri

225 İstatistiksel Analiz

Norberg accedilısı değerleri varyasyonunun kontroluuml iccedilin dağılım analizleri Shapiro-

Wilk testi kullanılarak yapıldı Norberg accedilısı değerleri normallik varsayımlarını

karşılamadığından operasyon oumlncesi ve postoperatif doumlnemler arasındaki farklar Friedman

testi ile değerlendirildi Yapılan uygulamanın postoperatif etkisi istatistiksel olarak oumlnemli

bulunduğunda etkinin operasyon sonrası hangi doumlnem ya da doumlnemlerden kaynaklandığını

belirlemek iccedilin post hoc Wilcoxon testi yapıldı Topallık ayakta durmada guumlccedilluumlk yuumlruumlyuumlş

aktivitesi gibi ordinal veriler de aynı istatistiksel youmlntemler ile değerlendirildi

Nominal veriler (ağrı testleri) Cochran Q testi ile değerlendirildi Yapılan

uygulamanın postoperatif etkisi istatistiksel olarak oumlnemli bulunduğunda etkinin operasyon

A B

C D

41

sonrası hangi doumlnem ya da doumlnemlerden kaynaklandığının analizi iccedilin post hoc McNemar

testi yapıldı Ple005 (alfa yanılma duumlzeyi) anlamlı olarak kabul edildi Verilerin analizi

Statistical Package for the Social Sciences (SPSS for Windows version 150 seri no

416a1604ed18748d3f27) paket programı ile gerccedilekleştirildi (Winer ve ark 1991) Sonuccedillar

ortalama plusmn standart hata (SH) şeklinde verildi

42

3 BULGULAR

31 Preoperatif Bulgular

311 Preoperatif Klinik Muayene Bulguları

Alınan anemnez bilgilerinde hayvanların yuumlruumlmede isteksiz oldukları ccedilabuk

yoruldukları kalccedilalarını sallayarak yuumlruumlduumlkleri merdiven ccedilıkarken ve inerken zorluk

ccedilektikleri ve zıplama hareketlerini yapamadıkları bildirildi Bu veriler doğrultusunda

hayvanların kalccedila displazisi accedilısından değerlendirilmesi uygun goumlruumllerek gerekli klinik ve

radyolojik tanı youmlntemleri uygulandı

Yapılan yuumlruumltme ve koşturma denemelerinde toplam 19 hayvanın 1‟ inde 0 derecede

9‟ unda 1 derece 5‟ inde 2 derece 3‟uumlnde 3 derece 1 inde 4 derece topallık goumlzlendi

Ancak 0 ve 1 derecedeki koumlpeklerin de sallantılı yuumlruumlyuumlşle birlikte merdiven ccedilıkmada

zorlandıkları ayakta durma testinde rahatsız oldukları ve erken yoruldukları goumlruumllduuml

Pelvis ve gluteal boumllge kaslarının da hafif atrofik olduğu dikkati ccedilekti Abduksiyon

eksternal rotasyon testi kalccedila ekstensiyon testi ve duruş testleri sonucu kalccedila ekleminden

kaynaklanan bir ağrı olduğu saptandı Kalccedila ekstensiyon testinde tuumlm olgular pozitif ağrı

reaksiyonu verirken 5 ve 13 nolu hastaların abduksiyon eksternal rotasyon testi ve duruş

testinde ağrı reaksiyonu vermediği tespit edildi Bu hastaların norberg accedilı değerlerine goumlre

operasyona alınmasına karar verildi (Ccedilizelge 37)

312 Preoperatif Radyolojik Muayene Bulguları

Koumlpeklere ait roumlntgen filmleri uumlzerinde yapılan oumllccediluumlmler sonucunda elde edilen

Norberg accedilılarına ait ortalamalar Ccedilizelge 31‟de verildi Radyolojik muayeneler sonucunda

16 olguda (1 2 3 4 5 7 8 9 11 12 13 14 15 16 17 18 numaralı olgular) unilateral 4

olguda (6 10 19 20 numaralı olgular) ise bilateral KED saptandı Bunlardan 11 olguda

sağ 5 olguda sol 4 olguda ise her iki tarafa DARthroplasti uygulanmasına karar verildi

43

Ccedilizelge 31 Standart OFA pozisyonunda norberg accedilılarının değerlendirme sonuccedilları

Accedilı

Doumlnem

Norberg accedilıları (n =22)

Preoperatif doumlnem 9232plusmn204a

Postoperatif 3 ay 940plusmn194a

Postoperatif 1 yıl uumlstuuml 9536plusmn195b

ab Aynı Suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir ( plt001)

32 Postoperatif Bulgular

321 Postoperatif Klinik Muayene Bulguları

Klinik ve radyolojik olarak kalccedila displazisi teşhisi konan 20 olgudan 11 tanesinin

sağ tarafına 5 tanesinin sol tarafına ve 4 tanesininde her iki tarafına DARthroplasti

operasyonu uygulandı Operasyon suumlreleri ortalama 90 10 (80-100) dakika suumlrduuml

Koumlpeklerin operasyondan hemen sonra ayakta ve hareketli oldukları goumlzlendi

Postoperatif 5 ile 8 guumlnler arasında 3 koumlpekte kostanın alındığı boumllgede koleksiyon

şekillendi Bunlardan biri fakuumllte dışında oumlzel veteriner kliniklerinde tedavi edilirken ikisi

ise kliniğimizde uygun şekilde tedavi edildi Koumlpeklerin operasyondan sonra zıplama

koşma ve kalccedila ekleminin abduksiyonuna neden olabilecek hareketlerinin engellenmesi

oumlnerildi Hasta sahipleri tarafından postoperatif periyotta hayvanların operasyon oumlncesi

klinik tabloya goumlre hızlı bir duumlzelme goumlsterdiği bildirildi İleri zamanlarda yapılan

kontrollerde herhangi bir komplikasyon goumlzlenmedi

Postoperatif 3 aylık doumlnemdeki kontrollerde 19 hayvanın 10‟ unda 0 derecede 6‟

sında 1 derece 2‟sinde 2 derece 1‟inde 3 derece topallık goumlzlenirken 4 derece topallık

hiccedilbir hayvanda goumlzlenmedi Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemdeki kontrollerde ise 19

hayvanın 17‟ sinde 0 derecede 1‟ inde 1 derece 1‟ inde 2 derece topallık goumlzlenirken 3

ve 4 derece topallıklar hiccedilbir hayvanda goumlzlenmedi Uygulanan ağrı testlerinde operasyon

uygulanan 22 kalccedila eklemi iccedilin kalccedila ekstensiyon testinde 3 aylık doumlnemde 12 eklemin

ağrı reaksiyonu vermediği 1 yıllık doumlnemde ise 20 kalccedila ekleminde ağrının ortadan

kalktığı fakat 6 ve 19 nolu olgularda hafif derecede ağrı hissinin olduğu tespit edildi

Abduksiyon eksternal rotasyon testinde preoperatif doumlnemde ağrı tespit edilen 20 kalccedila

ekleminden 3 aylık doumlnemde 16 kalccedila ekleminde ağrı ortadan kalkarken 1 yıllık doumlnemde

44

20 kalccedila ekleminde ağrıya rastlanmadı 6 ve 19 nolu olgularda ise yine hafif derecede ağrı

tespit edildi Duruş testi sonuccedillarında ise 3 aylık doumlnemde 10 hayvan ayakta durmakta

guumlccedilluumlk yaşamazken 7 hasta bazen 2 hasta ise ccediloğunlukla guumlccedilluumlk yaşadı 1 yıllık doumlnemde

ise 6 ve 17 nolu hastalar dışında ayakta durma guumlccedilluumlğuumlnuumln tamamen ortadan kalktığı bu iki

hastada da bazen guumlccedilluumlk yaşandığı saptandı (Ccedilizelge 37)

322 Postoperatif Radyolojik Muayene Bulguları

Operasyon uygulanan olgularda 3 aylık doumlnem Norberg accedilı bulgusu 940plusmn194 (74-

104) olarak belirlendi 1 yıllık doumlneme ait Norberg accedilı bulgusu ise 9536plusmn195 (72-105)

olarak kaydedildi (Ccedilizelge 31)

33 Uygulanan Testlere İlişkin İstatistiksel Sonuccedillar

331 Kalccedila Ekstensiyon Testi Sonuccedilları

Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları Ccedilizelge 32‟de sunuldu Uygulanan kalccedila

ekstensiyon testine goumlre post hoc MacNemar test sonucu preoperatif doumlnem ile postoperatif

3 aylık doumlnem arasında istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt0001) preoperatif doumlnem ile

Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt0001) ve

postoperatif 3 aylık doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında ağrı bulgusunun

goumlzlenmemesi accedilısından istatistiksel olarak anlamlı (plt001) idi (Resim 31)

Ccedilizelge 32 Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları

Ağrı (n)

Doumlnem

Yapılan ağrı değerlendirmelerı (n = 22)

Ağrı Yok Ağrı Var

Preoperatif Doumlnema

0 22

Postoperatif 3Ayb 12 10

Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemc

20 2

abc Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt0001)

45

332 Abduksiyon Eksternal Rotasyon Testi Sonuccedilları

Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları Ccedilizelge 33‟de sunuldu Preoperatif

doumlnem değeri postoperatif 3 ay doumlnem değeri ile kıyaslandığında post hoc MacNemar test

sonucu ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi istatistik accedilısından oumlnemli (plt0001) preoperatif

doumlnem değeri postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem değeri istatistik accedilısından oumlnemli (plt0001)

postoperatif 3 ay doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem sonuccedilları ise istatitik accedilısından

oumlnemsiz bulundu (pgt005) (Resim 31)

Ccedilizelge 33 Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları

ab Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt0001)

333 Ayakta Duruş Testi Sonuccedilları

Ayakta duruş testi sonuccedilları Ccedilizelge 34‟de sunuldu Ayakta duruş testi sonuccedilları

(post hoc Wilcoxon test) preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık doumlnemde (plt0001)

postoperatif 3 aylık ile post operatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında (plt0001) ve preoperatif

doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemler arasında ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi

accedilısından (plt001) istatistiksel olarak anlamlı bulundu (Resim 31)

Ağrı (n)

Doumlnem

Yapılan ağrı değerlendirmelerı (n=22)

Ağrı Yok Ağrı Var

Preoperatif Doumlnema

2 20

Postoperatif 3Ayb

16 6

Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemb 20 2

46

Ccedilizelge 34 Ayakta duruş testi sonuccedilları

Reaksiyon ()

Doumlnem

Hiccedil Reaksiyon

Vermiyor

Bazen Reaksiyon

Veriyor

Her zaman

Reaksiyon Veriyor

Preoperatif doumlnema

106 526 368

Postoperatif 3 ayb

579 368 53

Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc

895 105 0

abc Farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt001)

334 Aktivite Testi Sonuccedilları

Aktivite testi sonuccedilları Ccedilizelge 35‟de sunuldu Buna goumlre post hoc Wilcoxon test

sonucu preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık doumlnem (plt0001) postoperatif 3 Aylık

doumlnem ile post operatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem (plt001) ve preoperatif doumlnem ile postoperatif 1

yıl uumlstuuml doumlnem arasında ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi accedilısından (plt0001) istatistiksel

olarak anlamlı bulundu

Ccedilizelge 35 Aktivite testi sonuccedilları

Aktivite ()

Doumlnem

Normal Aktivite Kısıtlı Aktivite Ccedilok kısıtlı

Aktivite

Preoperatif doumlnema

0 474 526

Postoperatif 3 ayb

368 526 106

Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc

789 211 0

abc Farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt001)

335Topallık Testi Sonuccedilları

Topallık testi sonuccedilları Ccedilizelge 36‟da sunuldu Hastalarda uygulanan topallık

testine goumlre post hoc wilcoxon test sonucu preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık

doumlnem arasında (plt0001) postoperatif 3 ay ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem (plt0001) ve

preoperatif doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem değerleri arasında (plt0001) topallık

bulgusunun goumlzlenmemesi accedilısından istatistiksel accedilıdan anlamlılık vardı

47

Ccedilizelge 36 Topallık testi sonuccedilları

Derece ()

Doumlnem

0 1 2 3 4

Preoperatif doumlnema

53 368 368 158 53

Postoperatif 3 ayb

421 421 105 53 0

Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc

842 105 53 0 0

abc Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir

0 derece- topallık yok

1 derece- hafif derece aksak yuumlruumlyuumlş

2 derece- topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veriyor

3 derece- topallık var fakat ekstremiteye suumlrekli ağırlık veremiyor

4 derece- topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veremiyor

336 Standart OFA Pozisyonunda Norberg Accedilılarının Değerlendirme Sonuccedilları

Standart OFA pozisyonunda Norberg accedilılarının değerlendirme sonuccedilları Ccedilizelge

31‟de sunuldu Norberg accedilılarında meydana gelen değişim post hoc Wilcoxon test

sonucuna goumlre preoperatif doumlnem ile postoperatif 3 ay doumlnemleri arasındaki sonuccedillar

istatistiki olarak anlamsızken (pgt005) preoperatif doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml

doumlnemler arasındaki sonuccedillar (plt005) ve postoperatif 3 ay ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml

doumlnemler arasındaki sonuccedillar anlamlı (plt005) bulundu (Resim 32 Resim 33 Resim 34

Resim 35 Resim 36 Resim 37)

48

Ccedilizelge 37 Norberg accedilısı kalccedila ekstensiyon testi abduksiyon eksternal rotasyon testi duruş testi aktivite ve topallık testinin preoperatif

postoperatif 3ay ve 1 yıl bulgularına toplu bir bakış

Kalccedila Ekstensiyon Testi ve Abduksiyon Eksternal Rotasyon Testi iccedilin (+)= var (-)=yok Aktivite Testi iccedilin (A) = Normal Aktivite (B)= Kısıtlı Aktivite (C)= Ccedilok Kısıtlı

Aktivite Duruş Testi İccedilin (A)= Hiccedil Reaksiyon Vermiyor (B)= Bazen Reaksiyon Veriyor (C)= Herzaman Reaksiyon Veriyor Topallık Testi İccedilin (0 Derece)= Topallık Yok

(1 Derece)= Hafif Derece Aksak Yuumlruumlyuumlş (2 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Ağırlık Veriyor (3 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Suumlrekli Ağırlık

Veremiyor (4 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Ağırlık Veremiyor

Preoperatif Bulguları Postoperatif 3 Ay Bulguları Postoperatif 1 Yıl Bulguları

NA Kalccedila Ext Testi

Abd Ekst Rot

Testi

Duruş Testi

Aktivite Testi

Topallık Testi

NA Kalccedila Ext Testi

Abd Ekst Rot Testi

Duruş Testi

Aktivite Testi

Topallık Testi

NA Kalccedila Ext Testi

Abd Ekst Rot

Testi

Duruş Testi

Aktivite Testi

Topallık Testi

Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol

1 89 83 + + B C 3 91 eksizyon + + B B 2 94 eksizyon - - A A 0

2 104 93 + + B B 1 104 93 - - A B 0 105 92 - - A A 0

3 102 106 + + B B 0 104 106 - - A A 0 105 106 - - A A 0

4 98 109 + + B B 1 100 109 + - A A 0 101 108 - - A A 0

5 102 105 + - A B 1 102 103 - - A A 0 102 102 - - A A 0

6 102 96 + + + + C C 4 99 86 + + + + C C 3 1005 91 - + - + B B 2

7 92 101 + + B B 1 95 101 + - A A 0 98 102 - - A A 0

8 89 82 + + C C 3 945 90 - - B B 1 101 100 - - A A 0

9 84 92 + + C C 2 85 94 - - B B 1 845 93 - - A A 0

10 99 104 + + + + B B 1 101 104 + - + - A A 0 Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex

11 104 88 + + B B 1 103 90 + - B B 0 103 89 - - A A 0

12 90 97 + + C B 2 90 99 - - B A 1 91 98 - - A A 0

13 105 101 + - A B 1 105 1025 - - A A 0 105 104 - - A A 0

14 109 102 + + C C 2 108 102 - - A B 1 108 102 - - A A 0

15 91 106 + + B C 1 97 106 - - A B 0 97 106 - - A A 0

16 95 99 + + B C 1 96 99 - - A B 0 97 100 - - A A 0

17 75 85 + + C C 3 88 103 + - B B 2 92 103 - - B B 0

18 65 78 + + C C 2 78 65 - - C B 1 81 71 - - A B 0

19 86 75 + + + + B C 2 76 74 + + + + B C 1 72 78 + - + - A B 1

20 94 94 + + + + B B 1 95 95 + - + - A A 0 98 97 - - - - A A 0

49

Resim 31 Uygulanan ccedileşitli testlere ait goumlruumlntuumller A - B Kalccedila ekstensiyon testi

C Ayakta duruş testi D ndash E ndash F Abduksiyon eksternal rotasyon testi

A B

C D

E F

50

Resim 32 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 15 aylık erkek kangal koumlpeğe ait

radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 104 Sol 93) B Postoperatif

3 ay roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 104 Sol 93) C Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA)

goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 103 Sol 89)

A B

C

51

Resim 33 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti sol tarafa eksizyon arthroplastisi uygulanan

11 aylık erkek melez koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml

(Sol 83 Sağ 89) B Postoperatif 3 ay roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol eksizyon

arthroplastisi Sağ 91) C Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol eksizyon

arthroplastisi Sağ 94)

A B

C

52

Resim 34 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık erkek Labrador

Retriever koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 102 Sağ

106) B Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 105 Sağ 106)

Resim 35 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 6 aylık erkek Kangal koumlpeğe ait

radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 100 Sağ 106) B Postoperatif

1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 100 Sağ 110)

A B

A B

53

Resim 36 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 13 aylık erkek Golden Retriever

koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ91 Sol 106) B

Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 97 Sol 106)

Resim 37 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık dişi Rottweiler koumlpeğe

ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ102 Sol 105) B

Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 102 Sol 103)

A

A

B

B

54

4 TARTIŞMA

Kalccedila displazisi ilk kez 1930 lu yılların başlarında Alman Ccediloban Koumlpeklerinde

teşhis edilmiştir O guumln iccedilin ender rastlanan bir hastalık olarak duumlşuumlnuumllmuumlş olmasına

rağmen iri ırk koumlpeklerin ccedilok sık karşılaşılan genetik bir eklem problemi olarak halen

guumlncelliğini korumaktadır (Aslanbey ve Candaş 1994 Hupp ve ark 2007) Uzun yıllardır

bilinmesine ve seleksiyon uygulanmasına rağmen henuumlz kontrol altına alınamamıştır

Kalccedila displazisinin sağaltımında birccedilok youmlntem geliştirilmiştir Ağrının giderilmesi

amacıyla neurektomi (Ballinari ve ark 1995) akupunktur (Kwon ve ark 2006) altın

implantasyonu (Jaeligger ve ark 2007) ve m pectineusun myotomisi (Moses 2000)

uygulanabilir Cerrahi amaccedilla yapılan operasyonlar musculus pectineus myektomisi

(Moses 2000) Juvenile Pubic Symphysiodesis (Schulz ve Dejardin 2002) intertrochanteric

osteotomi (Remedions ve Fries 1995 Piermattei ve Flo 1997) eksizyon arthroplastisi

(Duff ve Campbell 1977 İki ve Sağlam 2004 Kuumlrkluuml 2010) total kalccedila protezi (Gay 1963

Muumlller 1970) uumlccedilluuml pelvik osteotomi (Piermattei ve Flo 1997)‟ dir

DARthroplasti TPO iccedilin geccedil kalınmış osteoartroz şekillenmiş total kalccedila protezine

aday olgular iccedilin ideal bir youmlntem olarak tanımlanmaktadır Ancak KED‟si sağaltımında

oldukccedila yeni bir teknik olup ccedilok sayıda hayvana uygulanamamış ayrıca uzun doumlnem

sonuccedilları elde edilememiştir Bu youmlnuuml ile tartışmalıdır (Hupp ve ark 2007 Slocum ve

Slocum 2009 Gahring 2011) Sunulan ccedilalışmada 20 klinik olguluk bir seride youmlntem

modifiye edilerek uygulanmış olguların 1 yıllık goumlzlem sonuccedilları literatuumlr bilgiler ışığı

altında tartışılarak aktarılmıştır

KED gelişiminde risk faktoumlrlerinin başında genetik (Hedhammar 1979 Corley ve

Keller 1989 Alexander 1992 Kealy ve ark 1992) beslenme (Anon 1973 Hazewinkel

1994 Olmstead 1998) ve fazla hareket (Haan ve ark 1993) gelmektedir Hayvan Ortopedi

Birliğinin (OFA) standartları ve bu konudaki disiplinli ccedilalışmaları sonucunda Avrupa ve

Amerika uumllkelerinde displazi oranlarında oumlnemli azalmalar olmasına rağmen Alman

Ccediloban Koumlpeği Akita İnu Labrador Retriever Golden Retriever Rottweiller gibi koumlpek

ırklarının yanı sıra ulusal değerlerimiz Kangal Akbaş ve Tuumlrk Ccediloban Koumlpeklerinde de

halen buumlyuumlk bir problem olarak guumlncelliğini korumaktadır (Aslanbey ve Candaş 1994

Durmuş ve Han 2005 Hupp ve ark 2007) Materyali oluşturan koumlpekler 4‟ uuml Alman

Ccediloban Koumlpeği 4‟ uuml Golden Retriever 3‟ uuml Labrador Retriever 3‟ uuml Kangal 2‟ si

Rottweiller 2‟ si melez 1‟ i Boxer ve 1‟ i Mastif şeklinde ırk dağılımı goumlsterdi

55

Koumlpekler genetik olarak displazi accedilısından risk grubu iccedilerisinde yer alsın veya

almasın kalorisi yuumlksek besinlerle beslenmesinin hastalığın gelişiminde etkili olacağı ifade

edilmektedir Oumlzellikle genetik accedilıdan displazi yatkınlığı bulunan koumlpeklerde aşırı kilo

alımının eklemde osteoarthritis oluşumunu hızlandırdığına dikkat ccedilekilmektedir Bu

konuda iri ırk koumlpeklerin 3 ndash 10 aylık doumlnemlerinin ccedilok oumlnemli olduğuna vurgu

yapılmaktadır (Anon 1973 Olmstead 1998) Alınan anamnez bilgilerinde olguların

tamamının evde hazır mamalar ile beslendiği kaydedildi Ancak duumlzenli egzersiz

yaptırıldığı da ifade edildi Klinik ve radyolojik muayeneler sonucu yapılan

değerlendirmelerde displazi accedilısından eklemlerde meydana gelen değişim hastaların buumlyuumlk

kısmında minimal duumlzeyde iken klinik belirtilerde hafif seyrediyordu Birccedilok olgu rutin

displazi kontroluuml sırasında saptanan değişimlere ilişkin olarak operasyona alındı

Literatuumlr verilerde (Yuumlcel ve Bakır 1993 Swenson ve ark 1997 Altunatmaz ve ark

2003 Hupp ve ark 2007) cinsiyetin displazi uumlzerindeki etkisi ccedilelişkilidir Kimi

araştırmacılar (Yuumlcel ve Bakır 1993 Swenson ve ark 1997) dişilerde kimileride

(Altunatmaz ve ark 2003 Hupp ve ark 2007) erkeklerde daha sık goumlruumllduumlğuumlnuuml bildirirken

kimi araştırıcılar da (Sarıerler 2003) cinsiyetin oumlnemli olmadığını bildirmektedirler Bakır

(1992) toplam 250 olguluk bir taramada displazi goumlruumllme oranını dişilerde 39

erkeklerde 295 olarak belirtmektedir Sunulan ccedilalışmada 20 koumlpekten 13bdquouuml (65) erkek

7‟si (35) dişi idi Bu sayı kesin bir yargı iccedilin oldukccedila az olmakla birlikte Hupp ve ark

(2007) ile Altunatmaz ve ark (2003)‟nın bulguları ile benzerlik goumlsterirken Swenson ve

ark (1997) Bakır (1992) ile Yuumlcel ve Bakır (1993)‟ın goumlruumlşleri ile farklılık goumlstermektedir

Kalccedila displazili koumlpeklerin genellikle merdiven ccedilıkmada zorlandığı tavşan gibi

arka ayakları uumlzerinde zıpladıkları yattıkları yerden zor kalktıkları yuumlruumlyuumlşlerinde arka

bacaklarda sallantı oturuşta asimetri hareket etmede isteksizlik ve ccedilabuk yorulma

belirlendiği ifade edilmektedir (Deny ve Butterworth 2000 Durmuş ve Han 2005 Vezzoni

ve ark 2005) Alınan anamnez bilgilerinde hasta sahiplerinin ilk dikkatini ccedileken klinik

bulgu topallık yuumlruumlmede isteksizlik sallantılı yuumlruumlyuumlş ve hafif koşturmalarda tavşan gibi

zıplama olarak ifade edildi Klinik muayenede olguların tamamında merdiven ccedilıkarken

zorlanma oumlnemli bir kısmında (18 olgu) hafif koşturulduğunda tavşan gibi arka ayakları

uumlzerinde zıplama yattıkları yerden kalkmada zorlanma (9 olgu) goumlzlendi Ayrıca tuumlm

olgularda sallantılı yuumlruumlyuumlş oturuşta asimetri ve hareket etmede isteksizlik ve ccedilabuk

yorulma dikkati ccedilekti Elde edilen bulgular anılan literatuumlrler (Deny ve Butterworth 2000

Durmuş ve Han 2005 Vezzoni ve ark 2005) ile paralellik goumlsterdi

56

Klinik muayenede kalccedila ekleminin gevşekliğinin belirlenmesinde birccedilok youmlntem

kullanıldığı bildirilmektedir Bu youmlntemler hayvanlara sedasyonlu ve sedasyonsuz olarak

yapılmaktadır (Bojrab ve ark 1988 Madsen ve Svalostoga 1995 Adams ve ark 1998

Puerto ve ark 1999 Lust ve ark 2001 Oumlzsoy 2002a)

Hupp ve ark (2007) radyografik oumllccediluumlmler ile abduksiyon eksternal rotasyon testi ve

kalccedila ekstensiyon testlerinde duyulan ağrı arasında bir ilişkiye rastlamadıklarını

bildirmektedirler Ayrıca Deny ve Butterworth (2000) bu testlerin her zaman pozitif sonuccedil

vermeyeceğini ifade etmektedirler Ccedilalışmada tuumlm olgulara sedasyonsuz abduksiyon

eksternal rotasyon ve kalccedila ekstensiyon testleri uygulandı Bunlardan 18 olguda

abduksiyon eksternal rotasyon testinin sonucu ağrı varlığı accedilısından pozitif iken diğer 2

olguda negatif idi Bu olguların tamamında radyografik incelemelerde displaziye ilişkin

bulgular vardı Bu iki olgunun ağrı testlerine negatif yanıt vermesinin displaziye ilişkin

dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olmasından kaynaklandığı kanısına varıldı

Kalccedila displazisinin radyografik tanısında standart OFA pozisyonunda alınan ventro-

dorsal goumlruumlntuumller uumlzerinde Norberg-Olson accedilı oumllccediluumlmleri değerli bilgiler verir JPS TPO ve

DARthroplasti gibi eklemin yapısını bozmayan sağaltım youmlntemleri sonrası acetabulumun

caput femorisi kuşatma etkinliğini belirlemede de yararlıdır (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve

ark 2007 Gahring 2011) Ccedilalışmada Norberg accedilı oumllccediluumlm ortalaması operasyon oumlncesi

9232plusmn204 iken postoperatif 3 ay 940plusmn194 postoperatif 1yıl ve daha uumlstuumlndekilerde

9536plusmn195 olarak oumllccediluumllduuml Operasyon sonrası değerler ile operasyon oumlncesi değerler

karşılaştırıldığında meydana gelen artış istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt001) bulundu Hupp

ve ark (2007) DARthroplasti oumlncesi standart OFA pozisyonunda Norberg accedilı ortalamasını

857plusmn108 ve operasyon sonrası 1 yıllık doumlnemde 898plusmn92 olarak oumllccedilmuumlşlerdir Ccedilalışmada

preoperatif ve postoperatif doumlnem değerleri karşılaştırıldığında operasyon sonrası doumlnemde

meydana gelen artış istatistiksel olarak anlamlı bulundu

DARthroplasti iliumdan alınan kemik greftin kalccedila eklemi kapsuumllası uumlzerine

taşınması ve taşınan greftin dorsal acetabular kenar uumlzerine birkaccedil vida ile tutturulması

esasına dayanmaktadır Boumlylece taşınan greftin dorsal acetabular kenar ile buumltuumlnleşmek

sureti ile dorsal acetabulum kenarını uzatacağı aynı zamanda eklem kapsuumllasını

destekleyerek gerilmeyi azaltarak ağrıyı ortadan kaldıracağı ifade edilmektedir (Hupp ve

ark 2007 Slocum ve Slocum 2009 Muumlller 2011 Gahring 2011) Slocum ve Slocum

(2009) ve Gahring (2011) dorsal acetabular kenarı iliumdan alınan kemik greftiyle

uzattıklarını ve lukzasyona uğrayan kalccedila eklemine stabilite sağladıklarını ifade

57

etmektedirler Kemik greftin eklem kapsuumlluumlnuumln dış tarafını kapatacak şekilde

yerleştirildiğini boumlylece eklem kapsuumlluumlnuuml destekleyerek caput femoris‟ in eklem

kapsuumlluumlne yaptığı etkiyi hafiflettiğini ve eklenen greftin zamanla gelişerek ve pelvisle

kaynaşarak dahada stabil bir hal alıp caput femoris ile eklem kapsuumlluumlnuumln uyumuna destek

sağladığını vurgulamaktadırlar Ferreira ve ark (2007) crista iliacadan kemik parccedilası

almışlar alınan kemik parccedilasını dorsal acetabular kenarın periostal boumllgesini kuumlrete ederek

buraya iki kortikal vida ile tutturduklarını ifade etmektedirler Sunulan ccedilalışmada kortiko-

kanselloumlz kemik doku 13 kostadan temin edildi Kostadan elde edilen uumlccedil adet kemik doku

parccedilası dorsal acetabular kenar uumlzerinde accedilılan deliklere greft materyali olarak ccedilakıldı

Eklem kapsuumllası uumlzerinde herhangi bir işlem yapılmadı Teknik boumlylece modifiye edilmiş

oldu

Yukarıda anılan ccedilalışmaların (Slocum ve Slocum 2009 Gahring 2011) uzun doumlnem

kontrollerinde aktivitenin iyi duumlzeyde olduğu topallık belirtilerinin ortadan kalktığı ifade

edilmektedir Sadece Slocum ve Slocum (2009) ilgili kalccedila ekleminde abduksiyonun

sınırlı olduğuna dikkat ccedilekmektedirler Ccedilalışmada uzun doumlnem kontrollerde hayvanlarının

aktivitelerinin iyi duumlzeyde olduğu topallık belirtilerinin ortadan kalktığı belirlendi ayrıca

hasta sahipleri tarafından da operasyon oumlncesi belirtilerin duumlzeldiği ifade edildi Klinik

bulgulara ilişkin preoperatif ile postoperatif doumlnemlere ait veriler arasında istatistiksel

olarak klinik duumlzelme accedilısından anlamlılık (Aktivite iccedilin plt0001 topallık iccedilin plt001)

saptandı Postoperatif goumlzlemlerde kalccedila ekleminde Slocum ve Slocum (2009)‟un

bulgularının aksine abduksiyonun normal ve ağrısız olduğu tespit edildi Anılan ccedilalışmada

(Slocum ve Slocum 2009) abduksiyonun ağrılı olmasının nedenini standart

DARthroplastide kapsuumlla uumlzerine dikilen kemik gereftin zamanla olgunlaşarak dorsal

kenarın aşırı uzamasına bağlanmaktadır

Hupp ve ark (2007) 2 yılı aşkın suumlre izledikleri olgularda aktivite ayakta duruş

atlama abduksiyon ve adduksiyonda ağrı belirtilerine rastlamadıklarını kaydetmektedirler

Ferreira ve ark (2007) postoperatif 18ay kontrollerinde koumlpeklerin aktivitesinin yeterli ve

normal duumlzeyde olduğu bildirmektedirler Slocum ve Slocum (2009) operasyonu izleyen 1

yıl ve uumlzeri kontrollerde duruş ve yuumlruumlyuumlş testlerinin normal olduğunu fakat abduksiyon

testinde sınırlı harekete rastladıklarını ifade etmektedirler Filho ve Selmi (2001)

operasyon oumlncesi 14 koumlpeğin tamamında topallık bulguları ve ağrı testlerinde pozitif sonuccedil

elde etmişken operasyon sonrası 1 2 ve 12 aylarda yaptıkları topallık muayenesi ve ağrı

bulgularının oumlnemli derecede azalarak ortadan kalktığına dikkat ccedilekmektedirler

58

Operasyona alınan olgulardan 9 adedi 1 yıl ve daha uzun suumlre izlendiler Bu koumlpeklerin

klinik kontrollerinde abduksiyon eksternal rotasyon ve ekstensiyon testlerinde herhangi bir

ağrı belirtisi ve sınırlamaya rastlanmadı aynı zamanda duruş ve yuumlruumlyuumlş testleride

normaldi Klinik muayene bulguları Slocum ve Slocum (2009)‟ un saptadıkları abduksiyon

pozisyonunda sınırlanma dışında anılan ccedilalışmaların (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve ark

2007) klinik bulguları ile oumlrtuumlşmekte idi

Bazı araştırmacılar (Hupp ve ark 2007 Gahring 2011) bilateral kalccedila eklemi

displazisi belirlenen ve DARthroplasti uygulanmasına karar verilen olgularda her iki kalccedila

eklemine aynı guumln iccedilerisinde muumldahale ettiklerini ve operasyon sonrası sonuccedilların olumlu

olduğunu bildirmektedirler Ayrıca Slocum ve Slocum (2009) ve Gahring (2011) tek

seansta bir kalccedilaya pelvik osteotomi diğer kalccedilaya DARthroplasti uyguladıklarını rapor

etmektedirler Sunulan ccedilalışmada her iki kalccedila ekleminde displazi tespit edilen 4 olguya

DARthroplasti operasyonu aynı guumln iccedilerisinde uygulandı Postoperatif doumlnemde klinik

accedilıdan bu koumlpeklerin gelişimi ile tek tarafa DARthroplasti operasyonu uygulananlar

arasında belirgin bir fark goumlzlenmedi

Ferreira ve ark (2007) kemik greftini yerleştirmek iccedilin dorsal boumllgedeki kapsuumlla

uumlzerinde yatak hazırlanırken uygulanan kuumlretaja bağlı olarak bir denervasyonun

şekillendiğini ve buna bağlı olarak hayvanların operasyon sonrasında ilk guumln itibariyle

ağrısız bir şekilde ayaklarını kullanabildiklerini bildirmektedirler Hupp ve ark (2007)

kapsuumllanın dorsalinin denervasyonuna bağlı olarak postoperatif ağrının kısmen daha az

olduğunu ifade etmektedirler Ccedilalışmada dorsal duvar uumlzerine kemik greftlerin

yerleştirilmesi iccedilin delik accedilma işlemi oumlncesi boumllgede kuumlt diseksiyon uygulandı Yukarıda

anılan goumlruumlşler (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve ark 2007) doğrultusunda kesin olmamakla

birlikte denervasyon işleminin gerccedilekleşmesi olasıdır Zira postoperatif doumlnemde ağrıya

ilişkin ciddi bir problem ile karşılaşılmaması bu duumlşuumlnceyi destekler niteliktedir

Hupp ve ark (2007) operasyon sonrası 6 haftalık suumlreccedilte koumlpeklerin 10‟ar dakikalık

yavaş tempoda ve tasmalı olarak gezdirilmesine 6 haftadan sonra 14 guumlnde bir 10‟ar

dakika uzatılarak devam ettirilmesine izin verdiklerini bildirmektedirler Tasmasız

yuumlruumlyuumlşe operasyondan 3 ay sonra geccedilildiğini ifade etmektedirler Luck (2011) hastaların

8 hafta kısa tasmalarla uzun olmayan yuumlruumlyuumlşler yapabileceğini bu suumlreden sonra normal

aktivitelerine devam edebileceğini belirtmektedir Ccedilalışmada modifiye DARthroplasti

uygulanan olguların tamamında ertesi guumlnden başlayarak 1 hafta suumlre ile kontrolluuml olarak

kısa tasma ve yuumlruumlyuumlşlerle gezdirilmeleri bir haftadan sonra operasyondan oumlnceki normal

59

ve tasmasız yuumlruumlyuumlşlere geccedilmeleri oumlnerildi Literatuumlr verilerle (Hupp ve ark 2007 Luck

2011) kıyaslandığında normal ve tasmasız yuumlruumlyuumlşe bu kadar kısa suumlrede geccedililmesinde

yerleştirilen greftin hayvanın normal hareketleri esnasında uygulandığı yerden

ccedilıkmayacağının oumlngoumlruumllmesi etkili oldu Aynı zamanda hareketsizliğe bağlı olarak olası

kas atrofilerinin engellenmesi veveya oluşan atrofilerin duumlzelmesinde hızlanma sağlayarak

eklem stabilitesini olumlu youmlnde etkileyeceği duumlşuumlncesinden hareketle boumlyle bir planlama

yapıldı Nitekim postoperatif goumlzlemlerde gelişim beklentiler doğrultusunda oldu

Hupp ve ark (2007) operasyondan 3-4 guumln sonra 4 koumlpekte kolleksiyon şekillendiğini

bildirmektedirler 3 koumlpekte de greftlerin dorsale deplasmanı sonucunda şiddetli ağrı ve

operasyon sonrası yaklaşık 5-6 haftalarda sıccedilrama ve atlamalardan kaynaklandığı

duumlşuumlnuumllen n ishiadicus felci şekillendiğini kaydetmektedirler Slocum ve Slocum (2009)

bir olguda geccedilici siyatik sinir disfonksiyonu şekillendiğini ve bunun postoperatif 6 aylık

doumlnemde normale doumlnduumlğuumlnuuml belirtmektedirler Aynı ccedilalışmada birkaccedil olguda siyatik

sinirin konulan greft ile ligamentum sakrotuberale arasına sıkışması nedeniyle

komplikasyon yaşandığı ve ligamentin kesilmesi yoluyla problemin ortadan kalktığı ifade

edilmektedir Sunulan ccedilalışmada 3 olguda kortiko-kanselloumlz doku elde etmek iccedilin kostanın

ccedilıkarıldığı boumllgede postoperatif 4-5 guumlnlerde kolleksiyon gelişti Bunlardan 2 sine klinikte

muumldahale edildi ve koleksiyon punksiyon yapılarak boşaltıldı sonrasında herhangi bir

nuumlks yaşanmadı Uumlccediluumlncuuml olgu telefonla youmlnlendirilerek oumlzel bir klinikte punksiyon

yapılarak koleksiyonun boşaltılması sağlandı Yapılan işlemden 1 hafta sonra tekrar

koleksiyona bağlı şişme şekillendiği ve bu şişkinliğin operasyonla yine aynı oumlzel veteriner

kliniğinde alındığı hasta sahibi tarafından uumlccediluumlncuuml ayda yapılan kontrollerde bildirildi

Ccedilalışmada siyatik sinirin etkilendiği herhangi bir komplikasyona rastlanmadı Bunda

boumllgeye yaklaşımda titiz bir diseksiyon işlemi uygulanmasının yanı sıra dorsal acetabular

kenara ccedilakılan implantın siyatik siniri tehdit etmeyecek noktalara yerleştirilmesinin etkili

olduğu duumlşuumlnuumllduuml

Gahring (2011) 11 koumlpek uumlzerinde yaptığı ccedilalışmada 4 koumlpekte operasyon sonrası

tuumlm aktivitelerin normal ve topallığın olmamasına rağmen zıplama hareketlerini

yapamadıklarını bildirmektedir Slocum ve Slocum (2009) koumlpeklerin zıplama

hareketlerini yapabildiğini fakat bir koumlpekte zıplama sırasında ağrı olduğunu

belirtmektedir Postoperatif doumlnemde yapılan kontrollerde ve hasta sahiplerinden alınan

bilgiler doğrultusunda koumlpeklerin kısa suumlre iccedilerisinde operasyon oumlncesi doumlnemlerinden ccedilok

daha iyi bir aktiviteye kavuştukları topallık kıyaslaması accedilısından operasyon oumlncesine

60

goumlre daha iyi oldukları ifade edildi klinik muayenelerde zıplama hareketlerini kolaylıkla

yapabildikleri goumlzlendi

Duff ve Campbell (1977) 267 koumlpek uumlzerinde yaptıkları ekzisyon arthroplastisi

sonrası 30 oranında mekanik topallığın devam ettiğini koumlpeklerin 50 sinin 8-10 hafta

75 bdquoinin 10 ndash 12 hafta sonrasında normal yuumlruumlyuumlş yapabildiklerini belirtmektedirler Off

ve Matis (1997) yaptıkları ccedilalışmada 132 koumlpeğe eksizyon arthroplastisi operasyonu

uyguladıklarını ve postoperatif 4 yıl sonrasında hayvanların 32‟ sinin iyi duumlzeyde

yuumlruumlduumlğuumlnuuml duumlzguumln bir kas yapısına sahip olduğunu ve bacaklarına ağırlık verdiğini

20‟ sinde hafif kas atrofisi ve topalık olduğunu bacaklarına yuumlk vermekte problem

yaşadıklarını ve 48‟ inde ciddi şekilde suumlrekli topallık kas atrofisi ve oumlzellikle egzersiz

sonrası ve soğuk hava şartlarında bacağına ağırlık vermediklerini bildirmektedirler Kuumlrkluuml

(2010) ekzisyon arthroplastisi yapılan 20 koumlpekten 3 tanesinin ilgili bacağı

kullanmadığını 4 tanesinin 3 ay sonunda 8 tanesinin 3-6 ay 4 tanesinin 6-12 ay arasında

basmaya başladığını ifade etmektedir Yaygınguumll (2005) TPO uygulanan yedi koumlpeğin

postoperatif birinci guumlnde ayakta ve hareketli olmasına karşın ileri zamanlarda yuumlruumlme

problemleri ile karşılaşıldığına dikkat ccedilekmektedir Altunatmaz ve ark (2003) TPO

uygulanan 22 koumlpekte postoperatif 3-5 guumlnlerde orta derecede topallık goumlruumllduumlğuumlnuuml ve 20-

25 guumln sonra operasyon yapılan bacağa ağırlık vermeye başladığını bildirmektedirler

Ayrıca 7 erkek koumlpeğin uumlrinasyon sırasında arka bacağını abduksiyona alırken zorlandığını

belirtmektedirler Anılan ccedilalışma (Duff ve Campbell 1977 Off ve Matis 1997 Altunatmaz

ve ark 2003 Yaygınguumll 2005 Kuumlrkluuml 2010) sonuccedilları ile kıyaslandığında postoperatif

doumlnemde koumlpeklerin daha kısa suumlrede ve daha etkili bir duumlzelme goumlsterdikleri goumlruumllduuml

Operasyon youmlntemi ve olgulara bağlı olarak sonuccedilların değişebileceği kabul edilmekle

birlikte modifiye DARthroplasti‟ nin bu youmlnuuml ile avantajlı olduğu soumlylenebilir

Musculus pectineus myektomisi kalccedila displazisi sağaltımında palyatif bir youmlntem

olarak kullanılır Displazi tedavisinde yalnız musculus pectineus myektomisi

uygulandığında uzun doumlnem postoperatif bulgularda eklem stabilitesinin artmadığı

osteoartritik değişiklerin devam ettiği ve ağrının tamamen ortadan kalkmadığı bildirilmiştir

(Remedions ve Fries 1995) Ccedilalışmada elde edilen bulgular ışığı altında Modifiye

DARthroplasti‟ nin eklem stabilitesini artırdığı ve ağrıyı tamamen ortadan kaldırdığı

goumlzlendi Fakat osteoartritik değişiklikler musculus pectineus myektomisinde olduğu gibi

hafif duumlzeyde devam etti

61

Barut ve ark (2011) 22 koumlpek uumlzerinde uyguladıkları DARthroplasti

operasyonunda kalccedila ekleminde şekillenen osteoarthritin durduğunu veya gelişiminin

yavaşladığını hayvanların yuumlruumlyuumlş fonksiyonlarının duumlzeldiğini ve operasyon sonrası

nonsteroid anti inflamatuar ilaccedilların kullanımına ihtiyaccedil duyulmadığını bildirmektedirler

Ccedilalışmada tuumlm olgulara 7 guumln suumlre ile 2 mgkg dozunda karprofen (Rimadyl 20 mg tablet

Pfizerreg) uygulandı Uzun doumlnem nonsteroid anti inflamatuar ilaccedil kullanımına gerek

duyulmadı

62

5 SONUCcedil

Kalccedila eklemi displazisinin sağaltımı amacı ile uygulanan ldquoModifiye DARthroplastirdquo

tekniğinin etkinliği klinik ve radyografik youmlntemlerle izlendi Toplam 20 klinik olgu

uumlzerinde yuumlruumltuumllen ccedilalışmadan elde edilen sonuccedillar aşağıda oumlzetlendi

1 Klinik muayenede koumlpeklerde topallık goumlruumllme oranı preoperatif doumlnemde

947 iken operasyon sonrası 3 ayda 579‟ a 1 yıl ve daha uzun doumlnemde

158‟ e geriledi Kalccedila ekstensiyon testi preoperatif doumlnemde tuumlm olgularda

ağrı varlığı accedilısından pozitif iken postoperatif 3 aydan sonraki kontrollerde 1

olgu dışında ağrı bulgusuna rastlanmadı Abduksiyon eksternal rotasyon testinde

hem sağ hem sol eklemler iccedilin 19 olguda ağrı mevcut iken postoperatif

kontrollerde birer olgu dışında ağrının ortadan kalktığı goumlzlendi Ayakta duruş

testi displazi varlığı accedilısından preoperatif doumlnemde 1 olguda negatif 19 olguda

pozitif sonuccedil verirken operasyon sonrası kontrollerde 19 olguda negatif 1 olguda

pozitif sonuccedil verdi

2 Radyografik değerlendirmelerde OFA pozisyonunda alınan ventro-dorsal

radyogramlar uumlzerinde yapılan oumllccediluumlmlerde Norberg accedilı değerleri preoperatif

doumlnem 9232plusmn204 1 yıl uumlstuuml postoperatif doumlnemde 9536plusmn195 olarak belirlendi

Postoperatif doumlnemde meydana gelen artış preoperatif doumlneme goumlre istatiksel

accedilıdan oumlnemli bulunmasına rağmen yeterli değildi Dejeneratif değişimlerde

ilerlemenin de devam ettiği goumlzlendi

3 Postoperatif doumlnem kontrollerde preoperatif doumlnem ile kıyaslandığında

koumlpeklerin daha aktif goumlruumlntuuml iccedilerisinde olduğu dikkati ccedilekti ve bu durum hasta

sahipleri tarafından da ifade edildi Koumlpeklerin hiccedilbirinde kas atrofisi goumlruumllmedi

4 Orijinal youmlntemde dorsal acetabular kenara taşınan kortiko-kanselloumlz kemiğin

kenarı uzatarak caput femoris‟ in acetabulum tarafından bir soket gibi kuşatıldığı

ifade edilmektedir Modifiye DARthroplasti‟de taşınan kemik greftleri dorsal

acetabular kenarı uzatmadı dejeneratif değişimleri de durdurmadı

5 Literatuumlr verileri ile kıyaslandığında modifiye DARthroplasti‟nin klinik olarak

(kuumlccediluumlk bir seride de olsa) benzer sonuccedilları verdiği dejeneratif değişimlerin

minimal duumlzeyde olduğu olgularda sorunların protez ve benzer cihazlara gerek

kalmadan ccediloumlzuumlme ışık tutabileceği kanısına varıldı

63

6 Tekniğin eklem kapsuumllasında meydana gelen denervasyon veya ldquokortiko-

kanselloumlzrdquo kemik doku taşınımına ilişkin bir ldquokoumlk huumlcre tedavisirdquo accedilısından

etkinliğinin accedilığa kavuşturulması amacıyla irdelenmesi youmlnuumlnde kontrolluuml

denemelere de gereksinim duyulmaktadır

64

OumlZET

DERİNCEGOumlZ OOuml Koumlpeklerde Kalccedila Displazisinin ldquoModifiye DARthroplastirdquo

Tekniği ile Sağaltımı Uumlzerine Klinik Ccedilalışmalar

Bu ccedilalışmada kalccedila eklemi displazisinin sağaltımı amacı ile uygulanan ldquoModifiye

DARthroplastirdquo tekniğinin etkinliğinin klinik ve radyografik bulgular ışığı altında

değerlendirilmesi amaccedillandı

Ccedilalışma materyalini klinik ve radyolojik bulgular sonucunda KED tanısı konan 4-24

ay yaşları arasında değişik ırk ve cinsiyette (13 erkek 7 dişi) toplam 20 adet koumlpek

oluşturdu Radyolojik muayeneler sonucunda 16 olguda unilateral 4 olguda ise bilateral

olmak uumlzere ve 11 olguda sağ 5 olguda sol 4 olguda ise her iki tarafa DARthroplasti

uygulanmasına karar verildi

Oniki saatlik accedillığı takiben 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg kg Egevetreg)

deri altı yolla uygulanarak anestezinin antikolinerjik premedikasyonu yapıldı Sedatif ndash

analjezik premedikasyon iccedilinse 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20 mgkg

Egevetreg) in kas iccedili enjeksiyonu uygulandı 10 dakika sonra 5 mgkg ketamine

hydrochloride (Alfamine 100mgkg Egevetreg) in damar iccedili enjeksiyonu ile induumlksiyon

gerccedilekleştirildi Takiben koumlpeklere endotracheal tuumlp yerleştirildi ve yarı kapalı anestezi

cihazı ile (SMS 2000 Klasik Vent ndash V Marka SMS Tıbbi Cihaz Elek Elekt İnş Teks

Turz Oto San ve Tic Ltd Şti Ankara) 2 lik konsantrasyonda isoflurane (İsoflurane -

USP Adekareg

) solutulması ile anestezi suumlrduumlruumllduuml

Operasyon boumllgesi asepsi ve antisepsi kurallarına goumlre hazırlandı Kortikokanselloumlz

kemik greft olarak onuumlccediluumlncuuml kostadan yararlanıldı Dorsal acetabular duvar accedilığa ccedilıkarıldı

Dorsal duvar uumlzerine birbirine eşit uzaklıkta dril ile uumlccedil delik accedilılarak kosta parccedilaları bu

deliklere ccedilakıldı Boumllge uygun şekilde kapatıldı

Postoperatif birinci guumlnde koumlpeklerin hepsinin ayakta ve hareketli oldukları

goumlzlendi

İleri doumlnemde yapılan (10 Guumln 3ve 12 ay) klinik muayenelerde yuumlruumltme ve

koşturma abduksiyon eksternal rotasyon kalccedila ekstensiyon ve ayakta duruş testleri

sonuccedilları preoperatif doumlnemle kıyaslandığında daha iyi olduğu goumlruumllduuml

65

Ccedilalışmada Norberg accedilı oumllccediluumlm ortalaması preopertif doumlnemde 9232plusmn204 iken

postoperatif 3 ay 940plusmn194 postoperatif 1yıl ve daha uumlstuumlndekilerde 9536plusmn195 olarak

oumllccediluumllduuml

Sonuccedil olarak ldquoModifiye DARthroplasti‟derdquo taşınan kortiko-kanselloumlz greftler

Dorsal Acetabulum Kenarını uzatmadı ve dejeneratif değişimleri durdurmadı Bununla

birlikte kuumlccediluumlk bir seride de olsa dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olduğu

olgularda sorunların protez ve benzeri cihazlara gerek kalmadan ccediloumlzuumllebileceği

duumlşuumlnuumllduuml Tekniğin eklem kapsuumllasında bir denervasyona yol accedilarak veya ldquokortiko-

kanselloumlzrdquo kemik doku taşınımına ilişkin bir ldquokoumlk huumlcre tedavisirdquo etkisi sonucu etkin

olduğu youmlnuumlndeki beklentilerin accedilığa kavuşturulması amacıyla kontrolluuml denemelere

gereksinim olduğu kanısına varıldı

Anahtar Kelimeler DARthroplasti Kalccedila Eklemi Koumlpek

66

SUMMARY

DERİNCEGOumlZ OOuml Clinical studies on the treatment of hip dysplasia by ldquoModified

DARthroplastyrdquo in dogs

The aim of this study was to evaluate the efficiency of ldquoModified DARthroplastyrdquo

technique‟s on treatment of hip dysplasia according to the clinical and radiographical

findings

For this purpose study was carried out on 20 dogs in different breed sexes (13

Male 7 Female) and ages (4-24 months) which had diagnosed hip dysplasia according to

clinical and radiographical findings According to radiographical findings DARthroplasty

was performed in 16 dogs unilaterally (11 right and 5 left) and in 4 dogs bilaterally

Following the 12 hours fasting period anticholinergic premedication of anaesthesia

was induced by subcutaneously injection of 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg

kgEgevet reg

) After that sedative-analgesic premedication was archieved by intramuscularly

injection of 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20 mgkgEgevetreg

) Ten minutes later

induction was archieved by 5 mgkg ketamine hydrochloride (Alfamine 100mgkgEgevet reg

)

injection intravenously Following the induction endotracheal intubation was completed

and anaesthesia was maintained by inhalation of 2 isoflurane concentration (Isoflurane -

USP Adekareg

) by using semi-closed circuits anaesthetic machine (SMS 2000 VentndashV

SMS Medical Aparts Elec Elecr Build Text Tour Car Ind

and Trade Ltd Co Ankara)

Operation area is prepared according to routine asepsis and antisepsis procedure

Thirteenth rib was used as corticocancellous bone graft According to routine surgical

procedure dorsal acetabular rim was revealed Grafts were placed into three holes which

were drilled at equal distance to each other Area was closed in routine manner

At the postoperatively first day it was observed that all the dogs were ambulant

and lively

According to long-term follow up (10th days 3th and 12th months) clinical tests

findings obtained by abduction-external rotation test hip extension test standing test and

walking-running test were better when compare preoperative findings

In this study mean Norberg Angle was measured as 9232plusmn204 940plusmn194 and

9536plusmn195 preoperative postoperative 3th and 12th months respectively

67

As a result in this technique ldquoModified DARthroplastyrdquo transplanted cortico-

cancellous grafts neither extend dorsal acetabular rim nor stoped degenerative changes

However although we carried out this study in a small number of patients we thougt that

in cases which has minimal degenerative changes problems could be solve by using this

method without using prosthesis or similar devices It was also concluded that detailed

controlled trials might be necessary in an attemp to highlight that this technique caused

clinicaly recovery by denervation of joint capsule or by the effects of corticocancellous

bone grafts may acting as ldquostem cellsrdquo

Key Words DARthroplasty Dog Hip Joint

68

KAYNAKLAR

Adams WM Dueland RT Meinen J Q‟ Brien RT Giuliano E Nordheim EV Early

detection of canine hip dysplasia comparison of two palpation and five radiographic

methods Journal of the American Veterinary Medical Association 199834(5)339-346

Aktaş M Koumlpeklerde kalccedila displazisi

(httpwwwakutorgtrmodulesphpname=Newsampfile=articleampsid=2395) Erişim tarihi

06 Ağustos 2007

Alexander JW Canine hip dysplasia Small Animal Practice 1992 22(3)551-557

Altunatmaz K Yuumlcel R Devecioğlu Y Saroğlu M S Ozsoy Treatment of canine hip

dysplasia using triple pelvic osteotomy Veterinary Medicine-Czech 200348(1-2)41-46

Anon Report on canine hip dysplasia Journal of the American Veterinary Medical

Association 1973162(8)662-668

Aslanbey D Candaş A Veteriner Operasyon Ankara Medisan Yayınevi 1994s772-784

Aslanbey D Veteriner Ortopedi ve Travmatoloji Ankara Maya Matbaacılık 1990s128-

140

Aslanbey D Veteriner Ortopedi ve Travmatoloji Ankara 3 Baskı Medisan Yayın Serisi

no 19 1996 s262-264

Bakır B Sivas Kangal koumlpeklerinde kalccedila ekleminin displazi accedilısından klinik ve radyolojik

olarak değerlendirilmesi İstanbul Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml İstanbul

Tuumlrkiye-1992

Ballinari U Montavon PM Huber E Weiss R Pectineus myectomy tenotomy of the

iliopsoas and neurectomy of the joint capsule as symptomatic therapy for coxarthrosis of

the dog Schweiz Arch Tierheilkd 1995137(6)251-257

Barut A Sadak S Nişancı A Long term effects of DARthroplasty surgery in canine hip

dysplasia 22 Cases 17th

FECAVA Eurocongress 6th

TSAVA Congress ldquoModern

Veterinary Practicesrdquo 7-10 Eyluumll 2011 İstanbul ndash Turkey 2011p472

Baruth H Berger L Bradshaw D et al Carprofen in Rainsford KD (ed)

Antiinflammatory and Anti-rheumatic Drugs Volume II Newer Anti-inflammatory Drugs

Rainsford KD ed CRC Press Boca Raton1986 p33ndash47

69

Belfield WO Chronic subclinical survey and canine hip dysplasia Veterinary Medicine

and Small Animal Clinician 1976741399-1401

Bennet D Hip dysplasia and ascorbate therapy fact or fancy Seminars in Veterinary

Medicine and Surgery (Small Animal) 19872(2)152-157

Black AP Triple pelvic osteotomi for juvenile canine hip dysplasia Australian Veterinary

Journal 200078(12)820-824

Bojrab MJ Ellison GW Slocum B Current Technique in Small Animal Surgery 4th

Ed

Baltimore Williams And Wilkins 1988p1145-1151

Chalman J Butler HC Coxofemoral joint laxity and the ortolani sign Journal of the

American Veterinary Medical Association 198521671-676

Charette B Dupuis J Beuregard G Palpation and dorsal acetabular rim radiographic view

for early detection of canine hip dysplasia Veterinary and Comparative Orthopaedics and

Traumatology 200114125-132

Corley EA Keller GG Hip Dysplasia A Guide for Dog Breeders and Owners 2nd

Ed

Columbia Missouri Orthopedic Foundation of Animals 1989p1-27

Dassler CL Canine Hip Dysplasia Diagnosis and Nonsurgical Treatment In Slatter D

(Eds) Textbook of Small Animal Surgery 3rd

Ed Philadelphia WB Saunders

Company 2002p2019-2029

Denny HR Butterworth S The hip A Guide to Canine and Feline Orthopaedic Surgery

4th Ed London Blackwell Science 2000p455-494

Dobbelaar MJ Dislocation of the Hip in Dogs Journal of Small Animal Practice

19634101

Duff R Campbell JR Long term results of excision arthroplasty of the canine hip

Veterinary Record 1977101181-184

Durmuş AS Han MC Bazı Koumlpek Irklarında Kalccedila Displazisi Doğu Anadolu Boumllgesi

Araştırmaları Dergisi 20053(2)106-109

Dursun N Veteriner Anatomi I 3rd

Ed Ankara Medisan Yayıncılık 1995p42-51

Dursun N Veteriner Topografik Anatomi 2nd

Ed Ankara Medisan Yayıncılık

2002p158-160

70

Dyce KM Sack WO Wensing CJG Textbook of Veterinary Anatomy Philadelphia

WB Saunders Company 1987p453-464

Evans H E Christiansen GC Miller‟s Anatomy Of The Dog 2nd

Ed Philadelphia WB

Saunders Company 1979p197-209

Ferreira MP Alievi MM Gomes C Beck CAC Voll J Sia D Filho APF Freire CD

Acetabuloplastia extracapsular para tratamento de displasia coxofemoral em catildeo ndash relato

de caso Acta Scientiae Veterinariae 200735(1)101-104

Filho Padilha JG Selmi AL Evaluation of darthroplasty with bone allograft as a treatment

for hip dysplasia in dogs XXVI World Congress of The World Small Animal Veterinary

Association 8-11 August 2001 Vancouver-Canada) 2001p692

Fluumlckiger MA Friedrich GA Binder H A radiographic stres technique fo evaluation of

Coxafemoral joint laxity in dogs Veterinary Surgery 1999281-9

Fox SM Bums J Burt J The dysplastic hip a crippling problem in dogs Veterinary

Medicine 198782684-693

Gahring DR Long-term results with DARthroplasty

httpwwwsancarlosvetcomOtherProfDARthroplastyDARthroplasty_Long_Term_Foll

owuphtml|~ProfDARthroplastyDARthroplasty_Long_Term_Followuphtml Erişim

tarihi 23 Eyluumll 2011

Gay WI Development of an intramedullary stem canine femoral head and neck prosthesis

Proceedings of the XVIIth World Veterinary Congress 14-21 August 1963 Hannover

1963p1087-1093

Guumllanber EG PennHip Radyografi Kursu Notları 22 Agustos 2004 Istanbul 2004p1-20

Guumlzel N Kangal Koumlpeklerinde Kalccedila Displazisi Uumlzerinde Ccedilalışmalar II Ulusal Veteriner

Cerrahi Kongresi 1-2 Ekim 1990 Alata- Mersin

Haan JJ Beale BS Parker RB Diagnosis And Treatment Of Canine Hip Dysplasia Canine

Practice 199318(3)25-28

Hazewinkel HA Skeletal diseases In Willis JM Simpson KW eds The Waltham Book

of Clinical Nutrition of the Dog and Cat Frome England Butler and Tanner 1994395-

423

71

Hedhammar A Olsson SE Andersson SA Persson L Pettersson L Olausson A Sundgren

PE Canine hip dysplasia study of heritability in 401 litters of German shepherd dogs

Journal of the American Veterinary Medical Association 1979 1741012-1016

Henry GA Radiographic development of canine hip dysplasia Veterinary Clinics of North

America Small Animal Practice 199222559-578

Hupp J Pfeil I Buder A Monig K Pfeil A Schubert K Schulz S Winkler T Die dorsale

Pfannendachplastik nach Slocum ndash Eine retrospektive Studie Der praktische Tierarzt

200788(6)398-409

İki Y Sağlam M Koumlpeklerde caput ve collum femoris‟in exicion arthroplastisi Veteriner

Cerrahi Dergisi 200410(1-2)43-47

Jaeligger GT Larsen S Soslashli N Moe L Two years follow-up study of the pain-relieving effect

of gold bead implantation in dogs with hip-joint arthritis Acta Veterinaria Scandinavica

2007499

Johnson AL Smith CW Pijanowski GJ Hungerford LL Triple pelvic osteotomy effect

on limb function and progression of degenerative joint disease Journal of the American

Animal Hospital Association 199834260-264

Kealy RD Olsson SE Monti KL Lawler DF Biery DN Helms RW Lust G Smith GK

Effects of limited food consumption on the incidence of hip dyplasia in growing dogs

Journal of the American Veterinary Medical Association 1992201857-863

Kinzel S Hein S Von Scheven C Kuumlpper W 10 years experience with denervation of the

hip joint capsule for treatment of canine hip joint dysplasia and arthrosis Berl Tierarztl

Wochenschr Munch 2002115(1-2)53-56

Kuumlrkluuml Ccedil Koumlpeklerde eksizyon arthroplasti operasyonu ve geccedil doumlnem sonuccedilları Adnan

Menderes Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml Aydın Tuumlrkiye-2010

Kwon YD Pittler MH Ernst E Acupuncture for peripheral joint osteoarthritis (A

systematic review and meta-analysis) Rheumatology 2006 45(11)1331-1337

Leighton EA Genetic of canine hip dysplasia Journal of the American Veterinary Medical

Association 19972101474-1479

Luck DR DARthroplasty httpwwwvsrsnetDARthroplastyhtml Erişim tarihi 17

Eyluumll 2011

72

Lust G Todhanter RJ Erb N Dykes NL Williams AJ Burton-Wurster N I Farese JP

Repeatability of dorsolateral subluxation scores in dogs and correlation with macroscopic

appearance of hip osteoartritis American Journal of Veterinary 2001621711-1715

Lust G An overview of the pathogenesis of canine hip dysplasia Journal of the American

Veterinary Medical Association 1997210(10)1443-1445

Lust G Other orthopedic diseases Textbook of small animal surgery 2nd

Ed

Philadelphia WB Saunders Company 19931938-1944

Mackenzie SA Oltenacu EA Leighton W Heritability estimate for temperament scores in

German shepherd dogs and its genetic correlation with hip dysplasia Behavior Genetics

1985 15 475-482

Madsen JS Svalostoga E The joint capsula and joint laxity in dogs with hip dysplasia

Journal of the American Veterinary Medical Association 19952101463-1465

Meomartino L Fatone G Potena A Brunetti A Morphometric assessment of the canine

hip joint using the dorsal acetabular rim view and the centre-edge angle Journal of Small

Animal Practice 2002432-6

Morgan JP Stephens M Radiographic Diagnosis And Control Of CHD Iowa State

Universitesi Press 1988

Moses PA Alternatif surgical methods for treating canine hip dysplasia Australian

Veterinary Journal 200078(12)822-823

Muumlller D Pfannendachplastik mit kortiko-spongioumlsen Knochentransplantaten zur Therapie

der Huumlftgelenksdysplasie und Coxarthrose

httpmueller-heinsbergdePfannendachplastik_2008pdf Erişim Tarihi 23 Eyluumll 2011

Muumlller ME Total hip prosthesis Clinical Orthopaedics 197072(9)46-68

Nickel R Schummer A Seiferle E Wilkens H Wille KH Frewein J The Anatomy of the

Domestic Animals - The Locomotor System of the Domestic Mammals Berlin Verlag

Paul Parey 1986p89-90

Off W Matis U Excision arthroplasty of the hip joint in dogs and cats Clinical

radiographic and gait analysis findings at the surgical veterinary clinic of the Ludwig

Maximilians University of Munich Der praktische Tierarzt 1997 25(4)379-387

73

Olmstead ML Total Hip Replacement Current Techniques in Small Animal Surgery 4th

Ed BaltimoreWilliams and Wilkins 1998p1173-1178

Oumlzsoy S Koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı I klinik değerlendirmeler Veteriner

Cerrahi Dergisi 2002a8(3-4)81-88

Oumlzsoy S Koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı II Radyografik değerlendirme Veteriner

Cerrahi Dergisi 2002b8(2-4)89-95

Piermatei DL Flo GL Hip Dysplasia Brinker Piermatei Flo Handbook of Small Animal

Orthopedics and Fracture Repair PhiladelphiaWB Saunders Company1997p433-465

Piermattei DL Greeley RG An Atlas of Surgical Approaches to The Bones of The Dog

and Cat Philadelphia WB Saunders Company 1979

Puerta DA Smith GK Gregor TP Lafond E Conzemius MG Cabell WL Mckelvie PJ

Relationships between results of the Ortolani method of hip joint palpation and distraction

index Norberg angle and hip score in dogs Journal of the American Veterinary Medical

Association 1999214(4)497-501

Read RA Conservative management of juvenil canine hip dysplasia Australian Veterinary

Journal 200078(12)818-819

Read RA Diagnosis and treatment options for hip dysplasia in dogs

httpwwwvincomproceedingsplxCID=WSAVA2002ampPID=2663 Erişim tarihi 26

Nisan 2010

Remedions AM Fries CL Implant complication in 20 triple pelvic osteotomy Veterinary

and Comparative Orthopaedics and Traumatology 19936202-207

Remedions AM Fries CL Treatment of canine hip dysplasia A review Canadian

Veterinary Journal 199536(8)503-509

Riser WH Rhodes WH Newton CD Hip dysplasia In Newton CD Nunamaker DM

(Eds) Textbook of Small Animal Orthopedics Philadelphia JB Lippincott 1985 953-

980

Riser WH A half century of canine hip dysplasia Seminars in Veterinary Medicine and

Surgery (Small Animal) 1987287-91

74

Sarıerler M Comparison of the ortolani method of hip joint palpation norberg angle and

subluxation index in the diagnosis of hip dysplasia in dogs Veteriner Cerrahi Dergisi

20039(3-4)20-25

Schnelle GB Some new diseases in the dog American Kennel Gaz 19355225

Schulz KS Dejardin ML Surgical treatment of canine hip dysplasia In Slatter D (Eds)

Textbook of Small Animal Surgery 3rd

Ed Philadelphia WB Saunders Company

2002p2029-2059

Slocum B Devine TM Dorsal acetabular rim radiographic view for evaluation of the

canine hip Journal of the American Animal Hospital Association 199026289-296

Slocum B Slocum DT Pelvic Osteotomy For Axial Rotation Of The Acetabular Segment

İn Dogs With Hip Dysplasia The Veterinary Clinics of North America Small Animal

Practice 199222645-682

Slocum B Slocum TD DARthroplasty

httpwwwslocumenterprisescomArticlesdarthroplastyhtm|~httpwwwslocumenterpri

sescomArticlesdarthroplastyhtm Erişim tarihi 07 Haziran 2009

Slocum B Slocum TD Hip Current techniques in small animal surgery 4th

Ed

BaltimoreWilliams and Wilkins 1998p1127-1178

Smith GK Advances in diagnosing canine hip dysplasia Journal of the American

Veterinary Medical Association 19972101451-1457

Swenson L Audell L Hedhammar A Prevalence and ınheritance of and selection for hip

dysplasia in seven breeds of dog in sweden and bebefit cost analysis of a screening and

control program Journal of the American Veterinary Medical Association 1997210207-

214

Todhunter RJ Lust G Hip Dysplasia Pathogenesis In Slatter D (Eds) Textbook of Small

Animal Surgery 3rd

Ed Philadelphia WB Saunders Company 2002p2009-2019

Tomlinson LJ Johnson JC Quantification of measurement of femoral head coverage and

Norberg angle within and among four breeds of dogs American Journal of Veterinary

Research 200061(12)1493-1500

Toumlnnis D General radiography of the hip joint Congenital dysplasia and dislocation of the

hip Berlin Springer Verlag 1987p100-138

75

Trumpatori BJ Mathews KG Roe SR Robertson ID Radiographic anatomy of the canine

coxofemoral joint using the dorsal acetabular rim (DAR) view Veterinary Radiology amp

Ultrasound 200344526-532

Vane JR Botting RM Mechanism of action of anti-inflammatory drugs Scand J

Rheumatol 199625(102)9ndash21

Vezzoni A Dravelli G Corbari A Lorenzi MD Cirla A Tranquillo V Early diagnosis of

canine hip dysplasia European Journal of Companion Animal Practice 200515(2)173-

184

Vezzoni A Boiocchi S Vezzoni L Vanelli AB Bronzo V Double pelvic osteotomy for

the treatment of hip dysplasia in young dogs Veterinary and Comparative Orthopaedics

and Traumatology 20106444-452

Wallace LJ Canine hip dysplasia past and present Seminars in Veterinary Medicine and

Surgery (Small Animal)1987292-106

Winer BJ Donald RB Kenneth MM Statistical principles in experimental desing Third

Ed A Bradford Hill London 1991

Wylie KB DeYoung DJ Drost WT DeYoung BA The Effect of Surgical Approach on

Femoral Stem Position in Canine Cemented Total Hip Replacement Veterinary Surgery

19972662

Yaygınguumll R Koumlpeklerde triple pelvik osteotomi uygulamaları Adnan Menderes

Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml Aydın Tuumlrkiye-2005

Yuumlcel R Bakır B Kangal ccediloban koumlpeklerinde kalccedila ekleminin displazi accedilısından klinik ve

radyolojik olarak incelenmesi İstanbul Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi ve Muumlnih Ludwig-

Maximilians Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Tuumlrk Alman Guumlnleri Tebliğ Kitabı 29 - 30

Nisan 1993 Avcılar-İSTANBUL 1993p83-87

Zhang Z Zhu L Sandler J Friedenberg SS Egelhoff J Williams AJ Dykes NL

Hornbuckle W Krotscheck U Moise NS Lust G Todhunter RJ Estimation of

heritabilities genetic correlations and breeding values of four traits that collectively define

hip dysplasia in dogs American Journal of Veterinary Research 200970(4)483-492

76

OumlZGECcedilMİŞ

1978 yılında Sivas‟ta doğdum İlkokulu Ziya Goumlkalp İlkokulu ortaokul ve lise

oumlğrenimimi Sivas Selccediluk Anadolu Lisesi‟nde tamamladım 1996 yılında Ankara

Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi‟nde okumaya hak kazandım 2001 yılında mezun oldum

2003 yılında Adnan Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı‟nda

Araştırma Goumlrevlisi olarak ccedilalışmaya başladım 2006 yılında aynı Anabilim Dalında

doktora programına başladım Halen Adnan Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi

Cerrahi Anabilim Dalı‟nda araştırma goumlrevlisi olarak ccedilalışmaktayım

77

TEŞEKKUumlR

Doktora oumlğrenimim ve tez ccedilalışmam suumlresince ilgi ve yardımlarını hiccedilbir zaman

esirgemeyen danışmanım Sayın Prof Dr Ali BELGE‟ ye teşekkuumlruuml bir borccedil bilirim

Ayrıca her konuda katkılarını esirgemeyen İstanbul Uumlniversitesi Veteriner

Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyesi Sayın Prof Dr Kuumlrşat OumlZER‟ e Adnan

Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyeleri Sayın

Prof Dr Murat SARIERLER‟ e Sayın Prof Dr Nuh KILICcedil‟ a oumlzellikle tezin bitiş

aşamasında goumlstermiş oldukları yardım ve sabırdan dolayı Anabilim Dalımız Oumlğretim

Uumlyesi Yrd Doccedil Dr Sayın İbrahim AKIN Fizyoloji Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyesi Sayın

Aykut UumlNER‟ e Araştırma Goumlrevlisi Dr Sayın Rahime YAYGINGUumlL Araştırma

Goumlrevlisi Zeynep Bilgen ŞEN Araştırma Goumlrevlisi Zeynep Bozkan TATLI‟ ya ve tuumlm

doktora ve yuumlksek lisans oumlğrencileri ile emeği geccedilen tuumlm oumlğrencilere teşekkuumlr ederim

Tez ccedilalışmama SAE-09013 numaralı proje ile sağladığı maddi katkılarından

dolayı Adnan Menderes Uumlniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimine

teşekkuumlr ederim

Page 3: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve

i

ii

OumlNSOumlZ

Kalccedila eklemi displazisi (KED) oumlzellikle orta ve iri ırk koumlpeklerde sıklıkla

karşılaşılan kalccedila ekleminde dejeneratif değişimlerle karakterize kalıtsal ve oldukccedila

yaygın bir hastalıktır Hastalığın erken tanısı ve sağaltımı amacı ile birccedilok klinik ve

radyolojik muayene youmlntemleri yanı sıra ccedileşitli medikal ve operatif sağaltım seccedilenekleri

oumlnerilmektedir Hastalığın ilerleyici karakteri ve medikal sağaltımın ccediloğunlukla yetersiz

kalması nedeniyle operatif sağaltım youmlntemleri daha ccedilok kabul goumlrmektedir Her ne kadar

operatif sağaltım youmlntemleri hastalığı tamamen ortadan kaldırmasa da elde edilen sonuccedil

ccediloğunlukla medikal tedavilerden daha iyi olmaktadır Bu sebeple de yeni operatif youmlntem

arayışları devam etmektedir Guumlnuumlmuumlzde bu amaccedilla yapılabilecek operasyonlar Musculus

Pectineus Myectomisi Juvenil Pubic Symphysiodesis (JPS) Intertrochanteric Osteotomi

Uumlccedilluuml Pelvik Osteotomi (TPO) DARthroplasti Total Kalccedila Protezi ve Eksizyon

Arthroplastirsquo sidir

KEDrsquonin sağaltımı amacı ile uygulanan youmlntemin tercihinde eklemde şekillenen

dejeneratif değişimler belirleyicidir Juvenil Pubic Symphysiodesis (JPS) Intertrochanteric

Osteotomi ve Uumlccedilluuml Pelvik Osteotomi (TPO) genccedil koumlpeklerde dejeneratif değişimler

başlamadan yapıldığı takdirde etkili olabilmektedir Total Kalccedila Protezi ve Eksizyon

Arthroplastisi ise dejeneratif değişimler şekillendikten sonra da uygulanabilmektedir Total

Kalccedila Protezi maliyeti yuumlksek uygulaması ciddi birikim ve donanım isteyen bir youmlntemdir

Eksizyon Arthroplastisi ise caput femorisrsquo in rezeke edilmesini gerektirmekte eklem

buumltuumlnluumlğuuml bozulmaktadır

DARthroplasti pelvisin diğer boumllgelerinden alınan kemik greftlerinin dorsal

acetabulum kenarına taşınarak boumllgenin daha geniş bir hale getirilmesi ve caput femorisrsquoin

daha derin bir acetabulum iccedilerisine tam olarak oturmasını sağlamaya doumlnuumlk oldukccedila yeni

bir uygulamadır Bu teknik TPO iccedilin geccedil kalınmış durumlarda ve eklem yuumlzeyinde

dejeneratif değişikliklerin yeni başladığı olgularda kullanılabilmektedir

Bu ccedilalışmada onuumlccediluumlncuuml kostadan temin edilen kortikokanselloumlz kemik greftlerinin 5

ndash 10 mm aralıklarla dorsal acetabular kenar uumlzerine accedilılan deliklere implante edilmek

sureti ile modifiye edilen youmlntemin kalccedila displazisinin sağaltımındaki etkinliğinin

araştırılması amaccedillanmıştır

iii

Koumlpeklerde Kalccedila Displazisinin ldquoModifiye DARthroplastirdquo Tekniği ile Sağaltımı

Uumlzerine Klinik Ccedilalışmalar başlıklı tez Adnan Menderes Uumlniversitesi Bilimsel Araştırma

Projeleri Koordinasyon Birimi tarafından SAE-09013 kod numarası ile desteklenmiştir

iv

İCcedilİNDEKİLER

Sayfa

KABUL VE ONAY i

OumlNSOumlZ ii

İCcedilİNDEKİLER iv

SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ viii

CcedilİZELGELER DİZİNİ ix

RESİMLER DİZİNİ x

1GİRİŞ 01

11 Kalccedila Displazisinin Tanımı 01

12 Tarihccedile 02

13 Kalccedila Ekleminin Anatomisi 02

14 Kalccedila Eklemine Intergluteal Ensizyonla Dorsal Yaklaşım 05

15 Kalccedila Displazisinin Nedenleri 07

151 Genetik 08

152 Beslenme 08

153 Hormonlar 08

154 Miyopatiler 09

155 Vitaminler 09

16 Patogenez 09

17 Klinik Goumlruumlnuumlm 10

18Tanı 11

181 Fiziksel Muayene 11

1811 Uyanık (sedasyonsuz) hastada yapılan testler 12

18111 Abduksiyon eksternal rotasyon testi 12

18112 Kalccedila ekstensiyon testi 13

v

18113 Duruş testi 13

18114 Kalccedila sublukzasyon testi 14

18115 İliopsoas testi 15

1812 Anestezi altındaki hastada yapılan testler 15

18121 Reduumlksiyon ve sublukzasyon accedilıları 15

18122 Ortolani belirtisi 16

18123 Barlow belirtisi 17

18124 Barden palpasyonu 17

18125 Diğer testler 17

19 Radyolojik Muayene 17

191 Radyolojik Pozisyonlar 18

110 Sağaltım 22

1101 Medikal Sağaltım 22

1102 Operatif Sağaltım 24

11021 Musculus pectineus myectomisi 24

11022 Juvenil pubic symphysiodesis (JPS) 24

11023 Intertrochanteric osteotomi 24

11024 Eksizyon arthroplastisi 24

11025 Total kalccedila protezi 24

11026 Uumlccedilluuml pelvik osteotomi (TPO) 25

11027 Kalccedila eklemi kapsulası denervasyonu 25

11028 DARthroplasti 25

110281 Tanım 25

110282 Endikasyon 26

110283 Operasyon tekniği 27

vi

2 GERECcedil VE YOumlNTEM 30

21 Gereccedil 30

22 Youmlntem 31

221 Preoperatif Muayeneler 31

2211 Preoperatif klinik muayene 31

2212 Preoperatif radyolojik muayene 31

222 Postoperatif Muayeneler 32

2221 Postoperatif klinik muayene 32

2222 Postoperatif radyolojik muayene 32

223 Anestezi 33

224 Modifiye DARthroplasti Tekniği 34

225 İstatistiksel Analiz 40

3 BULGULAR 42

31 Preoperatif Bulgular 42

311 Preoperatif Klinik Muayene Bulguları 42

312 Preoperatif Radyolojik Muayene Bulguları 42

32 Postoperatif Bulgular 43

321 Postoperatif Klinik Muayene Bulguları 43

322 Postoperatif Radyolojik Muayene Bulguları 44

33 Uygulanan Testlere İlişkin İstatistiksel Sonuccedillar 44

331 Kalccedila Ekstensiyon Testi Sonuccedilları 44

332 Abduksiyon Eksternal Rotasyon Testi Sonuccedilları 45

333 Ayakta Duruş Testi Sonuccedilları 45

334 Aktivite Testi Sonuccedilları 46

335 Topallık Testi Sonuccedilları 46

vii

336 Standart OFA Pozisyonunda Norberg Accedilılarının Değerlendirme Sonuccedilları 47

4TARTIŞMA 54

5 SONUCcedil 62

OumlZET 64

SUMMARY 66

KAYNAKLAR 68

OumlZGECcedilMİŞ 76

TEŞEKKUumlR 77

viii

SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ

JPS Juvenil Pubic Symphiodesis

DEH Dejeneratif Eklem Hastalığı

OFA Orthopedic Foundation for Animals

DLS Dorsolateral Sublukzasyon

NSAID Nonsteroidal Antienflamatuar Ajanlar

TPO Uumlccedilluuml Pelvik Osteotomi (Triple Pelvic Osteotomy)

PDS Polidiaxanon

KED Kalccedila Eklemi Displazisi

DAK Dorsal Asetabular Kenar

DPO Double Pelvic Osteotomy

DI Distraksiyon İndeksi

ix

CcedilİZELGELER DİZİNİ

Sayfa

Ccedilizelge 11 Osteoarthritisrsquo in gelişimine ilişkin yaş topallık ilişkisi 11

Ccedilizelge 21 Ccedilalışmayı oluşturan koumlpeklerin ırk yaş ve cinsiyet dağılımları 30

Ccedilizelge 31 Standart OFA pozisyonunda norberg accedilılarının değerlendirme

sonuccedilları 43

Ccedilizelge 32 Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları 44

Ccedilizelge 33 Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları 45

Ccedilizelge 34 Ayakta duruş testi sonuccedilları 46

Ccedilizelge 35 Aktivite testi sonuccedilları 46

Ccedilizelge 36 Topallık testi sonuccedilları 47

Ccedilizelge 37 Norberg accedilısı kalccedila ekstensiyon testi abduksiyon eksternal

rotasyon testi duruş testi aktivite ve topallık testinin preoperatif postoperatif

3ay ve 1 yıl bulgularına toplu bir bakış 43

x

RESİMLER DİZİNİ

Sayfa

Resim 11 Normal ve displazik kalccedilaların radyografik goumlruumlntuumlsuuml 02

Resim 12 Os coxaersquo yı oluşturan kemik yapılar 03

Resim 13 M pisiformis m gluteus profundus m gluteus mediusun anatomik

goumlruumlnuumlmuuml 05

Resim 14 Deri ve fasiarsquonın ensizyon hattı 06

Resim 15 Kasların retrakte edilmesi 06

Resim 16 Dorsal acetabulum duvarına yaklaşım 07

Resim 17 Kalccedila displazilerinde goumlzlenen merdiven ccedilıkarken zorlanma 11

Resim 18 Abduksiyon eksternal rotasyon testi 13

Resim 19 Normal bir koumlpekte ayakta durma pozisyonu Displazili bir koumlpeğin

ayakta durma testinde kalccedila ve bel boumllgesini ccedilukurlaştırma14

Resim 110 Ortolani testinin uygulama tekniği 16

Resim 111 Standart OFA pozisyonu 19

Resim 112 Dorsolateral Sublukzasyon (DLS) radyografik pozisyonrsquo un

uygulanışı 20

Resim 113 PennHip methoduyla radyografi ccedilekim tekniği 21

Resim 114 PennHip methoduyla alınan radyografilerde distaksiyon ve

kompresyon goumlruumlntuumlleri 21

Resim 115 Distraksiyon indeksinin hesaplanmasındaki şematik goumlruumlnuumlm 22

Resim 116 DARthroplasti operasyonu iccedilin kemik greftinin alındığı ve uygulandığı

yerin iskelet uumlzerindeki ve radyografideki goumlruumlntuumlsuuml26

Resim 21 Ccedileşitli vakalara ait preoperatif goumlruumlntuumller 31

Resim 22 Standart OFA pozisyonunda radyografilerin alınması 33

Resim 23 Hastanın operasyona hazırlanmasına ait goumlruumlntuumller 34

xi

Resim 24 13 costarsquo nın ccedilıkartılmasına ait goumlruumlntuumller 36

Resim 25 13 costarsquo nın kortikokanselloumlz kemik grefti olarak hazırlanması 37

Resim 26 Dorsal acetabular kenara yaklaşım ve greftlerin yerleştirilmesi

iccedilin deliklerin accedilılması 38

Resim 27 Greftrsquo lerin yerleştirilmesi ve boumllgenin kapatılması 39

Resim 28 Hayvanların operasyon sonrası genel goumlruumlntuumlleri 40

Resim 31 Uygulanan ccedileşitli testlere ait goumlruumlntuumller 49

Resim 32 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 15 aylık erkek Kangal

koumlpeğe ait radyografiler 50

Resim 33 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti sol tarafa eksizyon arthroplastisi

uygulanan 11 aylık erkek melez koumlpeğe ait radyografiler 51

Resim 34 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık erkek Labrador

Retriever koumlpeğe ait radyografiler 52

Resim 35 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 6 aylık erkek Kangal

koumlpeğe ait radyografiler 52

Resim 36 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 13 aylık erkek

Golden Retriever koumlpeğe ait radyografiler 53

Resim 37 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık dişi

Rottweiler koumlpeğe ait radyografiler 53

1

1GİRİŞ

Kalccedila displazisi oumlzellikle orta ve iri ırk koumlpekleri etkileyen genetik ve ccedilevresel

faktoumlrlerin etkisi altında meydana gelen eklemde stabilite bozukluğu oluşturan oumlnemli bir

gelişim anomalisidir (Alexander 1992 Aktaş 2007)

Hastalığın oluşumunda kalıtsal nedenler dışında beslenme diyet ve ağırlığın oumlnemli

roluumlnuumln bulunduğu bildirilmektedir Pelvis kaslarının gelişim anomalileri ve eklem

gevşekliği de nedenler arasında sayılmaktadır (Alexander 1992 Aslanbey ve Candaş 1994

Piermatei ve Flo 1997) Hastalığa yakalanan koumlpekler normal kalccedila eklemi ile doğarlar

ancak buumlyuumlme suumlrecinde iskelet ve bunu destekleyen kas sisteminde bir inkoordinasyon

gelişir (Alexander 1992)

Kalccedila displazisinde klinik belirtiler ve radyografik değişiklikler arasında direkt bir

korrelasyon bulunmamaktadır Bazı hayvanlar oumlnemli radyografik değişimler bulunmasına

rağmen herhangi bir topallık belirtisi goumlstermezler veya ccedilok az topallık goumlsterirler

Bununla birlikte ccedilok az radyografik değişim goumlsteren olgularda belirgin topallıklar

goumlzlenebilmektedir (Denny ve Butterworth 2000)

Kalccedila displazisi accedilısından genel kontrol zamanı 6-7 ay yaş doumlnemi olarak kabul

goumlrmektedir Ancak PennHip youmlntemi ile 3-4 aylık koumlpeklerde hastalığın erken doumlnem

oumlnemli bulgularından kalccedila eklemi gevşekliği ortaya konabilmektedir (Fluumlckiger ve ark

1999 Oumlzsoy 2002b İki ve Sağlam 2004 Gahring 2011)

DARthroplasti eklemde dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olduğu henuumlz

osteofitik uumlremelerin başlamadığı ve kıkırdak yapısının bozulmadığı doumlnemde endikedir

Bu operasyonda amaccedil hayvanın iskelet sisteminin farklı boumllgelerinden alınan kemik

greftlerin dorsal acetabular kenara taşınarak boumllgenin daha uzun bir hale getirilmesi eklem

kapsuumlluumlnuumln desteklenmesi acetabulumun yuumlzey genişliğini artırarak caput femoris‟in daha

iyi bir şekilde kavranması ve eklemdeki gevşekliğin ortadan kaldırılmasını sağlamaktır

(Slocum ve Slocum 1992 Hupp ve ark 2007 Gahring 2011)

11 Kalccedila Displazisinin Tanımı

Kalccedila displazisi lig caputis ossis femoris caput femoris ve collum femoris‟deki

dejenerasyona bağlı olarak eklemde gevşeklik acetabulumda sığlaşma caput femoris‟de

2

duumlzleşme ile karakterize progresif nitelikte tek veya ccedilift taraflı bir eklem bozukluğudur

(Resim 11) (Anon 1973 Mackenzie ve ark 1985 Guumlzel 1990)

Resim 11 A Normal ve B Displazik kalccedilaların radyografik goumlruumlntuumlsuuml

12 Tarihccedile

Kalccedila displazisi ilk kez yaklaşık 2000 yıl oumlnce Hipokrat tarafından insanlarda

tanımlanmıştır (Olmstead 1998) Kalccedila eklemi displazisi terimi Hilgenreiner tarafından

1936 yılında kullanılmıştır İlk elektif neonatal tedavi Ortolani tarafından 1937 yılında

bildirilmiştir (Toumlnnis 1987)

Koumlpeklerde kalccedila displazisi ile ilgili ilk ccedilalışma ise 1930 yılında Kuzey Amerika‟da

başlamış 1935 yılında Schnelle tarafından ldquocoxa- femoral eklemin bilateral kongenital

sublukzasyonurdquo olarak tanımlanmış ve o doumlnemde nadir olduğu duumlşuumlnuumllmuumlştuumlr (Schnelle

1935) Guumlnuumlmuumlzde ise durum tamamen farklı bir goumlruumlnuumlm almış ve kalccedila displazisi

oumlzellikle iri ırk koumlpeklerin ccedilok sık karşılaşılan genetik bir eklem problemi olarak varlığını

suumlrduumlregelmiştir (Altunatmaz ve ark 2003 Aktaş 2007)

13 Kalccedila Ekleminin Anatomisi

Os coxa os ilium os pubis ve os ischii‟nin birleşmesiyle oluşur (Resim 12) Bu uumlccedil

kemiğin ilgili boumlluumlmleri aralarında acetabulum denilen merkezi ve derin bir ccedilukur

oluşturacak şekilde birbiriyle birleşmişlerdir (Dyce ve ark 1987 Dursun 1995)

A B

3

Resim 12 Os coxae‟ yı oluşturan kemik yapılar (Dyce ve ark 1987)

Acetabulum caput ossis femoris ile eklemleşen bir ccedilukurluktur Acetabulum‟un iccedil

yuumlzuumlnde caput ossis femoris ile eklem yapan yarım ay şeklindeki eklem yuumlzuumlne facies

lunata adı verilir Eklemin oluşumuna katılmayan ve kıkırdak kapsamayan tabanı ise fossa

acetabuli‟dir Acetabulum‟un dorsolateral yuumlzuumlnuuml kıkırdak dokusu kaplamıştır Fibroumlz

eklem kapsuumlluuml acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve collum femoris‟e yapışır

(Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)

Os pubis os coxa‟nın oumln ve alt kısmını oluşturur Foramen obturatorium‟u

şekillendirir Corpus ossis pubis ramus cranialis ossis pubis ve ramus caudalis ossis pubis

olmak uumlzere uumlccedil kısmı vardır Corpus ossis pubis acetabulum‟ un yapısına katılan goumlvde

kısmıdır Ramus cranialis ossis pubis‟in oumln kenarı keskin kenarlı bir ccediloumlkuumlntuuml yapar Buraya

pecten ossis pubis denir Yine bu kenar uumlzerinde pecten ossis pubis‟in lateralinde ve

acetabulum yakınında os ilium ile ramus cranialis ossis pubis‟in birleşme yerine eminentia

iliopubica denir Burası m pectineus‟un insersiyon yeridir (Evans ve ark 1979 Dyce ve

ark 1987)

Acetabulum ile caput ossis femoris arasındaki ekleme articulatio coxae denir

Eklem ccedilıkıntısını oluşturan caput ossis femoris kuumlre şeklindedir iccedile ve biraz yukarı

doumlnuumlktuumlr Eklem ccedilukurunu oluşturan acetabulum ise os coxa‟nın dış yuumlzuumlnde dışa ve

aşağıya bakan derin ve geniş bir ccedilukurdur Acetabulum‟un tuumlmuuml eklemin oluşumuna

katılmaz Eklemin oluşumuna katılan yarımay şeklindeki eklem yuumlzuuml facies lunata

4

eklemin oluşumuna katılmayan kısmı ise fossa acetabuli‟dir Acetabulum‟un kenarları

fibroumlz kıkırdaktan yapılmış bir halka ile yuumlkseltilmiştir Labrum acetabulare denilen bu

halka sayesinde acetabulum hem derinleşir hem de genişler caput ossis femoris‟in

yarısından fazlasını iccediline alır (Dyce ve ark 1987 Dursun 1995)

Kalccedila eklemi spheroid bir eklemdir Yapısı nedeniyle ccedilok hareketli bir eklem

olması gerekirken hayvanlarda ligament ve kasların oumlzel durumları nedeniyle sadece

fleksiyon ve ekstensiyon kısıtlı olarak abduksiyon ve adduksiyona izin verir Bununla

beraber carnivor‟da oldukccedila hareketlidir ve abduksiyon hareketini ccedilok rahat yapabilir

(Dursun 1995)

M gluteus superficialis ince duumlz hemen hemen dikdoumlrtgen şeklinde bir kastır

Sacrum ve ilk kuyruk omurundan başlar trochanter major‟ un arkasına yapışarak son

bulur M gluteus ve m piriformis tarafından oumlrtuumllmektedir Kalccedila ekleminin ekstensor

kasıdır N gluteus caudalis tarafından innerve edilmektedir (Nickel ve ark 1986 Dyce ve

ark 1987 Dursun 1995)

M gluteus medius ala ossis ilii sacrum ve m longissimus lumborum‟dan

carnivorlarda fascia glutea ve crista iliaca‟ dan başlar trochanter major‟ da sonlanır M

gluteus superficialis ve fascia glutea tarafından oumlrtuumlluumlr Kalccedila eklemine ekstensiyon

yaptırır ve N gluteus cranialis tarafından innerve edilir (Evans ve ark 1979)

M gluteus profundus spina ischiadica‟ dan başlar ve trochanter major‟ da

sonlanmaktadır (Resim 13) Kalccedila eklemine ekstensiyon ve abduksiyon yaptıran bu kas n

gluteus cranialis tarafında innerve edilir (Nickel ve ark 1986 Dyce ve ark 1987)

5

Resim 13 M pisiformis m gluteus profundus m gluteus mediusun anatomik goumlruumlnuumlmuuml

Eklem kapsuumlluuml geniş ve kalındır Labrum acetabulare‟yi ve incisura acetabuli‟yi

uumlstten oumlrten ligamentum transversum acetabuli‟yi de iccediline alacak şekilde collum ossis

femoris‟e yapışır Capsula articularis‟in oumln kısmı acetabulum yakınında kalınlaşarak zona

orbicularis adında geniş ve sirkuumller bir kemer oluşturur Eklem kapsuumlluumlnuumln oumln ve biraz dış

yan kesiminde ligamentum iliofemorale bulunur Os ilium ile fossa trochanterica arasında

uzanan kuvvetli bir bağdır (Nickel ve ark 1986)

Ligamentum transversum acetabuli Labrum acetabulare‟nin devamı şeklindedir ve

incisura acetabuli‟yi uumlstten koumlpruumller boumlylece altında bir delik kalır Bu delikten ekleme ait

damar ve sinirler geccediler (Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)

Ligamentum capitis ossis femoris Fossa acetabuli ile fovea capitis femoris arasında

uzanan kısa ve yuvarlak bir bağdır İntrakapsuumller olarak yer alan bu bağ membrana

synovialis tarafından oumlrtuumllmuumlştuumlr (Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)

14 Kalccedila Eklemine Intergluteal Ensizyonla Dorsal Yaklaşım

Boumllgenin uumlst (proximal) sınırını femur‟ un trochanter majorunun uumlst ucundan

geccedilirilen transversal bir duumlzlem oluşturur Alt sınırını trochanter major‟un 10ndash14 cm

altından birinci duumlzleme paralel olarak geccedilirilen transversal bir duumlzlem belirler Bu iki

duumlzlem arasında kalan boumllge regio articulationis coxae (kalccedila eklemi boumllgesi)‟ dir (Dursun

2002)

6

Resim 14 Deri ve fascia‟nın ensizyon hattı (Piermattei ve Greeley 1979)

Deri ensizyonu trochanter major‟ un distalinden başlar trochanteri geccediler

craniomedial youmlnde buumlkuumllerek trochanter ile dorsal hat arasında sonlandırılır (Resim 14)

Deri ve subkutan yağ dokusu diseke ve retrakte edilerek gluteal fascia‟nın goumlruumlnmesi

sağlanır Bu fascia m gluteus superficialis ve biceps femoris‟in cranial sınırı boyunca

ensize edilir (Resim 14) Bu iki ensizyon trochanter major boumllgesinde birleştirilir

Resim 15 Kasların retrakte edilmesi (Piermattei ve Greeley 1979)

7

M superficialis kaldırılarak trochanter minor uumlzerindeki insersiyon noktasından

ensize edilir Bu kasın kaldırılmasıyla siyatik sinir‟e yaklaşılır M gluteus medius craniale

retrakte edilir (Resim 15) (Piermattei ve Greeley 1979)

Resim 16 Dorsal acetabulum duvarına yaklaşım (Piermattei ve Greeley 1979)

M gluteus superficialis elevasyonu ve retraksiyonu siyatik sinir‟ in ekarte

edilmesini sağlar Corpus ilium uumlzerinde m gluteus profundus‟ un origosu caudal sınırı

uumlzerinden başlayarak ensize edilir M gluteus profundus kas goumlvdesinin craniolateral

elevasyonu ve retraksiyonu iccedilin bu ensizyon cranial‟ e devam eder ve boumlylece

acetabulum‟un dorsal kenarına ulaşılır (Resim 16 ) (Piermattei ve Greeley 1979)

15 Kalccedila Displazisinin Nedenleri

Hastalığın oluşumunda genetik faktoumlrler başta olmak uumlzere ccedilevresel faktoumlrlerinde

etkinliği kanıtlanmıştır (Zhang ve ark 2009) Ccedilevresel faktoumlrlere bakıldığında vuumlcut

buumlyuumlkluumlğuuml buumlyuumlme oranı (oumlzellikle 3-8 aylık doumlnemde) beslenme diyete bağlı kalsiyum

ve diğer katyonların aşırı alınımı m pectineus distrofisi yeni doğanlarda aşırı fiziksel

etkinlik zayıf pelvik kas kuumltlesi osteokondrozis aşırı derecede eksojen oumlstrojen alımı ve

C vitamini eksikliğinin hastalığın oluşumunda rol aldığı duumlşuumlnuumllmektedir (Piermattei ve

Flo 1997 Olmstead 1998)

8

151Genetik

Kalccedila displazisi kalıtsal bir hastalıktır (Hedhammar 1979 Corley ve Keller 1989

Alexander 1992) Kalccedila displazisi poligenetik ve multifaktoumlriyel pek ccedilok genin ve

faktoumlruumln etkisinde oluşan bir oumlzellik taşımaktadır (Mackenzie ve ark 1985 Leighton 1997)

Ccedilevresel faktoumlrler kalccedila displazisinin nedeni değildir fakat derecesini belirlemede rol

oynayabilirler (Corley ve Keller 1989 Kealy ve ark 1992) Bunun anlamı bir hayvanın

fenotipi mutlaka genotipine eşit olacak anlamına gelmez İki hayvan aynı displazik

genotipe sahipken ccedilevresel faktoumlrlerin etkisiyle farklı fenotiplere (1 displazik 1 normal)

sahip olabilir (Fox ve ark 1987) Her iki ebeveyni de displazik olan koumlpeklerin

yavrularında kalccedila displazisi goumlruumllme oranı 85 iken bir ebeveynin normal bir ebeveynin

dizplazik olduğu ccediliftleşme sonucu doğan yavrularda 52 ana - babanın normal olduğu

yavrularda 375 olarak bildirilmektedir (Riser 1987) Alman ccediloban koumlpeklerinde yapılan

bir ıslah ccedilalışmasında displazik olmayan kapalı bir kolonide 35 yıl iccedilerisinde kalccedila

displazisi oranının 39‟ dan 17 lere duumlşuumlruumllduumlğuuml kaydedilmektedir (Riser ve ark 1985)

152Beslenme

Beslenme kalccedila displazisini etkileyen oumlnemli ccedilevre faktoumlrlerinden biridir tek başına

kalccedila displazisine neden goumlsterilemez fakat genetik yatkınlığı olan bireylerde displazinin

goumlruumllme oranını artırabildiğine dikkat ccedilekilmektedir (Hazewinkel 1994)

Kalccedila displazisi genotipi‟ne sahip yavru koumlpeklerde buumlyuumlme periyodunda yuumlksek

kalorili diyetle beslenmenin hastalığın insidansı ve şiddetini artırdığı bildirilmektedir

(Anon 1973 Olmstead 1998)

153Hormonlar

Aşırı kalsiyum alınması kalsitonin‟de artış paratiroid hormonunda azalmalara

neden olur Ayrıca yetersiz beslenme de gastrin salınımını artırarak kalsitonini yuumlkseltir ve

paratiroid hormon duumlzeyini duumlşuumlruumlr Oumlstrojen relaksin insuumllin buumlyuumlme hormonu ve

paratiroid hormonunun kalccedila displazisinin gelişiminde birer etken olduğu bildirilmektedir

(Morgan 1988)

Oumlstrojen verilen yavru koumlpeklerde kalccedila displazisi goumlruumllme sıklığının artabileceği

belirtilmekle birlikte (Wallace 1987) displazik koumlpeklerin oumlstrojen seviyelerinin sağlıklı

koumlpeklerin duumlzeyleri ile aynı olabileceği de ifade edilmektedir (Riser ve ark 1985)

9

Kalccedila displazisi bulunan annelerde doğum sonrası relaksin seviyesi artış

goumlstermekte ve yavrulara verilen relaksin hormonunun kalccedila displazisi gelişimini

etkileyebileceği iddia edilmekle birlikte (Riser ve ark 1985 Lust 1993) oumlstrojen relaksin

veya herhangi bir diğer hormonun normal duumlzeyde bulunmasının kalccedila displazisinin

gelişiminde etkin olacağı sonucunu vermeyeceği vurgulanmaktadır (Riser ve ark 1985

Wallace 1987)

154Miyopatiler

M pectineus miyopatisi buumlyuumlmeyi engelleyip geciktirebilir Caput femoris‟in

acetabulum‟dan dışarıya ve yukarıya doğru yuumlklenmesine eklemin gevşekliğine

acetabulum‟un kenarının zedelenmesine neden olmaktadır (Morgan 1988)

155Vitaminler

Destek dokuların interselluumller liflerinin oluşumunda ve bu dokuların normal

fonksiyonlarının sağlanmasında etkili olan vitamin C‟nin eksikliğinde değişik oranlarda

kalccedila displazisi meydana geldiği C vitamini ilavesi ile beslenen yavrularda kalccedila displazisi

goumlruumllme oranında azalma olduğu bildirilmektedir (Bennet 1987) Gebe koumlpeklere yuumlksek

doz vitamin C uygulanmış ve yavrularda 2 yıllık bir doumlnemde kalccedila displazisinin ortadan

kalktığı goumlzlenmiştir (Belfield 1976)

16 Patogenez

Kalccedila ekleminin stabilitesi ve gevşekliğini kemiksel elementlerin yapısı ve dorsal

acetabular kenar (hayvan ayakta dururken destek accedilısından oumlnemli yer tutar) kalccedila

ekleminin ccedilapraz hareketinden sorumlu kasların dengesi eklem kapsuumlluuml lig caputis ossis

femoris ve sinoviya sıvısı etkiler (Read 2010)

Kalccedila eklemi displazisinin gelişiminde eklemdeki stabilite eksikliği ile

acetabulum‟un zayıf gelişimi sonucu collum femoris‟te ve acetabulum kenarında

ekzostozla birlikte seyreden kronik bir yangı gelişir Primer olarak eklem kapsuumlluuml ile

ligamentlerin gevşekliği ve buna bağlı olarak eklemde aşırı oynaklık sekonder olarak

acetabulum‟un noksan gelişimi meydana gelir Bu gevşeklik ve oynaklığın 4-8 aylar

iccedilerisinde en uumlst duumlzeyde olduğu bildirilmektedir Başka bir varsayıma goumlre de 4 ve 5 bel

omurlarında değişimler m pectineus‟ ta spazma neden olmaktadır Bu spazm sonucu

eklem lukzasyona suumlruumlklenmekte ya da caput femoris acetabulum‟un dorsal kenarına daha

fazla basınccedil yapmaktadır Boumlylece eklem kapsuumlluuml ve lig capitis ossis femoris gerilmekte ve

10

bunun sonucu olarak caput femoris‟in acetabulum‟un dorsal duvarına basıncı ile

acetabulum sığlaşmaktadır Ağır olaylarda bu durumun daha 14 guumlnde bile saptanabildiği

belirtilmektedir (Hedhammer ve ark 1979 Read 2010) Hedhammer ve ark (1979)

hastalığın genellikle yaşamın 3 ve 4 aylarında accedilığa ccedilıktığını ve ancak 12 ve 18 aylar

iccedilerisinde gelişimini tamamladığını bu yaştan sonra yalnız sekonder değişimlerin

goumlzlendiğini ifade etmektedirler

Displaziye prezdispoze koumlpek yavrularının doğumda normal kalccedila eklemine sahip

olduğu belirtilmektedir (Alexander 1992) Kalccedila eklemi yaşamın ilk 10-14 guumlnuumlne kadar

normal gelişimini suumlrduumlruumlr zamanla sinovial sıvı miktarında artış sinovitis sinovial sıvı

yapışkanlığı ve fonksiyonunda azalma ve sinovial sıvı iccedilerisindeki loumlkosit sayısında artış

şekillenmektedir Bunu takiben lig capitis ossis femoris ve eklem kapsuumlluumlnde dejenerasyon

başlamaktadır Hayvanın ırkı hızlı gelişimi ve ağırlık artışı gibi etiyolojik faktoumlrlere bağlı

olarak eklem gevşekliği ilerler ve sonuccedilta acetabulum ile caput femoris arasındaki uyum

bozularak displaziye ilişkin bir takım bozukluklar ortaya ccedilıkar (Anon 1973 Aslanbey ve

Candaş 1994)

17 Klinik Goumlruumlnuumlm

Hastalığın ilk bulgusu kalccedila eklemi gevşekliğidir Kalccedila displazili koumlpeklerde klinik

muayeneler sırasında arka ekstremitelere ilişkin ağrı sallantılı yuumlruumlyuumlş ayağa kalkmada

zorluk koşma ve sıccedilramada isteksizlik uzun ve zorlu egzersizlerden kaccedilınma merdiven

ccedilıkarken zorlanma (Resim 17) vardır (Aslanbey 1990 Guumlzel 1990 Deny ve Butterworth

2000) İnspeksiyonda pelvis ve gluteal boumllge kaslarında zayıflık kifoz bacaklarda ciddi bir

adduksiyon goumlruumllebilir Kalccedila displazisi genelde bilateral şekillenen bir rahatsızlık olsa da

aynı oumllccediluumlde her koumlpekte bilateral şekillenmeyebilir (Piermattei ve Flo1997 Olmstead 1998

Deny ve Butterworth 2000)

11

Resim 17 Kalccedila displazilerinde goumlzlenen merdiven ccedilıkarken zorlanma

18 Tanı

Kalccedila displazisinin ortaya ccedilıkması hayvanın yaşamı boyunca herhangi bir doumlnemde

genellikle stabilite bozukluğu ve osteoarthritisin tespiti ile goumlzlenebilir Hastalıkta topallık

ilk altı ay boyunca yavaş yavaş artış goumlsterir ve hayvan altı aylık olduğunda maksimum

noktaya ulaşarak belirginleşir daha sonraki altı aylık periyotta azalır ve hayvan bir yaşını

geccediltikten sonra artmaya başlar ( Ccedilizelge 11 ) (Todhunter ve Lust 2002)

Ccedilizelge 11 Osteoarthritis‟ in gelişimine ilişkin yaş topallık ilişkisi (Todhunter ve Lust

2002)

12

Koumlpeklerde ilk klinik belirtiler 3 ile 12 aylıkken goumlzlenirken genellikle altı

aylıktan kuumlccediluumlk koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı oldukccedila zordur (Dassler 2002) Ancak

guumlnuumlmuumlzde ccedileşitli radyografik youmlntemler ile kalccedila displazisi erken doumlnemlerde tespit

edilebilmektedir Klinik semptomlar belirginleşene kadar hasta sahiplerinin dikkatinden

kaccedilar Kesin teşhis palpasyon bulguları klinik bulgular ve radyografik youmlntemlerle

yapılabilmektedir (Smith 1997 Puerta ve ark 1999 Altunatmaz ve ark 2003)

181 Fiziksel muayene

Koumlpeklerin fiziksel muayenesinde kalccedila ekleminin gevşekliğinin belirlenmesinde

ve displazi teşhisinde birccedilok youmlntemin kullanıldığı bildirilmektedir Bu youmlntemler

hayvanlara sedasyonlu ve sedasyonsuz olarak yapılmaktadır (Bojrab ve ark 1988)

1811 Uyanık (sedasyonsuz) hastada yapılan testler

18111 Abduksiyon eksternal rotasyon testi

Bu test yangılı bir kalccedila ekleminde ağrı oluşturur Normalde dorsal acetabular

boumllgede eklem kapsuumlluuml ince ve şeffaf yapıdadır Caput femoris‟in sublukzasyonuna bağlı

olarak eklem kapsuumlluuml yırtılır ve fibrozis sonucu kalınlaşır Testin uygulanmasında bir kişi

hastanın başını tutarken hekim hastanın arkasında yer alır Hastanın sağ ve sol kalccedilaları

sıra ile test edilir Muayene eden kişinin sağ eli hastanın sağ dizini tutar Diz sağ kalccedilayı

dışarıya rotasyon ve fleksiyon yaptırmak iccedilin kullanılır Kalccedila abdukte edilir dışarıya

doğru doumlnduumlruumlluumlr ve gerilir Abduksiyonda yangılı ve zarar goumlrmuumlş collum femoris ile

eklem kapsuumlluuml temas ettirilir Eksternal rotasyonda ise yangılanmış kapsuumlluumln collum

femoris‟e suumlrtmesi rahatsızlık yaratır Hasta tepki goumlstermezse sonuccedil negatiftir Isırma ve

kalccedilayı korumaya ccedilalışması yangılanmış bir kalccedilayı goumlsterir Bu test kalccedila displazisi iccedilin

spesifik değildir Lumbal boumllgedeki medulla spinalis lezyonlarında da pozitiftir (Resim

18) (Bojrab ve ark 1988 Alexander 1992 Adams ve ark 1998)

13

Resim 18 Abduksiyon eksternal rotasyon testi

A Abduksiyon yangılanmış ve zarar goumlrmuumlş kollum femoris ile kapsuumll temas ettirir

B Eksternal rotasyon yangılanmış kapsuumlluumln kollum femorise suumlrtuumlnmesi sonucu rahatsızlık

yaratır (Oumlzsoy 2002a)

18112 Kalccedila ekstensiyon testi

Bu test collum femoris civarında eklem kapsuumlluumlnuuml gerer Bu testin

uygulanmasında bir kişi hastayı tutarken hekim hastanın arkasında durur Sağ ve sol

kalccedilalar sıra ile test edilir Kuumlccediluumlk bir koumlpeğin sağ kalccedila testi iccedilin hekim parmaklarını

kalccedilanın cranial‟i uumlzerine başparmağını da dorsal ischiial boumllgeye yerleştirilir Hastanın

kalccedilası muayene edenin parmaklarının ccedilekmesi ile gerilir Daha buumlyuumlk koumlpeklerde ise sağ

elin parmakları genu boumllgesine sol elde hayvanın arka tarafı uumlzerine yerleştirir Sol el

hayvanın hareketini oumlnlerken hekim femur‟u diğer eli ile geriye doğru ccedilekerek kalccedilayı

gerer Bu test collum femoris civarında eklem kapsuumlluumlnuuml gerer Pozitif olduğu zaman

hasta tepki goumlstermektedir Dorsal eklem kapsuumlluuml yangılaştığında ve fibrozis geliştiğinde

pozitif yanıt verir Bu test kalccedilaya spesifik değildir Kontraksiyona uğramış m iliopsoas ve

aşağı lumbal boumllgedeki yangılarda da pozitif yanıt verir (Bojrab ve ark 1988 Alexander

1992 Adams ve ark 1998)

18113 Duruş testi

Duruş testi omurgada basınccedil oluşturan fonksiyonel bir eylemdir Ayakta duran bir

koumlpeğin oumln ayaklarının yukarı kaldırılması ile gerccedilekleştirilir Sağlıklı bir koumlpek bu

pozisyonda rahatsız olmadan ayakta durur Koumlpeğin arka tarafı ve kalccedilası gergindir

Sağlıklı olmayan koumlpek ise rahatsız pozisyonda durur ve bu durumdan hoşlanmayarak yere

14

inmeye ccedilalışır Hayvan arka tarafını ve kalccedilasını fleksiyonda tutar Bu test aşırı

ekstensiyon yolu ile kalccedila ve omurgalarda baskı yaratır Anormal kalccedilalı koumlpekler fibrozis

ve yangının derecesine bağlı olarak farklı cevap verebilirler Bu test bir hastalık iccedilin

patognomonik olmamakla birlikte hayvanın sırtında ya da kalccedilasında bir problem

olduğunu goumlsterir (Resim 19) (Bojrab ve ark 1988)

Resim 19 A Normal bir koumlpekte ayakta durma pozisyonu B Displazili bir koumlpeğin

ayakta durma testinde kalccedila ve bel boumllgesini ccedilukurlaştırması (Bojrab ve ark 1988)

18114 Kalccedila sublukzasyon testi

Bu fiziksel muayene topallığın kalccedila ya da sırt boumllgesinden kaynaklanıp

kaynaklanmadığını belirlemede kullanılır Testin uygulanmasında bir kişi hastayı tutarken

hekim test edilen kalccedilanın yanında durur Sağ kalccedila iccedilin muayene edenin sağ elinin

parmakları femurun proksimal kısmının medialine ve sağ başparmak sağ ilium uumlzerine

yerleştirilir Buumlyuumlk koumlpeklerde dizin laterali uumlzerine sol elin yerleştirilmesi ile kalccedilanın

abduksiyonu oumlnlenmeye ccedilalışılır Muayene eden kişi aynı zamanda ilium‟u mediale iter ve

femuru laterale ccedileker Hastanın tepki vermemesi negatiftir (Oumlzsoy 2002a) Kalccedila

sublukzasyon testi dorsal acetabular kenardaki kapsuumlluumln yapışma noktasını zorlar

Muayene edenin proksimal femuru laterale ccedilekmesi ile kalccedila eklemi sublukze olur ve hasta

ağrıya karşı kalccedilasını korumak iccedilin kaslarını kontraksiyona geccedilirir Bu kas kontraksiyonu

caput femoris‟in yangılanmış dorsal eklem kapsuumlluuml iccediline doğru dorsal youmlnde yer

değiştirmesine neden olarak ağrıya yol accedilar (Bojrab ve ark 1988)

15

18115 İliopsoas testi

Bu fiziksel muayene topallığın m iliopsoas‟ dan kaynaklanıp kaynaklanmadığını

anlamak iccedilin yapılır Bu test iliopsoas kasına spesifiktir ve yangılanmış kas‟a koumlpeğin

cevabını test eder Hekim hayvanın yanında durur Koumlpeğin sağ m iliopsoas‟ ının testi iccedilin

hekim parmaklarını hastanın kalccedilasının cranialine yerleştirir ve mpectineus‟un caudalinde

m iliopsoas uumlzerine parmakla basınccedil uygular M iliopsoas aynı zamanda kalccedilanın

gerilmesi ve rotasyonu ile de test edilir Hasta tarafından hissedilen ağrı kasın gerilmesi

parmakla yapılan basınccedil ve yangı miktarı ile doğru orantılıdır (Bojrab ve ark 1988)

1812 Anestezi altındaki hastada yapılan testler

18121 Reduumlksiyon ve sublukzasyon accedilıları

Reduumlksiyon accedilısı kalccedila eklemi reduumlksiyonu oluştuğunda sagital duumlzlemden fiziksel

pozisyonda abduksiyon accedilısının oumllccediluumllmesidir Reduumlksiyon accedilısını oumllccedilmek iccedilin hasta

anesteziye alınır ve sırt uumlstuuml yatırılır El diz eklemi lateraline yerleştirilir Medial

doğrultuda zorlama ile kalccedila ekstensiyon ya da fleksiyonsuz vertikal başlama pozisyonuna

getirilir Diz eklemine uygulanan guumlccedil ile kalccedila yavaşccedila abduksiyona getirilir Kalccedila eklemi

yerine yerleştiğinde abduksiyon durdurulur Ccedilıtırtı sesinin duyulması ya da caput femoris‟

in yer değiştirmesinin palpe edilmesi ile kalccedila ekleminin yerine yerleştiği anlaşılır

Sineradyografi ile de durum izlenebilir (Bojrab ve ark 1988)

Reduumlksiyon accedilısı koumlpeklerde elektronik goniometre ile oumllccediluumlluumlr Goniometrenin ucu

iliopectinel ccedilıkıntı uumlzerindeki m pectineus‟ un orijininin hemen caudaline yerleştirilir

Goniometrenin kenarı genu ekleminin medial kenarına dokundurulur Reduumlksiyon accedilısı

okunur Reduumlksiyon accedilısı eklem gevşekliğini goumlsterir Bu durum dorsal acetabular kenarda

yırtılan kapsuumlluumln daha fazla gerilmesi anlamındadır (Bojrab ve ark 1988 Oumlzsoy 2002a)

Sublukzasyon accedilısını elde etmek iccedilin genu eklemi vertikal duruma getirilir Kalccedila

genu ekleminin mediale zorlanması ile yavaşccedila adduksiyon pozisyonuna gelir Kalccedila

eklemi lukzasyon ya da sublukzasyon pozisyonuna geldiğinde adduksiyon durdurulur İki

accedilı her kalccedila iccedilin oumllccediluumlluumlr Reduumlksiyon accedilısı her zaman sublukzasyon accedilısından buumlyuumlktuumlr

(Bojrab ve ark 1988) Sublukzasyon accedilısı dorsal kenardan aşağıya caput femoris‟in

fonksiyonel kayışını goumlsterir Lig caputis ossis femoris gereğinden fazla gerildiğinde ya da

acetabulum osteofitlerle dolmuş ise dorsal acetabular kenardan gerccedilek kayışı sublukzasyon

accedilısından az olabilir (Bojrab ve ark 1988 Oumlzsoy 2002a)

16

Sublukzasyon accedilısı pelvik osteotomiden sonra ya da normal kalccedilada negatif olabilir

Patolojik bir kalccedilada sublukzasyon accedilısı 0 dereden daha buumlyuumlktuumlr ve yavaşccedila artar Fakat

asla azalmaz Reduumlksiyon ve sublukzasyon arasında buumlyuumlk bir farklılık (oumlrn405) gerilmiş

bir eklem kapsuumlluuml ile birlikte sağlıklı bir kalccedilayı veya erken safhadaki kalccedila displazili bir

koumlpeği goumlstermektedir Bu accedilılar arasındaki orta derecede bir farklılık (oumlrn3015) pelvik

osteotomiye acil ihtiyacı olan bir kalccedilayı goumlsterir Bu accedilılar arasındaki kuumlccediluumlk bir farklılık

(oumlrn2522) kalccedilanın osteofitlerle dolduğunu ve bu kalccedilanın pelvik osteotomiye aday

olmadığını goumlsterir Bu accedilılar arasında 0 dereceye yakın bir oran (oumlrn100) kapsuumlluuml

gerilmiş ve cerrahi girişim gerektirmeyen normal bir kalccedilayı goumlsterir (Bojrab ve ark 1988

Oumlzsoy 2002a)

18122 Ortolani belirtisi

Palpasyonla femurun lukzasyon - sublukzasyona uğratılıp sonra reduumlkte edilmesine

dayanan diagnostik testtir Testin uygulanmasında anestezi yapılan hayvan sırt uumlstuuml ya da

yan yatırılır Buumlyuumlk koumlpeklerde sırt uumlstuuml pozisyonda uygulanır Sırtuumlstuuml pozisyonda femur

masaya diktir ve art genu fleksiyondadır Femurdan art genu‟ya doğru aşağı youmlnde caput

femoris‟ e sublukzasyon sağlamak iccedilin basınccedil uygulanır Caput femoris acetabulum‟ a

yerleşene kadar 15-20 derece abdukte edilir (Resim 110) Lateral pozisyonda ise femur

masaya paralel art genu fleksiyondadır Sublukzasyonu sağlamak iccedilin femur‟ a guumlccedil

dorsalden verilir Eğer eklemde gevşeklik var ise sublukzasyon oluşur Duumlzelme hissedilen

veya duyulan bir reduumlksiyon sesiyle anlaşılır bu ldquoPozitif Ortolani Belirtisirdquo olarak

adlandırılır Ortolani belirtisi eklem kapsuumlluumlnuumln gerilmesini goumlsterir Eklem kapsuumlluuml

gerildiğinde eklem gevşekliği oluşur Eklem kapsuumlluumlnuumln gerilmesinin birccedilok nedeni

vardır en yaygın olanı kalccedila displazisidir (Adams ve ark 1998 Puerto ve ark 1999 Lust

ve ark 2001)

Resim 110 Ortolani testinin uygulama tekniği (Guumllanber 2004)

17

Hafif dereceli dejeneratif eklem hastalığı (DEH) olan genccedil koumlpeklerde bu test sonucu

genellikle ccedilok belirgindir DEH ilerledikccedile dorsal acetabular kenarın yıkımı acetabular

dolgunluk ve eklem kapsuumlluumlnuumln fibrozisi sebebiyle bu testten sonuccedil alınamayabilir (Adams

ve ark 1998 Lust ve ark 2001)

18123 Barlow belirtisi

Kalccedila displazisinin bir indikatoumlruuml olarak insan hekimliğinde kullanılan bir

palpasyon bulgusudur Bu belirti yerinde olan caput femoris ccedilıktığı zaman şekillenir

Testin uygulanmasında anesteziye alınan hayvan sırt uumlstuuml yatırılır Sol el hastanın

fleksiyondaki sağ dizinin lateraline yerleştirilir Sol başparmak femur‟un medial

kondilus‟u uumlzerine konur Bu pozisyonla kalccedila acetabulum iccediline yerleştirilir ve yavaşccedila

addukte edilir Eğer caput femoris yer değiştirmesi palpe edilebilirse o zaman belirti

pozitiftir Aksi olursa negatif olarak kabul edilir Barlow belirtisi kalccedila displazisini

goumlstermez ancak onunla birlikte olan kapsuumlluumln gevşemesini goumlsterir (Adams ve ark 1998

Lust ve ark 2001)

18124 Barden palpasyonu

Koumlpek sol kalccedila testi iccedilin sağ sağ kalccedila iccedilin sol tarafına yatırılır Hekim‟in sağ eli

oumllccediluumlm sol eli test elidir Hekimin sağ başparmağı hastanın tuber ischiadicum ccedilıkıntısına

yerleştirilir Hekimin sağ elinin orta parmağı ilium‟un sol kanadına konur Hastanın sol

femur‟u hekimin sol eliyle trochanter major‟un hemen aşağısından yakalanır Sol el

yardımı ile femura medialden laterale doğru kuvvet uygulanır ve bu kuvvete bağlı olarak

trochanter major laterale doğru yer değiştirir Bu değişim oumllccediluumlluumlr Kalccedila ekleminin

değişimi normal sınırda displazik ve ileri derecede displazik kalccedila olmak uumlzere 4 gruba

ayrılır (Madsen ve Svalostoga 1995 Lust ve ark 2001)

18125 Diğer testler

Bu testler kalccedilanın aksial kompresyon testi ve kalccedila yuumlzey palpasyonu testidir (Lust ve

ark 2001)

19 Radyolojik Muayene

Hayvan Ortopedi Birliği (OFA Orthopedic Foundation for Animals) 2 yaş

uumlzerindeki koumlpeklerde caput femoris ile acetabulum arasındaki uyumu radyografik olarak 7

derecede sınıflandırmıştır (Henry 1992 Tomlinson ve Johnson 2000)

18

1- Muumlkemmel kalccedila eklemi yapısı C şeklinde acetabulum ve bunun caput femoris‟in

75‟ini ya da daha fazlasını kapattığı eklem yapısı olarak belirtilmiştir

2- İyi kalccedila eklemi yapısı İyi şekillenmiş C şeklinde acetabulum yapısı ve caput

femoris‟in acetabulum tarafından 60-75 kapatıldığı eklem yapısıdır

3- Vasat kalccedila eklemi yapısı Orta dereceli duumlzensizlik ve orta dereceli arthritis

goumlruumlluumlr Acetabulum‟un cranio-dorsal kenarında hafif osteofitler ve ccedilok hafif duumlzeyde

sublukzasyon goumlruumllebilir

4- Sınırda kalccedila eklemi yapısı Bu tuumlr bir sınıflandırma kalccedila ekleminin displazik

olup olmadığı konusunda kesin bir karar verilemediği durumlarda yapılır Bu nedenle

hastanın yaklaşık 6 ay sonra tekrar muayene edilmesi uygundur

5- Hafif dereceli kalccedila displazisi Acetabulum sığdır ve caput femoris‟i 40-50

oranında kapatır Hafif sublukzasyon ve minimal derecede sekonder değişimler vardır

6- Orta dereceli kalccedila displazisi Caput femoris 25-40 oranında acetabulum

tarafından kapatılır Orta dereceli sublukzasyon ve sekonder değişimler vardır

7- İleri dereceli kalccedila displazisi Caput femoris‟in acetabulum tarafından kapatılması

25‟den azdır İleri derecede sublukzasyon ve sekonder değişimler vardır

191 Radyolojik Pozisyonlar

Norberg Accedilısı tayini metodu Norberg accedilısı standart ventro-dorsal radyografide

kalccedila gevşekliğini oumllccedilmek iccedilin kullanılır Norberg accedilısı her iki caput femoris‟in

merkezlerini birleştiren doğru ile caput femoris merkezinden cranial effective acetabular

rim‟e ccedilizilen doğrunun arasında kalan accedilıdır Derecenin 105 ve uumlzerinde olduğu durumlar

normal olarak kabul edilir (Resim 111) (Alexander 1992 Madsen ve Svalostoga 1995

Lust ve ark 2001 Oumlzsoy 2002b)

19

Resim 111 Standart OFA pozisyonu

Standart ventro dorsal gergin bacak goumlruumlntuumlsuuml (OFA) Koumlpek sırt uumlstuuml yatırılır ve

arka ayaklar diz ve tarsal eklemler tam olarak gerdirilir Bacaklar femurlar birbirleri ile

paralel olana kadar addukte edilir Her iki ekstremite simetrik olmalı ve pelvis‟in rotasyonu

olmamalıdır (Alexander 1992 Lust ve ark 2001)

Kurbağa goumlruumlntuumlsuuml Hayvan sırt uumlstuuml yatarken kalccedila fleksiyon pozisyonuna getirilir

Caput femoris ve acetabulum arasındaki mevcut kıkırdak alanın genişlemesi sonucu

acetabulumun dolmasını yansıtır (Bojrab ve ark 1988 Alexander 1992 Oumlzsoy 2002b)

Dorsal acetabular kenar radyografisi (DARview radyografisi) İlk defa 1990 yılında

ortaya ccedilıkmış bir youmlntemdir (Slocum ve Devine 1990) DARview youmlntemiyle kolay

goumlruumllemeyen acetabulumun dorsal kenarının craniocaudal perspektiften goumlruumlntuumllenmesini

sağlamak amaccedillanmaktadır (Oumlzsoy 2002b Trumpatori ve ark 2003)

Koumlpek anesteziye alındıktan sonra sternal pozisyonda yatırılır tarsal eklemler

ileriye doğru itilir ve 5 cm kadar kaldırılır Roumlntgen tuumlpuuml dikey pozisyonda cranial‟den

caudale pelvis‟in uzun ekseni boyunca ışın dik geccedilirilir Radyografide acetabulum‟un

dorsal kenarının ccedilapraz goumlruumlntuumlsuuml elde edilir (Adams ve ark1998 Lust ve ark 2001)

Bu youmlntemle acetabulumun dorsal kenarındaki osteoarthritik değişiklikler identifiye

edilmekte ve sekonder olarak ta coxofemoral eklemdeki gevşekliğin durumu

acetabulumun dolgunluk derecesi eklemin yapısı ve acetabulumun eğimi tespit

20

edilmektedir (Slocum ve Devine 1990 Slocum ve Slocum 1998 Charette ve ark 2001

Meomartino ve ark 2002)

Sağlıklı kalccedilaya sahip bir koumlpekte dorsal kenar keskin bir yapıya sahipken

problemli kalccedilaya sahip koumlpekte dorsal kenarın goumlruumlntuumlsuuml keskinliğini yitirmiş hafif

yuvarlak bir yapıdadır (Slocum ve Slocum 1998)

Dorsolateral Sublukzasyon Pozisyonu [Dorsolateral Sublukzasyon (DLS)

Radyografik pozisyon] Bu test ile caput femoris‟in pasif sublukzasyonu değerlendirilir

Koumlpek anesteziye alınır yumuşak bir zemin uumlzerinde diz uumlstuuml oturur bir durumda sternal

yatış pozisyonuna getirilir Genu eklemleri fleksiyon pozisyonunda ve masa ile temasta ve

hemen hemen ona dik durumda femur ile birlikte addukte edilir Daha sonra kalccedila

ekleminin dorsoventral radyografik goumlruumlntuumlsuuml elde edilir (Resim 112) (Bojrab ve ark

1988 Alexander 1992 Lust 1997)

Resim 112 Dorsolateral Sublukzasyon (DLS) radyografik pozisyon‟ un uygulanışı

(Lust 1997)

Kompressyon-Distraksiyon (Penn Hip) Metodu 1983 yılında Pennsylvania

Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Ortopedi boumlluumlmuuml cerrahlarından Dr Gail Smith kalccedila

displazisinin erken teşhisi uumlzerine ccedilalışmalarını başlatır Bu ccedilalışmalar esnasında

osteoarthrit‟ in primer nedeni olan eklem gevşekliğini oumllccedilmeye yarayan PennHip

youmlntemini geliştirir Anestezi altındaki bir hayvan kalccedila eklemleri doğal fleksiyon-

ekstensiyonda iken sırt uumlstuuml yatırılır Kaput femoris‟in asetabulum iccediline tam olarak

21

yerleşmesi ile kompresyon goumlruumlntuumlsuuml elde edilir Kaput femoris‟in maksimum derecede

yer değiştirmesini sağlayan bir aygıt ile elde edilen distraksiyon goumlruumlntuumlsuumlnden oluşur (

Resim 113 Resim 114) (Smith 1997)

Resim 113 PennHip methoduyla radyografi ccedilekim tekniği (Smith 1997)

Resim 114 PennHip methoduyla alınan radyografilerde distaksiyon ve

kompresyon goumlruumlntuumlleri A Distraksiyon Goumlruumlntuumlsuuml B Kompresyon Goumlruumlntuumlsuuml (Smith

1997)

PennHip youmlnteminde kullanılan distraksyon indeksi (DI) hayvan pasif haldeyken

kalccedila gevşekliğini oumllccedilmeye yarar yani hayvan tamamen rahatlamış iken kalccedila ekleminin

gevşeklik derecesini belirlemeyi amaccedillar (genel anesteziye bu yuumlzden gereksinim duyulur)

Sağlıklı kabul edilen ve KED gelişimi accedilısından en az risk teşkil eden hayvanlar grubuna

dahil edilen koumlpeklerde DI değeri 03 olarak saptanmıştır Riskli olarak kabul edilen yani

kalccedila displazisi oluşabilme olasılığı yuumlksek hayvanlarda DI değeri 07 veya daha yukarı

değerler olarak kabul edilmiştir (Resim 115) (Aktaş 2007)

A B

22

Resim 115 Distraksiyon indeksinin hesaplanmasındaki şematik goumlruumlnuumlm (Smith

1997)

110 Sağaltım

Kalccedila displazisinin sağaltımında kullanılan youmlntemler hayvanın yaşı klinik

semptomlar ve hasta sahibinin durumuna goumlre konservatif ve operatif olarak değişmektedir

(Slocum ve Slocum 1992 Altunatmaz ve ark 2003)

1101 Medikal Sağaltım

Kalccedila displazisinin ılımlı belirtilerine sahip veya topallığın ilk devrelerinde medikal

yaklaşımlar tercih edilebilir Her hastanın fiziksel durumu hareket edebilme yetisi ve

ccedilevresel şartlar en uygun sağaltım seccedileneğinin belirlenmesi iccedilin oumlnemlidir Hasta sıcak

tutulmalı eğer ccedilevre soğuk ise ortam kuru olmalıdır nemli havalar klinik belirtileri artırır

Aşırı kilo yangılı ekleme daha fazla gerilim ekler ve daha fazla ağrıya sebep olur bu

nedenle hastalarda ağırlık azaltma programları uygulanmalıdır (Olmstead 1998 Read

2000)

NSAID (Nonsteroidal Antienflamatuar Ajanlar) kullanılması Osteoarthritis‟ten

kaynaklanan ağrının dindirilmesi amacıyla NSAID (Nonsteroidal Antienflamatuar Ajanlar)

kullanılmaktadır NSAID‟ lar araşidonik asitten prostaglandinlerin sentezlenmesinden

sorumlu siklooksijenaz‟i engelleyerek ccedilalışır Prostaglandin sentezini engelleyerek

yangısal suumlre ve ağrı azaltılabilir Koumlpeklerde sıklıkla kullanılan NSAID‟ler aspirin

fenilbutazon ve meklofenamik asittir (Haan ve ark 1993 Olmstead 1998 Read 2000)

Aspirin kolay bulunması etkinliği ve ucuzluğu nedeniyle osteoarthritis

sağaltımında yaygın kullanım alanı bulur Koumlpeklerde mide mukozasını fazla irrite ettiği

23

iccedilin tamponlu form kullanılmaktadır Aspirin 25 mgkg dozunda ve 8 saat ara ile

verilmelidir (Haan ve ark 1993)

Fenilbutazon tamponlu aspirini tolare edemeyen koumlpeklerde 8 saat ara ile 10-15

mgkg dozunda kullanılır Uzun suumlreli kullanıldığında fenilbutazon‟un en belirgin yan

etkisi kemik iliği depresyonudur Dolayısıyla 2 haftadan daha uzun suumlre kullanılmamalıdır

(Olmstead 1998)

Meklofenamik asit osteoarthritis tedavisinde uzun doumlnem NSAID kullanımına

gerek duyulan hastalarda oumlnerilmektedir Guumlnde bir kez 11 mgkg dozunda kullanılır

(Olmstead 1998 Read 2000)

Carprofen narkotik olmayan indometazin‟ in hayvan modeli şeklinde ve yaklaşık

eşdeğer guumlccedilte analjezik ve antipiretik aktivitesi olan non-steroid antienflamatuar bir

ajandır Diğer nonsteroid antienflamatuar ilaccedillar gibi carprofen etki mekanizması

siklooksijenaz aktivitesinin inhibisyonu ile ilişkili olduğuna inanılmaktadır (Baruth ve ark

1986 Vane ve Botting 1996)

Kortikosteroidler Prednisone ve prednisolone gibi kortikosteroidler koumlpeklerde

osteoarthritis‟in tedavisinde yıllardır kullanılmaktadır Arthritis‟li eklemde gelişen

patolojik değişimler nedeniyle şekillenen rahatsızlıkların hızlı bir şekilde duumlzelmesinde

guumlccedilluuml ve etkili antienflamatuar ilaccedillardır Dejeneratif eklem hastalıklarında intraartikuumller

olarak kullanılmaktadır (Haan ve ark 1993 Olmstead 1998)

Vitamin Vitamin C koumlpeklerde kalccedila displazisinin oumlnlenmesi amacıyla

oumlnerilmektedir Yapılan bir ccedilalışmada gebelere ve yavrulara 18-24 aylık oluncaya kadar

vitamin C uygulanmasının kalccedila displazisinin engellenmesinde etkili olduğu bildirilmesine

karşın etki mekanizması tam olarak accedilıklanamamaktadır (Haan ve ark 1993) Yine kalccedila

displazisinde kullanılan glukozamin preparatları da hem eklemdeki hyaluronik asit iccedileren

eklem sıvısını artırırlar hem de eklem kıkırdağının onarımı iccedilin destek sağlarlar Fakat bu

tuumlr preparatlar medikal sağaltımda kullanılan ilaccedillar olarak duumlşuumlnuumllmemelidir (Remedions

ve Fries 1993)

Egzersiz Kalccedila eklemleri aşırı gevşek olan 6-16 haftalık yavrular guumlnluumlk olarak

yaptırılan egzersizler yararlı olmaktadır Bu amaccedilla hayvan sırt uumlstuuml yatırılır ve femurlara

uygun şekilde pozisyon verilir Guumlccedil kullanarak caput femoris‟in acetabulum iccediline

youmlnlenmesi sağlanır (Olmstead 1998)

24

1102 Operatif Sağaltım

11021 Musculus pectineus myectomisi

Bu operasyonun amacı adductor kasları serbestleştirip femurun abduksiyonunu

artırmaktır Bu şekilde acetabulum ile caput femoris‟in temas yuumlzeyi artarak eklem

kıkırdağının maruz kaldığı yuumlk ve aynı zamanda eklem kapsuumlluumlnuumln gerginliği de azaltılmış

olur Bu da ağrının azalmasını sağlar (Moses 2000)

11022 Juvenil pubic symphysiodesis (JPS)

Juvenil pubic symphysiodesis kalccedila displazisi youmlnuumlnden risk altında bulunan genccedil

koumlpeklerde profilaksi amacıyla uygulanan bir işlemdir Bu operasyonun amacı genccedil kalccedila

displazili koumlpeklerde pubic symphysiodesis uygulayarak eklemin ventralde buumlyuumlmesini

durdurup dorso laterale devam ettirmektir Bu teknik ile symphysis pubis‟in cerrahi

eksizyonu ve stabilizasyonu veya termal destruumlksiyonu ile symphyseal buumlyuumlme plaklarının

4 veya 5 aydan oumlnce kapanması sağlanır (Schulz ve Dejardin 2002)

11023 İntertrochanteric osteotomi

Koumlpeklerde femur inklinasyon accedilısı 1465deg olarak değişmektedir Kalccedila displazili

hayvanlarda bu accedilı 30 ya da 35 derece artmaktadır Bu operasyon ile hem fazla olan

inklinasyon accedilısı azaltılır hem de collum femoris‟in aşırı olan anteversiyon accedilısı duumlzeltilir

Amacı kalccedilada ağrıyı azaltmak ve kalccedilanın biyomekaniğini duumlzeltmektir (Remedions ve

Fries 1995 Piermattei ve Flo 1997)

11024 Eksizyon arthroplastisi

Caput ve collum femoris‟in osteotomisi ile oluşturulan ekzisyon arthroplastisi

eklemde granuumllasyon dokusu oluşturarak fonksiyonel iyileşme sağlama youmlntemidir Bu

operasyon kalccedila displazisi Legg-Calve Perthes tekrarlayan lukzasyonlar başarısız total

kalccedila protezleri acetabulum caput ve collum femoris kırıklarının sağaltımında da

kullanılmaktadır (Duff ve Campbell 1977 İki ve Sağlam 2004 Kuumlrkluuml 2010)

11025 Total kalccedila protezi

Total kalccedila protezi ccedileşitli nedenlerle hareket fonksiyonu azalmış ya da kaybolmuş

olan articulatio coxae‟da eklemin fonksiyonel işlevini yeniden kazandırmak amacı ile

yapılan bir operasyondur (Aslanbey 1996)

25

Total kalccedila protezi caput femoris ve collum femoris kırıkları coxarthrose‟lar

epifiz ayrılmaları aseptik caput femoris nekrozu yineleyen kalccedila ccedilıkıkları acetabulum

kırıkları romatoid arthritisler femur‟un proksimalinde gelişen kemik tuumlmoumlrleri ve kistleri

kalccedila boumllgesinde lokalize olan ağrılı travmatik ya da nontravmatik koumlkenli bozukluklarda

uygulanmaktadır (Gay 1963 Muumlller 1970 Wylie ve ark 1997)

11026 Uumlccedilluuml pelvik osteotomi (TPO)

TPO birbirinden bağımsız os pubis os ischii ve os ilium‟un osteotomilerinden

oluşur TPO acetabulum veya caput femoris‟te henuumlz dejeneratif eklem hastalığına ilişkin

sekonder değişiklikler başlamadan oumlnce kalccedila eklemin‟in stabilizasyonunun sağlanması

amacı ile genccedil koumlpeklerde uygulanan operatif sağaltım youmlntemidir (Piermattei ve Flo

1997) TPO yapılmasını sınırlandıran en temel faktoumlr dejeneratif osteoarthritis‟in

derecesidir Ciddi osteoarthritis‟li hastalarda bu operasyon uygulanmamalıdır (Remedions

ve Fries 1993 Black 2000) İkili pelvik osteotomide (DPO) ise yalnızca os pubis ve os

ileum osteotomileri yapılarak DPO plakaları uygulanır (Vezzoni 2010)

11027 Kalccedila eklemi kapsulası denervasyonu

Eklem kapsuumlluumlnuuml innerve eden cranial gluteal sinirin rami articularisi ile siyatik

sinirin rami articularisinin yıkımlanmasıyla ağrının ortadan kaldırılmasına youmlnelik bir

operasyondur (Kinzel ve ark 2002)

11028 DARthroplasti

110281 Tanım

DARthroplasti iliumdan alınan kemik greftin eklem kapsuumllasına destek olacak

şekilde acetabulumun dorsal kenarına taşınarak boumllgenin daha uzun bir hale getirilmesi ve

caput femorisin daha derin bir soket iccedilerisine tam olarak oturmasını sağlamak amacı ile

uygulanan bir tekniktir (Hupp ve ark 2007 Slocum ve Slocum 2009 Gahring 2011)

İlk olarak 1920 li yıllarda insan hekimliğinde kullanım alanı bulmuştur Veteriner

hekimliği alanındaki ccedilalışmalar Dobbelaar tarafından 1962 yılında oto ve

homotransplantasyon tekniği kullanılarak başlatılmıştır Bu youmlntemde pelvis‟ ten bir parccedila

alınarak elde edilen otohomolog doku dorsal acetabular kenara yerleştirilmiştir Bu işlem

sonucunda yabancı cisim reaksiyonu oluşmamış ve ilerleyen zamanlarda boumllgede ccedilok ciddi

26

bir kallus dokusu şekillenmiş ve hayvanlar yaşamlarının geri kalan kısmını ağrısız bir

şekilde devam ettirmişlerdir (Dobbelaar 1963 Muumlller 2011)

Resim 116 DARthroplasti operasyonu iccedilin kemik greftinin alındığı ve uygulandığı yerin

iskelet uumlzerindeki ve radyografideki goumlruumlntuumlsuuml A Kemik greftinin alındığı yer B Kemik

greftinin uygulandığı yer C Uygulanan greftin radyografik goumlruumlntuumlsuuml (Luck 2011)

110282 Endikasyon

Bu teknik eklem yuumlzeyinde dejeneratif değişikliklerin yeni başladığı TPO iccedilin geccedil

kalınmış olgularda kullanılabilmektedir (Hupp ve ark 2007 Slocum ve Slocum 2009

Gahring 2011) DARthroplasti‟ nin osteoartrozun goumlruumllmeye başladığı TPO iccedilin geccedil

kalınmış olgular ile total kalccedila protezine aday olgular arasındaki boşluğu kapattığını total

kalccedila protezinin de pahalı ve uygulanabilirliğinin zor olması nedeniyle DARthroplasti‟ nin

bir kat daha oumlnem kazandığını ifade etmektedir (Hupp ve ark 2007 Gahring 2011)

Gahring (2011) DARthroplasti‟ nin kalccedila ekleminin biyomekaniğini bozmadığına kalccedila

eklemini sabitleştirdiğine DARthroplasti sonrasında boumllgesel anatomi değiştirilmediği

iccedilin uygulanabilecek diğer tekniklerin de oumlnuumlnuumln kapatılmadığına dikkat ccedilekmektedir

Ayrıca erişkin olmayan koumlpeklerde oumlzellikle 2 yaşından buumlyuumlk olan ve caput femoris ve

acetabulumun kıkırdak boumllgelerinin etkilendiği eklem yuumlzeyi dejenerasyonlarının başladığı

hayvanlarda uygulanmaması gerektiğini belirtmektedir

A B

C

27

Slocum ve Slocum (2009) kalccedila ekleminde meydana gelen dejeneratif değişimlerin

şiddetine goumlre tekniği standart minoumlr ve majoumlr DARthroplasti olarak

sınıflandırmaktadırlar Kalccedila ekleminin lukzasyona uğradığı caput femorisin eklem

kapsuumlluumlne dayandığı lig caputis ossis femorisin maksimum gerilme noktasına ulaştığı

olgularda standart DARthroplasti acetabulumun yerleşiminde herhangi bir anormalliğin

goumlzlenmediği ancak derinliğinde bir sığlaşmanın dikkati ccedilektiği olgularda minoumlr

DARthroplasti displazinin şiddetli lig caputis ossis femorisin yıkımlandığı buna bağlı

olarak caput femoris‟ in laterale ve dorsale yer değiştirdiği şiddetli ağrı yangı ve aşırı

şekilde sinoviyal sıvı birikimi goumlzlenen olgularda youmlntemi majoumlr DARthroplasti olarak

isimlendirmektedirler

Gahring (2011) minor DARthroplastide ala ossis ileum‟ dan alınan tek

kortikokanseloz greft kullanırken standart DARthroplastide 2 kortikokanselloumlz greft

major DARthroplastide ise 2‟ nin uumlzerinde kortikokanselloumlz greft kullanmaktadır

110283 Operasyon tekniği

İki aşamadan oluşmaktadır İlk olarak kortikokanseloz kemik greftin ileumdan

alınması ve daha sonra da alınan parccedilanın dorsal acetabular kenara yerleştirilmesidir

(Resim 116) (Dobbelaar 1963)

Ala osis ilinin cranio-dorsalinden alınan kemik greft gerekli oumllccediluumlmler yapılarak

yarım yay şeklinde hazırlanır kalccedila eklemi ve oumlzellikle kapsuumllası zarar goumlrmeden kaslar

diseke edilir kemik greft dorsal kenara kortikal kemik vidası ile yerleştirilir (Slocum ve

Slocum 1998 Ferreira ve ark 2007 Hupp ve ark 2007)

Operasyon genel anestezi (tercihen inhalasyon anestezisi) altında gerccedilekleştirilir

Koumlpek lateral pozisyonda tespit edilir Boumllge genişccedile tıraş ve dezenfekte edilir Operasyon

boumllgesi steril serviyetlerle sınırlandırılır (Hupp ve ark 2007)

Ala osis iliumrsquodan greft eldesi Deri ensizyonu spina iliaca dorsalis cranialis

uumlzerinde cranial olarak başlar ve kalccedila eklemi yakınına kadar orta hatta paralel bir şekilde

caudal olarak devam eder Spina iliaca dorsalis cranialis ndash caudalis‟leri accedilığa ccedilıkarmak

iccedilin subkutan dokular gluteal fascia ve yağ dokusu aynı hat uumlzerinden ensize edilir

Suumlngerimsi kemik grefti toplanması ve kırıklarda olduğu gibi sadece ala osis ilii‟ nin

lateral (gluteal) yuumlzeyinin accedilığa ccedilıkarılması gerekirse spina iliaca dorsalis caudalis

oumltesinde sonlanacak şekilde m gluteus medius‟ un periostal origosuna spina iliaca

dorsalis cranialis‟ in yakınında ilium‟un lateral kenarı uumlzerinde uumlzerinde bir ensizyon

28

yapılır Daha sonra kemik kesiciler kullanılarak ileum kanadından bir kesit greft olmak

uumlzere elde edilir (Piermattei ve Flo 1997 Hupp ve ark 2007)

Dorsal acetabular kenara yaklaşım Operasyon kalccedila eklemi uumlzerinde trochanter

hizasından ligamentum sacrotuberaleye kadar uzanan m biceps femorisin cranialine

paralel lineer bir deri ensizyonu ile başlatılır Fascia kesilerek m biceps femoris caudale

m gluteus superficialis ve m gluteus medius craniale doğru ekarte edilerek boumllge accedilığa

ccedilıkartılır Bu noktada eklem kapsuumlluuml sadece m gluteus profundus ve m gemellus‟ un

cranial kısmının arasından palpe edilebilir Eklem kapsuumlluumlnuumln kastan ayrı seyreden caudal

kısmı kemikten ve acetabulum caudalinden serbestleştirilir M gluteus profundus eklem

kapsuumlluumlnden ve pelvisten acetabulumun posterior ve uumlst kısmını ortaya ccedilıkarmak iccedilin

yukarıya kaldırılır Acetabulumun lateral korteksinin etrafına 35 mm lik korumalı matkap

ile yaklaşık 6-10 delik accedilılır Bu aşamada eklem kapsuumllasını perfore etmemeye oumlzen

goumlsterilir İleumdan elde edilen ve yarım ay şeklinde hazırlanan kortikokanseloz kemikte

proximal median distal de birer delik accedilılır Daha sonra 2-0 PDS (Ethicon) ile

acetabulumun lateral korteksine accedilılan deliklerden geccedilirilen ipliklerle karşı karşıya dikilir

Bu greft eklem kapsuumllasının proximal noktasından m gluteus profundusun altından

geccedilecek şekilde iplikler youmlnlendirilerek dikilmelidir Greftler kan akımını engellemeyecek

şekilde oumlnceden accedilılmış deliklerden acetabulum ile temas ederler Kortikospongiyoumlz

şeritler ayrıca eklem kapsuumlluumlnuumln serbest kalan kısmına yerleştirilirler M gluteus

profundus m obturatorius internus‟ un cranial kenarına greftleri korumak amacı ile

dikilir M biceps femoris m gluteus‟un fascia‟ sı birlikte dikilir Daha sonra deri rutin

tarzda kapatılır (Slocum ve Slocum 1998 Hupp ve ark 2007)

İyileşme suumlrecinde implant operasyonu izleyen 2-3 hafta sonrasında dorsal kenar

uumlzerindeki periosta bağlanmaya başlar Koumlpeğin 6 hafta suumlre ile hareketlerinin kısıtlanması

ve tasma ile dolaştırılması gerekir 6 haftadan sonra yavaş yavaş hayvana verilen yuumlkuumln

artırılmasına ve 10 haftadan sonra tasmasız serbest dolaşmasına izin verilir Destek olarak

konulan kortikal vidaların da boumllgeden uzaklaştırılmamasında yarar vardır (Slocum ve

Slocum 1998 Hupp ve ark 2007)

Gahring (2011) toplam 11 klinik olgu uumlzerinde uygulanan (doumlrduumlne unilateral

doumlrduumlne bilateral DARthroplasti uumlccediluumlne de bir tarafına TPO diğer tarafına DARthroplasti)

DARthroplasti‟nin 1-3 yıl suumlre ile klinik ve radyolojik olarak izlendiğini belirtmektedir

Elde edilen sonuccedillarda herhangi bir ağrıya rastlanmadığını ve hareket accedilısından

hayvanların oldukccedila aktif olduklarını bildirmektedir Ayrıca bu suumlrede hasta sahiplerinin

29

goumlruumlşlerinin de aynı doğrultuda olduğunu bir tarafına DARthroplasti diğer tarafına TPO

uygulanan koumlpeklerin uzun doumlnem sonuccedilları karşılaştırıldığında DARthroplasti uygulanan

kalccediladaki sonuccedilların TPO uygulanan kalccediladakilere oranla daha uumlstuumln olduğuna dikkat

ccedilekmektedir Koumlpeklerin klinik olarak 64‟ uumlnuumln muumlkemmel 36‟ sının ise iyi

olduğunu ifade etmektedir

30

2 GERECcedil YOumlNTEM

21 Gereccedil

Ccedilalışma materyalini ADUuml Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Kliniğine kalccedila eklemi

displazisi (KED) şikacircyeti ile getirilerek klinik ve radyolojik muayeneleri yapılan değişik

ırk (4 Alman Ccediloban Koumlpeği 4 Golden Retriever 3 Labrador Retriever 3 Kangal 2

Rottweiller 2 melez 1 Boxer ve 1 Mastif) yaş (4ndash24 ay) ve cinsiyette (13 erkek 7 dişi)

toplam 20 (yirmi) adet koumlpek oluşturdu Koumlpeklerden biri (10 numaralı vaka-Alman ccediloban

koumlpeği dişi) operasyondan sonra 3 aylık doumlnem iccedilerisinde trafik kazası sonucu oumllduuml ve

ccedilalışmadan ccedilıkarıldı Dolayısıyla uzun doumlnem değerlendirmeler toplam 19 koumlpek uumlzerinde

gerccedilekleştirildi (Ccedilizelge 21)

Ccedilalışma ADUuml- HADYEK‟in 13062008 tarih ve 2008023 sayılı onayı ile Adnan

Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Hayvan Hastanesinde gerccedilekleştirildi

Ccedilizelge 21 Ccedilalışmayı oluşturan koumlpeklerin ırk yaş ve cinsiyet dağılımları

Irk Yaş Cinsiyet

1 Melez 11 Aylık Erkek

2 Kangal 15 Aylık Erkek

3 Labrador Retriever 8 Aylık Erkek

4 Kangal 6 Aylık

Erkek

5 Rottweiller 8 Aylık Dişi

6 Kangal 4 Aylık

Erkek

7 Alman Ccediloban Koumlpeği 6 Aylık

Dişi

8 Melez 12 Aylık Dişi

9 Mastif 55 Aylık Erkek

10 Alman Ccediloban Koumlpeği 11 Aylık

Dişi

11 Labrador Retriever 8 Aylık Dişi

12 Alman Ccediloban Koumlpeği

55 Aylık Erkek

13 Golden Retriever 13 Aylık Erkek

14 Boxer 24 Aylık Erkek

15 Golden Retriever 12 Aylık

Erkek

16 Golden Retriever 8 Aylık Dişi

17 Alman Ccediloban Koumlpeği

5 Aylık Erkek

18 Golden Retriever 55 Aylık Dişi

19 Labrador Retriever 6 Aylık Erkek

20 Rottweiller 12 Aylık

Erkek

31

22 Youmlntem

221 Preoperatif Muayeneler

2211 Preoperatif klinik muayeneler

Alınan anamnez bilgilerinden sonra her koumlpeğin sedasyonsuz ve sedasyonlu klinik

muayenesi yapıldı Sedasyonsuz klinik muayenede ilk oumlnce yuumlruumlme ve koşturma

denemeleri yapılarak hayvanın yuumlruumlyuumlşuuml ve hareketleri değerlendirildi İnspeksiyonda

pelvik ve gluteal kasların durumuna bakıldı (Resim 21) Daha sonra abduksiyon eksternal

rotasyon testi kalccedila ekstensiyon testi duruş testi ve topallık testleri uygulandı Abduksiyon

eksternal rotasyon kalccedila ekstensiyon ve duruş testleri ağrının varlığı veya yokluğu

accedilısından değerlendirildi Ayakta duruş testinde hayvanın oumln ayakları kaldırılarak

reaksiyon verme durumları hiccedil bazen ve her zaman reaksiyon veriyor olarak

değerlendirildi Topallık testinde hastanın topallama durumu ve ekstremiteye ağırlık verme

dereceleri kontrol edildi Buna goumlre 0 derece topallık yok 1 derece hafif duumlzeyde aksak

yuumlruumlyuumlş 2 derece topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veriyor 3 derece topallık var

ekstremiteye suumlrekli ağırlık vermiyor 4 derece topallık var ekstremiteye hiccedil yuumlk vermiyor

şeklinde değerlendirildi Aktivite testinde hasta sahiplerinden alınan bilgiler doğrultusunda

hastaların guumln iccedilindeki hareketleri normal kısıtlı ve ccedilok kısıtlı olarak değerlendirildi

Resim 21 Ccedileşitli vakalara ait preoperatif goumlruumlntuumller A 13 nolu olgunun preoperatif

goumlruumlnuumlmuuml 13 aylık erkek golden retriever B 14 nolu olgunun preoperatif goumlruumlnuumlmuuml 2

yaşlı erkek boxer

2212 Preoperatif radyolojik muayeneler

Radyolojik muayenelerde ADUuml Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalında

bulunan Comed Marka (Comed Medical System Korea) 150 Kv 500mAS guumlcuumlnde

A B

32

hareketli ve bucky‟ li masaya sahip roumlntgen cihazı kullanıldı Roumlntgen filmlerinin

banyoları Colenta Marka (Mediphot 900E Avusturya) tam otomatik roumlntgen banyo

cihazında yapıldı

Sedasyon altındaki koumlpeklerin klinik muayeneleri tamamlandıktan sonra kalccedila

ekleminin roumlntgenleri ccedilekildi Standart OFA pozisyonunda grafiler alınmak uumlzere koumlpekler

sabit roumlntgen cihazının masasına yerleştirilen x-ray yatağı uumlzerine sırt uumlstuuml konularak film

kaseti uumlzerine kalccedila kısmı gelecek şekilde yatırıldı Arka ayaklar bir yardımcı tarafından

diz ve tarsal eklemler tam olarak gerdirilene kadar ccedilekildi Bacaklar femurlar birbirleri ile

paralel olana kadar addukte edildi Femurlar patellalar dorsal olarak merkezlenene kadar

iccedileri doğru doumlnduumlruumllduuml Bu pozisyonda kalccedila ekleminin radyografik goumlruumlntuumlleri alındı

(Resim 22) Elde edilen roumlntgen filmleri uumlzerinde Norberg skalası kullanılarak Norberg

accedilıları belirlendi Ayrıca caput femoris ve acetabulum dejeneratif değişikliklerin varlığı

youmlnuumlnden de değerlendirildi

222 Postoperatif Muayeneler

2221 Postoperatif klinik muayeneler

Operasyon yapılan koumlpeklerin ilk postoperatif muayeneleri hastaların dikişlerinin

alınması iccedilin ccedilağrıldığı 10 guumlnde yapıldı Koumlpeklerin uumlrinasyon defekasyon

palpasyondaki tepkileri yuumlruumlme aktiviteleri duruş pozisyonları değerlendirildi Bu suumlre

zarfında hasta sahiplerine hayvanların ani hareketlerini engellemek iccedilin belirli bir suumlre

kafes istirahatı yaptırmaları oumlnerildi

2222 Postoperatif radyolojik muayeneler

Operasyondan sonra 1 ve 3 ay ve 12 aylarda standart ventro-dorsal pozisyonda

sedasyon altında pelvis boumllgesinin standart OFA pozisyonunda radyografileri alınarak

Norberg Accedilısı caput femoris ve acetabulum‟daki dejenerasyonlar youmlnuumlnden

değerlendirildi (Resim 22)

33

Resim 22 Standart OFA pozisyonunda radyografilerin alınması A X-ray yatağı

uumlzerinde koumlpeğe pozisyon verirken B Diz ve tarsal eklemin gerdirilmesi C Femurların

birbiri ile paralel olması iccedilin bacakların addukte edilmesi

223 Anestezi

Tuumlm koumlpekler 12 saatlik accedillığı takiben 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg

kg Egevetreg) deri altı yolla uygulanarak anestezinin antikolinerjik premedikasyonu yapıldı

Sedatif ndash analjezik premedikasyon iccedilinse 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20

mgkg Egevetreg) in kas iccedili enjeksiyonu uygulandı 10 dakika sonra 5 mgkg ketamine

hydrochloride (Alfamine 100mgkg Egevetreg) in damar iccedili enjeksiyonu ile induumlksiyon

gerccedilekleştirildi Takiben koumlpeklere endotracheal tuumlp yerleştirildi ve yarı kapalı anestezi

cihazı ile (SMS 2000 Klasik Vent ndash V Marka SMS Tıbbi Cihaz Elek Elekt İnş Teks

Turz Oto San ve Tic Ltd Şti Ankara) 2 lik konsantrasyonda isoflurane (İsoflurane -

USP Adekareg

) solutulması ile anestezi suumlrduumlruumllduuml (Resim 23C)

A B

C

34

Resim 23 Hastanın operasyona hazırlanmasına ait goumlruumlntuumller AOperasyon boumllgesinin

tıraşlanmış goumlruumlntuumlsuuml B Operasyon boumllgesinin antiseptik solusyonla sterilize edildiği

goumlruumlntuuml C Hastanın entuumlbasyonu yapıldıktan sonra operasyon masasındaki goumlruumlntuumlsuuml

224 Modifiye DARthroplasti Tekniği

Operasyon sırasında asepsi ve antisepsi kuralları titizlikle yerine getirilerek

boumllgenin tıraş ve dezenfeksiyonu sonrası operasyon sahası steril serviyet bezleri ile

sınırlandırıldı (Resim 23 Resim 24) Kalccedila eklemine dorsal intergluteal yaklaşımla

ulaşıldı Deri ensizyonu trochanter major uumlzerinde odaklanıp femurun cranialine

seyrederek distalde femurun frac14‟uumlne kadar devam etti proksimalde ise craniale doğru

kıvrılıp dorsal orta hatta yakın sonlandırıldı Deri kenarları diseke ve retrakte edilerek

ensizyon proksimalde m gluteus superficialisin cranial sınırı boyunca fascia gluteus‟a

doğru uzatıldı Collum femoris boyunca yapılan kuumlt diseksiyon ve ayırmalar ile dorsalde

m gluteus medius ve profundus lateralde m vastus lateralis ve medialde m rectus femoris

ekarte edilerek eklem kapsuumllasına ulaşıldı Dorsal acetabular kenar uumlzerindeki yapışmalar

elevatoumlr ile uzaklaştırılarak kalccedila ekleminin dorsal duvarı accedilığa ccedilıkarıldı Bu arada

A B

C

35

karşılaşılan kuumlccediluumlk kanamalar ligatuumlr veya elektrokoterizasyon ile durduruldu Daha sonra

koumlpeklerin 13 kostası uumlzerinde yapılan deri ensizyonu ve diseksiyonu takiben kosta

columna vertebralise bağlantı yerinden kesilerek ccedilıkartıldı Bu arada şekillenen kanamalar

da ligatuumlr veya elektrokoterizasyon ile durduruldu Ccedilıkartılan kosta 2‟şer santimetrelik 3

eşit parccedilaya boumlluumlnerek serum fizyolojik emdirilmiş steril gazlı bez iccedilerisine alındı (Resim

25) Daha sonra ccedilıkartılan kosta parccedilaları dorsal duvara dril ile eşit aralıklarda accedilılan 3

deliğe horizontal hatta dik gelecek şekilde ccedilakıldı (Resim 26 Resim 27) Boumllge rutin

youmlntemle kapatıldı (Resim 28)

Olası enfeksiyonlara karşı tuumlm olgulara postoperatif 7 guumln boyunca 20000 İUumlkg

dozunda Penisilin G Prokain + Penisilin G Potasyum (İecilline flakon 400000 İUuml

İEUlagayreg) ve 2 mgkg dozunda carprofen (Rimadyl tablet 20 mg Pfizer

reg) kullanılması

oumlnerildi Operasyon boumllgesi povidon iyot (Batticon Adekareg

) ile temizlendi Koumlpekler

postoperatif 10 guumln 1 ay 3 ay ve 1 yılda klinik ve radyolojik olarak kontrol edildiler

36

Resim 24 13 costa‟ nın ccedilıkartılmasına ait goumlruumlntuumller A Costa uumlzerine deri ensizyonu B

Costa‟ nın periostunun ayrılması C Costanın accedilığa ccedilıkarılması ve kesilmesi D Costa‟ nın

periostunun dikilmesi E Subkutan dokunun kapatılması F Derinin kapatılması

A B

C D

E F

37

Resim 25 13 costa‟ nın kortikokanselloumlz kemik grefti olarak hazırlanması A Costa‟nın

steril serviyet uumlzerine alınması B Costa‟ nın 2‟ şer cm‟ lik parccedilalara boumlluumlnmesi C

Boumlluumlnmuumlş parccedilaların ortadan ikiye boumlluumlnmesi D Costa parccedilalarının kama şekline

getirildikten sonraki goumlruumlntuumlsuuml

A B

C D

38

Resim 26 Dorsal acetabular kenara yaklaşım ve greftlerin yerleştirilmesi iccedilin deliklerin

accedilılması A Boumllgenin steril serviyetler ile sınırlandırılması B Deri ensizyonu C Accedilılacak

deliklerin yerlerinin belirlenmesi D Matkap ile greft yerleştirilecek deliklerin accedilılması E

Deliklerin teplenmesi

A B

C

D E

39

Resim 27 Greft‟ lerin yerleştirilmesi ve boumllgenin kapatılması A Greft‟lerin dorsal

acetabular kenar uumlzerindeki deliklere yerleştirildikten sonraki goumlruumlnuumlmuuml B Kasların ve

facia‟nın kapatılması C Derialtı dokuların kapatılması D Derinin kapatılması

A B

C D

40

Resim 28 Hayvanların operasyon sonrası genel goumlruumlntuumlleri A Operasyon sonrası

boumllgenin goumlruumlntuumlsuuml B Dikiş hattının betafix ile kapatılması C-D Hastaların operasyon

sonrası goumlruumlntuumlleri

225 İstatistiksel Analiz

Norberg accedilısı değerleri varyasyonunun kontroluuml iccedilin dağılım analizleri Shapiro-

Wilk testi kullanılarak yapıldı Norberg accedilısı değerleri normallik varsayımlarını

karşılamadığından operasyon oumlncesi ve postoperatif doumlnemler arasındaki farklar Friedman

testi ile değerlendirildi Yapılan uygulamanın postoperatif etkisi istatistiksel olarak oumlnemli

bulunduğunda etkinin operasyon sonrası hangi doumlnem ya da doumlnemlerden kaynaklandığını

belirlemek iccedilin post hoc Wilcoxon testi yapıldı Topallık ayakta durmada guumlccedilluumlk yuumlruumlyuumlş

aktivitesi gibi ordinal veriler de aynı istatistiksel youmlntemler ile değerlendirildi

Nominal veriler (ağrı testleri) Cochran Q testi ile değerlendirildi Yapılan

uygulamanın postoperatif etkisi istatistiksel olarak oumlnemli bulunduğunda etkinin operasyon

A B

C D

41

sonrası hangi doumlnem ya da doumlnemlerden kaynaklandığının analizi iccedilin post hoc McNemar

testi yapıldı Ple005 (alfa yanılma duumlzeyi) anlamlı olarak kabul edildi Verilerin analizi

Statistical Package for the Social Sciences (SPSS for Windows version 150 seri no

416a1604ed18748d3f27) paket programı ile gerccedilekleştirildi (Winer ve ark 1991) Sonuccedillar

ortalama plusmn standart hata (SH) şeklinde verildi

42

3 BULGULAR

31 Preoperatif Bulgular

311 Preoperatif Klinik Muayene Bulguları

Alınan anemnez bilgilerinde hayvanların yuumlruumlmede isteksiz oldukları ccedilabuk

yoruldukları kalccedilalarını sallayarak yuumlruumlduumlkleri merdiven ccedilıkarken ve inerken zorluk

ccedilektikleri ve zıplama hareketlerini yapamadıkları bildirildi Bu veriler doğrultusunda

hayvanların kalccedila displazisi accedilısından değerlendirilmesi uygun goumlruumllerek gerekli klinik ve

radyolojik tanı youmlntemleri uygulandı

Yapılan yuumlruumltme ve koşturma denemelerinde toplam 19 hayvanın 1‟ inde 0 derecede

9‟ unda 1 derece 5‟ inde 2 derece 3‟uumlnde 3 derece 1 inde 4 derece topallık goumlzlendi

Ancak 0 ve 1 derecedeki koumlpeklerin de sallantılı yuumlruumlyuumlşle birlikte merdiven ccedilıkmada

zorlandıkları ayakta durma testinde rahatsız oldukları ve erken yoruldukları goumlruumllduuml

Pelvis ve gluteal boumllge kaslarının da hafif atrofik olduğu dikkati ccedilekti Abduksiyon

eksternal rotasyon testi kalccedila ekstensiyon testi ve duruş testleri sonucu kalccedila ekleminden

kaynaklanan bir ağrı olduğu saptandı Kalccedila ekstensiyon testinde tuumlm olgular pozitif ağrı

reaksiyonu verirken 5 ve 13 nolu hastaların abduksiyon eksternal rotasyon testi ve duruş

testinde ağrı reaksiyonu vermediği tespit edildi Bu hastaların norberg accedilı değerlerine goumlre

operasyona alınmasına karar verildi (Ccedilizelge 37)

312 Preoperatif Radyolojik Muayene Bulguları

Koumlpeklere ait roumlntgen filmleri uumlzerinde yapılan oumllccediluumlmler sonucunda elde edilen

Norberg accedilılarına ait ortalamalar Ccedilizelge 31‟de verildi Radyolojik muayeneler sonucunda

16 olguda (1 2 3 4 5 7 8 9 11 12 13 14 15 16 17 18 numaralı olgular) unilateral 4

olguda (6 10 19 20 numaralı olgular) ise bilateral KED saptandı Bunlardan 11 olguda

sağ 5 olguda sol 4 olguda ise her iki tarafa DARthroplasti uygulanmasına karar verildi

43

Ccedilizelge 31 Standart OFA pozisyonunda norberg accedilılarının değerlendirme sonuccedilları

Accedilı

Doumlnem

Norberg accedilıları (n =22)

Preoperatif doumlnem 9232plusmn204a

Postoperatif 3 ay 940plusmn194a

Postoperatif 1 yıl uumlstuuml 9536plusmn195b

ab Aynı Suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir ( plt001)

32 Postoperatif Bulgular

321 Postoperatif Klinik Muayene Bulguları

Klinik ve radyolojik olarak kalccedila displazisi teşhisi konan 20 olgudan 11 tanesinin

sağ tarafına 5 tanesinin sol tarafına ve 4 tanesininde her iki tarafına DARthroplasti

operasyonu uygulandı Operasyon suumlreleri ortalama 90 10 (80-100) dakika suumlrduuml

Koumlpeklerin operasyondan hemen sonra ayakta ve hareketli oldukları goumlzlendi

Postoperatif 5 ile 8 guumlnler arasında 3 koumlpekte kostanın alındığı boumllgede koleksiyon

şekillendi Bunlardan biri fakuumllte dışında oumlzel veteriner kliniklerinde tedavi edilirken ikisi

ise kliniğimizde uygun şekilde tedavi edildi Koumlpeklerin operasyondan sonra zıplama

koşma ve kalccedila ekleminin abduksiyonuna neden olabilecek hareketlerinin engellenmesi

oumlnerildi Hasta sahipleri tarafından postoperatif periyotta hayvanların operasyon oumlncesi

klinik tabloya goumlre hızlı bir duumlzelme goumlsterdiği bildirildi İleri zamanlarda yapılan

kontrollerde herhangi bir komplikasyon goumlzlenmedi

Postoperatif 3 aylık doumlnemdeki kontrollerde 19 hayvanın 10‟ unda 0 derecede 6‟

sında 1 derece 2‟sinde 2 derece 1‟inde 3 derece topallık goumlzlenirken 4 derece topallık

hiccedilbir hayvanda goumlzlenmedi Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemdeki kontrollerde ise 19

hayvanın 17‟ sinde 0 derecede 1‟ inde 1 derece 1‟ inde 2 derece topallık goumlzlenirken 3

ve 4 derece topallıklar hiccedilbir hayvanda goumlzlenmedi Uygulanan ağrı testlerinde operasyon

uygulanan 22 kalccedila eklemi iccedilin kalccedila ekstensiyon testinde 3 aylık doumlnemde 12 eklemin

ağrı reaksiyonu vermediği 1 yıllık doumlnemde ise 20 kalccedila ekleminde ağrının ortadan

kalktığı fakat 6 ve 19 nolu olgularda hafif derecede ağrı hissinin olduğu tespit edildi

Abduksiyon eksternal rotasyon testinde preoperatif doumlnemde ağrı tespit edilen 20 kalccedila

ekleminden 3 aylık doumlnemde 16 kalccedila ekleminde ağrı ortadan kalkarken 1 yıllık doumlnemde

44

20 kalccedila ekleminde ağrıya rastlanmadı 6 ve 19 nolu olgularda ise yine hafif derecede ağrı

tespit edildi Duruş testi sonuccedillarında ise 3 aylık doumlnemde 10 hayvan ayakta durmakta

guumlccedilluumlk yaşamazken 7 hasta bazen 2 hasta ise ccediloğunlukla guumlccedilluumlk yaşadı 1 yıllık doumlnemde

ise 6 ve 17 nolu hastalar dışında ayakta durma guumlccedilluumlğuumlnuumln tamamen ortadan kalktığı bu iki

hastada da bazen guumlccedilluumlk yaşandığı saptandı (Ccedilizelge 37)

322 Postoperatif Radyolojik Muayene Bulguları

Operasyon uygulanan olgularda 3 aylık doumlnem Norberg accedilı bulgusu 940plusmn194 (74-

104) olarak belirlendi 1 yıllık doumlneme ait Norberg accedilı bulgusu ise 9536plusmn195 (72-105)

olarak kaydedildi (Ccedilizelge 31)

33 Uygulanan Testlere İlişkin İstatistiksel Sonuccedillar

331 Kalccedila Ekstensiyon Testi Sonuccedilları

Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları Ccedilizelge 32‟de sunuldu Uygulanan kalccedila

ekstensiyon testine goumlre post hoc MacNemar test sonucu preoperatif doumlnem ile postoperatif

3 aylık doumlnem arasında istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt0001) preoperatif doumlnem ile

Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt0001) ve

postoperatif 3 aylık doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında ağrı bulgusunun

goumlzlenmemesi accedilısından istatistiksel olarak anlamlı (plt001) idi (Resim 31)

Ccedilizelge 32 Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları

Ağrı (n)

Doumlnem

Yapılan ağrı değerlendirmelerı (n = 22)

Ağrı Yok Ağrı Var

Preoperatif Doumlnema

0 22

Postoperatif 3Ayb 12 10

Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemc

20 2

abc Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt0001)

45

332 Abduksiyon Eksternal Rotasyon Testi Sonuccedilları

Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları Ccedilizelge 33‟de sunuldu Preoperatif

doumlnem değeri postoperatif 3 ay doumlnem değeri ile kıyaslandığında post hoc MacNemar test

sonucu ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi istatistik accedilısından oumlnemli (plt0001) preoperatif

doumlnem değeri postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem değeri istatistik accedilısından oumlnemli (plt0001)

postoperatif 3 ay doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem sonuccedilları ise istatitik accedilısından

oumlnemsiz bulundu (pgt005) (Resim 31)

Ccedilizelge 33 Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları

ab Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt0001)

333 Ayakta Duruş Testi Sonuccedilları

Ayakta duruş testi sonuccedilları Ccedilizelge 34‟de sunuldu Ayakta duruş testi sonuccedilları

(post hoc Wilcoxon test) preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık doumlnemde (plt0001)

postoperatif 3 aylık ile post operatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında (plt0001) ve preoperatif

doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemler arasında ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi

accedilısından (plt001) istatistiksel olarak anlamlı bulundu (Resim 31)

Ağrı (n)

Doumlnem

Yapılan ağrı değerlendirmelerı (n=22)

Ağrı Yok Ağrı Var

Preoperatif Doumlnema

2 20

Postoperatif 3Ayb

16 6

Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemb 20 2

46

Ccedilizelge 34 Ayakta duruş testi sonuccedilları

Reaksiyon ()

Doumlnem

Hiccedil Reaksiyon

Vermiyor

Bazen Reaksiyon

Veriyor

Her zaman

Reaksiyon Veriyor

Preoperatif doumlnema

106 526 368

Postoperatif 3 ayb

579 368 53

Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc

895 105 0

abc Farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt001)

334 Aktivite Testi Sonuccedilları

Aktivite testi sonuccedilları Ccedilizelge 35‟de sunuldu Buna goumlre post hoc Wilcoxon test

sonucu preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık doumlnem (plt0001) postoperatif 3 Aylık

doumlnem ile post operatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem (plt001) ve preoperatif doumlnem ile postoperatif 1

yıl uumlstuuml doumlnem arasında ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi accedilısından (plt0001) istatistiksel

olarak anlamlı bulundu

Ccedilizelge 35 Aktivite testi sonuccedilları

Aktivite ()

Doumlnem

Normal Aktivite Kısıtlı Aktivite Ccedilok kısıtlı

Aktivite

Preoperatif doumlnema

0 474 526

Postoperatif 3 ayb

368 526 106

Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc

789 211 0

abc Farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt001)

335Topallık Testi Sonuccedilları

Topallık testi sonuccedilları Ccedilizelge 36‟da sunuldu Hastalarda uygulanan topallık

testine goumlre post hoc wilcoxon test sonucu preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık

doumlnem arasında (plt0001) postoperatif 3 ay ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem (plt0001) ve

preoperatif doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem değerleri arasında (plt0001) topallık

bulgusunun goumlzlenmemesi accedilısından istatistiksel accedilıdan anlamlılık vardı

47

Ccedilizelge 36 Topallık testi sonuccedilları

Derece ()

Doumlnem

0 1 2 3 4

Preoperatif doumlnema

53 368 368 158 53

Postoperatif 3 ayb

421 421 105 53 0

Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc

842 105 53 0 0

abc Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir

0 derece- topallık yok

1 derece- hafif derece aksak yuumlruumlyuumlş

2 derece- topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veriyor

3 derece- topallık var fakat ekstremiteye suumlrekli ağırlık veremiyor

4 derece- topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veremiyor

336 Standart OFA Pozisyonunda Norberg Accedilılarının Değerlendirme Sonuccedilları

Standart OFA pozisyonunda Norberg accedilılarının değerlendirme sonuccedilları Ccedilizelge

31‟de sunuldu Norberg accedilılarında meydana gelen değişim post hoc Wilcoxon test

sonucuna goumlre preoperatif doumlnem ile postoperatif 3 ay doumlnemleri arasındaki sonuccedillar

istatistiki olarak anlamsızken (pgt005) preoperatif doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml

doumlnemler arasındaki sonuccedillar (plt005) ve postoperatif 3 ay ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml

doumlnemler arasındaki sonuccedillar anlamlı (plt005) bulundu (Resim 32 Resim 33 Resim 34

Resim 35 Resim 36 Resim 37)

48

Ccedilizelge 37 Norberg accedilısı kalccedila ekstensiyon testi abduksiyon eksternal rotasyon testi duruş testi aktivite ve topallık testinin preoperatif

postoperatif 3ay ve 1 yıl bulgularına toplu bir bakış

Kalccedila Ekstensiyon Testi ve Abduksiyon Eksternal Rotasyon Testi iccedilin (+)= var (-)=yok Aktivite Testi iccedilin (A) = Normal Aktivite (B)= Kısıtlı Aktivite (C)= Ccedilok Kısıtlı

Aktivite Duruş Testi İccedilin (A)= Hiccedil Reaksiyon Vermiyor (B)= Bazen Reaksiyon Veriyor (C)= Herzaman Reaksiyon Veriyor Topallık Testi İccedilin (0 Derece)= Topallık Yok

(1 Derece)= Hafif Derece Aksak Yuumlruumlyuumlş (2 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Ağırlık Veriyor (3 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Suumlrekli Ağırlık

Veremiyor (4 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Ağırlık Veremiyor

Preoperatif Bulguları Postoperatif 3 Ay Bulguları Postoperatif 1 Yıl Bulguları

NA Kalccedila Ext Testi

Abd Ekst Rot

Testi

Duruş Testi

Aktivite Testi

Topallık Testi

NA Kalccedila Ext Testi

Abd Ekst Rot Testi

Duruş Testi

Aktivite Testi

Topallık Testi

NA Kalccedila Ext Testi

Abd Ekst Rot

Testi

Duruş Testi

Aktivite Testi

Topallık Testi

Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol

1 89 83 + + B C 3 91 eksizyon + + B B 2 94 eksizyon - - A A 0

2 104 93 + + B B 1 104 93 - - A B 0 105 92 - - A A 0

3 102 106 + + B B 0 104 106 - - A A 0 105 106 - - A A 0

4 98 109 + + B B 1 100 109 + - A A 0 101 108 - - A A 0

5 102 105 + - A B 1 102 103 - - A A 0 102 102 - - A A 0

6 102 96 + + + + C C 4 99 86 + + + + C C 3 1005 91 - + - + B B 2

7 92 101 + + B B 1 95 101 + - A A 0 98 102 - - A A 0

8 89 82 + + C C 3 945 90 - - B B 1 101 100 - - A A 0

9 84 92 + + C C 2 85 94 - - B B 1 845 93 - - A A 0

10 99 104 + + + + B B 1 101 104 + - + - A A 0 Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex

11 104 88 + + B B 1 103 90 + - B B 0 103 89 - - A A 0

12 90 97 + + C B 2 90 99 - - B A 1 91 98 - - A A 0

13 105 101 + - A B 1 105 1025 - - A A 0 105 104 - - A A 0

14 109 102 + + C C 2 108 102 - - A B 1 108 102 - - A A 0

15 91 106 + + B C 1 97 106 - - A B 0 97 106 - - A A 0

16 95 99 + + B C 1 96 99 - - A B 0 97 100 - - A A 0

17 75 85 + + C C 3 88 103 + - B B 2 92 103 - - B B 0

18 65 78 + + C C 2 78 65 - - C B 1 81 71 - - A B 0

19 86 75 + + + + B C 2 76 74 + + + + B C 1 72 78 + - + - A B 1

20 94 94 + + + + B B 1 95 95 + - + - A A 0 98 97 - - - - A A 0

49

Resim 31 Uygulanan ccedileşitli testlere ait goumlruumlntuumller A - B Kalccedila ekstensiyon testi

C Ayakta duruş testi D ndash E ndash F Abduksiyon eksternal rotasyon testi

A B

C D

E F

50

Resim 32 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 15 aylık erkek kangal koumlpeğe ait

radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 104 Sol 93) B Postoperatif

3 ay roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 104 Sol 93) C Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA)

goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 103 Sol 89)

A B

C

51

Resim 33 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti sol tarafa eksizyon arthroplastisi uygulanan

11 aylık erkek melez koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml

(Sol 83 Sağ 89) B Postoperatif 3 ay roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol eksizyon

arthroplastisi Sağ 91) C Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol eksizyon

arthroplastisi Sağ 94)

A B

C

52

Resim 34 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık erkek Labrador

Retriever koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 102 Sağ

106) B Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 105 Sağ 106)

Resim 35 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 6 aylık erkek Kangal koumlpeğe ait

radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 100 Sağ 106) B Postoperatif

1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 100 Sağ 110)

A B

A B

53

Resim 36 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 13 aylık erkek Golden Retriever

koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ91 Sol 106) B

Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 97 Sol 106)

Resim 37 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık dişi Rottweiler koumlpeğe

ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ102 Sol 105) B

Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 102 Sol 103)

A

A

B

B

54

4 TARTIŞMA

Kalccedila displazisi ilk kez 1930 lu yılların başlarında Alman Ccediloban Koumlpeklerinde

teşhis edilmiştir O guumln iccedilin ender rastlanan bir hastalık olarak duumlşuumlnuumllmuumlş olmasına

rağmen iri ırk koumlpeklerin ccedilok sık karşılaşılan genetik bir eklem problemi olarak halen

guumlncelliğini korumaktadır (Aslanbey ve Candaş 1994 Hupp ve ark 2007) Uzun yıllardır

bilinmesine ve seleksiyon uygulanmasına rağmen henuumlz kontrol altına alınamamıştır

Kalccedila displazisinin sağaltımında birccedilok youmlntem geliştirilmiştir Ağrının giderilmesi

amacıyla neurektomi (Ballinari ve ark 1995) akupunktur (Kwon ve ark 2006) altın

implantasyonu (Jaeligger ve ark 2007) ve m pectineusun myotomisi (Moses 2000)

uygulanabilir Cerrahi amaccedilla yapılan operasyonlar musculus pectineus myektomisi

(Moses 2000) Juvenile Pubic Symphysiodesis (Schulz ve Dejardin 2002) intertrochanteric

osteotomi (Remedions ve Fries 1995 Piermattei ve Flo 1997) eksizyon arthroplastisi

(Duff ve Campbell 1977 İki ve Sağlam 2004 Kuumlrkluuml 2010) total kalccedila protezi (Gay 1963

Muumlller 1970) uumlccedilluuml pelvik osteotomi (Piermattei ve Flo 1997)‟ dir

DARthroplasti TPO iccedilin geccedil kalınmış osteoartroz şekillenmiş total kalccedila protezine

aday olgular iccedilin ideal bir youmlntem olarak tanımlanmaktadır Ancak KED‟si sağaltımında

oldukccedila yeni bir teknik olup ccedilok sayıda hayvana uygulanamamış ayrıca uzun doumlnem

sonuccedilları elde edilememiştir Bu youmlnuuml ile tartışmalıdır (Hupp ve ark 2007 Slocum ve

Slocum 2009 Gahring 2011) Sunulan ccedilalışmada 20 klinik olguluk bir seride youmlntem

modifiye edilerek uygulanmış olguların 1 yıllık goumlzlem sonuccedilları literatuumlr bilgiler ışığı

altında tartışılarak aktarılmıştır

KED gelişiminde risk faktoumlrlerinin başında genetik (Hedhammar 1979 Corley ve

Keller 1989 Alexander 1992 Kealy ve ark 1992) beslenme (Anon 1973 Hazewinkel

1994 Olmstead 1998) ve fazla hareket (Haan ve ark 1993) gelmektedir Hayvan Ortopedi

Birliğinin (OFA) standartları ve bu konudaki disiplinli ccedilalışmaları sonucunda Avrupa ve

Amerika uumllkelerinde displazi oranlarında oumlnemli azalmalar olmasına rağmen Alman

Ccediloban Koumlpeği Akita İnu Labrador Retriever Golden Retriever Rottweiller gibi koumlpek

ırklarının yanı sıra ulusal değerlerimiz Kangal Akbaş ve Tuumlrk Ccediloban Koumlpeklerinde de

halen buumlyuumlk bir problem olarak guumlncelliğini korumaktadır (Aslanbey ve Candaş 1994

Durmuş ve Han 2005 Hupp ve ark 2007) Materyali oluşturan koumlpekler 4‟ uuml Alman

Ccediloban Koumlpeği 4‟ uuml Golden Retriever 3‟ uuml Labrador Retriever 3‟ uuml Kangal 2‟ si

Rottweiller 2‟ si melez 1‟ i Boxer ve 1‟ i Mastif şeklinde ırk dağılımı goumlsterdi

55

Koumlpekler genetik olarak displazi accedilısından risk grubu iccedilerisinde yer alsın veya

almasın kalorisi yuumlksek besinlerle beslenmesinin hastalığın gelişiminde etkili olacağı ifade

edilmektedir Oumlzellikle genetik accedilıdan displazi yatkınlığı bulunan koumlpeklerde aşırı kilo

alımının eklemde osteoarthritis oluşumunu hızlandırdığına dikkat ccedilekilmektedir Bu

konuda iri ırk koumlpeklerin 3 ndash 10 aylık doumlnemlerinin ccedilok oumlnemli olduğuna vurgu

yapılmaktadır (Anon 1973 Olmstead 1998) Alınan anamnez bilgilerinde olguların

tamamının evde hazır mamalar ile beslendiği kaydedildi Ancak duumlzenli egzersiz

yaptırıldığı da ifade edildi Klinik ve radyolojik muayeneler sonucu yapılan

değerlendirmelerde displazi accedilısından eklemlerde meydana gelen değişim hastaların buumlyuumlk

kısmında minimal duumlzeyde iken klinik belirtilerde hafif seyrediyordu Birccedilok olgu rutin

displazi kontroluuml sırasında saptanan değişimlere ilişkin olarak operasyona alındı

Literatuumlr verilerde (Yuumlcel ve Bakır 1993 Swenson ve ark 1997 Altunatmaz ve ark

2003 Hupp ve ark 2007) cinsiyetin displazi uumlzerindeki etkisi ccedilelişkilidir Kimi

araştırmacılar (Yuumlcel ve Bakır 1993 Swenson ve ark 1997) dişilerde kimileride

(Altunatmaz ve ark 2003 Hupp ve ark 2007) erkeklerde daha sık goumlruumllduumlğuumlnuuml bildirirken

kimi araştırıcılar da (Sarıerler 2003) cinsiyetin oumlnemli olmadığını bildirmektedirler Bakır

(1992) toplam 250 olguluk bir taramada displazi goumlruumllme oranını dişilerde 39

erkeklerde 295 olarak belirtmektedir Sunulan ccedilalışmada 20 koumlpekten 13bdquouuml (65) erkek

7‟si (35) dişi idi Bu sayı kesin bir yargı iccedilin oldukccedila az olmakla birlikte Hupp ve ark

(2007) ile Altunatmaz ve ark (2003)‟nın bulguları ile benzerlik goumlsterirken Swenson ve

ark (1997) Bakır (1992) ile Yuumlcel ve Bakır (1993)‟ın goumlruumlşleri ile farklılık goumlstermektedir

Kalccedila displazili koumlpeklerin genellikle merdiven ccedilıkmada zorlandığı tavşan gibi

arka ayakları uumlzerinde zıpladıkları yattıkları yerden zor kalktıkları yuumlruumlyuumlşlerinde arka

bacaklarda sallantı oturuşta asimetri hareket etmede isteksizlik ve ccedilabuk yorulma

belirlendiği ifade edilmektedir (Deny ve Butterworth 2000 Durmuş ve Han 2005 Vezzoni

ve ark 2005) Alınan anamnez bilgilerinde hasta sahiplerinin ilk dikkatini ccedileken klinik

bulgu topallık yuumlruumlmede isteksizlik sallantılı yuumlruumlyuumlş ve hafif koşturmalarda tavşan gibi

zıplama olarak ifade edildi Klinik muayenede olguların tamamında merdiven ccedilıkarken

zorlanma oumlnemli bir kısmında (18 olgu) hafif koşturulduğunda tavşan gibi arka ayakları

uumlzerinde zıplama yattıkları yerden kalkmada zorlanma (9 olgu) goumlzlendi Ayrıca tuumlm

olgularda sallantılı yuumlruumlyuumlş oturuşta asimetri ve hareket etmede isteksizlik ve ccedilabuk

yorulma dikkati ccedilekti Elde edilen bulgular anılan literatuumlrler (Deny ve Butterworth 2000

Durmuş ve Han 2005 Vezzoni ve ark 2005) ile paralellik goumlsterdi

56

Klinik muayenede kalccedila ekleminin gevşekliğinin belirlenmesinde birccedilok youmlntem

kullanıldığı bildirilmektedir Bu youmlntemler hayvanlara sedasyonlu ve sedasyonsuz olarak

yapılmaktadır (Bojrab ve ark 1988 Madsen ve Svalostoga 1995 Adams ve ark 1998

Puerto ve ark 1999 Lust ve ark 2001 Oumlzsoy 2002a)

Hupp ve ark (2007) radyografik oumllccediluumlmler ile abduksiyon eksternal rotasyon testi ve

kalccedila ekstensiyon testlerinde duyulan ağrı arasında bir ilişkiye rastlamadıklarını

bildirmektedirler Ayrıca Deny ve Butterworth (2000) bu testlerin her zaman pozitif sonuccedil

vermeyeceğini ifade etmektedirler Ccedilalışmada tuumlm olgulara sedasyonsuz abduksiyon

eksternal rotasyon ve kalccedila ekstensiyon testleri uygulandı Bunlardan 18 olguda

abduksiyon eksternal rotasyon testinin sonucu ağrı varlığı accedilısından pozitif iken diğer 2

olguda negatif idi Bu olguların tamamında radyografik incelemelerde displaziye ilişkin

bulgular vardı Bu iki olgunun ağrı testlerine negatif yanıt vermesinin displaziye ilişkin

dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olmasından kaynaklandığı kanısına varıldı

Kalccedila displazisinin radyografik tanısında standart OFA pozisyonunda alınan ventro-

dorsal goumlruumlntuumller uumlzerinde Norberg-Olson accedilı oumllccediluumlmleri değerli bilgiler verir JPS TPO ve

DARthroplasti gibi eklemin yapısını bozmayan sağaltım youmlntemleri sonrası acetabulumun

caput femorisi kuşatma etkinliğini belirlemede de yararlıdır (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve

ark 2007 Gahring 2011) Ccedilalışmada Norberg accedilı oumllccediluumlm ortalaması operasyon oumlncesi

9232plusmn204 iken postoperatif 3 ay 940plusmn194 postoperatif 1yıl ve daha uumlstuumlndekilerde

9536plusmn195 olarak oumllccediluumllduuml Operasyon sonrası değerler ile operasyon oumlncesi değerler

karşılaştırıldığında meydana gelen artış istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt001) bulundu Hupp

ve ark (2007) DARthroplasti oumlncesi standart OFA pozisyonunda Norberg accedilı ortalamasını

857plusmn108 ve operasyon sonrası 1 yıllık doumlnemde 898plusmn92 olarak oumllccedilmuumlşlerdir Ccedilalışmada

preoperatif ve postoperatif doumlnem değerleri karşılaştırıldığında operasyon sonrası doumlnemde

meydana gelen artış istatistiksel olarak anlamlı bulundu

DARthroplasti iliumdan alınan kemik greftin kalccedila eklemi kapsuumllası uumlzerine

taşınması ve taşınan greftin dorsal acetabular kenar uumlzerine birkaccedil vida ile tutturulması

esasına dayanmaktadır Boumlylece taşınan greftin dorsal acetabular kenar ile buumltuumlnleşmek

sureti ile dorsal acetabulum kenarını uzatacağı aynı zamanda eklem kapsuumllasını

destekleyerek gerilmeyi azaltarak ağrıyı ortadan kaldıracağı ifade edilmektedir (Hupp ve

ark 2007 Slocum ve Slocum 2009 Muumlller 2011 Gahring 2011) Slocum ve Slocum

(2009) ve Gahring (2011) dorsal acetabular kenarı iliumdan alınan kemik greftiyle

uzattıklarını ve lukzasyona uğrayan kalccedila eklemine stabilite sağladıklarını ifade

57

etmektedirler Kemik greftin eklem kapsuumlluumlnuumln dış tarafını kapatacak şekilde

yerleştirildiğini boumlylece eklem kapsuumlluumlnuuml destekleyerek caput femoris‟ in eklem

kapsuumlluumlne yaptığı etkiyi hafiflettiğini ve eklenen greftin zamanla gelişerek ve pelvisle

kaynaşarak dahada stabil bir hal alıp caput femoris ile eklem kapsuumlluumlnuumln uyumuna destek

sağladığını vurgulamaktadırlar Ferreira ve ark (2007) crista iliacadan kemik parccedilası

almışlar alınan kemik parccedilasını dorsal acetabular kenarın periostal boumllgesini kuumlrete ederek

buraya iki kortikal vida ile tutturduklarını ifade etmektedirler Sunulan ccedilalışmada kortiko-

kanselloumlz kemik doku 13 kostadan temin edildi Kostadan elde edilen uumlccedil adet kemik doku

parccedilası dorsal acetabular kenar uumlzerinde accedilılan deliklere greft materyali olarak ccedilakıldı

Eklem kapsuumllası uumlzerinde herhangi bir işlem yapılmadı Teknik boumlylece modifiye edilmiş

oldu

Yukarıda anılan ccedilalışmaların (Slocum ve Slocum 2009 Gahring 2011) uzun doumlnem

kontrollerinde aktivitenin iyi duumlzeyde olduğu topallık belirtilerinin ortadan kalktığı ifade

edilmektedir Sadece Slocum ve Slocum (2009) ilgili kalccedila ekleminde abduksiyonun

sınırlı olduğuna dikkat ccedilekmektedirler Ccedilalışmada uzun doumlnem kontrollerde hayvanlarının

aktivitelerinin iyi duumlzeyde olduğu topallık belirtilerinin ortadan kalktığı belirlendi ayrıca

hasta sahipleri tarafından da operasyon oumlncesi belirtilerin duumlzeldiği ifade edildi Klinik

bulgulara ilişkin preoperatif ile postoperatif doumlnemlere ait veriler arasında istatistiksel

olarak klinik duumlzelme accedilısından anlamlılık (Aktivite iccedilin plt0001 topallık iccedilin plt001)

saptandı Postoperatif goumlzlemlerde kalccedila ekleminde Slocum ve Slocum (2009)‟un

bulgularının aksine abduksiyonun normal ve ağrısız olduğu tespit edildi Anılan ccedilalışmada

(Slocum ve Slocum 2009) abduksiyonun ağrılı olmasının nedenini standart

DARthroplastide kapsuumlla uumlzerine dikilen kemik gereftin zamanla olgunlaşarak dorsal

kenarın aşırı uzamasına bağlanmaktadır

Hupp ve ark (2007) 2 yılı aşkın suumlre izledikleri olgularda aktivite ayakta duruş

atlama abduksiyon ve adduksiyonda ağrı belirtilerine rastlamadıklarını kaydetmektedirler

Ferreira ve ark (2007) postoperatif 18ay kontrollerinde koumlpeklerin aktivitesinin yeterli ve

normal duumlzeyde olduğu bildirmektedirler Slocum ve Slocum (2009) operasyonu izleyen 1

yıl ve uumlzeri kontrollerde duruş ve yuumlruumlyuumlş testlerinin normal olduğunu fakat abduksiyon

testinde sınırlı harekete rastladıklarını ifade etmektedirler Filho ve Selmi (2001)

operasyon oumlncesi 14 koumlpeğin tamamında topallık bulguları ve ağrı testlerinde pozitif sonuccedil

elde etmişken operasyon sonrası 1 2 ve 12 aylarda yaptıkları topallık muayenesi ve ağrı

bulgularının oumlnemli derecede azalarak ortadan kalktığına dikkat ccedilekmektedirler

58

Operasyona alınan olgulardan 9 adedi 1 yıl ve daha uzun suumlre izlendiler Bu koumlpeklerin

klinik kontrollerinde abduksiyon eksternal rotasyon ve ekstensiyon testlerinde herhangi bir

ağrı belirtisi ve sınırlamaya rastlanmadı aynı zamanda duruş ve yuumlruumlyuumlş testleride

normaldi Klinik muayene bulguları Slocum ve Slocum (2009)‟ un saptadıkları abduksiyon

pozisyonunda sınırlanma dışında anılan ccedilalışmaların (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve ark

2007) klinik bulguları ile oumlrtuumlşmekte idi

Bazı araştırmacılar (Hupp ve ark 2007 Gahring 2011) bilateral kalccedila eklemi

displazisi belirlenen ve DARthroplasti uygulanmasına karar verilen olgularda her iki kalccedila

eklemine aynı guumln iccedilerisinde muumldahale ettiklerini ve operasyon sonrası sonuccedilların olumlu

olduğunu bildirmektedirler Ayrıca Slocum ve Slocum (2009) ve Gahring (2011) tek

seansta bir kalccedilaya pelvik osteotomi diğer kalccedilaya DARthroplasti uyguladıklarını rapor

etmektedirler Sunulan ccedilalışmada her iki kalccedila ekleminde displazi tespit edilen 4 olguya

DARthroplasti operasyonu aynı guumln iccedilerisinde uygulandı Postoperatif doumlnemde klinik

accedilıdan bu koumlpeklerin gelişimi ile tek tarafa DARthroplasti operasyonu uygulananlar

arasında belirgin bir fark goumlzlenmedi

Ferreira ve ark (2007) kemik greftini yerleştirmek iccedilin dorsal boumllgedeki kapsuumlla

uumlzerinde yatak hazırlanırken uygulanan kuumlretaja bağlı olarak bir denervasyonun

şekillendiğini ve buna bağlı olarak hayvanların operasyon sonrasında ilk guumln itibariyle

ağrısız bir şekilde ayaklarını kullanabildiklerini bildirmektedirler Hupp ve ark (2007)

kapsuumllanın dorsalinin denervasyonuna bağlı olarak postoperatif ağrının kısmen daha az

olduğunu ifade etmektedirler Ccedilalışmada dorsal duvar uumlzerine kemik greftlerin

yerleştirilmesi iccedilin delik accedilma işlemi oumlncesi boumllgede kuumlt diseksiyon uygulandı Yukarıda

anılan goumlruumlşler (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve ark 2007) doğrultusunda kesin olmamakla

birlikte denervasyon işleminin gerccedilekleşmesi olasıdır Zira postoperatif doumlnemde ağrıya

ilişkin ciddi bir problem ile karşılaşılmaması bu duumlşuumlnceyi destekler niteliktedir

Hupp ve ark (2007) operasyon sonrası 6 haftalık suumlreccedilte koumlpeklerin 10‟ar dakikalık

yavaş tempoda ve tasmalı olarak gezdirilmesine 6 haftadan sonra 14 guumlnde bir 10‟ar

dakika uzatılarak devam ettirilmesine izin verdiklerini bildirmektedirler Tasmasız

yuumlruumlyuumlşe operasyondan 3 ay sonra geccedilildiğini ifade etmektedirler Luck (2011) hastaların

8 hafta kısa tasmalarla uzun olmayan yuumlruumlyuumlşler yapabileceğini bu suumlreden sonra normal

aktivitelerine devam edebileceğini belirtmektedir Ccedilalışmada modifiye DARthroplasti

uygulanan olguların tamamında ertesi guumlnden başlayarak 1 hafta suumlre ile kontrolluuml olarak

kısa tasma ve yuumlruumlyuumlşlerle gezdirilmeleri bir haftadan sonra operasyondan oumlnceki normal

59

ve tasmasız yuumlruumlyuumlşlere geccedilmeleri oumlnerildi Literatuumlr verilerle (Hupp ve ark 2007 Luck

2011) kıyaslandığında normal ve tasmasız yuumlruumlyuumlşe bu kadar kısa suumlrede geccedililmesinde

yerleştirilen greftin hayvanın normal hareketleri esnasında uygulandığı yerden

ccedilıkmayacağının oumlngoumlruumllmesi etkili oldu Aynı zamanda hareketsizliğe bağlı olarak olası

kas atrofilerinin engellenmesi veveya oluşan atrofilerin duumlzelmesinde hızlanma sağlayarak

eklem stabilitesini olumlu youmlnde etkileyeceği duumlşuumlncesinden hareketle boumlyle bir planlama

yapıldı Nitekim postoperatif goumlzlemlerde gelişim beklentiler doğrultusunda oldu

Hupp ve ark (2007) operasyondan 3-4 guumln sonra 4 koumlpekte kolleksiyon şekillendiğini

bildirmektedirler 3 koumlpekte de greftlerin dorsale deplasmanı sonucunda şiddetli ağrı ve

operasyon sonrası yaklaşık 5-6 haftalarda sıccedilrama ve atlamalardan kaynaklandığı

duumlşuumlnuumllen n ishiadicus felci şekillendiğini kaydetmektedirler Slocum ve Slocum (2009)

bir olguda geccedilici siyatik sinir disfonksiyonu şekillendiğini ve bunun postoperatif 6 aylık

doumlnemde normale doumlnduumlğuumlnuuml belirtmektedirler Aynı ccedilalışmada birkaccedil olguda siyatik

sinirin konulan greft ile ligamentum sakrotuberale arasına sıkışması nedeniyle

komplikasyon yaşandığı ve ligamentin kesilmesi yoluyla problemin ortadan kalktığı ifade

edilmektedir Sunulan ccedilalışmada 3 olguda kortiko-kanselloumlz doku elde etmek iccedilin kostanın

ccedilıkarıldığı boumllgede postoperatif 4-5 guumlnlerde kolleksiyon gelişti Bunlardan 2 sine klinikte

muumldahale edildi ve koleksiyon punksiyon yapılarak boşaltıldı sonrasında herhangi bir

nuumlks yaşanmadı Uumlccediluumlncuuml olgu telefonla youmlnlendirilerek oumlzel bir klinikte punksiyon

yapılarak koleksiyonun boşaltılması sağlandı Yapılan işlemden 1 hafta sonra tekrar

koleksiyona bağlı şişme şekillendiği ve bu şişkinliğin operasyonla yine aynı oumlzel veteriner

kliniğinde alındığı hasta sahibi tarafından uumlccediluumlncuuml ayda yapılan kontrollerde bildirildi

Ccedilalışmada siyatik sinirin etkilendiği herhangi bir komplikasyona rastlanmadı Bunda

boumllgeye yaklaşımda titiz bir diseksiyon işlemi uygulanmasının yanı sıra dorsal acetabular

kenara ccedilakılan implantın siyatik siniri tehdit etmeyecek noktalara yerleştirilmesinin etkili

olduğu duumlşuumlnuumllduuml

Gahring (2011) 11 koumlpek uumlzerinde yaptığı ccedilalışmada 4 koumlpekte operasyon sonrası

tuumlm aktivitelerin normal ve topallığın olmamasına rağmen zıplama hareketlerini

yapamadıklarını bildirmektedir Slocum ve Slocum (2009) koumlpeklerin zıplama

hareketlerini yapabildiğini fakat bir koumlpekte zıplama sırasında ağrı olduğunu

belirtmektedir Postoperatif doumlnemde yapılan kontrollerde ve hasta sahiplerinden alınan

bilgiler doğrultusunda koumlpeklerin kısa suumlre iccedilerisinde operasyon oumlncesi doumlnemlerinden ccedilok

daha iyi bir aktiviteye kavuştukları topallık kıyaslaması accedilısından operasyon oumlncesine

60

goumlre daha iyi oldukları ifade edildi klinik muayenelerde zıplama hareketlerini kolaylıkla

yapabildikleri goumlzlendi

Duff ve Campbell (1977) 267 koumlpek uumlzerinde yaptıkları ekzisyon arthroplastisi

sonrası 30 oranında mekanik topallığın devam ettiğini koumlpeklerin 50 sinin 8-10 hafta

75 bdquoinin 10 ndash 12 hafta sonrasında normal yuumlruumlyuumlş yapabildiklerini belirtmektedirler Off

ve Matis (1997) yaptıkları ccedilalışmada 132 koumlpeğe eksizyon arthroplastisi operasyonu

uyguladıklarını ve postoperatif 4 yıl sonrasında hayvanların 32‟ sinin iyi duumlzeyde

yuumlruumlduumlğuumlnuuml duumlzguumln bir kas yapısına sahip olduğunu ve bacaklarına ağırlık verdiğini

20‟ sinde hafif kas atrofisi ve topalık olduğunu bacaklarına yuumlk vermekte problem

yaşadıklarını ve 48‟ inde ciddi şekilde suumlrekli topallık kas atrofisi ve oumlzellikle egzersiz

sonrası ve soğuk hava şartlarında bacağına ağırlık vermediklerini bildirmektedirler Kuumlrkluuml

(2010) ekzisyon arthroplastisi yapılan 20 koumlpekten 3 tanesinin ilgili bacağı

kullanmadığını 4 tanesinin 3 ay sonunda 8 tanesinin 3-6 ay 4 tanesinin 6-12 ay arasında

basmaya başladığını ifade etmektedir Yaygınguumll (2005) TPO uygulanan yedi koumlpeğin

postoperatif birinci guumlnde ayakta ve hareketli olmasına karşın ileri zamanlarda yuumlruumlme

problemleri ile karşılaşıldığına dikkat ccedilekmektedir Altunatmaz ve ark (2003) TPO

uygulanan 22 koumlpekte postoperatif 3-5 guumlnlerde orta derecede topallık goumlruumllduumlğuumlnuuml ve 20-

25 guumln sonra operasyon yapılan bacağa ağırlık vermeye başladığını bildirmektedirler

Ayrıca 7 erkek koumlpeğin uumlrinasyon sırasında arka bacağını abduksiyona alırken zorlandığını

belirtmektedirler Anılan ccedilalışma (Duff ve Campbell 1977 Off ve Matis 1997 Altunatmaz

ve ark 2003 Yaygınguumll 2005 Kuumlrkluuml 2010) sonuccedilları ile kıyaslandığında postoperatif

doumlnemde koumlpeklerin daha kısa suumlrede ve daha etkili bir duumlzelme goumlsterdikleri goumlruumllduuml

Operasyon youmlntemi ve olgulara bağlı olarak sonuccedilların değişebileceği kabul edilmekle

birlikte modifiye DARthroplasti‟ nin bu youmlnuuml ile avantajlı olduğu soumlylenebilir

Musculus pectineus myektomisi kalccedila displazisi sağaltımında palyatif bir youmlntem

olarak kullanılır Displazi tedavisinde yalnız musculus pectineus myektomisi

uygulandığında uzun doumlnem postoperatif bulgularda eklem stabilitesinin artmadığı

osteoartritik değişiklerin devam ettiği ve ağrının tamamen ortadan kalkmadığı bildirilmiştir

(Remedions ve Fries 1995) Ccedilalışmada elde edilen bulgular ışığı altında Modifiye

DARthroplasti‟ nin eklem stabilitesini artırdığı ve ağrıyı tamamen ortadan kaldırdığı

goumlzlendi Fakat osteoartritik değişiklikler musculus pectineus myektomisinde olduğu gibi

hafif duumlzeyde devam etti

61

Barut ve ark (2011) 22 koumlpek uumlzerinde uyguladıkları DARthroplasti

operasyonunda kalccedila ekleminde şekillenen osteoarthritin durduğunu veya gelişiminin

yavaşladığını hayvanların yuumlruumlyuumlş fonksiyonlarının duumlzeldiğini ve operasyon sonrası

nonsteroid anti inflamatuar ilaccedilların kullanımına ihtiyaccedil duyulmadığını bildirmektedirler

Ccedilalışmada tuumlm olgulara 7 guumln suumlre ile 2 mgkg dozunda karprofen (Rimadyl 20 mg tablet

Pfizerreg) uygulandı Uzun doumlnem nonsteroid anti inflamatuar ilaccedil kullanımına gerek

duyulmadı

62

5 SONUCcedil

Kalccedila eklemi displazisinin sağaltımı amacı ile uygulanan ldquoModifiye DARthroplastirdquo

tekniğinin etkinliği klinik ve radyografik youmlntemlerle izlendi Toplam 20 klinik olgu

uumlzerinde yuumlruumltuumllen ccedilalışmadan elde edilen sonuccedillar aşağıda oumlzetlendi

1 Klinik muayenede koumlpeklerde topallık goumlruumllme oranı preoperatif doumlnemde

947 iken operasyon sonrası 3 ayda 579‟ a 1 yıl ve daha uzun doumlnemde

158‟ e geriledi Kalccedila ekstensiyon testi preoperatif doumlnemde tuumlm olgularda

ağrı varlığı accedilısından pozitif iken postoperatif 3 aydan sonraki kontrollerde 1

olgu dışında ağrı bulgusuna rastlanmadı Abduksiyon eksternal rotasyon testinde

hem sağ hem sol eklemler iccedilin 19 olguda ağrı mevcut iken postoperatif

kontrollerde birer olgu dışında ağrının ortadan kalktığı goumlzlendi Ayakta duruş

testi displazi varlığı accedilısından preoperatif doumlnemde 1 olguda negatif 19 olguda

pozitif sonuccedil verirken operasyon sonrası kontrollerde 19 olguda negatif 1 olguda

pozitif sonuccedil verdi

2 Radyografik değerlendirmelerde OFA pozisyonunda alınan ventro-dorsal

radyogramlar uumlzerinde yapılan oumllccediluumlmlerde Norberg accedilı değerleri preoperatif

doumlnem 9232plusmn204 1 yıl uumlstuuml postoperatif doumlnemde 9536plusmn195 olarak belirlendi

Postoperatif doumlnemde meydana gelen artış preoperatif doumlneme goumlre istatiksel

accedilıdan oumlnemli bulunmasına rağmen yeterli değildi Dejeneratif değişimlerde

ilerlemenin de devam ettiği goumlzlendi

3 Postoperatif doumlnem kontrollerde preoperatif doumlnem ile kıyaslandığında

koumlpeklerin daha aktif goumlruumlntuuml iccedilerisinde olduğu dikkati ccedilekti ve bu durum hasta

sahipleri tarafından da ifade edildi Koumlpeklerin hiccedilbirinde kas atrofisi goumlruumllmedi

4 Orijinal youmlntemde dorsal acetabular kenara taşınan kortiko-kanselloumlz kemiğin

kenarı uzatarak caput femoris‟ in acetabulum tarafından bir soket gibi kuşatıldığı

ifade edilmektedir Modifiye DARthroplasti‟de taşınan kemik greftleri dorsal

acetabular kenarı uzatmadı dejeneratif değişimleri de durdurmadı

5 Literatuumlr verileri ile kıyaslandığında modifiye DARthroplasti‟nin klinik olarak

(kuumlccediluumlk bir seride de olsa) benzer sonuccedilları verdiği dejeneratif değişimlerin

minimal duumlzeyde olduğu olgularda sorunların protez ve benzer cihazlara gerek

kalmadan ccediloumlzuumlme ışık tutabileceği kanısına varıldı

63

6 Tekniğin eklem kapsuumllasında meydana gelen denervasyon veya ldquokortiko-

kanselloumlzrdquo kemik doku taşınımına ilişkin bir ldquokoumlk huumlcre tedavisirdquo accedilısından

etkinliğinin accedilığa kavuşturulması amacıyla irdelenmesi youmlnuumlnde kontrolluuml

denemelere de gereksinim duyulmaktadır

64

OumlZET

DERİNCEGOumlZ OOuml Koumlpeklerde Kalccedila Displazisinin ldquoModifiye DARthroplastirdquo

Tekniği ile Sağaltımı Uumlzerine Klinik Ccedilalışmalar

Bu ccedilalışmada kalccedila eklemi displazisinin sağaltımı amacı ile uygulanan ldquoModifiye

DARthroplastirdquo tekniğinin etkinliğinin klinik ve radyografik bulgular ışığı altında

değerlendirilmesi amaccedillandı

Ccedilalışma materyalini klinik ve radyolojik bulgular sonucunda KED tanısı konan 4-24

ay yaşları arasında değişik ırk ve cinsiyette (13 erkek 7 dişi) toplam 20 adet koumlpek

oluşturdu Radyolojik muayeneler sonucunda 16 olguda unilateral 4 olguda ise bilateral

olmak uumlzere ve 11 olguda sağ 5 olguda sol 4 olguda ise her iki tarafa DARthroplasti

uygulanmasına karar verildi

Oniki saatlik accedillığı takiben 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg kg Egevetreg)

deri altı yolla uygulanarak anestezinin antikolinerjik premedikasyonu yapıldı Sedatif ndash

analjezik premedikasyon iccedilinse 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20 mgkg

Egevetreg) in kas iccedili enjeksiyonu uygulandı 10 dakika sonra 5 mgkg ketamine

hydrochloride (Alfamine 100mgkg Egevetreg) in damar iccedili enjeksiyonu ile induumlksiyon

gerccedilekleştirildi Takiben koumlpeklere endotracheal tuumlp yerleştirildi ve yarı kapalı anestezi

cihazı ile (SMS 2000 Klasik Vent ndash V Marka SMS Tıbbi Cihaz Elek Elekt İnş Teks

Turz Oto San ve Tic Ltd Şti Ankara) 2 lik konsantrasyonda isoflurane (İsoflurane -

USP Adekareg

) solutulması ile anestezi suumlrduumlruumllduuml

Operasyon boumllgesi asepsi ve antisepsi kurallarına goumlre hazırlandı Kortikokanselloumlz

kemik greft olarak onuumlccediluumlncuuml kostadan yararlanıldı Dorsal acetabular duvar accedilığa ccedilıkarıldı

Dorsal duvar uumlzerine birbirine eşit uzaklıkta dril ile uumlccedil delik accedilılarak kosta parccedilaları bu

deliklere ccedilakıldı Boumllge uygun şekilde kapatıldı

Postoperatif birinci guumlnde koumlpeklerin hepsinin ayakta ve hareketli oldukları

goumlzlendi

İleri doumlnemde yapılan (10 Guumln 3ve 12 ay) klinik muayenelerde yuumlruumltme ve

koşturma abduksiyon eksternal rotasyon kalccedila ekstensiyon ve ayakta duruş testleri

sonuccedilları preoperatif doumlnemle kıyaslandığında daha iyi olduğu goumlruumllduuml

65

Ccedilalışmada Norberg accedilı oumllccediluumlm ortalaması preopertif doumlnemde 9232plusmn204 iken

postoperatif 3 ay 940plusmn194 postoperatif 1yıl ve daha uumlstuumlndekilerde 9536plusmn195 olarak

oumllccediluumllduuml

Sonuccedil olarak ldquoModifiye DARthroplasti‟derdquo taşınan kortiko-kanselloumlz greftler

Dorsal Acetabulum Kenarını uzatmadı ve dejeneratif değişimleri durdurmadı Bununla

birlikte kuumlccediluumlk bir seride de olsa dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olduğu

olgularda sorunların protez ve benzeri cihazlara gerek kalmadan ccediloumlzuumllebileceği

duumlşuumlnuumllduuml Tekniğin eklem kapsuumllasında bir denervasyona yol accedilarak veya ldquokortiko-

kanselloumlzrdquo kemik doku taşınımına ilişkin bir ldquokoumlk huumlcre tedavisirdquo etkisi sonucu etkin

olduğu youmlnuumlndeki beklentilerin accedilığa kavuşturulması amacıyla kontrolluuml denemelere

gereksinim olduğu kanısına varıldı

Anahtar Kelimeler DARthroplasti Kalccedila Eklemi Koumlpek

66

SUMMARY

DERİNCEGOumlZ OOuml Clinical studies on the treatment of hip dysplasia by ldquoModified

DARthroplastyrdquo in dogs

The aim of this study was to evaluate the efficiency of ldquoModified DARthroplastyrdquo

technique‟s on treatment of hip dysplasia according to the clinical and radiographical

findings

For this purpose study was carried out on 20 dogs in different breed sexes (13

Male 7 Female) and ages (4-24 months) which had diagnosed hip dysplasia according to

clinical and radiographical findings According to radiographical findings DARthroplasty

was performed in 16 dogs unilaterally (11 right and 5 left) and in 4 dogs bilaterally

Following the 12 hours fasting period anticholinergic premedication of anaesthesia

was induced by subcutaneously injection of 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg

kgEgevet reg

) After that sedative-analgesic premedication was archieved by intramuscularly

injection of 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20 mgkgEgevetreg

) Ten minutes later

induction was archieved by 5 mgkg ketamine hydrochloride (Alfamine 100mgkgEgevet reg

)

injection intravenously Following the induction endotracheal intubation was completed

and anaesthesia was maintained by inhalation of 2 isoflurane concentration (Isoflurane -

USP Adekareg

) by using semi-closed circuits anaesthetic machine (SMS 2000 VentndashV

SMS Medical Aparts Elec Elecr Build Text Tour Car Ind

and Trade Ltd Co Ankara)

Operation area is prepared according to routine asepsis and antisepsis procedure

Thirteenth rib was used as corticocancellous bone graft According to routine surgical

procedure dorsal acetabular rim was revealed Grafts were placed into three holes which

were drilled at equal distance to each other Area was closed in routine manner

At the postoperatively first day it was observed that all the dogs were ambulant

and lively

According to long-term follow up (10th days 3th and 12th months) clinical tests

findings obtained by abduction-external rotation test hip extension test standing test and

walking-running test were better when compare preoperative findings

In this study mean Norberg Angle was measured as 9232plusmn204 940plusmn194 and

9536plusmn195 preoperative postoperative 3th and 12th months respectively

67

As a result in this technique ldquoModified DARthroplastyrdquo transplanted cortico-

cancellous grafts neither extend dorsal acetabular rim nor stoped degenerative changes

However although we carried out this study in a small number of patients we thougt that

in cases which has minimal degenerative changes problems could be solve by using this

method without using prosthesis or similar devices It was also concluded that detailed

controlled trials might be necessary in an attemp to highlight that this technique caused

clinicaly recovery by denervation of joint capsule or by the effects of corticocancellous

bone grafts may acting as ldquostem cellsrdquo

Key Words DARthroplasty Dog Hip Joint

68

KAYNAKLAR

Adams WM Dueland RT Meinen J Q‟ Brien RT Giuliano E Nordheim EV Early

detection of canine hip dysplasia comparison of two palpation and five radiographic

methods Journal of the American Veterinary Medical Association 199834(5)339-346

Aktaş M Koumlpeklerde kalccedila displazisi

(httpwwwakutorgtrmodulesphpname=Newsampfile=articleampsid=2395) Erişim tarihi

06 Ağustos 2007

Alexander JW Canine hip dysplasia Small Animal Practice 1992 22(3)551-557

Altunatmaz K Yuumlcel R Devecioğlu Y Saroğlu M S Ozsoy Treatment of canine hip

dysplasia using triple pelvic osteotomy Veterinary Medicine-Czech 200348(1-2)41-46

Anon Report on canine hip dysplasia Journal of the American Veterinary Medical

Association 1973162(8)662-668

Aslanbey D Candaş A Veteriner Operasyon Ankara Medisan Yayınevi 1994s772-784

Aslanbey D Veteriner Ortopedi ve Travmatoloji Ankara Maya Matbaacılık 1990s128-

140

Aslanbey D Veteriner Ortopedi ve Travmatoloji Ankara 3 Baskı Medisan Yayın Serisi

no 19 1996 s262-264

Bakır B Sivas Kangal koumlpeklerinde kalccedila ekleminin displazi accedilısından klinik ve radyolojik

olarak değerlendirilmesi İstanbul Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml İstanbul

Tuumlrkiye-1992

Ballinari U Montavon PM Huber E Weiss R Pectineus myectomy tenotomy of the

iliopsoas and neurectomy of the joint capsule as symptomatic therapy for coxarthrosis of

the dog Schweiz Arch Tierheilkd 1995137(6)251-257

Barut A Sadak S Nişancı A Long term effects of DARthroplasty surgery in canine hip

dysplasia 22 Cases 17th

FECAVA Eurocongress 6th

TSAVA Congress ldquoModern

Veterinary Practicesrdquo 7-10 Eyluumll 2011 İstanbul ndash Turkey 2011p472

Baruth H Berger L Bradshaw D et al Carprofen in Rainsford KD (ed)

Antiinflammatory and Anti-rheumatic Drugs Volume II Newer Anti-inflammatory Drugs

Rainsford KD ed CRC Press Boca Raton1986 p33ndash47

69

Belfield WO Chronic subclinical survey and canine hip dysplasia Veterinary Medicine

and Small Animal Clinician 1976741399-1401

Bennet D Hip dysplasia and ascorbate therapy fact or fancy Seminars in Veterinary

Medicine and Surgery (Small Animal) 19872(2)152-157

Black AP Triple pelvic osteotomi for juvenile canine hip dysplasia Australian Veterinary

Journal 200078(12)820-824

Bojrab MJ Ellison GW Slocum B Current Technique in Small Animal Surgery 4th

Ed

Baltimore Williams And Wilkins 1988p1145-1151

Chalman J Butler HC Coxofemoral joint laxity and the ortolani sign Journal of the

American Veterinary Medical Association 198521671-676

Charette B Dupuis J Beuregard G Palpation and dorsal acetabular rim radiographic view

for early detection of canine hip dysplasia Veterinary and Comparative Orthopaedics and

Traumatology 200114125-132

Corley EA Keller GG Hip Dysplasia A Guide for Dog Breeders and Owners 2nd

Ed

Columbia Missouri Orthopedic Foundation of Animals 1989p1-27

Dassler CL Canine Hip Dysplasia Diagnosis and Nonsurgical Treatment In Slatter D

(Eds) Textbook of Small Animal Surgery 3rd

Ed Philadelphia WB Saunders

Company 2002p2019-2029

Denny HR Butterworth S The hip A Guide to Canine and Feline Orthopaedic Surgery

4th Ed London Blackwell Science 2000p455-494

Dobbelaar MJ Dislocation of the Hip in Dogs Journal of Small Animal Practice

19634101

Duff R Campbell JR Long term results of excision arthroplasty of the canine hip

Veterinary Record 1977101181-184

Durmuş AS Han MC Bazı Koumlpek Irklarında Kalccedila Displazisi Doğu Anadolu Boumllgesi

Araştırmaları Dergisi 20053(2)106-109

Dursun N Veteriner Anatomi I 3rd

Ed Ankara Medisan Yayıncılık 1995p42-51

Dursun N Veteriner Topografik Anatomi 2nd

Ed Ankara Medisan Yayıncılık

2002p158-160

70

Dyce KM Sack WO Wensing CJG Textbook of Veterinary Anatomy Philadelphia

WB Saunders Company 1987p453-464

Evans H E Christiansen GC Miller‟s Anatomy Of The Dog 2nd

Ed Philadelphia WB

Saunders Company 1979p197-209

Ferreira MP Alievi MM Gomes C Beck CAC Voll J Sia D Filho APF Freire CD

Acetabuloplastia extracapsular para tratamento de displasia coxofemoral em catildeo ndash relato

de caso Acta Scientiae Veterinariae 200735(1)101-104

Filho Padilha JG Selmi AL Evaluation of darthroplasty with bone allograft as a treatment

for hip dysplasia in dogs XXVI World Congress of The World Small Animal Veterinary

Association 8-11 August 2001 Vancouver-Canada) 2001p692

Fluumlckiger MA Friedrich GA Binder H A radiographic stres technique fo evaluation of

Coxafemoral joint laxity in dogs Veterinary Surgery 1999281-9

Fox SM Bums J Burt J The dysplastic hip a crippling problem in dogs Veterinary

Medicine 198782684-693

Gahring DR Long-term results with DARthroplasty

httpwwwsancarlosvetcomOtherProfDARthroplastyDARthroplasty_Long_Term_Foll

owuphtml|~ProfDARthroplastyDARthroplasty_Long_Term_Followuphtml Erişim

tarihi 23 Eyluumll 2011

Gay WI Development of an intramedullary stem canine femoral head and neck prosthesis

Proceedings of the XVIIth World Veterinary Congress 14-21 August 1963 Hannover

1963p1087-1093

Guumllanber EG PennHip Radyografi Kursu Notları 22 Agustos 2004 Istanbul 2004p1-20

Guumlzel N Kangal Koumlpeklerinde Kalccedila Displazisi Uumlzerinde Ccedilalışmalar II Ulusal Veteriner

Cerrahi Kongresi 1-2 Ekim 1990 Alata- Mersin

Haan JJ Beale BS Parker RB Diagnosis And Treatment Of Canine Hip Dysplasia Canine

Practice 199318(3)25-28

Hazewinkel HA Skeletal diseases In Willis JM Simpson KW eds The Waltham Book

of Clinical Nutrition of the Dog and Cat Frome England Butler and Tanner 1994395-

423

71

Hedhammar A Olsson SE Andersson SA Persson L Pettersson L Olausson A Sundgren

PE Canine hip dysplasia study of heritability in 401 litters of German shepherd dogs

Journal of the American Veterinary Medical Association 1979 1741012-1016

Henry GA Radiographic development of canine hip dysplasia Veterinary Clinics of North

America Small Animal Practice 199222559-578

Hupp J Pfeil I Buder A Monig K Pfeil A Schubert K Schulz S Winkler T Die dorsale

Pfannendachplastik nach Slocum ndash Eine retrospektive Studie Der praktische Tierarzt

200788(6)398-409

İki Y Sağlam M Koumlpeklerde caput ve collum femoris‟in exicion arthroplastisi Veteriner

Cerrahi Dergisi 200410(1-2)43-47

Jaeligger GT Larsen S Soslashli N Moe L Two years follow-up study of the pain-relieving effect

of gold bead implantation in dogs with hip-joint arthritis Acta Veterinaria Scandinavica

2007499

Johnson AL Smith CW Pijanowski GJ Hungerford LL Triple pelvic osteotomy effect

on limb function and progression of degenerative joint disease Journal of the American

Animal Hospital Association 199834260-264

Kealy RD Olsson SE Monti KL Lawler DF Biery DN Helms RW Lust G Smith GK

Effects of limited food consumption on the incidence of hip dyplasia in growing dogs

Journal of the American Veterinary Medical Association 1992201857-863

Kinzel S Hein S Von Scheven C Kuumlpper W 10 years experience with denervation of the

hip joint capsule for treatment of canine hip joint dysplasia and arthrosis Berl Tierarztl

Wochenschr Munch 2002115(1-2)53-56

Kuumlrkluuml Ccedil Koumlpeklerde eksizyon arthroplasti operasyonu ve geccedil doumlnem sonuccedilları Adnan

Menderes Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml Aydın Tuumlrkiye-2010

Kwon YD Pittler MH Ernst E Acupuncture for peripheral joint osteoarthritis (A

systematic review and meta-analysis) Rheumatology 2006 45(11)1331-1337

Leighton EA Genetic of canine hip dysplasia Journal of the American Veterinary Medical

Association 19972101474-1479

Luck DR DARthroplasty httpwwwvsrsnetDARthroplastyhtml Erişim tarihi 17

Eyluumll 2011

72

Lust G Todhanter RJ Erb N Dykes NL Williams AJ Burton-Wurster N I Farese JP

Repeatability of dorsolateral subluxation scores in dogs and correlation with macroscopic

appearance of hip osteoartritis American Journal of Veterinary 2001621711-1715

Lust G An overview of the pathogenesis of canine hip dysplasia Journal of the American

Veterinary Medical Association 1997210(10)1443-1445

Lust G Other orthopedic diseases Textbook of small animal surgery 2nd

Ed

Philadelphia WB Saunders Company 19931938-1944

Mackenzie SA Oltenacu EA Leighton W Heritability estimate for temperament scores in

German shepherd dogs and its genetic correlation with hip dysplasia Behavior Genetics

1985 15 475-482

Madsen JS Svalostoga E The joint capsula and joint laxity in dogs with hip dysplasia

Journal of the American Veterinary Medical Association 19952101463-1465

Meomartino L Fatone G Potena A Brunetti A Morphometric assessment of the canine

hip joint using the dorsal acetabular rim view and the centre-edge angle Journal of Small

Animal Practice 2002432-6

Morgan JP Stephens M Radiographic Diagnosis And Control Of CHD Iowa State

Universitesi Press 1988

Moses PA Alternatif surgical methods for treating canine hip dysplasia Australian

Veterinary Journal 200078(12)822-823

Muumlller D Pfannendachplastik mit kortiko-spongioumlsen Knochentransplantaten zur Therapie

der Huumlftgelenksdysplasie und Coxarthrose

httpmueller-heinsbergdePfannendachplastik_2008pdf Erişim Tarihi 23 Eyluumll 2011

Muumlller ME Total hip prosthesis Clinical Orthopaedics 197072(9)46-68

Nickel R Schummer A Seiferle E Wilkens H Wille KH Frewein J The Anatomy of the

Domestic Animals - The Locomotor System of the Domestic Mammals Berlin Verlag

Paul Parey 1986p89-90

Off W Matis U Excision arthroplasty of the hip joint in dogs and cats Clinical

radiographic and gait analysis findings at the surgical veterinary clinic of the Ludwig

Maximilians University of Munich Der praktische Tierarzt 1997 25(4)379-387

73

Olmstead ML Total Hip Replacement Current Techniques in Small Animal Surgery 4th

Ed BaltimoreWilliams and Wilkins 1998p1173-1178

Oumlzsoy S Koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı I klinik değerlendirmeler Veteriner

Cerrahi Dergisi 2002a8(3-4)81-88

Oumlzsoy S Koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı II Radyografik değerlendirme Veteriner

Cerrahi Dergisi 2002b8(2-4)89-95

Piermatei DL Flo GL Hip Dysplasia Brinker Piermatei Flo Handbook of Small Animal

Orthopedics and Fracture Repair PhiladelphiaWB Saunders Company1997p433-465

Piermattei DL Greeley RG An Atlas of Surgical Approaches to The Bones of The Dog

and Cat Philadelphia WB Saunders Company 1979

Puerta DA Smith GK Gregor TP Lafond E Conzemius MG Cabell WL Mckelvie PJ

Relationships between results of the Ortolani method of hip joint palpation and distraction

index Norberg angle and hip score in dogs Journal of the American Veterinary Medical

Association 1999214(4)497-501

Read RA Conservative management of juvenil canine hip dysplasia Australian Veterinary

Journal 200078(12)818-819

Read RA Diagnosis and treatment options for hip dysplasia in dogs

httpwwwvincomproceedingsplxCID=WSAVA2002ampPID=2663 Erişim tarihi 26

Nisan 2010

Remedions AM Fries CL Implant complication in 20 triple pelvic osteotomy Veterinary

and Comparative Orthopaedics and Traumatology 19936202-207

Remedions AM Fries CL Treatment of canine hip dysplasia A review Canadian

Veterinary Journal 199536(8)503-509

Riser WH Rhodes WH Newton CD Hip dysplasia In Newton CD Nunamaker DM

(Eds) Textbook of Small Animal Orthopedics Philadelphia JB Lippincott 1985 953-

980

Riser WH A half century of canine hip dysplasia Seminars in Veterinary Medicine and

Surgery (Small Animal) 1987287-91

74

Sarıerler M Comparison of the ortolani method of hip joint palpation norberg angle and

subluxation index in the diagnosis of hip dysplasia in dogs Veteriner Cerrahi Dergisi

20039(3-4)20-25

Schnelle GB Some new diseases in the dog American Kennel Gaz 19355225

Schulz KS Dejardin ML Surgical treatment of canine hip dysplasia In Slatter D (Eds)

Textbook of Small Animal Surgery 3rd

Ed Philadelphia WB Saunders Company

2002p2029-2059

Slocum B Devine TM Dorsal acetabular rim radiographic view for evaluation of the

canine hip Journal of the American Animal Hospital Association 199026289-296

Slocum B Slocum DT Pelvic Osteotomy For Axial Rotation Of The Acetabular Segment

İn Dogs With Hip Dysplasia The Veterinary Clinics of North America Small Animal

Practice 199222645-682

Slocum B Slocum TD DARthroplasty

httpwwwslocumenterprisescomArticlesdarthroplastyhtm|~httpwwwslocumenterpri

sescomArticlesdarthroplastyhtm Erişim tarihi 07 Haziran 2009

Slocum B Slocum TD Hip Current techniques in small animal surgery 4th

Ed

BaltimoreWilliams and Wilkins 1998p1127-1178

Smith GK Advances in diagnosing canine hip dysplasia Journal of the American

Veterinary Medical Association 19972101451-1457

Swenson L Audell L Hedhammar A Prevalence and ınheritance of and selection for hip

dysplasia in seven breeds of dog in sweden and bebefit cost analysis of a screening and

control program Journal of the American Veterinary Medical Association 1997210207-

214

Todhunter RJ Lust G Hip Dysplasia Pathogenesis In Slatter D (Eds) Textbook of Small

Animal Surgery 3rd

Ed Philadelphia WB Saunders Company 2002p2009-2019

Tomlinson LJ Johnson JC Quantification of measurement of femoral head coverage and

Norberg angle within and among four breeds of dogs American Journal of Veterinary

Research 200061(12)1493-1500

Toumlnnis D General radiography of the hip joint Congenital dysplasia and dislocation of the

hip Berlin Springer Verlag 1987p100-138

75

Trumpatori BJ Mathews KG Roe SR Robertson ID Radiographic anatomy of the canine

coxofemoral joint using the dorsal acetabular rim (DAR) view Veterinary Radiology amp

Ultrasound 200344526-532

Vane JR Botting RM Mechanism of action of anti-inflammatory drugs Scand J

Rheumatol 199625(102)9ndash21

Vezzoni A Dravelli G Corbari A Lorenzi MD Cirla A Tranquillo V Early diagnosis of

canine hip dysplasia European Journal of Companion Animal Practice 200515(2)173-

184

Vezzoni A Boiocchi S Vezzoni L Vanelli AB Bronzo V Double pelvic osteotomy for

the treatment of hip dysplasia in young dogs Veterinary and Comparative Orthopaedics

and Traumatology 20106444-452

Wallace LJ Canine hip dysplasia past and present Seminars in Veterinary Medicine and

Surgery (Small Animal)1987292-106

Winer BJ Donald RB Kenneth MM Statistical principles in experimental desing Third

Ed A Bradford Hill London 1991

Wylie KB DeYoung DJ Drost WT DeYoung BA The Effect of Surgical Approach on

Femoral Stem Position in Canine Cemented Total Hip Replacement Veterinary Surgery

19972662

Yaygınguumll R Koumlpeklerde triple pelvik osteotomi uygulamaları Adnan Menderes

Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml Aydın Tuumlrkiye-2005

Yuumlcel R Bakır B Kangal ccediloban koumlpeklerinde kalccedila ekleminin displazi accedilısından klinik ve

radyolojik olarak incelenmesi İstanbul Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi ve Muumlnih Ludwig-

Maximilians Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Tuumlrk Alman Guumlnleri Tebliğ Kitabı 29 - 30

Nisan 1993 Avcılar-İSTANBUL 1993p83-87

Zhang Z Zhu L Sandler J Friedenberg SS Egelhoff J Williams AJ Dykes NL

Hornbuckle W Krotscheck U Moise NS Lust G Todhunter RJ Estimation of

heritabilities genetic correlations and breeding values of four traits that collectively define

hip dysplasia in dogs American Journal of Veterinary Research 200970(4)483-492

76

OumlZGECcedilMİŞ

1978 yılında Sivas‟ta doğdum İlkokulu Ziya Goumlkalp İlkokulu ortaokul ve lise

oumlğrenimimi Sivas Selccediluk Anadolu Lisesi‟nde tamamladım 1996 yılında Ankara

Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi‟nde okumaya hak kazandım 2001 yılında mezun oldum

2003 yılında Adnan Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı‟nda

Araştırma Goumlrevlisi olarak ccedilalışmaya başladım 2006 yılında aynı Anabilim Dalında

doktora programına başladım Halen Adnan Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi

Cerrahi Anabilim Dalı‟nda araştırma goumlrevlisi olarak ccedilalışmaktayım

77

TEŞEKKUumlR

Doktora oumlğrenimim ve tez ccedilalışmam suumlresince ilgi ve yardımlarını hiccedilbir zaman

esirgemeyen danışmanım Sayın Prof Dr Ali BELGE‟ ye teşekkuumlruuml bir borccedil bilirim

Ayrıca her konuda katkılarını esirgemeyen İstanbul Uumlniversitesi Veteriner

Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyesi Sayın Prof Dr Kuumlrşat OumlZER‟ e Adnan

Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyeleri Sayın

Prof Dr Murat SARIERLER‟ e Sayın Prof Dr Nuh KILICcedil‟ a oumlzellikle tezin bitiş

aşamasında goumlstermiş oldukları yardım ve sabırdan dolayı Anabilim Dalımız Oumlğretim

Uumlyesi Yrd Doccedil Dr Sayın İbrahim AKIN Fizyoloji Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyesi Sayın

Aykut UumlNER‟ e Araştırma Goumlrevlisi Dr Sayın Rahime YAYGINGUumlL Araştırma

Goumlrevlisi Zeynep Bilgen ŞEN Araştırma Goumlrevlisi Zeynep Bozkan TATLI‟ ya ve tuumlm

doktora ve yuumlksek lisans oumlğrencileri ile emeği geccedilen tuumlm oumlğrencilere teşekkuumlr ederim

Tez ccedilalışmama SAE-09013 numaralı proje ile sağladığı maddi katkılarından

dolayı Adnan Menderes Uumlniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimine

teşekkuumlr ederim

Page 4: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve

ii

OumlNSOumlZ

Kalccedila eklemi displazisi (KED) oumlzellikle orta ve iri ırk koumlpeklerde sıklıkla

karşılaşılan kalccedila ekleminde dejeneratif değişimlerle karakterize kalıtsal ve oldukccedila

yaygın bir hastalıktır Hastalığın erken tanısı ve sağaltımı amacı ile birccedilok klinik ve

radyolojik muayene youmlntemleri yanı sıra ccedileşitli medikal ve operatif sağaltım seccedilenekleri

oumlnerilmektedir Hastalığın ilerleyici karakteri ve medikal sağaltımın ccediloğunlukla yetersiz

kalması nedeniyle operatif sağaltım youmlntemleri daha ccedilok kabul goumlrmektedir Her ne kadar

operatif sağaltım youmlntemleri hastalığı tamamen ortadan kaldırmasa da elde edilen sonuccedil

ccediloğunlukla medikal tedavilerden daha iyi olmaktadır Bu sebeple de yeni operatif youmlntem

arayışları devam etmektedir Guumlnuumlmuumlzde bu amaccedilla yapılabilecek operasyonlar Musculus

Pectineus Myectomisi Juvenil Pubic Symphysiodesis (JPS) Intertrochanteric Osteotomi

Uumlccedilluuml Pelvik Osteotomi (TPO) DARthroplasti Total Kalccedila Protezi ve Eksizyon

Arthroplastirsquo sidir

KEDrsquonin sağaltımı amacı ile uygulanan youmlntemin tercihinde eklemde şekillenen

dejeneratif değişimler belirleyicidir Juvenil Pubic Symphysiodesis (JPS) Intertrochanteric

Osteotomi ve Uumlccedilluuml Pelvik Osteotomi (TPO) genccedil koumlpeklerde dejeneratif değişimler

başlamadan yapıldığı takdirde etkili olabilmektedir Total Kalccedila Protezi ve Eksizyon

Arthroplastisi ise dejeneratif değişimler şekillendikten sonra da uygulanabilmektedir Total

Kalccedila Protezi maliyeti yuumlksek uygulaması ciddi birikim ve donanım isteyen bir youmlntemdir

Eksizyon Arthroplastisi ise caput femorisrsquo in rezeke edilmesini gerektirmekte eklem

buumltuumlnluumlğuuml bozulmaktadır

DARthroplasti pelvisin diğer boumllgelerinden alınan kemik greftlerinin dorsal

acetabulum kenarına taşınarak boumllgenin daha geniş bir hale getirilmesi ve caput femorisrsquoin

daha derin bir acetabulum iccedilerisine tam olarak oturmasını sağlamaya doumlnuumlk oldukccedila yeni

bir uygulamadır Bu teknik TPO iccedilin geccedil kalınmış durumlarda ve eklem yuumlzeyinde

dejeneratif değişikliklerin yeni başladığı olgularda kullanılabilmektedir

Bu ccedilalışmada onuumlccediluumlncuuml kostadan temin edilen kortikokanselloumlz kemik greftlerinin 5

ndash 10 mm aralıklarla dorsal acetabular kenar uumlzerine accedilılan deliklere implante edilmek

sureti ile modifiye edilen youmlntemin kalccedila displazisinin sağaltımındaki etkinliğinin

araştırılması amaccedillanmıştır

iii

Koumlpeklerde Kalccedila Displazisinin ldquoModifiye DARthroplastirdquo Tekniği ile Sağaltımı

Uumlzerine Klinik Ccedilalışmalar başlıklı tez Adnan Menderes Uumlniversitesi Bilimsel Araştırma

Projeleri Koordinasyon Birimi tarafından SAE-09013 kod numarası ile desteklenmiştir

iv

İCcedilİNDEKİLER

Sayfa

KABUL VE ONAY i

OumlNSOumlZ ii

İCcedilİNDEKİLER iv

SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ viii

CcedilİZELGELER DİZİNİ ix

RESİMLER DİZİNİ x

1GİRİŞ 01

11 Kalccedila Displazisinin Tanımı 01

12 Tarihccedile 02

13 Kalccedila Ekleminin Anatomisi 02

14 Kalccedila Eklemine Intergluteal Ensizyonla Dorsal Yaklaşım 05

15 Kalccedila Displazisinin Nedenleri 07

151 Genetik 08

152 Beslenme 08

153 Hormonlar 08

154 Miyopatiler 09

155 Vitaminler 09

16 Patogenez 09

17 Klinik Goumlruumlnuumlm 10

18Tanı 11

181 Fiziksel Muayene 11

1811 Uyanık (sedasyonsuz) hastada yapılan testler 12

18111 Abduksiyon eksternal rotasyon testi 12

18112 Kalccedila ekstensiyon testi 13

v

18113 Duruş testi 13

18114 Kalccedila sublukzasyon testi 14

18115 İliopsoas testi 15

1812 Anestezi altındaki hastada yapılan testler 15

18121 Reduumlksiyon ve sublukzasyon accedilıları 15

18122 Ortolani belirtisi 16

18123 Barlow belirtisi 17

18124 Barden palpasyonu 17

18125 Diğer testler 17

19 Radyolojik Muayene 17

191 Radyolojik Pozisyonlar 18

110 Sağaltım 22

1101 Medikal Sağaltım 22

1102 Operatif Sağaltım 24

11021 Musculus pectineus myectomisi 24

11022 Juvenil pubic symphysiodesis (JPS) 24

11023 Intertrochanteric osteotomi 24

11024 Eksizyon arthroplastisi 24

11025 Total kalccedila protezi 24

11026 Uumlccedilluuml pelvik osteotomi (TPO) 25

11027 Kalccedila eklemi kapsulası denervasyonu 25

11028 DARthroplasti 25

110281 Tanım 25

110282 Endikasyon 26

110283 Operasyon tekniği 27

vi

2 GERECcedil VE YOumlNTEM 30

21 Gereccedil 30

22 Youmlntem 31

221 Preoperatif Muayeneler 31

2211 Preoperatif klinik muayene 31

2212 Preoperatif radyolojik muayene 31

222 Postoperatif Muayeneler 32

2221 Postoperatif klinik muayene 32

2222 Postoperatif radyolojik muayene 32

223 Anestezi 33

224 Modifiye DARthroplasti Tekniği 34

225 İstatistiksel Analiz 40

3 BULGULAR 42

31 Preoperatif Bulgular 42

311 Preoperatif Klinik Muayene Bulguları 42

312 Preoperatif Radyolojik Muayene Bulguları 42

32 Postoperatif Bulgular 43

321 Postoperatif Klinik Muayene Bulguları 43

322 Postoperatif Radyolojik Muayene Bulguları 44

33 Uygulanan Testlere İlişkin İstatistiksel Sonuccedillar 44

331 Kalccedila Ekstensiyon Testi Sonuccedilları 44

332 Abduksiyon Eksternal Rotasyon Testi Sonuccedilları 45

333 Ayakta Duruş Testi Sonuccedilları 45

334 Aktivite Testi Sonuccedilları 46

335 Topallık Testi Sonuccedilları 46

vii

336 Standart OFA Pozisyonunda Norberg Accedilılarının Değerlendirme Sonuccedilları 47

4TARTIŞMA 54

5 SONUCcedil 62

OumlZET 64

SUMMARY 66

KAYNAKLAR 68

OumlZGECcedilMİŞ 76

TEŞEKKUumlR 77

viii

SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ

JPS Juvenil Pubic Symphiodesis

DEH Dejeneratif Eklem Hastalığı

OFA Orthopedic Foundation for Animals

DLS Dorsolateral Sublukzasyon

NSAID Nonsteroidal Antienflamatuar Ajanlar

TPO Uumlccedilluuml Pelvik Osteotomi (Triple Pelvic Osteotomy)

PDS Polidiaxanon

KED Kalccedila Eklemi Displazisi

DAK Dorsal Asetabular Kenar

DPO Double Pelvic Osteotomy

DI Distraksiyon İndeksi

ix

CcedilİZELGELER DİZİNİ

Sayfa

Ccedilizelge 11 Osteoarthritisrsquo in gelişimine ilişkin yaş topallık ilişkisi 11

Ccedilizelge 21 Ccedilalışmayı oluşturan koumlpeklerin ırk yaş ve cinsiyet dağılımları 30

Ccedilizelge 31 Standart OFA pozisyonunda norberg accedilılarının değerlendirme

sonuccedilları 43

Ccedilizelge 32 Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları 44

Ccedilizelge 33 Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları 45

Ccedilizelge 34 Ayakta duruş testi sonuccedilları 46

Ccedilizelge 35 Aktivite testi sonuccedilları 46

Ccedilizelge 36 Topallık testi sonuccedilları 47

Ccedilizelge 37 Norberg accedilısı kalccedila ekstensiyon testi abduksiyon eksternal

rotasyon testi duruş testi aktivite ve topallık testinin preoperatif postoperatif

3ay ve 1 yıl bulgularına toplu bir bakış 43

x

RESİMLER DİZİNİ

Sayfa

Resim 11 Normal ve displazik kalccedilaların radyografik goumlruumlntuumlsuuml 02

Resim 12 Os coxaersquo yı oluşturan kemik yapılar 03

Resim 13 M pisiformis m gluteus profundus m gluteus mediusun anatomik

goumlruumlnuumlmuuml 05

Resim 14 Deri ve fasiarsquonın ensizyon hattı 06

Resim 15 Kasların retrakte edilmesi 06

Resim 16 Dorsal acetabulum duvarına yaklaşım 07

Resim 17 Kalccedila displazilerinde goumlzlenen merdiven ccedilıkarken zorlanma 11

Resim 18 Abduksiyon eksternal rotasyon testi 13

Resim 19 Normal bir koumlpekte ayakta durma pozisyonu Displazili bir koumlpeğin

ayakta durma testinde kalccedila ve bel boumllgesini ccedilukurlaştırma14

Resim 110 Ortolani testinin uygulama tekniği 16

Resim 111 Standart OFA pozisyonu 19

Resim 112 Dorsolateral Sublukzasyon (DLS) radyografik pozisyonrsquo un

uygulanışı 20

Resim 113 PennHip methoduyla radyografi ccedilekim tekniği 21

Resim 114 PennHip methoduyla alınan radyografilerde distaksiyon ve

kompresyon goumlruumlntuumlleri 21

Resim 115 Distraksiyon indeksinin hesaplanmasındaki şematik goumlruumlnuumlm 22

Resim 116 DARthroplasti operasyonu iccedilin kemik greftinin alındığı ve uygulandığı

yerin iskelet uumlzerindeki ve radyografideki goumlruumlntuumlsuuml26

Resim 21 Ccedileşitli vakalara ait preoperatif goumlruumlntuumller 31

Resim 22 Standart OFA pozisyonunda radyografilerin alınması 33

Resim 23 Hastanın operasyona hazırlanmasına ait goumlruumlntuumller 34

xi

Resim 24 13 costarsquo nın ccedilıkartılmasına ait goumlruumlntuumller 36

Resim 25 13 costarsquo nın kortikokanselloumlz kemik grefti olarak hazırlanması 37

Resim 26 Dorsal acetabular kenara yaklaşım ve greftlerin yerleştirilmesi

iccedilin deliklerin accedilılması 38

Resim 27 Greftrsquo lerin yerleştirilmesi ve boumllgenin kapatılması 39

Resim 28 Hayvanların operasyon sonrası genel goumlruumlntuumlleri 40

Resim 31 Uygulanan ccedileşitli testlere ait goumlruumlntuumller 49

Resim 32 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 15 aylık erkek Kangal

koumlpeğe ait radyografiler 50

Resim 33 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti sol tarafa eksizyon arthroplastisi

uygulanan 11 aylık erkek melez koumlpeğe ait radyografiler 51

Resim 34 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık erkek Labrador

Retriever koumlpeğe ait radyografiler 52

Resim 35 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 6 aylık erkek Kangal

koumlpeğe ait radyografiler 52

Resim 36 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 13 aylık erkek

Golden Retriever koumlpeğe ait radyografiler 53

Resim 37 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık dişi

Rottweiler koumlpeğe ait radyografiler 53

1

1GİRİŞ

Kalccedila displazisi oumlzellikle orta ve iri ırk koumlpekleri etkileyen genetik ve ccedilevresel

faktoumlrlerin etkisi altında meydana gelen eklemde stabilite bozukluğu oluşturan oumlnemli bir

gelişim anomalisidir (Alexander 1992 Aktaş 2007)

Hastalığın oluşumunda kalıtsal nedenler dışında beslenme diyet ve ağırlığın oumlnemli

roluumlnuumln bulunduğu bildirilmektedir Pelvis kaslarının gelişim anomalileri ve eklem

gevşekliği de nedenler arasında sayılmaktadır (Alexander 1992 Aslanbey ve Candaş 1994

Piermatei ve Flo 1997) Hastalığa yakalanan koumlpekler normal kalccedila eklemi ile doğarlar

ancak buumlyuumlme suumlrecinde iskelet ve bunu destekleyen kas sisteminde bir inkoordinasyon

gelişir (Alexander 1992)

Kalccedila displazisinde klinik belirtiler ve radyografik değişiklikler arasında direkt bir

korrelasyon bulunmamaktadır Bazı hayvanlar oumlnemli radyografik değişimler bulunmasına

rağmen herhangi bir topallık belirtisi goumlstermezler veya ccedilok az topallık goumlsterirler

Bununla birlikte ccedilok az radyografik değişim goumlsteren olgularda belirgin topallıklar

goumlzlenebilmektedir (Denny ve Butterworth 2000)

Kalccedila displazisi accedilısından genel kontrol zamanı 6-7 ay yaş doumlnemi olarak kabul

goumlrmektedir Ancak PennHip youmlntemi ile 3-4 aylık koumlpeklerde hastalığın erken doumlnem

oumlnemli bulgularından kalccedila eklemi gevşekliği ortaya konabilmektedir (Fluumlckiger ve ark

1999 Oumlzsoy 2002b İki ve Sağlam 2004 Gahring 2011)

DARthroplasti eklemde dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olduğu henuumlz

osteofitik uumlremelerin başlamadığı ve kıkırdak yapısının bozulmadığı doumlnemde endikedir

Bu operasyonda amaccedil hayvanın iskelet sisteminin farklı boumllgelerinden alınan kemik

greftlerin dorsal acetabular kenara taşınarak boumllgenin daha uzun bir hale getirilmesi eklem

kapsuumlluumlnuumln desteklenmesi acetabulumun yuumlzey genişliğini artırarak caput femoris‟in daha

iyi bir şekilde kavranması ve eklemdeki gevşekliğin ortadan kaldırılmasını sağlamaktır

(Slocum ve Slocum 1992 Hupp ve ark 2007 Gahring 2011)

11 Kalccedila Displazisinin Tanımı

Kalccedila displazisi lig caputis ossis femoris caput femoris ve collum femoris‟deki

dejenerasyona bağlı olarak eklemde gevşeklik acetabulumda sığlaşma caput femoris‟de

2

duumlzleşme ile karakterize progresif nitelikte tek veya ccedilift taraflı bir eklem bozukluğudur

(Resim 11) (Anon 1973 Mackenzie ve ark 1985 Guumlzel 1990)

Resim 11 A Normal ve B Displazik kalccedilaların radyografik goumlruumlntuumlsuuml

12 Tarihccedile

Kalccedila displazisi ilk kez yaklaşık 2000 yıl oumlnce Hipokrat tarafından insanlarda

tanımlanmıştır (Olmstead 1998) Kalccedila eklemi displazisi terimi Hilgenreiner tarafından

1936 yılında kullanılmıştır İlk elektif neonatal tedavi Ortolani tarafından 1937 yılında

bildirilmiştir (Toumlnnis 1987)

Koumlpeklerde kalccedila displazisi ile ilgili ilk ccedilalışma ise 1930 yılında Kuzey Amerika‟da

başlamış 1935 yılında Schnelle tarafından ldquocoxa- femoral eklemin bilateral kongenital

sublukzasyonurdquo olarak tanımlanmış ve o doumlnemde nadir olduğu duumlşuumlnuumllmuumlştuumlr (Schnelle

1935) Guumlnuumlmuumlzde ise durum tamamen farklı bir goumlruumlnuumlm almış ve kalccedila displazisi

oumlzellikle iri ırk koumlpeklerin ccedilok sık karşılaşılan genetik bir eklem problemi olarak varlığını

suumlrduumlregelmiştir (Altunatmaz ve ark 2003 Aktaş 2007)

13 Kalccedila Ekleminin Anatomisi

Os coxa os ilium os pubis ve os ischii‟nin birleşmesiyle oluşur (Resim 12) Bu uumlccedil

kemiğin ilgili boumlluumlmleri aralarında acetabulum denilen merkezi ve derin bir ccedilukur

oluşturacak şekilde birbiriyle birleşmişlerdir (Dyce ve ark 1987 Dursun 1995)

A B

3

Resim 12 Os coxae‟ yı oluşturan kemik yapılar (Dyce ve ark 1987)

Acetabulum caput ossis femoris ile eklemleşen bir ccedilukurluktur Acetabulum‟un iccedil

yuumlzuumlnde caput ossis femoris ile eklem yapan yarım ay şeklindeki eklem yuumlzuumlne facies

lunata adı verilir Eklemin oluşumuna katılmayan ve kıkırdak kapsamayan tabanı ise fossa

acetabuli‟dir Acetabulum‟un dorsolateral yuumlzuumlnuuml kıkırdak dokusu kaplamıştır Fibroumlz

eklem kapsuumlluuml acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve collum femoris‟e yapışır

(Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)

Os pubis os coxa‟nın oumln ve alt kısmını oluşturur Foramen obturatorium‟u

şekillendirir Corpus ossis pubis ramus cranialis ossis pubis ve ramus caudalis ossis pubis

olmak uumlzere uumlccedil kısmı vardır Corpus ossis pubis acetabulum‟ un yapısına katılan goumlvde

kısmıdır Ramus cranialis ossis pubis‟in oumln kenarı keskin kenarlı bir ccediloumlkuumlntuuml yapar Buraya

pecten ossis pubis denir Yine bu kenar uumlzerinde pecten ossis pubis‟in lateralinde ve

acetabulum yakınında os ilium ile ramus cranialis ossis pubis‟in birleşme yerine eminentia

iliopubica denir Burası m pectineus‟un insersiyon yeridir (Evans ve ark 1979 Dyce ve

ark 1987)

Acetabulum ile caput ossis femoris arasındaki ekleme articulatio coxae denir

Eklem ccedilıkıntısını oluşturan caput ossis femoris kuumlre şeklindedir iccedile ve biraz yukarı

doumlnuumlktuumlr Eklem ccedilukurunu oluşturan acetabulum ise os coxa‟nın dış yuumlzuumlnde dışa ve

aşağıya bakan derin ve geniş bir ccedilukurdur Acetabulum‟un tuumlmuuml eklemin oluşumuna

katılmaz Eklemin oluşumuna katılan yarımay şeklindeki eklem yuumlzuuml facies lunata

4

eklemin oluşumuna katılmayan kısmı ise fossa acetabuli‟dir Acetabulum‟un kenarları

fibroumlz kıkırdaktan yapılmış bir halka ile yuumlkseltilmiştir Labrum acetabulare denilen bu

halka sayesinde acetabulum hem derinleşir hem de genişler caput ossis femoris‟in

yarısından fazlasını iccediline alır (Dyce ve ark 1987 Dursun 1995)

Kalccedila eklemi spheroid bir eklemdir Yapısı nedeniyle ccedilok hareketli bir eklem

olması gerekirken hayvanlarda ligament ve kasların oumlzel durumları nedeniyle sadece

fleksiyon ve ekstensiyon kısıtlı olarak abduksiyon ve adduksiyona izin verir Bununla

beraber carnivor‟da oldukccedila hareketlidir ve abduksiyon hareketini ccedilok rahat yapabilir

(Dursun 1995)

M gluteus superficialis ince duumlz hemen hemen dikdoumlrtgen şeklinde bir kastır

Sacrum ve ilk kuyruk omurundan başlar trochanter major‟ un arkasına yapışarak son

bulur M gluteus ve m piriformis tarafından oumlrtuumllmektedir Kalccedila ekleminin ekstensor

kasıdır N gluteus caudalis tarafından innerve edilmektedir (Nickel ve ark 1986 Dyce ve

ark 1987 Dursun 1995)

M gluteus medius ala ossis ilii sacrum ve m longissimus lumborum‟dan

carnivorlarda fascia glutea ve crista iliaca‟ dan başlar trochanter major‟ da sonlanır M

gluteus superficialis ve fascia glutea tarafından oumlrtuumlluumlr Kalccedila eklemine ekstensiyon

yaptırır ve N gluteus cranialis tarafından innerve edilir (Evans ve ark 1979)

M gluteus profundus spina ischiadica‟ dan başlar ve trochanter major‟ da

sonlanmaktadır (Resim 13) Kalccedila eklemine ekstensiyon ve abduksiyon yaptıran bu kas n

gluteus cranialis tarafında innerve edilir (Nickel ve ark 1986 Dyce ve ark 1987)

5

Resim 13 M pisiformis m gluteus profundus m gluteus mediusun anatomik goumlruumlnuumlmuuml

Eklem kapsuumlluuml geniş ve kalındır Labrum acetabulare‟yi ve incisura acetabuli‟yi

uumlstten oumlrten ligamentum transversum acetabuli‟yi de iccediline alacak şekilde collum ossis

femoris‟e yapışır Capsula articularis‟in oumln kısmı acetabulum yakınında kalınlaşarak zona

orbicularis adında geniş ve sirkuumller bir kemer oluşturur Eklem kapsuumlluumlnuumln oumln ve biraz dış

yan kesiminde ligamentum iliofemorale bulunur Os ilium ile fossa trochanterica arasında

uzanan kuvvetli bir bağdır (Nickel ve ark 1986)

Ligamentum transversum acetabuli Labrum acetabulare‟nin devamı şeklindedir ve

incisura acetabuli‟yi uumlstten koumlpruumller boumlylece altında bir delik kalır Bu delikten ekleme ait

damar ve sinirler geccediler (Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)

Ligamentum capitis ossis femoris Fossa acetabuli ile fovea capitis femoris arasında

uzanan kısa ve yuvarlak bir bağdır İntrakapsuumller olarak yer alan bu bağ membrana

synovialis tarafından oumlrtuumllmuumlştuumlr (Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)

14 Kalccedila Eklemine Intergluteal Ensizyonla Dorsal Yaklaşım

Boumllgenin uumlst (proximal) sınırını femur‟ un trochanter majorunun uumlst ucundan

geccedilirilen transversal bir duumlzlem oluşturur Alt sınırını trochanter major‟un 10ndash14 cm

altından birinci duumlzleme paralel olarak geccedilirilen transversal bir duumlzlem belirler Bu iki

duumlzlem arasında kalan boumllge regio articulationis coxae (kalccedila eklemi boumllgesi)‟ dir (Dursun

2002)

6

Resim 14 Deri ve fascia‟nın ensizyon hattı (Piermattei ve Greeley 1979)

Deri ensizyonu trochanter major‟ un distalinden başlar trochanteri geccediler

craniomedial youmlnde buumlkuumllerek trochanter ile dorsal hat arasında sonlandırılır (Resim 14)

Deri ve subkutan yağ dokusu diseke ve retrakte edilerek gluteal fascia‟nın goumlruumlnmesi

sağlanır Bu fascia m gluteus superficialis ve biceps femoris‟in cranial sınırı boyunca

ensize edilir (Resim 14) Bu iki ensizyon trochanter major boumllgesinde birleştirilir

Resim 15 Kasların retrakte edilmesi (Piermattei ve Greeley 1979)

7

M superficialis kaldırılarak trochanter minor uumlzerindeki insersiyon noktasından

ensize edilir Bu kasın kaldırılmasıyla siyatik sinir‟e yaklaşılır M gluteus medius craniale

retrakte edilir (Resim 15) (Piermattei ve Greeley 1979)

Resim 16 Dorsal acetabulum duvarına yaklaşım (Piermattei ve Greeley 1979)

M gluteus superficialis elevasyonu ve retraksiyonu siyatik sinir‟ in ekarte

edilmesini sağlar Corpus ilium uumlzerinde m gluteus profundus‟ un origosu caudal sınırı

uumlzerinden başlayarak ensize edilir M gluteus profundus kas goumlvdesinin craniolateral

elevasyonu ve retraksiyonu iccedilin bu ensizyon cranial‟ e devam eder ve boumlylece

acetabulum‟un dorsal kenarına ulaşılır (Resim 16 ) (Piermattei ve Greeley 1979)

15 Kalccedila Displazisinin Nedenleri

Hastalığın oluşumunda genetik faktoumlrler başta olmak uumlzere ccedilevresel faktoumlrlerinde

etkinliği kanıtlanmıştır (Zhang ve ark 2009) Ccedilevresel faktoumlrlere bakıldığında vuumlcut

buumlyuumlkluumlğuuml buumlyuumlme oranı (oumlzellikle 3-8 aylık doumlnemde) beslenme diyete bağlı kalsiyum

ve diğer katyonların aşırı alınımı m pectineus distrofisi yeni doğanlarda aşırı fiziksel

etkinlik zayıf pelvik kas kuumltlesi osteokondrozis aşırı derecede eksojen oumlstrojen alımı ve

C vitamini eksikliğinin hastalığın oluşumunda rol aldığı duumlşuumlnuumllmektedir (Piermattei ve

Flo 1997 Olmstead 1998)

8

151Genetik

Kalccedila displazisi kalıtsal bir hastalıktır (Hedhammar 1979 Corley ve Keller 1989

Alexander 1992) Kalccedila displazisi poligenetik ve multifaktoumlriyel pek ccedilok genin ve

faktoumlruumln etkisinde oluşan bir oumlzellik taşımaktadır (Mackenzie ve ark 1985 Leighton 1997)

Ccedilevresel faktoumlrler kalccedila displazisinin nedeni değildir fakat derecesini belirlemede rol

oynayabilirler (Corley ve Keller 1989 Kealy ve ark 1992) Bunun anlamı bir hayvanın

fenotipi mutlaka genotipine eşit olacak anlamına gelmez İki hayvan aynı displazik

genotipe sahipken ccedilevresel faktoumlrlerin etkisiyle farklı fenotiplere (1 displazik 1 normal)

sahip olabilir (Fox ve ark 1987) Her iki ebeveyni de displazik olan koumlpeklerin

yavrularında kalccedila displazisi goumlruumllme oranı 85 iken bir ebeveynin normal bir ebeveynin

dizplazik olduğu ccediliftleşme sonucu doğan yavrularda 52 ana - babanın normal olduğu

yavrularda 375 olarak bildirilmektedir (Riser 1987) Alman ccediloban koumlpeklerinde yapılan

bir ıslah ccedilalışmasında displazik olmayan kapalı bir kolonide 35 yıl iccedilerisinde kalccedila

displazisi oranının 39‟ dan 17 lere duumlşuumlruumllduumlğuuml kaydedilmektedir (Riser ve ark 1985)

152Beslenme

Beslenme kalccedila displazisini etkileyen oumlnemli ccedilevre faktoumlrlerinden biridir tek başına

kalccedila displazisine neden goumlsterilemez fakat genetik yatkınlığı olan bireylerde displazinin

goumlruumllme oranını artırabildiğine dikkat ccedilekilmektedir (Hazewinkel 1994)

Kalccedila displazisi genotipi‟ne sahip yavru koumlpeklerde buumlyuumlme periyodunda yuumlksek

kalorili diyetle beslenmenin hastalığın insidansı ve şiddetini artırdığı bildirilmektedir

(Anon 1973 Olmstead 1998)

153Hormonlar

Aşırı kalsiyum alınması kalsitonin‟de artış paratiroid hormonunda azalmalara

neden olur Ayrıca yetersiz beslenme de gastrin salınımını artırarak kalsitonini yuumlkseltir ve

paratiroid hormon duumlzeyini duumlşuumlruumlr Oumlstrojen relaksin insuumllin buumlyuumlme hormonu ve

paratiroid hormonunun kalccedila displazisinin gelişiminde birer etken olduğu bildirilmektedir

(Morgan 1988)

Oumlstrojen verilen yavru koumlpeklerde kalccedila displazisi goumlruumllme sıklığının artabileceği

belirtilmekle birlikte (Wallace 1987) displazik koumlpeklerin oumlstrojen seviyelerinin sağlıklı

koumlpeklerin duumlzeyleri ile aynı olabileceği de ifade edilmektedir (Riser ve ark 1985)

9

Kalccedila displazisi bulunan annelerde doğum sonrası relaksin seviyesi artış

goumlstermekte ve yavrulara verilen relaksin hormonunun kalccedila displazisi gelişimini

etkileyebileceği iddia edilmekle birlikte (Riser ve ark 1985 Lust 1993) oumlstrojen relaksin

veya herhangi bir diğer hormonun normal duumlzeyde bulunmasının kalccedila displazisinin

gelişiminde etkin olacağı sonucunu vermeyeceği vurgulanmaktadır (Riser ve ark 1985

Wallace 1987)

154Miyopatiler

M pectineus miyopatisi buumlyuumlmeyi engelleyip geciktirebilir Caput femoris‟in

acetabulum‟dan dışarıya ve yukarıya doğru yuumlklenmesine eklemin gevşekliğine

acetabulum‟un kenarının zedelenmesine neden olmaktadır (Morgan 1988)

155Vitaminler

Destek dokuların interselluumller liflerinin oluşumunda ve bu dokuların normal

fonksiyonlarının sağlanmasında etkili olan vitamin C‟nin eksikliğinde değişik oranlarda

kalccedila displazisi meydana geldiği C vitamini ilavesi ile beslenen yavrularda kalccedila displazisi

goumlruumllme oranında azalma olduğu bildirilmektedir (Bennet 1987) Gebe koumlpeklere yuumlksek

doz vitamin C uygulanmış ve yavrularda 2 yıllık bir doumlnemde kalccedila displazisinin ortadan

kalktığı goumlzlenmiştir (Belfield 1976)

16 Patogenez

Kalccedila ekleminin stabilitesi ve gevşekliğini kemiksel elementlerin yapısı ve dorsal

acetabular kenar (hayvan ayakta dururken destek accedilısından oumlnemli yer tutar) kalccedila

ekleminin ccedilapraz hareketinden sorumlu kasların dengesi eklem kapsuumlluuml lig caputis ossis

femoris ve sinoviya sıvısı etkiler (Read 2010)

Kalccedila eklemi displazisinin gelişiminde eklemdeki stabilite eksikliği ile

acetabulum‟un zayıf gelişimi sonucu collum femoris‟te ve acetabulum kenarında

ekzostozla birlikte seyreden kronik bir yangı gelişir Primer olarak eklem kapsuumlluuml ile

ligamentlerin gevşekliği ve buna bağlı olarak eklemde aşırı oynaklık sekonder olarak

acetabulum‟un noksan gelişimi meydana gelir Bu gevşeklik ve oynaklığın 4-8 aylar

iccedilerisinde en uumlst duumlzeyde olduğu bildirilmektedir Başka bir varsayıma goumlre de 4 ve 5 bel

omurlarında değişimler m pectineus‟ ta spazma neden olmaktadır Bu spazm sonucu

eklem lukzasyona suumlruumlklenmekte ya da caput femoris acetabulum‟un dorsal kenarına daha

fazla basınccedil yapmaktadır Boumlylece eklem kapsuumlluuml ve lig capitis ossis femoris gerilmekte ve

10

bunun sonucu olarak caput femoris‟in acetabulum‟un dorsal duvarına basıncı ile

acetabulum sığlaşmaktadır Ağır olaylarda bu durumun daha 14 guumlnde bile saptanabildiği

belirtilmektedir (Hedhammer ve ark 1979 Read 2010) Hedhammer ve ark (1979)

hastalığın genellikle yaşamın 3 ve 4 aylarında accedilığa ccedilıktığını ve ancak 12 ve 18 aylar

iccedilerisinde gelişimini tamamladığını bu yaştan sonra yalnız sekonder değişimlerin

goumlzlendiğini ifade etmektedirler

Displaziye prezdispoze koumlpek yavrularının doğumda normal kalccedila eklemine sahip

olduğu belirtilmektedir (Alexander 1992) Kalccedila eklemi yaşamın ilk 10-14 guumlnuumlne kadar

normal gelişimini suumlrduumlruumlr zamanla sinovial sıvı miktarında artış sinovitis sinovial sıvı

yapışkanlığı ve fonksiyonunda azalma ve sinovial sıvı iccedilerisindeki loumlkosit sayısında artış

şekillenmektedir Bunu takiben lig capitis ossis femoris ve eklem kapsuumlluumlnde dejenerasyon

başlamaktadır Hayvanın ırkı hızlı gelişimi ve ağırlık artışı gibi etiyolojik faktoumlrlere bağlı

olarak eklem gevşekliği ilerler ve sonuccedilta acetabulum ile caput femoris arasındaki uyum

bozularak displaziye ilişkin bir takım bozukluklar ortaya ccedilıkar (Anon 1973 Aslanbey ve

Candaş 1994)

17 Klinik Goumlruumlnuumlm

Hastalığın ilk bulgusu kalccedila eklemi gevşekliğidir Kalccedila displazili koumlpeklerde klinik

muayeneler sırasında arka ekstremitelere ilişkin ağrı sallantılı yuumlruumlyuumlş ayağa kalkmada

zorluk koşma ve sıccedilramada isteksizlik uzun ve zorlu egzersizlerden kaccedilınma merdiven

ccedilıkarken zorlanma (Resim 17) vardır (Aslanbey 1990 Guumlzel 1990 Deny ve Butterworth

2000) İnspeksiyonda pelvis ve gluteal boumllge kaslarında zayıflık kifoz bacaklarda ciddi bir

adduksiyon goumlruumllebilir Kalccedila displazisi genelde bilateral şekillenen bir rahatsızlık olsa da

aynı oumllccediluumlde her koumlpekte bilateral şekillenmeyebilir (Piermattei ve Flo1997 Olmstead 1998

Deny ve Butterworth 2000)

11

Resim 17 Kalccedila displazilerinde goumlzlenen merdiven ccedilıkarken zorlanma

18 Tanı

Kalccedila displazisinin ortaya ccedilıkması hayvanın yaşamı boyunca herhangi bir doumlnemde

genellikle stabilite bozukluğu ve osteoarthritisin tespiti ile goumlzlenebilir Hastalıkta topallık

ilk altı ay boyunca yavaş yavaş artış goumlsterir ve hayvan altı aylık olduğunda maksimum

noktaya ulaşarak belirginleşir daha sonraki altı aylık periyotta azalır ve hayvan bir yaşını

geccediltikten sonra artmaya başlar ( Ccedilizelge 11 ) (Todhunter ve Lust 2002)

Ccedilizelge 11 Osteoarthritis‟ in gelişimine ilişkin yaş topallık ilişkisi (Todhunter ve Lust

2002)

12

Koumlpeklerde ilk klinik belirtiler 3 ile 12 aylıkken goumlzlenirken genellikle altı

aylıktan kuumlccediluumlk koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı oldukccedila zordur (Dassler 2002) Ancak

guumlnuumlmuumlzde ccedileşitli radyografik youmlntemler ile kalccedila displazisi erken doumlnemlerde tespit

edilebilmektedir Klinik semptomlar belirginleşene kadar hasta sahiplerinin dikkatinden

kaccedilar Kesin teşhis palpasyon bulguları klinik bulgular ve radyografik youmlntemlerle

yapılabilmektedir (Smith 1997 Puerta ve ark 1999 Altunatmaz ve ark 2003)

181 Fiziksel muayene

Koumlpeklerin fiziksel muayenesinde kalccedila ekleminin gevşekliğinin belirlenmesinde

ve displazi teşhisinde birccedilok youmlntemin kullanıldığı bildirilmektedir Bu youmlntemler

hayvanlara sedasyonlu ve sedasyonsuz olarak yapılmaktadır (Bojrab ve ark 1988)

1811 Uyanık (sedasyonsuz) hastada yapılan testler

18111 Abduksiyon eksternal rotasyon testi

Bu test yangılı bir kalccedila ekleminde ağrı oluşturur Normalde dorsal acetabular

boumllgede eklem kapsuumlluuml ince ve şeffaf yapıdadır Caput femoris‟in sublukzasyonuna bağlı

olarak eklem kapsuumlluuml yırtılır ve fibrozis sonucu kalınlaşır Testin uygulanmasında bir kişi

hastanın başını tutarken hekim hastanın arkasında yer alır Hastanın sağ ve sol kalccedilaları

sıra ile test edilir Muayene eden kişinin sağ eli hastanın sağ dizini tutar Diz sağ kalccedilayı

dışarıya rotasyon ve fleksiyon yaptırmak iccedilin kullanılır Kalccedila abdukte edilir dışarıya

doğru doumlnduumlruumlluumlr ve gerilir Abduksiyonda yangılı ve zarar goumlrmuumlş collum femoris ile

eklem kapsuumlluuml temas ettirilir Eksternal rotasyonda ise yangılanmış kapsuumlluumln collum

femoris‟e suumlrtmesi rahatsızlık yaratır Hasta tepki goumlstermezse sonuccedil negatiftir Isırma ve

kalccedilayı korumaya ccedilalışması yangılanmış bir kalccedilayı goumlsterir Bu test kalccedila displazisi iccedilin

spesifik değildir Lumbal boumllgedeki medulla spinalis lezyonlarında da pozitiftir (Resim

18) (Bojrab ve ark 1988 Alexander 1992 Adams ve ark 1998)

13

Resim 18 Abduksiyon eksternal rotasyon testi

A Abduksiyon yangılanmış ve zarar goumlrmuumlş kollum femoris ile kapsuumll temas ettirir

B Eksternal rotasyon yangılanmış kapsuumlluumln kollum femorise suumlrtuumlnmesi sonucu rahatsızlık

yaratır (Oumlzsoy 2002a)

18112 Kalccedila ekstensiyon testi

Bu test collum femoris civarında eklem kapsuumlluumlnuuml gerer Bu testin

uygulanmasında bir kişi hastayı tutarken hekim hastanın arkasında durur Sağ ve sol

kalccedilalar sıra ile test edilir Kuumlccediluumlk bir koumlpeğin sağ kalccedila testi iccedilin hekim parmaklarını

kalccedilanın cranial‟i uumlzerine başparmağını da dorsal ischiial boumllgeye yerleştirilir Hastanın

kalccedilası muayene edenin parmaklarının ccedilekmesi ile gerilir Daha buumlyuumlk koumlpeklerde ise sağ

elin parmakları genu boumllgesine sol elde hayvanın arka tarafı uumlzerine yerleştirir Sol el

hayvanın hareketini oumlnlerken hekim femur‟u diğer eli ile geriye doğru ccedilekerek kalccedilayı

gerer Bu test collum femoris civarında eklem kapsuumlluumlnuuml gerer Pozitif olduğu zaman

hasta tepki goumlstermektedir Dorsal eklem kapsuumlluuml yangılaştığında ve fibrozis geliştiğinde

pozitif yanıt verir Bu test kalccedilaya spesifik değildir Kontraksiyona uğramış m iliopsoas ve

aşağı lumbal boumllgedeki yangılarda da pozitif yanıt verir (Bojrab ve ark 1988 Alexander

1992 Adams ve ark 1998)

18113 Duruş testi

Duruş testi omurgada basınccedil oluşturan fonksiyonel bir eylemdir Ayakta duran bir

koumlpeğin oumln ayaklarının yukarı kaldırılması ile gerccedilekleştirilir Sağlıklı bir koumlpek bu

pozisyonda rahatsız olmadan ayakta durur Koumlpeğin arka tarafı ve kalccedilası gergindir

Sağlıklı olmayan koumlpek ise rahatsız pozisyonda durur ve bu durumdan hoşlanmayarak yere

14

inmeye ccedilalışır Hayvan arka tarafını ve kalccedilasını fleksiyonda tutar Bu test aşırı

ekstensiyon yolu ile kalccedila ve omurgalarda baskı yaratır Anormal kalccedilalı koumlpekler fibrozis

ve yangının derecesine bağlı olarak farklı cevap verebilirler Bu test bir hastalık iccedilin

patognomonik olmamakla birlikte hayvanın sırtında ya da kalccedilasında bir problem

olduğunu goumlsterir (Resim 19) (Bojrab ve ark 1988)

Resim 19 A Normal bir koumlpekte ayakta durma pozisyonu B Displazili bir koumlpeğin

ayakta durma testinde kalccedila ve bel boumllgesini ccedilukurlaştırması (Bojrab ve ark 1988)

18114 Kalccedila sublukzasyon testi

Bu fiziksel muayene topallığın kalccedila ya da sırt boumllgesinden kaynaklanıp

kaynaklanmadığını belirlemede kullanılır Testin uygulanmasında bir kişi hastayı tutarken

hekim test edilen kalccedilanın yanında durur Sağ kalccedila iccedilin muayene edenin sağ elinin

parmakları femurun proksimal kısmının medialine ve sağ başparmak sağ ilium uumlzerine

yerleştirilir Buumlyuumlk koumlpeklerde dizin laterali uumlzerine sol elin yerleştirilmesi ile kalccedilanın

abduksiyonu oumlnlenmeye ccedilalışılır Muayene eden kişi aynı zamanda ilium‟u mediale iter ve

femuru laterale ccedileker Hastanın tepki vermemesi negatiftir (Oumlzsoy 2002a) Kalccedila

sublukzasyon testi dorsal acetabular kenardaki kapsuumlluumln yapışma noktasını zorlar

Muayene edenin proksimal femuru laterale ccedilekmesi ile kalccedila eklemi sublukze olur ve hasta

ağrıya karşı kalccedilasını korumak iccedilin kaslarını kontraksiyona geccedilirir Bu kas kontraksiyonu

caput femoris‟in yangılanmış dorsal eklem kapsuumlluuml iccediline doğru dorsal youmlnde yer

değiştirmesine neden olarak ağrıya yol accedilar (Bojrab ve ark 1988)

15

18115 İliopsoas testi

Bu fiziksel muayene topallığın m iliopsoas‟ dan kaynaklanıp kaynaklanmadığını

anlamak iccedilin yapılır Bu test iliopsoas kasına spesifiktir ve yangılanmış kas‟a koumlpeğin

cevabını test eder Hekim hayvanın yanında durur Koumlpeğin sağ m iliopsoas‟ ının testi iccedilin

hekim parmaklarını hastanın kalccedilasının cranialine yerleştirir ve mpectineus‟un caudalinde

m iliopsoas uumlzerine parmakla basınccedil uygular M iliopsoas aynı zamanda kalccedilanın

gerilmesi ve rotasyonu ile de test edilir Hasta tarafından hissedilen ağrı kasın gerilmesi

parmakla yapılan basınccedil ve yangı miktarı ile doğru orantılıdır (Bojrab ve ark 1988)

1812 Anestezi altındaki hastada yapılan testler

18121 Reduumlksiyon ve sublukzasyon accedilıları

Reduumlksiyon accedilısı kalccedila eklemi reduumlksiyonu oluştuğunda sagital duumlzlemden fiziksel

pozisyonda abduksiyon accedilısının oumllccediluumllmesidir Reduumlksiyon accedilısını oumllccedilmek iccedilin hasta

anesteziye alınır ve sırt uumlstuuml yatırılır El diz eklemi lateraline yerleştirilir Medial

doğrultuda zorlama ile kalccedila ekstensiyon ya da fleksiyonsuz vertikal başlama pozisyonuna

getirilir Diz eklemine uygulanan guumlccedil ile kalccedila yavaşccedila abduksiyona getirilir Kalccedila eklemi

yerine yerleştiğinde abduksiyon durdurulur Ccedilıtırtı sesinin duyulması ya da caput femoris‟

in yer değiştirmesinin palpe edilmesi ile kalccedila ekleminin yerine yerleştiği anlaşılır

Sineradyografi ile de durum izlenebilir (Bojrab ve ark 1988)

Reduumlksiyon accedilısı koumlpeklerde elektronik goniometre ile oumllccediluumlluumlr Goniometrenin ucu

iliopectinel ccedilıkıntı uumlzerindeki m pectineus‟ un orijininin hemen caudaline yerleştirilir

Goniometrenin kenarı genu ekleminin medial kenarına dokundurulur Reduumlksiyon accedilısı

okunur Reduumlksiyon accedilısı eklem gevşekliğini goumlsterir Bu durum dorsal acetabular kenarda

yırtılan kapsuumlluumln daha fazla gerilmesi anlamındadır (Bojrab ve ark 1988 Oumlzsoy 2002a)

Sublukzasyon accedilısını elde etmek iccedilin genu eklemi vertikal duruma getirilir Kalccedila

genu ekleminin mediale zorlanması ile yavaşccedila adduksiyon pozisyonuna gelir Kalccedila

eklemi lukzasyon ya da sublukzasyon pozisyonuna geldiğinde adduksiyon durdurulur İki

accedilı her kalccedila iccedilin oumllccediluumlluumlr Reduumlksiyon accedilısı her zaman sublukzasyon accedilısından buumlyuumlktuumlr

(Bojrab ve ark 1988) Sublukzasyon accedilısı dorsal kenardan aşağıya caput femoris‟in

fonksiyonel kayışını goumlsterir Lig caputis ossis femoris gereğinden fazla gerildiğinde ya da

acetabulum osteofitlerle dolmuş ise dorsal acetabular kenardan gerccedilek kayışı sublukzasyon

accedilısından az olabilir (Bojrab ve ark 1988 Oumlzsoy 2002a)

16

Sublukzasyon accedilısı pelvik osteotomiden sonra ya da normal kalccedilada negatif olabilir

Patolojik bir kalccedilada sublukzasyon accedilısı 0 dereden daha buumlyuumlktuumlr ve yavaşccedila artar Fakat

asla azalmaz Reduumlksiyon ve sublukzasyon arasında buumlyuumlk bir farklılık (oumlrn405) gerilmiş

bir eklem kapsuumlluuml ile birlikte sağlıklı bir kalccedilayı veya erken safhadaki kalccedila displazili bir

koumlpeği goumlstermektedir Bu accedilılar arasındaki orta derecede bir farklılık (oumlrn3015) pelvik

osteotomiye acil ihtiyacı olan bir kalccedilayı goumlsterir Bu accedilılar arasındaki kuumlccediluumlk bir farklılık

(oumlrn2522) kalccedilanın osteofitlerle dolduğunu ve bu kalccedilanın pelvik osteotomiye aday

olmadığını goumlsterir Bu accedilılar arasında 0 dereceye yakın bir oran (oumlrn100) kapsuumlluuml

gerilmiş ve cerrahi girişim gerektirmeyen normal bir kalccedilayı goumlsterir (Bojrab ve ark 1988

Oumlzsoy 2002a)

18122 Ortolani belirtisi

Palpasyonla femurun lukzasyon - sublukzasyona uğratılıp sonra reduumlkte edilmesine

dayanan diagnostik testtir Testin uygulanmasında anestezi yapılan hayvan sırt uumlstuuml ya da

yan yatırılır Buumlyuumlk koumlpeklerde sırt uumlstuuml pozisyonda uygulanır Sırtuumlstuuml pozisyonda femur

masaya diktir ve art genu fleksiyondadır Femurdan art genu‟ya doğru aşağı youmlnde caput

femoris‟ e sublukzasyon sağlamak iccedilin basınccedil uygulanır Caput femoris acetabulum‟ a

yerleşene kadar 15-20 derece abdukte edilir (Resim 110) Lateral pozisyonda ise femur

masaya paralel art genu fleksiyondadır Sublukzasyonu sağlamak iccedilin femur‟ a guumlccedil

dorsalden verilir Eğer eklemde gevşeklik var ise sublukzasyon oluşur Duumlzelme hissedilen

veya duyulan bir reduumlksiyon sesiyle anlaşılır bu ldquoPozitif Ortolani Belirtisirdquo olarak

adlandırılır Ortolani belirtisi eklem kapsuumlluumlnuumln gerilmesini goumlsterir Eklem kapsuumlluuml

gerildiğinde eklem gevşekliği oluşur Eklem kapsuumlluumlnuumln gerilmesinin birccedilok nedeni

vardır en yaygın olanı kalccedila displazisidir (Adams ve ark 1998 Puerto ve ark 1999 Lust

ve ark 2001)

Resim 110 Ortolani testinin uygulama tekniği (Guumllanber 2004)

17

Hafif dereceli dejeneratif eklem hastalığı (DEH) olan genccedil koumlpeklerde bu test sonucu

genellikle ccedilok belirgindir DEH ilerledikccedile dorsal acetabular kenarın yıkımı acetabular

dolgunluk ve eklem kapsuumlluumlnuumln fibrozisi sebebiyle bu testten sonuccedil alınamayabilir (Adams

ve ark 1998 Lust ve ark 2001)

18123 Barlow belirtisi

Kalccedila displazisinin bir indikatoumlruuml olarak insan hekimliğinde kullanılan bir

palpasyon bulgusudur Bu belirti yerinde olan caput femoris ccedilıktığı zaman şekillenir

Testin uygulanmasında anesteziye alınan hayvan sırt uumlstuuml yatırılır Sol el hastanın

fleksiyondaki sağ dizinin lateraline yerleştirilir Sol başparmak femur‟un medial

kondilus‟u uumlzerine konur Bu pozisyonla kalccedila acetabulum iccediline yerleştirilir ve yavaşccedila

addukte edilir Eğer caput femoris yer değiştirmesi palpe edilebilirse o zaman belirti

pozitiftir Aksi olursa negatif olarak kabul edilir Barlow belirtisi kalccedila displazisini

goumlstermez ancak onunla birlikte olan kapsuumlluumln gevşemesini goumlsterir (Adams ve ark 1998

Lust ve ark 2001)

18124 Barden palpasyonu

Koumlpek sol kalccedila testi iccedilin sağ sağ kalccedila iccedilin sol tarafına yatırılır Hekim‟in sağ eli

oumllccediluumlm sol eli test elidir Hekimin sağ başparmağı hastanın tuber ischiadicum ccedilıkıntısına

yerleştirilir Hekimin sağ elinin orta parmağı ilium‟un sol kanadına konur Hastanın sol

femur‟u hekimin sol eliyle trochanter major‟un hemen aşağısından yakalanır Sol el

yardımı ile femura medialden laterale doğru kuvvet uygulanır ve bu kuvvete bağlı olarak

trochanter major laterale doğru yer değiştirir Bu değişim oumllccediluumlluumlr Kalccedila ekleminin

değişimi normal sınırda displazik ve ileri derecede displazik kalccedila olmak uumlzere 4 gruba

ayrılır (Madsen ve Svalostoga 1995 Lust ve ark 2001)

18125 Diğer testler

Bu testler kalccedilanın aksial kompresyon testi ve kalccedila yuumlzey palpasyonu testidir (Lust ve

ark 2001)

19 Radyolojik Muayene

Hayvan Ortopedi Birliği (OFA Orthopedic Foundation for Animals) 2 yaş

uumlzerindeki koumlpeklerde caput femoris ile acetabulum arasındaki uyumu radyografik olarak 7

derecede sınıflandırmıştır (Henry 1992 Tomlinson ve Johnson 2000)

18

1- Muumlkemmel kalccedila eklemi yapısı C şeklinde acetabulum ve bunun caput femoris‟in

75‟ini ya da daha fazlasını kapattığı eklem yapısı olarak belirtilmiştir

2- İyi kalccedila eklemi yapısı İyi şekillenmiş C şeklinde acetabulum yapısı ve caput

femoris‟in acetabulum tarafından 60-75 kapatıldığı eklem yapısıdır

3- Vasat kalccedila eklemi yapısı Orta dereceli duumlzensizlik ve orta dereceli arthritis

goumlruumlluumlr Acetabulum‟un cranio-dorsal kenarında hafif osteofitler ve ccedilok hafif duumlzeyde

sublukzasyon goumlruumllebilir

4- Sınırda kalccedila eklemi yapısı Bu tuumlr bir sınıflandırma kalccedila ekleminin displazik

olup olmadığı konusunda kesin bir karar verilemediği durumlarda yapılır Bu nedenle

hastanın yaklaşık 6 ay sonra tekrar muayene edilmesi uygundur

5- Hafif dereceli kalccedila displazisi Acetabulum sığdır ve caput femoris‟i 40-50

oranında kapatır Hafif sublukzasyon ve minimal derecede sekonder değişimler vardır

6- Orta dereceli kalccedila displazisi Caput femoris 25-40 oranında acetabulum

tarafından kapatılır Orta dereceli sublukzasyon ve sekonder değişimler vardır

7- İleri dereceli kalccedila displazisi Caput femoris‟in acetabulum tarafından kapatılması

25‟den azdır İleri derecede sublukzasyon ve sekonder değişimler vardır

191 Radyolojik Pozisyonlar

Norberg Accedilısı tayini metodu Norberg accedilısı standart ventro-dorsal radyografide

kalccedila gevşekliğini oumllccedilmek iccedilin kullanılır Norberg accedilısı her iki caput femoris‟in

merkezlerini birleştiren doğru ile caput femoris merkezinden cranial effective acetabular

rim‟e ccedilizilen doğrunun arasında kalan accedilıdır Derecenin 105 ve uumlzerinde olduğu durumlar

normal olarak kabul edilir (Resim 111) (Alexander 1992 Madsen ve Svalostoga 1995

Lust ve ark 2001 Oumlzsoy 2002b)

19

Resim 111 Standart OFA pozisyonu

Standart ventro dorsal gergin bacak goumlruumlntuumlsuuml (OFA) Koumlpek sırt uumlstuuml yatırılır ve

arka ayaklar diz ve tarsal eklemler tam olarak gerdirilir Bacaklar femurlar birbirleri ile

paralel olana kadar addukte edilir Her iki ekstremite simetrik olmalı ve pelvis‟in rotasyonu

olmamalıdır (Alexander 1992 Lust ve ark 2001)

Kurbağa goumlruumlntuumlsuuml Hayvan sırt uumlstuuml yatarken kalccedila fleksiyon pozisyonuna getirilir

Caput femoris ve acetabulum arasındaki mevcut kıkırdak alanın genişlemesi sonucu

acetabulumun dolmasını yansıtır (Bojrab ve ark 1988 Alexander 1992 Oumlzsoy 2002b)

Dorsal acetabular kenar radyografisi (DARview radyografisi) İlk defa 1990 yılında

ortaya ccedilıkmış bir youmlntemdir (Slocum ve Devine 1990) DARview youmlntemiyle kolay

goumlruumllemeyen acetabulumun dorsal kenarının craniocaudal perspektiften goumlruumlntuumllenmesini

sağlamak amaccedillanmaktadır (Oumlzsoy 2002b Trumpatori ve ark 2003)

Koumlpek anesteziye alındıktan sonra sternal pozisyonda yatırılır tarsal eklemler

ileriye doğru itilir ve 5 cm kadar kaldırılır Roumlntgen tuumlpuuml dikey pozisyonda cranial‟den

caudale pelvis‟in uzun ekseni boyunca ışın dik geccedilirilir Radyografide acetabulum‟un

dorsal kenarının ccedilapraz goumlruumlntuumlsuuml elde edilir (Adams ve ark1998 Lust ve ark 2001)

Bu youmlntemle acetabulumun dorsal kenarındaki osteoarthritik değişiklikler identifiye

edilmekte ve sekonder olarak ta coxofemoral eklemdeki gevşekliğin durumu

acetabulumun dolgunluk derecesi eklemin yapısı ve acetabulumun eğimi tespit

20

edilmektedir (Slocum ve Devine 1990 Slocum ve Slocum 1998 Charette ve ark 2001

Meomartino ve ark 2002)

Sağlıklı kalccedilaya sahip bir koumlpekte dorsal kenar keskin bir yapıya sahipken

problemli kalccedilaya sahip koumlpekte dorsal kenarın goumlruumlntuumlsuuml keskinliğini yitirmiş hafif

yuvarlak bir yapıdadır (Slocum ve Slocum 1998)

Dorsolateral Sublukzasyon Pozisyonu [Dorsolateral Sublukzasyon (DLS)

Radyografik pozisyon] Bu test ile caput femoris‟in pasif sublukzasyonu değerlendirilir

Koumlpek anesteziye alınır yumuşak bir zemin uumlzerinde diz uumlstuuml oturur bir durumda sternal

yatış pozisyonuna getirilir Genu eklemleri fleksiyon pozisyonunda ve masa ile temasta ve

hemen hemen ona dik durumda femur ile birlikte addukte edilir Daha sonra kalccedila

ekleminin dorsoventral radyografik goumlruumlntuumlsuuml elde edilir (Resim 112) (Bojrab ve ark

1988 Alexander 1992 Lust 1997)

Resim 112 Dorsolateral Sublukzasyon (DLS) radyografik pozisyon‟ un uygulanışı

(Lust 1997)

Kompressyon-Distraksiyon (Penn Hip) Metodu 1983 yılında Pennsylvania

Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Ortopedi boumlluumlmuuml cerrahlarından Dr Gail Smith kalccedila

displazisinin erken teşhisi uumlzerine ccedilalışmalarını başlatır Bu ccedilalışmalar esnasında

osteoarthrit‟ in primer nedeni olan eklem gevşekliğini oumllccedilmeye yarayan PennHip

youmlntemini geliştirir Anestezi altındaki bir hayvan kalccedila eklemleri doğal fleksiyon-

ekstensiyonda iken sırt uumlstuuml yatırılır Kaput femoris‟in asetabulum iccediline tam olarak

21

yerleşmesi ile kompresyon goumlruumlntuumlsuuml elde edilir Kaput femoris‟in maksimum derecede

yer değiştirmesini sağlayan bir aygıt ile elde edilen distraksiyon goumlruumlntuumlsuumlnden oluşur (

Resim 113 Resim 114) (Smith 1997)

Resim 113 PennHip methoduyla radyografi ccedilekim tekniği (Smith 1997)

Resim 114 PennHip methoduyla alınan radyografilerde distaksiyon ve

kompresyon goumlruumlntuumlleri A Distraksiyon Goumlruumlntuumlsuuml B Kompresyon Goumlruumlntuumlsuuml (Smith

1997)

PennHip youmlnteminde kullanılan distraksyon indeksi (DI) hayvan pasif haldeyken

kalccedila gevşekliğini oumllccedilmeye yarar yani hayvan tamamen rahatlamış iken kalccedila ekleminin

gevşeklik derecesini belirlemeyi amaccedillar (genel anesteziye bu yuumlzden gereksinim duyulur)

Sağlıklı kabul edilen ve KED gelişimi accedilısından en az risk teşkil eden hayvanlar grubuna

dahil edilen koumlpeklerde DI değeri 03 olarak saptanmıştır Riskli olarak kabul edilen yani

kalccedila displazisi oluşabilme olasılığı yuumlksek hayvanlarda DI değeri 07 veya daha yukarı

değerler olarak kabul edilmiştir (Resim 115) (Aktaş 2007)

A B

22

Resim 115 Distraksiyon indeksinin hesaplanmasındaki şematik goumlruumlnuumlm (Smith

1997)

110 Sağaltım

Kalccedila displazisinin sağaltımında kullanılan youmlntemler hayvanın yaşı klinik

semptomlar ve hasta sahibinin durumuna goumlre konservatif ve operatif olarak değişmektedir

(Slocum ve Slocum 1992 Altunatmaz ve ark 2003)

1101 Medikal Sağaltım

Kalccedila displazisinin ılımlı belirtilerine sahip veya topallığın ilk devrelerinde medikal

yaklaşımlar tercih edilebilir Her hastanın fiziksel durumu hareket edebilme yetisi ve

ccedilevresel şartlar en uygun sağaltım seccedileneğinin belirlenmesi iccedilin oumlnemlidir Hasta sıcak

tutulmalı eğer ccedilevre soğuk ise ortam kuru olmalıdır nemli havalar klinik belirtileri artırır

Aşırı kilo yangılı ekleme daha fazla gerilim ekler ve daha fazla ağrıya sebep olur bu

nedenle hastalarda ağırlık azaltma programları uygulanmalıdır (Olmstead 1998 Read

2000)

NSAID (Nonsteroidal Antienflamatuar Ajanlar) kullanılması Osteoarthritis‟ten

kaynaklanan ağrının dindirilmesi amacıyla NSAID (Nonsteroidal Antienflamatuar Ajanlar)

kullanılmaktadır NSAID‟ lar araşidonik asitten prostaglandinlerin sentezlenmesinden

sorumlu siklooksijenaz‟i engelleyerek ccedilalışır Prostaglandin sentezini engelleyerek

yangısal suumlre ve ağrı azaltılabilir Koumlpeklerde sıklıkla kullanılan NSAID‟ler aspirin

fenilbutazon ve meklofenamik asittir (Haan ve ark 1993 Olmstead 1998 Read 2000)

Aspirin kolay bulunması etkinliği ve ucuzluğu nedeniyle osteoarthritis

sağaltımında yaygın kullanım alanı bulur Koumlpeklerde mide mukozasını fazla irrite ettiği

23

iccedilin tamponlu form kullanılmaktadır Aspirin 25 mgkg dozunda ve 8 saat ara ile

verilmelidir (Haan ve ark 1993)

Fenilbutazon tamponlu aspirini tolare edemeyen koumlpeklerde 8 saat ara ile 10-15

mgkg dozunda kullanılır Uzun suumlreli kullanıldığında fenilbutazon‟un en belirgin yan

etkisi kemik iliği depresyonudur Dolayısıyla 2 haftadan daha uzun suumlre kullanılmamalıdır

(Olmstead 1998)

Meklofenamik asit osteoarthritis tedavisinde uzun doumlnem NSAID kullanımına

gerek duyulan hastalarda oumlnerilmektedir Guumlnde bir kez 11 mgkg dozunda kullanılır

(Olmstead 1998 Read 2000)

Carprofen narkotik olmayan indometazin‟ in hayvan modeli şeklinde ve yaklaşık

eşdeğer guumlccedilte analjezik ve antipiretik aktivitesi olan non-steroid antienflamatuar bir

ajandır Diğer nonsteroid antienflamatuar ilaccedillar gibi carprofen etki mekanizması

siklooksijenaz aktivitesinin inhibisyonu ile ilişkili olduğuna inanılmaktadır (Baruth ve ark

1986 Vane ve Botting 1996)

Kortikosteroidler Prednisone ve prednisolone gibi kortikosteroidler koumlpeklerde

osteoarthritis‟in tedavisinde yıllardır kullanılmaktadır Arthritis‟li eklemde gelişen

patolojik değişimler nedeniyle şekillenen rahatsızlıkların hızlı bir şekilde duumlzelmesinde

guumlccedilluuml ve etkili antienflamatuar ilaccedillardır Dejeneratif eklem hastalıklarında intraartikuumller

olarak kullanılmaktadır (Haan ve ark 1993 Olmstead 1998)

Vitamin Vitamin C koumlpeklerde kalccedila displazisinin oumlnlenmesi amacıyla

oumlnerilmektedir Yapılan bir ccedilalışmada gebelere ve yavrulara 18-24 aylık oluncaya kadar

vitamin C uygulanmasının kalccedila displazisinin engellenmesinde etkili olduğu bildirilmesine

karşın etki mekanizması tam olarak accedilıklanamamaktadır (Haan ve ark 1993) Yine kalccedila

displazisinde kullanılan glukozamin preparatları da hem eklemdeki hyaluronik asit iccedileren

eklem sıvısını artırırlar hem de eklem kıkırdağının onarımı iccedilin destek sağlarlar Fakat bu

tuumlr preparatlar medikal sağaltımda kullanılan ilaccedillar olarak duumlşuumlnuumllmemelidir (Remedions

ve Fries 1993)

Egzersiz Kalccedila eklemleri aşırı gevşek olan 6-16 haftalık yavrular guumlnluumlk olarak

yaptırılan egzersizler yararlı olmaktadır Bu amaccedilla hayvan sırt uumlstuuml yatırılır ve femurlara

uygun şekilde pozisyon verilir Guumlccedil kullanarak caput femoris‟in acetabulum iccediline

youmlnlenmesi sağlanır (Olmstead 1998)

24

1102 Operatif Sağaltım

11021 Musculus pectineus myectomisi

Bu operasyonun amacı adductor kasları serbestleştirip femurun abduksiyonunu

artırmaktır Bu şekilde acetabulum ile caput femoris‟in temas yuumlzeyi artarak eklem

kıkırdağının maruz kaldığı yuumlk ve aynı zamanda eklem kapsuumlluumlnuumln gerginliği de azaltılmış

olur Bu da ağrının azalmasını sağlar (Moses 2000)

11022 Juvenil pubic symphysiodesis (JPS)

Juvenil pubic symphysiodesis kalccedila displazisi youmlnuumlnden risk altında bulunan genccedil

koumlpeklerde profilaksi amacıyla uygulanan bir işlemdir Bu operasyonun amacı genccedil kalccedila

displazili koumlpeklerde pubic symphysiodesis uygulayarak eklemin ventralde buumlyuumlmesini

durdurup dorso laterale devam ettirmektir Bu teknik ile symphysis pubis‟in cerrahi

eksizyonu ve stabilizasyonu veya termal destruumlksiyonu ile symphyseal buumlyuumlme plaklarının

4 veya 5 aydan oumlnce kapanması sağlanır (Schulz ve Dejardin 2002)

11023 İntertrochanteric osteotomi

Koumlpeklerde femur inklinasyon accedilısı 1465deg olarak değişmektedir Kalccedila displazili

hayvanlarda bu accedilı 30 ya da 35 derece artmaktadır Bu operasyon ile hem fazla olan

inklinasyon accedilısı azaltılır hem de collum femoris‟in aşırı olan anteversiyon accedilısı duumlzeltilir

Amacı kalccedilada ağrıyı azaltmak ve kalccedilanın biyomekaniğini duumlzeltmektir (Remedions ve

Fries 1995 Piermattei ve Flo 1997)

11024 Eksizyon arthroplastisi

Caput ve collum femoris‟in osteotomisi ile oluşturulan ekzisyon arthroplastisi

eklemde granuumllasyon dokusu oluşturarak fonksiyonel iyileşme sağlama youmlntemidir Bu

operasyon kalccedila displazisi Legg-Calve Perthes tekrarlayan lukzasyonlar başarısız total

kalccedila protezleri acetabulum caput ve collum femoris kırıklarının sağaltımında da

kullanılmaktadır (Duff ve Campbell 1977 İki ve Sağlam 2004 Kuumlrkluuml 2010)

11025 Total kalccedila protezi

Total kalccedila protezi ccedileşitli nedenlerle hareket fonksiyonu azalmış ya da kaybolmuş

olan articulatio coxae‟da eklemin fonksiyonel işlevini yeniden kazandırmak amacı ile

yapılan bir operasyondur (Aslanbey 1996)

25

Total kalccedila protezi caput femoris ve collum femoris kırıkları coxarthrose‟lar

epifiz ayrılmaları aseptik caput femoris nekrozu yineleyen kalccedila ccedilıkıkları acetabulum

kırıkları romatoid arthritisler femur‟un proksimalinde gelişen kemik tuumlmoumlrleri ve kistleri

kalccedila boumllgesinde lokalize olan ağrılı travmatik ya da nontravmatik koumlkenli bozukluklarda

uygulanmaktadır (Gay 1963 Muumlller 1970 Wylie ve ark 1997)

11026 Uumlccedilluuml pelvik osteotomi (TPO)

TPO birbirinden bağımsız os pubis os ischii ve os ilium‟un osteotomilerinden

oluşur TPO acetabulum veya caput femoris‟te henuumlz dejeneratif eklem hastalığına ilişkin

sekonder değişiklikler başlamadan oumlnce kalccedila eklemin‟in stabilizasyonunun sağlanması

amacı ile genccedil koumlpeklerde uygulanan operatif sağaltım youmlntemidir (Piermattei ve Flo

1997) TPO yapılmasını sınırlandıran en temel faktoumlr dejeneratif osteoarthritis‟in

derecesidir Ciddi osteoarthritis‟li hastalarda bu operasyon uygulanmamalıdır (Remedions

ve Fries 1993 Black 2000) İkili pelvik osteotomide (DPO) ise yalnızca os pubis ve os

ileum osteotomileri yapılarak DPO plakaları uygulanır (Vezzoni 2010)

11027 Kalccedila eklemi kapsulası denervasyonu

Eklem kapsuumlluumlnuuml innerve eden cranial gluteal sinirin rami articularisi ile siyatik

sinirin rami articularisinin yıkımlanmasıyla ağrının ortadan kaldırılmasına youmlnelik bir

operasyondur (Kinzel ve ark 2002)

11028 DARthroplasti

110281 Tanım

DARthroplasti iliumdan alınan kemik greftin eklem kapsuumllasına destek olacak

şekilde acetabulumun dorsal kenarına taşınarak boumllgenin daha uzun bir hale getirilmesi ve

caput femorisin daha derin bir soket iccedilerisine tam olarak oturmasını sağlamak amacı ile

uygulanan bir tekniktir (Hupp ve ark 2007 Slocum ve Slocum 2009 Gahring 2011)

İlk olarak 1920 li yıllarda insan hekimliğinde kullanım alanı bulmuştur Veteriner

hekimliği alanındaki ccedilalışmalar Dobbelaar tarafından 1962 yılında oto ve

homotransplantasyon tekniği kullanılarak başlatılmıştır Bu youmlntemde pelvis‟ ten bir parccedila

alınarak elde edilen otohomolog doku dorsal acetabular kenara yerleştirilmiştir Bu işlem

sonucunda yabancı cisim reaksiyonu oluşmamış ve ilerleyen zamanlarda boumllgede ccedilok ciddi

26

bir kallus dokusu şekillenmiş ve hayvanlar yaşamlarının geri kalan kısmını ağrısız bir

şekilde devam ettirmişlerdir (Dobbelaar 1963 Muumlller 2011)

Resim 116 DARthroplasti operasyonu iccedilin kemik greftinin alındığı ve uygulandığı yerin

iskelet uumlzerindeki ve radyografideki goumlruumlntuumlsuuml A Kemik greftinin alındığı yer B Kemik

greftinin uygulandığı yer C Uygulanan greftin radyografik goumlruumlntuumlsuuml (Luck 2011)

110282 Endikasyon

Bu teknik eklem yuumlzeyinde dejeneratif değişikliklerin yeni başladığı TPO iccedilin geccedil

kalınmış olgularda kullanılabilmektedir (Hupp ve ark 2007 Slocum ve Slocum 2009

Gahring 2011) DARthroplasti‟ nin osteoartrozun goumlruumllmeye başladığı TPO iccedilin geccedil

kalınmış olgular ile total kalccedila protezine aday olgular arasındaki boşluğu kapattığını total

kalccedila protezinin de pahalı ve uygulanabilirliğinin zor olması nedeniyle DARthroplasti‟ nin

bir kat daha oumlnem kazandığını ifade etmektedir (Hupp ve ark 2007 Gahring 2011)

Gahring (2011) DARthroplasti‟ nin kalccedila ekleminin biyomekaniğini bozmadığına kalccedila

eklemini sabitleştirdiğine DARthroplasti sonrasında boumllgesel anatomi değiştirilmediği

iccedilin uygulanabilecek diğer tekniklerin de oumlnuumlnuumln kapatılmadığına dikkat ccedilekmektedir

Ayrıca erişkin olmayan koumlpeklerde oumlzellikle 2 yaşından buumlyuumlk olan ve caput femoris ve

acetabulumun kıkırdak boumllgelerinin etkilendiği eklem yuumlzeyi dejenerasyonlarının başladığı

hayvanlarda uygulanmaması gerektiğini belirtmektedir

A B

C

27

Slocum ve Slocum (2009) kalccedila ekleminde meydana gelen dejeneratif değişimlerin

şiddetine goumlre tekniği standart minoumlr ve majoumlr DARthroplasti olarak

sınıflandırmaktadırlar Kalccedila ekleminin lukzasyona uğradığı caput femorisin eklem

kapsuumlluumlne dayandığı lig caputis ossis femorisin maksimum gerilme noktasına ulaştığı

olgularda standart DARthroplasti acetabulumun yerleşiminde herhangi bir anormalliğin

goumlzlenmediği ancak derinliğinde bir sığlaşmanın dikkati ccedilektiği olgularda minoumlr

DARthroplasti displazinin şiddetli lig caputis ossis femorisin yıkımlandığı buna bağlı

olarak caput femoris‟ in laterale ve dorsale yer değiştirdiği şiddetli ağrı yangı ve aşırı

şekilde sinoviyal sıvı birikimi goumlzlenen olgularda youmlntemi majoumlr DARthroplasti olarak

isimlendirmektedirler

Gahring (2011) minor DARthroplastide ala ossis ileum‟ dan alınan tek

kortikokanseloz greft kullanırken standart DARthroplastide 2 kortikokanselloumlz greft

major DARthroplastide ise 2‟ nin uumlzerinde kortikokanselloumlz greft kullanmaktadır

110283 Operasyon tekniği

İki aşamadan oluşmaktadır İlk olarak kortikokanseloz kemik greftin ileumdan

alınması ve daha sonra da alınan parccedilanın dorsal acetabular kenara yerleştirilmesidir

(Resim 116) (Dobbelaar 1963)

Ala osis ilinin cranio-dorsalinden alınan kemik greft gerekli oumllccediluumlmler yapılarak

yarım yay şeklinde hazırlanır kalccedila eklemi ve oumlzellikle kapsuumllası zarar goumlrmeden kaslar

diseke edilir kemik greft dorsal kenara kortikal kemik vidası ile yerleştirilir (Slocum ve

Slocum 1998 Ferreira ve ark 2007 Hupp ve ark 2007)

Operasyon genel anestezi (tercihen inhalasyon anestezisi) altında gerccedilekleştirilir

Koumlpek lateral pozisyonda tespit edilir Boumllge genişccedile tıraş ve dezenfekte edilir Operasyon

boumllgesi steril serviyetlerle sınırlandırılır (Hupp ve ark 2007)

Ala osis iliumrsquodan greft eldesi Deri ensizyonu spina iliaca dorsalis cranialis

uumlzerinde cranial olarak başlar ve kalccedila eklemi yakınına kadar orta hatta paralel bir şekilde

caudal olarak devam eder Spina iliaca dorsalis cranialis ndash caudalis‟leri accedilığa ccedilıkarmak

iccedilin subkutan dokular gluteal fascia ve yağ dokusu aynı hat uumlzerinden ensize edilir

Suumlngerimsi kemik grefti toplanması ve kırıklarda olduğu gibi sadece ala osis ilii‟ nin

lateral (gluteal) yuumlzeyinin accedilığa ccedilıkarılması gerekirse spina iliaca dorsalis caudalis

oumltesinde sonlanacak şekilde m gluteus medius‟ un periostal origosuna spina iliaca

dorsalis cranialis‟ in yakınında ilium‟un lateral kenarı uumlzerinde uumlzerinde bir ensizyon

28

yapılır Daha sonra kemik kesiciler kullanılarak ileum kanadından bir kesit greft olmak

uumlzere elde edilir (Piermattei ve Flo 1997 Hupp ve ark 2007)

Dorsal acetabular kenara yaklaşım Operasyon kalccedila eklemi uumlzerinde trochanter

hizasından ligamentum sacrotuberaleye kadar uzanan m biceps femorisin cranialine

paralel lineer bir deri ensizyonu ile başlatılır Fascia kesilerek m biceps femoris caudale

m gluteus superficialis ve m gluteus medius craniale doğru ekarte edilerek boumllge accedilığa

ccedilıkartılır Bu noktada eklem kapsuumlluuml sadece m gluteus profundus ve m gemellus‟ un

cranial kısmının arasından palpe edilebilir Eklem kapsuumlluumlnuumln kastan ayrı seyreden caudal

kısmı kemikten ve acetabulum caudalinden serbestleştirilir M gluteus profundus eklem

kapsuumlluumlnden ve pelvisten acetabulumun posterior ve uumlst kısmını ortaya ccedilıkarmak iccedilin

yukarıya kaldırılır Acetabulumun lateral korteksinin etrafına 35 mm lik korumalı matkap

ile yaklaşık 6-10 delik accedilılır Bu aşamada eklem kapsuumllasını perfore etmemeye oumlzen

goumlsterilir İleumdan elde edilen ve yarım ay şeklinde hazırlanan kortikokanseloz kemikte

proximal median distal de birer delik accedilılır Daha sonra 2-0 PDS (Ethicon) ile

acetabulumun lateral korteksine accedilılan deliklerden geccedilirilen ipliklerle karşı karşıya dikilir

Bu greft eklem kapsuumllasının proximal noktasından m gluteus profundusun altından

geccedilecek şekilde iplikler youmlnlendirilerek dikilmelidir Greftler kan akımını engellemeyecek

şekilde oumlnceden accedilılmış deliklerden acetabulum ile temas ederler Kortikospongiyoumlz

şeritler ayrıca eklem kapsuumlluumlnuumln serbest kalan kısmına yerleştirilirler M gluteus

profundus m obturatorius internus‟ un cranial kenarına greftleri korumak amacı ile

dikilir M biceps femoris m gluteus‟un fascia‟ sı birlikte dikilir Daha sonra deri rutin

tarzda kapatılır (Slocum ve Slocum 1998 Hupp ve ark 2007)

İyileşme suumlrecinde implant operasyonu izleyen 2-3 hafta sonrasında dorsal kenar

uumlzerindeki periosta bağlanmaya başlar Koumlpeğin 6 hafta suumlre ile hareketlerinin kısıtlanması

ve tasma ile dolaştırılması gerekir 6 haftadan sonra yavaş yavaş hayvana verilen yuumlkuumln

artırılmasına ve 10 haftadan sonra tasmasız serbest dolaşmasına izin verilir Destek olarak

konulan kortikal vidaların da boumllgeden uzaklaştırılmamasında yarar vardır (Slocum ve

Slocum 1998 Hupp ve ark 2007)

Gahring (2011) toplam 11 klinik olgu uumlzerinde uygulanan (doumlrduumlne unilateral

doumlrduumlne bilateral DARthroplasti uumlccediluumlne de bir tarafına TPO diğer tarafına DARthroplasti)

DARthroplasti‟nin 1-3 yıl suumlre ile klinik ve radyolojik olarak izlendiğini belirtmektedir

Elde edilen sonuccedillarda herhangi bir ağrıya rastlanmadığını ve hareket accedilısından

hayvanların oldukccedila aktif olduklarını bildirmektedir Ayrıca bu suumlrede hasta sahiplerinin

29

goumlruumlşlerinin de aynı doğrultuda olduğunu bir tarafına DARthroplasti diğer tarafına TPO

uygulanan koumlpeklerin uzun doumlnem sonuccedilları karşılaştırıldığında DARthroplasti uygulanan

kalccediladaki sonuccedilların TPO uygulanan kalccediladakilere oranla daha uumlstuumln olduğuna dikkat

ccedilekmektedir Koumlpeklerin klinik olarak 64‟ uumlnuumln muumlkemmel 36‟ sının ise iyi

olduğunu ifade etmektedir

30

2 GERECcedil YOumlNTEM

21 Gereccedil

Ccedilalışma materyalini ADUuml Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Kliniğine kalccedila eklemi

displazisi (KED) şikacircyeti ile getirilerek klinik ve radyolojik muayeneleri yapılan değişik

ırk (4 Alman Ccediloban Koumlpeği 4 Golden Retriever 3 Labrador Retriever 3 Kangal 2

Rottweiller 2 melez 1 Boxer ve 1 Mastif) yaş (4ndash24 ay) ve cinsiyette (13 erkek 7 dişi)

toplam 20 (yirmi) adet koumlpek oluşturdu Koumlpeklerden biri (10 numaralı vaka-Alman ccediloban

koumlpeği dişi) operasyondan sonra 3 aylık doumlnem iccedilerisinde trafik kazası sonucu oumllduuml ve

ccedilalışmadan ccedilıkarıldı Dolayısıyla uzun doumlnem değerlendirmeler toplam 19 koumlpek uumlzerinde

gerccedilekleştirildi (Ccedilizelge 21)

Ccedilalışma ADUuml- HADYEK‟in 13062008 tarih ve 2008023 sayılı onayı ile Adnan

Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Hayvan Hastanesinde gerccedilekleştirildi

Ccedilizelge 21 Ccedilalışmayı oluşturan koumlpeklerin ırk yaş ve cinsiyet dağılımları

Irk Yaş Cinsiyet

1 Melez 11 Aylık Erkek

2 Kangal 15 Aylık Erkek

3 Labrador Retriever 8 Aylık Erkek

4 Kangal 6 Aylık

Erkek

5 Rottweiller 8 Aylık Dişi

6 Kangal 4 Aylık

Erkek

7 Alman Ccediloban Koumlpeği 6 Aylık

Dişi

8 Melez 12 Aylık Dişi

9 Mastif 55 Aylık Erkek

10 Alman Ccediloban Koumlpeği 11 Aylık

Dişi

11 Labrador Retriever 8 Aylık Dişi

12 Alman Ccediloban Koumlpeği

55 Aylık Erkek

13 Golden Retriever 13 Aylık Erkek

14 Boxer 24 Aylık Erkek

15 Golden Retriever 12 Aylık

Erkek

16 Golden Retriever 8 Aylık Dişi

17 Alman Ccediloban Koumlpeği

5 Aylık Erkek

18 Golden Retriever 55 Aylık Dişi

19 Labrador Retriever 6 Aylık Erkek

20 Rottweiller 12 Aylık

Erkek

31

22 Youmlntem

221 Preoperatif Muayeneler

2211 Preoperatif klinik muayeneler

Alınan anamnez bilgilerinden sonra her koumlpeğin sedasyonsuz ve sedasyonlu klinik

muayenesi yapıldı Sedasyonsuz klinik muayenede ilk oumlnce yuumlruumlme ve koşturma

denemeleri yapılarak hayvanın yuumlruumlyuumlşuuml ve hareketleri değerlendirildi İnspeksiyonda

pelvik ve gluteal kasların durumuna bakıldı (Resim 21) Daha sonra abduksiyon eksternal

rotasyon testi kalccedila ekstensiyon testi duruş testi ve topallık testleri uygulandı Abduksiyon

eksternal rotasyon kalccedila ekstensiyon ve duruş testleri ağrının varlığı veya yokluğu

accedilısından değerlendirildi Ayakta duruş testinde hayvanın oumln ayakları kaldırılarak

reaksiyon verme durumları hiccedil bazen ve her zaman reaksiyon veriyor olarak

değerlendirildi Topallık testinde hastanın topallama durumu ve ekstremiteye ağırlık verme

dereceleri kontrol edildi Buna goumlre 0 derece topallık yok 1 derece hafif duumlzeyde aksak

yuumlruumlyuumlş 2 derece topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veriyor 3 derece topallık var

ekstremiteye suumlrekli ağırlık vermiyor 4 derece topallık var ekstremiteye hiccedil yuumlk vermiyor

şeklinde değerlendirildi Aktivite testinde hasta sahiplerinden alınan bilgiler doğrultusunda

hastaların guumln iccedilindeki hareketleri normal kısıtlı ve ccedilok kısıtlı olarak değerlendirildi

Resim 21 Ccedileşitli vakalara ait preoperatif goumlruumlntuumller A 13 nolu olgunun preoperatif

goumlruumlnuumlmuuml 13 aylık erkek golden retriever B 14 nolu olgunun preoperatif goumlruumlnuumlmuuml 2

yaşlı erkek boxer

2212 Preoperatif radyolojik muayeneler

Radyolojik muayenelerde ADUuml Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalında

bulunan Comed Marka (Comed Medical System Korea) 150 Kv 500mAS guumlcuumlnde

A B

32

hareketli ve bucky‟ li masaya sahip roumlntgen cihazı kullanıldı Roumlntgen filmlerinin

banyoları Colenta Marka (Mediphot 900E Avusturya) tam otomatik roumlntgen banyo

cihazında yapıldı

Sedasyon altındaki koumlpeklerin klinik muayeneleri tamamlandıktan sonra kalccedila

ekleminin roumlntgenleri ccedilekildi Standart OFA pozisyonunda grafiler alınmak uumlzere koumlpekler

sabit roumlntgen cihazının masasına yerleştirilen x-ray yatağı uumlzerine sırt uumlstuuml konularak film

kaseti uumlzerine kalccedila kısmı gelecek şekilde yatırıldı Arka ayaklar bir yardımcı tarafından

diz ve tarsal eklemler tam olarak gerdirilene kadar ccedilekildi Bacaklar femurlar birbirleri ile

paralel olana kadar addukte edildi Femurlar patellalar dorsal olarak merkezlenene kadar

iccedileri doğru doumlnduumlruumllduuml Bu pozisyonda kalccedila ekleminin radyografik goumlruumlntuumlleri alındı

(Resim 22) Elde edilen roumlntgen filmleri uumlzerinde Norberg skalası kullanılarak Norberg

accedilıları belirlendi Ayrıca caput femoris ve acetabulum dejeneratif değişikliklerin varlığı

youmlnuumlnden de değerlendirildi

222 Postoperatif Muayeneler

2221 Postoperatif klinik muayeneler

Operasyon yapılan koumlpeklerin ilk postoperatif muayeneleri hastaların dikişlerinin

alınması iccedilin ccedilağrıldığı 10 guumlnde yapıldı Koumlpeklerin uumlrinasyon defekasyon

palpasyondaki tepkileri yuumlruumlme aktiviteleri duruş pozisyonları değerlendirildi Bu suumlre

zarfında hasta sahiplerine hayvanların ani hareketlerini engellemek iccedilin belirli bir suumlre

kafes istirahatı yaptırmaları oumlnerildi

2222 Postoperatif radyolojik muayeneler

Operasyondan sonra 1 ve 3 ay ve 12 aylarda standart ventro-dorsal pozisyonda

sedasyon altında pelvis boumllgesinin standart OFA pozisyonunda radyografileri alınarak

Norberg Accedilısı caput femoris ve acetabulum‟daki dejenerasyonlar youmlnuumlnden

değerlendirildi (Resim 22)

33

Resim 22 Standart OFA pozisyonunda radyografilerin alınması A X-ray yatağı

uumlzerinde koumlpeğe pozisyon verirken B Diz ve tarsal eklemin gerdirilmesi C Femurların

birbiri ile paralel olması iccedilin bacakların addukte edilmesi

223 Anestezi

Tuumlm koumlpekler 12 saatlik accedillığı takiben 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg

kg Egevetreg) deri altı yolla uygulanarak anestezinin antikolinerjik premedikasyonu yapıldı

Sedatif ndash analjezik premedikasyon iccedilinse 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20

mgkg Egevetreg) in kas iccedili enjeksiyonu uygulandı 10 dakika sonra 5 mgkg ketamine

hydrochloride (Alfamine 100mgkg Egevetreg) in damar iccedili enjeksiyonu ile induumlksiyon

gerccedilekleştirildi Takiben koumlpeklere endotracheal tuumlp yerleştirildi ve yarı kapalı anestezi

cihazı ile (SMS 2000 Klasik Vent ndash V Marka SMS Tıbbi Cihaz Elek Elekt İnş Teks

Turz Oto San ve Tic Ltd Şti Ankara) 2 lik konsantrasyonda isoflurane (İsoflurane -

USP Adekareg

) solutulması ile anestezi suumlrduumlruumllduuml (Resim 23C)

A B

C

34

Resim 23 Hastanın operasyona hazırlanmasına ait goumlruumlntuumller AOperasyon boumllgesinin

tıraşlanmış goumlruumlntuumlsuuml B Operasyon boumllgesinin antiseptik solusyonla sterilize edildiği

goumlruumlntuuml C Hastanın entuumlbasyonu yapıldıktan sonra operasyon masasındaki goumlruumlntuumlsuuml

224 Modifiye DARthroplasti Tekniği

Operasyon sırasında asepsi ve antisepsi kuralları titizlikle yerine getirilerek

boumllgenin tıraş ve dezenfeksiyonu sonrası operasyon sahası steril serviyet bezleri ile

sınırlandırıldı (Resim 23 Resim 24) Kalccedila eklemine dorsal intergluteal yaklaşımla

ulaşıldı Deri ensizyonu trochanter major uumlzerinde odaklanıp femurun cranialine

seyrederek distalde femurun frac14‟uumlne kadar devam etti proksimalde ise craniale doğru

kıvrılıp dorsal orta hatta yakın sonlandırıldı Deri kenarları diseke ve retrakte edilerek

ensizyon proksimalde m gluteus superficialisin cranial sınırı boyunca fascia gluteus‟a

doğru uzatıldı Collum femoris boyunca yapılan kuumlt diseksiyon ve ayırmalar ile dorsalde

m gluteus medius ve profundus lateralde m vastus lateralis ve medialde m rectus femoris

ekarte edilerek eklem kapsuumllasına ulaşıldı Dorsal acetabular kenar uumlzerindeki yapışmalar

elevatoumlr ile uzaklaştırılarak kalccedila ekleminin dorsal duvarı accedilığa ccedilıkarıldı Bu arada

A B

C

35

karşılaşılan kuumlccediluumlk kanamalar ligatuumlr veya elektrokoterizasyon ile durduruldu Daha sonra

koumlpeklerin 13 kostası uumlzerinde yapılan deri ensizyonu ve diseksiyonu takiben kosta

columna vertebralise bağlantı yerinden kesilerek ccedilıkartıldı Bu arada şekillenen kanamalar

da ligatuumlr veya elektrokoterizasyon ile durduruldu Ccedilıkartılan kosta 2‟şer santimetrelik 3

eşit parccedilaya boumlluumlnerek serum fizyolojik emdirilmiş steril gazlı bez iccedilerisine alındı (Resim

25) Daha sonra ccedilıkartılan kosta parccedilaları dorsal duvara dril ile eşit aralıklarda accedilılan 3

deliğe horizontal hatta dik gelecek şekilde ccedilakıldı (Resim 26 Resim 27) Boumllge rutin

youmlntemle kapatıldı (Resim 28)

Olası enfeksiyonlara karşı tuumlm olgulara postoperatif 7 guumln boyunca 20000 İUumlkg

dozunda Penisilin G Prokain + Penisilin G Potasyum (İecilline flakon 400000 İUuml

İEUlagayreg) ve 2 mgkg dozunda carprofen (Rimadyl tablet 20 mg Pfizer

reg) kullanılması

oumlnerildi Operasyon boumllgesi povidon iyot (Batticon Adekareg

) ile temizlendi Koumlpekler

postoperatif 10 guumln 1 ay 3 ay ve 1 yılda klinik ve radyolojik olarak kontrol edildiler

36

Resim 24 13 costa‟ nın ccedilıkartılmasına ait goumlruumlntuumller A Costa uumlzerine deri ensizyonu B

Costa‟ nın periostunun ayrılması C Costanın accedilığa ccedilıkarılması ve kesilmesi D Costa‟ nın

periostunun dikilmesi E Subkutan dokunun kapatılması F Derinin kapatılması

A B

C D

E F

37

Resim 25 13 costa‟ nın kortikokanselloumlz kemik grefti olarak hazırlanması A Costa‟nın

steril serviyet uumlzerine alınması B Costa‟ nın 2‟ şer cm‟ lik parccedilalara boumlluumlnmesi C

Boumlluumlnmuumlş parccedilaların ortadan ikiye boumlluumlnmesi D Costa parccedilalarının kama şekline

getirildikten sonraki goumlruumlntuumlsuuml

A B

C D

38

Resim 26 Dorsal acetabular kenara yaklaşım ve greftlerin yerleştirilmesi iccedilin deliklerin

accedilılması A Boumllgenin steril serviyetler ile sınırlandırılması B Deri ensizyonu C Accedilılacak

deliklerin yerlerinin belirlenmesi D Matkap ile greft yerleştirilecek deliklerin accedilılması E

Deliklerin teplenmesi

A B

C

D E

39

Resim 27 Greft‟ lerin yerleştirilmesi ve boumllgenin kapatılması A Greft‟lerin dorsal

acetabular kenar uumlzerindeki deliklere yerleştirildikten sonraki goumlruumlnuumlmuuml B Kasların ve

facia‟nın kapatılması C Derialtı dokuların kapatılması D Derinin kapatılması

A B

C D

40

Resim 28 Hayvanların operasyon sonrası genel goumlruumlntuumlleri A Operasyon sonrası

boumllgenin goumlruumlntuumlsuuml B Dikiş hattının betafix ile kapatılması C-D Hastaların operasyon

sonrası goumlruumlntuumlleri

225 İstatistiksel Analiz

Norberg accedilısı değerleri varyasyonunun kontroluuml iccedilin dağılım analizleri Shapiro-

Wilk testi kullanılarak yapıldı Norberg accedilısı değerleri normallik varsayımlarını

karşılamadığından operasyon oumlncesi ve postoperatif doumlnemler arasındaki farklar Friedman

testi ile değerlendirildi Yapılan uygulamanın postoperatif etkisi istatistiksel olarak oumlnemli

bulunduğunda etkinin operasyon sonrası hangi doumlnem ya da doumlnemlerden kaynaklandığını

belirlemek iccedilin post hoc Wilcoxon testi yapıldı Topallık ayakta durmada guumlccedilluumlk yuumlruumlyuumlş

aktivitesi gibi ordinal veriler de aynı istatistiksel youmlntemler ile değerlendirildi

Nominal veriler (ağrı testleri) Cochran Q testi ile değerlendirildi Yapılan

uygulamanın postoperatif etkisi istatistiksel olarak oumlnemli bulunduğunda etkinin operasyon

A B

C D

41

sonrası hangi doumlnem ya da doumlnemlerden kaynaklandığının analizi iccedilin post hoc McNemar

testi yapıldı Ple005 (alfa yanılma duumlzeyi) anlamlı olarak kabul edildi Verilerin analizi

Statistical Package for the Social Sciences (SPSS for Windows version 150 seri no

416a1604ed18748d3f27) paket programı ile gerccedilekleştirildi (Winer ve ark 1991) Sonuccedillar

ortalama plusmn standart hata (SH) şeklinde verildi

42

3 BULGULAR

31 Preoperatif Bulgular

311 Preoperatif Klinik Muayene Bulguları

Alınan anemnez bilgilerinde hayvanların yuumlruumlmede isteksiz oldukları ccedilabuk

yoruldukları kalccedilalarını sallayarak yuumlruumlduumlkleri merdiven ccedilıkarken ve inerken zorluk

ccedilektikleri ve zıplama hareketlerini yapamadıkları bildirildi Bu veriler doğrultusunda

hayvanların kalccedila displazisi accedilısından değerlendirilmesi uygun goumlruumllerek gerekli klinik ve

radyolojik tanı youmlntemleri uygulandı

Yapılan yuumlruumltme ve koşturma denemelerinde toplam 19 hayvanın 1‟ inde 0 derecede

9‟ unda 1 derece 5‟ inde 2 derece 3‟uumlnde 3 derece 1 inde 4 derece topallık goumlzlendi

Ancak 0 ve 1 derecedeki koumlpeklerin de sallantılı yuumlruumlyuumlşle birlikte merdiven ccedilıkmada

zorlandıkları ayakta durma testinde rahatsız oldukları ve erken yoruldukları goumlruumllduuml

Pelvis ve gluteal boumllge kaslarının da hafif atrofik olduğu dikkati ccedilekti Abduksiyon

eksternal rotasyon testi kalccedila ekstensiyon testi ve duruş testleri sonucu kalccedila ekleminden

kaynaklanan bir ağrı olduğu saptandı Kalccedila ekstensiyon testinde tuumlm olgular pozitif ağrı

reaksiyonu verirken 5 ve 13 nolu hastaların abduksiyon eksternal rotasyon testi ve duruş

testinde ağrı reaksiyonu vermediği tespit edildi Bu hastaların norberg accedilı değerlerine goumlre

operasyona alınmasına karar verildi (Ccedilizelge 37)

312 Preoperatif Radyolojik Muayene Bulguları

Koumlpeklere ait roumlntgen filmleri uumlzerinde yapılan oumllccediluumlmler sonucunda elde edilen

Norberg accedilılarına ait ortalamalar Ccedilizelge 31‟de verildi Radyolojik muayeneler sonucunda

16 olguda (1 2 3 4 5 7 8 9 11 12 13 14 15 16 17 18 numaralı olgular) unilateral 4

olguda (6 10 19 20 numaralı olgular) ise bilateral KED saptandı Bunlardan 11 olguda

sağ 5 olguda sol 4 olguda ise her iki tarafa DARthroplasti uygulanmasına karar verildi

43

Ccedilizelge 31 Standart OFA pozisyonunda norberg accedilılarının değerlendirme sonuccedilları

Accedilı

Doumlnem

Norberg accedilıları (n =22)

Preoperatif doumlnem 9232plusmn204a

Postoperatif 3 ay 940plusmn194a

Postoperatif 1 yıl uumlstuuml 9536plusmn195b

ab Aynı Suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir ( plt001)

32 Postoperatif Bulgular

321 Postoperatif Klinik Muayene Bulguları

Klinik ve radyolojik olarak kalccedila displazisi teşhisi konan 20 olgudan 11 tanesinin

sağ tarafına 5 tanesinin sol tarafına ve 4 tanesininde her iki tarafına DARthroplasti

operasyonu uygulandı Operasyon suumlreleri ortalama 90 10 (80-100) dakika suumlrduuml

Koumlpeklerin operasyondan hemen sonra ayakta ve hareketli oldukları goumlzlendi

Postoperatif 5 ile 8 guumlnler arasında 3 koumlpekte kostanın alındığı boumllgede koleksiyon

şekillendi Bunlardan biri fakuumllte dışında oumlzel veteriner kliniklerinde tedavi edilirken ikisi

ise kliniğimizde uygun şekilde tedavi edildi Koumlpeklerin operasyondan sonra zıplama

koşma ve kalccedila ekleminin abduksiyonuna neden olabilecek hareketlerinin engellenmesi

oumlnerildi Hasta sahipleri tarafından postoperatif periyotta hayvanların operasyon oumlncesi

klinik tabloya goumlre hızlı bir duumlzelme goumlsterdiği bildirildi İleri zamanlarda yapılan

kontrollerde herhangi bir komplikasyon goumlzlenmedi

Postoperatif 3 aylık doumlnemdeki kontrollerde 19 hayvanın 10‟ unda 0 derecede 6‟

sında 1 derece 2‟sinde 2 derece 1‟inde 3 derece topallık goumlzlenirken 4 derece topallık

hiccedilbir hayvanda goumlzlenmedi Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemdeki kontrollerde ise 19

hayvanın 17‟ sinde 0 derecede 1‟ inde 1 derece 1‟ inde 2 derece topallık goumlzlenirken 3

ve 4 derece topallıklar hiccedilbir hayvanda goumlzlenmedi Uygulanan ağrı testlerinde operasyon

uygulanan 22 kalccedila eklemi iccedilin kalccedila ekstensiyon testinde 3 aylık doumlnemde 12 eklemin

ağrı reaksiyonu vermediği 1 yıllık doumlnemde ise 20 kalccedila ekleminde ağrının ortadan

kalktığı fakat 6 ve 19 nolu olgularda hafif derecede ağrı hissinin olduğu tespit edildi

Abduksiyon eksternal rotasyon testinde preoperatif doumlnemde ağrı tespit edilen 20 kalccedila

ekleminden 3 aylık doumlnemde 16 kalccedila ekleminde ağrı ortadan kalkarken 1 yıllık doumlnemde

44

20 kalccedila ekleminde ağrıya rastlanmadı 6 ve 19 nolu olgularda ise yine hafif derecede ağrı

tespit edildi Duruş testi sonuccedillarında ise 3 aylık doumlnemde 10 hayvan ayakta durmakta

guumlccedilluumlk yaşamazken 7 hasta bazen 2 hasta ise ccediloğunlukla guumlccedilluumlk yaşadı 1 yıllık doumlnemde

ise 6 ve 17 nolu hastalar dışında ayakta durma guumlccedilluumlğuumlnuumln tamamen ortadan kalktığı bu iki

hastada da bazen guumlccedilluumlk yaşandığı saptandı (Ccedilizelge 37)

322 Postoperatif Radyolojik Muayene Bulguları

Operasyon uygulanan olgularda 3 aylık doumlnem Norberg accedilı bulgusu 940plusmn194 (74-

104) olarak belirlendi 1 yıllık doumlneme ait Norberg accedilı bulgusu ise 9536plusmn195 (72-105)

olarak kaydedildi (Ccedilizelge 31)

33 Uygulanan Testlere İlişkin İstatistiksel Sonuccedillar

331 Kalccedila Ekstensiyon Testi Sonuccedilları

Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları Ccedilizelge 32‟de sunuldu Uygulanan kalccedila

ekstensiyon testine goumlre post hoc MacNemar test sonucu preoperatif doumlnem ile postoperatif

3 aylık doumlnem arasında istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt0001) preoperatif doumlnem ile

Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt0001) ve

postoperatif 3 aylık doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında ağrı bulgusunun

goumlzlenmemesi accedilısından istatistiksel olarak anlamlı (plt001) idi (Resim 31)

Ccedilizelge 32 Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları

Ağrı (n)

Doumlnem

Yapılan ağrı değerlendirmelerı (n = 22)

Ağrı Yok Ağrı Var

Preoperatif Doumlnema

0 22

Postoperatif 3Ayb 12 10

Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemc

20 2

abc Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt0001)

45

332 Abduksiyon Eksternal Rotasyon Testi Sonuccedilları

Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları Ccedilizelge 33‟de sunuldu Preoperatif

doumlnem değeri postoperatif 3 ay doumlnem değeri ile kıyaslandığında post hoc MacNemar test

sonucu ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi istatistik accedilısından oumlnemli (plt0001) preoperatif

doumlnem değeri postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem değeri istatistik accedilısından oumlnemli (plt0001)

postoperatif 3 ay doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem sonuccedilları ise istatitik accedilısından

oumlnemsiz bulundu (pgt005) (Resim 31)

Ccedilizelge 33 Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları

ab Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt0001)

333 Ayakta Duruş Testi Sonuccedilları

Ayakta duruş testi sonuccedilları Ccedilizelge 34‟de sunuldu Ayakta duruş testi sonuccedilları

(post hoc Wilcoxon test) preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık doumlnemde (plt0001)

postoperatif 3 aylık ile post operatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında (plt0001) ve preoperatif

doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemler arasında ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi

accedilısından (plt001) istatistiksel olarak anlamlı bulundu (Resim 31)

Ağrı (n)

Doumlnem

Yapılan ağrı değerlendirmelerı (n=22)

Ağrı Yok Ağrı Var

Preoperatif Doumlnema

2 20

Postoperatif 3Ayb

16 6

Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemb 20 2

46

Ccedilizelge 34 Ayakta duruş testi sonuccedilları

Reaksiyon ()

Doumlnem

Hiccedil Reaksiyon

Vermiyor

Bazen Reaksiyon

Veriyor

Her zaman

Reaksiyon Veriyor

Preoperatif doumlnema

106 526 368

Postoperatif 3 ayb

579 368 53

Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc

895 105 0

abc Farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt001)

334 Aktivite Testi Sonuccedilları

Aktivite testi sonuccedilları Ccedilizelge 35‟de sunuldu Buna goumlre post hoc Wilcoxon test

sonucu preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık doumlnem (plt0001) postoperatif 3 Aylık

doumlnem ile post operatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem (plt001) ve preoperatif doumlnem ile postoperatif 1

yıl uumlstuuml doumlnem arasında ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi accedilısından (plt0001) istatistiksel

olarak anlamlı bulundu

Ccedilizelge 35 Aktivite testi sonuccedilları

Aktivite ()

Doumlnem

Normal Aktivite Kısıtlı Aktivite Ccedilok kısıtlı

Aktivite

Preoperatif doumlnema

0 474 526

Postoperatif 3 ayb

368 526 106

Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc

789 211 0

abc Farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt001)

335Topallık Testi Sonuccedilları

Topallık testi sonuccedilları Ccedilizelge 36‟da sunuldu Hastalarda uygulanan topallık

testine goumlre post hoc wilcoxon test sonucu preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık

doumlnem arasında (plt0001) postoperatif 3 ay ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem (plt0001) ve

preoperatif doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem değerleri arasında (plt0001) topallık

bulgusunun goumlzlenmemesi accedilısından istatistiksel accedilıdan anlamlılık vardı

47

Ccedilizelge 36 Topallık testi sonuccedilları

Derece ()

Doumlnem

0 1 2 3 4

Preoperatif doumlnema

53 368 368 158 53

Postoperatif 3 ayb

421 421 105 53 0

Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc

842 105 53 0 0

abc Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir

0 derece- topallık yok

1 derece- hafif derece aksak yuumlruumlyuumlş

2 derece- topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veriyor

3 derece- topallık var fakat ekstremiteye suumlrekli ağırlık veremiyor

4 derece- topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veremiyor

336 Standart OFA Pozisyonunda Norberg Accedilılarının Değerlendirme Sonuccedilları

Standart OFA pozisyonunda Norberg accedilılarının değerlendirme sonuccedilları Ccedilizelge

31‟de sunuldu Norberg accedilılarında meydana gelen değişim post hoc Wilcoxon test

sonucuna goumlre preoperatif doumlnem ile postoperatif 3 ay doumlnemleri arasındaki sonuccedillar

istatistiki olarak anlamsızken (pgt005) preoperatif doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml

doumlnemler arasındaki sonuccedillar (plt005) ve postoperatif 3 ay ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml

doumlnemler arasındaki sonuccedillar anlamlı (plt005) bulundu (Resim 32 Resim 33 Resim 34

Resim 35 Resim 36 Resim 37)

48

Ccedilizelge 37 Norberg accedilısı kalccedila ekstensiyon testi abduksiyon eksternal rotasyon testi duruş testi aktivite ve topallık testinin preoperatif

postoperatif 3ay ve 1 yıl bulgularına toplu bir bakış

Kalccedila Ekstensiyon Testi ve Abduksiyon Eksternal Rotasyon Testi iccedilin (+)= var (-)=yok Aktivite Testi iccedilin (A) = Normal Aktivite (B)= Kısıtlı Aktivite (C)= Ccedilok Kısıtlı

Aktivite Duruş Testi İccedilin (A)= Hiccedil Reaksiyon Vermiyor (B)= Bazen Reaksiyon Veriyor (C)= Herzaman Reaksiyon Veriyor Topallık Testi İccedilin (0 Derece)= Topallık Yok

(1 Derece)= Hafif Derece Aksak Yuumlruumlyuumlş (2 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Ağırlık Veriyor (3 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Suumlrekli Ağırlık

Veremiyor (4 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Ağırlık Veremiyor

Preoperatif Bulguları Postoperatif 3 Ay Bulguları Postoperatif 1 Yıl Bulguları

NA Kalccedila Ext Testi

Abd Ekst Rot

Testi

Duruş Testi

Aktivite Testi

Topallık Testi

NA Kalccedila Ext Testi

Abd Ekst Rot Testi

Duruş Testi

Aktivite Testi

Topallık Testi

NA Kalccedila Ext Testi

Abd Ekst Rot

Testi

Duruş Testi

Aktivite Testi

Topallık Testi

Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol

1 89 83 + + B C 3 91 eksizyon + + B B 2 94 eksizyon - - A A 0

2 104 93 + + B B 1 104 93 - - A B 0 105 92 - - A A 0

3 102 106 + + B B 0 104 106 - - A A 0 105 106 - - A A 0

4 98 109 + + B B 1 100 109 + - A A 0 101 108 - - A A 0

5 102 105 + - A B 1 102 103 - - A A 0 102 102 - - A A 0

6 102 96 + + + + C C 4 99 86 + + + + C C 3 1005 91 - + - + B B 2

7 92 101 + + B B 1 95 101 + - A A 0 98 102 - - A A 0

8 89 82 + + C C 3 945 90 - - B B 1 101 100 - - A A 0

9 84 92 + + C C 2 85 94 - - B B 1 845 93 - - A A 0

10 99 104 + + + + B B 1 101 104 + - + - A A 0 Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex

11 104 88 + + B B 1 103 90 + - B B 0 103 89 - - A A 0

12 90 97 + + C B 2 90 99 - - B A 1 91 98 - - A A 0

13 105 101 + - A B 1 105 1025 - - A A 0 105 104 - - A A 0

14 109 102 + + C C 2 108 102 - - A B 1 108 102 - - A A 0

15 91 106 + + B C 1 97 106 - - A B 0 97 106 - - A A 0

16 95 99 + + B C 1 96 99 - - A B 0 97 100 - - A A 0

17 75 85 + + C C 3 88 103 + - B B 2 92 103 - - B B 0

18 65 78 + + C C 2 78 65 - - C B 1 81 71 - - A B 0

19 86 75 + + + + B C 2 76 74 + + + + B C 1 72 78 + - + - A B 1

20 94 94 + + + + B B 1 95 95 + - + - A A 0 98 97 - - - - A A 0

49

Resim 31 Uygulanan ccedileşitli testlere ait goumlruumlntuumller A - B Kalccedila ekstensiyon testi

C Ayakta duruş testi D ndash E ndash F Abduksiyon eksternal rotasyon testi

A B

C D

E F

50

Resim 32 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 15 aylık erkek kangal koumlpeğe ait

radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 104 Sol 93) B Postoperatif

3 ay roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 104 Sol 93) C Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA)

goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 103 Sol 89)

A B

C

51

Resim 33 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti sol tarafa eksizyon arthroplastisi uygulanan

11 aylık erkek melez koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml

(Sol 83 Sağ 89) B Postoperatif 3 ay roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol eksizyon

arthroplastisi Sağ 91) C Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol eksizyon

arthroplastisi Sağ 94)

A B

C

52

Resim 34 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık erkek Labrador

Retriever koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 102 Sağ

106) B Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 105 Sağ 106)

Resim 35 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 6 aylık erkek Kangal koumlpeğe ait

radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 100 Sağ 106) B Postoperatif

1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 100 Sağ 110)

A B

A B

53

Resim 36 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 13 aylık erkek Golden Retriever

koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ91 Sol 106) B

Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 97 Sol 106)

Resim 37 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık dişi Rottweiler koumlpeğe

ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ102 Sol 105) B

Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 102 Sol 103)

A

A

B

B

54

4 TARTIŞMA

Kalccedila displazisi ilk kez 1930 lu yılların başlarında Alman Ccediloban Koumlpeklerinde

teşhis edilmiştir O guumln iccedilin ender rastlanan bir hastalık olarak duumlşuumlnuumllmuumlş olmasına

rağmen iri ırk koumlpeklerin ccedilok sık karşılaşılan genetik bir eklem problemi olarak halen

guumlncelliğini korumaktadır (Aslanbey ve Candaş 1994 Hupp ve ark 2007) Uzun yıllardır

bilinmesine ve seleksiyon uygulanmasına rağmen henuumlz kontrol altına alınamamıştır

Kalccedila displazisinin sağaltımında birccedilok youmlntem geliştirilmiştir Ağrının giderilmesi

amacıyla neurektomi (Ballinari ve ark 1995) akupunktur (Kwon ve ark 2006) altın

implantasyonu (Jaeligger ve ark 2007) ve m pectineusun myotomisi (Moses 2000)

uygulanabilir Cerrahi amaccedilla yapılan operasyonlar musculus pectineus myektomisi

(Moses 2000) Juvenile Pubic Symphysiodesis (Schulz ve Dejardin 2002) intertrochanteric

osteotomi (Remedions ve Fries 1995 Piermattei ve Flo 1997) eksizyon arthroplastisi

(Duff ve Campbell 1977 İki ve Sağlam 2004 Kuumlrkluuml 2010) total kalccedila protezi (Gay 1963

Muumlller 1970) uumlccedilluuml pelvik osteotomi (Piermattei ve Flo 1997)‟ dir

DARthroplasti TPO iccedilin geccedil kalınmış osteoartroz şekillenmiş total kalccedila protezine

aday olgular iccedilin ideal bir youmlntem olarak tanımlanmaktadır Ancak KED‟si sağaltımında

oldukccedila yeni bir teknik olup ccedilok sayıda hayvana uygulanamamış ayrıca uzun doumlnem

sonuccedilları elde edilememiştir Bu youmlnuuml ile tartışmalıdır (Hupp ve ark 2007 Slocum ve

Slocum 2009 Gahring 2011) Sunulan ccedilalışmada 20 klinik olguluk bir seride youmlntem

modifiye edilerek uygulanmış olguların 1 yıllık goumlzlem sonuccedilları literatuumlr bilgiler ışığı

altında tartışılarak aktarılmıştır

KED gelişiminde risk faktoumlrlerinin başında genetik (Hedhammar 1979 Corley ve

Keller 1989 Alexander 1992 Kealy ve ark 1992) beslenme (Anon 1973 Hazewinkel

1994 Olmstead 1998) ve fazla hareket (Haan ve ark 1993) gelmektedir Hayvan Ortopedi

Birliğinin (OFA) standartları ve bu konudaki disiplinli ccedilalışmaları sonucunda Avrupa ve

Amerika uumllkelerinde displazi oranlarında oumlnemli azalmalar olmasına rağmen Alman

Ccediloban Koumlpeği Akita İnu Labrador Retriever Golden Retriever Rottweiller gibi koumlpek

ırklarının yanı sıra ulusal değerlerimiz Kangal Akbaş ve Tuumlrk Ccediloban Koumlpeklerinde de

halen buumlyuumlk bir problem olarak guumlncelliğini korumaktadır (Aslanbey ve Candaş 1994

Durmuş ve Han 2005 Hupp ve ark 2007) Materyali oluşturan koumlpekler 4‟ uuml Alman

Ccediloban Koumlpeği 4‟ uuml Golden Retriever 3‟ uuml Labrador Retriever 3‟ uuml Kangal 2‟ si

Rottweiller 2‟ si melez 1‟ i Boxer ve 1‟ i Mastif şeklinde ırk dağılımı goumlsterdi

55

Koumlpekler genetik olarak displazi accedilısından risk grubu iccedilerisinde yer alsın veya

almasın kalorisi yuumlksek besinlerle beslenmesinin hastalığın gelişiminde etkili olacağı ifade

edilmektedir Oumlzellikle genetik accedilıdan displazi yatkınlığı bulunan koumlpeklerde aşırı kilo

alımının eklemde osteoarthritis oluşumunu hızlandırdığına dikkat ccedilekilmektedir Bu

konuda iri ırk koumlpeklerin 3 ndash 10 aylık doumlnemlerinin ccedilok oumlnemli olduğuna vurgu

yapılmaktadır (Anon 1973 Olmstead 1998) Alınan anamnez bilgilerinde olguların

tamamının evde hazır mamalar ile beslendiği kaydedildi Ancak duumlzenli egzersiz

yaptırıldığı da ifade edildi Klinik ve radyolojik muayeneler sonucu yapılan

değerlendirmelerde displazi accedilısından eklemlerde meydana gelen değişim hastaların buumlyuumlk

kısmında minimal duumlzeyde iken klinik belirtilerde hafif seyrediyordu Birccedilok olgu rutin

displazi kontroluuml sırasında saptanan değişimlere ilişkin olarak operasyona alındı

Literatuumlr verilerde (Yuumlcel ve Bakır 1993 Swenson ve ark 1997 Altunatmaz ve ark

2003 Hupp ve ark 2007) cinsiyetin displazi uumlzerindeki etkisi ccedilelişkilidir Kimi

araştırmacılar (Yuumlcel ve Bakır 1993 Swenson ve ark 1997) dişilerde kimileride

(Altunatmaz ve ark 2003 Hupp ve ark 2007) erkeklerde daha sık goumlruumllduumlğuumlnuuml bildirirken

kimi araştırıcılar da (Sarıerler 2003) cinsiyetin oumlnemli olmadığını bildirmektedirler Bakır

(1992) toplam 250 olguluk bir taramada displazi goumlruumllme oranını dişilerde 39

erkeklerde 295 olarak belirtmektedir Sunulan ccedilalışmada 20 koumlpekten 13bdquouuml (65) erkek

7‟si (35) dişi idi Bu sayı kesin bir yargı iccedilin oldukccedila az olmakla birlikte Hupp ve ark

(2007) ile Altunatmaz ve ark (2003)‟nın bulguları ile benzerlik goumlsterirken Swenson ve

ark (1997) Bakır (1992) ile Yuumlcel ve Bakır (1993)‟ın goumlruumlşleri ile farklılık goumlstermektedir

Kalccedila displazili koumlpeklerin genellikle merdiven ccedilıkmada zorlandığı tavşan gibi

arka ayakları uumlzerinde zıpladıkları yattıkları yerden zor kalktıkları yuumlruumlyuumlşlerinde arka

bacaklarda sallantı oturuşta asimetri hareket etmede isteksizlik ve ccedilabuk yorulma

belirlendiği ifade edilmektedir (Deny ve Butterworth 2000 Durmuş ve Han 2005 Vezzoni

ve ark 2005) Alınan anamnez bilgilerinde hasta sahiplerinin ilk dikkatini ccedileken klinik

bulgu topallık yuumlruumlmede isteksizlik sallantılı yuumlruumlyuumlş ve hafif koşturmalarda tavşan gibi

zıplama olarak ifade edildi Klinik muayenede olguların tamamında merdiven ccedilıkarken

zorlanma oumlnemli bir kısmında (18 olgu) hafif koşturulduğunda tavşan gibi arka ayakları

uumlzerinde zıplama yattıkları yerden kalkmada zorlanma (9 olgu) goumlzlendi Ayrıca tuumlm

olgularda sallantılı yuumlruumlyuumlş oturuşta asimetri ve hareket etmede isteksizlik ve ccedilabuk

yorulma dikkati ccedilekti Elde edilen bulgular anılan literatuumlrler (Deny ve Butterworth 2000

Durmuş ve Han 2005 Vezzoni ve ark 2005) ile paralellik goumlsterdi

56

Klinik muayenede kalccedila ekleminin gevşekliğinin belirlenmesinde birccedilok youmlntem

kullanıldığı bildirilmektedir Bu youmlntemler hayvanlara sedasyonlu ve sedasyonsuz olarak

yapılmaktadır (Bojrab ve ark 1988 Madsen ve Svalostoga 1995 Adams ve ark 1998

Puerto ve ark 1999 Lust ve ark 2001 Oumlzsoy 2002a)

Hupp ve ark (2007) radyografik oumllccediluumlmler ile abduksiyon eksternal rotasyon testi ve

kalccedila ekstensiyon testlerinde duyulan ağrı arasında bir ilişkiye rastlamadıklarını

bildirmektedirler Ayrıca Deny ve Butterworth (2000) bu testlerin her zaman pozitif sonuccedil

vermeyeceğini ifade etmektedirler Ccedilalışmada tuumlm olgulara sedasyonsuz abduksiyon

eksternal rotasyon ve kalccedila ekstensiyon testleri uygulandı Bunlardan 18 olguda

abduksiyon eksternal rotasyon testinin sonucu ağrı varlığı accedilısından pozitif iken diğer 2

olguda negatif idi Bu olguların tamamında radyografik incelemelerde displaziye ilişkin

bulgular vardı Bu iki olgunun ağrı testlerine negatif yanıt vermesinin displaziye ilişkin

dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olmasından kaynaklandığı kanısına varıldı

Kalccedila displazisinin radyografik tanısında standart OFA pozisyonunda alınan ventro-

dorsal goumlruumlntuumller uumlzerinde Norberg-Olson accedilı oumllccediluumlmleri değerli bilgiler verir JPS TPO ve

DARthroplasti gibi eklemin yapısını bozmayan sağaltım youmlntemleri sonrası acetabulumun

caput femorisi kuşatma etkinliğini belirlemede de yararlıdır (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve

ark 2007 Gahring 2011) Ccedilalışmada Norberg accedilı oumllccediluumlm ortalaması operasyon oumlncesi

9232plusmn204 iken postoperatif 3 ay 940plusmn194 postoperatif 1yıl ve daha uumlstuumlndekilerde

9536plusmn195 olarak oumllccediluumllduuml Operasyon sonrası değerler ile operasyon oumlncesi değerler

karşılaştırıldığında meydana gelen artış istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt001) bulundu Hupp

ve ark (2007) DARthroplasti oumlncesi standart OFA pozisyonunda Norberg accedilı ortalamasını

857plusmn108 ve operasyon sonrası 1 yıllık doumlnemde 898plusmn92 olarak oumllccedilmuumlşlerdir Ccedilalışmada

preoperatif ve postoperatif doumlnem değerleri karşılaştırıldığında operasyon sonrası doumlnemde

meydana gelen artış istatistiksel olarak anlamlı bulundu

DARthroplasti iliumdan alınan kemik greftin kalccedila eklemi kapsuumllası uumlzerine

taşınması ve taşınan greftin dorsal acetabular kenar uumlzerine birkaccedil vida ile tutturulması

esasına dayanmaktadır Boumlylece taşınan greftin dorsal acetabular kenar ile buumltuumlnleşmek

sureti ile dorsal acetabulum kenarını uzatacağı aynı zamanda eklem kapsuumllasını

destekleyerek gerilmeyi azaltarak ağrıyı ortadan kaldıracağı ifade edilmektedir (Hupp ve

ark 2007 Slocum ve Slocum 2009 Muumlller 2011 Gahring 2011) Slocum ve Slocum

(2009) ve Gahring (2011) dorsal acetabular kenarı iliumdan alınan kemik greftiyle

uzattıklarını ve lukzasyona uğrayan kalccedila eklemine stabilite sağladıklarını ifade

57

etmektedirler Kemik greftin eklem kapsuumlluumlnuumln dış tarafını kapatacak şekilde

yerleştirildiğini boumlylece eklem kapsuumlluumlnuuml destekleyerek caput femoris‟ in eklem

kapsuumlluumlne yaptığı etkiyi hafiflettiğini ve eklenen greftin zamanla gelişerek ve pelvisle

kaynaşarak dahada stabil bir hal alıp caput femoris ile eklem kapsuumlluumlnuumln uyumuna destek

sağladığını vurgulamaktadırlar Ferreira ve ark (2007) crista iliacadan kemik parccedilası

almışlar alınan kemik parccedilasını dorsal acetabular kenarın periostal boumllgesini kuumlrete ederek

buraya iki kortikal vida ile tutturduklarını ifade etmektedirler Sunulan ccedilalışmada kortiko-

kanselloumlz kemik doku 13 kostadan temin edildi Kostadan elde edilen uumlccedil adet kemik doku

parccedilası dorsal acetabular kenar uumlzerinde accedilılan deliklere greft materyali olarak ccedilakıldı

Eklem kapsuumllası uumlzerinde herhangi bir işlem yapılmadı Teknik boumlylece modifiye edilmiş

oldu

Yukarıda anılan ccedilalışmaların (Slocum ve Slocum 2009 Gahring 2011) uzun doumlnem

kontrollerinde aktivitenin iyi duumlzeyde olduğu topallık belirtilerinin ortadan kalktığı ifade

edilmektedir Sadece Slocum ve Slocum (2009) ilgili kalccedila ekleminde abduksiyonun

sınırlı olduğuna dikkat ccedilekmektedirler Ccedilalışmada uzun doumlnem kontrollerde hayvanlarının

aktivitelerinin iyi duumlzeyde olduğu topallık belirtilerinin ortadan kalktığı belirlendi ayrıca

hasta sahipleri tarafından da operasyon oumlncesi belirtilerin duumlzeldiği ifade edildi Klinik

bulgulara ilişkin preoperatif ile postoperatif doumlnemlere ait veriler arasında istatistiksel

olarak klinik duumlzelme accedilısından anlamlılık (Aktivite iccedilin plt0001 topallık iccedilin plt001)

saptandı Postoperatif goumlzlemlerde kalccedila ekleminde Slocum ve Slocum (2009)‟un

bulgularının aksine abduksiyonun normal ve ağrısız olduğu tespit edildi Anılan ccedilalışmada

(Slocum ve Slocum 2009) abduksiyonun ağrılı olmasının nedenini standart

DARthroplastide kapsuumlla uumlzerine dikilen kemik gereftin zamanla olgunlaşarak dorsal

kenarın aşırı uzamasına bağlanmaktadır

Hupp ve ark (2007) 2 yılı aşkın suumlre izledikleri olgularda aktivite ayakta duruş

atlama abduksiyon ve adduksiyonda ağrı belirtilerine rastlamadıklarını kaydetmektedirler

Ferreira ve ark (2007) postoperatif 18ay kontrollerinde koumlpeklerin aktivitesinin yeterli ve

normal duumlzeyde olduğu bildirmektedirler Slocum ve Slocum (2009) operasyonu izleyen 1

yıl ve uumlzeri kontrollerde duruş ve yuumlruumlyuumlş testlerinin normal olduğunu fakat abduksiyon

testinde sınırlı harekete rastladıklarını ifade etmektedirler Filho ve Selmi (2001)

operasyon oumlncesi 14 koumlpeğin tamamında topallık bulguları ve ağrı testlerinde pozitif sonuccedil

elde etmişken operasyon sonrası 1 2 ve 12 aylarda yaptıkları topallık muayenesi ve ağrı

bulgularının oumlnemli derecede azalarak ortadan kalktığına dikkat ccedilekmektedirler

58

Operasyona alınan olgulardan 9 adedi 1 yıl ve daha uzun suumlre izlendiler Bu koumlpeklerin

klinik kontrollerinde abduksiyon eksternal rotasyon ve ekstensiyon testlerinde herhangi bir

ağrı belirtisi ve sınırlamaya rastlanmadı aynı zamanda duruş ve yuumlruumlyuumlş testleride

normaldi Klinik muayene bulguları Slocum ve Slocum (2009)‟ un saptadıkları abduksiyon

pozisyonunda sınırlanma dışında anılan ccedilalışmaların (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve ark

2007) klinik bulguları ile oumlrtuumlşmekte idi

Bazı araştırmacılar (Hupp ve ark 2007 Gahring 2011) bilateral kalccedila eklemi

displazisi belirlenen ve DARthroplasti uygulanmasına karar verilen olgularda her iki kalccedila

eklemine aynı guumln iccedilerisinde muumldahale ettiklerini ve operasyon sonrası sonuccedilların olumlu

olduğunu bildirmektedirler Ayrıca Slocum ve Slocum (2009) ve Gahring (2011) tek

seansta bir kalccedilaya pelvik osteotomi diğer kalccedilaya DARthroplasti uyguladıklarını rapor

etmektedirler Sunulan ccedilalışmada her iki kalccedila ekleminde displazi tespit edilen 4 olguya

DARthroplasti operasyonu aynı guumln iccedilerisinde uygulandı Postoperatif doumlnemde klinik

accedilıdan bu koumlpeklerin gelişimi ile tek tarafa DARthroplasti operasyonu uygulananlar

arasında belirgin bir fark goumlzlenmedi

Ferreira ve ark (2007) kemik greftini yerleştirmek iccedilin dorsal boumllgedeki kapsuumlla

uumlzerinde yatak hazırlanırken uygulanan kuumlretaja bağlı olarak bir denervasyonun

şekillendiğini ve buna bağlı olarak hayvanların operasyon sonrasında ilk guumln itibariyle

ağrısız bir şekilde ayaklarını kullanabildiklerini bildirmektedirler Hupp ve ark (2007)

kapsuumllanın dorsalinin denervasyonuna bağlı olarak postoperatif ağrının kısmen daha az

olduğunu ifade etmektedirler Ccedilalışmada dorsal duvar uumlzerine kemik greftlerin

yerleştirilmesi iccedilin delik accedilma işlemi oumlncesi boumllgede kuumlt diseksiyon uygulandı Yukarıda

anılan goumlruumlşler (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve ark 2007) doğrultusunda kesin olmamakla

birlikte denervasyon işleminin gerccedilekleşmesi olasıdır Zira postoperatif doumlnemde ağrıya

ilişkin ciddi bir problem ile karşılaşılmaması bu duumlşuumlnceyi destekler niteliktedir

Hupp ve ark (2007) operasyon sonrası 6 haftalık suumlreccedilte koumlpeklerin 10‟ar dakikalık

yavaş tempoda ve tasmalı olarak gezdirilmesine 6 haftadan sonra 14 guumlnde bir 10‟ar

dakika uzatılarak devam ettirilmesine izin verdiklerini bildirmektedirler Tasmasız

yuumlruumlyuumlşe operasyondan 3 ay sonra geccedilildiğini ifade etmektedirler Luck (2011) hastaların

8 hafta kısa tasmalarla uzun olmayan yuumlruumlyuumlşler yapabileceğini bu suumlreden sonra normal

aktivitelerine devam edebileceğini belirtmektedir Ccedilalışmada modifiye DARthroplasti

uygulanan olguların tamamında ertesi guumlnden başlayarak 1 hafta suumlre ile kontrolluuml olarak

kısa tasma ve yuumlruumlyuumlşlerle gezdirilmeleri bir haftadan sonra operasyondan oumlnceki normal

59

ve tasmasız yuumlruumlyuumlşlere geccedilmeleri oumlnerildi Literatuumlr verilerle (Hupp ve ark 2007 Luck

2011) kıyaslandığında normal ve tasmasız yuumlruumlyuumlşe bu kadar kısa suumlrede geccedililmesinde

yerleştirilen greftin hayvanın normal hareketleri esnasında uygulandığı yerden

ccedilıkmayacağının oumlngoumlruumllmesi etkili oldu Aynı zamanda hareketsizliğe bağlı olarak olası

kas atrofilerinin engellenmesi veveya oluşan atrofilerin duumlzelmesinde hızlanma sağlayarak

eklem stabilitesini olumlu youmlnde etkileyeceği duumlşuumlncesinden hareketle boumlyle bir planlama

yapıldı Nitekim postoperatif goumlzlemlerde gelişim beklentiler doğrultusunda oldu

Hupp ve ark (2007) operasyondan 3-4 guumln sonra 4 koumlpekte kolleksiyon şekillendiğini

bildirmektedirler 3 koumlpekte de greftlerin dorsale deplasmanı sonucunda şiddetli ağrı ve

operasyon sonrası yaklaşık 5-6 haftalarda sıccedilrama ve atlamalardan kaynaklandığı

duumlşuumlnuumllen n ishiadicus felci şekillendiğini kaydetmektedirler Slocum ve Slocum (2009)

bir olguda geccedilici siyatik sinir disfonksiyonu şekillendiğini ve bunun postoperatif 6 aylık

doumlnemde normale doumlnduumlğuumlnuuml belirtmektedirler Aynı ccedilalışmada birkaccedil olguda siyatik

sinirin konulan greft ile ligamentum sakrotuberale arasına sıkışması nedeniyle

komplikasyon yaşandığı ve ligamentin kesilmesi yoluyla problemin ortadan kalktığı ifade

edilmektedir Sunulan ccedilalışmada 3 olguda kortiko-kanselloumlz doku elde etmek iccedilin kostanın

ccedilıkarıldığı boumllgede postoperatif 4-5 guumlnlerde kolleksiyon gelişti Bunlardan 2 sine klinikte

muumldahale edildi ve koleksiyon punksiyon yapılarak boşaltıldı sonrasında herhangi bir

nuumlks yaşanmadı Uumlccediluumlncuuml olgu telefonla youmlnlendirilerek oumlzel bir klinikte punksiyon

yapılarak koleksiyonun boşaltılması sağlandı Yapılan işlemden 1 hafta sonra tekrar

koleksiyona bağlı şişme şekillendiği ve bu şişkinliğin operasyonla yine aynı oumlzel veteriner

kliniğinde alındığı hasta sahibi tarafından uumlccediluumlncuuml ayda yapılan kontrollerde bildirildi

Ccedilalışmada siyatik sinirin etkilendiği herhangi bir komplikasyona rastlanmadı Bunda

boumllgeye yaklaşımda titiz bir diseksiyon işlemi uygulanmasının yanı sıra dorsal acetabular

kenara ccedilakılan implantın siyatik siniri tehdit etmeyecek noktalara yerleştirilmesinin etkili

olduğu duumlşuumlnuumllduuml

Gahring (2011) 11 koumlpek uumlzerinde yaptığı ccedilalışmada 4 koumlpekte operasyon sonrası

tuumlm aktivitelerin normal ve topallığın olmamasına rağmen zıplama hareketlerini

yapamadıklarını bildirmektedir Slocum ve Slocum (2009) koumlpeklerin zıplama

hareketlerini yapabildiğini fakat bir koumlpekte zıplama sırasında ağrı olduğunu

belirtmektedir Postoperatif doumlnemde yapılan kontrollerde ve hasta sahiplerinden alınan

bilgiler doğrultusunda koumlpeklerin kısa suumlre iccedilerisinde operasyon oumlncesi doumlnemlerinden ccedilok

daha iyi bir aktiviteye kavuştukları topallık kıyaslaması accedilısından operasyon oumlncesine

60

goumlre daha iyi oldukları ifade edildi klinik muayenelerde zıplama hareketlerini kolaylıkla

yapabildikleri goumlzlendi

Duff ve Campbell (1977) 267 koumlpek uumlzerinde yaptıkları ekzisyon arthroplastisi

sonrası 30 oranında mekanik topallığın devam ettiğini koumlpeklerin 50 sinin 8-10 hafta

75 bdquoinin 10 ndash 12 hafta sonrasında normal yuumlruumlyuumlş yapabildiklerini belirtmektedirler Off

ve Matis (1997) yaptıkları ccedilalışmada 132 koumlpeğe eksizyon arthroplastisi operasyonu

uyguladıklarını ve postoperatif 4 yıl sonrasında hayvanların 32‟ sinin iyi duumlzeyde

yuumlruumlduumlğuumlnuuml duumlzguumln bir kas yapısına sahip olduğunu ve bacaklarına ağırlık verdiğini

20‟ sinde hafif kas atrofisi ve topalık olduğunu bacaklarına yuumlk vermekte problem

yaşadıklarını ve 48‟ inde ciddi şekilde suumlrekli topallık kas atrofisi ve oumlzellikle egzersiz

sonrası ve soğuk hava şartlarında bacağına ağırlık vermediklerini bildirmektedirler Kuumlrkluuml

(2010) ekzisyon arthroplastisi yapılan 20 koumlpekten 3 tanesinin ilgili bacağı

kullanmadığını 4 tanesinin 3 ay sonunda 8 tanesinin 3-6 ay 4 tanesinin 6-12 ay arasında

basmaya başladığını ifade etmektedir Yaygınguumll (2005) TPO uygulanan yedi koumlpeğin

postoperatif birinci guumlnde ayakta ve hareketli olmasına karşın ileri zamanlarda yuumlruumlme

problemleri ile karşılaşıldığına dikkat ccedilekmektedir Altunatmaz ve ark (2003) TPO

uygulanan 22 koumlpekte postoperatif 3-5 guumlnlerde orta derecede topallık goumlruumllduumlğuumlnuuml ve 20-

25 guumln sonra operasyon yapılan bacağa ağırlık vermeye başladığını bildirmektedirler

Ayrıca 7 erkek koumlpeğin uumlrinasyon sırasında arka bacağını abduksiyona alırken zorlandığını

belirtmektedirler Anılan ccedilalışma (Duff ve Campbell 1977 Off ve Matis 1997 Altunatmaz

ve ark 2003 Yaygınguumll 2005 Kuumlrkluuml 2010) sonuccedilları ile kıyaslandığında postoperatif

doumlnemde koumlpeklerin daha kısa suumlrede ve daha etkili bir duumlzelme goumlsterdikleri goumlruumllduuml

Operasyon youmlntemi ve olgulara bağlı olarak sonuccedilların değişebileceği kabul edilmekle

birlikte modifiye DARthroplasti‟ nin bu youmlnuuml ile avantajlı olduğu soumlylenebilir

Musculus pectineus myektomisi kalccedila displazisi sağaltımında palyatif bir youmlntem

olarak kullanılır Displazi tedavisinde yalnız musculus pectineus myektomisi

uygulandığında uzun doumlnem postoperatif bulgularda eklem stabilitesinin artmadığı

osteoartritik değişiklerin devam ettiği ve ağrının tamamen ortadan kalkmadığı bildirilmiştir

(Remedions ve Fries 1995) Ccedilalışmada elde edilen bulgular ışığı altında Modifiye

DARthroplasti‟ nin eklem stabilitesini artırdığı ve ağrıyı tamamen ortadan kaldırdığı

goumlzlendi Fakat osteoartritik değişiklikler musculus pectineus myektomisinde olduğu gibi

hafif duumlzeyde devam etti

61

Barut ve ark (2011) 22 koumlpek uumlzerinde uyguladıkları DARthroplasti

operasyonunda kalccedila ekleminde şekillenen osteoarthritin durduğunu veya gelişiminin

yavaşladığını hayvanların yuumlruumlyuumlş fonksiyonlarının duumlzeldiğini ve operasyon sonrası

nonsteroid anti inflamatuar ilaccedilların kullanımına ihtiyaccedil duyulmadığını bildirmektedirler

Ccedilalışmada tuumlm olgulara 7 guumln suumlre ile 2 mgkg dozunda karprofen (Rimadyl 20 mg tablet

Pfizerreg) uygulandı Uzun doumlnem nonsteroid anti inflamatuar ilaccedil kullanımına gerek

duyulmadı

62

5 SONUCcedil

Kalccedila eklemi displazisinin sağaltımı amacı ile uygulanan ldquoModifiye DARthroplastirdquo

tekniğinin etkinliği klinik ve radyografik youmlntemlerle izlendi Toplam 20 klinik olgu

uumlzerinde yuumlruumltuumllen ccedilalışmadan elde edilen sonuccedillar aşağıda oumlzetlendi

1 Klinik muayenede koumlpeklerde topallık goumlruumllme oranı preoperatif doumlnemde

947 iken operasyon sonrası 3 ayda 579‟ a 1 yıl ve daha uzun doumlnemde

158‟ e geriledi Kalccedila ekstensiyon testi preoperatif doumlnemde tuumlm olgularda

ağrı varlığı accedilısından pozitif iken postoperatif 3 aydan sonraki kontrollerde 1

olgu dışında ağrı bulgusuna rastlanmadı Abduksiyon eksternal rotasyon testinde

hem sağ hem sol eklemler iccedilin 19 olguda ağrı mevcut iken postoperatif

kontrollerde birer olgu dışında ağrının ortadan kalktığı goumlzlendi Ayakta duruş

testi displazi varlığı accedilısından preoperatif doumlnemde 1 olguda negatif 19 olguda

pozitif sonuccedil verirken operasyon sonrası kontrollerde 19 olguda negatif 1 olguda

pozitif sonuccedil verdi

2 Radyografik değerlendirmelerde OFA pozisyonunda alınan ventro-dorsal

radyogramlar uumlzerinde yapılan oumllccediluumlmlerde Norberg accedilı değerleri preoperatif

doumlnem 9232plusmn204 1 yıl uumlstuuml postoperatif doumlnemde 9536plusmn195 olarak belirlendi

Postoperatif doumlnemde meydana gelen artış preoperatif doumlneme goumlre istatiksel

accedilıdan oumlnemli bulunmasına rağmen yeterli değildi Dejeneratif değişimlerde

ilerlemenin de devam ettiği goumlzlendi

3 Postoperatif doumlnem kontrollerde preoperatif doumlnem ile kıyaslandığında

koumlpeklerin daha aktif goumlruumlntuuml iccedilerisinde olduğu dikkati ccedilekti ve bu durum hasta

sahipleri tarafından da ifade edildi Koumlpeklerin hiccedilbirinde kas atrofisi goumlruumllmedi

4 Orijinal youmlntemde dorsal acetabular kenara taşınan kortiko-kanselloumlz kemiğin

kenarı uzatarak caput femoris‟ in acetabulum tarafından bir soket gibi kuşatıldığı

ifade edilmektedir Modifiye DARthroplasti‟de taşınan kemik greftleri dorsal

acetabular kenarı uzatmadı dejeneratif değişimleri de durdurmadı

5 Literatuumlr verileri ile kıyaslandığında modifiye DARthroplasti‟nin klinik olarak

(kuumlccediluumlk bir seride de olsa) benzer sonuccedilları verdiği dejeneratif değişimlerin

minimal duumlzeyde olduğu olgularda sorunların protez ve benzer cihazlara gerek

kalmadan ccediloumlzuumlme ışık tutabileceği kanısına varıldı

63

6 Tekniğin eklem kapsuumllasında meydana gelen denervasyon veya ldquokortiko-

kanselloumlzrdquo kemik doku taşınımına ilişkin bir ldquokoumlk huumlcre tedavisirdquo accedilısından

etkinliğinin accedilığa kavuşturulması amacıyla irdelenmesi youmlnuumlnde kontrolluuml

denemelere de gereksinim duyulmaktadır

64

OumlZET

DERİNCEGOumlZ OOuml Koumlpeklerde Kalccedila Displazisinin ldquoModifiye DARthroplastirdquo

Tekniği ile Sağaltımı Uumlzerine Klinik Ccedilalışmalar

Bu ccedilalışmada kalccedila eklemi displazisinin sağaltımı amacı ile uygulanan ldquoModifiye

DARthroplastirdquo tekniğinin etkinliğinin klinik ve radyografik bulgular ışığı altında

değerlendirilmesi amaccedillandı

Ccedilalışma materyalini klinik ve radyolojik bulgular sonucunda KED tanısı konan 4-24

ay yaşları arasında değişik ırk ve cinsiyette (13 erkek 7 dişi) toplam 20 adet koumlpek

oluşturdu Radyolojik muayeneler sonucunda 16 olguda unilateral 4 olguda ise bilateral

olmak uumlzere ve 11 olguda sağ 5 olguda sol 4 olguda ise her iki tarafa DARthroplasti

uygulanmasına karar verildi

Oniki saatlik accedillığı takiben 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg kg Egevetreg)

deri altı yolla uygulanarak anestezinin antikolinerjik premedikasyonu yapıldı Sedatif ndash

analjezik premedikasyon iccedilinse 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20 mgkg

Egevetreg) in kas iccedili enjeksiyonu uygulandı 10 dakika sonra 5 mgkg ketamine

hydrochloride (Alfamine 100mgkg Egevetreg) in damar iccedili enjeksiyonu ile induumlksiyon

gerccedilekleştirildi Takiben koumlpeklere endotracheal tuumlp yerleştirildi ve yarı kapalı anestezi

cihazı ile (SMS 2000 Klasik Vent ndash V Marka SMS Tıbbi Cihaz Elek Elekt İnş Teks

Turz Oto San ve Tic Ltd Şti Ankara) 2 lik konsantrasyonda isoflurane (İsoflurane -

USP Adekareg

) solutulması ile anestezi suumlrduumlruumllduuml

Operasyon boumllgesi asepsi ve antisepsi kurallarına goumlre hazırlandı Kortikokanselloumlz

kemik greft olarak onuumlccediluumlncuuml kostadan yararlanıldı Dorsal acetabular duvar accedilığa ccedilıkarıldı

Dorsal duvar uumlzerine birbirine eşit uzaklıkta dril ile uumlccedil delik accedilılarak kosta parccedilaları bu

deliklere ccedilakıldı Boumllge uygun şekilde kapatıldı

Postoperatif birinci guumlnde koumlpeklerin hepsinin ayakta ve hareketli oldukları

goumlzlendi

İleri doumlnemde yapılan (10 Guumln 3ve 12 ay) klinik muayenelerde yuumlruumltme ve

koşturma abduksiyon eksternal rotasyon kalccedila ekstensiyon ve ayakta duruş testleri

sonuccedilları preoperatif doumlnemle kıyaslandığında daha iyi olduğu goumlruumllduuml

65

Ccedilalışmada Norberg accedilı oumllccediluumlm ortalaması preopertif doumlnemde 9232plusmn204 iken

postoperatif 3 ay 940plusmn194 postoperatif 1yıl ve daha uumlstuumlndekilerde 9536plusmn195 olarak

oumllccediluumllduuml

Sonuccedil olarak ldquoModifiye DARthroplasti‟derdquo taşınan kortiko-kanselloumlz greftler

Dorsal Acetabulum Kenarını uzatmadı ve dejeneratif değişimleri durdurmadı Bununla

birlikte kuumlccediluumlk bir seride de olsa dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olduğu

olgularda sorunların protez ve benzeri cihazlara gerek kalmadan ccediloumlzuumllebileceği

duumlşuumlnuumllduuml Tekniğin eklem kapsuumllasında bir denervasyona yol accedilarak veya ldquokortiko-

kanselloumlzrdquo kemik doku taşınımına ilişkin bir ldquokoumlk huumlcre tedavisirdquo etkisi sonucu etkin

olduğu youmlnuumlndeki beklentilerin accedilığa kavuşturulması amacıyla kontrolluuml denemelere

gereksinim olduğu kanısına varıldı

Anahtar Kelimeler DARthroplasti Kalccedila Eklemi Koumlpek

66

SUMMARY

DERİNCEGOumlZ OOuml Clinical studies on the treatment of hip dysplasia by ldquoModified

DARthroplastyrdquo in dogs

The aim of this study was to evaluate the efficiency of ldquoModified DARthroplastyrdquo

technique‟s on treatment of hip dysplasia according to the clinical and radiographical

findings

For this purpose study was carried out on 20 dogs in different breed sexes (13

Male 7 Female) and ages (4-24 months) which had diagnosed hip dysplasia according to

clinical and radiographical findings According to radiographical findings DARthroplasty

was performed in 16 dogs unilaterally (11 right and 5 left) and in 4 dogs bilaterally

Following the 12 hours fasting period anticholinergic premedication of anaesthesia

was induced by subcutaneously injection of 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg

kgEgevet reg

) After that sedative-analgesic premedication was archieved by intramuscularly

injection of 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20 mgkgEgevetreg

) Ten minutes later

induction was archieved by 5 mgkg ketamine hydrochloride (Alfamine 100mgkgEgevet reg

)

injection intravenously Following the induction endotracheal intubation was completed

and anaesthesia was maintained by inhalation of 2 isoflurane concentration (Isoflurane -

USP Adekareg

) by using semi-closed circuits anaesthetic machine (SMS 2000 VentndashV

SMS Medical Aparts Elec Elecr Build Text Tour Car Ind

and Trade Ltd Co Ankara)

Operation area is prepared according to routine asepsis and antisepsis procedure

Thirteenth rib was used as corticocancellous bone graft According to routine surgical

procedure dorsal acetabular rim was revealed Grafts were placed into three holes which

were drilled at equal distance to each other Area was closed in routine manner

At the postoperatively first day it was observed that all the dogs were ambulant

and lively

According to long-term follow up (10th days 3th and 12th months) clinical tests

findings obtained by abduction-external rotation test hip extension test standing test and

walking-running test were better when compare preoperative findings

In this study mean Norberg Angle was measured as 9232plusmn204 940plusmn194 and

9536plusmn195 preoperative postoperative 3th and 12th months respectively

67

As a result in this technique ldquoModified DARthroplastyrdquo transplanted cortico-

cancellous grafts neither extend dorsal acetabular rim nor stoped degenerative changes

However although we carried out this study in a small number of patients we thougt that

in cases which has minimal degenerative changes problems could be solve by using this

method without using prosthesis or similar devices It was also concluded that detailed

controlled trials might be necessary in an attemp to highlight that this technique caused

clinicaly recovery by denervation of joint capsule or by the effects of corticocancellous

bone grafts may acting as ldquostem cellsrdquo

Key Words DARthroplasty Dog Hip Joint

68

KAYNAKLAR

Adams WM Dueland RT Meinen J Q‟ Brien RT Giuliano E Nordheim EV Early

detection of canine hip dysplasia comparison of two palpation and five radiographic

methods Journal of the American Veterinary Medical Association 199834(5)339-346

Aktaş M Koumlpeklerde kalccedila displazisi

(httpwwwakutorgtrmodulesphpname=Newsampfile=articleampsid=2395) Erişim tarihi

06 Ağustos 2007

Alexander JW Canine hip dysplasia Small Animal Practice 1992 22(3)551-557

Altunatmaz K Yuumlcel R Devecioğlu Y Saroğlu M S Ozsoy Treatment of canine hip

dysplasia using triple pelvic osteotomy Veterinary Medicine-Czech 200348(1-2)41-46

Anon Report on canine hip dysplasia Journal of the American Veterinary Medical

Association 1973162(8)662-668

Aslanbey D Candaş A Veteriner Operasyon Ankara Medisan Yayınevi 1994s772-784

Aslanbey D Veteriner Ortopedi ve Travmatoloji Ankara Maya Matbaacılık 1990s128-

140

Aslanbey D Veteriner Ortopedi ve Travmatoloji Ankara 3 Baskı Medisan Yayın Serisi

no 19 1996 s262-264

Bakır B Sivas Kangal koumlpeklerinde kalccedila ekleminin displazi accedilısından klinik ve radyolojik

olarak değerlendirilmesi İstanbul Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml İstanbul

Tuumlrkiye-1992

Ballinari U Montavon PM Huber E Weiss R Pectineus myectomy tenotomy of the

iliopsoas and neurectomy of the joint capsule as symptomatic therapy for coxarthrosis of

the dog Schweiz Arch Tierheilkd 1995137(6)251-257

Barut A Sadak S Nişancı A Long term effects of DARthroplasty surgery in canine hip

dysplasia 22 Cases 17th

FECAVA Eurocongress 6th

TSAVA Congress ldquoModern

Veterinary Practicesrdquo 7-10 Eyluumll 2011 İstanbul ndash Turkey 2011p472

Baruth H Berger L Bradshaw D et al Carprofen in Rainsford KD (ed)

Antiinflammatory and Anti-rheumatic Drugs Volume II Newer Anti-inflammatory Drugs

Rainsford KD ed CRC Press Boca Raton1986 p33ndash47

69

Belfield WO Chronic subclinical survey and canine hip dysplasia Veterinary Medicine

and Small Animal Clinician 1976741399-1401

Bennet D Hip dysplasia and ascorbate therapy fact or fancy Seminars in Veterinary

Medicine and Surgery (Small Animal) 19872(2)152-157

Black AP Triple pelvic osteotomi for juvenile canine hip dysplasia Australian Veterinary

Journal 200078(12)820-824

Bojrab MJ Ellison GW Slocum B Current Technique in Small Animal Surgery 4th

Ed

Baltimore Williams And Wilkins 1988p1145-1151

Chalman J Butler HC Coxofemoral joint laxity and the ortolani sign Journal of the

American Veterinary Medical Association 198521671-676

Charette B Dupuis J Beuregard G Palpation and dorsal acetabular rim radiographic view

for early detection of canine hip dysplasia Veterinary and Comparative Orthopaedics and

Traumatology 200114125-132

Corley EA Keller GG Hip Dysplasia A Guide for Dog Breeders and Owners 2nd

Ed

Columbia Missouri Orthopedic Foundation of Animals 1989p1-27

Dassler CL Canine Hip Dysplasia Diagnosis and Nonsurgical Treatment In Slatter D

(Eds) Textbook of Small Animal Surgery 3rd

Ed Philadelphia WB Saunders

Company 2002p2019-2029

Denny HR Butterworth S The hip A Guide to Canine and Feline Orthopaedic Surgery

4th Ed London Blackwell Science 2000p455-494

Dobbelaar MJ Dislocation of the Hip in Dogs Journal of Small Animal Practice

19634101

Duff R Campbell JR Long term results of excision arthroplasty of the canine hip

Veterinary Record 1977101181-184

Durmuş AS Han MC Bazı Koumlpek Irklarında Kalccedila Displazisi Doğu Anadolu Boumllgesi

Araştırmaları Dergisi 20053(2)106-109

Dursun N Veteriner Anatomi I 3rd

Ed Ankara Medisan Yayıncılık 1995p42-51

Dursun N Veteriner Topografik Anatomi 2nd

Ed Ankara Medisan Yayıncılık

2002p158-160

70

Dyce KM Sack WO Wensing CJG Textbook of Veterinary Anatomy Philadelphia

WB Saunders Company 1987p453-464

Evans H E Christiansen GC Miller‟s Anatomy Of The Dog 2nd

Ed Philadelphia WB

Saunders Company 1979p197-209

Ferreira MP Alievi MM Gomes C Beck CAC Voll J Sia D Filho APF Freire CD

Acetabuloplastia extracapsular para tratamento de displasia coxofemoral em catildeo ndash relato

de caso Acta Scientiae Veterinariae 200735(1)101-104

Filho Padilha JG Selmi AL Evaluation of darthroplasty with bone allograft as a treatment

for hip dysplasia in dogs XXVI World Congress of The World Small Animal Veterinary

Association 8-11 August 2001 Vancouver-Canada) 2001p692

Fluumlckiger MA Friedrich GA Binder H A radiographic stres technique fo evaluation of

Coxafemoral joint laxity in dogs Veterinary Surgery 1999281-9

Fox SM Bums J Burt J The dysplastic hip a crippling problem in dogs Veterinary

Medicine 198782684-693

Gahring DR Long-term results with DARthroplasty

httpwwwsancarlosvetcomOtherProfDARthroplastyDARthroplasty_Long_Term_Foll

owuphtml|~ProfDARthroplastyDARthroplasty_Long_Term_Followuphtml Erişim

tarihi 23 Eyluumll 2011

Gay WI Development of an intramedullary stem canine femoral head and neck prosthesis

Proceedings of the XVIIth World Veterinary Congress 14-21 August 1963 Hannover

1963p1087-1093

Guumllanber EG PennHip Radyografi Kursu Notları 22 Agustos 2004 Istanbul 2004p1-20

Guumlzel N Kangal Koumlpeklerinde Kalccedila Displazisi Uumlzerinde Ccedilalışmalar II Ulusal Veteriner

Cerrahi Kongresi 1-2 Ekim 1990 Alata- Mersin

Haan JJ Beale BS Parker RB Diagnosis And Treatment Of Canine Hip Dysplasia Canine

Practice 199318(3)25-28

Hazewinkel HA Skeletal diseases In Willis JM Simpson KW eds The Waltham Book

of Clinical Nutrition of the Dog and Cat Frome England Butler and Tanner 1994395-

423

71

Hedhammar A Olsson SE Andersson SA Persson L Pettersson L Olausson A Sundgren

PE Canine hip dysplasia study of heritability in 401 litters of German shepherd dogs

Journal of the American Veterinary Medical Association 1979 1741012-1016

Henry GA Radiographic development of canine hip dysplasia Veterinary Clinics of North

America Small Animal Practice 199222559-578

Hupp J Pfeil I Buder A Monig K Pfeil A Schubert K Schulz S Winkler T Die dorsale

Pfannendachplastik nach Slocum ndash Eine retrospektive Studie Der praktische Tierarzt

200788(6)398-409

İki Y Sağlam M Koumlpeklerde caput ve collum femoris‟in exicion arthroplastisi Veteriner

Cerrahi Dergisi 200410(1-2)43-47

Jaeligger GT Larsen S Soslashli N Moe L Two years follow-up study of the pain-relieving effect

of gold bead implantation in dogs with hip-joint arthritis Acta Veterinaria Scandinavica

2007499

Johnson AL Smith CW Pijanowski GJ Hungerford LL Triple pelvic osteotomy effect

on limb function and progression of degenerative joint disease Journal of the American

Animal Hospital Association 199834260-264

Kealy RD Olsson SE Monti KL Lawler DF Biery DN Helms RW Lust G Smith GK

Effects of limited food consumption on the incidence of hip dyplasia in growing dogs

Journal of the American Veterinary Medical Association 1992201857-863

Kinzel S Hein S Von Scheven C Kuumlpper W 10 years experience with denervation of the

hip joint capsule for treatment of canine hip joint dysplasia and arthrosis Berl Tierarztl

Wochenschr Munch 2002115(1-2)53-56

Kuumlrkluuml Ccedil Koumlpeklerde eksizyon arthroplasti operasyonu ve geccedil doumlnem sonuccedilları Adnan

Menderes Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml Aydın Tuumlrkiye-2010

Kwon YD Pittler MH Ernst E Acupuncture for peripheral joint osteoarthritis (A

systematic review and meta-analysis) Rheumatology 2006 45(11)1331-1337

Leighton EA Genetic of canine hip dysplasia Journal of the American Veterinary Medical

Association 19972101474-1479

Luck DR DARthroplasty httpwwwvsrsnetDARthroplastyhtml Erişim tarihi 17

Eyluumll 2011

72

Lust G Todhanter RJ Erb N Dykes NL Williams AJ Burton-Wurster N I Farese JP

Repeatability of dorsolateral subluxation scores in dogs and correlation with macroscopic

appearance of hip osteoartritis American Journal of Veterinary 2001621711-1715

Lust G An overview of the pathogenesis of canine hip dysplasia Journal of the American

Veterinary Medical Association 1997210(10)1443-1445

Lust G Other orthopedic diseases Textbook of small animal surgery 2nd

Ed

Philadelphia WB Saunders Company 19931938-1944

Mackenzie SA Oltenacu EA Leighton W Heritability estimate for temperament scores in

German shepherd dogs and its genetic correlation with hip dysplasia Behavior Genetics

1985 15 475-482

Madsen JS Svalostoga E The joint capsula and joint laxity in dogs with hip dysplasia

Journal of the American Veterinary Medical Association 19952101463-1465

Meomartino L Fatone G Potena A Brunetti A Morphometric assessment of the canine

hip joint using the dorsal acetabular rim view and the centre-edge angle Journal of Small

Animal Practice 2002432-6

Morgan JP Stephens M Radiographic Diagnosis And Control Of CHD Iowa State

Universitesi Press 1988

Moses PA Alternatif surgical methods for treating canine hip dysplasia Australian

Veterinary Journal 200078(12)822-823

Muumlller D Pfannendachplastik mit kortiko-spongioumlsen Knochentransplantaten zur Therapie

der Huumlftgelenksdysplasie und Coxarthrose

httpmueller-heinsbergdePfannendachplastik_2008pdf Erişim Tarihi 23 Eyluumll 2011

Muumlller ME Total hip prosthesis Clinical Orthopaedics 197072(9)46-68

Nickel R Schummer A Seiferle E Wilkens H Wille KH Frewein J The Anatomy of the

Domestic Animals - The Locomotor System of the Domestic Mammals Berlin Verlag

Paul Parey 1986p89-90

Off W Matis U Excision arthroplasty of the hip joint in dogs and cats Clinical

radiographic and gait analysis findings at the surgical veterinary clinic of the Ludwig

Maximilians University of Munich Der praktische Tierarzt 1997 25(4)379-387

73

Olmstead ML Total Hip Replacement Current Techniques in Small Animal Surgery 4th

Ed BaltimoreWilliams and Wilkins 1998p1173-1178

Oumlzsoy S Koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı I klinik değerlendirmeler Veteriner

Cerrahi Dergisi 2002a8(3-4)81-88

Oumlzsoy S Koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı II Radyografik değerlendirme Veteriner

Cerrahi Dergisi 2002b8(2-4)89-95

Piermatei DL Flo GL Hip Dysplasia Brinker Piermatei Flo Handbook of Small Animal

Orthopedics and Fracture Repair PhiladelphiaWB Saunders Company1997p433-465

Piermattei DL Greeley RG An Atlas of Surgical Approaches to The Bones of The Dog

and Cat Philadelphia WB Saunders Company 1979

Puerta DA Smith GK Gregor TP Lafond E Conzemius MG Cabell WL Mckelvie PJ

Relationships between results of the Ortolani method of hip joint palpation and distraction

index Norberg angle and hip score in dogs Journal of the American Veterinary Medical

Association 1999214(4)497-501

Read RA Conservative management of juvenil canine hip dysplasia Australian Veterinary

Journal 200078(12)818-819

Read RA Diagnosis and treatment options for hip dysplasia in dogs

httpwwwvincomproceedingsplxCID=WSAVA2002ampPID=2663 Erişim tarihi 26

Nisan 2010

Remedions AM Fries CL Implant complication in 20 triple pelvic osteotomy Veterinary

and Comparative Orthopaedics and Traumatology 19936202-207

Remedions AM Fries CL Treatment of canine hip dysplasia A review Canadian

Veterinary Journal 199536(8)503-509

Riser WH Rhodes WH Newton CD Hip dysplasia In Newton CD Nunamaker DM

(Eds) Textbook of Small Animal Orthopedics Philadelphia JB Lippincott 1985 953-

980

Riser WH A half century of canine hip dysplasia Seminars in Veterinary Medicine and

Surgery (Small Animal) 1987287-91

74

Sarıerler M Comparison of the ortolani method of hip joint palpation norberg angle and

subluxation index in the diagnosis of hip dysplasia in dogs Veteriner Cerrahi Dergisi

20039(3-4)20-25

Schnelle GB Some new diseases in the dog American Kennel Gaz 19355225

Schulz KS Dejardin ML Surgical treatment of canine hip dysplasia In Slatter D (Eds)

Textbook of Small Animal Surgery 3rd

Ed Philadelphia WB Saunders Company

2002p2029-2059

Slocum B Devine TM Dorsal acetabular rim radiographic view for evaluation of the

canine hip Journal of the American Animal Hospital Association 199026289-296

Slocum B Slocum DT Pelvic Osteotomy For Axial Rotation Of The Acetabular Segment

İn Dogs With Hip Dysplasia The Veterinary Clinics of North America Small Animal

Practice 199222645-682

Slocum B Slocum TD DARthroplasty

httpwwwslocumenterprisescomArticlesdarthroplastyhtm|~httpwwwslocumenterpri

sescomArticlesdarthroplastyhtm Erişim tarihi 07 Haziran 2009

Slocum B Slocum TD Hip Current techniques in small animal surgery 4th

Ed

BaltimoreWilliams and Wilkins 1998p1127-1178

Smith GK Advances in diagnosing canine hip dysplasia Journal of the American

Veterinary Medical Association 19972101451-1457

Swenson L Audell L Hedhammar A Prevalence and ınheritance of and selection for hip

dysplasia in seven breeds of dog in sweden and bebefit cost analysis of a screening and

control program Journal of the American Veterinary Medical Association 1997210207-

214

Todhunter RJ Lust G Hip Dysplasia Pathogenesis In Slatter D (Eds) Textbook of Small

Animal Surgery 3rd

Ed Philadelphia WB Saunders Company 2002p2009-2019

Tomlinson LJ Johnson JC Quantification of measurement of femoral head coverage and

Norberg angle within and among four breeds of dogs American Journal of Veterinary

Research 200061(12)1493-1500

Toumlnnis D General radiography of the hip joint Congenital dysplasia and dislocation of the

hip Berlin Springer Verlag 1987p100-138

75

Trumpatori BJ Mathews KG Roe SR Robertson ID Radiographic anatomy of the canine

coxofemoral joint using the dorsal acetabular rim (DAR) view Veterinary Radiology amp

Ultrasound 200344526-532

Vane JR Botting RM Mechanism of action of anti-inflammatory drugs Scand J

Rheumatol 199625(102)9ndash21

Vezzoni A Dravelli G Corbari A Lorenzi MD Cirla A Tranquillo V Early diagnosis of

canine hip dysplasia European Journal of Companion Animal Practice 200515(2)173-

184

Vezzoni A Boiocchi S Vezzoni L Vanelli AB Bronzo V Double pelvic osteotomy for

the treatment of hip dysplasia in young dogs Veterinary and Comparative Orthopaedics

and Traumatology 20106444-452

Wallace LJ Canine hip dysplasia past and present Seminars in Veterinary Medicine and

Surgery (Small Animal)1987292-106

Winer BJ Donald RB Kenneth MM Statistical principles in experimental desing Third

Ed A Bradford Hill London 1991

Wylie KB DeYoung DJ Drost WT DeYoung BA The Effect of Surgical Approach on

Femoral Stem Position in Canine Cemented Total Hip Replacement Veterinary Surgery

19972662

Yaygınguumll R Koumlpeklerde triple pelvik osteotomi uygulamaları Adnan Menderes

Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml Aydın Tuumlrkiye-2005

Yuumlcel R Bakır B Kangal ccediloban koumlpeklerinde kalccedila ekleminin displazi accedilısından klinik ve

radyolojik olarak incelenmesi İstanbul Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi ve Muumlnih Ludwig-

Maximilians Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Tuumlrk Alman Guumlnleri Tebliğ Kitabı 29 - 30

Nisan 1993 Avcılar-İSTANBUL 1993p83-87

Zhang Z Zhu L Sandler J Friedenberg SS Egelhoff J Williams AJ Dykes NL

Hornbuckle W Krotscheck U Moise NS Lust G Todhunter RJ Estimation of

heritabilities genetic correlations and breeding values of four traits that collectively define

hip dysplasia in dogs American Journal of Veterinary Research 200970(4)483-492

76

OumlZGECcedilMİŞ

1978 yılında Sivas‟ta doğdum İlkokulu Ziya Goumlkalp İlkokulu ortaokul ve lise

oumlğrenimimi Sivas Selccediluk Anadolu Lisesi‟nde tamamladım 1996 yılında Ankara

Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi‟nde okumaya hak kazandım 2001 yılında mezun oldum

2003 yılında Adnan Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı‟nda

Araştırma Goumlrevlisi olarak ccedilalışmaya başladım 2006 yılında aynı Anabilim Dalında

doktora programına başladım Halen Adnan Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi

Cerrahi Anabilim Dalı‟nda araştırma goumlrevlisi olarak ccedilalışmaktayım

77

TEŞEKKUumlR

Doktora oumlğrenimim ve tez ccedilalışmam suumlresince ilgi ve yardımlarını hiccedilbir zaman

esirgemeyen danışmanım Sayın Prof Dr Ali BELGE‟ ye teşekkuumlruuml bir borccedil bilirim

Ayrıca her konuda katkılarını esirgemeyen İstanbul Uumlniversitesi Veteriner

Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyesi Sayın Prof Dr Kuumlrşat OumlZER‟ e Adnan

Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyeleri Sayın

Prof Dr Murat SARIERLER‟ e Sayın Prof Dr Nuh KILICcedil‟ a oumlzellikle tezin bitiş

aşamasında goumlstermiş oldukları yardım ve sabırdan dolayı Anabilim Dalımız Oumlğretim

Uumlyesi Yrd Doccedil Dr Sayın İbrahim AKIN Fizyoloji Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyesi Sayın

Aykut UumlNER‟ e Araştırma Goumlrevlisi Dr Sayın Rahime YAYGINGUumlL Araştırma

Goumlrevlisi Zeynep Bilgen ŞEN Araştırma Goumlrevlisi Zeynep Bozkan TATLI‟ ya ve tuumlm

doktora ve yuumlksek lisans oumlğrencileri ile emeği geccedilen tuumlm oumlğrencilere teşekkuumlr ederim

Tez ccedilalışmama SAE-09013 numaralı proje ile sağladığı maddi katkılarından

dolayı Adnan Menderes Uumlniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimine

teşekkuumlr ederim

Page 5: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve

iii

Koumlpeklerde Kalccedila Displazisinin ldquoModifiye DARthroplastirdquo Tekniği ile Sağaltımı

Uumlzerine Klinik Ccedilalışmalar başlıklı tez Adnan Menderes Uumlniversitesi Bilimsel Araştırma

Projeleri Koordinasyon Birimi tarafından SAE-09013 kod numarası ile desteklenmiştir

iv

İCcedilİNDEKİLER

Sayfa

KABUL VE ONAY i

OumlNSOumlZ ii

İCcedilİNDEKİLER iv

SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ viii

CcedilİZELGELER DİZİNİ ix

RESİMLER DİZİNİ x

1GİRİŞ 01

11 Kalccedila Displazisinin Tanımı 01

12 Tarihccedile 02

13 Kalccedila Ekleminin Anatomisi 02

14 Kalccedila Eklemine Intergluteal Ensizyonla Dorsal Yaklaşım 05

15 Kalccedila Displazisinin Nedenleri 07

151 Genetik 08

152 Beslenme 08

153 Hormonlar 08

154 Miyopatiler 09

155 Vitaminler 09

16 Patogenez 09

17 Klinik Goumlruumlnuumlm 10

18Tanı 11

181 Fiziksel Muayene 11

1811 Uyanık (sedasyonsuz) hastada yapılan testler 12

18111 Abduksiyon eksternal rotasyon testi 12

18112 Kalccedila ekstensiyon testi 13

v

18113 Duruş testi 13

18114 Kalccedila sublukzasyon testi 14

18115 İliopsoas testi 15

1812 Anestezi altındaki hastada yapılan testler 15

18121 Reduumlksiyon ve sublukzasyon accedilıları 15

18122 Ortolani belirtisi 16

18123 Barlow belirtisi 17

18124 Barden palpasyonu 17

18125 Diğer testler 17

19 Radyolojik Muayene 17

191 Radyolojik Pozisyonlar 18

110 Sağaltım 22

1101 Medikal Sağaltım 22

1102 Operatif Sağaltım 24

11021 Musculus pectineus myectomisi 24

11022 Juvenil pubic symphysiodesis (JPS) 24

11023 Intertrochanteric osteotomi 24

11024 Eksizyon arthroplastisi 24

11025 Total kalccedila protezi 24

11026 Uumlccedilluuml pelvik osteotomi (TPO) 25

11027 Kalccedila eklemi kapsulası denervasyonu 25

11028 DARthroplasti 25

110281 Tanım 25

110282 Endikasyon 26

110283 Operasyon tekniği 27

vi

2 GERECcedil VE YOumlNTEM 30

21 Gereccedil 30

22 Youmlntem 31

221 Preoperatif Muayeneler 31

2211 Preoperatif klinik muayene 31

2212 Preoperatif radyolojik muayene 31

222 Postoperatif Muayeneler 32

2221 Postoperatif klinik muayene 32

2222 Postoperatif radyolojik muayene 32

223 Anestezi 33

224 Modifiye DARthroplasti Tekniği 34

225 İstatistiksel Analiz 40

3 BULGULAR 42

31 Preoperatif Bulgular 42

311 Preoperatif Klinik Muayene Bulguları 42

312 Preoperatif Radyolojik Muayene Bulguları 42

32 Postoperatif Bulgular 43

321 Postoperatif Klinik Muayene Bulguları 43

322 Postoperatif Radyolojik Muayene Bulguları 44

33 Uygulanan Testlere İlişkin İstatistiksel Sonuccedillar 44

331 Kalccedila Ekstensiyon Testi Sonuccedilları 44

332 Abduksiyon Eksternal Rotasyon Testi Sonuccedilları 45

333 Ayakta Duruş Testi Sonuccedilları 45

334 Aktivite Testi Sonuccedilları 46

335 Topallık Testi Sonuccedilları 46

vii

336 Standart OFA Pozisyonunda Norberg Accedilılarının Değerlendirme Sonuccedilları 47

4TARTIŞMA 54

5 SONUCcedil 62

OumlZET 64

SUMMARY 66

KAYNAKLAR 68

OumlZGECcedilMİŞ 76

TEŞEKKUumlR 77

viii

SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ

JPS Juvenil Pubic Symphiodesis

DEH Dejeneratif Eklem Hastalığı

OFA Orthopedic Foundation for Animals

DLS Dorsolateral Sublukzasyon

NSAID Nonsteroidal Antienflamatuar Ajanlar

TPO Uumlccedilluuml Pelvik Osteotomi (Triple Pelvic Osteotomy)

PDS Polidiaxanon

KED Kalccedila Eklemi Displazisi

DAK Dorsal Asetabular Kenar

DPO Double Pelvic Osteotomy

DI Distraksiyon İndeksi

ix

CcedilİZELGELER DİZİNİ

Sayfa

Ccedilizelge 11 Osteoarthritisrsquo in gelişimine ilişkin yaş topallık ilişkisi 11

Ccedilizelge 21 Ccedilalışmayı oluşturan koumlpeklerin ırk yaş ve cinsiyet dağılımları 30

Ccedilizelge 31 Standart OFA pozisyonunda norberg accedilılarının değerlendirme

sonuccedilları 43

Ccedilizelge 32 Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları 44

Ccedilizelge 33 Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları 45

Ccedilizelge 34 Ayakta duruş testi sonuccedilları 46

Ccedilizelge 35 Aktivite testi sonuccedilları 46

Ccedilizelge 36 Topallık testi sonuccedilları 47

Ccedilizelge 37 Norberg accedilısı kalccedila ekstensiyon testi abduksiyon eksternal

rotasyon testi duruş testi aktivite ve topallık testinin preoperatif postoperatif

3ay ve 1 yıl bulgularına toplu bir bakış 43

x

RESİMLER DİZİNİ

Sayfa

Resim 11 Normal ve displazik kalccedilaların radyografik goumlruumlntuumlsuuml 02

Resim 12 Os coxaersquo yı oluşturan kemik yapılar 03

Resim 13 M pisiformis m gluteus profundus m gluteus mediusun anatomik

goumlruumlnuumlmuuml 05

Resim 14 Deri ve fasiarsquonın ensizyon hattı 06

Resim 15 Kasların retrakte edilmesi 06

Resim 16 Dorsal acetabulum duvarına yaklaşım 07

Resim 17 Kalccedila displazilerinde goumlzlenen merdiven ccedilıkarken zorlanma 11

Resim 18 Abduksiyon eksternal rotasyon testi 13

Resim 19 Normal bir koumlpekte ayakta durma pozisyonu Displazili bir koumlpeğin

ayakta durma testinde kalccedila ve bel boumllgesini ccedilukurlaştırma14

Resim 110 Ortolani testinin uygulama tekniği 16

Resim 111 Standart OFA pozisyonu 19

Resim 112 Dorsolateral Sublukzasyon (DLS) radyografik pozisyonrsquo un

uygulanışı 20

Resim 113 PennHip methoduyla radyografi ccedilekim tekniği 21

Resim 114 PennHip methoduyla alınan radyografilerde distaksiyon ve

kompresyon goumlruumlntuumlleri 21

Resim 115 Distraksiyon indeksinin hesaplanmasındaki şematik goumlruumlnuumlm 22

Resim 116 DARthroplasti operasyonu iccedilin kemik greftinin alındığı ve uygulandığı

yerin iskelet uumlzerindeki ve radyografideki goumlruumlntuumlsuuml26

Resim 21 Ccedileşitli vakalara ait preoperatif goumlruumlntuumller 31

Resim 22 Standart OFA pozisyonunda radyografilerin alınması 33

Resim 23 Hastanın operasyona hazırlanmasına ait goumlruumlntuumller 34

xi

Resim 24 13 costarsquo nın ccedilıkartılmasına ait goumlruumlntuumller 36

Resim 25 13 costarsquo nın kortikokanselloumlz kemik grefti olarak hazırlanması 37

Resim 26 Dorsal acetabular kenara yaklaşım ve greftlerin yerleştirilmesi

iccedilin deliklerin accedilılması 38

Resim 27 Greftrsquo lerin yerleştirilmesi ve boumllgenin kapatılması 39

Resim 28 Hayvanların operasyon sonrası genel goumlruumlntuumlleri 40

Resim 31 Uygulanan ccedileşitli testlere ait goumlruumlntuumller 49

Resim 32 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 15 aylık erkek Kangal

koumlpeğe ait radyografiler 50

Resim 33 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti sol tarafa eksizyon arthroplastisi

uygulanan 11 aylık erkek melez koumlpeğe ait radyografiler 51

Resim 34 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık erkek Labrador

Retriever koumlpeğe ait radyografiler 52

Resim 35 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 6 aylık erkek Kangal

koumlpeğe ait radyografiler 52

Resim 36 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 13 aylık erkek

Golden Retriever koumlpeğe ait radyografiler 53

Resim 37 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık dişi

Rottweiler koumlpeğe ait radyografiler 53

1

1GİRİŞ

Kalccedila displazisi oumlzellikle orta ve iri ırk koumlpekleri etkileyen genetik ve ccedilevresel

faktoumlrlerin etkisi altında meydana gelen eklemde stabilite bozukluğu oluşturan oumlnemli bir

gelişim anomalisidir (Alexander 1992 Aktaş 2007)

Hastalığın oluşumunda kalıtsal nedenler dışında beslenme diyet ve ağırlığın oumlnemli

roluumlnuumln bulunduğu bildirilmektedir Pelvis kaslarının gelişim anomalileri ve eklem

gevşekliği de nedenler arasında sayılmaktadır (Alexander 1992 Aslanbey ve Candaş 1994

Piermatei ve Flo 1997) Hastalığa yakalanan koumlpekler normal kalccedila eklemi ile doğarlar

ancak buumlyuumlme suumlrecinde iskelet ve bunu destekleyen kas sisteminde bir inkoordinasyon

gelişir (Alexander 1992)

Kalccedila displazisinde klinik belirtiler ve radyografik değişiklikler arasında direkt bir

korrelasyon bulunmamaktadır Bazı hayvanlar oumlnemli radyografik değişimler bulunmasına

rağmen herhangi bir topallık belirtisi goumlstermezler veya ccedilok az topallık goumlsterirler

Bununla birlikte ccedilok az radyografik değişim goumlsteren olgularda belirgin topallıklar

goumlzlenebilmektedir (Denny ve Butterworth 2000)

Kalccedila displazisi accedilısından genel kontrol zamanı 6-7 ay yaş doumlnemi olarak kabul

goumlrmektedir Ancak PennHip youmlntemi ile 3-4 aylık koumlpeklerde hastalığın erken doumlnem

oumlnemli bulgularından kalccedila eklemi gevşekliği ortaya konabilmektedir (Fluumlckiger ve ark

1999 Oumlzsoy 2002b İki ve Sağlam 2004 Gahring 2011)

DARthroplasti eklemde dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olduğu henuumlz

osteofitik uumlremelerin başlamadığı ve kıkırdak yapısının bozulmadığı doumlnemde endikedir

Bu operasyonda amaccedil hayvanın iskelet sisteminin farklı boumllgelerinden alınan kemik

greftlerin dorsal acetabular kenara taşınarak boumllgenin daha uzun bir hale getirilmesi eklem

kapsuumlluumlnuumln desteklenmesi acetabulumun yuumlzey genişliğini artırarak caput femoris‟in daha

iyi bir şekilde kavranması ve eklemdeki gevşekliğin ortadan kaldırılmasını sağlamaktır

(Slocum ve Slocum 1992 Hupp ve ark 2007 Gahring 2011)

11 Kalccedila Displazisinin Tanımı

Kalccedila displazisi lig caputis ossis femoris caput femoris ve collum femoris‟deki

dejenerasyona bağlı olarak eklemde gevşeklik acetabulumda sığlaşma caput femoris‟de

2

duumlzleşme ile karakterize progresif nitelikte tek veya ccedilift taraflı bir eklem bozukluğudur

(Resim 11) (Anon 1973 Mackenzie ve ark 1985 Guumlzel 1990)

Resim 11 A Normal ve B Displazik kalccedilaların radyografik goumlruumlntuumlsuuml

12 Tarihccedile

Kalccedila displazisi ilk kez yaklaşık 2000 yıl oumlnce Hipokrat tarafından insanlarda

tanımlanmıştır (Olmstead 1998) Kalccedila eklemi displazisi terimi Hilgenreiner tarafından

1936 yılında kullanılmıştır İlk elektif neonatal tedavi Ortolani tarafından 1937 yılında

bildirilmiştir (Toumlnnis 1987)

Koumlpeklerde kalccedila displazisi ile ilgili ilk ccedilalışma ise 1930 yılında Kuzey Amerika‟da

başlamış 1935 yılında Schnelle tarafından ldquocoxa- femoral eklemin bilateral kongenital

sublukzasyonurdquo olarak tanımlanmış ve o doumlnemde nadir olduğu duumlşuumlnuumllmuumlştuumlr (Schnelle

1935) Guumlnuumlmuumlzde ise durum tamamen farklı bir goumlruumlnuumlm almış ve kalccedila displazisi

oumlzellikle iri ırk koumlpeklerin ccedilok sık karşılaşılan genetik bir eklem problemi olarak varlığını

suumlrduumlregelmiştir (Altunatmaz ve ark 2003 Aktaş 2007)

13 Kalccedila Ekleminin Anatomisi

Os coxa os ilium os pubis ve os ischii‟nin birleşmesiyle oluşur (Resim 12) Bu uumlccedil

kemiğin ilgili boumlluumlmleri aralarında acetabulum denilen merkezi ve derin bir ccedilukur

oluşturacak şekilde birbiriyle birleşmişlerdir (Dyce ve ark 1987 Dursun 1995)

A B

3

Resim 12 Os coxae‟ yı oluşturan kemik yapılar (Dyce ve ark 1987)

Acetabulum caput ossis femoris ile eklemleşen bir ccedilukurluktur Acetabulum‟un iccedil

yuumlzuumlnde caput ossis femoris ile eklem yapan yarım ay şeklindeki eklem yuumlzuumlne facies

lunata adı verilir Eklemin oluşumuna katılmayan ve kıkırdak kapsamayan tabanı ise fossa

acetabuli‟dir Acetabulum‟un dorsolateral yuumlzuumlnuuml kıkırdak dokusu kaplamıştır Fibroumlz

eklem kapsuumlluuml acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve collum femoris‟e yapışır

(Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)

Os pubis os coxa‟nın oumln ve alt kısmını oluşturur Foramen obturatorium‟u

şekillendirir Corpus ossis pubis ramus cranialis ossis pubis ve ramus caudalis ossis pubis

olmak uumlzere uumlccedil kısmı vardır Corpus ossis pubis acetabulum‟ un yapısına katılan goumlvde

kısmıdır Ramus cranialis ossis pubis‟in oumln kenarı keskin kenarlı bir ccediloumlkuumlntuuml yapar Buraya

pecten ossis pubis denir Yine bu kenar uumlzerinde pecten ossis pubis‟in lateralinde ve

acetabulum yakınında os ilium ile ramus cranialis ossis pubis‟in birleşme yerine eminentia

iliopubica denir Burası m pectineus‟un insersiyon yeridir (Evans ve ark 1979 Dyce ve

ark 1987)

Acetabulum ile caput ossis femoris arasındaki ekleme articulatio coxae denir

Eklem ccedilıkıntısını oluşturan caput ossis femoris kuumlre şeklindedir iccedile ve biraz yukarı

doumlnuumlktuumlr Eklem ccedilukurunu oluşturan acetabulum ise os coxa‟nın dış yuumlzuumlnde dışa ve

aşağıya bakan derin ve geniş bir ccedilukurdur Acetabulum‟un tuumlmuuml eklemin oluşumuna

katılmaz Eklemin oluşumuna katılan yarımay şeklindeki eklem yuumlzuuml facies lunata

4

eklemin oluşumuna katılmayan kısmı ise fossa acetabuli‟dir Acetabulum‟un kenarları

fibroumlz kıkırdaktan yapılmış bir halka ile yuumlkseltilmiştir Labrum acetabulare denilen bu

halka sayesinde acetabulum hem derinleşir hem de genişler caput ossis femoris‟in

yarısından fazlasını iccediline alır (Dyce ve ark 1987 Dursun 1995)

Kalccedila eklemi spheroid bir eklemdir Yapısı nedeniyle ccedilok hareketli bir eklem

olması gerekirken hayvanlarda ligament ve kasların oumlzel durumları nedeniyle sadece

fleksiyon ve ekstensiyon kısıtlı olarak abduksiyon ve adduksiyona izin verir Bununla

beraber carnivor‟da oldukccedila hareketlidir ve abduksiyon hareketini ccedilok rahat yapabilir

(Dursun 1995)

M gluteus superficialis ince duumlz hemen hemen dikdoumlrtgen şeklinde bir kastır

Sacrum ve ilk kuyruk omurundan başlar trochanter major‟ un arkasına yapışarak son

bulur M gluteus ve m piriformis tarafından oumlrtuumllmektedir Kalccedila ekleminin ekstensor

kasıdır N gluteus caudalis tarafından innerve edilmektedir (Nickel ve ark 1986 Dyce ve

ark 1987 Dursun 1995)

M gluteus medius ala ossis ilii sacrum ve m longissimus lumborum‟dan

carnivorlarda fascia glutea ve crista iliaca‟ dan başlar trochanter major‟ da sonlanır M

gluteus superficialis ve fascia glutea tarafından oumlrtuumlluumlr Kalccedila eklemine ekstensiyon

yaptırır ve N gluteus cranialis tarafından innerve edilir (Evans ve ark 1979)

M gluteus profundus spina ischiadica‟ dan başlar ve trochanter major‟ da

sonlanmaktadır (Resim 13) Kalccedila eklemine ekstensiyon ve abduksiyon yaptıran bu kas n

gluteus cranialis tarafında innerve edilir (Nickel ve ark 1986 Dyce ve ark 1987)

5

Resim 13 M pisiformis m gluteus profundus m gluteus mediusun anatomik goumlruumlnuumlmuuml

Eklem kapsuumlluuml geniş ve kalındır Labrum acetabulare‟yi ve incisura acetabuli‟yi

uumlstten oumlrten ligamentum transversum acetabuli‟yi de iccediline alacak şekilde collum ossis

femoris‟e yapışır Capsula articularis‟in oumln kısmı acetabulum yakınında kalınlaşarak zona

orbicularis adında geniş ve sirkuumller bir kemer oluşturur Eklem kapsuumlluumlnuumln oumln ve biraz dış

yan kesiminde ligamentum iliofemorale bulunur Os ilium ile fossa trochanterica arasında

uzanan kuvvetli bir bağdır (Nickel ve ark 1986)

Ligamentum transversum acetabuli Labrum acetabulare‟nin devamı şeklindedir ve

incisura acetabuli‟yi uumlstten koumlpruumller boumlylece altında bir delik kalır Bu delikten ekleme ait

damar ve sinirler geccediler (Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)

Ligamentum capitis ossis femoris Fossa acetabuli ile fovea capitis femoris arasında

uzanan kısa ve yuvarlak bir bağdır İntrakapsuumller olarak yer alan bu bağ membrana

synovialis tarafından oumlrtuumllmuumlştuumlr (Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)

14 Kalccedila Eklemine Intergluteal Ensizyonla Dorsal Yaklaşım

Boumllgenin uumlst (proximal) sınırını femur‟ un trochanter majorunun uumlst ucundan

geccedilirilen transversal bir duumlzlem oluşturur Alt sınırını trochanter major‟un 10ndash14 cm

altından birinci duumlzleme paralel olarak geccedilirilen transversal bir duumlzlem belirler Bu iki

duumlzlem arasında kalan boumllge regio articulationis coxae (kalccedila eklemi boumllgesi)‟ dir (Dursun

2002)

6

Resim 14 Deri ve fascia‟nın ensizyon hattı (Piermattei ve Greeley 1979)

Deri ensizyonu trochanter major‟ un distalinden başlar trochanteri geccediler

craniomedial youmlnde buumlkuumllerek trochanter ile dorsal hat arasında sonlandırılır (Resim 14)

Deri ve subkutan yağ dokusu diseke ve retrakte edilerek gluteal fascia‟nın goumlruumlnmesi

sağlanır Bu fascia m gluteus superficialis ve biceps femoris‟in cranial sınırı boyunca

ensize edilir (Resim 14) Bu iki ensizyon trochanter major boumllgesinde birleştirilir

Resim 15 Kasların retrakte edilmesi (Piermattei ve Greeley 1979)

7

M superficialis kaldırılarak trochanter minor uumlzerindeki insersiyon noktasından

ensize edilir Bu kasın kaldırılmasıyla siyatik sinir‟e yaklaşılır M gluteus medius craniale

retrakte edilir (Resim 15) (Piermattei ve Greeley 1979)

Resim 16 Dorsal acetabulum duvarına yaklaşım (Piermattei ve Greeley 1979)

M gluteus superficialis elevasyonu ve retraksiyonu siyatik sinir‟ in ekarte

edilmesini sağlar Corpus ilium uumlzerinde m gluteus profundus‟ un origosu caudal sınırı

uumlzerinden başlayarak ensize edilir M gluteus profundus kas goumlvdesinin craniolateral

elevasyonu ve retraksiyonu iccedilin bu ensizyon cranial‟ e devam eder ve boumlylece

acetabulum‟un dorsal kenarına ulaşılır (Resim 16 ) (Piermattei ve Greeley 1979)

15 Kalccedila Displazisinin Nedenleri

Hastalığın oluşumunda genetik faktoumlrler başta olmak uumlzere ccedilevresel faktoumlrlerinde

etkinliği kanıtlanmıştır (Zhang ve ark 2009) Ccedilevresel faktoumlrlere bakıldığında vuumlcut

buumlyuumlkluumlğuuml buumlyuumlme oranı (oumlzellikle 3-8 aylık doumlnemde) beslenme diyete bağlı kalsiyum

ve diğer katyonların aşırı alınımı m pectineus distrofisi yeni doğanlarda aşırı fiziksel

etkinlik zayıf pelvik kas kuumltlesi osteokondrozis aşırı derecede eksojen oumlstrojen alımı ve

C vitamini eksikliğinin hastalığın oluşumunda rol aldığı duumlşuumlnuumllmektedir (Piermattei ve

Flo 1997 Olmstead 1998)

8

151Genetik

Kalccedila displazisi kalıtsal bir hastalıktır (Hedhammar 1979 Corley ve Keller 1989

Alexander 1992) Kalccedila displazisi poligenetik ve multifaktoumlriyel pek ccedilok genin ve

faktoumlruumln etkisinde oluşan bir oumlzellik taşımaktadır (Mackenzie ve ark 1985 Leighton 1997)

Ccedilevresel faktoumlrler kalccedila displazisinin nedeni değildir fakat derecesini belirlemede rol

oynayabilirler (Corley ve Keller 1989 Kealy ve ark 1992) Bunun anlamı bir hayvanın

fenotipi mutlaka genotipine eşit olacak anlamına gelmez İki hayvan aynı displazik

genotipe sahipken ccedilevresel faktoumlrlerin etkisiyle farklı fenotiplere (1 displazik 1 normal)

sahip olabilir (Fox ve ark 1987) Her iki ebeveyni de displazik olan koumlpeklerin

yavrularında kalccedila displazisi goumlruumllme oranı 85 iken bir ebeveynin normal bir ebeveynin

dizplazik olduğu ccediliftleşme sonucu doğan yavrularda 52 ana - babanın normal olduğu

yavrularda 375 olarak bildirilmektedir (Riser 1987) Alman ccediloban koumlpeklerinde yapılan

bir ıslah ccedilalışmasında displazik olmayan kapalı bir kolonide 35 yıl iccedilerisinde kalccedila

displazisi oranının 39‟ dan 17 lere duumlşuumlruumllduumlğuuml kaydedilmektedir (Riser ve ark 1985)

152Beslenme

Beslenme kalccedila displazisini etkileyen oumlnemli ccedilevre faktoumlrlerinden biridir tek başına

kalccedila displazisine neden goumlsterilemez fakat genetik yatkınlığı olan bireylerde displazinin

goumlruumllme oranını artırabildiğine dikkat ccedilekilmektedir (Hazewinkel 1994)

Kalccedila displazisi genotipi‟ne sahip yavru koumlpeklerde buumlyuumlme periyodunda yuumlksek

kalorili diyetle beslenmenin hastalığın insidansı ve şiddetini artırdığı bildirilmektedir

(Anon 1973 Olmstead 1998)

153Hormonlar

Aşırı kalsiyum alınması kalsitonin‟de artış paratiroid hormonunda azalmalara

neden olur Ayrıca yetersiz beslenme de gastrin salınımını artırarak kalsitonini yuumlkseltir ve

paratiroid hormon duumlzeyini duumlşuumlruumlr Oumlstrojen relaksin insuumllin buumlyuumlme hormonu ve

paratiroid hormonunun kalccedila displazisinin gelişiminde birer etken olduğu bildirilmektedir

(Morgan 1988)

Oumlstrojen verilen yavru koumlpeklerde kalccedila displazisi goumlruumllme sıklığının artabileceği

belirtilmekle birlikte (Wallace 1987) displazik koumlpeklerin oumlstrojen seviyelerinin sağlıklı

koumlpeklerin duumlzeyleri ile aynı olabileceği de ifade edilmektedir (Riser ve ark 1985)

9

Kalccedila displazisi bulunan annelerde doğum sonrası relaksin seviyesi artış

goumlstermekte ve yavrulara verilen relaksin hormonunun kalccedila displazisi gelişimini

etkileyebileceği iddia edilmekle birlikte (Riser ve ark 1985 Lust 1993) oumlstrojen relaksin

veya herhangi bir diğer hormonun normal duumlzeyde bulunmasının kalccedila displazisinin

gelişiminde etkin olacağı sonucunu vermeyeceği vurgulanmaktadır (Riser ve ark 1985

Wallace 1987)

154Miyopatiler

M pectineus miyopatisi buumlyuumlmeyi engelleyip geciktirebilir Caput femoris‟in

acetabulum‟dan dışarıya ve yukarıya doğru yuumlklenmesine eklemin gevşekliğine

acetabulum‟un kenarının zedelenmesine neden olmaktadır (Morgan 1988)

155Vitaminler

Destek dokuların interselluumller liflerinin oluşumunda ve bu dokuların normal

fonksiyonlarının sağlanmasında etkili olan vitamin C‟nin eksikliğinde değişik oranlarda

kalccedila displazisi meydana geldiği C vitamini ilavesi ile beslenen yavrularda kalccedila displazisi

goumlruumllme oranında azalma olduğu bildirilmektedir (Bennet 1987) Gebe koumlpeklere yuumlksek

doz vitamin C uygulanmış ve yavrularda 2 yıllık bir doumlnemde kalccedila displazisinin ortadan

kalktığı goumlzlenmiştir (Belfield 1976)

16 Patogenez

Kalccedila ekleminin stabilitesi ve gevşekliğini kemiksel elementlerin yapısı ve dorsal

acetabular kenar (hayvan ayakta dururken destek accedilısından oumlnemli yer tutar) kalccedila

ekleminin ccedilapraz hareketinden sorumlu kasların dengesi eklem kapsuumlluuml lig caputis ossis

femoris ve sinoviya sıvısı etkiler (Read 2010)

Kalccedila eklemi displazisinin gelişiminde eklemdeki stabilite eksikliği ile

acetabulum‟un zayıf gelişimi sonucu collum femoris‟te ve acetabulum kenarında

ekzostozla birlikte seyreden kronik bir yangı gelişir Primer olarak eklem kapsuumlluuml ile

ligamentlerin gevşekliği ve buna bağlı olarak eklemde aşırı oynaklık sekonder olarak

acetabulum‟un noksan gelişimi meydana gelir Bu gevşeklik ve oynaklığın 4-8 aylar

iccedilerisinde en uumlst duumlzeyde olduğu bildirilmektedir Başka bir varsayıma goumlre de 4 ve 5 bel

omurlarında değişimler m pectineus‟ ta spazma neden olmaktadır Bu spazm sonucu

eklem lukzasyona suumlruumlklenmekte ya da caput femoris acetabulum‟un dorsal kenarına daha

fazla basınccedil yapmaktadır Boumlylece eklem kapsuumlluuml ve lig capitis ossis femoris gerilmekte ve

10

bunun sonucu olarak caput femoris‟in acetabulum‟un dorsal duvarına basıncı ile

acetabulum sığlaşmaktadır Ağır olaylarda bu durumun daha 14 guumlnde bile saptanabildiği

belirtilmektedir (Hedhammer ve ark 1979 Read 2010) Hedhammer ve ark (1979)

hastalığın genellikle yaşamın 3 ve 4 aylarında accedilığa ccedilıktığını ve ancak 12 ve 18 aylar

iccedilerisinde gelişimini tamamladığını bu yaştan sonra yalnız sekonder değişimlerin

goumlzlendiğini ifade etmektedirler

Displaziye prezdispoze koumlpek yavrularının doğumda normal kalccedila eklemine sahip

olduğu belirtilmektedir (Alexander 1992) Kalccedila eklemi yaşamın ilk 10-14 guumlnuumlne kadar

normal gelişimini suumlrduumlruumlr zamanla sinovial sıvı miktarında artış sinovitis sinovial sıvı

yapışkanlığı ve fonksiyonunda azalma ve sinovial sıvı iccedilerisindeki loumlkosit sayısında artış

şekillenmektedir Bunu takiben lig capitis ossis femoris ve eklem kapsuumlluumlnde dejenerasyon

başlamaktadır Hayvanın ırkı hızlı gelişimi ve ağırlık artışı gibi etiyolojik faktoumlrlere bağlı

olarak eklem gevşekliği ilerler ve sonuccedilta acetabulum ile caput femoris arasındaki uyum

bozularak displaziye ilişkin bir takım bozukluklar ortaya ccedilıkar (Anon 1973 Aslanbey ve

Candaş 1994)

17 Klinik Goumlruumlnuumlm

Hastalığın ilk bulgusu kalccedila eklemi gevşekliğidir Kalccedila displazili koumlpeklerde klinik

muayeneler sırasında arka ekstremitelere ilişkin ağrı sallantılı yuumlruumlyuumlş ayağa kalkmada

zorluk koşma ve sıccedilramada isteksizlik uzun ve zorlu egzersizlerden kaccedilınma merdiven

ccedilıkarken zorlanma (Resim 17) vardır (Aslanbey 1990 Guumlzel 1990 Deny ve Butterworth

2000) İnspeksiyonda pelvis ve gluteal boumllge kaslarında zayıflık kifoz bacaklarda ciddi bir

adduksiyon goumlruumllebilir Kalccedila displazisi genelde bilateral şekillenen bir rahatsızlık olsa da

aynı oumllccediluumlde her koumlpekte bilateral şekillenmeyebilir (Piermattei ve Flo1997 Olmstead 1998

Deny ve Butterworth 2000)

11

Resim 17 Kalccedila displazilerinde goumlzlenen merdiven ccedilıkarken zorlanma

18 Tanı

Kalccedila displazisinin ortaya ccedilıkması hayvanın yaşamı boyunca herhangi bir doumlnemde

genellikle stabilite bozukluğu ve osteoarthritisin tespiti ile goumlzlenebilir Hastalıkta topallık

ilk altı ay boyunca yavaş yavaş artış goumlsterir ve hayvan altı aylık olduğunda maksimum

noktaya ulaşarak belirginleşir daha sonraki altı aylık periyotta azalır ve hayvan bir yaşını

geccediltikten sonra artmaya başlar ( Ccedilizelge 11 ) (Todhunter ve Lust 2002)

Ccedilizelge 11 Osteoarthritis‟ in gelişimine ilişkin yaş topallık ilişkisi (Todhunter ve Lust

2002)

12

Koumlpeklerde ilk klinik belirtiler 3 ile 12 aylıkken goumlzlenirken genellikle altı

aylıktan kuumlccediluumlk koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı oldukccedila zordur (Dassler 2002) Ancak

guumlnuumlmuumlzde ccedileşitli radyografik youmlntemler ile kalccedila displazisi erken doumlnemlerde tespit

edilebilmektedir Klinik semptomlar belirginleşene kadar hasta sahiplerinin dikkatinden

kaccedilar Kesin teşhis palpasyon bulguları klinik bulgular ve radyografik youmlntemlerle

yapılabilmektedir (Smith 1997 Puerta ve ark 1999 Altunatmaz ve ark 2003)

181 Fiziksel muayene

Koumlpeklerin fiziksel muayenesinde kalccedila ekleminin gevşekliğinin belirlenmesinde

ve displazi teşhisinde birccedilok youmlntemin kullanıldığı bildirilmektedir Bu youmlntemler

hayvanlara sedasyonlu ve sedasyonsuz olarak yapılmaktadır (Bojrab ve ark 1988)

1811 Uyanık (sedasyonsuz) hastada yapılan testler

18111 Abduksiyon eksternal rotasyon testi

Bu test yangılı bir kalccedila ekleminde ağrı oluşturur Normalde dorsal acetabular

boumllgede eklem kapsuumlluuml ince ve şeffaf yapıdadır Caput femoris‟in sublukzasyonuna bağlı

olarak eklem kapsuumlluuml yırtılır ve fibrozis sonucu kalınlaşır Testin uygulanmasında bir kişi

hastanın başını tutarken hekim hastanın arkasında yer alır Hastanın sağ ve sol kalccedilaları

sıra ile test edilir Muayene eden kişinin sağ eli hastanın sağ dizini tutar Diz sağ kalccedilayı

dışarıya rotasyon ve fleksiyon yaptırmak iccedilin kullanılır Kalccedila abdukte edilir dışarıya

doğru doumlnduumlruumlluumlr ve gerilir Abduksiyonda yangılı ve zarar goumlrmuumlş collum femoris ile

eklem kapsuumlluuml temas ettirilir Eksternal rotasyonda ise yangılanmış kapsuumlluumln collum

femoris‟e suumlrtmesi rahatsızlık yaratır Hasta tepki goumlstermezse sonuccedil negatiftir Isırma ve

kalccedilayı korumaya ccedilalışması yangılanmış bir kalccedilayı goumlsterir Bu test kalccedila displazisi iccedilin

spesifik değildir Lumbal boumllgedeki medulla spinalis lezyonlarında da pozitiftir (Resim

18) (Bojrab ve ark 1988 Alexander 1992 Adams ve ark 1998)

13

Resim 18 Abduksiyon eksternal rotasyon testi

A Abduksiyon yangılanmış ve zarar goumlrmuumlş kollum femoris ile kapsuumll temas ettirir

B Eksternal rotasyon yangılanmış kapsuumlluumln kollum femorise suumlrtuumlnmesi sonucu rahatsızlık

yaratır (Oumlzsoy 2002a)

18112 Kalccedila ekstensiyon testi

Bu test collum femoris civarında eklem kapsuumlluumlnuuml gerer Bu testin

uygulanmasında bir kişi hastayı tutarken hekim hastanın arkasında durur Sağ ve sol

kalccedilalar sıra ile test edilir Kuumlccediluumlk bir koumlpeğin sağ kalccedila testi iccedilin hekim parmaklarını

kalccedilanın cranial‟i uumlzerine başparmağını da dorsal ischiial boumllgeye yerleştirilir Hastanın

kalccedilası muayene edenin parmaklarının ccedilekmesi ile gerilir Daha buumlyuumlk koumlpeklerde ise sağ

elin parmakları genu boumllgesine sol elde hayvanın arka tarafı uumlzerine yerleştirir Sol el

hayvanın hareketini oumlnlerken hekim femur‟u diğer eli ile geriye doğru ccedilekerek kalccedilayı

gerer Bu test collum femoris civarında eklem kapsuumlluumlnuuml gerer Pozitif olduğu zaman

hasta tepki goumlstermektedir Dorsal eklem kapsuumlluuml yangılaştığında ve fibrozis geliştiğinde

pozitif yanıt verir Bu test kalccedilaya spesifik değildir Kontraksiyona uğramış m iliopsoas ve

aşağı lumbal boumllgedeki yangılarda da pozitif yanıt verir (Bojrab ve ark 1988 Alexander

1992 Adams ve ark 1998)

18113 Duruş testi

Duruş testi omurgada basınccedil oluşturan fonksiyonel bir eylemdir Ayakta duran bir

koumlpeğin oumln ayaklarının yukarı kaldırılması ile gerccedilekleştirilir Sağlıklı bir koumlpek bu

pozisyonda rahatsız olmadan ayakta durur Koumlpeğin arka tarafı ve kalccedilası gergindir

Sağlıklı olmayan koumlpek ise rahatsız pozisyonda durur ve bu durumdan hoşlanmayarak yere

14

inmeye ccedilalışır Hayvan arka tarafını ve kalccedilasını fleksiyonda tutar Bu test aşırı

ekstensiyon yolu ile kalccedila ve omurgalarda baskı yaratır Anormal kalccedilalı koumlpekler fibrozis

ve yangının derecesine bağlı olarak farklı cevap verebilirler Bu test bir hastalık iccedilin

patognomonik olmamakla birlikte hayvanın sırtında ya da kalccedilasında bir problem

olduğunu goumlsterir (Resim 19) (Bojrab ve ark 1988)

Resim 19 A Normal bir koumlpekte ayakta durma pozisyonu B Displazili bir koumlpeğin

ayakta durma testinde kalccedila ve bel boumllgesini ccedilukurlaştırması (Bojrab ve ark 1988)

18114 Kalccedila sublukzasyon testi

Bu fiziksel muayene topallığın kalccedila ya da sırt boumllgesinden kaynaklanıp

kaynaklanmadığını belirlemede kullanılır Testin uygulanmasında bir kişi hastayı tutarken

hekim test edilen kalccedilanın yanında durur Sağ kalccedila iccedilin muayene edenin sağ elinin

parmakları femurun proksimal kısmının medialine ve sağ başparmak sağ ilium uumlzerine

yerleştirilir Buumlyuumlk koumlpeklerde dizin laterali uumlzerine sol elin yerleştirilmesi ile kalccedilanın

abduksiyonu oumlnlenmeye ccedilalışılır Muayene eden kişi aynı zamanda ilium‟u mediale iter ve

femuru laterale ccedileker Hastanın tepki vermemesi negatiftir (Oumlzsoy 2002a) Kalccedila

sublukzasyon testi dorsal acetabular kenardaki kapsuumlluumln yapışma noktasını zorlar

Muayene edenin proksimal femuru laterale ccedilekmesi ile kalccedila eklemi sublukze olur ve hasta

ağrıya karşı kalccedilasını korumak iccedilin kaslarını kontraksiyona geccedilirir Bu kas kontraksiyonu

caput femoris‟in yangılanmış dorsal eklem kapsuumlluuml iccediline doğru dorsal youmlnde yer

değiştirmesine neden olarak ağrıya yol accedilar (Bojrab ve ark 1988)

15

18115 İliopsoas testi

Bu fiziksel muayene topallığın m iliopsoas‟ dan kaynaklanıp kaynaklanmadığını

anlamak iccedilin yapılır Bu test iliopsoas kasına spesifiktir ve yangılanmış kas‟a koumlpeğin

cevabını test eder Hekim hayvanın yanında durur Koumlpeğin sağ m iliopsoas‟ ının testi iccedilin

hekim parmaklarını hastanın kalccedilasının cranialine yerleştirir ve mpectineus‟un caudalinde

m iliopsoas uumlzerine parmakla basınccedil uygular M iliopsoas aynı zamanda kalccedilanın

gerilmesi ve rotasyonu ile de test edilir Hasta tarafından hissedilen ağrı kasın gerilmesi

parmakla yapılan basınccedil ve yangı miktarı ile doğru orantılıdır (Bojrab ve ark 1988)

1812 Anestezi altındaki hastada yapılan testler

18121 Reduumlksiyon ve sublukzasyon accedilıları

Reduumlksiyon accedilısı kalccedila eklemi reduumlksiyonu oluştuğunda sagital duumlzlemden fiziksel

pozisyonda abduksiyon accedilısının oumllccediluumllmesidir Reduumlksiyon accedilısını oumllccedilmek iccedilin hasta

anesteziye alınır ve sırt uumlstuuml yatırılır El diz eklemi lateraline yerleştirilir Medial

doğrultuda zorlama ile kalccedila ekstensiyon ya da fleksiyonsuz vertikal başlama pozisyonuna

getirilir Diz eklemine uygulanan guumlccedil ile kalccedila yavaşccedila abduksiyona getirilir Kalccedila eklemi

yerine yerleştiğinde abduksiyon durdurulur Ccedilıtırtı sesinin duyulması ya da caput femoris‟

in yer değiştirmesinin palpe edilmesi ile kalccedila ekleminin yerine yerleştiği anlaşılır

Sineradyografi ile de durum izlenebilir (Bojrab ve ark 1988)

Reduumlksiyon accedilısı koumlpeklerde elektronik goniometre ile oumllccediluumlluumlr Goniometrenin ucu

iliopectinel ccedilıkıntı uumlzerindeki m pectineus‟ un orijininin hemen caudaline yerleştirilir

Goniometrenin kenarı genu ekleminin medial kenarına dokundurulur Reduumlksiyon accedilısı

okunur Reduumlksiyon accedilısı eklem gevşekliğini goumlsterir Bu durum dorsal acetabular kenarda

yırtılan kapsuumlluumln daha fazla gerilmesi anlamındadır (Bojrab ve ark 1988 Oumlzsoy 2002a)

Sublukzasyon accedilısını elde etmek iccedilin genu eklemi vertikal duruma getirilir Kalccedila

genu ekleminin mediale zorlanması ile yavaşccedila adduksiyon pozisyonuna gelir Kalccedila

eklemi lukzasyon ya da sublukzasyon pozisyonuna geldiğinde adduksiyon durdurulur İki

accedilı her kalccedila iccedilin oumllccediluumlluumlr Reduumlksiyon accedilısı her zaman sublukzasyon accedilısından buumlyuumlktuumlr

(Bojrab ve ark 1988) Sublukzasyon accedilısı dorsal kenardan aşağıya caput femoris‟in

fonksiyonel kayışını goumlsterir Lig caputis ossis femoris gereğinden fazla gerildiğinde ya da

acetabulum osteofitlerle dolmuş ise dorsal acetabular kenardan gerccedilek kayışı sublukzasyon

accedilısından az olabilir (Bojrab ve ark 1988 Oumlzsoy 2002a)

16

Sublukzasyon accedilısı pelvik osteotomiden sonra ya da normal kalccedilada negatif olabilir

Patolojik bir kalccedilada sublukzasyon accedilısı 0 dereden daha buumlyuumlktuumlr ve yavaşccedila artar Fakat

asla azalmaz Reduumlksiyon ve sublukzasyon arasında buumlyuumlk bir farklılık (oumlrn405) gerilmiş

bir eklem kapsuumlluuml ile birlikte sağlıklı bir kalccedilayı veya erken safhadaki kalccedila displazili bir

koumlpeği goumlstermektedir Bu accedilılar arasındaki orta derecede bir farklılık (oumlrn3015) pelvik

osteotomiye acil ihtiyacı olan bir kalccedilayı goumlsterir Bu accedilılar arasındaki kuumlccediluumlk bir farklılık

(oumlrn2522) kalccedilanın osteofitlerle dolduğunu ve bu kalccedilanın pelvik osteotomiye aday

olmadığını goumlsterir Bu accedilılar arasında 0 dereceye yakın bir oran (oumlrn100) kapsuumlluuml

gerilmiş ve cerrahi girişim gerektirmeyen normal bir kalccedilayı goumlsterir (Bojrab ve ark 1988

Oumlzsoy 2002a)

18122 Ortolani belirtisi

Palpasyonla femurun lukzasyon - sublukzasyona uğratılıp sonra reduumlkte edilmesine

dayanan diagnostik testtir Testin uygulanmasında anestezi yapılan hayvan sırt uumlstuuml ya da

yan yatırılır Buumlyuumlk koumlpeklerde sırt uumlstuuml pozisyonda uygulanır Sırtuumlstuuml pozisyonda femur

masaya diktir ve art genu fleksiyondadır Femurdan art genu‟ya doğru aşağı youmlnde caput

femoris‟ e sublukzasyon sağlamak iccedilin basınccedil uygulanır Caput femoris acetabulum‟ a

yerleşene kadar 15-20 derece abdukte edilir (Resim 110) Lateral pozisyonda ise femur

masaya paralel art genu fleksiyondadır Sublukzasyonu sağlamak iccedilin femur‟ a guumlccedil

dorsalden verilir Eğer eklemde gevşeklik var ise sublukzasyon oluşur Duumlzelme hissedilen

veya duyulan bir reduumlksiyon sesiyle anlaşılır bu ldquoPozitif Ortolani Belirtisirdquo olarak

adlandırılır Ortolani belirtisi eklem kapsuumlluumlnuumln gerilmesini goumlsterir Eklem kapsuumlluuml

gerildiğinde eklem gevşekliği oluşur Eklem kapsuumlluumlnuumln gerilmesinin birccedilok nedeni

vardır en yaygın olanı kalccedila displazisidir (Adams ve ark 1998 Puerto ve ark 1999 Lust

ve ark 2001)

Resim 110 Ortolani testinin uygulama tekniği (Guumllanber 2004)

17

Hafif dereceli dejeneratif eklem hastalığı (DEH) olan genccedil koumlpeklerde bu test sonucu

genellikle ccedilok belirgindir DEH ilerledikccedile dorsal acetabular kenarın yıkımı acetabular

dolgunluk ve eklem kapsuumlluumlnuumln fibrozisi sebebiyle bu testten sonuccedil alınamayabilir (Adams

ve ark 1998 Lust ve ark 2001)

18123 Barlow belirtisi

Kalccedila displazisinin bir indikatoumlruuml olarak insan hekimliğinde kullanılan bir

palpasyon bulgusudur Bu belirti yerinde olan caput femoris ccedilıktığı zaman şekillenir

Testin uygulanmasında anesteziye alınan hayvan sırt uumlstuuml yatırılır Sol el hastanın

fleksiyondaki sağ dizinin lateraline yerleştirilir Sol başparmak femur‟un medial

kondilus‟u uumlzerine konur Bu pozisyonla kalccedila acetabulum iccediline yerleştirilir ve yavaşccedila

addukte edilir Eğer caput femoris yer değiştirmesi palpe edilebilirse o zaman belirti

pozitiftir Aksi olursa negatif olarak kabul edilir Barlow belirtisi kalccedila displazisini

goumlstermez ancak onunla birlikte olan kapsuumlluumln gevşemesini goumlsterir (Adams ve ark 1998

Lust ve ark 2001)

18124 Barden palpasyonu

Koumlpek sol kalccedila testi iccedilin sağ sağ kalccedila iccedilin sol tarafına yatırılır Hekim‟in sağ eli

oumllccediluumlm sol eli test elidir Hekimin sağ başparmağı hastanın tuber ischiadicum ccedilıkıntısına

yerleştirilir Hekimin sağ elinin orta parmağı ilium‟un sol kanadına konur Hastanın sol

femur‟u hekimin sol eliyle trochanter major‟un hemen aşağısından yakalanır Sol el

yardımı ile femura medialden laterale doğru kuvvet uygulanır ve bu kuvvete bağlı olarak

trochanter major laterale doğru yer değiştirir Bu değişim oumllccediluumlluumlr Kalccedila ekleminin

değişimi normal sınırda displazik ve ileri derecede displazik kalccedila olmak uumlzere 4 gruba

ayrılır (Madsen ve Svalostoga 1995 Lust ve ark 2001)

18125 Diğer testler

Bu testler kalccedilanın aksial kompresyon testi ve kalccedila yuumlzey palpasyonu testidir (Lust ve

ark 2001)

19 Radyolojik Muayene

Hayvan Ortopedi Birliği (OFA Orthopedic Foundation for Animals) 2 yaş

uumlzerindeki koumlpeklerde caput femoris ile acetabulum arasındaki uyumu radyografik olarak 7

derecede sınıflandırmıştır (Henry 1992 Tomlinson ve Johnson 2000)

18

1- Muumlkemmel kalccedila eklemi yapısı C şeklinde acetabulum ve bunun caput femoris‟in

75‟ini ya da daha fazlasını kapattığı eklem yapısı olarak belirtilmiştir

2- İyi kalccedila eklemi yapısı İyi şekillenmiş C şeklinde acetabulum yapısı ve caput

femoris‟in acetabulum tarafından 60-75 kapatıldığı eklem yapısıdır

3- Vasat kalccedila eklemi yapısı Orta dereceli duumlzensizlik ve orta dereceli arthritis

goumlruumlluumlr Acetabulum‟un cranio-dorsal kenarında hafif osteofitler ve ccedilok hafif duumlzeyde

sublukzasyon goumlruumllebilir

4- Sınırda kalccedila eklemi yapısı Bu tuumlr bir sınıflandırma kalccedila ekleminin displazik

olup olmadığı konusunda kesin bir karar verilemediği durumlarda yapılır Bu nedenle

hastanın yaklaşık 6 ay sonra tekrar muayene edilmesi uygundur

5- Hafif dereceli kalccedila displazisi Acetabulum sığdır ve caput femoris‟i 40-50

oranında kapatır Hafif sublukzasyon ve minimal derecede sekonder değişimler vardır

6- Orta dereceli kalccedila displazisi Caput femoris 25-40 oranında acetabulum

tarafından kapatılır Orta dereceli sublukzasyon ve sekonder değişimler vardır

7- İleri dereceli kalccedila displazisi Caput femoris‟in acetabulum tarafından kapatılması

25‟den azdır İleri derecede sublukzasyon ve sekonder değişimler vardır

191 Radyolojik Pozisyonlar

Norberg Accedilısı tayini metodu Norberg accedilısı standart ventro-dorsal radyografide

kalccedila gevşekliğini oumllccedilmek iccedilin kullanılır Norberg accedilısı her iki caput femoris‟in

merkezlerini birleştiren doğru ile caput femoris merkezinden cranial effective acetabular

rim‟e ccedilizilen doğrunun arasında kalan accedilıdır Derecenin 105 ve uumlzerinde olduğu durumlar

normal olarak kabul edilir (Resim 111) (Alexander 1992 Madsen ve Svalostoga 1995

Lust ve ark 2001 Oumlzsoy 2002b)

19

Resim 111 Standart OFA pozisyonu

Standart ventro dorsal gergin bacak goumlruumlntuumlsuuml (OFA) Koumlpek sırt uumlstuuml yatırılır ve

arka ayaklar diz ve tarsal eklemler tam olarak gerdirilir Bacaklar femurlar birbirleri ile

paralel olana kadar addukte edilir Her iki ekstremite simetrik olmalı ve pelvis‟in rotasyonu

olmamalıdır (Alexander 1992 Lust ve ark 2001)

Kurbağa goumlruumlntuumlsuuml Hayvan sırt uumlstuuml yatarken kalccedila fleksiyon pozisyonuna getirilir

Caput femoris ve acetabulum arasındaki mevcut kıkırdak alanın genişlemesi sonucu

acetabulumun dolmasını yansıtır (Bojrab ve ark 1988 Alexander 1992 Oumlzsoy 2002b)

Dorsal acetabular kenar radyografisi (DARview radyografisi) İlk defa 1990 yılında

ortaya ccedilıkmış bir youmlntemdir (Slocum ve Devine 1990) DARview youmlntemiyle kolay

goumlruumllemeyen acetabulumun dorsal kenarının craniocaudal perspektiften goumlruumlntuumllenmesini

sağlamak amaccedillanmaktadır (Oumlzsoy 2002b Trumpatori ve ark 2003)

Koumlpek anesteziye alındıktan sonra sternal pozisyonda yatırılır tarsal eklemler

ileriye doğru itilir ve 5 cm kadar kaldırılır Roumlntgen tuumlpuuml dikey pozisyonda cranial‟den

caudale pelvis‟in uzun ekseni boyunca ışın dik geccedilirilir Radyografide acetabulum‟un

dorsal kenarının ccedilapraz goumlruumlntuumlsuuml elde edilir (Adams ve ark1998 Lust ve ark 2001)

Bu youmlntemle acetabulumun dorsal kenarındaki osteoarthritik değişiklikler identifiye

edilmekte ve sekonder olarak ta coxofemoral eklemdeki gevşekliğin durumu

acetabulumun dolgunluk derecesi eklemin yapısı ve acetabulumun eğimi tespit

20

edilmektedir (Slocum ve Devine 1990 Slocum ve Slocum 1998 Charette ve ark 2001

Meomartino ve ark 2002)

Sağlıklı kalccedilaya sahip bir koumlpekte dorsal kenar keskin bir yapıya sahipken

problemli kalccedilaya sahip koumlpekte dorsal kenarın goumlruumlntuumlsuuml keskinliğini yitirmiş hafif

yuvarlak bir yapıdadır (Slocum ve Slocum 1998)

Dorsolateral Sublukzasyon Pozisyonu [Dorsolateral Sublukzasyon (DLS)

Radyografik pozisyon] Bu test ile caput femoris‟in pasif sublukzasyonu değerlendirilir

Koumlpek anesteziye alınır yumuşak bir zemin uumlzerinde diz uumlstuuml oturur bir durumda sternal

yatış pozisyonuna getirilir Genu eklemleri fleksiyon pozisyonunda ve masa ile temasta ve

hemen hemen ona dik durumda femur ile birlikte addukte edilir Daha sonra kalccedila

ekleminin dorsoventral radyografik goumlruumlntuumlsuuml elde edilir (Resim 112) (Bojrab ve ark

1988 Alexander 1992 Lust 1997)

Resim 112 Dorsolateral Sublukzasyon (DLS) radyografik pozisyon‟ un uygulanışı

(Lust 1997)

Kompressyon-Distraksiyon (Penn Hip) Metodu 1983 yılında Pennsylvania

Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Ortopedi boumlluumlmuuml cerrahlarından Dr Gail Smith kalccedila

displazisinin erken teşhisi uumlzerine ccedilalışmalarını başlatır Bu ccedilalışmalar esnasında

osteoarthrit‟ in primer nedeni olan eklem gevşekliğini oumllccedilmeye yarayan PennHip

youmlntemini geliştirir Anestezi altındaki bir hayvan kalccedila eklemleri doğal fleksiyon-

ekstensiyonda iken sırt uumlstuuml yatırılır Kaput femoris‟in asetabulum iccediline tam olarak

21

yerleşmesi ile kompresyon goumlruumlntuumlsuuml elde edilir Kaput femoris‟in maksimum derecede

yer değiştirmesini sağlayan bir aygıt ile elde edilen distraksiyon goumlruumlntuumlsuumlnden oluşur (

Resim 113 Resim 114) (Smith 1997)

Resim 113 PennHip methoduyla radyografi ccedilekim tekniği (Smith 1997)

Resim 114 PennHip methoduyla alınan radyografilerde distaksiyon ve

kompresyon goumlruumlntuumlleri A Distraksiyon Goumlruumlntuumlsuuml B Kompresyon Goumlruumlntuumlsuuml (Smith

1997)

PennHip youmlnteminde kullanılan distraksyon indeksi (DI) hayvan pasif haldeyken

kalccedila gevşekliğini oumllccedilmeye yarar yani hayvan tamamen rahatlamış iken kalccedila ekleminin

gevşeklik derecesini belirlemeyi amaccedillar (genel anesteziye bu yuumlzden gereksinim duyulur)

Sağlıklı kabul edilen ve KED gelişimi accedilısından en az risk teşkil eden hayvanlar grubuna

dahil edilen koumlpeklerde DI değeri 03 olarak saptanmıştır Riskli olarak kabul edilen yani

kalccedila displazisi oluşabilme olasılığı yuumlksek hayvanlarda DI değeri 07 veya daha yukarı

değerler olarak kabul edilmiştir (Resim 115) (Aktaş 2007)

A B

22

Resim 115 Distraksiyon indeksinin hesaplanmasındaki şematik goumlruumlnuumlm (Smith

1997)

110 Sağaltım

Kalccedila displazisinin sağaltımında kullanılan youmlntemler hayvanın yaşı klinik

semptomlar ve hasta sahibinin durumuna goumlre konservatif ve operatif olarak değişmektedir

(Slocum ve Slocum 1992 Altunatmaz ve ark 2003)

1101 Medikal Sağaltım

Kalccedila displazisinin ılımlı belirtilerine sahip veya topallığın ilk devrelerinde medikal

yaklaşımlar tercih edilebilir Her hastanın fiziksel durumu hareket edebilme yetisi ve

ccedilevresel şartlar en uygun sağaltım seccedileneğinin belirlenmesi iccedilin oumlnemlidir Hasta sıcak

tutulmalı eğer ccedilevre soğuk ise ortam kuru olmalıdır nemli havalar klinik belirtileri artırır

Aşırı kilo yangılı ekleme daha fazla gerilim ekler ve daha fazla ağrıya sebep olur bu

nedenle hastalarda ağırlık azaltma programları uygulanmalıdır (Olmstead 1998 Read

2000)

NSAID (Nonsteroidal Antienflamatuar Ajanlar) kullanılması Osteoarthritis‟ten

kaynaklanan ağrının dindirilmesi amacıyla NSAID (Nonsteroidal Antienflamatuar Ajanlar)

kullanılmaktadır NSAID‟ lar araşidonik asitten prostaglandinlerin sentezlenmesinden

sorumlu siklooksijenaz‟i engelleyerek ccedilalışır Prostaglandin sentezini engelleyerek

yangısal suumlre ve ağrı azaltılabilir Koumlpeklerde sıklıkla kullanılan NSAID‟ler aspirin

fenilbutazon ve meklofenamik asittir (Haan ve ark 1993 Olmstead 1998 Read 2000)

Aspirin kolay bulunması etkinliği ve ucuzluğu nedeniyle osteoarthritis

sağaltımında yaygın kullanım alanı bulur Koumlpeklerde mide mukozasını fazla irrite ettiği

23

iccedilin tamponlu form kullanılmaktadır Aspirin 25 mgkg dozunda ve 8 saat ara ile

verilmelidir (Haan ve ark 1993)

Fenilbutazon tamponlu aspirini tolare edemeyen koumlpeklerde 8 saat ara ile 10-15

mgkg dozunda kullanılır Uzun suumlreli kullanıldığında fenilbutazon‟un en belirgin yan

etkisi kemik iliği depresyonudur Dolayısıyla 2 haftadan daha uzun suumlre kullanılmamalıdır

(Olmstead 1998)

Meklofenamik asit osteoarthritis tedavisinde uzun doumlnem NSAID kullanımına

gerek duyulan hastalarda oumlnerilmektedir Guumlnde bir kez 11 mgkg dozunda kullanılır

(Olmstead 1998 Read 2000)

Carprofen narkotik olmayan indometazin‟ in hayvan modeli şeklinde ve yaklaşık

eşdeğer guumlccedilte analjezik ve antipiretik aktivitesi olan non-steroid antienflamatuar bir

ajandır Diğer nonsteroid antienflamatuar ilaccedillar gibi carprofen etki mekanizması

siklooksijenaz aktivitesinin inhibisyonu ile ilişkili olduğuna inanılmaktadır (Baruth ve ark

1986 Vane ve Botting 1996)

Kortikosteroidler Prednisone ve prednisolone gibi kortikosteroidler koumlpeklerde

osteoarthritis‟in tedavisinde yıllardır kullanılmaktadır Arthritis‟li eklemde gelişen

patolojik değişimler nedeniyle şekillenen rahatsızlıkların hızlı bir şekilde duumlzelmesinde

guumlccedilluuml ve etkili antienflamatuar ilaccedillardır Dejeneratif eklem hastalıklarında intraartikuumller

olarak kullanılmaktadır (Haan ve ark 1993 Olmstead 1998)

Vitamin Vitamin C koumlpeklerde kalccedila displazisinin oumlnlenmesi amacıyla

oumlnerilmektedir Yapılan bir ccedilalışmada gebelere ve yavrulara 18-24 aylık oluncaya kadar

vitamin C uygulanmasının kalccedila displazisinin engellenmesinde etkili olduğu bildirilmesine

karşın etki mekanizması tam olarak accedilıklanamamaktadır (Haan ve ark 1993) Yine kalccedila

displazisinde kullanılan glukozamin preparatları da hem eklemdeki hyaluronik asit iccedileren

eklem sıvısını artırırlar hem de eklem kıkırdağının onarımı iccedilin destek sağlarlar Fakat bu

tuumlr preparatlar medikal sağaltımda kullanılan ilaccedillar olarak duumlşuumlnuumllmemelidir (Remedions

ve Fries 1993)

Egzersiz Kalccedila eklemleri aşırı gevşek olan 6-16 haftalık yavrular guumlnluumlk olarak

yaptırılan egzersizler yararlı olmaktadır Bu amaccedilla hayvan sırt uumlstuuml yatırılır ve femurlara

uygun şekilde pozisyon verilir Guumlccedil kullanarak caput femoris‟in acetabulum iccediline

youmlnlenmesi sağlanır (Olmstead 1998)

24

1102 Operatif Sağaltım

11021 Musculus pectineus myectomisi

Bu operasyonun amacı adductor kasları serbestleştirip femurun abduksiyonunu

artırmaktır Bu şekilde acetabulum ile caput femoris‟in temas yuumlzeyi artarak eklem

kıkırdağının maruz kaldığı yuumlk ve aynı zamanda eklem kapsuumlluumlnuumln gerginliği de azaltılmış

olur Bu da ağrının azalmasını sağlar (Moses 2000)

11022 Juvenil pubic symphysiodesis (JPS)

Juvenil pubic symphysiodesis kalccedila displazisi youmlnuumlnden risk altında bulunan genccedil

koumlpeklerde profilaksi amacıyla uygulanan bir işlemdir Bu operasyonun amacı genccedil kalccedila

displazili koumlpeklerde pubic symphysiodesis uygulayarak eklemin ventralde buumlyuumlmesini

durdurup dorso laterale devam ettirmektir Bu teknik ile symphysis pubis‟in cerrahi

eksizyonu ve stabilizasyonu veya termal destruumlksiyonu ile symphyseal buumlyuumlme plaklarının

4 veya 5 aydan oumlnce kapanması sağlanır (Schulz ve Dejardin 2002)

11023 İntertrochanteric osteotomi

Koumlpeklerde femur inklinasyon accedilısı 1465deg olarak değişmektedir Kalccedila displazili

hayvanlarda bu accedilı 30 ya da 35 derece artmaktadır Bu operasyon ile hem fazla olan

inklinasyon accedilısı azaltılır hem de collum femoris‟in aşırı olan anteversiyon accedilısı duumlzeltilir

Amacı kalccedilada ağrıyı azaltmak ve kalccedilanın biyomekaniğini duumlzeltmektir (Remedions ve

Fries 1995 Piermattei ve Flo 1997)

11024 Eksizyon arthroplastisi

Caput ve collum femoris‟in osteotomisi ile oluşturulan ekzisyon arthroplastisi

eklemde granuumllasyon dokusu oluşturarak fonksiyonel iyileşme sağlama youmlntemidir Bu

operasyon kalccedila displazisi Legg-Calve Perthes tekrarlayan lukzasyonlar başarısız total

kalccedila protezleri acetabulum caput ve collum femoris kırıklarının sağaltımında da

kullanılmaktadır (Duff ve Campbell 1977 İki ve Sağlam 2004 Kuumlrkluuml 2010)

11025 Total kalccedila protezi

Total kalccedila protezi ccedileşitli nedenlerle hareket fonksiyonu azalmış ya da kaybolmuş

olan articulatio coxae‟da eklemin fonksiyonel işlevini yeniden kazandırmak amacı ile

yapılan bir operasyondur (Aslanbey 1996)

25

Total kalccedila protezi caput femoris ve collum femoris kırıkları coxarthrose‟lar

epifiz ayrılmaları aseptik caput femoris nekrozu yineleyen kalccedila ccedilıkıkları acetabulum

kırıkları romatoid arthritisler femur‟un proksimalinde gelişen kemik tuumlmoumlrleri ve kistleri

kalccedila boumllgesinde lokalize olan ağrılı travmatik ya da nontravmatik koumlkenli bozukluklarda

uygulanmaktadır (Gay 1963 Muumlller 1970 Wylie ve ark 1997)

11026 Uumlccedilluuml pelvik osteotomi (TPO)

TPO birbirinden bağımsız os pubis os ischii ve os ilium‟un osteotomilerinden

oluşur TPO acetabulum veya caput femoris‟te henuumlz dejeneratif eklem hastalığına ilişkin

sekonder değişiklikler başlamadan oumlnce kalccedila eklemin‟in stabilizasyonunun sağlanması

amacı ile genccedil koumlpeklerde uygulanan operatif sağaltım youmlntemidir (Piermattei ve Flo

1997) TPO yapılmasını sınırlandıran en temel faktoumlr dejeneratif osteoarthritis‟in

derecesidir Ciddi osteoarthritis‟li hastalarda bu operasyon uygulanmamalıdır (Remedions

ve Fries 1993 Black 2000) İkili pelvik osteotomide (DPO) ise yalnızca os pubis ve os

ileum osteotomileri yapılarak DPO plakaları uygulanır (Vezzoni 2010)

11027 Kalccedila eklemi kapsulası denervasyonu

Eklem kapsuumlluumlnuuml innerve eden cranial gluteal sinirin rami articularisi ile siyatik

sinirin rami articularisinin yıkımlanmasıyla ağrının ortadan kaldırılmasına youmlnelik bir

operasyondur (Kinzel ve ark 2002)

11028 DARthroplasti

110281 Tanım

DARthroplasti iliumdan alınan kemik greftin eklem kapsuumllasına destek olacak

şekilde acetabulumun dorsal kenarına taşınarak boumllgenin daha uzun bir hale getirilmesi ve

caput femorisin daha derin bir soket iccedilerisine tam olarak oturmasını sağlamak amacı ile

uygulanan bir tekniktir (Hupp ve ark 2007 Slocum ve Slocum 2009 Gahring 2011)

İlk olarak 1920 li yıllarda insan hekimliğinde kullanım alanı bulmuştur Veteriner

hekimliği alanındaki ccedilalışmalar Dobbelaar tarafından 1962 yılında oto ve

homotransplantasyon tekniği kullanılarak başlatılmıştır Bu youmlntemde pelvis‟ ten bir parccedila

alınarak elde edilen otohomolog doku dorsal acetabular kenara yerleştirilmiştir Bu işlem

sonucunda yabancı cisim reaksiyonu oluşmamış ve ilerleyen zamanlarda boumllgede ccedilok ciddi

26

bir kallus dokusu şekillenmiş ve hayvanlar yaşamlarının geri kalan kısmını ağrısız bir

şekilde devam ettirmişlerdir (Dobbelaar 1963 Muumlller 2011)

Resim 116 DARthroplasti operasyonu iccedilin kemik greftinin alındığı ve uygulandığı yerin

iskelet uumlzerindeki ve radyografideki goumlruumlntuumlsuuml A Kemik greftinin alındığı yer B Kemik

greftinin uygulandığı yer C Uygulanan greftin radyografik goumlruumlntuumlsuuml (Luck 2011)

110282 Endikasyon

Bu teknik eklem yuumlzeyinde dejeneratif değişikliklerin yeni başladığı TPO iccedilin geccedil

kalınmış olgularda kullanılabilmektedir (Hupp ve ark 2007 Slocum ve Slocum 2009

Gahring 2011) DARthroplasti‟ nin osteoartrozun goumlruumllmeye başladığı TPO iccedilin geccedil

kalınmış olgular ile total kalccedila protezine aday olgular arasındaki boşluğu kapattığını total

kalccedila protezinin de pahalı ve uygulanabilirliğinin zor olması nedeniyle DARthroplasti‟ nin

bir kat daha oumlnem kazandığını ifade etmektedir (Hupp ve ark 2007 Gahring 2011)

Gahring (2011) DARthroplasti‟ nin kalccedila ekleminin biyomekaniğini bozmadığına kalccedila

eklemini sabitleştirdiğine DARthroplasti sonrasında boumllgesel anatomi değiştirilmediği

iccedilin uygulanabilecek diğer tekniklerin de oumlnuumlnuumln kapatılmadığına dikkat ccedilekmektedir

Ayrıca erişkin olmayan koumlpeklerde oumlzellikle 2 yaşından buumlyuumlk olan ve caput femoris ve

acetabulumun kıkırdak boumllgelerinin etkilendiği eklem yuumlzeyi dejenerasyonlarının başladığı

hayvanlarda uygulanmaması gerektiğini belirtmektedir

A B

C

27

Slocum ve Slocum (2009) kalccedila ekleminde meydana gelen dejeneratif değişimlerin

şiddetine goumlre tekniği standart minoumlr ve majoumlr DARthroplasti olarak

sınıflandırmaktadırlar Kalccedila ekleminin lukzasyona uğradığı caput femorisin eklem

kapsuumlluumlne dayandığı lig caputis ossis femorisin maksimum gerilme noktasına ulaştığı

olgularda standart DARthroplasti acetabulumun yerleşiminde herhangi bir anormalliğin

goumlzlenmediği ancak derinliğinde bir sığlaşmanın dikkati ccedilektiği olgularda minoumlr

DARthroplasti displazinin şiddetli lig caputis ossis femorisin yıkımlandığı buna bağlı

olarak caput femoris‟ in laterale ve dorsale yer değiştirdiği şiddetli ağrı yangı ve aşırı

şekilde sinoviyal sıvı birikimi goumlzlenen olgularda youmlntemi majoumlr DARthroplasti olarak

isimlendirmektedirler

Gahring (2011) minor DARthroplastide ala ossis ileum‟ dan alınan tek

kortikokanseloz greft kullanırken standart DARthroplastide 2 kortikokanselloumlz greft

major DARthroplastide ise 2‟ nin uumlzerinde kortikokanselloumlz greft kullanmaktadır

110283 Operasyon tekniği

İki aşamadan oluşmaktadır İlk olarak kortikokanseloz kemik greftin ileumdan

alınması ve daha sonra da alınan parccedilanın dorsal acetabular kenara yerleştirilmesidir

(Resim 116) (Dobbelaar 1963)

Ala osis ilinin cranio-dorsalinden alınan kemik greft gerekli oumllccediluumlmler yapılarak

yarım yay şeklinde hazırlanır kalccedila eklemi ve oumlzellikle kapsuumllası zarar goumlrmeden kaslar

diseke edilir kemik greft dorsal kenara kortikal kemik vidası ile yerleştirilir (Slocum ve

Slocum 1998 Ferreira ve ark 2007 Hupp ve ark 2007)

Operasyon genel anestezi (tercihen inhalasyon anestezisi) altında gerccedilekleştirilir

Koumlpek lateral pozisyonda tespit edilir Boumllge genişccedile tıraş ve dezenfekte edilir Operasyon

boumllgesi steril serviyetlerle sınırlandırılır (Hupp ve ark 2007)

Ala osis iliumrsquodan greft eldesi Deri ensizyonu spina iliaca dorsalis cranialis

uumlzerinde cranial olarak başlar ve kalccedila eklemi yakınına kadar orta hatta paralel bir şekilde

caudal olarak devam eder Spina iliaca dorsalis cranialis ndash caudalis‟leri accedilığa ccedilıkarmak

iccedilin subkutan dokular gluteal fascia ve yağ dokusu aynı hat uumlzerinden ensize edilir

Suumlngerimsi kemik grefti toplanması ve kırıklarda olduğu gibi sadece ala osis ilii‟ nin

lateral (gluteal) yuumlzeyinin accedilığa ccedilıkarılması gerekirse spina iliaca dorsalis caudalis

oumltesinde sonlanacak şekilde m gluteus medius‟ un periostal origosuna spina iliaca

dorsalis cranialis‟ in yakınında ilium‟un lateral kenarı uumlzerinde uumlzerinde bir ensizyon

28

yapılır Daha sonra kemik kesiciler kullanılarak ileum kanadından bir kesit greft olmak

uumlzere elde edilir (Piermattei ve Flo 1997 Hupp ve ark 2007)

Dorsal acetabular kenara yaklaşım Operasyon kalccedila eklemi uumlzerinde trochanter

hizasından ligamentum sacrotuberaleye kadar uzanan m biceps femorisin cranialine

paralel lineer bir deri ensizyonu ile başlatılır Fascia kesilerek m biceps femoris caudale

m gluteus superficialis ve m gluteus medius craniale doğru ekarte edilerek boumllge accedilığa

ccedilıkartılır Bu noktada eklem kapsuumlluuml sadece m gluteus profundus ve m gemellus‟ un

cranial kısmının arasından palpe edilebilir Eklem kapsuumlluumlnuumln kastan ayrı seyreden caudal

kısmı kemikten ve acetabulum caudalinden serbestleştirilir M gluteus profundus eklem

kapsuumlluumlnden ve pelvisten acetabulumun posterior ve uumlst kısmını ortaya ccedilıkarmak iccedilin

yukarıya kaldırılır Acetabulumun lateral korteksinin etrafına 35 mm lik korumalı matkap

ile yaklaşık 6-10 delik accedilılır Bu aşamada eklem kapsuumllasını perfore etmemeye oumlzen

goumlsterilir İleumdan elde edilen ve yarım ay şeklinde hazırlanan kortikokanseloz kemikte

proximal median distal de birer delik accedilılır Daha sonra 2-0 PDS (Ethicon) ile

acetabulumun lateral korteksine accedilılan deliklerden geccedilirilen ipliklerle karşı karşıya dikilir

Bu greft eklem kapsuumllasının proximal noktasından m gluteus profundusun altından

geccedilecek şekilde iplikler youmlnlendirilerek dikilmelidir Greftler kan akımını engellemeyecek

şekilde oumlnceden accedilılmış deliklerden acetabulum ile temas ederler Kortikospongiyoumlz

şeritler ayrıca eklem kapsuumlluumlnuumln serbest kalan kısmına yerleştirilirler M gluteus

profundus m obturatorius internus‟ un cranial kenarına greftleri korumak amacı ile

dikilir M biceps femoris m gluteus‟un fascia‟ sı birlikte dikilir Daha sonra deri rutin

tarzda kapatılır (Slocum ve Slocum 1998 Hupp ve ark 2007)

İyileşme suumlrecinde implant operasyonu izleyen 2-3 hafta sonrasında dorsal kenar

uumlzerindeki periosta bağlanmaya başlar Koumlpeğin 6 hafta suumlre ile hareketlerinin kısıtlanması

ve tasma ile dolaştırılması gerekir 6 haftadan sonra yavaş yavaş hayvana verilen yuumlkuumln

artırılmasına ve 10 haftadan sonra tasmasız serbest dolaşmasına izin verilir Destek olarak

konulan kortikal vidaların da boumllgeden uzaklaştırılmamasında yarar vardır (Slocum ve

Slocum 1998 Hupp ve ark 2007)

Gahring (2011) toplam 11 klinik olgu uumlzerinde uygulanan (doumlrduumlne unilateral

doumlrduumlne bilateral DARthroplasti uumlccediluumlne de bir tarafına TPO diğer tarafına DARthroplasti)

DARthroplasti‟nin 1-3 yıl suumlre ile klinik ve radyolojik olarak izlendiğini belirtmektedir

Elde edilen sonuccedillarda herhangi bir ağrıya rastlanmadığını ve hareket accedilısından

hayvanların oldukccedila aktif olduklarını bildirmektedir Ayrıca bu suumlrede hasta sahiplerinin

29

goumlruumlşlerinin de aynı doğrultuda olduğunu bir tarafına DARthroplasti diğer tarafına TPO

uygulanan koumlpeklerin uzun doumlnem sonuccedilları karşılaştırıldığında DARthroplasti uygulanan

kalccediladaki sonuccedilların TPO uygulanan kalccediladakilere oranla daha uumlstuumln olduğuna dikkat

ccedilekmektedir Koumlpeklerin klinik olarak 64‟ uumlnuumln muumlkemmel 36‟ sının ise iyi

olduğunu ifade etmektedir

30

2 GERECcedil YOumlNTEM

21 Gereccedil

Ccedilalışma materyalini ADUuml Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Kliniğine kalccedila eklemi

displazisi (KED) şikacircyeti ile getirilerek klinik ve radyolojik muayeneleri yapılan değişik

ırk (4 Alman Ccediloban Koumlpeği 4 Golden Retriever 3 Labrador Retriever 3 Kangal 2

Rottweiller 2 melez 1 Boxer ve 1 Mastif) yaş (4ndash24 ay) ve cinsiyette (13 erkek 7 dişi)

toplam 20 (yirmi) adet koumlpek oluşturdu Koumlpeklerden biri (10 numaralı vaka-Alman ccediloban

koumlpeği dişi) operasyondan sonra 3 aylık doumlnem iccedilerisinde trafik kazası sonucu oumllduuml ve

ccedilalışmadan ccedilıkarıldı Dolayısıyla uzun doumlnem değerlendirmeler toplam 19 koumlpek uumlzerinde

gerccedilekleştirildi (Ccedilizelge 21)

Ccedilalışma ADUuml- HADYEK‟in 13062008 tarih ve 2008023 sayılı onayı ile Adnan

Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Hayvan Hastanesinde gerccedilekleştirildi

Ccedilizelge 21 Ccedilalışmayı oluşturan koumlpeklerin ırk yaş ve cinsiyet dağılımları

Irk Yaş Cinsiyet

1 Melez 11 Aylık Erkek

2 Kangal 15 Aylık Erkek

3 Labrador Retriever 8 Aylık Erkek

4 Kangal 6 Aylık

Erkek

5 Rottweiller 8 Aylık Dişi

6 Kangal 4 Aylık

Erkek

7 Alman Ccediloban Koumlpeği 6 Aylık

Dişi

8 Melez 12 Aylık Dişi

9 Mastif 55 Aylık Erkek

10 Alman Ccediloban Koumlpeği 11 Aylık

Dişi

11 Labrador Retriever 8 Aylık Dişi

12 Alman Ccediloban Koumlpeği

55 Aylık Erkek

13 Golden Retriever 13 Aylık Erkek

14 Boxer 24 Aylık Erkek

15 Golden Retriever 12 Aylık

Erkek

16 Golden Retriever 8 Aylık Dişi

17 Alman Ccediloban Koumlpeği

5 Aylık Erkek

18 Golden Retriever 55 Aylık Dişi

19 Labrador Retriever 6 Aylık Erkek

20 Rottweiller 12 Aylık

Erkek

31

22 Youmlntem

221 Preoperatif Muayeneler

2211 Preoperatif klinik muayeneler

Alınan anamnez bilgilerinden sonra her koumlpeğin sedasyonsuz ve sedasyonlu klinik

muayenesi yapıldı Sedasyonsuz klinik muayenede ilk oumlnce yuumlruumlme ve koşturma

denemeleri yapılarak hayvanın yuumlruumlyuumlşuuml ve hareketleri değerlendirildi İnspeksiyonda

pelvik ve gluteal kasların durumuna bakıldı (Resim 21) Daha sonra abduksiyon eksternal

rotasyon testi kalccedila ekstensiyon testi duruş testi ve topallık testleri uygulandı Abduksiyon

eksternal rotasyon kalccedila ekstensiyon ve duruş testleri ağrının varlığı veya yokluğu

accedilısından değerlendirildi Ayakta duruş testinde hayvanın oumln ayakları kaldırılarak

reaksiyon verme durumları hiccedil bazen ve her zaman reaksiyon veriyor olarak

değerlendirildi Topallık testinde hastanın topallama durumu ve ekstremiteye ağırlık verme

dereceleri kontrol edildi Buna goumlre 0 derece topallık yok 1 derece hafif duumlzeyde aksak

yuumlruumlyuumlş 2 derece topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veriyor 3 derece topallık var

ekstremiteye suumlrekli ağırlık vermiyor 4 derece topallık var ekstremiteye hiccedil yuumlk vermiyor

şeklinde değerlendirildi Aktivite testinde hasta sahiplerinden alınan bilgiler doğrultusunda

hastaların guumln iccedilindeki hareketleri normal kısıtlı ve ccedilok kısıtlı olarak değerlendirildi

Resim 21 Ccedileşitli vakalara ait preoperatif goumlruumlntuumller A 13 nolu olgunun preoperatif

goumlruumlnuumlmuuml 13 aylık erkek golden retriever B 14 nolu olgunun preoperatif goumlruumlnuumlmuuml 2

yaşlı erkek boxer

2212 Preoperatif radyolojik muayeneler

Radyolojik muayenelerde ADUuml Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalında

bulunan Comed Marka (Comed Medical System Korea) 150 Kv 500mAS guumlcuumlnde

A B

32

hareketli ve bucky‟ li masaya sahip roumlntgen cihazı kullanıldı Roumlntgen filmlerinin

banyoları Colenta Marka (Mediphot 900E Avusturya) tam otomatik roumlntgen banyo

cihazında yapıldı

Sedasyon altındaki koumlpeklerin klinik muayeneleri tamamlandıktan sonra kalccedila

ekleminin roumlntgenleri ccedilekildi Standart OFA pozisyonunda grafiler alınmak uumlzere koumlpekler

sabit roumlntgen cihazının masasına yerleştirilen x-ray yatağı uumlzerine sırt uumlstuuml konularak film

kaseti uumlzerine kalccedila kısmı gelecek şekilde yatırıldı Arka ayaklar bir yardımcı tarafından

diz ve tarsal eklemler tam olarak gerdirilene kadar ccedilekildi Bacaklar femurlar birbirleri ile

paralel olana kadar addukte edildi Femurlar patellalar dorsal olarak merkezlenene kadar

iccedileri doğru doumlnduumlruumllduuml Bu pozisyonda kalccedila ekleminin radyografik goumlruumlntuumlleri alındı

(Resim 22) Elde edilen roumlntgen filmleri uumlzerinde Norberg skalası kullanılarak Norberg

accedilıları belirlendi Ayrıca caput femoris ve acetabulum dejeneratif değişikliklerin varlığı

youmlnuumlnden de değerlendirildi

222 Postoperatif Muayeneler

2221 Postoperatif klinik muayeneler

Operasyon yapılan koumlpeklerin ilk postoperatif muayeneleri hastaların dikişlerinin

alınması iccedilin ccedilağrıldığı 10 guumlnde yapıldı Koumlpeklerin uumlrinasyon defekasyon

palpasyondaki tepkileri yuumlruumlme aktiviteleri duruş pozisyonları değerlendirildi Bu suumlre

zarfında hasta sahiplerine hayvanların ani hareketlerini engellemek iccedilin belirli bir suumlre

kafes istirahatı yaptırmaları oumlnerildi

2222 Postoperatif radyolojik muayeneler

Operasyondan sonra 1 ve 3 ay ve 12 aylarda standart ventro-dorsal pozisyonda

sedasyon altında pelvis boumllgesinin standart OFA pozisyonunda radyografileri alınarak

Norberg Accedilısı caput femoris ve acetabulum‟daki dejenerasyonlar youmlnuumlnden

değerlendirildi (Resim 22)

33

Resim 22 Standart OFA pozisyonunda radyografilerin alınması A X-ray yatağı

uumlzerinde koumlpeğe pozisyon verirken B Diz ve tarsal eklemin gerdirilmesi C Femurların

birbiri ile paralel olması iccedilin bacakların addukte edilmesi

223 Anestezi

Tuumlm koumlpekler 12 saatlik accedillığı takiben 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg

kg Egevetreg) deri altı yolla uygulanarak anestezinin antikolinerjik premedikasyonu yapıldı

Sedatif ndash analjezik premedikasyon iccedilinse 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20

mgkg Egevetreg) in kas iccedili enjeksiyonu uygulandı 10 dakika sonra 5 mgkg ketamine

hydrochloride (Alfamine 100mgkg Egevetreg) in damar iccedili enjeksiyonu ile induumlksiyon

gerccedilekleştirildi Takiben koumlpeklere endotracheal tuumlp yerleştirildi ve yarı kapalı anestezi

cihazı ile (SMS 2000 Klasik Vent ndash V Marka SMS Tıbbi Cihaz Elek Elekt İnş Teks

Turz Oto San ve Tic Ltd Şti Ankara) 2 lik konsantrasyonda isoflurane (İsoflurane -

USP Adekareg

) solutulması ile anestezi suumlrduumlruumllduuml (Resim 23C)

A B

C

34

Resim 23 Hastanın operasyona hazırlanmasına ait goumlruumlntuumller AOperasyon boumllgesinin

tıraşlanmış goumlruumlntuumlsuuml B Operasyon boumllgesinin antiseptik solusyonla sterilize edildiği

goumlruumlntuuml C Hastanın entuumlbasyonu yapıldıktan sonra operasyon masasındaki goumlruumlntuumlsuuml

224 Modifiye DARthroplasti Tekniği

Operasyon sırasında asepsi ve antisepsi kuralları titizlikle yerine getirilerek

boumllgenin tıraş ve dezenfeksiyonu sonrası operasyon sahası steril serviyet bezleri ile

sınırlandırıldı (Resim 23 Resim 24) Kalccedila eklemine dorsal intergluteal yaklaşımla

ulaşıldı Deri ensizyonu trochanter major uumlzerinde odaklanıp femurun cranialine

seyrederek distalde femurun frac14‟uumlne kadar devam etti proksimalde ise craniale doğru

kıvrılıp dorsal orta hatta yakın sonlandırıldı Deri kenarları diseke ve retrakte edilerek

ensizyon proksimalde m gluteus superficialisin cranial sınırı boyunca fascia gluteus‟a

doğru uzatıldı Collum femoris boyunca yapılan kuumlt diseksiyon ve ayırmalar ile dorsalde

m gluteus medius ve profundus lateralde m vastus lateralis ve medialde m rectus femoris

ekarte edilerek eklem kapsuumllasına ulaşıldı Dorsal acetabular kenar uumlzerindeki yapışmalar

elevatoumlr ile uzaklaştırılarak kalccedila ekleminin dorsal duvarı accedilığa ccedilıkarıldı Bu arada

A B

C

35

karşılaşılan kuumlccediluumlk kanamalar ligatuumlr veya elektrokoterizasyon ile durduruldu Daha sonra

koumlpeklerin 13 kostası uumlzerinde yapılan deri ensizyonu ve diseksiyonu takiben kosta

columna vertebralise bağlantı yerinden kesilerek ccedilıkartıldı Bu arada şekillenen kanamalar

da ligatuumlr veya elektrokoterizasyon ile durduruldu Ccedilıkartılan kosta 2‟şer santimetrelik 3

eşit parccedilaya boumlluumlnerek serum fizyolojik emdirilmiş steril gazlı bez iccedilerisine alındı (Resim

25) Daha sonra ccedilıkartılan kosta parccedilaları dorsal duvara dril ile eşit aralıklarda accedilılan 3

deliğe horizontal hatta dik gelecek şekilde ccedilakıldı (Resim 26 Resim 27) Boumllge rutin

youmlntemle kapatıldı (Resim 28)

Olası enfeksiyonlara karşı tuumlm olgulara postoperatif 7 guumln boyunca 20000 İUumlkg

dozunda Penisilin G Prokain + Penisilin G Potasyum (İecilline flakon 400000 İUuml

İEUlagayreg) ve 2 mgkg dozunda carprofen (Rimadyl tablet 20 mg Pfizer

reg) kullanılması

oumlnerildi Operasyon boumllgesi povidon iyot (Batticon Adekareg

) ile temizlendi Koumlpekler

postoperatif 10 guumln 1 ay 3 ay ve 1 yılda klinik ve radyolojik olarak kontrol edildiler

36

Resim 24 13 costa‟ nın ccedilıkartılmasına ait goumlruumlntuumller A Costa uumlzerine deri ensizyonu B

Costa‟ nın periostunun ayrılması C Costanın accedilığa ccedilıkarılması ve kesilmesi D Costa‟ nın

periostunun dikilmesi E Subkutan dokunun kapatılması F Derinin kapatılması

A B

C D

E F

37

Resim 25 13 costa‟ nın kortikokanselloumlz kemik grefti olarak hazırlanması A Costa‟nın

steril serviyet uumlzerine alınması B Costa‟ nın 2‟ şer cm‟ lik parccedilalara boumlluumlnmesi C

Boumlluumlnmuumlş parccedilaların ortadan ikiye boumlluumlnmesi D Costa parccedilalarının kama şekline

getirildikten sonraki goumlruumlntuumlsuuml

A B

C D

38

Resim 26 Dorsal acetabular kenara yaklaşım ve greftlerin yerleştirilmesi iccedilin deliklerin

accedilılması A Boumllgenin steril serviyetler ile sınırlandırılması B Deri ensizyonu C Accedilılacak

deliklerin yerlerinin belirlenmesi D Matkap ile greft yerleştirilecek deliklerin accedilılması E

Deliklerin teplenmesi

A B

C

D E

39

Resim 27 Greft‟ lerin yerleştirilmesi ve boumllgenin kapatılması A Greft‟lerin dorsal

acetabular kenar uumlzerindeki deliklere yerleştirildikten sonraki goumlruumlnuumlmuuml B Kasların ve

facia‟nın kapatılması C Derialtı dokuların kapatılması D Derinin kapatılması

A B

C D

40

Resim 28 Hayvanların operasyon sonrası genel goumlruumlntuumlleri A Operasyon sonrası

boumllgenin goumlruumlntuumlsuuml B Dikiş hattının betafix ile kapatılması C-D Hastaların operasyon

sonrası goumlruumlntuumlleri

225 İstatistiksel Analiz

Norberg accedilısı değerleri varyasyonunun kontroluuml iccedilin dağılım analizleri Shapiro-

Wilk testi kullanılarak yapıldı Norberg accedilısı değerleri normallik varsayımlarını

karşılamadığından operasyon oumlncesi ve postoperatif doumlnemler arasındaki farklar Friedman

testi ile değerlendirildi Yapılan uygulamanın postoperatif etkisi istatistiksel olarak oumlnemli

bulunduğunda etkinin operasyon sonrası hangi doumlnem ya da doumlnemlerden kaynaklandığını

belirlemek iccedilin post hoc Wilcoxon testi yapıldı Topallık ayakta durmada guumlccedilluumlk yuumlruumlyuumlş

aktivitesi gibi ordinal veriler de aynı istatistiksel youmlntemler ile değerlendirildi

Nominal veriler (ağrı testleri) Cochran Q testi ile değerlendirildi Yapılan

uygulamanın postoperatif etkisi istatistiksel olarak oumlnemli bulunduğunda etkinin operasyon

A B

C D

41

sonrası hangi doumlnem ya da doumlnemlerden kaynaklandığının analizi iccedilin post hoc McNemar

testi yapıldı Ple005 (alfa yanılma duumlzeyi) anlamlı olarak kabul edildi Verilerin analizi

Statistical Package for the Social Sciences (SPSS for Windows version 150 seri no

416a1604ed18748d3f27) paket programı ile gerccedilekleştirildi (Winer ve ark 1991) Sonuccedillar

ortalama plusmn standart hata (SH) şeklinde verildi

42

3 BULGULAR

31 Preoperatif Bulgular

311 Preoperatif Klinik Muayene Bulguları

Alınan anemnez bilgilerinde hayvanların yuumlruumlmede isteksiz oldukları ccedilabuk

yoruldukları kalccedilalarını sallayarak yuumlruumlduumlkleri merdiven ccedilıkarken ve inerken zorluk

ccedilektikleri ve zıplama hareketlerini yapamadıkları bildirildi Bu veriler doğrultusunda

hayvanların kalccedila displazisi accedilısından değerlendirilmesi uygun goumlruumllerek gerekli klinik ve

radyolojik tanı youmlntemleri uygulandı

Yapılan yuumlruumltme ve koşturma denemelerinde toplam 19 hayvanın 1‟ inde 0 derecede

9‟ unda 1 derece 5‟ inde 2 derece 3‟uumlnde 3 derece 1 inde 4 derece topallık goumlzlendi

Ancak 0 ve 1 derecedeki koumlpeklerin de sallantılı yuumlruumlyuumlşle birlikte merdiven ccedilıkmada

zorlandıkları ayakta durma testinde rahatsız oldukları ve erken yoruldukları goumlruumllduuml

Pelvis ve gluteal boumllge kaslarının da hafif atrofik olduğu dikkati ccedilekti Abduksiyon

eksternal rotasyon testi kalccedila ekstensiyon testi ve duruş testleri sonucu kalccedila ekleminden

kaynaklanan bir ağrı olduğu saptandı Kalccedila ekstensiyon testinde tuumlm olgular pozitif ağrı

reaksiyonu verirken 5 ve 13 nolu hastaların abduksiyon eksternal rotasyon testi ve duruş

testinde ağrı reaksiyonu vermediği tespit edildi Bu hastaların norberg accedilı değerlerine goumlre

operasyona alınmasına karar verildi (Ccedilizelge 37)

312 Preoperatif Radyolojik Muayene Bulguları

Koumlpeklere ait roumlntgen filmleri uumlzerinde yapılan oumllccediluumlmler sonucunda elde edilen

Norberg accedilılarına ait ortalamalar Ccedilizelge 31‟de verildi Radyolojik muayeneler sonucunda

16 olguda (1 2 3 4 5 7 8 9 11 12 13 14 15 16 17 18 numaralı olgular) unilateral 4

olguda (6 10 19 20 numaralı olgular) ise bilateral KED saptandı Bunlardan 11 olguda

sağ 5 olguda sol 4 olguda ise her iki tarafa DARthroplasti uygulanmasına karar verildi

43

Ccedilizelge 31 Standart OFA pozisyonunda norberg accedilılarının değerlendirme sonuccedilları

Accedilı

Doumlnem

Norberg accedilıları (n =22)

Preoperatif doumlnem 9232plusmn204a

Postoperatif 3 ay 940plusmn194a

Postoperatif 1 yıl uumlstuuml 9536plusmn195b

ab Aynı Suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir ( plt001)

32 Postoperatif Bulgular

321 Postoperatif Klinik Muayene Bulguları

Klinik ve radyolojik olarak kalccedila displazisi teşhisi konan 20 olgudan 11 tanesinin

sağ tarafına 5 tanesinin sol tarafına ve 4 tanesininde her iki tarafına DARthroplasti

operasyonu uygulandı Operasyon suumlreleri ortalama 90 10 (80-100) dakika suumlrduuml

Koumlpeklerin operasyondan hemen sonra ayakta ve hareketli oldukları goumlzlendi

Postoperatif 5 ile 8 guumlnler arasında 3 koumlpekte kostanın alındığı boumllgede koleksiyon

şekillendi Bunlardan biri fakuumllte dışında oumlzel veteriner kliniklerinde tedavi edilirken ikisi

ise kliniğimizde uygun şekilde tedavi edildi Koumlpeklerin operasyondan sonra zıplama

koşma ve kalccedila ekleminin abduksiyonuna neden olabilecek hareketlerinin engellenmesi

oumlnerildi Hasta sahipleri tarafından postoperatif periyotta hayvanların operasyon oumlncesi

klinik tabloya goumlre hızlı bir duumlzelme goumlsterdiği bildirildi İleri zamanlarda yapılan

kontrollerde herhangi bir komplikasyon goumlzlenmedi

Postoperatif 3 aylık doumlnemdeki kontrollerde 19 hayvanın 10‟ unda 0 derecede 6‟

sında 1 derece 2‟sinde 2 derece 1‟inde 3 derece topallık goumlzlenirken 4 derece topallık

hiccedilbir hayvanda goumlzlenmedi Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemdeki kontrollerde ise 19

hayvanın 17‟ sinde 0 derecede 1‟ inde 1 derece 1‟ inde 2 derece topallık goumlzlenirken 3

ve 4 derece topallıklar hiccedilbir hayvanda goumlzlenmedi Uygulanan ağrı testlerinde operasyon

uygulanan 22 kalccedila eklemi iccedilin kalccedila ekstensiyon testinde 3 aylık doumlnemde 12 eklemin

ağrı reaksiyonu vermediği 1 yıllık doumlnemde ise 20 kalccedila ekleminde ağrının ortadan

kalktığı fakat 6 ve 19 nolu olgularda hafif derecede ağrı hissinin olduğu tespit edildi

Abduksiyon eksternal rotasyon testinde preoperatif doumlnemde ağrı tespit edilen 20 kalccedila

ekleminden 3 aylık doumlnemde 16 kalccedila ekleminde ağrı ortadan kalkarken 1 yıllık doumlnemde

44

20 kalccedila ekleminde ağrıya rastlanmadı 6 ve 19 nolu olgularda ise yine hafif derecede ağrı

tespit edildi Duruş testi sonuccedillarında ise 3 aylık doumlnemde 10 hayvan ayakta durmakta

guumlccedilluumlk yaşamazken 7 hasta bazen 2 hasta ise ccediloğunlukla guumlccedilluumlk yaşadı 1 yıllık doumlnemde

ise 6 ve 17 nolu hastalar dışında ayakta durma guumlccedilluumlğuumlnuumln tamamen ortadan kalktığı bu iki

hastada da bazen guumlccedilluumlk yaşandığı saptandı (Ccedilizelge 37)

322 Postoperatif Radyolojik Muayene Bulguları

Operasyon uygulanan olgularda 3 aylık doumlnem Norberg accedilı bulgusu 940plusmn194 (74-

104) olarak belirlendi 1 yıllık doumlneme ait Norberg accedilı bulgusu ise 9536plusmn195 (72-105)

olarak kaydedildi (Ccedilizelge 31)

33 Uygulanan Testlere İlişkin İstatistiksel Sonuccedillar

331 Kalccedila Ekstensiyon Testi Sonuccedilları

Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları Ccedilizelge 32‟de sunuldu Uygulanan kalccedila

ekstensiyon testine goumlre post hoc MacNemar test sonucu preoperatif doumlnem ile postoperatif

3 aylık doumlnem arasında istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt0001) preoperatif doumlnem ile

Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt0001) ve

postoperatif 3 aylık doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında ağrı bulgusunun

goumlzlenmemesi accedilısından istatistiksel olarak anlamlı (plt001) idi (Resim 31)

Ccedilizelge 32 Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları

Ağrı (n)

Doumlnem

Yapılan ağrı değerlendirmelerı (n = 22)

Ağrı Yok Ağrı Var

Preoperatif Doumlnema

0 22

Postoperatif 3Ayb 12 10

Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemc

20 2

abc Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt0001)

45

332 Abduksiyon Eksternal Rotasyon Testi Sonuccedilları

Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları Ccedilizelge 33‟de sunuldu Preoperatif

doumlnem değeri postoperatif 3 ay doumlnem değeri ile kıyaslandığında post hoc MacNemar test

sonucu ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi istatistik accedilısından oumlnemli (plt0001) preoperatif

doumlnem değeri postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem değeri istatistik accedilısından oumlnemli (plt0001)

postoperatif 3 ay doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem sonuccedilları ise istatitik accedilısından

oumlnemsiz bulundu (pgt005) (Resim 31)

Ccedilizelge 33 Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları

ab Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt0001)

333 Ayakta Duruş Testi Sonuccedilları

Ayakta duruş testi sonuccedilları Ccedilizelge 34‟de sunuldu Ayakta duruş testi sonuccedilları

(post hoc Wilcoxon test) preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık doumlnemde (plt0001)

postoperatif 3 aylık ile post operatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında (plt0001) ve preoperatif

doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemler arasında ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi

accedilısından (plt001) istatistiksel olarak anlamlı bulundu (Resim 31)

Ağrı (n)

Doumlnem

Yapılan ağrı değerlendirmelerı (n=22)

Ağrı Yok Ağrı Var

Preoperatif Doumlnema

2 20

Postoperatif 3Ayb

16 6

Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemb 20 2

46

Ccedilizelge 34 Ayakta duruş testi sonuccedilları

Reaksiyon ()

Doumlnem

Hiccedil Reaksiyon

Vermiyor

Bazen Reaksiyon

Veriyor

Her zaman

Reaksiyon Veriyor

Preoperatif doumlnema

106 526 368

Postoperatif 3 ayb

579 368 53

Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc

895 105 0

abc Farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt001)

334 Aktivite Testi Sonuccedilları

Aktivite testi sonuccedilları Ccedilizelge 35‟de sunuldu Buna goumlre post hoc Wilcoxon test

sonucu preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık doumlnem (plt0001) postoperatif 3 Aylık

doumlnem ile post operatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem (plt001) ve preoperatif doumlnem ile postoperatif 1

yıl uumlstuuml doumlnem arasında ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi accedilısından (plt0001) istatistiksel

olarak anlamlı bulundu

Ccedilizelge 35 Aktivite testi sonuccedilları

Aktivite ()

Doumlnem

Normal Aktivite Kısıtlı Aktivite Ccedilok kısıtlı

Aktivite

Preoperatif doumlnema

0 474 526

Postoperatif 3 ayb

368 526 106

Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc

789 211 0

abc Farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt001)

335Topallık Testi Sonuccedilları

Topallık testi sonuccedilları Ccedilizelge 36‟da sunuldu Hastalarda uygulanan topallık

testine goumlre post hoc wilcoxon test sonucu preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık

doumlnem arasında (plt0001) postoperatif 3 ay ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem (plt0001) ve

preoperatif doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem değerleri arasında (plt0001) topallık

bulgusunun goumlzlenmemesi accedilısından istatistiksel accedilıdan anlamlılık vardı

47

Ccedilizelge 36 Topallık testi sonuccedilları

Derece ()

Doumlnem

0 1 2 3 4

Preoperatif doumlnema

53 368 368 158 53

Postoperatif 3 ayb

421 421 105 53 0

Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc

842 105 53 0 0

abc Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir

0 derece- topallık yok

1 derece- hafif derece aksak yuumlruumlyuumlş

2 derece- topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veriyor

3 derece- topallık var fakat ekstremiteye suumlrekli ağırlık veremiyor

4 derece- topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veremiyor

336 Standart OFA Pozisyonunda Norberg Accedilılarının Değerlendirme Sonuccedilları

Standart OFA pozisyonunda Norberg accedilılarının değerlendirme sonuccedilları Ccedilizelge

31‟de sunuldu Norberg accedilılarında meydana gelen değişim post hoc Wilcoxon test

sonucuna goumlre preoperatif doumlnem ile postoperatif 3 ay doumlnemleri arasındaki sonuccedillar

istatistiki olarak anlamsızken (pgt005) preoperatif doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml

doumlnemler arasındaki sonuccedillar (plt005) ve postoperatif 3 ay ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml

doumlnemler arasındaki sonuccedillar anlamlı (plt005) bulundu (Resim 32 Resim 33 Resim 34

Resim 35 Resim 36 Resim 37)

48

Ccedilizelge 37 Norberg accedilısı kalccedila ekstensiyon testi abduksiyon eksternal rotasyon testi duruş testi aktivite ve topallık testinin preoperatif

postoperatif 3ay ve 1 yıl bulgularına toplu bir bakış

Kalccedila Ekstensiyon Testi ve Abduksiyon Eksternal Rotasyon Testi iccedilin (+)= var (-)=yok Aktivite Testi iccedilin (A) = Normal Aktivite (B)= Kısıtlı Aktivite (C)= Ccedilok Kısıtlı

Aktivite Duruş Testi İccedilin (A)= Hiccedil Reaksiyon Vermiyor (B)= Bazen Reaksiyon Veriyor (C)= Herzaman Reaksiyon Veriyor Topallık Testi İccedilin (0 Derece)= Topallık Yok

(1 Derece)= Hafif Derece Aksak Yuumlruumlyuumlş (2 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Ağırlık Veriyor (3 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Suumlrekli Ağırlık

Veremiyor (4 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Ağırlık Veremiyor

Preoperatif Bulguları Postoperatif 3 Ay Bulguları Postoperatif 1 Yıl Bulguları

NA Kalccedila Ext Testi

Abd Ekst Rot

Testi

Duruş Testi

Aktivite Testi

Topallık Testi

NA Kalccedila Ext Testi

Abd Ekst Rot Testi

Duruş Testi

Aktivite Testi

Topallık Testi

NA Kalccedila Ext Testi

Abd Ekst Rot

Testi

Duruş Testi

Aktivite Testi

Topallık Testi

Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol

1 89 83 + + B C 3 91 eksizyon + + B B 2 94 eksizyon - - A A 0

2 104 93 + + B B 1 104 93 - - A B 0 105 92 - - A A 0

3 102 106 + + B B 0 104 106 - - A A 0 105 106 - - A A 0

4 98 109 + + B B 1 100 109 + - A A 0 101 108 - - A A 0

5 102 105 + - A B 1 102 103 - - A A 0 102 102 - - A A 0

6 102 96 + + + + C C 4 99 86 + + + + C C 3 1005 91 - + - + B B 2

7 92 101 + + B B 1 95 101 + - A A 0 98 102 - - A A 0

8 89 82 + + C C 3 945 90 - - B B 1 101 100 - - A A 0

9 84 92 + + C C 2 85 94 - - B B 1 845 93 - - A A 0

10 99 104 + + + + B B 1 101 104 + - + - A A 0 Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex

11 104 88 + + B B 1 103 90 + - B B 0 103 89 - - A A 0

12 90 97 + + C B 2 90 99 - - B A 1 91 98 - - A A 0

13 105 101 + - A B 1 105 1025 - - A A 0 105 104 - - A A 0

14 109 102 + + C C 2 108 102 - - A B 1 108 102 - - A A 0

15 91 106 + + B C 1 97 106 - - A B 0 97 106 - - A A 0

16 95 99 + + B C 1 96 99 - - A B 0 97 100 - - A A 0

17 75 85 + + C C 3 88 103 + - B B 2 92 103 - - B B 0

18 65 78 + + C C 2 78 65 - - C B 1 81 71 - - A B 0

19 86 75 + + + + B C 2 76 74 + + + + B C 1 72 78 + - + - A B 1

20 94 94 + + + + B B 1 95 95 + - + - A A 0 98 97 - - - - A A 0

49

Resim 31 Uygulanan ccedileşitli testlere ait goumlruumlntuumller A - B Kalccedila ekstensiyon testi

C Ayakta duruş testi D ndash E ndash F Abduksiyon eksternal rotasyon testi

A B

C D

E F

50

Resim 32 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 15 aylık erkek kangal koumlpeğe ait

radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 104 Sol 93) B Postoperatif

3 ay roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 104 Sol 93) C Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA)

goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 103 Sol 89)

A B

C

51

Resim 33 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti sol tarafa eksizyon arthroplastisi uygulanan

11 aylık erkek melez koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml

(Sol 83 Sağ 89) B Postoperatif 3 ay roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol eksizyon

arthroplastisi Sağ 91) C Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol eksizyon

arthroplastisi Sağ 94)

A B

C

52

Resim 34 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık erkek Labrador

Retriever koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 102 Sağ

106) B Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 105 Sağ 106)

Resim 35 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 6 aylık erkek Kangal koumlpeğe ait

radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 100 Sağ 106) B Postoperatif

1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 100 Sağ 110)

A B

A B

53

Resim 36 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 13 aylık erkek Golden Retriever

koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ91 Sol 106) B

Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 97 Sol 106)

Resim 37 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık dişi Rottweiler koumlpeğe

ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ102 Sol 105) B

Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 102 Sol 103)

A

A

B

B

54

4 TARTIŞMA

Kalccedila displazisi ilk kez 1930 lu yılların başlarında Alman Ccediloban Koumlpeklerinde

teşhis edilmiştir O guumln iccedilin ender rastlanan bir hastalık olarak duumlşuumlnuumllmuumlş olmasına

rağmen iri ırk koumlpeklerin ccedilok sık karşılaşılan genetik bir eklem problemi olarak halen

guumlncelliğini korumaktadır (Aslanbey ve Candaş 1994 Hupp ve ark 2007) Uzun yıllardır

bilinmesine ve seleksiyon uygulanmasına rağmen henuumlz kontrol altına alınamamıştır

Kalccedila displazisinin sağaltımında birccedilok youmlntem geliştirilmiştir Ağrının giderilmesi

amacıyla neurektomi (Ballinari ve ark 1995) akupunktur (Kwon ve ark 2006) altın

implantasyonu (Jaeligger ve ark 2007) ve m pectineusun myotomisi (Moses 2000)

uygulanabilir Cerrahi amaccedilla yapılan operasyonlar musculus pectineus myektomisi

(Moses 2000) Juvenile Pubic Symphysiodesis (Schulz ve Dejardin 2002) intertrochanteric

osteotomi (Remedions ve Fries 1995 Piermattei ve Flo 1997) eksizyon arthroplastisi

(Duff ve Campbell 1977 İki ve Sağlam 2004 Kuumlrkluuml 2010) total kalccedila protezi (Gay 1963

Muumlller 1970) uumlccedilluuml pelvik osteotomi (Piermattei ve Flo 1997)‟ dir

DARthroplasti TPO iccedilin geccedil kalınmış osteoartroz şekillenmiş total kalccedila protezine

aday olgular iccedilin ideal bir youmlntem olarak tanımlanmaktadır Ancak KED‟si sağaltımında

oldukccedila yeni bir teknik olup ccedilok sayıda hayvana uygulanamamış ayrıca uzun doumlnem

sonuccedilları elde edilememiştir Bu youmlnuuml ile tartışmalıdır (Hupp ve ark 2007 Slocum ve

Slocum 2009 Gahring 2011) Sunulan ccedilalışmada 20 klinik olguluk bir seride youmlntem

modifiye edilerek uygulanmış olguların 1 yıllık goumlzlem sonuccedilları literatuumlr bilgiler ışığı

altında tartışılarak aktarılmıştır

KED gelişiminde risk faktoumlrlerinin başında genetik (Hedhammar 1979 Corley ve

Keller 1989 Alexander 1992 Kealy ve ark 1992) beslenme (Anon 1973 Hazewinkel

1994 Olmstead 1998) ve fazla hareket (Haan ve ark 1993) gelmektedir Hayvan Ortopedi

Birliğinin (OFA) standartları ve bu konudaki disiplinli ccedilalışmaları sonucunda Avrupa ve

Amerika uumllkelerinde displazi oranlarında oumlnemli azalmalar olmasına rağmen Alman

Ccediloban Koumlpeği Akita İnu Labrador Retriever Golden Retriever Rottweiller gibi koumlpek

ırklarının yanı sıra ulusal değerlerimiz Kangal Akbaş ve Tuumlrk Ccediloban Koumlpeklerinde de

halen buumlyuumlk bir problem olarak guumlncelliğini korumaktadır (Aslanbey ve Candaş 1994

Durmuş ve Han 2005 Hupp ve ark 2007) Materyali oluşturan koumlpekler 4‟ uuml Alman

Ccediloban Koumlpeği 4‟ uuml Golden Retriever 3‟ uuml Labrador Retriever 3‟ uuml Kangal 2‟ si

Rottweiller 2‟ si melez 1‟ i Boxer ve 1‟ i Mastif şeklinde ırk dağılımı goumlsterdi

55

Koumlpekler genetik olarak displazi accedilısından risk grubu iccedilerisinde yer alsın veya

almasın kalorisi yuumlksek besinlerle beslenmesinin hastalığın gelişiminde etkili olacağı ifade

edilmektedir Oumlzellikle genetik accedilıdan displazi yatkınlığı bulunan koumlpeklerde aşırı kilo

alımının eklemde osteoarthritis oluşumunu hızlandırdığına dikkat ccedilekilmektedir Bu

konuda iri ırk koumlpeklerin 3 ndash 10 aylık doumlnemlerinin ccedilok oumlnemli olduğuna vurgu

yapılmaktadır (Anon 1973 Olmstead 1998) Alınan anamnez bilgilerinde olguların

tamamının evde hazır mamalar ile beslendiği kaydedildi Ancak duumlzenli egzersiz

yaptırıldığı da ifade edildi Klinik ve radyolojik muayeneler sonucu yapılan

değerlendirmelerde displazi accedilısından eklemlerde meydana gelen değişim hastaların buumlyuumlk

kısmında minimal duumlzeyde iken klinik belirtilerde hafif seyrediyordu Birccedilok olgu rutin

displazi kontroluuml sırasında saptanan değişimlere ilişkin olarak operasyona alındı

Literatuumlr verilerde (Yuumlcel ve Bakır 1993 Swenson ve ark 1997 Altunatmaz ve ark

2003 Hupp ve ark 2007) cinsiyetin displazi uumlzerindeki etkisi ccedilelişkilidir Kimi

araştırmacılar (Yuumlcel ve Bakır 1993 Swenson ve ark 1997) dişilerde kimileride

(Altunatmaz ve ark 2003 Hupp ve ark 2007) erkeklerde daha sık goumlruumllduumlğuumlnuuml bildirirken

kimi araştırıcılar da (Sarıerler 2003) cinsiyetin oumlnemli olmadığını bildirmektedirler Bakır

(1992) toplam 250 olguluk bir taramada displazi goumlruumllme oranını dişilerde 39

erkeklerde 295 olarak belirtmektedir Sunulan ccedilalışmada 20 koumlpekten 13bdquouuml (65) erkek

7‟si (35) dişi idi Bu sayı kesin bir yargı iccedilin oldukccedila az olmakla birlikte Hupp ve ark

(2007) ile Altunatmaz ve ark (2003)‟nın bulguları ile benzerlik goumlsterirken Swenson ve

ark (1997) Bakır (1992) ile Yuumlcel ve Bakır (1993)‟ın goumlruumlşleri ile farklılık goumlstermektedir

Kalccedila displazili koumlpeklerin genellikle merdiven ccedilıkmada zorlandığı tavşan gibi

arka ayakları uumlzerinde zıpladıkları yattıkları yerden zor kalktıkları yuumlruumlyuumlşlerinde arka

bacaklarda sallantı oturuşta asimetri hareket etmede isteksizlik ve ccedilabuk yorulma

belirlendiği ifade edilmektedir (Deny ve Butterworth 2000 Durmuş ve Han 2005 Vezzoni

ve ark 2005) Alınan anamnez bilgilerinde hasta sahiplerinin ilk dikkatini ccedileken klinik

bulgu topallık yuumlruumlmede isteksizlik sallantılı yuumlruumlyuumlş ve hafif koşturmalarda tavşan gibi

zıplama olarak ifade edildi Klinik muayenede olguların tamamında merdiven ccedilıkarken

zorlanma oumlnemli bir kısmında (18 olgu) hafif koşturulduğunda tavşan gibi arka ayakları

uumlzerinde zıplama yattıkları yerden kalkmada zorlanma (9 olgu) goumlzlendi Ayrıca tuumlm

olgularda sallantılı yuumlruumlyuumlş oturuşta asimetri ve hareket etmede isteksizlik ve ccedilabuk

yorulma dikkati ccedilekti Elde edilen bulgular anılan literatuumlrler (Deny ve Butterworth 2000

Durmuş ve Han 2005 Vezzoni ve ark 2005) ile paralellik goumlsterdi

56

Klinik muayenede kalccedila ekleminin gevşekliğinin belirlenmesinde birccedilok youmlntem

kullanıldığı bildirilmektedir Bu youmlntemler hayvanlara sedasyonlu ve sedasyonsuz olarak

yapılmaktadır (Bojrab ve ark 1988 Madsen ve Svalostoga 1995 Adams ve ark 1998

Puerto ve ark 1999 Lust ve ark 2001 Oumlzsoy 2002a)

Hupp ve ark (2007) radyografik oumllccediluumlmler ile abduksiyon eksternal rotasyon testi ve

kalccedila ekstensiyon testlerinde duyulan ağrı arasında bir ilişkiye rastlamadıklarını

bildirmektedirler Ayrıca Deny ve Butterworth (2000) bu testlerin her zaman pozitif sonuccedil

vermeyeceğini ifade etmektedirler Ccedilalışmada tuumlm olgulara sedasyonsuz abduksiyon

eksternal rotasyon ve kalccedila ekstensiyon testleri uygulandı Bunlardan 18 olguda

abduksiyon eksternal rotasyon testinin sonucu ağrı varlığı accedilısından pozitif iken diğer 2

olguda negatif idi Bu olguların tamamında radyografik incelemelerde displaziye ilişkin

bulgular vardı Bu iki olgunun ağrı testlerine negatif yanıt vermesinin displaziye ilişkin

dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olmasından kaynaklandığı kanısına varıldı

Kalccedila displazisinin radyografik tanısında standart OFA pozisyonunda alınan ventro-

dorsal goumlruumlntuumller uumlzerinde Norberg-Olson accedilı oumllccediluumlmleri değerli bilgiler verir JPS TPO ve

DARthroplasti gibi eklemin yapısını bozmayan sağaltım youmlntemleri sonrası acetabulumun

caput femorisi kuşatma etkinliğini belirlemede de yararlıdır (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve

ark 2007 Gahring 2011) Ccedilalışmada Norberg accedilı oumllccediluumlm ortalaması operasyon oumlncesi

9232plusmn204 iken postoperatif 3 ay 940plusmn194 postoperatif 1yıl ve daha uumlstuumlndekilerde

9536plusmn195 olarak oumllccediluumllduuml Operasyon sonrası değerler ile operasyon oumlncesi değerler

karşılaştırıldığında meydana gelen artış istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt001) bulundu Hupp

ve ark (2007) DARthroplasti oumlncesi standart OFA pozisyonunda Norberg accedilı ortalamasını

857plusmn108 ve operasyon sonrası 1 yıllık doumlnemde 898plusmn92 olarak oumllccedilmuumlşlerdir Ccedilalışmada

preoperatif ve postoperatif doumlnem değerleri karşılaştırıldığında operasyon sonrası doumlnemde

meydana gelen artış istatistiksel olarak anlamlı bulundu

DARthroplasti iliumdan alınan kemik greftin kalccedila eklemi kapsuumllası uumlzerine

taşınması ve taşınan greftin dorsal acetabular kenar uumlzerine birkaccedil vida ile tutturulması

esasına dayanmaktadır Boumlylece taşınan greftin dorsal acetabular kenar ile buumltuumlnleşmek

sureti ile dorsal acetabulum kenarını uzatacağı aynı zamanda eklem kapsuumllasını

destekleyerek gerilmeyi azaltarak ağrıyı ortadan kaldıracağı ifade edilmektedir (Hupp ve

ark 2007 Slocum ve Slocum 2009 Muumlller 2011 Gahring 2011) Slocum ve Slocum

(2009) ve Gahring (2011) dorsal acetabular kenarı iliumdan alınan kemik greftiyle

uzattıklarını ve lukzasyona uğrayan kalccedila eklemine stabilite sağladıklarını ifade

57

etmektedirler Kemik greftin eklem kapsuumlluumlnuumln dış tarafını kapatacak şekilde

yerleştirildiğini boumlylece eklem kapsuumlluumlnuuml destekleyerek caput femoris‟ in eklem

kapsuumlluumlne yaptığı etkiyi hafiflettiğini ve eklenen greftin zamanla gelişerek ve pelvisle

kaynaşarak dahada stabil bir hal alıp caput femoris ile eklem kapsuumlluumlnuumln uyumuna destek

sağladığını vurgulamaktadırlar Ferreira ve ark (2007) crista iliacadan kemik parccedilası

almışlar alınan kemik parccedilasını dorsal acetabular kenarın periostal boumllgesini kuumlrete ederek

buraya iki kortikal vida ile tutturduklarını ifade etmektedirler Sunulan ccedilalışmada kortiko-

kanselloumlz kemik doku 13 kostadan temin edildi Kostadan elde edilen uumlccedil adet kemik doku

parccedilası dorsal acetabular kenar uumlzerinde accedilılan deliklere greft materyali olarak ccedilakıldı

Eklem kapsuumllası uumlzerinde herhangi bir işlem yapılmadı Teknik boumlylece modifiye edilmiş

oldu

Yukarıda anılan ccedilalışmaların (Slocum ve Slocum 2009 Gahring 2011) uzun doumlnem

kontrollerinde aktivitenin iyi duumlzeyde olduğu topallık belirtilerinin ortadan kalktığı ifade

edilmektedir Sadece Slocum ve Slocum (2009) ilgili kalccedila ekleminde abduksiyonun

sınırlı olduğuna dikkat ccedilekmektedirler Ccedilalışmada uzun doumlnem kontrollerde hayvanlarının

aktivitelerinin iyi duumlzeyde olduğu topallık belirtilerinin ortadan kalktığı belirlendi ayrıca

hasta sahipleri tarafından da operasyon oumlncesi belirtilerin duumlzeldiği ifade edildi Klinik

bulgulara ilişkin preoperatif ile postoperatif doumlnemlere ait veriler arasında istatistiksel

olarak klinik duumlzelme accedilısından anlamlılık (Aktivite iccedilin plt0001 topallık iccedilin plt001)

saptandı Postoperatif goumlzlemlerde kalccedila ekleminde Slocum ve Slocum (2009)‟un

bulgularının aksine abduksiyonun normal ve ağrısız olduğu tespit edildi Anılan ccedilalışmada

(Slocum ve Slocum 2009) abduksiyonun ağrılı olmasının nedenini standart

DARthroplastide kapsuumlla uumlzerine dikilen kemik gereftin zamanla olgunlaşarak dorsal

kenarın aşırı uzamasına bağlanmaktadır

Hupp ve ark (2007) 2 yılı aşkın suumlre izledikleri olgularda aktivite ayakta duruş

atlama abduksiyon ve adduksiyonda ağrı belirtilerine rastlamadıklarını kaydetmektedirler

Ferreira ve ark (2007) postoperatif 18ay kontrollerinde koumlpeklerin aktivitesinin yeterli ve

normal duumlzeyde olduğu bildirmektedirler Slocum ve Slocum (2009) operasyonu izleyen 1

yıl ve uumlzeri kontrollerde duruş ve yuumlruumlyuumlş testlerinin normal olduğunu fakat abduksiyon

testinde sınırlı harekete rastladıklarını ifade etmektedirler Filho ve Selmi (2001)

operasyon oumlncesi 14 koumlpeğin tamamında topallık bulguları ve ağrı testlerinde pozitif sonuccedil

elde etmişken operasyon sonrası 1 2 ve 12 aylarda yaptıkları topallık muayenesi ve ağrı

bulgularının oumlnemli derecede azalarak ortadan kalktığına dikkat ccedilekmektedirler

58

Operasyona alınan olgulardan 9 adedi 1 yıl ve daha uzun suumlre izlendiler Bu koumlpeklerin

klinik kontrollerinde abduksiyon eksternal rotasyon ve ekstensiyon testlerinde herhangi bir

ağrı belirtisi ve sınırlamaya rastlanmadı aynı zamanda duruş ve yuumlruumlyuumlş testleride

normaldi Klinik muayene bulguları Slocum ve Slocum (2009)‟ un saptadıkları abduksiyon

pozisyonunda sınırlanma dışında anılan ccedilalışmaların (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve ark

2007) klinik bulguları ile oumlrtuumlşmekte idi

Bazı araştırmacılar (Hupp ve ark 2007 Gahring 2011) bilateral kalccedila eklemi

displazisi belirlenen ve DARthroplasti uygulanmasına karar verilen olgularda her iki kalccedila

eklemine aynı guumln iccedilerisinde muumldahale ettiklerini ve operasyon sonrası sonuccedilların olumlu

olduğunu bildirmektedirler Ayrıca Slocum ve Slocum (2009) ve Gahring (2011) tek

seansta bir kalccedilaya pelvik osteotomi diğer kalccedilaya DARthroplasti uyguladıklarını rapor

etmektedirler Sunulan ccedilalışmada her iki kalccedila ekleminde displazi tespit edilen 4 olguya

DARthroplasti operasyonu aynı guumln iccedilerisinde uygulandı Postoperatif doumlnemde klinik

accedilıdan bu koumlpeklerin gelişimi ile tek tarafa DARthroplasti operasyonu uygulananlar

arasında belirgin bir fark goumlzlenmedi

Ferreira ve ark (2007) kemik greftini yerleştirmek iccedilin dorsal boumllgedeki kapsuumlla

uumlzerinde yatak hazırlanırken uygulanan kuumlretaja bağlı olarak bir denervasyonun

şekillendiğini ve buna bağlı olarak hayvanların operasyon sonrasında ilk guumln itibariyle

ağrısız bir şekilde ayaklarını kullanabildiklerini bildirmektedirler Hupp ve ark (2007)

kapsuumllanın dorsalinin denervasyonuna bağlı olarak postoperatif ağrının kısmen daha az

olduğunu ifade etmektedirler Ccedilalışmada dorsal duvar uumlzerine kemik greftlerin

yerleştirilmesi iccedilin delik accedilma işlemi oumlncesi boumllgede kuumlt diseksiyon uygulandı Yukarıda

anılan goumlruumlşler (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve ark 2007) doğrultusunda kesin olmamakla

birlikte denervasyon işleminin gerccedilekleşmesi olasıdır Zira postoperatif doumlnemde ağrıya

ilişkin ciddi bir problem ile karşılaşılmaması bu duumlşuumlnceyi destekler niteliktedir

Hupp ve ark (2007) operasyon sonrası 6 haftalık suumlreccedilte koumlpeklerin 10‟ar dakikalık

yavaş tempoda ve tasmalı olarak gezdirilmesine 6 haftadan sonra 14 guumlnde bir 10‟ar

dakika uzatılarak devam ettirilmesine izin verdiklerini bildirmektedirler Tasmasız

yuumlruumlyuumlşe operasyondan 3 ay sonra geccedilildiğini ifade etmektedirler Luck (2011) hastaların

8 hafta kısa tasmalarla uzun olmayan yuumlruumlyuumlşler yapabileceğini bu suumlreden sonra normal

aktivitelerine devam edebileceğini belirtmektedir Ccedilalışmada modifiye DARthroplasti

uygulanan olguların tamamında ertesi guumlnden başlayarak 1 hafta suumlre ile kontrolluuml olarak

kısa tasma ve yuumlruumlyuumlşlerle gezdirilmeleri bir haftadan sonra operasyondan oumlnceki normal

59

ve tasmasız yuumlruumlyuumlşlere geccedilmeleri oumlnerildi Literatuumlr verilerle (Hupp ve ark 2007 Luck

2011) kıyaslandığında normal ve tasmasız yuumlruumlyuumlşe bu kadar kısa suumlrede geccedililmesinde

yerleştirilen greftin hayvanın normal hareketleri esnasında uygulandığı yerden

ccedilıkmayacağının oumlngoumlruumllmesi etkili oldu Aynı zamanda hareketsizliğe bağlı olarak olası

kas atrofilerinin engellenmesi veveya oluşan atrofilerin duumlzelmesinde hızlanma sağlayarak

eklem stabilitesini olumlu youmlnde etkileyeceği duumlşuumlncesinden hareketle boumlyle bir planlama

yapıldı Nitekim postoperatif goumlzlemlerde gelişim beklentiler doğrultusunda oldu

Hupp ve ark (2007) operasyondan 3-4 guumln sonra 4 koumlpekte kolleksiyon şekillendiğini

bildirmektedirler 3 koumlpekte de greftlerin dorsale deplasmanı sonucunda şiddetli ağrı ve

operasyon sonrası yaklaşık 5-6 haftalarda sıccedilrama ve atlamalardan kaynaklandığı

duumlşuumlnuumllen n ishiadicus felci şekillendiğini kaydetmektedirler Slocum ve Slocum (2009)

bir olguda geccedilici siyatik sinir disfonksiyonu şekillendiğini ve bunun postoperatif 6 aylık

doumlnemde normale doumlnduumlğuumlnuuml belirtmektedirler Aynı ccedilalışmada birkaccedil olguda siyatik

sinirin konulan greft ile ligamentum sakrotuberale arasına sıkışması nedeniyle

komplikasyon yaşandığı ve ligamentin kesilmesi yoluyla problemin ortadan kalktığı ifade

edilmektedir Sunulan ccedilalışmada 3 olguda kortiko-kanselloumlz doku elde etmek iccedilin kostanın

ccedilıkarıldığı boumllgede postoperatif 4-5 guumlnlerde kolleksiyon gelişti Bunlardan 2 sine klinikte

muumldahale edildi ve koleksiyon punksiyon yapılarak boşaltıldı sonrasında herhangi bir

nuumlks yaşanmadı Uumlccediluumlncuuml olgu telefonla youmlnlendirilerek oumlzel bir klinikte punksiyon

yapılarak koleksiyonun boşaltılması sağlandı Yapılan işlemden 1 hafta sonra tekrar

koleksiyona bağlı şişme şekillendiği ve bu şişkinliğin operasyonla yine aynı oumlzel veteriner

kliniğinde alındığı hasta sahibi tarafından uumlccediluumlncuuml ayda yapılan kontrollerde bildirildi

Ccedilalışmada siyatik sinirin etkilendiği herhangi bir komplikasyona rastlanmadı Bunda

boumllgeye yaklaşımda titiz bir diseksiyon işlemi uygulanmasının yanı sıra dorsal acetabular

kenara ccedilakılan implantın siyatik siniri tehdit etmeyecek noktalara yerleştirilmesinin etkili

olduğu duumlşuumlnuumllduuml

Gahring (2011) 11 koumlpek uumlzerinde yaptığı ccedilalışmada 4 koumlpekte operasyon sonrası

tuumlm aktivitelerin normal ve topallığın olmamasına rağmen zıplama hareketlerini

yapamadıklarını bildirmektedir Slocum ve Slocum (2009) koumlpeklerin zıplama

hareketlerini yapabildiğini fakat bir koumlpekte zıplama sırasında ağrı olduğunu

belirtmektedir Postoperatif doumlnemde yapılan kontrollerde ve hasta sahiplerinden alınan

bilgiler doğrultusunda koumlpeklerin kısa suumlre iccedilerisinde operasyon oumlncesi doumlnemlerinden ccedilok

daha iyi bir aktiviteye kavuştukları topallık kıyaslaması accedilısından operasyon oumlncesine

60

goumlre daha iyi oldukları ifade edildi klinik muayenelerde zıplama hareketlerini kolaylıkla

yapabildikleri goumlzlendi

Duff ve Campbell (1977) 267 koumlpek uumlzerinde yaptıkları ekzisyon arthroplastisi

sonrası 30 oranında mekanik topallığın devam ettiğini koumlpeklerin 50 sinin 8-10 hafta

75 bdquoinin 10 ndash 12 hafta sonrasında normal yuumlruumlyuumlş yapabildiklerini belirtmektedirler Off

ve Matis (1997) yaptıkları ccedilalışmada 132 koumlpeğe eksizyon arthroplastisi operasyonu

uyguladıklarını ve postoperatif 4 yıl sonrasında hayvanların 32‟ sinin iyi duumlzeyde

yuumlruumlduumlğuumlnuuml duumlzguumln bir kas yapısına sahip olduğunu ve bacaklarına ağırlık verdiğini

20‟ sinde hafif kas atrofisi ve topalık olduğunu bacaklarına yuumlk vermekte problem

yaşadıklarını ve 48‟ inde ciddi şekilde suumlrekli topallık kas atrofisi ve oumlzellikle egzersiz

sonrası ve soğuk hava şartlarında bacağına ağırlık vermediklerini bildirmektedirler Kuumlrkluuml

(2010) ekzisyon arthroplastisi yapılan 20 koumlpekten 3 tanesinin ilgili bacağı

kullanmadığını 4 tanesinin 3 ay sonunda 8 tanesinin 3-6 ay 4 tanesinin 6-12 ay arasında

basmaya başladığını ifade etmektedir Yaygınguumll (2005) TPO uygulanan yedi koumlpeğin

postoperatif birinci guumlnde ayakta ve hareketli olmasına karşın ileri zamanlarda yuumlruumlme

problemleri ile karşılaşıldığına dikkat ccedilekmektedir Altunatmaz ve ark (2003) TPO

uygulanan 22 koumlpekte postoperatif 3-5 guumlnlerde orta derecede topallık goumlruumllduumlğuumlnuuml ve 20-

25 guumln sonra operasyon yapılan bacağa ağırlık vermeye başladığını bildirmektedirler

Ayrıca 7 erkek koumlpeğin uumlrinasyon sırasında arka bacağını abduksiyona alırken zorlandığını

belirtmektedirler Anılan ccedilalışma (Duff ve Campbell 1977 Off ve Matis 1997 Altunatmaz

ve ark 2003 Yaygınguumll 2005 Kuumlrkluuml 2010) sonuccedilları ile kıyaslandığında postoperatif

doumlnemde koumlpeklerin daha kısa suumlrede ve daha etkili bir duumlzelme goumlsterdikleri goumlruumllduuml

Operasyon youmlntemi ve olgulara bağlı olarak sonuccedilların değişebileceği kabul edilmekle

birlikte modifiye DARthroplasti‟ nin bu youmlnuuml ile avantajlı olduğu soumlylenebilir

Musculus pectineus myektomisi kalccedila displazisi sağaltımında palyatif bir youmlntem

olarak kullanılır Displazi tedavisinde yalnız musculus pectineus myektomisi

uygulandığında uzun doumlnem postoperatif bulgularda eklem stabilitesinin artmadığı

osteoartritik değişiklerin devam ettiği ve ağrının tamamen ortadan kalkmadığı bildirilmiştir

(Remedions ve Fries 1995) Ccedilalışmada elde edilen bulgular ışığı altında Modifiye

DARthroplasti‟ nin eklem stabilitesini artırdığı ve ağrıyı tamamen ortadan kaldırdığı

goumlzlendi Fakat osteoartritik değişiklikler musculus pectineus myektomisinde olduğu gibi

hafif duumlzeyde devam etti

61

Barut ve ark (2011) 22 koumlpek uumlzerinde uyguladıkları DARthroplasti

operasyonunda kalccedila ekleminde şekillenen osteoarthritin durduğunu veya gelişiminin

yavaşladığını hayvanların yuumlruumlyuumlş fonksiyonlarının duumlzeldiğini ve operasyon sonrası

nonsteroid anti inflamatuar ilaccedilların kullanımına ihtiyaccedil duyulmadığını bildirmektedirler

Ccedilalışmada tuumlm olgulara 7 guumln suumlre ile 2 mgkg dozunda karprofen (Rimadyl 20 mg tablet

Pfizerreg) uygulandı Uzun doumlnem nonsteroid anti inflamatuar ilaccedil kullanımına gerek

duyulmadı

62

5 SONUCcedil

Kalccedila eklemi displazisinin sağaltımı amacı ile uygulanan ldquoModifiye DARthroplastirdquo

tekniğinin etkinliği klinik ve radyografik youmlntemlerle izlendi Toplam 20 klinik olgu

uumlzerinde yuumlruumltuumllen ccedilalışmadan elde edilen sonuccedillar aşağıda oumlzetlendi

1 Klinik muayenede koumlpeklerde topallık goumlruumllme oranı preoperatif doumlnemde

947 iken operasyon sonrası 3 ayda 579‟ a 1 yıl ve daha uzun doumlnemde

158‟ e geriledi Kalccedila ekstensiyon testi preoperatif doumlnemde tuumlm olgularda

ağrı varlığı accedilısından pozitif iken postoperatif 3 aydan sonraki kontrollerde 1

olgu dışında ağrı bulgusuna rastlanmadı Abduksiyon eksternal rotasyon testinde

hem sağ hem sol eklemler iccedilin 19 olguda ağrı mevcut iken postoperatif

kontrollerde birer olgu dışında ağrının ortadan kalktığı goumlzlendi Ayakta duruş

testi displazi varlığı accedilısından preoperatif doumlnemde 1 olguda negatif 19 olguda

pozitif sonuccedil verirken operasyon sonrası kontrollerde 19 olguda negatif 1 olguda

pozitif sonuccedil verdi

2 Radyografik değerlendirmelerde OFA pozisyonunda alınan ventro-dorsal

radyogramlar uumlzerinde yapılan oumllccediluumlmlerde Norberg accedilı değerleri preoperatif

doumlnem 9232plusmn204 1 yıl uumlstuuml postoperatif doumlnemde 9536plusmn195 olarak belirlendi

Postoperatif doumlnemde meydana gelen artış preoperatif doumlneme goumlre istatiksel

accedilıdan oumlnemli bulunmasına rağmen yeterli değildi Dejeneratif değişimlerde

ilerlemenin de devam ettiği goumlzlendi

3 Postoperatif doumlnem kontrollerde preoperatif doumlnem ile kıyaslandığında

koumlpeklerin daha aktif goumlruumlntuuml iccedilerisinde olduğu dikkati ccedilekti ve bu durum hasta

sahipleri tarafından da ifade edildi Koumlpeklerin hiccedilbirinde kas atrofisi goumlruumllmedi

4 Orijinal youmlntemde dorsal acetabular kenara taşınan kortiko-kanselloumlz kemiğin

kenarı uzatarak caput femoris‟ in acetabulum tarafından bir soket gibi kuşatıldığı

ifade edilmektedir Modifiye DARthroplasti‟de taşınan kemik greftleri dorsal

acetabular kenarı uzatmadı dejeneratif değişimleri de durdurmadı

5 Literatuumlr verileri ile kıyaslandığında modifiye DARthroplasti‟nin klinik olarak

(kuumlccediluumlk bir seride de olsa) benzer sonuccedilları verdiği dejeneratif değişimlerin

minimal duumlzeyde olduğu olgularda sorunların protez ve benzer cihazlara gerek

kalmadan ccediloumlzuumlme ışık tutabileceği kanısına varıldı

63

6 Tekniğin eklem kapsuumllasında meydana gelen denervasyon veya ldquokortiko-

kanselloumlzrdquo kemik doku taşınımına ilişkin bir ldquokoumlk huumlcre tedavisirdquo accedilısından

etkinliğinin accedilığa kavuşturulması amacıyla irdelenmesi youmlnuumlnde kontrolluuml

denemelere de gereksinim duyulmaktadır

64

OumlZET

DERİNCEGOumlZ OOuml Koumlpeklerde Kalccedila Displazisinin ldquoModifiye DARthroplastirdquo

Tekniği ile Sağaltımı Uumlzerine Klinik Ccedilalışmalar

Bu ccedilalışmada kalccedila eklemi displazisinin sağaltımı amacı ile uygulanan ldquoModifiye

DARthroplastirdquo tekniğinin etkinliğinin klinik ve radyografik bulgular ışığı altında

değerlendirilmesi amaccedillandı

Ccedilalışma materyalini klinik ve radyolojik bulgular sonucunda KED tanısı konan 4-24

ay yaşları arasında değişik ırk ve cinsiyette (13 erkek 7 dişi) toplam 20 adet koumlpek

oluşturdu Radyolojik muayeneler sonucunda 16 olguda unilateral 4 olguda ise bilateral

olmak uumlzere ve 11 olguda sağ 5 olguda sol 4 olguda ise her iki tarafa DARthroplasti

uygulanmasına karar verildi

Oniki saatlik accedillığı takiben 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg kg Egevetreg)

deri altı yolla uygulanarak anestezinin antikolinerjik premedikasyonu yapıldı Sedatif ndash

analjezik premedikasyon iccedilinse 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20 mgkg

Egevetreg) in kas iccedili enjeksiyonu uygulandı 10 dakika sonra 5 mgkg ketamine

hydrochloride (Alfamine 100mgkg Egevetreg) in damar iccedili enjeksiyonu ile induumlksiyon

gerccedilekleştirildi Takiben koumlpeklere endotracheal tuumlp yerleştirildi ve yarı kapalı anestezi

cihazı ile (SMS 2000 Klasik Vent ndash V Marka SMS Tıbbi Cihaz Elek Elekt İnş Teks

Turz Oto San ve Tic Ltd Şti Ankara) 2 lik konsantrasyonda isoflurane (İsoflurane -

USP Adekareg

) solutulması ile anestezi suumlrduumlruumllduuml

Operasyon boumllgesi asepsi ve antisepsi kurallarına goumlre hazırlandı Kortikokanselloumlz

kemik greft olarak onuumlccediluumlncuuml kostadan yararlanıldı Dorsal acetabular duvar accedilığa ccedilıkarıldı

Dorsal duvar uumlzerine birbirine eşit uzaklıkta dril ile uumlccedil delik accedilılarak kosta parccedilaları bu

deliklere ccedilakıldı Boumllge uygun şekilde kapatıldı

Postoperatif birinci guumlnde koumlpeklerin hepsinin ayakta ve hareketli oldukları

goumlzlendi

İleri doumlnemde yapılan (10 Guumln 3ve 12 ay) klinik muayenelerde yuumlruumltme ve

koşturma abduksiyon eksternal rotasyon kalccedila ekstensiyon ve ayakta duruş testleri

sonuccedilları preoperatif doumlnemle kıyaslandığında daha iyi olduğu goumlruumllduuml

65

Ccedilalışmada Norberg accedilı oumllccediluumlm ortalaması preopertif doumlnemde 9232plusmn204 iken

postoperatif 3 ay 940plusmn194 postoperatif 1yıl ve daha uumlstuumlndekilerde 9536plusmn195 olarak

oumllccediluumllduuml

Sonuccedil olarak ldquoModifiye DARthroplasti‟derdquo taşınan kortiko-kanselloumlz greftler

Dorsal Acetabulum Kenarını uzatmadı ve dejeneratif değişimleri durdurmadı Bununla

birlikte kuumlccediluumlk bir seride de olsa dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olduğu

olgularda sorunların protez ve benzeri cihazlara gerek kalmadan ccediloumlzuumllebileceği

duumlşuumlnuumllduuml Tekniğin eklem kapsuumllasında bir denervasyona yol accedilarak veya ldquokortiko-

kanselloumlzrdquo kemik doku taşınımına ilişkin bir ldquokoumlk huumlcre tedavisirdquo etkisi sonucu etkin

olduğu youmlnuumlndeki beklentilerin accedilığa kavuşturulması amacıyla kontrolluuml denemelere

gereksinim olduğu kanısına varıldı

Anahtar Kelimeler DARthroplasti Kalccedila Eklemi Koumlpek

66

SUMMARY

DERİNCEGOumlZ OOuml Clinical studies on the treatment of hip dysplasia by ldquoModified

DARthroplastyrdquo in dogs

The aim of this study was to evaluate the efficiency of ldquoModified DARthroplastyrdquo

technique‟s on treatment of hip dysplasia according to the clinical and radiographical

findings

For this purpose study was carried out on 20 dogs in different breed sexes (13

Male 7 Female) and ages (4-24 months) which had diagnosed hip dysplasia according to

clinical and radiographical findings According to radiographical findings DARthroplasty

was performed in 16 dogs unilaterally (11 right and 5 left) and in 4 dogs bilaterally

Following the 12 hours fasting period anticholinergic premedication of anaesthesia

was induced by subcutaneously injection of 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg

kgEgevet reg

) After that sedative-analgesic premedication was archieved by intramuscularly

injection of 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20 mgkgEgevetreg

) Ten minutes later

induction was archieved by 5 mgkg ketamine hydrochloride (Alfamine 100mgkgEgevet reg

)

injection intravenously Following the induction endotracheal intubation was completed

and anaesthesia was maintained by inhalation of 2 isoflurane concentration (Isoflurane -

USP Adekareg

) by using semi-closed circuits anaesthetic machine (SMS 2000 VentndashV

SMS Medical Aparts Elec Elecr Build Text Tour Car Ind

and Trade Ltd Co Ankara)

Operation area is prepared according to routine asepsis and antisepsis procedure

Thirteenth rib was used as corticocancellous bone graft According to routine surgical

procedure dorsal acetabular rim was revealed Grafts were placed into three holes which

were drilled at equal distance to each other Area was closed in routine manner

At the postoperatively first day it was observed that all the dogs were ambulant

and lively

According to long-term follow up (10th days 3th and 12th months) clinical tests

findings obtained by abduction-external rotation test hip extension test standing test and

walking-running test were better when compare preoperative findings

In this study mean Norberg Angle was measured as 9232plusmn204 940plusmn194 and

9536plusmn195 preoperative postoperative 3th and 12th months respectively

67

As a result in this technique ldquoModified DARthroplastyrdquo transplanted cortico-

cancellous grafts neither extend dorsal acetabular rim nor stoped degenerative changes

However although we carried out this study in a small number of patients we thougt that

in cases which has minimal degenerative changes problems could be solve by using this

method without using prosthesis or similar devices It was also concluded that detailed

controlled trials might be necessary in an attemp to highlight that this technique caused

clinicaly recovery by denervation of joint capsule or by the effects of corticocancellous

bone grafts may acting as ldquostem cellsrdquo

Key Words DARthroplasty Dog Hip Joint

68

KAYNAKLAR

Adams WM Dueland RT Meinen J Q‟ Brien RT Giuliano E Nordheim EV Early

detection of canine hip dysplasia comparison of two palpation and five radiographic

methods Journal of the American Veterinary Medical Association 199834(5)339-346

Aktaş M Koumlpeklerde kalccedila displazisi

(httpwwwakutorgtrmodulesphpname=Newsampfile=articleampsid=2395) Erişim tarihi

06 Ağustos 2007

Alexander JW Canine hip dysplasia Small Animal Practice 1992 22(3)551-557

Altunatmaz K Yuumlcel R Devecioğlu Y Saroğlu M S Ozsoy Treatment of canine hip

dysplasia using triple pelvic osteotomy Veterinary Medicine-Czech 200348(1-2)41-46

Anon Report on canine hip dysplasia Journal of the American Veterinary Medical

Association 1973162(8)662-668

Aslanbey D Candaş A Veteriner Operasyon Ankara Medisan Yayınevi 1994s772-784

Aslanbey D Veteriner Ortopedi ve Travmatoloji Ankara Maya Matbaacılık 1990s128-

140

Aslanbey D Veteriner Ortopedi ve Travmatoloji Ankara 3 Baskı Medisan Yayın Serisi

no 19 1996 s262-264

Bakır B Sivas Kangal koumlpeklerinde kalccedila ekleminin displazi accedilısından klinik ve radyolojik

olarak değerlendirilmesi İstanbul Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml İstanbul

Tuumlrkiye-1992

Ballinari U Montavon PM Huber E Weiss R Pectineus myectomy tenotomy of the

iliopsoas and neurectomy of the joint capsule as symptomatic therapy for coxarthrosis of

the dog Schweiz Arch Tierheilkd 1995137(6)251-257

Barut A Sadak S Nişancı A Long term effects of DARthroplasty surgery in canine hip

dysplasia 22 Cases 17th

FECAVA Eurocongress 6th

TSAVA Congress ldquoModern

Veterinary Practicesrdquo 7-10 Eyluumll 2011 İstanbul ndash Turkey 2011p472

Baruth H Berger L Bradshaw D et al Carprofen in Rainsford KD (ed)

Antiinflammatory and Anti-rheumatic Drugs Volume II Newer Anti-inflammatory Drugs

Rainsford KD ed CRC Press Boca Raton1986 p33ndash47

69

Belfield WO Chronic subclinical survey and canine hip dysplasia Veterinary Medicine

and Small Animal Clinician 1976741399-1401

Bennet D Hip dysplasia and ascorbate therapy fact or fancy Seminars in Veterinary

Medicine and Surgery (Small Animal) 19872(2)152-157

Black AP Triple pelvic osteotomi for juvenile canine hip dysplasia Australian Veterinary

Journal 200078(12)820-824

Bojrab MJ Ellison GW Slocum B Current Technique in Small Animal Surgery 4th

Ed

Baltimore Williams And Wilkins 1988p1145-1151

Chalman J Butler HC Coxofemoral joint laxity and the ortolani sign Journal of the

American Veterinary Medical Association 198521671-676

Charette B Dupuis J Beuregard G Palpation and dorsal acetabular rim radiographic view

for early detection of canine hip dysplasia Veterinary and Comparative Orthopaedics and

Traumatology 200114125-132

Corley EA Keller GG Hip Dysplasia A Guide for Dog Breeders and Owners 2nd

Ed

Columbia Missouri Orthopedic Foundation of Animals 1989p1-27

Dassler CL Canine Hip Dysplasia Diagnosis and Nonsurgical Treatment In Slatter D

(Eds) Textbook of Small Animal Surgery 3rd

Ed Philadelphia WB Saunders

Company 2002p2019-2029

Denny HR Butterworth S The hip A Guide to Canine and Feline Orthopaedic Surgery

4th Ed London Blackwell Science 2000p455-494

Dobbelaar MJ Dislocation of the Hip in Dogs Journal of Small Animal Practice

19634101

Duff R Campbell JR Long term results of excision arthroplasty of the canine hip

Veterinary Record 1977101181-184

Durmuş AS Han MC Bazı Koumlpek Irklarında Kalccedila Displazisi Doğu Anadolu Boumllgesi

Araştırmaları Dergisi 20053(2)106-109

Dursun N Veteriner Anatomi I 3rd

Ed Ankara Medisan Yayıncılık 1995p42-51

Dursun N Veteriner Topografik Anatomi 2nd

Ed Ankara Medisan Yayıncılık

2002p158-160

70

Dyce KM Sack WO Wensing CJG Textbook of Veterinary Anatomy Philadelphia

WB Saunders Company 1987p453-464

Evans H E Christiansen GC Miller‟s Anatomy Of The Dog 2nd

Ed Philadelphia WB

Saunders Company 1979p197-209

Ferreira MP Alievi MM Gomes C Beck CAC Voll J Sia D Filho APF Freire CD

Acetabuloplastia extracapsular para tratamento de displasia coxofemoral em catildeo ndash relato

de caso Acta Scientiae Veterinariae 200735(1)101-104

Filho Padilha JG Selmi AL Evaluation of darthroplasty with bone allograft as a treatment

for hip dysplasia in dogs XXVI World Congress of The World Small Animal Veterinary

Association 8-11 August 2001 Vancouver-Canada) 2001p692

Fluumlckiger MA Friedrich GA Binder H A radiographic stres technique fo evaluation of

Coxafemoral joint laxity in dogs Veterinary Surgery 1999281-9

Fox SM Bums J Burt J The dysplastic hip a crippling problem in dogs Veterinary

Medicine 198782684-693

Gahring DR Long-term results with DARthroplasty

httpwwwsancarlosvetcomOtherProfDARthroplastyDARthroplasty_Long_Term_Foll

owuphtml|~ProfDARthroplastyDARthroplasty_Long_Term_Followuphtml Erişim

tarihi 23 Eyluumll 2011

Gay WI Development of an intramedullary stem canine femoral head and neck prosthesis

Proceedings of the XVIIth World Veterinary Congress 14-21 August 1963 Hannover

1963p1087-1093

Guumllanber EG PennHip Radyografi Kursu Notları 22 Agustos 2004 Istanbul 2004p1-20

Guumlzel N Kangal Koumlpeklerinde Kalccedila Displazisi Uumlzerinde Ccedilalışmalar II Ulusal Veteriner

Cerrahi Kongresi 1-2 Ekim 1990 Alata- Mersin

Haan JJ Beale BS Parker RB Diagnosis And Treatment Of Canine Hip Dysplasia Canine

Practice 199318(3)25-28

Hazewinkel HA Skeletal diseases In Willis JM Simpson KW eds The Waltham Book

of Clinical Nutrition of the Dog and Cat Frome England Butler and Tanner 1994395-

423

71

Hedhammar A Olsson SE Andersson SA Persson L Pettersson L Olausson A Sundgren

PE Canine hip dysplasia study of heritability in 401 litters of German shepherd dogs

Journal of the American Veterinary Medical Association 1979 1741012-1016

Henry GA Radiographic development of canine hip dysplasia Veterinary Clinics of North

America Small Animal Practice 199222559-578

Hupp J Pfeil I Buder A Monig K Pfeil A Schubert K Schulz S Winkler T Die dorsale

Pfannendachplastik nach Slocum ndash Eine retrospektive Studie Der praktische Tierarzt

200788(6)398-409

İki Y Sağlam M Koumlpeklerde caput ve collum femoris‟in exicion arthroplastisi Veteriner

Cerrahi Dergisi 200410(1-2)43-47

Jaeligger GT Larsen S Soslashli N Moe L Two years follow-up study of the pain-relieving effect

of gold bead implantation in dogs with hip-joint arthritis Acta Veterinaria Scandinavica

2007499

Johnson AL Smith CW Pijanowski GJ Hungerford LL Triple pelvic osteotomy effect

on limb function and progression of degenerative joint disease Journal of the American

Animal Hospital Association 199834260-264

Kealy RD Olsson SE Monti KL Lawler DF Biery DN Helms RW Lust G Smith GK

Effects of limited food consumption on the incidence of hip dyplasia in growing dogs

Journal of the American Veterinary Medical Association 1992201857-863

Kinzel S Hein S Von Scheven C Kuumlpper W 10 years experience with denervation of the

hip joint capsule for treatment of canine hip joint dysplasia and arthrosis Berl Tierarztl

Wochenschr Munch 2002115(1-2)53-56

Kuumlrkluuml Ccedil Koumlpeklerde eksizyon arthroplasti operasyonu ve geccedil doumlnem sonuccedilları Adnan

Menderes Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml Aydın Tuumlrkiye-2010

Kwon YD Pittler MH Ernst E Acupuncture for peripheral joint osteoarthritis (A

systematic review and meta-analysis) Rheumatology 2006 45(11)1331-1337

Leighton EA Genetic of canine hip dysplasia Journal of the American Veterinary Medical

Association 19972101474-1479

Luck DR DARthroplasty httpwwwvsrsnetDARthroplastyhtml Erişim tarihi 17

Eyluumll 2011

72

Lust G Todhanter RJ Erb N Dykes NL Williams AJ Burton-Wurster N I Farese JP

Repeatability of dorsolateral subluxation scores in dogs and correlation with macroscopic

appearance of hip osteoartritis American Journal of Veterinary 2001621711-1715

Lust G An overview of the pathogenesis of canine hip dysplasia Journal of the American

Veterinary Medical Association 1997210(10)1443-1445

Lust G Other orthopedic diseases Textbook of small animal surgery 2nd

Ed

Philadelphia WB Saunders Company 19931938-1944

Mackenzie SA Oltenacu EA Leighton W Heritability estimate for temperament scores in

German shepherd dogs and its genetic correlation with hip dysplasia Behavior Genetics

1985 15 475-482

Madsen JS Svalostoga E The joint capsula and joint laxity in dogs with hip dysplasia

Journal of the American Veterinary Medical Association 19952101463-1465

Meomartino L Fatone G Potena A Brunetti A Morphometric assessment of the canine

hip joint using the dorsal acetabular rim view and the centre-edge angle Journal of Small

Animal Practice 2002432-6

Morgan JP Stephens M Radiographic Diagnosis And Control Of CHD Iowa State

Universitesi Press 1988

Moses PA Alternatif surgical methods for treating canine hip dysplasia Australian

Veterinary Journal 200078(12)822-823

Muumlller D Pfannendachplastik mit kortiko-spongioumlsen Knochentransplantaten zur Therapie

der Huumlftgelenksdysplasie und Coxarthrose

httpmueller-heinsbergdePfannendachplastik_2008pdf Erişim Tarihi 23 Eyluumll 2011

Muumlller ME Total hip prosthesis Clinical Orthopaedics 197072(9)46-68

Nickel R Schummer A Seiferle E Wilkens H Wille KH Frewein J The Anatomy of the

Domestic Animals - The Locomotor System of the Domestic Mammals Berlin Verlag

Paul Parey 1986p89-90

Off W Matis U Excision arthroplasty of the hip joint in dogs and cats Clinical

radiographic and gait analysis findings at the surgical veterinary clinic of the Ludwig

Maximilians University of Munich Der praktische Tierarzt 1997 25(4)379-387

73

Olmstead ML Total Hip Replacement Current Techniques in Small Animal Surgery 4th

Ed BaltimoreWilliams and Wilkins 1998p1173-1178

Oumlzsoy S Koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı I klinik değerlendirmeler Veteriner

Cerrahi Dergisi 2002a8(3-4)81-88

Oumlzsoy S Koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı II Radyografik değerlendirme Veteriner

Cerrahi Dergisi 2002b8(2-4)89-95

Piermatei DL Flo GL Hip Dysplasia Brinker Piermatei Flo Handbook of Small Animal

Orthopedics and Fracture Repair PhiladelphiaWB Saunders Company1997p433-465

Piermattei DL Greeley RG An Atlas of Surgical Approaches to The Bones of The Dog

and Cat Philadelphia WB Saunders Company 1979

Puerta DA Smith GK Gregor TP Lafond E Conzemius MG Cabell WL Mckelvie PJ

Relationships between results of the Ortolani method of hip joint palpation and distraction

index Norberg angle and hip score in dogs Journal of the American Veterinary Medical

Association 1999214(4)497-501

Read RA Conservative management of juvenil canine hip dysplasia Australian Veterinary

Journal 200078(12)818-819

Read RA Diagnosis and treatment options for hip dysplasia in dogs

httpwwwvincomproceedingsplxCID=WSAVA2002ampPID=2663 Erişim tarihi 26

Nisan 2010

Remedions AM Fries CL Implant complication in 20 triple pelvic osteotomy Veterinary

and Comparative Orthopaedics and Traumatology 19936202-207

Remedions AM Fries CL Treatment of canine hip dysplasia A review Canadian

Veterinary Journal 199536(8)503-509

Riser WH Rhodes WH Newton CD Hip dysplasia In Newton CD Nunamaker DM

(Eds) Textbook of Small Animal Orthopedics Philadelphia JB Lippincott 1985 953-

980

Riser WH A half century of canine hip dysplasia Seminars in Veterinary Medicine and

Surgery (Small Animal) 1987287-91

74

Sarıerler M Comparison of the ortolani method of hip joint palpation norberg angle and

subluxation index in the diagnosis of hip dysplasia in dogs Veteriner Cerrahi Dergisi

20039(3-4)20-25

Schnelle GB Some new diseases in the dog American Kennel Gaz 19355225

Schulz KS Dejardin ML Surgical treatment of canine hip dysplasia In Slatter D (Eds)

Textbook of Small Animal Surgery 3rd

Ed Philadelphia WB Saunders Company

2002p2029-2059

Slocum B Devine TM Dorsal acetabular rim radiographic view for evaluation of the

canine hip Journal of the American Animal Hospital Association 199026289-296

Slocum B Slocum DT Pelvic Osteotomy For Axial Rotation Of The Acetabular Segment

İn Dogs With Hip Dysplasia The Veterinary Clinics of North America Small Animal

Practice 199222645-682

Slocum B Slocum TD DARthroplasty

httpwwwslocumenterprisescomArticlesdarthroplastyhtm|~httpwwwslocumenterpri

sescomArticlesdarthroplastyhtm Erişim tarihi 07 Haziran 2009

Slocum B Slocum TD Hip Current techniques in small animal surgery 4th

Ed

BaltimoreWilliams and Wilkins 1998p1127-1178

Smith GK Advances in diagnosing canine hip dysplasia Journal of the American

Veterinary Medical Association 19972101451-1457

Swenson L Audell L Hedhammar A Prevalence and ınheritance of and selection for hip

dysplasia in seven breeds of dog in sweden and bebefit cost analysis of a screening and

control program Journal of the American Veterinary Medical Association 1997210207-

214

Todhunter RJ Lust G Hip Dysplasia Pathogenesis In Slatter D (Eds) Textbook of Small

Animal Surgery 3rd

Ed Philadelphia WB Saunders Company 2002p2009-2019

Tomlinson LJ Johnson JC Quantification of measurement of femoral head coverage and

Norberg angle within and among four breeds of dogs American Journal of Veterinary

Research 200061(12)1493-1500

Toumlnnis D General radiography of the hip joint Congenital dysplasia and dislocation of the

hip Berlin Springer Verlag 1987p100-138

75

Trumpatori BJ Mathews KG Roe SR Robertson ID Radiographic anatomy of the canine

coxofemoral joint using the dorsal acetabular rim (DAR) view Veterinary Radiology amp

Ultrasound 200344526-532

Vane JR Botting RM Mechanism of action of anti-inflammatory drugs Scand J

Rheumatol 199625(102)9ndash21

Vezzoni A Dravelli G Corbari A Lorenzi MD Cirla A Tranquillo V Early diagnosis of

canine hip dysplasia European Journal of Companion Animal Practice 200515(2)173-

184

Vezzoni A Boiocchi S Vezzoni L Vanelli AB Bronzo V Double pelvic osteotomy for

the treatment of hip dysplasia in young dogs Veterinary and Comparative Orthopaedics

and Traumatology 20106444-452

Wallace LJ Canine hip dysplasia past and present Seminars in Veterinary Medicine and

Surgery (Small Animal)1987292-106

Winer BJ Donald RB Kenneth MM Statistical principles in experimental desing Third

Ed A Bradford Hill London 1991

Wylie KB DeYoung DJ Drost WT DeYoung BA The Effect of Surgical Approach on

Femoral Stem Position in Canine Cemented Total Hip Replacement Veterinary Surgery

19972662

Yaygınguumll R Koumlpeklerde triple pelvik osteotomi uygulamaları Adnan Menderes

Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml Aydın Tuumlrkiye-2005

Yuumlcel R Bakır B Kangal ccediloban koumlpeklerinde kalccedila ekleminin displazi accedilısından klinik ve

radyolojik olarak incelenmesi İstanbul Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi ve Muumlnih Ludwig-

Maximilians Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Tuumlrk Alman Guumlnleri Tebliğ Kitabı 29 - 30

Nisan 1993 Avcılar-İSTANBUL 1993p83-87

Zhang Z Zhu L Sandler J Friedenberg SS Egelhoff J Williams AJ Dykes NL

Hornbuckle W Krotscheck U Moise NS Lust G Todhunter RJ Estimation of

heritabilities genetic correlations and breeding values of four traits that collectively define

hip dysplasia in dogs American Journal of Veterinary Research 200970(4)483-492

76

OumlZGECcedilMİŞ

1978 yılında Sivas‟ta doğdum İlkokulu Ziya Goumlkalp İlkokulu ortaokul ve lise

oumlğrenimimi Sivas Selccediluk Anadolu Lisesi‟nde tamamladım 1996 yılında Ankara

Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi‟nde okumaya hak kazandım 2001 yılında mezun oldum

2003 yılında Adnan Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı‟nda

Araştırma Goumlrevlisi olarak ccedilalışmaya başladım 2006 yılında aynı Anabilim Dalında

doktora programına başladım Halen Adnan Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi

Cerrahi Anabilim Dalı‟nda araştırma goumlrevlisi olarak ccedilalışmaktayım

77

TEŞEKKUumlR

Doktora oumlğrenimim ve tez ccedilalışmam suumlresince ilgi ve yardımlarını hiccedilbir zaman

esirgemeyen danışmanım Sayın Prof Dr Ali BELGE‟ ye teşekkuumlruuml bir borccedil bilirim

Ayrıca her konuda katkılarını esirgemeyen İstanbul Uumlniversitesi Veteriner

Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyesi Sayın Prof Dr Kuumlrşat OumlZER‟ e Adnan

Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyeleri Sayın

Prof Dr Murat SARIERLER‟ e Sayın Prof Dr Nuh KILICcedil‟ a oumlzellikle tezin bitiş

aşamasında goumlstermiş oldukları yardım ve sabırdan dolayı Anabilim Dalımız Oumlğretim

Uumlyesi Yrd Doccedil Dr Sayın İbrahim AKIN Fizyoloji Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyesi Sayın

Aykut UumlNER‟ e Araştırma Goumlrevlisi Dr Sayın Rahime YAYGINGUumlL Araştırma

Goumlrevlisi Zeynep Bilgen ŞEN Araştırma Goumlrevlisi Zeynep Bozkan TATLI‟ ya ve tuumlm

doktora ve yuumlksek lisans oumlğrencileri ile emeği geccedilen tuumlm oumlğrencilere teşekkuumlr ederim

Tez ccedilalışmama SAE-09013 numaralı proje ile sağladığı maddi katkılarından

dolayı Adnan Menderes Uumlniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimine

teşekkuumlr ederim

Page 6: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve

iv

İCcedilİNDEKİLER

Sayfa

KABUL VE ONAY i

OumlNSOumlZ ii

İCcedilİNDEKİLER iv

SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ viii

CcedilİZELGELER DİZİNİ ix

RESİMLER DİZİNİ x

1GİRİŞ 01

11 Kalccedila Displazisinin Tanımı 01

12 Tarihccedile 02

13 Kalccedila Ekleminin Anatomisi 02

14 Kalccedila Eklemine Intergluteal Ensizyonla Dorsal Yaklaşım 05

15 Kalccedila Displazisinin Nedenleri 07

151 Genetik 08

152 Beslenme 08

153 Hormonlar 08

154 Miyopatiler 09

155 Vitaminler 09

16 Patogenez 09

17 Klinik Goumlruumlnuumlm 10

18Tanı 11

181 Fiziksel Muayene 11

1811 Uyanık (sedasyonsuz) hastada yapılan testler 12

18111 Abduksiyon eksternal rotasyon testi 12

18112 Kalccedila ekstensiyon testi 13

v

18113 Duruş testi 13

18114 Kalccedila sublukzasyon testi 14

18115 İliopsoas testi 15

1812 Anestezi altındaki hastada yapılan testler 15

18121 Reduumlksiyon ve sublukzasyon accedilıları 15

18122 Ortolani belirtisi 16

18123 Barlow belirtisi 17

18124 Barden palpasyonu 17

18125 Diğer testler 17

19 Radyolojik Muayene 17

191 Radyolojik Pozisyonlar 18

110 Sağaltım 22

1101 Medikal Sağaltım 22

1102 Operatif Sağaltım 24

11021 Musculus pectineus myectomisi 24

11022 Juvenil pubic symphysiodesis (JPS) 24

11023 Intertrochanteric osteotomi 24

11024 Eksizyon arthroplastisi 24

11025 Total kalccedila protezi 24

11026 Uumlccedilluuml pelvik osteotomi (TPO) 25

11027 Kalccedila eklemi kapsulası denervasyonu 25

11028 DARthroplasti 25

110281 Tanım 25

110282 Endikasyon 26

110283 Operasyon tekniği 27

vi

2 GERECcedil VE YOumlNTEM 30

21 Gereccedil 30

22 Youmlntem 31

221 Preoperatif Muayeneler 31

2211 Preoperatif klinik muayene 31

2212 Preoperatif radyolojik muayene 31

222 Postoperatif Muayeneler 32

2221 Postoperatif klinik muayene 32

2222 Postoperatif radyolojik muayene 32

223 Anestezi 33

224 Modifiye DARthroplasti Tekniği 34

225 İstatistiksel Analiz 40

3 BULGULAR 42

31 Preoperatif Bulgular 42

311 Preoperatif Klinik Muayene Bulguları 42

312 Preoperatif Radyolojik Muayene Bulguları 42

32 Postoperatif Bulgular 43

321 Postoperatif Klinik Muayene Bulguları 43

322 Postoperatif Radyolojik Muayene Bulguları 44

33 Uygulanan Testlere İlişkin İstatistiksel Sonuccedillar 44

331 Kalccedila Ekstensiyon Testi Sonuccedilları 44

332 Abduksiyon Eksternal Rotasyon Testi Sonuccedilları 45

333 Ayakta Duruş Testi Sonuccedilları 45

334 Aktivite Testi Sonuccedilları 46

335 Topallık Testi Sonuccedilları 46

vii

336 Standart OFA Pozisyonunda Norberg Accedilılarının Değerlendirme Sonuccedilları 47

4TARTIŞMA 54

5 SONUCcedil 62

OumlZET 64

SUMMARY 66

KAYNAKLAR 68

OumlZGECcedilMİŞ 76

TEŞEKKUumlR 77

viii

SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ

JPS Juvenil Pubic Symphiodesis

DEH Dejeneratif Eklem Hastalığı

OFA Orthopedic Foundation for Animals

DLS Dorsolateral Sublukzasyon

NSAID Nonsteroidal Antienflamatuar Ajanlar

TPO Uumlccedilluuml Pelvik Osteotomi (Triple Pelvic Osteotomy)

PDS Polidiaxanon

KED Kalccedila Eklemi Displazisi

DAK Dorsal Asetabular Kenar

DPO Double Pelvic Osteotomy

DI Distraksiyon İndeksi

ix

CcedilİZELGELER DİZİNİ

Sayfa

Ccedilizelge 11 Osteoarthritisrsquo in gelişimine ilişkin yaş topallık ilişkisi 11

Ccedilizelge 21 Ccedilalışmayı oluşturan koumlpeklerin ırk yaş ve cinsiyet dağılımları 30

Ccedilizelge 31 Standart OFA pozisyonunda norberg accedilılarının değerlendirme

sonuccedilları 43

Ccedilizelge 32 Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları 44

Ccedilizelge 33 Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları 45

Ccedilizelge 34 Ayakta duruş testi sonuccedilları 46

Ccedilizelge 35 Aktivite testi sonuccedilları 46

Ccedilizelge 36 Topallık testi sonuccedilları 47

Ccedilizelge 37 Norberg accedilısı kalccedila ekstensiyon testi abduksiyon eksternal

rotasyon testi duruş testi aktivite ve topallık testinin preoperatif postoperatif

3ay ve 1 yıl bulgularına toplu bir bakış 43

x

RESİMLER DİZİNİ

Sayfa

Resim 11 Normal ve displazik kalccedilaların radyografik goumlruumlntuumlsuuml 02

Resim 12 Os coxaersquo yı oluşturan kemik yapılar 03

Resim 13 M pisiformis m gluteus profundus m gluteus mediusun anatomik

goumlruumlnuumlmuuml 05

Resim 14 Deri ve fasiarsquonın ensizyon hattı 06

Resim 15 Kasların retrakte edilmesi 06

Resim 16 Dorsal acetabulum duvarına yaklaşım 07

Resim 17 Kalccedila displazilerinde goumlzlenen merdiven ccedilıkarken zorlanma 11

Resim 18 Abduksiyon eksternal rotasyon testi 13

Resim 19 Normal bir koumlpekte ayakta durma pozisyonu Displazili bir koumlpeğin

ayakta durma testinde kalccedila ve bel boumllgesini ccedilukurlaştırma14

Resim 110 Ortolani testinin uygulama tekniği 16

Resim 111 Standart OFA pozisyonu 19

Resim 112 Dorsolateral Sublukzasyon (DLS) radyografik pozisyonrsquo un

uygulanışı 20

Resim 113 PennHip methoduyla radyografi ccedilekim tekniği 21

Resim 114 PennHip methoduyla alınan radyografilerde distaksiyon ve

kompresyon goumlruumlntuumlleri 21

Resim 115 Distraksiyon indeksinin hesaplanmasındaki şematik goumlruumlnuumlm 22

Resim 116 DARthroplasti operasyonu iccedilin kemik greftinin alındığı ve uygulandığı

yerin iskelet uumlzerindeki ve radyografideki goumlruumlntuumlsuuml26

Resim 21 Ccedileşitli vakalara ait preoperatif goumlruumlntuumller 31

Resim 22 Standart OFA pozisyonunda radyografilerin alınması 33

Resim 23 Hastanın operasyona hazırlanmasına ait goumlruumlntuumller 34

xi

Resim 24 13 costarsquo nın ccedilıkartılmasına ait goumlruumlntuumller 36

Resim 25 13 costarsquo nın kortikokanselloumlz kemik grefti olarak hazırlanması 37

Resim 26 Dorsal acetabular kenara yaklaşım ve greftlerin yerleştirilmesi

iccedilin deliklerin accedilılması 38

Resim 27 Greftrsquo lerin yerleştirilmesi ve boumllgenin kapatılması 39

Resim 28 Hayvanların operasyon sonrası genel goumlruumlntuumlleri 40

Resim 31 Uygulanan ccedileşitli testlere ait goumlruumlntuumller 49

Resim 32 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 15 aylık erkek Kangal

koumlpeğe ait radyografiler 50

Resim 33 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti sol tarafa eksizyon arthroplastisi

uygulanan 11 aylık erkek melez koumlpeğe ait radyografiler 51

Resim 34 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık erkek Labrador

Retriever koumlpeğe ait radyografiler 52

Resim 35 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 6 aylık erkek Kangal

koumlpeğe ait radyografiler 52

Resim 36 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 13 aylık erkek

Golden Retriever koumlpeğe ait radyografiler 53

Resim 37 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık dişi

Rottweiler koumlpeğe ait radyografiler 53

1

1GİRİŞ

Kalccedila displazisi oumlzellikle orta ve iri ırk koumlpekleri etkileyen genetik ve ccedilevresel

faktoumlrlerin etkisi altında meydana gelen eklemde stabilite bozukluğu oluşturan oumlnemli bir

gelişim anomalisidir (Alexander 1992 Aktaş 2007)

Hastalığın oluşumunda kalıtsal nedenler dışında beslenme diyet ve ağırlığın oumlnemli

roluumlnuumln bulunduğu bildirilmektedir Pelvis kaslarının gelişim anomalileri ve eklem

gevşekliği de nedenler arasında sayılmaktadır (Alexander 1992 Aslanbey ve Candaş 1994

Piermatei ve Flo 1997) Hastalığa yakalanan koumlpekler normal kalccedila eklemi ile doğarlar

ancak buumlyuumlme suumlrecinde iskelet ve bunu destekleyen kas sisteminde bir inkoordinasyon

gelişir (Alexander 1992)

Kalccedila displazisinde klinik belirtiler ve radyografik değişiklikler arasında direkt bir

korrelasyon bulunmamaktadır Bazı hayvanlar oumlnemli radyografik değişimler bulunmasına

rağmen herhangi bir topallık belirtisi goumlstermezler veya ccedilok az topallık goumlsterirler

Bununla birlikte ccedilok az radyografik değişim goumlsteren olgularda belirgin topallıklar

goumlzlenebilmektedir (Denny ve Butterworth 2000)

Kalccedila displazisi accedilısından genel kontrol zamanı 6-7 ay yaş doumlnemi olarak kabul

goumlrmektedir Ancak PennHip youmlntemi ile 3-4 aylık koumlpeklerde hastalığın erken doumlnem

oumlnemli bulgularından kalccedila eklemi gevşekliği ortaya konabilmektedir (Fluumlckiger ve ark

1999 Oumlzsoy 2002b İki ve Sağlam 2004 Gahring 2011)

DARthroplasti eklemde dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olduğu henuumlz

osteofitik uumlremelerin başlamadığı ve kıkırdak yapısının bozulmadığı doumlnemde endikedir

Bu operasyonda amaccedil hayvanın iskelet sisteminin farklı boumllgelerinden alınan kemik

greftlerin dorsal acetabular kenara taşınarak boumllgenin daha uzun bir hale getirilmesi eklem

kapsuumlluumlnuumln desteklenmesi acetabulumun yuumlzey genişliğini artırarak caput femoris‟in daha

iyi bir şekilde kavranması ve eklemdeki gevşekliğin ortadan kaldırılmasını sağlamaktır

(Slocum ve Slocum 1992 Hupp ve ark 2007 Gahring 2011)

11 Kalccedila Displazisinin Tanımı

Kalccedila displazisi lig caputis ossis femoris caput femoris ve collum femoris‟deki

dejenerasyona bağlı olarak eklemde gevşeklik acetabulumda sığlaşma caput femoris‟de

2

duumlzleşme ile karakterize progresif nitelikte tek veya ccedilift taraflı bir eklem bozukluğudur

(Resim 11) (Anon 1973 Mackenzie ve ark 1985 Guumlzel 1990)

Resim 11 A Normal ve B Displazik kalccedilaların radyografik goumlruumlntuumlsuuml

12 Tarihccedile

Kalccedila displazisi ilk kez yaklaşık 2000 yıl oumlnce Hipokrat tarafından insanlarda

tanımlanmıştır (Olmstead 1998) Kalccedila eklemi displazisi terimi Hilgenreiner tarafından

1936 yılında kullanılmıştır İlk elektif neonatal tedavi Ortolani tarafından 1937 yılında

bildirilmiştir (Toumlnnis 1987)

Koumlpeklerde kalccedila displazisi ile ilgili ilk ccedilalışma ise 1930 yılında Kuzey Amerika‟da

başlamış 1935 yılında Schnelle tarafından ldquocoxa- femoral eklemin bilateral kongenital

sublukzasyonurdquo olarak tanımlanmış ve o doumlnemde nadir olduğu duumlşuumlnuumllmuumlştuumlr (Schnelle

1935) Guumlnuumlmuumlzde ise durum tamamen farklı bir goumlruumlnuumlm almış ve kalccedila displazisi

oumlzellikle iri ırk koumlpeklerin ccedilok sık karşılaşılan genetik bir eklem problemi olarak varlığını

suumlrduumlregelmiştir (Altunatmaz ve ark 2003 Aktaş 2007)

13 Kalccedila Ekleminin Anatomisi

Os coxa os ilium os pubis ve os ischii‟nin birleşmesiyle oluşur (Resim 12) Bu uumlccedil

kemiğin ilgili boumlluumlmleri aralarında acetabulum denilen merkezi ve derin bir ccedilukur

oluşturacak şekilde birbiriyle birleşmişlerdir (Dyce ve ark 1987 Dursun 1995)

A B

3

Resim 12 Os coxae‟ yı oluşturan kemik yapılar (Dyce ve ark 1987)

Acetabulum caput ossis femoris ile eklemleşen bir ccedilukurluktur Acetabulum‟un iccedil

yuumlzuumlnde caput ossis femoris ile eklem yapan yarım ay şeklindeki eklem yuumlzuumlne facies

lunata adı verilir Eklemin oluşumuna katılmayan ve kıkırdak kapsamayan tabanı ise fossa

acetabuli‟dir Acetabulum‟un dorsolateral yuumlzuumlnuuml kıkırdak dokusu kaplamıştır Fibroumlz

eklem kapsuumlluuml acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve collum femoris‟e yapışır

(Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)

Os pubis os coxa‟nın oumln ve alt kısmını oluşturur Foramen obturatorium‟u

şekillendirir Corpus ossis pubis ramus cranialis ossis pubis ve ramus caudalis ossis pubis

olmak uumlzere uumlccedil kısmı vardır Corpus ossis pubis acetabulum‟ un yapısına katılan goumlvde

kısmıdır Ramus cranialis ossis pubis‟in oumln kenarı keskin kenarlı bir ccediloumlkuumlntuuml yapar Buraya

pecten ossis pubis denir Yine bu kenar uumlzerinde pecten ossis pubis‟in lateralinde ve

acetabulum yakınında os ilium ile ramus cranialis ossis pubis‟in birleşme yerine eminentia

iliopubica denir Burası m pectineus‟un insersiyon yeridir (Evans ve ark 1979 Dyce ve

ark 1987)

Acetabulum ile caput ossis femoris arasındaki ekleme articulatio coxae denir

Eklem ccedilıkıntısını oluşturan caput ossis femoris kuumlre şeklindedir iccedile ve biraz yukarı

doumlnuumlktuumlr Eklem ccedilukurunu oluşturan acetabulum ise os coxa‟nın dış yuumlzuumlnde dışa ve

aşağıya bakan derin ve geniş bir ccedilukurdur Acetabulum‟un tuumlmuuml eklemin oluşumuna

katılmaz Eklemin oluşumuna katılan yarımay şeklindeki eklem yuumlzuuml facies lunata

4

eklemin oluşumuna katılmayan kısmı ise fossa acetabuli‟dir Acetabulum‟un kenarları

fibroumlz kıkırdaktan yapılmış bir halka ile yuumlkseltilmiştir Labrum acetabulare denilen bu

halka sayesinde acetabulum hem derinleşir hem de genişler caput ossis femoris‟in

yarısından fazlasını iccediline alır (Dyce ve ark 1987 Dursun 1995)

Kalccedila eklemi spheroid bir eklemdir Yapısı nedeniyle ccedilok hareketli bir eklem

olması gerekirken hayvanlarda ligament ve kasların oumlzel durumları nedeniyle sadece

fleksiyon ve ekstensiyon kısıtlı olarak abduksiyon ve adduksiyona izin verir Bununla

beraber carnivor‟da oldukccedila hareketlidir ve abduksiyon hareketini ccedilok rahat yapabilir

(Dursun 1995)

M gluteus superficialis ince duumlz hemen hemen dikdoumlrtgen şeklinde bir kastır

Sacrum ve ilk kuyruk omurundan başlar trochanter major‟ un arkasına yapışarak son

bulur M gluteus ve m piriformis tarafından oumlrtuumllmektedir Kalccedila ekleminin ekstensor

kasıdır N gluteus caudalis tarafından innerve edilmektedir (Nickel ve ark 1986 Dyce ve

ark 1987 Dursun 1995)

M gluteus medius ala ossis ilii sacrum ve m longissimus lumborum‟dan

carnivorlarda fascia glutea ve crista iliaca‟ dan başlar trochanter major‟ da sonlanır M

gluteus superficialis ve fascia glutea tarafından oumlrtuumlluumlr Kalccedila eklemine ekstensiyon

yaptırır ve N gluteus cranialis tarafından innerve edilir (Evans ve ark 1979)

M gluteus profundus spina ischiadica‟ dan başlar ve trochanter major‟ da

sonlanmaktadır (Resim 13) Kalccedila eklemine ekstensiyon ve abduksiyon yaptıran bu kas n

gluteus cranialis tarafında innerve edilir (Nickel ve ark 1986 Dyce ve ark 1987)

5

Resim 13 M pisiformis m gluteus profundus m gluteus mediusun anatomik goumlruumlnuumlmuuml

Eklem kapsuumlluuml geniş ve kalındır Labrum acetabulare‟yi ve incisura acetabuli‟yi

uumlstten oumlrten ligamentum transversum acetabuli‟yi de iccediline alacak şekilde collum ossis

femoris‟e yapışır Capsula articularis‟in oumln kısmı acetabulum yakınında kalınlaşarak zona

orbicularis adında geniş ve sirkuumller bir kemer oluşturur Eklem kapsuumlluumlnuumln oumln ve biraz dış

yan kesiminde ligamentum iliofemorale bulunur Os ilium ile fossa trochanterica arasında

uzanan kuvvetli bir bağdır (Nickel ve ark 1986)

Ligamentum transversum acetabuli Labrum acetabulare‟nin devamı şeklindedir ve

incisura acetabuli‟yi uumlstten koumlpruumller boumlylece altında bir delik kalır Bu delikten ekleme ait

damar ve sinirler geccediler (Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)

Ligamentum capitis ossis femoris Fossa acetabuli ile fovea capitis femoris arasında

uzanan kısa ve yuvarlak bir bağdır İntrakapsuumller olarak yer alan bu bağ membrana

synovialis tarafından oumlrtuumllmuumlştuumlr (Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)

14 Kalccedila Eklemine Intergluteal Ensizyonla Dorsal Yaklaşım

Boumllgenin uumlst (proximal) sınırını femur‟ un trochanter majorunun uumlst ucundan

geccedilirilen transversal bir duumlzlem oluşturur Alt sınırını trochanter major‟un 10ndash14 cm

altından birinci duumlzleme paralel olarak geccedilirilen transversal bir duumlzlem belirler Bu iki

duumlzlem arasında kalan boumllge regio articulationis coxae (kalccedila eklemi boumllgesi)‟ dir (Dursun

2002)

6

Resim 14 Deri ve fascia‟nın ensizyon hattı (Piermattei ve Greeley 1979)

Deri ensizyonu trochanter major‟ un distalinden başlar trochanteri geccediler

craniomedial youmlnde buumlkuumllerek trochanter ile dorsal hat arasında sonlandırılır (Resim 14)

Deri ve subkutan yağ dokusu diseke ve retrakte edilerek gluteal fascia‟nın goumlruumlnmesi

sağlanır Bu fascia m gluteus superficialis ve biceps femoris‟in cranial sınırı boyunca

ensize edilir (Resim 14) Bu iki ensizyon trochanter major boumllgesinde birleştirilir

Resim 15 Kasların retrakte edilmesi (Piermattei ve Greeley 1979)

7

M superficialis kaldırılarak trochanter minor uumlzerindeki insersiyon noktasından

ensize edilir Bu kasın kaldırılmasıyla siyatik sinir‟e yaklaşılır M gluteus medius craniale

retrakte edilir (Resim 15) (Piermattei ve Greeley 1979)

Resim 16 Dorsal acetabulum duvarına yaklaşım (Piermattei ve Greeley 1979)

M gluteus superficialis elevasyonu ve retraksiyonu siyatik sinir‟ in ekarte

edilmesini sağlar Corpus ilium uumlzerinde m gluteus profundus‟ un origosu caudal sınırı

uumlzerinden başlayarak ensize edilir M gluteus profundus kas goumlvdesinin craniolateral

elevasyonu ve retraksiyonu iccedilin bu ensizyon cranial‟ e devam eder ve boumlylece

acetabulum‟un dorsal kenarına ulaşılır (Resim 16 ) (Piermattei ve Greeley 1979)

15 Kalccedila Displazisinin Nedenleri

Hastalığın oluşumunda genetik faktoumlrler başta olmak uumlzere ccedilevresel faktoumlrlerinde

etkinliği kanıtlanmıştır (Zhang ve ark 2009) Ccedilevresel faktoumlrlere bakıldığında vuumlcut

buumlyuumlkluumlğuuml buumlyuumlme oranı (oumlzellikle 3-8 aylık doumlnemde) beslenme diyete bağlı kalsiyum

ve diğer katyonların aşırı alınımı m pectineus distrofisi yeni doğanlarda aşırı fiziksel

etkinlik zayıf pelvik kas kuumltlesi osteokondrozis aşırı derecede eksojen oumlstrojen alımı ve

C vitamini eksikliğinin hastalığın oluşumunda rol aldığı duumlşuumlnuumllmektedir (Piermattei ve

Flo 1997 Olmstead 1998)

8

151Genetik

Kalccedila displazisi kalıtsal bir hastalıktır (Hedhammar 1979 Corley ve Keller 1989

Alexander 1992) Kalccedila displazisi poligenetik ve multifaktoumlriyel pek ccedilok genin ve

faktoumlruumln etkisinde oluşan bir oumlzellik taşımaktadır (Mackenzie ve ark 1985 Leighton 1997)

Ccedilevresel faktoumlrler kalccedila displazisinin nedeni değildir fakat derecesini belirlemede rol

oynayabilirler (Corley ve Keller 1989 Kealy ve ark 1992) Bunun anlamı bir hayvanın

fenotipi mutlaka genotipine eşit olacak anlamına gelmez İki hayvan aynı displazik

genotipe sahipken ccedilevresel faktoumlrlerin etkisiyle farklı fenotiplere (1 displazik 1 normal)

sahip olabilir (Fox ve ark 1987) Her iki ebeveyni de displazik olan koumlpeklerin

yavrularında kalccedila displazisi goumlruumllme oranı 85 iken bir ebeveynin normal bir ebeveynin

dizplazik olduğu ccediliftleşme sonucu doğan yavrularda 52 ana - babanın normal olduğu

yavrularda 375 olarak bildirilmektedir (Riser 1987) Alman ccediloban koumlpeklerinde yapılan

bir ıslah ccedilalışmasında displazik olmayan kapalı bir kolonide 35 yıl iccedilerisinde kalccedila

displazisi oranının 39‟ dan 17 lere duumlşuumlruumllduumlğuuml kaydedilmektedir (Riser ve ark 1985)

152Beslenme

Beslenme kalccedila displazisini etkileyen oumlnemli ccedilevre faktoumlrlerinden biridir tek başına

kalccedila displazisine neden goumlsterilemez fakat genetik yatkınlığı olan bireylerde displazinin

goumlruumllme oranını artırabildiğine dikkat ccedilekilmektedir (Hazewinkel 1994)

Kalccedila displazisi genotipi‟ne sahip yavru koumlpeklerde buumlyuumlme periyodunda yuumlksek

kalorili diyetle beslenmenin hastalığın insidansı ve şiddetini artırdığı bildirilmektedir

(Anon 1973 Olmstead 1998)

153Hormonlar

Aşırı kalsiyum alınması kalsitonin‟de artış paratiroid hormonunda azalmalara

neden olur Ayrıca yetersiz beslenme de gastrin salınımını artırarak kalsitonini yuumlkseltir ve

paratiroid hormon duumlzeyini duumlşuumlruumlr Oumlstrojen relaksin insuumllin buumlyuumlme hormonu ve

paratiroid hormonunun kalccedila displazisinin gelişiminde birer etken olduğu bildirilmektedir

(Morgan 1988)

Oumlstrojen verilen yavru koumlpeklerde kalccedila displazisi goumlruumllme sıklığının artabileceği

belirtilmekle birlikte (Wallace 1987) displazik koumlpeklerin oumlstrojen seviyelerinin sağlıklı

koumlpeklerin duumlzeyleri ile aynı olabileceği de ifade edilmektedir (Riser ve ark 1985)

9

Kalccedila displazisi bulunan annelerde doğum sonrası relaksin seviyesi artış

goumlstermekte ve yavrulara verilen relaksin hormonunun kalccedila displazisi gelişimini

etkileyebileceği iddia edilmekle birlikte (Riser ve ark 1985 Lust 1993) oumlstrojen relaksin

veya herhangi bir diğer hormonun normal duumlzeyde bulunmasının kalccedila displazisinin

gelişiminde etkin olacağı sonucunu vermeyeceği vurgulanmaktadır (Riser ve ark 1985

Wallace 1987)

154Miyopatiler

M pectineus miyopatisi buumlyuumlmeyi engelleyip geciktirebilir Caput femoris‟in

acetabulum‟dan dışarıya ve yukarıya doğru yuumlklenmesine eklemin gevşekliğine

acetabulum‟un kenarının zedelenmesine neden olmaktadır (Morgan 1988)

155Vitaminler

Destek dokuların interselluumller liflerinin oluşumunda ve bu dokuların normal

fonksiyonlarının sağlanmasında etkili olan vitamin C‟nin eksikliğinde değişik oranlarda

kalccedila displazisi meydana geldiği C vitamini ilavesi ile beslenen yavrularda kalccedila displazisi

goumlruumllme oranında azalma olduğu bildirilmektedir (Bennet 1987) Gebe koumlpeklere yuumlksek

doz vitamin C uygulanmış ve yavrularda 2 yıllık bir doumlnemde kalccedila displazisinin ortadan

kalktığı goumlzlenmiştir (Belfield 1976)

16 Patogenez

Kalccedila ekleminin stabilitesi ve gevşekliğini kemiksel elementlerin yapısı ve dorsal

acetabular kenar (hayvan ayakta dururken destek accedilısından oumlnemli yer tutar) kalccedila

ekleminin ccedilapraz hareketinden sorumlu kasların dengesi eklem kapsuumlluuml lig caputis ossis

femoris ve sinoviya sıvısı etkiler (Read 2010)

Kalccedila eklemi displazisinin gelişiminde eklemdeki stabilite eksikliği ile

acetabulum‟un zayıf gelişimi sonucu collum femoris‟te ve acetabulum kenarında

ekzostozla birlikte seyreden kronik bir yangı gelişir Primer olarak eklem kapsuumlluuml ile

ligamentlerin gevşekliği ve buna bağlı olarak eklemde aşırı oynaklık sekonder olarak

acetabulum‟un noksan gelişimi meydana gelir Bu gevşeklik ve oynaklığın 4-8 aylar

iccedilerisinde en uumlst duumlzeyde olduğu bildirilmektedir Başka bir varsayıma goumlre de 4 ve 5 bel

omurlarında değişimler m pectineus‟ ta spazma neden olmaktadır Bu spazm sonucu

eklem lukzasyona suumlruumlklenmekte ya da caput femoris acetabulum‟un dorsal kenarına daha

fazla basınccedil yapmaktadır Boumlylece eklem kapsuumlluuml ve lig capitis ossis femoris gerilmekte ve

10

bunun sonucu olarak caput femoris‟in acetabulum‟un dorsal duvarına basıncı ile

acetabulum sığlaşmaktadır Ağır olaylarda bu durumun daha 14 guumlnde bile saptanabildiği

belirtilmektedir (Hedhammer ve ark 1979 Read 2010) Hedhammer ve ark (1979)

hastalığın genellikle yaşamın 3 ve 4 aylarında accedilığa ccedilıktığını ve ancak 12 ve 18 aylar

iccedilerisinde gelişimini tamamladığını bu yaştan sonra yalnız sekonder değişimlerin

goumlzlendiğini ifade etmektedirler

Displaziye prezdispoze koumlpek yavrularının doğumda normal kalccedila eklemine sahip

olduğu belirtilmektedir (Alexander 1992) Kalccedila eklemi yaşamın ilk 10-14 guumlnuumlne kadar

normal gelişimini suumlrduumlruumlr zamanla sinovial sıvı miktarında artış sinovitis sinovial sıvı

yapışkanlığı ve fonksiyonunda azalma ve sinovial sıvı iccedilerisindeki loumlkosit sayısında artış

şekillenmektedir Bunu takiben lig capitis ossis femoris ve eklem kapsuumlluumlnde dejenerasyon

başlamaktadır Hayvanın ırkı hızlı gelişimi ve ağırlık artışı gibi etiyolojik faktoumlrlere bağlı

olarak eklem gevşekliği ilerler ve sonuccedilta acetabulum ile caput femoris arasındaki uyum

bozularak displaziye ilişkin bir takım bozukluklar ortaya ccedilıkar (Anon 1973 Aslanbey ve

Candaş 1994)

17 Klinik Goumlruumlnuumlm

Hastalığın ilk bulgusu kalccedila eklemi gevşekliğidir Kalccedila displazili koumlpeklerde klinik

muayeneler sırasında arka ekstremitelere ilişkin ağrı sallantılı yuumlruumlyuumlş ayağa kalkmada

zorluk koşma ve sıccedilramada isteksizlik uzun ve zorlu egzersizlerden kaccedilınma merdiven

ccedilıkarken zorlanma (Resim 17) vardır (Aslanbey 1990 Guumlzel 1990 Deny ve Butterworth

2000) İnspeksiyonda pelvis ve gluteal boumllge kaslarında zayıflık kifoz bacaklarda ciddi bir

adduksiyon goumlruumllebilir Kalccedila displazisi genelde bilateral şekillenen bir rahatsızlık olsa da

aynı oumllccediluumlde her koumlpekte bilateral şekillenmeyebilir (Piermattei ve Flo1997 Olmstead 1998

Deny ve Butterworth 2000)

11

Resim 17 Kalccedila displazilerinde goumlzlenen merdiven ccedilıkarken zorlanma

18 Tanı

Kalccedila displazisinin ortaya ccedilıkması hayvanın yaşamı boyunca herhangi bir doumlnemde

genellikle stabilite bozukluğu ve osteoarthritisin tespiti ile goumlzlenebilir Hastalıkta topallık

ilk altı ay boyunca yavaş yavaş artış goumlsterir ve hayvan altı aylık olduğunda maksimum

noktaya ulaşarak belirginleşir daha sonraki altı aylık periyotta azalır ve hayvan bir yaşını

geccediltikten sonra artmaya başlar ( Ccedilizelge 11 ) (Todhunter ve Lust 2002)

Ccedilizelge 11 Osteoarthritis‟ in gelişimine ilişkin yaş topallık ilişkisi (Todhunter ve Lust

2002)

12

Koumlpeklerde ilk klinik belirtiler 3 ile 12 aylıkken goumlzlenirken genellikle altı

aylıktan kuumlccediluumlk koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı oldukccedila zordur (Dassler 2002) Ancak

guumlnuumlmuumlzde ccedileşitli radyografik youmlntemler ile kalccedila displazisi erken doumlnemlerde tespit

edilebilmektedir Klinik semptomlar belirginleşene kadar hasta sahiplerinin dikkatinden

kaccedilar Kesin teşhis palpasyon bulguları klinik bulgular ve radyografik youmlntemlerle

yapılabilmektedir (Smith 1997 Puerta ve ark 1999 Altunatmaz ve ark 2003)

181 Fiziksel muayene

Koumlpeklerin fiziksel muayenesinde kalccedila ekleminin gevşekliğinin belirlenmesinde

ve displazi teşhisinde birccedilok youmlntemin kullanıldığı bildirilmektedir Bu youmlntemler

hayvanlara sedasyonlu ve sedasyonsuz olarak yapılmaktadır (Bojrab ve ark 1988)

1811 Uyanık (sedasyonsuz) hastada yapılan testler

18111 Abduksiyon eksternal rotasyon testi

Bu test yangılı bir kalccedila ekleminde ağrı oluşturur Normalde dorsal acetabular

boumllgede eklem kapsuumlluuml ince ve şeffaf yapıdadır Caput femoris‟in sublukzasyonuna bağlı

olarak eklem kapsuumlluuml yırtılır ve fibrozis sonucu kalınlaşır Testin uygulanmasında bir kişi

hastanın başını tutarken hekim hastanın arkasında yer alır Hastanın sağ ve sol kalccedilaları

sıra ile test edilir Muayene eden kişinin sağ eli hastanın sağ dizini tutar Diz sağ kalccedilayı

dışarıya rotasyon ve fleksiyon yaptırmak iccedilin kullanılır Kalccedila abdukte edilir dışarıya

doğru doumlnduumlruumlluumlr ve gerilir Abduksiyonda yangılı ve zarar goumlrmuumlş collum femoris ile

eklem kapsuumlluuml temas ettirilir Eksternal rotasyonda ise yangılanmış kapsuumlluumln collum

femoris‟e suumlrtmesi rahatsızlık yaratır Hasta tepki goumlstermezse sonuccedil negatiftir Isırma ve

kalccedilayı korumaya ccedilalışması yangılanmış bir kalccedilayı goumlsterir Bu test kalccedila displazisi iccedilin

spesifik değildir Lumbal boumllgedeki medulla spinalis lezyonlarında da pozitiftir (Resim

18) (Bojrab ve ark 1988 Alexander 1992 Adams ve ark 1998)

13

Resim 18 Abduksiyon eksternal rotasyon testi

A Abduksiyon yangılanmış ve zarar goumlrmuumlş kollum femoris ile kapsuumll temas ettirir

B Eksternal rotasyon yangılanmış kapsuumlluumln kollum femorise suumlrtuumlnmesi sonucu rahatsızlık

yaratır (Oumlzsoy 2002a)

18112 Kalccedila ekstensiyon testi

Bu test collum femoris civarında eklem kapsuumlluumlnuuml gerer Bu testin

uygulanmasında bir kişi hastayı tutarken hekim hastanın arkasında durur Sağ ve sol

kalccedilalar sıra ile test edilir Kuumlccediluumlk bir koumlpeğin sağ kalccedila testi iccedilin hekim parmaklarını

kalccedilanın cranial‟i uumlzerine başparmağını da dorsal ischiial boumllgeye yerleştirilir Hastanın

kalccedilası muayene edenin parmaklarının ccedilekmesi ile gerilir Daha buumlyuumlk koumlpeklerde ise sağ

elin parmakları genu boumllgesine sol elde hayvanın arka tarafı uumlzerine yerleştirir Sol el

hayvanın hareketini oumlnlerken hekim femur‟u diğer eli ile geriye doğru ccedilekerek kalccedilayı

gerer Bu test collum femoris civarında eklem kapsuumlluumlnuuml gerer Pozitif olduğu zaman

hasta tepki goumlstermektedir Dorsal eklem kapsuumlluuml yangılaştığında ve fibrozis geliştiğinde

pozitif yanıt verir Bu test kalccedilaya spesifik değildir Kontraksiyona uğramış m iliopsoas ve

aşağı lumbal boumllgedeki yangılarda da pozitif yanıt verir (Bojrab ve ark 1988 Alexander

1992 Adams ve ark 1998)

18113 Duruş testi

Duruş testi omurgada basınccedil oluşturan fonksiyonel bir eylemdir Ayakta duran bir

koumlpeğin oumln ayaklarının yukarı kaldırılması ile gerccedilekleştirilir Sağlıklı bir koumlpek bu

pozisyonda rahatsız olmadan ayakta durur Koumlpeğin arka tarafı ve kalccedilası gergindir

Sağlıklı olmayan koumlpek ise rahatsız pozisyonda durur ve bu durumdan hoşlanmayarak yere

14

inmeye ccedilalışır Hayvan arka tarafını ve kalccedilasını fleksiyonda tutar Bu test aşırı

ekstensiyon yolu ile kalccedila ve omurgalarda baskı yaratır Anormal kalccedilalı koumlpekler fibrozis

ve yangının derecesine bağlı olarak farklı cevap verebilirler Bu test bir hastalık iccedilin

patognomonik olmamakla birlikte hayvanın sırtında ya da kalccedilasında bir problem

olduğunu goumlsterir (Resim 19) (Bojrab ve ark 1988)

Resim 19 A Normal bir koumlpekte ayakta durma pozisyonu B Displazili bir koumlpeğin

ayakta durma testinde kalccedila ve bel boumllgesini ccedilukurlaştırması (Bojrab ve ark 1988)

18114 Kalccedila sublukzasyon testi

Bu fiziksel muayene topallığın kalccedila ya da sırt boumllgesinden kaynaklanıp

kaynaklanmadığını belirlemede kullanılır Testin uygulanmasında bir kişi hastayı tutarken

hekim test edilen kalccedilanın yanında durur Sağ kalccedila iccedilin muayene edenin sağ elinin

parmakları femurun proksimal kısmının medialine ve sağ başparmak sağ ilium uumlzerine

yerleştirilir Buumlyuumlk koumlpeklerde dizin laterali uumlzerine sol elin yerleştirilmesi ile kalccedilanın

abduksiyonu oumlnlenmeye ccedilalışılır Muayene eden kişi aynı zamanda ilium‟u mediale iter ve

femuru laterale ccedileker Hastanın tepki vermemesi negatiftir (Oumlzsoy 2002a) Kalccedila

sublukzasyon testi dorsal acetabular kenardaki kapsuumlluumln yapışma noktasını zorlar

Muayene edenin proksimal femuru laterale ccedilekmesi ile kalccedila eklemi sublukze olur ve hasta

ağrıya karşı kalccedilasını korumak iccedilin kaslarını kontraksiyona geccedilirir Bu kas kontraksiyonu

caput femoris‟in yangılanmış dorsal eklem kapsuumlluuml iccediline doğru dorsal youmlnde yer

değiştirmesine neden olarak ağrıya yol accedilar (Bojrab ve ark 1988)

15

18115 İliopsoas testi

Bu fiziksel muayene topallığın m iliopsoas‟ dan kaynaklanıp kaynaklanmadığını

anlamak iccedilin yapılır Bu test iliopsoas kasına spesifiktir ve yangılanmış kas‟a koumlpeğin

cevabını test eder Hekim hayvanın yanında durur Koumlpeğin sağ m iliopsoas‟ ının testi iccedilin

hekim parmaklarını hastanın kalccedilasının cranialine yerleştirir ve mpectineus‟un caudalinde

m iliopsoas uumlzerine parmakla basınccedil uygular M iliopsoas aynı zamanda kalccedilanın

gerilmesi ve rotasyonu ile de test edilir Hasta tarafından hissedilen ağrı kasın gerilmesi

parmakla yapılan basınccedil ve yangı miktarı ile doğru orantılıdır (Bojrab ve ark 1988)

1812 Anestezi altındaki hastada yapılan testler

18121 Reduumlksiyon ve sublukzasyon accedilıları

Reduumlksiyon accedilısı kalccedila eklemi reduumlksiyonu oluştuğunda sagital duumlzlemden fiziksel

pozisyonda abduksiyon accedilısının oumllccediluumllmesidir Reduumlksiyon accedilısını oumllccedilmek iccedilin hasta

anesteziye alınır ve sırt uumlstuuml yatırılır El diz eklemi lateraline yerleştirilir Medial

doğrultuda zorlama ile kalccedila ekstensiyon ya da fleksiyonsuz vertikal başlama pozisyonuna

getirilir Diz eklemine uygulanan guumlccedil ile kalccedila yavaşccedila abduksiyona getirilir Kalccedila eklemi

yerine yerleştiğinde abduksiyon durdurulur Ccedilıtırtı sesinin duyulması ya da caput femoris‟

in yer değiştirmesinin palpe edilmesi ile kalccedila ekleminin yerine yerleştiği anlaşılır

Sineradyografi ile de durum izlenebilir (Bojrab ve ark 1988)

Reduumlksiyon accedilısı koumlpeklerde elektronik goniometre ile oumllccediluumlluumlr Goniometrenin ucu

iliopectinel ccedilıkıntı uumlzerindeki m pectineus‟ un orijininin hemen caudaline yerleştirilir

Goniometrenin kenarı genu ekleminin medial kenarına dokundurulur Reduumlksiyon accedilısı

okunur Reduumlksiyon accedilısı eklem gevşekliğini goumlsterir Bu durum dorsal acetabular kenarda

yırtılan kapsuumlluumln daha fazla gerilmesi anlamındadır (Bojrab ve ark 1988 Oumlzsoy 2002a)

Sublukzasyon accedilısını elde etmek iccedilin genu eklemi vertikal duruma getirilir Kalccedila

genu ekleminin mediale zorlanması ile yavaşccedila adduksiyon pozisyonuna gelir Kalccedila

eklemi lukzasyon ya da sublukzasyon pozisyonuna geldiğinde adduksiyon durdurulur İki

accedilı her kalccedila iccedilin oumllccediluumlluumlr Reduumlksiyon accedilısı her zaman sublukzasyon accedilısından buumlyuumlktuumlr

(Bojrab ve ark 1988) Sublukzasyon accedilısı dorsal kenardan aşağıya caput femoris‟in

fonksiyonel kayışını goumlsterir Lig caputis ossis femoris gereğinden fazla gerildiğinde ya da

acetabulum osteofitlerle dolmuş ise dorsal acetabular kenardan gerccedilek kayışı sublukzasyon

accedilısından az olabilir (Bojrab ve ark 1988 Oumlzsoy 2002a)

16

Sublukzasyon accedilısı pelvik osteotomiden sonra ya da normal kalccedilada negatif olabilir

Patolojik bir kalccedilada sublukzasyon accedilısı 0 dereden daha buumlyuumlktuumlr ve yavaşccedila artar Fakat

asla azalmaz Reduumlksiyon ve sublukzasyon arasında buumlyuumlk bir farklılık (oumlrn405) gerilmiş

bir eklem kapsuumlluuml ile birlikte sağlıklı bir kalccedilayı veya erken safhadaki kalccedila displazili bir

koumlpeği goumlstermektedir Bu accedilılar arasındaki orta derecede bir farklılık (oumlrn3015) pelvik

osteotomiye acil ihtiyacı olan bir kalccedilayı goumlsterir Bu accedilılar arasındaki kuumlccediluumlk bir farklılık

(oumlrn2522) kalccedilanın osteofitlerle dolduğunu ve bu kalccedilanın pelvik osteotomiye aday

olmadığını goumlsterir Bu accedilılar arasında 0 dereceye yakın bir oran (oumlrn100) kapsuumlluuml

gerilmiş ve cerrahi girişim gerektirmeyen normal bir kalccedilayı goumlsterir (Bojrab ve ark 1988

Oumlzsoy 2002a)

18122 Ortolani belirtisi

Palpasyonla femurun lukzasyon - sublukzasyona uğratılıp sonra reduumlkte edilmesine

dayanan diagnostik testtir Testin uygulanmasında anestezi yapılan hayvan sırt uumlstuuml ya da

yan yatırılır Buumlyuumlk koumlpeklerde sırt uumlstuuml pozisyonda uygulanır Sırtuumlstuuml pozisyonda femur

masaya diktir ve art genu fleksiyondadır Femurdan art genu‟ya doğru aşağı youmlnde caput

femoris‟ e sublukzasyon sağlamak iccedilin basınccedil uygulanır Caput femoris acetabulum‟ a

yerleşene kadar 15-20 derece abdukte edilir (Resim 110) Lateral pozisyonda ise femur

masaya paralel art genu fleksiyondadır Sublukzasyonu sağlamak iccedilin femur‟ a guumlccedil

dorsalden verilir Eğer eklemde gevşeklik var ise sublukzasyon oluşur Duumlzelme hissedilen

veya duyulan bir reduumlksiyon sesiyle anlaşılır bu ldquoPozitif Ortolani Belirtisirdquo olarak

adlandırılır Ortolani belirtisi eklem kapsuumlluumlnuumln gerilmesini goumlsterir Eklem kapsuumlluuml

gerildiğinde eklem gevşekliği oluşur Eklem kapsuumlluumlnuumln gerilmesinin birccedilok nedeni

vardır en yaygın olanı kalccedila displazisidir (Adams ve ark 1998 Puerto ve ark 1999 Lust

ve ark 2001)

Resim 110 Ortolani testinin uygulama tekniği (Guumllanber 2004)

17

Hafif dereceli dejeneratif eklem hastalığı (DEH) olan genccedil koumlpeklerde bu test sonucu

genellikle ccedilok belirgindir DEH ilerledikccedile dorsal acetabular kenarın yıkımı acetabular

dolgunluk ve eklem kapsuumlluumlnuumln fibrozisi sebebiyle bu testten sonuccedil alınamayabilir (Adams

ve ark 1998 Lust ve ark 2001)

18123 Barlow belirtisi

Kalccedila displazisinin bir indikatoumlruuml olarak insan hekimliğinde kullanılan bir

palpasyon bulgusudur Bu belirti yerinde olan caput femoris ccedilıktığı zaman şekillenir

Testin uygulanmasında anesteziye alınan hayvan sırt uumlstuuml yatırılır Sol el hastanın

fleksiyondaki sağ dizinin lateraline yerleştirilir Sol başparmak femur‟un medial

kondilus‟u uumlzerine konur Bu pozisyonla kalccedila acetabulum iccediline yerleştirilir ve yavaşccedila

addukte edilir Eğer caput femoris yer değiştirmesi palpe edilebilirse o zaman belirti

pozitiftir Aksi olursa negatif olarak kabul edilir Barlow belirtisi kalccedila displazisini

goumlstermez ancak onunla birlikte olan kapsuumlluumln gevşemesini goumlsterir (Adams ve ark 1998

Lust ve ark 2001)

18124 Barden palpasyonu

Koumlpek sol kalccedila testi iccedilin sağ sağ kalccedila iccedilin sol tarafına yatırılır Hekim‟in sağ eli

oumllccediluumlm sol eli test elidir Hekimin sağ başparmağı hastanın tuber ischiadicum ccedilıkıntısına

yerleştirilir Hekimin sağ elinin orta parmağı ilium‟un sol kanadına konur Hastanın sol

femur‟u hekimin sol eliyle trochanter major‟un hemen aşağısından yakalanır Sol el

yardımı ile femura medialden laterale doğru kuvvet uygulanır ve bu kuvvete bağlı olarak

trochanter major laterale doğru yer değiştirir Bu değişim oumllccediluumlluumlr Kalccedila ekleminin

değişimi normal sınırda displazik ve ileri derecede displazik kalccedila olmak uumlzere 4 gruba

ayrılır (Madsen ve Svalostoga 1995 Lust ve ark 2001)

18125 Diğer testler

Bu testler kalccedilanın aksial kompresyon testi ve kalccedila yuumlzey palpasyonu testidir (Lust ve

ark 2001)

19 Radyolojik Muayene

Hayvan Ortopedi Birliği (OFA Orthopedic Foundation for Animals) 2 yaş

uumlzerindeki koumlpeklerde caput femoris ile acetabulum arasındaki uyumu radyografik olarak 7

derecede sınıflandırmıştır (Henry 1992 Tomlinson ve Johnson 2000)

18

1- Muumlkemmel kalccedila eklemi yapısı C şeklinde acetabulum ve bunun caput femoris‟in

75‟ini ya da daha fazlasını kapattığı eklem yapısı olarak belirtilmiştir

2- İyi kalccedila eklemi yapısı İyi şekillenmiş C şeklinde acetabulum yapısı ve caput

femoris‟in acetabulum tarafından 60-75 kapatıldığı eklem yapısıdır

3- Vasat kalccedila eklemi yapısı Orta dereceli duumlzensizlik ve orta dereceli arthritis

goumlruumlluumlr Acetabulum‟un cranio-dorsal kenarında hafif osteofitler ve ccedilok hafif duumlzeyde

sublukzasyon goumlruumllebilir

4- Sınırda kalccedila eklemi yapısı Bu tuumlr bir sınıflandırma kalccedila ekleminin displazik

olup olmadığı konusunda kesin bir karar verilemediği durumlarda yapılır Bu nedenle

hastanın yaklaşık 6 ay sonra tekrar muayene edilmesi uygundur

5- Hafif dereceli kalccedila displazisi Acetabulum sığdır ve caput femoris‟i 40-50

oranında kapatır Hafif sublukzasyon ve minimal derecede sekonder değişimler vardır

6- Orta dereceli kalccedila displazisi Caput femoris 25-40 oranında acetabulum

tarafından kapatılır Orta dereceli sublukzasyon ve sekonder değişimler vardır

7- İleri dereceli kalccedila displazisi Caput femoris‟in acetabulum tarafından kapatılması

25‟den azdır İleri derecede sublukzasyon ve sekonder değişimler vardır

191 Radyolojik Pozisyonlar

Norberg Accedilısı tayini metodu Norberg accedilısı standart ventro-dorsal radyografide

kalccedila gevşekliğini oumllccedilmek iccedilin kullanılır Norberg accedilısı her iki caput femoris‟in

merkezlerini birleştiren doğru ile caput femoris merkezinden cranial effective acetabular

rim‟e ccedilizilen doğrunun arasında kalan accedilıdır Derecenin 105 ve uumlzerinde olduğu durumlar

normal olarak kabul edilir (Resim 111) (Alexander 1992 Madsen ve Svalostoga 1995

Lust ve ark 2001 Oumlzsoy 2002b)

19

Resim 111 Standart OFA pozisyonu

Standart ventro dorsal gergin bacak goumlruumlntuumlsuuml (OFA) Koumlpek sırt uumlstuuml yatırılır ve

arka ayaklar diz ve tarsal eklemler tam olarak gerdirilir Bacaklar femurlar birbirleri ile

paralel olana kadar addukte edilir Her iki ekstremite simetrik olmalı ve pelvis‟in rotasyonu

olmamalıdır (Alexander 1992 Lust ve ark 2001)

Kurbağa goumlruumlntuumlsuuml Hayvan sırt uumlstuuml yatarken kalccedila fleksiyon pozisyonuna getirilir

Caput femoris ve acetabulum arasındaki mevcut kıkırdak alanın genişlemesi sonucu

acetabulumun dolmasını yansıtır (Bojrab ve ark 1988 Alexander 1992 Oumlzsoy 2002b)

Dorsal acetabular kenar radyografisi (DARview radyografisi) İlk defa 1990 yılında

ortaya ccedilıkmış bir youmlntemdir (Slocum ve Devine 1990) DARview youmlntemiyle kolay

goumlruumllemeyen acetabulumun dorsal kenarının craniocaudal perspektiften goumlruumlntuumllenmesini

sağlamak amaccedillanmaktadır (Oumlzsoy 2002b Trumpatori ve ark 2003)

Koumlpek anesteziye alındıktan sonra sternal pozisyonda yatırılır tarsal eklemler

ileriye doğru itilir ve 5 cm kadar kaldırılır Roumlntgen tuumlpuuml dikey pozisyonda cranial‟den

caudale pelvis‟in uzun ekseni boyunca ışın dik geccedilirilir Radyografide acetabulum‟un

dorsal kenarının ccedilapraz goumlruumlntuumlsuuml elde edilir (Adams ve ark1998 Lust ve ark 2001)

Bu youmlntemle acetabulumun dorsal kenarındaki osteoarthritik değişiklikler identifiye

edilmekte ve sekonder olarak ta coxofemoral eklemdeki gevşekliğin durumu

acetabulumun dolgunluk derecesi eklemin yapısı ve acetabulumun eğimi tespit

20

edilmektedir (Slocum ve Devine 1990 Slocum ve Slocum 1998 Charette ve ark 2001

Meomartino ve ark 2002)

Sağlıklı kalccedilaya sahip bir koumlpekte dorsal kenar keskin bir yapıya sahipken

problemli kalccedilaya sahip koumlpekte dorsal kenarın goumlruumlntuumlsuuml keskinliğini yitirmiş hafif

yuvarlak bir yapıdadır (Slocum ve Slocum 1998)

Dorsolateral Sublukzasyon Pozisyonu [Dorsolateral Sublukzasyon (DLS)

Radyografik pozisyon] Bu test ile caput femoris‟in pasif sublukzasyonu değerlendirilir

Koumlpek anesteziye alınır yumuşak bir zemin uumlzerinde diz uumlstuuml oturur bir durumda sternal

yatış pozisyonuna getirilir Genu eklemleri fleksiyon pozisyonunda ve masa ile temasta ve

hemen hemen ona dik durumda femur ile birlikte addukte edilir Daha sonra kalccedila

ekleminin dorsoventral radyografik goumlruumlntuumlsuuml elde edilir (Resim 112) (Bojrab ve ark

1988 Alexander 1992 Lust 1997)

Resim 112 Dorsolateral Sublukzasyon (DLS) radyografik pozisyon‟ un uygulanışı

(Lust 1997)

Kompressyon-Distraksiyon (Penn Hip) Metodu 1983 yılında Pennsylvania

Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Ortopedi boumlluumlmuuml cerrahlarından Dr Gail Smith kalccedila

displazisinin erken teşhisi uumlzerine ccedilalışmalarını başlatır Bu ccedilalışmalar esnasında

osteoarthrit‟ in primer nedeni olan eklem gevşekliğini oumllccedilmeye yarayan PennHip

youmlntemini geliştirir Anestezi altındaki bir hayvan kalccedila eklemleri doğal fleksiyon-

ekstensiyonda iken sırt uumlstuuml yatırılır Kaput femoris‟in asetabulum iccediline tam olarak

21

yerleşmesi ile kompresyon goumlruumlntuumlsuuml elde edilir Kaput femoris‟in maksimum derecede

yer değiştirmesini sağlayan bir aygıt ile elde edilen distraksiyon goumlruumlntuumlsuumlnden oluşur (

Resim 113 Resim 114) (Smith 1997)

Resim 113 PennHip methoduyla radyografi ccedilekim tekniği (Smith 1997)

Resim 114 PennHip methoduyla alınan radyografilerde distaksiyon ve

kompresyon goumlruumlntuumlleri A Distraksiyon Goumlruumlntuumlsuuml B Kompresyon Goumlruumlntuumlsuuml (Smith

1997)

PennHip youmlnteminde kullanılan distraksyon indeksi (DI) hayvan pasif haldeyken

kalccedila gevşekliğini oumllccedilmeye yarar yani hayvan tamamen rahatlamış iken kalccedila ekleminin

gevşeklik derecesini belirlemeyi amaccedillar (genel anesteziye bu yuumlzden gereksinim duyulur)

Sağlıklı kabul edilen ve KED gelişimi accedilısından en az risk teşkil eden hayvanlar grubuna

dahil edilen koumlpeklerde DI değeri 03 olarak saptanmıştır Riskli olarak kabul edilen yani

kalccedila displazisi oluşabilme olasılığı yuumlksek hayvanlarda DI değeri 07 veya daha yukarı

değerler olarak kabul edilmiştir (Resim 115) (Aktaş 2007)

A B

22

Resim 115 Distraksiyon indeksinin hesaplanmasındaki şematik goumlruumlnuumlm (Smith

1997)

110 Sağaltım

Kalccedila displazisinin sağaltımında kullanılan youmlntemler hayvanın yaşı klinik

semptomlar ve hasta sahibinin durumuna goumlre konservatif ve operatif olarak değişmektedir

(Slocum ve Slocum 1992 Altunatmaz ve ark 2003)

1101 Medikal Sağaltım

Kalccedila displazisinin ılımlı belirtilerine sahip veya topallığın ilk devrelerinde medikal

yaklaşımlar tercih edilebilir Her hastanın fiziksel durumu hareket edebilme yetisi ve

ccedilevresel şartlar en uygun sağaltım seccedileneğinin belirlenmesi iccedilin oumlnemlidir Hasta sıcak

tutulmalı eğer ccedilevre soğuk ise ortam kuru olmalıdır nemli havalar klinik belirtileri artırır

Aşırı kilo yangılı ekleme daha fazla gerilim ekler ve daha fazla ağrıya sebep olur bu

nedenle hastalarda ağırlık azaltma programları uygulanmalıdır (Olmstead 1998 Read

2000)

NSAID (Nonsteroidal Antienflamatuar Ajanlar) kullanılması Osteoarthritis‟ten

kaynaklanan ağrının dindirilmesi amacıyla NSAID (Nonsteroidal Antienflamatuar Ajanlar)

kullanılmaktadır NSAID‟ lar araşidonik asitten prostaglandinlerin sentezlenmesinden

sorumlu siklooksijenaz‟i engelleyerek ccedilalışır Prostaglandin sentezini engelleyerek

yangısal suumlre ve ağrı azaltılabilir Koumlpeklerde sıklıkla kullanılan NSAID‟ler aspirin

fenilbutazon ve meklofenamik asittir (Haan ve ark 1993 Olmstead 1998 Read 2000)

Aspirin kolay bulunması etkinliği ve ucuzluğu nedeniyle osteoarthritis

sağaltımında yaygın kullanım alanı bulur Koumlpeklerde mide mukozasını fazla irrite ettiği

23

iccedilin tamponlu form kullanılmaktadır Aspirin 25 mgkg dozunda ve 8 saat ara ile

verilmelidir (Haan ve ark 1993)

Fenilbutazon tamponlu aspirini tolare edemeyen koumlpeklerde 8 saat ara ile 10-15

mgkg dozunda kullanılır Uzun suumlreli kullanıldığında fenilbutazon‟un en belirgin yan

etkisi kemik iliği depresyonudur Dolayısıyla 2 haftadan daha uzun suumlre kullanılmamalıdır

(Olmstead 1998)

Meklofenamik asit osteoarthritis tedavisinde uzun doumlnem NSAID kullanımına

gerek duyulan hastalarda oumlnerilmektedir Guumlnde bir kez 11 mgkg dozunda kullanılır

(Olmstead 1998 Read 2000)

Carprofen narkotik olmayan indometazin‟ in hayvan modeli şeklinde ve yaklaşık

eşdeğer guumlccedilte analjezik ve antipiretik aktivitesi olan non-steroid antienflamatuar bir

ajandır Diğer nonsteroid antienflamatuar ilaccedillar gibi carprofen etki mekanizması

siklooksijenaz aktivitesinin inhibisyonu ile ilişkili olduğuna inanılmaktadır (Baruth ve ark

1986 Vane ve Botting 1996)

Kortikosteroidler Prednisone ve prednisolone gibi kortikosteroidler koumlpeklerde

osteoarthritis‟in tedavisinde yıllardır kullanılmaktadır Arthritis‟li eklemde gelişen

patolojik değişimler nedeniyle şekillenen rahatsızlıkların hızlı bir şekilde duumlzelmesinde

guumlccedilluuml ve etkili antienflamatuar ilaccedillardır Dejeneratif eklem hastalıklarında intraartikuumller

olarak kullanılmaktadır (Haan ve ark 1993 Olmstead 1998)

Vitamin Vitamin C koumlpeklerde kalccedila displazisinin oumlnlenmesi amacıyla

oumlnerilmektedir Yapılan bir ccedilalışmada gebelere ve yavrulara 18-24 aylık oluncaya kadar

vitamin C uygulanmasının kalccedila displazisinin engellenmesinde etkili olduğu bildirilmesine

karşın etki mekanizması tam olarak accedilıklanamamaktadır (Haan ve ark 1993) Yine kalccedila

displazisinde kullanılan glukozamin preparatları da hem eklemdeki hyaluronik asit iccedileren

eklem sıvısını artırırlar hem de eklem kıkırdağının onarımı iccedilin destek sağlarlar Fakat bu

tuumlr preparatlar medikal sağaltımda kullanılan ilaccedillar olarak duumlşuumlnuumllmemelidir (Remedions

ve Fries 1993)

Egzersiz Kalccedila eklemleri aşırı gevşek olan 6-16 haftalık yavrular guumlnluumlk olarak

yaptırılan egzersizler yararlı olmaktadır Bu amaccedilla hayvan sırt uumlstuuml yatırılır ve femurlara

uygun şekilde pozisyon verilir Guumlccedil kullanarak caput femoris‟in acetabulum iccediline

youmlnlenmesi sağlanır (Olmstead 1998)

24

1102 Operatif Sağaltım

11021 Musculus pectineus myectomisi

Bu operasyonun amacı adductor kasları serbestleştirip femurun abduksiyonunu

artırmaktır Bu şekilde acetabulum ile caput femoris‟in temas yuumlzeyi artarak eklem

kıkırdağının maruz kaldığı yuumlk ve aynı zamanda eklem kapsuumlluumlnuumln gerginliği de azaltılmış

olur Bu da ağrının azalmasını sağlar (Moses 2000)

11022 Juvenil pubic symphysiodesis (JPS)

Juvenil pubic symphysiodesis kalccedila displazisi youmlnuumlnden risk altında bulunan genccedil

koumlpeklerde profilaksi amacıyla uygulanan bir işlemdir Bu operasyonun amacı genccedil kalccedila

displazili koumlpeklerde pubic symphysiodesis uygulayarak eklemin ventralde buumlyuumlmesini

durdurup dorso laterale devam ettirmektir Bu teknik ile symphysis pubis‟in cerrahi

eksizyonu ve stabilizasyonu veya termal destruumlksiyonu ile symphyseal buumlyuumlme plaklarının

4 veya 5 aydan oumlnce kapanması sağlanır (Schulz ve Dejardin 2002)

11023 İntertrochanteric osteotomi

Koumlpeklerde femur inklinasyon accedilısı 1465deg olarak değişmektedir Kalccedila displazili

hayvanlarda bu accedilı 30 ya da 35 derece artmaktadır Bu operasyon ile hem fazla olan

inklinasyon accedilısı azaltılır hem de collum femoris‟in aşırı olan anteversiyon accedilısı duumlzeltilir

Amacı kalccedilada ağrıyı azaltmak ve kalccedilanın biyomekaniğini duumlzeltmektir (Remedions ve

Fries 1995 Piermattei ve Flo 1997)

11024 Eksizyon arthroplastisi

Caput ve collum femoris‟in osteotomisi ile oluşturulan ekzisyon arthroplastisi

eklemde granuumllasyon dokusu oluşturarak fonksiyonel iyileşme sağlama youmlntemidir Bu

operasyon kalccedila displazisi Legg-Calve Perthes tekrarlayan lukzasyonlar başarısız total

kalccedila protezleri acetabulum caput ve collum femoris kırıklarının sağaltımında da

kullanılmaktadır (Duff ve Campbell 1977 İki ve Sağlam 2004 Kuumlrkluuml 2010)

11025 Total kalccedila protezi

Total kalccedila protezi ccedileşitli nedenlerle hareket fonksiyonu azalmış ya da kaybolmuş

olan articulatio coxae‟da eklemin fonksiyonel işlevini yeniden kazandırmak amacı ile

yapılan bir operasyondur (Aslanbey 1996)

25

Total kalccedila protezi caput femoris ve collum femoris kırıkları coxarthrose‟lar

epifiz ayrılmaları aseptik caput femoris nekrozu yineleyen kalccedila ccedilıkıkları acetabulum

kırıkları romatoid arthritisler femur‟un proksimalinde gelişen kemik tuumlmoumlrleri ve kistleri

kalccedila boumllgesinde lokalize olan ağrılı travmatik ya da nontravmatik koumlkenli bozukluklarda

uygulanmaktadır (Gay 1963 Muumlller 1970 Wylie ve ark 1997)

11026 Uumlccedilluuml pelvik osteotomi (TPO)

TPO birbirinden bağımsız os pubis os ischii ve os ilium‟un osteotomilerinden

oluşur TPO acetabulum veya caput femoris‟te henuumlz dejeneratif eklem hastalığına ilişkin

sekonder değişiklikler başlamadan oumlnce kalccedila eklemin‟in stabilizasyonunun sağlanması

amacı ile genccedil koumlpeklerde uygulanan operatif sağaltım youmlntemidir (Piermattei ve Flo

1997) TPO yapılmasını sınırlandıran en temel faktoumlr dejeneratif osteoarthritis‟in

derecesidir Ciddi osteoarthritis‟li hastalarda bu operasyon uygulanmamalıdır (Remedions

ve Fries 1993 Black 2000) İkili pelvik osteotomide (DPO) ise yalnızca os pubis ve os

ileum osteotomileri yapılarak DPO plakaları uygulanır (Vezzoni 2010)

11027 Kalccedila eklemi kapsulası denervasyonu

Eklem kapsuumlluumlnuuml innerve eden cranial gluteal sinirin rami articularisi ile siyatik

sinirin rami articularisinin yıkımlanmasıyla ağrının ortadan kaldırılmasına youmlnelik bir

operasyondur (Kinzel ve ark 2002)

11028 DARthroplasti

110281 Tanım

DARthroplasti iliumdan alınan kemik greftin eklem kapsuumllasına destek olacak

şekilde acetabulumun dorsal kenarına taşınarak boumllgenin daha uzun bir hale getirilmesi ve

caput femorisin daha derin bir soket iccedilerisine tam olarak oturmasını sağlamak amacı ile

uygulanan bir tekniktir (Hupp ve ark 2007 Slocum ve Slocum 2009 Gahring 2011)

İlk olarak 1920 li yıllarda insan hekimliğinde kullanım alanı bulmuştur Veteriner

hekimliği alanındaki ccedilalışmalar Dobbelaar tarafından 1962 yılında oto ve

homotransplantasyon tekniği kullanılarak başlatılmıştır Bu youmlntemde pelvis‟ ten bir parccedila

alınarak elde edilen otohomolog doku dorsal acetabular kenara yerleştirilmiştir Bu işlem

sonucunda yabancı cisim reaksiyonu oluşmamış ve ilerleyen zamanlarda boumllgede ccedilok ciddi

26

bir kallus dokusu şekillenmiş ve hayvanlar yaşamlarının geri kalan kısmını ağrısız bir

şekilde devam ettirmişlerdir (Dobbelaar 1963 Muumlller 2011)

Resim 116 DARthroplasti operasyonu iccedilin kemik greftinin alındığı ve uygulandığı yerin

iskelet uumlzerindeki ve radyografideki goumlruumlntuumlsuuml A Kemik greftinin alındığı yer B Kemik

greftinin uygulandığı yer C Uygulanan greftin radyografik goumlruumlntuumlsuuml (Luck 2011)

110282 Endikasyon

Bu teknik eklem yuumlzeyinde dejeneratif değişikliklerin yeni başladığı TPO iccedilin geccedil

kalınmış olgularda kullanılabilmektedir (Hupp ve ark 2007 Slocum ve Slocum 2009

Gahring 2011) DARthroplasti‟ nin osteoartrozun goumlruumllmeye başladığı TPO iccedilin geccedil

kalınmış olgular ile total kalccedila protezine aday olgular arasındaki boşluğu kapattığını total

kalccedila protezinin de pahalı ve uygulanabilirliğinin zor olması nedeniyle DARthroplasti‟ nin

bir kat daha oumlnem kazandığını ifade etmektedir (Hupp ve ark 2007 Gahring 2011)

Gahring (2011) DARthroplasti‟ nin kalccedila ekleminin biyomekaniğini bozmadığına kalccedila

eklemini sabitleştirdiğine DARthroplasti sonrasında boumllgesel anatomi değiştirilmediği

iccedilin uygulanabilecek diğer tekniklerin de oumlnuumlnuumln kapatılmadığına dikkat ccedilekmektedir

Ayrıca erişkin olmayan koumlpeklerde oumlzellikle 2 yaşından buumlyuumlk olan ve caput femoris ve

acetabulumun kıkırdak boumllgelerinin etkilendiği eklem yuumlzeyi dejenerasyonlarının başladığı

hayvanlarda uygulanmaması gerektiğini belirtmektedir

A B

C

27

Slocum ve Slocum (2009) kalccedila ekleminde meydana gelen dejeneratif değişimlerin

şiddetine goumlre tekniği standart minoumlr ve majoumlr DARthroplasti olarak

sınıflandırmaktadırlar Kalccedila ekleminin lukzasyona uğradığı caput femorisin eklem

kapsuumlluumlne dayandığı lig caputis ossis femorisin maksimum gerilme noktasına ulaştığı

olgularda standart DARthroplasti acetabulumun yerleşiminde herhangi bir anormalliğin

goumlzlenmediği ancak derinliğinde bir sığlaşmanın dikkati ccedilektiği olgularda minoumlr

DARthroplasti displazinin şiddetli lig caputis ossis femorisin yıkımlandığı buna bağlı

olarak caput femoris‟ in laterale ve dorsale yer değiştirdiği şiddetli ağrı yangı ve aşırı

şekilde sinoviyal sıvı birikimi goumlzlenen olgularda youmlntemi majoumlr DARthroplasti olarak

isimlendirmektedirler

Gahring (2011) minor DARthroplastide ala ossis ileum‟ dan alınan tek

kortikokanseloz greft kullanırken standart DARthroplastide 2 kortikokanselloumlz greft

major DARthroplastide ise 2‟ nin uumlzerinde kortikokanselloumlz greft kullanmaktadır

110283 Operasyon tekniği

İki aşamadan oluşmaktadır İlk olarak kortikokanseloz kemik greftin ileumdan

alınması ve daha sonra da alınan parccedilanın dorsal acetabular kenara yerleştirilmesidir

(Resim 116) (Dobbelaar 1963)

Ala osis ilinin cranio-dorsalinden alınan kemik greft gerekli oumllccediluumlmler yapılarak

yarım yay şeklinde hazırlanır kalccedila eklemi ve oumlzellikle kapsuumllası zarar goumlrmeden kaslar

diseke edilir kemik greft dorsal kenara kortikal kemik vidası ile yerleştirilir (Slocum ve

Slocum 1998 Ferreira ve ark 2007 Hupp ve ark 2007)

Operasyon genel anestezi (tercihen inhalasyon anestezisi) altında gerccedilekleştirilir

Koumlpek lateral pozisyonda tespit edilir Boumllge genişccedile tıraş ve dezenfekte edilir Operasyon

boumllgesi steril serviyetlerle sınırlandırılır (Hupp ve ark 2007)

Ala osis iliumrsquodan greft eldesi Deri ensizyonu spina iliaca dorsalis cranialis

uumlzerinde cranial olarak başlar ve kalccedila eklemi yakınına kadar orta hatta paralel bir şekilde

caudal olarak devam eder Spina iliaca dorsalis cranialis ndash caudalis‟leri accedilığa ccedilıkarmak

iccedilin subkutan dokular gluteal fascia ve yağ dokusu aynı hat uumlzerinden ensize edilir

Suumlngerimsi kemik grefti toplanması ve kırıklarda olduğu gibi sadece ala osis ilii‟ nin

lateral (gluteal) yuumlzeyinin accedilığa ccedilıkarılması gerekirse spina iliaca dorsalis caudalis

oumltesinde sonlanacak şekilde m gluteus medius‟ un periostal origosuna spina iliaca

dorsalis cranialis‟ in yakınında ilium‟un lateral kenarı uumlzerinde uumlzerinde bir ensizyon

28

yapılır Daha sonra kemik kesiciler kullanılarak ileum kanadından bir kesit greft olmak

uumlzere elde edilir (Piermattei ve Flo 1997 Hupp ve ark 2007)

Dorsal acetabular kenara yaklaşım Operasyon kalccedila eklemi uumlzerinde trochanter

hizasından ligamentum sacrotuberaleye kadar uzanan m biceps femorisin cranialine

paralel lineer bir deri ensizyonu ile başlatılır Fascia kesilerek m biceps femoris caudale

m gluteus superficialis ve m gluteus medius craniale doğru ekarte edilerek boumllge accedilığa

ccedilıkartılır Bu noktada eklem kapsuumlluuml sadece m gluteus profundus ve m gemellus‟ un

cranial kısmının arasından palpe edilebilir Eklem kapsuumlluumlnuumln kastan ayrı seyreden caudal

kısmı kemikten ve acetabulum caudalinden serbestleştirilir M gluteus profundus eklem

kapsuumlluumlnden ve pelvisten acetabulumun posterior ve uumlst kısmını ortaya ccedilıkarmak iccedilin

yukarıya kaldırılır Acetabulumun lateral korteksinin etrafına 35 mm lik korumalı matkap

ile yaklaşık 6-10 delik accedilılır Bu aşamada eklem kapsuumllasını perfore etmemeye oumlzen

goumlsterilir İleumdan elde edilen ve yarım ay şeklinde hazırlanan kortikokanseloz kemikte

proximal median distal de birer delik accedilılır Daha sonra 2-0 PDS (Ethicon) ile

acetabulumun lateral korteksine accedilılan deliklerden geccedilirilen ipliklerle karşı karşıya dikilir

Bu greft eklem kapsuumllasının proximal noktasından m gluteus profundusun altından

geccedilecek şekilde iplikler youmlnlendirilerek dikilmelidir Greftler kan akımını engellemeyecek

şekilde oumlnceden accedilılmış deliklerden acetabulum ile temas ederler Kortikospongiyoumlz

şeritler ayrıca eklem kapsuumlluumlnuumln serbest kalan kısmına yerleştirilirler M gluteus

profundus m obturatorius internus‟ un cranial kenarına greftleri korumak amacı ile

dikilir M biceps femoris m gluteus‟un fascia‟ sı birlikte dikilir Daha sonra deri rutin

tarzda kapatılır (Slocum ve Slocum 1998 Hupp ve ark 2007)

İyileşme suumlrecinde implant operasyonu izleyen 2-3 hafta sonrasında dorsal kenar

uumlzerindeki periosta bağlanmaya başlar Koumlpeğin 6 hafta suumlre ile hareketlerinin kısıtlanması

ve tasma ile dolaştırılması gerekir 6 haftadan sonra yavaş yavaş hayvana verilen yuumlkuumln

artırılmasına ve 10 haftadan sonra tasmasız serbest dolaşmasına izin verilir Destek olarak

konulan kortikal vidaların da boumllgeden uzaklaştırılmamasında yarar vardır (Slocum ve

Slocum 1998 Hupp ve ark 2007)

Gahring (2011) toplam 11 klinik olgu uumlzerinde uygulanan (doumlrduumlne unilateral

doumlrduumlne bilateral DARthroplasti uumlccediluumlne de bir tarafına TPO diğer tarafına DARthroplasti)

DARthroplasti‟nin 1-3 yıl suumlre ile klinik ve radyolojik olarak izlendiğini belirtmektedir

Elde edilen sonuccedillarda herhangi bir ağrıya rastlanmadığını ve hareket accedilısından

hayvanların oldukccedila aktif olduklarını bildirmektedir Ayrıca bu suumlrede hasta sahiplerinin

29

goumlruumlşlerinin de aynı doğrultuda olduğunu bir tarafına DARthroplasti diğer tarafına TPO

uygulanan koumlpeklerin uzun doumlnem sonuccedilları karşılaştırıldığında DARthroplasti uygulanan

kalccediladaki sonuccedilların TPO uygulanan kalccediladakilere oranla daha uumlstuumln olduğuna dikkat

ccedilekmektedir Koumlpeklerin klinik olarak 64‟ uumlnuumln muumlkemmel 36‟ sının ise iyi

olduğunu ifade etmektedir

30

2 GERECcedil YOumlNTEM

21 Gereccedil

Ccedilalışma materyalini ADUuml Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Kliniğine kalccedila eklemi

displazisi (KED) şikacircyeti ile getirilerek klinik ve radyolojik muayeneleri yapılan değişik

ırk (4 Alman Ccediloban Koumlpeği 4 Golden Retriever 3 Labrador Retriever 3 Kangal 2

Rottweiller 2 melez 1 Boxer ve 1 Mastif) yaş (4ndash24 ay) ve cinsiyette (13 erkek 7 dişi)

toplam 20 (yirmi) adet koumlpek oluşturdu Koumlpeklerden biri (10 numaralı vaka-Alman ccediloban

koumlpeği dişi) operasyondan sonra 3 aylık doumlnem iccedilerisinde trafik kazası sonucu oumllduuml ve

ccedilalışmadan ccedilıkarıldı Dolayısıyla uzun doumlnem değerlendirmeler toplam 19 koumlpek uumlzerinde

gerccedilekleştirildi (Ccedilizelge 21)

Ccedilalışma ADUuml- HADYEK‟in 13062008 tarih ve 2008023 sayılı onayı ile Adnan

Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Hayvan Hastanesinde gerccedilekleştirildi

Ccedilizelge 21 Ccedilalışmayı oluşturan koumlpeklerin ırk yaş ve cinsiyet dağılımları

Irk Yaş Cinsiyet

1 Melez 11 Aylık Erkek

2 Kangal 15 Aylık Erkek

3 Labrador Retriever 8 Aylık Erkek

4 Kangal 6 Aylık

Erkek

5 Rottweiller 8 Aylık Dişi

6 Kangal 4 Aylık

Erkek

7 Alman Ccediloban Koumlpeği 6 Aylık

Dişi

8 Melez 12 Aylık Dişi

9 Mastif 55 Aylık Erkek

10 Alman Ccediloban Koumlpeği 11 Aylık

Dişi

11 Labrador Retriever 8 Aylık Dişi

12 Alman Ccediloban Koumlpeği

55 Aylık Erkek

13 Golden Retriever 13 Aylık Erkek

14 Boxer 24 Aylık Erkek

15 Golden Retriever 12 Aylık

Erkek

16 Golden Retriever 8 Aylık Dişi

17 Alman Ccediloban Koumlpeği

5 Aylık Erkek

18 Golden Retriever 55 Aylık Dişi

19 Labrador Retriever 6 Aylık Erkek

20 Rottweiller 12 Aylık

Erkek

31

22 Youmlntem

221 Preoperatif Muayeneler

2211 Preoperatif klinik muayeneler

Alınan anamnez bilgilerinden sonra her koumlpeğin sedasyonsuz ve sedasyonlu klinik

muayenesi yapıldı Sedasyonsuz klinik muayenede ilk oumlnce yuumlruumlme ve koşturma

denemeleri yapılarak hayvanın yuumlruumlyuumlşuuml ve hareketleri değerlendirildi İnspeksiyonda

pelvik ve gluteal kasların durumuna bakıldı (Resim 21) Daha sonra abduksiyon eksternal

rotasyon testi kalccedila ekstensiyon testi duruş testi ve topallık testleri uygulandı Abduksiyon

eksternal rotasyon kalccedila ekstensiyon ve duruş testleri ağrının varlığı veya yokluğu

accedilısından değerlendirildi Ayakta duruş testinde hayvanın oumln ayakları kaldırılarak

reaksiyon verme durumları hiccedil bazen ve her zaman reaksiyon veriyor olarak

değerlendirildi Topallık testinde hastanın topallama durumu ve ekstremiteye ağırlık verme

dereceleri kontrol edildi Buna goumlre 0 derece topallık yok 1 derece hafif duumlzeyde aksak

yuumlruumlyuumlş 2 derece topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veriyor 3 derece topallık var

ekstremiteye suumlrekli ağırlık vermiyor 4 derece topallık var ekstremiteye hiccedil yuumlk vermiyor

şeklinde değerlendirildi Aktivite testinde hasta sahiplerinden alınan bilgiler doğrultusunda

hastaların guumln iccedilindeki hareketleri normal kısıtlı ve ccedilok kısıtlı olarak değerlendirildi

Resim 21 Ccedileşitli vakalara ait preoperatif goumlruumlntuumller A 13 nolu olgunun preoperatif

goumlruumlnuumlmuuml 13 aylık erkek golden retriever B 14 nolu olgunun preoperatif goumlruumlnuumlmuuml 2

yaşlı erkek boxer

2212 Preoperatif radyolojik muayeneler

Radyolojik muayenelerde ADUuml Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalında

bulunan Comed Marka (Comed Medical System Korea) 150 Kv 500mAS guumlcuumlnde

A B

32

hareketli ve bucky‟ li masaya sahip roumlntgen cihazı kullanıldı Roumlntgen filmlerinin

banyoları Colenta Marka (Mediphot 900E Avusturya) tam otomatik roumlntgen banyo

cihazında yapıldı

Sedasyon altındaki koumlpeklerin klinik muayeneleri tamamlandıktan sonra kalccedila

ekleminin roumlntgenleri ccedilekildi Standart OFA pozisyonunda grafiler alınmak uumlzere koumlpekler

sabit roumlntgen cihazının masasına yerleştirilen x-ray yatağı uumlzerine sırt uumlstuuml konularak film

kaseti uumlzerine kalccedila kısmı gelecek şekilde yatırıldı Arka ayaklar bir yardımcı tarafından

diz ve tarsal eklemler tam olarak gerdirilene kadar ccedilekildi Bacaklar femurlar birbirleri ile

paralel olana kadar addukte edildi Femurlar patellalar dorsal olarak merkezlenene kadar

iccedileri doğru doumlnduumlruumllduuml Bu pozisyonda kalccedila ekleminin radyografik goumlruumlntuumlleri alındı

(Resim 22) Elde edilen roumlntgen filmleri uumlzerinde Norberg skalası kullanılarak Norberg

accedilıları belirlendi Ayrıca caput femoris ve acetabulum dejeneratif değişikliklerin varlığı

youmlnuumlnden de değerlendirildi

222 Postoperatif Muayeneler

2221 Postoperatif klinik muayeneler

Operasyon yapılan koumlpeklerin ilk postoperatif muayeneleri hastaların dikişlerinin

alınması iccedilin ccedilağrıldığı 10 guumlnde yapıldı Koumlpeklerin uumlrinasyon defekasyon

palpasyondaki tepkileri yuumlruumlme aktiviteleri duruş pozisyonları değerlendirildi Bu suumlre

zarfında hasta sahiplerine hayvanların ani hareketlerini engellemek iccedilin belirli bir suumlre

kafes istirahatı yaptırmaları oumlnerildi

2222 Postoperatif radyolojik muayeneler

Operasyondan sonra 1 ve 3 ay ve 12 aylarda standart ventro-dorsal pozisyonda

sedasyon altında pelvis boumllgesinin standart OFA pozisyonunda radyografileri alınarak

Norberg Accedilısı caput femoris ve acetabulum‟daki dejenerasyonlar youmlnuumlnden

değerlendirildi (Resim 22)

33

Resim 22 Standart OFA pozisyonunda radyografilerin alınması A X-ray yatağı

uumlzerinde koumlpeğe pozisyon verirken B Diz ve tarsal eklemin gerdirilmesi C Femurların

birbiri ile paralel olması iccedilin bacakların addukte edilmesi

223 Anestezi

Tuumlm koumlpekler 12 saatlik accedillığı takiben 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg

kg Egevetreg) deri altı yolla uygulanarak anestezinin antikolinerjik premedikasyonu yapıldı

Sedatif ndash analjezik premedikasyon iccedilinse 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20

mgkg Egevetreg) in kas iccedili enjeksiyonu uygulandı 10 dakika sonra 5 mgkg ketamine

hydrochloride (Alfamine 100mgkg Egevetreg) in damar iccedili enjeksiyonu ile induumlksiyon

gerccedilekleştirildi Takiben koumlpeklere endotracheal tuumlp yerleştirildi ve yarı kapalı anestezi

cihazı ile (SMS 2000 Klasik Vent ndash V Marka SMS Tıbbi Cihaz Elek Elekt İnş Teks

Turz Oto San ve Tic Ltd Şti Ankara) 2 lik konsantrasyonda isoflurane (İsoflurane -

USP Adekareg

) solutulması ile anestezi suumlrduumlruumllduuml (Resim 23C)

A B

C

34

Resim 23 Hastanın operasyona hazırlanmasına ait goumlruumlntuumller AOperasyon boumllgesinin

tıraşlanmış goumlruumlntuumlsuuml B Operasyon boumllgesinin antiseptik solusyonla sterilize edildiği

goumlruumlntuuml C Hastanın entuumlbasyonu yapıldıktan sonra operasyon masasındaki goumlruumlntuumlsuuml

224 Modifiye DARthroplasti Tekniği

Operasyon sırasında asepsi ve antisepsi kuralları titizlikle yerine getirilerek

boumllgenin tıraş ve dezenfeksiyonu sonrası operasyon sahası steril serviyet bezleri ile

sınırlandırıldı (Resim 23 Resim 24) Kalccedila eklemine dorsal intergluteal yaklaşımla

ulaşıldı Deri ensizyonu trochanter major uumlzerinde odaklanıp femurun cranialine

seyrederek distalde femurun frac14‟uumlne kadar devam etti proksimalde ise craniale doğru

kıvrılıp dorsal orta hatta yakın sonlandırıldı Deri kenarları diseke ve retrakte edilerek

ensizyon proksimalde m gluteus superficialisin cranial sınırı boyunca fascia gluteus‟a

doğru uzatıldı Collum femoris boyunca yapılan kuumlt diseksiyon ve ayırmalar ile dorsalde

m gluteus medius ve profundus lateralde m vastus lateralis ve medialde m rectus femoris

ekarte edilerek eklem kapsuumllasına ulaşıldı Dorsal acetabular kenar uumlzerindeki yapışmalar

elevatoumlr ile uzaklaştırılarak kalccedila ekleminin dorsal duvarı accedilığa ccedilıkarıldı Bu arada

A B

C

35

karşılaşılan kuumlccediluumlk kanamalar ligatuumlr veya elektrokoterizasyon ile durduruldu Daha sonra

koumlpeklerin 13 kostası uumlzerinde yapılan deri ensizyonu ve diseksiyonu takiben kosta

columna vertebralise bağlantı yerinden kesilerek ccedilıkartıldı Bu arada şekillenen kanamalar

da ligatuumlr veya elektrokoterizasyon ile durduruldu Ccedilıkartılan kosta 2‟şer santimetrelik 3

eşit parccedilaya boumlluumlnerek serum fizyolojik emdirilmiş steril gazlı bez iccedilerisine alındı (Resim

25) Daha sonra ccedilıkartılan kosta parccedilaları dorsal duvara dril ile eşit aralıklarda accedilılan 3

deliğe horizontal hatta dik gelecek şekilde ccedilakıldı (Resim 26 Resim 27) Boumllge rutin

youmlntemle kapatıldı (Resim 28)

Olası enfeksiyonlara karşı tuumlm olgulara postoperatif 7 guumln boyunca 20000 İUumlkg

dozunda Penisilin G Prokain + Penisilin G Potasyum (İecilline flakon 400000 İUuml

İEUlagayreg) ve 2 mgkg dozunda carprofen (Rimadyl tablet 20 mg Pfizer

reg) kullanılması

oumlnerildi Operasyon boumllgesi povidon iyot (Batticon Adekareg

) ile temizlendi Koumlpekler

postoperatif 10 guumln 1 ay 3 ay ve 1 yılda klinik ve radyolojik olarak kontrol edildiler

36

Resim 24 13 costa‟ nın ccedilıkartılmasına ait goumlruumlntuumller A Costa uumlzerine deri ensizyonu B

Costa‟ nın periostunun ayrılması C Costanın accedilığa ccedilıkarılması ve kesilmesi D Costa‟ nın

periostunun dikilmesi E Subkutan dokunun kapatılması F Derinin kapatılması

A B

C D

E F

37

Resim 25 13 costa‟ nın kortikokanselloumlz kemik grefti olarak hazırlanması A Costa‟nın

steril serviyet uumlzerine alınması B Costa‟ nın 2‟ şer cm‟ lik parccedilalara boumlluumlnmesi C

Boumlluumlnmuumlş parccedilaların ortadan ikiye boumlluumlnmesi D Costa parccedilalarının kama şekline

getirildikten sonraki goumlruumlntuumlsuuml

A B

C D

38

Resim 26 Dorsal acetabular kenara yaklaşım ve greftlerin yerleştirilmesi iccedilin deliklerin

accedilılması A Boumllgenin steril serviyetler ile sınırlandırılması B Deri ensizyonu C Accedilılacak

deliklerin yerlerinin belirlenmesi D Matkap ile greft yerleştirilecek deliklerin accedilılması E

Deliklerin teplenmesi

A B

C

D E

39

Resim 27 Greft‟ lerin yerleştirilmesi ve boumllgenin kapatılması A Greft‟lerin dorsal

acetabular kenar uumlzerindeki deliklere yerleştirildikten sonraki goumlruumlnuumlmuuml B Kasların ve

facia‟nın kapatılması C Derialtı dokuların kapatılması D Derinin kapatılması

A B

C D

40

Resim 28 Hayvanların operasyon sonrası genel goumlruumlntuumlleri A Operasyon sonrası

boumllgenin goumlruumlntuumlsuuml B Dikiş hattının betafix ile kapatılması C-D Hastaların operasyon

sonrası goumlruumlntuumlleri

225 İstatistiksel Analiz

Norberg accedilısı değerleri varyasyonunun kontroluuml iccedilin dağılım analizleri Shapiro-

Wilk testi kullanılarak yapıldı Norberg accedilısı değerleri normallik varsayımlarını

karşılamadığından operasyon oumlncesi ve postoperatif doumlnemler arasındaki farklar Friedman

testi ile değerlendirildi Yapılan uygulamanın postoperatif etkisi istatistiksel olarak oumlnemli

bulunduğunda etkinin operasyon sonrası hangi doumlnem ya da doumlnemlerden kaynaklandığını

belirlemek iccedilin post hoc Wilcoxon testi yapıldı Topallık ayakta durmada guumlccedilluumlk yuumlruumlyuumlş

aktivitesi gibi ordinal veriler de aynı istatistiksel youmlntemler ile değerlendirildi

Nominal veriler (ağrı testleri) Cochran Q testi ile değerlendirildi Yapılan

uygulamanın postoperatif etkisi istatistiksel olarak oumlnemli bulunduğunda etkinin operasyon

A B

C D

41

sonrası hangi doumlnem ya da doumlnemlerden kaynaklandığının analizi iccedilin post hoc McNemar

testi yapıldı Ple005 (alfa yanılma duumlzeyi) anlamlı olarak kabul edildi Verilerin analizi

Statistical Package for the Social Sciences (SPSS for Windows version 150 seri no

416a1604ed18748d3f27) paket programı ile gerccedilekleştirildi (Winer ve ark 1991) Sonuccedillar

ortalama plusmn standart hata (SH) şeklinde verildi

42

3 BULGULAR

31 Preoperatif Bulgular

311 Preoperatif Klinik Muayene Bulguları

Alınan anemnez bilgilerinde hayvanların yuumlruumlmede isteksiz oldukları ccedilabuk

yoruldukları kalccedilalarını sallayarak yuumlruumlduumlkleri merdiven ccedilıkarken ve inerken zorluk

ccedilektikleri ve zıplama hareketlerini yapamadıkları bildirildi Bu veriler doğrultusunda

hayvanların kalccedila displazisi accedilısından değerlendirilmesi uygun goumlruumllerek gerekli klinik ve

radyolojik tanı youmlntemleri uygulandı

Yapılan yuumlruumltme ve koşturma denemelerinde toplam 19 hayvanın 1‟ inde 0 derecede

9‟ unda 1 derece 5‟ inde 2 derece 3‟uumlnde 3 derece 1 inde 4 derece topallık goumlzlendi

Ancak 0 ve 1 derecedeki koumlpeklerin de sallantılı yuumlruumlyuumlşle birlikte merdiven ccedilıkmada

zorlandıkları ayakta durma testinde rahatsız oldukları ve erken yoruldukları goumlruumllduuml

Pelvis ve gluteal boumllge kaslarının da hafif atrofik olduğu dikkati ccedilekti Abduksiyon

eksternal rotasyon testi kalccedila ekstensiyon testi ve duruş testleri sonucu kalccedila ekleminden

kaynaklanan bir ağrı olduğu saptandı Kalccedila ekstensiyon testinde tuumlm olgular pozitif ağrı

reaksiyonu verirken 5 ve 13 nolu hastaların abduksiyon eksternal rotasyon testi ve duruş

testinde ağrı reaksiyonu vermediği tespit edildi Bu hastaların norberg accedilı değerlerine goumlre

operasyona alınmasına karar verildi (Ccedilizelge 37)

312 Preoperatif Radyolojik Muayene Bulguları

Koumlpeklere ait roumlntgen filmleri uumlzerinde yapılan oumllccediluumlmler sonucunda elde edilen

Norberg accedilılarına ait ortalamalar Ccedilizelge 31‟de verildi Radyolojik muayeneler sonucunda

16 olguda (1 2 3 4 5 7 8 9 11 12 13 14 15 16 17 18 numaralı olgular) unilateral 4

olguda (6 10 19 20 numaralı olgular) ise bilateral KED saptandı Bunlardan 11 olguda

sağ 5 olguda sol 4 olguda ise her iki tarafa DARthroplasti uygulanmasına karar verildi

43

Ccedilizelge 31 Standart OFA pozisyonunda norberg accedilılarının değerlendirme sonuccedilları

Accedilı

Doumlnem

Norberg accedilıları (n =22)

Preoperatif doumlnem 9232plusmn204a

Postoperatif 3 ay 940plusmn194a

Postoperatif 1 yıl uumlstuuml 9536plusmn195b

ab Aynı Suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir ( plt001)

32 Postoperatif Bulgular

321 Postoperatif Klinik Muayene Bulguları

Klinik ve radyolojik olarak kalccedila displazisi teşhisi konan 20 olgudan 11 tanesinin

sağ tarafına 5 tanesinin sol tarafına ve 4 tanesininde her iki tarafına DARthroplasti

operasyonu uygulandı Operasyon suumlreleri ortalama 90 10 (80-100) dakika suumlrduuml

Koumlpeklerin operasyondan hemen sonra ayakta ve hareketli oldukları goumlzlendi

Postoperatif 5 ile 8 guumlnler arasında 3 koumlpekte kostanın alındığı boumllgede koleksiyon

şekillendi Bunlardan biri fakuumllte dışında oumlzel veteriner kliniklerinde tedavi edilirken ikisi

ise kliniğimizde uygun şekilde tedavi edildi Koumlpeklerin operasyondan sonra zıplama

koşma ve kalccedila ekleminin abduksiyonuna neden olabilecek hareketlerinin engellenmesi

oumlnerildi Hasta sahipleri tarafından postoperatif periyotta hayvanların operasyon oumlncesi

klinik tabloya goumlre hızlı bir duumlzelme goumlsterdiği bildirildi İleri zamanlarda yapılan

kontrollerde herhangi bir komplikasyon goumlzlenmedi

Postoperatif 3 aylık doumlnemdeki kontrollerde 19 hayvanın 10‟ unda 0 derecede 6‟

sında 1 derece 2‟sinde 2 derece 1‟inde 3 derece topallık goumlzlenirken 4 derece topallık

hiccedilbir hayvanda goumlzlenmedi Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemdeki kontrollerde ise 19

hayvanın 17‟ sinde 0 derecede 1‟ inde 1 derece 1‟ inde 2 derece topallık goumlzlenirken 3

ve 4 derece topallıklar hiccedilbir hayvanda goumlzlenmedi Uygulanan ağrı testlerinde operasyon

uygulanan 22 kalccedila eklemi iccedilin kalccedila ekstensiyon testinde 3 aylık doumlnemde 12 eklemin

ağrı reaksiyonu vermediği 1 yıllık doumlnemde ise 20 kalccedila ekleminde ağrının ortadan

kalktığı fakat 6 ve 19 nolu olgularda hafif derecede ağrı hissinin olduğu tespit edildi

Abduksiyon eksternal rotasyon testinde preoperatif doumlnemde ağrı tespit edilen 20 kalccedila

ekleminden 3 aylık doumlnemde 16 kalccedila ekleminde ağrı ortadan kalkarken 1 yıllık doumlnemde

44

20 kalccedila ekleminde ağrıya rastlanmadı 6 ve 19 nolu olgularda ise yine hafif derecede ağrı

tespit edildi Duruş testi sonuccedillarında ise 3 aylık doumlnemde 10 hayvan ayakta durmakta

guumlccedilluumlk yaşamazken 7 hasta bazen 2 hasta ise ccediloğunlukla guumlccedilluumlk yaşadı 1 yıllık doumlnemde

ise 6 ve 17 nolu hastalar dışında ayakta durma guumlccedilluumlğuumlnuumln tamamen ortadan kalktığı bu iki

hastada da bazen guumlccedilluumlk yaşandığı saptandı (Ccedilizelge 37)

322 Postoperatif Radyolojik Muayene Bulguları

Operasyon uygulanan olgularda 3 aylık doumlnem Norberg accedilı bulgusu 940plusmn194 (74-

104) olarak belirlendi 1 yıllık doumlneme ait Norberg accedilı bulgusu ise 9536plusmn195 (72-105)

olarak kaydedildi (Ccedilizelge 31)

33 Uygulanan Testlere İlişkin İstatistiksel Sonuccedillar

331 Kalccedila Ekstensiyon Testi Sonuccedilları

Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları Ccedilizelge 32‟de sunuldu Uygulanan kalccedila

ekstensiyon testine goumlre post hoc MacNemar test sonucu preoperatif doumlnem ile postoperatif

3 aylık doumlnem arasında istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt0001) preoperatif doumlnem ile

Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt0001) ve

postoperatif 3 aylık doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında ağrı bulgusunun

goumlzlenmemesi accedilısından istatistiksel olarak anlamlı (plt001) idi (Resim 31)

Ccedilizelge 32 Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları

Ağrı (n)

Doumlnem

Yapılan ağrı değerlendirmelerı (n = 22)

Ağrı Yok Ağrı Var

Preoperatif Doumlnema

0 22

Postoperatif 3Ayb 12 10

Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemc

20 2

abc Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt0001)

45

332 Abduksiyon Eksternal Rotasyon Testi Sonuccedilları

Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları Ccedilizelge 33‟de sunuldu Preoperatif

doumlnem değeri postoperatif 3 ay doumlnem değeri ile kıyaslandığında post hoc MacNemar test

sonucu ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi istatistik accedilısından oumlnemli (plt0001) preoperatif

doumlnem değeri postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem değeri istatistik accedilısından oumlnemli (plt0001)

postoperatif 3 ay doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem sonuccedilları ise istatitik accedilısından

oumlnemsiz bulundu (pgt005) (Resim 31)

Ccedilizelge 33 Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları

ab Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt0001)

333 Ayakta Duruş Testi Sonuccedilları

Ayakta duruş testi sonuccedilları Ccedilizelge 34‟de sunuldu Ayakta duruş testi sonuccedilları

(post hoc Wilcoxon test) preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık doumlnemde (plt0001)

postoperatif 3 aylık ile post operatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında (plt0001) ve preoperatif

doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemler arasında ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi

accedilısından (plt001) istatistiksel olarak anlamlı bulundu (Resim 31)

Ağrı (n)

Doumlnem

Yapılan ağrı değerlendirmelerı (n=22)

Ağrı Yok Ağrı Var

Preoperatif Doumlnema

2 20

Postoperatif 3Ayb

16 6

Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemb 20 2

46

Ccedilizelge 34 Ayakta duruş testi sonuccedilları

Reaksiyon ()

Doumlnem

Hiccedil Reaksiyon

Vermiyor

Bazen Reaksiyon

Veriyor

Her zaman

Reaksiyon Veriyor

Preoperatif doumlnema

106 526 368

Postoperatif 3 ayb

579 368 53

Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc

895 105 0

abc Farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt001)

334 Aktivite Testi Sonuccedilları

Aktivite testi sonuccedilları Ccedilizelge 35‟de sunuldu Buna goumlre post hoc Wilcoxon test

sonucu preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık doumlnem (plt0001) postoperatif 3 Aylık

doumlnem ile post operatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem (plt001) ve preoperatif doumlnem ile postoperatif 1

yıl uumlstuuml doumlnem arasında ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi accedilısından (plt0001) istatistiksel

olarak anlamlı bulundu

Ccedilizelge 35 Aktivite testi sonuccedilları

Aktivite ()

Doumlnem

Normal Aktivite Kısıtlı Aktivite Ccedilok kısıtlı

Aktivite

Preoperatif doumlnema

0 474 526

Postoperatif 3 ayb

368 526 106

Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc

789 211 0

abc Farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt001)

335Topallık Testi Sonuccedilları

Topallık testi sonuccedilları Ccedilizelge 36‟da sunuldu Hastalarda uygulanan topallık

testine goumlre post hoc wilcoxon test sonucu preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık

doumlnem arasında (plt0001) postoperatif 3 ay ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem (plt0001) ve

preoperatif doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem değerleri arasında (plt0001) topallık

bulgusunun goumlzlenmemesi accedilısından istatistiksel accedilıdan anlamlılık vardı

47

Ccedilizelge 36 Topallık testi sonuccedilları

Derece ()

Doumlnem

0 1 2 3 4

Preoperatif doumlnema

53 368 368 158 53

Postoperatif 3 ayb

421 421 105 53 0

Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc

842 105 53 0 0

abc Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir

0 derece- topallık yok

1 derece- hafif derece aksak yuumlruumlyuumlş

2 derece- topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veriyor

3 derece- topallık var fakat ekstremiteye suumlrekli ağırlık veremiyor

4 derece- topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veremiyor

336 Standart OFA Pozisyonunda Norberg Accedilılarının Değerlendirme Sonuccedilları

Standart OFA pozisyonunda Norberg accedilılarının değerlendirme sonuccedilları Ccedilizelge

31‟de sunuldu Norberg accedilılarında meydana gelen değişim post hoc Wilcoxon test

sonucuna goumlre preoperatif doumlnem ile postoperatif 3 ay doumlnemleri arasındaki sonuccedillar

istatistiki olarak anlamsızken (pgt005) preoperatif doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml

doumlnemler arasındaki sonuccedillar (plt005) ve postoperatif 3 ay ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml

doumlnemler arasındaki sonuccedillar anlamlı (plt005) bulundu (Resim 32 Resim 33 Resim 34

Resim 35 Resim 36 Resim 37)

48

Ccedilizelge 37 Norberg accedilısı kalccedila ekstensiyon testi abduksiyon eksternal rotasyon testi duruş testi aktivite ve topallık testinin preoperatif

postoperatif 3ay ve 1 yıl bulgularına toplu bir bakış

Kalccedila Ekstensiyon Testi ve Abduksiyon Eksternal Rotasyon Testi iccedilin (+)= var (-)=yok Aktivite Testi iccedilin (A) = Normal Aktivite (B)= Kısıtlı Aktivite (C)= Ccedilok Kısıtlı

Aktivite Duruş Testi İccedilin (A)= Hiccedil Reaksiyon Vermiyor (B)= Bazen Reaksiyon Veriyor (C)= Herzaman Reaksiyon Veriyor Topallık Testi İccedilin (0 Derece)= Topallık Yok

(1 Derece)= Hafif Derece Aksak Yuumlruumlyuumlş (2 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Ağırlık Veriyor (3 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Suumlrekli Ağırlık

Veremiyor (4 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Ağırlık Veremiyor

Preoperatif Bulguları Postoperatif 3 Ay Bulguları Postoperatif 1 Yıl Bulguları

NA Kalccedila Ext Testi

Abd Ekst Rot

Testi

Duruş Testi

Aktivite Testi

Topallık Testi

NA Kalccedila Ext Testi

Abd Ekst Rot Testi

Duruş Testi

Aktivite Testi

Topallık Testi

NA Kalccedila Ext Testi

Abd Ekst Rot

Testi

Duruş Testi

Aktivite Testi

Topallık Testi

Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol

1 89 83 + + B C 3 91 eksizyon + + B B 2 94 eksizyon - - A A 0

2 104 93 + + B B 1 104 93 - - A B 0 105 92 - - A A 0

3 102 106 + + B B 0 104 106 - - A A 0 105 106 - - A A 0

4 98 109 + + B B 1 100 109 + - A A 0 101 108 - - A A 0

5 102 105 + - A B 1 102 103 - - A A 0 102 102 - - A A 0

6 102 96 + + + + C C 4 99 86 + + + + C C 3 1005 91 - + - + B B 2

7 92 101 + + B B 1 95 101 + - A A 0 98 102 - - A A 0

8 89 82 + + C C 3 945 90 - - B B 1 101 100 - - A A 0

9 84 92 + + C C 2 85 94 - - B B 1 845 93 - - A A 0

10 99 104 + + + + B B 1 101 104 + - + - A A 0 Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex

11 104 88 + + B B 1 103 90 + - B B 0 103 89 - - A A 0

12 90 97 + + C B 2 90 99 - - B A 1 91 98 - - A A 0

13 105 101 + - A B 1 105 1025 - - A A 0 105 104 - - A A 0

14 109 102 + + C C 2 108 102 - - A B 1 108 102 - - A A 0

15 91 106 + + B C 1 97 106 - - A B 0 97 106 - - A A 0

16 95 99 + + B C 1 96 99 - - A B 0 97 100 - - A A 0

17 75 85 + + C C 3 88 103 + - B B 2 92 103 - - B B 0

18 65 78 + + C C 2 78 65 - - C B 1 81 71 - - A B 0

19 86 75 + + + + B C 2 76 74 + + + + B C 1 72 78 + - + - A B 1

20 94 94 + + + + B B 1 95 95 + - + - A A 0 98 97 - - - - A A 0

49

Resim 31 Uygulanan ccedileşitli testlere ait goumlruumlntuumller A - B Kalccedila ekstensiyon testi

C Ayakta duruş testi D ndash E ndash F Abduksiyon eksternal rotasyon testi

A B

C D

E F

50

Resim 32 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 15 aylık erkek kangal koumlpeğe ait

radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 104 Sol 93) B Postoperatif

3 ay roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 104 Sol 93) C Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA)

goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 103 Sol 89)

A B

C

51

Resim 33 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti sol tarafa eksizyon arthroplastisi uygulanan

11 aylık erkek melez koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml

(Sol 83 Sağ 89) B Postoperatif 3 ay roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol eksizyon

arthroplastisi Sağ 91) C Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol eksizyon

arthroplastisi Sağ 94)

A B

C

52

Resim 34 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık erkek Labrador

Retriever koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 102 Sağ

106) B Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 105 Sağ 106)

Resim 35 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 6 aylık erkek Kangal koumlpeğe ait

radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 100 Sağ 106) B Postoperatif

1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 100 Sağ 110)

A B

A B

53

Resim 36 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 13 aylık erkek Golden Retriever

koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ91 Sol 106) B

Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 97 Sol 106)

Resim 37 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık dişi Rottweiler koumlpeğe

ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ102 Sol 105) B

Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 102 Sol 103)

A

A

B

B

54

4 TARTIŞMA

Kalccedila displazisi ilk kez 1930 lu yılların başlarında Alman Ccediloban Koumlpeklerinde

teşhis edilmiştir O guumln iccedilin ender rastlanan bir hastalık olarak duumlşuumlnuumllmuumlş olmasına

rağmen iri ırk koumlpeklerin ccedilok sık karşılaşılan genetik bir eklem problemi olarak halen

guumlncelliğini korumaktadır (Aslanbey ve Candaş 1994 Hupp ve ark 2007) Uzun yıllardır

bilinmesine ve seleksiyon uygulanmasına rağmen henuumlz kontrol altına alınamamıştır

Kalccedila displazisinin sağaltımında birccedilok youmlntem geliştirilmiştir Ağrının giderilmesi

amacıyla neurektomi (Ballinari ve ark 1995) akupunktur (Kwon ve ark 2006) altın

implantasyonu (Jaeligger ve ark 2007) ve m pectineusun myotomisi (Moses 2000)

uygulanabilir Cerrahi amaccedilla yapılan operasyonlar musculus pectineus myektomisi

(Moses 2000) Juvenile Pubic Symphysiodesis (Schulz ve Dejardin 2002) intertrochanteric

osteotomi (Remedions ve Fries 1995 Piermattei ve Flo 1997) eksizyon arthroplastisi

(Duff ve Campbell 1977 İki ve Sağlam 2004 Kuumlrkluuml 2010) total kalccedila protezi (Gay 1963

Muumlller 1970) uumlccedilluuml pelvik osteotomi (Piermattei ve Flo 1997)‟ dir

DARthroplasti TPO iccedilin geccedil kalınmış osteoartroz şekillenmiş total kalccedila protezine

aday olgular iccedilin ideal bir youmlntem olarak tanımlanmaktadır Ancak KED‟si sağaltımında

oldukccedila yeni bir teknik olup ccedilok sayıda hayvana uygulanamamış ayrıca uzun doumlnem

sonuccedilları elde edilememiştir Bu youmlnuuml ile tartışmalıdır (Hupp ve ark 2007 Slocum ve

Slocum 2009 Gahring 2011) Sunulan ccedilalışmada 20 klinik olguluk bir seride youmlntem

modifiye edilerek uygulanmış olguların 1 yıllık goumlzlem sonuccedilları literatuumlr bilgiler ışığı

altında tartışılarak aktarılmıştır

KED gelişiminde risk faktoumlrlerinin başında genetik (Hedhammar 1979 Corley ve

Keller 1989 Alexander 1992 Kealy ve ark 1992) beslenme (Anon 1973 Hazewinkel

1994 Olmstead 1998) ve fazla hareket (Haan ve ark 1993) gelmektedir Hayvan Ortopedi

Birliğinin (OFA) standartları ve bu konudaki disiplinli ccedilalışmaları sonucunda Avrupa ve

Amerika uumllkelerinde displazi oranlarında oumlnemli azalmalar olmasına rağmen Alman

Ccediloban Koumlpeği Akita İnu Labrador Retriever Golden Retriever Rottweiller gibi koumlpek

ırklarının yanı sıra ulusal değerlerimiz Kangal Akbaş ve Tuumlrk Ccediloban Koumlpeklerinde de

halen buumlyuumlk bir problem olarak guumlncelliğini korumaktadır (Aslanbey ve Candaş 1994

Durmuş ve Han 2005 Hupp ve ark 2007) Materyali oluşturan koumlpekler 4‟ uuml Alman

Ccediloban Koumlpeği 4‟ uuml Golden Retriever 3‟ uuml Labrador Retriever 3‟ uuml Kangal 2‟ si

Rottweiller 2‟ si melez 1‟ i Boxer ve 1‟ i Mastif şeklinde ırk dağılımı goumlsterdi

55

Koumlpekler genetik olarak displazi accedilısından risk grubu iccedilerisinde yer alsın veya

almasın kalorisi yuumlksek besinlerle beslenmesinin hastalığın gelişiminde etkili olacağı ifade

edilmektedir Oumlzellikle genetik accedilıdan displazi yatkınlığı bulunan koumlpeklerde aşırı kilo

alımının eklemde osteoarthritis oluşumunu hızlandırdığına dikkat ccedilekilmektedir Bu

konuda iri ırk koumlpeklerin 3 ndash 10 aylık doumlnemlerinin ccedilok oumlnemli olduğuna vurgu

yapılmaktadır (Anon 1973 Olmstead 1998) Alınan anamnez bilgilerinde olguların

tamamının evde hazır mamalar ile beslendiği kaydedildi Ancak duumlzenli egzersiz

yaptırıldığı da ifade edildi Klinik ve radyolojik muayeneler sonucu yapılan

değerlendirmelerde displazi accedilısından eklemlerde meydana gelen değişim hastaların buumlyuumlk

kısmında minimal duumlzeyde iken klinik belirtilerde hafif seyrediyordu Birccedilok olgu rutin

displazi kontroluuml sırasında saptanan değişimlere ilişkin olarak operasyona alındı

Literatuumlr verilerde (Yuumlcel ve Bakır 1993 Swenson ve ark 1997 Altunatmaz ve ark

2003 Hupp ve ark 2007) cinsiyetin displazi uumlzerindeki etkisi ccedilelişkilidir Kimi

araştırmacılar (Yuumlcel ve Bakır 1993 Swenson ve ark 1997) dişilerde kimileride

(Altunatmaz ve ark 2003 Hupp ve ark 2007) erkeklerde daha sık goumlruumllduumlğuumlnuuml bildirirken

kimi araştırıcılar da (Sarıerler 2003) cinsiyetin oumlnemli olmadığını bildirmektedirler Bakır

(1992) toplam 250 olguluk bir taramada displazi goumlruumllme oranını dişilerde 39

erkeklerde 295 olarak belirtmektedir Sunulan ccedilalışmada 20 koumlpekten 13bdquouuml (65) erkek

7‟si (35) dişi idi Bu sayı kesin bir yargı iccedilin oldukccedila az olmakla birlikte Hupp ve ark

(2007) ile Altunatmaz ve ark (2003)‟nın bulguları ile benzerlik goumlsterirken Swenson ve

ark (1997) Bakır (1992) ile Yuumlcel ve Bakır (1993)‟ın goumlruumlşleri ile farklılık goumlstermektedir

Kalccedila displazili koumlpeklerin genellikle merdiven ccedilıkmada zorlandığı tavşan gibi

arka ayakları uumlzerinde zıpladıkları yattıkları yerden zor kalktıkları yuumlruumlyuumlşlerinde arka

bacaklarda sallantı oturuşta asimetri hareket etmede isteksizlik ve ccedilabuk yorulma

belirlendiği ifade edilmektedir (Deny ve Butterworth 2000 Durmuş ve Han 2005 Vezzoni

ve ark 2005) Alınan anamnez bilgilerinde hasta sahiplerinin ilk dikkatini ccedileken klinik

bulgu topallık yuumlruumlmede isteksizlik sallantılı yuumlruumlyuumlş ve hafif koşturmalarda tavşan gibi

zıplama olarak ifade edildi Klinik muayenede olguların tamamında merdiven ccedilıkarken

zorlanma oumlnemli bir kısmında (18 olgu) hafif koşturulduğunda tavşan gibi arka ayakları

uumlzerinde zıplama yattıkları yerden kalkmada zorlanma (9 olgu) goumlzlendi Ayrıca tuumlm

olgularda sallantılı yuumlruumlyuumlş oturuşta asimetri ve hareket etmede isteksizlik ve ccedilabuk

yorulma dikkati ccedilekti Elde edilen bulgular anılan literatuumlrler (Deny ve Butterworth 2000

Durmuş ve Han 2005 Vezzoni ve ark 2005) ile paralellik goumlsterdi

56

Klinik muayenede kalccedila ekleminin gevşekliğinin belirlenmesinde birccedilok youmlntem

kullanıldığı bildirilmektedir Bu youmlntemler hayvanlara sedasyonlu ve sedasyonsuz olarak

yapılmaktadır (Bojrab ve ark 1988 Madsen ve Svalostoga 1995 Adams ve ark 1998

Puerto ve ark 1999 Lust ve ark 2001 Oumlzsoy 2002a)

Hupp ve ark (2007) radyografik oumllccediluumlmler ile abduksiyon eksternal rotasyon testi ve

kalccedila ekstensiyon testlerinde duyulan ağrı arasında bir ilişkiye rastlamadıklarını

bildirmektedirler Ayrıca Deny ve Butterworth (2000) bu testlerin her zaman pozitif sonuccedil

vermeyeceğini ifade etmektedirler Ccedilalışmada tuumlm olgulara sedasyonsuz abduksiyon

eksternal rotasyon ve kalccedila ekstensiyon testleri uygulandı Bunlardan 18 olguda

abduksiyon eksternal rotasyon testinin sonucu ağrı varlığı accedilısından pozitif iken diğer 2

olguda negatif idi Bu olguların tamamında radyografik incelemelerde displaziye ilişkin

bulgular vardı Bu iki olgunun ağrı testlerine negatif yanıt vermesinin displaziye ilişkin

dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olmasından kaynaklandığı kanısına varıldı

Kalccedila displazisinin radyografik tanısında standart OFA pozisyonunda alınan ventro-

dorsal goumlruumlntuumller uumlzerinde Norberg-Olson accedilı oumllccediluumlmleri değerli bilgiler verir JPS TPO ve

DARthroplasti gibi eklemin yapısını bozmayan sağaltım youmlntemleri sonrası acetabulumun

caput femorisi kuşatma etkinliğini belirlemede de yararlıdır (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve

ark 2007 Gahring 2011) Ccedilalışmada Norberg accedilı oumllccediluumlm ortalaması operasyon oumlncesi

9232plusmn204 iken postoperatif 3 ay 940plusmn194 postoperatif 1yıl ve daha uumlstuumlndekilerde

9536plusmn195 olarak oumllccediluumllduuml Operasyon sonrası değerler ile operasyon oumlncesi değerler

karşılaştırıldığında meydana gelen artış istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt001) bulundu Hupp

ve ark (2007) DARthroplasti oumlncesi standart OFA pozisyonunda Norberg accedilı ortalamasını

857plusmn108 ve operasyon sonrası 1 yıllık doumlnemde 898plusmn92 olarak oumllccedilmuumlşlerdir Ccedilalışmada

preoperatif ve postoperatif doumlnem değerleri karşılaştırıldığında operasyon sonrası doumlnemde

meydana gelen artış istatistiksel olarak anlamlı bulundu

DARthroplasti iliumdan alınan kemik greftin kalccedila eklemi kapsuumllası uumlzerine

taşınması ve taşınan greftin dorsal acetabular kenar uumlzerine birkaccedil vida ile tutturulması

esasına dayanmaktadır Boumlylece taşınan greftin dorsal acetabular kenar ile buumltuumlnleşmek

sureti ile dorsal acetabulum kenarını uzatacağı aynı zamanda eklem kapsuumllasını

destekleyerek gerilmeyi azaltarak ağrıyı ortadan kaldıracağı ifade edilmektedir (Hupp ve

ark 2007 Slocum ve Slocum 2009 Muumlller 2011 Gahring 2011) Slocum ve Slocum

(2009) ve Gahring (2011) dorsal acetabular kenarı iliumdan alınan kemik greftiyle

uzattıklarını ve lukzasyona uğrayan kalccedila eklemine stabilite sağladıklarını ifade

57

etmektedirler Kemik greftin eklem kapsuumlluumlnuumln dış tarafını kapatacak şekilde

yerleştirildiğini boumlylece eklem kapsuumlluumlnuuml destekleyerek caput femoris‟ in eklem

kapsuumlluumlne yaptığı etkiyi hafiflettiğini ve eklenen greftin zamanla gelişerek ve pelvisle

kaynaşarak dahada stabil bir hal alıp caput femoris ile eklem kapsuumlluumlnuumln uyumuna destek

sağladığını vurgulamaktadırlar Ferreira ve ark (2007) crista iliacadan kemik parccedilası

almışlar alınan kemik parccedilasını dorsal acetabular kenarın periostal boumllgesini kuumlrete ederek

buraya iki kortikal vida ile tutturduklarını ifade etmektedirler Sunulan ccedilalışmada kortiko-

kanselloumlz kemik doku 13 kostadan temin edildi Kostadan elde edilen uumlccedil adet kemik doku

parccedilası dorsal acetabular kenar uumlzerinde accedilılan deliklere greft materyali olarak ccedilakıldı

Eklem kapsuumllası uumlzerinde herhangi bir işlem yapılmadı Teknik boumlylece modifiye edilmiş

oldu

Yukarıda anılan ccedilalışmaların (Slocum ve Slocum 2009 Gahring 2011) uzun doumlnem

kontrollerinde aktivitenin iyi duumlzeyde olduğu topallık belirtilerinin ortadan kalktığı ifade

edilmektedir Sadece Slocum ve Slocum (2009) ilgili kalccedila ekleminde abduksiyonun

sınırlı olduğuna dikkat ccedilekmektedirler Ccedilalışmada uzun doumlnem kontrollerde hayvanlarının

aktivitelerinin iyi duumlzeyde olduğu topallık belirtilerinin ortadan kalktığı belirlendi ayrıca

hasta sahipleri tarafından da operasyon oumlncesi belirtilerin duumlzeldiği ifade edildi Klinik

bulgulara ilişkin preoperatif ile postoperatif doumlnemlere ait veriler arasında istatistiksel

olarak klinik duumlzelme accedilısından anlamlılık (Aktivite iccedilin plt0001 topallık iccedilin plt001)

saptandı Postoperatif goumlzlemlerde kalccedila ekleminde Slocum ve Slocum (2009)‟un

bulgularının aksine abduksiyonun normal ve ağrısız olduğu tespit edildi Anılan ccedilalışmada

(Slocum ve Slocum 2009) abduksiyonun ağrılı olmasının nedenini standart

DARthroplastide kapsuumlla uumlzerine dikilen kemik gereftin zamanla olgunlaşarak dorsal

kenarın aşırı uzamasına bağlanmaktadır

Hupp ve ark (2007) 2 yılı aşkın suumlre izledikleri olgularda aktivite ayakta duruş

atlama abduksiyon ve adduksiyonda ağrı belirtilerine rastlamadıklarını kaydetmektedirler

Ferreira ve ark (2007) postoperatif 18ay kontrollerinde koumlpeklerin aktivitesinin yeterli ve

normal duumlzeyde olduğu bildirmektedirler Slocum ve Slocum (2009) operasyonu izleyen 1

yıl ve uumlzeri kontrollerde duruş ve yuumlruumlyuumlş testlerinin normal olduğunu fakat abduksiyon

testinde sınırlı harekete rastladıklarını ifade etmektedirler Filho ve Selmi (2001)

operasyon oumlncesi 14 koumlpeğin tamamında topallık bulguları ve ağrı testlerinde pozitif sonuccedil

elde etmişken operasyon sonrası 1 2 ve 12 aylarda yaptıkları topallık muayenesi ve ağrı

bulgularının oumlnemli derecede azalarak ortadan kalktığına dikkat ccedilekmektedirler

58

Operasyona alınan olgulardan 9 adedi 1 yıl ve daha uzun suumlre izlendiler Bu koumlpeklerin

klinik kontrollerinde abduksiyon eksternal rotasyon ve ekstensiyon testlerinde herhangi bir

ağrı belirtisi ve sınırlamaya rastlanmadı aynı zamanda duruş ve yuumlruumlyuumlş testleride

normaldi Klinik muayene bulguları Slocum ve Slocum (2009)‟ un saptadıkları abduksiyon

pozisyonunda sınırlanma dışında anılan ccedilalışmaların (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve ark

2007) klinik bulguları ile oumlrtuumlşmekte idi

Bazı araştırmacılar (Hupp ve ark 2007 Gahring 2011) bilateral kalccedila eklemi

displazisi belirlenen ve DARthroplasti uygulanmasına karar verilen olgularda her iki kalccedila

eklemine aynı guumln iccedilerisinde muumldahale ettiklerini ve operasyon sonrası sonuccedilların olumlu

olduğunu bildirmektedirler Ayrıca Slocum ve Slocum (2009) ve Gahring (2011) tek

seansta bir kalccedilaya pelvik osteotomi diğer kalccedilaya DARthroplasti uyguladıklarını rapor

etmektedirler Sunulan ccedilalışmada her iki kalccedila ekleminde displazi tespit edilen 4 olguya

DARthroplasti operasyonu aynı guumln iccedilerisinde uygulandı Postoperatif doumlnemde klinik

accedilıdan bu koumlpeklerin gelişimi ile tek tarafa DARthroplasti operasyonu uygulananlar

arasında belirgin bir fark goumlzlenmedi

Ferreira ve ark (2007) kemik greftini yerleştirmek iccedilin dorsal boumllgedeki kapsuumlla

uumlzerinde yatak hazırlanırken uygulanan kuumlretaja bağlı olarak bir denervasyonun

şekillendiğini ve buna bağlı olarak hayvanların operasyon sonrasında ilk guumln itibariyle

ağrısız bir şekilde ayaklarını kullanabildiklerini bildirmektedirler Hupp ve ark (2007)

kapsuumllanın dorsalinin denervasyonuna bağlı olarak postoperatif ağrının kısmen daha az

olduğunu ifade etmektedirler Ccedilalışmada dorsal duvar uumlzerine kemik greftlerin

yerleştirilmesi iccedilin delik accedilma işlemi oumlncesi boumllgede kuumlt diseksiyon uygulandı Yukarıda

anılan goumlruumlşler (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve ark 2007) doğrultusunda kesin olmamakla

birlikte denervasyon işleminin gerccedilekleşmesi olasıdır Zira postoperatif doumlnemde ağrıya

ilişkin ciddi bir problem ile karşılaşılmaması bu duumlşuumlnceyi destekler niteliktedir

Hupp ve ark (2007) operasyon sonrası 6 haftalık suumlreccedilte koumlpeklerin 10‟ar dakikalık

yavaş tempoda ve tasmalı olarak gezdirilmesine 6 haftadan sonra 14 guumlnde bir 10‟ar

dakika uzatılarak devam ettirilmesine izin verdiklerini bildirmektedirler Tasmasız

yuumlruumlyuumlşe operasyondan 3 ay sonra geccedilildiğini ifade etmektedirler Luck (2011) hastaların

8 hafta kısa tasmalarla uzun olmayan yuumlruumlyuumlşler yapabileceğini bu suumlreden sonra normal

aktivitelerine devam edebileceğini belirtmektedir Ccedilalışmada modifiye DARthroplasti

uygulanan olguların tamamında ertesi guumlnden başlayarak 1 hafta suumlre ile kontrolluuml olarak

kısa tasma ve yuumlruumlyuumlşlerle gezdirilmeleri bir haftadan sonra operasyondan oumlnceki normal

59

ve tasmasız yuumlruumlyuumlşlere geccedilmeleri oumlnerildi Literatuumlr verilerle (Hupp ve ark 2007 Luck

2011) kıyaslandığında normal ve tasmasız yuumlruumlyuumlşe bu kadar kısa suumlrede geccedililmesinde

yerleştirilen greftin hayvanın normal hareketleri esnasında uygulandığı yerden

ccedilıkmayacağının oumlngoumlruumllmesi etkili oldu Aynı zamanda hareketsizliğe bağlı olarak olası

kas atrofilerinin engellenmesi veveya oluşan atrofilerin duumlzelmesinde hızlanma sağlayarak

eklem stabilitesini olumlu youmlnde etkileyeceği duumlşuumlncesinden hareketle boumlyle bir planlama

yapıldı Nitekim postoperatif goumlzlemlerde gelişim beklentiler doğrultusunda oldu

Hupp ve ark (2007) operasyondan 3-4 guumln sonra 4 koumlpekte kolleksiyon şekillendiğini

bildirmektedirler 3 koumlpekte de greftlerin dorsale deplasmanı sonucunda şiddetli ağrı ve

operasyon sonrası yaklaşık 5-6 haftalarda sıccedilrama ve atlamalardan kaynaklandığı

duumlşuumlnuumllen n ishiadicus felci şekillendiğini kaydetmektedirler Slocum ve Slocum (2009)

bir olguda geccedilici siyatik sinir disfonksiyonu şekillendiğini ve bunun postoperatif 6 aylık

doumlnemde normale doumlnduumlğuumlnuuml belirtmektedirler Aynı ccedilalışmada birkaccedil olguda siyatik

sinirin konulan greft ile ligamentum sakrotuberale arasına sıkışması nedeniyle

komplikasyon yaşandığı ve ligamentin kesilmesi yoluyla problemin ortadan kalktığı ifade

edilmektedir Sunulan ccedilalışmada 3 olguda kortiko-kanselloumlz doku elde etmek iccedilin kostanın

ccedilıkarıldığı boumllgede postoperatif 4-5 guumlnlerde kolleksiyon gelişti Bunlardan 2 sine klinikte

muumldahale edildi ve koleksiyon punksiyon yapılarak boşaltıldı sonrasında herhangi bir

nuumlks yaşanmadı Uumlccediluumlncuuml olgu telefonla youmlnlendirilerek oumlzel bir klinikte punksiyon

yapılarak koleksiyonun boşaltılması sağlandı Yapılan işlemden 1 hafta sonra tekrar

koleksiyona bağlı şişme şekillendiği ve bu şişkinliğin operasyonla yine aynı oumlzel veteriner

kliniğinde alındığı hasta sahibi tarafından uumlccediluumlncuuml ayda yapılan kontrollerde bildirildi

Ccedilalışmada siyatik sinirin etkilendiği herhangi bir komplikasyona rastlanmadı Bunda

boumllgeye yaklaşımda titiz bir diseksiyon işlemi uygulanmasının yanı sıra dorsal acetabular

kenara ccedilakılan implantın siyatik siniri tehdit etmeyecek noktalara yerleştirilmesinin etkili

olduğu duumlşuumlnuumllduuml

Gahring (2011) 11 koumlpek uumlzerinde yaptığı ccedilalışmada 4 koumlpekte operasyon sonrası

tuumlm aktivitelerin normal ve topallığın olmamasına rağmen zıplama hareketlerini

yapamadıklarını bildirmektedir Slocum ve Slocum (2009) koumlpeklerin zıplama

hareketlerini yapabildiğini fakat bir koumlpekte zıplama sırasında ağrı olduğunu

belirtmektedir Postoperatif doumlnemde yapılan kontrollerde ve hasta sahiplerinden alınan

bilgiler doğrultusunda koumlpeklerin kısa suumlre iccedilerisinde operasyon oumlncesi doumlnemlerinden ccedilok

daha iyi bir aktiviteye kavuştukları topallık kıyaslaması accedilısından operasyon oumlncesine

60

goumlre daha iyi oldukları ifade edildi klinik muayenelerde zıplama hareketlerini kolaylıkla

yapabildikleri goumlzlendi

Duff ve Campbell (1977) 267 koumlpek uumlzerinde yaptıkları ekzisyon arthroplastisi

sonrası 30 oranında mekanik topallığın devam ettiğini koumlpeklerin 50 sinin 8-10 hafta

75 bdquoinin 10 ndash 12 hafta sonrasında normal yuumlruumlyuumlş yapabildiklerini belirtmektedirler Off

ve Matis (1997) yaptıkları ccedilalışmada 132 koumlpeğe eksizyon arthroplastisi operasyonu

uyguladıklarını ve postoperatif 4 yıl sonrasında hayvanların 32‟ sinin iyi duumlzeyde

yuumlruumlduumlğuumlnuuml duumlzguumln bir kas yapısına sahip olduğunu ve bacaklarına ağırlık verdiğini

20‟ sinde hafif kas atrofisi ve topalık olduğunu bacaklarına yuumlk vermekte problem

yaşadıklarını ve 48‟ inde ciddi şekilde suumlrekli topallık kas atrofisi ve oumlzellikle egzersiz

sonrası ve soğuk hava şartlarında bacağına ağırlık vermediklerini bildirmektedirler Kuumlrkluuml

(2010) ekzisyon arthroplastisi yapılan 20 koumlpekten 3 tanesinin ilgili bacağı

kullanmadığını 4 tanesinin 3 ay sonunda 8 tanesinin 3-6 ay 4 tanesinin 6-12 ay arasında

basmaya başladığını ifade etmektedir Yaygınguumll (2005) TPO uygulanan yedi koumlpeğin

postoperatif birinci guumlnde ayakta ve hareketli olmasına karşın ileri zamanlarda yuumlruumlme

problemleri ile karşılaşıldığına dikkat ccedilekmektedir Altunatmaz ve ark (2003) TPO

uygulanan 22 koumlpekte postoperatif 3-5 guumlnlerde orta derecede topallık goumlruumllduumlğuumlnuuml ve 20-

25 guumln sonra operasyon yapılan bacağa ağırlık vermeye başladığını bildirmektedirler

Ayrıca 7 erkek koumlpeğin uumlrinasyon sırasında arka bacağını abduksiyona alırken zorlandığını

belirtmektedirler Anılan ccedilalışma (Duff ve Campbell 1977 Off ve Matis 1997 Altunatmaz

ve ark 2003 Yaygınguumll 2005 Kuumlrkluuml 2010) sonuccedilları ile kıyaslandığında postoperatif

doumlnemde koumlpeklerin daha kısa suumlrede ve daha etkili bir duumlzelme goumlsterdikleri goumlruumllduuml

Operasyon youmlntemi ve olgulara bağlı olarak sonuccedilların değişebileceği kabul edilmekle

birlikte modifiye DARthroplasti‟ nin bu youmlnuuml ile avantajlı olduğu soumlylenebilir

Musculus pectineus myektomisi kalccedila displazisi sağaltımında palyatif bir youmlntem

olarak kullanılır Displazi tedavisinde yalnız musculus pectineus myektomisi

uygulandığında uzun doumlnem postoperatif bulgularda eklem stabilitesinin artmadığı

osteoartritik değişiklerin devam ettiği ve ağrının tamamen ortadan kalkmadığı bildirilmiştir

(Remedions ve Fries 1995) Ccedilalışmada elde edilen bulgular ışığı altında Modifiye

DARthroplasti‟ nin eklem stabilitesini artırdığı ve ağrıyı tamamen ortadan kaldırdığı

goumlzlendi Fakat osteoartritik değişiklikler musculus pectineus myektomisinde olduğu gibi

hafif duumlzeyde devam etti

61

Barut ve ark (2011) 22 koumlpek uumlzerinde uyguladıkları DARthroplasti

operasyonunda kalccedila ekleminde şekillenen osteoarthritin durduğunu veya gelişiminin

yavaşladığını hayvanların yuumlruumlyuumlş fonksiyonlarının duumlzeldiğini ve operasyon sonrası

nonsteroid anti inflamatuar ilaccedilların kullanımına ihtiyaccedil duyulmadığını bildirmektedirler

Ccedilalışmada tuumlm olgulara 7 guumln suumlre ile 2 mgkg dozunda karprofen (Rimadyl 20 mg tablet

Pfizerreg) uygulandı Uzun doumlnem nonsteroid anti inflamatuar ilaccedil kullanımına gerek

duyulmadı

62

5 SONUCcedil

Kalccedila eklemi displazisinin sağaltımı amacı ile uygulanan ldquoModifiye DARthroplastirdquo

tekniğinin etkinliği klinik ve radyografik youmlntemlerle izlendi Toplam 20 klinik olgu

uumlzerinde yuumlruumltuumllen ccedilalışmadan elde edilen sonuccedillar aşağıda oumlzetlendi

1 Klinik muayenede koumlpeklerde topallık goumlruumllme oranı preoperatif doumlnemde

947 iken operasyon sonrası 3 ayda 579‟ a 1 yıl ve daha uzun doumlnemde

158‟ e geriledi Kalccedila ekstensiyon testi preoperatif doumlnemde tuumlm olgularda

ağrı varlığı accedilısından pozitif iken postoperatif 3 aydan sonraki kontrollerde 1

olgu dışında ağrı bulgusuna rastlanmadı Abduksiyon eksternal rotasyon testinde

hem sağ hem sol eklemler iccedilin 19 olguda ağrı mevcut iken postoperatif

kontrollerde birer olgu dışında ağrının ortadan kalktığı goumlzlendi Ayakta duruş

testi displazi varlığı accedilısından preoperatif doumlnemde 1 olguda negatif 19 olguda

pozitif sonuccedil verirken operasyon sonrası kontrollerde 19 olguda negatif 1 olguda

pozitif sonuccedil verdi

2 Radyografik değerlendirmelerde OFA pozisyonunda alınan ventro-dorsal

radyogramlar uumlzerinde yapılan oumllccediluumlmlerde Norberg accedilı değerleri preoperatif

doumlnem 9232plusmn204 1 yıl uumlstuuml postoperatif doumlnemde 9536plusmn195 olarak belirlendi

Postoperatif doumlnemde meydana gelen artış preoperatif doumlneme goumlre istatiksel

accedilıdan oumlnemli bulunmasına rağmen yeterli değildi Dejeneratif değişimlerde

ilerlemenin de devam ettiği goumlzlendi

3 Postoperatif doumlnem kontrollerde preoperatif doumlnem ile kıyaslandığında

koumlpeklerin daha aktif goumlruumlntuuml iccedilerisinde olduğu dikkati ccedilekti ve bu durum hasta

sahipleri tarafından da ifade edildi Koumlpeklerin hiccedilbirinde kas atrofisi goumlruumllmedi

4 Orijinal youmlntemde dorsal acetabular kenara taşınan kortiko-kanselloumlz kemiğin

kenarı uzatarak caput femoris‟ in acetabulum tarafından bir soket gibi kuşatıldığı

ifade edilmektedir Modifiye DARthroplasti‟de taşınan kemik greftleri dorsal

acetabular kenarı uzatmadı dejeneratif değişimleri de durdurmadı

5 Literatuumlr verileri ile kıyaslandığında modifiye DARthroplasti‟nin klinik olarak

(kuumlccediluumlk bir seride de olsa) benzer sonuccedilları verdiği dejeneratif değişimlerin

minimal duumlzeyde olduğu olgularda sorunların protez ve benzer cihazlara gerek

kalmadan ccediloumlzuumlme ışık tutabileceği kanısına varıldı

63

6 Tekniğin eklem kapsuumllasında meydana gelen denervasyon veya ldquokortiko-

kanselloumlzrdquo kemik doku taşınımına ilişkin bir ldquokoumlk huumlcre tedavisirdquo accedilısından

etkinliğinin accedilığa kavuşturulması amacıyla irdelenmesi youmlnuumlnde kontrolluuml

denemelere de gereksinim duyulmaktadır

64

OumlZET

DERİNCEGOumlZ OOuml Koumlpeklerde Kalccedila Displazisinin ldquoModifiye DARthroplastirdquo

Tekniği ile Sağaltımı Uumlzerine Klinik Ccedilalışmalar

Bu ccedilalışmada kalccedila eklemi displazisinin sağaltımı amacı ile uygulanan ldquoModifiye

DARthroplastirdquo tekniğinin etkinliğinin klinik ve radyografik bulgular ışığı altında

değerlendirilmesi amaccedillandı

Ccedilalışma materyalini klinik ve radyolojik bulgular sonucunda KED tanısı konan 4-24

ay yaşları arasında değişik ırk ve cinsiyette (13 erkek 7 dişi) toplam 20 adet koumlpek

oluşturdu Radyolojik muayeneler sonucunda 16 olguda unilateral 4 olguda ise bilateral

olmak uumlzere ve 11 olguda sağ 5 olguda sol 4 olguda ise her iki tarafa DARthroplasti

uygulanmasına karar verildi

Oniki saatlik accedillığı takiben 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg kg Egevetreg)

deri altı yolla uygulanarak anestezinin antikolinerjik premedikasyonu yapıldı Sedatif ndash

analjezik premedikasyon iccedilinse 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20 mgkg

Egevetreg) in kas iccedili enjeksiyonu uygulandı 10 dakika sonra 5 mgkg ketamine

hydrochloride (Alfamine 100mgkg Egevetreg) in damar iccedili enjeksiyonu ile induumlksiyon

gerccedilekleştirildi Takiben koumlpeklere endotracheal tuumlp yerleştirildi ve yarı kapalı anestezi

cihazı ile (SMS 2000 Klasik Vent ndash V Marka SMS Tıbbi Cihaz Elek Elekt İnş Teks

Turz Oto San ve Tic Ltd Şti Ankara) 2 lik konsantrasyonda isoflurane (İsoflurane -

USP Adekareg

) solutulması ile anestezi suumlrduumlruumllduuml

Operasyon boumllgesi asepsi ve antisepsi kurallarına goumlre hazırlandı Kortikokanselloumlz

kemik greft olarak onuumlccediluumlncuuml kostadan yararlanıldı Dorsal acetabular duvar accedilığa ccedilıkarıldı

Dorsal duvar uumlzerine birbirine eşit uzaklıkta dril ile uumlccedil delik accedilılarak kosta parccedilaları bu

deliklere ccedilakıldı Boumllge uygun şekilde kapatıldı

Postoperatif birinci guumlnde koumlpeklerin hepsinin ayakta ve hareketli oldukları

goumlzlendi

İleri doumlnemde yapılan (10 Guumln 3ve 12 ay) klinik muayenelerde yuumlruumltme ve

koşturma abduksiyon eksternal rotasyon kalccedila ekstensiyon ve ayakta duruş testleri

sonuccedilları preoperatif doumlnemle kıyaslandığında daha iyi olduğu goumlruumllduuml

65

Ccedilalışmada Norberg accedilı oumllccediluumlm ortalaması preopertif doumlnemde 9232plusmn204 iken

postoperatif 3 ay 940plusmn194 postoperatif 1yıl ve daha uumlstuumlndekilerde 9536plusmn195 olarak

oumllccediluumllduuml

Sonuccedil olarak ldquoModifiye DARthroplasti‟derdquo taşınan kortiko-kanselloumlz greftler

Dorsal Acetabulum Kenarını uzatmadı ve dejeneratif değişimleri durdurmadı Bununla

birlikte kuumlccediluumlk bir seride de olsa dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olduğu

olgularda sorunların protez ve benzeri cihazlara gerek kalmadan ccediloumlzuumllebileceği

duumlşuumlnuumllduuml Tekniğin eklem kapsuumllasında bir denervasyona yol accedilarak veya ldquokortiko-

kanselloumlzrdquo kemik doku taşınımına ilişkin bir ldquokoumlk huumlcre tedavisirdquo etkisi sonucu etkin

olduğu youmlnuumlndeki beklentilerin accedilığa kavuşturulması amacıyla kontrolluuml denemelere

gereksinim olduğu kanısına varıldı

Anahtar Kelimeler DARthroplasti Kalccedila Eklemi Koumlpek

66

SUMMARY

DERİNCEGOumlZ OOuml Clinical studies on the treatment of hip dysplasia by ldquoModified

DARthroplastyrdquo in dogs

The aim of this study was to evaluate the efficiency of ldquoModified DARthroplastyrdquo

technique‟s on treatment of hip dysplasia according to the clinical and radiographical

findings

For this purpose study was carried out on 20 dogs in different breed sexes (13

Male 7 Female) and ages (4-24 months) which had diagnosed hip dysplasia according to

clinical and radiographical findings According to radiographical findings DARthroplasty

was performed in 16 dogs unilaterally (11 right and 5 left) and in 4 dogs bilaterally

Following the 12 hours fasting period anticholinergic premedication of anaesthesia

was induced by subcutaneously injection of 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg

kgEgevet reg

) After that sedative-analgesic premedication was archieved by intramuscularly

injection of 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20 mgkgEgevetreg

) Ten minutes later

induction was archieved by 5 mgkg ketamine hydrochloride (Alfamine 100mgkgEgevet reg

)

injection intravenously Following the induction endotracheal intubation was completed

and anaesthesia was maintained by inhalation of 2 isoflurane concentration (Isoflurane -

USP Adekareg

) by using semi-closed circuits anaesthetic machine (SMS 2000 VentndashV

SMS Medical Aparts Elec Elecr Build Text Tour Car Ind

and Trade Ltd Co Ankara)

Operation area is prepared according to routine asepsis and antisepsis procedure

Thirteenth rib was used as corticocancellous bone graft According to routine surgical

procedure dorsal acetabular rim was revealed Grafts were placed into three holes which

were drilled at equal distance to each other Area was closed in routine manner

At the postoperatively first day it was observed that all the dogs were ambulant

and lively

According to long-term follow up (10th days 3th and 12th months) clinical tests

findings obtained by abduction-external rotation test hip extension test standing test and

walking-running test were better when compare preoperative findings

In this study mean Norberg Angle was measured as 9232plusmn204 940plusmn194 and

9536plusmn195 preoperative postoperative 3th and 12th months respectively

67

As a result in this technique ldquoModified DARthroplastyrdquo transplanted cortico-

cancellous grafts neither extend dorsal acetabular rim nor stoped degenerative changes

However although we carried out this study in a small number of patients we thougt that

in cases which has minimal degenerative changes problems could be solve by using this

method without using prosthesis or similar devices It was also concluded that detailed

controlled trials might be necessary in an attemp to highlight that this technique caused

clinicaly recovery by denervation of joint capsule or by the effects of corticocancellous

bone grafts may acting as ldquostem cellsrdquo

Key Words DARthroplasty Dog Hip Joint

68

KAYNAKLAR

Adams WM Dueland RT Meinen J Q‟ Brien RT Giuliano E Nordheim EV Early

detection of canine hip dysplasia comparison of two palpation and five radiographic

methods Journal of the American Veterinary Medical Association 199834(5)339-346

Aktaş M Koumlpeklerde kalccedila displazisi

(httpwwwakutorgtrmodulesphpname=Newsampfile=articleampsid=2395) Erişim tarihi

06 Ağustos 2007

Alexander JW Canine hip dysplasia Small Animal Practice 1992 22(3)551-557

Altunatmaz K Yuumlcel R Devecioğlu Y Saroğlu M S Ozsoy Treatment of canine hip

dysplasia using triple pelvic osteotomy Veterinary Medicine-Czech 200348(1-2)41-46

Anon Report on canine hip dysplasia Journal of the American Veterinary Medical

Association 1973162(8)662-668

Aslanbey D Candaş A Veteriner Operasyon Ankara Medisan Yayınevi 1994s772-784

Aslanbey D Veteriner Ortopedi ve Travmatoloji Ankara Maya Matbaacılık 1990s128-

140

Aslanbey D Veteriner Ortopedi ve Travmatoloji Ankara 3 Baskı Medisan Yayın Serisi

no 19 1996 s262-264

Bakır B Sivas Kangal koumlpeklerinde kalccedila ekleminin displazi accedilısından klinik ve radyolojik

olarak değerlendirilmesi İstanbul Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml İstanbul

Tuumlrkiye-1992

Ballinari U Montavon PM Huber E Weiss R Pectineus myectomy tenotomy of the

iliopsoas and neurectomy of the joint capsule as symptomatic therapy for coxarthrosis of

the dog Schweiz Arch Tierheilkd 1995137(6)251-257

Barut A Sadak S Nişancı A Long term effects of DARthroplasty surgery in canine hip

dysplasia 22 Cases 17th

FECAVA Eurocongress 6th

TSAVA Congress ldquoModern

Veterinary Practicesrdquo 7-10 Eyluumll 2011 İstanbul ndash Turkey 2011p472

Baruth H Berger L Bradshaw D et al Carprofen in Rainsford KD (ed)

Antiinflammatory and Anti-rheumatic Drugs Volume II Newer Anti-inflammatory Drugs

Rainsford KD ed CRC Press Boca Raton1986 p33ndash47

69

Belfield WO Chronic subclinical survey and canine hip dysplasia Veterinary Medicine

and Small Animal Clinician 1976741399-1401

Bennet D Hip dysplasia and ascorbate therapy fact or fancy Seminars in Veterinary

Medicine and Surgery (Small Animal) 19872(2)152-157

Black AP Triple pelvic osteotomi for juvenile canine hip dysplasia Australian Veterinary

Journal 200078(12)820-824

Bojrab MJ Ellison GW Slocum B Current Technique in Small Animal Surgery 4th

Ed

Baltimore Williams And Wilkins 1988p1145-1151

Chalman J Butler HC Coxofemoral joint laxity and the ortolani sign Journal of the

American Veterinary Medical Association 198521671-676

Charette B Dupuis J Beuregard G Palpation and dorsal acetabular rim radiographic view

for early detection of canine hip dysplasia Veterinary and Comparative Orthopaedics and

Traumatology 200114125-132

Corley EA Keller GG Hip Dysplasia A Guide for Dog Breeders and Owners 2nd

Ed

Columbia Missouri Orthopedic Foundation of Animals 1989p1-27

Dassler CL Canine Hip Dysplasia Diagnosis and Nonsurgical Treatment In Slatter D

(Eds) Textbook of Small Animal Surgery 3rd

Ed Philadelphia WB Saunders

Company 2002p2019-2029

Denny HR Butterworth S The hip A Guide to Canine and Feline Orthopaedic Surgery

4th Ed London Blackwell Science 2000p455-494

Dobbelaar MJ Dislocation of the Hip in Dogs Journal of Small Animal Practice

19634101

Duff R Campbell JR Long term results of excision arthroplasty of the canine hip

Veterinary Record 1977101181-184

Durmuş AS Han MC Bazı Koumlpek Irklarında Kalccedila Displazisi Doğu Anadolu Boumllgesi

Araştırmaları Dergisi 20053(2)106-109

Dursun N Veteriner Anatomi I 3rd

Ed Ankara Medisan Yayıncılık 1995p42-51

Dursun N Veteriner Topografik Anatomi 2nd

Ed Ankara Medisan Yayıncılık

2002p158-160

70

Dyce KM Sack WO Wensing CJG Textbook of Veterinary Anatomy Philadelphia

WB Saunders Company 1987p453-464

Evans H E Christiansen GC Miller‟s Anatomy Of The Dog 2nd

Ed Philadelphia WB

Saunders Company 1979p197-209

Ferreira MP Alievi MM Gomes C Beck CAC Voll J Sia D Filho APF Freire CD

Acetabuloplastia extracapsular para tratamento de displasia coxofemoral em catildeo ndash relato

de caso Acta Scientiae Veterinariae 200735(1)101-104

Filho Padilha JG Selmi AL Evaluation of darthroplasty with bone allograft as a treatment

for hip dysplasia in dogs XXVI World Congress of The World Small Animal Veterinary

Association 8-11 August 2001 Vancouver-Canada) 2001p692

Fluumlckiger MA Friedrich GA Binder H A radiographic stres technique fo evaluation of

Coxafemoral joint laxity in dogs Veterinary Surgery 1999281-9

Fox SM Bums J Burt J The dysplastic hip a crippling problem in dogs Veterinary

Medicine 198782684-693

Gahring DR Long-term results with DARthroplasty

httpwwwsancarlosvetcomOtherProfDARthroplastyDARthroplasty_Long_Term_Foll

owuphtml|~ProfDARthroplastyDARthroplasty_Long_Term_Followuphtml Erişim

tarihi 23 Eyluumll 2011

Gay WI Development of an intramedullary stem canine femoral head and neck prosthesis

Proceedings of the XVIIth World Veterinary Congress 14-21 August 1963 Hannover

1963p1087-1093

Guumllanber EG PennHip Radyografi Kursu Notları 22 Agustos 2004 Istanbul 2004p1-20

Guumlzel N Kangal Koumlpeklerinde Kalccedila Displazisi Uumlzerinde Ccedilalışmalar II Ulusal Veteriner

Cerrahi Kongresi 1-2 Ekim 1990 Alata- Mersin

Haan JJ Beale BS Parker RB Diagnosis And Treatment Of Canine Hip Dysplasia Canine

Practice 199318(3)25-28

Hazewinkel HA Skeletal diseases In Willis JM Simpson KW eds The Waltham Book

of Clinical Nutrition of the Dog and Cat Frome England Butler and Tanner 1994395-

423

71

Hedhammar A Olsson SE Andersson SA Persson L Pettersson L Olausson A Sundgren

PE Canine hip dysplasia study of heritability in 401 litters of German shepherd dogs

Journal of the American Veterinary Medical Association 1979 1741012-1016

Henry GA Radiographic development of canine hip dysplasia Veterinary Clinics of North

America Small Animal Practice 199222559-578

Hupp J Pfeil I Buder A Monig K Pfeil A Schubert K Schulz S Winkler T Die dorsale

Pfannendachplastik nach Slocum ndash Eine retrospektive Studie Der praktische Tierarzt

200788(6)398-409

İki Y Sağlam M Koumlpeklerde caput ve collum femoris‟in exicion arthroplastisi Veteriner

Cerrahi Dergisi 200410(1-2)43-47

Jaeligger GT Larsen S Soslashli N Moe L Two years follow-up study of the pain-relieving effect

of gold bead implantation in dogs with hip-joint arthritis Acta Veterinaria Scandinavica

2007499

Johnson AL Smith CW Pijanowski GJ Hungerford LL Triple pelvic osteotomy effect

on limb function and progression of degenerative joint disease Journal of the American

Animal Hospital Association 199834260-264

Kealy RD Olsson SE Monti KL Lawler DF Biery DN Helms RW Lust G Smith GK

Effects of limited food consumption on the incidence of hip dyplasia in growing dogs

Journal of the American Veterinary Medical Association 1992201857-863

Kinzel S Hein S Von Scheven C Kuumlpper W 10 years experience with denervation of the

hip joint capsule for treatment of canine hip joint dysplasia and arthrosis Berl Tierarztl

Wochenschr Munch 2002115(1-2)53-56

Kuumlrkluuml Ccedil Koumlpeklerde eksizyon arthroplasti operasyonu ve geccedil doumlnem sonuccedilları Adnan

Menderes Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml Aydın Tuumlrkiye-2010

Kwon YD Pittler MH Ernst E Acupuncture for peripheral joint osteoarthritis (A

systematic review and meta-analysis) Rheumatology 2006 45(11)1331-1337

Leighton EA Genetic of canine hip dysplasia Journal of the American Veterinary Medical

Association 19972101474-1479

Luck DR DARthroplasty httpwwwvsrsnetDARthroplastyhtml Erişim tarihi 17

Eyluumll 2011

72

Lust G Todhanter RJ Erb N Dykes NL Williams AJ Burton-Wurster N I Farese JP

Repeatability of dorsolateral subluxation scores in dogs and correlation with macroscopic

appearance of hip osteoartritis American Journal of Veterinary 2001621711-1715

Lust G An overview of the pathogenesis of canine hip dysplasia Journal of the American

Veterinary Medical Association 1997210(10)1443-1445

Lust G Other orthopedic diseases Textbook of small animal surgery 2nd

Ed

Philadelphia WB Saunders Company 19931938-1944

Mackenzie SA Oltenacu EA Leighton W Heritability estimate for temperament scores in

German shepherd dogs and its genetic correlation with hip dysplasia Behavior Genetics

1985 15 475-482

Madsen JS Svalostoga E The joint capsula and joint laxity in dogs with hip dysplasia

Journal of the American Veterinary Medical Association 19952101463-1465

Meomartino L Fatone G Potena A Brunetti A Morphometric assessment of the canine

hip joint using the dorsal acetabular rim view and the centre-edge angle Journal of Small

Animal Practice 2002432-6

Morgan JP Stephens M Radiographic Diagnosis And Control Of CHD Iowa State

Universitesi Press 1988

Moses PA Alternatif surgical methods for treating canine hip dysplasia Australian

Veterinary Journal 200078(12)822-823

Muumlller D Pfannendachplastik mit kortiko-spongioumlsen Knochentransplantaten zur Therapie

der Huumlftgelenksdysplasie und Coxarthrose

httpmueller-heinsbergdePfannendachplastik_2008pdf Erişim Tarihi 23 Eyluumll 2011

Muumlller ME Total hip prosthesis Clinical Orthopaedics 197072(9)46-68

Nickel R Schummer A Seiferle E Wilkens H Wille KH Frewein J The Anatomy of the

Domestic Animals - The Locomotor System of the Domestic Mammals Berlin Verlag

Paul Parey 1986p89-90

Off W Matis U Excision arthroplasty of the hip joint in dogs and cats Clinical

radiographic and gait analysis findings at the surgical veterinary clinic of the Ludwig

Maximilians University of Munich Der praktische Tierarzt 1997 25(4)379-387

73

Olmstead ML Total Hip Replacement Current Techniques in Small Animal Surgery 4th

Ed BaltimoreWilliams and Wilkins 1998p1173-1178

Oumlzsoy S Koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı I klinik değerlendirmeler Veteriner

Cerrahi Dergisi 2002a8(3-4)81-88

Oumlzsoy S Koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı II Radyografik değerlendirme Veteriner

Cerrahi Dergisi 2002b8(2-4)89-95

Piermatei DL Flo GL Hip Dysplasia Brinker Piermatei Flo Handbook of Small Animal

Orthopedics and Fracture Repair PhiladelphiaWB Saunders Company1997p433-465

Piermattei DL Greeley RG An Atlas of Surgical Approaches to The Bones of The Dog

and Cat Philadelphia WB Saunders Company 1979

Puerta DA Smith GK Gregor TP Lafond E Conzemius MG Cabell WL Mckelvie PJ

Relationships between results of the Ortolani method of hip joint palpation and distraction

index Norberg angle and hip score in dogs Journal of the American Veterinary Medical

Association 1999214(4)497-501

Read RA Conservative management of juvenil canine hip dysplasia Australian Veterinary

Journal 200078(12)818-819

Read RA Diagnosis and treatment options for hip dysplasia in dogs

httpwwwvincomproceedingsplxCID=WSAVA2002ampPID=2663 Erişim tarihi 26

Nisan 2010

Remedions AM Fries CL Implant complication in 20 triple pelvic osteotomy Veterinary

and Comparative Orthopaedics and Traumatology 19936202-207

Remedions AM Fries CL Treatment of canine hip dysplasia A review Canadian

Veterinary Journal 199536(8)503-509

Riser WH Rhodes WH Newton CD Hip dysplasia In Newton CD Nunamaker DM

(Eds) Textbook of Small Animal Orthopedics Philadelphia JB Lippincott 1985 953-

980

Riser WH A half century of canine hip dysplasia Seminars in Veterinary Medicine and

Surgery (Small Animal) 1987287-91

74

Sarıerler M Comparison of the ortolani method of hip joint palpation norberg angle and

subluxation index in the diagnosis of hip dysplasia in dogs Veteriner Cerrahi Dergisi

20039(3-4)20-25

Schnelle GB Some new diseases in the dog American Kennel Gaz 19355225

Schulz KS Dejardin ML Surgical treatment of canine hip dysplasia In Slatter D (Eds)

Textbook of Small Animal Surgery 3rd

Ed Philadelphia WB Saunders Company

2002p2029-2059

Slocum B Devine TM Dorsal acetabular rim radiographic view for evaluation of the

canine hip Journal of the American Animal Hospital Association 199026289-296

Slocum B Slocum DT Pelvic Osteotomy For Axial Rotation Of The Acetabular Segment

İn Dogs With Hip Dysplasia The Veterinary Clinics of North America Small Animal

Practice 199222645-682

Slocum B Slocum TD DARthroplasty

httpwwwslocumenterprisescomArticlesdarthroplastyhtm|~httpwwwslocumenterpri

sescomArticlesdarthroplastyhtm Erişim tarihi 07 Haziran 2009

Slocum B Slocum TD Hip Current techniques in small animal surgery 4th

Ed

BaltimoreWilliams and Wilkins 1998p1127-1178

Smith GK Advances in diagnosing canine hip dysplasia Journal of the American

Veterinary Medical Association 19972101451-1457

Swenson L Audell L Hedhammar A Prevalence and ınheritance of and selection for hip

dysplasia in seven breeds of dog in sweden and bebefit cost analysis of a screening and

control program Journal of the American Veterinary Medical Association 1997210207-

214

Todhunter RJ Lust G Hip Dysplasia Pathogenesis In Slatter D (Eds) Textbook of Small

Animal Surgery 3rd

Ed Philadelphia WB Saunders Company 2002p2009-2019

Tomlinson LJ Johnson JC Quantification of measurement of femoral head coverage and

Norberg angle within and among four breeds of dogs American Journal of Veterinary

Research 200061(12)1493-1500

Toumlnnis D General radiography of the hip joint Congenital dysplasia and dislocation of the

hip Berlin Springer Verlag 1987p100-138

75

Trumpatori BJ Mathews KG Roe SR Robertson ID Radiographic anatomy of the canine

coxofemoral joint using the dorsal acetabular rim (DAR) view Veterinary Radiology amp

Ultrasound 200344526-532

Vane JR Botting RM Mechanism of action of anti-inflammatory drugs Scand J

Rheumatol 199625(102)9ndash21

Vezzoni A Dravelli G Corbari A Lorenzi MD Cirla A Tranquillo V Early diagnosis of

canine hip dysplasia European Journal of Companion Animal Practice 200515(2)173-

184

Vezzoni A Boiocchi S Vezzoni L Vanelli AB Bronzo V Double pelvic osteotomy for

the treatment of hip dysplasia in young dogs Veterinary and Comparative Orthopaedics

and Traumatology 20106444-452

Wallace LJ Canine hip dysplasia past and present Seminars in Veterinary Medicine and

Surgery (Small Animal)1987292-106

Winer BJ Donald RB Kenneth MM Statistical principles in experimental desing Third

Ed A Bradford Hill London 1991

Wylie KB DeYoung DJ Drost WT DeYoung BA The Effect of Surgical Approach on

Femoral Stem Position in Canine Cemented Total Hip Replacement Veterinary Surgery

19972662

Yaygınguumll R Koumlpeklerde triple pelvik osteotomi uygulamaları Adnan Menderes

Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml Aydın Tuumlrkiye-2005

Yuumlcel R Bakır B Kangal ccediloban koumlpeklerinde kalccedila ekleminin displazi accedilısından klinik ve

radyolojik olarak incelenmesi İstanbul Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi ve Muumlnih Ludwig-

Maximilians Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Tuumlrk Alman Guumlnleri Tebliğ Kitabı 29 - 30

Nisan 1993 Avcılar-İSTANBUL 1993p83-87

Zhang Z Zhu L Sandler J Friedenberg SS Egelhoff J Williams AJ Dykes NL

Hornbuckle W Krotscheck U Moise NS Lust G Todhunter RJ Estimation of

heritabilities genetic correlations and breeding values of four traits that collectively define

hip dysplasia in dogs American Journal of Veterinary Research 200970(4)483-492

76

OumlZGECcedilMİŞ

1978 yılında Sivas‟ta doğdum İlkokulu Ziya Goumlkalp İlkokulu ortaokul ve lise

oumlğrenimimi Sivas Selccediluk Anadolu Lisesi‟nde tamamladım 1996 yılında Ankara

Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi‟nde okumaya hak kazandım 2001 yılında mezun oldum

2003 yılında Adnan Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı‟nda

Araştırma Goumlrevlisi olarak ccedilalışmaya başladım 2006 yılında aynı Anabilim Dalında

doktora programına başladım Halen Adnan Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi

Cerrahi Anabilim Dalı‟nda araştırma goumlrevlisi olarak ccedilalışmaktayım

77

TEŞEKKUumlR

Doktora oumlğrenimim ve tez ccedilalışmam suumlresince ilgi ve yardımlarını hiccedilbir zaman

esirgemeyen danışmanım Sayın Prof Dr Ali BELGE‟ ye teşekkuumlruuml bir borccedil bilirim

Ayrıca her konuda katkılarını esirgemeyen İstanbul Uumlniversitesi Veteriner

Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyesi Sayın Prof Dr Kuumlrşat OumlZER‟ e Adnan

Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyeleri Sayın

Prof Dr Murat SARIERLER‟ e Sayın Prof Dr Nuh KILICcedil‟ a oumlzellikle tezin bitiş

aşamasında goumlstermiş oldukları yardım ve sabırdan dolayı Anabilim Dalımız Oumlğretim

Uumlyesi Yrd Doccedil Dr Sayın İbrahim AKIN Fizyoloji Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyesi Sayın

Aykut UumlNER‟ e Araştırma Goumlrevlisi Dr Sayın Rahime YAYGINGUumlL Araştırma

Goumlrevlisi Zeynep Bilgen ŞEN Araştırma Goumlrevlisi Zeynep Bozkan TATLI‟ ya ve tuumlm

doktora ve yuumlksek lisans oumlğrencileri ile emeği geccedilen tuumlm oumlğrencilere teşekkuumlr ederim

Tez ccedilalışmama SAE-09013 numaralı proje ile sağladığı maddi katkılarından

dolayı Adnan Menderes Uumlniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimine

teşekkuumlr ederim

Page 7: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve

v

18113 Duruş testi 13

18114 Kalccedila sublukzasyon testi 14

18115 İliopsoas testi 15

1812 Anestezi altındaki hastada yapılan testler 15

18121 Reduumlksiyon ve sublukzasyon accedilıları 15

18122 Ortolani belirtisi 16

18123 Barlow belirtisi 17

18124 Barden palpasyonu 17

18125 Diğer testler 17

19 Radyolojik Muayene 17

191 Radyolojik Pozisyonlar 18

110 Sağaltım 22

1101 Medikal Sağaltım 22

1102 Operatif Sağaltım 24

11021 Musculus pectineus myectomisi 24

11022 Juvenil pubic symphysiodesis (JPS) 24

11023 Intertrochanteric osteotomi 24

11024 Eksizyon arthroplastisi 24

11025 Total kalccedila protezi 24

11026 Uumlccedilluuml pelvik osteotomi (TPO) 25

11027 Kalccedila eklemi kapsulası denervasyonu 25

11028 DARthroplasti 25

110281 Tanım 25

110282 Endikasyon 26

110283 Operasyon tekniği 27

vi

2 GERECcedil VE YOumlNTEM 30

21 Gereccedil 30

22 Youmlntem 31

221 Preoperatif Muayeneler 31

2211 Preoperatif klinik muayene 31

2212 Preoperatif radyolojik muayene 31

222 Postoperatif Muayeneler 32

2221 Postoperatif klinik muayene 32

2222 Postoperatif radyolojik muayene 32

223 Anestezi 33

224 Modifiye DARthroplasti Tekniği 34

225 İstatistiksel Analiz 40

3 BULGULAR 42

31 Preoperatif Bulgular 42

311 Preoperatif Klinik Muayene Bulguları 42

312 Preoperatif Radyolojik Muayene Bulguları 42

32 Postoperatif Bulgular 43

321 Postoperatif Klinik Muayene Bulguları 43

322 Postoperatif Radyolojik Muayene Bulguları 44

33 Uygulanan Testlere İlişkin İstatistiksel Sonuccedillar 44

331 Kalccedila Ekstensiyon Testi Sonuccedilları 44

332 Abduksiyon Eksternal Rotasyon Testi Sonuccedilları 45

333 Ayakta Duruş Testi Sonuccedilları 45

334 Aktivite Testi Sonuccedilları 46

335 Topallık Testi Sonuccedilları 46

vii

336 Standart OFA Pozisyonunda Norberg Accedilılarının Değerlendirme Sonuccedilları 47

4TARTIŞMA 54

5 SONUCcedil 62

OumlZET 64

SUMMARY 66

KAYNAKLAR 68

OumlZGECcedilMİŞ 76

TEŞEKKUumlR 77

viii

SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ

JPS Juvenil Pubic Symphiodesis

DEH Dejeneratif Eklem Hastalığı

OFA Orthopedic Foundation for Animals

DLS Dorsolateral Sublukzasyon

NSAID Nonsteroidal Antienflamatuar Ajanlar

TPO Uumlccedilluuml Pelvik Osteotomi (Triple Pelvic Osteotomy)

PDS Polidiaxanon

KED Kalccedila Eklemi Displazisi

DAK Dorsal Asetabular Kenar

DPO Double Pelvic Osteotomy

DI Distraksiyon İndeksi

ix

CcedilİZELGELER DİZİNİ

Sayfa

Ccedilizelge 11 Osteoarthritisrsquo in gelişimine ilişkin yaş topallık ilişkisi 11

Ccedilizelge 21 Ccedilalışmayı oluşturan koumlpeklerin ırk yaş ve cinsiyet dağılımları 30

Ccedilizelge 31 Standart OFA pozisyonunda norberg accedilılarının değerlendirme

sonuccedilları 43

Ccedilizelge 32 Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları 44

Ccedilizelge 33 Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları 45

Ccedilizelge 34 Ayakta duruş testi sonuccedilları 46

Ccedilizelge 35 Aktivite testi sonuccedilları 46

Ccedilizelge 36 Topallık testi sonuccedilları 47

Ccedilizelge 37 Norberg accedilısı kalccedila ekstensiyon testi abduksiyon eksternal

rotasyon testi duruş testi aktivite ve topallık testinin preoperatif postoperatif

3ay ve 1 yıl bulgularına toplu bir bakış 43

x

RESİMLER DİZİNİ

Sayfa

Resim 11 Normal ve displazik kalccedilaların radyografik goumlruumlntuumlsuuml 02

Resim 12 Os coxaersquo yı oluşturan kemik yapılar 03

Resim 13 M pisiformis m gluteus profundus m gluteus mediusun anatomik

goumlruumlnuumlmuuml 05

Resim 14 Deri ve fasiarsquonın ensizyon hattı 06

Resim 15 Kasların retrakte edilmesi 06

Resim 16 Dorsal acetabulum duvarına yaklaşım 07

Resim 17 Kalccedila displazilerinde goumlzlenen merdiven ccedilıkarken zorlanma 11

Resim 18 Abduksiyon eksternal rotasyon testi 13

Resim 19 Normal bir koumlpekte ayakta durma pozisyonu Displazili bir koumlpeğin

ayakta durma testinde kalccedila ve bel boumllgesini ccedilukurlaştırma14

Resim 110 Ortolani testinin uygulama tekniği 16

Resim 111 Standart OFA pozisyonu 19

Resim 112 Dorsolateral Sublukzasyon (DLS) radyografik pozisyonrsquo un

uygulanışı 20

Resim 113 PennHip methoduyla radyografi ccedilekim tekniği 21

Resim 114 PennHip methoduyla alınan radyografilerde distaksiyon ve

kompresyon goumlruumlntuumlleri 21

Resim 115 Distraksiyon indeksinin hesaplanmasındaki şematik goumlruumlnuumlm 22

Resim 116 DARthroplasti operasyonu iccedilin kemik greftinin alındığı ve uygulandığı

yerin iskelet uumlzerindeki ve radyografideki goumlruumlntuumlsuuml26

Resim 21 Ccedileşitli vakalara ait preoperatif goumlruumlntuumller 31

Resim 22 Standart OFA pozisyonunda radyografilerin alınması 33

Resim 23 Hastanın operasyona hazırlanmasına ait goumlruumlntuumller 34

xi

Resim 24 13 costarsquo nın ccedilıkartılmasına ait goumlruumlntuumller 36

Resim 25 13 costarsquo nın kortikokanselloumlz kemik grefti olarak hazırlanması 37

Resim 26 Dorsal acetabular kenara yaklaşım ve greftlerin yerleştirilmesi

iccedilin deliklerin accedilılması 38

Resim 27 Greftrsquo lerin yerleştirilmesi ve boumllgenin kapatılması 39

Resim 28 Hayvanların operasyon sonrası genel goumlruumlntuumlleri 40

Resim 31 Uygulanan ccedileşitli testlere ait goumlruumlntuumller 49

Resim 32 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 15 aylık erkek Kangal

koumlpeğe ait radyografiler 50

Resim 33 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti sol tarafa eksizyon arthroplastisi

uygulanan 11 aylık erkek melez koumlpeğe ait radyografiler 51

Resim 34 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık erkek Labrador

Retriever koumlpeğe ait radyografiler 52

Resim 35 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 6 aylık erkek Kangal

koumlpeğe ait radyografiler 52

Resim 36 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 13 aylık erkek

Golden Retriever koumlpeğe ait radyografiler 53

Resim 37 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık dişi

Rottweiler koumlpeğe ait radyografiler 53

1

1GİRİŞ

Kalccedila displazisi oumlzellikle orta ve iri ırk koumlpekleri etkileyen genetik ve ccedilevresel

faktoumlrlerin etkisi altında meydana gelen eklemde stabilite bozukluğu oluşturan oumlnemli bir

gelişim anomalisidir (Alexander 1992 Aktaş 2007)

Hastalığın oluşumunda kalıtsal nedenler dışında beslenme diyet ve ağırlığın oumlnemli

roluumlnuumln bulunduğu bildirilmektedir Pelvis kaslarının gelişim anomalileri ve eklem

gevşekliği de nedenler arasında sayılmaktadır (Alexander 1992 Aslanbey ve Candaş 1994

Piermatei ve Flo 1997) Hastalığa yakalanan koumlpekler normal kalccedila eklemi ile doğarlar

ancak buumlyuumlme suumlrecinde iskelet ve bunu destekleyen kas sisteminde bir inkoordinasyon

gelişir (Alexander 1992)

Kalccedila displazisinde klinik belirtiler ve radyografik değişiklikler arasında direkt bir

korrelasyon bulunmamaktadır Bazı hayvanlar oumlnemli radyografik değişimler bulunmasına

rağmen herhangi bir topallık belirtisi goumlstermezler veya ccedilok az topallık goumlsterirler

Bununla birlikte ccedilok az radyografik değişim goumlsteren olgularda belirgin topallıklar

goumlzlenebilmektedir (Denny ve Butterworth 2000)

Kalccedila displazisi accedilısından genel kontrol zamanı 6-7 ay yaş doumlnemi olarak kabul

goumlrmektedir Ancak PennHip youmlntemi ile 3-4 aylık koumlpeklerde hastalığın erken doumlnem

oumlnemli bulgularından kalccedila eklemi gevşekliği ortaya konabilmektedir (Fluumlckiger ve ark

1999 Oumlzsoy 2002b İki ve Sağlam 2004 Gahring 2011)

DARthroplasti eklemde dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olduğu henuumlz

osteofitik uumlremelerin başlamadığı ve kıkırdak yapısının bozulmadığı doumlnemde endikedir

Bu operasyonda amaccedil hayvanın iskelet sisteminin farklı boumllgelerinden alınan kemik

greftlerin dorsal acetabular kenara taşınarak boumllgenin daha uzun bir hale getirilmesi eklem

kapsuumlluumlnuumln desteklenmesi acetabulumun yuumlzey genişliğini artırarak caput femoris‟in daha

iyi bir şekilde kavranması ve eklemdeki gevşekliğin ortadan kaldırılmasını sağlamaktır

(Slocum ve Slocum 1992 Hupp ve ark 2007 Gahring 2011)

11 Kalccedila Displazisinin Tanımı

Kalccedila displazisi lig caputis ossis femoris caput femoris ve collum femoris‟deki

dejenerasyona bağlı olarak eklemde gevşeklik acetabulumda sığlaşma caput femoris‟de

2

duumlzleşme ile karakterize progresif nitelikte tek veya ccedilift taraflı bir eklem bozukluğudur

(Resim 11) (Anon 1973 Mackenzie ve ark 1985 Guumlzel 1990)

Resim 11 A Normal ve B Displazik kalccedilaların radyografik goumlruumlntuumlsuuml

12 Tarihccedile

Kalccedila displazisi ilk kez yaklaşık 2000 yıl oumlnce Hipokrat tarafından insanlarda

tanımlanmıştır (Olmstead 1998) Kalccedila eklemi displazisi terimi Hilgenreiner tarafından

1936 yılında kullanılmıştır İlk elektif neonatal tedavi Ortolani tarafından 1937 yılında

bildirilmiştir (Toumlnnis 1987)

Koumlpeklerde kalccedila displazisi ile ilgili ilk ccedilalışma ise 1930 yılında Kuzey Amerika‟da

başlamış 1935 yılında Schnelle tarafından ldquocoxa- femoral eklemin bilateral kongenital

sublukzasyonurdquo olarak tanımlanmış ve o doumlnemde nadir olduğu duumlşuumlnuumllmuumlştuumlr (Schnelle

1935) Guumlnuumlmuumlzde ise durum tamamen farklı bir goumlruumlnuumlm almış ve kalccedila displazisi

oumlzellikle iri ırk koumlpeklerin ccedilok sık karşılaşılan genetik bir eklem problemi olarak varlığını

suumlrduumlregelmiştir (Altunatmaz ve ark 2003 Aktaş 2007)

13 Kalccedila Ekleminin Anatomisi

Os coxa os ilium os pubis ve os ischii‟nin birleşmesiyle oluşur (Resim 12) Bu uumlccedil

kemiğin ilgili boumlluumlmleri aralarında acetabulum denilen merkezi ve derin bir ccedilukur

oluşturacak şekilde birbiriyle birleşmişlerdir (Dyce ve ark 1987 Dursun 1995)

A B

3

Resim 12 Os coxae‟ yı oluşturan kemik yapılar (Dyce ve ark 1987)

Acetabulum caput ossis femoris ile eklemleşen bir ccedilukurluktur Acetabulum‟un iccedil

yuumlzuumlnde caput ossis femoris ile eklem yapan yarım ay şeklindeki eklem yuumlzuumlne facies

lunata adı verilir Eklemin oluşumuna katılmayan ve kıkırdak kapsamayan tabanı ise fossa

acetabuli‟dir Acetabulum‟un dorsolateral yuumlzuumlnuuml kıkırdak dokusu kaplamıştır Fibroumlz

eklem kapsuumlluuml acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve collum femoris‟e yapışır

(Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)

Os pubis os coxa‟nın oumln ve alt kısmını oluşturur Foramen obturatorium‟u

şekillendirir Corpus ossis pubis ramus cranialis ossis pubis ve ramus caudalis ossis pubis

olmak uumlzere uumlccedil kısmı vardır Corpus ossis pubis acetabulum‟ un yapısına katılan goumlvde

kısmıdır Ramus cranialis ossis pubis‟in oumln kenarı keskin kenarlı bir ccediloumlkuumlntuuml yapar Buraya

pecten ossis pubis denir Yine bu kenar uumlzerinde pecten ossis pubis‟in lateralinde ve

acetabulum yakınında os ilium ile ramus cranialis ossis pubis‟in birleşme yerine eminentia

iliopubica denir Burası m pectineus‟un insersiyon yeridir (Evans ve ark 1979 Dyce ve

ark 1987)

Acetabulum ile caput ossis femoris arasındaki ekleme articulatio coxae denir

Eklem ccedilıkıntısını oluşturan caput ossis femoris kuumlre şeklindedir iccedile ve biraz yukarı

doumlnuumlktuumlr Eklem ccedilukurunu oluşturan acetabulum ise os coxa‟nın dış yuumlzuumlnde dışa ve

aşağıya bakan derin ve geniş bir ccedilukurdur Acetabulum‟un tuumlmuuml eklemin oluşumuna

katılmaz Eklemin oluşumuna katılan yarımay şeklindeki eklem yuumlzuuml facies lunata

4

eklemin oluşumuna katılmayan kısmı ise fossa acetabuli‟dir Acetabulum‟un kenarları

fibroumlz kıkırdaktan yapılmış bir halka ile yuumlkseltilmiştir Labrum acetabulare denilen bu

halka sayesinde acetabulum hem derinleşir hem de genişler caput ossis femoris‟in

yarısından fazlasını iccediline alır (Dyce ve ark 1987 Dursun 1995)

Kalccedila eklemi spheroid bir eklemdir Yapısı nedeniyle ccedilok hareketli bir eklem

olması gerekirken hayvanlarda ligament ve kasların oumlzel durumları nedeniyle sadece

fleksiyon ve ekstensiyon kısıtlı olarak abduksiyon ve adduksiyona izin verir Bununla

beraber carnivor‟da oldukccedila hareketlidir ve abduksiyon hareketini ccedilok rahat yapabilir

(Dursun 1995)

M gluteus superficialis ince duumlz hemen hemen dikdoumlrtgen şeklinde bir kastır

Sacrum ve ilk kuyruk omurundan başlar trochanter major‟ un arkasına yapışarak son

bulur M gluteus ve m piriformis tarafından oumlrtuumllmektedir Kalccedila ekleminin ekstensor

kasıdır N gluteus caudalis tarafından innerve edilmektedir (Nickel ve ark 1986 Dyce ve

ark 1987 Dursun 1995)

M gluteus medius ala ossis ilii sacrum ve m longissimus lumborum‟dan

carnivorlarda fascia glutea ve crista iliaca‟ dan başlar trochanter major‟ da sonlanır M

gluteus superficialis ve fascia glutea tarafından oumlrtuumlluumlr Kalccedila eklemine ekstensiyon

yaptırır ve N gluteus cranialis tarafından innerve edilir (Evans ve ark 1979)

M gluteus profundus spina ischiadica‟ dan başlar ve trochanter major‟ da

sonlanmaktadır (Resim 13) Kalccedila eklemine ekstensiyon ve abduksiyon yaptıran bu kas n

gluteus cranialis tarafında innerve edilir (Nickel ve ark 1986 Dyce ve ark 1987)

5

Resim 13 M pisiformis m gluteus profundus m gluteus mediusun anatomik goumlruumlnuumlmuuml

Eklem kapsuumlluuml geniş ve kalındır Labrum acetabulare‟yi ve incisura acetabuli‟yi

uumlstten oumlrten ligamentum transversum acetabuli‟yi de iccediline alacak şekilde collum ossis

femoris‟e yapışır Capsula articularis‟in oumln kısmı acetabulum yakınında kalınlaşarak zona

orbicularis adında geniş ve sirkuumller bir kemer oluşturur Eklem kapsuumlluumlnuumln oumln ve biraz dış

yan kesiminde ligamentum iliofemorale bulunur Os ilium ile fossa trochanterica arasında

uzanan kuvvetli bir bağdır (Nickel ve ark 1986)

Ligamentum transversum acetabuli Labrum acetabulare‟nin devamı şeklindedir ve

incisura acetabuli‟yi uumlstten koumlpruumller boumlylece altında bir delik kalır Bu delikten ekleme ait

damar ve sinirler geccediler (Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)

Ligamentum capitis ossis femoris Fossa acetabuli ile fovea capitis femoris arasında

uzanan kısa ve yuvarlak bir bağdır İntrakapsuumller olarak yer alan bu bağ membrana

synovialis tarafından oumlrtuumllmuumlştuumlr (Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)

14 Kalccedila Eklemine Intergluteal Ensizyonla Dorsal Yaklaşım

Boumllgenin uumlst (proximal) sınırını femur‟ un trochanter majorunun uumlst ucundan

geccedilirilen transversal bir duumlzlem oluşturur Alt sınırını trochanter major‟un 10ndash14 cm

altından birinci duumlzleme paralel olarak geccedilirilen transversal bir duumlzlem belirler Bu iki

duumlzlem arasında kalan boumllge regio articulationis coxae (kalccedila eklemi boumllgesi)‟ dir (Dursun

2002)

6

Resim 14 Deri ve fascia‟nın ensizyon hattı (Piermattei ve Greeley 1979)

Deri ensizyonu trochanter major‟ un distalinden başlar trochanteri geccediler

craniomedial youmlnde buumlkuumllerek trochanter ile dorsal hat arasında sonlandırılır (Resim 14)

Deri ve subkutan yağ dokusu diseke ve retrakte edilerek gluteal fascia‟nın goumlruumlnmesi

sağlanır Bu fascia m gluteus superficialis ve biceps femoris‟in cranial sınırı boyunca

ensize edilir (Resim 14) Bu iki ensizyon trochanter major boumllgesinde birleştirilir

Resim 15 Kasların retrakte edilmesi (Piermattei ve Greeley 1979)

7

M superficialis kaldırılarak trochanter minor uumlzerindeki insersiyon noktasından

ensize edilir Bu kasın kaldırılmasıyla siyatik sinir‟e yaklaşılır M gluteus medius craniale

retrakte edilir (Resim 15) (Piermattei ve Greeley 1979)

Resim 16 Dorsal acetabulum duvarına yaklaşım (Piermattei ve Greeley 1979)

M gluteus superficialis elevasyonu ve retraksiyonu siyatik sinir‟ in ekarte

edilmesini sağlar Corpus ilium uumlzerinde m gluteus profundus‟ un origosu caudal sınırı

uumlzerinden başlayarak ensize edilir M gluteus profundus kas goumlvdesinin craniolateral

elevasyonu ve retraksiyonu iccedilin bu ensizyon cranial‟ e devam eder ve boumlylece

acetabulum‟un dorsal kenarına ulaşılır (Resim 16 ) (Piermattei ve Greeley 1979)

15 Kalccedila Displazisinin Nedenleri

Hastalığın oluşumunda genetik faktoumlrler başta olmak uumlzere ccedilevresel faktoumlrlerinde

etkinliği kanıtlanmıştır (Zhang ve ark 2009) Ccedilevresel faktoumlrlere bakıldığında vuumlcut

buumlyuumlkluumlğuuml buumlyuumlme oranı (oumlzellikle 3-8 aylık doumlnemde) beslenme diyete bağlı kalsiyum

ve diğer katyonların aşırı alınımı m pectineus distrofisi yeni doğanlarda aşırı fiziksel

etkinlik zayıf pelvik kas kuumltlesi osteokondrozis aşırı derecede eksojen oumlstrojen alımı ve

C vitamini eksikliğinin hastalığın oluşumunda rol aldığı duumlşuumlnuumllmektedir (Piermattei ve

Flo 1997 Olmstead 1998)

8

151Genetik

Kalccedila displazisi kalıtsal bir hastalıktır (Hedhammar 1979 Corley ve Keller 1989

Alexander 1992) Kalccedila displazisi poligenetik ve multifaktoumlriyel pek ccedilok genin ve

faktoumlruumln etkisinde oluşan bir oumlzellik taşımaktadır (Mackenzie ve ark 1985 Leighton 1997)

Ccedilevresel faktoumlrler kalccedila displazisinin nedeni değildir fakat derecesini belirlemede rol

oynayabilirler (Corley ve Keller 1989 Kealy ve ark 1992) Bunun anlamı bir hayvanın

fenotipi mutlaka genotipine eşit olacak anlamına gelmez İki hayvan aynı displazik

genotipe sahipken ccedilevresel faktoumlrlerin etkisiyle farklı fenotiplere (1 displazik 1 normal)

sahip olabilir (Fox ve ark 1987) Her iki ebeveyni de displazik olan koumlpeklerin

yavrularında kalccedila displazisi goumlruumllme oranı 85 iken bir ebeveynin normal bir ebeveynin

dizplazik olduğu ccediliftleşme sonucu doğan yavrularda 52 ana - babanın normal olduğu

yavrularda 375 olarak bildirilmektedir (Riser 1987) Alman ccediloban koumlpeklerinde yapılan

bir ıslah ccedilalışmasında displazik olmayan kapalı bir kolonide 35 yıl iccedilerisinde kalccedila

displazisi oranının 39‟ dan 17 lere duumlşuumlruumllduumlğuuml kaydedilmektedir (Riser ve ark 1985)

152Beslenme

Beslenme kalccedila displazisini etkileyen oumlnemli ccedilevre faktoumlrlerinden biridir tek başına

kalccedila displazisine neden goumlsterilemez fakat genetik yatkınlığı olan bireylerde displazinin

goumlruumllme oranını artırabildiğine dikkat ccedilekilmektedir (Hazewinkel 1994)

Kalccedila displazisi genotipi‟ne sahip yavru koumlpeklerde buumlyuumlme periyodunda yuumlksek

kalorili diyetle beslenmenin hastalığın insidansı ve şiddetini artırdığı bildirilmektedir

(Anon 1973 Olmstead 1998)

153Hormonlar

Aşırı kalsiyum alınması kalsitonin‟de artış paratiroid hormonunda azalmalara

neden olur Ayrıca yetersiz beslenme de gastrin salınımını artırarak kalsitonini yuumlkseltir ve

paratiroid hormon duumlzeyini duumlşuumlruumlr Oumlstrojen relaksin insuumllin buumlyuumlme hormonu ve

paratiroid hormonunun kalccedila displazisinin gelişiminde birer etken olduğu bildirilmektedir

(Morgan 1988)

Oumlstrojen verilen yavru koumlpeklerde kalccedila displazisi goumlruumllme sıklığının artabileceği

belirtilmekle birlikte (Wallace 1987) displazik koumlpeklerin oumlstrojen seviyelerinin sağlıklı

koumlpeklerin duumlzeyleri ile aynı olabileceği de ifade edilmektedir (Riser ve ark 1985)

9

Kalccedila displazisi bulunan annelerde doğum sonrası relaksin seviyesi artış

goumlstermekte ve yavrulara verilen relaksin hormonunun kalccedila displazisi gelişimini

etkileyebileceği iddia edilmekle birlikte (Riser ve ark 1985 Lust 1993) oumlstrojen relaksin

veya herhangi bir diğer hormonun normal duumlzeyde bulunmasının kalccedila displazisinin

gelişiminde etkin olacağı sonucunu vermeyeceği vurgulanmaktadır (Riser ve ark 1985

Wallace 1987)

154Miyopatiler

M pectineus miyopatisi buumlyuumlmeyi engelleyip geciktirebilir Caput femoris‟in

acetabulum‟dan dışarıya ve yukarıya doğru yuumlklenmesine eklemin gevşekliğine

acetabulum‟un kenarının zedelenmesine neden olmaktadır (Morgan 1988)

155Vitaminler

Destek dokuların interselluumller liflerinin oluşumunda ve bu dokuların normal

fonksiyonlarının sağlanmasında etkili olan vitamin C‟nin eksikliğinde değişik oranlarda

kalccedila displazisi meydana geldiği C vitamini ilavesi ile beslenen yavrularda kalccedila displazisi

goumlruumllme oranında azalma olduğu bildirilmektedir (Bennet 1987) Gebe koumlpeklere yuumlksek

doz vitamin C uygulanmış ve yavrularda 2 yıllık bir doumlnemde kalccedila displazisinin ortadan

kalktığı goumlzlenmiştir (Belfield 1976)

16 Patogenez

Kalccedila ekleminin stabilitesi ve gevşekliğini kemiksel elementlerin yapısı ve dorsal

acetabular kenar (hayvan ayakta dururken destek accedilısından oumlnemli yer tutar) kalccedila

ekleminin ccedilapraz hareketinden sorumlu kasların dengesi eklem kapsuumlluuml lig caputis ossis

femoris ve sinoviya sıvısı etkiler (Read 2010)

Kalccedila eklemi displazisinin gelişiminde eklemdeki stabilite eksikliği ile

acetabulum‟un zayıf gelişimi sonucu collum femoris‟te ve acetabulum kenarında

ekzostozla birlikte seyreden kronik bir yangı gelişir Primer olarak eklem kapsuumlluuml ile

ligamentlerin gevşekliği ve buna bağlı olarak eklemde aşırı oynaklık sekonder olarak

acetabulum‟un noksan gelişimi meydana gelir Bu gevşeklik ve oynaklığın 4-8 aylar

iccedilerisinde en uumlst duumlzeyde olduğu bildirilmektedir Başka bir varsayıma goumlre de 4 ve 5 bel

omurlarında değişimler m pectineus‟ ta spazma neden olmaktadır Bu spazm sonucu

eklem lukzasyona suumlruumlklenmekte ya da caput femoris acetabulum‟un dorsal kenarına daha

fazla basınccedil yapmaktadır Boumlylece eklem kapsuumlluuml ve lig capitis ossis femoris gerilmekte ve

10

bunun sonucu olarak caput femoris‟in acetabulum‟un dorsal duvarına basıncı ile

acetabulum sığlaşmaktadır Ağır olaylarda bu durumun daha 14 guumlnde bile saptanabildiği

belirtilmektedir (Hedhammer ve ark 1979 Read 2010) Hedhammer ve ark (1979)

hastalığın genellikle yaşamın 3 ve 4 aylarında accedilığa ccedilıktığını ve ancak 12 ve 18 aylar

iccedilerisinde gelişimini tamamladığını bu yaştan sonra yalnız sekonder değişimlerin

goumlzlendiğini ifade etmektedirler

Displaziye prezdispoze koumlpek yavrularının doğumda normal kalccedila eklemine sahip

olduğu belirtilmektedir (Alexander 1992) Kalccedila eklemi yaşamın ilk 10-14 guumlnuumlne kadar

normal gelişimini suumlrduumlruumlr zamanla sinovial sıvı miktarında artış sinovitis sinovial sıvı

yapışkanlığı ve fonksiyonunda azalma ve sinovial sıvı iccedilerisindeki loumlkosit sayısında artış

şekillenmektedir Bunu takiben lig capitis ossis femoris ve eklem kapsuumlluumlnde dejenerasyon

başlamaktadır Hayvanın ırkı hızlı gelişimi ve ağırlık artışı gibi etiyolojik faktoumlrlere bağlı

olarak eklem gevşekliği ilerler ve sonuccedilta acetabulum ile caput femoris arasındaki uyum

bozularak displaziye ilişkin bir takım bozukluklar ortaya ccedilıkar (Anon 1973 Aslanbey ve

Candaş 1994)

17 Klinik Goumlruumlnuumlm

Hastalığın ilk bulgusu kalccedila eklemi gevşekliğidir Kalccedila displazili koumlpeklerde klinik

muayeneler sırasında arka ekstremitelere ilişkin ağrı sallantılı yuumlruumlyuumlş ayağa kalkmada

zorluk koşma ve sıccedilramada isteksizlik uzun ve zorlu egzersizlerden kaccedilınma merdiven

ccedilıkarken zorlanma (Resim 17) vardır (Aslanbey 1990 Guumlzel 1990 Deny ve Butterworth

2000) İnspeksiyonda pelvis ve gluteal boumllge kaslarında zayıflık kifoz bacaklarda ciddi bir

adduksiyon goumlruumllebilir Kalccedila displazisi genelde bilateral şekillenen bir rahatsızlık olsa da

aynı oumllccediluumlde her koumlpekte bilateral şekillenmeyebilir (Piermattei ve Flo1997 Olmstead 1998

Deny ve Butterworth 2000)

11

Resim 17 Kalccedila displazilerinde goumlzlenen merdiven ccedilıkarken zorlanma

18 Tanı

Kalccedila displazisinin ortaya ccedilıkması hayvanın yaşamı boyunca herhangi bir doumlnemde

genellikle stabilite bozukluğu ve osteoarthritisin tespiti ile goumlzlenebilir Hastalıkta topallık

ilk altı ay boyunca yavaş yavaş artış goumlsterir ve hayvan altı aylık olduğunda maksimum

noktaya ulaşarak belirginleşir daha sonraki altı aylık periyotta azalır ve hayvan bir yaşını

geccediltikten sonra artmaya başlar ( Ccedilizelge 11 ) (Todhunter ve Lust 2002)

Ccedilizelge 11 Osteoarthritis‟ in gelişimine ilişkin yaş topallık ilişkisi (Todhunter ve Lust

2002)

12

Koumlpeklerde ilk klinik belirtiler 3 ile 12 aylıkken goumlzlenirken genellikle altı

aylıktan kuumlccediluumlk koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı oldukccedila zordur (Dassler 2002) Ancak

guumlnuumlmuumlzde ccedileşitli radyografik youmlntemler ile kalccedila displazisi erken doumlnemlerde tespit

edilebilmektedir Klinik semptomlar belirginleşene kadar hasta sahiplerinin dikkatinden

kaccedilar Kesin teşhis palpasyon bulguları klinik bulgular ve radyografik youmlntemlerle

yapılabilmektedir (Smith 1997 Puerta ve ark 1999 Altunatmaz ve ark 2003)

181 Fiziksel muayene

Koumlpeklerin fiziksel muayenesinde kalccedila ekleminin gevşekliğinin belirlenmesinde

ve displazi teşhisinde birccedilok youmlntemin kullanıldığı bildirilmektedir Bu youmlntemler

hayvanlara sedasyonlu ve sedasyonsuz olarak yapılmaktadır (Bojrab ve ark 1988)

1811 Uyanık (sedasyonsuz) hastada yapılan testler

18111 Abduksiyon eksternal rotasyon testi

Bu test yangılı bir kalccedila ekleminde ağrı oluşturur Normalde dorsal acetabular

boumllgede eklem kapsuumlluuml ince ve şeffaf yapıdadır Caput femoris‟in sublukzasyonuna bağlı

olarak eklem kapsuumlluuml yırtılır ve fibrozis sonucu kalınlaşır Testin uygulanmasında bir kişi

hastanın başını tutarken hekim hastanın arkasında yer alır Hastanın sağ ve sol kalccedilaları

sıra ile test edilir Muayene eden kişinin sağ eli hastanın sağ dizini tutar Diz sağ kalccedilayı

dışarıya rotasyon ve fleksiyon yaptırmak iccedilin kullanılır Kalccedila abdukte edilir dışarıya

doğru doumlnduumlruumlluumlr ve gerilir Abduksiyonda yangılı ve zarar goumlrmuumlş collum femoris ile

eklem kapsuumlluuml temas ettirilir Eksternal rotasyonda ise yangılanmış kapsuumlluumln collum

femoris‟e suumlrtmesi rahatsızlık yaratır Hasta tepki goumlstermezse sonuccedil negatiftir Isırma ve

kalccedilayı korumaya ccedilalışması yangılanmış bir kalccedilayı goumlsterir Bu test kalccedila displazisi iccedilin

spesifik değildir Lumbal boumllgedeki medulla spinalis lezyonlarında da pozitiftir (Resim

18) (Bojrab ve ark 1988 Alexander 1992 Adams ve ark 1998)

13

Resim 18 Abduksiyon eksternal rotasyon testi

A Abduksiyon yangılanmış ve zarar goumlrmuumlş kollum femoris ile kapsuumll temas ettirir

B Eksternal rotasyon yangılanmış kapsuumlluumln kollum femorise suumlrtuumlnmesi sonucu rahatsızlık

yaratır (Oumlzsoy 2002a)

18112 Kalccedila ekstensiyon testi

Bu test collum femoris civarında eklem kapsuumlluumlnuuml gerer Bu testin

uygulanmasında bir kişi hastayı tutarken hekim hastanın arkasında durur Sağ ve sol

kalccedilalar sıra ile test edilir Kuumlccediluumlk bir koumlpeğin sağ kalccedila testi iccedilin hekim parmaklarını

kalccedilanın cranial‟i uumlzerine başparmağını da dorsal ischiial boumllgeye yerleştirilir Hastanın

kalccedilası muayene edenin parmaklarının ccedilekmesi ile gerilir Daha buumlyuumlk koumlpeklerde ise sağ

elin parmakları genu boumllgesine sol elde hayvanın arka tarafı uumlzerine yerleştirir Sol el

hayvanın hareketini oumlnlerken hekim femur‟u diğer eli ile geriye doğru ccedilekerek kalccedilayı

gerer Bu test collum femoris civarında eklem kapsuumlluumlnuuml gerer Pozitif olduğu zaman

hasta tepki goumlstermektedir Dorsal eklem kapsuumlluuml yangılaştığında ve fibrozis geliştiğinde

pozitif yanıt verir Bu test kalccedilaya spesifik değildir Kontraksiyona uğramış m iliopsoas ve

aşağı lumbal boumllgedeki yangılarda da pozitif yanıt verir (Bojrab ve ark 1988 Alexander

1992 Adams ve ark 1998)

18113 Duruş testi

Duruş testi omurgada basınccedil oluşturan fonksiyonel bir eylemdir Ayakta duran bir

koumlpeğin oumln ayaklarının yukarı kaldırılması ile gerccedilekleştirilir Sağlıklı bir koumlpek bu

pozisyonda rahatsız olmadan ayakta durur Koumlpeğin arka tarafı ve kalccedilası gergindir

Sağlıklı olmayan koumlpek ise rahatsız pozisyonda durur ve bu durumdan hoşlanmayarak yere

14

inmeye ccedilalışır Hayvan arka tarafını ve kalccedilasını fleksiyonda tutar Bu test aşırı

ekstensiyon yolu ile kalccedila ve omurgalarda baskı yaratır Anormal kalccedilalı koumlpekler fibrozis

ve yangının derecesine bağlı olarak farklı cevap verebilirler Bu test bir hastalık iccedilin

patognomonik olmamakla birlikte hayvanın sırtında ya da kalccedilasında bir problem

olduğunu goumlsterir (Resim 19) (Bojrab ve ark 1988)

Resim 19 A Normal bir koumlpekte ayakta durma pozisyonu B Displazili bir koumlpeğin

ayakta durma testinde kalccedila ve bel boumllgesini ccedilukurlaştırması (Bojrab ve ark 1988)

18114 Kalccedila sublukzasyon testi

Bu fiziksel muayene topallığın kalccedila ya da sırt boumllgesinden kaynaklanıp

kaynaklanmadığını belirlemede kullanılır Testin uygulanmasında bir kişi hastayı tutarken

hekim test edilen kalccedilanın yanında durur Sağ kalccedila iccedilin muayene edenin sağ elinin

parmakları femurun proksimal kısmının medialine ve sağ başparmak sağ ilium uumlzerine

yerleştirilir Buumlyuumlk koumlpeklerde dizin laterali uumlzerine sol elin yerleştirilmesi ile kalccedilanın

abduksiyonu oumlnlenmeye ccedilalışılır Muayene eden kişi aynı zamanda ilium‟u mediale iter ve

femuru laterale ccedileker Hastanın tepki vermemesi negatiftir (Oumlzsoy 2002a) Kalccedila

sublukzasyon testi dorsal acetabular kenardaki kapsuumlluumln yapışma noktasını zorlar

Muayene edenin proksimal femuru laterale ccedilekmesi ile kalccedila eklemi sublukze olur ve hasta

ağrıya karşı kalccedilasını korumak iccedilin kaslarını kontraksiyona geccedilirir Bu kas kontraksiyonu

caput femoris‟in yangılanmış dorsal eklem kapsuumlluuml iccediline doğru dorsal youmlnde yer

değiştirmesine neden olarak ağrıya yol accedilar (Bojrab ve ark 1988)

15

18115 İliopsoas testi

Bu fiziksel muayene topallığın m iliopsoas‟ dan kaynaklanıp kaynaklanmadığını

anlamak iccedilin yapılır Bu test iliopsoas kasına spesifiktir ve yangılanmış kas‟a koumlpeğin

cevabını test eder Hekim hayvanın yanında durur Koumlpeğin sağ m iliopsoas‟ ının testi iccedilin

hekim parmaklarını hastanın kalccedilasının cranialine yerleştirir ve mpectineus‟un caudalinde

m iliopsoas uumlzerine parmakla basınccedil uygular M iliopsoas aynı zamanda kalccedilanın

gerilmesi ve rotasyonu ile de test edilir Hasta tarafından hissedilen ağrı kasın gerilmesi

parmakla yapılan basınccedil ve yangı miktarı ile doğru orantılıdır (Bojrab ve ark 1988)

1812 Anestezi altındaki hastada yapılan testler

18121 Reduumlksiyon ve sublukzasyon accedilıları

Reduumlksiyon accedilısı kalccedila eklemi reduumlksiyonu oluştuğunda sagital duumlzlemden fiziksel

pozisyonda abduksiyon accedilısının oumllccediluumllmesidir Reduumlksiyon accedilısını oumllccedilmek iccedilin hasta

anesteziye alınır ve sırt uumlstuuml yatırılır El diz eklemi lateraline yerleştirilir Medial

doğrultuda zorlama ile kalccedila ekstensiyon ya da fleksiyonsuz vertikal başlama pozisyonuna

getirilir Diz eklemine uygulanan guumlccedil ile kalccedila yavaşccedila abduksiyona getirilir Kalccedila eklemi

yerine yerleştiğinde abduksiyon durdurulur Ccedilıtırtı sesinin duyulması ya da caput femoris‟

in yer değiştirmesinin palpe edilmesi ile kalccedila ekleminin yerine yerleştiği anlaşılır

Sineradyografi ile de durum izlenebilir (Bojrab ve ark 1988)

Reduumlksiyon accedilısı koumlpeklerde elektronik goniometre ile oumllccediluumlluumlr Goniometrenin ucu

iliopectinel ccedilıkıntı uumlzerindeki m pectineus‟ un orijininin hemen caudaline yerleştirilir

Goniometrenin kenarı genu ekleminin medial kenarına dokundurulur Reduumlksiyon accedilısı

okunur Reduumlksiyon accedilısı eklem gevşekliğini goumlsterir Bu durum dorsal acetabular kenarda

yırtılan kapsuumlluumln daha fazla gerilmesi anlamındadır (Bojrab ve ark 1988 Oumlzsoy 2002a)

Sublukzasyon accedilısını elde etmek iccedilin genu eklemi vertikal duruma getirilir Kalccedila

genu ekleminin mediale zorlanması ile yavaşccedila adduksiyon pozisyonuna gelir Kalccedila

eklemi lukzasyon ya da sublukzasyon pozisyonuna geldiğinde adduksiyon durdurulur İki

accedilı her kalccedila iccedilin oumllccediluumlluumlr Reduumlksiyon accedilısı her zaman sublukzasyon accedilısından buumlyuumlktuumlr

(Bojrab ve ark 1988) Sublukzasyon accedilısı dorsal kenardan aşağıya caput femoris‟in

fonksiyonel kayışını goumlsterir Lig caputis ossis femoris gereğinden fazla gerildiğinde ya da

acetabulum osteofitlerle dolmuş ise dorsal acetabular kenardan gerccedilek kayışı sublukzasyon

accedilısından az olabilir (Bojrab ve ark 1988 Oumlzsoy 2002a)

16

Sublukzasyon accedilısı pelvik osteotomiden sonra ya da normal kalccedilada negatif olabilir

Patolojik bir kalccedilada sublukzasyon accedilısı 0 dereden daha buumlyuumlktuumlr ve yavaşccedila artar Fakat

asla azalmaz Reduumlksiyon ve sublukzasyon arasında buumlyuumlk bir farklılık (oumlrn405) gerilmiş

bir eklem kapsuumlluuml ile birlikte sağlıklı bir kalccedilayı veya erken safhadaki kalccedila displazili bir

koumlpeği goumlstermektedir Bu accedilılar arasındaki orta derecede bir farklılık (oumlrn3015) pelvik

osteotomiye acil ihtiyacı olan bir kalccedilayı goumlsterir Bu accedilılar arasındaki kuumlccediluumlk bir farklılık

(oumlrn2522) kalccedilanın osteofitlerle dolduğunu ve bu kalccedilanın pelvik osteotomiye aday

olmadığını goumlsterir Bu accedilılar arasında 0 dereceye yakın bir oran (oumlrn100) kapsuumlluuml

gerilmiş ve cerrahi girişim gerektirmeyen normal bir kalccedilayı goumlsterir (Bojrab ve ark 1988

Oumlzsoy 2002a)

18122 Ortolani belirtisi

Palpasyonla femurun lukzasyon - sublukzasyona uğratılıp sonra reduumlkte edilmesine

dayanan diagnostik testtir Testin uygulanmasında anestezi yapılan hayvan sırt uumlstuuml ya da

yan yatırılır Buumlyuumlk koumlpeklerde sırt uumlstuuml pozisyonda uygulanır Sırtuumlstuuml pozisyonda femur

masaya diktir ve art genu fleksiyondadır Femurdan art genu‟ya doğru aşağı youmlnde caput

femoris‟ e sublukzasyon sağlamak iccedilin basınccedil uygulanır Caput femoris acetabulum‟ a

yerleşene kadar 15-20 derece abdukte edilir (Resim 110) Lateral pozisyonda ise femur

masaya paralel art genu fleksiyondadır Sublukzasyonu sağlamak iccedilin femur‟ a guumlccedil

dorsalden verilir Eğer eklemde gevşeklik var ise sublukzasyon oluşur Duumlzelme hissedilen

veya duyulan bir reduumlksiyon sesiyle anlaşılır bu ldquoPozitif Ortolani Belirtisirdquo olarak

adlandırılır Ortolani belirtisi eklem kapsuumlluumlnuumln gerilmesini goumlsterir Eklem kapsuumlluuml

gerildiğinde eklem gevşekliği oluşur Eklem kapsuumlluumlnuumln gerilmesinin birccedilok nedeni

vardır en yaygın olanı kalccedila displazisidir (Adams ve ark 1998 Puerto ve ark 1999 Lust

ve ark 2001)

Resim 110 Ortolani testinin uygulama tekniği (Guumllanber 2004)

17

Hafif dereceli dejeneratif eklem hastalığı (DEH) olan genccedil koumlpeklerde bu test sonucu

genellikle ccedilok belirgindir DEH ilerledikccedile dorsal acetabular kenarın yıkımı acetabular

dolgunluk ve eklem kapsuumlluumlnuumln fibrozisi sebebiyle bu testten sonuccedil alınamayabilir (Adams

ve ark 1998 Lust ve ark 2001)

18123 Barlow belirtisi

Kalccedila displazisinin bir indikatoumlruuml olarak insan hekimliğinde kullanılan bir

palpasyon bulgusudur Bu belirti yerinde olan caput femoris ccedilıktığı zaman şekillenir

Testin uygulanmasında anesteziye alınan hayvan sırt uumlstuuml yatırılır Sol el hastanın

fleksiyondaki sağ dizinin lateraline yerleştirilir Sol başparmak femur‟un medial

kondilus‟u uumlzerine konur Bu pozisyonla kalccedila acetabulum iccediline yerleştirilir ve yavaşccedila

addukte edilir Eğer caput femoris yer değiştirmesi palpe edilebilirse o zaman belirti

pozitiftir Aksi olursa negatif olarak kabul edilir Barlow belirtisi kalccedila displazisini

goumlstermez ancak onunla birlikte olan kapsuumlluumln gevşemesini goumlsterir (Adams ve ark 1998

Lust ve ark 2001)

18124 Barden palpasyonu

Koumlpek sol kalccedila testi iccedilin sağ sağ kalccedila iccedilin sol tarafına yatırılır Hekim‟in sağ eli

oumllccediluumlm sol eli test elidir Hekimin sağ başparmağı hastanın tuber ischiadicum ccedilıkıntısına

yerleştirilir Hekimin sağ elinin orta parmağı ilium‟un sol kanadına konur Hastanın sol

femur‟u hekimin sol eliyle trochanter major‟un hemen aşağısından yakalanır Sol el

yardımı ile femura medialden laterale doğru kuvvet uygulanır ve bu kuvvete bağlı olarak

trochanter major laterale doğru yer değiştirir Bu değişim oumllccediluumlluumlr Kalccedila ekleminin

değişimi normal sınırda displazik ve ileri derecede displazik kalccedila olmak uumlzere 4 gruba

ayrılır (Madsen ve Svalostoga 1995 Lust ve ark 2001)

18125 Diğer testler

Bu testler kalccedilanın aksial kompresyon testi ve kalccedila yuumlzey palpasyonu testidir (Lust ve

ark 2001)

19 Radyolojik Muayene

Hayvan Ortopedi Birliği (OFA Orthopedic Foundation for Animals) 2 yaş

uumlzerindeki koumlpeklerde caput femoris ile acetabulum arasındaki uyumu radyografik olarak 7

derecede sınıflandırmıştır (Henry 1992 Tomlinson ve Johnson 2000)

18

1- Muumlkemmel kalccedila eklemi yapısı C şeklinde acetabulum ve bunun caput femoris‟in

75‟ini ya da daha fazlasını kapattığı eklem yapısı olarak belirtilmiştir

2- İyi kalccedila eklemi yapısı İyi şekillenmiş C şeklinde acetabulum yapısı ve caput

femoris‟in acetabulum tarafından 60-75 kapatıldığı eklem yapısıdır

3- Vasat kalccedila eklemi yapısı Orta dereceli duumlzensizlik ve orta dereceli arthritis

goumlruumlluumlr Acetabulum‟un cranio-dorsal kenarında hafif osteofitler ve ccedilok hafif duumlzeyde

sublukzasyon goumlruumllebilir

4- Sınırda kalccedila eklemi yapısı Bu tuumlr bir sınıflandırma kalccedila ekleminin displazik

olup olmadığı konusunda kesin bir karar verilemediği durumlarda yapılır Bu nedenle

hastanın yaklaşık 6 ay sonra tekrar muayene edilmesi uygundur

5- Hafif dereceli kalccedila displazisi Acetabulum sığdır ve caput femoris‟i 40-50

oranında kapatır Hafif sublukzasyon ve minimal derecede sekonder değişimler vardır

6- Orta dereceli kalccedila displazisi Caput femoris 25-40 oranında acetabulum

tarafından kapatılır Orta dereceli sublukzasyon ve sekonder değişimler vardır

7- İleri dereceli kalccedila displazisi Caput femoris‟in acetabulum tarafından kapatılması

25‟den azdır İleri derecede sublukzasyon ve sekonder değişimler vardır

191 Radyolojik Pozisyonlar

Norberg Accedilısı tayini metodu Norberg accedilısı standart ventro-dorsal radyografide

kalccedila gevşekliğini oumllccedilmek iccedilin kullanılır Norberg accedilısı her iki caput femoris‟in

merkezlerini birleştiren doğru ile caput femoris merkezinden cranial effective acetabular

rim‟e ccedilizilen doğrunun arasında kalan accedilıdır Derecenin 105 ve uumlzerinde olduğu durumlar

normal olarak kabul edilir (Resim 111) (Alexander 1992 Madsen ve Svalostoga 1995

Lust ve ark 2001 Oumlzsoy 2002b)

19

Resim 111 Standart OFA pozisyonu

Standart ventro dorsal gergin bacak goumlruumlntuumlsuuml (OFA) Koumlpek sırt uumlstuuml yatırılır ve

arka ayaklar diz ve tarsal eklemler tam olarak gerdirilir Bacaklar femurlar birbirleri ile

paralel olana kadar addukte edilir Her iki ekstremite simetrik olmalı ve pelvis‟in rotasyonu

olmamalıdır (Alexander 1992 Lust ve ark 2001)

Kurbağa goumlruumlntuumlsuuml Hayvan sırt uumlstuuml yatarken kalccedila fleksiyon pozisyonuna getirilir

Caput femoris ve acetabulum arasındaki mevcut kıkırdak alanın genişlemesi sonucu

acetabulumun dolmasını yansıtır (Bojrab ve ark 1988 Alexander 1992 Oumlzsoy 2002b)

Dorsal acetabular kenar radyografisi (DARview radyografisi) İlk defa 1990 yılında

ortaya ccedilıkmış bir youmlntemdir (Slocum ve Devine 1990) DARview youmlntemiyle kolay

goumlruumllemeyen acetabulumun dorsal kenarının craniocaudal perspektiften goumlruumlntuumllenmesini

sağlamak amaccedillanmaktadır (Oumlzsoy 2002b Trumpatori ve ark 2003)

Koumlpek anesteziye alındıktan sonra sternal pozisyonda yatırılır tarsal eklemler

ileriye doğru itilir ve 5 cm kadar kaldırılır Roumlntgen tuumlpuuml dikey pozisyonda cranial‟den

caudale pelvis‟in uzun ekseni boyunca ışın dik geccedilirilir Radyografide acetabulum‟un

dorsal kenarının ccedilapraz goumlruumlntuumlsuuml elde edilir (Adams ve ark1998 Lust ve ark 2001)

Bu youmlntemle acetabulumun dorsal kenarındaki osteoarthritik değişiklikler identifiye

edilmekte ve sekonder olarak ta coxofemoral eklemdeki gevşekliğin durumu

acetabulumun dolgunluk derecesi eklemin yapısı ve acetabulumun eğimi tespit

20

edilmektedir (Slocum ve Devine 1990 Slocum ve Slocum 1998 Charette ve ark 2001

Meomartino ve ark 2002)

Sağlıklı kalccedilaya sahip bir koumlpekte dorsal kenar keskin bir yapıya sahipken

problemli kalccedilaya sahip koumlpekte dorsal kenarın goumlruumlntuumlsuuml keskinliğini yitirmiş hafif

yuvarlak bir yapıdadır (Slocum ve Slocum 1998)

Dorsolateral Sublukzasyon Pozisyonu [Dorsolateral Sublukzasyon (DLS)

Radyografik pozisyon] Bu test ile caput femoris‟in pasif sublukzasyonu değerlendirilir

Koumlpek anesteziye alınır yumuşak bir zemin uumlzerinde diz uumlstuuml oturur bir durumda sternal

yatış pozisyonuna getirilir Genu eklemleri fleksiyon pozisyonunda ve masa ile temasta ve

hemen hemen ona dik durumda femur ile birlikte addukte edilir Daha sonra kalccedila

ekleminin dorsoventral radyografik goumlruumlntuumlsuuml elde edilir (Resim 112) (Bojrab ve ark

1988 Alexander 1992 Lust 1997)

Resim 112 Dorsolateral Sublukzasyon (DLS) radyografik pozisyon‟ un uygulanışı

(Lust 1997)

Kompressyon-Distraksiyon (Penn Hip) Metodu 1983 yılında Pennsylvania

Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Ortopedi boumlluumlmuuml cerrahlarından Dr Gail Smith kalccedila

displazisinin erken teşhisi uumlzerine ccedilalışmalarını başlatır Bu ccedilalışmalar esnasında

osteoarthrit‟ in primer nedeni olan eklem gevşekliğini oumllccedilmeye yarayan PennHip

youmlntemini geliştirir Anestezi altındaki bir hayvan kalccedila eklemleri doğal fleksiyon-

ekstensiyonda iken sırt uumlstuuml yatırılır Kaput femoris‟in asetabulum iccediline tam olarak

21

yerleşmesi ile kompresyon goumlruumlntuumlsuuml elde edilir Kaput femoris‟in maksimum derecede

yer değiştirmesini sağlayan bir aygıt ile elde edilen distraksiyon goumlruumlntuumlsuumlnden oluşur (

Resim 113 Resim 114) (Smith 1997)

Resim 113 PennHip methoduyla radyografi ccedilekim tekniği (Smith 1997)

Resim 114 PennHip methoduyla alınan radyografilerde distaksiyon ve

kompresyon goumlruumlntuumlleri A Distraksiyon Goumlruumlntuumlsuuml B Kompresyon Goumlruumlntuumlsuuml (Smith

1997)

PennHip youmlnteminde kullanılan distraksyon indeksi (DI) hayvan pasif haldeyken

kalccedila gevşekliğini oumllccedilmeye yarar yani hayvan tamamen rahatlamış iken kalccedila ekleminin

gevşeklik derecesini belirlemeyi amaccedillar (genel anesteziye bu yuumlzden gereksinim duyulur)

Sağlıklı kabul edilen ve KED gelişimi accedilısından en az risk teşkil eden hayvanlar grubuna

dahil edilen koumlpeklerde DI değeri 03 olarak saptanmıştır Riskli olarak kabul edilen yani

kalccedila displazisi oluşabilme olasılığı yuumlksek hayvanlarda DI değeri 07 veya daha yukarı

değerler olarak kabul edilmiştir (Resim 115) (Aktaş 2007)

A B

22

Resim 115 Distraksiyon indeksinin hesaplanmasındaki şematik goumlruumlnuumlm (Smith

1997)

110 Sağaltım

Kalccedila displazisinin sağaltımında kullanılan youmlntemler hayvanın yaşı klinik

semptomlar ve hasta sahibinin durumuna goumlre konservatif ve operatif olarak değişmektedir

(Slocum ve Slocum 1992 Altunatmaz ve ark 2003)

1101 Medikal Sağaltım

Kalccedila displazisinin ılımlı belirtilerine sahip veya topallığın ilk devrelerinde medikal

yaklaşımlar tercih edilebilir Her hastanın fiziksel durumu hareket edebilme yetisi ve

ccedilevresel şartlar en uygun sağaltım seccedileneğinin belirlenmesi iccedilin oumlnemlidir Hasta sıcak

tutulmalı eğer ccedilevre soğuk ise ortam kuru olmalıdır nemli havalar klinik belirtileri artırır

Aşırı kilo yangılı ekleme daha fazla gerilim ekler ve daha fazla ağrıya sebep olur bu

nedenle hastalarda ağırlık azaltma programları uygulanmalıdır (Olmstead 1998 Read

2000)

NSAID (Nonsteroidal Antienflamatuar Ajanlar) kullanılması Osteoarthritis‟ten

kaynaklanan ağrının dindirilmesi amacıyla NSAID (Nonsteroidal Antienflamatuar Ajanlar)

kullanılmaktadır NSAID‟ lar araşidonik asitten prostaglandinlerin sentezlenmesinden

sorumlu siklooksijenaz‟i engelleyerek ccedilalışır Prostaglandin sentezini engelleyerek

yangısal suumlre ve ağrı azaltılabilir Koumlpeklerde sıklıkla kullanılan NSAID‟ler aspirin

fenilbutazon ve meklofenamik asittir (Haan ve ark 1993 Olmstead 1998 Read 2000)

Aspirin kolay bulunması etkinliği ve ucuzluğu nedeniyle osteoarthritis

sağaltımında yaygın kullanım alanı bulur Koumlpeklerde mide mukozasını fazla irrite ettiği

23

iccedilin tamponlu form kullanılmaktadır Aspirin 25 mgkg dozunda ve 8 saat ara ile

verilmelidir (Haan ve ark 1993)

Fenilbutazon tamponlu aspirini tolare edemeyen koumlpeklerde 8 saat ara ile 10-15

mgkg dozunda kullanılır Uzun suumlreli kullanıldığında fenilbutazon‟un en belirgin yan

etkisi kemik iliği depresyonudur Dolayısıyla 2 haftadan daha uzun suumlre kullanılmamalıdır

(Olmstead 1998)

Meklofenamik asit osteoarthritis tedavisinde uzun doumlnem NSAID kullanımına

gerek duyulan hastalarda oumlnerilmektedir Guumlnde bir kez 11 mgkg dozunda kullanılır

(Olmstead 1998 Read 2000)

Carprofen narkotik olmayan indometazin‟ in hayvan modeli şeklinde ve yaklaşık

eşdeğer guumlccedilte analjezik ve antipiretik aktivitesi olan non-steroid antienflamatuar bir

ajandır Diğer nonsteroid antienflamatuar ilaccedillar gibi carprofen etki mekanizması

siklooksijenaz aktivitesinin inhibisyonu ile ilişkili olduğuna inanılmaktadır (Baruth ve ark

1986 Vane ve Botting 1996)

Kortikosteroidler Prednisone ve prednisolone gibi kortikosteroidler koumlpeklerde

osteoarthritis‟in tedavisinde yıllardır kullanılmaktadır Arthritis‟li eklemde gelişen

patolojik değişimler nedeniyle şekillenen rahatsızlıkların hızlı bir şekilde duumlzelmesinde

guumlccedilluuml ve etkili antienflamatuar ilaccedillardır Dejeneratif eklem hastalıklarında intraartikuumller

olarak kullanılmaktadır (Haan ve ark 1993 Olmstead 1998)

Vitamin Vitamin C koumlpeklerde kalccedila displazisinin oumlnlenmesi amacıyla

oumlnerilmektedir Yapılan bir ccedilalışmada gebelere ve yavrulara 18-24 aylık oluncaya kadar

vitamin C uygulanmasının kalccedila displazisinin engellenmesinde etkili olduğu bildirilmesine

karşın etki mekanizması tam olarak accedilıklanamamaktadır (Haan ve ark 1993) Yine kalccedila

displazisinde kullanılan glukozamin preparatları da hem eklemdeki hyaluronik asit iccedileren

eklem sıvısını artırırlar hem de eklem kıkırdağının onarımı iccedilin destek sağlarlar Fakat bu

tuumlr preparatlar medikal sağaltımda kullanılan ilaccedillar olarak duumlşuumlnuumllmemelidir (Remedions

ve Fries 1993)

Egzersiz Kalccedila eklemleri aşırı gevşek olan 6-16 haftalık yavrular guumlnluumlk olarak

yaptırılan egzersizler yararlı olmaktadır Bu amaccedilla hayvan sırt uumlstuuml yatırılır ve femurlara

uygun şekilde pozisyon verilir Guumlccedil kullanarak caput femoris‟in acetabulum iccediline

youmlnlenmesi sağlanır (Olmstead 1998)

24

1102 Operatif Sağaltım

11021 Musculus pectineus myectomisi

Bu operasyonun amacı adductor kasları serbestleştirip femurun abduksiyonunu

artırmaktır Bu şekilde acetabulum ile caput femoris‟in temas yuumlzeyi artarak eklem

kıkırdağının maruz kaldığı yuumlk ve aynı zamanda eklem kapsuumlluumlnuumln gerginliği de azaltılmış

olur Bu da ağrının azalmasını sağlar (Moses 2000)

11022 Juvenil pubic symphysiodesis (JPS)

Juvenil pubic symphysiodesis kalccedila displazisi youmlnuumlnden risk altında bulunan genccedil

koumlpeklerde profilaksi amacıyla uygulanan bir işlemdir Bu operasyonun amacı genccedil kalccedila

displazili koumlpeklerde pubic symphysiodesis uygulayarak eklemin ventralde buumlyuumlmesini

durdurup dorso laterale devam ettirmektir Bu teknik ile symphysis pubis‟in cerrahi

eksizyonu ve stabilizasyonu veya termal destruumlksiyonu ile symphyseal buumlyuumlme plaklarının

4 veya 5 aydan oumlnce kapanması sağlanır (Schulz ve Dejardin 2002)

11023 İntertrochanteric osteotomi

Koumlpeklerde femur inklinasyon accedilısı 1465deg olarak değişmektedir Kalccedila displazili

hayvanlarda bu accedilı 30 ya da 35 derece artmaktadır Bu operasyon ile hem fazla olan

inklinasyon accedilısı azaltılır hem de collum femoris‟in aşırı olan anteversiyon accedilısı duumlzeltilir

Amacı kalccedilada ağrıyı azaltmak ve kalccedilanın biyomekaniğini duumlzeltmektir (Remedions ve

Fries 1995 Piermattei ve Flo 1997)

11024 Eksizyon arthroplastisi

Caput ve collum femoris‟in osteotomisi ile oluşturulan ekzisyon arthroplastisi

eklemde granuumllasyon dokusu oluşturarak fonksiyonel iyileşme sağlama youmlntemidir Bu

operasyon kalccedila displazisi Legg-Calve Perthes tekrarlayan lukzasyonlar başarısız total

kalccedila protezleri acetabulum caput ve collum femoris kırıklarının sağaltımında da

kullanılmaktadır (Duff ve Campbell 1977 İki ve Sağlam 2004 Kuumlrkluuml 2010)

11025 Total kalccedila protezi

Total kalccedila protezi ccedileşitli nedenlerle hareket fonksiyonu azalmış ya da kaybolmuş

olan articulatio coxae‟da eklemin fonksiyonel işlevini yeniden kazandırmak amacı ile

yapılan bir operasyondur (Aslanbey 1996)

25

Total kalccedila protezi caput femoris ve collum femoris kırıkları coxarthrose‟lar

epifiz ayrılmaları aseptik caput femoris nekrozu yineleyen kalccedila ccedilıkıkları acetabulum

kırıkları romatoid arthritisler femur‟un proksimalinde gelişen kemik tuumlmoumlrleri ve kistleri

kalccedila boumllgesinde lokalize olan ağrılı travmatik ya da nontravmatik koumlkenli bozukluklarda

uygulanmaktadır (Gay 1963 Muumlller 1970 Wylie ve ark 1997)

11026 Uumlccedilluuml pelvik osteotomi (TPO)

TPO birbirinden bağımsız os pubis os ischii ve os ilium‟un osteotomilerinden

oluşur TPO acetabulum veya caput femoris‟te henuumlz dejeneratif eklem hastalığına ilişkin

sekonder değişiklikler başlamadan oumlnce kalccedila eklemin‟in stabilizasyonunun sağlanması

amacı ile genccedil koumlpeklerde uygulanan operatif sağaltım youmlntemidir (Piermattei ve Flo

1997) TPO yapılmasını sınırlandıran en temel faktoumlr dejeneratif osteoarthritis‟in

derecesidir Ciddi osteoarthritis‟li hastalarda bu operasyon uygulanmamalıdır (Remedions

ve Fries 1993 Black 2000) İkili pelvik osteotomide (DPO) ise yalnızca os pubis ve os

ileum osteotomileri yapılarak DPO plakaları uygulanır (Vezzoni 2010)

11027 Kalccedila eklemi kapsulası denervasyonu

Eklem kapsuumlluumlnuuml innerve eden cranial gluteal sinirin rami articularisi ile siyatik

sinirin rami articularisinin yıkımlanmasıyla ağrının ortadan kaldırılmasına youmlnelik bir

operasyondur (Kinzel ve ark 2002)

11028 DARthroplasti

110281 Tanım

DARthroplasti iliumdan alınan kemik greftin eklem kapsuumllasına destek olacak

şekilde acetabulumun dorsal kenarına taşınarak boumllgenin daha uzun bir hale getirilmesi ve

caput femorisin daha derin bir soket iccedilerisine tam olarak oturmasını sağlamak amacı ile

uygulanan bir tekniktir (Hupp ve ark 2007 Slocum ve Slocum 2009 Gahring 2011)

İlk olarak 1920 li yıllarda insan hekimliğinde kullanım alanı bulmuştur Veteriner

hekimliği alanındaki ccedilalışmalar Dobbelaar tarafından 1962 yılında oto ve

homotransplantasyon tekniği kullanılarak başlatılmıştır Bu youmlntemde pelvis‟ ten bir parccedila

alınarak elde edilen otohomolog doku dorsal acetabular kenara yerleştirilmiştir Bu işlem

sonucunda yabancı cisim reaksiyonu oluşmamış ve ilerleyen zamanlarda boumllgede ccedilok ciddi

26

bir kallus dokusu şekillenmiş ve hayvanlar yaşamlarının geri kalan kısmını ağrısız bir

şekilde devam ettirmişlerdir (Dobbelaar 1963 Muumlller 2011)

Resim 116 DARthroplasti operasyonu iccedilin kemik greftinin alındığı ve uygulandığı yerin

iskelet uumlzerindeki ve radyografideki goumlruumlntuumlsuuml A Kemik greftinin alındığı yer B Kemik

greftinin uygulandığı yer C Uygulanan greftin radyografik goumlruumlntuumlsuuml (Luck 2011)

110282 Endikasyon

Bu teknik eklem yuumlzeyinde dejeneratif değişikliklerin yeni başladığı TPO iccedilin geccedil

kalınmış olgularda kullanılabilmektedir (Hupp ve ark 2007 Slocum ve Slocum 2009

Gahring 2011) DARthroplasti‟ nin osteoartrozun goumlruumllmeye başladığı TPO iccedilin geccedil

kalınmış olgular ile total kalccedila protezine aday olgular arasındaki boşluğu kapattığını total

kalccedila protezinin de pahalı ve uygulanabilirliğinin zor olması nedeniyle DARthroplasti‟ nin

bir kat daha oumlnem kazandığını ifade etmektedir (Hupp ve ark 2007 Gahring 2011)

Gahring (2011) DARthroplasti‟ nin kalccedila ekleminin biyomekaniğini bozmadığına kalccedila

eklemini sabitleştirdiğine DARthroplasti sonrasında boumllgesel anatomi değiştirilmediği

iccedilin uygulanabilecek diğer tekniklerin de oumlnuumlnuumln kapatılmadığına dikkat ccedilekmektedir

Ayrıca erişkin olmayan koumlpeklerde oumlzellikle 2 yaşından buumlyuumlk olan ve caput femoris ve

acetabulumun kıkırdak boumllgelerinin etkilendiği eklem yuumlzeyi dejenerasyonlarının başladığı

hayvanlarda uygulanmaması gerektiğini belirtmektedir

A B

C

27

Slocum ve Slocum (2009) kalccedila ekleminde meydana gelen dejeneratif değişimlerin

şiddetine goumlre tekniği standart minoumlr ve majoumlr DARthroplasti olarak

sınıflandırmaktadırlar Kalccedila ekleminin lukzasyona uğradığı caput femorisin eklem

kapsuumlluumlne dayandığı lig caputis ossis femorisin maksimum gerilme noktasına ulaştığı

olgularda standart DARthroplasti acetabulumun yerleşiminde herhangi bir anormalliğin

goumlzlenmediği ancak derinliğinde bir sığlaşmanın dikkati ccedilektiği olgularda minoumlr

DARthroplasti displazinin şiddetli lig caputis ossis femorisin yıkımlandığı buna bağlı

olarak caput femoris‟ in laterale ve dorsale yer değiştirdiği şiddetli ağrı yangı ve aşırı

şekilde sinoviyal sıvı birikimi goumlzlenen olgularda youmlntemi majoumlr DARthroplasti olarak

isimlendirmektedirler

Gahring (2011) minor DARthroplastide ala ossis ileum‟ dan alınan tek

kortikokanseloz greft kullanırken standart DARthroplastide 2 kortikokanselloumlz greft

major DARthroplastide ise 2‟ nin uumlzerinde kortikokanselloumlz greft kullanmaktadır

110283 Operasyon tekniği

İki aşamadan oluşmaktadır İlk olarak kortikokanseloz kemik greftin ileumdan

alınması ve daha sonra da alınan parccedilanın dorsal acetabular kenara yerleştirilmesidir

(Resim 116) (Dobbelaar 1963)

Ala osis ilinin cranio-dorsalinden alınan kemik greft gerekli oumllccediluumlmler yapılarak

yarım yay şeklinde hazırlanır kalccedila eklemi ve oumlzellikle kapsuumllası zarar goumlrmeden kaslar

diseke edilir kemik greft dorsal kenara kortikal kemik vidası ile yerleştirilir (Slocum ve

Slocum 1998 Ferreira ve ark 2007 Hupp ve ark 2007)

Operasyon genel anestezi (tercihen inhalasyon anestezisi) altında gerccedilekleştirilir

Koumlpek lateral pozisyonda tespit edilir Boumllge genişccedile tıraş ve dezenfekte edilir Operasyon

boumllgesi steril serviyetlerle sınırlandırılır (Hupp ve ark 2007)

Ala osis iliumrsquodan greft eldesi Deri ensizyonu spina iliaca dorsalis cranialis

uumlzerinde cranial olarak başlar ve kalccedila eklemi yakınına kadar orta hatta paralel bir şekilde

caudal olarak devam eder Spina iliaca dorsalis cranialis ndash caudalis‟leri accedilığa ccedilıkarmak

iccedilin subkutan dokular gluteal fascia ve yağ dokusu aynı hat uumlzerinden ensize edilir

Suumlngerimsi kemik grefti toplanması ve kırıklarda olduğu gibi sadece ala osis ilii‟ nin

lateral (gluteal) yuumlzeyinin accedilığa ccedilıkarılması gerekirse spina iliaca dorsalis caudalis

oumltesinde sonlanacak şekilde m gluteus medius‟ un periostal origosuna spina iliaca

dorsalis cranialis‟ in yakınında ilium‟un lateral kenarı uumlzerinde uumlzerinde bir ensizyon

28

yapılır Daha sonra kemik kesiciler kullanılarak ileum kanadından bir kesit greft olmak

uumlzere elde edilir (Piermattei ve Flo 1997 Hupp ve ark 2007)

Dorsal acetabular kenara yaklaşım Operasyon kalccedila eklemi uumlzerinde trochanter

hizasından ligamentum sacrotuberaleye kadar uzanan m biceps femorisin cranialine

paralel lineer bir deri ensizyonu ile başlatılır Fascia kesilerek m biceps femoris caudale

m gluteus superficialis ve m gluteus medius craniale doğru ekarte edilerek boumllge accedilığa

ccedilıkartılır Bu noktada eklem kapsuumlluuml sadece m gluteus profundus ve m gemellus‟ un

cranial kısmının arasından palpe edilebilir Eklem kapsuumlluumlnuumln kastan ayrı seyreden caudal

kısmı kemikten ve acetabulum caudalinden serbestleştirilir M gluteus profundus eklem

kapsuumlluumlnden ve pelvisten acetabulumun posterior ve uumlst kısmını ortaya ccedilıkarmak iccedilin

yukarıya kaldırılır Acetabulumun lateral korteksinin etrafına 35 mm lik korumalı matkap

ile yaklaşık 6-10 delik accedilılır Bu aşamada eklem kapsuumllasını perfore etmemeye oumlzen

goumlsterilir İleumdan elde edilen ve yarım ay şeklinde hazırlanan kortikokanseloz kemikte

proximal median distal de birer delik accedilılır Daha sonra 2-0 PDS (Ethicon) ile

acetabulumun lateral korteksine accedilılan deliklerden geccedilirilen ipliklerle karşı karşıya dikilir

Bu greft eklem kapsuumllasının proximal noktasından m gluteus profundusun altından

geccedilecek şekilde iplikler youmlnlendirilerek dikilmelidir Greftler kan akımını engellemeyecek

şekilde oumlnceden accedilılmış deliklerden acetabulum ile temas ederler Kortikospongiyoumlz

şeritler ayrıca eklem kapsuumlluumlnuumln serbest kalan kısmına yerleştirilirler M gluteus

profundus m obturatorius internus‟ un cranial kenarına greftleri korumak amacı ile

dikilir M biceps femoris m gluteus‟un fascia‟ sı birlikte dikilir Daha sonra deri rutin

tarzda kapatılır (Slocum ve Slocum 1998 Hupp ve ark 2007)

İyileşme suumlrecinde implant operasyonu izleyen 2-3 hafta sonrasında dorsal kenar

uumlzerindeki periosta bağlanmaya başlar Koumlpeğin 6 hafta suumlre ile hareketlerinin kısıtlanması

ve tasma ile dolaştırılması gerekir 6 haftadan sonra yavaş yavaş hayvana verilen yuumlkuumln

artırılmasına ve 10 haftadan sonra tasmasız serbest dolaşmasına izin verilir Destek olarak

konulan kortikal vidaların da boumllgeden uzaklaştırılmamasında yarar vardır (Slocum ve

Slocum 1998 Hupp ve ark 2007)

Gahring (2011) toplam 11 klinik olgu uumlzerinde uygulanan (doumlrduumlne unilateral

doumlrduumlne bilateral DARthroplasti uumlccediluumlne de bir tarafına TPO diğer tarafına DARthroplasti)

DARthroplasti‟nin 1-3 yıl suumlre ile klinik ve radyolojik olarak izlendiğini belirtmektedir

Elde edilen sonuccedillarda herhangi bir ağrıya rastlanmadığını ve hareket accedilısından

hayvanların oldukccedila aktif olduklarını bildirmektedir Ayrıca bu suumlrede hasta sahiplerinin

29

goumlruumlşlerinin de aynı doğrultuda olduğunu bir tarafına DARthroplasti diğer tarafına TPO

uygulanan koumlpeklerin uzun doumlnem sonuccedilları karşılaştırıldığında DARthroplasti uygulanan

kalccediladaki sonuccedilların TPO uygulanan kalccediladakilere oranla daha uumlstuumln olduğuna dikkat

ccedilekmektedir Koumlpeklerin klinik olarak 64‟ uumlnuumln muumlkemmel 36‟ sının ise iyi

olduğunu ifade etmektedir

30

2 GERECcedil YOumlNTEM

21 Gereccedil

Ccedilalışma materyalini ADUuml Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Kliniğine kalccedila eklemi

displazisi (KED) şikacircyeti ile getirilerek klinik ve radyolojik muayeneleri yapılan değişik

ırk (4 Alman Ccediloban Koumlpeği 4 Golden Retriever 3 Labrador Retriever 3 Kangal 2

Rottweiller 2 melez 1 Boxer ve 1 Mastif) yaş (4ndash24 ay) ve cinsiyette (13 erkek 7 dişi)

toplam 20 (yirmi) adet koumlpek oluşturdu Koumlpeklerden biri (10 numaralı vaka-Alman ccediloban

koumlpeği dişi) operasyondan sonra 3 aylık doumlnem iccedilerisinde trafik kazası sonucu oumllduuml ve

ccedilalışmadan ccedilıkarıldı Dolayısıyla uzun doumlnem değerlendirmeler toplam 19 koumlpek uumlzerinde

gerccedilekleştirildi (Ccedilizelge 21)

Ccedilalışma ADUuml- HADYEK‟in 13062008 tarih ve 2008023 sayılı onayı ile Adnan

Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Hayvan Hastanesinde gerccedilekleştirildi

Ccedilizelge 21 Ccedilalışmayı oluşturan koumlpeklerin ırk yaş ve cinsiyet dağılımları

Irk Yaş Cinsiyet

1 Melez 11 Aylık Erkek

2 Kangal 15 Aylık Erkek

3 Labrador Retriever 8 Aylık Erkek

4 Kangal 6 Aylık

Erkek

5 Rottweiller 8 Aylık Dişi

6 Kangal 4 Aylık

Erkek

7 Alman Ccediloban Koumlpeği 6 Aylık

Dişi

8 Melez 12 Aylık Dişi

9 Mastif 55 Aylık Erkek

10 Alman Ccediloban Koumlpeği 11 Aylık

Dişi

11 Labrador Retriever 8 Aylık Dişi

12 Alman Ccediloban Koumlpeği

55 Aylık Erkek

13 Golden Retriever 13 Aylık Erkek

14 Boxer 24 Aylık Erkek

15 Golden Retriever 12 Aylık

Erkek

16 Golden Retriever 8 Aylık Dişi

17 Alman Ccediloban Koumlpeği

5 Aylık Erkek

18 Golden Retriever 55 Aylık Dişi

19 Labrador Retriever 6 Aylık Erkek

20 Rottweiller 12 Aylık

Erkek

31

22 Youmlntem

221 Preoperatif Muayeneler

2211 Preoperatif klinik muayeneler

Alınan anamnez bilgilerinden sonra her koumlpeğin sedasyonsuz ve sedasyonlu klinik

muayenesi yapıldı Sedasyonsuz klinik muayenede ilk oumlnce yuumlruumlme ve koşturma

denemeleri yapılarak hayvanın yuumlruumlyuumlşuuml ve hareketleri değerlendirildi İnspeksiyonda

pelvik ve gluteal kasların durumuna bakıldı (Resim 21) Daha sonra abduksiyon eksternal

rotasyon testi kalccedila ekstensiyon testi duruş testi ve topallık testleri uygulandı Abduksiyon

eksternal rotasyon kalccedila ekstensiyon ve duruş testleri ağrının varlığı veya yokluğu

accedilısından değerlendirildi Ayakta duruş testinde hayvanın oumln ayakları kaldırılarak

reaksiyon verme durumları hiccedil bazen ve her zaman reaksiyon veriyor olarak

değerlendirildi Topallık testinde hastanın topallama durumu ve ekstremiteye ağırlık verme

dereceleri kontrol edildi Buna goumlre 0 derece topallık yok 1 derece hafif duumlzeyde aksak

yuumlruumlyuumlş 2 derece topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veriyor 3 derece topallık var

ekstremiteye suumlrekli ağırlık vermiyor 4 derece topallık var ekstremiteye hiccedil yuumlk vermiyor

şeklinde değerlendirildi Aktivite testinde hasta sahiplerinden alınan bilgiler doğrultusunda

hastaların guumln iccedilindeki hareketleri normal kısıtlı ve ccedilok kısıtlı olarak değerlendirildi

Resim 21 Ccedileşitli vakalara ait preoperatif goumlruumlntuumller A 13 nolu olgunun preoperatif

goumlruumlnuumlmuuml 13 aylık erkek golden retriever B 14 nolu olgunun preoperatif goumlruumlnuumlmuuml 2

yaşlı erkek boxer

2212 Preoperatif radyolojik muayeneler

Radyolojik muayenelerde ADUuml Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalında

bulunan Comed Marka (Comed Medical System Korea) 150 Kv 500mAS guumlcuumlnde

A B

32

hareketli ve bucky‟ li masaya sahip roumlntgen cihazı kullanıldı Roumlntgen filmlerinin

banyoları Colenta Marka (Mediphot 900E Avusturya) tam otomatik roumlntgen banyo

cihazında yapıldı

Sedasyon altındaki koumlpeklerin klinik muayeneleri tamamlandıktan sonra kalccedila

ekleminin roumlntgenleri ccedilekildi Standart OFA pozisyonunda grafiler alınmak uumlzere koumlpekler

sabit roumlntgen cihazının masasına yerleştirilen x-ray yatağı uumlzerine sırt uumlstuuml konularak film

kaseti uumlzerine kalccedila kısmı gelecek şekilde yatırıldı Arka ayaklar bir yardımcı tarafından

diz ve tarsal eklemler tam olarak gerdirilene kadar ccedilekildi Bacaklar femurlar birbirleri ile

paralel olana kadar addukte edildi Femurlar patellalar dorsal olarak merkezlenene kadar

iccedileri doğru doumlnduumlruumllduuml Bu pozisyonda kalccedila ekleminin radyografik goumlruumlntuumlleri alındı

(Resim 22) Elde edilen roumlntgen filmleri uumlzerinde Norberg skalası kullanılarak Norberg

accedilıları belirlendi Ayrıca caput femoris ve acetabulum dejeneratif değişikliklerin varlığı

youmlnuumlnden de değerlendirildi

222 Postoperatif Muayeneler

2221 Postoperatif klinik muayeneler

Operasyon yapılan koumlpeklerin ilk postoperatif muayeneleri hastaların dikişlerinin

alınması iccedilin ccedilağrıldığı 10 guumlnde yapıldı Koumlpeklerin uumlrinasyon defekasyon

palpasyondaki tepkileri yuumlruumlme aktiviteleri duruş pozisyonları değerlendirildi Bu suumlre

zarfında hasta sahiplerine hayvanların ani hareketlerini engellemek iccedilin belirli bir suumlre

kafes istirahatı yaptırmaları oumlnerildi

2222 Postoperatif radyolojik muayeneler

Operasyondan sonra 1 ve 3 ay ve 12 aylarda standart ventro-dorsal pozisyonda

sedasyon altında pelvis boumllgesinin standart OFA pozisyonunda radyografileri alınarak

Norberg Accedilısı caput femoris ve acetabulum‟daki dejenerasyonlar youmlnuumlnden

değerlendirildi (Resim 22)

33

Resim 22 Standart OFA pozisyonunda radyografilerin alınması A X-ray yatağı

uumlzerinde koumlpeğe pozisyon verirken B Diz ve tarsal eklemin gerdirilmesi C Femurların

birbiri ile paralel olması iccedilin bacakların addukte edilmesi

223 Anestezi

Tuumlm koumlpekler 12 saatlik accedillığı takiben 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg

kg Egevetreg) deri altı yolla uygulanarak anestezinin antikolinerjik premedikasyonu yapıldı

Sedatif ndash analjezik premedikasyon iccedilinse 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20

mgkg Egevetreg) in kas iccedili enjeksiyonu uygulandı 10 dakika sonra 5 mgkg ketamine

hydrochloride (Alfamine 100mgkg Egevetreg) in damar iccedili enjeksiyonu ile induumlksiyon

gerccedilekleştirildi Takiben koumlpeklere endotracheal tuumlp yerleştirildi ve yarı kapalı anestezi

cihazı ile (SMS 2000 Klasik Vent ndash V Marka SMS Tıbbi Cihaz Elek Elekt İnş Teks

Turz Oto San ve Tic Ltd Şti Ankara) 2 lik konsantrasyonda isoflurane (İsoflurane -

USP Adekareg

) solutulması ile anestezi suumlrduumlruumllduuml (Resim 23C)

A B

C

34

Resim 23 Hastanın operasyona hazırlanmasına ait goumlruumlntuumller AOperasyon boumllgesinin

tıraşlanmış goumlruumlntuumlsuuml B Operasyon boumllgesinin antiseptik solusyonla sterilize edildiği

goumlruumlntuuml C Hastanın entuumlbasyonu yapıldıktan sonra operasyon masasındaki goumlruumlntuumlsuuml

224 Modifiye DARthroplasti Tekniği

Operasyon sırasında asepsi ve antisepsi kuralları titizlikle yerine getirilerek

boumllgenin tıraş ve dezenfeksiyonu sonrası operasyon sahası steril serviyet bezleri ile

sınırlandırıldı (Resim 23 Resim 24) Kalccedila eklemine dorsal intergluteal yaklaşımla

ulaşıldı Deri ensizyonu trochanter major uumlzerinde odaklanıp femurun cranialine

seyrederek distalde femurun frac14‟uumlne kadar devam etti proksimalde ise craniale doğru

kıvrılıp dorsal orta hatta yakın sonlandırıldı Deri kenarları diseke ve retrakte edilerek

ensizyon proksimalde m gluteus superficialisin cranial sınırı boyunca fascia gluteus‟a

doğru uzatıldı Collum femoris boyunca yapılan kuumlt diseksiyon ve ayırmalar ile dorsalde

m gluteus medius ve profundus lateralde m vastus lateralis ve medialde m rectus femoris

ekarte edilerek eklem kapsuumllasına ulaşıldı Dorsal acetabular kenar uumlzerindeki yapışmalar

elevatoumlr ile uzaklaştırılarak kalccedila ekleminin dorsal duvarı accedilığa ccedilıkarıldı Bu arada

A B

C

35

karşılaşılan kuumlccediluumlk kanamalar ligatuumlr veya elektrokoterizasyon ile durduruldu Daha sonra

koumlpeklerin 13 kostası uumlzerinde yapılan deri ensizyonu ve diseksiyonu takiben kosta

columna vertebralise bağlantı yerinden kesilerek ccedilıkartıldı Bu arada şekillenen kanamalar

da ligatuumlr veya elektrokoterizasyon ile durduruldu Ccedilıkartılan kosta 2‟şer santimetrelik 3

eşit parccedilaya boumlluumlnerek serum fizyolojik emdirilmiş steril gazlı bez iccedilerisine alındı (Resim

25) Daha sonra ccedilıkartılan kosta parccedilaları dorsal duvara dril ile eşit aralıklarda accedilılan 3

deliğe horizontal hatta dik gelecek şekilde ccedilakıldı (Resim 26 Resim 27) Boumllge rutin

youmlntemle kapatıldı (Resim 28)

Olası enfeksiyonlara karşı tuumlm olgulara postoperatif 7 guumln boyunca 20000 İUumlkg

dozunda Penisilin G Prokain + Penisilin G Potasyum (İecilline flakon 400000 İUuml

İEUlagayreg) ve 2 mgkg dozunda carprofen (Rimadyl tablet 20 mg Pfizer

reg) kullanılması

oumlnerildi Operasyon boumllgesi povidon iyot (Batticon Adekareg

) ile temizlendi Koumlpekler

postoperatif 10 guumln 1 ay 3 ay ve 1 yılda klinik ve radyolojik olarak kontrol edildiler

36

Resim 24 13 costa‟ nın ccedilıkartılmasına ait goumlruumlntuumller A Costa uumlzerine deri ensizyonu B

Costa‟ nın periostunun ayrılması C Costanın accedilığa ccedilıkarılması ve kesilmesi D Costa‟ nın

periostunun dikilmesi E Subkutan dokunun kapatılması F Derinin kapatılması

A B

C D

E F

37

Resim 25 13 costa‟ nın kortikokanselloumlz kemik grefti olarak hazırlanması A Costa‟nın

steril serviyet uumlzerine alınması B Costa‟ nın 2‟ şer cm‟ lik parccedilalara boumlluumlnmesi C

Boumlluumlnmuumlş parccedilaların ortadan ikiye boumlluumlnmesi D Costa parccedilalarının kama şekline

getirildikten sonraki goumlruumlntuumlsuuml

A B

C D

38

Resim 26 Dorsal acetabular kenara yaklaşım ve greftlerin yerleştirilmesi iccedilin deliklerin

accedilılması A Boumllgenin steril serviyetler ile sınırlandırılması B Deri ensizyonu C Accedilılacak

deliklerin yerlerinin belirlenmesi D Matkap ile greft yerleştirilecek deliklerin accedilılması E

Deliklerin teplenmesi

A B

C

D E

39

Resim 27 Greft‟ lerin yerleştirilmesi ve boumllgenin kapatılması A Greft‟lerin dorsal

acetabular kenar uumlzerindeki deliklere yerleştirildikten sonraki goumlruumlnuumlmuuml B Kasların ve

facia‟nın kapatılması C Derialtı dokuların kapatılması D Derinin kapatılması

A B

C D

40

Resim 28 Hayvanların operasyon sonrası genel goumlruumlntuumlleri A Operasyon sonrası

boumllgenin goumlruumlntuumlsuuml B Dikiş hattının betafix ile kapatılması C-D Hastaların operasyon

sonrası goumlruumlntuumlleri

225 İstatistiksel Analiz

Norberg accedilısı değerleri varyasyonunun kontroluuml iccedilin dağılım analizleri Shapiro-

Wilk testi kullanılarak yapıldı Norberg accedilısı değerleri normallik varsayımlarını

karşılamadığından operasyon oumlncesi ve postoperatif doumlnemler arasındaki farklar Friedman

testi ile değerlendirildi Yapılan uygulamanın postoperatif etkisi istatistiksel olarak oumlnemli

bulunduğunda etkinin operasyon sonrası hangi doumlnem ya da doumlnemlerden kaynaklandığını

belirlemek iccedilin post hoc Wilcoxon testi yapıldı Topallık ayakta durmada guumlccedilluumlk yuumlruumlyuumlş

aktivitesi gibi ordinal veriler de aynı istatistiksel youmlntemler ile değerlendirildi

Nominal veriler (ağrı testleri) Cochran Q testi ile değerlendirildi Yapılan

uygulamanın postoperatif etkisi istatistiksel olarak oumlnemli bulunduğunda etkinin operasyon

A B

C D

41

sonrası hangi doumlnem ya da doumlnemlerden kaynaklandığının analizi iccedilin post hoc McNemar

testi yapıldı Ple005 (alfa yanılma duumlzeyi) anlamlı olarak kabul edildi Verilerin analizi

Statistical Package for the Social Sciences (SPSS for Windows version 150 seri no

416a1604ed18748d3f27) paket programı ile gerccedilekleştirildi (Winer ve ark 1991) Sonuccedillar

ortalama plusmn standart hata (SH) şeklinde verildi

42

3 BULGULAR

31 Preoperatif Bulgular

311 Preoperatif Klinik Muayene Bulguları

Alınan anemnez bilgilerinde hayvanların yuumlruumlmede isteksiz oldukları ccedilabuk

yoruldukları kalccedilalarını sallayarak yuumlruumlduumlkleri merdiven ccedilıkarken ve inerken zorluk

ccedilektikleri ve zıplama hareketlerini yapamadıkları bildirildi Bu veriler doğrultusunda

hayvanların kalccedila displazisi accedilısından değerlendirilmesi uygun goumlruumllerek gerekli klinik ve

radyolojik tanı youmlntemleri uygulandı

Yapılan yuumlruumltme ve koşturma denemelerinde toplam 19 hayvanın 1‟ inde 0 derecede

9‟ unda 1 derece 5‟ inde 2 derece 3‟uumlnde 3 derece 1 inde 4 derece topallık goumlzlendi

Ancak 0 ve 1 derecedeki koumlpeklerin de sallantılı yuumlruumlyuumlşle birlikte merdiven ccedilıkmada

zorlandıkları ayakta durma testinde rahatsız oldukları ve erken yoruldukları goumlruumllduuml

Pelvis ve gluteal boumllge kaslarının da hafif atrofik olduğu dikkati ccedilekti Abduksiyon

eksternal rotasyon testi kalccedila ekstensiyon testi ve duruş testleri sonucu kalccedila ekleminden

kaynaklanan bir ağrı olduğu saptandı Kalccedila ekstensiyon testinde tuumlm olgular pozitif ağrı

reaksiyonu verirken 5 ve 13 nolu hastaların abduksiyon eksternal rotasyon testi ve duruş

testinde ağrı reaksiyonu vermediği tespit edildi Bu hastaların norberg accedilı değerlerine goumlre

operasyona alınmasına karar verildi (Ccedilizelge 37)

312 Preoperatif Radyolojik Muayene Bulguları

Koumlpeklere ait roumlntgen filmleri uumlzerinde yapılan oumllccediluumlmler sonucunda elde edilen

Norberg accedilılarına ait ortalamalar Ccedilizelge 31‟de verildi Radyolojik muayeneler sonucunda

16 olguda (1 2 3 4 5 7 8 9 11 12 13 14 15 16 17 18 numaralı olgular) unilateral 4

olguda (6 10 19 20 numaralı olgular) ise bilateral KED saptandı Bunlardan 11 olguda

sağ 5 olguda sol 4 olguda ise her iki tarafa DARthroplasti uygulanmasına karar verildi

43

Ccedilizelge 31 Standart OFA pozisyonunda norberg accedilılarının değerlendirme sonuccedilları

Accedilı

Doumlnem

Norberg accedilıları (n =22)

Preoperatif doumlnem 9232plusmn204a

Postoperatif 3 ay 940plusmn194a

Postoperatif 1 yıl uumlstuuml 9536plusmn195b

ab Aynı Suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir ( plt001)

32 Postoperatif Bulgular

321 Postoperatif Klinik Muayene Bulguları

Klinik ve radyolojik olarak kalccedila displazisi teşhisi konan 20 olgudan 11 tanesinin

sağ tarafına 5 tanesinin sol tarafına ve 4 tanesininde her iki tarafına DARthroplasti

operasyonu uygulandı Operasyon suumlreleri ortalama 90 10 (80-100) dakika suumlrduuml

Koumlpeklerin operasyondan hemen sonra ayakta ve hareketli oldukları goumlzlendi

Postoperatif 5 ile 8 guumlnler arasında 3 koumlpekte kostanın alındığı boumllgede koleksiyon

şekillendi Bunlardan biri fakuumllte dışında oumlzel veteriner kliniklerinde tedavi edilirken ikisi

ise kliniğimizde uygun şekilde tedavi edildi Koumlpeklerin operasyondan sonra zıplama

koşma ve kalccedila ekleminin abduksiyonuna neden olabilecek hareketlerinin engellenmesi

oumlnerildi Hasta sahipleri tarafından postoperatif periyotta hayvanların operasyon oumlncesi

klinik tabloya goumlre hızlı bir duumlzelme goumlsterdiği bildirildi İleri zamanlarda yapılan

kontrollerde herhangi bir komplikasyon goumlzlenmedi

Postoperatif 3 aylık doumlnemdeki kontrollerde 19 hayvanın 10‟ unda 0 derecede 6‟

sında 1 derece 2‟sinde 2 derece 1‟inde 3 derece topallık goumlzlenirken 4 derece topallık

hiccedilbir hayvanda goumlzlenmedi Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemdeki kontrollerde ise 19

hayvanın 17‟ sinde 0 derecede 1‟ inde 1 derece 1‟ inde 2 derece topallık goumlzlenirken 3

ve 4 derece topallıklar hiccedilbir hayvanda goumlzlenmedi Uygulanan ağrı testlerinde operasyon

uygulanan 22 kalccedila eklemi iccedilin kalccedila ekstensiyon testinde 3 aylık doumlnemde 12 eklemin

ağrı reaksiyonu vermediği 1 yıllık doumlnemde ise 20 kalccedila ekleminde ağrının ortadan

kalktığı fakat 6 ve 19 nolu olgularda hafif derecede ağrı hissinin olduğu tespit edildi

Abduksiyon eksternal rotasyon testinde preoperatif doumlnemde ağrı tespit edilen 20 kalccedila

ekleminden 3 aylık doumlnemde 16 kalccedila ekleminde ağrı ortadan kalkarken 1 yıllık doumlnemde

44

20 kalccedila ekleminde ağrıya rastlanmadı 6 ve 19 nolu olgularda ise yine hafif derecede ağrı

tespit edildi Duruş testi sonuccedillarında ise 3 aylık doumlnemde 10 hayvan ayakta durmakta

guumlccedilluumlk yaşamazken 7 hasta bazen 2 hasta ise ccediloğunlukla guumlccedilluumlk yaşadı 1 yıllık doumlnemde

ise 6 ve 17 nolu hastalar dışında ayakta durma guumlccedilluumlğuumlnuumln tamamen ortadan kalktığı bu iki

hastada da bazen guumlccedilluumlk yaşandığı saptandı (Ccedilizelge 37)

322 Postoperatif Radyolojik Muayene Bulguları

Operasyon uygulanan olgularda 3 aylık doumlnem Norberg accedilı bulgusu 940plusmn194 (74-

104) olarak belirlendi 1 yıllık doumlneme ait Norberg accedilı bulgusu ise 9536plusmn195 (72-105)

olarak kaydedildi (Ccedilizelge 31)

33 Uygulanan Testlere İlişkin İstatistiksel Sonuccedillar

331 Kalccedila Ekstensiyon Testi Sonuccedilları

Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları Ccedilizelge 32‟de sunuldu Uygulanan kalccedila

ekstensiyon testine goumlre post hoc MacNemar test sonucu preoperatif doumlnem ile postoperatif

3 aylık doumlnem arasında istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt0001) preoperatif doumlnem ile

Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt0001) ve

postoperatif 3 aylık doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında ağrı bulgusunun

goumlzlenmemesi accedilısından istatistiksel olarak anlamlı (plt001) idi (Resim 31)

Ccedilizelge 32 Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları

Ağrı (n)

Doumlnem

Yapılan ağrı değerlendirmelerı (n = 22)

Ağrı Yok Ağrı Var

Preoperatif Doumlnema

0 22

Postoperatif 3Ayb 12 10

Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemc

20 2

abc Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt0001)

45

332 Abduksiyon Eksternal Rotasyon Testi Sonuccedilları

Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları Ccedilizelge 33‟de sunuldu Preoperatif

doumlnem değeri postoperatif 3 ay doumlnem değeri ile kıyaslandığında post hoc MacNemar test

sonucu ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi istatistik accedilısından oumlnemli (plt0001) preoperatif

doumlnem değeri postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem değeri istatistik accedilısından oumlnemli (plt0001)

postoperatif 3 ay doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem sonuccedilları ise istatitik accedilısından

oumlnemsiz bulundu (pgt005) (Resim 31)

Ccedilizelge 33 Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları

ab Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt0001)

333 Ayakta Duruş Testi Sonuccedilları

Ayakta duruş testi sonuccedilları Ccedilizelge 34‟de sunuldu Ayakta duruş testi sonuccedilları

(post hoc Wilcoxon test) preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık doumlnemde (plt0001)

postoperatif 3 aylık ile post operatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında (plt0001) ve preoperatif

doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemler arasında ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi

accedilısından (plt001) istatistiksel olarak anlamlı bulundu (Resim 31)

Ağrı (n)

Doumlnem

Yapılan ağrı değerlendirmelerı (n=22)

Ağrı Yok Ağrı Var

Preoperatif Doumlnema

2 20

Postoperatif 3Ayb

16 6

Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemb 20 2

46

Ccedilizelge 34 Ayakta duruş testi sonuccedilları

Reaksiyon ()

Doumlnem

Hiccedil Reaksiyon

Vermiyor

Bazen Reaksiyon

Veriyor

Her zaman

Reaksiyon Veriyor

Preoperatif doumlnema

106 526 368

Postoperatif 3 ayb

579 368 53

Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc

895 105 0

abc Farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt001)

334 Aktivite Testi Sonuccedilları

Aktivite testi sonuccedilları Ccedilizelge 35‟de sunuldu Buna goumlre post hoc Wilcoxon test

sonucu preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık doumlnem (plt0001) postoperatif 3 Aylık

doumlnem ile post operatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem (plt001) ve preoperatif doumlnem ile postoperatif 1

yıl uumlstuuml doumlnem arasında ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi accedilısından (plt0001) istatistiksel

olarak anlamlı bulundu

Ccedilizelge 35 Aktivite testi sonuccedilları

Aktivite ()

Doumlnem

Normal Aktivite Kısıtlı Aktivite Ccedilok kısıtlı

Aktivite

Preoperatif doumlnema

0 474 526

Postoperatif 3 ayb

368 526 106

Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc

789 211 0

abc Farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt001)

335Topallık Testi Sonuccedilları

Topallık testi sonuccedilları Ccedilizelge 36‟da sunuldu Hastalarda uygulanan topallık

testine goumlre post hoc wilcoxon test sonucu preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık

doumlnem arasında (plt0001) postoperatif 3 ay ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem (plt0001) ve

preoperatif doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem değerleri arasında (plt0001) topallık

bulgusunun goumlzlenmemesi accedilısından istatistiksel accedilıdan anlamlılık vardı

47

Ccedilizelge 36 Topallık testi sonuccedilları

Derece ()

Doumlnem

0 1 2 3 4

Preoperatif doumlnema

53 368 368 158 53

Postoperatif 3 ayb

421 421 105 53 0

Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc

842 105 53 0 0

abc Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir

0 derece- topallık yok

1 derece- hafif derece aksak yuumlruumlyuumlş

2 derece- topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veriyor

3 derece- topallık var fakat ekstremiteye suumlrekli ağırlık veremiyor

4 derece- topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veremiyor

336 Standart OFA Pozisyonunda Norberg Accedilılarının Değerlendirme Sonuccedilları

Standart OFA pozisyonunda Norberg accedilılarının değerlendirme sonuccedilları Ccedilizelge

31‟de sunuldu Norberg accedilılarında meydana gelen değişim post hoc Wilcoxon test

sonucuna goumlre preoperatif doumlnem ile postoperatif 3 ay doumlnemleri arasındaki sonuccedillar

istatistiki olarak anlamsızken (pgt005) preoperatif doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml

doumlnemler arasındaki sonuccedillar (plt005) ve postoperatif 3 ay ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml

doumlnemler arasındaki sonuccedillar anlamlı (plt005) bulundu (Resim 32 Resim 33 Resim 34

Resim 35 Resim 36 Resim 37)

48

Ccedilizelge 37 Norberg accedilısı kalccedila ekstensiyon testi abduksiyon eksternal rotasyon testi duruş testi aktivite ve topallık testinin preoperatif

postoperatif 3ay ve 1 yıl bulgularına toplu bir bakış

Kalccedila Ekstensiyon Testi ve Abduksiyon Eksternal Rotasyon Testi iccedilin (+)= var (-)=yok Aktivite Testi iccedilin (A) = Normal Aktivite (B)= Kısıtlı Aktivite (C)= Ccedilok Kısıtlı

Aktivite Duruş Testi İccedilin (A)= Hiccedil Reaksiyon Vermiyor (B)= Bazen Reaksiyon Veriyor (C)= Herzaman Reaksiyon Veriyor Topallık Testi İccedilin (0 Derece)= Topallık Yok

(1 Derece)= Hafif Derece Aksak Yuumlruumlyuumlş (2 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Ağırlık Veriyor (3 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Suumlrekli Ağırlık

Veremiyor (4 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Ağırlık Veremiyor

Preoperatif Bulguları Postoperatif 3 Ay Bulguları Postoperatif 1 Yıl Bulguları

NA Kalccedila Ext Testi

Abd Ekst Rot

Testi

Duruş Testi

Aktivite Testi

Topallık Testi

NA Kalccedila Ext Testi

Abd Ekst Rot Testi

Duruş Testi

Aktivite Testi

Topallık Testi

NA Kalccedila Ext Testi

Abd Ekst Rot

Testi

Duruş Testi

Aktivite Testi

Topallık Testi

Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol

1 89 83 + + B C 3 91 eksizyon + + B B 2 94 eksizyon - - A A 0

2 104 93 + + B B 1 104 93 - - A B 0 105 92 - - A A 0

3 102 106 + + B B 0 104 106 - - A A 0 105 106 - - A A 0

4 98 109 + + B B 1 100 109 + - A A 0 101 108 - - A A 0

5 102 105 + - A B 1 102 103 - - A A 0 102 102 - - A A 0

6 102 96 + + + + C C 4 99 86 + + + + C C 3 1005 91 - + - + B B 2

7 92 101 + + B B 1 95 101 + - A A 0 98 102 - - A A 0

8 89 82 + + C C 3 945 90 - - B B 1 101 100 - - A A 0

9 84 92 + + C C 2 85 94 - - B B 1 845 93 - - A A 0

10 99 104 + + + + B B 1 101 104 + - + - A A 0 Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex

11 104 88 + + B B 1 103 90 + - B B 0 103 89 - - A A 0

12 90 97 + + C B 2 90 99 - - B A 1 91 98 - - A A 0

13 105 101 + - A B 1 105 1025 - - A A 0 105 104 - - A A 0

14 109 102 + + C C 2 108 102 - - A B 1 108 102 - - A A 0

15 91 106 + + B C 1 97 106 - - A B 0 97 106 - - A A 0

16 95 99 + + B C 1 96 99 - - A B 0 97 100 - - A A 0

17 75 85 + + C C 3 88 103 + - B B 2 92 103 - - B B 0

18 65 78 + + C C 2 78 65 - - C B 1 81 71 - - A B 0

19 86 75 + + + + B C 2 76 74 + + + + B C 1 72 78 + - + - A B 1

20 94 94 + + + + B B 1 95 95 + - + - A A 0 98 97 - - - - A A 0

49

Resim 31 Uygulanan ccedileşitli testlere ait goumlruumlntuumller A - B Kalccedila ekstensiyon testi

C Ayakta duruş testi D ndash E ndash F Abduksiyon eksternal rotasyon testi

A B

C D

E F

50

Resim 32 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 15 aylık erkek kangal koumlpeğe ait

radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 104 Sol 93) B Postoperatif

3 ay roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 104 Sol 93) C Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA)

goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 103 Sol 89)

A B

C

51

Resim 33 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti sol tarafa eksizyon arthroplastisi uygulanan

11 aylık erkek melez koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml

(Sol 83 Sağ 89) B Postoperatif 3 ay roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol eksizyon

arthroplastisi Sağ 91) C Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol eksizyon

arthroplastisi Sağ 94)

A B

C

52

Resim 34 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık erkek Labrador

Retriever koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 102 Sağ

106) B Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 105 Sağ 106)

Resim 35 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 6 aylık erkek Kangal koumlpeğe ait

radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 100 Sağ 106) B Postoperatif

1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 100 Sağ 110)

A B

A B

53

Resim 36 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 13 aylık erkek Golden Retriever

koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ91 Sol 106) B

Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 97 Sol 106)

Resim 37 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık dişi Rottweiler koumlpeğe

ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ102 Sol 105) B

Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 102 Sol 103)

A

A

B

B

54

4 TARTIŞMA

Kalccedila displazisi ilk kez 1930 lu yılların başlarında Alman Ccediloban Koumlpeklerinde

teşhis edilmiştir O guumln iccedilin ender rastlanan bir hastalık olarak duumlşuumlnuumllmuumlş olmasına

rağmen iri ırk koumlpeklerin ccedilok sık karşılaşılan genetik bir eklem problemi olarak halen

guumlncelliğini korumaktadır (Aslanbey ve Candaş 1994 Hupp ve ark 2007) Uzun yıllardır

bilinmesine ve seleksiyon uygulanmasına rağmen henuumlz kontrol altına alınamamıştır

Kalccedila displazisinin sağaltımında birccedilok youmlntem geliştirilmiştir Ağrının giderilmesi

amacıyla neurektomi (Ballinari ve ark 1995) akupunktur (Kwon ve ark 2006) altın

implantasyonu (Jaeligger ve ark 2007) ve m pectineusun myotomisi (Moses 2000)

uygulanabilir Cerrahi amaccedilla yapılan operasyonlar musculus pectineus myektomisi

(Moses 2000) Juvenile Pubic Symphysiodesis (Schulz ve Dejardin 2002) intertrochanteric

osteotomi (Remedions ve Fries 1995 Piermattei ve Flo 1997) eksizyon arthroplastisi

(Duff ve Campbell 1977 İki ve Sağlam 2004 Kuumlrkluuml 2010) total kalccedila protezi (Gay 1963

Muumlller 1970) uumlccedilluuml pelvik osteotomi (Piermattei ve Flo 1997)‟ dir

DARthroplasti TPO iccedilin geccedil kalınmış osteoartroz şekillenmiş total kalccedila protezine

aday olgular iccedilin ideal bir youmlntem olarak tanımlanmaktadır Ancak KED‟si sağaltımında

oldukccedila yeni bir teknik olup ccedilok sayıda hayvana uygulanamamış ayrıca uzun doumlnem

sonuccedilları elde edilememiştir Bu youmlnuuml ile tartışmalıdır (Hupp ve ark 2007 Slocum ve

Slocum 2009 Gahring 2011) Sunulan ccedilalışmada 20 klinik olguluk bir seride youmlntem

modifiye edilerek uygulanmış olguların 1 yıllık goumlzlem sonuccedilları literatuumlr bilgiler ışığı

altında tartışılarak aktarılmıştır

KED gelişiminde risk faktoumlrlerinin başında genetik (Hedhammar 1979 Corley ve

Keller 1989 Alexander 1992 Kealy ve ark 1992) beslenme (Anon 1973 Hazewinkel

1994 Olmstead 1998) ve fazla hareket (Haan ve ark 1993) gelmektedir Hayvan Ortopedi

Birliğinin (OFA) standartları ve bu konudaki disiplinli ccedilalışmaları sonucunda Avrupa ve

Amerika uumllkelerinde displazi oranlarında oumlnemli azalmalar olmasına rağmen Alman

Ccediloban Koumlpeği Akita İnu Labrador Retriever Golden Retriever Rottweiller gibi koumlpek

ırklarının yanı sıra ulusal değerlerimiz Kangal Akbaş ve Tuumlrk Ccediloban Koumlpeklerinde de

halen buumlyuumlk bir problem olarak guumlncelliğini korumaktadır (Aslanbey ve Candaş 1994

Durmuş ve Han 2005 Hupp ve ark 2007) Materyali oluşturan koumlpekler 4‟ uuml Alman

Ccediloban Koumlpeği 4‟ uuml Golden Retriever 3‟ uuml Labrador Retriever 3‟ uuml Kangal 2‟ si

Rottweiller 2‟ si melez 1‟ i Boxer ve 1‟ i Mastif şeklinde ırk dağılımı goumlsterdi

55

Koumlpekler genetik olarak displazi accedilısından risk grubu iccedilerisinde yer alsın veya

almasın kalorisi yuumlksek besinlerle beslenmesinin hastalığın gelişiminde etkili olacağı ifade

edilmektedir Oumlzellikle genetik accedilıdan displazi yatkınlığı bulunan koumlpeklerde aşırı kilo

alımının eklemde osteoarthritis oluşumunu hızlandırdığına dikkat ccedilekilmektedir Bu

konuda iri ırk koumlpeklerin 3 ndash 10 aylık doumlnemlerinin ccedilok oumlnemli olduğuna vurgu

yapılmaktadır (Anon 1973 Olmstead 1998) Alınan anamnez bilgilerinde olguların

tamamının evde hazır mamalar ile beslendiği kaydedildi Ancak duumlzenli egzersiz

yaptırıldığı da ifade edildi Klinik ve radyolojik muayeneler sonucu yapılan

değerlendirmelerde displazi accedilısından eklemlerde meydana gelen değişim hastaların buumlyuumlk

kısmında minimal duumlzeyde iken klinik belirtilerde hafif seyrediyordu Birccedilok olgu rutin

displazi kontroluuml sırasında saptanan değişimlere ilişkin olarak operasyona alındı

Literatuumlr verilerde (Yuumlcel ve Bakır 1993 Swenson ve ark 1997 Altunatmaz ve ark

2003 Hupp ve ark 2007) cinsiyetin displazi uumlzerindeki etkisi ccedilelişkilidir Kimi

araştırmacılar (Yuumlcel ve Bakır 1993 Swenson ve ark 1997) dişilerde kimileride

(Altunatmaz ve ark 2003 Hupp ve ark 2007) erkeklerde daha sık goumlruumllduumlğuumlnuuml bildirirken

kimi araştırıcılar da (Sarıerler 2003) cinsiyetin oumlnemli olmadığını bildirmektedirler Bakır

(1992) toplam 250 olguluk bir taramada displazi goumlruumllme oranını dişilerde 39

erkeklerde 295 olarak belirtmektedir Sunulan ccedilalışmada 20 koumlpekten 13bdquouuml (65) erkek

7‟si (35) dişi idi Bu sayı kesin bir yargı iccedilin oldukccedila az olmakla birlikte Hupp ve ark

(2007) ile Altunatmaz ve ark (2003)‟nın bulguları ile benzerlik goumlsterirken Swenson ve

ark (1997) Bakır (1992) ile Yuumlcel ve Bakır (1993)‟ın goumlruumlşleri ile farklılık goumlstermektedir

Kalccedila displazili koumlpeklerin genellikle merdiven ccedilıkmada zorlandığı tavşan gibi

arka ayakları uumlzerinde zıpladıkları yattıkları yerden zor kalktıkları yuumlruumlyuumlşlerinde arka

bacaklarda sallantı oturuşta asimetri hareket etmede isteksizlik ve ccedilabuk yorulma

belirlendiği ifade edilmektedir (Deny ve Butterworth 2000 Durmuş ve Han 2005 Vezzoni

ve ark 2005) Alınan anamnez bilgilerinde hasta sahiplerinin ilk dikkatini ccedileken klinik

bulgu topallık yuumlruumlmede isteksizlik sallantılı yuumlruumlyuumlş ve hafif koşturmalarda tavşan gibi

zıplama olarak ifade edildi Klinik muayenede olguların tamamında merdiven ccedilıkarken

zorlanma oumlnemli bir kısmında (18 olgu) hafif koşturulduğunda tavşan gibi arka ayakları

uumlzerinde zıplama yattıkları yerden kalkmada zorlanma (9 olgu) goumlzlendi Ayrıca tuumlm

olgularda sallantılı yuumlruumlyuumlş oturuşta asimetri ve hareket etmede isteksizlik ve ccedilabuk

yorulma dikkati ccedilekti Elde edilen bulgular anılan literatuumlrler (Deny ve Butterworth 2000

Durmuş ve Han 2005 Vezzoni ve ark 2005) ile paralellik goumlsterdi

56

Klinik muayenede kalccedila ekleminin gevşekliğinin belirlenmesinde birccedilok youmlntem

kullanıldığı bildirilmektedir Bu youmlntemler hayvanlara sedasyonlu ve sedasyonsuz olarak

yapılmaktadır (Bojrab ve ark 1988 Madsen ve Svalostoga 1995 Adams ve ark 1998

Puerto ve ark 1999 Lust ve ark 2001 Oumlzsoy 2002a)

Hupp ve ark (2007) radyografik oumllccediluumlmler ile abduksiyon eksternal rotasyon testi ve

kalccedila ekstensiyon testlerinde duyulan ağrı arasında bir ilişkiye rastlamadıklarını

bildirmektedirler Ayrıca Deny ve Butterworth (2000) bu testlerin her zaman pozitif sonuccedil

vermeyeceğini ifade etmektedirler Ccedilalışmada tuumlm olgulara sedasyonsuz abduksiyon

eksternal rotasyon ve kalccedila ekstensiyon testleri uygulandı Bunlardan 18 olguda

abduksiyon eksternal rotasyon testinin sonucu ağrı varlığı accedilısından pozitif iken diğer 2

olguda negatif idi Bu olguların tamamında radyografik incelemelerde displaziye ilişkin

bulgular vardı Bu iki olgunun ağrı testlerine negatif yanıt vermesinin displaziye ilişkin

dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olmasından kaynaklandığı kanısına varıldı

Kalccedila displazisinin radyografik tanısında standart OFA pozisyonunda alınan ventro-

dorsal goumlruumlntuumller uumlzerinde Norberg-Olson accedilı oumllccediluumlmleri değerli bilgiler verir JPS TPO ve

DARthroplasti gibi eklemin yapısını bozmayan sağaltım youmlntemleri sonrası acetabulumun

caput femorisi kuşatma etkinliğini belirlemede de yararlıdır (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve

ark 2007 Gahring 2011) Ccedilalışmada Norberg accedilı oumllccediluumlm ortalaması operasyon oumlncesi

9232plusmn204 iken postoperatif 3 ay 940plusmn194 postoperatif 1yıl ve daha uumlstuumlndekilerde

9536plusmn195 olarak oumllccediluumllduuml Operasyon sonrası değerler ile operasyon oumlncesi değerler

karşılaştırıldığında meydana gelen artış istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt001) bulundu Hupp

ve ark (2007) DARthroplasti oumlncesi standart OFA pozisyonunda Norberg accedilı ortalamasını

857plusmn108 ve operasyon sonrası 1 yıllık doumlnemde 898plusmn92 olarak oumllccedilmuumlşlerdir Ccedilalışmada

preoperatif ve postoperatif doumlnem değerleri karşılaştırıldığında operasyon sonrası doumlnemde

meydana gelen artış istatistiksel olarak anlamlı bulundu

DARthroplasti iliumdan alınan kemik greftin kalccedila eklemi kapsuumllası uumlzerine

taşınması ve taşınan greftin dorsal acetabular kenar uumlzerine birkaccedil vida ile tutturulması

esasına dayanmaktadır Boumlylece taşınan greftin dorsal acetabular kenar ile buumltuumlnleşmek

sureti ile dorsal acetabulum kenarını uzatacağı aynı zamanda eklem kapsuumllasını

destekleyerek gerilmeyi azaltarak ağrıyı ortadan kaldıracağı ifade edilmektedir (Hupp ve

ark 2007 Slocum ve Slocum 2009 Muumlller 2011 Gahring 2011) Slocum ve Slocum

(2009) ve Gahring (2011) dorsal acetabular kenarı iliumdan alınan kemik greftiyle

uzattıklarını ve lukzasyona uğrayan kalccedila eklemine stabilite sağladıklarını ifade

57

etmektedirler Kemik greftin eklem kapsuumlluumlnuumln dış tarafını kapatacak şekilde

yerleştirildiğini boumlylece eklem kapsuumlluumlnuuml destekleyerek caput femoris‟ in eklem

kapsuumlluumlne yaptığı etkiyi hafiflettiğini ve eklenen greftin zamanla gelişerek ve pelvisle

kaynaşarak dahada stabil bir hal alıp caput femoris ile eklem kapsuumlluumlnuumln uyumuna destek

sağladığını vurgulamaktadırlar Ferreira ve ark (2007) crista iliacadan kemik parccedilası

almışlar alınan kemik parccedilasını dorsal acetabular kenarın periostal boumllgesini kuumlrete ederek

buraya iki kortikal vida ile tutturduklarını ifade etmektedirler Sunulan ccedilalışmada kortiko-

kanselloumlz kemik doku 13 kostadan temin edildi Kostadan elde edilen uumlccedil adet kemik doku

parccedilası dorsal acetabular kenar uumlzerinde accedilılan deliklere greft materyali olarak ccedilakıldı

Eklem kapsuumllası uumlzerinde herhangi bir işlem yapılmadı Teknik boumlylece modifiye edilmiş

oldu

Yukarıda anılan ccedilalışmaların (Slocum ve Slocum 2009 Gahring 2011) uzun doumlnem

kontrollerinde aktivitenin iyi duumlzeyde olduğu topallık belirtilerinin ortadan kalktığı ifade

edilmektedir Sadece Slocum ve Slocum (2009) ilgili kalccedila ekleminde abduksiyonun

sınırlı olduğuna dikkat ccedilekmektedirler Ccedilalışmada uzun doumlnem kontrollerde hayvanlarının

aktivitelerinin iyi duumlzeyde olduğu topallık belirtilerinin ortadan kalktığı belirlendi ayrıca

hasta sahipleri tarafından da operasyon oumlncesi belirtilerin duumlzeldiği ifade edildi Klinik

bulgulara ilişkin preoperatif ile postoperatif doumlnemlere ait veriler arasında istatistiksel

olarak klinik duumlzelme accedilısından anlamlılık (Aktivite iccedilin plt0001 topallık iccedilin plt001)

saptandı Postoperatif goumlzlemlerde kalccedila ekleminde Slocum ve Slocum (2009)‟un

bulgularının aksine abduksiyonun normal ve ağrısız olduğu tespit edildi Anılan ccedilalışmada

(Slocum ve Slocum 2009) abduksiyonun ağrılı olmasının nedenini standart

DARthroplastide kapsuumlla uumlzerine dikilen kemik gereftin zamanla olgunlaşarak dorsal

kenarın aşırı uzamasına bağlanmaktadır

Hupp ve ark (2007) 2 yılı aşkın suumlre izledikleri olgularda aktivite ayakta duruş

atlama abduksiyon ve adduksiyonda ağrı belirtilerine rastlamadıklarını kaydetmektedirler

Ferreira ve ark (2007) postoperatif 18ay kontrollerinde koumlpeklerin aktivitesinin yeterli ve

normal duumlzeyde olduğu bildirmektedirler Slocum ve Slocum (2009) operasyonu izleyen 1

yıl ve uumlzeri kontrollerde duruş ve yuumlruumlyuumlş testlerinin normal olduğunu fakat abduksiyon

testinde sınırlı harekete rastladıklarını ifade etmektedirler Filho ve Selmi (2001)

operasyon oumlncesi 14 koumlpeğin tamamında topallık bulguları ve ağrı testlerinde pozitif sonuccedil

elde etmişken operasyon sonrası 1 2 ve 12 aylarda yaptıkları topallık muayenesi ve ağrı

bulgularının oumlnemli derecede azalarak ortadan kalktığına dikkat ccedilekmektedirler

58

Operasyona alınan olgulardan 9 adedi 1 yıl ve daha uzun suumlre izlendiler Bu koumlpeklerin

klinik kontrollerinde abduksiyon eksternal rotasyon ve ekstensiyon testlerinde herhangi bir

ağrı belirtisi ve sınırlamaya rastlanmadı aynı zamanda duruş ve yuumlruumlyuumlş testleride

normaldi Klinik muayene bulguları Slocum ve Slocum (2009)‟ un saptadıkları abduksiyon

pozisyonunda sınırlanma dışında anılan ccedilalışmaların (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve ark

2007) klinik bulguları ile oumlrtuumlşmekte idi

Bazı araştırmacılar (Hupp ve ark 2007 Gahring 2011) bilateral kalccedila eklemi

displazisi belirlenen ve DARthroplasti uygulanmasına karar verilen olgularda her iki kalccedila

eklemine aynı guumln iccedilerisinde muumldahale ettiklerini ve operasyon sonrası sonuccedilların olumlu

olduğunu bildirmektedirler Ayrıca Slocum ve Slocum (2009) ve Gahring (2011) tek

seansta bir kalccedilaya pelvik osteotomi diğer kalccedilaya DARthroplasti uyguladıklarını rapor

etmektedirler Sunulan ccedilalışmada her iki kalccedila ekleminde displazi tespit edilen 4 olguya

DARthroplasti operasyonu aynı guumln iccedilerisinde uygulandı Postoperatif doumlnemde klinik

accedilıdan bu koumlpeklerin gelişimi ile tek tarafa DARthroplasti operasyonu uygulananlar

arasında belirgin bir fark goumlzlenmedi

Ferreira ve ark (2007) kemik greftini yerleştirmek iccedilin dorsal boumllgedeki kapsuumlla

uumlzerinde yatak hazırlanırken uygulanan kuumlretaja bağlı olarak bir denervasyonun

şekillendiğini ve buna bağlı olarak hayvanların operasyon sonrasında ilk guumln itibariyle

ağrısız bir şekilde ayaklarını kullanabildiklerini bildirmektedirler Hupp ve ark (2007)

kapsuumllanın dorsalinin denervasyonuna bağlı olarak postoperatif ağrının kısmen daha az

olduğunu ifade etmektedirler Ccedilalışmada dorsal duvar uumlzerine kemik greftlerin

yerleştirilmesi iccedilin delik accedilma işlemi oumlncesi boumllgede kuumlt diseksiyon uygulandı Yukarıda

anılan goumlruumlşler (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve ark 2007) doğrultusunda kesin olmamakla

birlikte denervasyon işleminin gerccedilekleşmesi olasıdır Zira postoperatif doumlnemde ağrıya

ilişkin ciddi bir problem ile karşılaşılmaması bu duumlşuumlnceyi destekler niteliktedir

Hupp ve ark (2007) operasyon sonrası 6 haftalık suumlreccedilte koumlpeklerin 10‟ar dakikalık

yavaş tempoda ve tasmalı olarak gezdirilmesine 6 haftadan sonra 14 guumlnde bir 10‟ar

dakika uzatılarak devam ettirilmesine izin verdiklerini bildirmektedirler Tasmasız

yuumlruumlyuumlşe operasyondan 3 ay sonra geccedilildiğini ifade etmektedirler Luck (2011) hastaların

8 hafta kısa tasmalarla uzun olmayan yuumlruumlyuumlşler yapabileceğini bu suumlreden sonra normal

aktivitelerine devam edebileceğini belirtmektedir Ccedilalışmada modifiye DARthroplasti

uygulanan olguların tamamında ertesi guumlnden başlayarak 1 hafta suumlre ile kontrolluuml olarak

kısa tasma ve yuumlruumlyuumlşlerle gezdirilmeleri bir haftadan sonra operasyondan oumlnceki normal

59

ve tasmasız yuumlruumlyuumlşlere geccedilmeleri oumlnerildi Literatuumlr verilerle (Hupp ve ark 2007 Luck

2011) kıyaslandığında normal ve tasmasız yuumlruumlyuumlşe bu kadar kısa suumlrede geccedililmesinde

yerleştirilen greftin hayvanın normal hareketleri esnasında uygulandığı yerden

ccedilıkmayacağının oumlngoumlruumllmesi etkili oldu Aynı zamanda hareketsizliğe bağlı olarak olası

kas atrofilerinin engellenmesi veveya oluşan atrofilerin duumlzelmesinde hızlanma sağlayarak

eklem stabilitesini olumlu youmlnde etkileyeceği duumlşuumlncesinden hareketle boumlyle bir planlama

yapıldı Nitekim postoperatif goumlzlemlerde gelişim beklentiler doğrultusunda oldu

Hupp ve ark (2007) operasyondan 3-4 guumln sonra 4 koumlpekte kolleksiyon şekillendiğini

bildirmektedirler 3 koumlpekte de greftlerin dorsale deplasmanı sonucunda şiddetli ağrı ve

operasyon sonrası yaklaşık 5-6 haftalarda sıccedilrama ve atlamalardan kaynaklandığı

duumlşuumlnuumllen n ishiadicus felci şekillendiğini kaydetmektedirler Slocum ve Slocum (2009)

bir olguda geccedilici siyatik sinir disfonksiyonu şekillendiğini ve bunun postoperatif 6 aylık

doumlnemde normale doumlnduumlğuumlnuuml belirtmektedirler Aynı ccedilalışmada birkaccedil olguda siyatik

sinirin konulan greft ile ligamentum sakrotuberale arasına sıkışması nedeniyle

komplikasyon yaşandığı ve ligamentin kesilmesi yoluyla problemin ortadan kalktığı ifade

edilmektedir Sunulan ccedilalışmada 3 olguda kortiko-kanselloumlz doku elde etmek iccedilin kostanın

ccedilıkarıldığı boumllgede postoperatif 4-5 guumlnlerde kolleksiyon gelişti Bunlardan 2 sine klinikte

muumldahale edildi ve koleksiyon punksiyon yapılarak boşaltıldı sonrasında herhangi bir

nuumlks yaşanmadı Uumlccediluumlncuuml olgu telefonla youmlnlendirilerek oumlzel bir klinikte punksiyon

yapılarak koleksiyonun boşaltılması sağlandı Yapılan işlemden 1 hafta sonra tekrar

koleksiyona bağlı şişme şekillendiği ve bu şişkinliğin operasyonla yine aynı oumlzel veteriner

kliniğinde alındığı hasta sahibi tarafından uumlccediluumlncuuml ayda yapılan kontrollerde bildirildi

Ccedilalışmada siyatik sinirin etkilendiği herhangi bir komplikasyona rastlanmadı Bunda

boumllgeye yaklaşımda titiz bir diseksiyon işlemi uygulanmasının yanı sıra dorsal acetabular

kenara ccedilakılan implantın siyatik siniri tehdit etmeyecek noktalara yerleştirilmesinin etkili

olduğu duumlşuumlnuumllduuml

Gahring (2011) 11 koumlpek uumlzerinde yaptığı ccedilalışmada 4 koumlpekte operasyon sonrası

tuumlm aktivitelerin normal ve topallığın olmamasına rağmen zıplama hareketlerini

yapamadıklarını bildirmektedir Slocum ve Slocum (2009) koumlpeklerin zıplama

hareketlerini yapabildiğini fakat bir koumlpekte zıplama sırasında ağrı olduğunu

belirtmektedir Postoperatif doumlnemde yapılan kontrollerde ve hasta sahiplerinden alınan

bilgiler doğrultusunda koumlpeklerin kısa suumlre iccedilerisinde operasyon oumlncesi doumlnemlerinden ccedilok

daha iyi bir aktiviteye kavuştukları topallık kıyaslaması accedilısından operasyon oumlncesine

60

goumlre daha iyi oldukları ifade edildi klinik muayenelerde zıplama hareketlerini kolaylıkla

yapabildikleri goumlzlendi

Duff ve Campbell (1977) 267 koumlpek uumlzerinde yaptıkları ekzisyon arthroplastisi

sonrası 30 oranında mekanik topallığın devam ettiğini koumlpeklerin 50 sinin 8-10 hafta

75 bdquoinin 10 ndash 12 hafta sonrasında normal yuumlruumlyuumlş yapabildiklerini belirtmektedirler Off

ve Matis (1997) yaptıkları ccedilalışmada 132 koumlpeğe eksizyon arthroplastisi operasyonu

uyguladıklarını ve postoperatif 4 yıl sonrasında hayvanların 32‟ sinin iyi duumlzeyde

yuumlruumlduumlğuumlnuuml duumlzguumln bir kas yapısına sahip olduğunu ve bacaklarına ağırlık verdiğini

20‟ sinde hafif kas atrofisi ve topalık olduğunu bacaklarına yuumlk vermekte problem

yaşadıklarını ve 48‟ inde ciddi şekilde suumlrekli topallık kas atrofisi ve oumlzellikle egzersiz

sonrası ve soğuk hava şartlarında bacağına ağırlık vermediklerini bildirmektedirler Kuumlrkluuml

(2010) ekzisyon arthroplastisi yapılan 20 koumlpekten 3 tanesinin ilgili bacağı

kullanmadığını 4 tanesinin 3 ay sonunda 8 tanesinin 3-6 ay 4 tanesinin 6-12 ay arasında

basmaya başladığını ifade etmektedir Yaygınguumll (2005) TPO uygulanan yedi koumlpeğin

postoperatif birinci guumlnde ayakta ve hareketli olmasına karşın ileri zamanlarda yuumlruumlme

problemleri ile karşılaşıldığına dikkat ccedilekmektedir Altunatmaz ve ark (2003) TPO

uygulanan 22 koumlpekte postoperatif 3-5 guumlnlerde orta derecede topallık goumlruumllduumlğuumlnuuml ve 20-

25 guumln sonra operasyon yapılan bacağa ağırlık vermeye başladığını bildirmektedirler

Ayrıca 7 erkek koumlpeğin uumlrinasyon sırasında arka bacağını abduksiyona alırken zorlandığını

belirtmektedirler Anılan ccedilalışma (Duff ve Campbell 1977 Off ve Matis 1997 Altunatmaz

ve ark 2003 Yaygınguumll 2005 Kuumlrkluuml 2010) sonuccedilları ile kıyaslandığında postoperatif

doumlnemde koumlpeklerin daha kısa suumlrede ve daha etkili bir duumlzelme goumlsterdikleri goumlruumllduuml

Operasyon youmlntemi ve olgulara bağlı olarak sonuccedilların değişebileceği kabul edilmekle

birlikte modifiye DARthroplasti‟ nin bu youmlnuuml ile avantajlı olduğu soumlylenebilir

Musculus pectineus myektomisi kalccedila displazisi sağaltımında palyatif bir youmlntem

olarak kullanılır Displazi tedavisinde yalnız musculus pectineus myektomisi

uygulandığında uzun doumlnem postoperatif bulgularda eklem stabilitesinin artmadığı

osteoartritik değişiklerin devam ettiği ve ağrının tamamen ortadan kalkmadığı bildirilmiştir

(Remedions ve Fries 1995) Ccedilalışmada elde edilen bulgular ışığı altında Modifiye

DARthroplasti‟ nin eklem stabilitesini artırdığı ve ağrıyı tamamen ortadan kaldırdığı

goumlzlendi Fakat osteoartritik değişiklikler musculus pectineus myektomisinde olduğu gibi

hafif duumlzeyde devam etti

61

Barut ve ark (2011) 22 koumlpek uumlzerinde uyguladıkları DARthroplasti

operasyonunda kalccedila ekleminde şekillenen osteoarthritin durduğunu veya gelişiminin

yavaşladığını hayvanların yuumlruumlyuumlş fonksiyonlarının duumlzeldiğini ve operasyon sonrası

nonsteroid anti inflamatuar ilaccedilların kullanımına ihtiyaccedil duyulmadığını bildirmektedirler

Ccedilalışmada tuumlm olgulara 7 guumln suumlre ile 2 mgkg dozunda karprofen (Rimadyl 20 mg tablet

Pfizerreg) uygulandı Uzun doumlnem nonsteroid anti inflamatuar ilaccedil kullanımına gerek

duyulmadı

62

5 SONUCcedil

Kalccedila eklemi displazisinin sağaltımı amacı ile uygulanan ldquoModifiye DARthroplastirdquo

tekniğinin etkinliği klinik ve radyografik youmlntemlerle izlendi Toplam 20 klinik olgu

uumlzerinde yuumlruumltuumllen ccedilalışmadan elde edilen sonuccedillar aşağıda oumlzetlendi

1 Klinik muayenede koumlpeklerde topallık goumlruumllme oranı preoperatif doumlnemde

947 iken operasyon sonrası 3 ayda 579‟ a 1 yıl ve daha uzun doumlnemde

158‟ e geriledi Kalccedila ekstensiyon testi preoperatif doumlnemde tuumlm olgularda

ağrı varlığı accedilısından pozitif iken postoperatif 3 aydan sonraki kontrollerde 1

olgu dışında ağrı bulgusuna rastlanmadı Abduksiyon eksternal rotasyon testinde

hem sağ hem sol eklemler iccedilin 19 olguda ağrı mevcut iken postoperatif

kontrollerde birer olgu dışında ağrının ortadan kalktığı goumlzlendi Ayakta duruş

testi displazi varlığı accedilısından preoperatif doumlnemde 1 olguda negatif 19 olguda

pozitif sonuccedil verirken operasyon sonrası kontrollerde 19 olguda negatif 1 olguda

pozitif sonuccedil verdi

2 Radyografik değerlendirmelerde OFA pozisyonunda alınan ventro-dorsal

radyogramlar uumlzerinde yapılan oumllccediluumlmlerde Norberg accedilı değerleri preoperatif

doumlnem 9232plusmn204 1 yıl uumlstuuml postoperatif doumlnemde 9536plusmn195 olarak belirlendi

Postoperatif doumlnemde meydana gelen artış preoperatif doumlneme goumlre istatiksel

accedilıdan oumlnemli bulunmasına rağmen yeterli değildi Dejeneratif değişimlerde

ilerlemenin de devam ettiği goumlzlendi

3 Postoperatif doumlnem kontrollerde preoperatif doumlnem ile kıyaslandığında

koumlpeklerin daha aktif goumlruumlntuuml iccedilerisinde olduğu dikkati ccedilekti ve bu durum hasta

sahipleri tarafından da ifade edildi Koumlpeklerin hiccedilbirinde kas atrofisi goumlruumllmedi

4 Orijinal youmlntemde dorsal acetabular kenara taşınan kortiko-kanselloumlz kemiğin

kenarı uzatarak caput femoris‟ in acetabulum tarafından bir soket gibi kuşatıldığı

ifade edilmektedir Modifiye DARthroplasti‟de taşınan kemik greftleri dorsal

acetabular kenarı uzatmadı dejeneratif değişimleri de durdurmadı

5 Literatuumlr verileri ile kıyaslandığında modifiye DARthroplasti‟nin klinik olarak

(kuumlccediluumlk bir seride de olsa) benzer sonuccedilları verdiği dejeneratif değişimlerin

minimal duumlzeyde olduğu olgularda sorunların protez ve benzer cihazlara gerek

kalmadan ccediloumlzuumlme ışık tutabileceği kanısına varıldı

63

6 Tekniğin eklem kapsuumllasında meydana gelen denervasyon veya ldquokortiko-

kanselloumlzrdquo kemik doku taşınımına ilişkin bir ldquokoumlk huumlcre tedavisirdquo accedilısından

etkinliğinin accedilığa kavuşturulması amacıyla irdelenmesi youmlnuumlnde kontrolluuml

denemelere de gereksinim duyulmaktadır

64

OumlZET

DERİNCEGOumlZ OOuml Koumlpeklerde Kalccedila Displazisinin ldquoModifiye DARthroplastirdquo

Tekniği ile Sağaltımı Uumlzerine Klinik Ccedilalışmalar

Bu ccedilalışmada kalccedila eklemi displazisinin sağaltımı amacı ile uygulanan ldquoModifiye

DARthroplastirdquo tekniğinin etkinliğinin klinik ve radyografik bulgular ışığı altında

değerlendirilmesi amaccedillandı

Ccedilalışma materyalini klinik ve radyolojik bulgular sonucunda KED tanısı konan 4-24

ay yaşları arasında değişik ırk ve cinsiyette (13 erkek 7 dişi) toplam 20 adet koumlpek

oluşturdu Radyolojik muayeneler sonucunda 16 olguda unilateral 4 olguda ise bilateral

olmak uumlzere ve 11 olguda sağ 5 olguda sol 4 olguda ise her iki tarafa DARthroplasti

uygulanmasına karar verildi

Oniki saatlik accedillığı takiben 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg kg Egevetreg)

deri altı yolla uygulanarak anestezinin antikolinerjik premedikasyonu yapıldı Sedatif ndash

analjezik premedikasyon iccedilinse 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20 mgkg

Egevetreg) in kas iccedili enjeksiyonu uygulandı 10 dakika sonra 5 mgkg ketamine

hydrochloride (Alfamine 100mgkg Egevetreg) in damar iccedili enjeksiyonu ile induumlksiyon

gerccedilekleştirildi Takiben koumlpeklere endotracheal tuumlp yerleştirildi ve yarı kapalı anestezi

cihazı ile (SMS 2000 Klasik Vent ndash V Marka SMS Tıbbi Cihaz Elek Elekt İnş Teks

Turz Oto San ve Tic Ltd Şti Ankara) 2 lik konsantrasyonda isoflurane (İsoflurane -

USP Adekareg

) solutulması ile anestezi suumlrduumlruumllduuml

Operasyon boumllgesi asepsi ve antisepsi kurallarına goumlre hazırlandı Kortikokanselloumlz

kemik greft olarak onuumlccediluumlncuuml kostadan yararlanıldı Dorsal acetabular duvar accedilığa ccedilıkarıldı

Dorsal duvar uumlzerine birbirine eşit uzaklıkta dril ile uumlccedil delik accedilılarak kosta parccedilaları bu

deliklere ccedilakıldı Boumllge uygun şekilde kapatıldı

Postoperatif birinci guumlnde koumlpeklerin hepsinin ayakta ve hareketli oldukları

goumlzlendi

İleri doumlnemde yapılan (10 Guumln 3ve 12 ay) klinik muayenelerde yuumlruumltme ve

koşturma abduksiyon eksternal rotasyon kalccedila ekstensiyon ve ayakta duruş testleri

sonuccedilları preoperatif doumlnemle kıyaslandığında daha iyi olduğu goumlruumllduuml

65

Ccedilalışmada Norberg accedilı oumllccediluumlm ortalaması preopertif doumlnemde 9232plusmn204 iken

postoperatif 3 ay 940plusmn194 postoperatif 1yıl ve daha uumlstuumlndekilerde 9536plusmn195 olarak

oumllccediluumllduuml

Sonuccedil olarak ldquoModifiye DARthroplasti‟derdquo taşınan kortiko-kanselloumlz greftler

Dorsal Acetabulum Kenarını uzatmadı ve dejeneratif değişimleri durdurmadı Bununla

birlikte kuumlccediluumlk bir seride de olsa dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olduğu

olgularda sorunların protez ve benzeri cihazlara gerek kalmadan ccediloumlzuumllebileceği

duumlşuumlnuumllduuml Tekniğin eklem kapsuumllasında bir denervasyona yol accedilarak veya ldquokortiko-

kanselloumlzrdquo kemik doku taşınımına ilişkin bir ldquokoumlk huumlcre tedavisirdquo etkisi sonucu etkin

olduğu youmlnuumlndeki beklentilerin accedilığa kavuşturulması amacıyla kontrolluuml denemelere

gereksinim olduğu kanısına varıldı

Anahtar Kelimeler DARthroplasti Kalccedila Eklemi Koumlpek

66

SUMMARY

DERİNCEGOumlZ OOuml Clinical studies on the treatment of hip dysplasia by ldquoModified

DARthroplastyrdquo in dogs

The aim of this study was to evaluate the efficiency of ldquoModified DARthroplastyrdquo

technique‟s on treatment of hip dysplasia according to the clinical and radiographical

findings

For this purpose study was carried out on 20 dogs in different breed sexes (13

Male 7 Female) and ages (4-24 months) which had diagnosed hip dysplasia according to

clinical and radiographical findings According to radiographical findings DARthroplasty

was performed in 16 dogs unilaterally (11 right and 5 left) and in 4 dogs bilaterally

Following the 12 hours fasting period anticholinergic premedication of anaesthesia

was induced by subcutaneously injection of 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg

kgEgevet reg

) After that sedative-analgesic premedication was archieved by intramuscularly

injection of 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20 mgkgEgevetreg

) Ten minutes later

induction was archieved by 5 mgkg ketamine hydrochloride (Alfamine 100mgkgEgevet reg

)

injection intravenously Following the induction endotracheal intubation was completed

and anaesthesia was maintained by inhalation of 2 isoflurane concentration (Isoflurane -

USP Adekareg

) by using semi-closed circuits anaesthetic machine (SMS 2000 VentndashV

SMS Medical Aparts Elec Elecr Build Text Tour Car Ind

and Trade Ltd Co Ankara)

Operation area is prepared according to routine asepsis and antisepsis procedure

Thirteenth rib was used as corticocancellous bone graft According to routine surgical

procedure dorsal acetabular rim was revealed Grafts were placed into three holes which

were drilled at equal distance to each other Area was closed in routine manner

At the postoperatively first day it was observed that all the dogs were ambulant

and lively

According to long-term follow up (10th days 3th and 12th months) clinical tests

findings obtained by abduction-external rotation test hip extension test standing test and

walking-running test were better when compare preoperative findings

In this study mean Norberg Angle was measured as 9232plusmn204 940plusmn194 and

9536plusmn195 preoperative postoperative 3th and 12th months respectively

67

As a result in this technique ldquoModified DARthroplastyrdquo transplanted cortico-

cancellous grafts neither extend dorsal acetabular rim nor stoped degenerative changes

However although we carried out this study in a small number of patients we thougt that

in cases which has minimal degenerative changes problems could be solve by using this

method without using prosthesis or similar devices It was also concluded that detailed

controlled trials might be necessary in an attemp to highlight that this technique caused

clinicaly recovery by denervation of joint capsule or by the effects of corticocancellous

bone grafts may acting as ldquostem cellsrdquo

Key Words DARthroplasty Dog Hip Joint

68

KAYNAKLAR

Adams WM Dueland RT Meinen J Q‟ Brien RT Giuliano E Nordheim EV Early

detection of canine hip dysplasia comparison of two palpation and five radiographic

methods Journal of the American Veterinary Medical Association 199834(5)339-346

Aktaş M Koumlpeklerde kalccedila displazisi

(httpwwwakutorgtrmodulesphpname=Newsampfile=articleampsid=2395) Erişim tarihi

06 Ağustos 2007

Alexander JW Canine hip dysplasia Small Animal Practice 1992 22(3)551-557

Altunatmaz K Yuumlcel R Devecioğlu Y Saroğlu M S Ozsoy Treatment of canine hip

dysplasia using triple pelvic osteotomy Veterinary Medicine-Czech 200348(1-2)41-46

Anon Report on canine hip dysplasia Journal of the American Veterinary Medical

Association 1973162(8)662-668

Aslanbey D Candaş A Veteriner Operasyon Ankara Medisan Yayınevi 1994s772-784

Aslanbey D Veteriner Ortopedi ve Travmatoloji Ankara Maya Matbaacılık 1990s128-

140

Aslanbey D Veteriner Ortopedi ve Travmatoloji Ankara 3 Baskı Medisan Yayın Serisi

no 19 1996 s262-264

Bakır B Sivas Kangal koumlpeklerinde kalccedila ekleminin displazi accedilısından klinik ve radyolojik

olarak değerlendirilmesi İstanbul Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml İstanbul

Tuumlrkiye-1992

Ballinari U Montavon PM Huber E Weiss R Pectineus myectomy tenotomy of the

iliopsoas and neurectomy of the joint capsule as symptomatic therapy for coxarthrosis of

the dog Schweiz Arch Tierheilkd 1995137(6)251-257

Barut A Sadak S Nişancı A Long term effects of DARthroplasty surgery in canine hip

dysplasia 22 Cases 17th

FECAVA Eurocongress 6th

TSAVA Congress ldquoModern

Veterinary Practicesrdquo 7-10 Eyluumll 2011 İstanbul ndash Turkey 2011p472

Baruth H Berger L Bradshaw D et al Carprofen in Rainsford KD (ed)

Antiinflammatory and Anti-rheumatic Drugs Volume II Newer Anti-inflammatory Drugs

Rainsford KD ed CRC Press Boca Raton1986 p33ndash47

69

Belfield WO Chronic subclinical survey and canine hip dysplasia Veterinary Medicine

and Small Animal Clinician 1976741399-1401

Bennet D Hip dysplasia and ascorbate therapy fact or fancy Seminars in Veterinary

Medicine and Surgery (Small Animal) 19872(2)152-157

Black AP Triple pelvic osteotomi for juvenile canine hip dysplasia Australian Veterinary

Journal 200078(12)820-824

Bojrab MJ Ellison GW Slocum B Current Technique in Small Animal Surgery 4th

Ed

Baltimore Williams And Wilkins 1988p1145-1151

Chalman J Butler HC Coxofemoral joint laxity and the ortolani sign Journal of the

American Veterinary Medical Association 198521671-676

Charette B Dupuis J Beuregard G Palpation and dorsal acetabular rim radiographic view

for early detection of canine hip dysplasia Veterinary and Comparative Orthopaedics and

Traumatology 200114125-132

Corley EA Keller GG Hip Dysplasia A Guide for Dog Breeders and Owners 2nd

Ed

Columbia Missouri Orthopedic Foundation of Animals 1989p1-27

Dassler CL Canine Hip Dysplasia Diagnosis and Nonsurgical Treatment In Slatter D

(Eds) Textbook of Small Animal Surgery 3rd

Ed Philadelphia WB Saunders

Company 2002p2019-2029

Denny HR Butterworth S The hip A Guide to Canine and Feline Orthopaedic Surgery

4th Ed London Blackwell Science 2000p455-494

Dobbelaar MJ Dislocation of the Hip in Dogs Journal of Small Animal Practice

19634101

Duff R Campbell JR Long term results of excision arthroplasty of the canine hip

Veterinary Record 1977101181-184

Durmuş AS Han MC Bazı Koumlpek Irklarında Kalccedila Displazisi Doğu Anadolu Boumllgesi

Araştırmaları Dergisi 20053(2)106-109

Dursun N Veteriner Anatomi I 3rd

Ed Ankara Medisan Yayıncılık 1995p42-51

Dursun N Veteriner Topografik Anatomi 2nd

Ed Ankara Medisan Yayıncılık

2002p158-160

70

Dyce KM Sack WO Wensing CJG Textbook of Veterinary Anatomy Philadelphia

WB Saunders Company 1987p453-464

Evans H E Christiansen GC Miller‟s Anatomy Of The Dog 2nd

Ed Philadelphia WB

Saunders Company 1979p197-209

Ferreira MP Alievi MM Gomes C Beck CAC Voll J Sia D Filho APF Freire CD

Acetabuloplastia extracapsular para tratamento de displasia coxofemoral em catildeo ndash relato

de caso Acta Scientiae Veterinariae 200735(1)101-104

Filho Padilha JG Selmi AL Evaluation of darthroplasty with bone allograft as a treatment

for hip dysplasia in dogs XXVI World Congress of The World Small Animal Veterinary

Association 8-11 August 2001 Vancouver-Canada) 2001p692

Fluumlckiger MA Friedrich GA Binder H A radiographic stres technique fo evaluation of

Coxafemoral joint laxity in dogs Veterinary Surgery 1999281-9

Fox SM Bums J Burt J The dysplastic hip a crippling problem in dogs Veterinary

Medicine 198782684-693

Gahring DR Long-term results with DARthroplasty

httpwwwsancarlosvetcomOtherProfDARthroplastyDARthroplasty_Long_Term_Foll

owuphtml|~ProfDARthroplastyDARthroplasty_Long_Term_Followuphtml Erişim

tarihi 23 Eyluumll 2011

Gay WI Development of an intramedullary stem canine femoral head and neck prosthesis

Proceedings of the XVIIth World Veterinary Congress 14-21 August 1963 Hannover

1963p1087-1093

Guumllanber EG PennHip Radyografi Kursu Notları 22 Agustos 2004 Istanbul 2004p1-20

Guumlzel N Kangal Koumlpeklerinde Kalccedila Displazisi Uumlzerinde Ccedilalışmalar II Ulusal Veteriner

Cerrahi Kongresi 1-2 Ekim 1990 Alata- Mersin

Haan JJ Beale BS Parker RB Diagnosis And Treatment Of Canine Hip Dysplasia Canine

Practice 199318(3)25-28

Hazewinkel HA Skeletal diseases In Willis JM Simpson KW eds The Waltham Book

of Clinical Nutrition of the Dog and Cat Frome England Butler and Tanner 1994395-

423

71

Hedhammar A Olsson SE Andersson SA Persson L Pettersson L Olausson A Sundgren

PE Canine hip dysplasia study of heritability in 401 litters of German shepherd dogs

Journal of the American Veterinary Medical Association 1979 1741012-1016

Henry GA Radiographic development of canine hip dysplasia Veterinary Clinics of North

America Small Animal Practice 199222559-578

Hupp J Pfeil I Buder A Monig K Pfeil A Schubert K Schulz S Winkler T Die dorsale

Pfannendachplastik nach Slocum ndash Eine retrospektive Studie Der praktische Tierarzt

200788(6)398-409

İki Y Sağlam M Koumlpeklerde caput ve collum femoris‟in exicion arthroplastisi Veteriner

Cerrahi Dergisi 200410(1-2)43-47

Jaeligger GT Larsen S Soslashli N Moe L Two years follow-up study of the pain-relieving effect

of gold bead implantation in dogs with hip-joint arthritis Acta Veterinaria Scandinavica

2007499

Johnson AL Smith CW Pijanowski GJ Hungerford LL Triple pelvic osteotomy effect

on limb function and progression of degenerative joint disease Journal of the American

Animal Hospital Association 199834260-264

Kealy RD Olsson SE Monti KL Lawler DF Biery DN Helms RW Lust G Smith GK

Effects of limited food consumption on the incidence of hip dyplasia in growing dogs

Journal of the American Veterinary Medical Association 1992201857-863

Kinzel S Hein S Von Scheven C Kuumlpper W 10 years experience with denervation of the

hip joint capsule for treatment of canine hip joint dysplasia and arthrosis Berl Tierarztl

Wochenschr Munch 2002115(1-2)53-56

Kuumlrkluuml Ccedil Koumlpeklerde eksizyon arthroplasti operasyonu ve geccedil doumlnem sonuccedilları Adnan

Menderes Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml Aydın Tuumlrkiye-2010

Kwon YD Pittler MH Ernst E Acupuncture for peripheral joint osteoarthritis (A

systematic review and meta-analysis) Rheumatology 2006 45(11)1331-1337

Leighton EA Genetic of canine hip dysplasia Journal of the American Veterinary Medical

Association 19972101474-1479

Luck DR DARthroplasty httpwwwvsrsnetDARthroplastyhtml Erişim tarihi 17

Eyluumll 2011

72

Lust G Todhanter RJ Erb N Dykes NL Williams AJ Burton-Wurster N I Farese JP

Repeatability of dorsolateral subluxation scores in dogs and correlation with macroscopic

appearance of hip osteoartritis American Journal of Veterinary 2001621711-1715

Lust G An overview of the pathogenesis of canine hip dysplasia Journal of the American

Veterinary Medical Association 1997210(10)1443-1445

Lust G Other orthopedic diseases Textbook of small animal surgery 2nd

Ed

Philadelphia WB Saunders Company 19931938-1944

Mackenzie SA Oltenacu EA Leighton W Heritability estimate for temperament scores in

German shepherd dogs and its genetic correlation with hip dysplasia Behavior Genetics

1985 15 475-482

Madsen JS Svalostoga E The joint capsula and joint laxity in dogs with hip dysplasia

Journal of the American Veterinary Medical Association 19952101463-1465

Meomartino L Fatone G Potena A Brunetti A Morphometric assessment of the canine

hip joint using the dorsal acetabular rim view and the centre-edge angle Journal of Small

Animal Practice 2002432-6

Morgan JP Stephens M Radiographic Diagnosis And Control Of CHD Iowa State

Universitesi Press 1988

Moses PA Alternatif surgical methods for treating canine hip dysplasia Australian

Veterinary Journal 200078(12)822-823

Muumlller D Pfannendachplastik mit kortiko-spongioumlsen Knochentransplantaten zur Therapie

der Huumlftgelenksdysplasie und Coxarthrose

httpmueller-heinsbergdePfannendachplastik_2008pdf Erişim Tarihi 23 Eyluumll 2011

Muumlller ME Total hip prosthesis Clinical Orthopaedics 197072(9)46-68

Nickel R Schummer A Seiferle E Wilkens H Wille KH Frewein J The Anatomy of the

Domestic Animals - The Locomotor System of the Domestic Mammals Berlin Verlag

Paul Parey 1986p89-90

Off W Matis U Excision arthroplasty of the hip joint in dogs and cats Clinical

radiographic and gait analysis findings at the surgical veterinary clinic of the Ludwig

Maximilians University of Munich Der praktische Tierarzt 1997 25(4)379-387

73

Olmstead ML Total Hip Replacement Current Techniques in Small Animal Surgery 4th

Ed BaltimoreWilliams and Wilkins 1998p1173-1178

Oumlzsoy S Koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı I klinik değerlendirmeler Veteriner

Cerrahi Dergisi 2002a8(3-4)81-88

Oumlzsoy S Koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı II Radyografik değerlendirme Veteriner

Cerrahi Dergisi 2002b8(2-4)89-95

Piermatei DL Flo GL Hip Dysplasia Brinker Piermatei Flo Handbook of Small Animal

Orthopedics and Fracture Repair PhiladelphiaWB Saunders Company1997p433-465

Piermattei DL Greeley RG An Atlas of Surgical Approaches to The Bones of The Dog

and Cat Philadelphia WB Saunders Company 1979

Puerta DA Smith GK Gregor TP Lafond E Conzemius MG Cabell WL Mckelvie PJ

Relationships between results of the Ortolani method of hip joint palpation and distraction

index Norberg angle and hip score in dogs Journal of the American Veterinary Medical

Association 1999214(4)497-501

Read RA Conservative management of juvenil canine hip dysplasia Australian Veterinary

Journal 200078(12)818-819

Read RA Diagnosis and treatment options for hip dysplasia in dogs

httpwwwvincomproceedingsplxCID=WSAVA2002ampPID=2663 Erişim tarihi 26

Nisan 2010

Remedions AM Fries CL Implant complication in 20 triple pelvic osteotomy Veterinary

and Comparative Orthopaedics and Traumatology 19936202-207

Remedions AM Fries CL Treatment of canine hip dysplasia A review Canadian

Veterinary Journal 199536(8)503-509

Riser WH Rhodes WH Newton CD Hip dysplasia In Newton CD Nunamaker DM

(Eds) Textbook of Small Animal Orthopedics Philadelphia JB Lippincott 1985 953-

980

Riser WH A half century of canine hip dysplasia Seminars in Veterinary Medicine and

Surgery (Small Animal) 1987287-91

74

Sarıerler M Comparison of the ortolani method of hip joint palpation norberg angle and

subluxation index in the diagnosis of hip dysplasia in dogs Veteriner Cerrahi Dergisi

20039(3-4)20-25

Schnelle GB Some new diseases in the dog American Kennel Gaz 19355225

Schulz KS Dejardin ML Surgical treatment of canine hip dysplasia In Slatter D (Eds)

Textbook of Small Animal Surgery 3rd

Ed Philadelphia WB Saunders Company

2002p2029-2059

Slocum B Devine TM Dorsal acetabular rim radiographic view for evaluation of the

canine hip Journal of the American Animal Hospital Association 199026289-296

Slocum B Slocum DT Pelvic Osteotomy For Axial Rotation Of The Acetabular Segment

İn Dogs With Hip Dysplasia The Veterinary Clinics of North America Small Animal

Practice 199222645-682

Slocum B Slocum TD DARthroplasty

httpwwwslocumenterprisescomArticlesdarthroplastyhtm|~httpwwwslocumenterpri

sescomArticlesdarthroplastyhtm Erişim tarihi 07 Haziran 2009

Slocum B Slocum TD Hip Current techniques in small animal surgery 4th

Ed

BaltimoreWilliams and Wilkins 1998p1127-1178

Smith GK Advances in diagnosing canine hip dysplasia Journal of the American

Veterinary Medical Association 19972101451-1457

Swenson L Audell L Hedhammar A Prevalence and ınheritance of and selection for hip

dysplasia in seven breeds of dog in sweden and bebefit cost analysis of a screening and

control program Journal of the American Veterinary Medical Association 1997210207-

214

Todhunter RJ Lust G Hip Dysplasia Pathogenesis In Slatter D (Eds) Textbook of Small

Animal Surgery 3rd

Ed Philadelphia WB Saunders Company 2002p2009-2019

Tomlinson LJ Johnson JC Quantification of measurement of femoral head coverage and

Norberg angle within and among four breeds of dogs American Journal of Veterinary

Research 200061(12)1493-1500

Toumlnnis D General radiography of the hip joint Congenital dysplasia and dislocation of the

hip Berlin Springer Verlag 1987p100-138

75

Trumpatori BJ Mathews KG Roe SR Robertson ID Radiographic anatomy of the canine

coxofemoral joint using the dorsal acetabular rim (DAR) view Veterinary Radiology amp

Ultrasound 200344526-532

Vane JR Botting RM Mechanism of action of anti-inflammatory drugs Scand J

Rheumatol 199625(102)9ndash21

Vezzoni A Dravelli G Corbari A Lorenzi MD Cirla A Tranquillo V Early diagnosis of

canine hip dysplasia European Journal of Companion Animal Practice 200515(2)173-

184

Vezzoni A Boiocchi S Vezzoni L Vanelli AB Bronzo V Double pelvic osteotomy for

the treatment of hip dysplasia in young dogs Veterinary and Comparative Orthopaedics

and Traumatology 20106444-452

Wallace LJ Canine hip dysplasia past and present Seminars in Veterinary Medicine and

Surgery (Small Animal)1987292-106

Winer BJ Donald RB Kenneth MM Statistical principles in experimental desing Third

Ed A Bradford Hill London 1991

Wylie KB DeYoung DJ Drost WT DeYoung BA The Effect of Surgical Approach on

Femoral Stem Position in Canine Cemented Total Hip Replacement Veterinary Surgery

19972662

Yaygınguumll R Koumlpeklerde triple pelvik osteotomi uygulamaları Adnan Menderes

Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml Aydın Tuumlrkiye-2005

Yuumlcel R Bakır B Kangal ccediloban koumlpeklerinde kalccedila ekleminin displazi accedilısından klinik ve

radyolojik olarak incelenmesi İstanbul Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi ve Muumlnih Ludwig-

Maximilians Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Tuumlrk Alman Guumlnleri Tebliğ Kitabı 29 - 30

Nisan 1993 Avcılar-İSTANBUL 1993p83-87

Zhang Z Zhu L Sandler J Friedenberg SS Egelhoff J Williams AJ Dykes NL

Hornbuckle W Krotscheck U Moise NS Lust G Todhunter RJ Estimation of

heritabilities genetic correlations and breeding values of four traits that collectively define

hip dysplasia in dogs American Journal of Veterinary Research 200970(4)483-492

76

OumlZGECcedilMİŞ

1978 yılında Sivas‟ta doğdum İlkokulu Ziya Goumlkalp İlkokulu ortaokul ve lise

oumlğrenimimi Sivas Selccediluk Anadolu Lisesi‟nde tamamladım 1996 yılında Ankara

Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi‟nde okumaya hak kazandım 2001 yılında mezun oldum

2003 yılında Adnan Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı‟nda

Araştırma Goumlrevlisi olarak ccedilalışmaya başladım 2006 yılında aynı Anabilim Dalında

doktora programına başladım Halen Adnan Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi

Cerrahi Anabilim Dalı‟nda araştırma goumlrevlisi olarak ccedilalışmaktayım

77

TEŞEKKUumlR

Doktora oumlğrenimim ve tez ccedilalışmam suumlresince ilgi ve yardımlarını hiccedilbir zaman

esirgemeyen danışmanım Sayın Prof Dr Ali BELGE‟ ye teşekkuumlruuml bir borccedil bilirim

Ayrıca her konuda katkılarını esirgemeyen İstanbul Uumlniversitesi Veteriner

Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyesi Sayın Prof Dr Kuumlrşat OumlZER‟ e Adnan

Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyeleri Sayın

Prof Dr Murat SARIERLER‟ e Sayın Prof Dr Nuh KILICcedil‟ a oumlzellikle tezin bitiş

aşamasında goumlstermiş oldukları yardım ve sabırdan dolayı Anabilim Dalımız Oumlğretim

Uumlyesi Yrd Doccedil Dr Sayın İbrahim AKIN Fizyoloji Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyesi Sayın

Aykut UumlNER‟ e Araştırma Goumlrevlisi Dr Sayın Rahime YAYGINGUumlL Araştırma

Goumlrevlisi Zeynep Bilgen ŞEN Araştırma Goumlrevlisi Zeynep Bozkan TATLI‟ ya ve tuumlm

doktora ve yuumlksek lisans oumlğrencileri ile emeği geccedilen tuumlm oumlğrencilere teşekkuumlr ederim

Tez ccedilalışmama SAE-09013 numaralı proje ile sağladığı maddi katkılarından

dolayı Adnan Menderes Uumlniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimine

teşekkuumlr ederim

Page 8: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve

vi

2 GERECcedil VE YOumlNTEM 30

21 Gereccedil 30

22 Youmlntem 31

221 Preoperatif Muayeneler 31

2211 Preoperatif klinik muayene 31

2212 Preoperatif radyolojik muayene 31

222 Postoperatif Muayeneler 32

2221 Postoperatif klinik muayene 32

2222 Postoperatif radyolojik muayene 32

223 Anestezi 33

224 Modifiye DARthroplasti Tekniği 34

225 İstatistiksel Analiz 40

3 BULGULAR 42

31 Preoperatif Bulgular 42

311 Preoperatif Klinik Muayene Bulguları 42

312 Preoperatif Radyolojik Muayene Bulguları 42

32 Postoperatif Bulgular 43

321 Postoperatif Klinik Muayene Bulguları 43

322 Postoperatif Radyolojik Muayene Bulguları 44

33 Uygulanan Testlere İlişkin İstatistiksel Sonuccedillar 44

331 Kalccedila Ekstensiyon Testi Sonuccedilları 44

332 Abduksiyon Eksternal Rotasyon Testi Sonuccedilları 45

333 Ayakta Duruş Testi Sonuccedilları 45

334 Aktivite Testi Sonuccedilları 46

335 Topallık Testi Sonuccedilları 46

vii

336 Standart OFA Pozisyonunda Norberg Accedilılarının Değerlendirme Sonuccedilları 47

4TARTIŞMA 54

5 SONUCcedil 62

OumlZET 64

SUMMARY 66

KAYNAKLAR 68

OumlZGECcedilMİŞ 76

TEŞEKKUumlR 77

viii

SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ

JPS Juvenil Pubic Symphiodesis

DEH Dejeneratif Eklem Hastalığı

OFA Orthopedic Foundation for Animals

DLS Dorsolateral Sublukzasyon

NSAID Nonsteroidal Antienflamatuar Ajanlar

TPO Uumlccedilluuml Pelvik Osteotomi (Triple Pelvic Osteotomy)

PDS Polidiaxanon

KED Kalccedila Eklemi Displazisi

DAK Dorsal Asetabular Kenar

DPO Double Pelvic Osteotomy

DI Distraksiyon İndeksi

ix

CcedilİZELGELER DİZİNİ

Sayfa

Ccedilizelge 11 Osteoarthritisrsquo in gelişimine ilişkin yaş topallık ilişkisi 11

Ccedilizelge 21 Ccedilalışmayı oluşturan koumlpeklerin ırk yaş ve cinsiyet dağılımları 30

Ccedilizelge 31 Standart OFA pozisyonunda norberg accedilılarının değerlendirme

sonuccedilları 43

Ccedilizelge 32 Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları 44

Ccedilizelge 33 Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları 45

Ccedilizelge 34 Ayakta duruş testi sonuccedilları 46

Ccedilizelge 35 Aktivite testi sonuccedilları 46

Ccedilizelge 36 Topallık testi sonuccedilları 47

Ccedilizelge 37 Norberg accedilısı kalccedila ekstensiyon testi abduksiyon eksternal

rotasyon testi duruş testi aktivite ve topallık testinin preoperatif postoperatif

3ay ve 1 yıl bulgularına toplu bir bakış 43

x

RESİMLER DİZİNİ

Sayfa

Resim 11 Normal ve displazik kalccedilaların radyografik goumlruumlntuumlsuuml 02

Resim 12 Os coxaersquo yı oluşturan kemik yapılar 03

Resim 13 M pisiformis m gluteus profundus m gluteus mediusun anatomik

goumlruumlnuumlmuuml 05

Resim 14 Deri ve fasiarsquonın ensizyon hattı 06

Resim 15 Kasların retrakte edilmesi 06

Resim 16 Dorsal acetabulum duvarına yaklaşım 07

Resim 17 Kalccedila displazilerinde goumlzlenen merdiven ccedilıkarken zorlanma 11

Resim 18 Abduksiyon eksternal rotasyon testi 13

Resim 19 Normal bir koumlpekte ayakta durma pozisyonu Displazili bir koumlpeğin

ayakta durma testinde kalccedila ve bel boumllgesini ccedilukurlaştırma14

Resim 110 Ortolani testinin uygulama tekniği 16

Resim 111 Standart OFA pozisyonu 19

Resim 112 Dorsolateral Sublukzasyon (DLS) radyografik pozisyonrsquo un

uygulanışı 20

Resim 113 PennHip methoduyla radyografi ccedilekim tekniği 21

Resim 114 PennHip methoduyla alınan radyografilerde distaksiyon ve

kompresyon goumlruumlntuumlleri 21

Resim 115 Distraksiyon indeksinin hesaplanmasındaki şematik goumlruumlnuumlm 22

Resim 116 DARthroplasti operasyonu iccedilin kemik greftinin alındığı ve uygulandığı

yerin iskelet uumlzerindeki ve radyografideki goumlruumlntuumlsuuml26

Resim 21 Ccedileşitli vakalara ait preoperatif goumlruumlntuumller 31

Resim 22 Standart OFA pozisyonunda radyografilerin alınması 33

Resim 23 Hastanın operasyona hazırlanmasına ait goumlruumlntuumller 34

xi

Resim 24 13 costarsquo nın ccedilıkartılmasına ait goumlruumlntuumller 36

Resim 25 13 costarsquo nın kortikokanselloumlz kemik grefti olarak hazırlanması 37

Resim 26 Dorsal acetabular kenara yaklaşım ve greftlerin yerleştirilmesi

iccedilin deliklerin accedilılması 38

Resim 27 Greftrsquo lerin yerleştirilmesi ve boumllgenin kapatılması 39

Resim 28 Hayvanların operasyon sonrası genel goumlruumlntuumlleri 40

Resim 31 Uygulanan ccedileşitli testlere ait goumlruumlntuumller 49

Resim 32 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 15 aylık erkek Kangal

koumlpeğe ait radyografiler 50

Resim 33 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti sol tarafa eksizyon arthroplastisi

uygulanan 11 aylık erkek melez koumlpeğe ait radyografiler 51

Resim 34 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık erkek Labrador

Retriever koumlpeğe ait radyografiler 52

Resim 35 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 6 aylık erkek Kangal

koumlpeğe ait radyografiler 52

Resim 36 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 13 aylık erkek

Golden Retriever koumlpeğe ait radyografiler 53

Resim 37 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık dişi

Rottweiler koumlpeğe ait radyografiler 53

1

1GİRİŞ

Kalccedila displazisi oumlzellikle orta ve iri ırk koumlpekleri etkileyen genetik ve ccedilevresel

faktoumlrlerin etkisi altında meydana gelen eklemde stabilite bozukluğu oluşturan oumlnemli bir

gelişim anomalisidir (Alexander 1992 Aktaş 2007)

Hastalığın oluşumunda kalıtsal nedenler dışında beslenme diyet ve ağırlığın oumlnemli

roluumlnuumln bulunduğu bildirilmektedir Pelvis kaslarının gelişim anomalileri ve eklem

gevşekliği de nedenler arasında sayılmaktadır (Alexander 1992 Aslanbey ve Candaş 1994

Piermatei ve Flo 1997) Hastalığa yakalanan koumlpekler normal kalccedila eklemi ile doğarlar

ancak buumlyuumlme suumlrecinde iskelet ve bunu destekleyen kas sisteminde bir inkoordinasyon

gelişir (Alexander 1992)

Kalccedila displazisinde klinik belirtiler ve radyografik değişiklikler arasında direkt bir

korrelasyon bulunmamaktadır Bazı hayvanlar oumlnemli radyografik değişimler bulunmasına

rağmen herhangi bir topallık belirtisi goumlstermezler veya ccedilok az topallık goumlsterirler

Bununla birlikte ccedilok az radyografik değişim goumlsteren olgularda belirgin topallıklar

goumlzlenebilmektedir (Denny ve Butterworth 2000)

Kalccedila displazisi accedilısından genel kontrol zamanı 6-7 ay yaş doumlnemi olarak kabul

goumlrmektedir Ancak PennHip youmlntemi ile 3-4 aylık koumlpeklerde hastalığın erken doumlnem

oumlnemli bulgularından kalccedila eklemi gevşekliği ortaya konabilmektedir (Fluumlckiger ve ark

1999 Oumlzsoy 2002b İki ve Sağlam 2004 Gahring 2011)

DARthroplasti eklemde dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olduğu henuumlz

osteofitik uumlremelerin başlamadığı ve kıkırdak yapısının bozulmadığı doumlnemde endikedir

Bu operasyonda amaccedil hayvanın iskelet sisteminin farklı boumllgelerinden alınan kemik

greftlerin dorsal acetabular kenara taşınarak boumllgenin daha uzun bir hale getirilmesi eklem

kapsuumlluumlnuumln desteklenmesi acetabulumun yuumlzey genişliğini artırarak caput femoris‟in daha

iyi bir şekilde kavranması ve eklemdeki gevşekliğin ortadan kaldırılmasını sağlamaktır

(Slocum ve Slocum 1992 Hupp ve ark 2007 Gahring 2011)

11 Kalccedila Displazisinin Tanımı

Kalccedila displazisi lig caputis ossis femoris caput femoris ve collum femoris‟deki

dejenerasyona bağlı olarak eklemde gevşeklik acetabulumda sığlaşma caput femoris‟de

2

duumlzleşme ile karakterize progresif nitelikte tek veya ccedilift taraflı bir eklem bozukluğudur

(Resim 11) (Anon 1973 Mackenzie ve ark 1985 Guumlzel 1990)

Resim 11 A Normal ve B Displazik kalccedilaların radyografik goumlruumlntuumlsuuml

12 Tarihccedile

Kalccedila displazisi ilk kez yaklaşık 2000 yıl oumlnce Hipokrat tarafından insanlarda

tanımlanmıştır (Olmstead 1998) Kalccedila eklemi displazisi terimi Hilgenreiner tarafından

1936 yılında kullanılmıştır İlk elektif neonatal tedavi Ortolani tarafından 1937 yılında

bildirilmiştir (Toumlnnis 1987)

Koumlpeklerde kalccedila displazisi ile ilgili ilk ccedilalışma ise 1930 yılında Kuzey Amerika‟da

başlamış 1935 yılında Schnelle tarafından ldquocoxa- femoral eklemin bilateral kongenital

sublukzasyonurdquo olarak tanımlanmış ve o doumlnemde nadir olduğu duumlşuumlnuumllmuumlştuumlr (Schnelle

1935) Guumlnuumlmuumlzde ise durum tamamen farklı bir goumlruumlnuumlm almış ve kalccedila displazisi

oumlzellikle iri ırk koumlpeklerin ccedilok sık karşılaşılan genetik bir eklem problemi olarak varlığını

suumlrduumlregelmiştir (Altunatmaz ve ark 2003 Aktaş 2007)

13 Kalccedila Ekleminin Anatomisi

Os coxa os ilium os pubis ve os ischii‟nin birleşmesiyle oluşur (Resim 12) Bu uumlccedil

kemiğin ilgili boumlluumlmleri aralarında acetabulum denilen merkezi ve derin bir ccedilukur

oluşturacak şekilde birbiriyle birleşmişlerdir (Dyce ve ark 1987 Dursun 1995)

A B

3

Resim 12 Os coxae‟ yı oluşturan kemik yapılar (Dyce ve ark 1987)

Acetabulum caput ossis femoris ile eklemleşen bir ccedilukurluktur Acetabulum‟un iccedil

yuumlzuumlnde caput ossis femoris ile eklem yapan yarım ay şeklindeki eklem yuumlzuumlne facies

lunata adı verilir Eklemin oluşumuna katılmayan ve kıkırdak kapsamayan tabanı ise fossa

acetabuli‟dir Acetabulum‟un dorsolateral yuumlzuumlnuuml kıkırdak dokusu kaplamıştır Fibroumlz

eklem kapsuumlluuml acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve collum femoris‟e yapışır

(Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)

Os pubis os coxa‟nın oumln ve alt kısmını oluşturur Foramen obturatorium‟u

şekillendirir Corpus ossis pubis ramus cranialis ossis pubis ve ramus caudalis ossis pubis

olmak uumlzere uumlccedil kısmı vardır Corpus ossis pubis acetabulum‟ un yapısına katılan goumlvde

kısmıdır Ramus cranialis ossis pubis‟in oumln kenarı keskin kenarlı bir ccediloumlkuumlntuuml yapar Buraya

pecten ossis pubis denir Yine bu kenar uumlzerinde pecten ossis pubis‟in lateralinde ve

acetabulum yakınında os ilium ile ramus cranialis ossis pubis‟in birleşme yerine eminentia

iliopubica denir Burası m pectineus‟un insersiyon yeridir (Evans ve ark 1979 Dyce ve

ark 1987)

Acetabulum ile caput ossis femoris arasındaki ekleme articulatio coxae denir

Eklem ccedilıkıntısını oluşturan caput ossis femoris kuumlre şeklindedir iccedile ve biraz yukarı

doumlnuumlktuumlr Eklem ccedilukurunu oluşturan acetabulum ise os coxa‟nın dış yuumlzuumlnde dışa ve

aşağıya bakan derin ve geniş bir ccedilukurdur Acetabulum‟un tuumlmuuml eklemin oluşumuna

katılmaz Eklemin oluşumuna katılan yarımay şeklindeki eklem yuumlzuuml facies lunata

4

eklemin oluşumuna katılmayan kısmı ise fossa acetabuli‟dir Acetabulum‟un kenarları

fibroumlz kıkırdaktan yapılmış bir halka ile yuumlkseltilmiştir Labrum acetabulare denilen bu

halka sayesinde acetabulum hem derinleşir hem de genişler caput ossis femoris‟in

yarısından fazlasını iccediline alır (Dyce ve ark 1987 Dursun 1995)

Kalccedila eklemi spheroid bir eklemdir Yapısı nedeniyle ccedilok hareketli bir eklem

olması gerekirken hayvanlarda ligament ve kasların oumlzel durumları nedeniyle sadece

fleksiyon ve ekstensiyon kısıtlı olarak abduksiyon ve adduksiyona izin verir Bununla

beraber carnivor‟da oldukccedila hareketlidir ve abduksiyon hareketini ccedilok rahat yapabilir

(Dursun 1995)

M gluteus superficialis ince duumlz hemen hemen dikdoumlrtgen şeklinde bir kastır

Sacrum ve ilk kuyruk omurundan başlar trochanter major‟ un arkasına yapışarak son

bulur M gluteus ve m piriformis tarafından oumlrtuumllmektedir Kalccedila ekleminin ekstensor

kasıdır N gluteus caudalis tarafından innerve edilmektedir (Nickel ve ark 1986 Dyce ve

ark 1987 Dursun 1995)

M gluteus medius ala ossis ilii sacrum ve m longissimus lumborum‟dan

carnivorlarda fascia glutea ve crista iliaca‟ dan başlar trochanter major‟ da sonlanır M

gluteus superficialis ve fascia glutea tarafından oumlrtuumlluumlr Kalccedila eklemine ekstensiyon

yaptırır ve N gluteus cranialis tarafından innerve edilir (Evans ve ark 1979)

M gluteus profundus spina ischiadica‟ dan başlar ve trochanter major‟ da

sonlanmaktadır (Resim 13) Kalccedila eklemine ekstensiyon ve abduksiyon yaptıran bu kas n

gluteus cranialis tarafında innerve edilir (Nickel ve ark 1986 Dyce ve ark 1987)

5

Resim 13 M pisiformis m gluteus profundus m gluteus mediusun anatomik goumlruumlnuumlmuuml

Eklem kapsuumlluuml geniş ve kalındır Labrum acetabulare‟yi ve incisura acetabuli‟yi

uumlstten oumlrten ligamentum transversum acetabuli‟yi de iccediline alacak şekilde collum ossis

femoris‟e yapışır Capsula articularis‟in oumln kısmı acetabulum yakınında kalınlaşarak zona

orbicularis adında geniş ve sirkuumller bir kemer oluşturur Eklem kapsuumlluumlnuumln oumln ve biraz dış

yan kesiminde ligamentum iliofemorale bulunur Os ilium ile fossa trochanterica arasında

uzanan kuvvetli bir bağdır (Nickel ve ark 1986)

Ligamentum transversum acetabuli Labrum acetabulare‟nin devamı şeklindedir ve

incisura acetabuli‟yi uumlstten koumlpruumller boumlylece altında bir delik kalır Bu delikten ekleme ait

damar ve sinirler geccediler (Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)

Ligamentum capitis ossis femoris Fossa acetabuli ile fovea capitis femoris arasında

uzanan kısa ve yuvarlak bir bağdır İntrakapsuumller olarak yer alan bu bağ membrana

synovialis tarafından oumlrtuumllmuumlştuumlr (Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)

14 Kalccedila Eklemine Intergluteal Ensizyonla Dorsal Yaklaşım

Boumllgenin uumlst (proximal) sınırını femur‟ un trochanter majorunun uumlst ucundan

geccedilirilen transversal bir duumlzlem oluşturur Alt sınırını trochanter major‟un 10ndash14 cm

altından birinci duumlzleme paralel olarak geccedilirilen transversal bir duumlzlem belirler Bu iki

duumlzlem arasında kalan boumllge regio articulationis coxae (kalccedila eklemi boumllgesi)‟ dir (Dursun

2002)

6

Resim 14 Deri ve fascia‟nın ensizyon hattı (Piermattei ve Greeley 1979)

Deri ensizyonu trochanter major‟ un distalinden başlar trochanteri geccediler

craniomedial youmlnde buumlkuumllerek trochanter ile dorsal hat arasında sonlandırılır (Resim 14)

Deri ve subkutan yağ dokusu diseke ve retrakte edilerek gluteal fascia‟nın goumlruumlnmesi

sağlanır Bu fascia m gluteus superficialis ve biceps femoris‟in cranial sınırı boyunca

ensize edilir (Resim 14) Bu iki ensizyon trochanter major boumllgesinde birleştirilir

Resim 15 Kasların retrakte edilmesi (Piermattei ve Greeley 1979)

7

M superficialis kaldırılarak trochanter minor uumlzerindeki insersiyon noktasından

ensize edilir Bu kasın kaldırılmasıyla siyatik sinir‟e yaklaşılır M gluteus medius craniale

retrakte edilir (Resim 15) (Piermattei ve Greeley 1979)

Resim 16 Dorsal acetabulum duvarına yaklaşım (Piermattei ve Greeley 1979)

M gluteus superficialis elevasyonu ve retraksiyonu siyatik sinir‟ in ekarte

edilmesini sağlar Corpus ilium uumlzerinde m gluteus profundus‟ un origosu caudal sınırı

uumlzerinden başlayarak ensize edilir M gluteus profundus kas goumlvdesinin craniolateral

elevasyonu ve retraksiyonu iccedilin bu ensizyon cranial‟ e devam eder ve boumlylece

acetabulum‟un dorsal kenarına ulaşılır (Resim 16 ) (Piermattei ve Greeley 1979)

15 Kalccedila Displazisinin Nedenleri

Hastalığın oluşumunda genetik faktoumlrler başta olmak uumlzere ccedilevresel faktoumlrlerinde

etkinliği kanıtlanmıştır (Zhang ve ark 2009) Ccedilevresel faktoumlrlere bakıldığında vuumlcut

buumlyuumlkluumlğuuml buumlyuumlme oranı (oumlzellikle 3-8 aylık doumlnemde) beslenme diyete bağlı kalsiyum

ve diğer katyonların aşırı alınımı m pectineus distrofisi yeni doğanlarda aşırı fiziksel

etkinlik zayıf pelvik kas kuumltlesi osteokondrozis aşırı derecede eksojen oumlstrojen alımı ve

C vitamini eksikliğinin hastalığın oluşumunda rol aldığı duumlşuumlnuumllmektedir (Piermattei ve

Flo 1997 Olmstead 1998)

8

151Genetik

Kalccedila displazisi kalıtsal bir hastalıktır (Hedhammar 1979 Corley ve Keller 1989

Alexander 1992) Kalccedila displazisi poligenetik ve multifaktoumlriyel pek ccedilok genin ve

faktoumlruumln etkisinde oluşan bir oumlzellik taşımaktadır (Mackenzie ve ark 1985 Leighton 1997)

Ccedilevresel faktoumlrler kalccedila displazisinin nedeni değildir fakat derecesini belirlemede rol

oynayabilirler (Corley ve Keller 1989 Kealy ve ark 1992) Bunun anlamı bir hayvanın

fenotipi mutlaka genotipine eşit olacak anlamına gelmez İki hayvan aynı displazik

genotipe sahipken ccedilevresel faktoumlrlerin etkisiyle farklı fenotiplere (1 displazik 1 normal)

sahip olabilir (Fox ve ark 1987) Her iki ebeveyni de displazik olan koumlpeklerin

yavrularında kalccedila displazisi goumlruumllme oranı 85 iken bir ebeveynin normal bir ebeveynin

dizplazik olduğu ccediliftleşme sonucu doğan yavrularda 52 ana - babanın normal olduğu

yavrularda 375 olarak bildirilmektedir (Riser 1987) Alman ccediloban koumlpeklerinde yapılan

bir ıslah ccedilalışmasında displazik olmayan kapalı bir kolonide 35 yıl iccedilerisinde kalccedila

displazisi oranının 39‟ dan 17 lere duumlşuumlruumllduumlğuuml kaydedilmektedir (Riser ve ark 1985)

152Beslenme

Beslenme kalccedila displazisini etkileyen oumlnemli ccedilevre faktoumlrlerinden biridir tek başına

kalccedila displazisine neden goumlsterilemez fakat genetik yatkınlığı olan bireylerde displazinin

goumlruumllme oranını artırabildiğine dikkat ccedilekilmektedir (Hazewinkel 1994)

Kalccedila displazisi genotipi‟ne sahip yavru koumlpeklerde buumlyuumlme periyodunda yuumlksek

kalorili diyetle beslenmenin hastalığın insidansı ve şiddetini artırdığı bildirilmektedir

(Anon 1973 Olmstead 1998)

153Hormonlar

Aşırı kalsiyum alınması kalsitonin‟de artış paratiroid hormonunda azalmalara

neden olur Ayrıca yetersiz beslenme de gastrin salınımını artırarak kalsitonini yuumlkseltir ve

paratiroid hormon duumlzeyini duumlşuumlruumlr Oumlstrojen relaksin insuumllin buumlyuumlme hormonu ve

paratiroid hormonunun kalccedila displazisinin gelişiminde birer etken olduğu bildirilmektedir

(Morgan 1988)

Oumlstrojen verilen yavru koumlpeklerde kalccedila displazisi goumlruumllme sıklığının artabileceği

belirtilmekle birlikte (Wallace 1987) displazik koumlpeklerin oumlstrojen seviyelerinin sağlıklı

koumlpeklerin duumlzeyleri ile aynı olabileceği de ifade edilmektedir (Riser ve ark 1985)

9

Kalccedila displazisi bulunan annelerde doğum sonrası relaksin seviyesi artış

goumlstermekte ve yavrulara verilen relaksin hormonunun kalccedila displazisi gelişimini

etkileyebileceği iddia edilmekle birlikte (Riser ve ark 1985 Lust 1993) oumlstrojen relaksin

veya herhangi bir diğer hormonun normal duumlzeyde bulunmasının kalccedila displazisinin

gelişiminde etkin olacağı sonucunu vermeyeceği vurgulanmaktadır (Riser ve ark 1985

Wallace 1987)

154Miyopatiler

M pectineus miyopatisi buumlyuumlmeyi engelleyip geciktirebilir Caput femoris‟in

acetabulum‟dan dışarıya ve yukarıya doğru yuumlklenmesine eklemin gevşekliğine

acetabulum‟un kenarının zedelenmesine neden olmaktadır (Morgan 1988)

155Vitaminler

Destek dokuların interselluumller liflerinin oluşumunda ve bu dokuların normal

fonksiyonlarının sağlanmasında etkili olan vitamin C‟nin eksikliğinde değişik oranlarda

kalccedila displazisi meydana geldiği C vitamini ilavesi ile beslenen yavrularda kalccedila displazisi

goumlruumllme oranında azalma olduğu bildirilmektedir (Bennet 1987) Gebe koumlpeklere yuumlksek

doz vitamin C uygulanmış ve yavrularda 2 yıllık bir doumlnemde kalccedila displazisinin ortadan

kalktığı goumlzlenmiştir (Belfield 1976)

16 Patogenez

Kalccedila ekleminin stabilitesi ve gevşekliğini kemiksel elementlerin yapısı ve dorsal

acetabular kenar (hayvan ayakta dururken destek accedilısından oumlnemli yer tutar) kalccedila

ekleminin ccedilapraz hareketinden sorumlu kasların dengesi eklem kapsuumlluuml lig caputis ossis

femoris ve sinoviya sıvısı etkiler (Read 2010)

Kalccedila eklemi displazisinin gelişiminde eklemdeki stabilite eksikliği ile

acetabulum‟un zayıf gelişimi sonucu collum femoris‟te ve acetabulum kenarında

ekzostozla birlikte seyreden kronik bir yangı gelişir Primer olarak eklem kapsuumlluuml ile

ligamentlerin gevşekliği ve buna bağlı olarak eklemde aşırı oynaklık sekonder olarak

acetabulum‟un noksan gelişimi meydana gelir Bu gevşeklik ve oynaklığın 4-8 aylar

iccedilerisinde en uumlst duumlzeyde olduğu bildirilmektedir Başka bir varsayıma goumlre de 4 ve 5 bel

omurlarında değişimler m pectineus‟ ta spazma neden olmaktadır Bu spazm sonucu

eklem lukzasyona suumlruumlklenmekte ya da caput femoris acetabulum‟un dorsal kenarına daha

fazla basınccedil yapmaktadır Boumlylece eklem kapsuumlluuml ve lig capitis ossis femoris gerilmekte ve

10

bunun sonucu olarak caput femoris‟in acetabulum‟un dorsal duvarına basıncı ile

acetabulum sığlaşmaktadır Ağır olaylarda bu durumun daha 14 guumlnde bile saptanabildiği

belirtilmektedir (Hedhammer ve ark 1979 Read 2010) Hedhammer ve ark (1979)

hastalığın genellikle yaşamın 3 ve 4 aylarında accedilığa ccedilıktığını ve ancak 12 ve 18 aylar

iccedilerisinde gelişimini tamamladığını bu yaştan sonra yalnız sekonder değişimlerin

goumlzlendiğini ifade etmektedirler

Displaziye prezdispoze koumlpek yavrularının doğumda normal kalccedila eklemine sahip

olduğu belirtilmektedir (Alexander 1992) Kalccedila eklemi yaşamın ilk 10-14 guumlnuumlne kadar

normal gelişimini suumlrduumlruumlr zamanla sinovial sıvı miktarında artış sinovitis sinovial sıvı

yapışkanlığı ve fonksiyonunda azalma ve sinovial sıvı iccedilerisindeki loumlkosit sayısında artış

şekillenmektedir Bunu takiben lig capitis ossis femoris ve eklem kapsuumlluumlnde dejenerasyon

başlamaktadır Hayvanın ırkı hızlı gelişimi ve ağırlık artışı gibi etiyolojik faktoumlrlere bağlı

olarak eklem gevşekliği ilerler ve sonuccedilta acetabulum ile caput femoris arasındaki uyum

bozularak displaziye ilişkin bir takım bozukluklar ortaya ccedilıkar (Anon 1973 Aslanbey ve

Candaş 1994)

17 Klinik Goumlruumlnuumlm

Hastalığın ilk bulgusu kalccedila eklemi gevşekliğidir Kalccedila displazili koumlpeklerde klinik

muayeneler sırasında arka ekstremitelere ilişkin ağrı sallantılı yuumlruumlyuumlş ayağa kalkmada

zorluk koşma ve sıccedilramada isteksizlik uzun ve zorlu egzersizlerden kaccedilınma merdiven

ccedilıkarken zorlanma (Resim 17) vardır (Aslanbey 1990 Guumlzel 1990 Deny ve Butterworth

2000) İnspeksiyonda pelvis ve gluteal boumllge kaslarında zayıflık kifoz bacaklarda ciddi bir

adduksiyon goumlruumllebilir Kalccedila displazisi genelde bilateral şekillenen bir rahatsızlık olsa da

aynı oumllccediluumlde her koumlpekte bilateral şekillenmeyebilir (Piermattei ve Flo1997 Olmstead 1998

Deny ve Butterworth 2000)

11

Resim 17 Kalccedila displazilerinde goumlzlenen merdiven ccedilıkarken zorlanma

18 Tanı

Kalccedila displazisinin ortaya ccedilıkması hayvanın yaşamı boyunca herhangi bir doumlnemde

genellikle stabilite bozukluğu ve osteoarthritisin tespiti ile goumlzlenebilir Hastalıkta topallık

ilk altı ay boyunca yavaş yavaş artış goumlsterir ve hayvan altı aylık olduğunda maksimum

noktaya ulaşarak belirginleşir daha sonraki altı aylık periyotta azalır ve hayvan bir yaşını

geccediltikten sonra artmaya başlar ( Ccedilizelge 11 ) (Todhunter ve Lust 2002)

Ccedilizelge 11 Osteoarthritis‟ in gelişimine ilişkin yaş topallık ilişkisi (Todhunter ve Lust

2002)

12

Koumlpeklerde ilk klinik belirtiler 3 ile 12 aylıkken goumlzlenirken genellikle altı

aylıktan kuumlccediluumlk koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı oldukccedila zordur (Dassler 2002) Ancak

guumlnuumlmuumlzde ccedileşitli radyografik youmlntemler ile kalccedila displazisi erken doumlnemlerde tespit

edilebilmektedir Klinik semptomlar belirginleşene kadar hasta sahiplerinin dikkatinden

kaccedilar Kesin teşhis palpasyon bulguları klinik bulgular ve radyografik youmlntemlerle

yapılabilmektedir (Smith 1997 Puerta ve ark 1999 Altunatmaz ve ark 2003)

181 Fiziksel muayene

Koumlpeklerin fiziksel muayenesinde kalccedila ekleminin gevşekliğinin belirlenmesinde

ve displazi teşhisinde birccedilok youmlntemin kullanıldığı bildirilmektedir Bu youmlntemler

hayvanlara sedasyonlu ve sedasyonsuz olarak yapılmaktadır (Bojrab ve ark 1988)

1811 Uyanık (sedasyonsuz) hastada yapılan testler

18111 Abduksiyon eksternal rotasyon testi

Bu test yangılı bir kalccedila ekleminde ağrı oluşturur Normalde dorsal acetabular

boumllgede eklem kapsuumlluuml ince ve şeffaf yapıdadır Caput femoris‟in sublukzasyonuna bağlı

olarak eklem kapsuumlluuml yırtılır ve fibrozis sonucu kalınlaşır Testin uygulanmasında bir kişi

hastanın başını tutarken hekim hastanın arkasında yer alır Hastanın sağ ve sol kalccedilaları

sıra ile test edilir Muayene eden kişinin sağ eli hastanın sağ dizini tutar Diz sağ kalccedilayı

dışarıya rotasyon ve fleksiyon yaptırmak iccedilin kullanılır Kalccedila abdukte edilir dışarıya

doğru doumlnduumlruumlluumlr ve gerilir Abduksiyonda yangılı ve zarar goumlrmuumlş collum femoris ile

eklem kapsuumlluuml temas ettirilir Eksternal rotasyonda ise yangılanmış kapsuumlluumln collum

femoris‟e suumlrtmesi rahatsızlık yaratır Hasta tepki goumlstermezse sonuccedil negatiftir Isırma ve

kalccedilayı korumaya ccedilalışması yangılanmış bir kalccedilayı goumlsterir Bu test kalccedila displazisi iccedilin

spesifik değildir Lumbal boumllgedeki medulla spinalis lezyonlarında da pozitiftir (Resim

18) (Bojrab ve ark 1988 Alexander 1992 Adams ve ark 1998)

13

Resim 18 Abduksiyon eksternal rotasyon testi

A Abduksiyon yangılanmış ve zarar goumlrmuumlş kollum femoris ile kapsuumll temas ettirir

B Eksternal rotasyon yangılanmış kapsuumlluumln kollum femorise suumlrtuumlnmesi sonucu rahatsızlık

yaratır (Oumlzsoy 2002a)

18112 Kalccedila ekstensiyon testi

Bu test collum femoris civarında eklem kapsuumlluumlnuuml gerer Bu testin

uygulanmasında bir kişi hastayı tutarken hekim hastanın arkasında durur Sağ ve sol

kalccedilalar sıra ile test edilir Kuumlccediluumlk bir koumlpeğin sağ kalccedila testi iccedilin hekim parmaklarını

kalccedilanın cranial‟i uumlzerine başparmağını da dorsal ischiial boumllgeye yerleştirilir Hastanın

kalccedilası muayene edenin parmaklarının ccedilekmesi ile gerilir Daha buumlyuumlk koumlpeklerde ise sağ

elin parmakları genu boumllgesine sol elde hayvanın arka tarafı uumlzerine yerleştirir Sol el

hayvanın hareketini oumlnlerken hekim femur‟u diğer eli ile geriye doğru ccedilekerek kalccedilayı

gerer Bu test collum femoris civarında eklem kapsuumlluumlnuuml gerer Pozitif olduğu zaman

hasta tepki goumlstermektedir Dorsal eklem kapsuumlluuml yangılaştığında ve fibrozis geliştiğinde

pozitif yanıt verir Bu test kalccedilaya spesifik değildir Kontraksiyona uğramış m iliopsoas ve

aşağı lumbal boumllgedeki yangılarda da pozitif yanıt verir (Bojrab ve ark 1988 Alexander

1992 Adams ve ark 1998)

18113 Duruş testi

Duruş testi omurgada basınccedil oluşturan fonksiyonel bir eylemdir Ayakta duran bir

koumlpeğin oumln ayaklarının yukarı kaldırılması ile gerccedilekleştirilir Sağlıklı bir koumlpek bu

pozisyonda rahatsız olmadan ayakta durur Koumlpeğin arka tarafı ve kalccedilası gergindir

Sağlıklı olmayan koumlpek ise rahatsız pozisyonda durur ve bu durumdan hoşlanmayarak yere

14

inmeye ccedilalışır Hayvan arka tarafını ve kalccedilasını fleksiyonda tutar Bu test aşırı

ekstensiyon yolu ile kalccedila ve omurgalarda baskı yaratır Anormal kalccedilalı koumlpekler fibrozis

ve yangının derecesine bağlı olarak farklı cevap verebilirler Bu test bir hastalık iccedilin

patognomonik olmamakla birlikte hayvanın sırtında ya da kalccedilasında bir problem

olduğunu goumlsterir (Resim 19) (Bojrab ve ark 1988)

Resim 19 A Normal bir koumlpekte ayakta durma pozisyonu B Displazili bir koumlpeğin

ayakta durma testinde kalccedila ve bel boumllgesini ccedilukurlaştırması (Bojrab ve ark 1988)

18114 Kalccedila sublukzasyon testi

Bu fiziksel muayene topallığın kalccedila ya da sırt boumllgesinden kaynaklanıp

kaynaklanmadığını belirlemede kullanılır Testin uygulanmasında bir kişi hastayı tutarken

hekim test edilen kalccedilanın yanında durur Sağ kalccedila iccedilin muayene edenin sağ elinin

parmakları femurun proksimal kısmının medialine ve sağ başparmak sağ ilium uumlzerine

yerleştirilir Buumlyuumlk koumlpeklerde dizin laterali uumlzerine sol elin yerleştirilmesi ile kalccedilanın

abduksiyonu oumlnlenmeye ccedilalışılır Muayene eden kişi aynı zamanda ilium‟u mediale iter ve

femuru laterale ccedileker Hastanın tepki vermemesi negatiftir (Oumlzsoy 2002a) Kalccedila

sublukzasyon testi dorsal acetabular kenardaki kapsuumlluumln yapışma noktasını zorlar

Muayene edenin proksimal femuru laterale ccedilekmesi ile kalccedila eklemi sublukze olur ve hasta

ağrıya karşı kalccedilasını korumak iccedilin kaslarını kontraksiyona geccedilirir Bu kas kontraksiyonu

caput femoris‟in yangılanmış dorsal eklem kapsuumlluuml iccediline doğru dorsal youmlnde yer

değiştirmesine neden olarak ağrıya yol accedilar (Bojrab ve ark 1988)

15

18115 İliopsoas testi

Bu fiziksel muayene topallığın m iliopsoas‟ dan kaynaklanıp kaynaklanmadığını

anlamak iccedilin yapılır Bu test iliopsoas kasına spesifiktir ve yangılanmış kas‟a koumlpeğin

cevabını test eder Hekim hayvanın yanında durur Koumlpeğin sağ m iliopsoas‟ ının testi iccedilin

hekim parmaklarını hastanın kalccedilasının cranialine yerleştirir ve mpectineus‟un caudalinde

m iliopsoas uumlzerine parmakla basınccedil uygular M iliopsoas aynı zamanda kalccedilanın

gerilmesi ve rotasyonu ile de test edilir Hasta tarafından hissedilen ağrı kasın gerilmesi

parmakla yapılan basınccedil ve yangı miktarı ile doğru orantılıdır (Bojrab ve ark 1988)

1812 Anestezi altındaki hastada yapılan testler

18121 Reduumlksiyon ve sublukzasyon accedilıları

Reduumlksiyon accedilısı kalccedila eklemi reduumlksiyonu oluştuğunda sagital duumlzlemden fiziksel

pozisyonda abduksiyon accedilısının oumllccediluumllmesidir Reduumlksiyon accedilısını oumllccedilmek iccedilin hasta

anesteziye alınır ve sırt uumlstuuml yatırılır El diz eklemi lateraline yerleştirilir Medial

doğrultuda zorlama ile kalccedila ekstensiyon ya da fleksiyonsuz vertikal başlama pozisyonuna

getirilir Diz eklemine uygulanan guumlccedil ile kalccedila yavaşccedila abduksiyona getirilir Kalccedila eklemi

yerine yerleştiğinde abduksiyon durdurulur Ccedilıtırtı sesinin duyulması ya da caput femoris‟

in yer değiştirmesinin palpe edilmesi ile kalccedila ekleminin yerine yerleştiği anlaşılır

Sineradyografi ile de durum izlenebilir (Bojrab ve ark 1988)

Reduumlksiyon accedilısı koumlpeklerde elektronik goniometre ile oumllccediluumlluumlr Goniometrenin ucu

iliopectinel ccedilıkıntı uumlzerindeki m pectineus‟ un orijininin hemen caudaline yerleştirilir

Goniometrenin kenarı genu ekleminin medial kenarına dokundurulur Reduumlksiyon accedilısı

okunur Reduumlksiyon accedilısı eklem gevşekliğini goumlsterir Bu durum dorsal acetabular kenarda

yırtılan kapsuumlluumln daha fazla gerilmesi anlamındadır (Bojrab ve ark 1988 Oumlzsoy 2002a)

Sublukzasyon accedilısını elde etmek iccedilin genu eklemi vertikal duruma getirilir Kalccedila

genu ekleminin mediale zorlanması ile yavaşccedila adduksiyon pozisyonuna gelir Kalccedila

eklemi lukzasyon ya da sublukzasyon pozisyonuna geldiğinde adduksiyon durdurulur İki

accedilı her kalccedila iccedilin oumllccediluumlluumlr Reduumlksiyon accedilısı her zaman sublukzasyon accedilısından buumlyuumlktuumlr

(Bojrab ve ark 1988) Sublukzasyon accedilısı dorsal kenardan aşağıya caput femoris‟in

fonksiyonel kayışını goumlsterir Lig caputis ossis femoris gereğinden fazla gerildiğinde ya da

acetabulum osteofitlerle dolmuş ise dorsal acetabular kenardan gerccedilek kayışı sublukzasyon

accedilısından az olabilir (Bojrab ve ark 1988 Oumlzsoy 2002a)

16

Sublukzasyon accedilısı pelvik osteotomiden sonra ya da normal kalccedilada negatif olabilir

Patolojik bir kalccedilada sublukzasyon accedilısı 0 dereden daha buumlyuumlktuumlr ve yavaşccedila artar Fakat

asla azalmaz Reduumlksiyon ve sublukzasyon arasında buumlyuumlk bir farklılık (oumlrn405) gerilmiş

bir eklem kapsuumlluuml ile birlikte sağlıklı bir kalccedilayı veya erken safhadaki kalccedila displazili bir

koumlpeği goumlstermektedir Bu accedilılar arasındaki orta derecede bir farklılık (oumlrn3015) pelvik

osteotomiye acil ihtiyacı olan bir kalccedilayı goumlsterir Bu accedilılar arasındaki kuumlccediluumlk bir farklılık

(oumlrn2522) kalccedilanın osteofitlerle dolduğunu ve bu kalccedilanın pelvik osteotomiye aday

olmadığını goumlsterir Bu accedilılar arasında 0 dereceye yakın bir oran (oumlrn100) kapsuumlluuml

gerilmiş ve cerrahi girişim gerektirmeyen normal bir kalccedilayı goumlsterir (Bojrab ve ark 1988

Oumlzsoy 2002a)

18122 Ortolani belirtisi

Palpasyonla femurun lukzasyon - sublukzasyona uğratılıp sonra reduumlkte edilmesine

dayanan diagnostik testtir Testin uygulanmasında anestezi yapılan hayvan sırt uumlstuuml ya da

yan yatırılır Buumlyuumlk koumlpeklerde sırt uumlstuuml pozisyonda uygulanır Sırtuumlstuuml pozisyonda femur

masaya diktir ve art genu fleksiyondadır Femurdan art genu‟ya doğru aşağı youmlnde caput

femoris‟ e sublukzasyon sağlamak iccedilin basınccedil uygulanır Caput femoris acetabulum‟ a

yerleşene kadar 15-20 derece abdukte edilir (Resim 110) Lateral pozisyonda ise femur

masaya paralel art genu fleksiyondadır Sublukzasyonu sağlamak iccedilin femur‟ a guumlccedil

dorsalden verilir Eğer eklemde gevşeklik var ise sublukzasyon oluşur Duumlzelme hissedilen

veya duyulan bir reduumlksiyon sesiyle anlaşılır bu ldquoPozitif Ortolani Belirtisirdquo olarak

adlandırılır Ortolani belirtisi eklem kapsuumlluumlnuumln gerilmesini goumlsterir Eklem kapsuumlluuml

gerildiğinde eklem gevşekliği oluşur Eklem kapsuumlluumlnuumln gerilmesinin birccedilok nedeni

vardır en yaygın olanı kalccedila displazisidir (Adams ve ark 1998 Puerto ve ark 1999 Lust

ve ark 2001)

Resim 110 Ortolani testinin uygulama tekniği (Guumllanber 2004)

17

Hafif dereceli dejeneratif eklem hastalığı (DEH) olan genccedil koumlpeklerde bu test sonucu

genellikle ccedilok belirgindir DEH ilerledikccedile dorsal acetabular kenarın yıkımı acetabular

dolgunluk ve eklem kapsuumlluumlnuumln fibrozisi sebebiyle bu testten sonuccedil alınamayabilir (Adams

ve ark 1998 Lust ve ark 2001)

18123 Barlow belirtisi

Kalccedila displazisinin bir indikatoumlruuml olarak insan hekimliğinde kullanılan bir

palpasyon bulgusudur Bu belirti yerinde olan caput femoris ccedilıktığı zaman şekillenir

Testin uygulanmasında anesteziye alınan hayvan sırt uumlstuuml yatırılır Sol el hastanın

fleksiyondaki sağ dizinin lateraline yerleştirilir Sol başparmak femur‟un medial

kondilus‟u uumlzerine konur Bu pozisyonla kalccedila acetabulum iccediline yerleştirilir ve yavaşccedila

addukte edilir Eğer caput femoris yer değiştirmesi palpe edilebilirse o zaman belirti

pozitiftir Aksi olursa negatif olarak kabul edilir Barlow belirtisi kalccedila displazisini

goumlstermez ancak onunla birlikte olan kapsuumlluumln gevşemesini goumlsterir (Adams ve ark 1998

Lust ve ark 2001)

18124 Barden palpasyonu

Koumlpek sol kalccedila testi iccedilin sağ sağ kalccedila iccedilin sol tarafına yatırılır Hekim‟in sağ eli

oumllccediluumlm sol eli test elidir Hekimin sağ başparmağı hastanın tuber ischiadicum ccedilıkıntısına

yerleştirilir Hekimin sağ elinin orta parmağı ilium‟un sol kanadına konur Hastanın sol

femur‟u hekimin sol eliyle trochanter major‟un hemen aşağısından yakalanır Sol el

yardımı ile femura medialden laterale doğru kuvvet uygulanır ve bu kuvvete bağlı olarak

trochanter major laterale doğru yer değiştirir Bu değişim oumllccediluumlluumlr Kalccedila ekleminin

değişimi normal sınırda displazik ve ileri derecede displazik kalccedila olmak uumlzere 4 gruba

ayrılır (Madsen ve Svalostoga 1995 Lust ve ark 2001)

18125 Diğer testler

Bu testler kalccedilanın aksial kompresyon testi ve kalccedila yuumlzey palpasyonu testidir (Lust ve

ark 2001)

19 Radyolojik Muayene

Hayvan Ortopedi Birliği (OFA Orthopedic Foundation for Animals) 2 yaş

uumlzerindeki koumlpeklerde caput femoris ile acetabulum arasındaki uyumu radyografik olarak 7

derecede sınıflandırmıştır (Henry 1992 Tomlinson ve Johnson 2000)

18

1- Muumlkemmel kalccedila eklemi yapısı C şeklinde acetabulum ve bunun caput femoris‟in

75‟ini ya da daha fazlasını kapattığı eklem yapısı olarak belirtilmiştir

2- İyi kalccedila eklemi yapısı İyi şekillenmiş C şeklinde acetabulum yapısı ve caput

femoris‟in acetabulum tarafından 60-75 kapatıldığı eklem yapısıdır

3- Vasat kalccedila eklemi yapısı Orta dereceli duumlzensizlik ve orta dereceli arthritis

goumlruumlluumlr Acetabulum‟un cranio-dorsal kenarında hafif osteofitler ve ccedilok hafif duumlzeyde

sublukzasyon goumlruumllebilir

4- Sınırda kalccedila eklemi yapısı Bu tuumlr bir sınıflandırma kalccedila ekleminin displazik

olup olmadığı konusunda kesin bir karar verilemediği durumlarda yapılır Bu nedenle

hastanın yaklaşık 6 ay sonra tekrar muayene edilmesi uygundur

5- Hafif dereceli kalccedila displazisi Acetabulum sığdır ve caput femoris‟i 40-50

oranında kapatır Hafif sublukzasyon ve minimal derecede sekonder değişimler vardır

6- Orta dereceli kalccedila displazisi Caput femoris 25-40 oranında acetabulum

tarafından kapatılır Orta dereceli sublukzasyon ve sekonder değişimler vardır

7- İleri dereceli kalccedila displazisi Caput femoris‟in acetabulum tarafından kapatılması

25‟den azdır İleri derecede sublukzasyon ve sekonder değişimler vardır

191 Radyolojik Pozisyonlar

Norberg Accedilısı tayini metodu Norberg accedilısı standart ventro-dorsal radyografide

kalccedila gevşekliğini oumllccedilmek iccedilin kullanılır Norberg accedilısı her iki caput femoris‟in

merkezlerini birleştiren doğru ile caput femoris merkezinden cranial effective acetabular

rim‟e ccedilizilen doğrunun arasında kalan accedilıdır Derecenin 105 ve uumlzerinde olduğu durumlar

normal olarak kabul edilir (Resim 111) (Alexander 1992 Madsen ve Svalostoga 1995

Lust ve ark 2001 Oumlzsoy 2002b)

19

Resim 111 Standart OFA pozisyonu

Standart ventro dorsal gergin bacak goumlruumlntuumlsuuml (OFA) Koumlpek sırt uumlstuuml yatırılır ve

arka ayaklar diz ve tarsal eklemler tam olarak gerdirilir Bacaklar femurlar birbirleri ile

paralel olana kadar addukte edilir Her iki ekstremite simetrik olmalı ve pelvis‟in rotasyonu

olmamalıdır (Alexander 1992 Lust ve ark 2001)

Kurbağa goumlruumlntuumlsuuml Hayvan sırt uumlstuuml yatarken kalccedila fleksiyon pozisyonuna getirilir

Caput femoris ve acetabulum arasındaki mevcut kıkırdak alanın genişlemesi sonucu

acetabulumun dolmasını yansıtır (Bojrab ve ark 1988 Alexander 1992 Oumlzsoy 2002b)

Dorsal acetabular kenar radyografisi (DARview radyografisi) İlk defa 1990 yılında

ortaya ccedilıkmış bir youmlntemdir (Slocum ve Devine 1990) DARview youmlntemiyle kolay

goumlruumllemeyen acetabulumun dorsal kenarının craniocaudal perspektiften goumlruumlntuumllenmesini

sağlamak amaccedillanmaktadır (Oumlzsoy 2002b Trumpatori ve ark 2003)

Koumlpek anesteziye alındıktan sonra sternal pozisyonda yatırılır tarsal eklemler

ileriye doğru itilir ve 5 cm kadar kaldırılır Roumlntgen tuumlpuuml dikey pozisyonda cranial‟den

caudale pelvis‟in uzun ekseni boyunca ışın dik geccedilirilir Radyografide acetabulum‟un

dorsal kenarının ccedilapraz goumlruumlntuumlsuuml elde edilir (Adams ve ark1998 Lust ve ark 2001)

Bu youmlntemle acetabulumun dorsal kenarındaki osteoarthritik değişiklikler identifiye

edilmekte ve sekonder olarak ta coxofemoral eklemdeki gevşekliğin durumu

acetabulumun dolgunluk derecesi eklemin yapısı ve acetabulumun eğimi tespit

20

edilmektedir (Slocum ve Devine 1990 Slocum ve Slocum 1998 Charette ve ark 2001

Meomartino ve ark 2002)

Sağlıklı kalccedilaya sahip bir koumlpekte dorsal kenar keskin bir yapıya sahipken

problemli kalccedilaya sahip koumlpekte dorsal kenarın goumlruumlntuumlsuuml keskinliğini yitirmiş hafif

yuvarlak bir yapıdadır (Slocum ve Slocum 1998)

Dorsolateral Sublukzasyon Pozisyonu [Dorsolateral Sublukzasyon (DLS)

Radyografik pozisyon] Bu test ile caput femoris‟in pasif sublukzasyonu değerlendirilir

Koumlpek anesteziye alınır yumuşak bir zemin uumlzerinde diz uumlstuuml oturur bir durumda sternal

yatış pozisyonuna getirilir Genu eklemleri fleksiyon pozisyonunda ve masa ile temasta ve

hemen hemen ona dik durumda femur ile birlikte addukte edilir Daha sonra kalccedila

ekleminin dorsoventral radyografik goumlruumlntuumlsuuml elde edilir (Resim 112) (Bojrab ve ark

1988 Alexander 1992 Lust 1997)

Resim 112 Dorsolateral Sublukzasyon (DLS) radyografik pozisyon‟ un uygulanışı

(Lust 1997)

Kompressyon-Distraksiyon (Penn Hip) Metodu 1983 yılında Pennsylvania

Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Ortopedi boumlluumlmuuml cerrahlarından Dr Gail Smith kalccedila

displazisinin erken teşhisi uumlzerine ccedilalışmalarını başlatır Bu ccedilalışmalar esnasında

osteoarthrit‟ in primer nedeni olan eklem gevşekliğini oumllccedilmeye yarayan PennHip

youmlntemini geliştirir Anestezi altındaki bir hayvan kalccedila eklemleri doğal fleksiyon-

ekstensiyonda iken sırt uumlstuuml yatırılır Kaput femoris‟in asetabulum iccediline tam olarak

21

yerleşmesi ile kompresyon goumlruumlntuumlsuuml elde edilir Kaput femoris‟in maksimum derecede

yer değiştirmesini sağlayan bir aygıt ile elde edilen distraksiyon goumlruumlntuumlsuumlnden oluşur (

Resim 113 Resim 114) (Smith 1997)

Resim 113 PennHip methoduyla radyografi ccedilekim tekniği (Smith 1997)

Resim 114 PennHip methoduyla alınan radyografilerde distaksiyon ve

kompresyon goumlruumlntuumlleri A Distraksiyon Goumlruumlntuumlsuuml B Kompresyon Goumlruumlntuumlsuuml (Smith

1997)

PennHip youmlnteminde kullanılan distraksyon indeksi (DI) hayvan pasif haldeyken

kalccedila gevşekliğini oumllccedilmeye yarar yani hayvan tamamen rahatlamış iken kalccedila ekleminin

gevşeklik derecesini belirlemeyi amaccedillar (genel anesteziye bu yuumlzden gereksinim duyulur)

Sağlıklı kabul edilen ve KED gelişimi accedilısından en az risk teşkil eden hayvanlar grubuna

dahil edilen koumlpeklerde DI değeri 03 olarak saptanmıştır Riskli olarak kabul edilen yani

kalccedila displazisi oluşabilme olasılığı yuumlksek hayvanlarda DI değeri 07 veya daha yukarı

değerler olarak kabul edilmiştir (Resim 115) (Aktaş 2007)

A B

22

Resim 115 Distraksiyon indeksinin hesaplanmasındaki şematik goumlruumlnuumlm (Smith

1997)

110 Sağaltım

Kalccedila displazisinin sağaltımında kullanılan youmlntemler hayvanın yaşı klinik

semptomlar ve hasta sahibinin durumuna goumlre konservatif ve operatif olarak değişmektedir

(Slocum ve Slocum 1992 Altunatmaz ve ark 2003)

1101 Medikal Sağaltım

Kalccedila displazisinin ılımlı belirtilerine sahip veya topallığın ilk devrelerinde medikal

yaklaşımlar tercih edilebilir Her hastanın fiziksel durumu hareket edebilme yetisi ve

ccedilevresel şartlar en uygun sağaltım seccedileneğinin belirlenmesi iccedilin oumlnemlidir Hasta sıcak

tutulmalı eğer ccedilevre soğuk ise ortam kuru olmalıdır nemli havalar klinik belirtileri artırır

Aşırı kilo yangılı ekleme daha fazla gerilim ekler ve daha fazla ağrıya sebep olur bu

nedenle hastalarda ağırlık azaltma programları uygulanmalıdır (Olmstead 1998 Read

2000)

NSAID (Nonsteroidal Antienflamatuar Ajanlar) kullanılması Osteoarthritis‟ten

kaynaklanan ağrının dindirilmesi amacıyla NSAID (Nonsteroidal Antienflamatuar Ajanlar)

kullanılmaktadır NSAID‟ lar araşidonik asitten prostaglandinlerin sentezlenmesinden

sorumlu siklooksijenaz‟i engelleyerek ccedilalışır Prostaglandin sentezini engelleyerek

yangısal suumlre ve ağrı azaltılabilir Koumlpeklerde sıklıkla kullanılan NSAID‟ler aspirin

fenilbutazon ve meklofenamik asittir (Haan ve ark 1993 Olmstead 1998 Read 2000)

Aspirin kolay bulunması etkinliği ve ucuzluğu nedeniyle osteoarthritis

sağaltımında yaygın kullanım alanı bulur Koumlpeklerde mide mukozasını fazla irrite ettiği

23

iccedilin tamponlu form kullanılmaktadır Aspirin 25 mgkg dozunda ve 8 saat ara ile

verilmelidir (Haan ve ark 1993)

Fenilbutazon tamponlu aspirini tolare edemeyen koumlpeklerde 8 saat ara ile 10-15

mgkg dozunda kullanılır Uzun suumlreli kullanıldığında fenilbutazon‟un en belirgin yan

etkisi kemik iliği depresyonudur Dolayısıyla 2 haftadan daha uzun suumlre kullanılmamalıdır

(Olmstead 1998)

Meklofenamik asit osteoarthritis tedavisinde uzun doumlnem NSAID kullanımına

gerek duyulan hastalarda oumlnerilmektedir Guumlnde bir kez 11 mgkg dozunda kullanılır

(Olmstead 1998 Read 2000)

Carprofen narkotik olmayan indometazin‟ in hayvan modeli şeklinde ve yaklaşık

eşdeğer guumlccedilte analjezik ve antipiretik aktivitesi olan non-steroid antienflamatuar bir

ajandır Diğer nonsteroid antienflamatuar ilaccedillar gibi carprofen etki mekanizması

siklooksijenaz aktivitesinin inhibisyonu ile ilişkili olduğuna inanılmaktadır (Baruth ve ark

1986 Vane ve Botting 1996)

Kortikosteroidler Prednisone ve prednisolone gibi kortikosteroidler koumlpeklerde

osteoarthritis‟in tedavisinde yıllardır kullanılmaktadır Arthritis‟li eklemde gelişen

patolojik değişimler nedeniyle şekillenen rahatsızlıkların hızlı bir şekilde duumlzelmesinde

guumlccedilluuml ve etkili antienflamatuar ilaccedillardır Dejeneratif eklem hastalıklarında intraartikuumller

olarak kullanılmaktadır (Haan ve ark 1993 Olmstead 1998)

Vitamin Vitamin C koumlpeklerde kalccedila displazisinin oumlnlenmesi amacıyla

oumlnerilmektedir Yapılan bir ccedilalışmada gebelere ve yavrulara 18-24 aylık oluncaya kadar

vitamin C uygulanmasının kalccedila displazisinin engellenmesinde etkili olduğu bildirilmesine

karşın etki mekanizması tam olarak accedilıklanamamaktadır (Haan ve ark 1993) Yine kalccedila

displazisinde kullanılan glukozamin preparatları da hem eklemdeki hyaluronik asit iccedileren

eklem sıvısını artırırlar hem de eklem kıkırdağının onarımı iccedilin destek sağlarlar Fakat bu

tuumlr preparatlar medikal sağaltımda kullanılan ilaccedillar olarak duumlşuumlnuumllmemelidir (Remedions

ve Fries 1993)

Egzersiz Kalccedila eklemleri aşırı gevşek olan 6-16 haftalık yavrular guumlnluumlk olarak

yaptırılan egzersizler yararlı olmaktadır Bu amaccedilla hayvan sırt uumlstuuml yatırılır ve femurlara

uygun şekilde pozisyon verilir Guumlccedil kullanarak caput femoris‟in acetabulum iccediline

youmlnlenmesi sağlanır (Olmstead 1998)

24

1102 Operatif Sağaltım

11021 Musculus pectineus myectomisi

Bu operasyonun amacı adductor kasları serbestleştirip femurun abduksiyonunu

artırmaktır Bu şekilde acetabulum ile caput femoris‟in temas yuumlzeyi artarak eklem

kıkırdağının maruz kaldığı yuumlk ve aynı zamanda eklem kapsuumlluumlnuumln gerginliği de azaltılmış

olur Bu da ağrının azalmasını sağlar (Moses 2000)

11022 Juvenil pubic symphysiodesis (JPS)

Juvenil pubic symphysiodesis kalccedila displazisi youmlnuumlnden risk altında bulunan genccedil

koumlpeklerde profilaksi amacıyla uygulanan bir işlemdir Bu operasyonun amacı genccedil kalccedila

displazili koumlpeklerde pubic symphysiodesis uygulayarak eklemin ventralde buumlyuumlmesini

durdurup dorso laterale devam ettirmektir Bu teknik ile symphysis pubis‟in cerrahi

eksizyonu ve stabilizasyonu veya termal destruumlksiyonu ile symphyseal buumlyuumlme plaklarının

4 veya 5 aydan oumlnce kapanması sağlanır (Schulz ve Dejardin 2002)

11023 İntertrochanteric osteotomi

Koumlpeklerde femur inklinasyon accedilısı 1465deg olarak değişmektedir Kalccedila displazili

hayvanlarda bu accedilı 30 ya da 35 derece artmaktadır Bu operasyon ile hem fazla olan

inklinasyon accedilısı azaltılır hem de collum femoris‟in aşırı olan anteversiyon accedilısı duumlzeltilir

Amacı kalccedilada ağrıyı azaltmak ve kalccedilanın biyomekaniğini duumlzeltmektir (Remedions ve

Fries 1995 Piermattei ve Flo 1997)

11024 Eksizyon arthroplastisi

Caput ve collum femoris‟in osteotomisi ile oluşturulan ekzisyon arthroplastisi

eklemde granuumllasyon dokusu oluşturarak fonksiyonel iyileşme sağlama youmlntemidir Bu

operasyon kalccedila displazisi Legg-Calve Perthes tekrarlayan lukzasyonlar başarısız total

kalccedila protezleri acetabulum caput ve collum femoris kırıklarının sağaltımında da

kullanılmaktadır (Duff ve Campbell 1977 İki ve Sağlam 2004 Kuumlrkluuml 2010)

11025 Total kalccedila protezi

Total kalccedila protezi ccedileşitli nedenlerle hareket fonksiyonu azalmış ya da kaybolmuş

olan articulatio coxae‟da eklemin fonksiyonel işlevini yeniden kazandırmak amacı ile

yapılan bir operasyondur (Aslanbey 1996)

25

Total kalccedila protezi caput femoris ve collum femoris kırıkları coxarthrose‟lar

epifiz ayrılmaları aseptik caput femoris nekrozu yineleyen kalccedila ccedilıkıkları acetabulum

kırıkları romatoid arthritisler femur‟un proksimalinde gelişen kemik tuumlmoumlrleri ve kistleri

kalccedila boumllgesinde lokalize olan ağrılı travmatik ya da nontravmatik koumlkenli bozukluklarda

uygulanmaktadır (Gay 1963 Muumlller 1970 Wylie ve ark 1997)

11026 Uumlccedilluuml pelvik osteotomi (TPO)

TPO birbirinden bağımsız os pubis os ischii ve os ilium‟un osteotomilerinden

oluşur TPO acetabulum veya caput femoris‟te henuumlz dejeneratif eklem hastalığına ilişkin

sekonder değişiklikler başlamadan oumlnce kalccedila eklemin‟in stabilizasyonunun sağlanması

amacı ile genccedil koumlpeklerde uygulanan operatif sağaltım youmlntemidir (Piermattei ve Flo

1997) TPO yapılmasını sınırlandıran en temel faktoumlr dejeneratif osteoarthritis‟in

derecesidir Ciddi osteoarthritis‟li hastalarda bu operasyon uygulanmamalıdır (Remedions

ve Fries 1993 Black 2000) İkili pelvik osteotomide (DPO) ise yalnızca os pubis ve os

ileum osteotomileri yapılarak DPO plakaları uygulanır (Vezzoni 2010)

11027 Kalccedila eklemi kapsulası denervasyonu

Eklem kapsuumlluumlnuuml innerve eden cranial gluteal sinirin rami articularisi ile siyatik

sinirin rami articularisinin yıkımlanmasıyla ağrının ortadan kaldırılmasına youmlnelik bir

operasyondur (Kinzel ve ark 2002)

11028 DARthroplasti

110281 Tanım

DARthroplasti iliumdan alınan kemik greftin eklem kapsuumllasına destek olacak

şekilde acetabulumun dorsal kenarına taşınarak boumllgenin daha uzun bir hale getirilmesi ve

caput femorisin daha derin bir soket iccedilerisine tam olarak oturmasını sağlamak amacı ile

uygulanan bir tekniktir (Hupp ve ark 2007 Slocum ve Slocum 2009 Gahring 2011)

İlk olarak 1920 li yıllarda insan hekimliğinde kullanım alanı bulmuştur Veteriner

hekimliği alanındaki ccedilalışmalar Dobbelaar tarafından 1962 yılında oto ve

homotransplantasyon tekniği kullanılarak başlatılmıştır Bu youmlntemde pelvis‟ ten bir parccedila

alınarak elde edilen otohomolog doku dorsal acetabular kenara yerleştirilmiştir Bu işlem

sonucunda yabancı cisim reaksiyonu oluşmamış ve ilerleyen zamanlarda boumllgede ccedilok ciddi

26

bir kallus dokusu şekillenmiş ve hayvanlar yaşamlarının geri kalan kısmını ağrısız bir

şekilde devam ettirmişlerdir (Dobbelaar 1963 Muumlller 2011)

Resim 116 DARthroplasti operasyonu iccedilin kemik greftinin alındığı ve uygulandığı yerin

iskelet uumlzerindeki ve radyografideki goumlruumlntuumlsuuml A Kemik greftinin alındığı yer B Kemik

greftinin uygulandığı yer C Uygulanan greftin radyografik goumlruumlntuumlsuuml (Luck 2011)

110282 Endikasyon

Bu teknik eklem yuumlzeyinde dejeneratif değişikliklerin yeni başladığı TPO iccedilin geccedil

kalınmış olgularda kullanılabilmektedir (Hupp ve ark 2007 Slocum ve Slocum 2009

Gahring 2011) DARthroplasti‟ nin osteoartrozun goumlruumllmeye başladığı TPO iccedilin geccedil

kalınmış olgular ile total kalccedila protezine aday olgular arasındaki boşluğu kapattığını total

kalccedila protezinin de pahalı ve uygulanabilirliğinin zor olması nedeniyle DARthroplasti‟ nin

bir kat daha oumlnem kazandığını ifade etmektedir (Hupp ve ark 2007 Gahring 2011)

Gahring (2011) DARthroplasti‟ nin kalccedila ekleminin biyomekaniğini bozmadığına kalccedila

eklemini sabitleştirdiğine DARthroplasti sonrasında boumllgesel anatomi değiştirilmediği

iccedilin uygulanabilecek diğer tekniklerin de oumlnuumlnuumln kapatılmadığına dikkat ccedilekmektedir

Ayrıca erişkin olmayan koumlpeklerde oumlzellikle 2 yaşından buumlyuumlk olan ve caput femoris ve

acetabulumun kıkırdak boumllgelerinin etkilendiği eklem yuumlzeyi dejenerasyonlarının başladığı

hayvanlarda uygulanmaması gerektiğini belirtmektedir

A B

C

27

Slocum ve Slocum (2009) kalccedila ekleminde meydana gelen dejeneratif değişimlerin

şiddetine goumlre tekniği standart minoumlr ve majoumlr DARthroplasti olarak

sınıflandırmaktadırlar Kalccedila ekleminin lukzasyona uğradığı caput femorisin eklem

kapsuumlluumlne dayandığı lig caputis ossis femorisin maksimum gerilme noktasına ulaştığı

olgularda standart DARthroplasti acetabulumun yerleşiminde herhangi bir anormalliğin

goumlzlenmediği ancak derinliğinde bir sığlaşmanın dikkati ccedilektiği olgularda minoumlr

DARthroplasti displazinin şiddetli lig caputis ossis femorisin yıkımlandığı buna bağlı

olarak caput femoris‟ in laterale ve dorsale yer değiştirdiği şiddetli ağrı yangı ve aşırı

şekilde sinoviyal sıvı birikimi goumlzlenen olgularda youmlntemi majoumlr DARthroplasti olarak

isimlendirmektedirler

Gahring (2011) minor DARthroplastide ala ossis ileum‟ dan alınan tek

kortikokanseloz greft kullanırken standart DARthroplastide 2 kortikokanselloumlz greft

major DARthroplastide ise 2‟ nin uumlzerinde kortikokanselloumlz greft kullanmaktadır

110283 Operasyon tekniği

İki aşamadan oluşmaktadır İlk olarak kortikokanseloz kemik greftin ileumdan

alınması ve daha sonra da alınan parccedilanın dorsal acetabular kenara yerleştirilmesidir

(Resim 116) (Dobbelaar 1963)

Ala osis ilinin cranio-dorsalinden alınan kemik greft gerekli oumllccediluumlmler yapılarak

yarım yay şeklinde hazırlanır kalccedila eklemi ve oumlzellikle kapsuumllası zarar goumlrmeden kaslar

diseke edilir kemik greft dorsal kenara kortikal kemik vidası ile yerleştirilir (Slocum ve

Slocum 1998 Ferreira ve ark 2007 Hupp ve ark 2007)

Operasyon genel anestezi (tercihen inhalasyon anestezisi) altında gerccedilekleştirilir

Koumlpek lateral pozisyonda tespit edilir Boumllge genişccedile tıraş ve dezenfekte edilir Operasyon

boumllgesi steril serviyetlerle sınırlandırılır (Hupp ve ark 2007)

Ala osis iliumrsquodan greft eldesi Deri ensizyonu spina iliaca dorsalis cranialis

uumlzerinde cranial olarak başlar ve kalccedila eklemi yakınına kadar orta hatta paralel bir şekilde

caudal olarak devam eder Spina iliaca dorsalis cranialis ndash caudalis‟leri accedilığa ccedilıkarmak

iccedilin subkutan dokular gluteal fascia ve yağ dokusu aynı hat uumlzerinden ensize edilir

Suumlngerimsi kemik grefti toplanması ve kırıklarda olduğu gibi sadece ala osis ilii‟ nin

lateral (gluteal) yuumlzeyinin accedilığa ccedilıkarılması gerekirse spina iliaca dorsalis caudalis

oumltesinde sonlanacak şekilde m gluteus medius‟ un periostal origosuna spina iliaca

dorsalis cranialis‟ in yakınında ilium‟un lateral kenarı uumlzerinde uumlzerinde bir ensizyon

28

yapılır Daha sonra kemik kesiciler kullanılarak ileum kanadından bir kesit greft olmak

uumlzere elde edilir (Piermattei ve Flo 1997 Hupp ve ark 2007)

Dorsal acetabular kenara yaklaşım Operasyon kalccedila eklemi uumlzerinde trochanter

hizasından ligamentum sacrotuberaleye kadar uzanan m biceps femorisin cranialine

paralel lineer bir deri ensizyonu ile başlatılır Fascia kesilerek m biceps femoris caudale

m gluteus superficialis ve m gluteus medius craniale doğru ekarte edilerek boumllge accedilığa

ccedilıkartılır Bu noktada eklem kapsuumlluuml sadece m gluteus profundus ve m gemellus‟ un

cranial kısmının arasından palpe edilebilir Eklem kapsuumlluumlnuumln kastan ayrı seyreden caudal

kısmı kemikten ve acetabulum caudalinden serbestleştirilir M gluteus profundus eklem

kapsuumlluumlnden ve pelvisten acetabulumun posterior ve uumlst kısmını ortaya ccedilıkarmak iccedilin

yukarıya kaldırılır Acetabulumun lateral korteksinin etrafına 35 mm lik korumalı matkap

ile yaklaşık 6-10 delik accedilılır Bu aşamada eklem kapsuumllasını perfore etmemeye oumlzen

goumlsterilir İleumdan elde edilen ve yarım ay şeklinde hazırlanan kortikokanseloz kemikte

proximal median distal de birer delik accedilılır Daha sonra 2-0 PDS (Ethicon) ile

acetabulumun lateral korteksine accedilılan deliklerden geccedilirilen ipliklerle karşı karşıya dikilir

Bu greft eklem kapsuumllasının proximal noktasından m gluteus profundusun altından

geccedilecek şekilde iplikler youmlnlendirilerek dikilmelidir Greftler kan akımını engellemeyecek

şekilde oumlnceden accedilılmış deliklerden acetabulum ile temas ederler Kortikospongiyoumlz

şeritler ayrıca eklem kapsuumlluumlnuumln serbest kalan kısmına yerleştirilirler M gluteus

profundus m obturatorius internus‟ un cranial kenarına greftleri korumak amacı ile

dikilir M biceps femoris m gluteus‟un fascia‟ sı birlikte dikilir Daha sonra deri rutin

tarzda kapatılır (Slocum ve Slocum 1998 Hupp ve ark 2007)

İyileşme suumlrecinde implant operasyonu izleyen 2-3 hafta sonrasında dorsal kenar

uumlzerindeki periosta bağlanmaya başlar Koumlpeğin 6 hafta suumlre ile hareketlerinin kısıtlanması

ve tasma ile dolaştırılması gerekir 6 haftadan sonra yavaş yavaş hayvana verilen yuumlkuumln

artırılmasına ve 10 haftadan sonra tasmasız serbest dolaşmasına izin verilir Destek olarak

konulan kortikal vidaların da boumllgeden uzaklaştırılmamasında yarar vardır (Slocum ve

Slocum 1998 Hupp ve ark 2007)

Gahring (2011) toplam 11 klinik olgu uumlzerinde uygulanan (doumlrduumlne unilateral

doumlrduumlne bilateral DARthroplasti uumlccediluumlne de bir tarafına TPO diğer tarafına DARthroplasti)

DARthroplasti‟nin 1-3 yıl suumlre ile klinik ve radyolojik olarak izlendiğini belirtmektedir

Elde edilen sonuccedillarda herhangi bir ağrıya rastlanmadığını ve hareket accedilısından

hayvanların oldukccedila aktif olduklarını bildirmektedir Ayrıca bu suumlrede hasta sahiplerinin

29

goumlruumlşlerinin de aynı doğrultuda olduğunu bir tarafına DARthroplasti diğer tarafına TPO

uygulanan koumlpeklerin uzun doumlnem sonuccedilları karşılaştırıldığında DARthroplasti uygulanan

kalccediladaki sonuccedilların TPO uygulanan kalccediladakilere oranla daha uumlstuumln olduğuna dikkat

ccedilekmektedir Koumlpeklerin klinik olarak 64‟ uumlnuumln muumlkemmel 36‟ sının ise iyi

olduğunu ifade etmektedir

30

2 GERECcedil YOumlNTEM

21 Gereccedil

Ccedilalışma materyalini ADUuml Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Kliniğine kalccedila eklemi

displazisi (KED) şikacircyeti ile getirilerek klinik ve radyolojik muayeneleri yapılan değişik

ırk (4 Alman Ccediloban Koumlpeği 4 Golden Retriever 3 Labrador Retriever 3 Kangal 2

Rottweiller 2 melez 1 Boxer ve 1 Mastif) yaş (4ndash24 ay) ve cinsiyette (13 erkek 7 dişi)

toplam 20 (yirmi) adet koumlpek oluşturdu Koumlpeklerden biri (10 numaralı vaka-Alman ccediloban

koumlpeği dişi) operasyondan sonra 3 aylık doumlnem iccedilerisinde trafik kazası sonucu oumllduuml ve

ccedilalışmadan ccedilıkarıldı Dolayısıyla uzun doumlnem değerlendirmeler toplam 19 koumlpek uumlzerinde

gerccedilekleştirildi (Ccedilizelge 21)

Ccedilalışma ADUuml- HADYEK‟in 13062008 tarih ve 2008023 sayılı onayı ile Adnan

Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Hayvan Hastanesinde gerccedilekleştirildi

Ccedilizelge 21 Ccedilalışmayı oluşturan koumlpeklerin ırk yaş ve cinsiyet dağılımları

Irk Yaş Cinsiyet

1 Melez 11 Aylık Erkek

2 Kangal 15 Aylık Erkek

3 Labrador Retriever 8 Aylık Erkek

4 Kangal 6 Aylık

Erkek

5 Rottweiller 8 Aylık Dişi

6 Kangal 4 Aylık

Erkek

7 Alman Ccediloban Koumlpeği 6 Aylık

Dişi

8 Melez 12 Aylık Dişi

9 Mastif 55 Aylık Erkek

10 Alman Ccediloban Koumlpeği 11 Aylık

Dişi

11 Labrador Retriever 8 Aylık Dişi

12 Alman Ccediloban Koumlpeği

55 Aylık Erkek

13 Golden Retriever 13 Aylık Erkek

14 Boxer 24 Aylık Erkek

15 Golden Retriever 12 Aylık

Erkek

16 Golden Retriever 8 Aylık Dişi

17 Alman Ccediloban Koumlpeği

5 Aylık Erkek

18 Golden Retriever 55 Aylık Dişi

19 Labrador Retriever 6 Aylık Erkek

20 Rottweiller 12 Aylık

Erkek

31

22 Youmlntem

221 Preoperatif Muayeneler

2211 Preoperatif klinik muayeneler

Alınan anamnez bilgilerinden sonra her koumlpeğin sedasyonsuz ve sedasyonlu klinik

muayenesi yapıldı Sedasyonsuz klinik muayenede ilk oumlnce yuumlruumlme ve koşturma

denemeleri yapılarak hayvanın yuumlruumlyuumlşuuml ve hareketleri değerlendirildi İnspeksiyonda

pelvik ve gluteal kasların durumuna bakıldı (Resim 21) Daha sonra abduksiyon eksternal

rotasyon testi kalccedila ekstensiyon testi duruş testi ve topallık testleri uygulandı Abduksiyon

eksternal rotasyon kalccedila ekstensiyon ve duruş testleri ağrının varlığı veya yokluğu

accedilısından değerlendirildi Ayakta duruş testinde hayvanın oumln ayakları kaldırılarak

reaksiyon verme durumları hiccedil bazen ve her zaman reaksiyon veriyor olarak

değerlendirildi Topallık testinde hastanın topallama durumu ve ekstremiteye ağırlık verme

dereceleri kontrol edildi Buna goumlre 0 derece topallık yok 1 derece hafif duumlzeyde aksak

yuumlruumlyuumlş 2 derece topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veriyor 3 derece topallık var

ekstremiteye suumlrekli ağırlık vermiyor 4 derece topallık var ekstremiteye hiccedil yuumlk vermiyor

şeklinde değerlendirildi Aktivite testinde hasta sahiplerinden alınan bilgiler doğrultusunda

hastaların guumln iccedilindeki hareketleri normal kısıtlı ve ccedilok kısıtlı olarak değerlendirildi

Resim 21 Ccedileşitli vakalara ait preoperatif goumlruumlntuumller A 13 nolu olgunun preoperatif

goumlruumlnuumlmuuml 13 aylık erkek golden retriever B 14 nolu olgunun preoperatif goumlruumlnuumlmuuml 2

yaşlı erkek boxer

2212 Preoperatif radyolojik muayeneler

Radyolojik muayenelerde ADUuml Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalında

bulunan Comed Marka (Comed Medical System Korea) 150 Kv 500mAS guumlcuumlnde

A B

32

hareketli ve bucky‟ li masaya sahip roumlntgen cihazı kullanıldı Roumlntgen filmlerinin

banyoları Colenta Marka (Mediphot 900E Avusturya) tam otomatik roumlntgen banyo

cihazında yapıldı

Sedasyon altındaki koumlpeklerin klinik muayeneleri tamamlandıktan sonra kalccedila

ekleminin roumlntgenleri ccedilekildi Standart OFA pozisyonunda grafiler alınmak uumlzere koumlpekler

sabit roumlntgen cihazının masasına yerleştirilen x-ray yatağı uumlzerine sırt uumlstuuml konularak film

kaseti uumlzerine kalccedila kısmı gelecek şekilde yatırıldı Arka ayaklar bir yardımcı tarafından

diz ve tarsal eklemler tam olarak gerdirilene kadar ccedilekildi Bacaklar femurlar birbirleri ile

paralel olana kadar addukte edildi Femurlar patellalar dorsal olarak merkezlenene kadar

iccedileri doğru doumlnduumlruumllduuml Bu pozisyonda kalccedila ekleminin radyografik goumlruumlntuumlleri alındı

(Resim 22) Elde edilen roumlntgen filmleri uumlzerinde Norberg skalası kullanılarak Norberg

accedilıları belirlendi Ayrıca caput femoris ve acetabulum dejeneratif değişikliklerin varlığı

youmlnuumlnden de değerlendirildi

222 Postoperatif Muayeneler

2221 Postoperatif klinik muayeneler

Operasyon yapılan koumlpeklerin ilk postoperatif muayeneleri hastaların dikişlerinin

alınması iccedilin ccedilağrıldığı 10 guumlnde yapıldı Koumlpeklerin uumlrinasyon defekasyon

palpasyondaki tepkileri yuumlruumlme aktiviteleri duruş pozisyonları değerlendirildi Bu suumlre

zarfında hasta sahiplerine hayvanların ani hareketlerini engellemek iccedilin belirli bir suumlre

kafes istirahatı yaptırmaları oumlnerildi

2222 Postoperatif radyolojik muayeneler

Operasyondan sonra 1 ve 3 ay ve 12 aylarda standart ventro-dorsal pozisyonda

sedasyon altında pelvis boumllgesinin standart OFA pozisyonunda radyografileri alınarak

Norberg Accedilısı caput femoris ve acetabulum‟daki dejenerasyonlar youmlnuumlnden

değerlendirildi (Resim 22)

33

Resim 22 Standart OFA pozisyonunda radyografilerin alınması A X-ray yatağı

uumlzerinde koumlpeğe pozisyon verirken B Diz ve tarsal eklemin gerdirilmesi C Femurların

birbiri ile paralel olması iccedilin bacakların addukte edilmesi

223 Anestezi

Tuumlm koumlpekler 12 saatlik accedillığı takiben 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg

kg Egevetreg) deri altı yolla uygulanarak anestezinin antikolinerjik premedikasyonu yapıldı

Sedatif ndash analjezik premedikasyon iccedilinse 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20

mgkg Egevetreg) in kas iccedili enjeksiyonu uygulandı 10 dakika sonra 5 mgkg ketamine

hydrochloride (Alfamine 100mgkg Egevetreg) in damar iccedili enjeksiyonu ile induumlksiyon

gerccedilekleştirildi Takiben koumlpeklere endotracheal tuumlp yerleştirildi ve yarı kapalı anestezi

cihazı ile (SMS 2000 Klasik Vent ndash V Marka SMS Tıbbi Cihaz Elek Elekt İnş Teks

Turz Oto San ve Tic Ltd Şti Ankara) 2 lik konsantrasyonda isoflurane (İsoflurane -

USP Adekareg

) solutulması ile anestezi suumlrduumlruumllduuml (Resim 23C)

A B

C

34

Resim 23 Hastanın operasyona hazırlanmasına ait goumlruumlntuumller AOperasyon boumllgesinin

tıraşlanmış goumlruumlntuumlsuuml B Operasyon boumllgesinin antiseptik solusyonla sterilize edildiği

goumlruumlntuuml C Hastanın entuumlbasyonu yapıldıktan sonra operasyon masasındaki goumlruumlntuumlsuuml

224 Modifiye DARthroplasti Tekniği

Operasyon sırasında asepsi ve antisepsi kuralları titizlikle yerine getirilerek

boumllgenin tıraş ve dezenfeksiyonu sonrası operasyon sahası steril serviyet bezleri ile

sınırlandırıldı (Resim 23 Resim 24) Kalccedila eklemine dorsal intergluteal yaklaşımla

ulaşıldı Deri ensizyonu trochanter major uumlzerinde odaklanıp femurun cranialine

seyrederek distalde femurun frac14‟uumlne kadar devam etti proksimalde ise craniale doğru

kıvrılıp dorsal orta hatta yakın sonlandırıldı Deri kenarları diseke ve retrakte edilerek

ensizyon proksimalde m gluteus superficialisin cranial sınırı boyunca fascia gluteus‟a

doğru uzatıldı Collum femoris boyunca yapılan kuumlt diseksiyon ve ayırmalar ile dorsalde

m gluteus medius ve profundus lateralde m vastus lateralis ve medialde m rectus femoris

ekarte edilerek eklem kapsuumllasına ulaşıldı Dorsal acetabular kenar uumlzerindeki yapışmalar

elevatoumlr ile uzaklaştırılarak kalccedila ekleminin dorsal duvarı accedilığa ccedilıkarıldı Bu arada

A B

C

35

karşılaşılan kuumlccediluumlk kanamalar ligatuumlr veya elektrokoterizasyon ile durduruldu Daha sonra

koumlpeklerin 13 kostası uumlzerinde yapılan deri ensizyonu ve diseksiyonu takiben kosta

columna vertebralise bağlantı yerinden kesilerek ccedilıkartıldı Bu arada şekillenen kanamalar

da ligatuumlr veya elektrokoterizasyon ile durduruldu Ccedilıkartılan kosta 2‟şer santimetrelik 3

eşit parccedilaya boumlluumlnerek serum fizyolojik emdirilmiş steril gazlı bez iccedilerisine alındı (Resim

25) Daha sonra ccedilıkartılan kosta parccedilaları dorsal duvara dril ile eşit aralıklarda accedilılan 3

deliğe horizontal hatta dik gelecek şekilde ccedilakıldı (Resim 26 Resim 27) Boumllge rutin

youmlntemle kapatıldı (Resim 28)

Olası enfeksiyonlara karşı tuumlm olgulara postoperatif 7 guumln boyunca 20000 İUumlkg

dozunda Penisilin G Prokain + Penisilin G Potasyum (İecilline flakon 400000 İUuml

İEUlagayreg) ve 2 mgkg dozunda carprofen (Rimadyl tablet 20 mg Pfizer

reg) kullanılması

oumlnerildi Operasyon boumllgesi povidon iyot (Batticon Adekareg

) ile temizlendi Koumlpekler

postoperatif 10 guumln 1 ay 3 ay ve 1 yılda klinik ve radyolojik olarak kontrol edildiler

36

Resim 24 13 costa‟ nın ccedilıkartılmasına ait goumlruumlntuumller A Costa uumlzerine deri ensizyonu B

Costa‟ nın periostunun ayrılması C Costanın accedilığa ccedilıkarılması ve kesilmesi D Costa‟ nın

periostunun dikilmesi E Subkutan dokunun kapatılması F Derinin kapatılması

A B

C D

E F

37

Resim 25 13 costa‟ nın kortikokanselloumlz kemik grefti olarak hazırlanması A Costa‟nın

steril serviyet uumlzerine alınması B Costa‟ nın 2‟ şer cm‟ lik parccedilalara boumlluumlnmesi C

Boumlluumlnmuumlş parccedilaların ortadan ikiye boumlluumlnmesi D Costa parccedilalarının kama şekline

getirildikten sonraki goumlruumlntuumlsuuml

A B

C D

38

Resim 26 Dorsal acetabular kenara yaklaşım ve greftlerin yerleştirilmesi iccedilin deliklerin

accedilılması A Boumllgenin steril serviyetler ile sınırlandırılması B Deri ensizyonu C Accedilılacak

deliklerin yerlerinin belirlenmesi D Matkap ile greft yerleştirilecek deliklerin accedilılması E

Deliklerin teplenmesi

A B

C

D E

39

Resim 27 Greft‟ lerin yerleştirilmesi ve boumllgenin kapatılması A Greft‟lerin dorsal

acetabular kenar uumlzerindeki deliklere yerleştirildikten sonraki goumlruumlnuumlmuuml B Kasların ve

facia‟nın kapatılması C Derialtı dokuların kapatılması D Derinin kapatılması

A B

C D

40

Resim 28 Hayvanların operasyon sonrası genel goumlruumlntuumlleri A Operasyon sonrası

boumllgenin goumlruumlntuumlsuuml B Dikiş hattının betafix ile kapatılması C-D Hastaların operasyon

sonrası goumlruumlntuumlleri

225 İstatistiksel Analiz

Norberg accedilısı değerleri varyasyonunun kontroluuml iccedilin dağılım analizleri Shapiro-

Wilk testi kullanılarak yapıldı Norberg accedilısı değerleri normallik varsayımlarını

karşılamadığından operasyon oumlncesi ve postoperatif doumlnemler arasındaki farklar Friedman

testi ile değerlendirildi Yapılan uygulamanın postoperatif etkisi istatistiksel olarak oumlnemli

bulunduğunda etkinin operasyon sonrası hangi doumlnem ya da doumlnemlerden kaynaklandığını

belirlemek iccedilin post hoc Wilcoxon testi yapıldı Topallık ayakta durmada guumlccedilluumlk yuumlruumlyuumlş

aktivitesi gibi ordinal veriler de aynı istatistiksel youmlntemler ile değerlendirildi

Nominal veriler (ağrı testleri) Cochran Q testi ile değerlendirildi Yapılan

uygulamanın postoperatif etkisi istatistiksel olarak oumlnemli bulunduğunda etkinin operasyon

A B

C D

41

sonrası hangi doumlnem ya da doumlnemlerden kaynaklandığının analizi iccedilin post hoc McNemar

testi yapıldı Ple005 (alfa yanılma duumlzeyi) anlamlı olarak kabul edildi Verilerin analizi

Statistical Package for the Social Sciences (SPSS for Windows version 150 seri no

416a1604ed18748d3f27) paket programı ile gerccedilekleştirildi (Winer ve ark 1991) Sonuccedillar

ortalama plusmn standart hata (SH) şeklinde verildi

42

3 BULGULAR

31 Preoperatif Bulgular

311 Preoperatif Klinik Muayene Bulguları

Alınan anemnez bilgilerinde hayvanların yuumlruumlmede isteksiz oldukları ccedilabuk

yoruldukları kalccedilalarını sallayarak yuumlruumlduumlkleri merdiven ccedilıkarken ve inerken zorluk

ccedilektikleri ve zıplama hareketlerini yapamadıkları bildirildi Bu veriler doğrultusunda

hayvanların kalccedila displazisi accedilısından değerlendirilmesi uygun goumlruumllerek gerekli klinik ve

radyolojik tanı youmlntemleri uygulandı

Yapılan yuumlruumltme ve koşturma denemelerinde toplam 19 hayvanın 1‟ inde 0 derecede

9‟ unda 1 derece 5‟ inde 2 derece 3‟uumlnde 3 derece 1 inde 4 derece topallık goumlzlendi

Ancak 0 ve 1 derecedeki koumlpeklerin de sallantılı yuumlruumlyuumlşle birlikte merdiven ccedilıkmada

zorlandıkları ayakta durma testinde rahatsız oldukları ve erken yoruldukları goumlruumllduuml

Pelvis ve gluteal boumllge kaslarının da hafif atrofik olduğu dikkati ccedilekti Abduksiyon

eksternal rotasyon testi kalccedila ekstensiyon testi ve duruş testleri sonucu kalccedila ekleminden

kaynaklanan bir ağrı olduğu saptandı Kalccedila ekstensiyon testinde tuumlm olgular pozitif ağrı

reaksiyonu verirken 5 ve 13 nolu hastaların abduksiyon eksternal rotasyon testi ve duruş

testinde ağrı reaksiyonu vermediği tespit edildi Bu hastaların norberg accedilı değerlerine goumlre

operasyona alınmasına karar verildi (Ccedilizelge 37)

312 Preoperatif Radyolojik Muayene Bulguları

Koumlpeklere ait roumlntgen filmleri uumlzerinde yapılan oumllccediluumlmler sonucunda elde edilen

Norberg accedilılarına ait ortalamalar Ccedilizelge 31‟de verildi Radyolojik muayeneler sonucunda

16 olguda (1 2 3 4 5 7 8 9 11 12 13 14 15 16 17 18 numaralı olgular) unilateral 4

olguda (6 10 19 20 numaralı olgular) ise bilateral KED saptandı Bunlardan 11 olguda

sağ 5 olguda sol 4 olguda ise her iki tarafa DARthroplasti uygulanmasına karar verildi

43

Ccedilizelge 31 Standart OFA pozisyonunda norberg accedilılarının değerlendirme sonuccedilları

Accedilı

Doumlnem

Norberg accedilıları (n =22)

Preoperatif doumlnem 9232plusmn204a

Postoperatif 3 ay 940plusmn194a

Postoperatif 1 yıl uumlstuuml 9536plusmn195b

ab Aynı Suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir ( plt001)

32 Postoperatif Bulgular

321 Postoperatif Klinik Muayene Bulguları

Klinik ve radyolojik olarak kalccedila displazisi teşhisi konan 20 olgudan 11 tanesinin

sağ tarafına 5 tanesinin sol tarafına ve 4 tanesininde her iki tarafına DARthroplasti

operasyonu uygulandı Operasyon suumlreleri ortalama 90 10 (80-100) dakika suumlrduuml

Koumlpeklerin operasyondan hemen sonra ayakta ve hareketli oldukları goumlzlendi

Postoperatif 5 ile 8 guumlnler arasında 3 koumlpekte kostanın alındığı boumllgede koleksiyon

şekillendi Bunlardan biri fakuumllte dışında oumlzel veteriner kliniklerinde tedavi edilirken ikisi

ise kliniğimizde uygun şekilde tedavi edildi Koumlpeklerin operasyondan sonra zıplama

koşma ve kalccedila ekleminin abduksiyonuna neden olabilecek hareketlerinin engellenmesi

oumlnerildi Hasta sahipleri tarafından postoperatif periyotta hayvanların operasyon oumlncesi

klinik tabloya goumlre hızlı bir duumlzelme goumlsterdiği bildirildi İleri zamanlarda yapılan

kontrollerde herhangi bir komplikasyon goumlzlenmedi

Postoperatif 3 aylık doumlnemdeki kontrollerde 19 hayvanın 10‟ unda 0 derecede 6‟

sında 1 derece 2‟sinde 2 derece 1‟inde 3 derece topallık goumlzlenirken 4 derece topallık

hiccedilbir hayvanda goumlzlenmedi Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemdeki kontrollerde ise 19

hayvanın 17‟ sinde 0 derecede 1‟ inde 1 derece 1‟ inde 2 derece topallık goumlzlenirken 3

ve 4 derece topallıklar hiccedilbir hayvanda goumlzlenmedi Uygulanan ağrı testlerinde operasyon

uygulanan 22 kalccedila eklemi iccedilin kalccedila ekstensiyon testinde 3 aylık doumlnemde 12 eklemin

ağrı reaksiyonu vermediği 1 yıllık doumlnemde ise 20 kalccedila ekleminde ağrının ortadan

kalktığı fakat 6 ve 19 nolu olgularda hafif derecede ağrı hissinin olduğu tespit edildi

Abduksiyon eksternal rotasyon testinde preoperatif doumlnemde ağrı tespit edilen 20 kalccedila

ekleminden 3 aylık doumlnemde 16 kalccedila ekleminde ağrı ortadan kalkarken 1 yıllık doumlnemde

44

20 kalccedila ekleminde ağrıya rastlanmadı 6 ve 19 nolu olgularda ise yine hafif derecede ağrı

tespit edildi Duruş testi sonuccedillarında ise 3 aylık doumlnemde 10 hayvan ayakta durmakta

guumlccedilluumlk yaşamazken 7 hasta bazen 2 hasta ise ccediloğunlukla guumlccedilluumlk yaşadı 1 yıllık doumlnemde

ise 6 ve 17 nolu hastalar dışında ayakta durma guumlccedilluumlğuumlnuumln tamamen ortadan kalktığı bu iki

hastada da bazen guumlccedilluumlk yaşandığı saptandı (Ccedilizelge 37)

322 Postoperatif Radyolojik Muayene Bulguları

Operasyon uygulanan olgularda 3 aylık doumlnem Norberg accedilı bulgusu 940plusmn194 (74-

104) olarak belirlendi 1 yıllık doumlneme ait Norberg accedilı bulgusu ise 9536plusmn195 (72-105)

olarak kaydedildi (Ccedilizelge 31)

33 Uygulanan Testlere İlişkin İstatistiksel Sonuccedillar

331 Kalccedila Ekstensiyon Testi Sonuccedilları

Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları Ccedilizelge 32‟de sunuldu Uygulanan kalccedila

ekstensiyon testine goumlre post hoc MacNemar test sonucu preoperatif doumlnem ile postoperatif

3 aylık doumlnem arasında istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt0001) preoperatif doumlnem ile

Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt0001) ve

postoperatif 3 aylık doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında ağrı bulgusunun

goumlzlenmemesi accedilısından istatistiksel olarak anlamlı (plt001) idi (Resim 31)

Ccedilizelge 32 Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları

Ağrı (n)

Doumlnem

Yapılan ağrı değerlendirmelerı (n = 22)

Ağrı Yok Ağrı Var

Preoperatif Doumlnema

0 22

Postoperatif 3Ayb 12 10

Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemc

20 2

abc Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt0001)

45

332 Abduksiyon Eksternal Rotasyon Testi Sonuccedilları

Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları Ccedilizelge 33‟de sunuldu Preoperatif

doumlnem değeri postoperatif 3 ay doumlnem değeri ile kıyaslandığında post hoc MacNemar test

sonucu ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi istatistik accedilısından oumlnemli (plt0001) preoperatif

doumlnem değeri postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem değeri istatistik accedilısından oumlnemli (plt0001)

postoperatif 3 ay doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem sonuccedilları ise istatitik accedilısından

oumlnemsiz bulundu (pgt005) (Resim 31)

Ccedilizelge 33 Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları

ab Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt0001)

333 Ayakta Duruş Testi Sonuccedilları

Ayakta duruş testi sonuccedilları Ccedilizelge 34‟de sunuldu Ayakta duruş testi sonuccedilları

(post hoc Wilcoxon test) preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık doumlnemde (plt0001)

postoperatif 3 aylık ile post operatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında (plt0001) ve preoperatif

doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemler arasında ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi

accedilısından (plt001) istatistiksel olarak anlamlı bulundu (Resim 31)

Ağrı (n)

Doumlnem

Yapılan ağrı değerlendirmelerı (n=22)

Ağrı Yok Ağrı Var

Preoperatif Doumlnema

2 20

Postoperatif 3Ayb

16 6

Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemb 20 2

46

Ccedilizelge 34 Ayakta duruş testi sonuccedilları

Reaksiyon ()

Doumlnem

Hiccedil Reaksiyon

Vermiyor

Bazen Reaksiyon

Veriyor

Her zaman

Reaksiyon Veriyor

Preoperatif doumlnema

106 526 368

Postoperatif 3 ayb

579 368 53

Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc

895 105 0

abc Farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt001)

334 Aktivite Testi Sonuccedilları

Aktivite testi sonuccedilları Ccedilizelge 35‟de sunuldu Buna goumlre post hoc Wilcoxon test

sonucu preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık doumlnem (plt0001) postoperatif 3 Aylık

doumlnem ile post operatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem (plt001) ve preoperatif doumlnem ile postoperatif 1

yıl uumlstuuml doumlnem arasında ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi accedilısından (plt0001) istatistiksel

olarak anlamlı bulundu

Ccedilizelge 35 Aktivite testi sonuccedilları

Aktivite ()

Doumlnem

Normal Aktivite Kısıtlı Aktivite Ccedilok kısıtlı

Aktivite

Preoperatif doumlnema

0 474 526

Postoperatif 3 ayb

368 526 106

Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc

789 211 0

abc Farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt001)

335Topallık Testi Sonuccedilları

Topallık testi sonuccedilları Ccedilizelge 36‟da sunuldu Hastalarda uygulanan topallık

testine goumlre post hoc wilcoxon test sonucu preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık

doumlnem arasında (plt0001) postoperatif 3 ay ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem (plt0001) ve

preoperatif doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem değerleri arasında (plt0001) topallık

bulgusunun goumlzlenmemesi accedilısından istatistiksel accedilıdan anlamlılık vardı

47

Ccedilizelge 36 Topallık testi sonuccedilları

Derece ()

Doumlnem

0 1 2 3 4

Preoperatif doumlnema

53 368 368 158 53

Postoperatif 3 ayb

421 421 105 53 0

Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc

842 105 53 0 0

abc Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir

0 derece- topallık yok

1 derece- hafif derece aksak yuumlruumlyuumlş

2 derece- topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veriyor

3 derece- topallık var fakat ekstremiteye suumlrekli ağırlık veremiyor

4 derece- topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veremiyor

336 Standart OFA Pozisyonunda Norberg Accedilılarının Değerlendirme Sonuccedilları

Standart OFA pozisyonunda Norberg accedilılarının değerlendirme sonuccedilları Ccedilizelge

31‟de sunuldu Norberg accedilılarında meydana gelen değişim post hoc Wilcoxon test

sonucuna goumlre preoperatif doumlnem ile postoperatif 3 ay doumlnemleri arasındaki sonuccedillar

istatistiki olarak anlamsızken (pgt005) preoperatif doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml

doumlnemler arasındaki sonuccedillar (plt005) ve postoperatif 3 ay ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml

doumlnemler arasındaki sonuccedillar anlamlı (plt005) bulundu (Resim 32 Resim 33 Resim 34

Resim 35 Resim 36 Resim 37)

48

Ccedilizelge 37 Norberg accedilısı kalccedila ekstensiyon testi abduksiyon eksternal rotasyon testi duruş testi aktivite ve topallık testinin preoperatif

postoperatif 3ay ve 1 yıl bulgularına toplu bir bakış

Kalccedila Ekstensiyon Testi ve Abduksiyon Eksternal Rotasyon Testi iccedilin (+)= var (-)=yok Aktivite Testi iccedilin (A) = Normal Aktivite (B)= Kısıtlı Aktivite (C)= Ccedilok Kısıtlı

Aktivite Duruş Testi İccedilin (A)= Hiccedil Reaksiyon Vermiyor (B)= Bazen Reaksiyon Veriyor (C)= Herzaman Reaksiyon Veriyor Topallık Testi İccedilin (0 Derece)= Topallık Yok

(1 Derece)= Hafif Derece Aksak Yuumlruumlyuumlş (2 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Ağırlık Veriyor (3 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Suumlrekli Ağırlık

Veremiyor (4 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Ağırlık Veremiyor

Preoperatif Bulguları Postoperatif 3 Ay Bulguları Postoperatif 1 Yıl Bulguları

NA Kalccedila Ext Testi

Abd Ekst Rot

Testi

Duruş Testi

Aktivite Testi

Topallık Testi

NA Kalccedila Ext Testi

Abd Ekst Rot Testi

Duruş Testi

Aktivite Testi

Topallık Testi

NA Kalccedila Ext Testi

Abd Ekst Rot

Testi

Duruş Testi

Aktivite Testi

Topallık Testi

Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol

1 89 83 + + B C 3 91 eksizyon + + B B 2 94 eksizyon - - A A 0

2 104 93 + + B B 1 104 93 - - A B 0 105 92 - - A A 0

3 102 106 + + B B 0 104 106 - - A A 0 105 106 - - A A 0

4 98 109 + + B B 1 100 109 + - A A 0 101 108 - - A A 0

5 102 105 + - A B 1 102 103 - - A A 0 102 102 - - A A 0

6 102 96 + + + + C C 4 99 86 + + + + C C 3 1005 91 - + - + B B 2

7 92 101 + + B B 1 95 101 + - A A 0 98 102 - - A A 0

8 89 82 + + C C 3 945 90 - - B B 1 101 100 - - A A 0

9 84 92 + + C C 2 85 94 - - B B 1 845 93 - - A A 0

10 99 104 + + + + B B 1 101 104 + - + - A A 0 Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex

11 104 88 + + B B 1 103 90 + - B B 0 103 89 - - A A 0

12 90 97 + + C B 2 90 99 - - B A 1 91 98 - - A A 0

13 105 101 + - A B 1 105 1025 - - A A 0 105 104 - - A A 0

14 109 102 + + C C 2 108 102 - - A B 1 108 102 - - A A 0

15 91 106 + + B C 1 97 106 - - A B 0 97 106 - - A A 0

16 95 99 + + B C 1 96 99 - - A B 0 97 100 - - A A 0

17 75 85 + + C C 3 88 103 + - B B 2 92 103 - - B B 0

18 65 78 + + C C 2 78 65 - - C B 1 81 71 - - A B 0

19 86 75 + + + + B C 2 76 74 + + + + B C 1 72 78 + - + - A B 1

20 94 94 + + + + B B 1 95 95 + - + - A A 0 98 97 - - - - A A 0

49

Resim 31 Uygulanan ccedileşitli testlere ait goumlruumlntuumller A - B Kalccedila ekstensiyon testi

C Ayakta duruş testi D ndash E ndash F Abduksiyon eksternal rotasyon testi

A B

C D

E F

50

Resim 32 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 15 aylık erkek kangal koumlpeğe ait

radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 104 Sol 93) B Postoperatif

3 ay roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 104 Sol 93) C Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA)

goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 103 Sol 89)

A B

C

51

Resim 33 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti sol tarafa eksizyon arthroplastisi uygulanan

11 aylık erkek melez koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml

(Sol 83 Sağ 89) B Postoperatif 3 ay roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol eksizyon

arthroplastisi Sağ 91) C Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol eksizyon

arthroplastisi Sağ 94)

A B

C

52

Resim 34 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık erkek Labrador

Retriever koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 102 Sağ

106) B Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 105 Sağ 106)

Resim 35 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 6 aylık erkek Kangal koumlpeğe ait

radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 100 Sağ 106) B Postoperatif

1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 100 Sağ 110)

A B

A B

53

Resim 36 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 13 aylık erkek Golden Retriever

koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ91 Sol 106) B

Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 97 Sol 106)

Resim 37 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık dişi Rottweiler koumlpeğe

ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ102 Sol 105) B

Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 102 Sol 103)

A

A

B

B

54

4 TARTIŞMA

Kalccedila displazisi ilk kez 1930 lu yılların başlarında Alman Ccediloban Koumlpeklerinde

teşhis edilmiştir O guumln iccedilin ender rastlanan bir hastalık olarak duumlşuumlnuumllmuumlş olmasına

rağmen iri ırk koumlpeklerin ccedilok sık karşılaşılan genetik bir eklem problemi olarak halen

guumlncelliğini korumaktadır (Aslanbey ve Candaş 1994 Hupp ve ark 2007) Uzun yıllardır

bilinmesine ve seleksiyon uygulanmasına rağmen henuumlz kontrol altına alınamamıştır

Kalccedila displazisinin sağaltımında birccedilok youmlntem geliştirilmiştir Ağrının giderilmesi

amacıyla neurektomi (Ballinari ve ark 1995) akupunktur (Kwon ve ark 2006) altın

implantasyonu (Jaeligger ve ark 2007) ve m pectineusun myotomisi (Moses 2000)

uygulanabilir Cerrahi amaccedilla yapılan operasyonlar musculus pectineus myektomisi

(Moses 2000) Juvenile Pubic Symphysiodesis (Schulz ve Dejardin 2002) intertrochanteric

osteotomi (Remedions ve Fries 1995 Piermattei ve Flo 1997) eksizyon arthroplastisi

(Duff ve Campbell 1977 İki ve Sağlam 2004 Kuumlrkluuml 2010) total kalccedila protezi (Gay 1963

Muumlller 1970) uumlccedilluuml pelvik osteotomi (Piermattei ve Flo 1997)‟ dir

DARthroplasti TPO iccedilin geccedil kalınmış osteoartroz şekillenmiş total kalccedila protezine

aday olgular iccedilin ideal bir youmlntem olarak tanımlanmaktadır Ancak KED‟si sağaltımında

oldukccedila yeni bir teknik olup ccedilok sayıda hayvana uygulanamamış ayrıca uzun doumlnem

sonuccedilları elde edilememiştir Bu youmlnuuml ile tartışmalıdır (Hupp ve ark 2007 Slocum ve

Slocum 2009 Gahring 2011) Sunulan ccedilalışmada 20 klinik olguluk bir seride youmlntem

modifiye edilerek uygulanmış olguların 1 yıllık goumlzlem sonuccedilları literatuumlr bilgiler ışığı

altında tartışılarak aktarılmıştır

KED gelişiminde risk faktoumlrlerinin başında genetik (Hedhammar 1979 Corley ve

Keller 1989 Alexander 1992 Kealy ve ark 1992) beslenme (Anon 1973 Hazewinkel

1994 Olmstead 1998) ve fazla hareket (Haan ve ark 1993) gelmektedir Hayvan Ortopedi

Birliğinin (OFA) standartları ve bu konudaki disiplinli ccedilalışmaları sonucunda Avrupa ve

Amerika uumllkelerinde displazi oranlarında oumlnemli azalmalar olmasına rağmen Alman

Ccediloban Koumlpeği Akita İnu Labrador Retriever Golden Retriever Rottweiller gibi koumlpek

ırklarının yanı sıra ulusal değerlerimiz Kangal Akbaş ve Tuumlrk Ccediloban Koumlpeklerinde de

halen buumlyuumlk bir problem olarak guumlncelliğini korumaktadır (Aslanbey ve Candaş 1994

Durmuş ve Han 2005 Hupp ve ark 2007) Materyali oluşturan koumlpekler 4‟ uuml Alman

Ccediloban Koumlpeği 4‟ uuml Golden Retriever 3‟ uuml Labrador Retriever 3‟ uuml Kangal 2‟ si

Rottweiller 2‟ si melez 1‟ i Boxer ve 1‟ i Mastif şeklinde ırk dağılımı goumlsterdi

55

Koumlpekler genetik olarak displazi accedilısından risk grubu iccedilerisinde yer alsın veya

almasın kalorisi yuumlksek besinlerle beslenmesinin hastalığın gelişiminde etkili olacağı ifade

edilmektedir Oumlzellikle genetik accedilıdan displazi yatkınlığı bulunan koumlpeklerde aşırı kilo

alımının eklemde osteoarthritis oluşumunu hızlandırdığına dikkat ccedilekilmektedir Bu

konuda iri ırk koumlpeklerin 3 ndash 10 aylık doumlnemlerinin ccedilok oumlnemli olduğuna vurgu

yapılmaktadır (Anon 1973 Olmstead 1998) Alınan anamnez bilgilerinde olguların

tamamının evde hazır mamalar ile beslendiği kaydedildi Ancak duumlzenli egzersiz

yaptırıldığı da ifade edildi Klinik ve radyolojik muayeneler sonucu yapılan

değerlendirmelerde displazi accedilısından eklemlerde meydana gelen değişim hastaların buumlyuumlk

kısmında minimal duumlzeyde iken klinik belirtilerde hafif seyrediyordu Birccedilok olgu rutin

displazi kontroluuml sırasında saptanan değişimlere ilişkin olarak operasyona alındı

Literatuumlr verilerde (Yuumlcel ve Bakır 1993 Swenson ve ark 1997 Altunatmaz ve ark

2003 Hupp ve ark 2007) cinsiyetin displazi uumlzerindeki etkisi ccedilelişkilidir Kimi

araştırmacılar (Yuumlcel ve Bakır 1993 Swenson ve ark 1997) dişilerde kimileride

(Altunatmaz ve ark 2003 Hupp ve ark 2007) erkeklerde daha sık goumlruumllduumlğuumlnuuml bildirirken

kimi araştırıcılar da (Sarıerler 2003) cinsiyetin oumlnemli olmadığını bildirmektedirler Bakır

(1992) toplam 250 olguluk bir taramada displazi goumlruumllme oranını dişilerde 39

erkeklerde 295 olarak belirtmektedir Sunulan ccedilalışmada 20 koumlpekten 13bdquouuml (65) erkek

7‟si (35) dişi idi Bu sayı kesin bir yargı iccedilin oldukccedila az olmakla birlikte Hupp ve ark

(2007) ile Altunatmaz ve ark (2003)‟nın bulguları ile benzerlik goumlsterirken Swenson ve

ark (1997) Bakır (1992) ile Yuumlcel ve Bakır (1993)‟ın goumlruumlşleri ile farklılık goumlstermektedir

Kalccedila displazili koumlpeklerin genellikle merdiven ccedilıkmada zorlandığı tavşan gibi

arka ayakları uumlzerinde zıpladıkları yattıkları yerden zor kalktıkları yuumlruumlyuumlşlerinde arka

bacaklarda sallantı oturuşta asimetri hareket etmede isteksizlik ve ccedilabuk yorulma

belirlendiği ifade edilmektedir (Deny ve Butterworth 2000 Durmuş ve Han 2005 Vezzoni

ve ark 2005) Alınan anamnez bilgilerinde hasta sahiplerinin ilk dikkatini ccedileken klinik

bulgu topallık yuumlruumlmede isteksizlik sallantılı yuumlruumlyuumlş ve hafif koşturmalarda tavşan gibi

zıplama olarak ifade edildi Klinik muayenede olguların tamamında merdiven ccedilıkarken

zorlanma oumlnemli bir kısmında (18 olgu) hafif koşturulduğunda tavşan gibi arka ayakları

uumlzerinde zıplama yattıkları yerden kalkmada zorlanma (9 olgu) goumlzlendi Ayrıca tuumlm

olgularda sallantılı yuumlruumlyuumlş oturuşta asimetri ve hareket etmede isteksizlik ve ccedilabuk

yorulma dikkati ccedilekti Elde edilen bulgular anılan literatuumlrler (Deny ve Butterworth 2000

Durmuş ve Han 2005 Vezzoni ve ark 2005) ile paralellik goumlsterdi

56

Klinik muayenede kalccedila ekleminin gevşekliğinin belirlenmesinde birccedilok youmlntem

kullanıldığı bildirilmektedir Bu youmlntemler hayvanlara sedasyonlu ve sedasyonsuz olarak

yapılmaktadır (Bojrab ve ark 1988 Madsen ve Svalostoga 1995 Adams ve ark 1998

Puerto ve ark 1999 Lust ve ark 2001 Oumlzsoy 2002a)

Hupp ve ark (2007) radyografik oumllccediluumlmler ile abduksiyon eksternal rotasyon testi ve

kalccedila ekstensiyon testlerinde duyulan ağrı arasında bir ilişkiye rastlamadıklarını

bildirmektedirler Ayrıca Deny ve Butterworth (2000) bu testlerin her zaman pozitif sonuccedil

vermeyeceğini ifade etmektedirler Ccedilalışmada tuumlm olgulara sedasyonsuz abduksiyon

eksternal rotasyon ve kalccedila ekstensiyon testleri uygulandı Bunlardan 18 olguda

abduksiyon eksternal rotasyon testinin sonucu ağrı varlığı accedilısından pozitif iken diğer 2

olguda negatif idi Bu olguların tamamında radyografik incelemelerde displaziye ilişkin

bulgular vardı Bu iki olgunun ağrı testlerine negatif yanıt vermesinin displaziye ilişkin

dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olmasından kaynaklandığı kanısına varıldı

Kalccedila displazisinin radyografik tanısında standart OFA pozisyonunda alınan ventro-

dorsal goumlruumlntuumller uumlzerinde Norberg-Olson accedilı oumllccediluumlmleri değerli bilgiler verir JPS TPO ve

DARthroplasti gibi eklemin yapısını bozmayan sağaltım youmlntemleri sonrası acetabulumun

caput femorisi kuşatma etkinliğini belirlemede de yararlıdır (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve

ark 2007 Gahring 2011) Ccedilalışmada Norberg accedilı oumllccediluumlm ortalaması operasyon oumlncesi

9232plusmn204 iken postoperatif 3 ay 940plusmn194 postoperatif 1yıl ve daha uumlstuumlndekilerde

9536plusmn195 olarak oumllccediluumllduuml Operasyon sonrası değerler ile operasyon oumlncesi değerler

karşılaştırıldığında meydana gelen artış istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt001) bulundu Hupp

ve ark (2007) DARthroplasti oumlncesi standart OFA pozisyonunda Norberg accedilı ortalamasını

857plusmn108 ve operasyon sonrası 1 yıllık doumlnemde 898plusmn92 olarak oumllccedilmuumlşlerdir Ccedilalışmada

preoperatif ve postoperatif doumlnem değerleri karşılaştırıldığında operasyon sonrası doumlnemde

meydana gelen artış istatistiksel olarak anlamlı bulundu

DARthroplasti iliumdan alınan kemik greftin kalccedila eklemi kapsuumllası uumlzerine

taşınması ve taşınan greftin dorsal acetabular kenar uumlzerine birkaccedil vida ile tutturulması

esasına dayanmaktadır Boumlylece taşınan greftin dorsal acetabular kenar ile buumltuumlnleşmek

sureti ile dorsal acetabulum kenarını uzatacağı aynı zamanda eklem kapsuumllasını

destekleyerek gerilmeyi azaltarak ağrıyı ortadan kaldıracağı ifade edilmektedir (Hupp ve

ark 2007 Slocum ve Slocum 2009 Muumlller 2011 Gahring 2011) Slocum ve Slocum

(2009) ve Gahring (2011) dorsal acetabular kenarı iliumdan alınan kemik greftiyle

uzattıklarını ve lukzasyona uğrayan kalccedila eklemine stabilite sağladıklarını ifade

57

etmektedirler Kemik greftin eklem kapsuumlluumlnuumln dış tarafını kapatacak şekilde

yerleştirildiğini boumlylece eklem kapsuumlluumlnuuml destekleyerek caput femoris‟ in eklem

kapsuumlluumlne yaptığı etkiyi hafiflettiğini ve eklenen greftin zamanla gelişerek ve pelvisle

kaynaşarak dahada stabil bir hal alıp caput femoris ile eklem kapsuumlluumlnuumln uyumuna destek

sağladığını vurgulamaktadırlar Ferreira ve ark (2007) crista iliacadan kemik parccedilası

almışlar alınan kemik parccedilasını dorsal acetabular kenarın periostal boumllgesini kuumlrete ederek

buraya iki kortikal vida ile tutturduklarını ifade etmektedirler Sunulan ccedilalışmada kortiko-

kanselloumlz kemik doku 13 kostadan temin edildi Kostadan elde edilen uumlccedil adet kemik doku

parccedilası dorsal acetabular kenar uumlzerinde accedilılan deliklere greft materyali olarak ccedilakıldı

Eklem kapsuumllası uumlzerinde herhangi bir işlem yapılmadı Teknik boumlylece modifiye edilmiş

oldu

Yukarıda anılan ccedilalışmaların (Slocum ve Slocum 2009 Gahring 2011) uzun doumlnem

kontrollerinde aktivitenin iyi duumlzeyde olduğu topallık belirtilerinin ortadan kalktığı ifade

edilmektedir Sadece Slocum ve Slocum (2009) ilgili kalccedila ekleminde abduksiyonun

sınırlı olduğuna dikkat ccedilekmektedirler Ccedilalışmada uzun doumlnem kontrollerde hayvanlarının

aktivitelerinin iyi duumlzeyde olduğu topallık belirtilerinin ortadan kalktığı belirlendi ayrıca

hasta sahipleri tarafından da operasyon oumlncesi belirtilerin duumlzeldiği ifade edildi Klinik

bulgulara ilişkin preoperatif ile postoperatif doumlnemlere ait veriler arasında istatistiksel

olarak klinik duumlzelme accedilısından anlamlılık (Aktivite iccedilin plt0001 topallık iccedilin plt001)

saptandı Postoperatif goumlzlemlerde kalccedila ekleminde Slocum ve Slocum (2009)‟un

bulgularının aksine abduksiyonun normal ve ağrısız olduğu tespit edildi Anılan ccedilalışmada

(Slocum ve Slocum 2009) abduksiyonun ağrılı olmasının nedenini standart

DARthroplastide kapsuumlla uumlzerine dikilen kemik gereftin zamanla olgunlaşarak dorsal

kenarın aşırı uzamasına bağlanmaktadır

Hupp ve ark (2007) 2 yılı aşkın suumlre izledikleri olgularda aktivite ayakta duruş

atlama abduksiyon ve adduksiyonda ağrı belirtilerine rastlamadıklarını kaydetmektedirler

Ferreira ve ark (2007) postoperatif 18ay kontrollerinde koumlpeklerin aktivitesinin yeterli ve

normal duumlzeyde olduğu bildirmektedirler Slocum ve Slocum (2009) operasyonu izleyen 1

yıl ve uumlzeri kontrollerde duruş ve yuumlruumlyuumlş testlerinin normal olduğunu fakat abduksiyon

testinde sınırlı harekete rastladıklarını ifade etmektedirler Filho ve Selmi (2001)

operasyon oumlncesi 14 koumlpeğin tamamında topallık bulguları ve ağrı testlerinde pozitif sonuccedil

elde etmişken operasyon sonrası 1 2 ve 12 aylarda yaptıkları topallık muayenesi ve ağrı

bulgularının oumlnemli derecede azalarak ortadan kalktığına dikkat ccedilekmektedirler

58

Operasyona alınan olgulardan 9 adedi 1 yıl ve daha uzun suumlre izlendiler Bu koumlpeklerin

klinik kontrollerinde abduksiyon eksternal rotasyon ve ekstensiyon testlerinde herhangi bir

ağrı belirtisi ve sınırlamaya rastlanmadı aynı zamanda duruş ve yuumlruumlyuumlş testleride

normaldi Klinik muayene bulguları Slocum ve Slocum (2009)‟ un saptadıkları abduksiyon

pozisyonunda sınırlanma dışında anılan ccedilalışmaların (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve ark

2007) klinik bulguları ile oumlrtuumlşmekte idi

Bazı araştırmacılar (Hupp ve ark 2007 Gahring 2011) bilateral kalccedila eklemi

displazisi belirlenen ve DARthroplasti uygulanmasına karar verilen olgularda her iki kalccedila

eklemine aynı guumln iccedilerisinde muumldahale ettiklerini ve operasyon sonrası sonuccedilların olumlu

olduğunu bildirmektedirler Ayrıca Slocum ve Slocum (2009) ve Gahring (2011) tek

seansta bir kalccedilaya pelvik osteotomi diğer kalccedilaya DARthroplasti uyguladıklarını rapor

etmektedirler Sunulan ccedilalışmada her iki kalccedila ekleminde displazi tespit edilen 4 olguya

DARthroplasti operasyonu aynı guumln iccedilerisinde uygulandı Postoperatif doumlnemde klinik

accedilıdan bu koumlpeklerin gelişimi ile tek tarafa DARthroplasti operasyonu uygulananlar

arasında belirgin bir fark goumlzlenmedi

Ferreira ve ark (2007) kemik greftini yerleştirmek iccedilin dorsal boumllgedeki kapsuumlla

uumlzerinde yatak hazırlanırken uygulanan kuumlretaja bağlı olarak bir denervasyonun

şekillendiğini ve buna bağlı olarak hayvanların operasyon sonrasında ilk guumln itibariyle

ağrısız bir şekilde ayaklarını kullanabildiklerini bildirmektedirler Hupp ve ark (2007)

kapsuumllanın dorsalinin denervasyonuna bağlı olarak postoperatif ağrının kısmen daha az

olduğunu ifade etmektedirler Ccedilalışmada dorsal duvar uumlzerine kemik greftlerin

yerleştirilmesi iccedilin delik accedilma işlemi oumlncesi boumllgede kuumlt diseksiyon uygulandı Yukarıda

anılan goumlruumlşler (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve ark 2007) doğrultusunda kesin olmamakla

birlikte denervasyon işleminin gerccedilekleşmesi olasıdır Zira postoperatif doumlnemde ağrıya

ilişkin ciddi bir problem ile karşılaşılmaması bu duumlşuumlnceyi destekler niteliktedir

Hupp ve ark (2007) operasyon sonrası 6 haftalık suumlreccedilte koumlpeklerin 10‟ar dakikalık

yavaş tempoda ve tasmalı olarak gezdirilmesine 6 haftadan sonra 14 guumlnde bir 10‟ar

dakika uzatılarak devam ettirilmesine izin verdiklerini bildirmektedirler Tasmasız

yuumlruumlyuumlşe operasyondan 3 ay sonra geccedilildiğini ifade etmektedirler Luck (2011) hastaların

8 hafta kısa tasmalarla uzun olmayan yuumlruumlyuumlşler yapabileceğini bu suumlreden sonra normal

aktivitelerine devam edebileceğini belirtmektedir Ccedilalışmada modifiye DARthroplasti

uygulanan olguların tamamında ertesi guumlnden başlayarak 1 hafta suumlre ile kontrolluuml olarak

kısa tasma ve yuumlruumlyuumlşlerle gezdirilmeleri bir haftadan sonra operasyondan oumlnceki normal

59

ve tasmasız yuumlruumlyuumlşlere geccedilmeleri oumlnerildi Literatuumlr verilerle (Hupp ve ark 2007 Luck

2011) kıyaslandığında normal ve tasmasız yuumlruumlyuumlşe bu kadar kısa suumlrede geccedililmesinde

yerleştirilen greftin hayvanın normal hareketleri esnasında uygulandığı yerden

ccedilıkmayacağının oumlngoumlruumllmesi etkili oldu Aynı zamanda hareketsizliğe bağlı olarak olası

kas atrofilerinin engellenmesi veveya oluşan atrofilerin duumlzelmesinde hızlanma sağlayarak

eklem stabilitesini olumlu youmlnde etkileyeceği duumlşuumlncesinden hareketle boumlyle bir planlama

yapıldı Nitekim postoperatif goumlzlemlerde gelişim beklentiler doğrultusunda oldu

Hupp ve ark (2007) operasyondan 3-4 guumln sonra 4 koumlpekte kolleksiyon şekillendiğini

bildirmektedirler 3 koumlpekte de greftlerin dorsale deplasmanı sonucunda şiddetli ağrı ve

operasyon sonrası yaklaşık 5-6 haftalarda sıccedilrama ve atlamalardan kaynaklandığı

duumlşuumlnuumllen n ishiadicus felci şekillendiğini kaydetmektedirler Slocum ve Slocum (2009)

bir olguda geccedilici siyatik sinir disfonksiyonu şekillendiğini ve bunun postoperatif 6 aylık

doumlnemde normale doumlnduumlğuumlnuuml belirtmektedirler Aynı ccedilalışmada birkaccedil olguda siyatik

sinirin konulan greft ile ligamentum sakrotuberale arasına sıkışması nedeniyle

komplikasyon yaşandığı ve ligamentin kesilmesi yoluyla problemin ortadan kalktığı ifade

edilmektedir Sunulan ccedilalışmada 3 olguda kortiko-kanselloumlz doku elde etmek iccedilin kostanın

ccedilıkarıldığı boumllgede postoperatif 4-5 guumlnlerde kolleksiyon gelişti Bunlardan 2 sine klinikte

muumldahale edildi ve koleksiyon punksiyon yapılarak boşaltıldı sonrasında herhangi bir

nuumlks yaşanmadı Uumlccediluumlncuuml olgu telefonla youmlnlendirilerek oumlzel bir klinikte punksiyon

yapılarak koleksiyonun boşaltılması sağlandı Yapılan işlemden 1 hafta sonra tekrar

koleksiyona bağlı şişme şekillendiği ve bu şişkinliğin operasyonla yine aynı oumlzel veteriner

kliniğinde alındığı hasta sahibi tarafından uumlccediluumlncuuml ayda yapılan kontrollerde bildirildi

Ccedilalışmada siyatik sinirin etkilendiği herhangi bir komplikasyona rastlanmadı Bunda

boumllgeye yaklaşımda titiz bir diseksiyon işlemi uygulanmasının yanı sıra dorsal acetabular

kenara ccedilakılan implantın siyatik siniri tehdit etmeyecek noktalara yerleştirilmesinin etkili

olduğu duumlşuumlnuumllduuml

Gahring (2011) 11 koumlpek uumlzerinde yaptığı ccedilalışmada 4 koumlpekte operasyon sonrası

tuumlm aktivitelerin normal ve topallığın olmamasına rağmen zıplama hareketlerini

yapamadıklarını bildirmektedir Slocum ve Slocum (2009) koumlpeklerin zıplama

hareketlerini yapabildiğini fakat bir koumlpekte zıplama sırasında ağrı olduğunu

belirtmektedir Postoperatif doumlnemde yapılan kontrollerde ve hasta sahiplerinden alınan

bilgiler doğrultusunda koumlpeklerin kısa suumlre iccedilerisinde operasyon oumlncesi doumlnemlerinden ccedilok

daha iyi bir aktiviteye kavuştukları topallık kıyaslaması accedilısından operasyon oumlncesine

60

goumlre daha iyi oldukları ifade edildi klinik muayenelerde zıplama hareketlerini kolaylıkla

yapabildikleri goumlzlendi

Duff ve Campbell (1977) 267 koumlpek uumlzerinde yaptıkları ekzisyon arthroplastisi

sonrası 30 oranında mekanik topallığın devam ettiğini koumlpeklerin 50 sinin 8-10 hafta

75 bdquoinin 10 ndash 12 hafta sonrasında normal yuumlruumlyuumlş yapabildiklerini belirtmektedirler Off

ve Matis (1997) yaptıkları ccedilalışmada 132 koumlpeğe eksizyon arthroplastisi operasyonu

uyguladıklarını ve postoperatif 4 yıl sonrasında hayvanların 32‟ sinin iyi duumlzeyde

yuumlruumlduumlğuumlnuuml duumlzguumln bir kas yapısına sahip olduğunu ve bacaklarına ağırlık verdiğini

20‟ sinde hafif kas atrofisi ve topalık olduğunu bacaklarına yuumlk vermekte problem

yaşadıklarını ve 48‟ inde ciddi şekilde suumlrekli topallık kas atrofisi ve oumlzellikle egzersiz

sonrası ve soğuk hava şartlarında bacağına ağırlık vermediklerini bildirmektedirler Kuumlrkluuml

(2010) ekzisyon arthroplastisi yapılan 20 koumlpekten 3 tanesinin ilgili bacağı

kullanmadığını 4 tanesinin 3 ay sonunda 8 tanesinin 3-6 ay 4 tanesinin 6-12 ay arasında

basmaya başladığını ifade etmektedir Yaygınguumll (2005) TPO uygulanan yedi koumlpeğin

postoperatif birinci guumlnde ayakta ve hareketli olmasına karşın ileri zamanlarda yuumlruumlme

problemleri ile karşılaşıldığına dikkat ccedilekmektedir Altunatmaz ve ark (2003) TPO

uygulanan 22 koumlpekte postoperatif 3-5 guumlnlerde orta derecede topallık goumlruumllduumlğuumlnuuml ve 20-

25 guumln sonra operasyon yapılan bacağa ağırlık vermeye başladığını bildirmektedirler

Ayrıca 7 erkek koumlpeğin uumlrinasyon sırasında arka bacağını abduksiyona alırken zorlandığını

belirtmektedirler Anılan ccedilalışma (Duff ve Campbell 1977 Off ve Matis 1997 Altunatmaz

ve ark 2003 Yaygınguumll 2005 Kuumlrkluuml 2010) sonuccedilları ile kıyaslandığında postoperatif

doumlnemde koumlpeklerin daha kısa suumlrede ve daha etkili bir duumlzelme goumlsterdikleri goumlruumllduuml

Operasyon youmlntemi ve olgulara bağlı olarak sonuccedilların değişebileceği kabul edilmekle

birlikte modifiye DARthroplasti‟ nin bu youmlnuuml ile avantajlı olduğu soumlylenebilir

Musculus pectineus myektomisi kalccedila displazisi sağaltımında palyatif bir youmlntem

olarak kullanılır Displazi tedavisinde yalnız musculus pectineus myektomisi

uygulandığında uzun doumlnem postoperatif bulgularda eklem stabilitesinin artmadığı

osteoartritik değişiklerin devam ettiği ve ağrının tamamen ortadan kalkmadığı bildirilmiştir

(Remedions ve Fries 1995) Ccedilalışmada elde edilen bulgular ışığı altında Modifiye

DARthroplasti‟ nin eklem stabilitesini artırdığı ve ağrıyı tamamen ortadan kaldırdığı

goumlzlendi Fakat osteoartritik değişiklikler musculus pectineus myektomisinde olduğu gibi

hafif duumlzeyde devam etti

61

Barut ve ark (2011) 22 koumlpek uumlzerinde uyguladıkları DARthroplasti

operasyonunda kalccedila ekleminde şekillenen osteoarthritin durduğunu veya gelişiminin

yavaşladığını hayvanların yuumlruumlyuumlş fonksiyonlarının duumlzeldiğini ve operasyon sonrası

nonsteroid anti inflamatuar ilaccedilların kullanımına ihtiyaccedil duyulmadığını bildirmektedirler

Ccedilalışmada tuumlm olgulara 7 guumln suumlre ile 2 mgkg dozunda karprofen (Rimadyl 20 mg tablet

Pfizerreg) uygulandı Uzun doumlnem nonsteroid anti inflamatuar ilaccedil kullanımına gerek

duyulmadı

62

5 SONUCcedil

Kalccedila eklemi displazisinin sağaltımı amacı ile uygulanan ldquoModifiye DARthroplastirdquo

tekniğinin etkinliği klinik ve radyografik youmlntemlerle izlendi Toplam 20 klinik olgu

uumlzerinde yuumlruumltuumllen ccedilalışmadan elde edilen sonuccedillar aşağıda oumlzetlendi

1 Klinik muayenede koumlpeklerde topallık goumlruumllme oranı preoperatif doumlnemde

947 iken operasyon sonrası 3 ayda 579‟ a 1 yıl ve daha uzun doumlnemde

158‟ e geriledi Kalccedila ekstensiyon testi preoperatif doumlnemde tuumlm olgularda

ağrı varlığı accedilısından pozitif iken postoperatif 3 aydan sonraki kontrollerde 1

olgu dışında ağrı bulgusuna rastlanmadı Abduksiyon eksternal rotasyon testinde

hem sağ hem sol eklemler iccedilin 19 olguda ağrı mevcut iken postoperatif

kontrollerde birer olgu dışında ağrının ortadan kalktığı goumlzlendi Ayakta duruş

testi displazi varlığı accedilısından preoperatif doumlnemde 1 olguda negatif 19 olguda

pozitif sonuccedil verirken operasyon sonrası kontrollerde 19 olguda negatif 1 olguda

pozitif sonuccedil verdi

2 Radyografik değerlendirmelerde OFA pozisyonunda alınan ventro-dorsal

radyogramlar uumlzerinde yapılan oumllccediluumlmlerde Norberg accedilı değerleri preoperatif

doumlnem 9232plusmn204 1 yıl uumlstuuml postoperatif doumlnemde 9536plusmn195 olarak belirlendi

Postoperatif doumlnemde meydana gelen artış preoperatif doumlneme goumlre istatiksel

accedilıdan oumlnemli bulunmasına rağmen yeterli değildi Dejeneratif değişimlerde

ilerlemenin de devam ettiği goumlzlendi

3 Postoperatif doumlnem kontrollerde preoperatif doumlnem ile kıyaslandığında

koumlpeklerin daha aktif goumlruumlntuuml iccedilerisinde olduğu dikkati ccedilekti ve bu durum hasta

sahipleri tarafından da ifade edildi Koumlpeklerin hiccedilbirinde kas atrofisi goumlruumllmedi

4 Orijinal youmlntemde dorsal acetabular kenara taşınan kortiko-kanselloumlz kemiğin

kenarı uzatarak caput femoris‟ in acetabulum tarafından bir soket gibi kuşatıldığı

ifade edilmektedir Modifiye DARthroplasti‟de taşınan kemik greftleri dorsal

acetabular kenarı uzatmadı dejeneratif değişimleri de durdurmadı

5 Literatuumlr verileri ile kıyaslandığında modifiye DARthroplasti‟nin klinik olarak

(kuumlccediluumlk bir seride de olsa) benzer sonuccedilları verdiği dejeneratif değişimlerin

minimal duumlzeyde olduğu olgularda sorunların protez ve benzer cihazlara gerek

kalmadan ccediloumlzuumlme ışık tutabileceği kanısına varıldı

63

6 Tekniğin eklem kapsuumllasında meydana gelen denervasyon veya ldquokortiko-

kanselloumlzrdquo kemik doku taşınımına ilişkin bir ldquokoumlk huumlcre tedavisirdquo accedilısından

etkinliğinin accedilığa kavuşturulması amacıyla irdelenmesi youmlnuumlnde kontrolluuml

denemelere de gereksinim duyulmaktadır

64

OumlZET

DERİNCEGOumlZ OOuml Koumlpeklerde Kalccedila Displazisinin ldquoModifiye DARthroplastirdquo

Tekniği ile Sağaltımı Uumlzerine Klinik Ccedilalışmalar

Bu ccedilalışmada kalccedila eklemi displazisinin sağaltımı amacı ile uygulanan ldquoModifiye

DARthroplastirdquo tekniğinin etkinliğinin klinik ve radyografik bulgular ışığı altında

değerlendirilmesi amaccedillandı

Ccedilalışma materyalini klinik ve radyolojik bulgular sonucunda KED tanısı konan 4-24

ay yaşları arasında değişik ırk ve cinsiyette (13 erkek 7 dişi) toplam 20 adet koumlpek

oluşturdu Radyolojik muayeneler sonucunda 16 olguda unilateral 4 olguda ise bilateral

olmak uumlzere ve 11 olguda sağ 5 olguda sol 4 olguda ise her iki tarafa DARthroplasti

uygulanmasına karar verildi

Oniki saatlik accedillığı takiben 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg kg Egevetreg)

deri altı yolla uygulanarak anestezinin antikolinerjik premedikasyonu yapıldı Sedatif ndash

analjezik premedikasyon iccedilinse 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20 mgkg

Egevetreg) in kas iccedili enjeksiyonu uygulandı 10 dakika sonra 5 mgkg ketamine

hydrochloride (Alfamine 100mgkg Egevetreg) in damar iccedili enjeksiyonu ile induumlksiyon

gerccedilekleştirildi Takiben koumlpeklere endotracheal tuumlp yerleştirildi ve yarı kapalı anestezi

cihazı ile (SMS 2000 Klasik Vent ndash V Marka SMS Tıbbi Cihaz Elek Elekt İnş Teks

Turz Oto San ve Tic Ltd Şti Ankara) 2 lik konsantrasyonda isoflurane (İsoflurane -

USP Adekareg

) solutulması ile anestezi suumlrduumlruumllduuml

Operasyon boumllgesi asepsi ve antisepsi kurallarına goumlre hazırlandı Kortikokanselloumlz

kemik greft olarak onuumlccediluumlncuuml kostadan yararlanıldı Dorsal acetabular duvar accedilığa ccedilıkarıldı

Dorsal duvar uumlzerine birbirine eşit uzaklıkta dril ile uumlccedil delik accedilılarak kosta parccedilaları bu

deliklere ccedilakıldı Boumllge uygun şekilde kapatıldı

Postoperatif birinci guumlnde koumlpeklerin hepsinin ayakta ve hareketli oldukları

goumlzlendi

İleri doumlnemde yapılan (10 Guumln 3ve 12 ay) klinik muayenelerde yuumlruumltme ve

koşturma abduksiyon eksternal rotasyon kalccedila ekstensiyon ve ayakta duruş testleri

sonuccedilları preoperatif doumlnemle kıyaslandığında daha iyi olduğu goumlruumllduuml

65

Ccedilalışmada Norberg accedilı oumllccediluumlm ortalaması preopertif doumlnemde 9232plusmn204 iken

postoperatif 3 ay 940plusmn194 postoperatif 1yıl ve daha uumlstuumlndekilerde 9536plusmn195 olarak

oumllccediluumllduuml

Sonuccedil olarak ldquoModifiye DARthroplasti‟derdquo taşınan kortiko-kanselloumlz greftler

Dorsal Acetabulum Kenarını uzatmadı ve dejeneratif değişimleri durdurmadı Bununla

birlikte kuumlccediluumlk bir seride de olsa dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olduğu

olgularda sorunların protez ve benzeri cihazlara gerek kalmadan ccediloumlzuumllebileceği

duumlşuumlnuumllduuml Tekniğin eklem kapsuumllasında bir denervasyona yol accedilarak veya ldquokortiko-

kanselloumlzrdquo kemik doku taşınımına ilişkin bir ldquokoumlk huumlcre tedavisirdquo etkisi sonucu etkin

olduğu youmlnuumlndeki beklentilerin accedilığa kavuşturulması amacıyla kontrolluuml denemelere

gereksinim olduğu kanısına varıldı

Anahtar Kelimeler DARthroplasti Kalccedila Eklemi Koumlpek

66

SUMMARY

DERİNCEGOumlZ OOuml Clinical studies on the treatment of hip dysplasia by ldquoModified

DARthroplastyrdquo in dogs

The aim of this study was to evaluate the efficiency of ldquoModified DARthroplastyrdquo

technique‟s on treatment of hip dysplasia according to the clinical and radiographical

findings

For this purpose study was carried out on 20 dogs in different breed sexes (13

Male 7 Female) and ages (4-24 months) which had diagnosed hip dysplasia according to

clinical and radiographical findings According to radiographical findings DARthroplasty

was performed in 16 dogs unilaterally (11 right and 5 left) and in 4 dogs bilaterally

Following the 12 hours fasting period anticholinergic premedication of anaesthesia

was induced by subcutaneously injection of 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg

kgEgevet reg

) After that sedative-analgesic premedication was archieved by intramuscularly

injection of 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20 mgkgEgevetreg

) Ten minutes later

induction was archieved by 5 mgkg ketamine hydrochloride (Alfamine 100mgkgEgevet reg

)

injection intravenously Following the induction endotracheal intubation was completed

and anaesthesia was maintained by inhalation of 2 isoflurane concentration (Isoflurane -

USP Adekareg

) by using semi-closed circuits anaesthetic machine (SMS 2000 VentndashV

SMS Medical Aparts Elec Elecr Build Text Tour Car Ind

and Trade Ltd Co Ankara)

Operation area is prepared according to routine asepsis and antisepsis procedure

Thirteenth rib was used as corticocancellous bone graft According to routine surgical

procedure dorsal acetabular rim was revealed Grafts were placed into three holes which

were drilled at equal distance to each other Area was closed in routine manner

At the postoperatively first day it was observed that all the dogs were ambulant

and lively

According to long-term follow up (10th days 3th and 12th months) clinical tests

findings obtained by abduction-external rotation test hip extension test standing test and

walking-running test were better when compare preoperative findings

In this study mean Norberg Angle was measured as 9232plusmn204 940plusmn194 and

9536plusmn195 preoperative postoperative 3th and 12th months respectively

67

As a result in this technique ldquoModified DARthroplastyrdquo transplanted cortico-

cancellous grafts neither extend dorsal acetabular rim nor stoped degenerative changes

However although we carried out this study in a small number of patients we thougt that

in cases which has minimal degenerative changes problems could be solve by using this

method without using prosthesis or similar devices It was also concluded that detailed

controlled trials might be necessary in an attemp to highlight that this technique caused

clinicaly recovery by denervation of joint capsule or by the effects of corticocancellous

bone grafts may acting as ldquostem cellsrdquo

Key Words DARthroplasty Dog Hip Joint

68

KAYNAKLAR

Adams WM Dueland RT Meinen J Q‟ Brien RT Giuliano E Nordheim EV Early

detection of canine hip dysplasia comparison of two palpation and five radiographic

methods Journal of the American Veterinary Medical Association 199834(5)339-346

Aktaş M Koumlpeklerde kalccedila displazisi

(httpwwwakutorgtrmodulesphpname=Newsampfile=articleampsid=2395) Erişim tarihi

06 Ağustos 2007

Alexander JW Canine hip dysplasia Small Animal Practice 1992 22(3)551-557

Altunatmaz K Yuumlcel R Devecioğlu Y Saroğlu M S Ozsoy Treatment of canine hip

dysplasia using triple pelvic osteotomy Veterinary Medicine-Czech 200348(1-2)41-46

Anon Report on canine hip dysplasia Journal of the American Veterinary Medical

Association 1973162(8)662-668

Aslanbey D Candaş A Veteriner Operasyon Ankara Medisan Yayınevi 1994s772-784

Aslanbey D Veteriner Ortopedi ve Travmatoloji Ankara Maya Matbaacılık 1990s128-

140

Aslanbey D Veteriner Ortopedi ve Travmatoloji Ankara 3 Baskı Medisan Yayın Serisi

no 19 1996 s262-264

Bakır B Sivas Kangal koumlpeklerinde kalccedila ekleminin displazi accedilısından klinik ve radyolojik

olarak değerlendirilmesi İstanbul Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml İstanbul

Tuumlrkiye-1992

Ballinari U Montavon PM Huber E Weiss R Pectineus myectomy tenotomy of the

iliopsoas and neurectomy of the joint capsule as symptomatic therapy for coxarthrosis of

the dog Schweiz Arch Tierheilkd 1995137(6)251-257

Barut A Sadak S Nişancı A Long term effects of DARthroplasty surgery in canine hip

dysplasia 22 Cases 17th

FECAVA Eurocongress 6th

TSAVA Congress ldquoModern

Veterinary Practicesrdquo 7-10 Eyluumll 2011 İstanbul ndash Turkey 2011p472

Baruth H Berger L Bradshaw D et al Carprofen in Rainsford KD (ed)

Antiinflammatory and Anti-rheumatic Drugs Volume II Newer Anti-inflammatory Drugs

Rainsford KD ed CRC Press Boca Raton1986 p33ndash47

69

Belfield WO Chronic subclinical survey and canine hip dysplasia Veterinary Medicine

and Small Animal Clinician 1976741399-1401

Bennet D Hip dysplasia and ascorbate therapy fact or fancy Seminars in Veterinary

Medicine and Surgery (Small Animal) 19872(2)152-157

Black AP Triple pelvic osteotomi for juvenile canine hip dysplasia Australian Veterinary

Journal 200078(12)820-824

Bojrab MJ Ellison GW Slocum B Current Technique in Small Animal Surgery 4th

Ed

Baltimore Williams And Wilkins 1988p1145-1151

Chalman J Butler HC Coxofemoral joint laxity and the ortolani sign Journal of the

American Veterinary Medical Association 198521671-676

Charette B Dupuis J Beuregard G Palpation and dorsal acetabular rim radiographic view

for early detection of canine hip dysplasia Veterinary and Comparative Orthopaedics and

Traumatology 200114125-132

Corley EA Keller GG Hip Dysplasia A Guide for Dog Breeders and Owners 2nd

Ed

Columbia Missouri Orthopedic Foundation of Animals 1989p1-27

Dassler CL Canine Hip Dysplasia Diagnosis and Nonsurgical Treatment In Slatter D

(Eds) Textbook of Small Animal Surgery 3rd

Ed Philadelphia WB Saunders

Company 2002p2019-2029

Denny HR Butterworth S The hip A Guide to Canine and Feline Orthopaedic Surgery

4th Ed London Blackwell Science 2000p455-494

Dobbelaar MJ Dislocation of the Hip in Dogs Journal of Small Animal Practice

19634101

Duff R Campbell JR Long term results of excision arthroplasty of the canine hip

Veterinary Record 1977101181-184

Durmuş AS Han MC Bazı Koumlpek Irklarında Kalccedila Displazisi Doğu Anadolu Boumllgesi

Araştırmaları Dergisi 20053(2)106-109

Dursun N Veteriner Anatomi I 3rd

Ed Ankara Medisan Yayıncılık 1995p42-51

Dursun N Veteriner Topografik Anatomi 2nd

Ed Ankara Medisan Yayıncılık

2002p158-160

70

Dyce KM Sack WO Wensing CJG Textbook of Veterinary Anatomy Philadelphia

WB Saunders Company 1987p453-464

Evans H E Christiansen GC Miller‟s Anatomy Of The Dog 2nd

Ed Philadelphia WB

Saunders Company 1979p197-209

Ferreira MP Alievi MM Gomes C Beck CAC Voll J Sia D Filho APF Freire CD

Acetabuloplastia extracapsular para tratamento de displasia coxofemoral em catildeo ndash relato

de caso Acta Scientiae Veterinariae 200735(1)101-104

Filho Padilha JG Selmi AL Evaluation of darthroplasty with bone allograft as a treatment

for hip dysplasia in dogs XXVI World Congress of The World Small Animal Veterinary

Association 8-11 August 2001 Vancouver-Canada) 2001p692

Fluumlckiger MA Friedrich GA Binder H A radiographic stres technique fo evaluation of

Coxafemoral joint laxity in dogs Veterinary Surgery 1999281-9

Fox SM Bums J Burt J The dysplastic hip a crippling problem in dogs Veterinary

Medicine 198782684-693

Gahring DR Long-term results with DARthroplasty

httpwwwsancarlosvetcomOtherProfDARthroplastyDARthroplasty_Long_Term_Foll

owuphtml|~ProfDARthroplastyDARthroplasty_Long_Term_Followuphtml Erişim

tarihi 23 Eyluumll 2011

Gay WI Development of an intramedullary stem canine femoral head and neck prosthesis

Proceedings of the XVIIth World Veterinary Congress 14-21 August 1963 Hannover

1963p1087-1093

Guumllanber EG PennHip Radyografi Kursu Notları 22 Agustos 2004 Istanbul 2004p1-20

Guumlzel N Kangal Koumlpeklerinde Kalccedila Displazisi Uumlzerinde Ccedilalışmalar II Ulusal Veteriner

Cerrahi Kongresi 1-2 Ekim 1990 Alata- Mersin

Haan JJ Beale BS Parker RB Diagnosis And Treatment Of Canine Hip Dysplasia Canine

Practice 199318(3)25-28

Hazewinkel HA Skeletal diseases In Willis JM Simpson KW eds The Waltham Book

of Clinical Nutrition of the Dog and Cat Frome England Butler and Tanner 1994395-

423

71

Hedhammar A Olsson SE Andersson SA Persson L Pettersson L Olausson A Sundgren

PE Canine hip dysplasia study of heritability in 401 litters of German shepherd dogs

Journal of the American Veterinary Medical Association 1979 1741012-1016

Henry GA Radiographic development of canine hip dysplasia Veterinary Clinics of North

America Small Animal Practice 199222559-578

Hupp J Pfeil I Buder A Monig K Pfeil A Schubert K Schulz S Winkler T Die dorsale

Pfannendachplastik nach Slocum ndash Eine retrospektive Studie Der praktische Tierarzt

200788(6)398-409

İki Y Sağlam M Koumlpeklerde caput ve collum femoris‟in exicion arthroplastisi Veteriner

Cerrahi Dergisi 200410(1-2)43-47

Jaeligger GT Larsen S Soslashli N Moe L Two years follow-up study of the pain-relieving effect

of gold bead implantation in dogs with hip-joint arthritis Acta Veterinaria Scandinavica

2007499

Johnson AL Smith CW Pijanowski GJ Hungerford LL Triple pelvic osteotomy effect

on limb function and progression of degenerative joint disease Journal of the American

Animal Hospital Association 199834260-264

Kealy RD Olsson SE Monti KL Lawler DF Biery DN Helms RW Lust G Smith GK

Effects of limited food consumption on the incidence of hip dyplasia in growing dogs

Journal of the American Veterinary Medical Association 1992201857-863

Kinzel S Hein S Von Scheven C Kuumlpper W 10 years experience with denervation of the

hip joint capsule for treatment of canine hip joint dysplasia and arthrosis Berl Tierarztl

Wochenschr Munch 2002115(1-2)53-56

Kuumlrkluuml Ccedil Koumlpeklerde eksizyon arthroplasti operasyonu ve geccedil doumlnem sonuccedilları Adnan

Menderes Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml Aydın Tuumlrkiye-2010

Kwon YD Pittler MH Ernst E Acupuncture for peripheral joint osteoarthritis (A

systematic review and meta-analysis) Rheumatology 2006 45(11)1331-1337

Leighton EA Genetic of canine hip dysplasia Journal of the American Veterinary Medical

Association 19972101474-1479

Luck DR DARthroplasty httpwwwvsrsnetDARthroplastyhtml Erişim tarihi 17

Eyluumll 2011

72

Lust G Todhanter RJ Erb N Dykes NL Williams AJ Burton-Wurster N I Farese JP

Repeatability of dorsolateral subluxation scores in dogs and correlation with macroscopic

appearance of hip osteoartritis American Journal of Veterinary 2001621711-1715

Lust G An overview of the pathogenesis of canine hip dysplasia Journal of the American

Veterinary Medical Association 1997210(10)1443-1445

Lust G Other orthopedic diseases Textbook of small animal surgery 2nd

Ed

Philadelphia WB Saunders Company 19931938-1944

Mackenzie SA Oltenacu EA Leighton W Heritability estimate for temperament scores in

German shepherd dogs and its genetic correlation with hip dysplasia Behavior Genetics

1985 15 475-482

Madsen JS Svalostoga E The joint capsula and joint laxity in dogs with hip dysplasia

Journal of the American Veterinary Medical Association 19952101463-1465

Meomartino L Fatone G Potena A Brunetti A Morphometric assessment of the canine

hip joint using the dorsal acetabular rim view and the centre-edge angle Journal of Small

Animal Practice 2002432-6

Morgan JP Stephens M Radiographic Diagnosis And Control Of CHD Iowa State

Universitesi Press 1988

Moses PA Alternatif surgical methods for treating canine hip dysplasia Australian

Veterinary Journal 200078(12)822-823

Muumlller D Pfannendachplastik mit kortiko-spongioumlsen Knochentransplantaten zur Therapie

der Huumlftgelenksdysplasie und Coxarthrose

httpmueller-heinsbergdePfannendachplastik_2008pdf Erişim Tarihi 23 Eyluumll 2011

Muumlller ME Total hip prosthesis Clinical Orthopaedics 197072(9)46-68

Nickel R Schummer A Seiferle E Wilkens H Wille KH Frewein J The Anatomy of the

Domestic Animals - The Locomotor System of the Domestic Mammals Berlin Verlag

Paul Parey 1986p89-90

Off W Matis U Excision arthroplasty of the hip joint in dogs and cats Clinical

radiographic and gait analysis findings at the surgical veterinary clinic of the Ludwig

Maximilians University of Munich Der praktische Tierarzt 1997 25(4)379-387

73

Olmstead ML Total Hip Replacement Current Techniques in Small Animal Surgery 4th

Ed BaltimoreWilliams and Wilkins 1998p1173-1178

Oumlzsoy S Koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı I klinik değerlendirmeler Veteriner

Cerrahi Dergisi 2002a8(3-4)81-88

Oumlzsoy S Koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı II Radyografik değerlendirme Veteriner

Cerrahi Dergisi 2002b8(2-4)89-95

Piermatei DL Flo GL Hip Dysplasia Brinker Piermatei Flo Handbook of Small Animal

Orthopedics and Fracture Repair PhiladelphiaWB Saunders Company1997p433-465

Piermattei DL Greeley RG An Atlas of Surgical Approaches to The Bones of The Dog

and Cat Philadelphia WB Saunders Company 1979

Puerta DA Smith GK Gregor TP Lafond E Conzemius MG Cabell WL Mckelvie PJ

Relationships between results of the Ortolani method of hip joint palpation and distraction

index Norberg angle and hip score in dogs Journal of the American Veterinary Medical

Association 1999214(4)497-501

Read RA Conservative management of juvenil canine hip dysplasia Australian Veterinary

Journal 200078(12)818-819

Read RA Diagnosis and treatment options for hip dysplasia in dogs

httpwwwvincomproceedingsplxCID=WSAVA2002ampPID=2663 Erişim tarihi 26

Nisan 2010

Remedions AM Fries CL Implant complication in 20 triple pelvic osteotomy Veterinary

and Comparative Orthopaedics and Traumatology 19936202-207

Remedions AM Fries CL Treatment of canine hip dysplasia A review Canadian

Veterinary Journal 199536(8)503-509

Riser WH Rhodes WH Newton CD Hip dysplasia In Newton CD Nunamaker DM

(Eds) Textbook of Small Animal Orthopedics Philadelphia JB Lippincott 1985 953-

980

Riser WH A half century of canine hip dysplasia Seminars in Veterinary Medicine and

Surgery (Small Animal) 1987287-91

74

Sarıerler M Comparison of the ortolani method of hip joint palpation norberg angle and

subluxation index in the diagnosis of hip dysplasia in dogs Veteriner Cerrahi Dergisi

20039(3-4)20-25

Schnelle GB Some new diseases in the dog American Kennel Gaz 19355225

Schulz KS Dejardin ML Surgical treatment of canine hip dysplasia In Slatter D (Eds)

Textbook of Small Animal Surgery 3rd

Ed Philadelphia WB Saunders Company

2002p2029-2059

Slocum B Devine TM Dorsal acetabular rim radiographic view for evaluation of the

canine hip Journal of the American Animal Hospital Association 199026289-296

Slocum B Slocum DT Pelvic Osteotomy For Axial Rotation Of The Acetabular Segment

İn Dogs With Hip Dysplasia The Veterinary Clinics of North America Small Animal

Practice 199222645-682

Slocum B Slocum TD DARthroplasty

httpwwwslocumenterprisescomArticlesdarthroplastyhtm|~httpwwwslocumenterpri

sescomArticlesdarthroplastyhtm Erişim tarihi 07 Haziran 2009

Slocum B Slocum TD Hip Current techniques in small animal surgery 4th

Ed

BaltimoreWilliams and Wilkins 1998p1127-1178

Smith GK Advances in diagnosing canine hip dysplasia Journal of the American

Veterinary Medical Association 19972101451-1457

Swenson L Audell L Hedhammar A Prevalence and ınheritance of and selection for hip

dysplasia in seven breeds of dog in sweden and bebefit cost analysis of a screening and

control program Journal of the American Veterinary Medical Association 1997210207-

214

Todhunter RJ Lust G Hip Dysplasia Pathogenesis In Slatter D (Eds) Textbook of Small

Animal Surgery 3rd

Ed Philadelphia WB Saunders Company 2002p2009-2019

Tomlinson LJ Johnson JC Quantification of measurement of femoral head coverage and

Norberg angle within and among four breeds of dogs American Journal of Veterinary

Research 200061(12)1493-1500

Toumlnnis D General radiography of the hip joint Congenital dysplasia and dislocation of the

hip Berlin Springer Verlag 1987p100-138

75

Trumpatori BJ Mathews KG Roe SR Robertson ID Radiographic anatomy of the canine

coxofemoral joint using the dorsal acetabular rim (DAR) view Veterinary Radiology amp

Ultrasound 200344526-532

Vane JR Botting RM Mechanism of action of anti-inflammatory drugs Scand J

Rheumatol 199625(102)9ndash21

Vezzoni A Dravelli G Corbari A Lorenzi MD Cirla A Tranquillo V Early diagnosis of

canine hip dysplasia European Journal of Companion Animal Practice 200515(2)173-

184

Vezzoni A Boiocchi S Vezzoni L Vanelli AB Bronzo V Double pelvic osteotomy for

the treatment of hip dysplasia in young dogs Veterinary and Comparative Orthopaedics

and Traumatology 20106444-452

Wallace LJ Canine hip dysplasia past and present Seminars in Veterinary Medicine and

Surgery (Small Animal)1987292-106

Winer BJ Donald RB Kenneth MM Statistical principles in experimental desing Third

Ed A Bradford Hill London 1991

Wylie KB DeYoung DJ Drost WT DeYoung BA The Effect of Surgical Approach on

Femoral Stem Position in Canine Cemented Total Hip Replacement Veterinary Surgery

19972662

Yaygınguumll R Koumlpeklerde triple pelvik osteotomi uygulamaları Adnan Menderes

Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml Aydın Tuumlrkiye-2005

Yuumlcel R Bakır B Kangal ccediloban koumlpeklerinde kalccedila ekleminin displazi accedilısından klinik ve

radyolojik olarak incelenmesi İstanbul Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi ve Muumlnih Ludwig-

Maximilians Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Tuumlrk Alman Guumlnleri Tebliğ Kitabı 29 - 30

Nisan 1993 Avcılar-İSTANBUL 1993p83-87

Zhang Z Zhu L Sandler J Friedenberg SS Egelhoff J Williams AJ Dykes NL

Hornbuckle W Krotscheck U Moise NS Lust G Todhunter RJ Estimation of

heritabilities genetic correlations and breeding values of four traits that collectively define

hip dysplasia in dogs American Journal of Veterinary Research 200970(4)483-492

76

OumlZGECcedilMİŞ

1978 yılında Sivas‟ta doğdum İlkokulu Ziya Goumlkalp İlkokulu ortaokul ve lise

oumlğrenimimi Sivas Selccediluk Anadolu Lisesi‟nde tamamladım 1996 yılında Ankara

Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi‟nde okumaya hak kazandım 2001 yılında mezun oldum

2003 yılında Adnan Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı‟nda

Araştırma Goumlrevlisi olarak ccedilalışmaya başladım 2006 yılında aynı Anabilim Dalında

doktora programına başladım Halen Adnan Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi

Cerrahi Anabilim Dalı‟nda araştırma goumlrevlisi olarak ccedilalışmaktayım

77

TEŞEKKUumlR

Doktora oumlğrenimim ve tez ccedilalışmam suumlresince ilgi ve yardımlarını hiccedilbir zaman

esirgemeyen danışmanım Sayın Prof Dr Ali BELGE‟ ye teşekkuumlruuml bir borccedil bilirim

Ayrıca her konuda katkılarını esirgemeyen İstanbul Uumlniversitesi Veteriner

Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyesi Sayın Prof Dr Kuumlrşat OumlZER‟ e Adnan

Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyeleri Sayın

Prof Dr Murat SARIERLER‟ e Sayın Prof Dr Nuh KILICcedil‟ a oumlzellikle tezin bitiş

aşamasında goumlstermiş oldukları yardım ve sabırdan dolayı Anabilim Dalımız Oumlğretim

Uumlyesi Yrd Doccedil Dr Sayın İbrahim AKIN Fizyoloji Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyesi Sayın

Aykut UumlNER‟ e Araştırma Goumlrevlisi Dr Sayın Rahime YAYGINGUumlL Araştırma

Goumlrevlisi Zeynep Bilgen ŞEN Araştırma Goumlrevlisi Zeynep Bozkan TATLI‟ ya ve tuumlm

doktora ve yuumlksek lisans oumlğrencileri ile emeği geccedilen tuumlm oumlğrencilere teşekkuumlr ederim

Tez ccedilalışmama SAE-09013 numaralı proje ile sağladığı maddi katkılarından

dolayı Adnan Menderes Uumlniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimine

teşekkuumlr ederim

Page 9: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve

vii

336 Standart OFA Pozisyonunda Norberg Accedilılarının Değerlendirme Sonuccedilları 47

4TARTIŞMA 54

5 SONUCcedil 62

OumlZET 64

SUMMARY 66

KAYNAKLAR 68

OumlZGECcedilMİŞ 76

TEŞEKKUumlR 77

viii

SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ

JPS Juvenil Pubic Symphiodesis

DEH Dejeneratif Eklem Hastalığı

OFA Orthopedic Foundation for Animals

DLS Dorsolateral Sublukzasyon

NSAID Nonsteroidal Antienflamatuar Ajanlar

TPO Uumlccedilluuml Pelvik Osteotomi (Triple Pelvic Osteotomy)

PDS Polidiaxanon

KED Kalccedila Eklemi Displazisi

DAK Dorsal Asetabular Kenar

DPO Double Pelvic Osteotomy

DI Distraksiyon İndeksi

ix

CcedilİZELGELER DİZİNİ

Sayfa

Ccedilizelge 11 Osteoarthritisrsquo in gelişimine ilişkin yaş topallık ilişkisi 11

Ccedilizelge 21 Ccedilalışmayı oluşturan koumlpeklerin ırk yaş ve cinsiyet dağılımları 30

Ccedilizelge 31 Standart OFA pozisyonunda norberg accedilılarının değerlendirme

sonuccedilları 43

Ccedilizelge 32 Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları 44

Ccedilizelge 33 Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları 45

Ccedilizelge 34 Ayakta duruş testi sonuccedilları 46

Ccedilizelge 35 Aktivite testi sonuccedilları 46

Ccedilizelge 36 Topallık testi sonuccedilları 47

Ccedilizelge 37 Norberg accedilısı kalccedila ekstensiyon testi abduksiyon eksternal

rotasyon testi duruş testi aktivite ve topallık testinin preoperatif postoperatif

3ay ve 1 yıl bulgularına toplu bir bakış 43

x

RESİMLER DİZİNİ

Sayfa

Resim 11 Normal ve displazik kalccedilaların radyografik goumlruumlntuumlsuuml 02

Resim 12 Os coxaersquo yı oluşturan kemik yapılar 03

Resim 13 M pisiformis m gluteus profundus m gluteus mediusun anatomik

goumlruumlnuumlmuuml 05

Resim 14 Deri ve fasiarsquonın ensizyon hattı 06

Resim 15 Kasların retrakte edilmesi 06

Resim 16 Dorsal acetabulum duvarına yaklaşım 07

Resim 17 Kalccedila displazilerinde goumlzlenen merdiven ccedilıkarken zorlanma 11

Resim 18 Abduksiyon eksternal rotasyon testi 13

Resim 19 Normal bir koumlpekte ayakta durma pozisyonu Displazili bir koumlpeğin

ayakta durma testinde kalccedila ve bel boumllgesini ccedilukurlaştırma14

Resim 110 Ortolani testinin uygulama tekniği 16

Resim 111 Standart OFA pozisyonu 19

Resim 112 Dorsolateral Sublukzasyon (DLS) radyografik pozisyonrsquo un

uygulanışı 20

Resim 113 PennHip methoduyla radyografi ccedilekim tekniği 21

Resim 114 PennHip methoduyla alınan radyografilerde distaksiyon ve

kompresyon goumlruumlntuumlleri 21

Resim 115 Distraksiyon indeksinin hesaplanmasındaki şematik goumlruumlnuumlm 22

Resim 116 DARthroplasti operasyonu iccedilin kemik greftinin alındığı ve uygulandığı

yerin iskelet uumlzerindeki ve radyografideki goumlruumlntuumlsuuml26

Resim 21 Ccedileşitli vakalara ait preoperatif goumlruumlntuumller 31

Resim 22 Standart OFA pozisyonunda radyografilerin alınması 33

Resim 23 Hastanın operasyona hazırlanmasına ait goumlruumlntuumller 34

xi

Resim 24 13 costarsquo nın ccedilıkartılmasına ait goumlruumlntuumller 36

Resim 25 13 costarsquo nın kortikokanselloumlz kemik grefti olarak hazırlanması 37

Resim 26 Dorsal acetabular kenara yaklaşım ve greftlerin yerleştirilmesi

iccedilin deliklerin accedilılması 38

Resim 27 Greftrsquo lerin yerleştirilmesi ve boumllgenin kapatılması 39

Resim 28 Hayvanların operasyon sonrası genel goumlruumlntuumlleri 40

Resim 31 Uygulanan ccedileşitli testlere ait goumlruumlntuumller 49

Resim 32 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 15 aylık erkek Kangal

koumlpeğe ait radyografiler 50

Resim 33 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti sol tarafa eksizyon arthroplastisi

uygulanan 11 aylık erkek melez koumlpeğe ait radyografiler 51

Resim 34 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık erkek Labrador

Retriever koumlpeğe ait radyografiler 52

Resim 35 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 6 aylık erkek Kangal

koumlpeğe ait radyografiler 52

Resim 36 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 13 aylık erkek

Golden Retriever koumlpeğe ait radyografiler 53

Resim 37 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık dişi

Rottweiler koumlpeğe ait radyografiler 53

1

1GİRİŞ

Kalccedila displazisi oumlzellikle orta ve iri ırk koumlpekleri etkileyen genetik ve ccedilevresel

faktoumlrlerin etkisi altında meydana gelen eklemde stabilite bozukluğu oluşturan oumlnemli bir

gelişim anomalisidir (Alexander 1992 Aktaş 2007)

Hastalığın oluşumunda kalıtsal nedenler dışında beslenme diyet ve ağırlığın oumlnemli

roluumlnuumln bulunduğu bildirilmektedir Pelvis kaslarının gelişim anomalileri ve eklem

gevşekliği de nedenler arasında sayılmaktadır (Alexander 1992 Aslanbey ve Candaş 1994

Piermatei ve Flo 1997) Hastalığa yakalanan koumlpekler normal kalccedila eklemi ile doğarlar

ancak buumlyuumlme suumlrecinde iskelet ve bunu destekleyen kas sisteminde bir inkoordinasyon

gelişir (Alexander 1992)

Kalccedila displazisinde klinik belirtiler ve radyografik değişiklikler arasında direkt bir

korrelasyon bulunmamaktadır Bazı hayvanlar oumlnemli radyografik değişimler bulunmasına

rağmen herhangi bir topallık belirtisi goumlstermezler veya ccedilok az topallık goumlsterirler

Bununla birlikte ccedilok az radyografik değişim goumlsteren olgularda belirgin topallıklar

goumlzlenebilmektedir (Denny ve Butterworth 2000)

Kalccedila displazisi accedilısından genel kontrol zamanı 6-7 ay yaş doumlnemi olarak kabul

goumlrmektedir Ancak PennHip youmlntemi ile 3-4 aylık koumlpeklerde hastalığın erken doumlnem

oumlnemli bulgularından kalccedila eklemi gevşekliği ortaya konabilmektedir (Fluumlckiger ve ark

1999 Oumlzsoy 2002b İki ve Sağlam 2004 Gahring 2011)

DARthroplasti eklemde dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olduğu henuumlz

osteofitik uumlremelerin başlamadığı ve kıkırdak yapısının bozulmadığı doumlnemde endikedir

Bu operasyonda amaccedil hayvanın iskelet sisteminin farklı boumllgelerinden alınan kemik

greftlerin dorsal acetabular kenara taşınarak boumllgenin daha uzun bir hale getirilmesi eklem

kapsuumlluumlnuumln desteklenmesi acetabulumun yuumlzey genişliğini artırarak caput femoris‟in daha

iyi bir şekilde kavranması ve eklemdeki gevşekliğin ortadan kaldırılmasını sağlamaktır

(Slocum ve Slocum 1992 Hupp ve ark 2007 Gahring 2011)

11 Kalccedila Displazisinin Tanımı

Kalccedila displazisi lig caputis ossis femoris caput femoris ve collum femoris‟deki

dejenerasyona bağlı olarak eklemde gevşeklik acetabulumda sığlaşma caput femoris‟de

2

duumlzleşme ile karakterize progresif nitelikte tek veya ccedilift taraflı bir eklem bozukluğudur

(Resim 11) (Anon 1973 Mackenzie ve ark 1985 Guumlzel 1990)

Resim 11 A Normal ve B Displazik kalccedilaların radyografik goumlruumlntuumlsuuml

12 Tarihccedile

Kalccedila displazisi ilk kez yaklaşık 2000 yıl oumlnce Hipokrat tarafından insanlarda

tanımlanmıştır (Olmstead 1998) Kalccedila eklemi displazisi terimi Hilgenreiner tarafından

1936 yılında kullanılmıştır İlk elektif neonatal tedavi Ortolani tarafından 1937 yılında

bildirilmiştir (Toumlnnis 1987)

Koumlpeklerde kalccedila displazisi ile ilgili ilk ccedilalışma ise 1930 yılında Kuzey Amerika‟da

başlamış 1935 yılında Schnelle tarafından ldquocoxa- femoral eklemin bilateral kongenital

sublukzasyonurdquo olarak tanımlanmış ve o doumlnemde nadir olduğu duumlşuumlnuumllmuumlştuumlr (Schnelle

1935) Guumlnuumlmuumlzde ise durum tamamen farklı bir goumlruumlnuumlm almış ve kalccedila displazisi

oumlzellikle iri ırk koumlpeklerin ccedilok sık karşılaşılan genetik bir eklem problemi olarak varlığını

suumlrduumlregelmiştir (Altunatmaz ve ark 2003 Aktaş 2007)

13 Kalccedila Ekleminin Anatomisi

Os coxa os ilium os pubis ve os ischii‟nin birleşmesiyle oluşur (Resim 12) Bu uumlccedil

kemiğin ilgili boumlluumlmleri aralarında acetabulum denilen merkezi ve derin bir ccedilukur

oluşturacak şekilde birbiriyle birleşmişlerdir (Dyce ve ark 1987 Dursun 1995)

A B

3

Resim 12 Os coxae‟ yı oluşturan kemik yapılar (Dyce ve ark 1987)

Acetabulum caput ossis femoris ile eklemleşen bir ccedilukurluktur Acetabulum‟un iccedil

yuumlzuumlnde caput ossis femoris ile eklem yapan yarım ay şeklindeki eklem yuumlzuumlne facies

lunata adı verilir Eklemin oluşumuna katılmayan ve kıkırdak kapsamayan tabanı ise fossa

acetabuli‟dir Acetabulum‟un dorsolateral yuumlzuumlnuuml kıkırdak dokusu kaplamıştır Fibroumlz

eklem kapsuumlluuml acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve collum femoris‟e yapışır

(Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)

Os pubis os coxa‟nın oumln ve alt kısmını oluşturur Foramen obturatorium‟u

şekillendirir Corpus ossis pubis ramus cranialis ossis pubis ve ramus caudalis ossis pubis

olmak uumlzere uumlccedil kısmı vardır Corpus ossis pubis acetabulum‟ un yapısına katılan goumlvde

kısmıdır Ramus cranialis ossis pubis‟in oumln kenarı keskin kenarlı bir ccediloumlkuumlntuuml yapar Buraya

pecten ossis pubis denir Yine bu kenar uumlzerinde pecten ossis pubis‟in lateralinde ve

acetabulum yakınında os ilium ile ramus cranialis ossis pubis‟in birleşme yerine eminentia

iliopubica denir Burası m pectineus‟un insersiyon yeridir (Evans ve ark 1979 Dyce ve

ark 1987)

Acetabulum ile caput ossis femoris arasındaki ekleme articulatio coxae denir

Eklem ccedilıkıntısını oluşturan caput ossis femoris kuumlre şeklindedir iccedile ve biraz yukarı

doumlnuumlktuumlr Eklem ccedilukurunu oluşturan acetabulum ise os coxa‟nın dış yuumlzuumlnde dışa ve

aşağıya bakan derin ve geniş bir ccedilukurdur Acetabulum‟un tuumlmuuml eklemin oluşumuna

katılmaz Eklemin oluşumuna katılan yarımay şeklindeki eklem yuumlzuuml facies lunata

4

eklemin oluşumuna katılmayan kısmı ise fossa acetabuli‟dir Acetabulum‟un kenarları

fibroumlz kıkırdaktan yapılmış bir halka ile yuumlkseltilmiştir Labrum acetabulare denilen bu

halka sayesinde acetabulum hem derinleşir hem de genişler caput ossis femoris‟in

yarısından fazlasını iccediline alır (Dyce ve ark 1987 Dursun 1995)

Kalccedila eklemi spheroid bir eklemdir Yapısı nedeniyle ccedilok hareketli bir eklem

olması gerekirken hayvanlarda ligament ve kasların oumlzel durumları nedeniyle sadece

fleksiyon ve ekstensiyon kısıtlı olarak abduksiyon ve adduksiyona izin verir Bununla

beraber carnivor‟da oldukccedila hareketlidir ve abduksiyon hareketini ccedilok rahat yapabilir

(Dursun 1995)

M gluteus superficialis ince duumlz hemen hemen dikdoumlrtgen şeklinde bir kastır

Sacrum ve ilk kuyruk omurundan başlar trochanter major‟ un arkasına yapışarak son

bulur M gluteus ve m piriformis tarafından oumlrtuumllmektedir Kalccedila ekleminin ekstensor

kasıdır N gluteus caudalis tarafından innerve edilmektedir (Nickel ve ark 1986 Dyce ve

ark 1987 Dursun 1995)

M gluteus medius ala ossis ilii sacrum ve m longissimus lumborum‟dan

carnivorlarda fascia glutea ve crista iliaca‟ dan başlar trochanter major‟ da sonlanır M

gluteus superficialis ve fascia glutea tarafından oumlrtuumlluumlr Kalccedila eklemine ekstensiyon

yaptırır ve N gluteus cranialis tarafından innerve edilir (Evans ve ark 1979)

M gluteus profundus spina ischiadica‟ dan başlar ve trochanter major‟ da

sonlanmaktadır (Resim 13) Kalccedila eklemine ekstensiyon ve abduksiyon yaptıran bu kas n

gluteus cranialis tarafında innerve edilir (Nickel ve ark 1986 Dyce ve ark 1987)

5

Resim 13 M pisiformis m gluteus profundus m gluteus mediusun anatomik goumlruumlnuumlmuuml

Eklem kapsuumlluuml geniş ve kalındır Labrum acetabulare‟yi ve incisura acetabuli‟yi

uumlstten oumlrten ligamentum transversum acetabuli‟yi de iccediline alacak şekilde collum ossis

femoris‟e yapışır Capsula articularis‟in oumln kısmı acetabulum yakınında kalınlaşarak zona

orbicularis adında geniş ve sirkuumller bir kemer oluşturur Eklem kapsuumlluumlnuumln oumln ve biraz dış

yan kesiminde ligamentum iliofemorale bulunur Os ilium ile fossa trochanterica arasında

uzanan kuvvetli bir bağdır (Nickel ve ark 1986)

Ligamentum transversum acetabuli Labrum acetabulare‟nin devamı şeklindedir ve

incisura acetabuli‟yi uumlstten koumlpruumller boumlylece altında bir delik kalır Bu delikten ekleme ait

damar ve sinirler geccediler (Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)

Ligamentum capitis ossis femoris Fossa acetabuli ile fovea capitis femoris arasında

uzanan kısa ve yuvarlak bir bağdır İntrakapsuumller olarak yer alan bu bağ membrana

synovialis tarafından oumlrtuumllmuumlştuumlr (Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)

14 Kalccedila Eklemine Intergluteal Ensizyonla Dorsal Yaklaşım

Boumllgenin uumlst (proximal) sınırını femur‟ un trochanter majorunun uumlst ucundan

geccedilirilen transversal bir duumlzlem oluşturur Alt sınırını trochanter major‟un 10ndash14 cm

altından birinci duumlzleme paralel olarak geccedilirilen transversal bir duumlzlem belirler Bu iki

duumlzlem arasında kalan boumllge regio articulationis coxae (kalccedila eklemi boumllgesi)‟ dir (Dursun

2002)

6

Resim 14 Deri ve fascia‟nın ensizyon hattı (Piermattei ve Greeley 1979)

Deri ensizyonu trochanter major‟ un distalinden başlar trochanteri geccediler

craniomedial youmlnde buumlkuumllerek trochanter ile dorsal hat arasında sonlandırılır (Resim 14)

Deri ve subkutan yağ dokusu diseke ve retrakte edilerek gluteal fascia‟nın goumlruumlnmesi

sağlanır Bu fascia m gluteus superficialis ve biceps femoris‟in cranial sınırı boyunca

ensize edilir (Resim 14) Bu iki ensizyon trochanter major boumllgesinde birleştirilir

Resim 15 Kasların retrakte edilmesi (Piermattei ve Greeley 1979)

7

M superficialis kaldırılarak trochanter minor uumlzerindeki insersiyon noktasından

ensize edilir Bu kasın kaldırılmasıyla siyatik sinir‟e yaklaşılır M gluteus medius craniale

retrakte edilir (Resim 15) (Piermattei ve Greeley 1979)

Resim 16 Dorsal acetabulum duvarına yaklaşım (Piermattei ve Greeley 1979)

M gluteus superficialis elevasyonu ve retraksiyonu siyatik sinir‟ in ekarte

edilmesini sağlar Corpus ilium uumlzerinde m gluteus profundus‟ un origosu caudal sınırı

uumlzerinden başlayarak ensize edilir M gluteus profundus kas goumlvdesinin craniolateral

elevasyonu ve retraksiyonu iccedilin bu ensizyon cranial‟ e devam eder ve boumlylece

acetabulum‟un dorsal kenarına ulaşılır (Resim 16 ) (Piermattei ve Greeley 1979)

15 Kalccedila Displazisinin Nedenleri

Hastalığın oluşumunda genetik faktoumlrler başta olmak uumlzere ccedilevresel faktoumlrlerinde

etkinliği kanıtlanmıştır (Zhang ve ark 2009) Ccedilevresel faktoumlrlere bakıldığında vuumlcut

buumlyuumlkluumlğuuml buumlyuumlme oranı (oumlzellikle 3-8 aylık doumlnemde) beslenme diyete bağlı kalsiyum

ve diğer katyonların aşırı alınımı m pectineus distrofisi yeni doğanlarda aşırı fiziksel

etkinlik zayıf pelvik kas kuumltlesi osteokondrozis aşırı derecede eksojen oumlstrojen alımı ve

C vitamini eksikliğinin hastalığın oluşumunda rol aldığı duumlşuumlnuumllmektedir (Piermattei ve

Flo 1997 Olmstead 1998)

8

151Genetik

Kalccedila displazisi kalıtsal bir hastalıktır (Hedhammar 1979 Corley ve Keller 1989

Alexander 1992) Kalccedila displazisi poligenetik ve multifaktoumlriyel pek ccedilok genin ve

faktoumlruumln etkisinde oluşan bir oumlzellik taşımaktadır (Mackenzie ve ark 1985 Leighton 1997)

Ccedilevresel faktoumlrler kalccedila displazisinin nedeni değildir fakat derecesini belirlemede rol

oynayabilirler (Corley ve Keller 1989 Kealy ve ark 1992) Bunun anlamı bir hayvanın

fenotipi mutlaka genotipine eşit olacak anlamına gelmez İki hayvan aynı displazik

genotipe sahipken ccedilevresel faktoumlrlerin etkisiyle farklı fenotiplere (1 displazik 1 normal)

sahip olabilir (Fox ve ark 1987) Her iki ebeveyni de displazik olan koumlpeklerin

yavrularında kalccedila displazisi goumlruumllme oranı 85 iken bir ebeveynin normal bir ebeveynin

dizplazik olduğu ccediliftleşme sonucu doğan yavrularda 52 ana - babanın normal olduğu

yavrularda 375 olarak bildirilmektedir (Riser 1987) Alman ccediloban koumlpeklerinde yapılan

bir ıslah ccedilalışmasında displazik olmayan kapalı bir kolonide 35 yıl iccedilerisinde kalccedila

displazisi oranının 39‟ dan 17 lere duumlşuumlruumllduumlğuuml kaydedilmektedir (Riser ve ark 1985)

152Beslenme

Beslenme kalccedila displazisini etkileyen oumlnemli ccedilevre faktoumlrlerinden biridir tek başına

kalccedila displazisine neden goumlsterilemez fakat genetik yatkınlığı olan bireylerde displazinin

goumlruumllme oranını artırabildiğine dikkat ccedilekilmektedir (Hazewinkel 1994)

Kalccedila displazisi genotipi‟ne sahip yavru koumlpeklerde buumlyuumlme periyodunda yuumlksek

kalorili diyetle beslenmenin hastalığın insidansı ve şiddetini artırdığı bildirilmektedir

(Anon 1973 Olmstead 1998)

153Hormonlar

Aşırı kalsiyum alınması kalsitonin‟de artış paratiroid hormonunda azalmalara

neden olur Ayrıca yetersiz beslenme de gastrin salınımını artırarak kalsitonini yuumlkseltir ve

paratiroid hormon duumlzeyini duumlşuumlruumlr Oumlstrojen relaksin insuumllin buumlyuumlme hormonu ve

paratiroid hormonunun kalccedila displazisinin gelişiminde birer etken olduğu bildirilmektedir

(Morgan 1988)

Oumlstrojen verilen yavru koumlpeklerde kalccedila displazisi goumlruumllme sıklığının artabileceği

belirtilmekle birlikte (Wallace 1987) displazik koumlpeklerin oumlstrojen seviyelerinin sağlıklı

koumlpeklerin duumlzeyleri ile aynı olabileceği de ifade edilmektedir (Riser ve ark 1985)

9

Kalccedila displazisi bulunan annelerde doğum sonrası relaksin seviyesi artış

goumlstermekte ve yavrulara verilen relaksin hormonunun kalccedila displazisi gelişimini

etkileyebileceği iddia edilmekle birlikte (Riser ve ark 1985 Lust 1993) oumlstrojen relaksin

veya herhangi bir diğer hormonun normal duumlzeyde bulunmasının kalccedila displazisinin

gelişiminde etkin olacağı sonucunu vermeyeceği vurgulanmaktadır (Riser ve ark 1985

Wallace 1987)

154Miyopatiler

M pectineus miyopatisi buumlyuumlmeyi engelleyip geciktirebilir Caput femoris‟in

acetabulum‟dan dışarıya ve yukarıya doğru yuumlklenmesine eklemin gevşekliğine

acetabulum‟un kenarının zedelenmesine neden olmaktadır (Morgan 1988)

155Vitaminler

Destek dokuların interselluumller liflerinin oluşumunda ve bu dokuların normal

fonksiyonlarının sağlanmasında etkili olan vitamin C‟nin eksikliğinde değişik oranlarda

kalccedila displazisi meydana geldiği C vitamini ilavesi ile beslenen yavrularda kalccedila displazisi

goumlruumllme oranında azalma olduğu bildirilmektedir (Bennet 1987) Gebe koumlpeklere yuumlksek

doz vitamin C uygulanmış ve yavrularda 2 yıllık bir doumlnemde kalccedila displazisinin ortadan

kalktığı goumlzlenmiştir (Belfield 1976)

16 Patogenez

Kalccedila ekleminin stabilitesi ve gevşekliğini kemiksel elementlerin yapısı ve dorsal

acetabular kenar (hayvan ayakta dururken destek accedilısından oumlnemli yer tutar) kalccedila

ekleminin ccedilapraz hareketinden sorumlu kasların dengesi eklem kapsuumlluuml lig caputis ossis

femoris ve sinoviya sıvısı etkiler (Read 2010)

Kalccedila eklemi displazisinin gelişiminde eklemdeki stabilite eksikliği ile

acetabulum‟un zayıf gelişimi sonucu collum femoris‟te ve acetabulum kenarında

ekzostozla birlikte seyreden kronik bir yangı gelişir Primer olarak eklem kapsuumlluuml ile

ligamentlerin gevşekliği ve buna bağlı olarak eklemde aşırı oynaklık sekonder olarak

acetabulum‟un noksan gelişimi meydana gelir Bu gevşeklik ve oynaklığın 4-8 aylar

iccedilerisinde en uumlst duumlzeyde olduğu bildirilmektedir Başka bir varsayıma goumlre de 4 ve 5 bel

omurlarında değişimler m pectineus‟ ta spazma neden olmaktadır Bu spazm sonucu

eklem lukzasyona suumlruumlklenmekte ya da caput femoris acetabulum‟un dorsal kenarına daha

fazla basınccedil yapmaktadır Boumlylece eklem kapsuumlluuml ve lig capitis ossis femoris gerilmekte ve

10

bunun sonucu olarak caput femoris‟in acetabulum‟un dorsal duvarına basıncı ile

acetabulum sığlaşmaktadır Ağır olaylarda bu durumun daha 14 guumlnde bile saptanabildiği

belirtilmektedir (Hedhammer ve ark 1979 Read 2010) Hedhammer ve ark (1979)

hastalığın genellikle yaşamın 3 ve 4 aylarında accedilığa ccedilıktığını ve ancak 12 ve 18 aylar

iccedilerisinde gelişimini tamamladığını bu yaştan sonra yalnız sekonder değişimlerin

goumlzlendiğini ifade etmektedirler

Displaziye prezdispoze koumlpek yavrularının doğumda normal kalccedila eklemine sahip

olduğu belirtilmektedir (Alexander 1992) Kalccedila eklemi yaşamın ilk 10-14 guumlnuumlne kadar

normal gelişimini suumlrduumlruumlr zamanla sinovial sıvı miktarında artış sinovitis sinovial sıvı

yapışkanlığı ve fonksiyonunda azalma ve sinovial sıvı iccedilerisindeki loumlkosit sayısında artış

şekillenmektedir Bunu takiben lig capitis ossis femoris ve eklem kapsuumlluumlnde dejenerasyon

başlamaktadır Hayvanın ırkı hızlı gelişimi ve ağırlık artışı gibi etiyolojik faktoumlrlere bağlı

olarak eklem gevşekliği ilerler ve sonuccedilta acetabulum ile caput femoris arasındaki uyum

bozularak displaziye ilişkin bir takım bozukluklar ortaya ccedilıkar (Anon 1973 Aslanbey ve

Candaş 1994)

17 Klinik Goumlruumlnuumlm

Hastalığın ilk bulgusu kalccedila eklemi gevşekliğidir Kalccedila displazili koumlpeklerde klinik

muayeneler sırasında arka ekstremitelere ilişkin ağrı sallantılı yuumlruumlyuumlş ayağa kalkmada

zorluk koşma ve sıccedilramada isteksizlik uzun ve zorlu egzersizlerden kaccedilınma merdiven

ccedilıkarken zorlanma (Resim 17) vardır (Aslanbey 1990 Guumlzel 1990 Deny ve Butterworth

2000) İnspeksiyonda pelvis ve gluteal boumllge kaslarında zayıflık kifoz bacaklarda ciddi bir

adduksiyon goumlruumllebilir Kalccedila displazisi genelde bilateral şekillenen bir rahatsızlık olsa da

aynı oumllccediluumlde her koumlpekte bilateral şekillenmeyebilir (Piermattei ve Flo1997 Olmstead 1998

Deny ve Butterworth 2000)

11

Resim 17 Kalccedila displazilerinde goumlzlenen merdiven ccedilıkarken zorlanma

18 Tanı

Kalccedila displazisinin ortaya ccedilıkması hayvanın yaşamı boyunca herhangi bir doumlnemde

genellikle stabilite bozukluğu ve osteoarthritisin tespiti ile goumlzlenebilir Hastalıkta topallık

ilk altı ay boyunca yavaş yavaş artış goumlsterir ve hayvan altı aylık olduğunda maksimum

noktaya ulaşarak belirginleşir daha sonraki altı aylık periyotta azalır ve hayvan bir yaşını

geccediltikten sonra artmaya başlar ( Ccedilizelge 11 ) (Todhunter ve Lust 2002)

Ccedilizelge 11 Osteoarthritis‟ in gelişimine ilişkin yaş topallık ilişkisi (Todhunter ve Lust

2002)

12

Koumlpeklerde ilk klinik belirtiler 3 ile 12 aylıkken goumlzlenirken genellikle altı

aylıktan kuumlccediluumlk koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı oldukccedila zordur (Dassler 2002) Ancak

guumlnuumlmuumlzde ccedileşitli radyografik youmlntemler ile kalccedila displazisi erken doumlnemlerde tespit

edilebilmektedir Klinik semptomlar belirginleşene kadar hasta sahiplerinin dikkatinden

kaccedilar Kesin teşhis palpasyon bulguları klinik bulgular ve radyografik youmlntemlerle

yapılabilmektedir (Smith 1997 Puerta ve ark 1999 Altunatmaz ve ark 2003)

181 Fiziksel muayene

Koumlpeklerin fiziksel muayenesinde kalccedila ekleminin gevşekliğinin belirlenmesinde

ve displazi teşhisinde birccedilok youmlntemin kullanıldığı bildirilmektedir Bu youmlntemler

hayvanlara sedasyonlu ve sedasyonsuz olarak yapılmaktadır (Bojrab ve ark 1988)

1811 Uyanık (sedasyonsuz) hastada yapılan testler

18111 Abduksiyon eksternal rotasyon testi

Bu test yangılı bir kalccedila ekleminde ağrı oluşturur Normalde dorsal acetabular

boumllgede eklem kapsuumlluuml ince ve şeffaf yapıdadır Caput femoris‟in sublukzasyonuna bağlı

olarak eklem kapsuumlluuml yırtılır ve fibrozis sonucu kalınlaşır Testin uygulanmasında bir kişi

hastanın başını tutarken hekim hastanın arkasında yer alır Hastanın sağ ve sol kalccedilaları

sıra ile test edilir Muayene eden kişinin sağ eli hastanın sağ dizini tutar Diz sağ kalccedilayı

dışarıya rotasyon ve fleksiyon yaptırmak iccedilin kullanılır Kalccedila abdukte edilir dışarıya

doğru doumlnduumlruumlluumlr ve gerilir Abduksiyonda yangılı ve zarar goumlrmuumlş collum femoris ile

eklem kapsuumlluuml temas ettirilir Eksternal rotasyonda ise yangılanmış kapsuumlluumln collum

femoris‟e suumlrtmesi rahatsızlık yaratır Hasta tepki goumlstermezse sonuccedil negatiftir Isırma ve

kalccedilayı korumaya ccedilalışması yangılanmış bir kalccedilayı goumlsterir Bu test kalccedila displazisi iccedilin

spesifik değildir Lumbal boumllgedeki medulla spinalis lezyonlarında da pozitiftir (Resim

18) (Bojrab ve ark 1988 Alexander 1992 Adams ve ark 1998)

13

Resim 18 Abduksiyon eksternal rotasyon testi

A Abduksiyon yangılanmış ve zarar goumlrmuumlş kollum femoris ile kapsuumll temas ettirir

B Eksternal rotasyon yangılanmış kapsuumlluumln kollum femorise suumlrtuumlnmesi sonucu rahatsızlık

yaratır (Oumlzsoy 2002a)

18112 Kalccedila ekstensiyon testi

Bu test collum femoris civarında eklem kapsuumlluumlnuuml gerer Bu testin

uygulanmasında bir kişi hastayı tutarken hekim hastanın arkasında durur Sağ ve sol

kalccedilalar sıra ile test edilir Kuumlccediluumlk bir koumlpeğin sağ kalccedila testi iccedilin hekim parmaklarını

kalccedilanın cranial‟i uumlzerine başparmağını da dorsal ischiial boumllgeye yerleştirilir Hastanın

kalccedilası muayene edenin parmaklarının ccedilekmesi ile gerilir Daha buumlyuumlk koumlpeklerde ise sağ

elin parmakları genu boumllgesine sol elde hayvanın arka tarafı uumlzerine yerleştirir Sol el

hayvanın hareketini oumlnlerken hekim femur‟u diğer eli ile geriye doğru ccedilekerek kalccedilayı

gerer Bu test collum femoris civarında eklem kapsuumlluumlnuuml gerer Pozitif olduğu zaman

hasta tepki goumlstermektedir Dorsal eklem kapsuumlluuml yangılaştığında ve fibrozis geliştiğinde

pozitif yanıt verir Bu test kalccedilaya spesifik değildir Kontraksiyona uğramış m iliopsoas ve

aşağı lumbal boumllgedeki yangılarda da pozitif yanıt verir (Bojrab ve ark 1988 Alexander

1992 Adams ve ark 1998)

18113 Duruş testi

Duruş testi omurgada basınccedil oluşturan fonksiyonel bir eylemdir Ayakta duran bir

koumlpeğin oumln ayaklarının yukarı kaldırılması ile gerccedilekleştirilir Sağlıklı bir koumlpek bu

pozisyonda rahatsız olmadan ayakta durur Koumlpeğin arka tarafı ve kalccedilası gergindir

Sağlıklı olmayan koumlpek ise rahatsız pozisyonda durur ve bu durumdan hoşlanmayarak yere

14

inmeye ccedilalışır Hayvan arka tarafını ve kalccedilasını fleksiyonda tutar Bu test aşırı

ekstensiyon yolu ile kalccedila ve omurgalarda baskı yaratır Anormal kalccedilalı koumlpekler fibrozis

ve yangının derecesine bağlı olarak farklı cevap verebilirler Bu test bir hastalık iccedilin

patognomonik olmamakla birlikte hayvanın sırtında ya da kalccedilasında bir problem

olduğunu goumlsterir (Resim 19) (Bojrab ve ark 1988)

Resim 19 A Normal bir koumlpekte ayakta durma pozisyonu B Displazili bir koumlpeğin

ayakta durma testinde kalccedila ve bel boumllgesini ccedilukurlaştırması (Bojrab ve ark 1988)

18114 Kalccedila sublukzasyon testi

Bu fiziksel muayene topallığın kalccedila ya da sırt boumllgesinden kaynaklanıp

kaynaklanmadığını belirlemede kullanılır Testin uygulanmasında bir kişi hastayı tutarken

hekim test edilen kalccedilanın yanında durur Sağ kalccedila iccedilin muayene edenin sağ elinin

parmakları femurun proksimal kısmının medialine ve sağ başparmak sağ ilium uumlzerine

yerleştirilir Buumlyuumlk koumlpeklerde dizin laterali uumlzerine sol elin yerleştirilmesi ile kalccedilanın

abduksiyonu oumlnlenmeye ccedilalışılır Muayene eden kişi aynı zamanda ilium‟u mediale iter ve

femuru laterale ccedileker Hastanın tepki vermemesi negatiftir (Oumlzsoy 2002a) Kalccedila

sublukzasyon testi dorsal acetabular kenardaki kapsuumlluumln yapışma noktasını zorlar

Muayene edenin proksimal femuru laterale ccedilekmesi ile kalccedila eklemi sublukze olur ve hasta

ağrıya karşı kalccedilasını korumak iccedilin kaslarını kontraksiyona geccedilirir Bu kas kontraksiyonu

caput femoris‟in yangılanmış dorsal eklem kapsuumlluuml iccediline doğru dorsal youmlnde yer

değiştirmesine neden olarak ağrıya yol accedilar (Bojrab ve ark 1988)

15

18115 İliopsoas testi

Bu fiziksel muayene topallığın m iliopsoas‟ dan kaynaklanıp kaynaklanmadığını

anlamak iccedilin yapılır Bu test iliopsoas kasına spesifiktir ve yangılanmış kas‟a koumlpeğin

cevabını test eder Hekim hayvanın yanında durur Koumlpeğin sağ m iliopsoas‟ ının testi iccedilin

hekim parmaklarını hastanın kalccedilasının cranialine yerleştirir ve mpectineus‟un caudalinde

m iliopsoas uumlzerine parmakla basınccedil uygular M iliopsoas aynı zamanda kalccedilanın

gerilmesi ve rotasyonu ile de test edilir Hasta tarafından hissedilen ağrı kasın gerilmesi

parmakla yapılan basınccedil ve yangı miktarı ile doğru orantılıdır (Bojrab ve ark 1988)

1812 Anestezi altındaki hastada yapılan testler

18121 Reduumlksiyon ve sublukzasyon accedilıları

Reduumlksiyon accedilısı kalccedila eklemi reduumlksiyonu oluştuğunda sagital duumlzlemden fiziksel

pozisyonda abduksiyon accedilısının oumllccediluumllmesidir Reduumlksiyon accedilısını oumllccedilmek iccedilin hasta

anesteziye alınır ve sırt uumlstuuml yatırılır El diz eklemi lateraline yerleştirilir Medial

doğrultuda zorlama ile kalccedila ekstensiyon ya da fleksiyonsuz vertikal başlama pozisyonuna

getirilir Diz eklemine uygulanan guumlccedil ile kalccedila yavaşccedila abduksiyona getirilir Kalccedila eklemi

yerine yerleştiğinde abduksiyon durdurulur Ccedilıtırtı sesinin duyulması ya da caput femoris‟

in yer değiştirmesinin palpe edilmesi ile kalccedila ekleminin yerine yerleştiği anlaşılır

Sineradyografi ile de durum izlenebilir (Bojrab ve ark 1988)

Reduumlksiyon accedilısı koumlpeklerde elektronik goniometre ile oumllccediluumlluumlr Goniometrenin ucu

iliopectinel ccedilıkıntı uumlzerindeki m pectineus‟ un orijininin hemen caudaline yerleştirilir

Goniometrenin kenarı genu ekleminin medial kenarına dokundurulur Reduumlksiyon accedilısı

okunur Reduumlksiyon accedilısı eklem gevşekliğini goumlsterir Bu durum dorsal acetabular kenarda

yırtılan kapsuumlluumln daha fazla gerilmesi anlamındadır (Bojrab ve ark 1988 Oumlzsoy 2002a)

Sublukzasyon accedilısını elde etmek iccedilin genu eklemi vertikal duruma getirilir Kalccedila

genu ekleminin mediale zorlanması ile yavaşccedila adduksiyon pozisyonuna gelir Kalccedila

eklemi lukzasyon ya da sublukzasyon pozisyonuna geldiğinde adduksiyon durdurulur İki

accedilı her kalccedila iccedilin oumllccediluumlluumlr Reduumlksiyon accedilısı her zaman sublukzasyon accedilısından buumlyuumlktuumlr

(Bojrab ve ark 1988) Sublukzasyon accedilısı dorsal kenardan aşağıya caput femoris‟in

fonksiyonel kayışını goumlsterir Lig caputis ossis femoris gereğinden fazla gerildiğinde ya da

acetabulum osteofitlerle dolmuş ise dorsal acetabular kenardan gerccedilek kayışı sublukzasyon

accedilısından az olabilir (Bojrab ve ark 1988 Oumlzsoy 2002a)

16

Sublukzasyon accedilısı pelvik osteotomiden sonra ya da normal kalccedilada negatif olabilir

Patolojik bir kalccedilada sublukzasyon accedilısı 0 dereden daha buumlyuumlktuumlr ve yavaşccedila artar Fakat

asla azalmaz Reduumlksiyon ve sublukzasyon arasında buumlyuumlk bir farklılık (oumlrn405) gerilmiş

bir eklem kapsuumlluuml ile birlikte sağlıklı bir kalccedilayı veya erken safhadaki kalccedila displazili bir

koumlpeği goumlstermektedir Bu accedilılar arasındaki orta derecede bir farklılık (oumlrn3015) pelvik

osteotomiye acil ihtiyacı olan bir kalccedilayı goumlsterir Bu accedilılar arasındaki kuumlccediluumlk bir farklılık

(oumlrn2522) kalccedilanın osteofitlerle dolduğunu ve bu kalccedilanın pelvik osteotomiye aday

olmadığını goumlsterir Bu accedilılar arasında 0 dereceye yakın bir oran (oumlrn100) kapsuumlluuml

gerilmiş ve cerrahi girişim gerektirmeyen normal bir kalccedilayı goumlsterir (Bojrab ve ark 1988

Oumlzsoy 2002a)

18122 Ortolani belirtisi

Palpasyonla femurun lukzasyon - sublukzasyona uğratılıp sonra reduumlkte edilmesine

dayanan diagnostik testtir Testin uygulanmasında anestezi yapılan hayvan sırt uumlstuuml ya da

yan yatırılır Buumlyuumlk koumlpeklerde sırt uumlstuuml pozisyonda uygulanır Sırtuumlstuuml pozisyonda femur

masaya diktir ve art genu fleksiyondadır Femurdan art genu‟ya doğru aşağı youmlnde caput

femoris‟ e sublukzasyon sağlamak iccedilin basınccedil uygulanır Caput femoris acetabulum‟ a

yerleşene kadar 15-20 derece abdukte edilir (Resim 110) Lateral pozisyonda ise femur

masaya paralel art genu fleksiyondadır Sublukzasyonu sağlamak iccedilin femur‟ a guumlccedil

dorsalden verilir Eğer eklemde gevşeklik var ise sublukzasyon oluşur Duumlzelme hissedilen

veya duyulan bir reduumlksiyon sesiyle anlaşılır bu ldquoPozitif Ortolani Belirtisirdquo olarak

adlandırılır Ortolani belirtisi eklem kapsuumlluumlnuumln gerilmesini goumlsterir Eklem kapsuumlluuml

gerildiğinde eklem gevşekliği oluşur Eklem kapsuumlluumlnuumln gerilmesinin birccedilok nedeni

vardır en yaygın olanı kalccedila displazisidir (Adams ve ark 1998 Puerto ve ark 1999 Lust

ve ark 2001)

Resim 110 Ortolani testinin uygulama tekniği (Guumllanber 2004)

17

Hafif dereceli dejeneratif eklem hastalığı (DEH) olan genccedil koumlpeklerde bu test sonucu

genellikle ccedilok belirgindir DEH ilerledikccedile dorsal acetabular kenarın yıkımı acetabular

dolgunluk ve eklem kapsuumlluumlnuumln fibrozisi sebebiyle bu testten sonuccedil alınamayabilir (Adams

ve ark 1998 Lust ve ark 2001)

18123 Barlow belirtisi

Kalccedila displazisinin bir indikatoumlruuml olarak insan hekimliğinde kullanılan bir

palpasyon bulgusudur Bu belirti yerinde olan caput femoris ccedilıktığı zaman şekillenir

Testin uygulanmasında anesteziye alınan hayvan sırt uumlstuuml yatırılır Sol el hastanın

fleksiyondaki sağ dizinin lateraline yerleştirilir Sol başparmak femur‟un medial

kondilus‟u uumlzerine konur Bu pozisyonla kalccedila acetabulum iccediline yerleştirilir ve yavaşccedila

addukte edilir Eğer caput femoris yer değiştirmesi palpe edilebilirse o zaman belirti

pozitiftir Aksi olursa negatif olarak kabul edilir Barlow belirtisi kalccedila displazisini

goumlstermez ancak onunla birlikte olan kapsuumlluumln gevşemesini goumlsterir (Adams ve ark 1998

Lust ve ark 2001)

18124 Barden palpasyonu

Koumlpek sol kalccedila testi iccedilin sağ sağ kalccedila iccedilin sol tarafına yatırılır Hekim‟in sağ eli

oumllccediluumlm sol eli test elidir Hekimin sağ başparmağı hastanın tuber ischiadicum ccedilıkıntısına

yerleştirilir Hekimin sağ elinin orta parmağı ilium‟un sol kanadına konur Hastanın sol

femur‟u hekimin sol eliyle trochanter major‟un hemen aşağısından yakalanır Sol el

yardımı ile femura medialden laterale doğru kuvvet uygulanır ve bu kuvvete bağlı olarak

trochanter major laterale doğru yer değiştirir Bu değişim oumllccediluumlluumlr Kalccedila ekleminin

değişimi normal sınırda displazik ve ileri derecede displazik kalccedila olmak uumlzere 4 gruba

ayrılır (Madsen ve Svalostoga 1995 Lust ve ark 2001)

18125 Diğer testler

Bu testler kalccedilanın aksial kompresyon testi ve kalccedila yuumlzey palpasyonu testidir (Lust ve

ark 2001)

19 Radyolojik Muayene

Hayvan Ortopedi Birliği (OFA Orthopedic Foundation for Animals) 2 yaş

uumlzerindeki koumlpeklerde caput femoris ile acetabulum arasındaki uyumu radyografik olarak 7

derecede sınıflandırmıştır (Henry 1992 Tomlinson ve Johnson 2000)

18

1- Muumlkemmel kalccedila eklemi yapısı C şeklinde acetabulum ve bunun caput femoris‟in

75‟ini ya da daha fazlasını kapattığı eklem yapısı olarak belirtilmiştir

2- İyi kalccedila eklemi yapısı İyi şekillenmiş C şeklinde acetabulum yapısı ve caput

femoris‟in acetabulum tarafından 60-75 kapatıldığı eklem yapısıdır

3- Vasat kalccedila eklemi yapısı Orta dereceli duumlzensizlik ve orta dereceli arthritis

goumlruumlluumlr Acetabulum‟un cranio-dorsal kenarında hafif osteofitler ve ccedilok hafif duumlzeyde

sublukzasyon goumlruumllebilir

4- Sınırda kalccedila eklemi yapısı Bu tuumlr bir sınıflandırma kalccedila ekleminin displazik

olup olmadığı konusunda kesin bir karar verilemediği durumlarda yapılır Bu nedenle

hastanın yaklaşık 6 ay sonra tekrar muayene edilmesi uygundur

5- Hafif dereceli kalccedila displazisi Acetabulum sığdır ve caput femoris‟i 40-50

oranında kapatır Hafif sublukzasyon ve minimal derecede sekonder değişimler vardır

6- Orta dereceli kalccedila displazisi Caput femoris 25-40 oranında acetabulum

tarafından kapatılır Orta dereceli sublukzasyon ve sekonder değişimler vardır

7- İleri dereceli kalccedila displazisi Caput femoris‟in acetabulum tarafından kapatılması

25‟den azdır İleri derecede sublukzasyon ve sekonder değişimler vardır

191 Radyolojik Pozisyonlar

Norberg Accedilısı tayini metodu Norberg accedilısı standart ventro-dorsal radyografide

kalccedila gevşekliğini oumllccedilmek iccedilin kullanılır Norberg accedilısı her iki caput femoris‟in

merkezlerini birleştiren doğru ile caput femoris merkezinden cranial effective acetabular

rim‟e ccedilizilen doğrunun arasında kalan accedilıdır Derecenin 105 ve uumlzerinde olduğu durumlar

normal olarak kabul edilir (Resim 111) (Alexander 1992 Madsen ve Svalostoga 1995

Lust ve ark 2001 Oumlzsoy 2002b)

19

Resim 111 Standart OFA pozisyonu

Standart ventro dorsal gergin bacak goumlruumlntuumlsuuml (OFA) Koumlpek sırt uumlstuuml yatırılır ve

arka ayaklar diz ve tarsal eklemler tam olarak gerdirilir Bacaklar femurlar birbirleri ile

paralel olana kadar addukte edilir Her iki ekstremite simetrik olmalı ve pelvis‟in rotasyonu

olmamalıdır (Alexander 1992 Lust ve ark 2001)

Kurbağa goumlruumlntuumlsuuml Hayvan sırt uumlstuuml yatarken kalccedila fleksiyon pozisyonuna getirilir

Caput femoris ve acetabulum arasındaki mevcut kıkırdak alanın genişlemesi sonucu

acetabulumun dolmasını yansıtır (Bojrab ve ark 1988 Alexander 1992 Oumlzsoy 2002b)

Dorsal acetabular kenar radyografisi (DARview radyografisi) İlk defa 1990 yılında

ortaya ccedilıkmış bir youmlntemdir (Slocum ve Devine 1990) DARview youmlntemiyle kolay

goumlruumllemeyen acetabulumun dorsal kenarının craniocaudal perspektiften goumlruumlntuumllenmesini

sağlamak amaccedillanmaktadır (Oumlzsoy 2002b Trumpatori ve ark 2003)

Koumlpek anesteziye alındıktan sonra sternal pozisyonda yatırılır tarsal eklemler

ileriye doğru itilir ve 5 cm kadar kaldırılır Roumlntgen tuumlpuuml dikey pozisyonda cranial‟den

caudale pelvis‟in uzun ekseni boyunca ışın dik geccedilirilir Radyografide acetabulum‟un

dorsal kenarının ccedilapraz goumlruumlntuumlsuuml elde edilir (Adams ve ark1998 Lust ve ark 2001)

Bu youmlntemle acetabulumun dorsal kenarındaki osteoarthritik değişiklikler identifiye

edilmekte ve sekonder olarak ta coxofemoral eklemdeki gevşekliğin durumu

acetabulumun dolgunluk derecesi eklemin yapısı ve acetabulumun eğimi tespit

20

edilmektedir (Slocum ve Devine 1990 Slocum ve Slocum 1998 Charette ve ark 2001

Meomartino ve ark 2002)

Sağlıklı kalccedilaya sahip bir koumlpekte dorsal kenar keskin bir yapıya sahipken

problemli kalccedilaya sahip koumlpekte dorsal kenarın goumlruumlntuumlsuuml keskinliğini yitirmiş hafif

yuvarlak bir yapıdadır (Slocum ve Slocum 1998)

Dorsolateral Sublukzasyon Pozisyonu [Dorsolateral Sublukzasyon (DLS)

Radyografik pozisyon] Bu test ile caput femoris‟in pasif sublukzasyonu değerlendirilir

Koumlpek anesteziye alınır yumuşak bir zemin uumlzerinde diz uumlstuuml oturur bir durumda sternal

yatış pozisyonuna getirilir Genu eklemleri fleksiyon pozisyonunda ve masa ile temasta ve

hemen hemen ona dik durumda femur ile birlikte addukte edilir Daha sonra kalccedila

ekleminin dorsoventral radyografik goumlruumlntuumlsuuml elde edilir (Resim 112) (Bojrab ve ark

1988 Alexander 1992 Lust 1997)

Resim 112 Dorsolateral Sublukzasyon (DLS) radyografik pozisyon‟ un uygulanışı

(Lust 1997)

Kompressyon-Distraksiyon (Penn Hip) Metodu 1983 yılında Pennsylvania

Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Ortopedi boumlluumlmuuml cerrahlarından Dr Gail Smith kalccedila

displazisinin erken teşhisi uumlzerine ccedilalışmalarını başlatır Bu ccedilalışmalar esnasında

osteoarthrit‟ in primer nedeni olan eklem gevşekliğini oumllccedilmeye yarayan PennHip

youmlntemini geliştirir Anestezi altındaki bir hayvan kalccedila eklemleri doğal fleksiyon-

ekstensiyonda iken sırt uumlstuuml yatırılır Kaput femoris‟in asetabulum iccediline tam olarak

21

yerleşmesi ile kompresyon goumlruumlntuumlsuuml elde edilir Kaput femoris‟in maksimum derecede

yer değiştirmesini sağlayan bir aygıt ile elde edilen distraksiyon goumlruumlntuumlsuumlnden oluşur (

Resim 113 Resim 114) (Smith 1997)

Resim 113 PennHip methoduyla radyografi ccedilekim tekniği (Smith 1997)

Resim 114 PennHip methoduyla alınan radyografilerde distaksiyon ve

kompresyon goumlruumlntuumlleri A Distraksiyon Goumlruumlntuumlsuuml B Kompresyon Goumlruumlntuumlsuuml (Smith

1997)

PennHip youmlnteminde kullanılan distraksyon indeksi (DI) hayvan pasif haldeyken

kalccedila gevşekliğini oumllccedilmeye yarar yani hayvan tamamen rahatlamış iken kalccedila ekleminin

gevşeklik derecesini belirlemeyi amaccedillar (genel anesteziye bu yuumlzden gereksinim duyulur)

Sağlıklı kabul edilen ve KED gelişimi accedilısından en az risk teşkil eden hayvanlar grubuna

dahil edilen koumlpeklerde DI değeri 03 olarak saptanmıştır Riskli olarak kabul edilen yani

kalccedila displazisi oluşabilme olasılığı yuumlksek hayvanlarda DI değeri 07 veya daha yukarı

değerler olarak kabul edilmiştir (Resim 115) (Aktaş 2007)

A B

22

Resim 115 Distraksiyon indeksinin hesaplanmasındaki şematik goumlruumlnuumlm (Smith

1997)

110 Sağaltım

Kalccedila displazisinin sağaltımında kullanılan youmlntemler hayvanın yaşı klinik

semptomlar ve hasta sahibinin durumuna goumlre konservatif ve operatif olarak değişmektedir

(Slocum ve Slocum 1992 Altunatmaz ve ark 2003)

1101 Medikal Sağaltım

Kalccedila displazisinin ılımlı belirtilerine sahip veya topallığın ilk devrelerinde medikal

yaklaşımlar tercih edilebilir Her hastanın fiziksel durumu hareket edebilme yetisi ve

ccedilevresel şartlar en uygun sağaltım seccedileneğinin belirlenmesi iccedilin oumlnemlidir Hasta sıcak

tutulmalı eğer ccedilevre soğuk ise ortam kuru olmalıdır nemli havalar klinik belirtileri artırır

Aşırı kilo yangılı ekleme daha fazla gerilim ekler ve daha fazla ağrıya sebep olur bu

nedenle hastalarda ağırlık azaltma programları uygulanmalıdır (Olmstead 1998 Read

2000)

NSAID (Nonsteroidal Antienflamatuar Ajanlar) kullanılması Osteoarthritis‟ten

kaynaklanan ağrının dindirilmesi amacıyla NSAID (Nonsteroidal Antienflamatuar Ajanlar)

kullanılmaktadır NSAID‟ lar araşidonik asitten prostaglandinlerin sentezlenmesinden

sorumlu siklooksijenaz‟i engelleyerek ccedilalışır Prostaglandin sentezini engelleyerek

yangısal suumlre ve ağrı azaltılabilir Koumlpeklerde sıklıkla kullanılan NSAID‟ler aspirin

fenilbutazon ve meklofenamik asittir (Haan ve ark 1993 Olmstead 1998 Read 2000)

Aspirin kolay bulunması etkinliği ve ucuzluğu nedeniyle osteoarthritis

sağaltımında yaygın kullanım alanı bulur Koumlpeklerde mide mukozasını fazla irrite ettiği

23

iccedilin tamponlu form kullanılmaktadır Aspirin 25 mgkg dozunda ve 8 saat ara ile

verilmelidir (Haan ve ark 1993)

Fenilbutazon tamponlu aspirini tolare edemeyen koumlpeklerde 8 saat ara ile 10-15

mgkg dozunda kullanılır Uzun suumlreli kullanıldığında fenilbutazon‟un en belirgin yan

etkisi kemik iliği depresyonudur Dolayısıyla 2 haftadan daha uzun suumlre kullanılmamalıdır

(Olmstead 1998)

Meklofenamik asit osteoarthritis tedavisinde uzun doumlnem NSAID kullanımına

gerek duyulan hastalarda oumlnerilmektedir Guumlnde bir kez 11 mgkg dozunda kullanılır

(Olmstead 1998 Read 2000)

Carprofen narkotik olmayan indometazin‟ in hayvan modeli şeklinde ve yaklaşık

eşdeğer guumlccedilte analjezik ve antipiretik aktivitesi olan non-steroid antienflamatuar bir

ajandır Diğer nonsteroid antienflamatuar ilaccedillar gibi carprofen etki mekanizması

siklooksijenaz aktivitesinin inhibisyonu ile ilişkili olduğuna inanılmaktadır (Baruth ve ark

1986 Vane ve Botting 1996)

Kortikosteroidler Prednisone ve prednisolone gibi kortikosteroidler koumlpeklerde

osteoarthritis‟in tedavisinde yıllardır kullanılmaktadır Arthritis‟li eklemde gelişen

patolojik değişimler nedeniyle şekillenen rahatsızlıkların hızlı bir şekilde duumlzelmesinde

guumlccedilluuml ve etkili antienflamatuar ilaccedillardır Dejeneratif eklem hastalıklarında intraartikuumller

olarak kullanılmaktadır (Haan ve ark 1993 Olmstead 1998)

Vitamin Vitamin C koumlpeklerde kalccedila displazisinin oumlnlenmesi amacıyla

oumlnerilmektedir Yapılan bir ccedilalışmada gebelere ve yavrulara 18-24 aylık oluncaya kadar

vitamin C uygulanmasının kalccedila displazisinin engellenmesinde etkili olduğu bildirilmesine

karşın etki mekanizması tam olarak accedilıklanamamaktadır (Haan ve ark 1993) Yine kalccedila

displazisinde kullanılan glukozamin preparatları da hem eklemdeki hyaluronik asit iccedileren

eklem sıvısını artırırlar hem de eklem kıkırdağının onarımı iccedilin destek sağlarlar Fakat bu

tuumlr preparatlar medikal sağaltımda kullanılan ilaccedillar olarak duumlşuumlnuumllmemelidir (Remedions

ve Fries 1993)

Egzersiz Kalccedila eklemleri aşırı gevşek olan 6-16 haftalık yavrular guumlnluumlk olarak

yaptırılan egzersizler yararlı olmaktadır Bu amaccedilla hayvan sırt uumlstuuml yatırılır ve femurlara

uygun şekilde pozisyon verilir Guumlccedil kullanarak caput femoris‟in acetabulum iccediline

youmlnlenmesi sağlanır (Olmstead 1998)

24

1102 Operatif Sağaltım

11021 Musculus pectineus myectomisi

Bu operasyonun amacı adductor kasları serbestleştirip femurun abduksiyonunu

artırmaktır Bu şekilde acetabulum ile caput femoris‟in temas yuumlzeyi artarak eklem

kıkırdağının maruz kaldığı yuumlk ve aynı zamanda eklem kapsuumlluumlnuumln gerginliği de azaltılmış

olur Bu da ağrının azalmasını sağlar (Moses 2000)

11022 Juvenil pubic symphysiodesis (JPS)

Juvenil pubic symphysiodesis kalccedila displazisi youmlnuumlnden risk altında bulunan genccedil

koumlpeklerde profilaksi amacıyla uygulanan bir işlemdir Bu operasyonun amacı genccedil kalccedila

displazili koumlpeklerde pubic symphysiodesis uygulayarak eklemin ventralde buumlyuumlmesini

durdurup dorso laterale devam ettirmektir Bu teknik ile symphysis pubis‟in cerrahi

eksizyonu ve stabilizasyonu veya termal destruumlksiyonu ile symphyseal buumlyuumlme plaklarının

4 veya 5 aydan oumlnce kapanması sağlanır (Schulz ve Dejardin 2002)

11023 İntertrochanteric osteotomi

Koumlpeklerde femur inklinasyon accedilısı 1465deg olarak değişmektedir Kalccedila displazili

hayvanlarda bu accedilı 30 ya da 35 derece artmaktadır Bu operasyon ile hem fazla olan

inklinasyon accedilısı azaltılır hem de collum femoris‟in aşırı olan anteversiyon accedilısı duumlzeltilir

Amacı kalccedilada ağrıyı azaltmak ve kalccedilanın biyomekaniğini duumlzeltmektir (Remedions ve

Fries 1995 Piermattei ve Flo 1997)

11024 Eksizyon arthroplastisi

Caput ve collum femoris‟in osteotomisi ile oluşturulan ekzisyon arthroplastisi

eklemde granuumllasyon dokusu oluşturarak fonksiyonel iyileşme sağlama youmlntemidir Bu

operasyon kalccedila displazisi Legg-Calve Perthes tekrarlayan lukzasyonlar başarısız total

kalccedila protezleri acetabulum caput ve collum femoris kırıklarının sağaltımında da

kullanılmaktadır (Duff ve Campbell 1977 İki ve Sağlam 2004 Kuumlrkluuml 2010)

11025 Total kalccedila protezi

Total kalccedila protezi ccedileşitli nedenlerle hareket fonksiyonu azalmış ya da kaybolmuş

olan articulatio coxae‟da eklemin fonksiyonel işlevini yeniden kazandırmak amacı ile

yapılan bir operasyondur (Aslanbey 1996)

25

Total kalccedila protezi caput femoris ve collum femoris kırıkları coxarthrose‟lar

epifiz ayrılmaları aseptik caput femoris nekrozu yineleyen kalccedila ccedilıkıkları acetabulum

kırıkları romatoid arthritisler femur‟un proksimalinde gelişen kemik tuumlmoumlrleri ve kistleri

kalccedila boumllgesinde lokalize olan ağrılı travmatik ya da nontravmatik koumlkenli bozukluklarda

uygulanmaktadır (Gay 1963 Muumlller 1970 Wylie ve ark 1997)

11026 Uumlccedilluuml pelvik osteotomi (TPO)

TPO birbirinden bağımsız os pubis os ischii ve os ilium‟un osteotomilerinden

oluşur TPO acetabulum veya caput femoris‟te henuumlz dejeneratif eklem hastalığına ilişkin

sekonder değişiklikler başlamadan oumlnce kalccedila eklemin‟in stabilizasyonunun sağlanması

amacı ile genccedil koumlpeklerde uygulanan operatif sağaltım youmlntemidir (Piermattei ve Flo

1997) TPO yapılmasını sınırlandıran en temel faktoumlr dejeneratif osteoarthritis‟in

derecesidir Ciddi osteoarthritis‟li hastalarda bu operasyon uygulanmamalıdır (Remedions

ve Fries 1993 Black 2000) İkili pelvik osteotomide (DPO) ise yalnızca os pubis ve os

ileum osteotomileri yapılarak DPO plakaları uygulanır (Vezzoni 2010)

11027 Kalccedila eklemi kapsulası denervasyonu

Eklem kapsuumlluumlnuuml innerve eden cranial gluteal sinirin rami articularisi ile siyatik

sinirin rami articularisinin yıkımlanmasıyla ağrının ortadan kaldırılmasına youmlnelik bir

operasyondur (Kinzel ve ark 2002)

11028 DARthroplasti

110281 Tanım

DARthroplasti iliumdan alınan kemik greftin eklem kapsuumllasına destek olacak

şekilde acetabulumun dorsal kenarına taşınarak boumllgenin daha uzun bir hale getirilmesi ve

caput femorisin daha derin bir soket iccedilerisine tam olarak oturmasını sağlamak amacı ile

uygulanan bir tekniktir (Hupp ve ark 2007 Slocum ve Slocum 2009 Gahring 2011)

İlk olarak 1920 li yıllarda insan hekimliğinde kullanım alanı bulmuştur Veteriner

hekimliği alanındaki ccedilalışmalar Dobbelaar tarafından 1962 yılında oto ve

homotransplantasyon tekniği kullanılarak başlatılmıştır Bu youmlntemde pelvis‟ ten bir parccedila

alınarak elde edilen otohomolog doku dorsal acetabular kenara yerleştirilmiştir Bu işlem

sonucunda yabancı cisim reaksiyonu oluşmamış ve ilerleyen zamanlarda boumllgede ccedilok ciddi

26

bir kallus dokusu şekillenmiş ve hayvanlar yaşamlarının geri kalan kısmını ağrısız bir

şekilde devam ettirmişlerdir (Dobbelaar 1963 Muumlller 2011)

Resim 116 DARthroplasti operasyonu iccedilin kemik greftinin alındığı ve uygulandığı yerin

iskelet uumlzerindeki ve radyografideki goumlruumlntuumlsuuml A Kemik greftinin alındığı yer B Kemik

greftinin uygulandığı yer C Uygulanan greftin radyografik goumlruumlntuumlsuuml (Luck 2011)

110282 Endikasyon

Bu teknik eklem yuumlzeyinde dejeneratif değişikliklerin yeni başladığı TPO iccedilin geccedil

kalınmış olgularda kullanılabilmektedir (Hupp ve ark 2007 Slocum ve Slocum 2009

Gahring 2011) DARthroplasti‟ nin osteoartrozun goumlruumllmeye başladığı TPO iccedilin geccedil

kalınmış olgular ile total kalccedila protezine aday olgular arasındaki boşluğu kapattığını total

kalccedila protezinin de pahalı ve uygulanabilirliğinin zor olması nedeniyle DARthroplasti‟ nin

bir kat daha oumlnem kazandığını ifade etmektedir (Hupp ve ark 2007 Gahring 2011)

Gahring (2011) DARthroplasti‟ nin kalccedila ekleminin biyomekaniğini bozmadığına kalccedila

eklemini sabitleştirdiğine DARthroplasti sonrasında boumllgesel anatomi değiştirilmediği

iccedilin uygulanabilecek diğer tekniklerin de oumlnuumlnuumln kapatılmadığına dikkat ccedilekmektedir

Ayrıca erişkin olmayan koumlpeklerde oumlzellikle 2 yaşından buumlyuumlk olan ve caput femoris ve

acetabulumun kıkırdak boumllgelerinin etkilendiği eklem yuumlzeyi dejenerasyonlarının başladığı

hayvanlarda uygulanmaması gerektiğini belirtmektedir

A B

C

27

Slocum ve Slocum (2009) kalccedila ekleminde meydana gelen dejeneratif değişimlerin

şiddetine goumlre tekniği standart minoumlr ve majoumlr DARthroplasti olarak

sınıflandırmaktadırlar Kalccedila ekleminin lukzasyona uğradığı caput femorisin eklem

kapsuumlluumlne dayandığı lig caputis ossis femorisin maksimum gerilme noktasına ulaştığı

olgularda standart DARthroplasti acetabulumun yerleşiminde herhangi bir anormalliğin

goumlzlenmediği ancak derinliğinde bir sığlaşmanın dikkati ccedilektiği olgularda minoumlr

DARthroplasti displazinin şiddetli lig caputis ossis femorisin yıkımlandığı buna bağlı

olarak caput femoris‟ in laterale ve dorsale yer değiştirdiği şiddetli ağrı yangı ve aşırı

şekilde sinoviyal sıvı birikimi goumlzlenen olgularda youmlntemi majoumlr DARthroplasti olarak

isimlendirmektedirler

Gahring (2011) minor DARthroplastide ala ossis ileum‟ dan alınan tek

kortikokanseloz greft kullanırken standart DARthroplastide 2 kortikokanselloumlz greft

major DARthroplastide ise 2‟ nin uumlzerinde kortikokanselloumlz greft kullanmaktadır

110283 Operasyon tekniği

İki aşamadan oluşmaktadır İlk olarak kortikokanseloz kemik greftin ileumdan

alınması ve daha sonra da alınan parccedilanın dorsal acetabular kenara yerleştirilmesidir

(Resim 116) (Dobbelaar 1963)

Ala osis ilinin cranio-dorsalinden alınan kemik greft gerekli oumllccediluumlmler yapılarak

yarım yay şeklinde hazırlanır kalccedila eklemi ve oumlzellikle kapsuumllası zarar goumlrmeden kaslar

diseke edilir kemik greft dorsal kenara kortikal kemik vidası ile yerleştirilir (Slocum ve

Slocum 1998 Ferreira ve ark 2007 Hupp ve ark 2007)

Operasyon genel anestezi (tercihen inhalasyon anestezisi) altında gerccedilekleştirilir

Koumlpek lateral pozisyonda tespit edilir Boumllge genişccedile tıraş ve dezenfekte edilir Operasyon

boumllgesi steril serviyetlerle sınırlandırılır (Hupp ve ark 2007)

Ala osis iliumrsquodan greft eldesi Deri ensizyonu spina iliaca dorsalis cranialis

uumlzerinde cranial olarak başlar ve kalccedila eklemi yakınına kadar orta hatta paralel bir şekilde

caudal olarak devam eder Spina iliaca dorsalis cranialis ndash caudalis‟leri accedilığa ccedilıkarmak

iccedilin subkutan dokular gluteal fascia ve yağ dokusu aynı hat uumlzerinden ensize edilir

Suumlngerimsi kemik grefti toplanması ve kırıklarda olduğu gibi sadece ala osis ilii‟ nin

lateral (gluteal) yuumlzeyinin accedilığa ccedilıkarılması gerekirse spina iliaca dorsalis caudalis

oumltesinde sonlanacak şekilde m gluteus medius‟ un periostal origosuna spina iliaca

dorsalis cranialis‟ in yakınında ilium‟un lateral kenarı uumlzerinde uumlzerinde bir ensizyon

28

yapılır Daha sonra kemik kesiciler kullanılarak ileum kanadından bir kesit greft olmak

uumlzere elde edilir (Piermattei ve Flo 1997 Hupp ve ark 2007)

Dorsal acetabular kenara yaklaşım Operasyon kalccedila eklemi uumlzerinde trochanter

hizasından ligamentum sacrotuberaleye kadar uzanan m biceps femorisin cranialine

paralel lineer bir deri ensizyonu ile başlatılır Fascia kesilerek m biceps femoris caudale

m gluteus superficialis ve m gluteus medius craniale doğru ekarte edilerek boumllge accedilığa

ccedilıkartılır Bu noktada eklem kapsuumlluuml sadece m gluteus profundus ve m gemellus‟ un

cranial kısmının arasından palpe edilebilir Eklem kapsuumlluumlnuumln kastan ayrı seyreden caudal

kısmı kemikten ve acetabulum caudalinden serbestleştirilir M gluteus profundus eklem

kapsuumlluumlnden ve pelvisten acetabulumun posterior ve uumlst kısmını ortaya ccedilıkarmak iccedilin

yukarıya kaldırılır Acetabulumun lateral korteksinin etrafına 35 mm lik korumalı matkap

ile yaklaşık 6-10 delik accedilılır Bu aşamada eklem kapsuumllasını perfore etmemeye oumlzen

goumlsterilir İleumdan elde edilen ve yarım ay şeklinde hazırlanan kortikokanseloz kemikte

proximal median distal de birer delik accedilılır Daha sonra 2-0 PDS (Ethicon) ile

acetabulumun lateral korteksine accedilılan deliklerden geccedilirilen ipliklerle karşı karşıya dikilir

Bu greft eklem kapsuumllasının proximal noktasından m gluteus profundusun altından

geccedilecek şekilde iplikler youmlnlendirilerek dikilmelidir Greftler kan akımını engellemeyecek

şekilde oumlnceden accedilılmış deliklerden acetabulum ile temas ederler Kortikospongiyoumlz

şeritler ayrıca eklem kapsuumlluumlnuumln serbest kalan kısmına yerleştirilirler M gluteus

profundus m obturatorius internus‟ un cranial kenarına greftleri korumak amacı ile

dikilir M biceps femoris m gluteus‟un fascia‟ sı birlikte dikilir Daha sonra deri rutin

tarzda kapatılır (Slocum ve Slocum 1998 Hupp ve ark 2007)

İyileşme suumlrecinde implant operasyonu izleyen 2-3 hafta sonrasında dorsal kenar

uumlzerindeki periosta bağlanmaya başlar Koumlpeğin 6 hafta suumlre ile hareketlerinin kısıtlanması

ve tasma ile dolaştırılması gerekir 6 haftadan sonra yavaş yavaş hayvana verilen yuumlkuumln

artırılmasına ve 10 haftadan sonra tasmasız serbest dolaşmasına izin verilir Destek olarak

konulan kortikal vidaların da boumllgeden uzaklaştırılmamasında yarar vardır (Slocum ve

Slocum 1998 Hupp ve ark 2007)

Gahring (2011) toplam 11 klinik olgu uumlzerinde uygulanan (doumlrduumlne unilateral

doumlrduumlne bilateral DARthroplasti uumlccediluumlne de bir tarafına TPO diğer tarafına DARthroplasti)

DARthroplasti‟nin 1-3 yıl suumlre ile klinik ve radyolojik olarak izlendiğini belirtmektedir

Elde edilen sonuccedillarda herhangi bir ağrıya rastlanmadığını ve hareket accedilısından

hayvanların oldukccedila aktif olduklarını bildirmektedir Ayrıca bu suumlrede hasta sahiplerinin

29

goumlruumlşlerinin de aynı doğrultuda olduğunu bir tarafına DARthroplasti diğer tarafına TPO

uygulanan koumlpeklerin uzun doumlnem sonuccedilları karşılaştırıldığında DARthroplasti uygulanan

kalccediladaki sonuccedilların TPO uygulanan kalccediladakilere oranla daha uumlstuumln olduğuna dikkat

ccedilekmektedir Koumlpeklerin klinik olarak 64‟ uumlnuumln muumlkemmel 36‟ sının ise iyi

olduğunu ifade etmektedir

30

2 GERECcedil YOumlNTEM

21 Gereccedil

Ccedilalışma materyalini ADUuml Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Kliniğine kalccedila eklemi

displazisi (KED) şikacircyeti ile getirilerek klinik ve radyolojik muayeneleri yapılan değişik

ırk (4 Alman Ccediloban Koumlpeği 4 Golden Retriever 3 Labrador Retriever 3 Kangal 2

Rottweiller 2 melez 1 Boxer ve 1 Mastif) yaş (4ndash24 ay) ve cinsiyette (13 erkek 7 dişi)

toplam 20 (yirmi) adet koumlpek oluşturdu Koumlpeklerden biri (10 numaralı vaka-Alman ccediloban

koumlpeği dişi) operasyondan sonra 3 aylık doumlnem iccedilerisinde trafik kazası sonucu oumllduuml ve

ccedilalışmadan ccedilıkarıldı Dolayısıyla uzun doumlnem değerlendirmeler toplam 19 koumlpek uumlzerinde

gerccedilekleştirildi (Ccedilizelge 21)

Ccedilalışma ADUuml- HADYEK‟in 13062008 tarih ve 2008023 sayılı onayı ile Adnan

Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Hayvan Hastanesinde gerccedilekleştirildi

Ccedilizelge 21 Ccedilalışmayı oluşturan koumlpeklerin ırk yaş ve cinsiyet dağılımları

Irk Yaş Cinsiyet

1 Melez 11 Aylık Erkek

2 Kangal 15 Aylık Erkek

3 Labrador Retriever 8 Aylık Erkek

4 Kangal 6 Aylık

Erkek

5 Rottweiller 8 Aylık Dişi

6 Kangal 4 Aylık

Erkek

7 Alman Ccediloban Koumlpeği 6 Aylık

Dişi

8 Melez 12 Aylık Dişi

9 Mastif 55 Aylık Erkek

10 Alman Ccediloban Koumlpeği 11 Aylık

Dişi

11 Labrador Retriever 8 Aylık Dişi

12 Alman Ccediloban Koumlpeği

55 Aylık Erkek

13 Golden Retriever 13 Aylık Erkek

14 Boxer 24 Aylık Erkek

15 Golden Retriever 12 Aylık

Erkek

16 Golden Retriever 8 Aylık Dişi

17 Alman Ccediloban Koumlpeği

5 Aylık Erkek

18 Golden Retriever 55 Aylık Dişi

19 Labrador Retriever 6 Aylık Erkek

20 Rottweiller 12 Aylık

Erkek

31

22 Youmlntem

221 Preoperatif Muayeneler

2211 Preoperatif klinik muayeneler

Alınan anamnez bilgilerinden sonra her koumlpeğin sedasyonsuz ve sedasyonlu klinik

muayenesi yapıldı Sedasyonsuz klinik muayenede ilk oumlnce yuumlruumlme ve koşturma

denemeleri yapılarak hayvanın yuumlruumlyuumlşuuml ve hareketleri değerlendirildi İnspeksiyonda

pelvik ve gluteal kasların durumuna bakıldı (Resim 21) Daha sonra abduksiyon eksternal

rotasyon testi kalccedila ekstensiyon testi duruş testi ve topallık testleri uygulandı Abduksiyon

eksternal rotasyon kalccedila ekstensiyon ve duruş testleri ağrının varlığı veya yokluğu

accedilısından değerlendirildi Ayakta duruş testinde hayvanın oumln ayakları kaldırılarak

reaksiyon verme durumları hiccedil bazen ve her zaman reaksiyon veriyor olarak

değerlendirildi Topallık testinde hastanın topallama durumu ve ekstremiteye ağırlık verme

dereceleri kontrol edildi Buna goumlre 0 derece topallık yok 1 derece hafif duumlzeyde aksak

yuumlruumlyuumlş 2 derece topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veriyor 3 derece topallık var

ekstremiteye suumlrekli ağırlık vermiyor 4 derece topallık var ekstremiteye hiccedil yuumlk vermiyor

şeklinde değerlendirildi Aktivite testinde hasta sahiplerinden alınan bilgiler doğrultusunda

hastaların guumln iccedilindeki hareketleri normal kısıtlı ve ccedilok kısıtlı olarak değerlendirildi

Resim 21 Ccedileşitli vakalara ait preoperatif goumlruumlntuumller A 13 nolu olgunun preoperatif

goumlruumlnuumlmuuml 13 aylık erkek golden retriever B 14 nolu olgunun preoperatif goumlruumlnuumlmuuml 2

yaşlı erkek boxer

2212 Preoperatif radyolojik muayeneler

Radyolojik muayenelerde ADUuml Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalında

bulunan Comed Marka (Comed Medical System Korea) 150 Kv 500mAS guumlcuumlnde

A B

32

hareketli ve bucky‟ li masaya sahip roumlntgen cihazı kullanıldı Roumlntgen filmlerinin

banyoları Colenta Marka (Mediphot 900E Avusturya) tam otomatik roumlntgen banyo

cihazında yapıldı

Sedasyon altındaki koumlpeklerin klinik muayeneleri tamamlandıktan sonra kalccedila

ekleminin roumlntgenleri ccedilekildi Standart OFA pozisyonunda grafiler alınmak uumlzere koumlpekler

sabit roumlntgen cihazının masasına yerleştirilen x-ray yatağı uumlzerine sırt uumlstuuml konularak film

kaseti uumlzerine kalccedila kısmı gelecek şekilde yatırıldı Arka ayaklar bir yardımcı tarafından

diz ve tarsal eklemler tam olarak gerdirilene kadar ccedilekildi Bacaklar femurlar birbirleri ile

paralel olana kadar addukte edildi Femurlar patellalar dorsal olarak merkezlenene kadar

iccedileri doğru doumlnduumlruumllduuml Bu pozisyonda kalccedila ekleminin radyografik goumlruumlntuumlleri alındı

(Resim 22) Elde edilen roumlntgen filmleri uumlzerinde Norberg skalası kullanılarak Norberg

accedilıları belirlendi Ayrıca caput femoris ve acetabulum dejeneratif değişikliklerin varlığı

youmlnuumlnden de değerlendirildi

222 Postoperatif Muayeneler

2221 Postoperatif klinik muayeneler

Operasyon yapılan koumlpeklerin ilk postoperatif muayeneleri hastaların dikişlerinin

alınması iccedilin ccedilağrıldığı 10 guumlnde yapıldı Koumlpeklerin uumlrinasyon defekasyon

palpasyondaki tepkileri yuumlruumlme aktiviteleri duruş pozisyonları değerlendirildi Bu suumlre

zarfında hasta sahiplerine hayvanların ani hareketlerini engellemek iccedilin belirli bir suumlre

kafes istirahatı yaptırmaları oumlnerildi

2222 Postoperatif radyolojik muayeneler

Operasyondan sonra 1 ve 3 ay ve 12 aylarda standart ventro-dorsal pozisyonda

sedasyon altında pelvis boumllgesinin standart OFA pozisyonunda radyografileri alınarak

Norberg Accedilısı caput femoris ve acetabulum‟daki dejenerasyonlar youmlnuumlnden

değerlendirildi (Resim 22)

33

Resim 22 Standart OFA pozisyonunda radyografilerin alınması A X-ray yatağı

uumlzerinde koumlpeğe pozisyon verirken B Diz ve tarsal eklemin gerdirilmesi C Femurların

birbiri ile paralel olması iccedilin bacakların addukte edilmesi

223 Anestezi

Tuumlm koumlpekler 12 saatlik accedillığı takiben 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg

kg Egevetreg) deri altı yolla uygulanarak anestezinin antikolinerjik premedikasyonu yapıldı

Sedatif ndash analjezik premedikasyon iccedilinse 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20

mgkg Egevetreg) in kas iccedili enjeksiyonu uygulandı 10 dakika sonra 5 mgkg ketamine

hydrochloride (Alfamine 100mgkg Egevetreg) in damar iccedili enjeksiyonu ile induumlksiyon

gerccedilekleştirildi Takiben koumlpeklere endotracheal tuumlp yerleştirildi ve yarı kapalı anestezi

cihazı ile (SMS 2000 Klasik Vent ndash V Marka SMS Tıbbi Cihaz Elek Elekt İnş Teks

Turz Oto San ve Tic Ltd Şti Ankara) 2 lik konsantrasyonda isoflurane (İsoflurane -

USP Adekareg

) solutulması ile anestezi suumlrduumlruumllduuml (Resim 23C)

A B

C

34

Resim 23 Hastanın operasyona hazırlanmasına ait goumlruumlntuumller AOperasyon boumllgesinin

tıraşlanmış goumlruumlntuumlsuuml B Operasyon boumllgesinin antiseptik solusyonla sterilize edildiği

goumlruumlntuuml C Hastanın entuumlbasyonu yapıldıktan sonra operasyon masasındaki goumlruumlntuumlsuuml

224 Modifiye DARthroplasti Tekniği

Operasyon sırasında asepsi ve antisepsi kuralları titizlikle yerine getirilerek

boumllgenin tıraş ve dezenfeksiyonu sonrası operasyon sahası steril serviyet bezleri ile

sınırlandırıldı (Resim 23 Resim 24) Kalccedila eklemine dorsal intergluteal yaklaşımla

ulaşıldı Deri ensizyonu trochanter major uumlzerinde odaklanıp femurun cranialine

seyrederek distalde femurun frac14‟uumlne kadar devam etti proksimalde ise craniale doğru

kıvrılıp dorsal orta hatta yakın sonlandırıldı Deri kenarları diseke ve retrakte edilerek

ensizyon proksimalde m gluteus superficialisin cranial sınırı boyunca fascia gluteus‟a

doğru uzatıldı Collum femoris boyunca yapılan kuumlt diseksiyon ve ayırmalar ile dorsalde

m gluteus medius ve profundus lateralde m vastus lateralis ve medialde m rectus femoris

ekarte edilerek eklem kapsuumllasına ulaşıldı Dorsal acetabular kenar uumlzerindeki yapışmalar

elevatoumlr ile uzaklaştırılarak kalccedila ekleminin dorsal duvarı accedilığa ccedilıkarıldı Bu arada

A B

C

35

karşılaşılan kuumlccediluumlk kanamalar ligatuumlr veya elektrokoterizasyon ile durduruldu Daha sonra

koumlpeklerin 13 kostası uumlzerinde yapılan deri ensizyonu ve diseksiyonu takiben kosta

columna vertebralise bağlantı yerinden kesilerek ccedilıkartıldı Bu arada şekillenen kanamalar

da ligatuumlr veya elektrokoterizasyon ile durduruldu Ccedilıkartılan kosta 2‟şer santimetrelik 3

eşit parccedilaya boumlluumlnerek serum fizyolojik emdirilmiş steril gazlı bez iccedilerisine alındı (Resim

25) Daha sonra ccedilıkartılan kosta parccedilaları dorsal duvara dril ile eşit aralıklarda accedilılan 3

deliğe horizontal hatta dik gelecek şekilde ccedilakıldı (Resim 26 Resim 27) Boumllge rutin

youmlntemle kapatıldı (Resim 28)

Olası enfeksiyonlara karşı tuumlm olgulara postoperatif 7 guumln boyunca 20000 İUumlkg

dozunda Penisilin G Prokain + Penisilin G Potasyum (İecilline flakon 400000 İUuml

İEUlagayreg) ve 2 mgkg dozunda carprofen (Rimadyl tablet 20 mg Pfizer

reg) kullanılması

oumlnerildi Operasyon boumllgesi povidon iyot (Batticon Adekareg

) ile temizlendi Koumlpekler

postoperatif 10 guumln 1 ay 3 ay ve 1 yılda klinik ve radyolojik olarak kontrol edildiler

36

Resim 24 13 costa‟ nın ccedilıkartılmasına ait goumlruumlntuumller A Costa uumlzerine deri ensizyonu B

Costa‟ nın periostunun ayrılması C Costanın accedilığa ccedilıkarılması ve kesilmesi D Costa‟ nın

periostunun dikilmesi E Subkutan dokunun kapatılması F Derinin kapatılması

A B

C D

E F

37

Resim 25 13 costa‟ nın kortikokanselloumlz kemik grefti olarak hazırlanması A Costa‟nın

steril serviyet uumlzerine alınması B Costa‟ nın 2‟ şer cm‟ lik parccedilalara boumlluumlnmesi C

Boumlluumlnmuumlş parccedilaların ortadan ikiye boumlluumlnmesi D Costa parccedilalarının kama şekline

getirildikten sonraki goumlruumlntuumlsuuml

A B

C D

38

Resim 26 Dorsal acetabular kenara yaklaşım ve greftlerin yerleştirilmesi iccedilin deliklerin

accedilılması A Boumllgenin steril serviyetler ile sınırlandırılması B Deri ensizyonu C Accedilılacak

deliklerin yerlerinin belirlenmesi D Matkap ile greft yerleştirilecek deliklerin accedilılması E

Deliklerin teplenmesi

A B

C

D E

39

Resim 27 Greft‟ lerin yerleştirilmesi ve boumllgenin kapatılması A Greft‟lerin dorsal

acetabular kenar uumlzerindeki deliklere yerleştirildikten sonraki goumlruumlnuumlmuuml B Kasların ve

facia‟nın kapatılması C Derialtı dokuların kapatılması D Derinin kapatılması

A B

C D

40

Resim 28 Hayvanların operasyon sonrası genel goumlruumlntuumlleri A Operasyon sonrası

boumllgenin goumlruumlntuumlsuuml B Dikiş hattının betafix ile kapatılması C-D Hastaların operasyon

sonrası goumlruumlntuumlleri

225 İstatistiksel Analiz

Norberg accedilısı değerleri varyasyonunun kontroluuml iccedilin dağılım analizleri Shapiro-

Wilk testi kullanılarak yapıldı Norberg accedilısı değerleri normallik varsayımlarını

karşılamadığından operasyon oumlncesi ve postoperatif doumlnemler arasındaki farklar Friedman

testi ile değerlendirildi Yapılan uygulamanın postoperatif etkisi istatistiksel olarak oumlnemli

bulunduğunda etkinin operasyon sonrası hangi doumlnem ya da doumlnemlerden kaynaklandığını

belirlemek iccedilin post hoc Wilcoxon testi yapıldı Topallık ayakta durmada guumlccedilluumlk yuumlruumlyuumlş

aktivitesi gibi ordinal veriler de aynı istatistiksel youmlntemler ile değerlendirildi

Nominal veriler (ağrı testleri) Cochran Q testi ile değerlendirildi Yapılan

uygulamanın postoperatif etkisi istatistiksel olarak oumlnemli bulunduğunda etkinin operasyon

A B

C D

41

sonrası hangi doumlnem ya da doumlnemlerden kaynaklandığının analizi iccedilin post hoc McNemar

testi yapıldı Ple005 (alfa yanılma duumlzeyi) anlamlı olarak kabul edildi Verilerin analizi

Statistical Package for the Social Sciences (SPSS for Windows version 150 seri no

416a1604ed18748d3f27) paket programı ile gerccedilekleştirildi (Winer ve ark 1991) Sonuccedillar

ortalama plusmn standart hata (SH) şeklinde verildi

42

3 BULGULAR

31 Preoperatif Bulgular

311 Preoperatif Klinik Muayene Bulguları

Alınan anemnez bilgilerinde hayvanların yuumlruumlmede isteksiz oldukları ccedilabuk

yoruldukları kalccedilalarını sallayarak yuumlruumlduumlkleri merdiven ccedilıkarken ve inerken zorluk

ccedilektikleri ve zıplama hareketlerini yapamadıkları bildirildi Bu veriler doğrultusunda

hayvanların kalccedila displazisi accedilısından değerlendirilmesi uygun goumlruumllerek gerekli klinik ve

radyolojik tanı youmlntemleri uygulandı

Yapılan yuumlruumltme ve koşturma denemelerinde toplam 19 hayvanın 1‟ inde 0 derecede

9‟ unda 1 derece 5‟ inde 2 derece 3‟uumlnde 3 derece 1 inde 4 derece topallık goumlzlendi

Ancak 0 ve 1 derecedeki koumlpeklerin de sallantılı yuumlruumlyuumlşle birlikte merdiven ccedilıkmada

zorlandıkları ayakta durma testinde rahatsız oldukları ve erken yoruldukları goumlruumllduuml

Pelvis ve gluteal boumllge kaslarının da hafif atrofik olduğu dikkati ccedilekti Abduksiyon

eksternal rotasyon testi kalccedila ekstensiyon testi ve duruş testleri sonucu kalccedila ekleminden

kaynaklanan bir ağrı olduğu saptandı Kalccedila ekstensiyon testinde tuumlm olgular pozitif ağrı

reaksiyonu verirken 5 ve 13 nolu hastaların abduksiyon eksternal rotasyon testi ve duruş

testinde ağrı reaksiyonu vermediği tespit edildi Bu hastaların norberg accedilı değerlerine goumlre

operasyona alınmasına karar verildi (Ccedilizelge 37)

312 Preoperatif Radyolojik Muayene Bulguları

Koumlpeklere ait roumlntgen filmleri uumlzerinde yapılan oumllccediluumlmler sonucunda elde edilen

Norberg accedilılarına ait ortalamalar Ccedilizelge 31‟de verildi Radyolojik muayeneler sonucunda

16 olguda (1 2 3 4 5 7 8 9 11 12 13 14 15 16 17 18 numaralı olgular) unilateral 4

olguda (6 10 19 20 numaralı olgular) ise bilateral KED saptandı Bunlardan 11 olguda

sağ 5 olguda sol 4 olguda ise her iki tarafa DARthroplasti uygulanmasına karar verildi

43

Ccedilizelge 31 Standart OFA pozisyonunda norberg accedilılarının değerlendirme sonuccedilları

Accedilı

Doumlnem

Norberg accedilıları (n =22)

Preoperatif doumlnem 9232plusmn204a

Postoperatif 3 ay 940plusmn194a

Postoperatif 1 yıl uumlstuuml 9536plusmn195b

ab Aynı Suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir ( plt001)

32 Postoperatif Bulgular

321 Postoperatif Klinik Muayene Bulguları

Klinik ve radyolojik olarak kalccedila displazisi teşhisi konan 20 olgudan 11 tanesinin

sağ tarafına 5 tanesinin sol tarafına ve 4 tanesininde her iki tarafına DARthroplasti

operasyonu uygulandı Operasyon suumlreleri ortalama 90 10 (80-100) dakika suumlrduuml

Koumlpeklerin operasyondan hemen sonra ayakta ve hareketli oldukları goumlzlendi

Postoperatif 5 ile 8 guumlnler arasında 3 koumlpekte kostanın alındığı boumllgede koleksiyon

şekillendi Bunlardan biri fakuumllte dışında oumlzel veteriner kliniklerinde tedavi edilirken ikisi

ise kliniğimizde uygun şekilde tedavi edildi Koumlpeklerin operasyondan sonra zıplama

koşma ve kalccedila ekleminin abduksiyonuna neden olabilecek hareketlerinin engellenmesi

oumlnerildi Hasta sahipleri tarafından postoperatif periyotta hayvanların operasyon oumlncesi

klinik tabloya goumlre hızlı bir duumlzelme goumlsterdiği bildirildi İleri zamanlarda yapılan

kontrollerde herhangi bir komplikasyon goumlzlenmedi

Postoperatif 3 aylık doumlnemdeki kontrollerde 19 hayvanın 10‟ unda 0 derecede 6‟

sında 1 derece 2‟sinde 2 derece 1‟inde 3 derece topallık goumlzlenirken 4 derece topallık

hiccedilbir hayvanda goumlzlenmedi Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemdeki kontrollerde ise 19

hayvanın 17‟ sinde 0 derecede 1‟ inde 1 derece 1‟ inde 2 derece topallık goumlzlenirken 3

ve 4 derece topallıklar hiccedilbir hayvanda goumlzlenmedi Uygulanan ağrı testlerinde operasyon

uygulanan 22 kalccedila eklemi iccedilin kalccedila ekstensiyon testinde 3 aylık doumlnemde 12 eklemin

ağrı reaksiyonu vermediği 1 yıllık doumlnemde ise 20 kalccedila ekleminde ağrının ortadan

kalktığı fakat 6 ve 19 nolu olgularda hafif derecede ağrı hissinin olduğu tespit edildi

Abduksiyon eksternal rotasyon testinde preoperatif doumlnemde ağrı tespit edilen 20 kalccedila

ekleminden 3 aylık doumlnemde 16 kalccedila ekleminde ağrı ortadan kalkarken 1 yıllık doumlnemde

44

20 kalccedila ekleminde ağrıya rastlanmadı 6 ve 19 nolu olgularda ise yine hafif derecede ağrı

tespit edildi Duruş testi sonuccedillarında ise 3 aylık doumlnemde 10 hayvan ayakta durmakta

guumlccedilluumlk yaşamazken 7 hasta bazen 2 hasta ise ccediloğunlukla guumlccedilluumlk yaşadı 1 yıllık doumlnemde

ise 6 ve 17 nolu hastalar dışında ayakta durma guumlccedilluumlğuumlnuumln tamamen ortadan kalktığı bu iki

hastada da bazen guumlccedilluumlk yaşandığı saptandı (Ccedilizelge 37)

322 Postoperatif Radyolojik Muayene Bulguları

Operasyon uygulanan olgularda 3 aylık doumlnem Norberg accedilı bulgusu 940plusmn194 (74-

104) olarak belirlendi 1 yıllık doumlneme ait Norberg accedilı bulgusu ise 9536plusmn195 (72-105)

olarak kaydedildi (Ccedilizelge 31)

33 Uygulanan Testlere İlişkin İstatistiksel Sonuccedillar

331 Kalccedila Ekstensiyon Testi Sonuccedilları

Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları Ccedilizelge 32‟de sunuldu Uygulanan kalccedila

ekstensiyon testine goumlre post hoc MacNemar test sonucu preoperatif doumlnem ile postoperatif

3 aylık doumlnem arasında istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt0001) preoperatif doumlnem ile

Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt0001) ve

postoperatif 3 aylık doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında ağrı bulgusunun

goumlzlenmemesi accedilısından istatistiksel olarak anlamlı (plt001) idi (Resim 31)

Ccedilizelge 32 Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları

Ağrı (n)

Doumlnem

Yapılan ağrı değerlendirmelerı (n = 22)

Ağrı Yok Ağrı Var

Preoperatif Doumlnema

0 22

Postoperatif 3Ayb 12 10

Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemc

20 2

abc Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt0001)

45

332 Abduksiyon Eksternal Rotasyon Testi Sonuccedilları

Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları Ccedilizelge 33‟de sunuldu Preoperatif

doumlnem değeri postoperatif 3 ay doumlnem değeri ile kıyaslandığında post hoc MacNemar test

sonucu ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi istatistik accedilısından oumlnemli (plt0001) preoperatif

doumlnem değeri postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem değeri istatistik accedilısından oumlnemli (plt0001)

postoperatif 3 ay doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem sonuccedilları ise istatitik accedilısından

oumlnemsiz bulundu (pgt005) (Resim 31)

Ccedilizelge 33 Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları

ab Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt0001)

333 Ayakta Duruş Testi Sonuccedilları

Ayakta duruş testi sonuccedilları Ccedilizelge 34‟de sunuldu Ayakta duruş testi sonuccedilları

(post hoc Wilcoxon test) preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık doumlnemde (plt0001)

postoperatif 3 aylık ile post operatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında (plt0001) ve preoperatif

doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemler arasında ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi

accedilısından (plt001) istatistiksel olarak anlamlı bulundu (Resim 31)

Ağrı (n)

Doumlnem

Yapılan ağrı değerlendirmelerı (n=22)

Ağrı Yok Ağrı Var

Preoperatif Doumlnema

2 20

Postoperatif 3Ayb

16 6

Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemb 20 2

46

Ccedilizelge 34 Ayakta duruş testi sonuccedilları

Reaksiyon ()

Doumlnem

Hiccedil Reaksiyon

Vermiyor

Bazen Reaksiyon

Veriyor

Her zaman

Reaksiyon Veriyor

Preoperatif doumlnema

106 526 368

Postoperatif 3 ayb

579 368 53

Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc

895 105 0

abc Farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt001)

334 Aktivite Testi Sonuccedilları

Aktivite testi sonuccedilları Ccedilizelge 35‟de sunuldu Buna goumlre post hoc Wilcoxon test

sonucu preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık doumlnem (plt0001) postoperatif 3 Aylık

doumlnem ile post operatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem (plt001) ve preoperatif doumlnem ile postoperatif 1

yıl uumlstuuml doumlnem arasında ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi accedilısından (plt0001) istatistiksel

olarak anlamlı bulundu

Ccedilizelge 35 Aktivite testi sonuccedilları

Aktivite ()

Doumlnem

Normal Aktivite Kısıtlı Aktivite Ccedilok kısıtlı

Aktivite

Preoperatif doumlnema

0 474 526

Postoperatif 3 ayb

368 526 106

Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc

789 211 0

abc Farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt001)

335Topallık Testi Sonuccedilları

Topallık testi sonuccedilları Ccedilizelge 36‟da sunuldu Hastalarda uygulanan topallık

testine goumlre post hoc wilcoxon test sonucu preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık

doumlnem arasında (plt0001) postoperatif 3 ay ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem (plt0001) ve

preoperatif doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem değerleri arasında (plt0001) topallık

bulgusunun goumlzlenmemesi accedilısından istatistiksel accedilıdan anlamlılık vardı

47

Ccedilizelge 36 Topallık testi sonuccedilları

Derece ()

Doumlnem

0 1 2 3 4

Preoperatif doumlnema

53 368 368 158 53

Postoperatif 3 ayb

421 421 105 53 0

Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc

842 105 53 0 0

abc Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir

0 derece- topallık yok

1 derece- hafif derece aksak yuumlruumlyuumlş

2 derece- topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veriyor

3 derece- topallık var fakat ekstremiteye suumlrekli ağırlık veremiyor

4 derece- topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veremiyor

336 Standart OFA Pozisyonunda Norberg Accedilılarının Değerlendirme Sonuccedilları

Standart OFA pozisyonunda Norberg accedilılarının değerlendirme sonuccedilları Ccedilizelge

31‟de sunuldu Norberg accedilılarında meydana gelen değişim post hoc Wilcoxon test

sonucuna goumlre preoperatif doumlnem ile postoperatif 3 ay doumlnemleri arasındaki sonuccedillar

istatistiki olarak anlamsızken (pgt005) preoperatif doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml

doumlnemler arasındaki sonuccedillar (plt005) ve postoperatif 3 ay ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml

doumlnemler arasındaki sonuccedillar anlamlı (plt005) bulundu (Resim 32 Resim 33 Resim 34

Resim 35 Resim 36 Resim 37)

48

Ccedilizelge 37 Norberg accedilısı kalccedila ekstensiyon testi abduksiyon eksternal rotasyon testi duruş testi aktivite ve topallık testinin preoperatif

postoperatif 3ay ve 1 yıl bulgularına toplu bir bakış

Kalccedila Ekstensiyon Testi ve Abduksiyon Eksternal Rotasyon Testi iccedilin (+)= var (-)=yok Aktivite Testi iccedilin (A) = Normal Aktivite (B)= Kısıtlı Aktivite (C)= Ccedilok Kısıtlı

Aktivite Duruş Testi İccedilin (A)= Hiccedil Reaksiyon Vermiyor (B)= Bazen Reaksiyon Veriyor (C)= Herzaman Reaksiyon Veriyor Topallık Testi İccedilin (0 Derece)= Topallık Yok

(1 Derece)= Hafif Derece Aksak Yuumlruumlyuumlş (2 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Ağırlık Veriyor (3 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Suumlrekli Ağırlık

Veremiyor (4 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Ağırlık Veremiyor

Preoperatif Bulguları Postoperatif 3 Ay Bulguları Postoperatif 1 Yıl Bulguları

NA Kalccedila Ext Testi

Abd Ekst Rot

Testi

Duruş Testi

Aktivite Testi

Topallık Testi

NA Kalccedila Ext Testi

Abd Ekst Rot Testi

Duruş Testi

Aktivite Testi

Topallık Testi

NA Kalccedila Ext Testi

Abd Ekst Rot

Testi

Duruş Testi

Aktivite Testi

Topallık Testi

Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol

1 89 83 + + B C 3 91 eksizyon + + B B 2 94 eksizyon - - A A 0

2 104 93 + + B B 1 104 93 - - A B 0 105 92 - - A A 0

3 102 106 + + B B 0 104 106 - - A A 0 105 106 - - A A 0

4 98 109 + + B B 1 100 109 + - A A 0 101 108 - - A A 0

5 102 105 + - A B 1 102 103 - - A A 0 102 102 - - A A 0

6 102 96 + + + + C C 4 99 86 + + + + C C 3 1005 91 - + - + B B 2

7 92 101 + + B B 1 95 101 + - A A 0 98 102 - - A A 0

8 89 82 + + C C 3 945 90 - - B B 1 101 100 - - A A 0

9 84 92 + + C C 2 85 94 - - B B 1 845 93 - - A A 0

10 99 104 + + + + B B 1 101 104 + - + - A A 0 Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex

11 104 88 + + B B 1 103 90 + - B B 0 103 89 - - A A 0

12 90 97 + + C B 2 90 99 - - B A 1 91 98 - - A A 0

13 105 101 + - A B 1 105 1025 - - A A 0 105 104 - - A A 0

14 109 102 + + C C 2 108 102 - - A B 1 108 102 - - A A 0

15 91 106 + + B C 1 97 106 - - A B 0 97 106 - - A A 0

16 95 99 + + B C 1 96 99 - - A B 0 97 100 - - A A 0

17 75 85 + + C C 3 88 103 + - B B 2 92 103 - - B B 0

18 65 78 + + C C 2 78 65 - - C B 1 81 71 - - A B 0

19 86 75 + + + + B C 2 76 74 + + + + B C 1 72 78 + - + - A B 1

20 94 94 + + + + B B 1 95 95 + - + - A A 0 98 97 - - - - A A 0

49

Resim 31 Uygulanan ccedileşitli testlere ait goumlruumlntuumller A - B Kalccedila ekstensiyon testi

C Ayakta duruş testi D ndash E ndash F Abduksiyon eksternal rotasyon testi

A B

C D

E F

50

Resim 32 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 15 aylık erkek kangal koumlpeğe ait

radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 104 Sol 93) B Postoperatif

3 ay roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 104 Sol 93) C Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA)

goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 103 Sol 89)

A B

C

51

Resim 33 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti sol tarafa eksizyon arthroplastisi uygulanan

11 aylık erkek melez koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml

(Sol 83 Sağ 89) B Postoperatif 3 ay roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol eksizyon

arthroplastisi Sağ 91) C Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol eksizyon

arthroplastisi Sağ 94)

A B

C

52

Resim 34 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık erkek Labrador

Retriever koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 102 Sağ

106) B Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 105 Sağ 106)

Resim 35 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 6 aylık erkek Kangal koumlpeğe ait

radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 100 Sağ 106) B Postoperatif

1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 100 Sağ 110)

A B

A B

53

Resim 36 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 13 aylık erkek Golden Retriever

koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ91 Sol 106) B

Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 97 Sol 106)

Resim 37 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık dişi Rottweiler koumlpeğe

ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ102 Sol 105) B

Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 102 Sol 103)

A

A

B

B

54

4 TARTIŞMA

Kalccedila displazisi ilk kez 1930 lu yılların başlarında Alman Ccediloban Koumlpeklerinde

teşhis edilmiştir O guumln iccedilin ender rastlanan bir hastalık olarak duumlşuumlnuumllmuumlş olmasına

rağmen iri ırk koumlpeklerin ccedilok sık karşılaşılan genetik bir eklem problemi olarak halen

guumlncelliğini korumaktadır (Aslanbey ve Candaş 1994 Hupp ve ark 2007) Uzun yıllardır

bilinmesine ve seleksiyon uygulanmasına rağmen henuumlz kontrol altına alınamamıştır

Kalccedila displazisinin sağaltımında birccedilok youmlntem geliştirilmiştir Ağrının giderilmesi

amacıyla neurektomi (Ballinari ve ark 1995) akupunktur (Kwon ve ark 2006) altın

implantasyonu (Jaeligger ve ark 2007) ve m pectineusun myotomisi (Moses 2000)

uygulanabilir Cerrahi amaccedilla yapılan operasyonlar musculus pectineus myektomisi

(Moses 2000) Juvenile Pubic Symphysiodesis (Schulz ve Dejardin 2002) intertrochanteric

osteotomi (Remedions ve Fries 1995 Piermattei ve Flo 1997) eksizyon arthroplastisi

(Duff ve Campbell 1977 İki ve Sağlam 2004 Kuumlrkluuml 2010) total kalccedila protezi (Gay 1963

Muumlller 1970) uumlccedilluuml pelvik osteotomi (Piermattei ve Flo 1997)‟ dir

DARthroplasti TPO iccedilin geccedil kalınmış osteoartroz şekillenmiş total kalccedila protezine

aday olgular iccedilin ideal bir youmlntem olarak tanımlanmaktadır Ancak KED‟si sağaltımında

oldukccedila yeni bir teknik olup ccedilok sayıda hayvana uygulanamamış ayrıca uzun doumlnem

sonuccedilları elde edilememiştir Bu youmlnuuml ile tartışmalıdır (Hupp ve ark 2007 Slocum ve

Slocum 2009 Gahring 2011) Sunulan ccedilalışmada 20 klinik olguluk bir seride youmlntem

modifiye edilerek uygulanmış olguların 1 yıllık goumlzlem sonuccedilları literatuumlr bilgiler ışığı

altında tartışılarak aktarılmıştır

KED gelişiminde risk faktoumlrlerinin başında genetik (Hedhammar 1979 Corley ve

Keller 1989 Alexander 1992 Kealy ve ark 1992) beslenme (Anon 1973 Hazewinkel

1994 Olmstead 1998) ve fazla hareket (Haan ve ark 1993) gelmektedir Hayvan Ortopedi

Birliğinin (OFA) standartları ve bu konudaki disiplinli ccedilalışmaları sonucunda Avrupa ve

Amerika uumllkelerinde displazi oranlarında oumlnemli azalmalar olmasına rağmen Alman

Ccediloban Koumlpeği Akita İnu Labrador Retriever Golden Retriever Rottweiller gibi koumlpek

ırklarının yanı sıra ulusal değerlerimiz Kangal Akbaş ve Tuumlrk Ccediloban Koumlpeklerinde de

halen buumlyuumlk bir problem olarak guumlncelliğini korumaktadır (Aslanbey ve Candaş 1994

Durmuş ve Han 2005 Hupp ve ark 2007) Materyali oluşturan koumlpekler 4‟ uuml Alman

Ccediloban Koumlpeği 4‟ uuml Golden Retriever 3‟ uuml Labrador Retriever 3‟ uuml Kangal 2‟ si

Rottweiller 2‟ si melez 1‟ i Boxer ve 1‟ i Mastif şeklinde ırk dağılımı goumlsterdi

55

Koumlpekler genetik olarak displazi accedilısından risk grubu iccedilerisinde yer alsın veya

almasın kalorisi yuumlksek besinlerle beslenmesinin hastalığın gelişiminde etkili olacağı ifade

edilmektedir Oumlzellikle genetik accedilıdan displazi yatkınlığı bulunan koumlpeklerde aşırı kilo

alımının eklemde osteoarthritis oluşumunu hızlandırdığına dikkat ccedilekilmektedir Bu

konuda iri ırk koumlpeklerin 3 ndash 10 aylık doumlnemlerinin ccedilok oumlnemli olduğuna vurgu

yapılmaktadır (Anon 1973 Olmstead 1998) Alınan anamnez bilgilerinde olguların

tamamının evde hazır mamalar ile beslendiği kaydedildi Ancak duumlzenli egzersiz

yaptırıldığı da ifade edildi Klinik ve radyolojik muayeneler sonucu yapılan

değerlendirmelerde displazi accedilısından eklemlerde meydana gelen değişim hastaların buumlyuumlk

kısmında minimal duumlzeyde iken klinik belirtilerde hafif seyrediyordu Birccedilok olgu rutin

displazi kontroluuml sırasında saptanan değişimlere ilişkin olarak operasyona alındı

Literatuumlr verilerde (Yuumlcel ve Bakır 1993 Swenson ve ark 1997 Altunatmaz ve ark

2003 Hupp ve ark 2007) cinsiyetin displazi uumlzerindeki etkisi ccedilelişkilidir Kimi

araştırmacılar (Yuumlcel ve Bakır 1993 Swenson ve ark 1997) dişilerde kimileride

(Altunatmaz ve ark 2003 Hupp ve ark 2007) erkeklerde daha sık goumlruumllduumlğuumlnuuml bildirirken

kimi araştırıcılar da (Sarıerler 2003) cinsiyetin oumlnemli olmadığını bildirmektedirler Bakır

(1992) toplam 250 olguluk bir taramada displazi goumlruumllme oranını dişilerde 39

erkeklerde 295 olarak belirtmektedir Sunulan ccedilalışmada 20 koumlpekten 13bdquouuml (65) erkek

7‟si (35) dişi idi Bu sayı kesin bir yargı iccedilin oldukccedila az olmakla birlikte Hupp ve ark

(2007) ile Altunatmaz ve ark (2003)‟nın bulguları ile benzerlik goumlsterirken Swenson ve

ark (1997) Bakır (1992) ile Yuumlcel ve Bakır (1993)‟ın goumlruumlşleri ile farklılık goumlstermektedir

Kalccedila displazili koumlpeklerin genellikle merdiven ccedilıkmada zorlandığı tavşan gibi

arka ayakları uumlzerinde zıpladıkları yattıkları yerden zor kalktıkları yuumlruumlyuumlşlerinde arka

bacaklarda sallantı oturuşta asimetri hareket etmede isteksizlik ve ccedilabuk yorulma

belirlendiği ifade edilmektedir (Deny ve Butterworth 2000 Durmuş ve Han 2005 Vezzoni

ve ark 2005) Alınan anamnez bilgilerinde hasta sahiplerinin ilk dikkatini ccedileken klinik

bulgu topallık yuumlruumlmede isteksizlik sallantılı yuumlruumlyuumlş ve hafif koşturmalarda tavşan gibi

zıplama olarak ifade edildi Klinik muayenede olguların tamamında merdiven ccedilıkarken

zorlanma oumlnemli bir kısmında (18 olgu) hafif koşturulduğunda tavşan gibi arka ayakları

uumlzerinde zıplama yattıkları yerden kalkmada zorlanma (9 olgu) goumlzlendi Ayrıca tuumlm

olgularda sallantılı yuumlruumlyuumlş oturuşta asimetri ve hareket etmede isteksizlik ve ccedilabuk

yorulma dikkati ccedilekti Elde edilen bulgular anılan literatuumlrler (Deny ve Butterworth 2000

Durmuş ve Han 2005 Vezzoni ve ark 2005) ile paralellik goumlsterdi

56

Klinik muayenede kalccedila ekleminin gevşekliğinin belirlenmesinde birccedilok youmlntem

kullanıldığı bildirilmektedir Bu youmlntemler hayvanlara sedasyonlu ve sedasyonsuz olarak

yapılmaktadır (Bojrab ve ark 1988 Madsen ve Svalostoga 1995 Adams ve ark 1998

Puerto ve ark 1999 Lust ve ark 2001 Oumlzsoy 2002a)

Hupp ve ark (2007) radyografik oumllccediluumlmler ile abduksiyon eksternal rotasyon testi ve

kalccedila ekstensiyon testlerinde duyulan ağrı arasında bir ilişkiye rastlamadıklarını

bildirmektedirler Ayrıca Deny ve Butterworth (2000) bu testlerin her zaman pozitif sonuccedil

vermeyeceğini ifade etmektedirler Ccedilalışmada tuumlm olgulara sedasyonsuz abduksiyon

eksternal rotasyon ve kalccedila ekstensiyon testleri uygulandı Bunlardan 18 olguda

abduksiyon eksternal rotasyon testinin sonucu ağrı varlığı accedilısından pozitif iken diğer 2

olguda negatif idi Bu olguların tamamında radyografik incelemelerde displaziye ilişkin

bulgular vardı Bu iki olgunun ağrı testlerine negatif yanıt vermesinin displaziye ilişkin

dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olmasından kaynaklandığı kanısına varıldı

Kalccedila displazisinin radyografik tanısında standart OFA pozisyonunda alınan ventro-

dorsal goumlruumlntuumller uumlzerinde Norberg-Olson accedilı oumllccediluumlmleri değerli bilgiler verir JPS TPO ve

DARthroplasti gibi eklemin yapısını bozmayan sağaltım youmlntemleri sonrası acetabulumun

caput femorisi kuşatma etkinliğini belirlemede de yararlıdır (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve

ark 2007 Gahring 2011) Ccedilalışmada Norberg accedilı oumllccediluumlm ortalaması operasyon oumlncesi

9232plusmn204 iken postoperatif 3 ay 940plusmn194 postoperatif 1yıl ve daha uumlstuumlndekilerde

9536plusmn195 olarak oumllccediluumllduuml Operasyon sonrası değerler ile operasyon oumlncesi değerler

karşılaştırıldığında meydana gelen artış istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt001) bulundu Hupp

ve ark (2007) DARthroplasti oumlncesi standart OFA pozisyonunda Norberg accedilı ortalamasını

857plusmn108 ve operasyon sonrası 1 yıllık doumlnemde 898plusmn92 olarak oumllccedilmuumlşlerdir Ccedilalışmada

preoperatif ve postoperatif doumlnem değerleri karşılaştırıldığında operasyon sonrası doumlnemde

meydana gelen artış istatistiksel olarak anlamlı bulundu

DARthroplasti iliumdan alınan kemik greftin kalccedila eklemi kapsuumllası uumlzerine

taşınması ve taşınan greftin dorsal acetabular kenar uumlzerine birkaccedil vida ile tutturulması

esasına dayanmaktadır Boumlylece taşınan greftin dorsal acetabular kenar ile buumltuumlnleşmek

sureti ile dorsal acetabulum kenarını uzatacağı aynı zamanda eklem kapsuumllasını

destekleyerek gerilmeyi azaltarak ağrıyı ortadan kaldıracağı ifade edilmektedir (Hupp ve

ark 2007 Slocum ve Slocum 2009 Muumlller 2011 Gahring 2011) Slocum ve Slocum

(2009) ve Gahring (2011) dorsal acetabular kenarı iliumdan alınan kemik greftiyle

uzattıklarını ve lukzasyona uğrayan kalccedila eklemine stabilite sağladıklarını ifade

57

etmektedirler Kemik greftin eklem kapsuumlluumlnuumln dış tarafını kapatacak şekilde

yerleştirildiğini boumlylece eklem kapsuumlluumlnuuml destekleyerek caput femoris‟ in eklem

kapsuumlluumlne yaptığı etkiyi hafiflettiğini ve eklenen greftin zamanla gelişerek ve pelvisle

kaynaşarak dahada stabil bir hal alıp caput femoris ile eklem kapsuumlluumlnuumln uyumuna destek

sağladığını vurgulamaktadırlar Ferreira ve ark (2007) crista iliacadan kemik parccedilası

almışlar alınan kemik parccedilasını dorsal acetabular kenarın periostal boumllgesini kuumlrete ederek

buraya iki kortikal vida ile tutturduklarını ifade etmektedirler Sunulan ccedilalışmada kortiko-

kanselloumlz kemik doku 13 kostadan temin edildi Kostadan elde edilen uumlccedil adet kemik doku

parccedilası dorsal acetabular kenar uumlzerinde accedilılan deliklere greft materyali olarak ccedilakıldı

Eklem kapsuumllası uumlzerinde herhangi bir işlem yapılmadı Teknik boumlylece modifiye edilmiş

oldu

Yukarıda anılan ccedilalışmaların (Slocum ve Slocum 2009 Gahring 2011) uzun doumlnem

kontrollerinde aktivitenin iyi duumlzeyde olduğu topallık belirtilerinin ortadan kalktığı ifade

edilmektedir Sadece Slocum ve Slocum (2009) ilgili kalccedila ekleminde abduksiyonun

sınırlı olduğuna dikkat ccedilekmektedirler Ccedilalışmada uzun doumlnem kontrollerde hayvanlarının

aktivitelerinin iyi duumlzeyde olduğu topallık belirtilerinin ortadan kalktığı belirlendi ayrıca

hasta sahipleri tarafından da operasyon oumlncesi belirtilerin duumlzeldiği ifade edildi Klinik

bulgulara ilişkin preoperatif ile postoperatif doumlnemlere ait veriler arasında istatistiksel

olarak klinik duumlzelme accedilısından anlamlılık (Aktivite iccedilin plt0001 topallık iccedilin plt001)

saptandı Postoperatif goumlzlemlerde kalccedila ekleminde Slocum ve Slocum (2009)‟un

bulgularının aksine abduksiyonun normal ve ağrısız olduğu tespit edildi Anılan ccedilalışmada

(Slocum ve Slocum 2009) abduksiyonun ağrılı olmasının nedenini standart

DARthroplastide kapsuumlla uumlzerine dikilen kemik gereftin zamanla olgunlaşarak dorsal

kenarın aşırı uzamasına bağlanmaktadır

Hupp ve ark (2007) 2 yılı aşkın suumlre izledikleri olgularda aktivite ayakta duruş

atlama abduksiyon ve adduksiyonda ağrı belirtilerine rastlamadıklarını kaydetmektedirler

Ferreira ve ark (2007) postoperatif 18ay kontrollerinde koumlpeklerin aktivitesinin yeterli ve

normal duumlzeyde olduğu bildirmektedirler Slocum ve Slocum (2009) operasyonu izleyen 1

yıl ve uumlzeri kontrollerde duruş ve yuumlruumlyuumlş testlerinin normal olduğunu fakat abduksiyon

testinde sınırlı harekete rastladıklarını ifade etmektedirler Filho ve Selmi (2001)

operasyon oumlncesi 14 koumlpeğin tamamında topallık bulguları ve ağrı testlerinde pozitif sonuccedil

elde etmişken operasyon sonrası 1 2 ve 12 aylarda yaptıkları topallık muayenesi ve ağrı

bulgularının oumlnemli derecede azalarak ortadan kalktığına dikkat ccedilekmektedirler

58

Operasyona alınan olgulardan 9 adedi 1 yıl ve daha uzun suumlre izlendiler Bu koumlpeklerin

klinik kontrollerinde abduksiyon eksternal rotasyon ve ekstensiyon testlerinde herhangi bir

ağrı belirtisi ve sınırlamaya rastlanmadı aynı zamanda duruş ve yuumlruumlyuumlş testleride

normaldi Klinik muayene bulguları Slocum ve Slocum (2009)‟ un saptadıkları abduksiyon

pozisyonunda sınırlanma dışında anılan ccedilalışmaların (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve ark

2007) klinik bulguları ile oumlrtuumlşmekte idi

Bazı araştırmacılar (Hupp ve ark 2007 Gahring 2011) bilateral kalccedila eklemi

displazisi belirlenen ve DARthroplasti uygulanmasına karar verilen olgularda her iki kalccedila

eklemine aynı guumln iccedilerisinde muumldahale ettiklerini ve operasyon sonrası sonuccedilların olumlu

olduğunu bildirmektedirler Ayrıca Slocum ve Slocum (2009) ve Gahring (2011) tek

seansta bir kalccedilaya pelvik osteotomi diğer kalccedilaya DARthroplasti uyguladıklarını rapor

etmektedirler Sunulan ccedilalışmada her iki kalccedila ekleminde displazi tespit edilen 4 olguya

DARthroplasti operasyonu aynı guumln iccedilerisinde uygulandı Postoperatif doumlnemde klinik

accedilıdan bu koumlpeklerin gelişimi ile tek tarafa DARthroplasti operasyonu uygulananlar

arasında belirgin bir fark goumlzlenmedi

Ferreira ve ark (2007) kemik greftini yerleştirmek iccedilin dorsal boumllgedeki kapsuumlla

uumlzerinde yatak hazırlanırken uygulanan kuumlretaja bağlı olarak bir denervasyonun

şekillendiğini ve buna bağlı olarak hayvanların operasyon sonrasında ilk guumln itibariyle

ağrısız bir şekilde ayaklarını kullanabildiklerini bildirmektedirler Hupp ve ark (2007)

kapsuumllanın dorsalinin denervasyonuna bağlı olarak postoperatif ağrının kısmen daha az

olduğunu ifade etmektedirler Ccedilalışmada dorsal duvar uumlzerine kemik greftlerin

yerleştirilmesi iccedilin delik accedilma işlemi oumlncesi boumllgede kuumlt diseksiyon uygulandı Yukarıda

anılan goumlruumlşler (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve ark 2007) doğrultusunda kesin olmamakla

birlikte denervasyon işleminin gerccedilekleşmesi olasıdır Zira postoperatif doumlnemde ağrıya

ilişkin ciddi bir problem ile karşılaşılmaması bu duumlşuumlnceyi destekler niteliktedir

Hupp ve ark (2007) operasyon sonrası 6 haftalık suumlreccedilte koumlpeklerin 10‟ar dakikalık

yavaş tempoda ve tasmalı olarak gezdirilmesine 6 haftadan sonra 14 guumlnde bir 10‟ar

dakika uzatılarak devam ettirilmesine izin verdiklerini bildirmektedirler Tasmasız

yuumlruumlyuumlşe operasyondan 3 ay sonra geccedilildiğini ifade etmektedirler Luck (2011) hastaların

8 hafta kısa tasmalarla uzun olmayan yuumlruumlyuumlşler yapabileceğini bu suumlreden sonra normal

aktivitelerine devam edebileceğini belirtmektedir Ccedilalışmada modifiye DARthroplasti

uygulanan olguların tamamında ertesi guumlnden başlayarak 1 hafta suumlre ile kontrolluuml olarak

kısa tasma ve yuumlruumlyuumlşlerle gezdirilmeleri bir haftadan sonra operasyondan oumlnceki normal

59

ve tasmasız yuumlruumlyuumlşlere geccedilmeleri oumlnerildi Literatuumlr verilerle (Hupp ve ark 2007 Luck

2011) kıyaslandığında normal ve tasmasız yuumlruumlyuumlşe bu kadar kısa suumlrede geccedililmesinde

yerleştirilen greftin hayvanın normal hareketleri esnasında uygulandığı yerden

ccedilıkmayacağının oumlngoumlruumllmesi etkili oldu Aynı zamanda hareketsizliğe bağlı olarak olası

kas atrofilerinin engellenmesi veveya oluşan atrofilerin duumlzelmesinde hızlanma sağlayarak

eklem stabilitesini olumlu youmlnde etkileyeceği duumlşuumlncesinden hareketle boumlyle bir planlama

yapıldı Nitekim postoperatif goumlzlemlerde gelişim beklentiler doğrultusunda oldu

Hupp ve ark (2007) operasyondan 3-4 guumln sonra 4 koumlpekte kolleksiyon şekillendiğini

bildirmektedirler 3 koumlpekte de greftlerin dorsale deplasmanı sonucunda şiddetli ağrı ve

operasyon sonrası yaklaşık 5-6 haftalarda sıccedilrama ve atlamalardan kaynaklandığı

duumlşuumlnuumllen n ishiadicus felci şekillendiğini kaydetmektedirler Slocum ve Slocum (2009)

bir olguda geccedilici siyatik sinir disfonksiyonu şekillendiğini ve bunun postoperatif 6 aylık

doumlnemde normale doumlnduumlğuumlnuuml belirtmektedirler Aynı ccedilalışmada birkaccedil olguda siyatik

sinirin konulan greft ile ligamentum sakrotuberale arasına sıkışması nedeniyle

komplikasyon yaşandığı ve ligamentin kesilmesi yoluyla problemin ortadan kalktığı ifade

edilmektedir Sunulan ccedilalışmada 3 olguda kortiko-kanselloumlz doku elde etmek iccedilin kostanın

ccedilıkarıldığı boumllgede postoperatif 4-5 guumlnlerde kolleksiyon gelişti Bunlardan 2 sine klinikte

muumldahale edildi ve koleksiyon punksiyon yapılarak boşaltıldı sonrasında herhangi bir

nuumlks yaşanmadı Uumlccediluumlncuuml olgu telefonla youmlnlendirilerek oumlzel bir klinikte punksiyon

yapılarak koleksiyonun boşaltılması sağlandı Yapılan işlemden 1 hafta sonra tekrar

koleksiyona bağlı şişme şekillendiği ve bu şişkinliğin operasyonla yine aynı oumlzel veteriner

kliniğinde alındığı hasta sahibi tarafından uumlccediluumlncuuml ayda yapılan kontrollerde bildirildi

Ccedilalışmada siyatik sinirin etkilendiği herhangi bir komplikasyona rastlanmadı Bunda

boumllgeye yaklaşımda titiz bir diseksiyon işlemi uygulanmasının yanı sıra dorsal acetabular

kenara ccedilakılan implantın siyatik siniri tehdit etmeyecek noktalara yerleştirilmesinin etkili

olduğu duumlşuumlnuumllduuml

Gahring (2011) 11 koumlpek uumlzerinde yaptığı ccedilalışmada 4 koumlpekte operasyon sonrası

tuumlm aktivitelerin normal ve topallığın olmamasına rağmen zıplama hareketlerini

yapamadıklarını bildirmektedir Slocum ve Slocum (2009) koumlpeklerin zıplama

hareketlerini yapabildiğini fakat bir koumlpekte zıplama sırasında ağrı olduğunu

belirtmektedir Postoperatif doumlnemde yapılan kontrollerde ve hasta sahiplerinden alınan

bilgiler doğrultusunda koumlpeklerin kısa suumlre iccedilerisinde operasyon oumlncesi doumlnemlerinden ccedilok

daha iyi bir aktiviteye kavuştukları topallık kıyaslaması accedilısından operasyon oumlncesine

60

goumlre daha iyi oldukları ifade edildi klinik muayenelerde zıplama hareketlerini kolaylıkla

yapabildikleri goumlzlendi

Duff ve Campbell (1977) 267 koumlpek uumlzerinde yaptıkları ekzisyon arthroplastisi

sonrası 30 oranında mekanik topallığın devam ettiğini koumlpeklerin 50 sinin 8-10 hafta

75 bdquoinin 10 ndash 12 hafta sonrasında normal yuumlruumlyuumlş yapabildiklerini belirtmektedirler Off

ve Matis (1997) yaptıkları ccedilalışmada 132 koumlpeğe eksizyon arthroplastisi operasyonu

uyguladıklarını ve postoperatif 4 yıl sonrasında hayvanların 32‟ sinin iyi duumlzeyde

yuumlruumlduumlğuumlnuuml duumlzguumln bir kas yapısına sahip olduğunu ve bacaklarına ağırlık verdiğini

20‟ sinde hafif kas atrofisi ve topalık olduğunu bacaklarına yuumlk vermekte problem

yaşadıklarını ve 48‟ inde ciddi şekilde suumlrekli topallık kas atrofisi ve oumlzellikle egzersiz

sonrası ve soğuk hava şartlarında bacağına ağırlık vermediklerini bildirmektedirler Kuumlrkluuml

(2010) ekzisyon arthroplastisi yapılan 20 koumlpekten 3 tanesinin ilgili bacağı

kullanmadığını 4 tanesinin 3 ay sonunda 8 tanesinin 3-6 ay 4 tanesinin 6-12 ay arasında

basmaya başladığını ifade etmektedir Yaygınguumll (2005) TPO uygulanan yedi koumlpeğin

postoperatif birinci guumlnde ayakta ve hareketli olmasına karşın ileri zamanlarda yuumlruumlme

problemleri ile karşılaşıldığına dikkat ccedilekmektedir Altunatmaz ve ark (2003) TPO

uygulanan 22 koumlpekte postoperatif 3-5 guumlnlerde orta derecede topallık goumlruumllduumlğuumlnuuml ve 20-

25 guumln sonra operasyon yapılan bacağa ağırlık vermeye başladığını bildirmektedirler

Ayrıca 7 erkek koumlpeğin uumlrinasyon sırasında arka bacağını abduksiyona alırken zorlandığını

belirtmektedirler Anılan ccedilalışma (Duff ve Campbell 1977 Off ve Matis 1997 Altunatmaz

ve ark 2003 Yaygınguumll 2005 Kuumlrkluuml 2010) sonuccedilları ile kıyaslandığında postoperatif

doumlnemde koumlpeklerin daha kısa suumlrede ve daha etkili bir duumlzelme goumlsterdikleri goumlruumllduuml

Operasyon youmlntemi ve olgulara bağlı olarak sonuccedilların değişebileceği kabul edilmekle

birlikte modifiye DARthroplasti‟ nin bu youmlnuuml ile avantajlı olduğu soumlylenebilir

Musculus pectineus myektomisi kalccedila displazisi sağaltımında palyatif bir youmlntem

olarak kullanılır Displazi tedavisinde yalnız musculus pectineus myektomisi

uygulandığında uzun doumlnem postoperatif bulgularda eklem stabilitesinin artmadığı

osteoartritik değişiklerin devam ettiği ve ağrının tamamen ortadan kalkmadığı bildirilmiştir

(Remedions ve Fries 1995) Ccedilalışmada elde edilen bulgular ışığı altında Modifiye

DARthroplasti‟ nin eklem stabilitesini artırdığı ve ağrıyı tamamen ortadan kaldırdığı

goumlzlendi Fakat osteoartritik değişiklikler musculus pectineus myektomisinde olduğu gibi

hafif duumlzeyde devam etti

61

Barut ve ark (2011) 22 koumlpek uumlzerinde uyguladıkları DARthroplasti

operasyonunda kalccedila ekleminde şekillenen osteoarthritin durduğunu veya gelişiminin

yavaşladığını hayvanların yuumlruumlyuumlş fonksiyonlarının duumlzeldiğini ve operasyon sonrası

nonsteroid anti inflamatuar ilaccedilların kullanımına ihtiyaccedil duyulmadığını bildirmektedirler

Ccedilalışmada tuumlm olgulara 7 guumln suumlre ile 2 mgkg dozunda karprofen (Rimadyl 20 mg tablet

Pfizerreg) uygulandı Uzun doumlnem nonsteroid anti inflamatuar ilaccedil kullanımına gerek

duyulmadı

62

5 SONUCcedil

Kalccedila eklemi displazisinin sağaltımı amacı ile uygulanan ldquoModifiye DARthroplastirdquo

tekniğinin etkinliği klinik ve radyografik youmlntemlerle izlendi Toplam 20 klinik olgu

uumlzerinde yuumlruumltuumllen ccedilalışmadan elde edilen sonuccedillar aşağıda oumlzetlendi

1 Klinik muayenede koumlpeklerde topallık goumlruumllme oranı preoperatif doumlnemde

947 iken operasyon sonrası 3 ayda 579‟ a 1 yıl ve daha uzun doumlnemde

158‟ e geriledi Kalccedila ekstensiyon testi preoperatif doumlnemde tuumlm olgularda

ağrı varlığı accedilısından pozitif iken postoperatif 3 aydan sonraki kontrollerde 1

olgu dışında ağrı bulgusuna rastlanmadı Abduksiyon eksternal rotasyon testinde

hem sağ hem sol eklemler iccedilin 19 olguda ağrı mevcut iken postoperatif

kontrollerde birer olgu dışında ağrının ortadan kalktığı goumlzlendi Ayakta duruş

testi displazi varlığı accedilısından preoperatif doumlnemde 1 olguda negatif 19 olguda

pozitif sonuccedil verirken operasyon sonrası kontrollerde 19 olguda negatif 1 olguda

pozitif sonuccedil verdi

2 Radyografik değerlendirmelerde OFA pozisyonunda alınan ventro-dorsal

radyogramlar uumlzerinde yapılan oumllccediluumlmlerde Norberg accedilı değerleri preoperatif

doumlnem 9232plusmn204 1 yıl uumlstuuml postoperatif doumlnemde 9536plusmn195 olarak belirlendi

Postoperatif doumlnemde meydana gelen artış preoperatif doumlneme goumlre istatiksel

accedilıdan oumlnemli bulunmasına rağmen yeterli değildi Dejeneratif değişimlerde

ilerlemenin de devam ettiği goumlzlendi

3 Postoperatif doumlnem kontrollerde preoperatif doumlnem ile kıyaslandığında

koumlpeklerin daha aktif goumlruumlntuuml iccedilerisinde olduğu dikkati ccedilekti ve bu durum hasta

sahipleri tarafından da ifade edildi Koumlpeklerin hiccedilbirinde kas atrofisi goumlruumllmedi

4 Orijinal youmlntemde dorsal acetabular kenara taşınan kortiko-kanselloumlz kemiğin

kenarı uzatarak caput femoris‟ in acetabulum tarafından bir soket gibi kuşatıldığı

ifade edilmektedir Modifiye DARthroplasti‟de taşınan kemik greftleri dorsal

acetabular kenarı uzatmadı dejeneratif değişimleri de durdurmadı

5 Literatuumlr verileri ile kıyaslandığında modifiye DARthroplasti‟nin klinik olarak

(kuumlccediluumlk bir seride de olsa) benzer sonuccedilları verdiği dejeneratif değişimlerin

minimal duumlzeyde olduğu olgularda sorunların protez ve benzer cihazlara gerek

kalmadan ccediloumlzuumlme ışık tutabileceği kanısına varıldı

63

6 Tekniğin eklem kapsuumllasında meydana gelen denervasyon veya ldquokortiko-

kanselloumlzrdquo kemik doku taşınımına ilişkin bir ldquokoumlk huumlcre tedavisirdquo accedilısından

etkinliğinin accedilığa kavuşturulması amacıyla irdelenmesi youmlnuumlnde kontrolluuml

denemelere de gereksinim duyulmaktadır

64

OumlZET

DERİNCEGOumlZ OOuml Koumlpeklerde Kalccedila Displazisinin ldquoModifiye DARthroplastirdquo

Tekniği ile Sağaltımı Uumlzerine Klinik Ccedilalışmalar

Bu ccedilalışmada kalccedila eklemi displazisinin sağaltımı amacı ile uygulanan ldquoModifiye

DARthroplastirdquo tekniğinin etkinliğinin klinik ve radyografik bulgular ışığı altında

değerlendirilmesi amaccedillandı

Ccedilalışma materyalini klinik ve radyolojik bulgular sonucunda KED tanısı konan 4-24

ay yaşları arasında değişik ırk ve cinsiyette (13 erkek 7 dişi) toplam 20 adet koumlpek

oluşturdu Radyolojik muayeneler sonucunda 16 olguda unilateral 4 olguda ise bilateral

olmak uumlzere ve 11 olguda sağ 5 olguda sol 4 olguda ise her iki tarafa DARthroplasti

uygulanmasına karar verildi

Oniki saatlik accedillığı takiben 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg kg Egevetreg)

deri altı yolla uygulanarak anestezinin antikolinerjik premedikasyonu yapıldı Sedatif ndash

analjezik premedikasyon iccedilinse 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20 mgkg

Egevetreg) in kas iccedili enjeksiyonu uygulandı 10 dakika sonra 5 mgkg ketamine

hydrochloride (Alfamine 100mgkg Egevetreg) in damar iccedili enjeksiyonu ile induumlksiyon

gerccedilekleştirildi Takiben koumlpeklere endotracheal tuumlp yerleştirildi ve yarı kapalı anestezi

cihazı ile (SMS 2000 Klasik Vent ndash V Marka SMS Tıbbi Cihaz Elek Elekt İnş Teks

Turz Oto San ve Tic Ltd Şti Ankara) 2 lik konsantrasyonda isoflurane (İsoflurane -

USP Adekareg

) solutulması ile anestezi suumlrduumlruumllduuml

Operasyon boumllgesi asepsi ve antisepsi kurallarına goumlre hazırlandı Kortikokanselloumlz

kemik greft olarak onuumlccediluumlncuuml kostadan yararlanıldı Dorsal acetabular duvar accedilığa ccedilıkarıldı

Dorsal duvar uumlzerine birbirine eşit uzaklıkta dril ile uumlccedil delik accedilılarak kosta parccedilaları bu

deliklere ccedilakıldı Boumllge uygun şekilde kapatıldı

Postoperatif birinci guumlnde koumlpeklerin hepsinin ayakta ve hareketli oldukları

goumlzlendi

İleri doumlnemde yapılan (10 Guumln 3ve 12 ay) klinik muayenelerde yuumlruumltme ve

koşturma abduksiyon eksternal rotasyon kalccedila ekstensiyon ve ayakta duruş testleri

sonuccedilları preoperatif doumlnemle kıyaslandığında daha iyi olduğu goumlruumllduuml

65

Ccedilalışmada Norberg accedilı oumllccediluumlm ortalaması preopertif doumlnemde 9232plusmn204 iken

postoperatif 3 ay 940plusmn194 postoperatif 1yıl ve daha uumlstuumlndekilerde 9536plusmn195 olarak

oumllccediluumllduuml

Sonuccedil olarak ldquoModifiye DARthroplasti‟derdquo taşınan kortiko-kanselloumlz greftler

Dorsal Acetabulum Kenarını uzatmadı ve dejeneratif değişimleri durdurmadı Bununla

birlikte kuumlccediluumlk bir seride de olsa dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olduğu

olgularda sorunların protez ve benzeri cihazlara gerek kalmadan ccediloumlzuumllebileceği

duumlşuumlnuumllduuml Tekniğin eklem kapsuumllasında bir denervasyona yol accedilarak veya ldquokortiko-

kanselloumlzrdquo kemik doku taşınımına ilişkin bir ldquokoumlk huumlcre tedavisirdquo etkisi sonucu etkin

olduğu youmlnuumlndeki beklentilerin accedilığa kavuşturulması amacıyla kontrolluuml denemelere

gereksinim olduğu kanısına varıldı

Anahtar Kelimeler DARthroplasti Kalccedila Eklemi Koumlpek

66

SUMMARY

DERİNCEGOumlZ OOuml Clinical studies on the treatment of hip dysplasia by ldquoModified

DARthroplastyrdquo in dogs

The aim of this study was to evaluate the efficiency of ldquoModified DARthroplastyrdquo

technique‟s on treatment of hip dysplasia according to the clinical and radiographical

findings

For this purpose study was carried out on 20 dogs in different breed sexes (13

Male 7 Female) and ages (4-24 months) which had diagnosed hip dysplasia according to

clinical and radiographical findings According to radiographical findings DARthroplasty

was performed in 16 dogs unilaterally (11 right and 5 left) and in 4 dogs bilaterally

Following the 12 hours fasting period anticholinergic premedication of anaesthesia

was induced by subcutaneously injection of 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg

kgEgevet reg

) After that sedative-analgesic premedication was archieved by intramuscularly

injection of 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20 mgkgEgevetreg

) Ten minutes later

induction was archieved by 5 mgkg ketamine hydrochloride (Alfamine 100mgkgEgevet reg

)

injection intravenously Following the induction endotracheal intubation was completed

and anaesthesia was maintained by inhalation of 2 isoflurane concentration (Isoflurane -

USP Adekareg

) by using semi-closed circuits anaesthetic machine (SMS 2000 VentndashV

SMS Medical Aparts Elec Elecr Build Text Tour Car Ind

and Trade Ltd Co Ankara)

Operation area is prepared according to routine asepsis and antisepsis procedure

Thirteenth rib was used as corticocancellous bone graft According to routine surgical

procedure dorsal acetabular rim was revealed Grafts were placed into three holes which

were drilled at equal distance to each other Area was closed in routine manner

At the postoperatively first day it was observed that all the dogs were ambulant

and lively

According to long-term follow up (10th days 3th and 12th months) clinical tests

findings obtained by abduction-external rotation test hip extension test standing test and

walking-running test were better when compare preoperative findings

In this study mean Norberg Angle was measured as 9232plusmn204 940plusmn194 and

9536plusmn195 preoperative postoperative 3th and 12th months respectively

67

As a result in this technique ldquoModified DARthroplastyrdquo transplanted cortico-

cancellous grafts neither extend dorsal acetabular rim nor stoped degenerative changes

However although we carried out this study in a small number of patients we thougt that

in cases which has minimal degenerative changes problems could be solve by using this

method without using prosthesis or similar devices It was also concluded that detailed

controlled trials might be necessary in an attemp to highlight that this technique caused

clinicaly recovery by denervation of joint capsule or by the effects of corticocancellous

bone grafts may acting as ldquostem cellsrdquo

Key Words DARthroplasty Dog Hip Joint

68

KAYNAKLAR

Adams WM Dueland RT Meinen J Q‟ Brien RT Giuliano E Nordheim EV Early

detection of canine hip dysplasia comparison of two palpation and five radiographic

methods Journal of the American Veterinary Medical Association 199834(5)339-346

Aktaş M Koumlpeklerde kalccedila displazisi

(httpwwwakutorgtrmodulesphpname=Newsampfile=articleampsid=2395) Erişim tarihi

06 Ağustos 2007

Alexander JW Canine hip dysplasia Small Animal Practice 1992 22(3)551-557

Altunatmaz K Yuumlcel R Devecioğlu Y Saroğlu M S Ozsoy Treatment of canine hip

dysplasia using triple pelvic osteotomy Veterinary Medicine-Czech 200348(1-2)41-46

Anon Report on canine hip dysplasia Journal of the American Veterinary Medical

Association 1973162(8)662-668

Aslanbey D Candaş A Veteriner Operasyon Ankara Medisan Yayınevi 1994s772-784

Aslanbey D Veteriner Ortopedi ve Travmatoloji Ankara Maya Matbaacılık 1990s128-

140

Aslanbey D Veteriner Ortopedi ve Travmatoloji Ankara 3 Baskı Medisan Yayın Serisi

no 19 1996 s262-264

Bakır B Sivas Kangal koumlpeklerinde kalccedila ekleminin displazi accedilısından klinik ve radyolojik

olarak değerlendirilmesi İstanbul Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml İstanbul

Tuumlrkiye-1992

Ballinari U Montavon PM Huber E Weiss R Pectineus myectomy tenotomy of the

iliopsoas and neurectomy of the joint capsule as symptomatic therapy for coxarthrosis of

the dog Schweiz Arch Tierheilkd 1995137(6)251-257

Barut A Sadak S Nişancı A Long term effects of DARthroplasty surgery in canine hip

dysplasia 22 Cases 17th

FECAVA Eurocongress 6th

TSAVA Congress ldquoModern

Veterinary Practicesrdquo 7-10 Eyluumll 2011 İstanbul ndash Turkey 2011p472

Baruth H Berger L Bradshaw D et al Carprofen in Rainsford KD (ed)

Antiinflammatory and Anti-rheumatic Drugs Volume II Newer Anti-inflammatory Drugs

Rainsford KD ed CRC Press Boca Raton1986 p33ndash47

69

Belfield WO Chronic subclinical survey and canine hip dysplasia Veterinary Medicine

and Small Animal Clinician 1976741399-1401

Bennet D Hip dysplasia and ascorbate therapy fact or fancy Seminars in Veterinary

Medicine and Surgery (Small Animal) 19872(2)152-157

Black AP Triple pelvic osteotomi for juvenile canine hip dysplasia Australian Veterinary

Journal 200078(12)820-824

Bojrab MJ Ellison GW Slocum B Current Technique in Small Animal Surgery 4th

Ed

Baltimore Williams And Wilkins 1988p1145-1151

Chalman J Butler HC Coxofemoral joint laxity and the ortolani sign Journal of the

American Veterinary Medical Association 198521671-676

Charette B Dupuis J Beuregard G Palpation and dorsal acetabular rim radiographic view

for early detection of canine hip dysplasia Veterinary and Comparative Orthopaedics and

Traumatology 200114125-132

Corley EA Keller GG Hip Dysplasia A Guide for Dog Breeders and Owners 2nd

Ed

Columbia Missouri Orthopedic Foundation of Animals 1989p1-27

Dassler CL Canine Hip Dysplasia Diagnosis and Nonsurgical Treatment In Slatter D

(Eds) Textbook of Small Animal Surgery 3rd

Ed Philadelphia WB Saunders

Company 2002p2019-2029

Denny HR Butterworth S The hip A Guide to Canine and Feline Orthopaedic Surgery

4th Ed London Blackwell Science 2000p455-494

Dobbelaar MJ Dislocation of the Hip in Dogs Journal of Small Animal Practice

19634101

Duff R Campbell JR Long term results of excision arthroplasty of the canine hip

Veterinary Record 1977101181-184

Durmuş AS Han MC Bazı Koumlpek Irklarında Kalccedila Displazisi Doğu Anadolu Boumllgesi

Araştırmaları Dergisi 20053(2)106-109

Dursun N Veteriner Anatomi I 3rd

Ed Ankara Medisan Yayıncılık 1995p42-51

Dursun N Veteriner Topografik Anatomi 2nd

Ed Ankara Medisan Yayıncılık

2002p158-160

70

Dyce KM Sack WO Wensing CJG Textbook of Veterinary Anatomy Philadelphia

WB Saunders Company 1987p453-464

Evans H E Christiansen GC Miller‟s Anatomy Of The Dog 2nd

Ed Philadelphia WB

Saunders Company 1979p197-209

Ferreira MP Alievi MM Gomes C Beck CAC Voll J Sia D Filho APF Freire CD

Acetabuloplastia extracapsular para tratamento de displasia coxofemoral em catildeo ndash relato

de caso Acta Scientiae Veterinariae 200735(1)101-104

Filho Padilha JG Selmi AL Evaluation of darthroplasty with bone allograft as a treatment

for hip dysplasia in dogs XXVI World Congress of The World Small Animal Veterinary

Association 8-11 August 2001 Vancouver-Canada) 2001p692

Fluumlckiger MA Friedrich GA Binder H A radiographic stres technique fo evaluation of

Coxafemoral joint laxity in dogs Veterinary Surgery 1999281-9

Fox SM Bums J Burt J The dysplastic hip a crippling problem in dogs Veterinary

Medicine 198782684-693

Gahring DR Long-term results with DARthroplasty

httpwwwsancarlosvetcomOtherProfDARthroplastyDARthroplasty_Long_Term_Foll

owuphtml|~ProfDARthroplastyDARthroplasty_Long_Term_Followuphtml Erişim

tarihi 23 Eyluumll 2011

Gay WI Development of an intramedullary stem canine femoral head and neck prosthesis

Proceedings of the XVIIth World Veterinary Congress 14-21 August 1963 Hannover

1963p1087-1093

Guumllanber EG PennHip Radyografi Kursu Notları 22 Agustos 2004 Istanbul 2004p1-20

Guumlzel N Kangal Koumlpeklerinde Kalccedila Displazisi Uumlzerinde Ccedilalışmalar II Ulusal Veteriner

Cerrahi Kongresi 1-2 Ekim 1990 Alata- Mersin

Haan JJ Beale BS Parker RB Diagnosis And Treatment Of Canine Hip Dysplasia Canine

Practice 199318(3)25-28

Hazewinkel HA Skeletal diseases In Willis JM Simpson KW eds The Waltham Book

of Clinical Nutrition of the Dog and Cat Frome England Butler and Tanner 1994395-

423

71

Hedhammar A Olsson SE Andersson SA Persson L Pettersson L Olausson A Sundgren

PE Canine hip dysplasia study of heritability in 401 litters of German shepherd dogs

Journal of the American Veterinary Medical Association 1979 1741012-1016

Henry GA Radiographic development of canine hip dysplasia Veterinary Clinics of North

America Small Animal Practice 199222559-578

Hupp J Pfeil I Buder A Monig K Pfeil A Schubert K Schulz S Winkler T Die dorsale

Pfannendachplastik nach Slocum ndash Eine retrospektive Studie Der praktische Tierarzt

200788(6)398-409

İki Y Sağlam M Koumlpeklerde caput ve collum femoris‟in exicion arthroplastisi Veteriner

Cerrahi Dergisi 200410(1-2)43-47

Jaeligger GT Larsen S Soslashli N Moe L Two years follow-up study of the pain-relieving effect

of gold bead implantation in dogs with hip-joint arthritis Acta Veterinaria Scandinavica

2007499

Johnson AL Smith CW Pijanowski GJ Hungerford LL Triple pelvic osteotomy effect

on limb function and progression of degenerative joint disease Journal of the American

Animal Hospital Association 199834260-264

Kealy RD Olsson SE Monti KL Lawler DF Biery DN Helms RW Lust G Smith GK

Effects of limited food consumption on the incidence of hip dyplasia in growing dogs

Journal of the American Veterinary Medical Association 1992201857-863

Kinzel S Hein S Von Scheven C Kuumlpper W 10 years experience with denervation of the

hip joint capsule for treatment of canine hip joint dysplasia and arthrosis Berl Tierarztl

Wochenschr Munch 2002115(1-2)53-56

Kuumlrkluuml Ccedil Koumlpeklerde eksizyon arthroplasti operasyonu ve geccedil doumlnem sonuccedilları Adnan

Menderes Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml Aydın Tuumlrkiye-2010

Kwon YD Pittler MH Ernst E Acupuncture for peripheral joint osteoarthritis (A

systematic review and meta-analysis) Rheumatology 2006 45(11)1331-1337

Leighton EA Genetic of canine hip dysplasia Journal of the American Veterinary Medical

Association 19972101474-1479

Luck DR DARthroplasty httpwwwvsrsnetDARthroplastyhtml Erişim tarihi 17

Eyluumll 2011

72

Lust G Todhanter RJ Erb N Dykes NL Williams AJ Burton-Wurster N I Farese JP

Repeatability of dorsolateral subluxation scores in dogs and correlation with macroscopic

appearance of hip osteoartritis American Journal of Veterinary 2001621711-1715

Lust G An overview of the pathogenesis of canine hip dysplasia Journal of the American

Veterinary Medical Association 1997210(10)1443-1445

Lust G Other orthopedic diseases Textbook of small animal surgery 2nd

Ed

Philadelphia WB Saunders Company 19931938-1944

Mackenzie SA Oltenacu EA Leighton W Heritability estimate for temperament scores in

German shepherd dogs and its genetic correlation with hip dysplasia Behavior Genetics

1985 15 475-482

Madsen JS Svalostoga E The joint capsula and joint laxity in dogs with hip dysplasia

Journal of the American Veterinary Medical Association 19952101463-1465

Meomartino L Fatone G Potena A Brunetti A Morphometric assessment of the canine

hip joint using the dorsal acetabular rim view and the centre-edge angle Journal of Small

Animal Practice 2002432-6

Morgan JP Stephens M Radiographic Diagnosis And Control Of CHD Iowa State

Universitesi Press 1988

Moses PA Alternatif surgical methods for treating canine hip dysplasia Australian

Veterinary Journal 200078(12)822-823

Muumlller D Pfannendachplastik mit kortiko-spongioumlsen Knochentransplantaten zur Therapie

der Huumlftgelenksdysplasie und Coxarthrose

httpmueller-heinsbergdePfannendachplastik_2008pdf Erişim Tarihi 23 Eyluumll 2011

Muumlller ME Total hip prosthesis Clinical Orthopaedics 197072(9)46-68

Nickel R Schummer A Seiferle E Wilkens H Wille KH Frewein J The Anatomy of the

Domestic Animals - The Locomotor System of the Domestic Mammals Berlin Verlag

Paul Parey 1986p89-90

Off W Matis U Excision arthroplasty of the hip joint in dogs and cats Clinical

radiographic and gait analysis findings at the surgical veterinary clinic of the Ludwig

Maximilians University of Munich Der praktische Tierarzt 1997 25(4)379-387

73

Olmstead ML Total Hip Replacement Current Techniques in Small Animal Surgery 4th

Ed BaltimoreWilliams and Wilkins 1998p1173-1178

Oumlzsoy S Koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı I klinik değerlendirmeler Veteriner

Cerrahi Dergisi 2002a8(3-4)81-88

Oumlzsoy S Koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı II Radyografik değerlendirme Veteriner

Cerrahi Dergisi 2002b8(2-4)89-95

Piermatei DL Flo GL Hip Dysplasia Brinker Piermatei Flo Handbook of Small Animal

Orthopedics and Fracture Repair PhiladelphiaWB Saunders Company1997p433-465

Piermattei DL Greeley RG An Atlas of Surgical Approaches to The Bones of The Dog

and Cat Philadelphia WB Saunders Company 1979

Puerta DA Smith GK Gregor TP Lafond E Conzemius MG Cabell WL Mckelvie PJ

Relationships between results of the Ortolani method of hip joint palpation and distraction

index Norberg angle and hip score in dogs Journal of the American Veterinary Medical

Association 1999214(4)497-501

Read RA Conservative management of juvenil canine hip dysplasia Australian Veterinary

Journal 200078(12)818-819

Read RA Diagnosis and treatment options for hip dysplasia in dogs

httpwwwvincomproceedingsplxCID=WSAVA2002ampPID=2663 Erişim tarihi 26

Nisan 2010

Remedions AM Fries CL Implant complication in 20 triple pelvic osteotomy Veterinary

and Comparative Orthopaedics and Traumatology 19936202-207

Remedions AM Fries CL Treatment of canine hip dysplasia A review Canadian

Veterinary Journal 199536(8)503-509

Riser WH Rhodes WH Newton CD Hip dysplasia In Newton CD Nunamaker DM

(Eds) Textbook of Small Animal Orthopedics Philadelphia JB Lippincott 1985 953-

980

Riser WH A half century of canine hip dysplasia Seminars in Veterinary Medicine and

Surgery (Small Animal) 1987287-91

74

Sarıerler M Comparison of the ortolani method of hip joint palpation norberg angle and

subluxation index in the diagnosis of hip dysplasia in dogs Veteriner Cerrahi Dergisi

20039(3-4)20-25

Schnelle GB Some new diseases in the dog American Kennel Gaz 19355225

Schulz KS Dejardin ML Surgical treatment of canine hip dysplasia In Slatter D (Eds)

Textbook of Small Animal Surgery 3rd

Ed Philadelphia WB Saunders Company

2002p2029-2059

Slocum B Devine TM Dorsal acetabular rim radiographic view for evaluation of the

canine hip Journal of the American Animal Hospital Association 199026289-296

Slocum B Slocum DT Pelvic Osteotomy For Axial Rotation Of The Acetabular Segment

İn Dogs With Hip Dysplasia The Veterinary Clinics of North America Small Animal

Practice 199222645-682

Slocum B Slocum TD DARthroplasty

httpwwwslocumenterprisescomArticlesdarthroplastyhtm|~httpwwwslocumenterpri

sescomArticlesdarthroplastyhtm Erişim tarihi 07 Haziran 2009

Slocum B Slocum TD Hip Current techniques in small animal surgery 4th

Ed

BaltimoreWilliams and Wilkins 1998p1127-1178

Smith GK Advances in diagnosing canine hip dysplasia Journal of the American

Veterinary Medical Association 19972101451-1457

Swenson L Audell L Hedhammar A Prevalence and ınheritance of and selection for hip

dysplasia in seven breeds of dog in sweden and bebefit cost analysis of a screening and

control program Journal of the American Veterinary Medical Association 1997210207-

214

Todhunter RJ Lust G Hip Dysplasia Pathogenesis In Slatter D (Eds) Textbook of Small

Animal Surgery 3rd

Ed Philadelphia WB Saunders Company 2002p2009-2019

Tomlinson LJ Johnson JC Quantification of measurement of femoral head coverage and

Norberg angle within and among four breeds of dogs American Journal of Veterinary

Research 200061(12)1493-1500

Toumlnnis D General radiography of the hip joint Congenital dysplasia and dislocation of the

hip Berlin Springer Verlag 1987p100-138

75

Trumpatori BJ Mathews KG Roe SR Robertson ID Radiographic anatomy of the canine

coxofemoral joint using the dorsal acetabular rim (DAR) view Veterinary Radiology amp

Ultrasound 200344526-532

Vane JR Botting RM Mechanism of action of anti-inflammatory drugs Scand J

Rheumatol 199625(102)9ndash21

Vezzoni A Dravelli G Corbari A Lorenzi MD Cirla A Tranquillo V Early diagnosis of

canine hip dysplasia European Journal of Companion Animal Practice 200515(2)173-

184

Vezzoni A Boiocchi S Vezzoni L Vanelli AB Bronzo V Double pelvic osteotomy for

the treatment of hip dysplasia in young dogs Veterinary and Comparative Orthopaedics

and Traumatology 20106444-452

Wallace LJ Canine hip dysplasia past and present Seminars in Veterinary Medicine and

Surgery (Small Animal)1987292-106

Winer BJ Donald RB Kenneth MM Statistical principles in experimental desing Third

Ed A Bradford Hill London 1991

Wylie KB DeYoung DJ Drost WT DeYoung BA The Effect of Surgical Approach on

Femoral Stem Position in Canine Cemented Total Hip Replacement Veterinary Surgery

19972662

Yaygınguumll R Koumlpeklerde triple pelvik osteotomi uygulamaları Adnan Menderes

Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml Aydın Tuumlrkiye-2005

Yuumlcel R Bakır B Kangal ccediloban koumlpeklerinde kalccedila ekleminin displazi accedilısından klinik ve

radyolojik olarak incelenmesi İstanbul Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi ve Muumlnih Ludwig-

Maximilians Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Tuumlrk Alman Guumlnleri Tebliğ Kitabı 29 - 30

Nisan 1993 Avcılar-İSTANBUL 1993p83-87

Zhang Z Zhu L Sandler J Friedenberg SS Egelhoff J Williams AJ Dykes NL

Hornbuckle W Krotscheck U Moise NS Lust G Todhunter RJ Estimation of

heritabilities genetic correlations and breeding values of four traits that collectively define

hip dysplasia in dogs American Journal of Veterinary Research 200970(4)483-492

76

OumlZGECcedilMİŞ

1978 yılında Sivas‟ta doğdum İlkokulu Ziya Goumlkalp İlkokulu ortaokul ve lise

oumlğrenimimi Sivas Selccediluk Anadolu Lisesi‟nde tamamladım 1996 yılında Ankara

Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi‟nde okumaya hak kazandım 2001 yılında mezun oldum

2003 yılında Adnan Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı‟nda

Araştırma Goumlrevlisi olarak ccedilalışmaya başladım 2006 yılında aynı Anabilim Dalında

doktora programına başladım Halen Adnan Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi

Cerrahi Anabilim Dalı‟nda araştırma goumlrevlisi olarak ccedilalışmaktayım

77

TEŞEKKUumlR

Doktora oumlğrenimim ve tez ccedilalışmam suumlresince ilgi ve yardımlarını hiccedilbir zaman

esirgemeyen danışmanım Sayın Prof Dr Ali BELGE‟ ye teşekkuumlruuml bir borccedil bilirim

Ayrıca her konuda katkılarını esirgemeyen İstanbul Uumlniversitesi Veteriner

Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyesi Sayın Prof Dr Kuumlrşat OumlZER‟ e Adnan

Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyeleri Sayın

Prof Dr Murat SARIERLER‟ e Sayın Prof Dr Nuh KILICcedil‟ a oumlzellikle tezin bitiş

aşamasında goumlstermiş oldukları yardım ve sabırdan dolayı Anabilim Dalımız Oumlğretim

Uumlyesi Yrd Doccedil Dr Sayın İbrahim AKIN Fizyoloji Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyesi Sayın

Aykut UumlNER‟ e Araştırma Goumlrevlisi Dr Sayın Rahime YAYGINGUumlL Araştırma

Goumlrevlisi Zeynep Bilgen ŞEN Araştırma Goumlrevlisi Zeynep Bozkan TATLI‟ ya ve tuumlm

doktora ve yuumlksek lisans oumlğrencileri ile emeği geccedilen tuumlm oumlğrencilere teşekkuumlr ederim

Tez ccedilalışmama SAE-09013 numaralı proje ile sağladığı maddi katkılarından

dolayı Adnan Menderes Uumlniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimine

teşekkuumlr ederim

Page 10: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve

viii

SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ

JPS Juvenil Pubic Symphiodesis

DEH Dejeneratif Eklem Hastalığı

OFA Orthopedic Foundation for Animals

DLS Dorsolateral Sublukzasyon

NSAID Nonsteroidal Antienflamatuar Ajanlar

TPO Uumlccedilluuml Pelvik Osteotomi (Triple Pelvic Osteotomy)

PDS Polidiaxanon

KED Kalccedila Eklemi Displazisi

DAK Dorsal Asetabular Kenar

DPO Double Pelvic Osteotomy

DI Distraksiyon İndeksi

ix

CcedilİZELGELER DİZİNİ

Sayfa

Ccedilizelge 11 Osteoarthritisrsquo in gelişimine ilişkin yaş topallık ilişkisi 11

Ccedilizelge 21 Ccedilalışmayı oluşturan koumlpeklerin ırk yaş ve cinsiyet dağılımları 30

Ccedilizelge 31 Standart OFA pozisyonunda norberg accedilılarının değerlendirme

sonuccedilları 43

Ccedilizelge 32 Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları 44

Ccedilizelge 33 Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları 45

Ccedilizelge 34 Ayakta duruş testi sonuccedilları 46

Ccedilizelge 35 Aktivite testi sonuccedilları 46

Ccedilizelge 36 Topallık testi sonuccedilları 47

Ccedilizelge 37 Norberg accedilısı kalccedila ekstensiyon testi abduksiyon eksternal

rotasyon testi duruş testi aktivite ve topallık testinin preoperatif postoperatif

3ay ve 1 yıl bulgularına toplu bir bakış 43

x

RESİMLER DİZİNİ

Sayfa

Resim 11 Normal ve displazik kalccedilaların radyografik goumlruumlntuumlsuuml 02

Resim 12 Os coxaersquo yı oluşturan kemik yapılar 03

Resim 13 M pisiformis m gluteus profundus m gluteus mediusun anatomik

goumlruumlnuumlmuuml 05

Resim 14 Deri ve fasiarsquonın ensizyon hattı 06

Resim 15 Kasların retrakte edilmesi 06

Resim 16 Dorsal acetabulum duvarına yaklaşım 07

Resim 17 Kalccedila displazilerinde goumlzlenen merdiven ccedilıkarken zorlanma 11

Resim 18 Abduksiyon eksternal rotasyon testi 13

Resim 19 Normal bir koumlpekte ayakta durma pozisyonu Displazili bir koumlpeğin

ayakta durma testinde kalccedila ve bel boumllgesini ccedilukurlaştırma14

Resim 110 Ortolani testinin uygulama tekniği 16

Resim 111 Standart OFA pozisyonu 19

Resim 112 Dorsolateral Sublukzasyon (DLS) radyografik pozisyonrsquo un

uygulanışı 20

Resim 113 PennHip methoduyla radyografi ccedilekim tekniği 21

Resim 114 PennHip methoduyla alınan radyografilerde distaksiyon ve

kompresyon goumlruumlntuumlleri 21

Resim 115 Distraksiyon indeksinin hesaplanmasındaki şematik goumlruumlnuumlm 22

Resim 116 DARthroplasti operasyonu iccedilin kemik greftinin alındığı ve uygulandığı

yerin iskelet uumlzerindeki ve radyografideki goumlruumlntuumlsuuml26

Resim 21 Ccedileşitli vakalara ait preoperatif goumlruumlntuumller 31

Resim 22 Standart OFA pozisyonunda radyografilerin alınması 33

Resim 23 Hastanın operasyona hazırlanmasına ait goumlruumlntuumller 34

xi

Resim 24 13 costarsquo nın ccedilıkartılmasına ait goumlruumlntuumller 36

Resim 25 13 costarsquo nın kortikokanselloumlz kemik grefti olarak hazırlanması 37

Resim 26 Dorsal acetabular kenara yaklaşım ve greftlerin yerleştirilmesi

iccedilin deliklerin accedilılması 38

Resim 27 Greftrsquo lerin yerleştirilmesi ve boumllgenin kapatılması 39

Resim 28 Hayvanların operasyon sonrası genel goumlruumlntuumlleri 40

Resim 31 Uygulanan ccedileşitli testlere ait goumlruumlntuumller 49

Resim 32 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 15 aylık erkek Kangal

koumlpeğe ait radyografiler 50

Resim 33 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti sol tarafa eksizyon arthroplastisi

uygulanan 11 aylık erkek melez koumlpeğe ait radyografiler 51

Resim 34 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık erkek Labrador

Retriever koumlpeğe ait radyografiler 52

Resim 35 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 6 aylık erkek Kangal

koumlpeğe ait radyografiler 52

Resim 36 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 13 aylık erkek

Golden Retriever koumlpeğe ait radyografiler 53

Resim 37 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık dişi

Rottweiler koumlpeğe ait radyografiler 53

1

1GİRİŞ

Kalccedila displazisi oumlzellikle orta ve iri ırk koumlpekleri etkileyen genetik ve ccedilevresel

faktoumlrlerin etkisi altında meydana gelen eklemde stabilite bozukluğu oluşturan oumlnemli bir

gelişim anomalisidir (Alexander 1992 Aktaş 2007)

Hastalığın oluşumunda kalıtsal nedenler dışında beslenme diyet ve ağırlığın oumlnemli

roluumlnuumln bulunduğu bildirilmektedir Pelvis kaslarının gelişim anomalileri ve eklem

gevşekliği de nedenler arasında sayılmaktadır (Alexander 1992 Aslanbey ve Candaş 1994

Piermatei ve Flo 1997) Hastalığa yakalanan koumlpekler normal kalccedila eklemi ile doğarlar

ancak buumlyuumlme suumlrecinde iskelet ve bunu destekleyen kas sisteminde bir inkoordinasyon

gelişir (Alexander 1992)

Kalccedila displazisinde klinik belirtiler ve radyografik değişiklikler arasında direkt bir

korrelasyon bulunmamaktadır Bazı hayvanlar oumlnemli radyografik değişimler bulunmasına

rağmen herhangi bir topallık belirtisi goumlstermezler veya ccedilok az topallık goumlsterirler

Bununla birlikte ccedilok az radyografik değişim goumlsteren olgularda belirgin topallıklar

goumlzlenebilmektedir (Denny ve Butterworth 2000)

Kalccedila displazisi accedilısından genel kontrol zamanı 6-7 ay yaş doumlnemi olarak kabul

goumlrmektedir Ancak PennHip youmlntemi ile 3-4 aylık koumlpeklerde hastalığın erken doumlnem

oumlnemli bulgularından kalccedila eklemi gevşekliği ortaya konabilmektedir (Fluumlckiger ve ark

1999 Oumlzsoy 2002b İki ve Sağlam 2004 Gahring 2011)

DARthroplasti eklemde dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olduğu henuumlz

osteofitik uumlremelerin başlamadığı ve kıkırdak yapısının bozulmadığı doumlnemde endikedir

Bu operasyonda amaccedil hayvanın iskelet sisteminin farklı boumllgelerinden alınan kemik

greftlerin dorsal acetabular kenara taşınarak boumllgenin daha uzun bir hale getirilmesi eklem

kapsuumlluumlnuumln desteklenmesi acetabulumun yuumlzey genişliğini artırarak caput femoris‟in daha

iyi bir şekilde kavranması ve eklemdeki gevşekliğin ortadan kaldırılmasını sağlamaktır

(Slocum ve Slocum 1992 Hupp ve ark 2007 Gahring 2011)

11 Kalccedila Displazisinin Tanımı

Kalccedila displazisi lig caputis ossis femoris caput femoris ve collum femoris‟deki

dejenerasyona bağlı olarak eklemde gevşeklik acetabulumda sığlaşma caput femoris‟de

2

duumlzleşme ile karakterize progresif nitelikte tek veya ccedilift taraflı bir eklem bozukluğudur

(Resim 11) (Anon 1973 Mackenzie ve ark 1985 Guumlzel 1990)

Resim 11 A Normal ve B Displazik kalccedilaların radyografik goumlruumlntuumlsuuml

12 Tarihccedile

Kalccedila displazisi ilk kez yaklaşık 2000 yıl oumlnce Hipokrat tarafından insanlarda

tanımlanmıştır (Olmstead 1998) Kalccedila eklemi displazisi terimi Hilgenreiner tarafından

1936 yılında kullanılmıştır İlk elektif neonatal tedavi Ortolani tarafından 1937 yılında

bildirilmiştir (Toumlnnis 1987)

Koumlpeklerde kalccedila displazisi ile ilgili ilk ccedilalışma ise 1930 yılında Kuzey Amerika‟da

başlamış 1935 yılında Schnelle tarafından ldquocoxa- femoral eklemin bilateral kongenital

sublukzasyonurdquo olarak tanımlanmış ve o doumlnemde nadir olduğu duumlşuumlnuumllmuumlştuumlr (Schnelle

1935) Guumlnuumlmuumlzde ise durum tamamen farklı bir goumlruumlnuumlm almış ve kalccedila displazisi

oumlzellikle iri ırk koumlpeklerin ccedilok sık karşılaşılan genetik bir eklem problemi olarak varlığını

suumlrduumlregelmiştir (Altunatmaz ve ark 2003 Aktaş 2007)

13 Kalccedila Ekleminin Anatomisi

Os coxa os ilium os pubis ve os ischii‟nin birleşmesiyle oluşur (Resim 12) Bu uumlccedil

kemiğin ilgili boumlluumlmleri aralarında acetabulum denilen merkezi ve derin bir ccedilukur

oluşturacak şekilde birbiriyle birleşmişlerdir (Dyce ve ark 1987 Dursun 1995)

A B

3

Resim 12 Os coxae‟ yı oluşturan kemik yapılar (Dyce ve ark 1987)

Acetabulum caput ossis femoris ile eklemleşen bir ccedilukurluktur Acetabulum‟un iccedil

yuumlzuumlnde caput ossis femoris ile eklem yapan yarım ay şeklindeki eklem yuumlzuumlne facies

lunata adı verilir Eklemin oluşumuna katılmayan ve kıkırdak kapsamayan tabanı ise fossa

acetabuli‟dir Acetabulum‟un dorsolateral yuumlzuumlnuuml kıkırdak dokusu kaplamıştır Fibroumlz

eklem kapsuumlluuml acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve collum femoris‟e yapışır

(Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)

Os pubis os coxa‟nın oumln ve alt kısmını oluşturur Foramen obturatorium‟u

şekillendirir Corpus ossis pubis ramus cranialis ossis pubis ve ramus caudalis ossis pubis

olmak uumlzere uumlccedil kısmı vardır Corpus ossis pubis acetabulum‟ un yapısına katılan goumlvde

kısmıdır Ramus cranialis ossis pubis‟in oumln kenarı keskin kenarlı bir ccediloumlkuumlntuuml yapar Buraya

pecten ossis pubis denir Yine bu kenar uumlzerinde pecten ossis pubis‟in lateralinde ve

acetabulum yakınında os ilium ile ramus cranialis ossis pubis‟in birleşme yerine eminentia

iliopubica denir Burası m pectineus‟un insersiyon yeridir (Evans ve ark 1979 Dyce ve

ark 1987)

Acetabulum ile caput ossis femoris arasındaki ekleme articulatio coxae denir

Eklem ccedilıkıntısını oluşturan caput ossis femoris kuumlre şeklindedir iccedile ve biraz yukarı

doumlnuumlktuumlr Eklem ccedilukurunu oluşturan acetabulum ise os coxa‟nın dış yuumlzuumlnde dışa ve

aşağıya bakan derin ve geniş bir ccedilukurdur Acetabulum‟un tuumlmuuml eklemin oluşumuna

katılmaz Eklemin oluşumuna katılan yarımay şeklindeki eklem yuumlzuuml facies lunata

4

eklemin oluşumuna katılmayan kısmı ise fossa acetabuli‟dir Acetabulum‟un kenarları

fibroumlz kıkırdaktan yapılmış bir halka ile yuumlkseltilmiştir Labrum acetabulare denilen bu

halka sayesinde acetabulum hem derinleşir hem de genişler caput ossis femoris‟in

yarısından fazlasını iccediline alır (Dyce ve ark 1987 Dursun 1995)

Kalccedila eklemi spheroid bir eklemdir Yapısı nedeniyle ccedilok hareketli bir eklem

olması gerekirken hayvanlarda ligament ve kasların oumlzel durumları nedeniyle sadece

fleksiyon ve ekstensiyon kısıtlı olarak abduksiyon ve adduksiyona izin verir Bununla

beraber carnivor‟da oldukccedila hareketlidir ve abduksiyon hareketini ccedilok rahat yapabilir

(Dursun 1995)

M gluteus superficialis ince duumlz hemen hemen dikdoumlrtgen şeklinde bir kastır

Sacrum ve ilk kuyruk omurundan başlar trochanter major‟ un arkasına yapışarak son

bulur M gluteus ve m piriformis tarafından oumlrtuumllmektedir Kalccedila ekleminin ekstensor

kasıdır N gluteus caudalis tarafından innerve edilmektedir (Nickel ve ark 1986 Dyce ve

ark 1987 Dursun 1995)

M gluteus medius ala ossis ilii sacrum ve m longissimus lumborum‟dan

carnivorlarda fascia glutea ve crista iliaca‟ dan başlar trochanter major‟ da sonlanır M

gluteus superficialis ve fascia glutea tarafından oumlrtuumlluumlr Kalccedila eklemine ekstensiyon

yaptırır ve N gluteus cranialis tarafından innerve edilir (Evans ve ark 1979)

M gluteus profundus spina ischiadica‟ dan başlar ve trochanter major‟ da

sonlanmaktadır (Resim 13) Kalccedila eklemine ekstensiyon ve abduksiyon yaptıran bu kas n

gluteus cranialis tarafında innerve edilir (Nickel ve ark 1986 Dyce ve ark 1987)

5

Resim 13 M pisiformis m gluteus profundus m gluteus mediusun anatomik goumlruumlnuumlmuuml

Eklem kapsuumlluuml geniş ve kalındır Labrum acetabulare‟yi ve incisura acetabuli‟yi

uumlstten oumlrten ligamentum transversum acetabuli‟yi de iccediline alacak şekilde collum ossis

femoris‟e yapışır Capsula articularis‟in oumln kısmı acetabulum yakınında kalınlaşarak zona

orbicularis adında geniş ve sirkuumller bir kemer oluşturur Eklem kapsuumlluumlnuumln oumln ve biraz dış

yan kesiminde ligamentum iliofemorale bulunur Os ilium ile fossa trochanterica arasında

uzanan kuvvetli bir bağdır (Nickel ve ark 1986)

Ligamentum transversum acetabuli Labrum acetabulare‟nin devamı şeklindedir ve

incisura acetabuli‟yi uumlstten koumlpruumller boumlylece altında bir delik kalır Bu delikten ekleme ait

damar ve sinirler geccediler (Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)

Ligamentum capitis ossis femoris Fossa acetabuli ile fovea capitis femoris arasında

uzanan kısa ve yuvarlak bir bağdır İntrakapsuumller olarak yer alan bu bağ membrana

synovialis tarafından oumlrtuumllmuumlştuumlr (Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)

14 Kalccedila Eklemine Intergluteal Ensizyonla Dorsal Yaklaşım

Boumllgenin uumlst (proximal) sınırını femur‟ un trochanter majorunun uumlst ucundan

geccedilirilen transversal bir duumlzlem oluşturur Alt sınırını trochanter major‟un 10ndash14 cm

altından birinci duumlzleme paralel olarak geccedilirilen transversal bir duumlzlem belirler Bu iki

duumlzlem arasında kalan boumllge regio articulationis coxae (kalccedila eklemi boumllgesi)‟ dir (Dursun

2002)

6

Resim 14 Deri ve fascia‟nın ensizyon hattı (Piermattei ve Greeley 1979)

Deri ensizyonu trochanter major‟ un distalinden başlar trochanteri geccediler

craniomedial youmlnde buumlkuumllerek trochanter ile dorsal hat arasında sonlandırılır (Resim 14)

Deri ve subkutan yağ dokusu diseke ve retrakte edilerek gluteal fascia‟nın goumlruumlnmesi

sağlanır Bu fascia m gluteus superficialis ve biceps femoris‟in cranial sınırı boyunca

ensize edilir (Resim 14) Bu iki ensizyon trochanter major boumllgesinde birleştirilir

Resim 15 Kasların retrakte edilmesi (Piermattei ve Greeley 1979)

7

M superficialis kaldırılarak trochanter minor uumlzerindeki insersiyon noktasından

ensize edilir Bu kasın kaldırılmasıyla siyatik sinir‟e yaklaşılır M gluteus medius craniale

retrakte edilir (Resim 15) (Piermattei ve Greeley 1979)

Resim 16 Dorsal acetabulum duvarına yaklaşım (Piermattei ve Greeley 1979)

M gluteus superficialis elevasyonu ve retraksiyonu siyatik sinir‟ in ekarte

edilmesini sağlar Corpus ilium uumlzerinde m gluteus profundus‟ un origosu caudal sınırı

uumlzerinden başlayarak ensize edilir M gluteus profundus kas goumlvdesinin craniolateral

elevasyonu ve retraksiyonu iccedilin bu ensizyon cranial‟ e devam eder ve boumlylece

acetabulum‟un dorsal kenarına ulaşılır (Resim 16 ) (Piermattei ve Greeley 1979)

15 Kalccedila Displazisinin Nedenleri

Hastalığın oluşumunda genetik faktoumlrler başta olmak uumlzere ccedilevresel faktoumlrlerinde

etkinliği kanıtlanmıştır (Zhang ve ark 2009) Ccedilevresel faktoumlrlere bakıldığında vuumlcut

buumlyuumlkluumlğuuml buumlyuumlme oranı (oumlzellikle 3-8 aylık doumlnemde) beslenme diyete bağlı kalsiyum

ve diğer katyonların aşırı alınımı m pectineus distrofisi yeni doğanlarda aşırı fiziksel

etkinlik zayıf pelvik kas kuumltlesi osteokondrozis aşırı derecede eksojen oumlstrojen alımı ve

C vitamini eksikliğinin hastalığın oluşumunda rol aldığı duumlşuumlnuumllmektedir (Piermattei ve

Flo 1997 Olmstead 1998)

8

151Genetik

Kalccedila displazisi kalıtsal bir hastalıktır (Hedhammar 1979 Corley ve Keller 1989

Alexander 1992) Kalccedila displazisi poligenetik ve multifaktoumlriyel pek ccedilok genin ve

faktoumlruumln etkisinde oluşan bir oumlzellik taşımaktadır (Mackenzie ve ark 1985 Leighton 1997)

Ccedilevresel faktoumlrler kalccedila displazisinin nedeni değildir fakat derecesini belirlemede rol

oynayabilirler (Corley ve Keller 1989 Kealy ve ark 1992) Bunun anlamı bir hayvanın

fenotipi mutlaka genotipine eşit olacak anlamına gelmez İki hayvan aynı displazik

genotipe sahipken ccedilevresel faktoumlrlerin etkisiyle farklı fenotiplere (1 displazik 1 normal)

sahip olabilir (Fox ve ark 1987) Her iki ebeveyni de displazik olan koumlpeklerin

yavrularında kalccedila displazisi goumlruumllme oranı 85 iken bir ebeveynin normal bir ebeveynin

dizplazik olduğu ccediliftleşme sonucu doğan yavrularda 52 ana - babanın normal olduğu

yavrularda 375 olarak bildirilmektedir (Riser 1987) Alman ccediloban koumlpeklerinde yapılan

bir ıslah ccedilalışmasında displazik olmayan kapalı bir kolonide 35 yıl iccedilerisinde kalccedila

displazisi oranının 39‟ dan 17 lere duumlşuumlruumllduumlğuuml kaydedilmektedir (Riser ve ark 1985)

152Beslenme

Beslenme kalccedila displazisini etkileyen oumlnemli ccedilevre faktoumlrlerinden biridir tek başına

kalccedila displazisine neden goumlsterilemez fakat genetik yatkınlığı olan bireylerde displazinin

goumlruumllme oranını artırabildiğine dikkat ccedilekilmektedir (Hazewinkel 1994)

Kalccedila displazisi genotipi‟ne sahip yavru koumlpeklerde buumlyuumlme periyodunda yuumlksek

kalorili diyetle beslenmenin hastalığın insidansı ve şiddetini artırdığı bildirilmektedir

(Anon 1973 Olmstead 1998)

153Hormonlar

Aşırı kalsiyum alınması kalsitonin‟de artış paratiroid hormonunda azalmalara

neden olur Ayrıca yetersiz beslenme de gastrin salınımını artırarak kalsitonini yuumlkseltir ve

paratiroid hormon duumlzeyini duumlşuumlruumlr Oumlstrojen relaksin insuumllin buumlyuumlme hormonu ve

paratiroid hormonunun kalccedila displazisinin gelişiminde birer etken olduğu bildirilmektedir

(Morgan 1988)

Oumlstrojen verilen yavru koumlpeklerde kalccedila displazisi goumlruumllme sıklığının artabileceği

belirtilmekle birlikte (Wallace 1987) displazik koumlpeklerin oumlstrojen seviyelerinin sağlıklı

koumlpeklerin duumlzeyleri ile aynı olabileceği de ifade edilmektedir (Riser ve ark 1985)

9

Kalccedila displazisi bulunan annelerde doğum sonrası relaksin seviyesi artış

goumlstermekte ve yavrulara verilen relaksin hormonunun kalccedila displazisi gelişimini

etkileyebileceği iddia edilmekle birlikte (Riser ve ark 1985 Lust 1993) oumlstrojen relaksin

veya herhangi bir diğer hormonun normal duumlzeyde bulunmasının kalccedila displazisinin

gelişiminde etkin olacağı sonucunu vermeyeceği vurgulanmaktadır (Riser ve ark 1985

Wallace 1987)

154Miyopatiler

M pectineus miyopatisi buumlyuumlmeyi engelleyip geciktirebilir Caput femoris‟in

acetabulum‟dan dışarıya ve yukarıya doğru yuumlklenmesine eklemin gevşekliğine

acetabulum‟un kenarının zedelenmesine neden olmaktadır (Morgan 1988)

155Vitaminler

Destek dokuların interselluumller liflerinin oluşumunda ve bu dokuların normal

fonksiyonlarının sağlanmasında etkili olan vitamin C‟nin eksikliğinde değişik oranlarda

kalccedila displazisi meydana geldiği C vitamini ilavesi ile beslenen yavrularda kalccedila displazisi

goumlruumllme oranında azalma olduğu bildirilmektedir (Bennet 1987) Gebe koumlpeklere yuumlksek

doz vitamin C uygulanmış ve yavrularda 2 yıllık bir doumlnemde kalccedila displazisinin ortadan

kalktığı goumlzlenmiştir (Belfield 1976)

16 Patogenez

Kalccedila ekleminin stabilitesi ve gevşekliğini kemiksel elementlerin yapısı ve dorsal

acetabular kenar (hayvan ayakta dururken destek accedilısından oumlnemli yer tutar) kalccedila

ekleminin ccedilapraz hareketinden sorumlu kasların dengesi eklem kapsuumlluuml lig caputis ossis

femoris ve sinoviya sıvısı etkiler (Read 2010)

Kalccedila eklemi displazisinin gelişiminde eklemdeki stabilite eksikliği ile

acetabulum‟un zayıf gelişimi sonucu collum femoris‟te ve acetabulum kenarında

ekzostozla birlikte seyreden kronik bir yangı gelişir Primer olarak eklem kapsuumlluuml ile

ligamentlerin gevşekliği ve buna bağlı olarak eklemde aşırı oynaklık sekonder olarak

acetabulum‟un noksan gelişimi meydana gelir Bu gevşeklik ve oynaklığın 4-8 aylar

iccedilerisinde en uumlst duumlzeyde olduğu bildirilmektedir Başka bir varsayıma goumlre de 4 ve 5 bel

omurlarında değişimler m pectineus‟ ta spazma neden olmaktadır Bu spazm sonucu

eklem lukzasyona suumlruumlklenmekte ya da caput femoris acetabulum‟un dorsal kenarına daha

fazla basınccedil yapmaktadır Boumlylece eklem kapsuumlluuml ve lig capitis ossis femoris gerilmekte ve

10

bunun sonucu olarak caput femoris‟in acetabulum‟un dorsal duvarına basıncı ile

acetabulum sığlaşmaktadır Ağır olaylarda bu durumun daha 14 guumlnde bile saptanabildiği

belirtilmektedir (Hedhammer ve ark 1979 Read 2010) Hedhammer ve ark (1979)

hastalığın genellikle yaşamın 3 ve 4 aylarında accedilığa ccedilıktığını ve ancak 12 ve 18 aylar

iccedilerisinde gelişimini tamamladığını bu yaştan sonra yalnız sekonder değişimlerin

goumlzlendiğini ifade etmektedirler

Displaziye prezdispoze koumlpek yavrularının doğumda normal kalccedila eklemine sahip

olduğu belirtilmektedir (Alexander 1992) Kalccedila eklemi yaşamın ilk 10-14 guumlnuumlne kadar

normal gelişimini suumlrduumlruumlr zamanla sinovial sıvı miktarında artış sinovitis sinovial sıvı

yapışkanlığı ve fonksiyonunda azalma ve sinovial sıvı iccedilerisindeki loumlkosit sayısında artış

şekillenmektedir Bunu takiben lig capitis ossis femoris ve eklem kapsuumlluumlnde dejenerasyon

başlamaktadır Hayvanın ırkı hızlı gelişimi ve ağırlık artışı gibi etiyolojik faktoumlrlere bağlı

olarak eklem gevşekliği ilerler ve sonuccedilta acetabulum ile caput femoris arasındaki uyum

bozularak displaziye ilişkin bir takım bozukluklar ortaya ccedilıkar (Anon 1973 Aslanbey ve

Candaş 1994)

17 Klinik Goumlruumlnuumlm

Hastalığın ilk bulgusu kalccedila eklemi gevşekliğidir Kalccedila displazili koumlpeklerde klinik

muayeneler sırasında arka ekstremitelere ilişkin ağrı sallantılı yuumlruumlyuumlş ayağa kalkmada

zorluk koşma ve sıccedilramada isteksizlik uzun ve zorlu egzersizlerden kaccedilınma merdiven

ccedilıkarken zorlanma (Resim 17) vardır (Aslanbey 1990 Guumlzel 1990 Deny ve Butterworth

2000) İnspeksiyonda pelvis ve gluteal boumllge kaslarında zayıflık kifoz bacaklarda ciddi bir

adduksiyon goumlruumllebilir Kalccedila displazisi genelde bilateral şekillenen bir rahatsızlık olsa da

aynı oumllccediluumlde her koumlpekte bilateral şekillenmeyebilir (Piermattei ve Flo1997 Olmstead 1998

Deny ve Butterworth 2000)

11

Resim 17 Kalccedila displazilerinde goumlzlenen merdiven ccedilıkarken zorlanma

18 Tanı

Kalccedila displazisinin ortaya ccedilıkması hayvanın yaşamı boyunca herhangi bir doumlnemde

genellikle stabilite bozukluğu ve osteoarthritisin tespiti ile goumlzlenebilir Hastalıkta topallık

ilk altı ay boyunca yavaş yavaş artış goumlsterir ve hayvan altı aylık olduğunda maksimum

noktaya ulaşarak belirginleşir daha sonraki altı aylık periyotta azalır ve hayvan bir yaşını

geccediltikten sonra artmaya başlar ( Ccedilizelge 11 ) (Todhunter ve Lust 2002)

Ccedilizelge 11 Osteoarthritis‟ in gelişimine ilişkin yaş topallık ilişkisi (Todhunter ve Lust

2002)

12

Koumlpeklerde ilk klinik belirtiler 3 ile 12 aylıkken goumlzlenirken genellikle altı

aylıktan kuumlccediluumlk koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı oldukccedila zordur (Dassler 2002) Ancak

guumlnuumlmuumlzde ccedileşitli radyografik youmlntemler ile kalccedila displazisi erken doumlnemlerde tespit

edilebilmektedir Klinik semptomlar belirginleşene kadar hasta sahiplerinin dikkatinden

kaccedilar Kesin teşhis palpasyon bulguları klinik bulgular ve radyografik youmlntemlerle

yapılabilmektedir (Smith 1997 Puerta ve ark 1999 Altunatmaz ve ark 2003)

181 Fiziksel muayene

Koumlpeklerin fiziksel muayenesinde kalccedila ekleminin gevşekliğinin belirlenmesinde

ve displazi teşhisinde birccedilok youmlntemin kullanıldığı bildirilmektedir Bu youmlntemler

hayvanlara sedasyonlu ve sedasyonsuz olarak yapılmaktadır (Bojrab ve ark 1988)

1811 Uyanık (sedasyonsuz) hastada yapılan testler

18111 Abduksiyon eksternal rotasyon testi

Bu test yangılı bir kalccedila ekleminde ağrı oluşturur Normalde dorsal acetabular

boumllgede eklem kapsuumlluuml ince ve şeffaf yapıdadır Caput femoris‟in sublukzasyonuna bağlı

olarak eklem kapsuumlluuml yırtılır ve fibrozis sonucu kalınlaşır Testin uygulanmasında bir kişi

hastanın başını tutarken hekim hastanın arkasında yer alır Hastanın sağ ve sol kalccedilaları

sıra ile test edilir Muayene eden kişinin sağ eli hastanın sağ dizini tutar Diz sağ kalccedilayı

dışarıya rotasyon ve fleksiyon yaptırmak iccedilin kullanılır Kalccedila abdukte edilir dışarıya

doğru doumlnduumlruumlluumlr ve gerilir Abduksiyonda yangılı ve zarar goumlrmuumlş collum femoris ile

eklem kapsuumlluuml temas ettirilir Eksternal rotasyonda ise yangılanmış kapsuumlluumln collum

femoris‟e suumlrtmesi rahatsızlık yaratır Hasta tepki goumlstermezse sonuccedil negatiftir Isırma ve

kalccedilayı korumaya ccedilalışması yangılanmış bir kalccedilayı goumlsterir Bu test kalccedila displazisi iccedilin

spesifik değildir Lumbal boumllgedeki medulla spinalis lezyonlarında da pozitiftir (Resim

18) (Bojrab ve ark 1988 Alexander 1992 Adams ve ark 1998)

13

Resim 18 Abduksiyon eksternal rotasyon testi

A Abduksiyon yangılanmış ve zarar goumlrmuumlş kollum femoris ile kapsuumll temas ettirir

B Eksternal rotasyon yangılanmış kapsuumlluumln kollum femorise suumlrtuumlnmesi sonucu rahatsızlık

yaratır (Oumlzsoy 2002a)

18112 Kalccedila ekstensiyon testi

Bu test collum femoris civarında eklem kapsuumlluumlnuuml gerer Bu testin

uygulanmasında bir kişi hastayı tutarken hekim hastanın arkasında durur Sağ ve sol

kalccedilalar sıra ile test edilir Kuumlccediluumlk bir koumlpeğin sağ kalccedila testi iccedilin hekim parmaklarını

kalccedilanın cranial‟i uumlzerine başparmağını da dorsal ischiial boumllgeye yerleştirilir Hastanın

kalccedilası muayene edenin parmaklarının ccedilekmesi ile gerilir Daha buumlyuumlk koumlpeklerde ise sağ

elin parmakları genu boumllgesine sol elde hayvanın arka tarafı uumlzerine yerleştirir Sol el

hayvanın hareketini oumlnlerken hekim femur‟u diğer eli ile geriye doğru ccedilekerek kalccedilayı

gerer Bu test collum femoris civarında eklem kapsuumlluumlnuuml gerer Pozitif olduğu zaman

hasta tepki goumlstermektedir Dorsal eklem kapsuumlluuml yangılaştığında ve fibrozis geliştiğinde

pozitif yanıt verir Bu test kalccedilaya spesifik değildir Kontraksiyona uğramış m iliopsoas ve

aşağı lumbal boumllgedeki yangılarda da pozitif yanıt verir (Bojrab ve ark 1988 Alexander

1992 Adams ve ark 1998)

18113 Duruş testi

Duruş testi omurgada basınccedil oluşturan fonksiyonel bir eylemdir Ayakta duran bir

koumlpeğin oumln ayaklarının yukarı kaldırılması ile gerccedilekleştirilir Sağlıklı bir koumlpek bu

pozisyonda rahatsız olmadan ayakta durur Koumlpeğin arka tarafı ve kalccedilası gergindir

Sağlıklı olmayan koumlpek ise rahatsız pozisyonda durur ve bu durumdan hoşlanmayarak yere

14

inmeye ccedilalışır Hayvan arka tarafını ve kalccedilasını fleksiyonda tutar Bu test aşırı

ekstensiyon yolu ile kalccedila ve omurgalarda baskı yaratır Anormal kalccedilalı koumlpekler fibrozis

ve yangının derecesine bağlı olarak farklı cevap verebilirler Bu test bir hastalık iccedilin

patognomonik olmamakla birlikte hayvanın sırtında ya da kalccedilasında bir problem

olduğunu goumlsterir (Resim 19) (Bojrab ve ark 1988)

Resim 19 A Normal bir koumlpekte ayakta durma pozisyonu B Displazili bir koumlpeğin

ayakta durma testinde kalccedila ve bel boumllgesini ccedilukurlaştırması (Bojrab ve ark 1988)

18114 Kalccedila sublukzasyon testi

Bu fiziksel muayene topallığın kalccedila ya da sırt boumllgesinden kaynaklanıp

kaynaklanmadığını belirlemede kullanılır Testin uygulanmasında bir kişi hastayı tutarken

hekim test edilen kalccedilanın yanında durur Sağ kalccedila iccedilin muayene edenin sağ elinin

parmakları femurun proksimal kısmının medialine ve sağ başparmak sağ ilium uumlzerine

yerleştirilir Buumlyuumlk koumlpeklerde dizin laterali uumlzerine sol elin yerleştirilmesi ile kalccedilanın

abduksiyonu oumlnlenmeye ccedilalışılır Muayene eden kişi aynı zamanda ilium‟u mediale iter ve

femuru laterale ccedileker Hastanın tepki vermemesi negatiftir (Oumlzsoy 2002a) Kalccedila

sublukzasyon testi dorsal acetabular kenardaki kapsuumlluumln yapışma noktasını zorlar

Muayene edenin proksimal femuru laterale ccedilekmesi ile kalccedila eklemi sublukze olur ve hasta

ağrıya karşı kalccedilasını korumak iccedilin kaslarını kontraksiyona geccedilirir Bu kas kontraksiyonu

caput femoris‟in yangılanmış dorsal eklem kapsuumlluuml iccediline doğru dorsal youmlnde yer

değiştirmesine neden olarak ağrıya yol accedilar (Bojrab ve ark 1988)

15

18115 İliopsoas testi

Bu fiziksel muayene topallığın m iliopsoas‟ dan kaynaklanıp kaynaklanmadığını

anlamak iccedilin yapılır Bu test iliopsoas kasına spesifiktir ve yangılanmış kas‟a koumlpeğin

cevabını test eder Hekim hayvanın yanında durur Koumlpeğin sağ m iliopsoas‟ ının testi iccedilin

hekim parmaklarını hastanın kalccedilasının cranialine yerleştirir ve mpectineus‟un caudalinde

m iliopsoas uumlzerine parmakla basınccedil uygular M iliopsoas aynı zamanda kalccedilanın

gerilmesi ve rotasyonu ile de test edilir Hasta tarafından hissedilen ağrı kasın gerilmesi

parmakla yapılan basınccedil ve yangı miktarı ile doğru orantılıdır (Bojrab ve ark 1988)

1812 Anestezi altındaki hastada yapılan testler

18121 Reduumlksiyon ve sublukzasyon accedilıları

Reduumlksiyon accedilısı kalccedila eklemi reduumlksiyonu oluştuğunda sagital duumlzlemden fiziksel

pozisyonda abduksiyon accedilısının oumllccediluumllmesidir Reduumlksiyon accedilısını oumllccedilmek iccedilin hasta

anesteziye alınır ve sırt uumlstuuml yatırılır El diz eklemi lateraline yerleştirilir Medial

doğrultuda zorlama ile kalccedila ekstensiyon ya da fleksiyonsuz vertikal başlama pozisyonuna

getirilir Diz eklemine uygulanan guumlccedil ile kalccedila yavaşccedila abduksiyona getirilir Kalccedila eklemi

yerine yerleştiğinde abduksiyon durdurulur Ccedilıtırtı sesinin duyulması ya da caput femoris‟

in yer değiştirmesinin palpe edilmesi ile kalccedila ekleminin yerine yerleştiği anlaşılır

Sineradyografi ile de durum izlenebilir (Bojrab ve ark 1988)

Reduumlksiyon accedilısı koumlpeklerde elektronik goniometre ile oumllccediluumlluumlr Goniometrenin ucu

iliopectinel ccedilıkıntı uumlzerindeki m pectineus‟ un orijininin hemen caudaline yerleştirilir

Goniometrenin kenarı genu ekleminin medial kenarına dokundurulur Reduumlksiyon accedilısı

okunur Reduumlksiyon accedilısı eklem gevşekliğini goumlsterir Bu durum dorsal acetabular kenarda

yırtılan kapsuumlluumln daha fazla gerilmesi anlamındadır (Bojrab ve ark 1988 Oumlzsoy 2002a)

Sublukzasyon accedilısını elde etmek iccedilin genu eklemi vertikal duruma getirilir Kalccedila

genu ekleminin mediale zorlanması ile yavaşccedila adduksiyon pozisyonuna gelir Kalccedila

eklemi lukzasyon ya da sublukzasyon pozisyonuna geldiğinde adduksiyon durdurulur İki

accedilı her kalccedila iccedilin oumllccediluumlluumlr Reduumlksiyon accedilısı her zaman sublukzasyon accedilısından buumlyuumlktuumlr

(Bojrab ve ark 1988) Sublukzasyon accedilısı dorsal kenardan aşağıya caput femoris‟in

fonksiyonel kayışını goumlsterir Lig caputis ossis femoris gereğinden fazla gerildiğinde ya da

acetabulum osteofitlerle dolmuş ise dorsal acetabular kenardan gerccedilek kayışı sublukzasyon

accedilısından az olabilir (Bojrab ve ark 1988 Oumlzsoy 2002a)

16

Sublukzasyon accedilısı pelvik osteotomiden sonra ya da normal kalccedilada negatif olabilir

Patolojik bir kalccedilada sublukzasyon accedilısı 0 dereden daha buumlyuumlktuumlr ve yavaşccedila artar Fakat

asla azalmaz Reduumlksiyon ve sublukzasyon arasında buumlyuumlk bir farklılık (oumlrn405) gerilmiş

bir eklem kapsuumlluuml ile birlikte sağlıklı bir kalccedilayı veya erken safhadaki kalccedila displazili bir

koumlpeği goumlstermektedir Bu accedilılar arasındaki orta derecede bir farklılık (oumlrn3015) pelvik

osteotomiye acil ihtiyacı olan bir kalccedilayı goumlsterir Bu accedilılar arasındaki kuumlccediluumlk bir farklılık

(oumlrn2522) kalccedilanın osteofitlerle dolduğunu ve bu kalccedilanın pelvik osteotomiye aday

olmadığını goumlsterir Bu accedilılar arasında 0 dereceye yakın bir oran (oumlrn100) kapsuumlluuml

gerilmiş ve cerrahi girişim gerektirmeyen normal bir kalccedilayı goumlsterir (Bojrab ve ark 1988

Oumlzsoy 2002a)

18122 Ortolani belirtisi

Palpasyonla femurun lukzasyon - sublukzasyona uğratılıp sonra reduumlkte edilmesine

dayanan diagnostik testtir Testin uygulanmasında anestezi yapılan hayvan sırt uumlstuuml ya da

yan yatırılır Buumlyuumlk koumlpeklerde sırt uumlstuuml pozisyonda uygulanır Sırtuumlstuuml pozisyonda femur

masaya diktir ve art genu fleksiyondadır Femurdan art genu‟ya doğru aşağı youmlnde caput

femoris‟ e sublukzasyon sağlamak iccedilin basınccedil uygulanır Caput femoris acetabulum‟ a

yerleşene kadar 15-20 derece abdukte edilir (Resim 110) Lateral pozisyonda ise femur

masaya paralel art genu fleksiyondadır Sublukzasyonu sağlamak iccedilin femur‟ a guumlccedil

dorsalden verilir Eğer eklemde gevşeklik var ise sublukzasyon oluşur Duumlzelme hissedilen

veya duyulan bir reduumlksiyon sesiyle anlaşılır bu ldquoPozitif Ortolani Belirtisirdquo olarak

adlandırılır Ortolani belirtisi eklem kapsuumlluumlnuumln gerilmesini goumlsterir Eklem kapsuumlluuml

gerildiğinde eklem gevşekliği oluşur Eklem kapsuumlluumlnuumln gerilmesinin birccedilok nedeni

vardır en yaygın olanı kalccedila displazisidir (Adams ve ark 1998 Puerto ve ark 1999 Lust

ve ark 2001)

Resim 110 Ortolani testinin uygulama tekniği (Guumllanber 2004)

17

Hafif dereceli dejeneratif eklem hastalığı (DEH) olan genccedil koumlpeklerde bu test sonucu

genellikle ccedilok belirgindir DEH ilerledikccedile dorsal acetabular kenarın yıkımı acetabular

dolgunluk ve eklem kapsuumlluumlnuumln fibrozisi sebebiyle bu testten sonuccedil alınamayabilir (Adams

ve ark 1998 Lust ve ark 2001)

18123 Barlow belirtisi

Kalccedila displazisinin bir indikatoumlruuml olarak insan hekimliğinde kullanılan bir

palpasyon bulgusudur Bu belirti yerinde olan caput femoris ccedilıktığı zaman şekillenir

Testin uygulanmasında anesteziye alınan hayvan sırt uumlstuuml yatırılır Sol el hastanın

fleksiyondaki sağ dizinin lateraline yerleştirilir Sol başparmak femur‟un medial

kondilus‟u uumlzerine konur Bu pozisyonla kalccedila acetabulum iccediline yerleştirilir ve yavaşccedila

addukte edilir Eğer caput femoris yer değiştirmesi palpe edilebilirse o zaman belirti

pozitiftir Aksi olursa negatif olarak kabul edilir Barlow belirtisi kalccedila displazisini

goumlstermez ancak onunla birlikte olan kapsuumlluumln gevşemesini goumlsterir (Adams ve ark 1998

Lust ve ark 2001)

18124 Barden palpasyonu

Koumlpek sol kalccedila testi iccedilin sağ sağ kalccedila iccedilin sol tarafına yatırılır Hekim‟in sağ eli

oumllccediluumlm sol eli test elidir Hekimin sağ başparmağı hastanın tuber ischiadicum ccedilıkıntısına

yerleştirilir Hekimin sağ elinin orta parmağı ilium‟un sol kanadına konur Hastanın sol

femur‟u hekimin sol eliyle trochanter major‟un hemen aşağısından yakalanır Sol el

yardımı ile femura medialden laterale doğru kuvvet uygulanır ve bu kuvvete bağlı olarak

trochanter major laterale doğru yer değiştirir Bu değişim oumllccediluumlluumlr Kalccedila ekleminin

değişimi normal sınırda displazik ve ileri derecede displazik kalccedila olmak uumlzere 4 gruba

ayrılır (Madsen ve Svalostoga 1995 Lust ve ark 2001)

18125 Diğer testler

Bu testler kalccedilanın aksial kompresyon testi ve kalccedila yuumlzey palpasyonu testidir (Lust ve

ark 2001)

19 Radyolojik Muayene

Hayvan Ortopedi Birliği (OFA Orthopedic Foundation for Animals) 2 yaş

uumlzerindeki koumlpeklerde caput femoris ile acetabulum arasındaki uyumu radyografik olarak 7

derecede sınıflandırmıştır (Henry 1992 Tomlinson ve Johnson 2000)

18

1- Muumlkemmel kalccedila eklemi yapısı C şeklinde acetabulum ve bunun caput femoris‟in

75‟ini ya da daha fazlasını kapattığı eklem yapısı olarak belirtilmiştir

2- İyi kalccedila eklemi yapısı İyi şekillenmiş C şeklinde acetabulum yapısı ve caput

femoris‟in acetabulum tarafından 60-75 kapatıldığı eklem yapısıdır

3- Vasat kalccedila eklemi yapısı Orta dereceli duumlzensizlik ve orta dereceli arthritis

goumlruumlluumlr Acetabulum‟un cranio-dorsal kenarında hafif osteofitler ve ccedilok hafif duumlzeyde

sublukzasyon goumlruumllebilir

4- Sınırda kalccedila eklemi yapısı Bu tuumlr bir sınıflandırma kalccedila ekleminin displazik

olup olmadığı konusunda kesin bir karar verilemediği durumlarda yapılır Bu nedenle

hastanın yaklaşık 6 ay sonra tekrar muayene edilmesi uygundur

5- Hafif dereceli kalccedila displazisi Acetabulum sığdır ve caput femoris‟i 40-50

oranında kapatır Hafif sublukzasyon ve minimal derecede sekonder değişimler vardır

6- Orta dereceli kalccedila displazisi Caput femoris 25-40 oranında acetabulum

tarafından kapatılır Orta dereceli sublukzasyon ve sekonder değişimler vardır

7- İleri dereceli kalccedila displazisi Caput femoris‟in acetabulum tarafından kapatılması

25‟den azdır İleri derecede sublukzasyon ve sekonder değişimler vardır

191 Radyolojik Pozisyonlar

Norberg Accedilısı tayini metodu Norberg accedilısı standart ventro-dorsal radyografide

kalccedila gevşekliğini oumllccedilmek iccedilin kullanılır Norberg accedilısı her iki caput femoris‟in

merkezlerini birleştiren doğru ile caput femoris merkezinden cranial effective acetabular

rim‟e ccedilizilen doğrunun arasında kalan accedilıdır Derecenin 105 ve uumlzerinde olduğu durumlar

normal olarak kabul edilir (Resim 111) (Alexander 1992 Madsen ve Svalostoga 1995

Lust ve ark 2001 Oumlzsoy 2002b)

19

Resim 111 Standart OFA pozisyonu

Standart ventro dorsal gergin bacak goumlruumlntuumlsuuml (OFA) Koumlpek sırt uumlstuuml yatırılır ve

arka ayaklar diz ve tarsal eklemler tam olarak gerdirilir Bacaklar femurlar birbirleri ile

paralel olana kadar addukte edilir Her iki ekstremite simetrik olmalı ve pelvis‟in rotasyonu

olmamalıdır (Alexander 1992 Lust ve ark 2001)

Kurbağa goumlruumlntuumlsuuml Hayvan sırt uumlstuuml yatarken kalccedila fleksiyon pozisyonuna getirilir

Caput femoris ve acetabulum arasındaki mevcut kıkırdak alanın genişlemesi sonucu

acetabulumun dolmasını yansıtır (Bojrab ve ark 1988 Alexander 1992 Oumlzsoy 2002b)

Dorsal acetabular kenar radyografisi (DARview radyografisi) İlk defa 1990 yılında

ortaya ccedilıkmış bir youmlntemdir (Slocum ve Devine 1990) DARview youmlntemiyle kolay

goumlruumllemeyen acetabulumun dorsal kenarının craniocaudal perspektiften goumlruumlntuumllenmesini

sağlamak amaccedillanmaktadır (Oumlzsoy 2002b Trumpatori ve ark 2003)

Koumlpek anesteziye alındıktan sonra sternal pozisyonda yatırılır tarsal eklemler

ileriye doğru itilir ve 5 cm kadar kaldırılır Roumlntgen tuumlpuuml dikey pozisyonda cranial‟den

caudale pelvis‟in uzun ekseni boyunca ışın dik geccedilirilir Radyografide acetabulum‟un

dorsal kenarının ccedilapraz goumlruumlntuumlsuuml elde edilir (Adams ve ark1998 Lust ve ark 2001)

Bu youmlntemle acetabulumun dorsal kenarındaki osteoarthritik değişiklikler identifiye

edilmekte ve sekonder olarak ta coxofemoral eklemdeki gevşekliğin durumu

acetabulumun dolgunluk derecesi eklemin yapısı ve acetabulumun eğimi tespit

20

edilmektedir (Slocum ve Devine 1990 Slocum ve Slocum 1998 Charette ve ark 2001

Meomartino ve ark 2002)

Sağlıklı kalccedilaya sahip bir koumlpekte dorsal kenar keskin bir yapıya sahipken

problemli kalccedilaya sahip koumlpekte dorsal kenarın goumlruumlntuumlsuuml keskinliğini yitirmiş hafif

yuvarlak bir yapıdadır (Slocum ve Slocum 1998)

Dorsolateral Sublukzasyon Pozisyonu [Dorsolateral Sublukzasyon (DLS)

Radyografik pozisyon] Bu test ile caput femoris‟in pasif sublukzasyonu değerlendirilir

Koumlpek anesteziye alınır yumuşak bir zemin uumlzerinde diz uumlstuuml oturur bir durumda sternal

yatış pozisyonuna getirilir Genu eklemleri fleksiyon pozisyonunda ve masa ile temasta ve

hemen hemen ona dik durumda femur ile birlikte addukte edilir Daha sonra kalccedila

ekleminin dorsoventral radyografik goumlruumlntuumlsuuml elde edilir (Resim 112) (Bojrab ve ark

1988 Alexander 1992 Lust 1997)

Resim 112 Dorsolateral Sublukzasyon (DLS) radyografik pozisyon‟ un uygulanışı

(Lust 1997)

Kompressyon-Distraksiyon (Penn Hip) Metodu 1983 yılında Pennsylvania

Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Ortopedi boumlluumlmuuml cerrahlarından Dr Gail Smith kalccedila

displazisinin erken teşhisi uumlzerine ccedilalışmalarını başlatır Bu ccedilalışmalar esnasında

osteoarthrit‟ in primer nedeni olan eklem gevşekliğini oumllccedilmeye yarayan PennHip

youmlntemini geliştirir Anestezi altındaki bir hayvan kalccedila eklemleri doğal fleksiyon-

ekstensiyonda iken sırt uumlstuuml yatırılır Kaput femoris‟in asetabulum iccediline tam olarak

21

yerleşmesi ile kompresyon goumlruumlntuumlsuuml elde edilir Kaput femoris‟in maksimum derecede

yer değiştirmesini sağlayan bir aygıt ile elde edilen distraksiyon goumlruumlntuumlsuumlnden oluşur (

Resim 113 Resim 114) (Smith 1997)

Resim 113 PennHip methoduyla radyografi ccedilekim tekniği (Smith 1997)

Resim 114 PennHip methoduyla alınan radyografilerde distaksiyon ve

kompresyon goumlruumlntuumlleri A Distraksiyon Goumlruumlntuumlsuuml B Kompresyon Goumlruumlntuumlsuuml (Smith

1997)

PennHip youmlnteminde kullanılan distraksyon indeksi (DI) hayvan pasif haldeyken

kalccedila gevşekliğini oumllccedilmeye yarar yani hayvan tamamen rahatlamış iken kalccedila ekleminin

gevşeklik derecesini belirlemeyi amaccedillar (genel anesteziye bu yuumlzden gereksinim duyulur)

Sağlıklı kabul edilen ve KED gelişimi accedilısından en az risk teşkil eden hayvanlar grubuna

dahil edilen koumlpeklerde DI değeri 03 olarak saptanmıştır Riskli olarak kabul edilen yani

kalccedila displazisi oluşabilme olasılığı yuumlksek hayvanlarda DI değeri 07 veya daha yukarı

değerler olarak kabul edilmiştir (Resim 115) (Aktaş 2007)

A B

22

Resim 115 Distraksiyon indeksinin hesaplanmasındaki şematik goumlruumlnuumlm (Smith

1997)

110 Sağaltım

Kalccedila displazisinin sağaltımında kullanılan youmlntemler hayvanın yaşı klinik

semptomlar ve hasta sahibinin durumuna goumlre konservatif ve operatif olarak değişmektedir

(Slocum ve Slocum 1992 Altunatmaz ve ark 2003)

1101 Medikal Sağaltım

Kalccedila displazisinin ılımlı belirtilerine sahip veya topallığın ilk devrelerinde medikal

yaklaşımlar tercih edilebilir Her hastanın fiziksel durumu hareket edebilme yetisi ve

ccedilevresel şartlar en uygun sağaltım seccedileneğinin belirlenmesi iccedilin oumlnemlidir Hasta sıcak

tutulmalı eğer ccedilevre soğuk ise ortam kuru olmalıdır nemli havalar klinik belirtileri artırır

Aşırı kilo yangılı ekleme daha fazla gerilim ekler ve daha fazla ağrıya sebep olur bu

nedenle hastalarda ağırlık azaltma programları uygulanmalıdır (Olmstead 1998 Read

2000)

NSAID (Nonsteroidal Antienflamatuar Ajanlar) kullanılması Osteoarthritis‟ten

kaynaklanan ağrının dindirilmesi amacıyla NSAID (Nonsteroidal Antienflamatuar Ajanlar)

kullanılmaktadır NSAID‟ lar araşidonik asitten prostaglandinlerin sentezlenmesinden

sorumlu siklooksijenaz‟i engelleyerek ccedilalışır Prostaglandin sentezini engelleyerek

yangısal suumlre ve ağrı azaltılabilir Koumlpeklerde sıklıkla kullanılan NSAID‟ler aspirin

fenilbutazon ve meklofenamik asittir (Haan ve ark 1993 Olmstead 1998 Read 2000)

Aspirin kolay bulunması etkinliği ve ucuzluğu nedeniyle osteoarthritis

sağaltımında yaygın kullanım alanı bulur Koumlpeklerde mide mukozasını fazla irrite ettiği

23

iccedilin tamponlu form kullanılmaktadır Aspirin 25 mgkg dozunda ve 8 saat ara ile

verilmelidir (Haan ve ark 1993)

Fenilbutazon tamponlu aspirini tolare edemeyen koumlpeklerde 8 saat ara ile 10-15

mgkg dozunda kullanılır Uzun suumlreli kullanıldığında fenilbutazon‟un en belirgin yan

etkisi kemik iliği depresyonudur Dolayısıyla 2 haftadan daha uzun suumlre kullanılmamalıdır

(Olmstead 1998)

Meklofenamik asit osteoarthritis tedavisinde uzun doumlnem NSAID kullanımına

gerek duyulan hastalarda oumlnerilmektedir Guumlnde bir kez 11 mgkg dozunda kullanılır

(Olmstead 1998 Read 2000)

Carprofen narkotik olmayan indometazin‟ in hayvan modeli şeklinde ve yaklaşık

eşdeğer guumlccedilte analjezik ve antipiretik aktivitesi olan non-steroid antienflamatuar bir

ajandır Diğer nonsteroid antienflamatuar ilaccedillar gibi carprofen etki mekanizması

siklooksijenaz aktivitesinin inhibisyonu ile ilişkili olduğuna inanılmaktadır (Baruth ve ark

1986 Vane ve Botting 1996)

Kortikosteroidler Prednisone ve prednisolone gibi kortikosteroidler koumlpeklerde

osteoarthritis‟in tedavisinde yıllardır kullanılmaktadır Arthritis‟li eklemde gelişen

patolojik değişimler nedeniyle şekillenen rahatsızlıkların hızlı bir şekilde duumlzelmesinde

guumlccedilluuml ve etkili antienflamatuar ilaccedillardır Dejeneratif eklem hastalıklarında intraartikuumller

olarak kullanılmaktadır (Haan ve ark 1993 Olmstead 1998)

Vitamin Vitamin C koumlpeklerde kalccedila displazisinin oumlnlenmesi amacıyla

oumlnerilmektedir Yapılan bir ccedilalışmada gebelere ve yavrulara 18-24 aylık oluncaya kadar

vitamin C uygulanmasının kalccedila displazisinin engellenmesinde etkili olduğu bildirilmesine

karşın etki mekanizması tam olarak accedilıklanamamaktadır (Haan ve ark 1993) Yine kalccedila

displazisinde kullanılan glukozamin preparatları da hem eklemdeki hyaluronik asit iccedileren

eklem sıvısını artırırlar hem de eklem kıkırdağının onarımı iccedilin destek sağlarlar Fakat bu

tuumlr preparatlar medikal sağaltımda kullanılan ilaccedillar olarak duumlşuumlnuumllmemelidir (Remedions

ve Fries 1993)

Egzersiz Kalccedila eklemleri aşırı gevşek olan 6-16 haftalık yavrular guumlnluumlk olarak

yaptırılan egzersizler yararlı olmaktadır Bu amaccedilla hayvan sırt uumlstuuml yatırılır ve femurlara

uygun şekilde pozisyon verilir Guumlccedil kullanarak caput femoris‟in acetabulum iccediline

youmlnlenmesi sağlanır (Olmstead 1998)

24

1102 Operatif Sağaltım

11021 Musculus pectineus myectomisi

Bu operasyonun amacı adductor kasları serbestleştirip femurun abduksiyonunu

artırmaktır Bu şekilde acetabulum ile caput femoris‟in temas yuumlzeyi artarak eklem

kıkırdağının maruz kaldığı yuumlk ve aynı zamanda eklem kapsuumlluumlnuumln gerginliği de azaltılmış

olur Bu da ağrının azalmasını sağlar (Moses 2000)

11022 Juvenil pubic symphysiodesis (JPS)

Juvenil pubic symphysiodesis kalccedila displazisi youmlnuumlnden risk altında bulunan genccedil

koumlpeklerde profilaksi amacıyla uygulanan bir işlemdir Bu operasyonun amacı genccedil kalccedila

displazili koumlpeklerde pubic symphysiodesis uygulayarak eklemin ventralde buumlyuumlmesini

durdurup dorso laterale devam ettirmektir Bu teknik ile symphysis pubis‟in cerrahi

eksizyonu ve stabilizasyonu veya termal destruumlksiyonu ile symphyseal buumlyuumlme plaklarının

4 veya 5 aydan oumlnce kapanması sağlanır (Schulz ve Dejardin 2002)

11023 İntertrochanteric osteotomi

Koumlpeklerde femur inklinasyon accedilısı 1465deg olarak değişmektedir Kalccedila displazili

hayvanlarda bu accedilı 30 ya da 35 derece artmaktadır Bu operasyon ile hem fazla olan

inklinasyon accedilısı azaltılır hem de collum femoris‟in aşırı olan anteversiyon accedilısı duumlzeltilir

Amacı kalccedilada ağrıyı azaltmak ve kalccedilanın biyomekaniğini duumlzeltmektir (Remedions ve

Fries 1995 Piermattei ve Flo 1997)

11024 Eksizyon arthroplastisi

Caput ve collum femoris‟in osteotomisi ile oluşturulan ekzisyon arthroplastisi

eklemde granuumllasyon dokusu oluşturarak fonksiyonel iyileşme sağlama youmlntemidir Bu

operasyon kalccedila displazisi Legg-Calve Perthes tekrarlayan lukzasyonlar başarısız total

kalccedila protezleri acetabulum caput ve collum femoris kırıklarının sağaltımında da

kullanılmaktadır (Duff ve Campbell 1977 İki ve Sağlam 2004 Kuumlrkluuml 2010)

11025 Total kalccedila protezi

Total kalccedila protezi ccedileşitli nedenlerle hareket fonksiyonu azalmış ya da kaybolmuş

olan articulatio coxae‟da eklemin fonksiyonel işlevini yeniden kazandırmak amacı ile

yapılan bir operasyondur (Aslanbey 1996)

25

Total kalccedila protezi caput femoris ve collum femoris kırıkları coxarthrose‟lar

epifiz ayrılmaları aseptik caput femoris nekrozu yineleyen kalccedila ccedilıkıkları acetabulum

kırıkları romatoid arthritisler femur‟un proksimalinde gelişen kemik tuumlmoumlrleri ve kistleri

kalccedila boumllgesinde lokalize olan ağrılı travmatik ya da nontravmatik koumlkenli bozukluklarda

uygulanmaktadır (Gay 1963 Muumlller 1970 Wylie ve ark 1997)

11026 Uumlccedilluuml pelvik osteotomi (TPO)

TPO birbirinden bağımsız os pubis os ischii ve os ilium‟un osteotomilerinden

oluşur TPO acetabulum veya caput femoris‟te henuumlz dejeneratif eklem hastalığına ilişkin

sekonder değişiklikler başlamadan oumlnce kalccedila eklemin‟in stabilizasyonunun sağlanması

amacı ile genccedil koumlpeklerde uygulanan operatif sağaltım youmlntemidir (Piermattei ve Flo

1997) TPO yapılmasını sınırlandıran en temel faktoumlr dejeneratif osteoarthritis‟in

derecesidir Ciddi osteoarthritis‟li hastalarda bu operasyon uygulanmamalıdır (Remedions

ve Fries 1993 Black 2000) İkili pelvik osteotomide (DPO) ise yalnızca os pubis ve os

ileum osteotomileri yapılarak DPO plakaları uygulanır (Vezzoni 2010)

11027 Kalccedila eklemi kapsulası denervasyonu

Eklem kapsuumlluumlnuuml innerve eden cranial gluteal sinirin rami articularisi ile siyatik

sinirin rami articularisinin yıkımlanmasıyla ağrının ortadan kaldırılmasına youmlnelik bir

operasyondur (Kinzel ve ark 2002)

11028 DARthroplasti

110281 Tanım

DARthroplasti iliumdan alınan kemik greftin eklem kapsuumllasına destek olacak

şekilde acetabulumun dorsal kenarına taşınarak boumllgenin daha uzun bir hale getirilmesi ve

caput femorisin daha derin bir soket iccedilerisine tam olarak oturmasını sağlamak amacı ile

uygulanan bir tekniktir (Hupp ve ark 2007 Slocum ve Slocum 2009 Gahring 2011)

İlk olarak 1920 li yıllarda insan hekimliğinde kullanım alanı bulmuştur Veteriner

hekimliği alanındaki ccedilalışmalar Dobbelaar tarafından 1962 yılında oto ve

homotransplantasyon tekniği kullanılarak başlatılmıştır Bu youmlntemde pelvis‟ ten bir parccedila

alınarak elde edilen otohomolog doku dorsal acetabular kenara yerleştirilmiştir Bu işlem

sonucunda yabancı cisim reaksiyonu oluşmamış ve ilerleyen zamanlarda boumllgede ccedilok ciddi

26

bir kallus dokusu şekillenmiş ve hayvanlar yaşamlarının geri kalan kısmını ağrısız bir

şekilde devam ettirmişlerdir (Dobbelaar 1963 Muumlller 2011)

Resim 116 DARthroplasti operasyonu iccedilin kemik greftinin alındığı ve uygulandığı yerin

iskelet uumlzerindeki ve radyografideki goumlruumlntuumlsuuml A Kemik greftinin alındığı yer B Kemik

greftinin uygulandığı yer C Uygulanan greftin radyografik goumlruumlntuumlsuuml (Luck 2011)

110282 Endikasyon

Bu teknik eklem yuumlzeyinde dejeneratif değişikliklerin yeni başladığı TPO iccedilin geccedil

kalınmış olgularda kullanılabilmektedir (Hupp ve ark 2007 Slocum ve Slocum 2009

Gahring 2011) DARthroplasti‟ nin osteoartrozun goumlruumllmeye başladığı TPO iccedilin geccedil

kalınmış olgular ile total kalccedila protezine aday olgular arasındaki boşluğu kapattığını total

kalccedila protezinin de pahalı ve uygulanabilirliğinin zor olması nedeniyle DARthroplasti‟ nin

bir kat daha oumlnem kazandığını ifade etmektedir (Hupp ve ark 2007 Gahring 2011)

Gahring (2011) DARthroplasti‟ nin kalccedila ekleminin biyomekaniğini bozmadığına kalccedila

eklemini sabitleştirdiğine DARthroplasti sonrasında boumllgesel anatomi değiştirilmediği

iccedilin uygulanabilecek diğer tekniklerin de oumlnuumlnuumln kapatılmadığına dikkat ccedilekmektedir

Ayrıca erişkin olmayan koumlpeklerde oumlzellikle 2 yaşından buumlyuumlk olan ve caput femoris ve

acetabulumun kıkırdak boumllgelerinin etkilendiği eklem yuumlzeyi dejenerasyonlarının başladığı

hayvanlarda uygulanmaması gerektiğini belirtmektedir

A B

C

27

Slocum ve Slocum (2009) kalccedila ekleminde meydana gelen dejeneratif değişimlerin

şiddetine goumlre tekniği standart minoumlr ve majoumlr DARthroplasti olarak

sınıflandırmaktadırlar Kalccedila ekleminin lukzasyona uğradığı caput femorisin eklem

kapsuumlluumlne dayandığı lig caputis ossis femorisin maksimum gerilme noktasına ulaştığı

olgularda standart DARthroplasti acetabulumun yerleşiminde herhangi bir anormalliğin

goumlzlenmediği ancak derinliğinde bir sığlaşmanın dikkati ccedilektiği olgularda minoumlr

DARthroplasti displazinin şiddetli lig caputis ossis femorisin yıkımlandığı buna bağlı

olarak caput femoris‟ in laterale ve dorsale yer değiştirdiği şiddetli ağrı yangı ve aşırı

şekilde sinoviyal sıvı birikimi goumlzlenen olgularda youmlntemi majoumlr DARthroplasti olarak

isimlendirmektedirler

Gahring (2011) minor DARthroplastide ala ossis ileum‟ dan alınan tek

kortikokanseloz greft kullanırken standart DARthroplastide 2 kortikokanselloumlz greft

major DARthroplastide ise 2‟ nin uumlzerinde kortikokanselloumlz greft kullanmaktadır

110283 Operasyon tekniği

İki aşamadan oluşmaktadır İlk olarak kortikokanseloz kemik greftin ileumdan

alınması ve daha sonra da alınan parccedilanın dorsal acetabular kenara yerleştirilmesidir

(Resim 116) (Dobbelaar 1963)

Ala osis ilinin cranio-dorsalinden alınan kemik greft gerekli oumllccediluumlmler yapılarak

yarım yay şeklinde hazırlanır kalccedila eklemi ve oumlzellikle kapsuumllası zarar goumlrmeden kaslar

diseke edilir kemik greft dorsal kenara kortikal kemik vidası ile yerleştirilir (Slocum ve

Slocum 1998 Ferreira ve ark 2007 Hupp ve ark 2007)

Operasyon genel anestezi (tercihen inhalasyon anestezisi) altında gerccedilekleştirilir

Koumlpek lateral pozisyonda tespit edilir Boumllge genişccedile tıraş ve dezenfekte edilir Operasyon

boumllgesi steril serviyetlerle sınırlandırılır (Hupp ve ark 2007)

Ala osis iliumrsquodan greft eldesi Deri ensizyonu spina iliaca dorsalis cranialis

uumlzerinde cranial olarak başlar ve kalccedila eklemi yakınına kadar orta hatta paralel bir şekilde

caudal olarak devam eder Spina iliaca dorsalis cranialis ndash caudalis‟leri accedilığa ccedilıkarmak

iccedilin subkutan dokular gluteal fascia ve yağ dokusu aynı hat uumlzerinden ensize edilir

Suumlngerimsi kemik grefti toplanması ve kırıklarda olduğu gibi sadece ala osis ilii‟ nin

lateral (gluteal) yuumlzeyinin accedilığa ccedilıkarılması gerekirse spina iliaca dorsalis caudalis

oumltesinde sonlanacak şekilde m gluteus medius‟ un periostal origosuna spina iliaca

dorsalis cranialis‟ in yakınında ilium‟un lateral kenarı uumlzerinde uumlzerinde bir ensizyon

28

yapılır Daha sonra kemik kesiciler kullanılarak ileum kanadından bir kesit greft olmak

uumlzere elde edilir (Piermattei ve Flo 1997 Hupp ve ark 2007)

Dorsal acetabular kenara yaklaşım Operasyon kalccedila eklemi uumlzerinde trochanter

hizasından ligamentum sacrotuberaleye kadar uzanan m biceps femorisin cranialine

paralel lineer bir deri ensizyonu ile başlatılır Fascia kesilerek m biceps femoris caudale

m gluteus superficialis ve m gluteus medius craniale doğru ekarte edilerek boumllge accedilığa

ccedilıkartılır Bu noktada eklem kapsuumlluuml sadece m gluteus profundus ve m gemellus‟ un

cranial kısmının arasından palpe edilebilir Eklem kapsuumlluumlnuumln kastan ayrı seyreden caudal

kısmı kemikten ve acetabulum caudalinden serbestleştirilir M gluteus profundus eklem

kapsuumlluumlnden ve pelvisten acetabulumun posterior ve uumlst kısmını ortaya ccedilıkarmak iccedilin

yukarıya kaldırılır Acetabulumun lateral korteksinin etrafına 35 mm lik korumalı matkap

ile yaklaşık 6-10 delik accedilılır Bu aşamada eklem kapsuumllasını perfore etmemeye oumlzen

goumlsterilir İleumdan elde edilen ve yarım ay şeklinde hazırlanan kortikokanseloz kemikte

proximal median distal de birer delik accedilılır Daha sonra 2-0 PDS (Ethicon) ile

acetabulumun lateral korteksine accedilılan deliklerden geccedilirilen ipliklerle karşı karşıya dikilir

Bu greft eklem kapsuumllasının proximal noktasından m gluteus profundusun altından

geccedilecek şekilde iplikler youmlnlendirilerek dikilmelidir Greftler kan akımını engellemeyecek

şekilde oumlnceden accedilılmış deliklerden acetabulum ile temas ederler Kortikospongiyoumlz

şeritler ayrıca eklem kapsuumlluumlnuumln serbest kalan kısmına yerleştirilirler M gluteus

profundus m obturatorius internus‟ un cranial kenarına greftleri korumak amacı ile

dikilir M biceps femoris m gluteus‟un fascia‟ sı birlikte dikilir Daha sonra deri rutin

tarzda kapatılır (Slocum ve Slocum 1998 Hupp ve ark 2007)

İyileşme suumlrecinde implant operasyonu izleyen 2-3 hafta sonrasında dorsal kenar

uumlzerindeki periosta bağlanmaya başlar Koumlpeğin 6 hafta suumlre ile hareketlerinin kısıtlanması

ve tasma ile dolaştırılması gerekir 6 haftadan sonra yavaş yavaş hayvana verilen yuumlkuumln

artırılmasına ve 10 haftadan sonra tasmasız serbest dolaşmasına izin verilir Destek olarak

konulan kortikal vidaların da boumllgeden uzaklaştırılmamasında yarar vardır (Slocum ve

Slocum 1998 Hupp ve ark 2007)

Gahring (2011) toplam 11 klinik olgu uumlzerinde uygulanan (doumlrduumlne unilateral

doumlrduumlne bilateral DARthroplasti uumlccediluumlne de bir tarafına TPO diğer tarafına DARthroplasti)

DARthroplasti‟nin 1-3 yıl suumlre ile klinik ve radyolojik olarak izlendiğini belirtmektedir

Elde edilen sonuccedillarda herhangi bir ağrıya rastlanmadığını ve hareket accedilısından

hayvanların oldukccedila aktif olduklarını bildirmektedir Ayrıca bu suumlrede hasta sahiplerinin

29

goumlruumlşlerinin de aynı doğrultuda olduğunu bir tarafına DARthroplasti diğer tarafına TPO

uygulanan koumlpeklerin uzun doumlnem sonuccedilları karşılaştırıldığında DARthroplasti uygulanan

kalccediladaki sonuccedilların TPO uygulanan kalccediladakilere oranla daha uumlstuumln olduğuna dikkat

ccedilekmektedir Koumlpeklerin klinik olarak 64‟ uumlnuumln muumlkemmel 36‟ sının ise iyi

olduğunu ifade etmektedir

30

2 GERECcedil YOumlNTEM

21 Gereccedil

Ccedilalışma materyalini ADUuml Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Kliniğine kalccedila eklemi

displazisi (KED) şikacircyeti ile getirilerek klinik ve radyolojik muayeneleri yapılan değişik

ırk (4 Alman Ccediloban Koumlpeği 4 Golden Retriever 3 Labrador Retriever 3 Kangal 2

Rottweiller 2 melez 1 Boxer ve 1 Mastif) yaş (4ndash24 ay) ve cinsiyette (13 erkek 7 dişi)

toplam 20 (yirmi) adet koumlpek oluşturdu Koumlpeklerden biri (10 numaralı vaka-Alman ccediloban

koumlpeği dişi) operasyondan sonra 3 aylık doumlnem iccedilerisinde trafik kazası sonucu oumllduuml ve

ccedilalışmadan ccedilıkarıldı Dolayısıyla uzun doumlnem değerlendirmeler toplam 19 koumlpek uumlzerinde

gerccedilekleştirildi (Ccedilizelge 21)

Ccedilalışma ADUuml- HADYEK‟in 13062008 tarih ve 2008023 sayılı onayı ile Adnan

Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Hayvan Hastanesinde gerccedilekleştirildi

Ccedilizelge 21 Ccedilalışmayı oluşturan koumlpeklerin ırk yaş ve cinsiyet dağılımları

Irk Yaş Cinsiyet

1 Melez 11 Aylık Erkek

2 Kangal 15 Aylık Erkek

3 Labrador Retriever 8 Aylık Erkek

4 Kangal 6 Aylık

Erkek

5 Rottweiller 8 Aylık Dişi

6 Kangal 4 Aylık

Erkek

7 Alman Ccediloban Koumlpeği 6 Aylık

Dişi

8 Melez 12 Aylık Dişi

9 Mastif 55 Aylık Erkek

10 Alman Ccediloban Koumlpeği 11 Aylık

Dişi

11 Labrador Retriever 8 Aylık Dişi

12 Alman Ccediloban Koumlpeği

55 Aylık Erkek

13 Golden Retriever 13 Aylık Erkek

14 Boxer 24 Aylık Erkek

15 Golden Retriever 12 Aylık

Erkek

16 Golden Retriever 8 Aylık Dişi

17 Alman Ccediloban Koumlpeği

5 Aylık Erkek

18 Golden Retriever 55 Aylık Dişi

19 Labrador Retriever 6 Aylık Erkek

20 Rottweiller 12 Aylık

Erkek

31

22 Youmlntem

221 Preoperatif Muayeneler

2211 Preoperatif klinik muayeneler

Alınan anamnez bilgilerinden sonra her koumlpeğin sedasyonsuz ve sedasyonlu klinik

muayenesi yapıldı Sedasyonsuz klinik muayenede ilk oumlnce yuumlruumlme ve koşturma

denemeleri yapılarak hayvanın yuumlruumlyuumlşuuml ve hareketleri değerlendirildi İnspeksiyonda

pelvik ve gluteal kasların durumuna bakıldı (Resim 21) Daha sonra abduksiyon eksternal

rotasyon testi kalccedila ekstensiyon testi duruş testi ve topallık testleri uygulandı Abduksiyon

eksternal rotasyon kalccedila ekstensiyon ve duruş testleri ağrının varlığı veya yokluğu

accedilısından değerlendirildi Ayakta duruş testinde hayvanın oumln ayakları kaldırılarak

reaksiyon verme durumları hiccedil bazen ve her zaman reaksiyon veriyor olarak

değerlendirildi Topallık testinde hastanın topallama durumu ve ekstremiteye ağırlık verme

dereceleri kontrol edildi Buna goumlre 0 derece topallık yok 1 derece hafif duumlzeyde aksak

yuumlruumlyuumlş 2 derece topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veriyor 3 derece topallık var

ekstremiteye suumlrekli ağırlık vermiyor 4 derece topallık var ekstremiteye hiccedil yuumlk vermiyor

şeklinde değerlendirildi Aktivite testinde hasta sahiplerinden alınan bilgiler doğrultusunda

hastaların guumln iccedilindeki hareketleri normal kısıtlı ve ccedilok kısıtlı olarak değerlendirildi

Resim 21 Ccedileşitli vakalara ait preoperatif goumlruumlntuumller A 13 nolu olgunun preoperatif

goumlruumlnuumlmuuml 13 aylık erkek golden retriever B 14 nolu olgunun preoperatif goumlruumlnuumlmuuml 2

yaşlı erkek boxer

2212 Preoperatif radyolojik muayeneler

Radyolojik muayenelerde ADUuml Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalında

bulunan Comed Marka (Comed Medical System Korea) 150 Kv 500mAS guumlcuumlnde

A B

32

hareketli ve bucky‟ li masaya sahip roumlntgen cihazı kullanıldı Roumlntgen filmlerinin

banyoları Colenta Marka (Mediphot 900E Avusturya) tam otomatik roumlntgen banyo

cihazında yapıldı

Sedasyon altındaki koumlpeklerin klinik muayeneleri tamamlandıktan sonra kalccedila

ekleminin roumlntgenleri ccedilekildi Standart OFA pozisyonunda grafiler alınmak uumlzere koumlpekler

sabit roumlntgen cihazının masasına yerleştirilen x-ray yatağı uumlzerine sırt uumlstuuml konularak film

kaseti uumlzerine kalccedila kısmı gelecek şekilde yatırıldı Arka ayaklar bir yardımcı tarafından

diz ve tarsal eklemler tam olarak gerdirilene kadar ccedilekildi Bacaklar femurlar birbirleri ile

paralel olana kadar addukte edildi Femurlar patellalar dorsal olarak merkezlenene kadar

iccedileri doğru doumlnduumlruumllduuml Bu pozisyonda kalccedila ekleminin radyografik goumlruumlntuumlleri alındı

(Resim 22) Elde edilen roumlntgen filmleri uumlzerinde Norberg skalası kullanılarak Norberg

accedilıları belirlendi Ayrıca caput femoris ve acetabulum dejeneratif değişikliklerin varlığı

youmlnuumlnden de değerlendirildi

222 Postoperatif Muayeneler

2221 Postoperatif klinik muayeneler

Operasyon yapılan koumlpeklerin ilk postoperatif muayeneleri hastaların dikişlerinin

alınması iccedilin ccedilağrıldığı 10 guumlnde yapıldı Koumlpeklerin uumlrinasyon defekasyon

palpasyondaki tepkileri yuumlruumlme aktiviteleri duruş pozisyonları değerlendirildi Bu suumlre

zarfında hasta sahiplerine hayvanların ani hareketlerini engellemek iccedilin belirli bir suumlre

kafes istirahatı yaptırmaları oumlnerildi

2222 Postoperatif radyolojik muayeneler

Operasyondan sonra 1 ve 3 ay ve 12 aylarda standart ventro-dorsal pozisyonda

sedasyon altında pelvis boumllgesinin standart OFA pozisyonunda radyografileri alınarak

Norberg Accedilısı caput femoris ve acetabulum‟daki dejenerasyonlar youmlnuumlnden

değerlendirildi (Resim 22)

33

Resim 22 Standart OFA pozisyonunda radyografilerin alınması A X-ray yatağı

uumlzerinde koumlpeğe pozisyon verirken B Diz ve tarsal eklemin gerdirilmesi C Femurların

birbiri ile paralel olması iccedilin bacakların addukte edilmesi

223 Anestezi

Tuumlm koumlpekler 12 saatlik accedillığı takiben 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg

kg Egevetreg) deri altı yolla uygulanarak anestezinin antikolinerjik premedikasyonu yapıldı

Sedatif ndash analjezik premedikasyon iccedilinse 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20

mgkg Egevetreg) in kas iccedili enjeksiyonu uygulandı 10 dakika sonra 5 mgkg ketamine

hydrochloride (Alfamine 100mgkg Egevetreg) in damar iccedili enjeksiyonu ile induumlksiyon

gerccedilekleştirildi Takiben koumlpeklere endotracheal tuumlp yerleştirildi ve yarı kapalı anestezi

cihazı ile (SMS 2000 Klasik Vent ndash V Marka SMS Tıbbi Cihaz Elek Elekt İnş Teks

Turz Oto San ve Tic Ltd Şti Ankara) 2 lik konsantrasyonda isoflurane (İsoflurane -

USP Adekareg

) solutulması ile anestezi suumlrduumlruumllduuml (Resim 23C)

A B

C

34

Resim 23 Hastanın operasyona hazırlanmasına ait goumlruumlntuumller AOperasyon boumllgesinin

tıraşlanmış goumlruumlntuumlsuuml B Operasyon boumllgesinin antiseptik solusyonla sterilize edildiği

goumlruumlntuuml C Hastanın entuumlbasyonu yapıldıktan sonra operasyon masasındaki goumlruumlntuumlsuuml

224 Modifiye DARthroplasti Tekniği

Operasyon sırasında asepsi ve antisepsi kuralları titizlikle yerine getirilerek

boumllgenin tıraş ve dezenfeksiyonu sonrası operasyon sahası steril serviyet bezleri ile

sınırlandırıldı (Resim 23 Resim 24) Kalccedila eklemine dorsal intergluteal yaklaşımla

ulaşıldı Deri ensizyonu trochanter major uumlzerinde odaklanıp femurun cranialine

seyrederek distalde femurun frac14‟uumlne kadar devam etti proksimalde ise craniale doğru

kıvrılıp dorsal orta hatta yakın sonlandırıldı Deri kenarları diseke ve retrakte edilerek

ensizyon proksimalde m gluteus superficialisin cranial sınırı boyunca fascia gluteus‟a

doğru uzatıldı Collum femoris boyunca yapılan kuumlt diseksiyon ve ayırmalar ile dorsalde

m gluteus medius ve profundus lateralde m vastus lateralis ve medialde m rectus femoris

ekarte edilerek eklem kapsuumllasına ulaşıldı Dorsal acetabular kenar uumlzerindeki yapışmalar

elevatoumlr ile uzaklaştırılarak kalccedila ekleminin dorsal duvarı accedilığa ccedilıkarıldı Bu arada

A B

C

35

karşılaşılan kuumlccediluumlk kanamalar ligatuumlr veya elektrokoterizasyon ile durduruldu Daha sonra

koumlpeklerin 13 kostası uumlzerinde yapılan deri ensizyonu ve diseksiyonu takiben kosta

columna vertebralise bağlantı yerinden kesilerek ccedilıkartıldı Bu arada şekillenen kanamalar

da ligatuumlr veya elektrokoterizasyon ile durduruldu Ccedilıkartılan kosta 2‟şer santimetrelik 3

eşit parccedilaya boumlluumlnerek serum fizyolojik emdirilmiş steril gazlı bez iccedilerisine alındı (Resim

25) Daha sonra ccedilıkartılan kosta parccedilaları dorsal duvara dril ile eşit aralıklarda accedilılan 3

deliğe horizontal hatta dik gelecek şekilde ccedilakıldı (Resim 26 Resim 27) Boumllge rutin

youmlntemle kapatıldı (Resim 28)

Olası enfeksiyonlara karşı tuumlm olgulara postoperatif 7 guumln boyunca 20000 İUumlkg

dozunda Penisilin G Prokain + Penisilin G Potasyum (İecilline flakon 400000 İUuml

İEUlagayreg) ve 2 mgkg dozunda carprofen (Rimadyl tablet 20 mg Pfizer

reg) kullanılması

oumlnerildi Operasyon boumllgesi povidon iyot (Batticon Adekareg

) ile temizlendi Koumlpekler

postoperatif 10 guumln 1 ay 3 ay ve 1 yılda klinik ve radyolojik olarak kontrol edildiler

36

Resim 24 13 costa‟ nın ccedilıkartılmasına ait goumlruumlntuumller A Costa uumlzerine deri ensizyonu B

Costa‟ nın periostunun ayrılması C Costanın accedilığa ccedilıkarılması ve kesilmesi D Costa‟ nın

periostunun dikilmesi E Subkutan dokunun kapatılması F Derinin kapatılması

A B

C D

E F

37

Resim 25 13 costa‟ nın kortikokanselloumlz kemik grefti olarak hazırlanması A Costa‟nın

steril serviyet uumlzerine alınması B Costa‟ nın 2‟ şer cm‟ lik parccedilalara boumlluumlnmesi C

Boumlluumlnmuumlş parccedilaların ortadan ikiye boumlluumlnmesi D Costa parccedilalarının kama şekline

getirildikten sonraki goumlruumlntuumlsuuml

A B

C D

38

Resim 26 Dorsal acetabular kenara yaklaşım ve greftlerin yerleştirilmesi iccedilin deliklerin

accedilılması A Boumllgenin steril serviyetler ile sınırlandırılması B Deri ensizyonu C Accedilılacak

deliklerin yerlerinin belirlenmesi D Matkap ile greft yerleştirilecek deliklerin accedilılması E

Deliklerin teplenmesi

A B

C

D E

39

Resim 27 Greft‟ lerin yerleştirilmesi ve boumllgenin kapatılması A Greft‟lerin dorsal

acetabular kenar uumlzerindeki deliklere yerleştirildikten sonraki goumlruumlnuumlmuuml B Kasların ve

facia‟nın kapatılması C Derialtı dokuların kapatılması D Derinin kapatılması

A B

C D

40

Resim 28 Hayvanların operasyon sonrası genel goumlruumlntuumlleri A Operasyon sonrası

boumllgenin goumlruumlntuumlsuuml B Dikiş hattının betafix ile kapatılması C-D Hastaların operasyon

sonrası goumlruumlntuumlleri

225 İstatistiksel Analiz

Norberg accedilısı değerleri varyasyonunun kontroluuml iccedilin dağılım analizleri Shapiro-

Wilk testi kullanılarak yapıldı Norberg accedilısı değerleri normallik varsayımlarını

karşılamadığından operasyon oumlncesi ve postoperatif doumlnemler arasındaki farklar Friedman

testi ile değerlendirildi Yapılan uygulamanın postoperatif etkisi istatistiksel olarak oumlnemli

bulunduğunda etkinin operasyon sonrası hangi doumlnem ya da doumlnemlerden kaynaklandığını

belirlemek iccedilin post hoc Wilcoxon testi yapıldı Topallık ayakta durmada guumlccedilluumlk yuumlruumlyuumlş

aktivitesi gibi ordinal veriler de aynı istatistiksel youmlntemler ile değerlendirildi

Nominal veriler (ağrı testleri) Cochran Q testi ile değerlendirildi Yapılan

uygulamanın postoperatif etkisi istatistiksel olarak oumlnemli bulunduğunda etkinin operasyon

A B

C D

41

sonrası hangi doumlnem ya da doumlnemlerden kaynaklandığının analizi iccedilin post hoc McNemar

testi yapıldı Ple005 (alfa yanılma duumlzeyi) anlamlı olarak kabul edildi Verilerin analizi

Statistical Package for the Social Sciences (SPSS for Windows version 150 seri no

416a1604ed18748d3f27) paket programı ile gerccedilekleştirildi (Winer ve ark 1991) Sonuccedillar

ortalama plusmn standart hata (SH) şeklinde verildi

42

3 BULGULAR

31 Preoperatif Bulgular

311 Preoperatif Klinik Muayene Bulguları

Alınan anemnez bilgilerinde hayvanların yuumlruumlmede isteksiz oldukları ccedilabuk

yoruldukları kalccedilalarını sallayarak yuumlruumlduumlkleri merdiven ccedilıkarken ve inerken zorluk

ccedilektikleri ve zıplama hareketlerini yapamadıkları bildirildi Bu veriler doğrultusunda

hayvanların kalccedila displazisi accedilısından değerlendirilmesi uygun goumlruumllerek gerekli klinik ve

radyolojik tanı youmlntemleri uygulandı

Yapılan yuumlruumltme ve koşturma denemelerinde toplam 19 hayvanın 1‟ inde 0 derecede

9‟ unda 1 derece 5‟ inde 2 derece 3‟uumlnde 3 derece 1 inde 4 derece topallık goumlzlendi

Ancak 0 ve 1 derecedeki koumlpeklerin de sallantılı yuumlruumlyuumlşle birlikte merdiven ccedilıkmada

zorlandıkları ayakta durma testinde rahatsız oldukları ve erken yoruldukları goumlruumllduuml

Pelvis ve gluteal boumllge kaslarının da hafif atrofik olduğu dikkati ccedilekti Abduksiyon

eksternal rotasyon testi kalccedila ekstensiyon testi ve duruş testleri sonucu kalccedila ekleminden

kaynaklanan bir ağrı olduğu saptandı Kalccedila ekstensiyon testinde tuumlm olgular pozitif ağrı

reaksiyonu verirken 5 ve 13 nolu hastaların abduksiyon eksternal rotasyon testi ve duruş

testinde ağrı reaksiyonu vermediği tespit edildi Bu hastaların norberg accedilı değerlerine goumlre

operasyona alınmasına karar verildi (Ccedilizelge 37)

312 Preoperatif Radyolojik Muayene Bulguları

Koumlpeklere ait roumlntgen filmleri uumlzerinde yapılan oumllccediluumlmler sonucunda elde edilen

Norberg accedilılarına ait ortalamalar Ccedilizelge 31‟de verildi Radyolojik muayeneler sonucunda

16 olguda (1 2 3 4 5 7 8 9 11 12 13 14 15 16 17 18 numaralı olgular) unilateral 4

olguda (6 10 19 20 numaralı olgular) ise bilateral KED saptandı Bunlardan 11 olguda

sağ 5 olguda sol 4 olguda ise her iki tarafa DARthroplasti uygulanmasına karar verildi

43

Ccedilizelge 31 Standart OFA pozisyonunda norberg accedilılarının değerlendirme sonuccedilları

Accedilı

Doumlnem

Norberg accedilıları (n =22)

Preoperatif doumlnem 9232plusmn204a

Postoperatif 3 ay 940plusmn194a

Postoperatif 1 yıl uumlstuuml 9536plusmn195b

ab Aynı Suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir ( plt001)

32 Postoperatif Bulgular

321 Postoperatif Klinik Muayene Bulguları

Klinik ve radyolojik olarak kalccedila displazisi teşhisi konan 20 olgudan 11 tanesinin

sağ tarafına 5 tanesinin sol tarafına ve 4 tanesininde her iki tarafına DARthroplasti

operasyonu uygulandı Operasyon suumlreleri ortalama 90 10 (80-100) dakika suumlrduuml

Koumlpeklerin operasyondan hemen sonra ayakta ve hareketli oldukları goumlzlendi

Postoperatif 5 ile 8 guumlnler arasında 3 koumlpekte kostanın alındığı boumllgede koleksiyon

şekillendi Bunlardan biri fakuumllte dışında oumlzel veteriner kliniklerinde tedavi edilirken ikisi

ise kliniğimizde uygun şekilde tedavi edildi Koumlpeklerin operasyondan sonra zıplama

koşma ve kalccedila ekleminin abduksiyonuna neden olabilecek hareketlerinin engellenmesi

oumlnerildi Hasta sahipleri tarafından postoperatif periyotta hayvanların operasyon oumlncesi

klinik tabloya goumlre hızlı bir duumlzelme goumlsterdiği bildirildi İleri zamanlarda yapılan

kontrollerde herhangi bir komplikasyon goumlzlenmedi

Postoperatif 3 aylık doumlnemdeki kontrollerde 19 hayvanın 10‟ unda 0 derecede 6‟

sında 1 derece 2‟sinde 2 derece 1‟inde 3 derece topallık goumlzlenirken 4 derece topallık

hiccedilbir hayvanda goumlzlenmedi Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemdeki kontrollerde ise 19

hayvanın 17‟ sinde 0 derecede 1‟ inde 1 derece 1‟ inde 2 derece topallık goumlzlenirken 3

ve 4 derece topallıklar hiccedilbir hayvanda goumlzlenmedi Uygulanan ağrı testlerinde operasyon

uygulanan 22 kalccedila eklemi iccedilin kalccedila ekstensiyon testinde 3 aylık doumlnemde 12 eklemin

ağrı reaksiyonu vermediği 1 yıllık doumlnemde ise 20 kalccedila ekleminde ağrının ortadan

kalktığı fakat 6 ve 19 nolu olgularda hafif derecede ağrı hissinin olduğu tespit edildi

Abduksiyon eksternal rotasyon testinde preoperatif doumlnemde ağrı tespit edilen 20 kalccedila

ekleminden 3 aylık doumlnemde 16 kalccedila ekleminde ağrı ortadan kalkarken 1 yıllık doumlnemde

44

20 kalccedila ekleminde ağrıya rastlanmadı 6 ve 19 nolu olgularda ise yine hafif derecede ağrı

tespit edildi Duruş testi sonuccedillarında ise 3 aylık doumlnemde 10 hayvan ayakta durmakta

guumlccedilluumlk yaşamazken 7 hasta bazen 2 hasta ise ccediloğunlukla guumlccedilluumlk yaşadı 1 yıllık doumlnemde

ise 6 ve 17 nolu hastalar dışında ayakta durma guumlccedilluumlğuumlnuumln tamamen ortadan kalktığı bu iki

hastada da bazen guumlccedilluumlk yaşandığı saptandı (Ccedilizelge 37)

322 Postoperatif Radyolojik Muayene Bulguları

Operasyon uygulanan olgularda 3 aylık doumlnem Norberg accedilı bulgusu 940plusmn194 (74-

104) olarak belirlendi 1 yıllık doumlneme ait Norberg accedilı bulgusu ise 9536plusmn195 (72-105)

olarak kaydedildi (Ccedilizelge 31)

33 Uygulanan Testlere İlişkin İstatistiksel Sonuccedillar

331 Kalccedila Ekstensiyon Testi Sonuccedilları

Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları Ccedilizelge 32‟de sunuldu Uygulanan kalccedila

ekstensiyon testine goumlre post hoc MacNemar test sonucu preoperatif doumlnem ile postoperatif

3 aylık doumlnem arasında istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt0001) preoperatif doumlnem ile

Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt0001) ve

postoperatif 3 aylık doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında ağrı bulgusunun

goumlzlenmemesi accedilısından istatistiksel olarak anlamlı (plt001) idi (Resim 31)

Ccedilizelge 32 Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları

Ağrı (n)

Doumlnem

Yapılan ağrı değerlendirmelerı (n = 22)

Ağrı Yok Ağrı Var

Preoperatif Doumlnema

0 22

Postoperatif 3Ayb 12 10

Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemc

20 2

abc Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt0001)

45

332 Abduksiyon Eksternal Rotasyon Testi Sonuccedilları

Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları Ccedilizelge 33‟de sunuldu Preoperatif

doumlnem değeri postoperatif 3 ay doumlnem değeri ile kıyaslandığında post hoc MacNemar test

sonucu ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi istatistik accedilısından oumlnemli (plt0001) preoperatif

doumlnem değeri postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem değeri istatistik accedilısından oumlnemli (plt0001)

postoperatif 3 ay doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem sonuccedilları ise istatitik accedilısından

oumlnemsiz bulundu (pgt005) (Resim 31)

Ccedilizelge 33 Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları

ab Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt0001)

333 Ayakta Duruş Testi Sonuccedilları

Ayakta duruş testi sonuccedilları Ccedilizelge 34‟de sunuldu Ayakta duruş testi sonuccedilları

(post hoc Wilcoxon test) preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık doumlnemde (plt0001)

postoperatif 3 aylık ile post operatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında (plt0001) ve preoperatif

doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemler arasında ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi

accedilısından (plt001) istatistiksel olarak anlamlı bulundu (Resim 31)

Ağrı (n)

Doumlnem

Yapılan ağrı değerlendirmelerı (n=22)

Ağrı Yok Ağrı Var

Preoperatif Doumlnema

2 20

Postoperatif 3Ayb

16 6

Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemb 20 2

46

Ccedilizelge 34 Ayakta duruş testi sonuccedilları

Reaksiyon ()

Doumlnem

Hiccedil Reaksiyon

Vermiyor

Bazen Reaksiyon

Veriyor

Her zaman

Reaksiyon Veriyor

Preoperatif doumlnema

106 526 368

Postoperatif 3 ayb

579 368 53

Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc

895 105 0

abc Farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt001)

334 Aktivite Testi Sonuccedilları

Aktivite testi sonuccedilları Ccedilizelge 35‟de sunuldu Buna goumlre post hoc Wilcoxon test

sonucu preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık doumlnem (plt0001) postoperatif 3 Aylık

doumlnem ile post operatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem (plt001) ve preoperatif doumlnem ile postoperatif 1

yıl uumlstuuml doumlnem arasında ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi accedilısından (plt0001) istatistiksel

olarak anlamlı bulundu

Ccedilizelge 35 Aktivite testi sonuccedilları

Aktivite ()

Doumlnem

Normal Aktivite Kısıtlı Aktivite Ccedilok kısıtlı

Aktivite

Preoperatif doumlnema

0 474 526

Postoperatif 3 ayb

368 526 106

Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc

789 211 0

abc Farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt001)

335Topallık Testi Sonuccedilları

Topallık testi sonuccedilları Ccedilizelge 36‟da sunuldu Hastalarda uygulanan topallık

testine goumlre post hoc wilcoxon test sonucu preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık

doumlnem arasında (plt0001) postoperatif 3 ay ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem (plt0001) ve

preoperatif doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem değerleri arasında (plt0001) topallık

bulgusunun goumlzlenmemesi accedilısından istatistiksel accedilıdan anlamlılık vardı

47

Ccedilizelge 36 Topallık testi sonuccedilları

Derece ()

Doumlnem

0 1 2 3 4

Preoperatif doumlnema

53 368 368 158 53

Postoperatif 3 ayb

421 421 105 53 0

Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc

842 105 53 0 0

abc Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir

0 derece- topallık yok

1 derece- hafif derece aksak yuumlruumlyuumlş

2 derece- topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veriyor

3 derece- topallık var fakat ekstremiteye suumlrekli ağırlık veremiyor

4 derece- topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veremiyor

336 Standart OFA Pozisyonunda Norberg Accedilılarının Değerlendirme Sonuccedilları

Standart OFA pozisyonunda Norberg accedilılarının değerlendirme sonuccedilları Ccedilizelge

31‟de sunuldu Norberg accedilılarında meydana gelen değişim post hoc Wilcoxon test

sonucuna goumlre preoperatif doumlnem ile postoperatif 3 ay doumlnemleri arasındaki sonuccedillar

istatistiki olarak anlamsızken (pgt005) preoperatif doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml

doumlnemler arasındaki sonuccedillar (plt005) ve postoperatif 3 ay ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml

doumlnemler arasındaki sonuccedillar anlamlı (plt005) bulundu (Resim 32 Resim 33 Resim 34

Resim 35 Resim 36 Resim 37)

48

Ccedilizelge 37 Norberg accedilısı kalccedila ekstensiyon testi abduksiyon eksternal rotasyon testi duruş testi aktivite ve topallık testinin preoperatif

postoperatif 3ay ve 1 yıl bulgularına toplu bir bakış

Kalccedila Ekstensiyon Testi ve Abduksiyon Eksternal Rotasyon Testi iccedilin (+)= var (-)=yok Aktivite Testi iccedilin (A) = Normal Aktivite (B)= Kısıtlı Aktivite (C)= Ccedilok Kısıtlı

Aktivite Duruş Testi İccedilin (A)= Hiccedil Reaksiyon Vermiyor (B)= Bazen Reaksiyon Veriyor (C)= Herzaman Reaksiyon Veriyor Topallık Testi İccedilin (0 Derece)= Topallık Yok

(1 Derece)= Hafif Derece Aksak Yuumlruumlyuumlş (2 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Ağırlık Veriyor (3 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Suumlrekli Ağırlık

Veremiyor (4 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Ağırlık Veremiyor

Preoperatif Bulguları Postoperatif 3 Ay Bulguları Postoperatif 1 Yıl Bulguları

NA Kalccedila Ext Testi

Abd Ekst Rot

Testi

Duruş Testi

Aktivite Testi

Topallık Testi

NA Kalccedila Ext Testi

Abd Ekst Rot Testi

Duruş Testi

Aktivite Testi

Topallık Testi

NA Kalccedila Ext Testi

Abd Ekst Rot

Testi

Duruş Testi

Aktivite Testi

Topallık Testi

Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol

1 89 83 + + B C 3 91 eksizyon + + B B 2 94 eksizyon - - A A 0

2 104 93 + + B B 1 104 93 - - A B 0 105 92 - - A A 0

3 102 106 + + B B 0 104 106 - - A A 0 105 106 - - A A 0

4 98 109 + + B B 1 100 109 + - A A 0 101 108 - - A A 0

5 102 105 + - A B 1 102 103 - - A A 0 102 102 - - A A 0

6 102 96 + + + + C C 4 99 86 + + + + C C 3 1005 91 - + - + B B 2

7 92 101 + + B B 1 95 101 + - A A 0 98 102 - - A A 0

8 89 82 + + C C 3 945 90 - - B B 1 101 100 - - A A 0

9 84 92 + + C C 2 85 94 - - B B 1 845 93 - - A A 0

10 99 104 + + + + B B 1 101 104 + - + - A A 0 Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex

11 104 88 + + B B 1 103 90 + - B B 0 103 89 - - A A 0

12 90 97 + + C B 2 90 99 - - B A 1 91 98 - - A A 0

13 105 101 + - A B 1 105 1025 - - A A 0 105 104 - - A A 0

14 109 102 + + C C 2 108 102 - - A B 1 108 102 - - A A 0

15 91 106 + + B C 1 97 106 - - A B 0 97 106 - - A A 0

16 95 99 + + B C 1 96 99 - - A B 0 97 100 - - A A 0

17 75 85 + + C C 3 88 103 + - B B 2 92 103 - - B B 0

18 65 78 + + C C 2 78 65 - - C B 1 81 71 - - A B 0

19 86 75 + + + + B C 2 76 74 + + + + B C 1 72 78 + - + - A B 1

20 94 94 + + + + B B 1 95 95 + - + - A A 0 98 97 - - - - A A 0

49

Resim 31 Uygulanan ccedileşitli testlere ait goumlruumlntuumller A - B Kalccedila ekstensiyon testi

C Ayakta duruş testi D ndash E ndash F Abduksiyon eksternal rotasyon testi

A B

C D

E F

50

Resim 32 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 15 aylık erkek kangal koumlpeğe ait

radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 104 Sol 93) B Postoperatif

3 ay roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 104 Sol 93) C Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA)

goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 103 Sol 89)

A B

C

51

Resim 33 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti sol tarafa eksizyon arthroplastisi uygulanan

11 aylık erkek melez koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml

(Sol 83 Sağ 89) B Postoperatif 3 ay roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol eksizyon

arthroplastisi Sağ 91) C Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol eksizyon

arthroplastisi Sağ 94)

A B

C

52

Resim 34 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık erkek Labrador

Retriever koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 102 Sağ

106) B Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 105 Sağ 106)

Resim 35 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 6 aylık erkek Kangal koumlpeğe ait

radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 100 Sağ 106) B Postoperatif

1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 100 Sağ 110)

A B

A B

53

Resim 36 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 13 aylık erkek Golden Retriever

koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ91 Sol 106) B

Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 97 Sol 106)

Resim 37 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık dişi Rottweiler koumlpeğe

ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ102 Sol 105) B

Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 102 Sol 103)

A

A

B

B

54

4 TARTIŞMA

Kalccedila displazisi ilk kez 1930 lu yılların başlarında Alman Ccediloban Koumlpeklerinde

teşhis edilmiştir O guumln iccedilin ender rastlanan bir hastalık olarak duumlşuumlnuumllmuumlş olmasına

rağmen iri ırk koumlpeklerin ccedilok sık karşılaşılan genetik bir eklem problemi olarak halen

guumlncelliğini korumaktadır (Aslanbey ve Candaş 1994 Hupp ve ark 2007) Uzun yıllardır

bilinmesine ve seleksiyon uygulanmasına rağmen henuumlz kontrol altına alınamamıştır

Kalccedila displazisinin sağaltımında birccedilok youmlntem geliştirilmiştir Ağrının giderilmesi

amacıyla neurektomi (Ballinari ve ark 1995) akupunktur (Kwon ve ark 2006) altın

implantasyonu (Jaeligger ve ark 2007) ve m pectineusun myotomisi (Moses 2000)

uygulanabilir Cerrahi amaccedilla yapılan operasyonlar musculus pectineus myektomisi

(Moses 2000) Juvenile Pubic Symphysiodesis (Schulz ve Dejardin 2002) intertrochanteric

osteotomi (Remedions ve Fries 1995 Piermattei ve Flo 1997) eksizyon arthroplastisi

(Duff ve Campbell 1977 İki ve Sağlam 2004 Kuumlrkluuml 2010) total kalccedila protezi (Gay 1963

Muumlller 1970) uumlccedilluuml pelvik osteotomi (Piermattei ve Flo 1997)‟ dir

DARthroplasti TPO iccedilin geccedil kalınmış osteoartroz şekillenmiş total kalccedila protezine

aday olgular iccedilin ideal bir youmlntem olarak tanımlanmaktadır Ancak KED‟si sağaltımında

oldukccedila yeni bir teknik olup ccedilok sayıda hayvana uygulanamamış ayrıca uzun doumlnem

sonuccedilları elde edilememiştir Bu youmlnuuml ile tartışmalıdır (Hupp ve ark 2007 Slocum ve

Slocum 2009 Gahring 2011) Sunulan ccedilalışmada 20 klinik olguluk bir seride youmlntem

modifiye edilerek uygulanmış olguların 1 yıllık goumlzlem sonuccedilları literatuumlr bilgiler ışığı

altında tartışılarak aktarılmıştır

KED gelişiminde risk faktoumlrlerinin başında genetik (Hedhammar 1979 Corley ve

Keller 1989 Alexander 1992 Kealy ve ark 1992) beslenme (Anon 1973 Hazewinkel

1994 Olmstead 1998) ve fazla hareket (Haan ve ark 1993) gelmektedir Hayvan Ortopedi

Birliğinin (OFA) standartları ve bu konudaki disiplinli ccedilalışmaları sonucunda Avrupa ve

Amerika uumllkelerinde displazi oranlarında oumlnemli azalmalar olmasına rağmen Alman

Ccediloban Koumlpeği Akita İnu Labrador Retriever Golden Retriever Rottweiller gibi koumlpek

ırklarının yanı sıra ulusal değerlerimiz Kangal Akbaş ve Tuumlrk Ccediloban Koumlpeklerinde de

halen buumlyuumlk bir problem olarak guumlncelliğini korumaktadır (Aslanbey ve Candaş 1994

Durmuş ve Han 2005 Hupp ve ark 2007) Materyali oluşturan koumlpekler 4‟ uuml Alman

Ccediloban Koumlpeği 4‟ uuml Golden Retriever 3‟ uuml Labrador Retriever 3‟ uuml Kangal 2‟ si

Rottweiller 2‟ si melez 1‟ i Boxer ve 1‟ i Mastif şeklinde ırk dağılımı goumlsterdi

55

Koumlpekler genetik olarak displazi accedilısından risk grubu iccedilerisinde yer alsın veya

almasın kalorisi yuumlksek besinlerle beslenmesinin hastalığın gelişiminde etkili olacağı ifade

edilmektedir Oumlzellikle genetik accedilıdan displazi yatkınlığı bulunan koumlpeklerde aşırı kilo

alımının eklemde osteoarthritis oluşumunu hızlandırdığına dikkat ccedilekilmektedir Bu

konuda iri ırk koumlpeklerin 3 ndash 10 aylık doumlnemlerinin ccedilok oumlnemli olduğuna vurgu

yapılmaktadır (Anon 1973 Olmstead 1998) Alınan anamnez bilgilerinde olguların

tamamının evde hazır mamalar ile beslendiği kaydedildi Ancak duumlzenli egzersiz

yaptırıldığı da ifade edildi Klinik ve radyolojik muayeneler sonucu yapılan

değerlendirmelerde displazi accedilısından eklemlerde meydana gelen değişim hastaların buumlyuumlk

kısmında minimal duumlzeyde iken klinik belirtilerde hafif seyrediyordu Birccedilok olgu rutin

displazi kontroluuml sırasında saptanan değişimlere ilişkin olarak operasyona alındı

Literatuumlr verilerde (Yuumlcel ve Bakır 1993 Swenson ve ark 1997 Altunatmaz ve ark

2003 Hupp ve ark 2007) cinsiyetin displazi uumlzerindeki etkisi ccedilelişkilidir Kimi

araştırmacılar (Yuumlcel ve Bakır 1993 Swenson ve ark 1997) dişilerde kimileride

(Altunatmaz ve ark 2003 Hupp ve ark 2007) erkeklerde daha sık goumlruumllduumlğuumlnuuml bildirirken

kimi araştırıcılar da (Sarıerler 2003) cinsiyetin oumlnemli olmadığını bildirmektedirler Bakır

(1992) toplam 250 olguluk bir taramada displazi goumlruumllme oranını dişilerde 39

erkeklerde 295 olarak belirtmektedir Sunulan ccedilalışmada 20 koumlpekten 13bdquouuml (65) erkek

7‟si (35) dişi idi Bu sayı kesin bir yargı iccedilin oldukccedila az olmakla birlikte Hupp ve ark

(2007) ile Altunatmaz ve ark (2003)‟nın bulguları ile benzerlik goumlsterirken Swenson ve

ark (1997) Bakır (1992) ile Yuumlcel ve Bakır (1993)‟ın goumlruumlşleri ile farklılık goumlstermektedir

Kalccedila displazili koumlpeklerin genellikle merdiven ccedilıkmada zorlandığı tavşan gibi

arka ayakları uumlzerinde zıpladıkları yattıkları yerden zor kalktıkları yuumlruumlyuumlşlerinde arka

bacaklarda sallantı oturuşta asimetri hareket etmede isteksizlik ve ccedilabuk yorulma

belirlendiği ifade edilmektedir (Deny ve Butterworth 2000 Durmuş ve Han 2005 Vezzoni

ve ark 2005) Alınan anamnez bilgilerinde hasta sahiplerinin ilk dikkatini ccedileken klinik

bulgu topallık yuumlruumlmede isteksizlik sallantılı yuumlruumlyuumlş ve hafif koşturmalarda tavşan gibi

zıplama olarak ifade edildi Klinik muayenede olguların tamamında merdiven ccedilıkarken

zorlanma oumlnemli bir kısmında (18 olgu) hafif koşturulduğunda tavşan gibi arka ayakları

uumlzerinde zıplama yattıkları yerden kalkmada zorlanma (9 olgu) goumlzlendi Ayrıca tuumlm

olgularda sallantılı yuumlruumlyuumlş oturuşta asimetri ve hareket etmede isteksizlik ve ccedilabuk

yorulma dikkati ccedilekti Elde edilen bulgular anılan literatuumlrler (Deny ve Butterworth 2000

Durmuş ve Han 2005 Vezzoni ve ark 2005) ile paralellik goumlsterdi

56

Klinik muayenede kalccedila ekleminin gevşekliğinin belirlenmesinde birccedilok youmlntem

kullanıldığı bildirilmektedir Bu youmlntemler hayvanlara sedasyonlu ve sedasyonsuz olarak

yapılmaktadır (Bojrab ve ark 1988 Madsen ve Svalostoga 1995 Adams ve ark 1998

Puerto ve ark 1999 Lust ve ark 2001 Oumlzsoy 2002a)

Hupp ve ark (2007) radyografik oumllccediluumlmler ile abduksiyon eksternal rotasyon testi ve

kalccedila ekstensiyon testlerinde duyulan ağrı arasında bir ilişkiye rastlamadıklarını

bildirmektedirler Ayrıca Deny ve Butterworth (2000) bu testlerin her zaman pozitif sonuccedil

vermeyeceğini ifade etmektedirler Ccedilalışmada tuumlm olgulara sedasyonsuz abduksiyon

eksternal rotasyon ve kalccedila ekstensiyon testleri uygulandı Bunlardan 18 olguda

abduksiyon eksternal rotasyon testinin sonucu ağrı varlığı accedilısından pozitif iken diğer 2

olguda negatif idi Bu olguların tamamında radyografik incelemelerde displaziye ilişkin

bulgular vardı Bu iki olgunun ağrı testlerine negatif yanıt vermesinin displaziye ilişkin

dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olmasından kaynaklandığı kanısına varıldı

Kalccedila displazisinin radyografik tanısında standart OFA pozisyonunda alınan ventro-

dorsal goumlruumlntuumller uumlzerinde Norberg-Olson accedilı oumllccediluumlmleri değerli bilgiler verir JPS TPO ve

DARthroplasti gibi eklemin yapısını bozmayan sağaltım youmlntemleri sonrası acetabulumun

caput femorisi kuşatma etkinliğini belirlemede de yararlıdır (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve

ark 2007 Gahring 2011) Ccedilalışmada Norberg accedilı oumllccediluumlm ortalaması operasyon oumlncesi

9232plusmn204 iken postoperatif 3 ay 940plusmn194 postoperatif 1yıl ve daha uumlstuumlndekilerde

9536plusmn195 olarak oumllccediluumllduuml Operasyon sonrası değerler ile operasyon oumlncesi değerler

karşılaştırıldığında meydana gelen artış istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt001) bulundu Hupp

ve ark (2007) DARthroplasti oumlncesi standart OFA pozisyonunda Norberg accedilı ortalamasını

857plusmn108 ve operasyon sonrası 1 yıllık doumlnemde 898plusmn92 olarak oumllccedilmuumlşlerdir Ccedilalışmada

preoperatif ve postoperatif doumlnem değerleri karşılaştırıldığında operasyon sonrası doumlnemde

meydana gelen artış istatistiksel olarak anlamlı bulundu

DARthroplasti iliumdan alınan kemik greftin kalccedila eklemi kapsuumllası uumlzerine

taşınması ve taşınan greftin dorsal acetabular kenar uumlzerine birkaccedil vida ile tutturulması

esasına dayanmaktadır Boumlylece taşınan greftin dorsal acetabular kenar ile buumltuumlnleşmek

sureti ile dorsal acetabulum kenarını uzatacağı aynı zamanda eklem kapsuumllasını

destekleyerek gerilmeyi azaltarak ağrıyı ortadan kaldıracağı ifade edilmektedir (Hupp ve

ark 2007 Slocum ve Slocum 2009 Muumlller 2011 Gahring 2011) Slocum ve Slocum

(2009) ve Gahring (2011) dorsal acetabular kenarı iliumdan alınan kemik greftiyle

uzattıklarını ve lukzasyona uğrayan kalccedila eklemine stabilite sağladıklarını ifade

57

etmektedirler Kemik greftin eklem kapsuumlluumlnuumln dış tarafını kapatacak şekilde

yerleştirildiğini boumlylece eklem kapsuumlluumlnuuml destekleyerek caput femoris‟ in eklem

kapsuumlluumlne yaptığı etkiyi hafiflettiğini ve eklenen greftin zamanla gelişerek ve pelvisle

kaynaşarak dahada stabil bir hal alıp caput femoris ile eklem kapsuumlluumlnuumln uyumuna destek

sağladığını vurgulamaktadırlar Ferreira ve ark (2007) crista iliacadan kemik parccedilası

almışlar alınan kemik parccedilasını dorsal acetabular kenarın periostal boumllgesini kuumlrete ederek

buraya iki kortikal vida ile tutturduklarını ifade etmektedirler Sunulan ccedilalışmada kortiko-

kanselloumlz kemik doku 13 kostadan temin edildi Kostadan elde edilen uumlccedil adet kemik doku

parccedilası dorsal acetabular kenar uumlzerinde accedilılan deliklere greft materyali olarak ccedilakıldı

Eklem kapsuumllası uumlzerinde herhangi bir işlem yapılmadı Teknik boumlylece modifiye edilmiş

oldu

Yukarıda anılan ccedilalışmaların (Slocum ve Slocum 2009 Gahring 2011) uzun doumlnem

kontrollerinde aktivitenin iyi duumlzeyde olduğu topallık belirtilerinin ortadan kalktığı ifade

edilmektedir Sadece Slocum ve Slocum (2009) ilgili kalccedila ekleminde abduksiyonun

sınırlı olduğuna dikkat ccedilekmektedirler Ccedilalışmada uzun doumlnem kontrollerde hayvanlarının

aktivitelerinin iyi duumlzeyde olduğu topallık belirtilerinin ortadan kalktığı belirlendi ayrıca

hasta sahipleri tarafından da operasyon oumlncesi belirtilerin duumlzeldiği ifade edildi Klinik

bulgulara ilişkin preoperatif ile postoperatif doumlnemlere ait veriler arasında istatistiksel

olarak klinik duumlzelme accedilısından anlamlılık (Aktivite iccedilin plt0001 topallık iccedilin plt001)

saptandı Postoperatif goumlzlemlerde kalccedila ekleminde Slocum ve Slocum (2009)‟un

bulgularının aksine abduksiyonun normal ve ağrısız olduğu tespit edildi Anılan ccedilalışmada

(Slocum ve Slocum 2009) abduksiyonun ağrılı olmasının nedenini standart

DARthroplastide kapsuumlla uumlzerine dikilen kemik gereftin zamanla olgunlaşarak dorsal

kenarın aşırı uzamasına bağlanmaktadır

Hupp ve ark (2007) 2 yılı aşkın suumlre izledikleri olgularda aktivite ayakta duruş

atlama abduksiyon ve adduksiyonda ağrı belirtilerine rastlamadıklarını kaydetmektedirler

Ferreira ve ark (2007) postoperatif 18ay kontrollerinde koumlpeklerin aktivitesinin yeterli ve

normal duumlzeyde olduğu bildirmektedirler Slocum ve Slocum (2009) operasyonu izleyen 1

yıl ve uumlzeri kontrollerde duruş ve yuumlruumlyuumlş testlerinin normal olduğunu fakat abduksiyon

testinde sınırlı harekete rastladıklarını ifade etmektedirler Filho ve Selmi (2001)

operasyon oumlncesi 14 koumlpeğin tamamında topallık bulguları ve ağrı testlerinde pozitif sonuccedil

elde etmişken operasyon sonrası 1 2 ve 12 aylarda yaptıkları topallık muayenesi ve ağrı

bulgularının oumlnemli derecede azalarak ortadan kalktığına dikkat ccedilekmektedirler

58

Operasyona alınan olgulardan 9 adedi 1 yıl ve daha uzun suumlre izlendiler Bu koumlpeklerin

klinik kontrollerinde abduksiyon eksternal rotasyon ve ekstensiyon testlerinde herhangi bir

ağrı belirtisi ve sınırlamaya rastlanmadı aynı zamanda duruş ve yuumlruumlyuumlş testleride

normaldi Klinik muayene bulguları Slocum ve Slocum (2009)‟ un saptadıkları abduksiyon

pozisyonunda sınırlanma dışında anılan ccedilalışmaların (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve ark

2007) klinik bulguları ile oumlrtuumlşmekte idi

Bazı araştırmacılar (Hupp ve ark 2007 Gahring 2011) bilateral kalccedila eklemi

displazisi belirlenen ve DARthroplasti uygulanmasına karar verilen olgularda her iki kalccedila

eklemine aynı guumln iccedilerisinde muumldahale ettiklerini ve operasyon sonrası sonuccedilların olumlu

olduğunu bildirmektedirler Ayrıca Slocum ve Slocum (2009) ve Gahring (2011) tek

seansta bir kalccedilaya pelvik osteotomi diğer kalccedilaya DARthroplasti uyguladıklarını rapor

etmektedirler Sunulan ccedilalışmada her iki kalccedila ekleminde displazi tespit edilen 4 olguya

DARthroplasti operasyonu aynı guumln iccedilerisinde uygulandı Postoperatif doumlnemde klinik

accedilıdan bu koumlpeklerin gelişimi ile tek tarafa DARthroplasti operasyonu uygulananlar

arasında belirgin bir fark goumlzlenmedi

Ferreira ve ark (2007) kemik greftini yerleştirmek iccedilin dorsal boumllgedeki kapsuumlla

uumlzerinde yatak hazırlanırken uygulanan kuumlretaja bağlı olarak bir denervasyonun

şekillendiğini ve buna bağlı olarak hayvanların operasyon sonrasında ilk guumln itibariyle

ağrısız bir şekilde ayaklarını kullanabildiklerini bildirmektedirler Hupp ve ark (2007)

kapsuumllanın dorsalinin denervasyonuna bağlı olarak postoperatif ağrının kısmen daha az

olduğunu ifade etmektedirler Ccedilalışmada dorsal duvar uumlzerine kemik greftlerin

yerleştirilmesi iccedilin delik accedilma işlemi oumlncesi boumllgede kuumlt diseksiyon uygulandı Yukarıda

anılan goumlruumlşler (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve ark 2007) doğrultusunda kesin olmamakla

birlikte denervasyon işleminin gerccedilekleşmesi olasıdır Zira postoperatif doumlnemde ağrıya

ilişkin ciddi bir problem ile karşılaşılmaması bu duumlşuumlnceyi destekler niteliktedir

Hupp ve ark (2007) operasyon sonrası 6 haftalık suumlreccedilte koumlpeklerin 10‟ar dakikalık

yavaş tempoda ve tasmalı olarak gezdirilmesine 6 haftadan sonra 14 guumlnde bir 10‟ar

dakika uzatılarak devam ettirilmesine izin verdiklerini bildirmektedirler Tasmasız

yuumlruumlyuumlşe operasyondan 3 ay sonra geccedilildiğini ifade etmektedirler Luck (2011) hastaların

8 hafta kısa tasmalarla uzun olmayan yuumlruumlyuumlşler yapabileceğini bu suumlreden sonra normal

aktivitelerine devam edebileceğini belirtmektedir Ccedilalışmada modifiye DARthroplasti

uygulanan olguların tamamında ertesi guumlnden başlayarak 1 hafta suumlre ile kontrolluuml olarak

kısa tasma ve yuumlruumlyuumlşlerle gezdirilmeleri bir haftadan sonra operasyondan oumlnceki normal

59

ve tasmasız yuumlruumlyuumlşlere geccedilmeleri oumlnerildi Literatuumlr verilerle (Hupp ve ark 2007 Luck

2011) kıyaslandığında normal ve tasmasız yuumlruumlyuumlşe bu kadar kısa suumlrede geccedililmesinde

yerleştirilen greftin hayvanın normal hareketleri esnasında uygulandığı yerden

ccedilıkmayacağının oumlngoumlruumllmesi etkili oldu Aynı zamanda hareketsizliğe bağlı olarak olası

kas atrofilerinin engellenmesi veveya oluşan atrofilerin duumlzelmesinde hızlanma sağlayarak

eklem stabilitesini olumlu youmlnde etkileyeceği duumlşuumlncesinden hareketle boumlyle bir planlama

yapıldı Nitekim postoperatif goumlzlemlerde gelişim beklentiler doğrultusunda oldu

Hupp ve ark (2007) operasyondan 3-4 guumln sonra 4 koumlpekte kolleksiyon şekillendiğini

bildirmektedirler 3 koumlpekte de greftlerin dorsale deplasmanı sonucunda şiddetli ağrı ve

operasyon sonrası yaklaşık 5-6 haftalarda sıccedilrama ve atlamalardan kaynaklandığı

duumlşuumlnuumllen n ishiadicus felci şekillendiğini kaydetmektedirler Slocum ve Slocum (2009)

bir olguda geccedilici siyatik sinir disfonksiyonu şekillendiğini ve bunun postoperatif 6 aylık

doumlnemde normale doumlnduumlğuumlnuuml belirtmektedirler Aynı ccedilalışmada birkaccedil olguda siyatik

sinirin konulan greft ile ligamentum sakrotuberale arasına sıkışması nedeniyle

komplikasyon yaşandığı ve ligamentin kesilmesi yoluyla problemin ortadan kalktığı ifade

edilmektedir Sunulan ccedilalışmada 3 olguda kortiko-kanselloumlz doku elde etmek iccedilin kostanın

ccedilıkarıldığı boumllgede postoperatif 4-5 guumlnlerde kolleksiyon gelişti Bunlardan 2 sine klinikte

muumldahale edildi ve koleksiyon punksiyon yapılarak boşaltıldı sonrasında herhangi bir

nuumlks yaşanmadı Uumlccediluumlncuuml olgu telefonla youmlnlendirilerek oumlzel bir klinikte punksiyon

yapılarak koleksiyonun boşaltılması sağlandı Yapılan işlemden 1 hafta sonra tekrar

koleksiyona bağlı şişme şekillendiği ve bu şişkinliğin operasyonla yine aynı oumlzel veteriner

kliniğinde alındığı hasta sahibi tarafından uumlccediluumlncuuml ayda yapılan kontrollerde bildirildi

Ccedilalışmada siyatik sinirin etkilendiği herhangi bir komplikasyona rastlanmadı Bunda

boumllgeye yaklaşımda titiz bir diseksiyon işlemi uygulanmasının yanı sıra dorsal acetabular

kenara ccedilakılan implantın siyatik siniri tehdit etmeyecek noktalara yerleştirilmesinin etkili

olduğu duumlşuumlnuumllduuml

Gahring (2011) 11 koumlpek uumlzerinde yaptığı ccedilalışmada 4 koumlpekte operasyon sonrası

tuumlm aktivitelerin normal ve topallığın olmamasına rağmen zıplama hareketlerini

yapamadıklarını bildirmektedir Slocum ve Slocum (2009) koumlpeklerin zıplama

hareketlerini yapabildiğini fakat bir koumlpekte zıplama sırasında ağrı olduğunu

belirtmektedir Postoperatif doumlnemde yapılan kontrollerde ve hasta sahiplerinden alınan

bilgiler doğrultusunda koumlpeklerin kısa suumlre iccedilerisinde operasyon oumlncesi doumlnemlerinden ccedilok

daha iyi bir aktiviteye kavuştukları topallık kıyaslaması accedilısından operasyon oumlncesine

60

goumlre daha iyi oldukları ifade edildi klinik muayenelerde zıplama hareketlerini kolaylıkla

yapabildikleri goumlzlendi

Duff ve Campbell (1977) 267 koumlpek uumlzerinde yaptıkları ekzisyon arthroplastisi

sonrası 30 oranında mekanik topallığın devam ettiğini koumlpeklerin 50 sinin 8-10 hafta

75 bdquoinin 10 ndash 12 hafta sonrasında normal yuumlruumlyuumlş yapabildiklerini belirtmektedirler Off

ve Matis (1997) yaptıkları ccedilalışmada 132 koumlpeğe eksizyon arthroplastisi operasyonu

uyguladıklarını ve postoperatif 4 yıl sonrasında hayvanların 32‟ sinin iyi duumlzeyde

yuumlruumlduumlğuumlnuuml duumlzguumln bir kas yapısına sahip olduğunu ve bacaklarına ağırlık verdiğini

20‟ sinde hafif kas atrofisi ve topalık olduğunu bacaklarına yuumlk vermekte problem

yaşadıklarını ve 48‟ inde ciddi şekilde suumlrekli topallık kas atrofisi ve oumlzellikle egzersiz

sonrası ve soğuk hava şartlarında bacağına ağırlık vermediklerini bildirmektedirler Kuumlrkluuml

(2010) ekzisyon arthroplastisi yapılan 20 koumlpekten 3 tanesinin ilgili bacağı

kullanmadığını 4 tanesinin 3 ay sonunda 8 tanesinin 3-6 ay 4 tanesinin 6-12 ay arasında

basmaya başladığını ifade etmektedir Yaygınguumll (2005) TPO uygulanan yedi koumlpeğin

postoperatif birinci guumlnde ayakta ve hareketli olmasına karşın ileri zamanlarda yuumlruumlme

problemleri ile karşılaşıldığına dikkat ccedilekmektedir Altunatmaz ve ark (2003) TPO

uygulanan 22 koumlpekte postoperatif 3-5 guumlnlerde orta derecede topallık goumlruumllduumlğuumlnuuml ve 20-

25 guumln sonra operasyon yapılan bacağa ağırlık vermeye başladığını bildirmektedirler

Ayrıca 7 erkek koumlpeğin uumlrinasyon sırasında arka bacağını abduksiyona alırken zorlandığını

belirtmektedirler Anılan ccedilalışma (Duff ve Campbell 1977 Off ve Matis 1997 Altunatmaz

ve ark 2003 Yaygınguumll 2005 Kuumlrkluuml 2010) sonuccedilları ile kıyaslandığında postoperatif

doumlnemde koumlpeklerin daha kısa suumlrede ve daha etkili bir duumlzelme goumlsterdikleri goumlruumllduuml

Operasyon youmlntemi ve olgulara bağlı olarak sonuccedilların değişebileceği kabul edilmekle

birlikte modifiye DARthroplasti‟ nin bu youmlnuuml ile avantajlı olduğu soumlylenebilir

Musculus pectineus myektomisi kalccedila displazisi sağaltımında palyatif bir youmlntem

olarak kullanılır Displazi tedavisinde yalnız musculus pectineus myektomisi

uygulandığında uzun doumlnem postoperatif bulgularda eklem stabilitesinin artmadığı

osteoartritik değişiklerin devam ettiği ve ağrının tamamen ortadan kalkmadığı bildirilmiştir

(Remedions ve Fries 1995) Ccedilalışmada elde edilen bulgular ışığı altında Modifiye

DARthroplasti‟ nin eklem stabilitesini artırdığı ve ağrıyı tamamen ortadan kaldırdığı

goumlzlendi Fakat osteoartritik değişiklikler musculus pectineus myektomisinde olduğu gibi

hafif duumlzeyde devam etti

61

Barut ve ark (2011) 22 koumlpek uumlzerinde uyguladıkları DARthroplasti

operasyonunda kalccedila ekleminde şekillenen osteoarthritin durduğunu veya gelişiminin

yavaşladığını hayvanların yuumlruumlyuumlş fonksiyonlarının duumlzeldiğini ve operasyon sonrası

nonsteroid anti inflamatuar ilaccedilların kullanımına ihtiyaccedil duyulmadığını bildirmektedirler

Ccedilalışmada tuumlm olgulara 7 guumln suumlre ile 2 mgkg dozunda karprofen (Rimadyl 20 mg tablet

Pfizerreg) uygulandı Uzun doumlnem nonsteroid anti inflamatuar ilaccedil kullanımına gerek

duyulmadı

62

5 SONUCcedil

Kalccedila eklemi displazisinin sağaltımı amacı ile uygulanan ldquoModifiye DARthroplastirdquo

tekniğinin etkinliği klinik ve radyografik youmlntemlerle izlendi Toplam 20 klinik olgu

uumlzerinde yuumlruumltuumllen ccedilalışmadan elde edilen sonuccedillar aşağıda oumlzetlendi

1 Klinik muayenede koumlpeklerde topallık goumlruumllme oranı preoperatif doumlnemde

947 iken operasyon sonrası 3 ayda 579‟ a 1 yıl ve daha uzun doumlnemde

158‟ e geriledi Kalccedila ekstensiyon testi preoperatif doumlnemde tuumlm olgularda

ağrı varlığı accedilısından pozitif iken postoperatif 3 aydan sonraki kontrollerde 1

olgu dışında ağrı bulgusuna rastlanmadı Abduksiyon eksternal rotasyon testinde

hem sağ hem sol eklemler iccedilin 19 olguda ağrı mevcut iken postoperatif

kontrollerde birer olgu dışında ağrının ortadan kalktığı goumlzlendi Ayakta duruş

testi displazi varlığı accedilısından preoperatif doumlnemde 1 olguda negatif 19 olguda

pozitif sonuccedil verirken operasyon sonrası kontrollerde 19 olguda negatif 1 olguda

pozitif sonuccedil verdi

2 Radyografik değerlendirmelerde OFA pozisyonunda alınan ventro-dorsal

radyogramlar uumlzerinde yapılan oumllccediluumlmlerde Norberg accedilı değerleri preoperatif

doumlnem 9232plusmn204 1 yıl uumlstuuml postoperatif doumlnemde 9536plusmn195 olarak belirlendi

Postoperatif doumlnemde meydana gelen artış preoperatif doumlneme goumlre istatiksel

accedilıdan oumlnemli bulunmasına rağmen yeterli değildi Dejeneratif değişimlerde

ilerlemenin de devam ettiği goumlzlendi

3 Postoperatif doumlnem kontrollerde preoperatif doumlnem ile kıyaslandığında

koumlpeklerin daha aktif goumlruumlntuuml iccedilerisinde olduğu dikkati ccedilekti ve bu durum hasta

sahipleri tarafından da ifade edildi Koumlpeklerin hiccedilbirinde kas atrofisi goumlruumllmedi

4 Orijinal youmlntemde dorsal acetabular kenara taşınan kortiko-kanselloumlz kemiğin

kenarı uzatarak caput femoris‟ in acetabulum tarafından bir soket gibi kuşatıldığı

ifade edilmektedir Modifiye DARthroplasti‟de taşınan kemik greftleri dorsal

acetabular kenarı uzatmadı dejeneratif değişimleri de durdurmadı

5 Literatuumlr verileri ile kıyaslandığında modifiye DARthroplasti‟nin klinik olarak

(kuumlccediluumlk bir seride de olsa) benzer sonuccedilları verdiği dejeneratif değişimlerin

minimal duumlzeyde olduğu olgularda sorunların protez ve benzer cihazlara gerek

kalmadan ccediloumlzuumlme ışık tutabileceği kanısına varıldı

63

6 Tekniğin eklem kapsuumllasında meydana gelen denervasyon veya ldquokortiko-

kanselloumlzrdquo kemik doku taşınımına ilişkin bir ldquokoumlk huumlcre tedavisirdquo accedilısından

etkinliğinin accedilığa kavuşturulması amacıyla irdelenmesi youmlnuumlnde kontrolluuml

denemelere de gereksinim duyulmaktadır

64

OumlZET

DERİNCEGOumlZ OOuml Koumlpeklerde Kalccedila Displazisinin ldquoModifiye DARthroplastirdquo

Tekniği ile Sağaltımı Uumlzerine Klinik Ccedilalışmalar

Bu ccedilalışmada kalccedila eklemi displazisinin sağaltımı amacı ile uygulanan ldquoModifiye

DARthroplastirdquo tekniğinin etkinliğinin klinik ve radyografik bulgular ışığı altında

değerlendirilmesi amaccedillandı

Ccedilalışma materyalini klinik ve radyolojik bulgular sonucunda KED tanısı konan 4-24

ay yaşları arasında değişik ırk ve cinsiyette (13 erkek 7 dişi) toplam 20 adet koumlpek

oluşturdu Radyolojik muayeneler sonucunda 16 olguda unilateral 4 olguda ise bilateral

olmak uumlzere ve 11 olguda sağ 5 olguda sol 4 olguda ise her iki tarafa DARthroplasti

uygulanmasına karar verildi

Oniki saatlik accedillığı takiben 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg kg Egevetreg)

deri altı yolla uygulanarak anestezinin antikolinerjik premedikasyonu yapıldı Sedatif ndash

analjezik premedikasyon iccedilinse 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20 mgkg

Egevetreg) in kas iccedili enjeksiyonu uygulandı 10 dakika sonra 5 mgkg ketamine

hydrochloride (Alfamine 100mgkg Egevetreg) in damar iccedili enjeksiyonu ile induumlksiyon

gerccedilekleştirildi Takiben koumlpeklere endotracheal tuumlp yerleştirildi ve yarı kapalı anestezi

cihazı ile (SMS 2000 Klasik Vent ndash V Marka SMS Tıbbi Cihaz Elek Elekt İnş Teks

Turz Oto San ve Tic Ltd Şti Ankara) 2 lik konsantrasyonda isoflurane (İsoflurane -

USP Adekareg

) solutulması ile anestezi suumlrduumlruumllduuml

Operasyon boumllgesi asepsi ve antisepsi kurallarına goumlre hazırlandı Kortikokanselloumlz

kemik greft olarak onuumlccediluumlncuuml kostadan yararlanıldı Dorsal acetabular duvar accedilığa ccedilıkarıldı

Dorsal duvar uumlzerine birbirine eşit uzaklıkta dril ile uumlccedil delik accedilılarak kosta parccedilaları bu

deliklere ccedilakıldı Boumllge uygun şekilde kapatıldı

Postoperatif birinci guumlnde koumlpeklerin hepsinin ayakta ve hareketli oldukları

goumlzlendi

İleri doumlnemde yapılan (10 Guumln 3ve 12 ay) klinik muayenelerde yuumlruumltme ve

koşturma abduksiyon eksternal rotasyon kalccedila ekstensiyon ve ayakta duruş testleri

sonuccedilları preoperatif doumlnemle kıyaslandığında daha iyi olduğu goumlruumllduuml

65

Ccedilalışmada Norberg accedilı oumllccediluumlm ortalaması preopertif doumlnemde 9232plusmn204 iken

postoperatif 3 ay 940plusmn194 postoperatif 1yıl ve daha uumlstuumlndekilerde 9536plusmn195 olarak

oumllccediluumllduuml

Sonuccedil olarak ldquoModifiye DARthroplasti‟derdquo taşınan kortiko-kanselloumlz greftler

Dorsal Acetabulum Kenarını uzatmadı ve dejeneratif değişimleri durdurmadı Bununla

birlikte kuumlccediluumlk bir seride de olsa dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olduğu

olgularda sorunların protez ve benzeri cihazlara gerek kalmadan ccediloumlzuumllebileceği

duumlşuumlnuumllduuml Tekniğin eklem kapsuumllasında bir denervasyona yol accedilarak veya ldquokortiko-

kanselloumlzrdquo kemik doku taşınımına ilişkin bir ldquokoumlk huumlcre tedavisirdquo etkisi sonucu etkin

olduğu youmlnuumlndeki beklentilerin accedilığa kavuşturulması amacıyla kontrolluuml denemelere

gereksinim olduğu kanısına varıldı

Anahtar Kelimeler DARthroplasti Kalccedila Eklemi Koumlpek

66

SUMMARY

DERİNCEGOumlZ OOuml Clinical studies on the treatment of hip dysplasia by ldquoModified

DARthroplastyrdquo in dogs

The aim of this study was to evaluate the efficiency of ldquoModified DARthroplastyrdquo

technique‟s on treatment of hip dysplasia according to the clinical and radiographical

findings

For this purpose study was carried out on 20 dogs in different breed sexes (13

Male 7 Female) and ages (4-24 months) which had diagnosed hip dysplasia according to

clinical and radiographical findings According to radiographical findings DARthroplasty

was performed in 16 dogs unilaterally (11 right and 5 left) and in 4 dogs bilaterally

Following the 12 hours fasting period anticholinergic premedication of anaesthesia

was induced by subcutaneously injection of 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg

kgEgevet reg

) After that sedative-analgesic premedication was archieved by intramuscularly

injection of 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20 mgkgEgevetreg

) Ten minutes later

induction was archieved by 5 mgkg ketamine hydrochloride (Alfamine 100mgkgEgevet reg

)

injection intravenously Following the induction endotracheal intubation was completed

and anaesthesia was maintained by inhalation of 2 isoflurane concentration (Isoflurane -

USP Adekareg

) by using semi-closed circuits anaesthetic machine (SMS 2000 VentndashV

SMS Medical Aparts Elec Elecr Build Text Tour Car Ind

and Trade Ltd Co Ankara)

Operation area is prepared according to routine asepsis and antisepsis procedure

Thirteenth rib was used as corticocancellous bone graft According to routine surgical

procedure dorsal acetabular rim was revealed Grafts were placed into three holes which

were drilled at equal distance to each other Area was closed in routine manner

At the postoperatively first day it was observed that all the dogs were ambulant

and lively

According to long-term follow up (10th days 3th and 12th months) clinical tests

findings obtained by abduction-external rotation test hip extension test standing test and

walking-running test were better when compare preoperative findings

In this study mean Norberg Angle was measured as 9232plusmn204 940plusmn194 and

9536plusmn195 preoperative postoperative 3th and 12th months respectively

67

As a result in this technique ldquoModified DARthroplastyrdquo transplanted cortico-

cancellous grafts neither extend dorsal acetabular rim nor stoped degenerative changes

However although we carried out this study in a small number of patients we thougt that

in cases which has minimal degenerative changes problems could be solve by using this

method without using prosthesis or similar devices It was also concluded that detailed

controlled trials might be necessary in an attemp to highlight that this technique caused

clinicaly recovery by denervation of joint capsule or by the effects of corticocancellous

bone grafts may acting as ldquostem cellsrdquo

Key Words DARthroplasty Dog Hip Joint

68

KAYNAKLAR

Adams WM Dueland RT Meinen J Q‟ Brien RT Giuliano E Nordheim EV Early

detection of canine hip dysplasia comparison of two palpation and five radiographic

methods Journal of the American Veterinary Medical Association 199834(5)339-346

Aktaş M Koumlpeklerde kalccedila displazisi

(httpwwwakutorgtrmodulesphpname=Newsampfile=articleampsid=2395) Erişim tarihi

06 Ağustos 2007

Alexander JW Canine hip dysplasia Small Animal Practice 1992 22(3)551-557

Altunatmaz K Yuumlcel R Devecioğlu Y Saroğlu M S Ozsoy Treatment of canine hip

dysplasia using triple pelvic osteotomy Veterinary Medicine-Czech 200348(1-2)41-46

Anon Report on canine hip dysplasia Journal of the American Veterinary Medical

Association 1973162(8)662-668

Aslanbey D Candaş A Veteriner Operasyon Ankara Medisan Yayınevi 1994s772-784

Aslanbey D Veteriner Ortopedi ve Travmatoloji Ankara Maya Matbaacılık 1990s128-

140

Aslanbey D Veteriner Ortopedi ve Travmatoloji Ankara 3 Baskı Medisan Yayın Serisi

no 19 1996 s262-264

Bakır B Sivas Kangal koumlpeklerinde kalccedila ekleminin displazi accedilısından klinik ve radyolojik

olarak değerlendirilmesi İstanbul Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml İstanbul

Tuumlrkiye-1992

Ballinari U Montavon PM Huber E Weiss R Pectineus myectomy tenotomy of the

iliopsoas and neurectomy of the joint capsule as symptomatic therapy for coxarthrosis of

the dog Schweiz Arch Tierheilkd 1995137(6)251-257

Barut A Sadak S Nişancı A Long term effects of DARthroplasty surgery in canine hip

dysplasia 22 Cases 17th

FECAVA Eurocongress 6th

TSAVA Congress ldquoModern

Veterinary Practicesrdquo 7-10 Eyluumll 2011 İstanbul ndash Turkey 2011p472

Baruth H Berger L Bradshaw D et al Carprofen in Rainsford KD (ed)

Antiinflammatory and Anti-rheumatic Drugs Volume II Newer Anti-inflammatory Drugs

Rainsford KD ed CRC Press Boca Raton1986 p33ndash47

69

Belfield WO Chronic subclinical survey and canine hip dysplasia Veterinary Medicine

and Small Animal Clinician 1976741399-1401

Bennet D Hip dysplasia and ascorbate therapy fact or fancy Seminars in Veterinary

Medicine and Surgery (Small Animal) 19872(2)152-157

Black AP Triple pelvic osteotomi for juvenile canine hip dysplasia Australian Veterinary

Journal 200078(12)820-824

Bojrab MJ Ellison GW Slocum B Current Technique in Small Animal Surgery 4th

Ed

Baltimore Williams And Wilkins 1988p1145-1151

Chalman J Butler HC Coxofemoral joint laxity and the ortolani sign Journal of the

American Veterinary Medical Association 198521671-676

Charette B Dupuis J Beuregard G Palpation and dorsal acetabular rim radiographic view

for early detection of canine hip dysplasia Veterinary and Comparative Orthopaedics and

Traumatology 200114125-132

Corley EA Keller GG Hip Dysplasia A Guide for Dog Breeders and Owners 2nd

Ed

Columbia Missouri Orthopedic Foundation of Animals 1989p1-27

Dassler CL Canine Hip Dysplasia Diagnosis and Nonsurgical Treatment In Slatter D

(Eds) Textbook of Small Animal Surgery 3rd

Ed Philadelphia WB Saunders

Company 2002p2019-2029

Denny HR Butterworth S The hip A Guide to Canine and Feline Orthopaedic Surgery

4th Ed London Blackwell Science 2000p455-494

Dobbelaar MJ Dislocation of the Hip in Dogs Journal of Small Animal Practice

19634101

Duff R Campbell JR Long term results of excision arthroplasty of the canine hip

Veterinary Record 1977101181-184

Durmuş AS Han MC Bazı Koumlpek Irklarında Kalccedila Displazisi Doğu Anadolu Boumllgesi

Araştırmaları Dergisi 20053(2)106-109

Dursun N Veteriner Anatomi I 3rd

Ed Ankara Medisan Yayıncılık 1995p42-51

Dursun N Veteriner Topografik Anatomi 2nd

Ed Ankara Medisan Yayıncılık

2002p158-160

70

Dyce KM Sack WO Wensing CJG Textbook of Veterinary Anatomy Philadelphia

WB Saunders Company 1987p453-464

Evans H E Christiansen GC Miller‟s Anatomy Of The Dog 2nd

Ed Philadelphia WB

Saunders Company 1979p197-209

Ferreira MP Alievi MM Gomes C Beck CAC Voll J Sia D Filho APF Freire CD

Acetabuloplastia extracapsular para tratamento de displasia coxofemoral em catildeo ndash relato

de caso Acta Scientiae Veterinariae 200735(1)101-104

Filho Padilha JG Selmi AL Evaluation of darthroplasty with bone allograft as a treatment

for hip dysplasia in dogs XXVI World Congress of The World Small Animal Veterinary

Association 8-11 August 2001 Vancouver-Canada) 2001p692

Fluumlckiger MA Friedrich GA Binder H A radiographic stres technique fo evaluation of

Coxafemoral joint laxity in dogs Veterinary Surgery 1999281-9

Fox SM Bums J Burt J The dysplastic hip a crippling problem in dogs Veterinary

Medicine 198782684-693

Gahring DR Long-term results with DARthroplasty

httpwwwsancarlosvetcomOtherProfDARthroplastyDARthroplasty_Long_Term_Foll

owuphtml|~ProfDARthroplastyDARthroplasty_Long_Term_Followuphtml Erişim

tarihi 23 Eyluumll 2011

Gay WI Development of an intramedullary stem canine femoral head and neck prosthesis

Proceedings of the XVIIth World Veterinary Congress 14-21 August 1963 Hannover

1963p1087-1093

Guumllanber EG PennHip Radyografi Kursu Notları 22 Agustos 2004 Istanbul 2004p1-20

Guumlzel N Kangal Koumlpeklerinde Kalccedila Displazisi Uumlzerinde Ccedilalışmalar II Ulusal Veteriner

Cerrahi Kongresi 1-2 Ekim 1990 Alata- Mersin

Haan JJ Beale BS Parker RB Diagnosis And Treatment Of Canine Hip Dysplasia Canine

Practice 199318(3)25-28

Hazewinkel HA Skeletal diseases In Willis JM Simpson KW eds The Waltham Book

of Clinical Nutrition of the Dog and Cat Frome England Butler and Tanner 1994395-

423

71

Hedhammar A Olsson SE Andersson SA Persson L Pettersson L Olausson A Sundgren

PE Canine hip dysplasia study of heritability in 401 litters of German shepherd dogs

Journal of the American Veterinary Medical Association 1979 1741012-1016

Henry GA Radiographic development of canine hip dysplasia Veterinary Clinics of North

America Small Animal Practice 199222559-578

Hupp J Pfeil I Buder A Monig K Pfeil A Schubert K Schulz S Winkler T Die dorsale

Pfannendachplastik nach Slocum ndash Eine retrospektive Studie Der praktische Tierarzt

200788(6)398-409

İki Y Sağlam M Koumlpeklerde caput ve collum femoris‟in exicion arthroplastisi Veteriner

Cerrahi Dergisi 200410(1-2)43-47

Jaeligger GT Larsen S Soslashli N Moe L Two years follow-up study of the pain-relieving effect

of gold bead implantation in dogs with hip-joint arthritis Acta Veterinaria Scandinavica

2007499

Johnson AL Smith CW Pijanowski GJ Hungerford LL Triple pelvic osteotomy effect

on limb function and progression of degenerative joint disease Journal of the American

Animal Hospital Association 199834260-264

Kealy RD Olsson SE Monti KL Lawler DF Biery DN Helms RW Lust G Smith GK

Effects of limited food consumption on the incidence of hip dyplasia in growing dogs

Journal of the American Veterinary Medical Association 1992201857-863

Kinzel S Hein S Von Scheven C Kuumlpper W 10 years experience with denervation of the

hip joint capsule for treatment of canine hip joint dysplasia and arthrosis Berl Tierarztl

Wochenschr Munch 2002115(1-2)53-56

Kuumlrkluuml Ccedil Koumlpeklerde eksizyon arthroplasti operasyonu ve geccedil doumlnem sonuccedilları Adnan

Menderes Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml Aydın Tuumlrkiye-2010

Kwon YD Pittler MH Ernst E Acupuncture for peripheral joint osteoarthritis (A

systematic review and meta-analysis) Rheumatology 2006 45(11)1331-1337

Leighton EA Genetic of canine hip dysplasia Journal of the American Veterinary Medical

Association 19972101474-1479

Luck DR DARthroplasty httpwwwvsrsnetDARthroplastyhtml Erişim tarihi 17

Eyluumll 2011

72

Lust G Todhanter RJ Erb N Dykes NL Williams AJ Burton-Wurster N I Farese JP

Repeatability of dorsolateral subluxation scores in dogs and correlation with macroscopic

appearance of hip osteoartritis American Journal of Veterinary 2001621711-1715

Lust G An overview of the pathogenesis of canine hip dysplasia Journal of the American

Veterinary Medical Association 1997210(10)1443-1445

Lust G Other orthopedic diseases Textbook of small animal surgery 2nd

Ed

Philadelphia WB Saunders Company 19931938-1944

Mackenzie SA Oltenacu EA Leighton W Heritability estimate for temperament scores in

German shepherd dogs and its genetic correlation with hip dysplasia Behavior Genetics

1985 15 475-482

Madsen JS Svalostoga E The joint capsula and joint laxity in dogs with hip dysplasia

Journal of the American Veterinary Medical Association 19952101463-1465

Meomartino L Fatone G Potena A Brunetti A Morphometric assessment of the canine

hip joint using the dorsal acetabular rim view and the centre-edge angle Journal of Small

Animal Practice 2002432-6

Morgan JP Stephens M Radiographic Diagnosis And Control Of CHD Iowa State

Universitesi Press 1988

Moses PA Alternatif surgical methods for treating canine hip dysplasia Australian

Veterinary Journal 200078(12)822-823

Muumlller D Pfannendachplastik mit kortiko-spongioumlsen Knochentransplantaten zur Therapie

der Huumlftgelenksdysplasie und Coxarthrose

httpmueller-heinsbergdePfannendachplastik_2008pdf Erişim Tarihi 23 Eyluumll 2011

Muumlller ME Total hip prosthesis Clinical Orthopaedics 197072(9)46-68

Nickel R Schummer A Seiferle E Wilkens H Wille KH Frewein J The Anatomy of the

Domestic Animals - The Locomotor System of the Domestic Mammals Berlin Verlag

Paul Parey 1986p89-90

Off W Matis U Excision arthroplasty of the hip joint in dogs and cats Clinical

radiographic and gait analysis findings at the surgical veterinary clinic of the Ludwig

Maximilians University of Munich Der praktische Tierarzt 1997 25(4)379-387

73

Olmstead ML Total Hip Replacement Current Techniques in Small Animal Surgery 4th

Ed BaltimoreWilliams and Wilkins 1998p1173-1178

Oumlzsoy S Koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı I klinik değerlendirmeler Veteriner

Cerrahi Dergisi 2002a8(3-4)81-88

Oumlzsoy S Koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı II Radyografik değerlendirme Veteriner

Cerrahi Dergisi 2002b8(2-4)89-95

Piermatei DL Flo GL Hip Dysplasia Brinker Piermatei Flo Handbook of Small Animal

Orthopedics and Fracture Repair PhiladelphiaWB Saunders Company1997p433-465

Piermattei DL Greeley RG An Atlas of Surgical Approaches to The Bones of The Dog

and Cat Philadelphia WB Saunders Company 1979

Puerta DA Smith GK Gregor TP Lafond E Conzemius MG Cabell WL Mckelvie PJ

Relationships between results of the Ortolani method of hip joint palpation and distraction

index Norberg angle and hip score in dogs Journal of the American Veterinary Medical

Association 1999214(4)497-501

Read RA Conservative management of juvenil canine hip dysplasia Australian Veterinary

Journal 200078(12)818-819

Read RA Diagnosis and treatment options for hip dysplasia in dogs

httpwwwvincomproceedingsplxCID=WSAVA2002ampPID=2663 Erişim tarihi 26

Nisan 2010

Remedions AM Fries CL Implant complication in 20 triple pelvic osteotomy Veterinary

and Comparative Orthopaedics and Traumatology 19936202-207

Remedions AM Fries CL Treatment of canine hip dysplasia A review Canadian

Veterinary Journal 199536(8)503-509

Riser WH Rhodes WH Newton CD Hip dysplasia In Newton CD Nunamaker DM

(Eds) Textbook of Small Animal Orthopedics Philadelphia JB Lippincott 1985 953-

980

Riser WH A half century of canine hip dysplasia Seminars in Veterinary Medicine and

Surgery (Small Animal) 1987287-91

74

Sarıerler M Comparison of the ortolani method of hip joint palpation norberg angle and

subluxation index in the diagnosis of hip dysplasia in dogs Veteriner Cerrahi Dergisi

20039(3-4)20-25

Schnelle GB Some new diseases in the dog American Kennel Gaz 19355225

Schulz KS Dejardin ML Surgical treatment of canine hip dysplasia In Slatter D (Eds)

Textbook of Small Animal Surgery 3rd

Ed Philadelphia WB Saunders Company

2002p2029-2059

Slocum B Devine TM Dorsal acetabular rim radiographic view for evaluation of the

canine hip Journal of the American Animal Hospital Association 199026289-296

Slocum B Slocum DT Pelvic Osteotomy For Axial Rotation Of The Acetabular Segment

İn Dogs With Hip Dysplasia The Veterinary Clinics of North America Small Animal

Practice 199222645-682

Slocum B Slocum TD DARthroplasty

httpwwwslocumenterprisescomArticlesdarthroplastyhtm|~httpwwwslocumenterpri

sescomArticlesdarthroplastyhtm Erişim tarihi 07 Haziran 2009

Slocum B Slocum TD Hip Current techniques in small animal surgery 4th

Ed

BaltimoreWilliams and Wilkins 1998p1127-1178

Smith GK Advances in diagnosing canine hip dysplasia Journal of the American

Veterinary Medical Association 19972101451-1457

Swenson L Audell L Hedhammar A Prevalence and ınheritance of and selection for hip

dysplasia in seven breeds of dog in sweden and bebefit cost analysis of a screening and

control program Journal of the American Veterinary Medical Association 1997210207-

214

Todhunter RJ Lust G Hip Dysplasia Pathogenesis In Slatter D (Eds) Textbook of Small

Animal Surgery 3rd

Ed Philadelphia WB Saunders Company 2002p2009-2019

Tomlinson LJ Johnson JC Quantification of measurement of femoral head coverage and

Norberg angle within and among four breeds of dogs American Journal of Veterinary

Research 200061(12)1493-1500

Toumlnnis D General radiography of the hip joint Congenital dysplasia and dislocation of the

hip Berlin Springer Verlag 1987p100-138

75

Trumpatori BJ Mathews KG Roe SR Robertson ID Radiographic anatomy of the canine

coxofemoral joint using the dorsal acetabular rim (DAR) view Veterinary Radiology amp

Ultrasound 200344526-532

Vane JR Botting RM Mechanism of action of anti-inflammatory drugs Scand J

Rheumatol 199625(102)9ndash21

Vezzoni A Dravelli G Corbari A Lorenzi MD Cirla A Tranquillo V Early diagnosis of

canine hip dysplasia European Journal of Companion Animal Practice 200515(2)173-

184

Vezzoni A Boiocchi S Vezzoni L Vanelli AB Bronzo V Double pelvic osteotomy for

the treatment of hip dysplasia in young dogs Veterinary and Comparative Orthopaedics

and Traumatology 20106444-452

Wallace LJ Canine hip dysplasia past and present Seminars in Veterinary Medicine and

Surgery (Small Animal)1987292-106

Winer BJ Donald RB Kenneth MM Statistical principles in experimental desing Third

Ed A Bradford Hill London 1991

Wylie KB DeYoung DJ Drost WT DeYoung BA The Effect of Surgical Approach on

Femoral Stem Position in Canine Cemented Total Hip Replacement Veterinary Surgery

19972662

Yaygınguumll R Koumlpeklerde triple pelvik osteotomi uygulamaları Adnan Menderes

Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml Aydın Tuumlrkiye-2005

Yuumlcel R Bakır B Kangal ccediloban koumlpeklerinde kalccedila ekleminin displazi accedilısından klinik ve

radyolojik olarak incelenmesi İstanbul Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi ve Muumlnih Ludwig-

Maximilians Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Tuumlrk Alman Guumlnleri Tebliğ Kitabı 29 - 30

Nisan 1993 Avcılar-İSTANBUL 1993p83-87

Zhang Z Zhu L Sandler J Friedenberg SS Egelhoff J Williams AJ Dykes NL

Hornbuckle W Krotscheck U Moise NS Lust G Todhunter RJ Estimation of

heritabilities genetic correlations and breeding values of four traits that collectively define

hip dysplasia in dogs American Journal of Veterinary Research 200970(4)483-492

76

OumlZGECcedilMİŞ

1978 yılında Sivas‟ta doğdum İlkokulu Ziya Goumlkalp İlkokulu ortaokul ve lise

oumlğrenimimi Sivas Selccediluk Anadolu Lisesi‟nde tamamladım 1996 yılında Ankara

Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi‟nde okumaya hak kazandım 2001 yılında mezun oldum

2003 yılında Adnan Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı‟nda

Araştırma Goumlrevlisi olarak ccedilalışmaya başladım 2006 yılında aynı Anabilim Dalında

doktora programına başladım Halen Adnan Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi

Cerrahi Anabilim Dalı‟nda araştırma goumlrevlisi olarak ccedilalışmaktayım

77

TEŞEKKUumlR

Doktora oumlğrenimim ve tez ccedilalışmam suumlresince ilgi ve yardımlarını hiccedilbir zaman

esirgemeyen danışmanım Sayın Prof Dr Ali BELGE‟ ye teşekkuumlruuml bir borccedil bilirim

Ayrıca her konuda katkılarını esirgemeyen İstanbul Uumlniversitesi Veteriner

Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyesi Sayın Prof Dr Kuumlrşat OumlZER‟ e Adnan

Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyeleri Sayın

Prof Dr Murat SARIERLER‟ e Sayın Prof Dr Nuh KILICcedil‟ a oumlzellikle tezin bitiş

aşamasında goumlstermiş oldukları yardım ve sabırdan dolayı Anabilim Dalımız Oumlğretim

Uumlyesi Yrd Doccedil Dr Sayın İbrahim AKIN Fizyoloji Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyesi Sayın

Aykut UumlNER‟ e Araştırma Goumlrevlisi Dr Sayın Rahime YAYGINGUumlL Araştırma

Goumlrevlisi Zeynep Bilgen ŞEN Araştırma Goumlrevlisi Zeynep Bozkan TATLI‟ ya ve tuumlm

doktora ve yuumlksek lisans oumlğrencileri ile emeği geccedilen tuumlm oumlğrencilere teşekkuumlr ederim

Tez ccedilalışmama SAE-09013 numaralı proje ile sağladığı maddi katkılarından

dolayı Adnan Menderes Uumlniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimine

teşekkuumlr ederim

Page 11: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve

ix

CcedilİZELGELER DİZİNİ

Sayfa

Ccedilizelge 11 Osteoarthritisrsquo in gelişimine ilişkin yaş topallık ilişkisi 11

Ccedilizelge 21 Ccedilalışmayı oluşturan koumlpeklerin ırk yaş ve cinsiyet dağılımları 30

Ccedilizelge 31 Standart OFA pozisyonunda norberg accedilılarının değerlendirme

sonuccedilları 43

Ccedilizelge 32 Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları 44

Ccedilizelge 33 Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları 45

Ccedilizelge 34 Ayakta duruş testi sonuccedilları 46

Ccedilizelge 35 Aktivite testi sonuccedilları 46

Ccedilizelge 36 Topallık testi sonuccedilları 47

Ccedilizelge 37 Norberg accedilısı kalccedila ekstensiyon testi abduksiyon eksternal

rotasyon testi duruş testi aktivite ve topallık testinin preoperatif postoperatif

3ay ve 1 yıl bulgularına toplu bir bakış 43

x

RESİMLER DİZİNİ

Sayfa

Resim 11 Normal ve displazik kalccedilaların radyografik goumlruumlntuumlsuuml 02

Resim 12 Os coxaersquo yı oluşturan kemik yapılar 03

Resim 13 M pisiformis m gluteus profundus m gluteus mediusun anatomik

goumlruumlnuumlmuuml 05

Resim 14 Deri ve fasiarsquonın ensizyon hattı 06

Resim 15 Kasların retrakte edilmesi 06

Resim 16 Dorsal acetabulum duvarına yaklaşım 07

Resim 17 Kalccedila displazilerinde goumlzlenen merdiven ccedilıkarken zorlanma 11

Resim 18 Abduksiyon eksternal rotasyon testi 13

Resim 19 Normal bir koumlpekte ayakta durma pozisyonu Displazili bir koumlpeğin

ayakta durma testinde kalccedila ve bel boumllgesini ccedilukurlaştırma14

Resim 110 Ortolani testinin uygulama tekniği 16

Resim 111 Standart OFA pozisyonu 19

Resim 112 Dorsolateral Sublukzasyon (DLS) radyografik pozisyonrsquo un

uygulanışı 20

Resim 113 PennHip methoduyla radyografi ccedilekim tekniği 21

Resim 114 PennHip methoduyla alınan radyografilerde distaksiyon ve

kompresyon goumlruumlntuumlleri 21

Resim 115 Distraksiyon indeksinin hesaplanmasındaki şematik goumlruumlnuumlm 22

Resim 116 DARthroplasti operasyonu iccedilin kemik greftinin alındığı ve uygulandığı

yerin iskelet uumlzerindeki ve radyografideki goumlruumlntuumlsuuml26

Resim 21 Ccedileşitli vakalara ait preoperatif goumlruumlntuumller 31

Resim 22 Standart OFA pozisyonunda radyografilerin alınması 33

Resim 23 Hastanın operasyona hazırlanmasına ait goumlruumlntuumller 34

xi

Resim 24 13 costarsquo nın ccedilıkartılmasına ait goumlruumlntuumller 36

Resim 25 13 costarsquo nın kortikokanselloumlz kemik grefti olarak hazırlanması 37

Resim 26 Dorsal acetabular kenara yaklaşım ve greftlerin yerleştirilmesi

iccedilin deliklerin accedilılması 38

Resim 27 Greftrsquo lerin yerleştirilmesi ve boumllgenin kapatılması 39

Resim 28 Hayvanların operasyon sonrası genel goumlruumlntuumlleri 40

Resim 31 Uygulanan ccedileşitli testlere ait goumlruumlntuumller 49

Resim 32 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 15 aylık erkek Kangal

koumlpeğe ait radyografiler 50

Resim 33 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti sol tarafa eksizyon arthroplastisi

uygulanan 11 aylık erkek melez koumlpeğe ait radyografiler 51

Resim 34 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık erkek Labrador

Retriever koumlpeğe ait radyografiler 52

Resim 35 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 6 aylık erkek Kangal

koumlpeğe ait radyografiler 52

Resim 36 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 13 aylık erkek

Golden Retriever koumlpeğe ait radyografiler 53

Resim 37 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık dişi

Rottweiler koumlpeğe ait radyografiler 53

1

1GİRİŞ

Kalccedila displazisi oumlzellikle orta ve iri ırk koumlpekleri etkileyen genetik ve ccedilevresel

faktoumlrlerin etkisi altında meydana gelen eklemde stabilite bozukluğu oluşturan oumlnemli bir

gelişim anomalisidir (Alexander 1992 Aktaş 2007)

Hastalığın oluşumunda kalıtsal nedenler dışında beslenme diyet ve ağırlığın oumlnemli

roluumlnuumln bulunduğu bildirilmektedir Pelvis kaslarının gelişim anomalileri ve eklem

gevşekliği de nedenler arasında sayılmaktadır (Alexander 1992 Aslanbey ve Candaş 1994

Piermatei ve Flo 1997) Hastalığa yakalanan koumlpekler normal kalccedila eklemi ile doğarlar

ancak buumlyuumlme suumlrecinde iskelet ve bunu destekleyen kas sisteminde bir inkoordinasyon

gelişir (Alexander 1992)

Kalccedila displazisinde klinik belirtiler ve radyografik değişiklikler arasında direkt bir

korrelasyon bulunmamaktadır Bazı hayvanlar oumlnemli radyografik değişimler bulunmasına

rağmen herhangi bir topallık belirtisi goumlstermezler veya ccedilok az topallık goumlsterirler

Bununla birlikte ccedilok az radyografik değişim goumlsteren olgularda belirgin topallıklar

goumlzlenebilmektedir (Denny ve Butterworth 2000)

Kalccedila displazisi accedilısından genel kontrol zamanı 6-7 ay yaş doumlnemi olarak kabul

goumlrmektedir Ancak PennHip youmlntemi ile 3-4 aylık koumlpeklerde hastalığın erken doumlnem

oumlnemli bulgularından kalccedila eklemi gevşekliği ortaya konabilmektedir (Fluumlckiger ve ark

1999 Oumlzsoy 2002b İki ve Sağlam 2004 Gahring 2011)

DARthroplasti eklemde dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olduğu henuumlz

osteofitik uumlremelerin başlamadığı ve kıkırdak yapısının bozulmadığı doumlnemde endikedir

Bu operasyonda amaccedil hayvanın iskelet sisteminin farklı boumllgelerinden alınan kemik

greftlerin dorsal acetabular kenara taşınarak boumllgenin daha uzun bir hale getirilmesi eklem

kapsuumlluumlnuumln desteklenmesi acetabulumun yuumlzey genişliğini artırarak caput femoris‟in daha

iyi bir şekilde kavranması ve eklemdeki gevşekliğin ortadan kaldırılmasını sağlamaktır

(Slocum ve Slocum 1992 Hupp ve ark 2007 Gahring 2011)

11 Kalccedila Displazisinin Tanımı

Kalccedila displazisi lig caputis ossis femoris caput femoris ve collum femoris‟deki

dejenerasyona bağlı olarak eklemde gevşeklik acetabulumda sığlaşma caput femoris‟de

2

duumlzleşme ile karakterize progresif nitelikte tek veya ccedilift taraflı bir eklem bozukluğudur

(Resim 11) (Anon 1973 Mackenzie ve ark 1985 Guumlzel 1990)

Resim 11 A Normal ve B Displazik kalccedilaların radyografik goumlruumlntuumlsuuml

12 Tarihccedile

Kalccedila displazisi ilk kez yaklaşık 2000 yıl oumlnce Hipokrat tarafından insanlarda

tanımlanmıştır (Olmstead 1998) Kalccedila eklemi displazisi terimi Hilgenreiner tarafından

1936 yılında kullanılmıştır İlk elektif neonatal tedavi Ortolani tarafından 1937 yılında

bildirilmiştir (Toumlnnis 1987)

Koumlpeklerde kalccedila displazisi ile ilgili ilk ccedilalışma ise 1930 yılında Kuzey Amerika‟da

başlamış 1935 yılında Schnelle tarafından ldquocoxa- femoral eklemin bilateral kongenital

sublukzasyonurdquo olarak tanımlanmış ve o doumlnemde nadir olduğu duumlşuumlnuumllmuumlştuumlr (Schnelle

1935) Guumlnuumlmuumlzde ise durum tamamen farklı bir goumlruumlnuumlm almış ve kalccedila displazisi

oumlzellikle iri ırk koumlpeklerin ccedilok sık karşılaşılan genetik bir eklem problemi olarak varlığını

suumlrduumlregelmiştir (Altunatmaz ve ark 2003 Aktaş 2007)

13 Kalccedila Ekleminin Anatomisi

Os coxa os ilium os pubis ve os ischii‟nin birleşmesiyle oluşur (Resim 12) Bu uumlccedil

kemiğin ilgili boumlluumlmleri aralarında acetabulum denilen merkezi ve derin bir ccedilukur

oluşturacak şekilde birbiriyle birleşmişlerdir (Dyce ve ark 1987 Dursun 1995)

A B

3

Resim 12 Os coxae‟ yı oluşturan kemik yapılar (Dyce ve ark 1987)

Acetabulum caput ossis femoris ile eklemleşen bir ccedilukurluktur Acetabulum‟un iccedil

yuumlzuumlnde caput ossis femoris ile eklem yapan yarım ay şeklindeki eklem yuumlzuumlne facies

lunata adı verilir Eklemin oluşumuna katılmayan ve kıkırdak kapsamayan tabanı ise fossa

acetabuli‟dir Acetabulum‟un dorsolateral yuumlzuumlnuuml kıkırdak dokusu kaplamıştır Fibroumlz

eklem kapsuumlluuml acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve collum femoris‟e yapışır

(Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)

Os pubis os coxa‟nın oumln ve alt kısmını oluşturur Foramen obturatorium‟u

şekillendirir Corpus ossis pubis ramus cranialis ossis pubis ve ramus caudalis ossis pubis

olmak uumlzere uumlccedil kısmı vardır Corpus ossis pubis acetabulum‟ un yapısına katılan goumlvde

kısmıdır Ramus cranialis ossis pubis‟in oumln kenarı keskin kenarlı bir ccediloumlkuumlntuuml yapar Buraya

pecten ossis pubis denir Yine bu kenar uumlzerinde pecten ossis pubis‟in lateralinde ve

acetabulum yakınında os ilium ile ramus cranialis ossis pubis‟in birleşme yerine eminentia

iliopubica denir Burası m pectineus‟un insersiyon yeridir (Evans ve ark 1979 Dyce ve

ark 1987)

Acetabulum ile caput ossis femoris arasındaki ekleme articulatio coxae denir

Eklem ccedilıkıntısını oluşturan caput ossis femoris kuumlre şeklindedir iccedile ve biraz yukarı

doumlnuumlktuumlr Eklem ccedilukurunu oluşturan acetabulum ise os coxa‟nın dış yuumlzuumlnde dışa ve

aşağıya bakan derin ve geniş bir ccedilukurdur Acetabulum‟un tuumlmuuml eklemin oluşumuna

katılmaz Eklemin oluşumuna katılan yarımay şeklindeki eklem yuumlzuuml facies lunata

4

eklemin oluşumuna katılmayan kısmı ise fossa acetabuli‟dir Acetabulum‟un kenarları

fibroumlz kıkırdaktan yapılmış bir halka ile yuumlkseltilmiştir Labrum acetabulare denilen bu

halka sayesinde acetabulum hem derinleşir hem de genişler caput ossis femoris‟in

yarısından fazlasını iccediline alır (Dyce ve ark 1987 Dursun 1995)

Kalccedila eklemi spheroid bir eklemdir Yapısı nedeniyle ccedilok hareketli bir eklem

olması gerekirken hayvanlarda ligament ve kasların oumlzel durumları nedeniyle sadece

fleksiyon ve ekstensiyon kısıtlı olarak abduksiyon ve adduksiyona izin verir Bununla

beraber carnivor‟da oldukccedila hareketlidir ve abduksiyon hareketini ccedilok rahat yapabilir

(Dursun 1995)

M gluteus superficialis ince duumlz hemen hemen dikdoumlrtgen şeklinde bir kastır

Sacrum ve ilk kuyruk omurundan başlar trochanter major‟ un arkasına yapışarak son

bulur M gluteus ve m piriformis tarafından oumlrtuumllmektedir Kalccedila ekleminin ekstensor

kasıdır N gluteus caudalis tarafından innerve edilmektedir (Nickel ve ark 1986 Dyce ve

ark 1987 Dursun 1995)

M gluteus medius ala ossis ilii sacrum ve m longissimus lumborum‟dan

carnivorlarda fascia glutea ve crista iliaca‟ dan başlar trochanter major‟ da sonlanır M

gluteus superficialis ve fascia glutea tarafından oumlrtuumlluumlr Kalccedila eklemine ekstensiyon

yaptırır ve N gluteus cranialis tarafından innerve edilir (Evans ve ark 1979)

M gluteus profundus spina ischiadica‟ dan başlar ve trochanter major‟ da

sonlanmaktadır (Resim 13) Kalccedila eklemine ekstensiyon ve abduksiyon yaptıran bu kas n

gluteus cranialis tarafında innerve edilir (Nickel ve ark 1986 Dyce ve ark 1987)

5

Resim 13 M pisiformis m gluteus profundus m gluteus mediusun anatomik goumlruumlnuumlmuuml

Eklem kapsuumlluuml geniş ve kalındır Labrum acetabulare‟yi ve incisura acetabuli‟yi

uumlstten oumlrten ligamentum transversum acetabuli‟yi de iccediline alacak şekilde collum ossis

femoris‟e yapışır Capsula articularis‟in oumln kısmı acetabulum yakınında kalınlaşarak zona

orbicularis adında geniş ve sirkuumller bir kemer oluşturur Eklem kapsuumlluumlnuumln oumln ve biraz dış

yan kesiminde ligamentum iliofemorale bulunur Os ilium ile fossa trochanterica arasında

uzanan kuvvetli bir bağdır (Nickel ve ark 1986)

Ligamentum transversum acetabuli Labrum acetabulare‟nin devamı şeklindedir ve

incisura acetabuli‟yi uumlstten koumlpruumller boumlylece altında bir delik kalır Bu delikten ekleme ait

damar ve sinirler geccediler (Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)

Ligamentum capitis ossis femoris Fossa acetabuli ile fovea capitis femoris arasında

uzanan kısa ve yuvarlak bir bağdır İntrakapsuumller olarak yer alan bu bağ membrana

synovialis tarafından oumlrtuumllmuumlştuumlr (Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)

14 Kalccedila Eklemine Intergluteal Ensizyonla Dorsal Yaklaşım

Boumllgenin uumlst (proximal) sınırını femur‟ un trochanter majorunun uumlst ucundan

geccedilirilen transversal bir duumlzlem oluşturur Alt sınırını trochanter major‟un 10ndash14 cm

altından birinci duumlzleme paralel olarak geccedilirilen transversal bir duumlzlem belirler Bu iki

duumlzlem arasında kalan boumllge regio articulationis coxae (kalccedila eklemi boumllgesi)‟ dir (Dursun

2002)

6

Resim 14 Deri ve fascia‟nın ensizyon hattı (Piermattei ve Greeley 1979)

Deri ensizyonu trochanter major‟ un distalinden başlar trochanteri geccediler

craniomedial youmlnde buumlkuumllerek trochanter ile dorsal hat arasında sonlandırılır (Resim 14)

Deri ve subkutan yağ dokusu diseke ve retrakte edilerek gluteal fascia‟nın goumlruumlnmesi

sağlanır Bu fascia m gluteus superficialis ve biceps femoris‟in cranial sınırı boyunca

ensize edilir (Resim 14) Bu iki ensizyon trochanter major boumllgesinde birleştirilir

Resim 15 Kasların retrakte edilmesi (Piermattei ve Greeley 1979)

7

M superficialis kaldırılarak trochanter minor uumlzerindeki insersiyon noktasından

ensize edilir Bu kasın kaldırılmasıyla siyatik sinir‟e yaklaşılır M gluteus medius craniale

retrakte edilir (Resim 15) (Piermattei ve Greeley 1979)

Resim 16 Dorsal acetabulum duvarına yaklaşım (Piermattei ve Greeley 1979)

M gluteus superficialis elevasyonu ve retraksiyonu siyatik sinir‟ in ekarte

edilmesini sağlar Corpus ilium uumlzerinde m gluteus profundus‟ un origosu caudal sınırı

uumlzerinden başlayarak ensize edilir M gluteus profundus kas goumlvdesinin craniolateral

elevasyonu ve retraksiyonu iccedilin bu ensizyon cranial‟ e devam eder ve boumlylece

acetabulum‟un dorsal kenarına ulaşılır (Resim 16 ) (Piermattei ve Greeley 1979)

15 Kalccedila Displazisinin Nedenleri

Hastalığın oluşumunda genetik faktoumlrler başta olmak uumlzere ccedilevresel faktoumlrlerinde

etkinliği kanıtlanmıştır (Zhang ve ark 2009) Ccedilevresel faktoumlrlere bakıldığında vuumlcut

buumlyuumlkluumlğuuml buumlyuumlme oranı (oumlzellikle 3-8 aylık doumlnemde) beslenme diyete bağlı kalsiyum

ve diğer katyonların aşırı alınımı m pectineus distrofisi yeni doğanlarda aşırı fiziksel

etkinlik zayıf pelvik kas kuumltlesi osteokondrozis aşırı derecede eksojen oumlstrojen alımı ve

C vitamini eksikliğinin hastalığın oluşumunda rol aldığı duumlşuumlnuumllmektedir (Piermattei ve

Flo 1997 Olmstead 1998)

8

151Genetik

Kalccedila displazisi kalıtsal bir hastalıktır (Hedhammar 1979 Corley ve Keller 1989

Alexander 1992) Kalccedila displazisi poligenetik ve multifaktoumlriyel pek ccedilok genin ve

faktoumlruumln etkisinde oluşan bir oumlzellik taşımaktadır (Mackenzie ve ark 1985 Leighton 1997)

Ccedilevresel faktoumlrler kalccedila displazisinin nedeni değildir fakat derecesini belirlemede rol

oynayabilirler (Corley ve Keller 1989 Kealy ve ark 1992) Bunun anlamı bir hayvanın

fenotipi mutlaka genotipine eşit olacak anlamına gelmez İki hayvan aynı displazik

genotipe sahipken ccedilevresel faktoumlrlerin etkisiyle farklı fenotiplere (1 displazik 1 normal)

sahip olabilir (Fox ve ark 1987) Her iki ebeveyni de displazik olan koumlpeklerin

yavrularında kalccedila displazisi goumlruumllme oranı 85 iken bir ebeveynin normal bir ebeveynin

dizplazik olduğu ccediliftleşme sonucu doğan yavrularda 52 ana - babanın normal olduğu

yavrularda 375 olarak bildirilmektedir (Riser 1987) Alman ccediloban koumlpeklerinde yapılan

bir ıslah ccedilalışmasında displazik olmayan kapalı bir kolonide 35 yıl iccedilerisinde kalccedila

displazisi oranının 39‟ dan 17 lere duumlşuumlruumllduumlğuuml kaydedilmektedir (Riser ve ark 1985)

152Beslenme

Beslenme kalccedila displazisini etkileyen oumlnemli ccedilevre faktoumlrlerinden biridir tek başına

kalccedila displazisine neden goumlsterilemez fakat genetik yatkınlığı olan bireylerde displazinin

goumlruumllme oranını artırabildiğine dikkat ccedilekilmektedir (Hazewinkel 1994)

Kalccedila displazisi genotipi‟ne sahip yavru koumlpeklerde buumlyuumlme periyodunda yuumlksek

kalorili diyetle beslenmenin hastalığın insidansı ve şiddetini artırdığı bildirilmektedir

(Anon 1973 Olmstead 1998)

153Hormonlar

Aşırı kalsiyum alınması kalsitonin‟de artış paratiroid hormonunda azalmalara

neden olur Ayrıca yetersiz beslenme de gastrin salınımını artırarak kalsitonini yuumlkseltir ve

paratiroid hormon duumlzeyini duumlşuumlruumlr Oumlstrojen relaksin insuumllin buumlyuumlme hormonu ve

paratiroid hormonunun kalccedila displazisinin gelişiminde birer etken olduğu bildirilmektedir

(Morgan 1988)

Oumlstrojen verilen yavru koumlpeklerde kalccedila displazisi goumlruumllme sıklığının artabileceği

belirtilmekle birlikte (Wallace 1987) displazik koumlpeklerin oumlstrojen seviyelerinin sağlıklı

koumlpeklerin duumlzeyleri ile aynı olabileceği de ifade edilmektedir (Riser ve ark 1985)

9

Kalccedila displazisi bulunan annelerde doğum sonrası relaksin seviyesi artış

goumlstermekte ve yavrulara verilen relaksin hormonunun kalccedila displazisi gelişimini

etkileyebileceği iddia edilmekle birlikte (Riser ve ark 1985 Lust 1993) oumlstrojen relaksin

veya herhangi bir diğer hormonun normal duumlzeyde bulunmasının kalccedila displazisinin

gelişiminde etkin olacağı sonucunu vermeyeceği vurgulanmaktadır (Riser ve ark 1985

Wallace 1987)

154Miyopatiler

M pectineus miyopatisi buumlyuumlmeyi engelleyip geciktirebilir Caput femoris‟in

acetabulum‟dan dışarıya ve yukarıya doğru yuumlklenmesine eklemin gevşekliğine

acetabulum‟un kenarının zedelenmesine neden olmaktadır (Morgan 1988)

155Vitaminler

Destek dokuların interselluumller liflerinin oluşumunda ve bu dokuların normal

fonksiyonlarının sağlanmasında etkili olan vitamin C‟nin eksikliğinde değişik oranlarda

kalccedila displazisi meydana geldiği C vitamini ilavesi ile beslenen yavrularda kalccedila displazisi

goumlruumllme oranında azalma olduğu bildirilmektedir (Bennet 1987) Gebe koumlpeklere yuumlksek

doz vitamin C uygulanmış ve yavrularda 2 yıllık bir doumlnemde kalccedila displazisinin ortadan

kalktığı goumlzlenmiştir (Belfield 1976)

16 Patogenez

Kalccedila ekleminin stabilitesi ve gevşekliğini kemiksel elementlerin yapısı ve dorsal

acetabular kenar (hayvan ayakta dururken destek accedilısından oumlnemli yer tutar) kalccedila

ekleminin ccedilapraz hareketinden sorumlu kasların dengesi eklem kapsuumlluuml lig caputis ossis

femoris ve sinoviya sıvısı etkiler (Read 2010)

Kalccedila eklemi displazisinin gelişiminde eklemdeki stabilite eksikliği ile

acetabulum‟un zayıf gelişimi sonucu collum femoris‟te ve acetabulum kenarında

ekzostozla birlikte seyreden kronik bir yangı gelişir Primer olarak eklem kapsuumlluuml ile

ligamentlerin gevşekliği ve buna bağlı olarak eklemde aşırı oynaklık sekonder olarak

acetabulum‟un noksan gelişimi meydana gelir Bu gevşeklik ve oynaklığın 4-8 aylar

iccedilerisinde en uumlst duumlzeyde olduğu bildirilmektedir Başka bir varsayıma goumlre de 4 ve 5 bel

omurlarında değişimler m pectineus‟ ta spazma neden olmaktadır Bu spazm sonucu

eklem lukzasyona suumlruumlklenmekte ya da caput femoris acetabulum‟un dorsal kenarına daha

fazla basınccedil yapmaktadır Boumlylece eklem kapsuumlluuml ve lig capitis ossis femoris gerilmekte ve

10

bunun sonucu olarak caput femoris‟in acetabulum‟un dorsal duvarına basıncı ile

acetabulum sığlaşmaktadır Ağır olaylarda bu durumun daha 14 guumlnde bile saptanabildiği

belirtilmektedir (Hedhammer ve ark 1979 Read 2010) Hedhammer ve ark (1979)

hastalığın genellikle yaşamın 3 ve 4 aylarında accedilığa ccedilıktığını ve ancak 12 ve 18 aylar

iccedilerisinde gelişimini tamamladığını bu yaştan sonra yalnız sekonder değişimlerin

goumlzlendiğini ifade etmektedirler

Displaziye prezdispoze koumlpek yavrularının doğumda normal kalccedila eklemine sahip

olduğu belirtilmektedir (Alexander 1992) Kalccedila eklemi yaşamın ilk 10-14 guumlnuumlne kadar

normal gelişimini suumlrduumlruumlr zamanla sinovial sıvı miktarında artış sinovitis sinovial sıvı

yapışkanlığı ve fonksiyonunda azalma ve sinovial sıvı iccedilerisindeki loumlkosit sayısında artış

şekillenmektedir Bunu takiben lig capitis ossis femoris ve eklem kapsuumlluumlnde dejenerasyon

başlamaktadır Hayvanın ırkı hızlı gelişimi ve ağırlık artışı gibi etiyolojik faktoumlrlere bağlı

olarak eklem gevşekliği ilerler ve sonuccedilta acetabulum ile caput femoris arasındaki uyum

bozularak displaziye ilişkin bir takım bozukluklar ortaya ccedilıkar (Anon 1973 Aslanbey ve

Candaş 1994)

17 Klinik Goumlruumlnuumlm

Hastalığın ilk bulgusu kalccedila eklemi gevşekliğidir Kalccedila displazili koumlpeklerde klinik

muayeneler sırasında arka ekstremitelere ilişkin ağrı sallantılı yuumlruumlyuumlş ayağa kalkmada

zorluk koşma ve sıccedilramada isteksizlik uzun ve zorlu egzersizlerden kaccedilınma merdiven

ccedilıkarken zorlanma (Resim 17) vardır (Aslanbey 1990 Guumlzel 1990 Deny ve Butterworth

2000) İnspeksiyonda pelvis ve gluteal boumllge kaslarında zayıflık kifoz bacaklarda ciddi bir

adduksiyon goumlruumllebilir Kalccedila displazisi genelde bilateral şekillenen bir rahatsızlık olsa da

aynı oumllccediluumlde her koumlpekte bilateral şekillenmeyebilir (Piermattei ve Flo1997 Olmstead 1998

Deny ve Butterworth 2000)

11

Resim 17 Kalccedila displazilerinde goumlzlenen merdiven ccedilıkarken zorlanma

18 Tanı

Kalccedila displazisinin ortaya ccedilıkması hayvanın yaşamı boyunca herhangi bir doumlnemde

genellikle stabilite bozukluğu ve osteoarthritisin tespiti ile goumlzlenebilir Hastalıkta topallık

ilk altı ay boyunca yavaş yavaş artış goumlsterir ve hayvan altı aylık olduğunda maksimum

noktaya ulaşarak belirginleşir daha sonraki altı aylık periyotta azalır ve hayvan bir yaşını

geccediltikten sonra artmaya başlar ( Ccedilizelge 11 ) (Todhunter ve Lust 2002)

Ccedilizelge 11 Osteoarthritis‟ in gelişimine ilişkin yaş topallık ilişkisi (Todhunter ve Lust

2002)

12

Koumlpeklerde ilk klinik belirtiler 3 ile 12 aylıkken goumlzlenirken genellikle altı

aylıktan kuumlccediluumlk koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı oldukccedila zordur (Dassler 2002) Ancak

guumlnuumlmuumlzde ccedileşitli radyografik youmlntemler ile kalccedila displazisi erken doumlnemlerde tespit

edilebilmektedir Klinik semptomlar belirginleşene kadar hasta sahiplerinin dikkatinden

kaccedilar Kesin teşhis palpasyon bulguları klinik bulgular ve radyografik youmlntemlerle

yapılabilmektedir (Smith 1997 Puerta ve ark 1999 Altunatmaz ve ark 2003)

181 Fiziksel muayene

Koumlpeklerin fiziksel muayenesinde kalccedila ekleminin gevşekliğinin belirlenmesinde

ve displazi teşhisinde birccedilok youmlntemin kullanıldığı bildirilmektedir Bu youmlntemler

hayvanlara sedasyonlu ve sedasyonsuz olarak yapılmaktadır (Bojrab ve ark 1988)

1811 Uyanık (sedasyonsuz) hastada yapılan testler

18111 Abduksiyon eksternal rotasyon testi

Bu test yangılı bir kalccedila ekleminde ağrı oluşturur Normalde dorsal acetabular

boumllgede eklem kapsuumlluuml ince ve şeffaf yapıdadır Caput femoris‟in sublukzasyonuna bağlı

olarak eklem kapsuumlluuml yırtılır ve fibrozis sonucu kalınlaşır Testin uygulanmasında bir kişi

hastanın başını tutarken hekim hastanın arkasında yer alır Hastanın sağ ve sol kalccedilaları

sıra ile test edilir Muayene eden kişinin sağ eli hastanın sağ dizini tutar Diz sağ kalccedilayı

dışarıya rotasyon ve fleksiyon yaptırmak iccedilin kullanılır Kalccedila abdukte edilir dışarıya

doğru doumlnduumlruumlluumlr ve gerilir Abduksiyonda yangılı ve zarar goumlrmuumlş collum femoris ile

eklem kapsuumlluuml temas ettirilir Eksternal rotasyonda ise yangılanmış kapsuumlluumln collum

femoris‟e suumlrtmesi rahatsızlık yaratır Hasta tepki goumlstermezse sonuccedil negatiftir Isırma ve

kalccedilayı korumaya ccedilalışması yangılanmış bir kalccedilayı goumlsterir Bu test kalccedila displazisi iccedilin

spesifik değildir Lumbal boumllgedeki medulla spinalis lezyonlarında da pozitiftir (Resim

18) (Bojrab ve ark 1988 Alexander 1992 Adams ve ark 1998)

13

Resim 18 Abduksiyon eksternal rotasyon testi

A Abduksiyon yangılanmış ve zarar goumlrmuumlş kollum femoris ile kapsuumll temas ettirir

B Eksternal rotasyon yangılanmış kapsuumlluumln kollum femorise suumlrtuumlnmesi sonucu rahatsızlık

yaratır (Oumlzsoy 2002a)

18112 Kalccedila ekstensiyon testi

Bu test collum femoris civarında eklem kapsuumlluumlnuuml gerer Bu testin

uygulanmasında bir kişi hastayı tutarken hekim hastanın arkasında durur Sağ ve sol

kalccedilalar sıra ile test edilir Kuumlccediluumlk bir koumlpeğin sağ kalccedila testi iccedilin hekim parmaklarını

kalccedilanın cranial‟i uumlzerine başparmağını da dorsal ischiial boumllgeye yerleştirilir Hastanın

kalccedilası muayene edenin parmaklarının ccedilekmesi ile gerilir Daha buumlyuumlk koumlpeklerde ise sağ

elin parmakları genu boumllgesine sol elde hayvanın arka tarafı uumlzerine yerleştirir Sol el

hayvanın hareketini oumlnlerken hekim femur‟u diğer eli ile geriye doğru ccedilekerek kalccedilayı

gerer Bu test collum femoris civarında eklem kapsuumlluumlnuuml gerer Pozitif olduğu zaman

hasta tepki goumlstermektedir Dorsal eklem kapsuumlluuml yangılaştığında ve fibrozis geliştiğinde

pozitif yanıt verir Bu test kalccedilaya spesifik değildir Kontraksiyona uğramış m iliopsoas ve

aşağı lumbal boumllgedeki yangılarda da pozitif yanıt verir (Bojrab ve ark 1988 Alexander

1992 Adams ve ark 1998)

18113 Duruş testi

Duruş testi omurgada basınccedil oluşturan fonksiyonel bir eylemdir Ayakta duran bir

koumlpeğin oumln ayaklarının yukarı kaldırılması ile gerccedilekleştirilir Sağlıklı bir koumlpek bu

pozisyonda rahatsız olmadan ayakta durur Koumlpeğin arka tarafı ve kalccedilası gergindir

Sağlıklı olmayan koumlpek ise rahatsız pozisyonda durur ve bu durumdan hoşlanmayarak yere

14

inmeye ccedilalışır Hayvan arka tarafını ve kalccedilasını fleksiyonda tutar Bu test aşırı

ekstensiyon yolu ile kalccedila ve omurgalarda baskı yaratır Anormal kalccedilalı koumlpekler fibrozis

ve yangının derecesine bağlı olarak farklı cevap verebilirler Bu test bir hastalık iccedilin

patognomonik olmamakla birlikte hayvanın sırtında ya da kalccedilasında bir problem

olduğunu goumlsterir (Resim 19) (Bojrab ve ark 1988)

Resim 19 A Normal bir koumlpekte ayakta durma pozisyonu B Displazili bir koumlpeğin

ayakta durma testinde kalccedila ve bel boumllgesini ccedilukurlaştırması (Bojrab ve ark 1988)

18114 Kalccedila sublukzasyon testi

Bu fiziksel muayene topallığın kalccedila ya da sırt boumllgesinden kaynaklanıp

kaynaklanmadığını belirlemede kullanılır Testin uygulanmasında bir kişi hastayı tutarken

hekim test edilen kalccedilanın yanında durur Sağ kalccedila iccedilin muayene edenin sağ elinin

parmakları femurun proksimal kısmının medialine ve sağ başparmak sağ ilium uumlzerine

yerleştirilir Buumlyuumlk koumlpeklerde dizin laterali uumlzerine sol elin yerleştirilmesi ile kalccedilanın

abduksiyonu oumlnlenmeye ccedilalışılır Muayene eden kişi aynı zamanda ilium‟u mediale iter ve

femuru laterale ccedileker Hastanın tepki vermemesi negatiftir (Oumlzsoy 2002a) Kalccedila

sublukzasyon testi dorsal acetabular kenardaki kapsuumlluumln yapışma noktasını zorlar

Muayene edenin proksimal femuru laterale ccedilekmesi ile kalccedila eklemi sublukze olur ve hasta

ağrıya karşı kalccedilasını korumak iccedilin kaslarını kontraksiyona geccedilirir Bu kas kontraksiyonu

caput femoris‟in yangılanmış dorsal eklem kapsuumlluuml iccediline doğru dorsal youmlnde yer

değiştirmesine neden olarak ağrıya yol accedilar (Bojrab ve ark 1988)

15

18115 İliopsoas testi

Bu fiziksel muayene topallığın m iliopsoas‟ dan kaynaklanıp kaynaklanmadığını

anlamak iccedilin yapılır Bu test iliopsoas kasına spesifiktir ve yangılanmış kas‟a koumlpeğin

cevabını test eder Hekim hayvanın yanında durur Koumlpeğin sağ m iliopsoas‟ ının testi iccedilin

hekim parmaklarını hastanın kalccedilasının cranialine yerleştirir ve mpectineus‟un caudalinde

m iliopsoas uumlzerine parmakla basınccedil uygular M iliopsoas aynı zamanda kalccedilanın

gerilmesi ve rotasyonu ile de test edilir Hasta tarafından hissedilen ağrı kasın gerilmesi

parmakla yapılan basınccedil ve yangı miktarı ile doğru orantılıdır (Bojrab ve ark 1988)

1812 Anestezi altındaki hastada yapılan testler

18121 Reduumlksiyon ve sublukzasyon accedilıları

Reduumlksiyon accedilısı kalccedila eklemi reduumlksiyonu oluştuğunda sagital duumlzlemden fiziksel

pozisyonda abduksiyon accedilısının oumllccediluumllmesidir Reduumlksiyon accedilısını oumllccedilmek iccedilin hasta

anesteziye alınır ve sırt uumlstuuml yatırılır El diz eklemi lateraline yerleştirilir Medial

doğrultuda zorlama ile kalccedila ekstensiyon ya da fleksiyonsuz vertikal başlama pozisyonuna

getirilir Diz eklemine uygulanan guumlccedil ile kalccedila yavaşccedila abduksiyona getirilir Kalccedila eklemi

yerine yerleştiğinde abduksiyon durdurulur Ccedilıtırtı sesinin duyulması ya da caput femoris‟

in yer değiştirmesinin palpe edilmesi ile kalccedila ekleminin yerine yerleştiği anlaşılır

Sineradyografi ile de durum izlenebilir (Bojrab ve ark 1988)

Reduumlksiyon accedilısı koumlpeklerde elektronik goniometre ile oumllccediluumlluumlr Goniometrenin ucu

iliopectinel ccedilıkıntı uumlzerindeki m pectineus‟ un orijininin hemen caudaline yerleştirilir

Goniometrenin kenarı genu ekleminin medial kenarına dokundurulur Reduumlksiyon accedilısı

okunur Reduumlksiyon accedilısı eklem gevşekliğini goumlsterir Bu durum dorsal acetabular kenarda

yırtılan kapsuumlluumln daha fazla gerilmesi anlamındadır (Bojrab ve ark 1988 Oumlzsoy 2002a)

Sublukzasyon accedilısını elde etmek iccedilin genu eklemi vertikal duruma getirilir Kalccedila

genu ekleminin mediale zorlanması ile yavaşccedila adduksiyon pozisyonuna gelir Kalccedila

eklemi lukzasyon ya da sublukzasyon pozisyonuna geldiğinde adduksiyon durdurulur İki

accedilı her kalccedila iccedilin oumllccediluumlluumlr Reduumlksiyon accedilısı her zaman sublukzasyon accedilısından buumlyuumlktuumlr

(Bojrab ve ark 1988) Sublukzasyon accedilısı dorsal kenardan aşağıya caput femoris‟in

fonksiyonel kayışını goumlsterir Lig caputis ossis femoris gereğinden fazla gerildiğinde ya da

acetabulum osteofitlerle dolmuş ise dorsal acetabular kenardan gerccedilek kayışı sublukzasyon

accedilısından az olabilir (Bojrab ve ark 1988 Oumlzsoy 2002a)

16

Sublukzasyon accedilısı pelvik osteotomiden sonra ya da normal kalccedilada negatif olabilir

Patolojik bir kalccedilada sublukzasyon accedilısı 0 dereden daha buumlyuumlktuumlr ve yavaşccedila artar Fakat

asla azalmaz Reduumlksiyon ve sublukzasyon arasında buumlyuumlk bir farklılık (oumlrn405) gerilmiş

bir eklem kapsuumlluuml ile birlikte sağlıklı bir kalccedilayı veya erken safhadaki kalccedila displazili bir

koumlpeği goumlstermektedir Bu accedilılar arasındaki orta derecede bir farklılık (oumlrn3015) pelvik

osteotomiye acil ihtiyacı olan bir kalccedilayı goumlsterir Bu accedilılar arasındaki kuumlccediluumlk bir farklılık

(oumlrn2522) kalccedilanın osteofitlerle dolduğunu ve bu kalccedilanın pelvik osteotomiye aday

olmadığını goumlsterir Bu accedilılar arasında 0 dereceye yakın bir oran (oumlrn100) kapsuumlluuml

gerilmiş ve cerrahi girişim gerektirmeyen normal bir kalccedilayı goumlsterir (Bojrab ve ark 1988

Oumlzsoy 2002a)

18122 Ortolani belirtisi

Palpasyonla femurun lukzasyon - sublukzasyona uğratılıp sonra reduumlkte edilmesine

dayanan diagnostik testtir Testin uygulanmasında anestezi yapılan hayvan sırt uumlstuuml ya da

yan yatırılır Buumlyuumlk koumlpeklerde sırt uumlstuuml pozisyonda uygulanır Sırtuumlstuuml pozisyonda femur

masaya diktir ve art genu fleksiyondadır Femurdan art genu‟ya doğru aşağı youmlnde caput

femoris‟ e sublukzasyon sağlamak iccedilin basınccedil uygulanır Caput femoris acetabulum‟ a

yerleşene kadar 15-20 derece abdukte edilir (Resim 110) Lateral pozisyonda ise femur

masaya paralel art genu fleksiyondadır Sublukzasyonu sağlamak iccedilin femur‟ a guumlccedil

dorsalden verilir Eğer eklemde gevşeklik var ise sublukzasyon oluşur Duumlzelme hissedilen

veya duyulan bir reduumlksiyon sesiyle anlaşılır bu ldquoPozitif Ortolani Belirtisirdquo olarak

adlandırılır Ortolani belirtisi eklem kapsuumlluumlnuumln gerilmesini goumlsterir Eklem kapsuumlluuml

gerildiğinde eklem gevşekliği oluşur Eklem kapsuumlluumlnuumln gerilmesinin birccedilok nedeni

vardır en yaygın olanı kalccedila displazisidir (Adams ve ark 1998 Puerto ve ark 1999 Lust

ve ark 2001)

Resim 110 Ortolani testinin uygulama tekniği (Guumllanber 2004)

17

Hafif dereceli dejeneratif eklem hastalığı (DEH) olan genccedil koumlpeklerde bu test sonucu

genellikle ccedilok belirgindir DEH ilerledikccedile dorsal acetabular kenarın yıkımı acetabular

dolgunluk ve eklem kapsuumlluumlnuumln fibrozisi sebebiyle bu testten sonuccedil alınamayabilir (Adams

ve ark 1998 Lust ve ark 2001)

18123 Barlow belirtisi

Kalccedila displazisinin bir indikatoumlruuml olarak insan hekimliğinde kullanılan bir

palpasyon bulgusudur Bu belirti yerinde olan caput femoris ccedilıktığı zaman şekillenir

Testin uygulanmasında anesteziye alınan hayvan sırt uumlstuuml yatırılır Sol el hastanın

fleksiyondaki sağ dizinin lateraline yerleştirilir Sol başparmak femur‟un medial

kondilus‟u uumlzerine konur Bu pozisyonla kalccedila acetabulum iccediline yerleştirilir ve yavaşccedila

addukte edilir Eğer caput femoris yer değiştirmesi palpe edilebilirse o zaman belirti

pozitiftir Aksi olursa negatif olarak kabul edilir Barlow belirtisi kalccedila displazisini

goumlstermez ancak onunla birlikte olan kapsuumlluumln gevşemesini goumlsterir (Adams ve ark 1998

Lust ve ark 2001)

18124 Barden palpasyonu

Koumlpek sol kalccedila testi iccedilin sağ sağ kalccedila iccedilin sol tarafına yatırılır Hekim‟in sağ eli

oumllccediluumlm sol eli test elidir Hekimin sağ başparmağı hastanın tuber ischiadicum ccedilıkıntısına

yerleştirilir Hekimin sağ elinin orta parmağı ilium‟un sol kanadına konur Hastanın sol

femur‟u hekimin sol eliyle trochanter major‟un hemen aşağısından yakalanır Sol el

yardımı ile femura medialden laterale doğru kuvvet uygulanır ve bu kuvvete bağlı olarak

trochanter major laterale doğru yer değiştirir Bu değişim oumllccediluumlluumlr Kalccedila ekleminin

değişimi normal sınırda displazik ve ileri derecede displazik kalccedila olmak uumlzere 4 gruba

ayrılır (Madsen ve Svalostoga 1995 Lust ve ark 2001)

18125 Diğer testler

Bu testler kalccedilanın aksial kompresyon testi ve kalccedila yuumlzey palpasyonu testidir (Lust ve

ark 2001)

19 Radyolojik Muayene

Hayvan Ortopedi Birliği (OFA Orthopedic Foundation for Animals) 2 yaş

uumlzerindeki koumlpeklerde caput femoris ile acetabulum arasındaki uyumu radyografik olarak 7

derecede sınıflandırmıştır (Henry 1992 Tomlinson ve Johnson 2000)

18

1- Muumlkemmel kalccedila eklemi yapısı C şeklinde acetabulum ve bunun caput femoris‟in

75‟ini ya da daha fazlasını kapattığı eklem yapısı olarak belirtilmiştir

2- İyi kalccedila eklemi yapısı İyi şekillenmiş C şeklinde acetabulum yapısı ve caput

femoris‟in acetabulum tarafından 60-75 kapatıldığı eklem yapısıdır

3- Vasat kalccedila eklemi yapısı Orta dereceli duumlzensizlik ve orta dereceli arthritis

goumlruumlluumlr Acetabulum‟un cranio-dorsal kenarında hafif osteofitler ve ccedilok hafif duumlzeyde

sublukzasyon goumlruumllebilir

4- Sınırda kalccedila eklemi yapısı Bu tuumlr bir sınıflandırma kalccedila ekleminin displazik

olup olmadığı konusunda kesin bir karar verilemediği durumlarda yapılır Bu nedenle

hastanın yaklaşık 6 ay sonra tekrar muayene edilmesi uygundur

5- Hafif dereceli kalccedila displazisi Acetabulum sığdır ve caput femoris‟i 40-50

oranında kapatır Hafif sublukzasyon ve minimal derecede sekonder değişimler vardır

6- Orta dereceli kalccedila displazisi Caput femoris 25-40 oranında acetabulum

tarafından kapatılır Orta dereceli sublukzasyon ve sekonder değişimler vardır

7- İleri dereceli kalccedila displazisi Caput femoris‟in acetabulum tarafından kapatılması

25‟den azdır İleri derecede sublukzasyon ve sekonder değişimler vardır

191 Radyolojik Pozisyonlar

Norberg Accedilısı tayini metodu Norberg accedilısı standart ventro-dorsal radyografide

kalccedila gevşekliğini oumllccedilmek iccedilin kullanılır Norberg accedilısı her iki caput femoris‟in

merkezlerini birleştiren doğru ile caput femoris merkezinden cranial effective acetabular

rim‟e ccedilizilen doğrunun arasında kalan accedilıdır Derecenin 105 ve uumlzerinde olduğu durumlar

normal olarak kabul edilir (Resim 111) (Alexander 1992 Madsen ve Svalostoga 1995

Lust ve ark 2001 Oumlzsoy 2002b)

19

Resim 111 Standart OFA pozisyonu

Standart ventro dorsal gergin bacak goumlruumlntuumlsuuml (OFA) Koumlpek sırt uumlstuuml yatırılır ve

arka ayaklar diz ve tarsal eklemler tam olarak gerdirilir Bacaklar femurlar birbirleri ile

paralel olana kadar addukte edilir Her iki ekstremite simetrik olmalı ve pelvis‟in rotasyonu

olmamalıdır (Alexander 1992 Lust ve ark 2001)

Kurbağa goumlruumlntuumlsuuml Hayvan sırt uumlstuuml yatarken kalccedila fleksiyon pozisyonuna getirilir

Caput femoris ve acetabulum arasındaki mevcut kıkırdak alanın genişlemesi sonucu

acetabulumun dolmasını yansıtır (Bojrab ve ark 1988 Alexander 1992 Oumlzsoy 2002b)

Dorsal acetabular kenar radyografisi (DARview radyografisi) İlk defa 1990 yılında

ortaya ccedilıkmış bir youmlntemdir (Slocum ve Devine 1990) DARview youmlntemiyle kolay

goumlruumllemeyen acetabulumun dorsal kenarının craniocaudal perspektiften goumlruumlntuumllenmesini

sağlamak amaccedillanmaktadır (Oumlzsoy 2002b Trumpatori ve ark 2003)

Koumlpek anesteziye alındıktan sonra sternal pozisyonda yatırılır tarsal eklemler

ileriye doğru itilir ve 5 cm kadar kaldırılır Roumlntgen tuumlpuuml dikey pozisyonda cranial‟den

caudale pelvis‟in uzun ekseni boyunca ışın dik geccedilirilir Radyografide acetabulum‟un

dorsal kenarının ccedilapraz goumlruumlntuumlsuuml elde edilir (Adams ve ark1998 Lust ve ark 2001)

Bu youmlntemle acetabulumun dorsal kenarındaki osteoarthritik değişiklikler identifiye

edilmekte ve sekonder olarak ta coxofemoral eklemdeki gevşekliğin durumu

acetabulumun dolgunluk derecesi eklemin yapısı ve acetabulumun eğimi tespit

20

edilmektedir (Slocum ve Devine 1990 Slocum ve Slocum 1998 Charette ve ark 2001

Meomartino ve ark 2002)

Sağlıklı kalccedilaya sahip bir koumlpekte dorsal kenar keskin bir yapıya sahipken

problemli kalccedilaya sahip koumlpekte dorsal kenarın goumlruumlntuumlsuuml keskinliğini yitirmiş hafif

yuvarlak bir yapıdadır (Slocum ve Slocum 1998)

Dorsolateral Sublukzasyon Pozisyonu [Dorsolateral Sublukzasyon (DLS)

Radyografik pozisyon] Bu test ile caput femoris‟in pasif sublukzasyonu değerlendirilir

Koumlpek anesteziye alınır yumuşak bir zemin uumlzerinde diz uumlstuuml oturur bir durumda sternal

yatış pozisyonuna getirilir Genu eklemleri fleksiyon pozisyonunda ve masa ile temasta ve

hemen hemen ona dik durumda femur ile birlikte addukte edilir Daha sonra kalccedila

ekleminin dorsoventral radyografik goumlruumlntuumlsuuml elde edilir (Resim 112) (Bojrab ve ark

1988 Alexander 1992 Lust 1997)

Resim 112 Dorsolateral Sublukzasyon (DLS) radyografik pozisyon‟ un uygulanışı

(Lust 1997)

Kompressyon-Distraksiyon (Penn Hip) Metodu 1983 yılında Pennsylvania

Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Ortopedi boumlluumlmuuml cerrahlarından Dr Gail Smith kalccedila

displazisinin erken teşhisi uumlzerine ccedilalışmalarını başlatır Bu ccedilalışmalar esnasında

osteoarthrit‟ in primer nedeni olan eklem gevşekliğini oumllccedilmeye yarayan PennHip

youmlntemini geliştirir Anestezi altındaki bir hayvan kalccedila eklemleri doğal fleksiyon-

ekstensiyonda iken sırt uumlstuuml yatırılır Kaput femoris‟in asetabulum iccediline tam olarak

21

yerleşmesi ile kompresyon goumlruumlntuumlsuuml elde edilir Kaput femoris‟in maksimum derecede

yer değiştirmesini sağlayan bir aygıt ile elde edilen distraksiyon goumlruumlntuumlsuumlnden oluşur (

Resim 113 Resim 114) (Smith 1997)

Resim 113 PennHip methoduyla radyografi ccedilekim tekniği (Smith 1997)

Resim 114 PennHip methoduyla alınan radyografilerde distaksiyon ve

kompresyon goumlruumlntuumlleri A Distraksiyon Goumlruumlntuumlsuuml B Kompresyon Goumlruumlntuumlsuuml (Smith

1997)

PennHip youmlnteminde kullanılan distraksyon indeksi (DI) hayvan pasif haldeyken

kalccedila gevşekliğini oumllccedilmeye yarar yani hayvan tamamen rahatlamış iken kalccedila ekleminin

gevşeklik derecesini belirlemeyi amaccedillar (genel anesteziye bu yuumlzden gereksinim duyulur)

Sağlıklı kabul edilen ve KED gelişimi accedilısından en az risk teşkil eden hayvanlar grubuna

dahil edilen koumlpeklerde DI değeri 03 olarak saptanmıştır Riskli olarak kabul edilen yani

kalccedila displazisi oluşabilme olasılığı yuumlksek hayvanlarda DI değeri 07 veya daha yukarı

değerler olarak kabul edilmiştir (Resim 115) (Aktaş 2007)

A B

22

Resim 115 Distraksiyon indeksinin hesaplanmasındaki şematik goumlruumlnuumlm (Smith

1997)

110 Sağaltım

Kalccedila displazisinin sağaltımında kullanılan youmlntemler hayvanın yaşı klinik

semptomlar ve hasta sahibinin durumuna goumlre konservatif ve operatif olarak değişmektedir

(Slocum ve Slocum 1992 Altunatmaz ve ark 2003)

1101 Medikal Sağaltım

Kalccedila displazisinin ılımlı belirtilerine sahip veya topallığın ilk devrelerinde medikal

yaklaşımlar tercih edilebilir Her hastanın fiziksel durumu hareket edebilme yetisi ve

ccedilevresel şartlar en uygun sağaltım seccedileneğinin belirlenmesi iccedilin oumlnemlidir Hasta sıcak

tutulmalı eğer ccedilevre soğuk ise ortam kuru olmalıdır nemli havalar klinik belirtileri artırır

Aşırı kilo yangılı ekleme daha fazla gerilim ekler ve daha fazla ağrıya sebep olur bu

nedenle hastalarda ağırlık azaltma programları uygulanmalıdır (Olmstead 1998 Read

2000)

NSAID (Nonsteroidal Antienflamatuar Ajanlar) kullanılması Osteoarthritis‟ten

kaynaklanan ağrının dindirilmesi amacıyla NSAID (Nonsteroidal Antienflamatuar Ajanlar)

kullanılmaktadır NSAID‟ lar araşidonik asitten prostaglandinlerin sentezlenmesinden

sorumlu siklooksijenaz‟i engelleyerek ccedilalışır Prostaglandin sentezini engelleyerek

yangısal suumlre ve ağrı azaltılabilir Koumlpeklerde sıklıkla kullanılan NSAID‟ler aspirin

fenilbutazon ve meklofenamik asittir (Haan ve ark 1993 Olmstead 1998 Read 2000)

Aspirin kolay bulunması etkinliği ve ucuzluğu nedeniyle osteoarthritis

sağaltımında yaygın kullanım alanı bulur Koumlpeklerde mide mukozasını fazla irrite ettiği

23

iccedilin tamponlu form kullanılmaktadır Aspirin 25 mgkg dozunda ve 8 saat ara ile

verilmelidir (Haan ve ark 1993)

Fenilbutazon tamponlu aspirini tolare edemeyen koumlpeklerde 8 saat ara ile 10-15

mgkg dozunda kullanılır Uzun suumlreli kullanıldığında fenilbutazon‟un en belirgin yan

etkisi kemik iliği depresyonudur Dolayısıyla 2 haftadan daha uzun suumlre kullanılmamalıdır

(Olmstead 1998)

Meklofenamik asit osteoarthritis tedavisinde uzun doumlnem NSAID kullanımına

gerek duyulan hastalarda oumlnerilmektedir Guumlnde bir kez 11 mgkg dozunda kullanılır

(Olmstead 1998 Read 2000)

Carprofen narkotik olmayan indometazin‟ in hayvan modeli şeklinde ve yaklaşık

eşdeğer guumlccedilte analjezik ve antipiretik aktivitesi olan non-steroid antienflamatuar bir

ajandır Diğer nonsteroid antienflamatuar ilaccedillar gibi carprofen etki mekanizması

siklooksijenaz aktivitesinin inhibisyonu ile ilişkili olduğuna inanılmaktadır (Baruth ve ark

1986 Vane ve Botting 1996)

Kortikosteroidler Prednisone ve prednisolone gibi kortikosteroidler koumlpeklerde

osteoarthritis‟in tedavisinde yıllardır kullanılmaktadır Arthritis‟li eklemde gelişen

patolojik değişimler nedeniyle şekillenen rahatsızlıkların hızlı bir şekilde duumlzelmesinde

guumlccedilluuml ve etkili antienflamatuar ilaccedillardır Dejeneratif eklem hastalıklarında intraartikuumller

olarak kullanılmaktadır (Haan ve ark 1993 Olmstead 1998)

Vitamin Vitamin C koumlpeklerde kalccedila displazisinin oumlnlenmesi amacıyla

oumlnerilmektedir Yapılan bir ccedilalışmada gebelere ve yavrulara 18-24 aylık oluncaya kadar

vitamin C uygulanmasının kalccedila displazisinin engellenmesinde etkili olduğu bildirilmesine

karşın etki mekanizması tam olarak accedilıklanamamaktadır (Haan ve ark 1993) Yine kalccedila

displazisinde kullanılan glukozamin preparatları da hem eklemdeki hyaluronik asit iccedileren

eklem sıvısını artırırlar hem de eklem kıkırdağının onarımı iccedilin destek sağlarlar Fakat bu

tuumlr preparatlar medikal sağaltımda kullanılan ilaccedillar olarak duumlşuumlnuumllmemelidir (Remedions

ve Fries 1993)

Egzersiz Kalccedila eklemleri aşırı gevşek olan 6-16 haftalık yavrular guumlnluumlk olarak

yaptırılan egzersizler yararlı olmaktadır Bu amaccedilla hayvan sırt uumlstuuml yatırılır ve femurlara

uygun şekilde pozisyon verilir Guumlccedil kullanarak caput femoris‟in acetabulum iccediline

youmlnlenmesi sağlanır (Olmstead 1998)

24

1102 Operatif Sağaltım

11021 Musculus pectineus myectomisi

Bu operasyonun amacı adductor kasları serbestleştirip femurun abduksiyonunu

artırmaktır Bu şekilde acetabulum ile caput femoris‟in temas yuumlzeyi artarak eklem

kıkırdağının maruz kaldığı yuumlk ve aynı zamanda eklem kapsuumlluumlnuumln gerginliği de azaltılmış

olur Bu da ağrının azalmasını sağlar (Moses 2000)

11022 Juvenil pubic symphysiodesis (JPS)

Juvenil pubic symphysiodesis kalccedila displazisi youmlnuumlnden risk altında bulunan genccedil

koumlpeklerde profilaksi amacıyla uygulanan bir işlemdir Bu operasyonun amacı genccedil kalccedila

displazili koumlpeklerde pubic symphysiodesis uygulayarak eklemin ventralde buumlyuumlmesini

durdurup dorso laterale devam ettirmektir Bu teknik ile symphysis pubis‟in cerrahi

eksizyonu ve stabilizasyonu veya termal destruumlksiyonu ile symphyseal buumlyuumlme plaklarının

4 veya 5 aydan oumlnce kapanması sağlanır (Schulz ve Dejardin 2002)

11023 İntertrochanteric osteotomi

Koumlpeklerde femur inklinasyon accedilısı 1465deg olarak değişmektedir Kalccedila displazili

hayvanlarda bu accedilı 30 ya da 35 derece artmaktadır Bu operasyon ile hem fazla olan

inklinasyon accedilısı azaltılır hem de collum femoris‟in aşırı olan anteversiyon accedilısı duumlzeltilir

Amacı kalccedilada ağrıyı azaltmak ve kalccedilanın biyomekaniğini duumlzeltmektir (Remedions ve

Fries 1995 Piermattei ve Flo 1997)

11024 Eksizyon arthroplastisi

Caput ve collum femoris‟in osteotomisi ile oluşturulan ekzisyon arthroplastisi

eklemde granuumllasyon dokusu oluşturarak fonksiyonel iyileşme sağlama youmlntemidir Bu

operasyon kalccedila displazisi Legg-Calve Perthes tekrarlayan lukzasyonlar başarısız total

kalccedila protezleri acetabulum caput ve collum femoris kırıklarının sağaltımında da

kullanılmaktadır (Duff ve Campbell 1977 İki ve Sağlam 2004 Kuumlrkluuml 2010)

11025 Total kalccedila protezi

Total kalccedila protezi ccedileşitli nedenlerle hareket fonksiyonu azalmış ya da kaybolmuş

olan articulatio coxae‟da eklemin fonksiyonel işlevini yeniden kazandırmak amacı ile

yapılan bir operasyondur (Aslanbey 1996)

25

Total kalccedila protezi caput femoris ve collum femoris kırıkları coxarthrose‟lar

epifiz ayrılmaları aseptik caput femoris nekrozu yineleyen kalccedila ccedilıkıkları acetabulum

kırıkları romatoid arthritisler femur‟un proksimalinde gelişen kemik tuumlmoumlrleri ve kistleri

kalccedila boumllgesinde lokalize olan ağrılı travmatik ya da nontravmatik koumlkenli bozukluklarda

uygulanmaktadır (Gay 1963 Muumlller 1970 Wylie ve ark 1997)

11026 Uumlccedilluuml pelvik osteotomi (TPO)

TPO birbirinden bağımsız os pubis os ischii ve os ilium‟un osteotomilerinden

oluşur TPO acetabulum veya caput femoris‟te henuumlz dejeneratif eklem hastalığına ilişkin

sekonder değişiklikler başlamadan oumlnce kalccedila eklemin‟in stabilizasyonunun sağlanması

amacı ile genccedil koumlpeklerde uygulanan operatif sağaltım youmlntemidir (Piermattei ve Flo

1997) TPO yapılmasını sınırlandıran en temel faktoumlr dejeneratif osteoarthritis‟in

derecesidir Ciddi osteoarthritis‟li hastalarda bu operasyon uygulanmamalıdır (Remedions

ve Fries 1993 Black 2000) İkili pelvik osteotomide (DPO) ise yalnızca os pubis ve os

ileum osteotomileri yapılarak DPO plakaları uygulanır (Vezzoni 2010)

11027 Kalccedila eklemi kapsulası denervasyonu

Eklem kapsuumlluumlnuuml innerve eden cranial gluteal sinirin rami articularisi ile siyatik

sinirin rami articularisinin yıkımlanmasıyla ağrının ortadan kaldırılmasına youmlnelik bir

operasyondur (Kinzel ve ark 2002)

11028 DARthroplasti

110281 Tanım

DARthroplasti iliumdan alınan kemik greftin eklem kapsuumllasına destek olacak

şekilde acetabulumun dorsal kenarına taşınarak boumllgenin daha uzun bir hale getirilmesi ve

caput femorisin daha derin bir soket iccedilerisine tam olarak oturmasını sağlamak amacı ile

uygulanan bir tekniktir (Hupp ve ark 2007 Slocum ve Slocum 2009 Gahring 2011)

İlk olarak 1920 li yıllarda insan hekimliğinde kullanım alanı bulmuştur Veteriner

hekimliği alanındaki ccedilalışmalar Dobbelaar tarafından 1962 yılında oto ve

homotransplantasyon tekniği kullanılarak başlatılmıştır Bu youmlntemde pelvis‟ ten bir parccedila

alınarak elde edilen otohomolog doku dorsal acetabular kenara yerleştirilmiştir Bu işlem

sonucunda yabancı cisim reaksiyonu oluşmamış ve ilerleyen zamanlarda boumllgede ccedilok ciddi

26

bir kallus dokusu şekillenmiş ve hayvanlar yaşamlarının geri kalan kısmını ağrısız bir

şekilde devam ettirmişlerdir (Dobbelaar 1963 Muumlller 2011)

Resim 116 DARthroplasti operasyonu iccedilin kemik greftinin alındığı ve uygulandığı yerin

iskelet uumlzerindeki ve radyografideki goumlruumlntuumlsuuml A Kemik greftinin alındığı yer B Kemik

greftinin uygulandığı yer C Uygulanan greftin radyografik goumlruumlntuumlsuuml (Luck 2011)

110282 Endikasyon

Bu teknik eklem yuumlzeyinde dejeneratif değişikliklerin yeni başladığı TPO iccedilin geccedil

kalınmış olgularda kullanılabilmektedir (Hupp ve ark 2007 Slocum ve Slocum 2009

Gahring 2011) DARthroplasti‟ nin osteoartrozun goumlruumllmeye başladığı TPO iccedilin geccedil

kalınmış olgular ile total kalccedila protezine aday olgular arasındaki boşluğu kapattığını total

kalccedila protezinin de pahalı ve uygulanabilirliğinin zor olması nedeniyle DARthroplasti‟ nin

bir kat daha oumlnem kazandığını ifade etmektedir (Hupp ve ark 2007 Gahring 2011)

Gahring (2011) DARthroplasti‟ nin kalccedila ekleminin biyomekaniğini bozmadığına kalccedila

eklemini sabitleştirdiğine DARthroplasti sonrasında boumllgesel anatomi değiştirilmediği

iccedilin uygulanabilecek diğer tekniklerin de oumlnuumlnuumln kapatılmadığına dikkat ccedilekmektedir

Ayrıca erişkin olmayan koumlpeklerde oumlzellikle 2 yaşından buumlyuumlk olan ve caput femoris ve

acetabulumun kıkırdak boumllgelerinin etkilendiği eklem yuumlzeyi dejenerasyonlarının başladığı

hayvanlarda uygulanmaması gerektiğini belirtmektedir

A B

C

27

Slocum ve Slocum (2009) kalccedila ekleminde meydana gelen dejeneratif değişimlerin

şiddetine goumlre tekniği standart minoumlr ve majoumlr DARthroplasti olarak

sınıflandırmaktadırlar Kalccedila ekleminin lukzasyona uğradığı caput femorisin eklem

kapsuumlluumlne dayandığı lig caputis ossis femorisin maksimum gerilme noktasına ulaştığı

olgularda standart DARthroplasti acetabulumun yerleşiminde herhangi bir anormalliğin

goumlzlenmediği ancak derinliğinde bir sığlaşmanın dikkati ccedilektiği olgularda minoumlr

DARthroplasti displazinin şiddetli lig caputis ossis femorisin yıkımlandığı buna bağlı

olarak caput femoris‟ in laterale ve dorsale yer değiştirdiği şiddetli ağrı yangı ve aşırı

şekilde sinoviyal sıvı birikimi goumlzlenen olgularda youmlntemi majoumlr DARthroplasti olarak

isimlendirmektedirler

Gahring (2011) minor DARthroplastide ala ossis ileum‟ dan alınan tek

kortikokanseloz greft kullanırken standart DARthroplastide 2 kortikokanselloumlz greft

major DARthroplastide ise 2‟ nin uumlzerinde kortikokanselloumlz greft kullanmaktadır

110283 Operasyon tekniği

İki aşamadan oluşmaktadır İlk olarak kortikokanseloz kemik greftin ileumdan

alınması ve daha sonra da alınan parccedilanın dorsal acetabular kenara yerleştirilmesidir

(Resim 116) (Dobbelaar 1963)

Ala osis ilinin cranio-dorsalinden alınan kemik greft gerekli oumllccediluumlmler yapılarak

yarım yay şeklinde hazırlanır kalccedila eklemi ve oumlzellikle kapsuumllası zarar goumlrmeden kaslar

diseke edilir kemik greft dorsal kenara kortikal kemik vidası ile yerleştirilir (Slocum ve

Slocum 1998 Ferreira ve ark 2007 Hupp ve ark 2007)

Operasyon genel anestezi (tercihen inhalasyon anestezisi) altında gerccedilekleştirilir

Koumlpek lateral pozisyonda tespit edilir Boumllge genişccedile tıraş ve dezenfekte edilir Operasyon

boumllgesi steril serviyetlerle sınırlandırılır (Hupp ve ark 2007)

Ala osis iliumrsquodan greft eldesi Deri ensizyonu spina iliaca dorsalis cranialis

uumlzerinde cranial olarak başlar ve kalccedila eklemi yakınına kadar orta hatta paralel bir şekilde

caudal olarak devam eder Spina iliaca dorsalis cranialis ndash caudalis‟leri accedilığa ccedilıkarmak

iccedilin subkutan dokular gluteal fascia ve yağ dokusu aynı hat uumlzerinden ensize edilir

Suumlngerimsi kemik grefti toplanması ve kırıklarda olduğu gibi sadece ala osis ilii‟ nin

lateral (gluteal) yuumlzeyinin accedilığa ccedilıkarılması gerekirse spina iliaca dorsalis caudalis

oumltesinde sonlanacak şekilde m gluteus medius‟ un periostal origosuna spina iliaca

dorsalis cranialis‟ in yakınında ilium‟un lateral kenarı uumlzerinde uumlzerinde bir ensizyon

28

yapılır Daha sonra kemik kesiciler kullanılarak ileum kanadından bir kesit greft olmak

uumlzere elde edilir (Piermattei ve Flo 1997 Hupp ve ark 2007)

Dorsal acetabular kenara yaklaşım Operasyon kalccedila eklemi uumlzerinde trochanter

hizasından ligamentum sacrotuberaleye kadar uzanan m biceps femorisin cranialine

paralel lineer bir deri ensizyonu ile başlatılır Fascia kesilerek m biceps femoris caudale

m gluteus superficialis ve m gluteus medius craniale doğru ekarte edilerek boumllge accedilığa

ccedilıkartılır Bu noktada eklem kapsuumlluuml sadece m gluteus profundus ve m gemellus‟ un

cranial kısmının arasından palpe edilebilir Eklem kapsuumlluumlnuumln kastan ayrı seyreden caudal

kısmı kemikten ve acetabulum caudalinden serbestleştirilir M gluteus profundus eklem

kapsuumlluumlnden ve pelvisten acetabulumun posterior ve uumlst kısmını ortaya ccedilıkarmak iccedilin

yukarıya kaldırılır Acetabulumun lateral korteksinin etrafına 35 mm lik korumalı matkap

ile yaklaşık 6-10 delik accedilılır Bu aşamada eklem kapsuumllasını perfore etmemeye oumlzen

goumlsterilir İleumdan elde edilen ve yarım ay şeklinde hazırlanan kortikokanseloz kemikte

proximal median distal de birer delik accedilılır Daha sonra 2-0 PDS (Ethicon) ile

acetabulumun lateral korteksine accedilılan deliklerden geccedilirilen ipliklerle karşı karşıya dikilir

Bu greft eklem kapsuumllasının proximal noktasından m gluteus profundusun altından

geccedilecek şekilde iplikler youmlnlendirilerek dikilmelidir Greftler kan akımını engellemeyecek

şekilde oumlnceden accedilılmış deliklerden acetabulum ile temas ederler Kortikospongiyoumlz

şeritler ayrıca eklem kapsuumlluumlnuumln serbest kalan kısmına yerleştirilirler M gluteus

profundus m obturatorius internus‟ un cranial kenarına greftleri korumak amacı ile

dikilir M biceps femoris m gluteus‟un fascia‟ sı birlikte dikilir Daha sonra deri rutin

tarzda kapatılır (Slocum ve Slocum 1998 Hupp ve ark 2007)

İyileşme suumlrecinde implant operasyonu izleyen 2-3 hafta sonrasında dorsal kenar

uumlzerindeki periosta bağlanmaya başlar Koumlpeğin 6 hafta suumlre ile hareketlerinin kısıtlanması

ve tasma ile dolaştırılması gerekir 6 haftadan sonra yavaş yavaş hayvana verilen yuumlkuumln

artırılmasına ve 10 haftadan sonra tasmasız serbest dolaşmasına izin verilir Destek olarak

konulan kortikal vidaların da boumllgeden uzaklaştırılmamasında yarar vardır (Slocum ve

Slocum 1998 Hupp ve ark 2007)

Gahring (2011) toplam 11 klinik olgu uumlzerinde uygulanan (doumlrduumlne unilateral

doumlrduumlne bilateral DARthroplasti uumlccediluumlne de bir tarafına TPO diğer tarafına DARthroplasti)

DARthroplasti‟nin 1-3 yıl suumlre ile klinik ve radyolojik olarak izlendiğini belirtmektedir

Elde edilen sonuccedillarda herhangi bir ağrıya rastlanmadığını ve hareket accedilısından

hayvanların oldukccedila aktif olduklarını bildirmektedir Ayrıca bu suumlrede hasta sahiplerinin

29

goumlruumlşlerinin de aynı doğrultuda olduğunu bir tarafına DARthroplasti diğer tarafına TPO

uygulanan koumlpeklerin uzun doumlnem sonuccedilları karşılaştırıldığında DARthroplasti uygulanan

kalccediladaki sonuccedilların TPO uygulanan kalccediladakilere oranla daha uumlstuumln olduğuna dikkat

ccedilekmektedir Koumlpeklerin klinik olarak 64‟ uumlnuumln muumlkemmel 36‟ sının ise iyi

olduğunu ifade etmektedir

30

2 GERECcedil YOumlNTEM

21 Gereccedil

Ccedilalışma materyalini ADUuml Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Kliniğine kalccedila eklemi

displazisi (KED) şikacircyeti ile getirilerek klinik ve radyolojik muayeneleri yapılan değişik

ırk (4 Alman Ccediloban Koumlpeği 4 Golden Retriever 3 Labrador Retriever 3 Kangal 2

Rottweiller 2 melez 1 Boxer ve 1 Mastif) yaş (4ndash24 ay) ve cinsiyette (13 erkek 7 dişi)

toplam 20 (yirmi) adet koumlpek oluşturdu Koumlpeklerden biri (10 numaralı vaka-Alman ccediloban

koumlpeği dişi) operasyondan sonra 3 aylık doumlnem iccedilerisinde trafik kazası sonucu oumllduuml ve

ccedilalışmadan ccedilıkarıldı Dolayısıyla uzun doumlnem değerlendirmeler toplam 19 koumlpek uumlzerinde

gerccedilekleştirildi (Ccedilizelge 21)

Ccedilalışma ADUuml- HADYEK‟in 13062008 tarih ve 2008023 sayılı onayı ile Adnan

Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Hayvan Hastanesinde gerccedilekleştirildi

Ccedilizelge 21 Ccedilalışmayı oluşturan koumlpeklerin ırk yaş ve cinsiyet dağılımları

Irk Yaş Cinsiyet

1 Melez 11 Aylık Erkek

2 Kangal 15 Aylık Erkek

3 Labrador Retriever 8 Aylık Erkek

4 Kangal 6 Aylık

Erkek

5 Rottweiller 8 Aylık Dişi

6 Kangal 4 Aylık

Erkek

7 Alman Ccediloban Koumlpeği 6 Aylık

Dişi

8 Melez 12 Aylık Dişi

9 Mastif 55 Aylık Erkek

10 Alman Ccediloban Koumlpeği 11 Aylık

Dişi

11 Labrador Retriever 8 Aylık Dişi

12 Alman Ccediloban Koumlpeği

55 Aylık Erkek

13 Golden Retriever 13 Aylık Erkek

14 Boxer 24 Aylık Erkek

15 Golden Retriever 12 Aylık

Erkek

16 Golden Retriever 8 Aylık Dişi

17 Alman Ccediloban Koumlpeği

5 Aylık Erkek

18 Golden Retriever 55 Aylık Dişi

19 Labrador Retriever 6 Aylık Erkek

20 Rottweiller 12 Aylık

Erkek

31

22 Youmlntem

221 Preoperatif Muayeneler

2211 Preoperatif klinik muayeneler

Alınan anamnez bilgilerinden sonra her koumlpeğin sedasyonsuz ve sedasyonlu klinik

muayenesi yapıldı Sedasyonsuz klinik muayenede ilk oumlnce yuumlruumlme ve koşturma

denemeleri yapılarak hayvanın yuumlruumlyuumlşuuml ve hareketleri değerlendirildi İnspeksiyonda

pelvik ve gluteal kasların durumuna bakıldı (Resim 21) Daha sonra abduksiyon eksternal

rotasyon testi kalccedila ekstensiyon testi duruş testi ve topallık testleri uygulandı Abduksiyon

eksternal rotasyon kalccedila ekstensiyon ve duruş testleri ağrının varlığı veya yokluğu

accedilısından değerlendirildi Ayakta duruş testinde hayvanın oumln ayakları kaldırılarak

reaksiyon verme durumları hiccedil bazen ve her zaman reaksiyon veriyor olarak

değerlendirildi Topallık testinde hastanın topallama durumu ve ekstremiteye ağırlık verme

dereceleri kontrol edildi Buna goumlre 0 derece topallık yok 1 derece hafif duumlzeyde aksak

yuumlruumlyuumlş 2 derece topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veriyor 3 derece topallık var

ekstremiteye suumlrekli ağırlık vermiyor 4 derece topallık var ekstremiteye hiccedil yuumlk vermiyor

şeklinde değerlendirildi Aktivite testinde hasta sahiplerinden alınan bilgiler doğrultusunda

hastaların guumln iccedilindeki hareketleri normal kısıtlı ve ccedilok kısıtlı olarak değerlendirildi

Resim 21 Ccedileşitli vakalara ait preoperatif goumlruumlntuumller A 13 nolu olgunun preoperatif

goumlruumlnuumlmuuml 13 aylık erkek golden retriever B 14 nolu olgunun preoperatif goumlruumlnuumlmuuml 2

yaşlı erkek boxer

2212 Preoperatif radyolojik muayeneler

Radyolojik muayenelerde ADUuml Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalında

bulunan Comed Marka (Comed Medical System Korea) 150 Kv 500mAS guumlcuumlnde

A B

32

hareketli ve bucky‟ li masaya sahip roumlntgen cihazı kullanıldı Roumlntgen filmlerinin

banyoları Colenta Marka (Mediphot 900E Avusturya) tam otomatik roumlntgen banyo

cihazında yapıldı

Sedasyon altındaki koumlpeklerin klinik muayeneleri tamamlandıktan sonra kalccedila

ekleminin roumlntgenleri ccedilekildi Standart OFA pozisyonunda grafiler alınmak uumlzere koumlpekler

sabit roumlntgen cihazının masasına yerleştirilen x-ray yatağı uumlzerine sırt uumlstuuml konularak film

kaseti uumlzerine kalccedila kısmı gelecek şekilde yatırıldı Arka ayaklar bir yardımcı tarafından

diz ve tarsal eklemler tam olarak gerdirilene kadar ccedilekildi Bacaklar femurlar birbirleri ile

paralel olana kadar addukte edildi Femurlar patellalar dorsal olarak merkezlenene kadar

iccedileri doğru doumlnduumlruumllduuml Bu pozisyonda kalccedila ekleminin radyografik goumlruumlntuumlleri alındı

(Resim 22) Elde edilen roumlntgen filmleri uumlzerinde Norberg skalası kullanılarak Norberg

accedilıları belirlendi Ayrıca caput femoris ve acetabulum dejeneratif değişikliklerin varlığı

youmlnuumlnden de değerlendirildi

222 Postoperatif Muayeneler

2221 Postoperatif klinik muayeneler

Operasyon yapılan koumlpeklerin ilk postoperatif muayeneleri hastaların dikişlerinin

alınması iccedilin ccedilağrıldığı 10 guumlnde yapıldı Koumlpeklerin uumlrinasyon defekasyon

palpasyondaki tepkileri yuumlruumlme aktiviteleri duruş pozisyonları değerlendirildi Bu suumlre

zarfında hasta sahiplerine hayvanların ani hareketlerini engellemek iccedilin belirli bir suumlre

kafes istirahatı yaptırmaları oumlnerildi

2222 Postoperatif radyolojik muayeneler

Operasyondan sonra 1 ve 3 ay ve 12 aylarda standart ventro-dorsal pozisyonda

sedasyon altında pelvis boumllgesinin standart OFA pozisyonunda radyografileri alınarak

Norberg Accedilısı caput femoris ve acetabulum‟daki dejenerasyonlar youmlnuumlnden

değerlendirildi (Resim 22)

33

Resim 22 Standart OFA pozisyonunda radyografilerin alınması A X-ray yatağı

uumlzerinde koumlpeğe pozisyon verirken B Diz ve tarsal eklemin gerdirilmesi C Femurların

birbiri ile paralel olması iccedilin bacakların addukte edilmesi

223 Anestezi

Tuumlm koumlpekler 12 saatlik accedillığı takiben 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg

kg Egevetreg) deri altı yolla uygulanarak anestezinin antikolinerjik premedikasyonu yapıldı

Sedatif ndash analjezik premedikasyon iccedilinse 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20

mgkg Egevetreg) in kas iccedili enjeksiyonu uygulandı 10 dakika sonra 5 mgkg ketamine

hydrochloride (Alfamine 100mgkg Egevetreg) in damar iccedili enjeksiyonu ile induumlksiyon

gerccedilekleştirildi Takiben koumlpeklere endotracheal tuumlp yerleştirildi ve yarı kapalı anestezi

cihazı ile (SMS 2000 Klasik Vent ndash V Marka SMS Tıbbi Cihaz Elek Elekt İnş Teks

Turz Oto San ve Tic Ltd Şti Ankara) 2 lik konsantrasyonda isoflurane (İsoflurane -

USP Adekareg

) solutulması ile anestezi suumlrduumlruumllduuml (Resim 23C)

A B

C

34

Resim 23 Hastanın operasyona hazırlanmasına ait goumlruumlntuumller AOperasyon boumllgesinin

tıraşlanmış goumlruumlntuumlsuuml B Operasyon boumllgesinin antiseptik solusyonla sterilize edildiği

goumlruumlntuuml C Hastanın entuumlbasyonu yapıldıktan sonra operasyon masasındaki goumlruumlntuumlsuuml

224 Modifiye DARthroplasti Tekniği

Operasyon sırasında asepsi ve antisepsi kuralları titizlikle yerine getirilerek

boumllgenin tıraş ve dezenfeksiyonu sonrası operasyon sahası steril serviyet bezleri ile

sınırlandırıldı (Resim 23 Resim 24) Kalccedila eklemine dorsal intergluteal yaklaşımla

ulaşıldı Deri ensizyonu trochanter major uumlzerinde odaklanıp femurun cranialine

seyrederek distalde femurun frac14‟uumlne kadar devam etti proksimalde ise craniale doğru

kıvrılıp dorsal orta hatta yakın sonlandırıldı Deri kenarları diseke ve retrakte edilerek

ensizyon proksimalde m gluteus superficialisin cranial sınırı boyunca fascia gluteus‟a

doğru uzatıldı Collum femoris boyunca yapılan kuumlt diseksiyon ve ayırmalar ile dorsalde

m gluteus medius ve profundus lateralde m vastus lateralis ve medialde m rectus femoris

ekarte edilerek eklem kapsuumllasına ulaşıldı Dorsal acetabular kenar uumlzerindeki yapışmalar

elevatoumlr ile uzaklaştırılarak kalccedila ekleminin dorsal duvarı accedilığa ccedilıkarıldı Bu arada

A B

C

35

karşılaşılan kuumlccediluumlk kanamalar ligatuumlr veya elektrokoterizasyon ile durduruldu Daha sonra

koumlpeklerin 13 kostası uumlzerinde yapılan deri ensizyonu ve diseksiyonu takiben kosta

columna vertebralise bağlantı yerinden kesilerek ccedilıkartıldı Bu arada şekillenen kanamalar

da ligatuumlr veya elektrokoterizasyon ile durduruldu Ccedilıkartılan kosta 2‟şer santimetrelik 3

eşit parccedilaya boumlluumlnerek serum fizyolojik emdirilmiş steril gazlı bez iccedilerisine alındı (Resim

25) Daha sonra ccedilıkartılan kosta parccedilaları dorsal duvara dril ile eşit aralıklarda accedilılan 3

deliğe horizontal hatta dik gelecek şekilde ccedilakıldı (Resim 26 Resim 27) Boumllge rutin

youmlntemle kapatıldı (Resim 28)

Olası enfeksiyonlara karşı tuumlm olgulara postoperatif 7 guumln boyunca 20000 İUumlkg

dozunda Penisilin G Prokain + Penisilin G Potasyum (İecilline flakon 400000 İUuml

İEUlagayreg) ve 2 mgkg dozunda carprofen (Rimadyl tablet 20 mg Pfizer

reg) kullanılması

oumlnerildi Operasyon boumllgesi povidon iyot (Batticon Adekareg

) ile temizlendi Koumlpekler

postoperatif 10 guumln 1 ay 3 ay ve 1 yılda klinik ve radyolojik olarak kontrol edildiler

36

Resim 24 13 costa‟ nın ccedilıkartılmasına ait goumlruumlntuumller A Costa uumlzerine deri ensizyonu B

Costa‟ nın periostunun ayrılması C Costanın accedilığa ccedilıkarılması ve kesilmesi D Costa‟ nın

periostunun dikilmesi E Subkutan dokunun kapatılması F Derinin kapatılması

A B

C D

E F

37

Resim 25 13 costa‟ nın kortikokanselloumlz kemik grefti olarak hazırlanması A Costa‟nın

steril serviyet uumlzerine alınması B Costa‟ nın 2‟ şer cm‟ lik parccedilalara boumlluumlnmesi C

Boumlluumlnmuumlş parccedilaların ortadan ikiye boumlluumlnmesi D Costa parccedilalarının kama şekline

getirildikten sonraki goumlruumlntuumlsuuml

A B

C D

38

Resim 26 Dorsal acetabular kenara yaklaşım ve greftlerin yerleştirilmesi iccedilin deliklerin

accedilılması A Boumllgenin steril serviyetler ile sınırlandırılması B Deri ensizyonu C Accedilılacak

deliklerin yerlerinin belirlenmesi D Matkap ile greft yerleştirilecek deliklerin accedilılması E

Deliklerin teplenmesi

A B

C

D E

39

Resim 27 Greft‟ lerin yerleştirilmesi ve boumllgenin kapatılması A Greft‟lerin dorsal

acetabular kenar uumlzerindeki deliklere yerleştirildikten sonraki goumlruumlnuumlmuuml B Kasların ve

facia‟nın kapatılması C Derialtı dokuların kapatılması D Derinin kapatılması

A B

C D

40

Resim 28 Hayvanların operasyon sonrası genel goumlruumlntuumlleri A Operasyon sonrası

boumllgenin goumlruumlntuumlsuuml B Dikiş hattının betafix ile kapatılması C-D Hastaların operasyon

sonrası goumlruumlntuumlleri

225 İstatistiksel Analiz

Norberg accedilısı değerleri varyasyonunun kontroluuml iccedilin dağılım analizleri Shapiro-

Wilk testi kullanılarak yapıldı Norberg accedilısı değerleri normallik varsayımlarını

karşılamadığından operasyon oumlncesi ve postoperatif doumlnemler arasındaki farklar Friedman

testi ile değerlendirildi Yapılan uygulamanın postoperatif etkisi istatistiksel olarak oumlnemli

bulunduğunda etkinin operasyon sonrası hangi doumlnem ya da doumlnemlerden kaynaklandığını

belirlemek iccedilin post hoc Wilcoxon testi yapıldı Topallık ayakta durmada guumlccedilluumlk yuumlruumlyuumlş

aktivitesi gibi ordinal veriler de aynı istatistiksel youmlntemler ile değerlendirildi

Nominal veriler (ağrı testleri) Cochran Q testi ile değerlendirildi Yapılan

uygulamanın postoperatif etkisi istatistiksel olarak oumlnemli bulunduğunda etkinin operasyon

A B

C D

41

sonrası hangi doumlnem ya da doumlnemlerden kaynaklandığının analizi iccedilin post hoc McNemar

testi yapıldı Ple005 (alfa yanılma duumlzeyi) anlamlı olarak kabul edildi Verilerin analizi

Statistical Package for the Social Sciences (SPSS for Windows version 150 seri no

416a1604ed18748d3f27) paket programı ile gerccedilekleştirildi (Winer ve ark 1991) Sonuccedillar

ortalama plusmn standart hata (SH) şeklinde verildi

42

3 BULGULAR

31 Preoperatif Bulgular

311 Preoperatif Klinik Muayene Bulguları

Alınan anemnez bilgilerinde hayvanların yuumlruumlmede isteksiz oldukları ccedilabuk

yoruldukları kalccedilalarını sallayarak yuumlruumlduumlkleri merdiven ccedilıkarken ve inerken zorluk

ccedilektikleri ve zıplama hareketlerini yapamadıkları bildirildi Bu veriler doğrultusunda

hayvanların kalccedila displazisi accedilısından değerlendirilmesi uygun goumlruumllerek gerekli klinik ve

radyolojik tanı youmlntemleri uygulandı

Yapılan yuumlruumltme ve koşturma denemelerinde toplam 19 hayvanın 1‟ inde 0 derecede

9‟ unda 1 derece 5‟ inde 2 derece 3‟uumlnde 3 derece 1 inde 4 derece topallık goumlzlendi

Ancak 0 ve 1 derecedeki koumlpeklerin de sallantılı yuumlruumlyuumlşle birlikte merdiven ccedilıkmada

zorlandıkları ayakta durma testinde rahatsız oldukları ve erken yoruldukları goumlruumllduuml

Pelvis ve gluteal boumllge kaslarının da hafif atrofik olduğu dikkati ccedilekti Abduksiyon

eksternal rotasyon testi kalccedila ekstensiyon testi ve duruş testleri sonucu kalccedila ekleminden

kaynaklanan bir ağrı olduğu saptandı Kalccedila ekstensiyon testinde tuumlm olgular pozitif ağrı

reaksiyonu verirken 5 ve 13 nolu hastaların abduksiyon eksternal rotasyon testi ve duruş

testinde ağrı reaksiyonu vermediği tespit edildi Bu hastaların norberg accedilı değerlerine goumlre

operasyona alınmasına karar verildi (Ccedilizelge 37)

312 Preoperatif Radyolojik Muayene Bulguları

Koumlpeklere ait roumlntgen filmleri uumlzerinde yapılan oumllccediluumlmler sonucunda elde edilen

Norberg accedilılarına ait ortalamalar Ccedilizelge 31‟de verildi Radyolojik muayeneler sonucunda

16 olguda (1 2 3 4 5 7 8 9 11 12 13 14 15 16 17 18 numaralı olgular) unilateral 4

olguda (6 10 19 20 numaralı olgular) ise bilateral KED saptandı Bunlardan 11 olguda

sağ 5 olguda sol 4 olguda ise her iki tarafa DARthroplasti uygulanmasına karar verildi

43

Ccedilizelge 31 Standart OFA pozisyonunda norberg accedilılarının değerlendirme sonuccedilları

Accedilı

Doumlnem

Norberg accedilıları (n =22)

Preoperatif doumlnem 9232plusmn204a

Postoperatif 3 ay 940plusmn194a

Postoperatif 1 yıl uumlstuuml 9536plusmn195b

ab Aynı Suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir ( plt001)

32 Postoperatif Bulgular

321 Postoperatif Klinik Muayene Bulguları

Klinik ve radyolojik olarak kalccedila displazisi teşhisi konan 20 olgudan 11 tanesinin

sağ tarafına 5 tanesinin sol tarafına ve 4 tanesininde her iki tarafına DARthroplasti

operasyonu uygulandı Operasyon suumlreleri ortalama 90 10 (80-100) dakika suumlrduuml

Koumlpeklerin operasyondan hemen sonra ayakta ve hareketli oldukları goumlzlendi

Postoperatif 5 ile 8 guumlnler arasında 3 koumlpekte kostanın alındığı boumllgede koleksiyon

şekillendi Bunlardan biri fakuumllte dışında oumlzel veteriner kliniklerinde tedavi edilirken ikisi

ise kliniğimizde uygun şekilde tedavi edildi Koumlpeklerin operasyondan sonra zıplama

koşma ve kalccedila ekleminin abduksiyonuna neden olabilecek hareketlerinin engellenmesi

oumlnerildi Hasta sahipleri tarafından postoperatif periyotta hayvanların operasyon oumlncesi

klinik tabloya goumlre hızlı bir duumlzelme goumlsterdiği bildirildi İleri zamanlarda yapılan

kontrollerde herhangi bir komplikasyon goumlzlenmedi

Postoperatif 3 aylık doumlnemdeki kontrollerde 19 hayvanın 10‟ unda 0 derecede 6‟

sında 1 derece 2‟sinde 2 derece 1‟inde 3 derece topallık goumlzlenirken 4 derece topallık

hiccedilbir hayvanda goumlzlenmedi Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemdeki kontrollerde ise 19

hayvanın 17‟ sinde 0 derecede 1‟ inde 1 derece 1‟ inde 2 derece topallık goumlzlenirken 3

ve 4 derece topallıklar hiccedilbir hayvanda goumlzlenmedi Uygulanan ağrı testlerinde operasyon

uygulanan 22 kalccedila eklemi iccedilin kalccedila ekstensiyon testinde 3 aylık doumlnemde 12 eklemin

ağrı reaksiyonu vermediği 1 yıllık doumlnemde ise 20 kalccedila ekleminde ağrının ortadan

kalktığı fakat 6 ve 19 nolu olgularda hafif derecede ağrı hissinin olduğu tespit edildi

Abduksiyon eksternal rotasyon testinde preoperatif doumlnemde ağrı tespit edilen 20 kalccedila

ekleminden 3 aylık doumlnemde 16 kalccedila ekleminde ağrı ortadan kalkarken 1 yıllık doumlnemde

44

20 kalccedila ekleminde ağrıya rastlanmadı 6 ve 19 nolu olgularda ise yine hafif derecede ağrı

tespit edildi Duruş testi sonuccedillarında ise 3 aylık doumlnemde 10 hayvan ayakta durmakta

guumlccedilluumlk yaşamazken 7 hasta bazen 2 hasta ise ccediloğunlukla guumlccedilluumlk yaşadı 1 yıllık doumlnemde

ise 6 ve 17 nolu hastalar dışında ayakta durma guumlccedilluumlğuumlnuumln tamamen ortadan kalktığı bu iki

hastada da bazen guumlccedilluumlk yaşandığı saptandı (Ccedilizelge 37)

322 Postoperatif Radyolojik Muayene Bulguları

Operasyon uygulanan olgularda 3 aylık doumlnem Norberg accedilı bulgusu 940plusmn194 (74-

104) olarak belirlendi 1 yıllık doumlneme ait Norberg accedilı bulgusu ise 9536plusmn195 (72-105)

olarak kaydedildi (Ccedilizelge 31)

33 Uygulanan Testlere İlişkin İstatistiksel Sonuccedillar

331 Kalccedila Ekstensiyon Testi Sonuccedilları

Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları Ccedilizelge 32‟de sunuldu Uygulanan kalccedila

ekstensiyon testine goumlre post hoc MacNemar test sonucu preoperatif doumlnem ile postoperatif

3 aylık doumlnem arasında istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt0001) preoperatif doumlnem ile

Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt0001) ve

postoperatif 3 aylık doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında ağrı bulgusunun

goumlzlenmemesi accedilısından istatistiksel olarak anlamlı (plt001) idi (Resim 31)

Ccedilizelge 32 Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları

Ağrı (n)

Doumlnem

Yapılan ağrı değerlendirmelerı (n = 22)

Ağrı Yok Ağrı Var

Preoperatif Doumlnema

0 22

Postoperatif 3Ayb 12 10

Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemc

20 2

abc Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt0001)

45

332 Abduksiyon Eksternal Rotasyon Testi Sonuccedilları

Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları Ccedilizelge 33‟de sunuldu Preoperatif

doumlnem değeri postoperatif 3 ay doumlnem değeri ile kıyaslandığında post hoc MacNemar test

sonucu ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi istatistik accedilısından oumlnemli (plt0001) preoperatif

doumlnem değeri postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem değeri istatistik accedilısından oumlnemli (plt0001)

postoperatif 3 ay doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem sonuccedilları ise istatitik accedilısından

oumlnemsiz bulundu (pgt005) (Resim 31)

Ccedilizelge 33 Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları

ab Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt0001)

333 Ayakta Duruş Testi Sonuccedilları

Ayakta duruş testi sonuccedilları Ccedilizelge 34‟de sunuldu Ayakta duruş testi sonuccedilları

(post hoc Wilcoxon test) preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık doumlnemde (plt0001)

postoperatif 3 aylık ile post operatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında (plt0001) ve preoperatif

doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemler arasında ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi

accedilısından (plt001) istatistiksel olarak anlamlı bulundu (Resim 31)

Ağrı (n)

Doumlnem

Yapılan ağrı değerlendirmelerı (n=22)

Ağrı Yok Ağrı Var

Preoperatif Doumlnema

2 20

Postoperatif 3Ayb

16 6

Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemb 20 2

46

Ccedilizelge 34 Ayakta duruş testi sonuccedilları

Reaksiyon ()

Doumlnem

Hiccedil Reaksiyon

Vermiyor

Bazen Reaksiyon

Veriyor

Her zaman

Reaksiyon Veriyor

Preoperatif doumlnema

106 526 368

Postoperatif 3 ayb

579 368 53

Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc

895 105 0

abc Farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt001)

334 Aktivite Testi Sonuccedilları

Aktivite testi sonuccedilları Ccedilizelge 35‟de sunuldu Buna goumlre post hoc Wilcoxon test

sonucu preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık doumlnem (plt0001) postoperatif 3 Aylık

doumlnem ile post operatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem (plt001) ve preoperatif doumlnem ile postoperatif 1

yıl uumlstuuml doumlnem arasında ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi accedilısından (plt0001) istatistiksel

olarak anlamlı bulundu

Ccedilizelge 35 Aktivite testi sonuccedilları

Aktivite ()

Doumlnem

Normal Aktivite Kısıtlı Aktivite Ccedilok kısıtlı

Aktivite

Preoperatif doumlnema

0 474 526

Postoperatif 3 ayb

368 526 106

Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc

789 211 0

abc Farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt001)

335Topallık Testi Sonuccedilları

Topallık testi sonuccedilları Ccedilizelge 36‟da sunuldu Hastalarda uygulanan topallık

testine goumlre post hoc wilcoxon test sonucu preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık

doumlnem arasında (plt0001) postoperatif 3 ay ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem (plt0001) ve

preoperatif doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem değerleri arasında (plt0001) topallık

bulgusunun goumlzlenmemesi accedilısından istatistiksel accedilıdan anlamlılık vardı

47

Ccedilizelge 36 Topallık testi sonuccedilları

Derece ()

Doumlnem

0 1 2 3 4

Preoperatif doumlnema

53 368 368 158 53

Postoperatif 3 ayb

421 421 105 53 0

Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc

842 105 53 0 0

abc Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir

0 derece- topallık yok

1 derece- hafif derece aksak yuumlruumlyuumlş

2 derece- topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veriyor

3 derece- topallık var fakat ekstremiteye suumlrekli ağırlık veremiyor

4 derece- topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veremiyor

336 Standart OFA Pozisyonunda Norberg Accedilılarının Değerlendirme Sonuccedilları

Standart OFA pozisyonunda Norberg accedilılarının değerlendirme sonuccedilları Ccedilizelge

31‟de sunuldu Norberg accedilılarında meydana gelen değişim post hoc Wilcoxon test

sonucuna goumlre preoperatif doumlnem ile postoperatif 3 ay doumlnemleri arasındaki sonuccedillar

istatistiki olarak anlamsızken (pgt005) preoperatif doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml

doumlnemler arasındaki sonuccedillar (plt005) ve postoperatif 3 ay ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml

doumlnemler arasındaki sonuccedillar anlamlı (plt005) bulundu (Resim 32 Resim 33 Resim 34

Resim 35 Resim 36 Resim 37)

48

Ccedilizelge 37 Norberg accedilısı kalccedila ekstensiyon testi abduksiyon eksternal rotasyon testi duruş testi aktivite ve topallık testinin preoperatif

postoperatif 3ay ve 1 yıl bulgularına toplu bir bakış

Kalccedila Ekstensiyon Testi ve Abduksiyon Eksternal Rotasyon Testi iccedilin (+)= var (-)=yok Aktivite Testi iccedilin (A) = Normal Aktivite (B)= Kısıtlı Aktivite (C)= Ccedilok Kısıtlı

Aktivite Duruş Testi İccedilin (A)= Hiccedil Reaksiyon Vermiyor (B)= Bazen Reaksiyon Veriyor (C)= Herzaman Reaksiyon Veriyor Topallık Testi İccedilin (0 Derece)= Topallık Yok

(1 Derece)= Hafif Derece Aksak Yuumlruumlyuumlş (2 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Ağırlık Veriyor (3 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Suumlrekli Ağırlık

Veremiyor (4 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Ağırlık Veremiyor

Preoperatif Bulguları Postoperatif 3 Ay Bulguları Postoperatif 1 Yıl Bulguları

NA Kalccedila Ext Testi

Abd Ekst Rot

Testi

Duruş Testi

Aktivite Testi

Topallık Testi

NA Kalccedila Ext Testi

Abd Ekst Rot Testi

Duruş Testi

Aktivite Testi

Topallık Testi

NA Kalccedila Ext Testi

Abd Ekst Rot

Testi

Duruş Testi

Aktivite Testi

Topallık Testi

Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol

1 89 83 + + B C 3 91 eksizyon + + B B 2 94 eksizyon - - A A 0

2 104 93 + + B B 1 104 93 - - A B 0 105 92 - - A A 0

3 102 106 + + B B 0 104 106 - - A A 0 105 106 - - A A 0

4 98 109 + + B B 1 100 109 + - A A 0 101 108 - - A A 0

5 102 105 + - A B 1 102 103 - - A A 0 102 102 - - A A 0

6 102 96 + + + + C C 4 99 86 + + + + C C 3 1005 91 - + - + B B 2

7 92 101 + + B B 1 95 101 + - A A 0 98 102 - - A A 0

8 89 82 + + C C 3 945 90 - - B B 1 101 100 - - A A 0

9 84 92 + + C C 2 85 94 - - B B 1 845 93 - - A A 0

10 99 104 + + + + B B 1 101 104 + - + - A A 0 Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex

11 104 88 + + B B 1 103 90 + - B B 0 103 89 - - A A 0

12 90 97 + + C B 2 90 99 - - B A 1 91 98 - - A A 0

13 105 101 + - A B 1 105 1025 - - A A 0 105 104 - - A A 0

14 109 102 + + C C 2 108 102 - - A B 1 108 102 - - A A 0

15 91 106 + + B C 1 97 106 - - A B 0 97 106 - - A A 0

16 95 99 + + B C 1 96 99 - - A B 0 97 100 - - A A 0

17 75 85 + + C C 3 88 103 + - B B 2 92 103 - - B B 0

18 65 78 + + C C 2 78 65 - - C B 1 81 71 - - A B 0

19 86 75 + + + + B C 2 76 74 + + + + B C 1 72 78 + - + - A B 1

20 94 94 + + + + B B 1 95 95 + - + - A A 0 98 97 - - - - A A 0

49

Resim 31 Uygulanan ccedileşitli testlere ait goumlruumlntuumller A - B Kalccedila ekstensiyon testi

C Ayakta duruş testi D ndash E ndash F Abduksiyon eksternal rotasyon testi

A B

C D

E F

50

Resim 32 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 15 aylık erkek kangal koumlpeğe ait

radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 104 Sol 93) B Postoperatif

3 ay roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 104 Sol 93) C Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA)

goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 103 Sol 89)

A B

C

51

Resim 33 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti sol tarafa eksizyon arthroplastisi uygulanan

11 aylık erkek melez koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml

(Sol 83 Sağ 89) B Postoperatif 3 ay roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol eksizyon

arthroplastisi Sağ 91) C Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol eksizyon

arthroplastisi Sağ 94)

A B

C

52

Resim 34 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık erkek Labrador

Retriever koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 102 Sağ

106) B Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 105 Sağ 106)

Resim 35 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 6 aylık erkek Kangal koumlpeğe ait

radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 100 Sağ 106) B Postoperatif

1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 100 Sağ 110)

A B

A B

53

Resim 36 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 13 aylık erkek Golden Retriever

koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ91 Sol 106) B

Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 97 Sol 106)

Resim 37 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık dişi Rottweiler koumlpeğe

ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ102 Sol 105) B

Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 102 Sol 103)

A

A

B

B

54

4 TARTIŞMA

Kalccedila displazisi ilk kez 1930 lu yılların başlarında Alman Ccediloban Koumlpeklerinde

teşhis edilmiştir O guumln iccedilin ender rastlanan bir hastalık olarak duumlşuumlnuumllmuumlş olmasına

rağmen iri ırk koumlpeklerin ccedilok sık karşılaşılan genetik bir eklem problemi olarak halen

guumlncelliğini korumaktadır (Aslanbey ve Candaş 1994 Hupp ve ark 2007) Uzun yıllardır

bilinmesine ve seleksiyon uygulanmasına rağmen henuumlz kontrol altına alınamamıştır

Kalccedila displazisinin sağaltımında birccedilok youmlntem geliştirilmiştir Ağrının giderilmesi

amacıyla neurektomi (Ballinari ve ark 1995) akupunktur (Kwon ve ark 2006) altın

implantasyonu (Jaeligger ve ark 2007) ve m pectineusun myotomisi (Moses 2000)

uygulanabilir Cerrahi amaccedilla yapılan operasyonlar musculus pectineus myektomisi

(Moses 2000) Juvenile Pubic Symphysiodesis (Schulz ve Dejardin 2002) intertrochanteric

osteotomi (Remedions ve Fries 1995 Piermattei ve Flo 1997) eksizyon arthroplastisi

(Duff ve Campbell 1977 İki ve Sağlam 2004 Kuumlrkluuml 2010) total kalccedila protezi (Gay 1963

Muumlller 1970) uumlccedilluuml pelvik osteotomi (Piermattei ve Flo 1997)‟ dir

DARthroplasti TPO iccedilin geccedil kalınmış osteoartroz şekillenmiş total kalccedila protezine

aday olgular iccedilin ideal bir youmlntem olarak tanımlanmaktadır Ancak KED‟si sağaltımında

oldukccedila yeni bir teknik olup ccedilok sayıda hayvana uygulanamamış ayrıca uzun doumlnem

sonuccedilları elde edilememiştir Bu youmlnuuml ile tartışmalıdır (Hupp ve ark 2007 Slocum ve

Slocum 2009 Gahring 2011) Sunulan ccedilalışmada 20 klinik olguluk bir seride youmlntem

modifiye edilerek uygulanmış olguların 1 yıllık goumlzlem sonuccedilları literatuumlr bilgiler ışığı

altında tartışılarak aktarılmıştır

KED gelişiminde risk faktoumlrlerinin başında genetik (Hedhammar 1979 Corley ve

Keller 1989 Alexander 1992 Kealy ve ark 1992) beslenme (Anon 1973 Hazewinkel

1994 Olmstead 1998) ve fazla hareket (Haan ve ark 1993) gelmektedir Hayvan Ortopedi

Birliğinin (OFA) standartları ve bu konudaki disiplinli ccedilalışmaları sonucunda Avrupa ve

Amerika uumllkelerinde displazi oranlarında oumlnemli azalmalar olmasına rağmen Alman

Ccediloban Koumlpeği Akita İnu Labrador Retriever Golden Retriever Rottweiller gibi koumlpek

ırklarının yanı sıra ulusal değerlerimiz Kangal Akbaş ve Tuumlrk Ccediloban Koumlpeklerinde de

halen buumlyuumlk bir problem olarak guumlncelliğini korumaktadır (Aslanbey ve Candaş 1994

Durmuş ve Han 2005 Hupp ve ark 2007) Materyali oluşturan koumlpekler 4‟ uuml Alman

Ccediloban Koumlpeği 4‟ uuml Golden Retriever 3‟ uuml Labrador Retriever 3‟ uuml Kangal 2‟ si

Rottweiller 2‟ si melez 1‟ i Boxer ve 1‟ i Mastif şeklinde ırk dağılımı goumlsterdi

55

Koumlpekler genetik olarak displazi accedilısından risk grubu iccedilerisinde yer alsın veya

almasın kalorisi yuumlksek besinlerle beslenmesinin hastalığın gelişiminde etkili olacağı ifade

edilmektedir Oumlzellikle genetik accedilıdan displazi yatkınlığı bulunan koumlpeklerde aşırı kilo

alımının eklemde osteoarthritis oluşumunu hızlandırdığına dikkat ccedilekilmektedir Bu

konuda iri ırk koumlpeklerin 3 ndash 10 aylık doumlnemlerinin ccedilok oumlnemli olduğuna vurgu

yapılmaktadır (Anon 1973 Olmstead 1998) Alınan anamnez bilgilerinde olguların

tamamının evde hazır mamalar ile beslendiği kaydedildi Ancak duumlzenli egzersiz

yaptırıldığı da ifade edildi Klinik ve radyolojik muayeneler sonucu yapılan

değerlendirmelerde displazi accedilısından eklemlerde meydana gelen değişim hastaların buumlyuumlk

kısmında minimal duumlzeyde iken klinik belirtilerde hafif seyrediyordu Birccedilok olgu rutin

displazi kontroluuml sırasında saptanan değişimlere ilişkin olarak operasyona alındı

Literatuumlr verilerde (Yuumlcel ve Bakır 1993 Swenson ve ark 1997 Altunatmaz ve ark

2003 Hupp ve ark 2007) cinsiyetin displazi uumlzerindeki etkisi ccedilelişkilidir Kimi

araştırmacılar (Yuumlcel ve Bakır 1993 Swenson ve ark 1997) dişilerde kimileride

(Altunatmaz ve ark 2003 Hupp ve ark 2007) erkeklerde daha sık goumlruumllduumlğuumlnuuml bildirirken

kimi araştırıcılar da (Sarıerler 2003) cinsiyetin oumlnemli olmadığını bildirmektedirler Bakır

(1992) toplam 250 olguluk bir taramada displazi goumlruumllme oranını dişilerde 39

erkeklerde 295 olarak belirtmektedir Sunulan ccedilalışmada 20 koumlpekten 13bdquouuml (65) erkek

7‟si (35) dişi idi Bu sayı kesin bir yargı iccedilin oldukccedila az olmakla birlikte Hupp ve ark

(2007) ile Altunatmaz ve ark (2003)‟nın bulguları ile benzerlik goumlsterirken Swenson ve

ark (1997) Bakır (1992) ile Yuumlcel ve Bakır (1993)‟ın goumlruumlşleri ile farklılık goumlstermektedir

Kalccedila displazili koumlpeklerin genellikle merdiven ccedilıkmada zorlandığı tavşan gibi

arka ayakları uumlzerinde zıpladıkları yattıkları yerden zor kalktıkları yuumlruumlyuumlşlerinde arka

bacaklarda sallantı oturuşta asimetri hareket etmede isteksizlik ve ccedilabuk yorulma

belirlendiği ifade edilmektedir (Deny ve Butterworth 2000 Durmuş ve Han 2005 Vezzoni

ve ark 2005) Alınan anamnez bilgilerinde hasta sahiplerinin ilk dikkatini ccedileken klinik

bulgu topallık yuumlruumlmede isteksizlik sallantılı yuumlruumlyuumlş ve hafif koşturmalarda tavşan gibi

zıplama olarak ifade edildi Klinik muayenede olguların tamamında merdiven ccedilıkarken

zorlanma oumlnemli bir kısmında (18 olgu) hafif koşturulduğunda tavşan gibi arka ayakları

uumlzerinde zıplama yattıkları yerden kalkmada zorlanma (9 olgu) goumlzlendi Ayrıca tuumlm

olgularda sallantılı yuumlruumlyuumlş oturuşta asimetri ve hareket etmede isteksizlik ve ccedilabuk

yorulma dikkati ccedilekti Elde edilen bulgular anılan literatuumlrler (Deny ve Butterworth 2000

Durmuş ve Han 2005 Vezzoni ve ark 2005) ile paralellik goumlsterdi

56

Klinik muayenede kalccedila ekleminin gevşekliğinin belirlenmesinde birccedilok youmlntem

kullanıldığı bildirilmektedir Bu youmlntemler hayvanlara sedasyonlu ve sedasyonsuz olarak

yapılmaktadır (Bojrab ve ark 1988 Madsen ve Svalostoga 1995 Adams ve ark 1998

Puerto ve ark 1999 Lust ve ark 2001 Oumlzsoy 2002a)

Hupp ve ark (2007) radyografik oumllccediluumlmler ile abduksiyon eksternal rotasyon testi ve

kalccedila ekstensiyon testlerinde duyulan ağrı arasında bir ilişkiye rastlamadıklarını

bildirmektedirler Ayrıca Deny ve Butterworth (2000) bu testlerin her zaman pozitif sonuccedil

vermeyeceğini ifade etmektedirler Ccedilalışmada tuumlm olgulara sedasyonsuz abduksiyon

eksternal rotasyon ve kalccedila ekstensiyon testleri uygulandı Bunlardan 18 olguda

abduksiyon eksternal rotasyon testinin sonucu ağrı varlığı accedilısından pozitif iken diğer 2

olguda negatif idi Bu olguların tamamında radyografik incelemelerde displaziye ilişkin

bulgular vardı Bu iki olgunun ağrı testlerine negatif yanıt vermesinin displaziye ilişkin

dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olmasından kaynaklandığı kanısına varıldı

Kalccedila displazisinin radyografik tanısında standart OFA pozisyonunda alınan ventro-

dorsal goumlruumlntuumller uumlzerinde Norberg-Olson accedilı oumllccediluumlmleri değerli bilgiler verir JPS TPO ve

DARthroplasti gibi eklemin yapısını bozmayan sağaltım youmlntemleri sonrası acetabulumun

caput femorisi kuşatma etkinliğini belirlemede de yararlıdır (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve

ark 2007 Gahring 2011) Ccedilalışmada Norberg accedilı oumllccediluumlm ortalaması operasyon oumlncesi

9232plusmn204 iken postoperatif 3 ay 940plusmn194 postoperatif 1yıl ve daha uumlstuumlndekilerde

9536plusmn195 olarak oumllccediluumllduuml Operasyon sonrası değerler ile operasyon oumlncesi değerler

karşılaştırıldığında meydana gelen artış istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt001) bulundu Hupp

ve ark (2007) DARthroplasti oumlncesi standart OFA pozisyonunda Norberg accedilı ortalamasını

857plusmn108 ve operasyon sonrası 1 yıllık doumlnemde 898plusmn92 olarak oumllccedilmuumlşlerdir Ccedilalışmada

preoperatif ve postoperatif doumlnem değerleri karşılaştırıldığında operasyon sonrası doumlnemde

meydana gelen artış istatistiksel olarak anlamlı bulundu

DARthroplasti iliumdan alınan kemik greftin kalccedila eklemi kapsuumllası uumlzerine

taşınması ve taşınan greftin dorsal acetabular kenar uumlzerine birkaccedil vida ile tutturulması

esasına dayanmaktadır Boumlylece taşınan greftin dorsal acetabular kenar ile buumltuumlnleşmek

sureti ile dorsal acetabulum kenarını uzatacağı aynı zamanda eklem kapsuumllasını

destekleyerek gerilmeyi azaltarak ağrıyı ortadan kaldıracağı ifade edilmektedir (Hupp ve

ark 2007 Slocum ve Slocum 2009 Muumlller 2011 Gahring 2011) Slocum ve Slocum

(2009) ve Gahring (2011) dorsal acetabular kenarı iliumdan alınan kemik greftiyle

uzattıklarını ve lukzasyona uğrayan kalccedila eklemine stabilite sağladıklarını ifade

57

etmektedirler Kemik greftin eklem kapsuumlluumlnuumln dış tarafını kapatacak şekilde

yerleştirildiğini boumlylece eklem kapsuumlluumlnuuml destekleyerek caput femoris‟ in eklem

kapsuumlluumlne yaptığı etkiyi hafiflettiğini ve eklenen greftin zamanla gelişerek ve pelvisle

kaynaşarak dahada stabil bir hal alıp caput femoris ile eklem kapsuumlluumlnuumln uyumuna destek

sağladığını vurgulamaktadırlar Ferreira ve ark (2007) crista iliacadan kemik parccedilası

almışlar alınan kemik parccedilasını dorsal acetabular kenarın periostal boumllgesini kuumlrete ederek

buraya iki kortikal vida ile tutturduklarını ifade etmektedirler Sunulan ccedilalışmada kortiko-

kanselloumlz kemik doku 13 kostadan temin edildi Kostadan elde edilen uumlccedil adet kemik doku

parccedilası dorsal acetabular kenar uumlzerinde accedilılan deliklere greft materyali olarak ccedilakıldı

Eklem kapsuumllası uumlzerinde herhangi bir işlem yapılmadı Teknik boumlylece modifiye edilmiş

oldu

Yukarıda anılan ccedilalışmaların (Slocum ve Slocum 2009 Gahring 2011) uzun doumlnem

kontrollerinde aktivitenin iyi duumlzeyde olduğu topallık belirtilerinin ortadan kalktığı ifade

edilmektedir Sadece Slocum ve Slocum (2009) ilgili kalccedila ekleminde abduksiyonun

sınırlı olduğuna dikkat ccedilekmektedirler Ccedilalışmada uzun doumlnem kontrollerde hayvanlarının

aktivitelerinin iyi duumlzeyde olduğu topallık belirtilerinin ortadan kalktığı belirlendi ayrıca

hasta sahipleri tarafından da operasyon oumlncesi belirtilerin duumlzeldiği ifade edildi Klinik

bulgulara ilişkin preoperatif ile postoperatif doumlnemlere ait veriler arasında istatistiksel

olarak klinik duumlzelme accedilısından anlamlılık (Aktivite iccedilin plt0001 topallık iccedilin plt001)

saptandı Postoperatif goumlzlemlerde kalccedila ekleminde Slocum ve Slocum (2009)‟un

bulgularının aksine abduksiyonun normal ve ağrısız olduğu tespit edildi Anılan ccedilalışmada

(Slocum ve Slocum 2009) abduksiyonun ağrılı olmasının nedenini standart

DARthroplastide kapsuumlla uumlzerine dikilen kemik gereftin zamanla olgunlaşarak dorsal

kenarın aşırı uzamasına bağlanmaktadır

Hupp ve ark (2007) 2 yılı aşkın suumlre izledikleri olgularda aktivite ayakta duruş

atlama abduksiyon ve adduksiyonda ağrı belirtilerine rastlamadıklarını kaydetmektedirler

Ferreira ve ark (2007) postoperatif 18ay kontrollerinde koumlpeklerin aktivitesinin yeterli ve

normal duumlzeyde olduğu bildirmektedirler Slocum ve Slocum (2009) operasyonu izleyen 1

yıl ve uumlzeri kontrollerde duruş ve yuumlruumlyuumlş testlerinin normal olduğunu fakat abduksiyon

testinde sınırlı harekete rastladıklarını ifade etmektedirler Filho ve Selmi (2001)

operasyon oumlncesi 14 koumlpeğin tamamında topallık bulguları ve ağrı testlerinde pozitif sonuccedil

elde etmişken operasyon sonrası 1 2 ve 12 aylarda yaptıkları topallık muayenesi ve ağrı

bulgularının oumlnemli derecede azalarak ortadan kalktığına dikkat ccedilekmektedirler

58

Operasyona alınan olgulardan 9 adedi 1 yıl ve daha uzun suumlre izlendiler Bu koumlpeklerin

klinik kontrollerinde abduksiyon eksternal rotasyon ve ekstensiyon testlerinde herhangi bir

ağrı belirtisi ve sınırlamaya rastlanmadı aynı zamanda duruş ve yuumlruumlyuumlş testleride

normaldi Klinik muayene bulguları Slocum ve Slocum (2009)‟ un saptadıkları abduksiyon

pozisyonunda sınırlanma dışında anılan ccedilalışmaların (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve ark

2007) klinik bulguları ile oumlrtuumlşmekte idi

Bazı araştırmacılar (Hupp ve ark 2007 Gahring 2011) bilateral kalccedila eklemi

displazisi belirlenen ve DARthroplasti uygulanmasına karar verilen olgularda her iki kalccedila

eklemine aynı guumln iccedilerisinde muumldahale ettiklerini ve operasyon sonrası sonuccedilların olumlu

olduğunu bildirmektedirler Ayrıca Slocum ve Slocum (2009) ve Gahring (2011) tek

seansta bir kalccedilaya pelvik osteotomi diğer kalccedilaya DARthroplasti uyguladıklarını rapor

etmektedirler Sunulan ccedilalışmada her iki kalccedila ekleminde displazi tespit edilen 4 olguya

DARthroplasti operasyonu aynı guumln iccedilerisinde uygulandı Postoperatif doumlnemde klinik

accedilıdan bu koumlpeklerin gelişimi ile tek tarafa DARthroplasti operasyonu uygulananlar

arasında belirgin bir fark goumlzlenmedi

Ferreira ve ark (2007) kemik greftini yerleştirmek iccedilin dorsal boumllgedeki kapsuumlla

uumlzerinde yatak hazırlanırken uygulanan kuumlretaja bağlı olarak bir denervasyonun

şekillendiğini ve buna bağlı olarak hayvanların operasyon sonrasında ilk guumln itibariyle

ağrısız bir şekilde ayaklarını kullanabildiklerini bildirmektedirler Hupp ve ark (2007)

kapsuumllanın dorsalinin denervasyonuna bağlı olarak postoperatif ağrının kısmen daha az

olduğunu ifade etmektedirler Ccedilalışmada dorsal duvar uumlzerine kemik greftlerin

yerleştirilmesi iccedilin delik accedilma işlemi oumlncesi boumllgede kuumlt diseksiyon uygulandı Yukarıda

anılan goumlruumlşler (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve ark 2007) doğrultusunda kesin olmamakla

birlikte denervasyon işleminin gerccedilekleşmesi olasıdır Zira postoperatif doumlnemde ağrıya

ilişkin ciddi bir problem ile karşılaşılmaması bu duumlşuumlnceyi destekler niteliktedir

Hupp ve ark (2007) operasyon sonrası 6 haftalık suumlreccedilte koumlpeklerin 10‟ar dakikalık

yavaş tempoda ve tasmalı olarak gezdirilmesine 6 haftadan sonra 14 guumlnde bir 10‟ar

dakika uzatılarak devam ettirilmesine izin verdiklerini bildirmektedirler Tasmasız

yuumlruumlyuumlşe operasyondan 3 ay sonra geccedilildiğini ifade etmektedirler Luck (2011) hastaların

8 hafta kısa tasmalarla uzun olmayan yuumlruumlyuumlşler yapabileceğini bu suumlreden sonra normal

aktivitelerine devam edebileceğini belirtmektedir Ccedilalışmada modifiye DARthroplasti

uygulanan olguların tamamında ertesi guumlnden başlayarak 1 hafta suumlre ile kontrolluuml olarak

kısa tasma ve yuumlruumlyuumlşlerle gezdirilmeleri bir haftadan sonra operasyondan oumlnceki normal

59

ve tasmasız yuumlruumlyuumlşlere geccedilmeleri oumlnerildi Literatuumlr verilerle (Hupp ve ark 2007 Luck

2011) kıyaslandığında normal ve tasmasız yuumlruumlyuumlşe bu kadar kısa suumlrede geccedililmesinde

yerleştirilen greftin hayvanın normal hareketleri esnasında uygulandığı yerden

ccedilıkmayacağının oumlngoumlruumllmesi etkili oldu Aynı zamanda hareketsizliğe bağlı olarak olası

kas atrofilerinin engellenmesi veveya oluşan atrofilerin duumlzelmesinde hızlanma sağlayarak

eklem stabilitesini olumlu youmlnde etkileyeceği duumlşuumlncesinden hareketle boumlyle bir planlama

yapıldı Nitekim postoperatif goumlzlemlerde gelişim beklentiler doğrultusunda oldu

Hupp ve ark (2007) operasyondan 3-4 guumln sonra 4 koumlpekte kolleksiyon şekillendiğini

bildirmektedirler 3 koumlpekte de greftlerin dorsale deplasmanı sonucunda şiddetli ağrı ve

operasyon sonrası yaklaşık 5-6 haftalarda sıccedilrama ve atlamalardan kaynaklandığı

duumlşuumlnuumllen n ishiadicus felci şekillendiğini kaydetmektedirler Slocum ve Slocum (2009)

bir olguda geccedilici siyatik sinir disfonksiyonu şekillendiğini ve bunun postoperatif 6 aylık

doumlnemde normale doumlnduumlğuumlnuuml belirtmektedirler Aynı ccedilalışmada birkaccedil olguda siyatik

sinirin konulan greft ile ligamentum sakrotuberale arasına sıkışması nedeniyle

komplikasyon yaşandığı ve ligamentin kesilmesi yoluyla problemin ortadan kalktığı ifade

edilmektedir Sunulan ccedilalışmada 3 olguda kortiko-kanselloumlz doku elde etmek iccedilin kostanın

ccedilıkarıldığı boumllgede postoperatif 4-5 guumlnlerde kolleksiyon gelişti Bunlardan 2 sine klinikte

muumldahale edildi ve koleksiyon punksiyon yapılarak boşaltıldı sonrasında herhangi bir

nuumlks yaşanmadı Uumlccediluumlncuuml olgu telefonla youmlnlendirilerek oumlzel bir klinikte punksiyon

yapılarak koleksiyonun boşaltılması sağlandı Yapılan işlemden 1 hafta sonra tekrar

koleksiyona bağlı şişme şekillendiği ve bu şişkinliğin operasyonla yine aynı oumlzel veteriner

kliniğinde alındığı hasta sahibi tarafından uumlccediluumlncuuml ayda yapılan kontrollerde bildirildi

Ccedilalışmada siyatik sinirin etkilendiği herhangi bir komplikasyona rastlanmadı Bunda

boumllgeye yaklaşımda titiz bir diseksiyon işlemi uygulanmasının yanı sıra dorsal acetabular

kenara ccedilakılan implantın siyatik siniri tehdit etmeyecek noktalara yerleştirilmesinin etkili

olduğu duumlşuumlnuumllduuml

Gahring (2011) 11 koumlpek uumlzerinde yaptığı ccedilalışmada 4 koumlpekte operasyon sonrası

tuumlm aktivitelerin normal ve topallığın olmamasına rağmen zıplama hareketlerini

yapamadıklarını bildirmektedir Slocum ve Slocum (2009) koumlpeklerin zıplama

hareketlerini yapabildiğini fakat bir koumlpekte zıplama sırasında ağrı olduğunu

belirtmektedir Postoperatif doumlnemde yapılan kontrollerde ve hasta sahiplerinden alınan

bilgiler doğrultusunda koumlpeklerin kısa suumlre iccedilerisinde operasyon oumlncesi doumlnemlerinden ccedilok

daha iyi bir aktiviteye kavuştukları topallık kıyaslaması accedilısından operasyon oumlncesine

60

goumlre daha iyi oldukları ifade edildi klinik muayenelerde zıplama hareketlerini kolaylıkla

yapabildikleri goumlzlendi

Duff ve Campbell (1977) 267 koumlpek uumlzerinde yaptıkları ekzisyon arthroplastisi

sonrası 30 oranında mekanik topallığın devam ettiğini koumlpeklerin 50 sinin 8-10 hafta

75 bdquoinin 10 ndash 12 hafta sonrasında normal yuumlruumlyuumlş yapabildiklerini belirtmektedirler Off

ve Matis (1997) yaptıkları ccedilalışmada 132 koumlpeğe eksizyon arthroplastisi operasyonu

uyguladıklarını ve postoperatif 4 yıl sonrasında hayvanların 32‟ sinin iyi duumlzeyde

yuumlruumlduumlğuumlnuuml duumlzguumln bir kas yapısına sahip olduğunu ve bacaklarına ağırlık verdiğini

20‟ sinde hafif kas atrofisi ve topalık olduğunu bacaklarına yuumlk vermekte problem

yaşadıklarını ve 48‟ inde ciddi şekilde suumlrekli topallık kas atrofisi ve oumlzellikle egzersiz

sonrası ve soğuk hava şartlarında bacağına ağırlık vermediklerini bildirmektedirler Kuumlrkluuml

(2010) ekzisyon arthroplastisi yapılan 20 koumlpekten 3 tanesinin ilgili bacağı

kullanmadığını 4 tanesinin 3 ay sonunda 8 tanesinin 3-6 ay 4 tanesinin 6-12 ay arasında

basmaya başladığını ifade etmektedir Yaygınguumll (2005) TPO uygulanan yedi koumlpeğin

postoperatif birinci guumlnde ayakta ve hareketli olmasına karşın ileri zamanlarda yuumlruumlme

problemleri ile karşılaşıldığına dikkat ccedilekmektedir Altunatmaz ve ark (2003) TPO

uygulanan 22 koumlpekte postoperatif 3-5 guumlnlerde orta derecede topallık goumlruumllduumlğuumlnuuml ve 20-

25 guumln sonra operasyon yapılan bacağa ağırlık vermeye başladığını bildirmektedirler

Ayrıca 7 erkek koumlpeğin uumlrinasyon sırasında arka bacağını abduksiyona alırken zorlandığını

belirtmektedirler Anılan ccedilalışma (Duff ve Campbell 1977 Off ve Matis 1997 Altunatmaz

ve ark 2003 Yaygınguumll 2005 Kuumlrkluuml 2010) sonuccedilları ile kıyaslandığında postoperatif

doumlnemde koumlpeklerin daha kısa suumlrede ve daha etkili bir duumlzelme goumlsterdikleri goumlruumllduuml

Operasyon youmlntemi ve olgulara bağlı olarak sonuccedilların değişebileceği kabul edilmekle

birlikte modifiye DARthroplasti‟ nin bu youmlnuuml ile avantajlı olduğu soumlylenebilir

Musculus pectineus myektomisi kalccedila displazisi sağaltımında palyatif bir youmlntem

olarak kullanılır Displazi tedavisinde yalnız musculus pectineus myektomisi

uygulandığında uzun doumlnem postoperatif bulgularda eklem stabilitesinin artmadığı

osteoartritik değişiklerin devam ettiği ve ağrının tamamen ortadan kalkmadığı bildirilmiştir

(Remedions ve Fries 1995) Ccedilalışmada elde edilen bulgular ışığı altında Modifiye

DARthroplasti‟ nin eklem stabilitesini artırdığı ve ağrıyı tamamen ortadan kaldırdığı

goumlzlendi Fakat osteoartritik değişiklikler musculus pectineus myektomisinde olduğu gibi

hafif duumlzeyde devam etti

61

Barut ve ark (2011) 22 koumlpek uumlzerinde uyguladıkları DARthroplasti

operasyonunda kalccedila ekleminde şekillenen osteoarthritin durduğunu veya gelişiminin

yavaşladığını hayvanların yuumlruumlyuumlş fonksiyonlarının duumlzeldiğini ve operasyon sonrası

nonsteroid anti inflamatuar ilaccedilların kullanımına ihtiyaccedil duyulmadığını bildirmektedirler

Ccedilalışmada tuumlm olgulara 7 guumln suumlre ile 2 mgkg dozunda karprofen (Rimadyl 20 mg tablet

Pfizerreg) uygulandı Uzun doumlnem nonsteroid anti inflamatuar ilaccedil kullanımına gerek

duyulmadı

62

5 SONUCcedil

Kalccedila eklemi displazisinin sağaltımı amacı ile uygulanan ldquoModifiye DARthroplastirdquo

tekniğinin etkinliği klinik ve radyografik youmlntemlerle izlendi Toplam 20 klinik olgu

uumlzerinde yuumlruumltuumllen ccedilalışmadan elde edilen sonuccedillar aşağıda oumlzetlendi

1 Klinik muayenede koumlpeklerde topallık goumlruumllme oranı preoperatif doumlnemde

947 iken operasyon sonrası 3 ayda 579‟ a 1 yıl ve daha uzun doumlnemde

158‟ e geriledi Kalccedila ekstensiyon testi preoperatif doumlnemde tuumlm olgularda

ağrı varlığı accedilısından pozitif iken postoperatif 3 aydan sonraki kontrollerde 1

olgu dışında ağrı bulgusuna rastlanmadı Abduksiyon eksternal rotasyon testinde

hem sağ hem sol eklemler iccedilin 19 olguda ağrı mevcut iken postoperatif

kontrollerde birer olgu dışında ağrının ortadan kalktığı goumlzlendi Ayakta duruş

testi displazi varlığı accedilısından preoperatif doumlnemde 1 olguda negatif 19 olguda

pozitif sonuccedil verirken operasyon sonrası kontrollerde 19 olguda negatif 1 olguda

pozitif sonuccedil verdi

2 Radyografik değerlendirmelerde OFA pozisyonunda alınan ventro-dorsal

radyogramlar uumlzerinde yapılan oumllccediluumlmlerde Norberg accedilı değerleri preoperatif

doumlnem 9232plusmn204 1 yıl uumlstuuml postoperatif doumlnemde 9536plusmn195 olarak belirlendi

Postoperatif doumlnemde meydana gelen artış preoperatif doumlneme goumlre istatiksel

accedilıdan oumlnemli bulunmasına rağmen yeterli değildi Dejeneratif değişimlerde

ilerlemenin de devam ettiği goumlzlendi

3 Postoperatif doumlnem kontrollerde preoperatif doumlnem ile kıyaslandığında

koumlpeklerin daha aktif goumlruumlntuuml iccedilerisinde olduğu dikkati ccedilekti ve bu durum hasta

sahipleri tarafından da ifade edildi Koumlpeklerin hiccedilbirinde kas atrofisi goumlruumllmedi

4 Orijinal youmlntemde dorsal acetabular kenara taşınan kortiko-kanselloumlz kemiğin

kenarı uzatarak caput femoris‟ in acetabulum tarafından bir soket gibi kuşatıldığı

ifade edilmektedir Modifiye DARthroplasti‟de taşınan kemik greftleri dorsal

acetabular kenarı uzatmadı dejeneratif değişimleri de durdurmadı

5 Literatuumlr verileri ile kıyaslandığında modifiye DARthroplasti‟nin klinik olarak

(kuumlccediluumlk bir seride de olsa) benzer sonuccedilları verdiği dejeneratif değişimlerin

minimal duumlzeyde olduğu olgularda sorunların protez ve benzer cihazlara gerek

kalmadan ccediloumlzuumlme ışık tutabileceği kanısına varıldı

63

6 Tekniğin eklem kapsuumllasında meydana gelen denervasyon veya ldquokortiko-

kanselloumlzrdquo kemik doku taşınımına ilişkin bir ldquokoumlk huumlcre tedavisirdquo accedilısından

etkinliğinin accedilığa kavuşturulması amacıyla irdelenmesi youmlnuumlnde kontrolluuml

denemelere de gereksinim duyulmaktadır

64

OumlZET

DERİNCEGOumlZ OOuml Koumlpeklerde Kalccedila Displazisinin ldquoModifiye DARthroplastirdquo

Tekniği ile Sağaltımı Uumlzerine Klinik Ccedilalışmalar

Bu ccedilalışmada kalccedila eklemi displazisinin sağaltımı amacı ile uygulanan ldquoModifiye

DARthroplastirdquo tekniğinin etkinliğinin klinik ve radyografik bulgular ışığı altında

değerlendirilmesi amaccedillandı

Ccedilalışma materyalini klinik ve radyolojik bulgular sonucunda KED tanısı konan 4-24

ay yaşları arasında değişik ırk ve cinsiyette (13 erkek 7 dişi) toplam 20 adet koumlpek

oluşturdu Radyolojik muayeneler sonucunda 16 olguda unilateral 4 olguda ise bilateral

olmak uumlzere ve 11 olguda sağ 5 olguda sol 4 olguda ise her iki tarafa DARthroplasti

uygulanmasına karar verildi

Oniki saatlik accedillığı takiben 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg kg Egevetreg)

deri altı yolla uygulanarak anestezinin antikolinerjik premedikasyonu yapıldı Sedatif ndash

analjezik premedikasyon iccedilinse 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20 mgkg

Egevetreg) in kas iccedili enjeksiyonu uygulandı 10 dakika sonra 5 mgkg ketamine

hydrochloride (Alfamine 100mgkg Egevetreg) in damar iccedili enjeksiyonu ile induumlksiyon

gerccedilekleştirildi Takiben koumlpeklere endotracheal tuumlp yerleştirildi ve yarı kapalı anestezi

cihazı ile (SMS 2000 Klasik Vent ndash V Marka SMS Tıbbi Cihaz Elek Elekt İnş Teks

Turz Oto San ve Tic Ltd Şti Ankara) 2 lik konsantrasyonda isoflurane (İsoflurane -

USP Adekareg

) solutulması ile anestezi suumlrduumlruumllduuml

Operasyon boumllgesi asepsi ve antisepsi kurallarına goumlre hazırlandı Kortikokanselloumlz

kemik greft olarak onuumlccediluumlncuuml kostadan yararlanıldı Dorsal acetabular duvar accedilığa ccedilıkarıldı

Dorsal duvar uumlzerine birbirine eşit uzaklıkta dril ile uumlccedil delik accedilılarak kosta parccedilaları bu

deliklere ccedilakıldı Boumllge uygun şekilde kapatıldı

Postoperatif birinci guumlnde koumlpeklerin hepsinin ayakta ve hareketli oldukları

goumlzlendi

İleri doumlnemde yapılan (10 Guumln 3ve 12 ay) klinik muayenelerde yuumlruumltme ve

koşturma abduksiyon eksternal rotasyon kalccedila ekstensiyon ve ayakta duruş testleri

sonuccedilları preoperatif doumlnemle kıyaslandığında daha iyi olduğu goumlruumllduuml

65

Ccedilalışmada Norberg accedilı oumllccediluumlm ortalaması preopertif doumlnemde 9232plusmn204 iken

postoperatif 3 ay 940plusmn194 postoperatif 1yıl ve daha uumlstuumlndekilerde 9536plusmn195 olarak

oumllccediluumllduuml

Sonuccedil olarak ldquoModifiye DARthroplasti‟derdquo taşınan kortiko-kanselloumlz greftler

Dorsal Acetabulum Kenarını uzatmadı ve dejeneratif değişimleri durdurmadı Bununla

birlikte kuumlccediluumlk bir seride de olsa dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olduğu

olgularda sorunların protez ve benzeri cihazlara gerek kalmadan ccediloumlzuumllebileceği

duumlşuumlnuumllduuml Tekniğin eklem kapsuumllasında bir denervasyona yol accedilarak veya ldquokortiko-

kanselloumlzrdquo kemik doku taşınımına ilişkin bir ldquokoumlk huumlcre tedavisirdquo etkisi sonucu etkin

olduğu youmlnuumlndeki beklentilerin accedilığa kavuşturulması amacıyla kontrolluuml denemelere

gereksinim olduğu kanısına varıldı

Anahtar Kelimeler DARthroplasti Kalccedila Eklemi Koumlpek

66

SUMMARY

DERİNCEGOumlZ OOuml Clinical studies on the treatment of hip dysplasia by ldquoModified

DARthroplastyrdquo in dogs

The aim of this study was to evaluate the efficiency of ldquoModified DARthroplastyrdquo

technique‟s on treatment of hip dysplasia according to the clinical and radiographical

findings

For this purpose study was carried out on 20 dogs in different breed sexes (13

Male 7 Female) and ages (4-24 months) which had diagnosed hip dysplasia according to

clinical and radiographical findings According to radiographical findings DARthroplasty

was performed in 16 dogs unilaterally (11 right and 5 left) and in 4 dogs bilaterally

Following the 12 hours fasting period anticholinergic premedication of anaesthesia

was induced by subcutaneously injection of 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg

kgEgevet reg

) After that sedative-analgesic premedication was archieved by intramuscularly

injection of 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20 mgkgEgevetreg

) Ten minutes later

induction was archieved by 5 mgkg ketamine hydrochloride (Alfamine 100mgkgEgevet reg

)

injection intravenously Following the induction endotracheal intubation was completed

and anaesthesia was maintained by inhalation of 2 isoflurane concentration (Isoflurane -

USP Adekareg

) by using semi-closed circuits anaesthetic machine (SMS 2000 VentndashV

SMS Medical Aparts Elec Elecr Build Text Tour Car Ind

and Trade Ltd Co Ankara)

Operation area is prepared according to routine asepsis and antisepsis procedure

Thirteenth rib was used as corticocancellous bone graft According to routine surgical

procedure dorsal acetabular rim was revealed Grafts were placed into three holes which

were drilled at equal distance to each other Area was closed in routine manner

At the postoperatively first day it was observed that all the dogs were ambulant

and lively

According to long-term follow up (10th days 3th and 12th months) clinical tests

findings obtained by abduction-external rotation test hip extension test standing test and

walking-running test were better when compare preoperative findings

In this study mean Norberg Angle was measured as 9232plusmn204 940plusmn194 and

9536plusmn195 preoperative postoperative 3th and 12th months respectively

67

As a result in this technique ldquoModified DARthroplastyrdquo transplanted cortico-

cancellous grafts neither extend dorsal acetabular rim nor stoped degenerative changes

However although we carried out this study in a small number of patients we thougt that

in cases which has minimal degenerative changes problems could be solve by using this

method without using prosthesis or similar devices It was also concluded that detailed

controlled trials might be necessary in an attemp to highlight that this technique caused

clinicaly recovery by denervation of joint capsule or by the effects of corticocancellous

bone grafts may acting as ldquostem cellsrdquo

Key Words DARthroplasty Dog Hip Joint

68

KAYNAKLAR

Adams WM Dueland RT Meinen J Q‟ Brien RT Giuliano E Nordheim EV Early

detection of canine hip dysplasia comparison of two palpation and five radiographic

methods Journal of the American Veterinary Medical Association 199834(5)339-346

Aktaş M Koumlpeklerde kalccedila displazisi

(httpwwwakutorgtrmodulesphpname=Newsampfile=articleampsid=2395) Erişim tarihi

06 Ağustos 2007

Alexander JW Canine hip dysplasia Small Animal Practice 1992 22(3)551-557

Altunatmaz K Yuumlcel R Devecioğlu Y Saroğlu M S Ozsoy Treatment of canine hip

dysplasia using triple pelvic osteotomy Veterinary Medicine-Czech 200348(1-2)41-46

Anon Report on canine hip dysplasia Journal of the American Veterinary Medical

Association 1973162(8)662-668

Aslanbey D Candaş A Veteriner Operasyon Ankara Medisan Yayınevi 1994s772-784

Aslanbey D Veteriner Ortopedi ve Travmatoloji Ankara Maya Matbaacılık 1990s128-

140

Aslanbey D Veteriner Ortopedi ve Travmatoloji Ankara 3 Baskı Medisan Yayın Serisi

no 19 1996 s262-264

Bakır B Sivas Kangal koumlpeklerinde kalccedila ekleminin displazi accedilısından klinik ve radyolojik

olarak değerlendirilmesi İstanbul Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml İstanbul

Tuumlrkiye-1992

Ballinari U Montavon PM Huber E Weiss R Pectineus myectomy tenotomy of the

iliopsoas and neurectomy of the joint capsule as symptomatic therapy for coxarthrosis of

the dog Schweiz Arch Tierheilkd 1995137(6)251-257

Barut A Sadak S Nişancı A Long term effects of DARthroplasty surgery in canine hip

dysplasia 22 Cases 17th

FECAVA Eurocongress 6th

TSAVA Congress ldquoModern

Veterinary Practicesrdquo 7-10 Eyluumll 2011 İstanbul ndash Turkey 2011p472

Baruth H Berger L Bradshaw D et al Carprofen in Rainsford KD (ed)

Antiinflammatory and Anti-rheumatic Drugs Volume II Newer Anti-inflammatory Drugs

Rainsford KD ed CRC Press Boca Raton1986 p33ndash47

69

Belfield WO Chronic subclinical survey and canine hip dysplasia Veterinary Medicine

and Small Animal Clinician 1976741399-1401

Bennet D Hip dysplasia and ascorbate therapy fact or fancy Seminars in Veterinary

Medicine and Surgery (Small Animal) 19872(2)152-157

Black AP Triple pelvic osteotomi for juvenile canine hip dysplasia Australian Veterinary

Journal 200078(12)820-824

Bojrab MJ Ellison GW Slocum B Current Technique in Small Animal Surgery 4th

Ed

Baltimore Williams And Wilkins 1988p1145-1151

Chalman J Butler HC Coxofemoral joint laxity and the ortolani sign Journal of the

American Veterinary Medical Association 198521671-676

Charette B Dupuis J Beuregard G Palpation and dorsal acetabular rim radiographic view

for early detection of canine hip dysplasia Veterinary and Comparative Orthopaedics and

Traumatology 200114125-132

Corley EA Keller GG Hip Dysplasia A Guide for Dog Breeders and Owners 2nd

Ed

Columbia Missouri Orthopedic Foundation of Animals 1989p1-27

Dassler CL Canine Hip Dysplasia Diagnosis and Nonsurgical Treatment In Slatter D

(Eds) Textbook of Small Animal Surgery 3rd

Ed Philadelphia WB Saunders

Company 2002p2019-2029

Denny HR Butterworth S The hip A Guide to Canine and Feline Orthopaedic Surgery

4th Ed London Blackwell Science 2000p455-494

Dobbelaar MJ Dislocation of the Hip in Dogs Journal of Small Animal Practice

19634101

Duff R Campbell JR Long term results of excision arthroplasty of the canine hip

Veterinary Record 1977101181-184

Durmuş AS Han MC Bazı Koumlpek Irklarında Kalccedila Displazisi Doğu Anadolu Boumllgesi

Araştırmaları Dergisi 20053(2)106-109

Dursun N Veteriner Anatomi I 3rd

Ed Ankara Medisan Yayıncılık 1995p42-51

Dursun N Veteriner Topografik Anatomi 2nd

Ed Ankara Medisan Yayıncılık

2002p158-160

70

Dyce KM Sack WO Wensing CJG Textbook of Veterinary Anatomy Philadelphia

WB Saunders Company 1987p453-464

Evans H E Christiansen GC Miller‟s Anatomy Of The Dog 2nd

Ed Philadelphia WB

Saunders Company 1979p197-209

Ferreira MP Alievi MM Gomes C Beck CAC Voll J Sia D Filho APF Freire CD

Acetabuloplastia extracapsular para tratamento de displasia coxofemoral em catildeo ndash relato

de caso Acta Scientiae Veterinariae 200735(1)101-104

Filho Padilha JG Selmi AL Evaluation of darthroplasty with bone allograft as a treatment

for hip dysplasia in dogs XXVI World Congress of The World Small Animal Veterinary

Association 8-11 August 2001 Vancouver-Canada) 2001p692

Fluumlckiger MA Friedrich GA Binder H A radiographic stres technique fo evaluation of

Coxafemoral joint laxity in dogs Veterinary Surgery 1999281-9

Fox SM Bums J Burt J The dysplastic hip a crippling problem in dogs Veterinary

Medicine 198782684-693

Gahring DR Long-term results with DARthroplasty

httpwwwsancarlosvetcomOtherProfDARthroplastyDARthroplasty_Long_Term_Foll

owuphtml|~ProfDARthroplastyDARthroplasty_Long_Term_Followuphtml Erişim

tarihi 23 Eyluumll 2011

Gay WI Development of an intramedullary stem canine femoral head and neck prosthesis

Proceedings of the XVIIth World Veterinary Congress 14-21 August 1963 Hannover

1963p1087-1093

Guumllanber EG PennHip Radyografi Kursu Notları 22 Agustos 2004 Istanbul 2004p1-20

Guumlzel N Kangal Koumlpeklerinde Kalccedila Displazisi Uumlzerinde Ccedilalışmalar II Ulusal Veteriner

Cerrahi Kongresi 1-2 Ekim 1990 Alata- Mersin

Haan JJ Beale BS Parker RB Diagnosis And Treatment Of Canine Hip Dysplasia Canine

Practice 199318(3)25-28

Hazewinkel HA Skeletal diseases In Willis JM Simpson KW eds The Waltham Book

of Clinical Nutrition of the Dog and Cat Frome England Butler and Tanner 1994395-

423

71

Hedhammar A Olsson SE Andersson SA Persson L Pettersson L Olausson A Sundgren

PE Canine hip dysplasia study of heritability in 401 litters of German shepherd dogs

Journal of the American Veterinary Medical Association 1979 1741012-1016

Henry GA Radiographic development of canine hip dysplasia Veterinary Clinics of North

America Small Animal Practice 199222559-578

Hupp J Pfeil I Buder A Monig K Pfeil A Schubert K Schulz S Winkler T Die dorsale

Pfannendachplastik nach Slocum ndash Eine retrospektive Studie Der praktische Tierarzt

200788(6)398-409

İki Y Sağlam M Koumlpeklerde caput ve collum femoris‟in exicion arthroplastisi Veteriner

Cerrahi Dergisi 200410(1-2)43-47

Jaeligger GT Larsen S Soslashli N Moe L Two years follow-up study of the pain-relieving effect

of gold bead implantation in dogs with hip-joint arthritis Acta Veterinaria Scandinavica

2007499

Johnson AL Smith CW Pijanowski GJ Hungerford LL Triple pelvic osteotomy effect

on limb function and progression of degenerative joint disease Journal of the American

Animal Hospital Association 199834260-264

Kealy RD Olsson SE Monti KL Lawler DF Biery DN Helms RW Lust G Smith GK

Effects of limited food consumption on the incidence of hip dyplasia in growing dogs

Journal of the American Veterinary Medical Association 1992201857-863

Kinzel S Hein S Von Scheven C Kuumlpper W 10 years experience with denervation of the

hip joint capsule for treatment of canine hip joint dysplasia and arthrosis Berl Tierarztl

Wochenschr Munch 2002115(1-2)53-56

Kuumlrkluuml Ccedil Koumlpeklerde eksizyon arthroplasti operasyonu ve geccedil doumlnem sonuccedilları Adnan

Menderes Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml Aydın Tuumlrkiye-2010

Kwon YD Pittler MH Ernst E Acupuncture for peripheral joint osteoarthritis (A

systematic review and meta-analysis) Rheumatology 2006 45(11)1331-1337

Leighton EA Genetic of canine hip dysplasia Journal of the American Veterinary Medical

Association 19972101474-1479

Luck DR DARthroplasty httpwwwvsrsnetDARthroplastyhtml Erişim tarihi 17

Eyluumll 2011

72

Lust G Todhanter RJ Erb N Dykes NL Williams AJ Burton-Wurster N I Farese JP

Repeatability of dorsolateral subluxation scores in dogs and correlation with macroscopic

appearance of hip osteoartritis American Journal of Veterinary 2001621711-1715

Lust G An overview of the pathogenesis of canine hip dysplasia Journal of the American

Veterinary Medical Association 1997210(10)1443-1445

Lust G Other orthopedic diseases Textbook of small animal surgery 2nd

Ed

Philadelphia WB Saunders Company 19931938-1944

Mackenzie SA Oltenacu EA Leighton W Heritability estimate for temperament scores in

German shepherd dogs and its genetic correlation with hip dysplasia Behavior Genetics

1985 15 475-482

Madsen JS Svalostoga E The joint capsula and joint laxity in dogs with hip dysplasia

Journal of the American Veterinary Medical Association 19952101463-1465

Meomartino L Fatone G Potena A Brunetti A Morphometric assessment of the canine

hip joint using the dorsal acetabular rim view and the centre-edge angle Journal of Small

Animal Practice 2002432-6

Morgan JP Stephens M Radiographic Diagnosis And Control Of CHD Iowa State

Universitesi Press 1988

Moses PA Alternatif surgical methods for treating canine hip dysplasia Australian

Veterinary Journal 200078(12)822-823

Muumlller D Pfannendachplastik mit kortiko-spongioumlsen Knochentransplantaten zur Therapie

der Huumlftgelenksdysplasie und Coxarthrose

httpmueller-heinsbergdePfannendachplastik_2008pdf Erişim Tarihi 23 Eyluumll 2011

Muumlller ME Total hip prosthesis Clinical Orthopaedics 197072(9)46-68

Nickel R Schummer A Seiferle E Wilkens H Wille KH Frewein J The Anatomy of the

Domestic Animals - The Locomotor System of the Domestic Mammals Berlin Verlag

Paul Parey 1986p89-90

Off W Matis U Excision arthroplasty of the hip joint in dogs and cats Clinical

radiographic and gait analysis findings at the surgical veterinary clinic of the Ludwig

Maximilians University of Munich Der praktische Tierarzt 1997 25(4)379-387

73

Olmstead ML Total Hip Replacement Current Techniques in Small Animal Surgery 4th

Ed BaltimoreWilliams and Wilkins 1998p1173-1178

Oumlzsoy S Koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı I klinik değerlendirmeler Veteriner

Cerrahi Dergisi 2002a8(3-4)81-88

Oumlzsoy S Koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı II Radyografik değerlendirme Veteriner

Cerrahi Dergisi 2002b8(2-4)89-95

Piermatei DL Flo GL Hip Dysplasia Brinker Piermatei Flo Handbook of Small Animal

Orthopedics and Fracture Repair PhiladelphiaWB Saunders Company1997p433-465

Piermattei DL Greeley RG An Atlas of Surgical Approaches to The Bones of The Dog

and Cat Philadelphia WB Saunders Company 1979

Puerta DA Smith GK Gregor TP Lafond E Conzemius MG Cabell WL Mckelvie PJ

Relationships between results of the Ortolani method of hip joint palpation and distraction

index Norberg angle and hip score in dogs Journal of the American Veterinary Medical

Association 1999214(4)497-501

Read RA Conservative management of juvenil canine hip dysplasia Australian Veterinary

Journal 200078(12)818-819

Read RA Diagnosis and treatment options for hip dysplasia in dogs

httpwwwvincomproceedingsplxCID=WSAVA2002ampPID=2663 Erişim tarihi 26

Nisan 2010

Remedions AM Fries CL Implant complication in 20 triple pelvic osteotomy Veterinary

and Comparative Orthopaedics and Traumatology 19936202-207

Remedions AM Fries CL Treatment of canine hip dysplasia A review Canadian

Veterinary Journal 199536(8)503-509

Riser WH Rhodes WH Newton CD Hip dysplasia In Newton CD Nunamaker DM

(Eds) Textbook of Small Animal Orthopedics Philadelphia JB Lippincott 1985 953-

980

Riser WH A half century of canine hip dysplasia Seminars in Veterinary Medicine and

Surgery (Small Animal) 1987287-91

74

Sarıerler M Comparison of the ortolani method of hip joint palpation norberg angle and

subluxation index in the diagnosis of hip dysplasia in dogs Veteriner Cerrahi Dergisi

20039(3-4)20-25

Schnelle GB Some new diseases in the dog American Kennel Gaz 19355225

Schulz KS Dejardin ML Surgical treatment of canine hip dysplasia In Slatter D (Eds)

Textbook of Small Animal Surgery 3rd

Ed Philadelphia WB Saunders Company

2002p2029-2059

Slocum B Devine TM Dorsal acetabular rim radiographic view for evaluation of the

canine hip Journal of the American Animal Hospital Association 199026289-296

Slocum B Slocum DT Pelvic Osteotomy For Axial Rotation Of The Acetabular Segment

İn Dogs With Hip Dysplasia The Veterinary Clinics of North America Small Animal

Practice 199222645-682

Slocum B Slocum TD DARthroplasty

httpwwwslocumenterprisescomArticlesdarthroplastyhtm|~httpwwwslocumenterpri

sescomArticlesdarthroplastyhtm Erişim tarihi 07 Haziran 2009

Slocum B Slocum TD Hip Current techniques in small animal surgery 4th

Ed

BaltimoreWilliams and Wilkins 1998p1127-1178

Smith GK Advances in diagnosing canine hip dysplasia Journal of the American

Veterinary Medical Association 19972101451-1457

Swenson L Audell L Hedhammar A Prevalence and ınheritance of and selection for hip

dysplasia in seven breeds of dog in sweden and bebefit cost analysis of a screening and

control program Journal of the American Veterinary Medical Association 1997210207-

214

Todhunter RJ Lust G Hip Dysplasia Pathogenesis In Slatter D (Eds) Textbook of Small

Animal Surgery 3rd

Ed Philadelphia WB Saunders Company 2002p2009-2019

Tomlinson LJ Johnson JC Quantification of measurement of femoral head coverage and

Norberg angle within and among four breeds of dogs American Journal of Veterinary

Research 200061(12)1493-1500

Toumlnnis D General radiography of the hip joint Congenital dysplasia and dislocation of the

hip Berlin Springer Verlag 1987p100-138

75

Trumpatori BJ Mathews KG Roe SR Robertson ID Radiographic anatomy of the canine

coxofemoral joint using the dorsal acetabular rim (DAR) view Veterinary Radiology amp

Ultrasound 200344526-532

Vane JR Botting RM Mechanism of action of anti-inflammatory drugs Scand J

Rheumatol 199625(102)9ndash21

Vezzoni A Dravelli G Corbari A Lorenzi MD Cirla A Tranquillo V Early diagnosis of

canine hip dysplasia European Journal of Companion Animal Practice 200515(2)173-

184

Vezzoni A Boiocchi S Vezzoni L Vanelli AB Bronzo V Double pelvic osteotomy for

the treatment of hip dysplasia in young dogs Veterinary and Comparative Orthopaedics

and Traumatology 20106444-452

Wallace LJ Canine hip dysplasia past and present Seminars in Veterinary Medicine and

Surgery (Small Animal)1987292-106

Winer BJ Donald RB Kenneth MM Statistical principles in experimental desing Third

Ed A Bradford Hill London 1991

Wylie KB DeYoung DJ Drost WT DeYoung BA The Effect of Surgical Approach on

Femoral Stem Position in Canine Cemented Total Hip Replacement Veterinary Surgery

19972662

Yaygınguumll R Koumlpeklerde triple pelvik osteotomi uygulamaları Adnan Menderes

Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml Aydın Tuumlrkiye-2005

Yuumlcel R Bakır B Kangal ccediloban koumlpeklerinde kalccedila ekleminin displazi accedilısından klinik ve

radyolojik olarak incelenmesi İstanbul Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi ve Muumlnih Ludwig-

Maximilians Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Tuumlrk Alman Guumlnleri Tebliğ Kitabı 29 - 30

Nisan 1993 Avcılar-İSTANBUL 1993p83-87

Zhang Z Zhu L Sandler J Friedenberg SS Egelhoff J Williams AJ Dykes NL

Hornbuckle W Krotscheck U Moise NS Lust G Todhunter RJ Estimation of

heritabilities genetic correlations and breeding values of four traits that collectively define

hip dysplasia in dogs American Journal of Veterinary Research 200970(4)483-492

76

OumlZGECcedilMİŞ

1978 yılında Sivas‟ta doğdum İlkokulu Ziya Goumlkalp İlkokulu ortaokul ve lise

oumlğrenimimi Sivas Selccediluk Anadolu Lisesi‟nde tamamladım 1996 yılında Ankara

Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi‟nde okumaya hak kazandım 2001 yılında mezun oldum

2003 yılında Adnan Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı‟nda

Araştırma Goumlrevlisi olarak ccedilalışmaya başladım 2006 yılında aynı Anabilim Dalında

doktora programına başladım Halen Adnan Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi

Cerrahi Anabilim Dalı‟nda araştırma goumlrevlisi olarak ccedilalışmaktayım

77

TEŞEKKUumlR

Doktora oumlğrenimim ve tez ccedilalışmam suumlresince ilgi ve yardımlarını hiccedilbir zaman

esirgemeyen danışmanım Sayın Prof Dr Ali BELGE‟ ye teşekkuumlruuml bir borccedil bilirim

Ayrıca her konuda katkılarını esirgemeyen İstanbul Uumlniversitesi Veteriner

Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyesi Sayın Prof Dr Kuumlrşat OumlZER‟ e Adnan

Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyeleri Sayın

Prof Dr Murat SARIERLER‟ e Sayın Prof Dr Nuh KILICcedil‟ a oumlzellikle tezin bitiş

aşamasında goumlstermiş oldukları yardım ve sabırdan dolayı Anabilim Dalımız Oumlğretim

Uumlyesi Yrd Doccedil Dr Sayın İbrahim AKIN Fizyoloji Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyesi Sayın

Aykut UumlNER‟ e Araştırma Goumlrevlisi Dr Sayın Rahime YAYGINGUumlL Araştırma

Goumlrevlisi Zeynep Bilgen ŞEN Araştırma Goumlrevlisi Zeynep Bozkan TATLI‟ ya ve tuumlm

doktora ve yuumlksek lisans oumlğrencileri ile emeği geccedilen tuumlm oumlğrencilere teşekkuumlr ederim

Tez ccedilalışmama SAE-09013 numaralı proje ile sağladığı maddi katkılarından

dolayı Adnan Menderes Uumlniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimine

teşekkuumlr ederim

Page 12: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve

x

RESİMLER DİZİNİ

Sayfa

Resim 11 Normal ve displazik kalccedilaların radyografik goumlruumlntuumlsuuml 02

Resim 12 Os coxaersquo yı oluşturan kemik yapılar 03

Resim 13 M pisiformis m gluteus profundus m gluteus mediusun anatomik

goumlruumlnuumlmuuml 05

Resim 14 Deri ve fasiarsquonın ensizyon hattı 06

Resim 15 Kasların retrakte edilmesi 06

Resim 16 Dorsal acetabulum duvarına yaklaşım 07

Resim 17 Kalccedila displazilerinde goumlzlenen merdiven ccedilıkarken zorlanma 11

Resim 18 Abduksiyon eksternal rotasyon testi 13

Resim 19 Normal bir koumlpekte ayakta durma pozisyonu Displazili bir koumlpeğin

ayakta durma testinde kalccedila ve bel boumllgesini ccedilukurlaştırma14

Resim 110 Ortolani testinin uygulama tekniği 16

Resim 111 Standart OFA pozisyonu 19

Resim 112 Dorsolateral Sublukzasyon (DLS) radyografik pozisyonrsquo un

uygulanışı 20

Resim 113 PennHip methoduyla radyografi ccedilekim tekniği 21

Resim 114 PennHip methoduyla alınan radyografilerde distaksiyon ve

kompresyon goumlruumlntuumlleri 21

Resim 115 Distraksiyon indeksinin hesaplanmasındaki şematik goumlruumlnuumlm 22

Resim 116 DARthroplasti operasyonu iccedilin kemik greftinin alındığı ve uygulandığı

yerin iskelet uumlzerindeki ve radyografideki goumlruumlntuumlsuuml26

Resim 21 Ccedileşitli vakalara ait preoperatif goumlruumlntuumller 31

Resim 22 Standart OFA pozisyonunda radyografilerin alınması 33

Resim 23 Hastanın operasyona hazırlanmasına ait goumlruumlntuumller 34

xi

Resim 24 13 costarsquo nın ccedilıkartılmasına ait goumlruumlntuumller 36

Resim 25 13 costarsquo nın kortikokanselloumlz kemik grefti olarak hazırlanması 37

Resim 26 Dorsal acetabular kenara yaklaşım ve greftlerin yerleştirilmesi

iccedilin deliklerin accedilılması 38

Resim 27 Greftrsquo lerin yerleştirilmesi ve boumllgenin kapatılması 39

Resim 28 Hayvanların operasyon sonrası genel goumlruumlntuumlleri 40

Resim 31 Uygulanan ccedileşitli testlere ait goumlruumlntuumller 49

Resim 32 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 15 aylık erkek Kangal

koumlpeğe ait radyografiler 50

Resim 33 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti sol tarafa eksizyon arthroplastisi

uygulanan 11 aylık erkek melez koumlpeğe ait radyografiler 51

Resim 34 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık erkek Labrador

Retriever koumlpeğe ait radyografiler 52

Resim 35 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 6 aylık erkek Kangal

koumlpeğe ait radyografiler 52

Resim 36 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 13 aylık erkek

Golden Retriever koumlpeğe ait radyografiler 53

Resim 37 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık dişi

Rottweiler koumlpeğe ait radyografiler 53

1

1GİRİŞ

Kalccedila displazisi oumlzellikle orta ve iri ırk koumlpekleri etkileyen genetik ve ccedilevresel

faktoumlrlerin etkisi altında meydana gelen eklemde stabilite bozukluğu oluşturan oumlnemli bir

gelişim anomalisidir (Alexander 1992 Aktaş 2007)

Hastalığın oluşumunda kalıtsal nedenler dışında beslenme diyet ve ağırlığın oumlnemli

roluumlnuumln bulunduğu bildirilmektedir Pelvis kaslarının gelişim anomalileri ve eklem

gevşekliği de nedenler arasında sayılmaktadır (Alexander 1992 Aslanbey ve Candaş 1994

Piermatei ve Flo 1997) Hastalığa yakalanan koumlpekler normal kalccedila eklemi ile doğarlar

ancak buumlyuumlme suumlrecinde iskelet ve bunu destekleyen kas sisteminde bir inkoordinasyon

gelişir (Alexander 1992)

Kalccedila displazisinde klinik belirtiler ve radyografik değişiklikler arasında direkt bir

korrelasyon bulunmamaktadır Bazı hayvanlar oumlnemli radyografik değişimler bulunmasına

rağmen herhangi bir topallık belirtisi goumlstermezler veya ccedilok az topallık goumlsterirler

Bununla birlikte ccedilok az radyografik değişim goumlsteren olgularda belirgin topallıklar

goumlzlenebilmektedir (Denny ve Butterworth 2000)

Kalccedila displazisi accedilısından genel kontrol zamanı 6-7 ay yaş doumlnemi olarak kabul

goumlrmektedir Ancak PennHip youmlntemi ile 3-4 aylık koumlpeklerde hastalığın erken doumlnem

oumlnemli bulgularından kalccedila eklemi gevşekliği ortaya konabilmektedir (Fluumlckiger ve ark

1999 Oumlzsoy 2002b İki ve Sağlam 2004 Gahring 2011)

DARthroplasti eklemde dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olduğu henuumlz

osteofitik uumlremelerin başlamadığı ve kıkırdak yapısının bozulmadığı doumlnemde endikedir

Bu operasyonda amaccedil hayvanın iskelet sisteminin farklı boumllgelerinden alınan kemik

greftlerin dorsal acetabular kenara taşınarak boumllgenin daha uzun bir hale getirilmesi eklem

kapsuumlluumlnuumln desteklenmesi acetabulumun yuumlzey genişliğini artırarak caput femoris‟in daha

iyi bir şekilde kavranması ve eklemdeki gevşekliğin ortadan kaldırılmasını sağlamaktır

(Slocum ve Slocum 1992 Hupp ve ark 2007 Gahring 2011)

11 Kalccedila Displazisinin Tanımı

Kalccedila displazisi lig caputis ossis femoris caput femoris ve collum femoris‟deki

dejenerasyona bağlı olarak eklemde gevşeklik acetabulumda sığlaşma caput femoris‟de

2

duumlzleşme ile karakterize progresif nitelikte tek veya ccedilift taraflı bir eklem bozukluğudur

(Resim 11) (Anon 1973 Mackenzie ve ark 1985 Guumlzel 1990)

Resim 11 A Normal ve B Displazik kalccedilaların radyografik goumlruumlntuumlsuuml

12 Tarihccedile

Kalccedila displazisi ilk kez yaklaşık 2000 yıl oumlnce Hipokrat tarafından insanlarda

tanımlanmıştır (Olmstead 1998) Kalccedila eklemi displazisi terimi Hilgenreiner tarafından

1936 yılında kullanılmıştır İlk elektif neonatal tedavi Ortolani tarafından 1937 yılında

bildirilmiştir (Toumlnnis 1987)

Koumlpeklerde kalccedila displazisi ile ilgili ilk ccedilalışma ise 1930 yılında Kuzey Amerika‟da

başlamış 1935 yılında Schnelle tarafından ldquocoxa- femoral eklemin bilateral kongenital

sublukzasyonurdquo olarak tanımlanmış ve o doumlnemde nadir olduğu duumlşuumlnuumllmuumlştuumlr (Schnelle

1935) Guumlnuumlmuumlzde ise durum tamamen farklı bir goumlruumlnuumlm almış ve kalccedila displazisi

oumlzellikle iri ırk koumlpeklerin ccedilok sık karşılaşılan genetik bir eklem problemi olarak varlığını

suumlrduumlregelmiştir (Altunatmaz ve ark 2003 Aktaş 2007)

13 Kalccedila Ekleminin Anatomisi

Os coxa os ilium os pubis ve os ischii‟nin birleşmesiyle oluşur (Resim 12) Bu uumlccedil

kemiğin ilgili boumlluumlmleri aralarında acetabulum denilen merkezi ve derin bir ccedilukur

oluşturacak şekilde birbiriyle birleşmişlerdir (Dyce ve ark 1987 Dursun 1995)

A B

3

Resim 12 Os coxae‟ yı oluşturan kemik yapılar (Dyce ve ark 1987)

Acetabulum caput ossis femoris ile eklemleşen bir ccedilukurluktur Acetabulum‟un iccedil

yuumlzuumlnde caput ossis femoris ile eklem yapan yarım ay şeklindeki eklem yuumlzuumlne facies

lunata adı verilir Eklemin oluşumuna katılmayan ve kıkırdak kapsamayan tabanı ise fossa

acetabuli‟dir Acetabulum‟un dorsolateral yuumlzuumlnuuml kıkırdak dokusu kaplamıştır Fibroumlz

eklem kapsuumlluuml acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve collum femoris‟e yapışır

(Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)

Os pubis os coxa‟nın oumln ve alt kısmını oluşturur Foramen obturatorium‟u

şekillendirir Corpus ossis pubis ramus cranialis ossis pubis ve ramus caudalis ossis pubis

olmak uumlzere uumlccedil kısmı vardır Corpus ossis pubis acetabulum‟ un yapısına katılan goumlvde

kısmıdır Ramus cranialis ossis pubis‟in oumln kenarı keskin kenarlı bir ccediloumlkuumlntuuml yapar Buraya

pecten ossis pubis denir Yine bu kenar uumlzerinde pecten ossis pubis‟in lateralinde ve

acetabulum yakınında os ilium ile ramus cranialis ossis pubis‟in birleşme yerine eminentia

iliopubica denir Burası m pectineus‟un insersiyon yeridir (Evans ve ark 1979 Dyce ve

ark 1987)

Acetabulum ile caput ossis femoris arasındaki ekleme articulatio coxae denir

Eklem ccedilıkıntısını oluşturan caput ossis femoris kuumlre şeklindedir iccedile ve biraz yukarı

doumlnuumlktuumlr Eklem ccedilukurunu oluşturan acetabulum ise os coxa‟nın dış yuumlzuumlnde dışa ve

aşağıya bakan derin ve geniş bir ccedilukurdur Acetabulum‟un tuumlmuuml eklemin oluşumuna

katılmaz Eklemin oluşumuna katılan yarımay şeklindeki eklem yuumlzuuml facies lunata

4

eklemin oluşumuna katılmayan kısmı ise fossa acetabuli‟dir Acetabulum‟un kenarları

fibroumlz kıkırdaktan yapılmış bir halka ile yuumlkseltilmiştir Labrum acetabulare denilen bu

halka sayesinde acetabulum hem derinleşir hem de genişler caput ossis femoris‟in

yarısından fazlasını iccediline alır (Dyce ve ark 1987 Dursun 1995)

Kalccedila eklemi spheroid bir eklemdir Yapısı nedeniyle ccedilok hareketli bir eklem

olması gerekirken hayvanlarda ligament ve kasların oumlzel durumları nedeniyle sadece

fleksiyon ve ekstensiyon kısıtlı olarak abduksiyon ve adduksiyona izin verir Bununla

beraber carnivor‟da oldukccedila hareketlidir ve abduksiyon hareketini ccedilok rahat yapabilir

(Dursun 1995)

M gluteus superficialis ince duumlz hemen hemen dikdoumlrtgen şeklinde bir kastır

Sacrum ve ilk kuyruk omurundan başlar trochanter major‟ un arkasına yapışarak son

bulur M gluteus ve m piriformis tarafından oumlrtuumllmektedir Kalccedila ekleminin ekstensor

kasıdır N gluteus caudalis tarafından innerve edilmektedir (Nickel ve ark 1986 Dyce ve

ark 1987 Dursun 1995)

M gluteus medius ala ossis ilii sacrum ve m longissimus lumborum‟dan

carnivorlarda fascia glutea ve crista iliaca‟ dan başlar trochanter major‟ da sonlanır M

gluteus superficialis ve fascia glutea tarafından oumlrtuumlluumlr Kalccedila eklemine ekstensiyon

yaptırır ve N gluteus cranialis tarafından innerve edilir (Evans ve ark 1979)

M gluteus profundus spina ischiadica‟ dan başlar ve trochanter major‟ da

sonlanmaktadır (Resim 13) Kalccedila eklemine ekstensiyon ve abduksiyon yaptıran bu kas n

gluteus cranialis tarafında innerve edilir (Nickel ve ark 1986 Dyce ve ark 1987)

5

Resim 13 M pisiformis m gluteus profundus m gluteus mediusun anatomik goumlruumlnuumlmuuml

Eklem kapsuumlluuml geniş ve kalındır Labrum acetabulare‟yi ve incisura acetabuli‟yi

uumlstten oumlrten ligamentum transversum acetabuli‟yi de iccediline alacak şekilde collum ossis

femoris‟e yapışır Capsula articularis‟in oumln kısmı acetabulum yakınında kalınlaşarak zona

orbicularis adında geniş ve sirkuumller bir kemer oluşturur Eklem kapsuumlluumlnuumln oumln ve biraz dış

yan kesiminde ligamentum iliofemorale bulunur Os ilium ile fossa trochanterica arasında

uzanan kuvvetli bir bağdır (Nickel ve ark 1986)

Ligamentum transversum acetabuli Labrum acetabulare‟nin devamı şeklindedir ve

incisura acetabuli‟yi uumlstten koumlpruumller boumlylece altında bir delik kalır Bu delikten ekleme ait

damar ve sinirler geccediler (Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)

Ligamentum capitis ossis femoris Fossa acetabuli ile fovea capitis femoris arasında

uzanan kısa ve yuvarlak bir bağdır İntrakapsuumller olarak yer alan bu bağ membrana

synovialis tarafından oumlrtuumllmuumlştuumlr (Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)

14 Kalccedila Eklemine Intergluteal Ensizyonla Dorsal Yaklaşım

Boumllgenin uumlst (proximal) sınırını femur‟ un trochanter majorunun uumlst ucundan

geccedilirilen transversal bir duumlzlem oluşturur Alt sınırını trochanter major‟un 10ndash14 cm

altından birinci duumlzleme paralel olarak geccedilirilen transversal bir duumlzlem belirler Bu iki

duumlzlem arasında kalan boumllge regio articulationis coxae (kalccedila eklemi boumllgesi)‟ dir (Dursun

2002)

6

Resim 14 Deri ve fascia‟nın ensizyon hattı (Piermattei ve Greeley 1979)

Deri ensizyonu trochanter major‟ un distalinden başlar trochanteri geccediler

craniomedial youmlnde buumlkuumllerek trochanter ile dorsal hat arasında sonlandırılır (Resim 14)

Deri ve subkutan yağ dokusu diseke ve retrakte edilerek gluteal fascia‟nın goumlruumlnmesi

sağlanır Bu fascia m gluteus superficialis ve biceps femoris‟in cranial sınırı boyunca

ensize edilir (Resim 14) Bu iki ensizyon trochanter major boumllgesinde birleştirilir

Resim 15 Kasların retrakte edilmesi (Piermattei ve Greeley 1979)

7

M superficialis kaldırılarak trochanter minor uumlzerindeki insersiyon noktasından

ensize edilir Bu kasın kaldırılmasıyla siyatik sinir‟e yaklaşılır M gluteus medius craniale

retrakte edilir (Resim 15) (Piermattei ve Greeley 1979)

Resim 16 Dorsal acetabulum duvarına yaklaşım (Piermattei ve Greeley 1979)

M gluteus superficialis elevasyonu ve retraksiyonu siyatik sinir‟ in ekarte

edilmesini sağlar Corpus ilium uumlzerinde m gluteus profundus‟ un origosu caudal sınırı

uumlzerinden başlayarak ensize edilir M gluteus profundus kas goumlvdesinin craniolateral

elevasyonu ve retraksiyonu iccedilin bu ensizyon cranial‟ e devam eder ve boumlylece

acetabulum‟un dorsal kenarına ulaşılır (Resim 16 ) (Piermattei ve Greeley 1979)

15 Kalccedila Displazisinin Nedenleri

Hastalığın oluşumunda genetik faktoumlrler başta olmak uumlzere ccedilevresel faktoumlrlerinde

etkinliği kanıtlanmıştır (Zhang ve ark 2009) Ccedilevresel faktoumlrlere bakıldığında vuumlcut

buumlyuumlkluumlğuuml buumlyuumlme oranı (oumlzellikle 3-8 aylık doumlnemde) beslenme diyete bağlı kalsiyum

ve diğer katyonların aşırı alınımı m pectineus distrofisi yeni doğanlarda aşırı fiziksel

etkinlik zayıf pelvik kas kuumltlesi osteokondrozis aşırı derecede eksojen oumlstrojen alımı ve

C vitamini eksikliğinin hastalığın oluşumunda rol aldığı duumlşuumlnuumllmektedir (Piermattei ve

Flo 1997 Olmstead 1998)

8

151Genetik

Kalccedila displazisi kalıtsal bir hastalıktır (Hedhammar 1979 Corley ve Keller 1989

Alexander 1992) Kalccedila displazisi poligenetik ve multifaktoumlriyel pek ccedilok genin ve

faktoumlruumln etkisinde oluşan bir oumlzellik taşımaktadır (Mackenzie ve ark 1985 Leighton 1997)

Ccedilevresel faktoumlrler kalccedila displazisinin nedeni değildir fakat derecesini belirlemede rol

oynayabilirler (Corley ve Keller 1989 Kealy ve ark 1992) Bunun anlamı bir hayvanın

fenotipi mutlaka genotipine eşit olacak anlamına gelmez İki hayvan aynı displazik

genotipe sahipken ccedilevresel faktoumlrlerin etkisiyle farklı fenotiplere (1 displazik 1 normal)

sahip olabilir (Fox ve ark 1987) Her iki ebeveyni de displazik olan koumlpeklerin

yavrularında kalccedila displazisi goumlruumllme oranı 85 iken bir ebeveynin normal bir ebeveynin

dizplazik olduğu ccediliftleşme sonucu doğan yavrularda 52 ana - babanın normal olduğu

yavrularda 375 olarak bildirilmektedir (Riser 1987) Alman ccediloban koumlpeklerinde yapılan

bir ıslah ccedilalışmasında displazik olmayan kapalı bir kolonide 35 yıl iccedilerisinde kalccedila

displazisi oranının 39‟ dan 17 lere duumlşuumlruumllduumlğuuml kaydedilmektedir (Riser ve ark 1985)

152Beslenme

Beslenme kalccedila displazisini etkileyen oumlnemli ccedilevre faktoumlrlerinden biridir tek başına

kalccedila displazisine neden goumlsterilemez fakat genetik yatkınlığı olan bireylerde displazinin

goumlruumllme oranını artırabildiğine dikkat ccedilekilmektedir (Hazewinkel 1994)

Kalccedila displazisi genotipi‟ne sahip yavru koumlpeklerde buumlyuumlme periyodunda yuumlksek

kalorili diyetle beslenmenin hastalığın insidansı ve şiddetini artırdığı bildirilmektedir

(Anon 1973 Olmstead 1998)

153Hormonlar

Aşırı kalsiyum alınması kalsitonin‟de artış paratiroid hormonunda azalmalara

neden olur Ayrıca yetersiz beslenme de gastrin salınımını artırarak kalsitonini yuumlkseltir ve

paratiroid hormon duumlzeyini duumlşuumlruumlr Oumlstrojen relaksin insuumllin buumlyuumlme hormonu ve

paratiroid hormonunun kalccedila displazisinin gelişiminde birer etken olduğu bildirilmektedir

(Morgan 1988)

Oumlstrojen verilen yavru koumlpeklerde kalccedila displazisi goumlruumllme sıklığının artabileceği

belirtilmekle birlikte (Wallace 1987) displazik koumlpeklerin oumlstrojen seviyelerinin sağlıklı

koumlpeklerin duumlzeyleri ile aynı olabileceği de ifade edilmektedir (Riser ve ark 1985)

9

Kalccedila displazisi bulunan annelerde doğum sonrası relaksin seviyesi artış

goumlstermekte ve yavrulara verilen relaksin hormonunun kalccedila displazisi gelişimini

etkileyebileceği iddia edilmekle birlikte (Riser ve ark 1985 Lust 1993) oumlstrojen relaksin

veya herhangi bir diğer hormonun normal duumlzeyde bulunmasının kalccedila displazisinin

gelişiminde etkin olacağı sonucunu vermeyeceği vurgulanmaktadır (Riser ve ark 1985

Wallace 1987)

154Miyopatiler

M pectineus miyopatisi buumlyuumlmeyi engelleyip geciktirebilir Caput femoris‟in

acetabulum‟dan dışarıya ve yukarıya doğru yuumlklenmesine eklemin gevşekliğine

acetabulum‟un kenarının zedelenmesine neden olmaktadır (Morgan 1988)

155Vitaminler

Destek dokuların interselluumller liflerinin oluşumunda ve bu dokuların normal

fonksiyonlarının sağlanmasında etkili olan vitamin C‟nin eksikliğinde değişik oranlarda

kalccedila displazisi meydana geldiği C vitamini ilavesi ile beslenen yavrularda kalccedila displazisi

goumlruumllme oranında azalma olduğu bildirilmektedir (Bennet 1987) Gebe koumlpeklere yuumlksek

doz vitamin C uygulanmış ve yavrularda 2 yıllık bir doumlnemde kalccedila displazisinin ortadan

kalktığı goumlzlenmiştir (Belfield 1976)

16 Patogenez

Kalccedila ekleminin stabilitesi ve gevşekliğini kemiksel elementlerin yapısı ve dorsal

acetabular kenar (hayvan ayakta dururken destek accedilısından oumlnemli yer tutar) kalccedila

ekleminin ccedilapraz hareketinden sorumlu kasların dengesi eklem kapsuumlluuml lig caputis ossis

femoris ve sinoviya sıvısı etkiler (Read 2010)

Kalccedila eklemi displazisinin gelişiminde eklemdeki stabilite eksikliği ile

acetabulum‟un zayıf gelişimi sonucu collum femoris‟te ve acetabulum kenarında

ekzostozla birlikte seyreden kronik bir yangı gelişir Primer olarak eklem kapsuumlluuml ile

ligamentlerin gevşekliği ve buna bağlı olarak eklemde aşırı oynaklık sekonder olarak

acetabulum‟un noksan gelişimi meydana gelir Bu gevşeklik ve oynaklığın 4-8 aylar

iccedilerisinde en uumlst duumlzeyde olduğu bildirilmektedir Başka bir varsayıma goumlre de 4 ve 5 bel

omurlarında değişimler m pectineus‟ ta spazma neden olmaktadır Bu spazm sonucu

eklem lukzasyona suumlruumlklenmekte ya da caput femoris acetabulum‟un dorsal kenarına daha

fazla basınccedil yapmaktadır Boumlylece eklem kapsuumlluuml ve lig capitis ossis femoris gerilmekte ve

10

bunun sonucu olarak caput femoris‟in acetabulum‟un dorsal duvarına basıncı ile

acetabulum sığlaşmaktadır Ağır olaylarda bu durumun daha 14 guumlnde bile saptanabildiği

belirtilmektedir (Hedhammer ve ark 1979 Read 2010) Hedhammer ve ark (1979)

hastalığın genellikle yaşamın 3 ve 4 aylarında accedilığa ccedilıktığını ve ancak 12 ve 18 aylar

iccedilerisinde gelişimini tamamladığını bu yaştan sonra yalnız sekonder değişimlerin

goumlzlendiğini ifade etmektedirler

Displaziye prezdispoze koumlpek yavrularının doğumda normal kalccedila eklemine sahip

olduğu belirtilmektedir (Alexander 1992) Kalccedila eklemi yaşamın ilk 10-14 guumlnuumlne kadar

normal gelişimini suumlrduumlruumlr zamanla sinovial sıvı miktarında artış sinovitis sinovial sıvı

yapışkanlığı ve fonksiyonunda azalma ve sinovial sıvı iccedilerisindeki loumlkosit sayısında artış

şekillenmektedir Bunu takiben lig capitis ossis femoris ve eklem kapsuumlluumlnde dejenerasyon

başlamaktadır Hayvanın ırkı hızlı gelişimi ve ağırlık artışı gibi etiyolojik faktoumlrlere bağlı

olarak eklem gevşekliği ilerler ve sonuccedilta acetabulum ile caput femoris arasındaki uyum

bozularak displaziye ilişkin bir takım bozukluklar ortaya ccedilıkar (Anon 1973 Aslanbey ve

Candaş 1994)

17 Klinik Goumlruumlnuumlm

Hastalığın ilk bulgusu kalccedila eklemi gevşekliğidir Kalccedila displazili koumlpeklerde klinik

muayeneler sırasında arka ekstremitelere ilişkin ağrı sallantılı yuumlruumlyuumlş ayağa kalkmada

zorluk koşma ve sıccedilramada isteksizlik uzun ve zorlu egzersizlerden kaccedilınma merdiven

ccedilıkarken zorlanma (Resim 17) vardır (Aslanbey 1990 Guumlzel 1990 Deny ve Butterworth

2000) İnspeksiyonda pelvis ve gluteal boumllge kaslarında zayıflık kifoz bacaklarda ciddi bir

adduksiyon goumlruumllebilir Kalccedila displazisi genelde bilateral şekillenen bir rahatsızlık olsa da

aynı oumllccediluumlde her koumlpekte bilateral şekillenmeyebilir (Piermattei ve Flo1997 Olmstead 1998

Deny ve Butterworth 2000)

11

Resim 17 Kalccedila displazilerinde goumlzlenen merdiven ccedilıkarken zorlanma

18 Tanı

Kalccedila displazisinin ortaya ccedilıkması hayvanın yaşamı boyunca herhangi bir doumlnemde

genellikle stabilite bozukluğu ve osteoarthritisin tespiti ile goumlzlenebilir Hastalıkta topallık

ilk altı ay boyunca yavaş yavaş artış goumlsterir ve hayvan altı aylık olduğunda maksimum

noktaya ulaşarak belirginleşir daha sonraki altı aylık periyotta azalır ve hayvan bir yaşını

geccediltikten sonra artmaya başlar ( Ccedilizelge 11 ) (Todhunter ve Lust 2002)

Ccedilizelge 11 Osteoarthritis‟ in gelişimine ilişkin yaş topallık ilişkisi (Todhunter ve Lust

2002)

12

Koumlpeklerde ilk klinik belirtiler 3 ile 12 aylıkken goumlzlenirken genellikle altı

aylıktan kuumlccediluumlk koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı oldukccedila zordur (Dassler 2002) Ancak

guumlnuumlmuumlzde ccedileşitli radyografik youmlntemler ile kalccedila displazisi erken doumlnemlerde tespit

edilebilmektedir Klinik semptomlar belirginleşene kadar hasta sahiplerinin dikkatinden

kaccedilar Kesin teşhis palpasyon bulguları klinik bulgular ve radyografik youmlntemlerle

yapılabilmektedir (Smith 1997 Puerta ve ark 1999 Altunatmaz ve ark 2003)

181 Fiziksel muayene

Koumlpeklerin fiziksel muayenesinde kalccedila ekleminin gevşekliğinin belirlenmesinde

ve displazi teşhisinde birccedilok youmlntemin kullanıldığı bildirilmektedir Bu youmlntemler

hayvanlara sedasyonlu ve sedasyonsuz olarak yapılmaktadır (Bojrab ve ark 1988)

1811 Uyanık (sedasyonsuz) hastada yapılan testler

18111 Abduksiyon eksternal rotasyon testi

Bu test yangılı bir kalccedila ekleminde ağrı oluşturur Normalde dorsal acetabular

boumllgede eklem kapsuumlluuml ince ve şeffaf yapıdadır Caput femoris‟in sublukzasyonuna bağlı

olarak eklem kapsuumlluuml yırtılır ve fibrozis sonucu kalınlaşır Testin uygulanmasında bir kişi

hastanın başını tutarken hekim hastanın arkasında yer alır Hastanın sağ ve sol kalccedilaları

sıra ile test edilir Muayene eden kişinin sağ eli hastanın sağ dizini tutar Diz sağ kalccedilayı

dışarıya rotasyon ve fleksiyon yaptırmak iccedilin kullanılır Kalccedila abdukte edilir dışarıya

doğru doumlnduumlruumlluumlr ve gerilir Abduksiyonda yangılı ve zarar goumlrmuumlş collum femoris ile

eklem kapsuumlluuml temas ettirilir Eksternal rotasyonda ise yangılanmış kapsuumlluumln collum

femoris‟e suumlrtmesi rahatsızlık yaratır Hasta tepki goumlstermezse sonuccedil negatiftir Isırma ve

kalccedilayı korumaya ccedilalışması yangılanmış bir kalccedilayı goumlsterir Bu test kalccedila displazisi iccedilin

spesifik değildir Lumbal boumllgedeki medulla spinalis lezyonlarında da pozitiftir (Resim

18) (Bojrab ve ark 1988 Alexander 1992 Adams ve ark 1998)

13

Resim 18 Abduksiyon eksternal rotasyon testi

A Abduksiyon yangılanmış ve zarar goumlrmuumlş kollum femoris ile kapsuumll temas ettirir

B Eksternal rotasyon yangılanmış kapsuumlluumln kollum femorise suumlrtuumlnmesi sonucu rahatsızlık

yaratır (Oumlzsoy 2002a)

18112 Kalccedila ekstensiyon testi

Bu test collum femoris civarında eklem kapsuumlluumlnuuml gerer Bu testin

uygulanmasında bir kişi hastayı tutarken hekim hastanın arkasında durur Sağ ve sol

kalccedilalar sıra ile test edilir Kuumlccediluumlk bir koumlpeğin sağ kalccedila testi iccedilin hekim parmaklarını

kalccedilanın cranial‟i uumlzerine başparmağını da dorsal ischiial boumllgeye yerleştirilir Hastanın

kalccedilası muayene edenin parmaklarının ccedilekmesi ile gerilir Daha buumlyuumlk koumlpeklerde ise sağ

elin parmakları genu boumllgesine sol elde hayvanın arka tarafı uumlzerine yerleştirir Sol el

hayvanın hareketini oumlnlerken hekim femur‟u diğer eli ile geriye doğru ccedilekerek kalccedilayı

gerer Bu test collum femoris civarında eklem kapsuumlluumlnuuml gerer Pozitif olduğu zaman

hasta tepki goumlstermektedir Dorsal eklem kapsuumlluuml yangılaştığında ve fibrozis geliştiğinde

pozitif yanıt verir Bu test kalccedilaya spesifik değildir Kontraksiyona uğramış m iliopsoas ve

aşağı lumbal boumllgedeki yangılarda da pozitif yanıt verir (Bojrab ve ark 1988 Alexander

1992 Adams ve ark 1998)

18113 Duruş testi

Duruş testi omurgada basınccedil oluşturan fonksiyonel bir eylemdir Ayakta duran bir

koumlpeğin oumln ayaklarının yukarı kaldırılması ile gerccedilekleştirilir Sağlıklı bir koumlpek bu

pozisyonda rahatsız olmadan ayakta durur Koumlpeğin arka tarafı ve kalccedilası gergindir

Sağlıklı olmayan koumlpek ise rahatsız pozisyonda durur ve bu durumdan hoşlanmayarak yere

14

inmeye ccedilalışır Hayvan arka tarafını ve kalccedilasını fleksiyonda tutar Bu test aşırı

ekstensiyon yolu ile kalccedila ve omurgalarda baskı yaratır Anormal kalccedilalı koumlpekler fibrozis

ve yangının derecesine bağlı olarak farklı cevap verebilirler Bu test bir hastalık iccedilin

patognomonik olmamakla birlikte hayvanın sırtında ya da kalccedilasında bir problem

olduğunu goumlsterir (Resim 19) (Bojrab ve ark 1988)

Resim 19 A Normal bir koumlpekte ayakta durma pozisyonu B Displazili bir koumlpeğin

ayakta durma testinde kalccedila ve bel boumllgesini ccedilukurlaştırması (Bojrab ve ark 1988)

18114 Kalccedila sublukzasyon testi

Bu fiziksel muayene topallığın kalccedila ya da sırt boumllgesinden kaynaklanıp

kaynaklanmadığını belirlemede kullanılır Testin uygulanmasında bir kişi hastayı tutarken

hekim test edilen kalccedilanın yanında durur Sağ kalccedila iccedilin muayene edenin sağ elinin

parmakları femurun proksimal kısmının medialine ve sağ başparmak sağ ilium uumlzerine

yerleştirilir Buumlyuumlk koumlpeklerde dizin laterali uumlzerine sol elin yerleştirilmesi ile kalccedilanın

abduksiyonu oumlnlenmeye ccedilalışılır Muayene eden kişi aynı zamanda ilium‟u mediale iter ve

femuru laterale ccedileker Hastanın tepki vermemesi negatiftir (Oumlzsoy 2002a) Kalccedila

sublukzasyon testi dorsal acetabular kenardaki kapsuumlluumln yapışma noktasını zorlar

Muayene edenin proksimal femuru laterale ccedilekmesi ile kalccedila eklemi sublukze olur ve hasta

ağrıya karşı kalccedilasını korumak iccedilin kaslarını kontraksiyona geccedilirir Bu kas kontraksiyonu

caput femoris‟in yangılanmış dorsal eklem kapsuumlluuml iccediline doğru dorsal youmlnde yer

değiştirmesine neden olarak ağrıya yol accedilar (Bojrab ve ark 1988)

15

18115 İliopsoas testi

Bu fiziksel muayene topallığın m iliopsoas‟ dan kaynaklanıp kaynaklanmadığını

anlamak iccedilin yapılır Bu test iliopsoas kasına spesifiktir ve yangılanmış kas‟a koumlpeğin

cevabını test eder Hekim hayvanın yanında durur Koumlpeğin sağ m iliopsoas‟ ının testi iccedilin

hekim parmaklarını hastanın kalccedilasının cranialine yerleştirir ve mpectineus‟un caudalinde

m iliopsoas uumlzerine parmakla basınccedil uygular M iliopsoas aynı zamanda kalccedilanın

gerilmesi ve rotasyonu ile de test edilir Hasta tarafından hissedilen ağrı kasın gerilmesi

parmakla yapılan basınccedil ve yangı miktarı ile doğru orantılıdır (Bojrab ve ark 1988)

1812 Anestezi altındaki hastada yapılan testler

18121 Reduumlksiyon ve sublukzasyon accedilıları

Reduumlksiyon accedilısı kalccedila eklemi reduumlksiyonu oluştuğunda sagital duumlzlemden fiziksel

pozisyonda abduksiyon accedilısının oumllccediluumllmesidir Reduumlksiyon accedilısını oumllccedilmek iccedilin hasta

anesteziye alınır ve sırt uumlstuuml yatırılır El diz eklemi lateraline yerleştirilir Medial

doğrultuda zorlama ile kalccedila ekstensiyon ya da fleksiyonsuz vertikal başlama pozisyonuna

getirilir Diz eklemine uygulanan guumlccedil ile kalccedila yavaşccedila abduksiyona getirilir Kalccedila eklemi

yerine yerleştiğinde abduksiyon durdurulur Ccedilıtırtı sesinin duyulması ya da caput femoris‟

in yer değiştirmesinin palpe edilmesi ile kalccedila ekleminin yerine yerleştiği anlaşılır

Sineradyografi ile de durum izlenebilir (Bojrab ve ark 1988)

Reduumlksiyon accedilısı koumlpeklerde elektronik goniometre ile oumllccediluumlluumlr Goniometrenin ucu

iliopectinel ccedilıkıntı uumlzerindeki m pectineus‟ un orijininin hemen caudaline yerleştirilir

Goniometrenin kenarı genu ekleminin medial kenarına dokundurulur Reduumlksiyon accedilısı

okunur Reduumlksiyon accedilısı eklem gevşekliğini goumlsterir Bu durum dorsal acetabular kenarda

yırtılan kapsuumlluumln daha fazla gerilmesi anlamındadır (Bojrab ve ark 1988 Oumlzsoy 2002a)

Sublukzasyon accedilısını elde etmek iccedilin genu eklemi vertikal duruma getirilir Kalccedila

genu ekleminin mediale zorlanması ile yavaşccedila adduksiyon pozisyonuna gelir Kalccedila

eklemi lukzasyon ya da sublukzasyon pozisyonuna geldiğinde adduksiyon durdurulur İki

accedilı her kalccedila iccedilin oumllccediluumlluumlr Reduumlksiyon accedilısı her zaman sublukzasyon accedilısından buumlyuumlktuumlr

(Bojrab ve ark 1988) Sublukzasyon accedilısı dorsal kenardan aşağıya caput femoris‟in

fonksiyonel kayışını goumlsterir Lig caputis ossis femoris gereğinden fazla gerildiğinde ya da

acetabulum osteofitlerle dolmuş ise dorsal acetabular kenardan gerccedilek kayışı sublukzasyon

accedilısından az olabilir (Bojrab ve ark 1988 Oumlzsoy 2002a)

16

Sublukzasyon accedilısı pelvik osteotomiden sonra ya da normal kalccedilada negatif olabilir

Patolojik bir kalccedilada sublukzasyon accedilısı 0 dereden daha buumlyuumlktuumlr ve yavaşccedila artar Fakat

asla azalmaz Reduumlksiyon ve sublukzasyon arasında buumlyuumlk bir farklılık (oumlrn405) gerilmiş

bir eklem kapsuumlluuml ile birlikte sağlıklı bir kalccedilayı veya erken safhadaki kalccedila displazili bir

koumlpeği goumlstermektedir Bu accedilılar arasındaki orta derecede bir farklılık (oumlrn3015) pelvik

osteotomiye acil ihtiyacı olan bir kalccedilayı goumlsterir Bu accedilılar arasındaki kuumlccediluumlk bir farklılık

(oumlrn2522) kalccedilanın osteofitlerle dolduğunu ve bu kalccedilanın pelvik osteotomiye aday

olmadığını goumlsterir Bu accedilılar arasında 0 dereceye yakın bir oran (oumlrn100) kapsuumlluuml

gerilmiş ve cerrahi girişim gerektirmeyen normal bir kalccedilayı goumlsterir (Bojrab ve ark 1988

Oumlzsoy 2002a)

18122 Ortolani belirtisi

Palpasyonla femurun lukzasyon - sublukzasyona uğratılıp sonra reduumlkte edilmesine

dayanan diagnostik testtir Testin uygulanmasında anestezi yapılan hayvan sırt uumlstuuml ya da

yan yatırılır Buumlyuumlk koumlpeklerde sırt uumlstuuml pozisyonda uygulanır Sırtuumlstuuml pozisyonda femur

masaya diktir ve art genu fleksiyondadır Femurdan art genu‟ya doğru aşağı youmlnde caput

femoris‟ e sublukzasyon sağlamak iccedilin basınccedil uygulanır Caput femoris acetabulum‟ a

yerleşene kadar 15-20 derece abdukte edilir (Resim 110) Lateral pozisyonda ise femur

masaya paralel art genu fleksiyondadır Sublukzasyonu sağlamak iccedilin femur‟ a guumlccedil

dorsalden verilir Eğer eklemde gevşeklik var ise sublukzasyon oluşur Duumlzelme hissedilen

veya duyulan bir reduumlksiyon sesiyle anlaşılır bu ldquoPozitif Ortolani Belirtisirdquo olarak

adlandırılır Ortolani belirtisi eklem kapsuumlluumlnuumln gerilmesini goumlsterir Eklem kapsuumlluuml

gerildiğinde eklem gevşekliği oluşur Eklem kapsuumlluumlnuumln gerilmesinin birccedilok nedeni

vardır en yaygın olanı kalccedila displazisidir (Adams ve ark 1998 Puerto ve ark 1999 Lust

ve ark 2001)

Resim 110 Ortolani testinin uygulama tekniği (Guumllanber 2004)

17

Hafif dereceli dejeneratif eklem hastalığı (DEH) olan genccedil koumlpeklerde bu test sonucu

genellikle ccedilok belirgindir DEH ilerledikccedile dorsal acetabular kenarın yıkımı acetabular

dolgunluk ve eklem kapsuumlluumlnuumln fibrozisi sebebiyle bu testten sonuccedil alınamayabilir (Adams

ve ark 1998 Lust ve ark 2001)

18123 Barlow belirtisi

Kalccedila displazisinin bir indikatoumlruuml olarak insan hekimliğinde kullanılan bir

palpasyon bulgusudur Bu belirti yerinde olan caput femoris ccedilıktığı zaman şekillenir

Testin uygulanmasında anesteziye alınan hayvan sırt uumlstuuml yatırılır Sol el hastanın

fleksiyondaki sağ dizinin lateraline yerleştirilir Sol başparmak femur‟un medial

kondilus‟u uumlzerine konur Bu pozisyonla kalccedila acetabulum iccediline yerleştirilir ve yavaşccedila

addukte edilir Eğer caput femoris yer değiştirmesi palpe edilebilirse o zaman belirti

pozitiftir Aksi olursa negatif olarak kabul edilir Barlow belirtisi kalccedila displazisini

goumlstermez ancak onunla birlikte olan kapsuumlluumln gevşemesini goumlsterir (Adams ve ark 1998

Lust ve ark 2001)

18124 Barden palpasyonu

Koumlpek sol kalccedila testi iccedilin sağ sağ kalccedila iccedilin sol tarafına yatırılır Hekim‟in sağ eli

oumllccediluumlm sol eli test elidir Hekimin sağ başparmağı hastanın tuber ischiadicum ccedilıkıntısına

yerleştirilir Hekimin sağ elinin orta parmağı ilium‟un sol kanadına konur Hastanın sol

femur‟u hekimin sol eliyle trochanter major‟un hemen aşağısından yakalanır Sol el

yardımı ile femura medialden laterale doğru kuvvet uygulanır ve bu kuvvete bağlı olarak

trochanter major laterale doğru yer değiştirir Bu değişim oumllccediluumlluumlr Kalccedila ekleminin

değişimi normal sınırda displazik ve ileri derecede displazik kalccedila olmak uumlzere 4 gruba

ayrılır (Madsen ve Svalostoga 1995 Lust ve ark 2001)

18125 Diğer testler

Bu testler kalccedilanın aksial kompresyon testi ve kalccedila yuumlzey palpasyonu testidir (Lust ve

ark 2001)

19 Radyolojik Muayene

Hayvan Ortopedi Birliği (OFA Orthopedic Foundation for Animals) 2 yaş

uumlzerindeki koumlpeklerde caput femoris ile acetabulum arasındaki uyumu radyografik olarak 7

derecede sınıflandırmıştır (Henry 1992 Tomlinson ve Johnson 2000)

18

1- Muumlkemmel kalccedila eklemi yapısı C şeklinde acetabulum ve bunun caput femoris‟in

75‟ini ya da daha fazlasını kapattığı eklem yapısı olarak belirtilmiştir

2- İyi kalccedila eklemi yapısı İyi şekillenmiş C şeklinde acetabulum yapısı ve caput

femoris‟in acetabulum tarafından 60-75 kapatıldığı eklem yapısıdır

3- Vasat kalccedila eklemi yapısı Orta dereceli duumlzensizlik ve orta dereceli arthritis

goumlruumlluumlr Acetabulum‟un cranio-dorsal kenarında hafif osteofitler ve ccedilok hafif duumlzeyde

sublukzasyon goumlruumllebilir

4- Sınırda kalccedila eklemi yapısı Bu tuumlr bir sınıflandırma kalccedila ekleminin displazik

olup olmadığı konusunda kesin bir karar verilemediği durumlarda yapılır Bu nedenle

hastanın yaklaşık 6 ay sonra tekrar muayene edilmesi uygundur

5- Hafif dereceli kalccedila displazisi Acetabulum sığdır ve caput femoris‟i 40-50

oranında kapatır Hafif sublukzasyon ve minimal derecede sekonder değişimler vardır

6- Orta dereceli kalccedila displazisi Caput femoris 25-40 oranında acetabulum

tarafından kapatılır Orta dereceli sublukzasyon ve sekonder değişimler vardır

7- İleri dereceli kalccedila displazisi Caput femoris‟in acetabulum tarafından kapatılması

25‟den azdır İleri derecede sublukzasyon ve sekonder değişimler vardır

191 Radyolojik Pozisyonlar

Norberg Accedilısı tayini metodu Norberg accedilısı standart ventro-dorsal radyografide

kalccedila gevşekliğini oumllccedilmek iccedilin kullanılır Norberg accedilısı her iki caput femoris‟in

merkezlerini birleştiren doğru ile caput femoris merkezinden cranial effective acetabular

rim‟e ccedilizilen doğrunun arasında kalan accedilıdır Derecenin 105 ve uumlzerinde olduğu durumlar

normal olarak kabul edilir (Resim 111) (Alexander 1992 Madsen ve Svalostoga 1995

Lust ve ark 2001 Oumlzsoy 2002b)

19

Resim 111 Standart OFA pozisyonu

Standart ventro dorsal gergin bacak goumlruumlntuumlsuuml (OFA) Koumlpek sırt uumlstuuml yatırılır ve

arka ayaklar diz ve tarsal eklemler tam olarak gerdirilir Bacaklar femurlar birbirleri ile

paralel olana kadar addukte edilir Her iki ekstremite simetrik olmalı ve pelvis‟in rotasyonu

olmamalıdır (Alexander 1992 Lust ve ark 2001)

Kurbağa goumlruumlntuumlsuuml Hayvan sırt uumlstuuml yatarken kalccedila fleksiyon pozisyonuna getirilir

Caput femoris ve acetabulum arasındaki mevcut kıkırdak alanın genişlemesi sonucu

acetabulumun dolmasını yansıtır (Bojrab ve ark 1988 Alexander 1992 Oumlzsoy 2002b)

Dorsal acetabular kenar radyografisi (DARview radyografisi) İlk defa 1990 yılında

ortaya ccedilıkmış bir youmlntemdir (Slocum ve Devine 1990) DARview youmlntemiyle kolay

goumlruumllemeyen acetabulumun dorsal kenarının craniocaudal perspektiften goumlruumlntuumllenmesini

sağlamak amaccedillanmaktadır (Oumlzsoy 2002b Trumpatori ve ark 2003)

Koumlpek anesteziye alındıktan sonra sternal pozisyonda yatırılır tarsal eklemler

ileriye doğru itilir ve 5 cm kadar kaldırılır Roumlntgen tuumlpuuml dikey pozisyonda cranial‟den

caudale pelvis‟in uzun ekseni boyunca ışın dik geccedilirilir Radyografide acetabulum‟un

dorsal kenarının ccedilapraz goumlruumlntuumlsuuml elde edilir (Adams ve ark1998 Lust ve ark 2001)

Bu youmlntemle acetabulumun dorsal kenarındaki osteoarthritik değişiklikler identifiye

edilmekte ve sekonder olarak ta coxofemoral eklemdeki gevşekliğin durumu

acetabulumun dolgunluk derecesi eklemin yapısı ve acetabulumun eğimi tespit

20

edilmektedir (Slocum ve Devine 1990 Slocum ve Slocum 1998 Charette ve ark 2001

Meomartino ve ark 2002)

Sağlıklı kalccedilaya sahip bir koumlpekte dorsal kenar keskin bir yapıya sahipken

problemli kalccedilaya sahip koumlpekte dorsal kenarın goumlruumlntuumlsuuml keskinliğini yitirmiş hafif

yuvarlak bir yapıdadır (Slocum ve Slocum 1998)

Dorsolateral Sublukzasyon Pozisyonu [Dorsolateral Sublukzasyon (DLS)

Radyografik pozisyon] Bu test ile caput femoris‟in pasif sublukzasyonu değerlendirilir

Koumlpek anesteziye alınır yumuşak bir zemin uumlzerinde diz uumlstuuml oturur bir durumda sternal

yatış pozisyonuna getirilir Genu eklemleri fleksiyon pozisyonunda ve masa ile temasta ve

hemen hemen ona dik durumda femur ile birlikte addukte edilir Daha sonra kalccedila

ekleminin dorsoventral radyografik goumlruumlntuumlsuuml elde edilir (Resim 112) (Bojrab ve ark

1988 Alexander 1992 Lust 1997)

Resim 112 Dorsolateral Sublukzasyon (DLS) radyografik pozisyon‟ un uygulanışı

(Lust 1997)

Kompressyon-Distraksiyon (Penn Hip) Metodu 1983 yılında Pennsylvania

Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Ortopedi boumlluumlmuuml cerrahlarından Dr Gail Smith kalccedila

displazisinin erken teşhisi uumlzerine ccedilalışmalarını başlatır Bu ccedilalışmalar esnasında

osteoarthrit‟ in primer nedeni olan eklem gevşekliğini oumllccedilmeye yarayan PennHip

youmlntemini geliştirir Anestezi altındaki bir hayvan kalccedila eklemleri doğal fleksiyon-

ekstensiyonda iken sırt uumlstuuml yatırılır Kaput femoris‟in asetabulum iccediline tam olarak

21

yerleşmesi ile kompresyon goumlruumlntuumlsuuml elde edilir Kaput femoris‟in maksimum derecede

yer değiştirmesini sağlayan bir aygıt ile elde edilen distraksiyon goumlruumlntuumlsuumlnden oluşur (

Resim 113 Resim 114) (Smith 1997)

Resim 113 PennHip methoduyla radyografi ccedilekim tekniği (Smith 1997)

Resim 114 PennHip methoduyla alınan radyografilerde distaksiyon ve

kompresyon goumlruumlntuumlleri A Distraksiyon Goumlruumlntuumlsuuml B Kompresyon Goumlruumlntuumlsuuml (Smith

1997)

PennHip youmlnteminde kullanılan distraksyon indeksi (DI) hayvan pasif haldeyken

kalccedila gevşekliğini oumllccedilmeye yarar yani hayvan tamamen rahatlamış iken kalccedila ekleminin

gevşeklik derecesini belirlemeyi amaccedillar (genel anesteziye bu yuumlzden gereksinim duyulur)

Sağlıklı kabul edilen ve KED gelişimi accedilısından en az risk teşkil eden hayvanlar grubuna

dahil edilen koumlpeklerde DI değeri 03 olarak saptanmıştır Riskli olarak kabul edilen yani

kalccedila displazisi oluşabilme olasılığı yuumlksek hayvanlarda DI değeri 07 veya daha yukarı

değerler olarak kabul edilmiştir (Resim 115) (Aktaş 2007)

A B

22

Resim 115 Distraksiyon indeksinin hesaplanmasındaki şematik goumlruumlnuumlm (Smith

1997)

110 Sağaltım

Kalccedila displazisinin sağaltımında kullanılan youmlntemler hayvanın yaşı klinik

semptomlar ve hasta sahibinin durumuna goumlre konservatif ve operatif olarak değişmektedir

(Slocum ve Slocum 1992 Altunatmaz ve ark 2003)

1101 Medikal Sağaltım

Kalccedila displazisinin ılımlı belirtilerine sahip veya topallığın ilk devrelerinde medikal

yaklaşımlar tercih edilebilir Her hastanın fiziksel durumu hareket edebilme yetisi ve

ccedilevresel şartlar en uygun sağaltım seccedileneğinin belirlenmesi iccedilin oumlnemlidir Hasta sıcak

tutulmalı eğer ccedilevre soğuk ise ortam kuru olmalıdır nemli havalar klinik belirtileri artırır

Aşırı kilo yangılı ekleme daha fazla gerilim ekler ve daha fazla ağrıya sebep olur bu

nedenle hastalarda ağırlık azaltma programları uygulanmalıdır (Olmstead 1998 Read

2000)

NSAID (Nonsteroidal Antienflamatuar Ajanlar) kullanılması Osteoarthritis‟ten

kaynaklanan ağrının dindirilmesi amacıyla NSAID (Nonsteroidal Antienflamatuar Ajanlar)

kullanılmaktadır NSAID‟ lar araşidonik asitten prostaglandinlerin sentezlenmesinden

sorumlu siklooksijenaz‟i engelleyerek ccedilalışır Prostaglandin sentezini engelleyerek

yangısal suumlre ve ağrı azaltılabilir Koumlpeklerde sıklıkla kullanılan NSAID‟ler aspirin

fenilbutazon ve meklofenamik asittir (Haan ve ark 1993 Olmstead 1998 Read 2000)

Aspirin kolay bulunması etkinliği ve ucuzluğu nedeniyle osteoarthritis

sağaltımında yaygın kullanım alanı bulur Koumlpeklerde mide mukozasını fazla irrite ettiği

23

iccedilin tamponlu form kullanılmaktadır Aspirin 25 mgkg dozunda ve 8 saat ara ile

verilmelidir (Haan ve ark 1993)

Fenilbutazon tamponlu aspirini tolare edemeyen koumlpeklerde 8 saat ara ile 10-15

mgkg dozunda kullanılır Uzun suumlreli kullanıldığında fenilbutazon‟un en belirgin yan

etkisi kemik iliği depresyonudur Dolayısıyla 2 haftadan daha uzun suumlre kullanılmamalıdır

(Olmstead 1998)

Meklofenamik asit osteoarthritis tedavisinde uzun doumlnem NSAID kullanımına

gerek duyulan hastalarda oumlnerilmektedir Guumlnde bir kez 11 mgkg dozunda kullanılır

(Olmstead 1998 Read 2000)

Carprofen narkotik olmayan indometazin‟ in hayvan modeli şeklinde ve yaklaşık

eşdeğer guumlccedilte analjezik ve antipiretik aktivitesi olan non-steroid antienflamatuar bir

ajandır Diğer nonsteroid antienflamatuar ilaccedillar gibi carprofen etki mekanizması

siklooksijenaz aktivitesinin inhibisyonu ile ilişkili olduğuna inanılmaktadır (Baruth ve ark

1986 Vane ve Botting 1996)

Kortikosteroidler Prednisone ve prednisolone gibi kortikosteroidler koumlpeklerde

osteoarthritis‟in tedavisinde yıllardır kullanılmaktadır Arthritis‟li eklemde gelişen

patolojik değişimler nedeniyle şekillenen rahatsızlıkların hızlı bir şekilde duumlzelmesinde

guumlccedilluuml ve etkili antienflamatuar ilaccedillardır Dejeneratif eklem hastalıklarında intraartikuumller

olarak kullanılmaktadır (Haan ve ark 1993 Olmstead 1998)

Vitamin Vitamin C koumlpeklerde kalccedila displazisinin oumlnlenmesi amacıyla

oumlnerilmektedir Yapılan bir ccedilalışmada gebelere ve yavrulara 18-24 aylık oluncaya kadar

vitamin C uygulanmasının kalccedila displazisinin engellenmesinde etkili olduğu bildirilmesine

karşın etki mekanizması tam olarak accedilıklanamamaktadır (Haan ve ark 1993) Yine kalccedila

displazisinde kullanılan glukozamin preparatları da hem eklemdeki hyaluronik asit iccedileren

eklem sıvısını artırırlar hem de eklem kıkırdağının onarımı iccedilin destek sağlarlar Fakat bu

tuumlr preparatlar medikal sağaltımda kullanılan ilaccedillar olarak duumlşuumlnuumllmemelidir (Remedions

ve Fries 1993)

Egzersiz Kalccedila eklemleri aşırı gevşek olan 6-16 haftalık yavrular guumlnluumlk olarak

yaptırılan egzersizler yararlı olmaktadır Bu amaccedilla hayvan sırt uumlstuuml yatırılır ve femurlara

uygun şekilde pozisyon verilir Guumlccedil kullanarak caput femoris‟in acetabulum iccediline

youmlnlenmesi sağlanır (Olmstead 1998)

24

1102 Operatif Sağaltım

11021 Musculus pectineus myectomisi

Bu operasyonun amacı adductor kasları serbestleştirip femurun abduksiyonunu

artırmaktır Bu şekilde acetabulum ile caput femoris‟in temas yuumlzeyi artarak eklem

kıkırdağının maruz kaldığı yuumlk ve aynı zamanda eklem kapsuumlluumlnuumln gerginliği de azaltılmış

olur Bu da ağrının azalmasını sağlar (Moses 2000)

11022 Juvenil pubic symphysiodesis (JPS)

Juvenil pubic symphysiodesis kalccedila displazisi youmlnuumlnden risk altında bulunan genccedil

koumlpeklerde profilaksi amacıyla uygulanan bir işlemdir Bu operasyonun amacı genccedil kalccedila

displazili koumlpeklerde pubic symphysiodesis uygulayarak eklemin ventralde buumlyuumlmesini

durdurup dorso laterale devam ettirmektir Bu teknik ile symphysis pubis‟in cerrahi

eksizyonu ve stabilizasyonu veya termal destruumlksiyonu ile symphyseal buumlyuumlme plaklarının

4 veya 5 aydan oumlnce kapanması sağlanır (Schulz ve Dejardin 2002)

11023 İntertrochanteric osteotomi

Koumlpeklerde femur inklinasyon accedilısı 1465deg olarak değişmektedir Kalccedila displazili

hayvanlarda bu accedilı 30 ya da 35 derece artmaktadır Bu operasyon ile hem fazla olan

inklinasyon accedilısı azaltılır hem de collum femoris‟in aşırı olan anteversiyon accedilısı duumlzeltilir

Amacı kalccedilada ağrıyı azaltmak ve kalccedilanın biyomekaniğini duumlzeltmektir (Remedions ve

Fries 1995 Piermattei ve Flo 1997)

11024 Eksizyon arthroplastisi

Caput ve collum femoris‟in osteotomisi ile oluşturulan ekzisyon arthroplastisi

eklemde granuumllasyon dokusu oluşturarak fonksiyonel iyileşme sağlama youmlntemidir Bu

operasyon kalccedila displazisi Legg-Calve Perthes tekrarlayan lukzasyonlar başarısız total

kalccedila protezleri acetabulum caput ve collum femoris kırıklarının sağaltımında da

kullanılmaktadır (Duff ve Campbell 1977 İki ve Sağlam 2004 Kuumlrkluuml 2010)

11025 Total kalccedila protezi

Total kalccedila protezi ccedileşitli nedenlerle hareket fonksiyonu azalmış ya da kaybolmuş

olan articulatio coxae‟da eklemin fonksiyonel işlevini yeniden kazandırmak amacı ile

yapılan bir operasyondur (Aslanbey 1996)

25

Total kalccedila protezi caput femoris ve collum femoris kırıkları coxarthrose‟lar

epifiz ayrılmaları aseptik caput femoris nekrozu yineleyen kalccedila ccedilıkıkları acetabulum

kırıkları romatoid arthritisler femur‟un proksimalinde gelişen kemik tuumlmoumlrleri ve kistleri

kalccedila boumllgesinde lokalize olan ağrılı travmatik ya da nontravmatik koumlkenli bozukluklarda

uygulanmaktadır (Gay 1963 Muumlller 1970 Wylie ve ark 1997)

11026 Uumlccedilluuml pelvik osteotomi (TPO)

TPO birbirinden bağımsız os pubis os ischii ve os ilium‟un osteotomilerinden

oluşur TPO acetabulum veya caput femoris‟te henuumlz dejeneratif eklem hastalığına ilişkin

sekonder değişiklikler başlamadan oumlnce kalccedila eklemin‟in stabilizasyonunun sağlanması

amacı ile genccedil koumlpeklerde uygulanan operatif sağaltım youmlntemidir (Piermattei ve Flo

1997) TPO yapılmasını sınırlandıran en temel faktoumlr dejeneratif osteoarthritis‟in

derecesidir Ciddi osteoarthritis‟li hastalarda bu operasyon uygulanmamalıdır (Remedions

ve Fries 1993 Black 2000) İkili pelvik osteotomide (DPO) ise yalnızca os pubis ve os

ileum osteotomileri yapılarak DPO plakaları uygulanır (Vezzoni 2010)

11027 Kalccedila eklemi kapsulası denervasyonu

Eklem kapsuumlluumlnuuml innerve eden cranial gluteal sinirin rami articularisi ile siyatik

sinirin rami articularisinin yıkımlanmasıyla ağrının ortadan kaldırılmasına youmlnelik bir

operasyondur (Kinzel ve ark 2002)

11028 DARthroplasti

110281 Tanım

DARthroplasti iliumdan alınan kemik greftin eklem kapsuumllasına destek olacak

şekilde acetabulumun dorsal kenarına taşınarak boumllgenin daha uzun bir hale getirilmesi ve

caput femorisin daha derin bir soket iccedilerisine tam olarak oturmasını sağlamak amacı ile

uygulanan bir tekniktir (Hupp ve ark 2007 Slocum ve Slocum 2009 Gahring 2011)

İlk olarak 1920 li yıllarda insan hekimliğinde kullanım alanı bulmuştur Veteriner

hekimliği alanındaki ccedilalışmalar Dobbelaar tarafından 1962 yılında oto ve

homotransplantasyon tekniği kullanılarak başlatılmıştır Bu youmlntemde pelvis‟ ten bir parccedila

alınarak elde edilen otohomolog doku dorsal acetabular kenara yerleştirilmiştir Bu işlem

sonucunda yabancı cisim reaksiyonu oluşmamış ve ilerleyen zamanlarda boumllgede ccedilok ciddi

26

bir kallus dokusu şekillenmiş ve hayvanlar yaşamlarının geri kalan kısmını ağrısız bir

şekilde devam ettirmişlerdir (Dobbelaar 1963 Muumlller 2011)

Resim 116 DARthroplasti operasyonu iccedilin kemik greftinin alındığı ve uygulandığı yerin

iskelet uumlzerindeki ve radyografideki goumlruumlntuumlsuuml A Kemik greftinin alındığı yer B Kemik

greftinin uygulandığı yer C Uygulanan greftin radyografik goumlruumlntuumlsuuml (Luck 2011)

110282 Endikasyon

Bu teknik eklem yuumlzeyinde dejeneratif değişikliklerin yeni başladığı TPO iccedilin geccedil

kalınmış olgularda kullanılabilmektedir (Hupp ve ark 2007 Slocum ve Slocum 2009

Gahring 2011) DARthroplasti‟ nin osteoartrozun goumlruumllmeye başladığı TPO iccedilin geccedil

kalınmış olgular ile total kalccedila protezine aday olgular arasındaki boşluğu kapattığını total

kalccedila protezinin de pahalı ve uygulanabilirliğinin zor olması nedeniyle DARthroplasti‟ nin

bir kat daha oumlnem kazandığını ifade etmektedir (Hupp ve ark 2007 Gahring 2011)

Gahring (2011) DARthroplasti‟ nin kalccedila ekleminin biyomekaniğini bozmadığına kalccedila

eklemini sabitleştirdiğine DARthroplasti sonrasında boumllgesel anatomi değiştirilmediği

iccedilin uygulanabilecek diğer tekniklerin de oumlnuumlnuumln kapatılmadığına dikkat ccedilekmektedir

Ayrıca erişkin olmayan koumlpeklerde oumlzellikle 2 yaşından buumlyuumlk olan ve caput femoris ve

acetabulumun kıkırdak boumllgelerinin etkilendiği eklem yuumlzeyi dejenerasyonlarının başladığı

hayvanlarda uygulanmaması gerektiğini belirtmektedir

A B

C

27

Slocum ve Slocum (2009) kalccedila ekleminde meydana gelen dejeneratif değişimlerin

şiddetine goumlre tekniği standart minoumlr ve majoumlr DARthroplasti olarak

sınıflandırmaktadırlar Kalccedila ekleminin lukzasyona uğradığı caput femorisin eklem

kapsuumlluumlne dayandığı lig caputis ossis femorisin maksimum gerilme noktasına ulaştığı

olgularda standart DARthroplasti acetabulumun yerleşiminde herhangi bir anormalliğin

goumlzlenmediği ancak derinliğinde bir sığlaşmanın dikkati ccedilektiği olgularda minoumlr

DARthroplasti displazinin şiddetli lig caputis ossis femorisin yıkımlandığı buna bağlı

olarak caput femoris‟ in laterale ve dorsale yer değiştirdiği şiddetli ağrı yangı ve aşırı

şekilde sinoviyal sıvı birikimi goumlzlenen olgularda youmlntemi majoumlr DARthroplasti olarak

isimlendirmektedirler

Gahring (2011) minor DARthroplastide ala ossis ileum‟ dan alınan tek

kortikokanseloz greft kullanırken standart DARthroplastide 2 kortikokanselloumlz greft

major DARthroplastide ise 2‟ nin uumlzerinde kortikokanselloumlz greft kullanmaktadır

110283 Operasyon tekniği

İki aşamadan oluşmaktadır İlk olarak kortikokanseloz kemik greftin ileumdan

alınması ve daha sonra da alınan parccedilanın dorsal acetabular kenara yerleştirilmesidir

(Resim 116) (Dobbelaar 1963)

Ala osis ilinin cranio-dorsalinden alınan kemik greft gerekli oumllccediluumlmler yapılarak

yarım yay şeklinde hazırlanır kalccedila eklemi ve oumlzellikle kapsuumllası zarar goumlrmeden kaslar

diseke edilir kemik greft dorsal kenara kortikal kemik vidası ile yerleştirilir (Slocum ve

Slocum 1998 Ferreira ve ark 2007 Hupp ve ark 2007)

Operasyon genel anestezi (tercihen inhalasyon anestezisi) altında gerccedilekleştirilir

Koumlpek lateral pozisyonda tespit edilir Boumllge genişccedile tıraş ve dezenfekte edilir Operasyon

boumllgesi steril serviyetlerle sınırlandırılır (Hupp ve ark 2007)

Ala osis iliumrsquodan greft eldesi Deri ensizyonu spina iliaca dorsalis cranialis

uumlzerinde cranial olarak başlar ve kalccedila eklemi yakınına kadar orta hatta paralel bir şekilde

caudal olarak devam eder Spina iliaca dorsalis cranialis ndash caudalis‟leri accedilığa ccedilıkarmak

iccedilin subkutan dokular gluteal fascia ve yağ dokusu aynı hat uumlzerinden ensize edilir

Suumlngerimsi kemik grefti toplanması ve kırıklarda olduğu gibi sadece ala osis ilii‟ nin

lateral (gluteal) yuumlzeyinin accedilığa ccedilıkarılması gerekirse spina iliaca dorsalis caudalis

oumltesinde sonlanacak şekilde m gluteus medius‟ un periostal origosuna spina iliaca

dorsalis cranialis‟ in yakınında ilium‟un lateral kenarı uumlzerinde uumlzerinde bir ensizyon

28

yapılır Daha sonra kemik kesiciler kullanılarak ileum kanadından bir kesit greft olmak

uumlzere elde edilir (Piermattei ve Flo 1997 Hupp ve ark 2007)

Dorsal acetabular kenara yaklaşım Operasyon kalccedila eklemi uumlzerinde trochanter

hizasından ligamentum sacrotuberaleye kadar uzanan m biceps femorisin cranialine

paralel lineer bir deri ensizyonu ile başlatılır Fascia kesilerek m biceps femoris caudale

m gluteus superficialis ve m gluteus medius craniale doğru ekarte edilerek boumllge accedilığa

ccedilıkartılır Bu noktada eklem kapsuumlluuml sadece m gluteus profundus ve m gemellus‟ un

cranial kısmının arasından palpe edilebilir Eklem kapsuumlluumlnuumln kastan ayrı seyreden caudal

kısmı kemikten ve acetabulum caudalinden serbestleştirilir M gluteus profundus eklem

kapsuumlluumlnden ve pelvisten acetabulumun posterior ve uumlst kısmını ortaya ccedilıkarmak iccedilin

yukarıya kaldırılır Acetabulumun lateral korteksinin etrafına 35 mm lik korumalı matkap

ile yaklaşık 6-10 delik accedilılır Bu aşamada eklem kapsuumllasını perfore etmemeye oumlzen

goumlsterilir İleumdan elde edilen ve yarım ay şeklinde hazırlanan kortikokanseloz kemikte

proximal median distal de birer delik accedilılır Daha sonra 2-0 PDS (Ethicon) ile

acetabulumun lateral korteksine accedilılan deliklerden geccedilirilen ipliklerle karşı karşıya dikilir

Bu greft eklem kapsuumllasının proximal noktasından m gluteus profundusun altından

geccedilecek şekilde iplikler youmlnlendirilerek dikilmelidir Greftler kan akımını engellemeyecek

şekilde oumlnceden accedilılmış deliklerden acetabulum ile temas ederler Kortikospongiyoumlz

şeritler ayrıca eklem kapsuumlluumlnuumln serbest kalan kısmına yerleştirilirler M gluteus

profundus m obturatorius internus‟ un cranial kenarına greftleri korumak amacı ile

dikilir M biceps femoris m gluteus‟un fascia‟ sı birlikte dikilir Daha sonra deri rutin

tarzda kapatılır (Slocum ve Slocum 1998 Hupp ve ark 2007)

İyileşme suumlrecinde implant operasyonu izleyen 2-3 hafta sonrasında dorsal kenar

uumlzerindeki periosta bağlanmaya başlar Koumlpeğin 6 hafta suumlre ile hareketlerinin kısıtlanması

ve tasma ile dolaştırılması gerekir 6 haftadan sonra yavaş yavaş hayvana verilen yuumlkuumln

artırılmasına ve 10 haftadan sonra tasmasız serbest dolaşmasına izin verilir Destek olarak

konulan kortikal vidaların da boumllgeden uzaklaştırılmamasında yarar vardır (Slocum ve

Slocum 1998 Hupp ve ark 2007)

Gahring (2011) toplam 11 klinik olgu uumlzerinde uygulanan (doumlrduumlne unilateral

doumlrduumlne bilateral DARthroplasti uumlccediluumlne de bir tarafına TPO diğer tarafına DARthroplasti)

DARthroplasti‟nin 1-3 yıl suumlre ile klinik ve radyolojik olarak izlendiğini belirtmektedir

Elde edilen sonuccedillarda herhangi bir ağrıya rastlanmadığını ve hareket accedilısından

hayvanların oldukccedila aktif olduklarını bildirmektedir Ayrıca bu suumlrede hasta sahiplerinin

29

goumlruumlşlerinin de aynı doğrultuda olduğunu bir tarafına DARthroplasti diğer tarafına TPO

uygulanan koumlpeklerin uzun doumlnem sonuccedilları karşılaştırıldığında DARthroplasti uygulanan

kalccediladaki sonuccedilların TPO uygulanan kalccediladakilere oranla daha uumlstuumln olduğuna dikkat

ccedilekmektedir Koumlpeklerin klinik olarak 64‟ uumlnuumln muumlkemmel 36‟ sının ise iyi

olduğunu ifade etmektedir

30

2 GERECcedil YOumlNTEM

21 Gereccedil

Ccedilalışma materyalini ADUuml Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Kliniğine kalccedila eklemi

displazisi (KED) şikacircyeti ile getirilerek klinik ve radyolojik muayeneleri yapılan değişik

ırk (4 Alman Ccediloban Koumlpeği 4 Golden Retriever 3 Labrador Retriever 3 Kangal 2

Rottweiller 2 melez 1 Boxer ve 1 Mastif) yaş (4ndash24 ay) ve cinsiyette (13 erkek 7 dişi)

toplam 20 (yirmi) adet koumlpek oluşturdu Koumlpeklerden biri (10 numaralı vaka-Alman ccediloban

koumlpeği dişi) operasyondan sonra 3 aylık doumlnem iccedilerisinde trafik kazası sonucu oumllduuml ve

ccedilalışmadan ccedilıkarıldı Dolayısıyla uzun doumlnem değerlendirmeler toplam 19 koumlpek uumlzerinde

gerccedilekleştirildi (Ccedilizelge 21)

Ccedilalışma ADUuml- HADYEK‟in 13062008 tarih ve 2008023 sayılı onayı ile Adnan

Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Hayvan Hastanesinde gerccedilekleştirildi

Ccedilizelge 21 Ccedilalışmayı oluşturan koumlpeklerin ırk yaş ve cinsiyet dağılımları

Irk Yaş Cinsiyet

1 Melez 11 Aylık Erkek

2 Kangal 15 Aylık Erkek

3 Labrador Retriever 8 Aylık Erkek

4 Kangal 6 Aylık

Erkek

5 Rottweiller 8 Aylık Dişi

6 Kangal 4 Aylık

Erkek

7 Alman Ccediloban Koumlpeği 6 Aylık

Dişi

8 Melez 12 Aylık Dişi

9 Mastif 55 Aylık Erkek

10 Alman Ccediloban Koumlpeği 11 Aylık

Dişi

11 Labrador Retriever 8 Aylık Dişi

12 Alman Ccediloban Koumlpeği

55 Aylık Erkek

13 Golden Retriever 13 Aylık Erkek

14 Boxer 24 Aylık Erkek

15 Golden Retriever 12 Aylık

Erkek

16 Golden Retriever 8 Aylık Dişi

17 Alman Ccediloban Koumlpeği

5 Aylık Erkek

18 Golden Retriever 55 Aylık Dişi

19 Labrador Retriever 6 Aylık Erkek

20 Rottweiller 12 Aylık

Erkek

31

22 Youmlntem

221 Preoperatif Muayeneler

2211 Preoperatif klinik muayeneler

Alınan anamnez bilgilerinden sonra her koumlpeğin sedasyonsuz ve sedasyonlu klinik

muayenesi yapıldı Sedasyonsuz klinik muayenede ilk oumlnce yuumlruumlme ve koşturma

denemeleri yapılarak hayvanın yuumlruumlyuumlşuuml ve hareketleri değerlendirildi İnspeksiyonda

pelvik ve gluteal kasların durumuna bakıldı (Resim 21) Daha sonra abduksiyon eksternal

rotasyon testi kalccedila ekstensiyon testi duruş testi ve topallık testleri uygulandı Abduksiyon

eksternal rotasyon kalccedila ekstensiyon ve duruş testleri ağrının varlığı veya yokluğu

accedilısından değerlendirildi Ayakta duruş testinde hayvanın oumln ayakları kaldırılarak

reaksiyon verme durumları hiccedil bazen ve her zaman reaksiyon veriyor olarak

değerlendirildi Topallık testinde hastanın topallama durumu ve ekstremiteye ağırlık verme

dereceleri kontrol edildi Buna goumlre 0 derece topallık yok 1 derece hafif duumlzeyde aksak

yuumlruumlyuumlş 2 derece topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veriyor 3 derece topallık var

ekstremiteye suumlrekli ağırlık vermiyor 4 derece topallık var ekstremiteye hiccedil yuumlk vermiyor

şeklinde değerlendirildi Aktivite testinde hasta sahiplerinden alınan bilgiler doğrultusunda

hastaların guumln iccedilindeki hareketleri normal kısıtlı ve ccedilok kısıtlı olarak değerlendirildi

Resim 21 Ccedileşitli vakalara ait preoperatif goumlruumlntuumller A 13 nolu olgunun preoperatif

goumlruumlnuumlmuuml 13 aylık erkek golden retriever B 14 nolu olgunun preoperatif goumlruumlnuumlmuuml 2

yaşlı erkek boxer

2212 Preoperatif radyolojik muayeneler

Radyolojik muayenelerde ADUuml Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalında

bulunan Comed Marka (Comed Medical System Korea) 150 Kv 500mAS guumlcuumlnde

A B

32

hareketli ve bucky‟ li masaya sahip roumlntgen cihazı kullanıldı Roumlntgen filmlerinin

banyoları Colenta Marka (Mediphot 900E Avusturya) tam otomatik roumlntgen banyo

cihazında yapıldı

Sedasyon altındaki koumlpeklerin klinik muayeneleri tamamlandıktan sonra kalccedila

ekleminin roumlntgenleri ccedilekildi Standart OFA pozisyonunda grafiler alınmak uumlzere koumlpekler

sabit roumlntgen cihazının masasına yerleştirilen x-ray yatağı uumlzerine sırt uumlstuuml konularak film

kaseti uumlzerine kalccedila kısmı gelecek şekilde yatırıldı Arka ayaklar bir yardımcı tarafından

diz ve tarsal eklemler tam olarak gerdirilene kadar ccedilekildi Bacaklar femurlar birbirleri ile

paralel olana kadar addukte edildi Femurlar patellalar dorsal olarak merkezlenene kadar

iccedileri doğru doumlnduumlruumllduuml Bu pozisyonda kalccedila ekleminin radyografik goumlruumlntuumlleri alındı

(Resim 22) Elde edilen roumlntgen filmleri uumlzerinde Norberg skalası kullanılarak Norberg

accedilıları belirlendi Ayrıca caput femoris ve acetabulum dejeneratif değişikliklerin varlığı

youmlnuumlnden de değerlendirildi

222 Postoperatif Muayeneler

2221 Postoperatif klinik muayeneler

Operasyon yapılan koumlpeklerin ilk postoperatif muayeneleri hastaların dikişlerinin

alınması iccedilin ccedilağrıldığı 10 guumlnde yapıldı Koumlpeklerin uumlrinasyon defekasyon

palpasyondaki tepkileri yuumlruumlme aktiviteleri duruş pozisyonları değerlendirildi Bu suumlre

zarfında hasta sahiplerine hayvanların ani hareketlerini engellemek iccedilin belirli bir suumlre

kafes istirahatı yaptırmaları oumlnerildi

2222 Postoperatif radyolojik muayeneler

Operasyondan sonra 1 ve 3 ay ve 12 aylarda standart ventro-dorsal pozisyonda

sedasyon altında pelvis boumllgesinin standart OFA pozisyonunda radyografileri alınarak

Norberg Accedilısı caput femoris ve acetabulum‟daki dejenerasyonlar youmlnuumlnden

değerlendirildi (Resim 22)

33

Resim 22 Standart OFA pozisyonunda radyografilerin alınması A X-ray yatağı

uumlzerinde koumlpeğe pozisyon verirken B Diz ve tarsal eklemin gerdirilmesi C Femurların

birbiri ile paralel olması iccedilin bacakların addukte edilmesi

223 Anestezi

Tuumlm koumlpekler 12 saatlik accedillığı takiben 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg

kg Egevetreg) deri altı yolla uygulanarak anestezinin antikolinerjik premedikasyonu yapıldı

Sedatif ndash analjezik premedikasyon iccedilinse 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20

mgkg Egevetreg) in kas iccedili enjeksiyonu uygulandı 10 dakika sonra 5 mgkg ketamine

hydrochloride (Alfamine 100mgkg Egevetreg) in damar iccedili enjeksiyonu ile induumlksiyon

gerccedilekleştirildi Takiben koumlpeklere endotracheal tuumlp yerleştirildi ve yarı kapalı anestezi

cihazı ile (SMS 2000 Klasik Vent ndash V Marka SMS Tıbbi Cihaz Elek Elekt İnş Teks

Turz Oto San ve Tic Ltd Şti Ankara) 2 lik konsantrasyonda isoflurane (İsoflurane -

USP Adekareg

) solutulması ile anestezi suumlrduumlruumllduuml (Resim 23C)

A B

C

34

Resim 23 Hastanın operasyona hazırlanmasına ait goumlruumlntuumller AOperasyon boumllgesinin

tıraşlanmış goumlruumlntuumlsuuml B Operasyon boumllgesinin antiseptik solusyonla sterilize edildiği

goumlruumlntuuml C Hastanın entuumlbasyonu yapıldıktan sonra operasyon masasındaki goumlruumlntuumlsuuml

224 Modifiye DARthroplasti Tekniği

Operasyon sırasında asepsi ve antisepsi kuralları titizlikle yerine getirilerek

boumllgenin tıraş ve dezenfeksiyonu sonrası operasyon sahası steril serviyet bezleri ile

sınırlandırıldı (Resim 23 Resim 24) Kalccedila eklemine dorsal intergluteal yaklaşımla

ulaşıldı Deri ensizyonu trochanter major uumlzerinde odaklanıp femurun cranialine

seyrederek distalde femurun frac14‟uumlne kadar devam etti proksimalde ise craniale doğru

kıvrılıp dorsal orta hatta yakın sonlandırıldı Deri kenarları diseke ve retrakte edilerek

ensizyon proksimalde m gluteus superficialisin cranial sınırı boyunca fascia gluteus‟a

doğru uzatıldı Collum femoris boyunca yapılan kuumlt diseksiyon ve ayırmalar ile dorsalde

m gluteus medius ve profundus lateralde m vastus lateralis ve medialde m rectus femoris

ekarte edilerek eklem kapsuumllasına ulaşıldı Dorsal acetabular kenar uumlzerindeki yapışmalar

elevatoumlr ile uzaklaştırılarak kalccedila ekleminin dorsal duvarı accedilığa ccedilıkarıldı Bu arada

A B

C

35

karşılaşılan kuumlccediluumlk kanamalar ligatuumlr veya elektrokoterizasyon ile durduruldu Daha sonra

koumlpeklerin 13 kostası uumlzerinde yapılan deri ensizyonu ve diseksiyonu takiben kosta

columna vertebralise bağlantı yerinden kesilerek ccedilıkartıldı Bu arada şekillenen kanamalar

da ligatuumlr veya elektrokoterizasyon ile durduruldu Ccedilıkartılan kosta 2‟şer santimetrelik 3

eşit parccedilaya boumlluumlnerek serum fizyolojik emdirilmiş steril gazlı bez iccedilerisine alındı (Resim

25) Daha sonra ccedilıkartılan kosta parccedilaları dorsal duvara dril ile eşit aralıklarda accedilılan 3

deliğe horizontal hatta dik gelecek şekilde ccedilakıldı (Resim 26 Resim 27) Boumllge rutin

youmlntemle kapatıldı (Resim 28)

Olası enfeksiyonlara karşı tuumlm olgulara postoperatif 7 guumln boyunca 20000 İUumlkg

dozunda Penisilin G Prokain + Penisilin G Potasyum (İecilline flakon 400000 İUuml

İEUlagayreg) ve 2 mgkg dozunda carprofen (Rimadyl tablet 20 mg Pfizer

reg) kullanılması

oumlnerildi Operasyon boumllgesi povidon iyot (Batticon Adekareg

) ile temizlendi Koumlpekler

postoperatif 10 guumln 1 ay 3 ay ve 1 yılda klinik ve radyolojik olarak kontrol edildiler

36

Resim 24 13 costa‟ nın ccedilıkartılmasına ait goumlruumlntuumller A Costa uumlzerine deri ensizyonu B

Costa‟ nın periostunun ayrılması C Costanın accedilığa ccedilıkarılması ve kesilmesi D Costa‟ nın

periostunun dikilmesi E Subkutan dokunun kapatılması F Derinin kapatılması

A B

C D

E F

37

Resim 25 13 costa‟ nın kortikokanselloumlz kemik grefti olarak hazırlanması A Costa‟nın

steril serviyet uumlzerine alınması B Costa‟ nın 2‟ şer cm‟ lik parccedilalara boumlluumlnmesi C

Boumlluumlnmuumlş parccedilaların ortadan ikiye boumlluumlnmesi D Costa parccedilalarının kama şekline

getirildikten sonraki goumlruumlntuumlsuuml

A B

C D

38

Resim 26 Dorsal acetabular kenara yaklaşım ve greftlerin yerleştirilmesi iccedilin deliklerin

accedilılması A Boumllgenin steril serviyetler ile sınırlandırılması B Deri ensizyonu C Accedilılacak

deliklerin yerlerinin belirlenmesi D Matkap ile greft yerleştirilecek deliklerin accedilılması E

Deliklerin teplenmesi

A B

C

D E

39

Resim 27 Greft‟ lerin yerleştirilmesi ve boumllgenin kapatılması A Greft‟lerin dorsal

acetabular kenar uumlzerindeki deliklere yerleştirildikten sonraki goumlruumlnuumlmuuml B Kasların ve

facia‟nın kapatılması C Derialtı dokuların kapatılması D Derinin kapatılması

A B

C D

40

Resim 28 Hayvanların operasyon sonrası genel goumlruumlntuumlleri A Operasyon sonrası

boumllgenin goumlruumlntuumlsuuml B Dikiş hattının betafix ile kapatılması C-D Hastaların operasyon

sonrası goumlruumlntuumlleri

225 İstatistiksel Analiz

Norberg accedilısı değerleri varyasyonunun kontroluuml iccedilin dağılım analizleri Shapiro-

Wilk testi kullanılarak yapıldı Norberg accedilısı değerleri normallik varsayımlarını

karşılamadığından operasyon oumlncesi ve postoperatif doumlnemler arasındaki farklar Friedman

testi ile değerlendirildi Yapılan uygulamanın postoperatif etkisi istatistiksel olarak oumlnemli

bulunduğunda etkinin operasyon sonrası hangi doumlnem ya da doumlnemlerden kaynaklandığını

belirlemek iccedilin post hoc Wilcoxon testi yapıldı Topallık ayakta durmada guumlccedilluumlk yuumlruumlyuumlş

aktivitesi gibi ordinal veriler de aynı istatistiksel youmlntemler ile değerlendirildi

Nominal veriler (ağrı testleri) Cochran Q testi ile değerlendirildi Yapılan

uygulamanın postoperatif etkisi istatistiksel olarak oumlnemli bulunduğunda etkinin operasyon

A B

C D

41

sonrası hangi doumlnem ya da doumlnemlerden kaynaklandığının analizi iccedilin post hoc McNemar

testi yapıldı Ple005 (alfa yanılma duumlzeyi) anlamlı olarak kabul edildi Verilerin analizi

Statistical Package for the Social Sciences (SPSS for Windows version 150 seri no

416a1604ed18748d3f27) paket programı ile gerccedilekleştirildi (Winer ve ark 1991) Sonuccedillar

ortalama plusmn standart hata (SH) şeklinde verildi

42

3 BULGULAR

31 Preoperatif Bulgular

311 Preoperatif Klinik Muayene Bulguları

Alınan anemnez bilgilerinde hayvanların yuumlruumlmede isteksiz oldukları ccedilabuk

yoruldukları kalccedilalarını sallayarak yuumlruumlduumlkleri merdiven ccedilıkarken ve inerken zorluk

ccedilektikleri ve zıplama hareketlerini yapamadıkları bildirildi Bu veriler doğrultusunda

hayvanların kalccedila displazisi accedilısından değerlendirilmesi uygun goumlruumllerek gerekli klinik ve

radyolojik tanı youmlntemleri uygulandı

Yapılan yuumlruumltme ve koşturma denemelerinde toplam 19 hayvanın 1‟ inde 0 derecede

9‟ unda 1 derece 5‟ inde 2 derece 3‟uumlnde 3 derece 1 inde 4 derece topallık goumlzlendi

Ancak 0 ve 1 derecedeki koumlpeklerin de sallantılı yuumlruumlyuumlşle birlikte merdiven ccedilıkmada

zorlandıkları ayakta durma testinde rahatsız oldukları ve erken yoruldukları goumlruumllduuml

Pelvis ve gluteal boumllge kaslarının da hafif atrofik olduğu dikkati ccedilekti Abduksiyon

eksternal rotasyon testi kalccedila ekstensiyon testi ve duruş testleri sonucu kalccedila ekleminden

kaynaklanan bir ağrı olduğu saptandı Kalccedila ekstensiyon testinde tuumlm olgular pozitif ağrı

reaksiyonu verirken 5 ve 13 nolu hastaların abduksiyon eksternal rotasyon testi ve duruş

testinde ağrı reaksiyonu vermediği tespit edildi Bu hastaların norberg accedilı değerlerine goumlre

operasyona alınmasına karar verildi (Ccedilizelge 37)

312 Preoperatif Radyolojik Muayene Bulguları

Koumlpeklere ait roumlntgen filmleri uumlzerinde yapılan oumllccediluumlmler sonucunda elde edilen

Norberg accedilılarına ait ortalamalar Ccedilizelge 31‟de verildi Radyolojik muayeneler sonucunda

16 olguda (1 2 3 4 5 7 8 9 11 12 13 14 15 16 17 18 numaralı olgular) unilateral 4

olguda (6 10 19 20 numaralı olgular) ise bilateral KED saptandı Bunlardan 11 olguda

sağ 5 olguda sol 4 olguda ise her iki tarafa DARthroplasti uygulanmasına karar verildi

43

Ccedilizelge 31 Standart OFA pozisyonunda norberg accedilılarının değerlendirme sonuccedilları

Accedilı

Doumlnem

Norberg accedilıları (n =22)

Preoperatif doumlnem 9232plusmn204a

Postoperatif 3 ay 940plusmn194a

Postoperatif 1 yıl uumlstuuml 9536plusmn195b

ab Aynı Suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir ( plt001)

32 Postoperatif Bulgular

321 Postoperatif Klinik Muayene Bulguları

Klinik ve radyolojik olarak kalccedila displazisi teşhisi konan 20 olgudan 11 tanesinin

sağ tarafına 5 tanesinin sol tarafına ve 4 tanesininde her iki tarafına DARthroplasti

operasyonu uygulandı Operasyon suumlreleri ortalama 90 10 (80-100) dakika suumlrduuml

Koumlpeklerin operasyondan hemen sonra ayakta ve hareketli oldukları goumlzlendi

Postoperatif 5 ile 8 guumlnler arasında 3 koumlpekte kostanın alındığı boumllgede koleksiyon

şekillendi Bunlardan biri fakuumllte dışında oumlzel veteriner kliniklerinde tedavi edilirken ikisi

ise kliniğimizde uygun şekilde tedavi edildi Koumlpeklerin operasyondan sonra zıplama

koşma ve kalccedila ekleminin abduksiyonuna neden olabilecek hareketlerinin engellenmesi

oumlnerildi Hasta sahipleri tarafından postoperatif periyotta hayvanların operasyon oumlncesi

klinik tabloya goumlre hızlı bir duumlzelme goumlsterdiği bildirildi İleri zamanlarda yapılan

kontrollerde herhangi bir komplikasyon goumlzlenmedi

Postoperatif 3 aylık doumlnemdeki kontrollerde 19 hayvanın 10‟ unda 0 derecede 6‟

sında 1 derece 2‟sinde 2 derece 1‟inde 3 derece topallık goumlzlenirken 4 derece topallık

hiccedilbir hayvanda goumlzlenmedi Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemdeki kontrollerde ise 19

hayvanın 17‟ sinde 0 derecede 1‟ inde 1 derece 1‟ inde 2 derece topallık goumlzlenirken 3

ve 4 derece topallıklar hiccedilbir hayvanda goumlzlenmedi Uygulanan ağrı testlerinde operasyon

uygulanan 22 kalccedila eklemi iccedilin kalccedila ekstensiyon testinde 3 aylık doumlnemde 12 eklemin

ağrı reaksiyonu vermediği 1 yıllık doumlnemde ise 20 kalccedila ekleminde ağrının ortadan

kalktığı fakat 6 ve 19 nolu olgularda hafif derecede ağrı hissinin olduğu tespit edildi

Abduksiyon eksternal rotasyon testinde preoperatif doumlnemde ağrı tespit edilen 20 kalccedila

ekleminden 3 aylık doumlnemde 16 kalccedila ekleminde ağrı ortadan kalkarken 1 yıllık doumlnemde

44

20 kalccedila ekleminde ağrıya rastlanmadı 6 ve 19 nolu olgularda ise yine hafif derecede ağrı

tespit edildi Duruş testi sonuccedillarında ise 3 aylık doumlnemde 10 hayvan ayakta durmakta

guumlccedilluumlk yaşamazken 7 hasta bazen 2 hasta ise ccediloğunlukla guumlccedilluumlk yaşadı 1 yıllık doumlnemde

ise 6 ve 17 nolu hastalar dışında ayakta durma guumlccedilluumlğuumlnuumln tamamen ortadan kalktığı bu iki

hastada da bazen guumlccedilluumlk yaşandığı saptandı (Ccedilizelge 37)

322 Postoperatif Radyolojik Muayene Bulguları

Operasyon uygulanan olgularda 3 aylık doumlnem Norberg accedilı bulgusu 940plusmn194 (74-

104) olarak belirlendi 1 yıllık doumlneme ait Norberg accedilı bulgusu ise 9536plusmn195 (72-105)

olarak kaydedildi (Ccedilizelge 31)

33 Uygulanan Testlere İlişkin İstatistiksel Sonuccedillar

331 Kalccedila Ekstensiyon Testi Sonuccedilları

Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları Ccedilizelge 32‟de sunuldu Uygulanan kalccedila

ekstensiyon testine goumlre post hoc MacNemar test sonucu preoperatif doumlnem ile postoperatif

3 aylık doumlnem arasında istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt0001) preoperatif doumlnem ile

Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt0001) ve

postoperatif 3 aylık doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında ağrı bulgusunun

goumlzlenmemesi accedilısından istatistiksel olarak anlamlı (plt001) idi (Resim 31)

Ccedilizelge 32 Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları

Ağrı (n)

Doumlnem

Yapılan ağrı değerlendirmelerı (n = 22)

Ağrı Yok Ağrı Var

Preoperatif Doumlnema

0 22

Postoperatif 3Ayb 12 10

Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemc

20 2

abc Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt0001)

45

332 Abduksiyon Eksternal Rotasyon Testi Sonuccedilları

Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları Ccedilizelge 33‟de sunuldu Preoperatif

doumlnem değeri postoperatif 3 ay doumlnem değeri ile kıyaslandığında post hoc MacNemar test

sonucu ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi istatistik accedilısından oumlnemli (plt0001) preoperatif

doumlnem değeri postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem değeri istatistik accedilısından oumlnemli (plt0001)

postoperatif 3 ay doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem sonuccedilları ise istatitik accedilısından

oumlnemsiz bulundu (pgt005) (Resim 31)

Ccedilizelge 33 Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları

ab Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt0001)

333 Ayakta Duruş Testi Sonuccedilları

Ayakta duruş testi sonuccedilları Ccedilizelge 34‟de sunuldu Ayakta duruş testi sonuccedilları

(post hoc Wilcoxon test) preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık doumlnemde (plt0001)

postoperatif 3 aylık ile post operatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında (plt0001) ve preoperatif

doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemler arasında ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi

accedilısından (plt001) istatistiksel olarak anlamlı bulundu (Resim 31)

Ağrı (n)

Doumlnem

Yapılan ağrı değerlendirmelerı (n=22)

Ağrı Yok Ağrı Var

Preoperatif Doumlnema

2 20

Postoperatif 3Ayb

16 6

Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemb 20 2

46

Ccedilizelge 34 Ayakta duruş testi sonuccedilları

Reaksiyon ()

Doumlnem

Hiccedil Reaksiyon

Vermiyor

Bazen Reaksiyon

Veriyor

Her zaman

Reaksiyon Veriyor

Preoperatif doumlnema

106 526 368

Postoperatif 3 ayb

579 368 53

Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc

895 105 0

abc Farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt001)

334 Aktivite Testi Sonuccedilları

Aktivite testi sonuccedilları Ccedilizelge 35‟de sunuldu Buna goumlre post hoc Wilcoxon test

sonucu preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık doumlnem (plt0001) postoperatif 3 Aylık

doumlnem ile post operatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem (plt001) ve preoperatif doumlnem ile postoperatif 1

yıl uumlstuuml doumlnem arasında ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi accedilısından (plt0001) istatistiksel

olarak anlamlı bulundu

Ccedilizelge 35 Aktivite testi sonuccedilları

Aktivite ()

Doumlnem

Normal Aktivite Kısıtlı Aktivite Ccedilok kısıtlı

Aktivite

Preoperatif doumlnema

0 474 526

Postoperatif 3 ayb

368 526 106

Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc

789 211 0

abc Farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt001)

335Topallık Testi Sonuccedilları

Topallık testi sonuccedilları Ccedilizelge 36‟da sunuldu Hastalarda uygulanan topallık

testine goumlre post hoc wilcoxon test sonucu preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık

doumlnem arasında (plt0001) postoperatif 3 ay ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem (plt0001) ve

preoperatif doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem değerleri arasında (plt0001) topallık

bulgusunun goumlzlenmemesi accedilısından istatistiksel accedilıdan anlamlılık vardı

47

Ccedilizelge 36 Topallık testi sonuccedilları

Derece ()

Doumlnem

0 1 2 3 4

Preoperatif doumlnema

53 368 368 158 53

Postoperatif 3 ayb

421 421 105 53 0

Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc

842 105 53 0 0

abc Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir

0 derece- topallık yok

1 derece- hafif derece aksak yuumlruumlyuumlş

2 derece- topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veriyor

3 derece- topallık var fakat ekstremiteye suumlrekli ağırlık veremiyor

4 derece- topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veremiyor

336 Standart OFA Pozisyonunda Norberg Accedilılarının Değerlendirme Sonuccedilları

Standart OFA pozisyonunda Norberg accedilılarının değerlendirme sonuccedilları Ccedilizelge

31‟de sunuldu Norberg accedilılarında meydana gelen değişim post hoc Wilcoxon test

sonucuna goumlre preoperatif doumlnem ile postoperatif 3 ay doumlnemleri arasındaki sonuccedillar

istatistiki olarak anlamsızken (pgt005) preoperatif doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml

doumlnemler arasındaki sonuccedillar (plt005) ve postoperatif 3 ay ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml

doumlnemler arasındaki sonuccedillar anlamlı (plt005) bulundu (Resim 32 Resim 33 Resim 34

Resim 35 Resim 36 Resim 37)

48

Ccedilizelge 37 Norberg accedilısı kalccedila ekstensiyon testi abduksiyon eksternal rotasyon testi duruş testi aktivite ve topallık testinin preoperatif

postoperatif 3ay ve 1 yıl bulgularına toplu bir bakış

Kalccedila Ekstensiyon Testi ve Abduksiyon Eksternal Rotasyon Testi iccedilin (+)= var (-)=yok Aktivite Testi iccedilin (A) = Normal Aktivite (B)= Kısıtlı Aktivite (C)= Ccedilok Kısıtlı

Aktivite Duruş Testi İccedilin (A)= Hiccedil Reaksiyon Vermiyor (B)= Bazen Reaksiyon Veriyor (C)= Herzaman Reaksiyon Veriyor Topallık Testi İccedilin (0 Derece)= Topallık Yok

(1 Derece)= Hafif Derece Aksak Yuumlruumlyuumlş (2 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Ağırlık Veriyor (3 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Suumlrekli Ağırlık

Veremiyor (4 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Ağırlık Veremiyor

Preoperatif Bulguları Postoperatif 3 Ay Bulguları Postoperatif 1 Yıl Bulguları

NA Kalccedila Ext Testi

Abd Ekst Rot

Testi

Duruş Testi

Aktivite Testi

Topallık Testi

NA Kalccedila Ext Testi

Abd Ekst Rot Testi

Duruş Testi

Aktivite Testi

Topallık Testi

NA Kalccedila Ext Testi

Abd Ekst Rot

Testi

Duruş Testi

Aktivite Testi

Topallık Testi

Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol

1 89 83 + + B C 3 91 eksizyon + + B B 2 94 eksizyon - - A A 0

2 104 93 + + B B 1 104 93 - - A B 0 105 92 - - A A 0

3 102 106 + + B B 0 104 106 - - A A 0 105 106 - - A A 0

4 98 109 + + B B 1 100 109 + - A A 0 101 108 - - A A 0

5 102 105 + - A B 1 102 103 - - A A 0 102 102 - - A A 0

6 102 96 + + + + C C 4 99 86 + + + + C C 3 1005 91 - + - + B B 2

7 92 101 + + B B 1 95 101 + - A A 0 98 102 - - A A 0

8 89 82 + + C C 3 945 90 - - B B 1 101 100 - - A A 0

9 84 92 + + C C 2 85 94 - - B B 1 845 93 - - A A 0

10 99 104 + + + + B B 1 101 104 + - + - A A 0 Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex

11 104 88 + + B B 1 103 90 + - B B 0 103 89 - - A A 0

12 90 97 + + C B 2 90 99 - - B A 1 91 98 - - A A 0

13 105 101 + - A B 1 105 1025 - - A A 0 105 104 - - A A 0

14 109 102 + + C C 2 108 102 - - A B 1 108 102 - - A A 0

15 91 106 + + B C 1 97 106 - - A B 0 97 106 - - A A 0

16 95 99 + + B C 1 96 99 - - A B 0 97 100 - - A A 0

17 75 85 + + C C 3 88 103 + - B B 2 92 103 - - B B 0

18 65 78 + + C C 2 78 65 - - C B 1 81 71 - - A B 0

19 86 75 + + + + B C 2 76 74 + + + + B C 1 72 78 + - + - A B 1

20 94 94 + + + + B B 1 95 95 + - + - A A 0 98 97 - - - - A A 0

49

Resim 31 Uygulanan ccedileşitli testlere ait goumlruumlntuumller A - B Kalccedila ekstensiyon testi

C Ayakta duruş testi D ndash E ndash F Abduksiyon eksternal rotasyon testi

A B

C D

E F

50

Resim 32 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 15 aylık erkek kangal koumlpeğe ait

radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 104 Sol 93) B Postoperatif

3 ay roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 104 Sol 93) C Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA)

goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 103 Sol 89)

A B

C

51

Resim 33 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti sol tarafa eksizyon arthroplastisi uygulanan

11 aylık erkek melez koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml

(Sol 83 Sağ 89) B Postoperatif 3 ay roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol eksizyon

arthroplastisi Sağ 91) C Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol eksizyon

arthroplastisi Sağ 94)

A B

C

52

Resim 34 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık erkek Labrador

Retriever koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 102 Sağ

106) B Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 105 Sağ 106)

Resim 35 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 6 aylık erkek Kangal koumlpeğe ait

radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 100 Sağ 106) B Postoperatif

1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 100 Sağ 110)

A B

A B

53

Resim 36 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 13 aylık erkek Golden Retriever

koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ91 Sol 106) B

Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 97 Sol 106)

Resim 37 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık dişi Rottweiler koumlpeğe

ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ102 Sol 105) B

Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 102 Sol 103)

A

A

B

B

54

4 TARTIŞMA

Kalccedila displazisi ilk kez 1930 lu yılların başlarında Alman Ccediloban Koumlpeklerinde

teşhis edilmiştir O guumln iccedilin ender rastlanan bir hastalık olarak duumlşuumlnuumllmuumlş olmasına

rağmen iri ırk koumlpeklerin ccedilok sık karşılaşılan genetik bir eklem problemi olarak halen

guumlncelliğini korumaktadır (Aslanbey ve Candaş 1994 Hupp ve ark 2007) Uzun yıllardır

bilinmesine ve seleksiyon uygulanmasına rağmen henuumlz kontrol altına alınamamıştır

Kalccedila displazisinin sağaltımında birccedilok youmlntem geliştirilmiştir Ağrının giderilmesi

amacıyla neurektomi (Ballinari ve ark 1995) akupunktur (Kwon ve ark 2006) altın

implantasyonu (Jaeligger ve ark 2007) ve m pectineusun myotomisi (Moses 2000)

uygulanabilir Cerrahi amaccedilla yapılan operasyonlar musculus pectineus myektomisi

(Moses 2000) Juvenile Pubic Symphysiodesis (Schulz ve Dejardin 2002) intertrochanteric

osteotomi (Remedions ve Fries 1995 Piermattei ve Flo 1997) eksizyon arthroplastisi

(Duff ve Campbell 1977 İki ve Sağlam 2004 Kuumlrkluuml 2010) total kalccedila protezi (Gay 1963

Muumlller 1970) uumlccedilluuml pelvik osteotomi (Piermattei ve Flo 1997)‟ dir

DARthroplasti TPO iccedilin geccedil kalınmış osteoartroz şekillenmiş total kalccedila protezine

aday olgular iccedilin ideal bir youmlntem olarak tanımlanmaktadır Ancak KED‟si sağaltımında

oldukccedila yeni bir teknik olup ccedilok sayıda hayvana uygulanamamış ayrıca uzun doumlnem

sonuccedilları elde edilememiştir Bu youmlnuuml ile tartışmalıdır (Hupp ve ark 2007 Slocum ve

Slocum 2009 Gahring 2011) Sunulan ccedilalışmada 20 klinik olguluk bir seride youmlntem

modifiye edilerek uygulanmış olguların 1 yıllık goumlzlem sonuccedilları literatuumlr bilgiler ışığı

altında tartışılarak aktarılmıştır

KED gelişiminde risk faktoumlrlerinin başında genetik (Hedhammar 1979 Corley ve

Keller 1989 Alexander 1992 Kealy ve ark 1992) beslenme (Anon 1973 Hazewinkel

1994 Olmstead 1998) ve fazla hareket (Haan ve ark 1993) gelmektedir Hayvan Ortopedi

Birliğinin (OFA) standartları ve bu konudaki disiplinli ccedilalışmaları sonucunda Avrupa ve

Amerika uumllkelerinde displazi oranlarında oumlnemli azalmalar olmasına rağmen Alman

Ccediloban Koumlpeği Akita İnu Labrador Retriever Golden Retriever Rottweiller gibi koumlpek

ırklarının yanı sıra ulusal değerlerimiz Kangal Akbaş ve Tuumlrk Ccediloban Koumlpeklerinde de

halen buumlyuumlk bir problem olarak guumlncelliğini korumaktadır (Aslanbey ve Candaş 1994

Durmuş ve Han 2005 Hupp ve ark 2007) Materyali oluşturan koumlpekler 4‟ uuml Alman

Ccediloban Koumlpeği 4‟ uuml Golden Retriever 3‟ uuml Labrador Retriever 3‟ uuml Kangal 2‟ si

Rottweiller 2‟ si melez 1‟ i Boxer ve 1‟ i Mastif şeklinde ırk dağılımı goumlsterdi

55

Koumlpekler genetik olarak displazi accedilısından risk grubu iccedilerisinde yer alsın veya

almasın kalorisi yuumlksek besinlerle beslenmesinin hastalığın gelişiminde etkili olacağı ifade

edilmektedir Oumlzellikle genetik accedilıdan displazi yatkınlığı bulunan koumlpeklerde aşırı kilo

alımının eklemde osteoarthritis oluşumunu hızlandırdığına dikkat ccedilekilmektedir Bu

konuda iri ırk koumlpeklerin 3 ndash 10 aylık doumlnemlerinin ccedilok oumlnemli olduğuna vurgu

yapılmaktadır (Anon 1973 Olmstead 1998) Alınan anamnez bilgilerinde olguların

tamamının evde hazır mamalar ile beslendiği kaydedildi Ancak duumlzenli egzersiz

yaptırıldığı da ifade edildi Klinik ve radyolojik muayeneler sonucu yapılan

değerlendirmelerde displazi accedilısından eklemlerde meydana gelen değişim hastaların buumlyuumlk

kısmında minimal duumlzeyde iken klinik belirtilerde hafif seyrediyordu Birccedilok olgu rutin

displazi kontroluuml sırasında saptanan değişimlere ilişkin olarak operasyona alındı

Literatuumlr verilerde (Yuumlcel ve Bakır 1993 Swenson ve ark 1997 Altunatmaz ve ark

2003 Hupp ve ark 2007) cinsiyetin displazi uumlzerindeki etkisi ccedilelişkilidir Kimi

araştırmacılar (Yuumlcel ve Bakır 1993 Swenson ve ark 1997) dişilerde kimileride

(Altunatmaz ve ark 2003 Hupp ve ark 2007) erkeklerde daha sık goumlruumllduumlğuumlnuuml bildirirken

kimi araştırıcılar da (Sarıerler 2003) cinsiyetin oumlnemli olmadığını bildirmektedirler Bakır

(1992) toplam 250 olguluk bir taramada displazi goumlruumllme oranını dişilerde 39

erkeklerde 295 olarak belirtmektedir Sunulan ccedilalışmada 20 koumlpekten 13bdquouuml (65) erkek

7‟si (35) dişi idi Bu sayı kesin bir yargı iccedilin oldukccedila az olmakla birlikte Hupp ve ark

(2007) ile Altunatmaz ve ark (2003)‟nın bulguları ile benzerlik goumlsterirken Swenson ve

ark (1997) Bakır (1992) ile Yuumlcel ve Bakır (1993)‟ın goumlruumlşleri ile farklılık goumlstermektedir

Kalccedila displazili koumlpeklerin genellikle merdiven ccedilıkmada zorlandığı tavşan gibi

arka ayakları uumlzerinde zıpladıkları yattıkları yerden zor kalktıkları yuumlruumlyuumlşlerinde arka

bacaklarda sallantı oturuşta asimetri hareket etmede isteksizlik ve ccedilabuk yorulma

belirlendiği ifade edilmektedir (Deny ve Butterworth 2000 Durmuş ve Han 2005 Vezzoni

ve ark 2005) Alınan anamnez bilgilerinde hasta sahiplerinin ilk dikkatini ccedileken klinik

bulgu topallık yuumlruumlmede isteksizlik sallantılı yuumlruumlyuumlş ve hafif koşturmalarda tavşan gibi

zıplama olarak ifade edildi Klinik muayenede olguların tamamında merdiven ccedilıkarken

zorlanma oumlnemli bir kısmında (18 olgu) hafif koşturulduğunda tavşan gibi arka ayakları

uumlzerinde zıplama yattıkları yerden kalkmada zorlanma (9 olgu) goumlzlendi Ayrıca tuumlm

olgularda sallantılı yuumlruumlyuumlş oturuşta asimetri ve hareket etmede isteksizlik ve ccedilabuk

yorulma dikkati ccedilekti Elde edilen bulgular anılan literatuumlrler (Deny ve Butterworth 2000

Durmuş ve Han 2005 Vezzoni ve ark 2005) ile paralellik goumlsterdi

56

Klinik muayenede kalccedila ekleminin gevşekliğinin belirlenmesinde birccedilok youmlntem

kullanıldığı bildirilmektedir Bu youmlntemler hayvanlara sedasyonlu ve sedasyonsuz olarak

yapılmaktadır (Bojrab ve ark 1988 Madsen ve Svalostoga 1995 Adams ve ark 1998

Puerto ve ark 1999 Lust ve ark 2001 Oumlzsoy 2002a)

Hupp ve ark (2007) radyografik oumllccediluumlmler ile abduksiyon eksternal rotasyon testi ve

kalccedila ekstensiyon testlerinde duyulan ağrı arasında bir ilişkiye rastlamadıklarını

bildirmektedirler Ayrıca Deny ve Butterworth (2000) bu testlerin her zaman pozitif sonuccedil

vermeyeceğini ifade etmektedirler Ccedilalışmada tuumlm olgulara sedasyonsuz abduksiyon

eksternal rotasyon ve kalccedila ekstensiyon testleri uygulandı Bunlardan 18 olguda

abduksiyon eksternal rotasyon testinin sonucu ağrı varlığı accedilısından pozitif iken diğer 2

olguda negatif idi Bu olguların tamamında radyografik incelemelerde displaziye ilişkin

bulgular vardı Bu iki olgunun ağrı testlerine negatif yanıt vermesinin displaziye ilişkin

dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olmasından kaynaklandığı kanısına varıldı

Kalccedila displazisinin radyografik tanısında standart OFA pozisyonunda alınan ventro-

dorsal goumlruumlntuumller uumlzerinde Norberg-Olson accedilı oumllccediluumlmleri değerli bilgiler verir JPS TPO ve

DARthroplasti gibi eklemin yapısını bozmayan sağaltım youmlntemleri sonrası acetabulumun

caput femorisi kuşatma etkinliğini belirlemede de yararlıdır (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve

ark 2007 Gahring 2011) Ccedilalışmada Norberg accedilı oumllccediluumlm ortalaması operasyon oumlncesi

9232plusmn204 iken postoperatif 3 ay 940plusmn194 postoperatif 1yıl ve daha uumlstuumlndekilerde

9536plusmn195 olarak oumllccediluumllduuml Operasyon sonrası değerler ile operasyon oumlncesi değerler

karşılaştırıldığında meydana gelen artış istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt001) bulundu Hupp

ve ark (2007) DARthroplasti oumlncesi standart OFA pozisyonunda Norberg accedilı ortalamasını

857plusmn108 ve operasyon sonrası 1 yıllık doumlnemde 898plusmn92 olarak oumllccedilmuumlşlerdir Ccedilalışmada

preoperatif ve postoperatif doumlnem değerleri karşılaştırıldığında operasyon sonrası doumlnemde

meydana gelen artış istatistiksel olarak anlamlı bulundu

DARthroplasti iliumdan alınan kemik greftin kalccedila eklemi kapsuumllası uumlzerine

taşınması ve taşınan greftin dorsal acetabular kenar uumlzerine birkaccedil vida ile tutturulması

esasına dayanmaktadır Boumlylece taşınan greftin dorsal acetabular kenar ile buumltuumlnleşmek

sureti ile dorsal acetabulum kenarını uzatacağı aynı zamanda eklem kapsuumllasını

destekleyerek gerilmeyi azaltarak ağrıyı ortadan kaldıracağı ifade edilmektedir (Hupp ve

ark 2007 Slocum ve Slocum 2009 Muumlller 2011 Gahring 2011) Slocum ve Slocum

(2009) ve Gahring (2011) dorsal acetabular kenarı iliumdan alınan kemik greftiyle

uzattıklarını ve lukzasyona uğrayan kalccedila eklemine stabilite sağladıklarını ifade

57

etmektedirler Kemik greftin eklem kapsuumlluumlnuumln dış tarafını kapatacak şekilde

yerleştirildiğini boumlylece eklem kapsuumlluumlnuuml destekleyerek caput femoris‟ in eklem

kapsuumlluumlne yaptığı etkiyi hafiflettiğini ve eklenen greftin zamanla gelişerek ve pelvisle

kaynaşarak dahada stabil bir hal alıp caput femoris ile eklem kapsuumlluumlnuumln uyumuna destek

sağladığını vurgulamaktadırlar Ferreira ve ark (2007) crista iliacadan kemik parccedilası

almışlar alınan kemik parccedilasını dorsal acetabular kenarın periostal boumllgesini kuumlrete ederek

buraya iki kortikal vida ile tutturduklarını ifade etmektedirler Sunulan ccedilalışmada kortiko-

kanselloumlz kemik doku 13 kostadan temin edildi Kostadan elde edilen uumlccedil adet kemik doku

parccedilası dorsal acetabular kenar uumlzerinde accedilılan deliklere greft materyali olarak ccedilakıldı

Eklem kapsuumllası uumlzerinde herhangi bir işlem yapılmadı Teknik boumlylece modifiye edilmiş

oldu

Yukarıda anılan ccedilalışmaların (Slocum ve Slocum 2009 Gahring 2011) uzun doumlnem

kontrollerinde aktivitenin iyi duumlzeyde olduğu topallık belirtilerinin ortadan kalktığı ifade

edilmektedir Sadece Slocum ve Slocum (2009) ilgili kalccedila ekleminde abduksiyonun

sınırlı olduğuna dikkat ccedilekmektedirler Ccedilalışmada uzun doumlnem kontrollerde hayvanlarının

aktivitelerinin iyi duumlzeyde olduğu topallık belirtilerinin ortadan kalktığı belirlendi ayrıca

hasta sahipleri tarafından da operasyon oumlncesi belirtilerin duumlzeldiği ifade edildi Klinik

bulgulara ilişkin preoperatif ile postoperatif doumlnemlere ait veriler arasında istatistiksel

olarak klinik duumlzelme accedilısından anlamlılık (Aktivite iccedilin plt0001 topallık iccedilin plt001)

saptandı Postoperatif goumlzlemlerde kalccedila ekleminde Slocum ve Slocum (2009)‟un

bulgularının aksine abduksiyonun normal ve ağrısız olduğu tespit edildi Anılan ccedilalışmada

(Slocum ve Slocum 2009) abduksiyonun ağrılı olmasının nedenini standart

DARthroplastide kapsuumlla uumlzerine dikilen kemik gereftin zamanla olgunlaşarak dorsal

kenarın aşırı uzamasına bağlanmaktadır

Hupp ve ark (2007) 2 yılı aşkın suumlre izledikleri olgularda aktivite ayakta duruş

atlama abduksiyon ve adduksiyonda ağrı belirtilerine rastlamadıklarını kaydetmektedirler

Ferreira ve ark (2007) postoperatif 18ay kontrollerinde koumlpeklerin aktivitesinin yeterli ve

normal duumlzeyde olduğu bildirmektedirler Slocum ve Slocum (2009) operasyonu izleyen 1

yıl ve uumlzeri kontrollerde duruş ve yuumlruumlyuumlş testlerinin normal olduğunu fakat abduksiyon

testinde sınırlı harekete rastladıklarını ifade etmektedirler Filho ve Selmi (2001)

operasyon oumlncesi 14 koumlpeğin tamamında topallık bulguları ve ağrı testlerinde pozitif sonuccedil

elde etmişken operasyon sonrası 1 2 ve 12 aylarda yaptıkları topallık muayenesi ve ağrı

bulgularının oumlnemli derecede azalarak ortadan kalktığına dikkat ccedilekmektedirler

58

Operasyona alınan olgulardan 9 adedi 1 yıl ve daha uzun suumlre izlendiler Bu koumlpeklerin

klinik kontrollerinde abduksiyon eksternal rotasyon ve ekstensiyon testlerinde herhangi bir

ağrı belirtisi ve sınırlamaya rastlanmadı aynı zamanda duruş ve yuumlruumlyuumlş testleride

normaldi Klinik muayene bulguları Slocum ve Slocum (2009)‟ un saptadıkları abduksiyon

pozisyonunda sınırlanma dışında anılan ccedilalışmaların (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve ark

2007) klinik bulguları ile oumlrtuumlşmekte idi

Bazı araştırmacılar (Hupp ve ark 2007 Gahring 2011) bilateral kalccedila eklemi

displazisi belirlenen ve DARthroplasti uygulanmasına karar verilen olgularda her iki kalccedila

eklemine aynı guumln iccedilerisinde muumldahale ettiklerini ve operasyon sonrası sonuccedilların olumlu

olduğunu bildirmektedirler Ayrıca Slocum ve Slocum (2009) ve Gahring (2011) tek

seansta bir kalccedilaya pelvik osteotomi diğer kalccedilaya DARthroplasti uyguladıklarını rapor

etmektedirler Sunulan ccedilalışmada her iki kalccedila ekleminde displazi tespit edilen 4 olguya

DARthroplasti operasyonu aynı guumln iccedilerisinde uygulandı Postoperatif doumlnemde klinik

accedilıdan bu koumlpeklerin gelişimi ile tek tarafa DARthroplasti operasyonu uygulananlar

arasında belirgin bir fark goumlzlenmedi

Ferreira ve ark (2007) kemik greftini yerleştirmek iccedilin dorsal boumllgedeki kapsuumlla

uumlzerinde yatak hazırlanırken uygulanan kuumlretaja bağlı olarak bir denervasyonun

şekillendiğini ve buna bağlı olarak hayvanların operasyon sonrasında ilk guumln itibariyle

ağrısız bir şekilde ayaklarını kullanabildiklerini bildirmektedirler Hupp ve ark (2007)

kapsuumllanın dorsalinin denervasyonuna bağlı olarak postoperatif ağrının kısmen daha az

olduğunu ifade etmektedirler Ccedilalışmada dorsal duvar uumlzerine kemik greftlerin

yerleştirilmesi iccedilin delik accedilma işlemi oumlncesi boumllgede kuumlt diseksiyon uygulandı Yukarıda

anılan goumlruumlşler (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve ark 2007) doğrultusunda kesin olmamakla

birlikte denervasyon işleminin gerccedilekleşmesi olasıdır Zira postoperatif doumlnemde ağrıya

ilişkin ciddi bir problem ile karşılaşılmaması bu duumlşuumlnceyi destekler niteliktedir

Hupp ve ark (2007) operasyon sonrası 6 haftalık suumlreccedilte koumlpeklerin 10‟ar dakikalık

yavaş tempoda ve tasmalı olarak gezdirilmesine 6 haftadan sonra 14 guumlnde bir 10‟ar

dakika uzatılarak devam ettirilmesine izin verdiklerini bildirmektedirler Tasmasız

yuumlruumlyuumlşe operasyondan 3 ay sonra geccedilildiğini ifade etmektedirler Luck (2011) hastaların

8 hafta kısa tasmalarla uzun olmayan yuumlruumlyuumlşler yapabileceğini bu suumlreden sonra normal

aktivitelerine devam edebileceğini belirtmektedir Ccedilalışmada modifiye DARthroplasti

uygulanan olguların tamamında ertesi guumlnden başlayarak 1 hafta suumlre ile kontrolluuml olarak

kısa tasma ve yuumlruumlyuumlşlerle gezdirilmeleri bir haftadan sonra operasyondan oumlnceki normal

59

ve tasmasız yuumlruumlyuumlşlere geccedilmeleri oumlnerildi Literatuumlr verilerle (Hupp ve ark 2007 Luck

2011) kıyaslandığında normal ve tasmasız yuumlruumlyuumlşe bu kadar kısa suumlrede geccedililmesinde

yerleştirilen greftin hayvanın normal hareketleri esnasında uygulandığı yerden

ccedilıkmayacağının oumlngoumlruumllmesi etkili oldu Aynı zamanda hareketsizliğe bağlı olarak olası

kas atrofilerinin engellenmesi veveya oluşan atrofilerin duumlzelmesinde hızlanma sağlayarak

eklem stabilitesini olumlu youmlnde etkileyeceği duumlşuumlncesinden hareketle boumlyle bir planlama

yapıldı Nitekim postoperatif goumlzlemlerde gelişim beklentiler doğrultusunda oldu

Hupp ve ark (2007) operasyondan 3-4 guumln sonra 4 koumlpekte kolleksiyon şekillendiğini

bildirmektedirler 3 koumlpekte de greftlerin dorsale deplasmanı sonucunda şiddetli ağrı ve

operasyon sonrası yaklaşık 5-6 haftalarda sıccedilrama ve atlamalardan kaynaklandığı

duumlşuumlnuumllen n ishiadicus felci şekillendiğini kaydetmektedirler Slocum ve Slocum (2009)

bir olguda geccedilici siyatik sinir disfonksiyonu şekillendiğini ve bunun postoperatif 6 aylık

doumlnemde normale doumlnduumlğuumlnuuml belirtmektedirler Aynı ccedilalışmada birkaccedil olguda siyatik

sinirin konulan greft ile ligamentum sakrotuberale arasına sıkışması nedeniyle

komplikasyon yaşandığı ve ligamentin kesilmesi yoluyla problemin ortadan kalktığı ifade

edilmektedir Sunulan ccedilalışmada 3 olguda kortiko-kanselloumlz doku elde etmek iccedilin kostanın

ccedilıkarıldığı boumllgede postoperatif 4-5 guumlnlerde kolleksiyon gelişti Bunlardan 2 sine klinikte

muumldahale edildi ve koleksiyon punksiyon yapılarak boşaltıldı sonrasında herhangi bir

nuumlks yaşanmadı Uumlccediluumlncuuml olgu telefonla youmlnlendirilerek oumlzel bir klinikte punksiyon

yapılarak koleksiyonun boşaltılması sağlandı Yapılan işlemden 1 hafta sonra tekrar

koleksiyona bağlı şişme şekillendiği ve bu şişkinliğin operasyonla yine aynı oumlzel veteriner

kliniğinde alındığı hasta sahibi tarafından uumlccediluumlncuuml ayda yapılan kontrollerde bildirildi

Ccedilalışmada siyatik sinirin etkilendiği herhangi bir komplikasyona rastlanmadı Bunda

boumllgeye yaklaşımda titiz bir diseksiyon işlemi uygulanmasının yanı sıra dorsal acetabular

kenara ccedilakılan implantın siyatik siniri tehdit etmeyecek noktalara yerleştirilmesinin etkili

olduğu duumlşuumlnuumllduuml

Gahring (2011) 11 koumlpek uumlzerinde yaptığı ccedilalışmada 4 koumlpekte operasyon sonrası

tuumlm aktivitelerin normal ve topallığın olmamasına rağmen zıplama hareketlerini

yapamadıklarını bildirmektedir Slocum ve Slocum (2009) koumlpeklerin zıplama

hareketlerini yapabildiğini fakat bir koumlpekte zıplama sırasında ağrı olduğunu

belirtmektedir Postoperatif doumlnemde yapılan kontrollerde ve hasta sahiplerinden alınan

bilgiler doğrultusunda koumlpeklerin kısa suumlre iccedilerisinde operasyon oumlncesi doumlnemlerinden ccedilok

daha iyi bir aktiviteye kavuştukları topallık kıyaslaması accedilısından operasyon oumlncesine

60

goumlre daha iyi oldukları ifade edildi klinik muayenelerde zıplama hareketlerini kolaylıkla

yapabildikleri goumlzlendi

Duff ve Campbell (1977) 267 koumlpek uumlzerinde yaptıkları ekzisyon arthroplastisi

sonrası 30 oranında mekanik topallığın devam ettiğini koumlpeklerin 50 sinin 8-10 hafta

75 bdquoinin 10 ndash 12 hafta sonrasında normal yuumlruumlyuumlş yapabildiklerini belirtmektedirler Off

ve Matis (1997) yaptıkları ccedilalışmada 132 koumlpeğe eksizyon arthroplastisi operasyonu

uyguladıklarını ve postoperatif 4 yıl sonrasında hayvanların 32‟ sinin iyi duumlzeyde

yuumlruumlduumlğuumlnuuml duumlzguumln bir kas yapısına sahip olduğunu ve bacaklarına ağırlık verdiğini

20‟ sinde hafif kas atrofisi ve topalık olduğunu bacaklarına yuumlk vermekte problem

yaşadıklarını ve 48‟ inde ciddi şekilde suumlrekli topallık kas atrofisi ve oumlzellikle egzersiz

sonrası ve soğuk hava şartlarında bacağına ağırlık vermediklerini bildirmektedirler Kuumlrkluuml

(2010) ekzisyon arthroplastisi yapılan 20 koumlpekten 3 tanesinin ilgili bacağı

kullanmadığını 4 tanesinin 3 ay sonunda 8 tanesinin 3-6 ay 4 tanesinin 6-12 ay arasında

basmaya başladığını ifade etmektedir Yaygınguumll (2005) TPO uygulanan yedi koumlpeğin

postoperatif birinci guumlnde ayakta ve hareketli olmasına karşın ileri zamanlarda yuumlruumlme

problemleri ile karşılaşıldığına dikkat ccedilekmektedir Altunatmaz ve ark (2003) TPO

uygulanan 22 koumlpekte postoperatif 3-5 guumlnlerde orta derecede topallık goumlruumllduumlğuumlnuuml ve 20-

25 guumln sonra operasyon yapılan bacağa ağırlık vermeye başladığını bildirmektedirler

Ayrıca 7 erkek koumlpeğin uumlrinasyon sırasında arka bacağını abduksiyona alırken zorlandığını

belirtmektedirler Anılan ccedilalışma (Duff ve Campbell 1977 Off ve Matis 1997 Altunatmaz

ve ark 2003 Yaygınguumll 2005 Kuumlrkluuml 2010) sonuccedilları ile kıyaslandığında postoperatif

doumlnemde koumlpeklerin daha kısa suumlrede ve daha etkili bir duumlzelme goumlsterdikleri goumlruumllduuml

Operasyon youmlntemi ve olgulara bağlı olarak sonuccedilların değişebileceği kabul edilmekle

birlikte modifiye DARthroplasti‟ nin bu youmlnuuml ile avantajlı olduğu soumlylenebilir

Musculus pectineus myektomisi kalccedila displazisi sağaltımında palyatif bir youmlntem

olarak kullanılır Displazi tedavisinde yalnız musculus pectineus myektomisi

uygulandığında uzun doumlnem postoperatif bulgularda eklem stabilitesinin artmadığı

osteoartritik değişiklerin devam ettiği ve ağrının tamamen ortadan kalkmadığı bildirilmiştir

(Remedions ve Fries 1995) Ccedilalışmada elde edilen bulgular ışığı altında Modifiye

DARthroplasti‟ nin eklem stabilitesini artırdığı ve ağrıyı tamamen ortadan kaldırdığı

goumlzlendi Fakat osteoartritik değişiklikler musculus pectineus myektomisinde olduğu gibi

hafif duumlzeyde devam etti

61

Barut ve ark (2011) 22 koumlpek uumlzerinde uyguladıkları DARthroplasti

operasyonunda kalccedila ekleminde şekillenen osteoarthritin durduğunu veya gelişiminin

yavaşladığını hayvanların yuumlruumlyuumlş fonksiyonlarının duumlzeldiğini ve operasyon sonrası

nonsteroid anti inflamatuar ilaccedilların kullanımına ihtiyaccedil duyulmadığını bildirmektedirler

Ccedilalışmada tuumlm olgulara 7 guumln suumlre ile 2 mgkg dozunda karprofen (Rimadyl 20 mg tablet

Pfizerreg) uygulandı Uzun doumlnem nonsteroid anti inflamatuar ilaccedil kullanımına gerek

duyulmadı

62

5 SONUCcedil

Kalccedila eklemi displazisinin sağaltımı amacı ile uygulanan ldquoModifiye DARthroplastirdquo

tekniğinin etkinliği klinik ve radyografik youmlntemlerle izlendi Toplam 20 klinik olgu

uumlzerinde yuumlruumltuumllen ccedilalışmadan elde edilen sonuccedillar aşağıda oumlzetlendi

1 Klinik muayenede koumlpeklerde topallık goumlruumllme oranı preoperatif doumlnemde

947 iken operasyon sonrası 3 ayda 579‟ a 1 yıl ve daha uzun doumlnemde

158‟ e geriledi Kalccedila ekstensiyon testi preoperatif doumlnemde tuumlm olgularda

ağrı varlığı accedilısından pozitif iken postoperatif 3 aydan sonraki kontrollerde 1

olgu dışında ağrı bulgusuna rastlanmadı Abduksiyon eksternal rotasyon testinde

hem sağ hem sol eklemler iccedilin 19 olguda ağrı mevcut iken postoperatif

kontrollerde birer olgu dışında ağrının ortadan kalktığı goumlzlendi Ayakta duruş

testi displazi varlığı accedilısından preoperatif doumlnemde 1 olguda negatif 19 olguda

pozitif sonuccedil verirken operasyon sonrası kontrollerde 19 olguda negatif 1 olguda

pozitif sonuccedil verdi

2 Radyografik değerlendirmelerde OFA pozisyonunda alınan ventro-dorsal

radyogramlar uumlzerinde yapılan oumllccediluumlmlerde Norberg accedilı değerleri preoperatif

doumlnem 9232plusmn204 1 yıl uumlstuuml postoperatif doumlnemde 9536plusmn195 olarak belirlendi

Postoperatif doumlnemde meydana gelen artış preoperatif doumlneme goumlre istatiksel

accedilıdan oumlnemli bulunmasına rağmen yeterli değildi Dejeneratif değişimlerde

ilerlemenin de devam ettiği goumlzlendi

3 Postoperatif doumlnem kontrollerde preoperatif doumlnem ile kıyaslandığında

koumlpeklerin daha aktif goumlruumlntuuml iccedilerisinde olduğu dikkati ccedilekti ve bu durum hasta

sahipleri tarafından da ifade edildi Koumlpeklerin hiccedilbirinde kas atrofisi goumlruumllmedi

4 Orijinal youmlntemde dorsal acetabular kenara taşınan kortiko-kanselloumlz kemiğin

kenarı uzatarak caput femoris‟ in acetabulum tarafından bir soket gibi kuşatıldığı

ifade edilmektedir Modifiye DARthroplasti‟de taşınan kemik greftleri dorsal

acetabular kenarı uzatmadı dejeneratif değişimleri de durdurmadı

5 Literatuumlr verileri ile kıyaslandığında modifiye DARthroplasti‟nin klinik olarak

(kuumlccediluumlk bir seride de olsa) benzer sonuccedilları verdiği dejeneratif değişimlerin

minimal duumlzeyde olduğu olgularda sorunların protez ve benzer cihazlara gerek

kalmadan ccediloumlzuumlme ışık tutabileceği kanısına varıldı

63

6 Tekniğin eklem kapsuumllasında meydana gelen denervasyon veya ldquokortiko-

kanselloumlzrdquo kemik doku taşınımına ilişkin bir ldquokoumlk huumlcre tedavisirdquo accedilısından

etkinliğinin accedilığa kavuşturulması amacıyla irdelenmesi youmlnuumlnde kontrolluuml

denemelere de gereksinim duyulmaktadır

64

OumlZET

DERİNCEGOumlZ OOuml Koumlpeklerde Kalccedila Displazisinin ldquoModifiye DARthroplastirdquo

Tekniği ile Sağaltımı Uumlzerine Klinik Ccedilalışmalar

Bu ccedilalışmada kalccedila eklemi displazisinin sağaltımı amacı ile uygulanan ldquoModifiye

DARthroplastirdquo tekniğinin etkinliğinin klinik ve radyografik bulgular ışığı altında

değerlendirilmesi amaccedillandı

Ccedilalışma materyalini klinik ve radyolojik bulgular sonucunda KED tanısı konan 4-24

ay yaşları arasında değişik ırk ve cinsiyette (13 erkek 7 dişi) toplam 20 adet koumlpek

oluşturdu Radyolojik muayeneler sonucunda 16 olguda unilateral 4 olguda ise bilateral

olmak uumlzere ve 11 olguda sağ 5 olguda sol 4 olguda ise her iki tarafa DARthroplasti

uygulanmasına karar verildi

Oniki saatlik accedillığı takiben 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg kg Egevetreg)

deri altı yolla uygulanarak anestezinin antikolinerjik premedikasyonu yapıldı Sedatif ndash

analjezik premedikasyon iccedilinse 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20 mgkg

Egevetreg) in kas iccedili enjeksiyonu uygulandı 10 dakika sonra 5 mgkg ketamine

hydrochloride (Alfamine 100mgkg Egevetreg) in damar iccedili enjeksiyonu ile induumlksiyon

gerccedilekleştirildi Takiben koumlpeklere endotracheal tuumlp yerleştirildi ve yarı kapalı anestezi

cihazı ile (SMS 2000 Klasik Vent ndash V Marka SMS Tıbbi Cihaz Elek Elekt İnş Teks

Turz Oto San ve Tic Ltd Şti Ankara) 2 lik konsantrasyonda isoflurane (İsoflurane -

USP Adekareg

) solutulması ile anestezi suumlrduumlruumllduuml

Operasyon boumllgesi asepsi ve antisepsi kurallarına goumlre hazırlandı Kortikokanselloumlz

kemik greft olarak onuumlccediluumlncuuml kostadan yararlanıldı Dorsal acetabular duvar accedilığa ccedilıkarıldı

Dorsal duvar uumlzerine birbirine eşit uzaklıkta dril ile uumlccedil delik accedilılarak kosta parccedilaları bu

deliklere ccedilakıldı Boumllge uygun şekilde kapatıldı

Postoperatif birinci guumlnde koumlpeklerin hepsinin ayakta ve hareketli oldukları

goumlzlendi

İleri doumlnemde yapılan (10 Guumln 3ve 12 ay) klinik muayenelerde yuumlruumltme ve

koşturma abduksiyon eksternal rotasyon kalccedila ekstensiyon ve ayakta duruş testleri

sonuccedilları preoperatif doumlnemle kıyaslandığında daha iyi olduğu goumlruumllduuml

65

Ccedilalışmada Norberg accedilı oumllccediluumlm ortalaması preopertif doumlnemde 9232plusmn204 iken

postoperatif 3 ay 940plusmn194 postoperatif 1yıl ve daha uumlstuumlndekilerde 9536plusmn195 olarak

oumllccediluumllduuml

Sonuccedil olarak ldquoModifiye DARthroplasti‟derdquo taşınan kortiko-kanselloumlz greftler

Dorsal Acetabulum Kenarını uzatmadı ve dejeneratif değişimleri durdurmadı Bununla

birlikte kuumlccediluumlk bir seride de olsa dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olduğu

olgularda sorunların protez ve benzeri cihazlara gerek kalmadan ccediloumlzuumllebileceği

duumlşuumlnuumllduuml Tekniğin eklem kapsuumllasında bir denervasyona yol accedilarak veya ldquokortiko-

kanselloumlzrdquo kemik doku taşınımına ilişkin bir ldquokoumlk huumlcre tedavisirdquo etkisi sonucu etkin

olduğu youmlnuumlndeki beklentilerin accedilığa kavuşturulması amacıyla kontrolluuml denemelere

gereksinim olduğu kanısına varıldı

Anahtar Kelimeler DARthroplasti Kalccedila Eklemi Koumlpek

66

SUMMARY

DERİNCEGOumlZ OOuml Clinical studies on the treatment of hip dysplasia by ldquoModified

DARthroplastyrdquo in dogs

The aim of this study was to evaluate the efficiency of ldquoModified DARthroplastyrdquo

technique‟s on treatment of hip dysplasia according to the clinical and radiographical

findings

For this purpose study was carried out on 20 dogs in different breed sexes (13

Male 7 Female) and ages (4-24 months) which had diagnosed hip dysplasia according to

clinical and radiographical findings According to radiographical findings DARthroplasty

was performed in 16 dogs unilaterally (11 right and 5 left) and in 4 dogs bilaterally

Following the 12 hours fasting period anticholinergic premedication of anaesthesia

was induced by subcutaneously injection of 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg

kgEgevet reg

) After that sedative-analgesic premedication was archieved by intramuscularly

injection of 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20 mgkgEgevetreg

) Ten minutes later

induction was archieved by 5 mgkg ketamine hydrochloride (Alfamine 100mgkgEgevet reg

)

injection intravenously Following the induction endotracheal intubation was completed

and anaesthesia was maintained by inhalation of 2 isoflurane concentration (Isoflurane -

USP Adekareg

) by using semi-closed circuits anaesthetic machine (SMS 2000 VentndashV

SMS Medical Aparts Elec Elecr Build Text Tour Car Ind

and Trade Ltd Co Ankara)

Operation area is prepared according to routine asepsis and antisepsis procedure

Thirteenth rib was used as corticocancellous bone graft According to routine surgical

procedure dorsal acetabular rim was revealed Grafts were placed into three holes which

were drilled at equal distance to each other Area was closed in routine manner

At the postoperatively first day it was observed that all the dogs were ambulant

and lively

According to long-term follow up (10th days 3th and 12th months) clinical tests

findings obtained by abduction-external rotation test hip extension test standing test and

walking-running test were better when compare preoperative findings

In this study mean Norberg Angle was measured as 9232plusmn204 940plusmn194 and

9536plusmn195 preoperative postoperative 3th and 12th months respectively

67

As a result in this technique ldquoModified DARthroplastyrdquo transplanted cortico-

cancellous grafts neither extend dorsal acetabular rim nor stoped degenerative changes

However although we carried out this study in a small number of patients we thougt that

in cases which has minimal degenerative changes problems could be solve by using this

method without using prosthesis or similar devices It was also concluded that detailed

controlled trials might be necessary in an attemp to highlight that this technique caused

clinicaly recovery by denervation of joint capsule or by the effects of corticocancellous

bone grafts may acting as ldquostem cellsrdquo

Key Words DARthroplasty Dog Hip Joint

68

KAYNAKLAR

Adams WM Dueland RT Meinen J Q‟ Brien RT Giuliano E Nordheim EV Early

detection of canine hip dysplasia comparison of two palpation and five radiographic

methods Journal of the American Veterinary Medical Association 199834(5)339-346

Aktaş M Koumlpeklerde kalccedila displazisi

(httpwwwakutorgtrmodulesphpname=Newsampfile=articleampsid=2395) Erişim tarihi

06 Ağustos 2007

Alexander JW Canine hip dysplasia Small Animal Practice 1992 22(3)551-557

Altunatmaz K Yuumlcel R Devecioğlu Y Saroğlu M S Ozsoy Treatment of canine hip

dysplasia using triple pelvic osteotomy Veterinary Medicine-Czech 200348(1-2)41-46

Anon Report on canine hip dysplasia Journal of the American Veterinary Medical

Association 1973162(8)662-668

Aslanbey D Candaş A Veteriner Operasyon Ankara Medisan Yayınevi 1994s772-784

Aslanbey D Veteriner Ortopedi ve Travmatoloji Ankara Maya Matbaacılık 1990s128-

140

Aslanbey D Veteriner Ortopedi ve Travmatoloji Ankara 3 Baskı Medisan Yayın Serisi

no 19 1996 s262-264

Bakır B Sivas Kangal koumlpeklerinde kalccedila ekleminin displazi accedilısından klinik ve radyolojik

olarak değerlendirilmesi İstanbul Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml İstanbul

Tuumlrkiye-1992

Ballinari U Montavon PM Huber E Weiss R Pectineus myectomy tenotomy of the

iliopsoas and neurectomy of the joint capsule as symptomatic therapy for coxarthrosis of

the dog Schweiz Arch Tierheilkd 1995137(6)251-257

Barut A Sadak S Nişancı A Long term effects of DARthroplasty surgery in canine hip

dysplasia 22 Cases 17th

FECAVA Eurocongress 6th

TSAVA Congress ldquoModern

Veterinary Practicesrdquo 7-10 Eyluumll 2011 İstanbul ndash Turkey 2011p472

Baruth H Berger L Bradshaw D et al Carprofen in Rainsford KD (ed)

Antiinflammatory and Anti-rheumatic Drugs Volume II Newer Anti-inflammatory Drugs

Rainsford KD ed CRC Press Boca Raton1986 p33ndash47

69

Belfield WO Chronic subclinical survey and canine hip dysplasia Veterinary Medicine

and Small Animal Clinician 1976741399-1401

Bennet D Hip dysplasia and ascorbate therapy fact or fancy Seminars in Veterinary

Medicine and Surgery (Small Animal) 19872(2)152-157

Black AP Triple pelvic osteotomi for juvenile canine hip dysplasia Australian Veterinary

Journal 200078(12)820-824

Bojrab MJ Ellison GW Slocum B Current Technique in Small Animal Surgery 4th

Ed

Baltimore Williams And Wilkins 1988p1145-1151

Chalman J Butler HC Coxofemoral joint laxity and the ortolani sign Journal of the

American Veterinary Medical Association 198521671-676

Charette B Dupuis J Beuregard G Palpation and dorsal acetabular rim radiographic view

for early detection of canine hip dysplasia Veterinary and Comparative Orthopaedics and

Traumatology 200114125-132

Corley EA Keller GG Hip Dysplasia A Guide for Dog Breeders and Owners 2nd

Ed

Columbia Missouri Orthopedic Foundation of Animals 1989p1-27

Dassler CL Canine Hip Dysplasia Diagnosis and Nonsurgical Treatment In Slatter D

(Eds) Textbook of Small Animal Surgery 3rd

Ed Philadelphia WB Saunders

Company 2002p2019-2029

Denny HR Butterworth S The hip A Guide to Canine and Feline Orthopaedic Surgery

4th Ed London Blackwell Science 2000p455-494

Dobbelaar MJ Dislocation of the Hip in Dogs Journal of Small Animal Practice

19634101

Duff R Campbell JR Long term results of excision arthroplasty of the canine hip

Veterinary Record 1977101181-184

Durmuş AS Han MC Bazı Koumlpek Irklarında Kalccedila Displazisi Doğu Anadolu Boumllgesi

Araştırmaları Dergisi 20053(2)106-109

Dursun N Veteriner Anatomi I 3rd

Ed Ankara Medisan Yayıncılık 1995p42-51

Dursun N Veteriner Topografik Anatomi 2nd

Ed Ankara Medisan Yayıncılık

2002p158-160

70

Dyce KM Sack WO Wensing CJG Textbook of Veterinary Anatomy Philadelphia

WB Saunders Company 1987p453-464

Evans H E Christiansen GC Miller‟s Anatomy Of The Dog 2nd

Ed Philadelphia WB

Saunders Company 1979p197-209

Ferreira MP Alievi MM Gomes C Beck CAC Voll J Sia D Filho APF Freire CD

Acetabuloplastia extracapsular para tratamento de displasia coxofemoral em catildeo ndash relato

de caso Acta Scientiae Veterinariae 200735(1)101-104

Filho Padilha JG Selmi AL Evaluation of darthroplasty with bone allograft as a treatment

for hip dysplasia in dogs XXVI World Congress of The World Small Animal Veterinary

Association 8-11 August 2001 Vancouver-Canada) 2001p692

Fluumlckiger MA Friedrich GA Binder H A radiographic stres technique fo evaluation of

Coxafemoral joint laxity in dogs Veterinary Surgery 1999281-9

Fox SM Bums J Burt J The dysplastic hip a crippling problem in dogs Veterinary

Medicine 198782684-693

Gahring DR Long-term results with DARthroplasty

httpwwwsancarlosvetcomOtherProfDARthroplastyDARthroplasty_Long_Term_Foll

owuphtml|~ProfDARthroplastyDARthroplasty_Long_Term_Followuphtml Erişim

tarihi 23 Eyluumll 2011

Gay WI Development of an intramedullary stem canine femoral head and neck prosthesis

Proceedings of the XVIIth World Veterinary Congress 14-21 August 1963 Hannover

1963p1087-1093

Guumllanber EG PennHip Radyografi Kursu Notları 22 Agustos 2004 Istanbul 2004p1-20

Guumlzel N Kangal Koumlpeklerinde Kalccedila Displazisi Uumlzerinde Ccedilalışmalar II Ulusal Veteriner

Cerrahi Kongresi 1-2 Ekim 1990 Alata- Mersin

Haan JJ Beale BS Parker RB Diagnosis And Treatment Of Canine Hip Dysplasia Canine

Practice 199318(3)25-28

Hazewinkel HA Skeletal diseases In Willis JM Simpson KW eds The Waltham Book

of Clinical Nutrition of the Dog and Cat Frome England Butler and Tanner 1994395-

423

71

Hedhammar A Olsson SE Andersson SA Persson L Pettersson L Olausson A Sundgren

PE Canine hip dysplasia study of heritability in 401 litters of German shepherd dogs

Journal of the American Veterinary Medical Association 1979 1741012-1016

Henry GA Radiographic development of canine hip dysplasia Veterinary Clinics of North

America Small Animal Practice 199222559-578

Hupp J Pfeil I Buder A Monig K Pfeil A Schubert K Schulz S Winkler T Die dorsale

Pfannendachplastik nach Slocum ndash Eine retrospektive Studie Der praktische Tierarzt

200788(6)398-409

İki Y Sağlam M Koumlpeklerde caput ve collum femoris‟in exicion arthroplastisi Veteriner

Cerrahi Dergisi 200410(1-2)43-47

Jaeligger GT Larsen S Soslashli N Moe L Two years follow-up study of the pain-relieving effect

of gold bead implantation in dogs with hip-joint arthritis Acta Veterinaria Scandinavica

2007499

Johnson AL Smith CW Pijanowski GJ Hungerford LL Triple pelvic osteotomy effect

on limb function and progression of degenerative joint disease Journal of the American

Animal Hospital Association 199834260-264

Kealy RD Olsson SE Monti KL Lawler DF Biery DN Helms RW Lust G Smith GK

Effects of limited food consumption on the incidence of hip dyplasia in growing dogs

Journal of the American Veterinary Medical Association 1992201857-863

Kinzel S Hein S Von Scheven C Kuumlpper W 10 years experience with denervation of the

hip joint capsule for treatment of canine hip joint dysplasia and arthrosis Berl Tierarztl

Wochenschr Munch 2002115(1-2)53-56

Kuumlrkluuml Ccedil Koumlpeklerde eksizyon arthroplasti operasyonu ve geccedil doumlnem sonuccedilları Adnan

Menderes Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml Aydın Tuumlrkiye-2010

Kwon YD Pittler MH Ernst E Acupuncture for peripheral joint osteoarthritis (A

systematic review and meta-analysis) Rheumatology 2006 45(11)1331-1337

Leighton EA Genetic of canine hip dysplasia Journal of the American Veterinary Medical

Association 19972101474-1479

Luck DR DARthroplasty httpwwwvsrsnetDARthroplastyhtml Erişim tarihi 17

Eyluumll 2011

72

Lust G Todhanter RJ Erb N Dykes NL Williams AJ Burton-Wurster N I Farese JP

Repeatability of dorsolateral subluxation scores in dogs and correlation with macroscopic

appearance of hip osteoartritis American Journal of Veterinary 2001621711-1715

Lust G An overview of the pathogenesis of canine hip dysplasia Journal of the American

Veterinary Medical Association 1997210(10)1443-1445

Lust G Other orthopedic diseases Textbook of small animal surgery 2nd

Ed

Philadelphia WB Saunders Company 19931938-1944

Mackenzie SA Oltenacu EA Leighton W Heritability estimate for temperament scores in

German shepherd dogs and its genetic correlation with hip dysplasia Behavior Genetics

1985 15 475-482

Madsen JS Svalostoga E The joint capsula and joint laxity in dogs with hip dysplasia

Journal of the American Veterinary Medical Association 19952101463-1465

Meomartino L Fatone G Potena A Brunetti A Morphometric assessment of the canine

hip joint using the dorsal acetabular rim view and the centre-edge angle Journal of Small

Animal Practice 2002432-6

Morgan JP Stephens M Radiographic Diagnosis And Control Of CHD Iowa State

Universitesi Press 1988

Moses PA Alternatif surgical methods for treating canine hip dysplasia Australian

Veterinary Journal 200078(12)822-823

Muumlller D Pfannendachplastik mit kortiko-spongioumlsen Knochentransplantaten zur Therapie

der Huumlftgelenksdysplasie und Coxarthrose

httpmueller-heinsbergdePfannendachplastik_2008pdf Erişim Tarihi 23 Eyluumll 2011

Muumlller ME Total hip prosthesis Clinical Orthopaedics 197072(9)46-68

Nickel R Schummer A Seiferle E Wilkens H Wille KH Frewein J The Anatomy of the

Domestic Animals - The Locomotor System of the Domestic Mammals Berlin Verlag

Paul Parey 1986p89-90

Off W Matis U Excision arthroplasty of the hip joint in dogs and cats Clinical

radiographic and gait analysis findings at the surgical veterinary clinic of the Ludwig

Maximilians University of Munich Der praktische Tierarzt 1997 25(4)379-387

73

Olmstead ML Total Hip Replacement Current Techniques in Small Animal Surgery 4th

Ed BaltimoreWilliams and Wilkins 1998p1173-1178

Oumlzsoy S Koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı I klinik değerlendirmeler Veteriner

Cerrahi Dergisi 2002a8(3-4)81-88

Oumlzsoy S Koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı II Radyografik değerlendirme Veteriner

Cerrahi Dergisi 2002b8(2-4)89-95

Piermatei DL Flo GL Hip Dysplasia Brinker Piermatei Flo Handbook of Small Animal

Orthopedics and Fracture Repair PhiladelphiaWB Saunders Company1997p433-465

Piermattei DL Greeley RG An Atlas of Surgical Approaches to The Bones of The Dog

and Cat Philadelphia WB Saunders Company 1979

Puerta DA Smith GK Gregor TP Lafond E Conzemius MG Cabell WL Mckelvie PJ

Relationships between results of the Ortolani method of hip joint palpation and distraction

index Norberg angle and hip score in dogs Journal of the American Veterinary Medical

Association 1999214(4)497-501

Read RA Conservative management of juvenil canine hip dysplasia Australian Veterinary

Journal 200078(12)818-819

Read RA Diagnosis and treatment options for hip dysplasia in dogs

httpwwwvincomproceedingsplxCID=WSAVA2002ampPID=2663 Erişim tarihi 26

Nisan 2010

Remedions AM Fries CL Implant complication in 20 triple pelvic osteotomy Veterinary

and Comparative Orthopaedics and Traumatology 19936202-207

Remedions AM Fries CL Treatment of canine hip dysplasia A review Canadian

Veterinary Journal 199536(8)503-509

Riser WH Rhodes WH Newton CD Hip dysplasia In Newton CD Nunamaker DM

(Eds) Textbook of Small Animal Orthopedics Philadelphia JB Lippincott 1985 953-

980

Riser WH A half century of canine hip dysplasia Seminars in Veterinary Medicine and

Surgery (Small Animal) 1987287-91

74

Sarıerler M Comparison of the ortolani method of hip joint palpation norberg angle and

subluxation index in the diagnosis of hip dysplasia in dogs Veteriner Cerrahi Dergisi

20039(3-4)20-25

Schnelle GB Some new diseases in the dog American Kennel Gaz 19355225

Schulz KS Dejardin ML Surgical treatment of canine hip dysplasia In Slatter D (Eds)

Textbook of Small Animal Surgery 3rd

Ed Philadelphia WB Saunders Company

2002p2029-2059

Slocum B Devine TM Dorsal acetabular rim radiographic view for evaluation of the

canine hip Journal of the American Animal Hospital Association 199026289-296

Slocum B Slocum DT Pelvic Osteotomy For Axial Rotation Of The Acetabular Segment

İn Dogs With Hip Dysplasia The Veterinary Clinics of North America Small Animal

Practice 199222645-682

Slocum B Slocum TD DARthroplasty

httpwwwslocumenterprisescomArticlesdarthroplastyhtm|~httpwwwslocumenterpri

sescomArticlesdarthroplastyhtm Erişim tarihi 07 Haziran 2009

Slocum B Slocum TD Hip Current techniques in small animal surgery 4th

Ed

BaltimoreWilliams and Wilkins 1998p1127-1178

Smith GK Advances in diagnosing canine hip dysplasia Journal of the American

Veterinary Medical Association 19972101451-1457

Swenson L Audell L Hedhammar A Prevalence and ınheritance of and selection for hip

dysplasia in seven breeds of dog in sweden and bebefit cost analysis of a screening and

control program Journal of the American Veterinary Medical Association 1997210207-

214

Todhunter RJ Lust G Hip Dysplasia Pathogenesis In Slatter D (Eds) Textbook of Small

Animal Surgery 3rd

Ed Philadelphia WB Saunders Company 2002p2009-2019

Tomlinson LJ Johnson JC Quantification of measurement of femoral head coverage and

Norberg angle within and among four breeds of dogs American Journal of Veterinary

Research 200061(12)1493-1500

Toumlnnis D General radiography of the hip joint Congenital dysplasia and dislocation of the

hip Berlin Springer Verlag 1987p100-138

75

Trumpatori BJ Mathews KG Roe SR Robertson ID Radiographic anatomy of the canine

coxofemoral joint using the dorsal acetabular rim (DAR) view Veterinary Radiology amp

Ultrasound 200344526-532

Vane JR Botting RM Mechanism of action of anti-inflammatory drugs Scand J

Rheumatol 199625(102)9ndash21

Vezzoni A Dravelli G Corbari A Lorenzi MD Cirla A Tranquillo V Early diagnosis of

canine hip dysplasia European Journal of Companion Animal Practice 200515(2)173-

184

Vezzoni A Boiocchi S Vezzoni L Vanelli AB Bronzo V Double pelvic osteotomy for

the treatment of hip dysplasia in young dogs Veterinary and Comparative Orthopaedics

and Traumatology 20106444-452

Wallace LJ Canine hip dysplasia past and present Seminars in Veterinary Medicine and

Surgery (Small Animal)1987292-106

Winer BJ Donald RB Kenneth MM Statistical principles in experimental desing Third

Ed A Bradford Hill London 1991

Wylie KB DeYoung DJ Drost WT DeYoung BA The Effect of Surgical Approach on

Femoral Stem Position in Canine Cemented Total Hip Replacement Veterinary Surgery

19972662

Yaygınguumll R Koumlpeklerde triple pelvik osteotomi uygulamaları Adnan Menderes

Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml Aydın Tuumlrkiye-2005

Yuumlcel R Bakır B Kangal ccediloban koumlpeklerinde kalccedila ekleminin displazi accedilısından klinik ve

radyolojik olarak incelenmesi İstanbul Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi ve Muumlnih Ludwig-

Maximilians Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Tuumlrk Alman Guumlnleri Tebliğ Kitabı 29 - 30

Nisan 1993 Avcılar-İSTANBUL 1993p83-87

Zhang Z Zhu L Sandler J Friedenberg SS Egelhoff J Williams AJ Dykes NL

Hornbuckle W Krotscheck U Moise NS Lust G Todhunter RJ Estimation of

heritabilities genetic correlations and breeding values of four traits that collectively define

hip dysplasia in dogs American Journal of Veterinary Research 200970(4)483-492

76

OumlZGECcedilMİŞ

1978 yılında Sivas‟ta doğdum İlkokulu Ziya Goumlkalp İlkokulu ortaokul ve lise

oumlğrenimimi Sivas Selccediluk Anadolu Lisesi‟nde tamamladım 1996 yılında Ankara

Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi‟nde okumaya hak kazandım 2001 yılında mezun oldum

2003 yılında Adnan Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı‟nda

Araştırma Goumlrevlisi olarak ccedilalışmaya başladım 2006 yılında aynı Anabilim Dalında

doktora programına başladım Halen Adnan Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi

Cerrahi Anabilim Dalı‟nda araştırma goumlrevlisi olarak ccedilalışmaktayım

77

TEŞEKKUumlR

Doktora oumlğrenimim ve tez ccedilalışmam suumlresince ilgi ve yardımlarını hiccedilbir zaman

esirgemeyen danışmanım Sayın Prof Dr Ali BELGE‟ ye teşekkuumlruuml bir borccedil bilirim

Ayrıca her konuda katkılarını esirgemeyen İstanbul Uumlniversitesi Veteriner

Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyesi Sayın Prof Dr Kuumlrşat OumlZER‟ e Adnan

Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyeleri Sayın

Prof Dr Murat SARIERLER‟ e Sayın Prof Dr Nuh KILICcedil‟ a oumlzellikle tezin bitiş

aşamasında goumlstermiş oldukları yardım ve sabırdan dolayı Anabilim Dalımız Oumlğretim

Uumlyesi Yrd Doccedil Dr Sayın İbrahim AKIN Fizyoloji Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyesi Sayın

Aykut UumlNER‟ e Araştırma Goumlrevlisi Dr Sayın Rahime YAYGINGUumlL Araştırma

Goumlrevlisi Zeynep Bilgen ŞEN Araştırma Goumlrevlisi Zeynep Bozkan TATLI‟ ya ve tuumlm

doktora ve yuumlksek lisans oumlğrencileri ile emeği geccedilen tuumlm oumlğrencilere teşekkuumlr ederim

Tez ccedilalışmama SAE-09013 numaralı proje ile sağladığı maddi katkılarından

dolayı Adnan Menderes Uumlniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimine

teşekkuumlr ederim

Page 13: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve

xi

Resim 24 13 costarsquo nın ccedilıkartılmasına ait goumlruumlntuumller 36

Resim 25 13 costarsquo nın kortikokanselloumlz kemik grefti olarak hazırlanması 37

Resim 26 Dorsal acetabular kenara yaklaşım ve greftlerin yerleştirilmesi

iccedilin deliklerin accedilılması 38

Resim 27 Greftrsquo lerin yerleştirilmesi ve boumllgenin kapatılması 39

Resim 28 Hayvanların operasyon sonrası genel goumlruumlntuumlleri 40

Resim 31 Uygulanan ccedileşitli testlere ait goumlruumlntuumller 49

Resim 32 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 15 aylık erkek Kangal

koumlpeğe ait radyografiler 50

Resim 33 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti sol tarafa eksizyon arthroplastisi

uygulanan 11 aylık erkek melez koumlpeğe ait radyografiler 51

Resim 34 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık erkek Labrador

Retriever koumlpeğe ait radyografiler 52

Resim 35 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 6 aylık erkek Kangal

koumlpeğe ait radyografiler 52

Resim 36 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 13 aylık erkek

Golden Retriever koumlpeğe ait radyografiler 53

Resim 37 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık dişi

Rottweiler koumlpeğe ait radyografiler 53

1

1GİRİŞ

Kalccedila displazisi oumlzellikle orta ve iri ırk koumlpekleri etkileyen genetik ve ccedilevresel

faktoumlrlerin etkisi altında meydana gelen eklemde stabilite bozukluğu oluşturan oumlnemli bir

gelişim anomalisidir (Alexander 1992 Aktaş 2007)

Hastalığın oluşumunda kalıtsal nedenler dışında beslenme diyet ve ağırlığın oumlnemli

roluumlnuumln bulunduğu bildirilmektedir Pelvis kaslarının gelişim anomalileri ve eklem

gevşekliği de nedenler arasında sayılmaktadır (Alexander 1992 Aslanbey ve Candaş 1994

Piermatei ve Flo 1997) Hastalığa yakalanan koumlpekler normal kalccedila eklemi ile doğarlar

ancak buumlyuumlme suumlrecinde iskelet ve bunu destekleyen kas sisteminde bir inkoordinasyon

gelişir (Alexander 1992)

Kalccedila displazisinde klinik belirtiler ve radyografik değişiklikler arasında direkt bir

korrelasyon bulunmamaktadır Bazı hayvanlar oumlnemli radyografik değişimler bulunmasına

rağmen herhangi bir topallık belirtisi goumlstermezler veya ccedilok az topallık goumlsterirler

Bununla birlikte ccedilok az radyografik değişim goumlsteren olgularda belirgin topallıklar

goumlzlenebilmektedir (Denny ve Butterworth 2000)

Kalccedila displazisi accedilısından genel kontrol zamanı 6-7 ay yaş doumlnemi olarak kabul

goumlrmektedir Ancak PennHip youmlntemi ile 3-4 aylık koumlpeklerde hastalığın erken doumlnem

oumlnemli bulgularından kalccedila eklemi gevşekliği ortaya konabilmektedir (Fluumlckiger ve ark

1999 Oumlzsoy 2002b İki ve Sağlam 2004 Gahring 2011)

DARthroplasti eklemde dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olduğu henuumlz

osteofitik uumlremelerin başlamadığı ve kıkırdak yapısının bozulmadığı doumlnemde endikedir

Bu operasyonda amaccedil hayvanın iskelet sisteminin farklı boumllgelerinden alınan kemik

greftlerin dorsal acetabular kenara taşınarak boumllgenin daha uzun bir hale getirilmesi eklem

kapsuumlluumlnuumln desteklenmesi acetabulumun yuumlzey genişliğini artırarak caput femoris‟in daha

iyi bir şekilde kavranması ve eklemdeki gevşekliğin ortadan kaldırılmasını sağlamaktır

(Slocum ve Slocum 1992 Hupp ve ark 2007 Gahring 2011)

11 Kalccedila Displazisinin Tanımı

Kalccedila displazisi lig caputis ossis femoris caput femoris ve collum femoris‟deki

dejenerasyona bağlı olarak eklemde gevşeklik acetabulumda sığlaşma caput femoris‟de

2

duumlzleşme ile karakterize progresif nitelikte tek veya ccedilift taraflı bir eklem bozukluğudur

(Resim 11) (Anon 1973 Mackenzie ve ark 1985 Guumlzel 1990)

Resim 11 A Normal ve B Displazik kalccedilaların radyografik goumlruumlntuumlsuuml

12 Tarihccedile

Kalccedila displazisi ilk kez yaklaşık 2000 yıl oumlnce Hipokrat tarafından insanlarda

tanımlanmıştır (Olmstead 1998) Kalccedila eklemi displazisi terimi Hilgenreiner tarafından

1936 yılında kullanılmıştır İlk elektif neonatal tedavi Ortolani tarafından 1937 yılında

bildirilmiştir (Toumlnnis 1987)

Koumlpeklerde kalccedila displazisi ile ilgili ilk ccedilalışma ise 1930 yılında Kuzey Amerika‟da

başlamış 1935 yılında Schnelle tarafından ldquocoxa- femoral eklemin bilateral kongenital

sublukzasyonurdquo olarak tanımlanmış ve o doumlnemde nadir olduğu duumlşuumlnuumllmuumlştuumlr (Schnelle

1935) Guumlnuumlmuumlzde ise durum tamamen farklı bir goumlruumlnuumlm almış ve kalccedila displazisi

oumlzellikle iri ırk koumlpeklerin ccedilok sık karşılaşılan genetik bir eklem problemi olarak varlığını

suumlrduumlregelmiştir (Altunatmaz ve ark 2003 Aktaş 2007)

13 Kalccedila Ekleminin Anatomisi

Os coxa os ilium os pubis ve os ischii‟nin birleşmesiyle oluşur (Resim 12) Bu uumlccedil

kemiğin ilgili boumlluumlmleri aralarında acetabulum denilen merkezi ve derin bir ccedilukur

oluşturacak şekilde birbiriyle birleşmişlerdir (Dyce ve ark 1987 Dursun 1995)

A B

3

Resim 12 Os coxae‟ yı oluşturan kemik yapılar (Dyce ve ark 1987)

Acetabulum caput ossis femoris ile eklemleşen bir ccedilukurluktur Acetabulum‟un iccedil

yuumlzuumlnde caput ossis femoris ile eklem yapan yarım ay şeklindeki eklem yuumlzuumlne facies

lunata adı verilir Eklemin oluşumuna katılmayan ve kıkırdak kapsamayan tabanı ise fossa

acetabuli‟dir Acetabulum‟un dorsolateral yuumlzuumlnuuml kıkırdak dokusu kaplamıştır Fibroumlz

eklem kapsuumlluuml acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve collum femoris‟e yapışır

(Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)

Os pubis os coxa‟nın oumln ve alt kısmını oluşturur Foramen obturatorium‟u

şekillendirir Corpus ossis pubis ramus cranialis ossis pubis ve ramus caudalis ossis pubis

olmak uumlzere uumlccedil kısmı vardır Corpus ossis pubis acetabulum‟ un yapısına katılan goumlvde

kısmıdır Ramus cranialis ossis pubis‟in oumln kenarı keskin kenarlı bir ccediloumlkuumlntuuml yapar Buraya

pecten ossis pubis denir Yine bu kenar uumlzerinde pecten ossis pubis‟in lateralinde ve

acetabulum yakınında os ilium ile ramus cranialis ossis pubis‟in birleşme yerine eminentia

iliopubica denir Burası m pectineus‟un insersiyon yeridir (Evans ve ark 1979 Dyce ve

ark 1987)

Acetabulum ile caput ossis femoris arasındaki ekleme articulatio coxae denir

Eklem ccedilıkıntısını oluşturan caput ossis femoris kuumlre şeklindedir iccedile ve biraz yukarı

doumlnuumlktuumlr Eklem ccedilukurunu oluşturan acetabulum ise os coxa‟nın dış yuumlzuumlnde dışa ve

aşağıya bakan derin ve geniş bir ccedilukurdur Acetabulum‟un tuumlmuuml eklemin oluşumuna

katılmaz Eklemin oluşumuna katılan yarımay şeklindeki eklem yuumlzuuml facies lunata

4

eklemin oluşumuna katılmayan kısmı ise fossa acetabuli‟dir Acetabulum‟un kenarları

fibroumlz kıkırdaktan yapılmış bir halka ile yuumlkseltilmiştir Labrum acetabulare denilen bu

halka sayesinde acetabulum hem derinleşir hem de genişler caput ossis femoris‟in

yarısından fazlasını iccediline alır (Dyce ve ark 1987 Dursun 1995)

Kalccedila eklemi spheroid bir eklemdir Yapısı nedeniyle ccedilok hareketli bir eklem

olması gerekirken hayvanlarda ligament ve kasların oumlzel durumları nedeniyle sadece

fleksiyon ve ekstensiyon kısıtlı olarak abduksiyon ve adduksiyona izin verir Bununla

beraber carnivor‟da oldukccedila hareketlidir ve abduksiyon hareketini ccedilok rahat yapabilir

(Dursun 1995)

M gluteus superficialis ince duumlz hemen hemen dikdoumlrtgen şeklinde bir kastır

Sacrum ve ilk kuyruk omurundan başlar trochanter major‟ un arkasına yapışarak son

bulur M gluteus ve m piriformis tarafından oumlrtuumllmektedir Kalccedila ekleminin ekstensor

kasıdır N gluteus caudalis tarafından innerve edilmektedir (Nickel ve ark 1986 Dyce ve

ark 1987 Dursun 1995)

M gluteus medius ala ossis ilii sacrum ve m longissimus lumborum‟dan

carnivorlarda fascia glutea ve crista iliaca‟ dan başlar trochanter major‟ da sonlanır M

gluteus superficialis ve fascia glutea tarafından oumlrtuumlluumlr Kalccedila eklemine ekstensiyon

yaptırır ve N gluteus cranialis tarafından innerve edilir (Evans ve ark 1979)

M gluteus profundus spina ischiadica‟ dan başlar ve trochanter major‟ da

sonlanmaktadır (Resim 13) Kalccedila eklemine ekstensiyon ve abduksiyon yaptıran bu kas n

gluteus cranialis tarafında innerve edilir (Nickel ve ark 1986 Dyce ve ark 1987)

5

Resim 13 M pisiformis m gluteus profundus m gluteus mediusun anatomik goumlruumlnuumlmuuml

Eklem kapsuumlluuml geniş ve kalındır Labrum acetabulare‟yi ve incisura acetabuli‟yi

uumlstten oumlrten ligamentum transversum acetabuli‟yi de iccediline alacak şekilde collum ossis

femoris‟e yapışır Capsula articularis‟in oumln kısmı acetabulum yakınında kalınlaşarak zona

orbicularis adında geniş ve sirkuumller bir kemer oluşturur Eklem kapsuumlluumlnuumln oumln ve biraz dış

yan kesiminde ligamentum iliofemorale bulunur Os ilium ile fossa trochanterica arasında

uzanan kuvvetli bir bağdır (Nickel ve ark 1986)

Ligamentum transversum acetabuli Labrum acetabulare‟nin devamı şeklindedir ve

incisura acetabuli‟yi uumlstten koumlpruumller boumlylece altında bir delik kalır Bu delikten ekleme ait

damar ve sinirler geccediler (Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)

Ligamentum capitis ossis femoris Fossa acetabuli ile fovea capitis femoris arasında

uzanan kısa ve yuvarlak bir bağdır İntrakapsuumller olarak yer alan bu bağ membrana

synovialis tarafından oumlrtuumllmuumlştuumlr (Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)

14 Kalccedila Eklemine Intergluteal Ensizyonla Dorsal Yaklaşım

Boumllgenin uumlst (proximal) sınırını femur‟ un trochanter majorunun uumlst ucundan

geccedilirilen transversal bir duumlzlem oluşturur Alt sınırını trochanter major‟un 10ndash14 cm

altından birinci duumlzleme paralel olarak geccedilirilen transversal bir duumlzlem belirler Bu iki

duumlzlem arasında kalan boumllge regio articulationis coxae (kalccedila eklemi boumllgesi)‟ dir (Dursun

2002)

6

Resim 14 Deri ve fascia‟nın ensizyon hattı (Piermattei ve Greeley 1979)

Deri ensizyonu trochanter major‟ un distalinden başlar trochanteri geccediler

craniomedial youmlnde buumlkuumllerek trochanter ile dorsal hat arasında sonlandırılır (Resim 14)

Deri ve subkutan yağ dokusu diseke ve retrakte edilerek gluteal fascia‟nın goumlruumlnmesi

sağlanır Bu fascia m gluteus superficialis ve biceps femoris‟in cranial sınırı boyunca

ensize edilir (Resim 14) Bu iki ensizyon trochanter major boumllgesinde birleştirilir

Resim 15 Kasların retrakte edilmesi (Piermattei ve Greeley 1979)

7

M superficialis kaldırılarak trochanter minor uumlzerindeki insersiyon noktasından

ensize edilir Bu kasın kaldırılmasıyla siyatik sinir‟e yaklaşılır M gluteus medius craniale

retrakte edilir (Resim 15) (Piermattei ve Greeley 1979)

Resim 16 Dorsal acetabulum duvarına yaklaşım (Piermattei ve Greeley 1979)

M gluteus superficialis elevasyonu ve retraksiyonu siyatik sinir‟ in ekarte

edilmesini sağlar Corpus ilium uumlzerinde m gluteus profundus‟ un origosu caudal sınırı

uumlzerinden başlayarak ensize edilir M gluteus profundus kas goumlvdesinin craniolateral

elevasyonu ve retraksiyonu iccedilin bu ensizyon cranial‟ e devam eder ve boumlylece

acetabulum‟un dorsal kenarına ulaşılır (Resim 16 ) (Piermattei ve Greeley 1979)

15 Kalccedila Displazisinin Nedenleri

Hastalığın oluşumunda genetik faktoumlrler başta olmak uumlzere ccedilevresel faktoumlrlerinde

etkinliği kanıtlanmıştır (Zhang ve ark 2009) Ccedilevresel faktoumlrlere bakıldığında vuumlcut

buumlyuumlkluumlğuuml buumlyuumlme oranı (oumlzellikle 3-8 aylık doumlnemde) beslenme diyete bağlı kalsiyum

ve diğer katyonların aşırı alınımı m pectineus distrofisi yeni doğanlarda aşırı fiziksel

etkinlik zayıf pelvik kas kuumltlesi osteokondrozis aşırı derecede eksojen oumlstrojen alımı ve

C vitamini eksikliğinin hastalığın oluşumunda rol aldığı duumlşuumlnuumllmektedir (Piermattei ve

Flo 1997 Olmstead 1998)

8

151Genetik

Kalccedila displazisi kalıtsal bir hastalıktır (Hedhammar 1979 Corley ve Keller 1989

Alexander 1992) Kalccedila displazisi poligenetik ve multifaktoumlriyel pek ccedilok genin ve

faktoumlruumln etkisinde oluşan bir oumlzellik taşımaktadır (Mackenzie ve ark 1985 Leighton 1997)

Ccedilevresel faktoumlrler kalccedila displazisinin nedeni değildir fakat derecesini belirlemede rol

oynayabilirler (Corley ve Keller 1989 Kealy ve ark 1992) Bunun anlamı bir hayvanın

fenotipi mutlaka genotipine eşit olacak anlamına gelmez İki hayvan aynı displazik

genotipe sahipken ccedilevresel faktoumlrlerin etkisiyle farklı fenotiplere (1 displazik 1 normal)

sahip olabilir (Fox ve ark 1987) Her iki ebeveyni de displazik olan koumlpeklerin

yavrularında kalccedila displazisi goumlruumllme oranı 85 iken bir ebeveynin normal bir ebeveynin

dizplazik olduğu ccediliftleşme sonucu doğan yavrularda 52 ana - babanın normal olduğu

yavrularda 375 olarak bildirilmektedir (Riser 1987) Alman ccediloban koumlpeklerinde yapılan

bir ıslah ccedilalışmasında displazik olmayan kapalı bir kolonide 35 yıl iccedilerisinde kalccedila

displazisi oranının 39‟ dan 17 lere duumlşuumlruumllduumlğuuml kaydedilmektedir (Riser ve ark 1985)

152Beslenme

Beslenme kalccedila displazisini etkileyen oumlnemli ccedilevre faktoumlrlerinden biridir tek başına

kalccedila displazisine neden goumlsterilemez fakat genetik yatkınlığı olan bireylerde displazinin

goumlruumllme oranını artırabildiğine dikkat ccedilekilmektedir (Hazewinkel 1994)

Kalccedila displazisi genotipi‟ne sahip yavru koumlpeklerde buumlyuumlme periyodunda yuumlksek

kalorili diyetle beslenmenin hastalığın insidansı ve şiddetini artırdığı bildirilmektedir

(Anon 1973 Olmstead 1998)

153Hormonlar

Aşırı kalsiyum alınması kalsitonin‟de artış paratiroid hormonunda azalmalara

neden olur Ayrıca yetersiz beslenme de gastrin salınımını artırarak kalsitonini yuumlkseltir ve

paratiroid hormon duumlzeyini duumlşuumlruumlr Oumlstrojen relaksin insuumllin buumlyuumlme hormonu ve

paratiroid hormonunun kalccedila displazisinin gelişiminde birer etken olduğu bildirilmektedir

(Morgan 1988)

Oumlstrojen verilen yavru koumlpeklerde kalccedila displazisi goumlruumllme sıklığının artabileceği

belirtilmekle birlikte (Wallace 1987) displazik koumlpeklerin oumlstrojen seviyelerinin sağlıklı

koumlpeklerin duumlzeyleri ile aynı olabileceği de ifade edilmektedir (Riser ve ark 1985)

9

Kalccedila displazisi bulunan annelerde doğum sonrası relaksin seviyesi artış

goumlstermekte ve yavrulara verilen relaksin hormonunun kalccedila displazisi gelişimini

etkileyebileceği iddia edilmekle birlikte (Riser ve ark 1985 Lust 1993) oumlstrojen relaksin

veya herhangi bir diğer hormonun normal duumlzeyde bulunmasının kalccedila displazisinin

gelişiminde etkin olacağı sonucunu vermeyeceği vurgulanmaktadır (Riser ve ark 1985

Wallace 1987)

154Miyopatiler

M pectineus miyopatisi buumlyuumlmeyi engelleyip geciktirebilir Caput femoris‟in

acetabulum‟dan dışarıya ve yukarıya doğru yuumlklenmesine eklemin gevşekliğine

acetabulum‟un kenarının zedelenmesine neden olmaktadır (Morgan 1988)

155Vitaminler

Destek dokuların interselluumller liflerinin oluşumunda ve bu dokuların normal

fonksiyonlarının sağlanmasında etkili olan vitamin C‟nin eksikliğinde değişik oranlarda

kalccedila displazisi meydana geldiği C vitamini ilavesi ile beslenen yavrularda kalccedila displazisi

goumlruumllme oranında azalma olduğu bildirilmektedir (Bennet 1987) Gebe koumlpeklere yuumlksek

doz vitamin C uygulanmış ve yavrularda 2 yıllık bir doumlnemde kalccedila displazisinin ortadan

kalktığı goumlzlenmiştir (Belfield 1976)

16 Patogenez

Kalccedila ekleminin stabilitesi ve gevşekliğini kemiksel elementlerin yapısı ve dorsal

acetabular kenar (hayvan ayakta dururken destek accedilısından oumlnemli yer tutar) kalccedila

ekleminin ccedilapraz hareketinden sorumlu kasların dengesi eklem kapsuumlluuml lig caputis ossis

femoris ve sinoviya sıvısı etkiler (Read 2010)

Kalccedila eklemi displazisinin gelişiminde eklemdeki stabilite eksikliği ile

acetabulum‟un zayıf gelişimi sonucu collum femoris‟te ve acetabulum kenarında

ekzostozla birlikte seyreden kronik bir yangı gelişir Primer olarak eklem kapsuumlluuml ile

ligamentlerin gevşekliği ve buna bağlı olarak eklemde aşırı oynaklık sekonder olarak

acetabulum‟un noksan gelişimi meydana gelir Bu gevşeklik ve oynaklığın 4-8 aylar

iccedilerisinde en uumlst duumlzeyde olduğu bildirilmektedir Başka bir varsayıma goumlre de 4 ve 5 bel

omurlarında değişimler m pectineus‟ ta spazma neden olmaktadır Bu spazm sonucu

eklem lukzasyona suumlruumlklenmekte ya da caput femoris acetabulum‟un dorsal kenarına daha

fazla basınccedil yapmaktadır Boumlylece eklem kapsuumlluuml ve lig capitis ossis femoris gerilmekte ve

10

bunun sonucu olarak caput femoris‟in acetabulum‟un dorsal duvarına basıncı ile

acetabulum sığlaşmaktadır Ağır olaylarda bu durumun daha 14 guumlnde bile saptanabildiği

belirtilmektedir (Hedhammer ve ark 1979 Read 2010) Hedhammer ve ark (1979)

hastalığın genellikle yaşamın 3 ve 4 aylarında accedilığa ccedilıktığını ve ancak 12 ve 18 aylar

iccedilerisinde gelişimini tamamladığını bu yaştan sonra yalnız sekonder değişimlerin

goumlzlendiğini ifade etmektedirler

Displaziye prezdispoze koumlpek yavrularının doğumda normal kalccedila eklemine sahip

olduğu belirtilmektedir (Alexander 1992) Kalccedila eklemi yaşamın ilk 10-14 guumlnuumlne kadar

normal gelişimini suumlrduumlruumlr zamanla sinovial sıvı miktarında artış sinovitis sinovial sıvı

yapışkanlığı ve fonksiyonunda azalma ve sinovial sıvı iccedilerisindeki loumlkosit sayısında artış

şekillenmektedir Bunu takiben lig capitis ossis femoris ve eklem kapsuumlluumlnde dejenerasyon

başlamaktadır Hayvanın ırkı hızlı gelişimi ve ağırlık artışı gibi etiyolojik faktoumlrlere bağlı

olarak eklem gevşekliği ilerler ve sonuccedilta acetabulum ile caput femoris arasındaki uyum

bozularak displaziye ilişkin bir takım bozukluklar ortaya ccedilıkar (Anon 1973 Aslanbey ve

Candaş 1994)

17 Klinik Goumlruumlnuumlm

Hastalığın ilk bulgusu kalccedila eklemi gevşekliğidir Kalccedila displazili koumlpeklerde klinik

muayeneler sırasında arka ekstremitelere ilişkin ağrı sallantılı yuumlruumlyuumlş ayağa kalkmada

zorluk koşma ve sıccedilramada isteksizlik uzun ve zorlu egzersizlerden kaccedilınma merdiven

ccedilıkarken zorlanma (Resim 17) vardır (Aslanbey 1990 Guumlzel 1990 Deny ve Butterworth

2000) İnspeksiyonda pelvis ve gluteal boumllge kaslarında zayıflık kifoz bacaklarda ciddi bir

adduksiyon goumlruumllebilir Kalccedila displazisi genelde bilateral şekillenen bir rahatsızlık olsa da

aynı oumllccediluumlde her koumlpekte bilateral şekillenmeyebilir (Piermattei ve Flo1997 Olmstead 1998

Deny ve Butterworth 2000)

11

Resim 17 Kalccedila displazilerinde goumlzlenen merdiven ccedilıkarken zorlanma

18 Tanı

Kalccedila displazisinin ortaya ccedilıkması hayvanın yaşamı boyunca herhangi bir doumlnemde

genellikle stabilite bozukluğu ve osteoarthritisin tespiti ile goumlzlenebilir Hastalıkta topallık

ilk altı ay boyunca yavaş yavaş artış goumlsterir ve hayvan altı aylık olduğunda maksimum

noktaya ulaşarak belirginleşir daha sonraki altı aylık periyotta azalır ve hayvan bir yaşını

geccediltikten sonra artmaya başlar ( Ccedilizelge 11 ) (Todhunter ve Lust 2002)

Ccedilizelge 11 Osteoarthritis‟ in gelişimine ilişkin yaş topallık ilişkisi (Todhunter ve Lust

2002)

12

Koumlpeklerde ilk klinik belirtiler 3 ile 12 aylıkken goumlzlenirken genellikle altı

aylıktan kuumlccediluumlk koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı oldukccedila zordur (Dassler 2002) Ancak

guumlnuumlmuumlzde ccedileşitli radyografik youmlntemler ile kalccedila displazisi erken doumlnemlerde tespit

edilebilmektedir Klinik semptomlar belirginleşene kadar hasta sahiplerinin dikkatinden

kaccedilar Kesin teşhis palpasyon bulguları klinik bulgular ve radyografik youmlntemlerle

yapılabilmektedir (Smith 1997 Puerta ve ark 1999 Altunatmaz ve ark 2003)

181 Fiziksel muayene

Koumlpeklerin fiziksel muayenesinde kalccedila ekleminin gevşekliğinin belirlenmesinde

ve displazi teşhisinde birccedilok youmlntemin kullanıldığı bildirilmektedir Bu youmlntemler

hayvanlara sedasyonlu ve sedasyonsuz olarak yapılmaktadır (Bojrab ve ark 1988)

1811 Uyanık (sedasyonsuz) hastada yapılan testler

18111 Abduksiyon eksternal rotasyon testi

Bu test yangılı bir kalccedila ekleminde ağrı oluşturur Normalde dorsal acetabular

boumllgede eklem kapsuumlluuml ince ve şeffaf yapıdadır Caput femoris‟in sublukzasyonuna bağlı

olarak eklem kapsuumlluuml yırtılır ve fibrozis sonucu kalınlaşır Testin uygulanmasında bir kişi

hastanın başını tutarken hekim hastanın arkasında yer alır Hastanın sağ ve sol kalccedilaları

sıra ile test edilir Muayene eden kişinin sağ eli hastanın sağ dizini tutar Diz sağ kalccedilayı

dışarıya rotasyon ve fleksiyon yaptırmak iccedilin kullanılır Kalccedila abdukte edilir dışarıya

doğru doumlnduumlruumlluumlr ve gerilir Abduksiyonda yangılı ve zarar goumlrmuumlş collum femoris ile

eklem kapsuumlluuml temas ettirilir Eksternal rotasyonda ise yangılanmış kapsuumlluumln collum

femoris‟e suumlrtmesi rahatsızlık yaratır Hasta tepki goumlstermezse sonuccedil negatiftir Isırma ve

kalccedilayı korumaya ccedilalışması yangılanmış bir kalccedilayı goumlsterir Bu test kalccedila displazisi iccedilin

spesifik değildir Lumbal boumllgedeki medulla spinalis lezyonlarında da pozitiftir (Resim

18) (Bojrab ve ark 1988 Alexander 1992 Adams ve ark 1998)

13

Resim 18 Abduksiyon eksternal rotasyon testi

A Abduksiyon yangılanmış ve zarar goumlrmuumlş kollum femoris ile kapsuumll temas ettirir

B Eksternal rotasyon yangılanmış kapsuumlluumln kollum femorise suumlrtuumlnmesi sonucu rahatsızlık

yaratır (Oumlzsoy 2002a)

18112 Kalccedila ekstensiyon testi

Bu test collum femoris civarında eklem kapsuumlluumlnuuml gerer Bu testin

uygulanmasında bir kişi hastayı tutarken hekim hastanın arkasında durur Sağ ve sol

kalccedilalar sıra ile test edilir Kuumlccediluumlk bir koumlpeğin sağ kalccedila testi iccedilin hekim parmaklarını

kalccedilanın cranial‟i uumlzerine başparmağını da dorsal ischiial boumllgeye yerleştirilir Hastanın

kalccedilası muayene edenin parmaklarının ccedilekmesi ile gerilir Daha buumlyuumlk koumlpeklerde ise sağ

elin parmakları genu boumllgesine sol elde hayvanın arka tarafı uumlzerine yerleştirir Sol el

hayvanın hareketini oumlnlerken hekim femur‟u diğer eli ile geriye doğru ccedilekerek kalccedilayı

gerer Bu test collum femoris civarında eklem kapsuumlluumlnuuml gerer Pozitif olduğu zaman

hasta tepki goumlstermektedir Dorsal eklem kapsuumlluuml yangılaştığında ve fibrozis geliştiğinde

pozitif yanıt verir Bu test kalccedilaya spesifik değildir Kontraksiyona uğramış m iliopsoas ve

aşağı lumbal boumllgedeki yangılarda da pozitif yanıt verir (Bojrab ve ark 1988 Alexander

1992 Adams ve ark 1998)

18113 Duruş testi

Duruş testi omurgada basınccedil oluşturan fonksiyonel bir eylemdir Ayakta duran bir

koumlpeğin oumln ayaklarının yukarı kaldırılması ile gerccedilekleştirilir Sağlıklı bir koumlpek bu

pozisyonda rahatsız olmadan ayakta durur Koumlpeğin arka tarafı ve kalccedilası gergindir

Sağlıklı olmayan koumlpek ise rahatsız pozisyonda durur ve bu durumdan hoşlanmayarak yere

14

inmeye ccedilalışır Hayvan arka tarafını ve kalccedilasını fleksiyonda tutar Bu test aşırı

ekstensiyon yolu ile kalccedila ve omurgalarda baskı yaratır Anormal kalccedilalı koumlpekler fibrozis

ve yangının derecesine bağlı olarak farklı cevap verebilirler Bu test bir hastalık iccedilin

patognomonik olmamakla birlikte hayvanın sırtında ya da kalccedilasında bir problem

olduğunu goumlsterir (Resim 19) (Bojrab ve ark 1988)

Resim 19 A Normal bir koumlpekte ayakta durma pozisyonu B Displazili bir koumlpeğin

ayakta durma testinde kalccedila ve bel boumllgesini ccedilukurlaştırması (Bojrab ve ark 1988)

18114 Kalccedila sublukzasyon testi

Bu fiziksel muayene topallığın kalccedila ya da sırt boumllgesinden kaynaklanıp

kaynaklanmadığını belirlemede kullanılır Testin uygulanmasında bir kişi hastayı tutarken

hekim test edilen kalccedilanın yanında durur Sağ kalccedila iccedilin muayene edenin sağ elinin

parmakları femurun proksimal kısmının medialine ve sağ başparmak sağ ilium uumlzerine

yerleştirilir Buumlyuumlk koumlpeklerde dizin laterali uumlzerine sol elin yerleştirilmesi ile kalccedilanın

abduksiyonu oumlnlenmeye ccedilalışılır Muayene eden kişi aynı zamanda ilium‟u mediale iter ve

femuru laterale ccedileker Hastanın tepki vermemesi negatiftir (Oumlzsoy 2002a) Kalccedila

sublukzasyon testi dorsal acetabular kenardaki kapsuumlluumln yapışma noktasını zorlar

Muayene edenin proksimal femuru laterale ccedilekmesi ile kalccedila eklemi sublukze olur ve hasta

ağrıya karşı kalccedilasını korumak iccedilin kaslarını kontraksiyona geccedilirir Bu kas kontraksiyonu

caput femoris‟in yangılanmış dorsal eklem kapsuumlluuml iccediline doğru dorsal youmlnde yer

değiştirmesine neden olarak ağrıya yol accedilar (Bojrab ve ark 1988)

15

18115 İliopsoas testi

Bu fiziksel muayene topallığın m iliopsoas‟ dan kaynaklanıp kaynaklanmadığını

anlamak iccedilin yapılır Bu test iliopsoas kasına spesifiktir ve yangılanmış kas‟a koumlpeğin

cevabını test eder Hekim hayvanın yanında durur Koumlpeğin sağ m iliopsoas‟ ının testi iccedilin

hekim parmaklarını hastanın kalccedilasının cranialine yerleştirir ve mpectineus‟un caudalinde

m iliopsoas uumlzerine parmakla basınccedil uygular M iliopsoas aynı zamanda kalccedilanın

gerilmesi ve rotasyonu ile de test edilir Hasta tarafından hissedilen ağrı kasın gerilmesi

parmakla yapılan basınccedil ve yangı miktarı ile doğru orantılıdır (Bojrab ve ark 1988)

1812 Anestezi altındaki hastada yapılan testler

18121 Reduumlksiyon ve sublukzasyon accedilıları

Reduumlksiyon accedilısı kalccedila eklemi reduumlksiyonu oluştuğunda sagital duumlzlemden fiziksel

pozisyonda abduksiyon accedilısının oumllccediluumllmesidir Reduumlksiyon accedilısını oumllccedilmek iccedilin hasta

anesteziye alınır ve sırt uumlstuuml yatırılır El diz eklemi lateraline yerleştirilir Medial

doğrultuda zorlama ile kalccedila ekstensiyon ya da fleksiyonsuz vertikal başlama pozisyonuna

getirilir Diz eklemine uygulanan guumlccedil ile kalccedila yavaşccedila abduksiyona getirilir Kalccedila eklemi

yerine yerleştiğinde abduksiyon durdurulur Ccedilıtırtı sesinin duyulması ya da caput femoris‟

in yer değiştirmesinin palpe edilmesi ile kalccedila ekleminin yerine yerleştiği anlaşılır

Sineradyografi ile de durum izlenebilir (Bojrab ve ark 1988)

Reduumlksiyon accedilısı koumlpeklerde elektronik goniometre ile oumllccediluumlluumlr Goniometrenin ucu

iliopectinel ccedilıkıntı uumlzerindeki m pectineus‟ un orijininin hemen caudaline yerleştirilir

Goniometrenin kenarı genu ekleminin medial kenarına dokundurulur Reduumlksiyon accedilısı

okunur Reduumlksiyon accedilısı eklem gevşekliğini goumlsterir Bu durum dorsal acetabular kenarda

yırtılan kapsuumlluumln daha fazla gerilmesi anlamındadır (Bojrab ve ark 1988 Oumlzsoy 2002a)

Sublukzasyon accedilısını elde etmek iccedilin genu eklemi vertikal duruma getirilir Kalccedila

genu ekleminin mediale zorlanması ile yavaşccedila adduksiyon pozisyonuna gelir Kalccedila

eklemi lukzasyon ya da sublukzasyon pozisyonuna geldiğinde adduksiyon durdurulur İki

accedilı her kalccedila iccedilin oumllccediluumlluumlr Reduumlksiyon accedilısı her zaman sublukzasyon accedilısından buumlyuumlktuumlr

(Bojrab ve ark 1988) Sublukzasyon accedilısı dorsal kenardan aşağıya caput femoris‟in

fonksiyonel kayışını goumlsterir Lig caputis ossis femoris gereğinden fazla gerildiğinde ya da

acetabulum osteofitlerle dolmuş ise dorsal acetabular kenardan gerccedilek kayışı sublukzasyon

accedilısından az olabilir (Bojrab ve ark 1988 Oumlzsoy 2002a)

16

Sublukzasyon accedilısı pelvik osteotomiden sonra ya da normal kalccedilada negatif olabilir

Patolojik bir kalccedilada sublukzasyon accedilısı 0 dereden daha buumlyuumlktuumlr ve yavaşccedila artar Fakat

asla azalmaz Reduumlksiyon ve sublukzasyon arasında buumlyuumlk bir farklılık (oumlrn405) gerilmiş

bir eklem kapsuumlluuml ile birlikte sağlıklı bir kalccedilayı veya erken safhadaki kalccedila displazili bir

koumlpeği goumlstermektedir Bu accedilılar arasındaki orta derecede bir farklılık (oumlrn3015) pelvik

osteotomiye acil ihtiyacı olan bir kalccedilayı goumlsterir Bu accedilılar arasındaki kuumlccediluumlk bir farklılık

(oumlrn2522) kalccedilanın osteofitlerle dolduğunu ve bu kalccedilanın pelvik osteotomiye aday

olmadığını goumlsterir Bu accedilılar arasında 0 dereceye yakın bir oran (oumlrn100) kapsuumlluuml

gerilmiş ve cerrahi girişim gerektirmeyen normal bir kalccedilayı goumlsterir (Bojrab ve ark 1988

Oumlzsoy 2002a)

18122 Ortolani belirtisi

Palpasyonla femurun lukzasyon - sublukzasyona uğratılıp sonra reduumlkte edilmesine

dayanan diagnostik testtir Testin uygulanmasında anestezi yapılan hayvan sırt uumlstuuml ya da

yan yatırılır Buumlyuumlk koumlpeklerde sırt uumlstuuml pozisyonda uygulanır Sırtuumlstuuml pozisyonda femur

masaya diktir ve art genu fleksiyondadır Femurdan art genu‟ya doğru aşağı youmlnde caput

femoris‟ e sublukzasyon sağlamak iccedilin basınccedil uygulanır Caput femoris acetabulum‟ a

yerleşene kadar 15-20 derece abdukte edilir (Resim 110) Lateral pozisyonda ise femur

masaya paralel art genu fleksiyondadır Sublukzasyonu sağlamak iccedilin femur‟ a guumlccedil

dorsalden verilir Eğer eklemde gevşeklik var ise sublukzasyon oluşur Duumlzelme hissedilen

veya duyulan bir reduumlksiyon sesiyle anlaşılır bu ldquoPozitif Ortolani Belirtisirdquo olarak

adlandırılır Ortolani belirtisi eklem kapsuumlluumlnuumln gerilmesini goumlsterir Eklem kapsuumlluuml

gerildiğinde eklem gevşekliği oluşur Eklem kapsuumlluumlnuumln gerilmesinin birccedilok nedeni

vardır en yaygın olanı kalccedila displazisidir (Adams ve ark 1998 Puerto ve ark 1999 Lust

ve ark 2001)

Resim 110 Ortolani testinin uygulama tekniği (Guumllanber 2004)

17

Hafif dereceli dejeneratif eklem hastalığı (DEH) olan genccedil koumlpeklerde bu test sonucu

genellikle ccedilok belirgindir DEH ilerledikccedile dorsal acetabular kenarın yıkımı acetabular

dolgunluk ve eklem kapsuumlluumlnuumln fibrozisi sebebiyle bu testten sonuccedil alınamayabilir (Adams

ve ark 1998 Lust ve ark 2001)

18123 Barlow belirtisi

Kalccedila displazisinin bir indikatoumlruuml olarak insan hekimliğinde kullanılan bir

palpasyon bulgusudur Bu belirti yerinde olan caput femoris ccedilıktığı zaman şekillenir

Testin uygulanmasında anesteziye alınan hayvan sırt uumlstuuml yatırılır Sol el hastanın

fleksiyondaki sağ dizinin lateraline yerleştirilir Sol başparmak femur‟un medial

kondilus‟u uumlzerine konur Bu pozisyonla kalccedila acetabulum iccediline yerleştirilir ve yavaşccedila

addukte edilir Eğer caput femoris yer değiştirmesi palpe edilebilirse o zaman belirti

pozitiftir Aksi olursa negatif olarak kabul edilir Barlow belirtisi kalccedila displazisini

goumlstermez ancak onunla birlikte olan kapsuumlluumln gevşemesini goumlsterir (Adams ve ark 1998

Lust ve ark 2001)

18124 Barden palpasyonu

Koumlpek sol kalccedila testi iccedilin sağ sağ kalccedila iccedilin sol tarafına yatırılır Hekim‟in sağ eli

oumllccediluumlm sol eli test elidir Hekimin sağ başparmağı hastanın tuber ischiadicum ccedilıkıntısına

yerleştirilir Hekimin sağ elinin orta parmağı ilium‟un sol kanadına konur Hastanın sol

femur‟u hekimin sol eliyle trochanter major‟un hemen aşağısından yakalanır Sol el

yardımı ile femura medialden laterale doğru kuvvet uygulanır ve bu kuvvete bağlı olarak

trochanter major laterale doğru yer değiştirir Bu değişim oumllccediluumlluumlr Kalccedila ekleminin

değişimi normal sınırda displazik ve ileri derecede displazik kalccedila olmak uumlzere 4 gruba

ayrılır (Madsen ve Svalostoga 1995 Lust ve ark 2001)

18125 Diğer testler

Bu testler kalccedilanın aksial kompresyon testi ve kalccedila yuumlzey palpasyonu testidir (Lust ve

ark 2001)

19 Radyolojik Muayene

Hayvan Ortopedi Birliği (OFA Orthopedic Foundation for Animals) 2 yaş

uumlzerindeki koumlpeklerde caput femoris ile acetabulum arasındaki uyumu radyografik olarak 7

derecede sınıflandırmıştır (Henry 1992 Tomlinson ve Johnson 2000)

18

1- Muumlkemmel kalccedila eklemi yapısı C şeklinde acetabulum ve bunun caput femoris‟in

75‟ini ya da daha fazlasını kapattığı eklem yapısı olarak belirtilmiştir

2- İyi kalccedila eklemi yapısı İyi şekillenmiş C şeklinde acetabulum yapısı ve caput

femoris‟in acetabulum tarafından 60-75 kapatıldığı eklem yapısıdır

3- Vasat kalccedila eklemi yapısı Orta dereceli duumlzensizlik ve orta dereceli arthritis

goumlruumlluumlr Acetabulum‟un cranio-dorsal kenarında hafif osteofitler ve ccedilok hafif duumlzeyde

sublukzasyon goumlruumllebilir

4- Sınırda kalccedila eklemi yapısı Bu tuumlr bir sınıflandırma kalccedila ekleminin displazik

olup olmadığı konusunda kesin bir karar verilemediği durumlarda yapılır Bu nedenle

hastanın yaklaşık 6 ay sonra tekrar muayene edilmesi uygundur

5- Hafif dereceli kalccedila displazisi Acetabulum sığdır ve caput femoris‟i 40-50

oranında kapatır Hafif sublukzasyon ve minimal derecede sekonder değişimler vardır

6- Orta dereceli kalccedila displazisi Caput femoris 25-40 oranında acetabulum

tarafından kapatılır Orta dereceli sublukzasyon ve sekonder değişimler vardır

7- İleri dereceli kalccedila displazisi Caput femoris‟in acetabulum tarafından kapatılması

25‟den azdır İleri derecede sublukzasyon ve sekonder değişimler vardır

191 Radyolojik Pozisyonlar

Norberg Accedilısı tayini metodu Norberg accedilısı standart ventro-dorsal radyografide

kalccedila gevşekliğini oumllccedilmek iccedilin kullanılır Norberg accedilısı her iki caput femoris‟in

merkezlerini birleştiren doğru ile caput femoris merkezinden cranial effective acetabular

rim‟e ccedilizilen doğrunun arasında kalan accedilıdır Derecenin 105 ve uumlzerinde olduğu durumlar

normal olarak kabul edilir (Resim 111) (Alexander 1992 Madsen ve Svalostoga 1995

Lust ve ark 2001 Oumlzsoy 2002b)

19

Resim 111 Standart OFA pozisyonu

Standart ventro dorsal gergin bacak goumlruumlntuumlsuuml (OFA) Koumlpek sırt uumlstuuml yatırılır ve

arka ayaklar diz ve tarsal eklemler tam olarak gerdirilir Bacaklar femurlar birbirleri ile

paralel olana kadar addukte edilir Her iki ekstremite simetrik olmalı ve pelvis‟in rotasyonu

olmamalıdır (Alexander 1992 Lust ve ark 2001)

Kurbağa goumlruumlntuumlsuuml Hayvan sırt uumlstuuml yatarken kalccedila fleksiyon pozisyonuna getirilir

Caput femoris ve acetabulum arasındaki mevcut kıkırdak alanın genişlemesi sonucu

acetabulumun dolmasını yansıtır (Bojrab ve ark 1988 Alexander 1992 Oumlzsoy 2002b)

Dorsal acetabular kenar radyografisi (DARview radyografisi) İlk defa 1990 yılında

ortaya ccedilıkmış bir youmlntemdir (Slocum ve Devine 1990) DARview youmlntemiyle kolay

goumlruumllemeyen acetabulumun dorsal kenarının craniocaudal perspektiften goumlruumlntuumllenmesini

sağlamak amaccedillanmaktadır (Oumlzsoy 2002b Trumpatori ve ark 2003)

Koumlpek anesteziye alındıktan sonra sternal pozisyonda yatırılır tarsal eklemler

ileriye doğru itilir ve 5 cm kadar kaldırılır Roumlntgen tuumlpuuml dikey pozisyonda cranial‟den

caudale pelvis‟in uzun ekseni boyunca ışın dik geccedilirilir Radyografide acetabulum‟un

dorsal kenarının ccedilapraz goumlruumlntuumlsuuml elde edilir (Adams ve ark1998 Lust ve ark 2001)

Bu youmlntemle acetabulumun dorsal kenarındaki osteoarthritik değişiklikler identifiye

edilmekte ve sekonder olarak ta coxofemoral eklemdeki gevşekliğin durumu

acetabulumun dolgunluk derecesi eklemin yapısı ve acetabulumun eğimi tespit

20

edilmektedir (Slocum ve Devine 1990 Slocum ve Slocum 1998 Charette ve ark 2001

Meomartino ve ark 2002)

Sağlıklı kalccedilaya sahip bir koumlpekte dorsal kenar keskin bir yapıya sahipken

problemli kalccedilaya sahip koumlpekte dorsal kenarın goumlruumlntuumlsuuml keskinliğini yitirmiş hafif

yuvarlak bir yapıdadır (Slocum ve Slocum 1998)

Dorsolateral Sublukzasyon Pozisyonu [Dorsolateral Sublukzasyon (DLS)

Radyografik pozisyon] Bu test ile caput femoris‟in pasif sublukzasyonu değerlendirilir

Koumlpek anesteziye alınır yumuşak bir zemin uumlzerinde diz uumlstuuml oturur bir durumda sternal

yatış pozisyonuna getirilir Genu eklemleri fleksiyon pozisyonunda ve masa ile temasta ve

hemen hemen ona dik durumda femur ile birlikte addukte edilir Daha sonra kalccedila

ekleminin dorsoventral radyografik goumlruumlntuumlsuuml elde edilir (Resim 112) (Bojrab ve ark

1988 Alexander 1992 Lust 1997)

Resim 112 Dorsolateral Sublukzasyon (DLS) radyografik pozisyon‟ un uygulanışı

(Lust 1997)

Kompressyon-Distraksiyon (Penn Hip) Metodu 1983 yılında Pennsylvania

Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Ortopedi boumlluumlmuuml cerrahlarından Dr Gail Smith kalccedila

displazisinin erken teşhisi uumlzerine ccedilalışmalarını başlatır Bu ccedilalışmalar esnasında

osteoarthrit‟ in primer nedeni olan eklem gevşekliğini oumllccedilmeye yarayan PennHip

youmlntemini geliştirir Anestezi altındaki bir hayvan kalccedila eklemleri doğal fleksiyon-

ekstensiyonda iken sırt uumlstuuml yatırılır Kaput femoris‟in asetabulum iccediline tam olarak

21

yerleşmesi ile kompresyon goumlruumlntuumlsuuml elde edilir Kaput femoris‟in maksimum derecede

yer değiştirmesini sağlayan bir aygıt ile elde edilen distraksiyon goumlruumlntuumlsuumlnden oluşur (

Resim 113 Resim 114) (Smith 1997)

Resim 113 PennHip methoduyla radyografi ccedilekim tekniği (Smith 1997)

Resim 114 PennHip methoduyla alınan radyografilerde distaksiyon ve

kompresyon goumlruumlntuumlleri A Distraksiyon Goumlruumlntuumlsuuml B Kompresyon Goumlruumlntuumlsuuml (Smith

1997)

PennHip youmlnteminde kullanılan distraksyon indeksi (DI) hayvan pasif haldeyken

kalccedila gevşekliğini oumllccedilmeye yarar yani hayvan tamamen rahatlamış iken kalccedila ekleminin

gevşeklik derecesini belirlemeyi amaccedillar (genel anesteziye bu yuumlzden gereksinim duyulur)

Sağlıklı kabul edilen ve KED gelişimi accedilısından en az risk teşkil eden hayvanlar grubuna

dahil edilen koumlpeklerde DI değeri 03 olarak saptanmıştır Riskli olarak kabul edilen yani

kalccedila displazisi oluşabilme olasılığı yuumlksek hayvanlarda DI değeri 07 veya daha yukarı

değerler olarak kabul edilmiştir (Resim 115) (Aktaş 2007)

A B

22

Resim 115 Distraksiyon indeksinin hesaplanmasındaki şematik goumlruumlnuumlm (Smith

1997)

110 Sağaltım

Kalccedila displazisinin sağaltımında kullanılan youmlntemler hayvanın yaşı klinik

semptomlar ve hasta sahibinin durumuna goumlre konservatif ve operatif olarak değişmektedir

(Slocum ve Slocum 1992 Altunatmaz ve ark 2003)

1101 Medikal Sağaltım

Kalccedila displazisinin ılımlı belirtilerine sahip veya topallığın ilk devrelerinde medikal

yaklaşımlar tercih edilebilir Her hastanın fiziksel durumu hareket edebilme yetisi ve

ccedilevresel şartlar en uygun sağaltım seccedileneğinin belirlenmesi iccedilin oumlnemlidir Hasta sıcak

tutulmalı eğer ccedilevre soğuk ise ortam kuru olmalıdır nemli havalar klinik belirtileri artırır

Aşırı kilo yangılı ekleme daha fazla gerilim ekler ve daha fazla ağrıya sebep olur bu

nedenle hastalarda ağırlık azaltma programları uygulanmalıdır (Olmstead 1998 Read

2000)

NSAID (Nonsteroidal Antienflamatuar Ajanlar) kullanılması Osteoarthritis‟ten

kaynaklanan ağrının dindirilmesi amacıyla NSAID (Nonsteroidal Antienflamatuar Ajanlar)

kullanılmaktadır NSAID‟ lar araşidonik asitten prostaglandinlerin sentezlenmesinden

sorumlu siklooksijenaz‟i engelleyerek ccedilalışır Prostaglandin sentezini engelleyerek

yangısal suumlre ve ağrı azaltılabilir Koumlpeklerde sıklıkla kullanılan NSAID‟ler aspirin

fenilbutazon ve meklofenamik asittir (Haan ve ark 1993 Olmstead 1998 Read 2000)

Aspirin kolay bulunması etkinliği ve ucuzluğu nedeniyle osteoarthritis

sağaltımında yaygın kullanım alanı bulur Koumlpeklerde mide mukozasını fazla irrite ettiği

23

iccedilin tamponlu form kullanılmaktadır Aspirin 25 mgkg dozunda ve 8 saat ara ile

verilmelidir (Haan ve ark 1993)

Fenilbutazon tamponlu aspirini tolare edemeyen koumlpeklerde 8 saat ara ile 10-15

mgkg dozunda kullanılır Uzun suumlreli kullanıldığında fenilbutazon‟un en belirgin yan

etkisi kemik iliği depresyonudur Dolayısıyla 2 haftadan daha uzun suumlre kullanılmamalıdır

(Olmstead 1998)

Meklofenamik asit osteoarthritis tedavisinde uzun doumlnem NSAID kullanımına

gerek duyulan hastalarda oumlnerilmektedir Guumlnde bir kez 11 mgkg dozunda kullanılır

(Olmstead 1998 Read 2000)

Carprofen narkotik olmayan indometazin‟ in hayvan modeli şeklinde ve yaklaşık

eşdeğer guumlccedilte analjezik ve antipiretik aktivitesi olan non-steroid antienflamatuar bir

ajandır Diğer nonsteroid antienflamatuar ilaccedillar gibi carprofen etki mekanizması

siklooksijenaz aktivitesinin inhibisyonu ile ilişkili olduğuna inanılmaktadır (Baruth ve ark

1986 Vane ve Botting 1996)

Kortikosteroidler Prednisone ve prednisolone gibi kortikosteroidler koumlpeklerde

osteoarthritis‟in tedavisinde yıllardır kullanılmaktadır Arthritis‟li eklemde gelişen

patolojik değişimler nedeniyle şekillenen rahatsızlıkların hızlı bir şekilde duumlzelmesinde

guumlccedilluuml ve etkili antienflamatuar ilaccedillardır Dejeneratif eklem hastalıklarında intraartikuumller

olarak kullanılmaktadır (Haan ve ark 1993 Olmstead 1998)

Vitamin Vitamin C koumlpeklerde kalccedila displazisinin oumlnlenmesi amacıyla

oumlnerilmektedir Yapılan bir ccedilalışmada gebelere ve yavrulara 18-24 aylık oluncaya kadar

vitamin C uygulanmasının kalccedila displazisinin engellenmesinde etkili olduğu bildirilmesine

karşın etki mekanizması tam olarak accedilıklanamamaktadır (Haan ve ark 1993) Yine kalccedila

displazisinde kullanılan glukozamin preparatları da hem eklemdeki hyaluronik asit iccedileren

eklem sıvısını artırırlar hem de eklem kıkırdağının onarımı iccedilin destek sağlarlar Fakat bu

tuumlr preparatlar medikal sağaltımda kullanılan ilaccedillar olarak duumlşuumlnuumllmemelidir (Remedions

ve Fries 1993)

Egzersiz Kalccedila eklemleri aşırı gevşek olan 6-16 haftalık yavrular guumlnluumlk olarak

yaptırılan egzersizler yararlı olmaktadır Bu amaccedilla hayvan sırt uumlstuuml yatırılır ve femurlara

uygun şekilde pozisyon verilir Guumlccedil kullanarak caput femoris‟in acetabulum iccediline

youmlnlenmesi sağlanır (Olmstead 1998)

24

1102 Operatif Sağaltım

11021 Musculus pectineus myectomisi

Bu operasyonun amacı adductor kasları serbestleştirip femurun abduksiyonunu

artırmaktır Bu şekilde acetabulum ile caput femoris‟in temas yuumlzeyi artarak eklem

kıkırdağının maruz kaldığı yuumlk ve aynı zamanda eklem kapsuumlluumlnuumln gerginliği de azaltılmış

olur Bu da ağrının azalmasını sağlar (Moses 2000)

11022 Juvenil pubic symphysiodesis (JPS)

Juvenil pubic symphysiodesis kalccedila displazisi youmlnuumlnden risk altında bulunan genccedil

koumlpeklerde profilaksi amacıyla uygulanan bir işlemdir Bu operasyonun amacı genccedil kalccedila

displazili koumlpeklerde pubic symphysiodesis uygulayarak eklemin ventralde buumlyuumlmesini

durdurup dorso laterale devam ettirmektir Bu teknik ile symphysis pubis‟in cerrahi

eksizyonu ve stabilizasyonu veya termal destruumlksiyonu ile symphyseal buumlyuumlme plaklarının

4 veya 5 aydan oumlnce kapanması sağlanır (Schulz ve Dejardin 2002)

11023 İntertrochanteric osteotomi

Koumlpeklerde femur inklinasyon accedilısı 1465deg olarak değişmektedir Kalccedila displazili

hayvanlarda bu accedilı 30 ya da 35 derece artmaktadır Bu operasyon ile hem fazla olan

inklinasyon accedilısı azaltılır hem de collum femoris‟in aşırı olan anteversiyon accedilısı duumlzeltilir

Amacı kalccedilada ağrıyı azaltmak ve kalccedilanın biyomekaniğini duumlzeltmektir (Remedions ve

Fries 1995 Piermattei ve Flo 1997)

11024 Eksizyon arthroplastisi

Caput ve collum femoris‟in osteotomisi ile oluşturulan ekzisyon arthroplastisi

eklemde granuumllasyon dokusu oluşturarak fonksiyonel iyileşme sağlama youmlntemidir Bu

operasyon kalccedila displazisi Legg-Calve Perthes tekrarlayan lukzasyonlar başarısız total

kalccedila protezleri acetabulum caput ve collum femoris kırıklarının sağaltımında da

kullanılmaktadır (Duff ve Campbell 1977 İki ve Sağlam 2004 Kuumlrkluuml 2010)

11025 Total kalccedila protezi

Total kalccedila protezi ccedileşitli nedenlerle hareket fonksiyonu azalmış ya da kaybolmuş

olan articulatio coxae‟da eklemin fonksiyonel işlevini yeniden kazandırmak amacı ile

yapılan bir operasyondur (Aslanbey 1996)

25

Total kalccedila protezi caput femoris ve collum femoris kırıkları coxarthrose‟lar

epifiz ayrılmaları aseptik caput femoris nekrozu yineleyen kalccedila ccedilıkıkları acetabulum

kırıkları romatoid arthritisler femur‟un proksimalinde gelişen kemik tuumlmoumlrleri ve kistleri

kalccedila boumllgesinde lokalize olan ağrılı travmatik ya da nontravmatik koumlkenli bozukluklarda

uygulanmaktadır (Gay 1963 Muumlller 1970 Wylie ve ark 1997)

11026 Uumlccedilluuml pelvik osteotomi (TPO)

TPO birbirinden bağımsız os pubis os ischii ve os ilium‟un osteotomilerinden

oluşur TPO acetabulum veya caput femoris‟te henuumlz dejeneratif eklem hastalığına ilişkin

sekonder değişiklikler başlamadan oumlnce kalccedila eklemin‟in stabilizasyonunun sağlanması

amacı ile genccedil koumlpeklerde uygulanan operatif sağaltım youmlntemidir (Piermattei ve Flo

1997) TPO yapılmasını sınırlandıran en temel faktoumlr dejeneratif osteoarthritis‟in

derecesidir Ciddi osteoarthritis‟li hastalarda bu operasyon uygulanmamalıdır (Remedions

ve Fries 1993 Black 2000) İkili pelvik osteotomide (DPO) ise yalnızca os pubis ve os

ileum osteotomileri yapılarak DPO plakaları uygulanır (Vezzoni 2010)

11027 Kalccedila eklemi kapsulası denervasyonu

Eklem kapsuumlluumlnuuml innerve eden cranial gluteal sinirin rami articularisi ile siyatik

sinirin rami articularisinin yıkımlanmasıyla ağrının ortadan kaldırılmasına youmlnelik bir

operasyondur (Kinzel ve ark 2002)

11028 DARthroplasti

110281 Tanım

DARthroplasti iliumdan alınan kemik greftin eklem kapsuumllasına destek olacak

şekilde acetabulumun dorsal kenarına taşınarak boumllgenin daha uzun bir hale getirilmesi ve

caput femorisin daha derin bir soket iccedilerisine tam olarak oturmasını sağlamak amacı ile

uygulanan bir tekniktir (Hupp ve ark 2007 Slocum ve Slocum 2009 Gahring 2011)

İlk olarak 1920 li yıllarda insan hekimliğinde kullanım alanı bulmuştur Veteriner

hekimliği alanındaki ccedilalışmalar Dobbelaar tarafından 1962 yılında oto ve

homotransplantasyon tekniği kullanılarak başlatılmıştır Bu youmlntemde pelvis‟ ten bir parccedila

alınarak elde edilen otohomolog doku dorsal acetabular kenara yerleştirilmiştir Bu işlem

sonucunda yabancı cisim reaksiyonu oluşmamış ve ilerleyen zamanlarda boumllgede ccedilok ciddi

26

bir kallus dokusu şekillenmiş ve hayvanlar yaşamlarının geri kalan kısmını ağrısız bir

şekilde devam ettirmişlerdir (Dobbelaar 1963 Muumlller 2011)

Resim 116 DARthroplasti operasyonu iccedilin kemik greftinin alındığı ve uygulandığı yerin

iskelet uumlzerindeki ve radyografideki goumlruumlntuumlsuuml A Kemik greftinin alındığı yer B Kemik

greftinin uygulandığı yer C Uygulanan greftin radyografik goumlruumlntuumlsuuml (Luck 2011)

110282 Endikasyon

Bu teknik eklem yuumlzeyinde dejeneratif değişikliklerin yeni başladığı TPO iccedilin geccedil

kalınmış olgularda kullanılabilmektedir (Hupp ve ark 2007 Slocum ve Slocum 2009

Gahring 2011) DARthroplasti‟ nin osteoartrozun goumlruumllmeye başladığı TPO iccedilin geccedil

kalınmış olgular ile total kalccedila protezine aday olgular arasındaki boşluğu kapattığını total

kalccedila protezinin de pahalı ve uygulanabilirliğinin zor olması nedeniyle DARthroplasti‟ nin

bir kat daha oumlnem kazandığını ifade etmektedir (Hupp ve ark 2007 Gahring 2011)

Gahring (2011) DARthroplasti‟ nin kalccedila ekleminin biyomekaniğini bozmadığına kalccedila

eklemini sabitleştirdiğine DARthroplasti sonrasında boumllgesel anatomi değiştirilmediği

iccedilin uygulanabilecek diğer tekniklerin de oumlnuumlnuumln kapatılmadığına dikkat ccedilekmektedir

Ayrıca erişkin olmayan koumlpeklerde oumlzellikle 2 yaşından buumlyuumlk olan ve caput femoris ve

acetabulumun kıkırdak boumllgelerinin etkilendiği eklem yuumlzeyi dejenerasyonlarının başladığı

hayvanlarda uygulanmaması gerektiğini belirtmektedir

A B

C

27

Slocum ve Slocum (2009) kalccedila ekleminde meydana gelen dejeneratif değişimlerin

şiddetine goumlre tekniği standart minoumlr ve majoumlr DARthroplasti olarak

sınıflandırmaktadırlar Kalccedila ekleminin lukzasyona uğradığı caput femorisin eklem

kapsuumlluumlne dayandığı lig caputis ossis femorisin maksimum gerilme noktasına ulaştığı

olgularda standart DARthroplasti acetabulumun yerleşiminde herhangi bir anormalliğin

goumlzlenmediği ancak derinliğinde bir sığlaşmanın dikkati ccedilektiği olgularda minoumlr

DARthroplasti displazinin şiddetli lig caputis ossis femorisin yıkımlandığı buna bağlı

olarak caput femoris‟ in laterale ve dorsale yer değiştirdiği şiddetli ağrı yangı ve aşırı

şekilde sinoviyal sıvı birikimi goumlzlenen olgularda youmlntemi majoumlr DARthroplasti olarak

isimlendirmektedirler

Gahring (2011) minor DARthroplastide ala ossis ileum‟ dan alınan tek

kortikokanseloz greft kullanırken standart DARthroplastide 2 kortikokanselloumlz greft

major DARthroplastide ise 2‟ nin uumlzerinde kortikokanselloumlz greft kullanmaktadır

110283 Operasyon tekniği

İki aşamadan oluşmaktadır İlk olarak kortikokanseloz kemik greftin ileumdan

alınması ve daha sonra da alınan parccedilanın dorsal acetabular kenara yerleştirilmesidir

(Resim 116) (Dobbelaar 1963)

Ala osis ilinin cranio-dorsalinden alınan kemik greft gerekli oumllccediluumlmler yapılarak

yarım yay şeklinde hazırlanır kalccedila eklemi ve oumlzellikle kapsuumllası zarar goumlrmeden kaslar

diseke edilir kemik greft dorsal kenara kortikal kemik vidası ile yerleştirilir (Slocum ve

Slocum 1998 Ferreira ve ark 2007 Hupp ve ark 2007)

Operasyon genel anestezi (tercihen inhalasyon anestezisi) altında gerccedilekleştirilir

Koumlpek lateral pozisyonda tespit edilir Boumllge genişccedile tıraş ve dezenfekte edilir Operasyon

boumllgesi steril serviyetlerle sınırlandırılır (Hupp ve ark 2007)

Ala osis iliumrsquodan greft eldesi Deri ensizyonu spina iliaca dorsalis cranialis

uumlzerinde cranial olarak başlar ve kalccedila eklemi yakınına kadar orta hatta paralel bir şekilde

caudal olarak devam eder Spina iliaca dorsalis cranialis ndash caudalis‟leri accedilığa ccedilıkarmak

iccedilin subkutan dokular gluteal fascia ve yağ dokusu aynı hat uumlzerinden ensize edilir

Suumlngerimsi kemik grefti toplanması ve kırıklarda olduğu gibi sadece ala osis ilii‟ nin

lateral (gluteal) yuumlzeyinin accedilığa ccedilıkarılması gerekirse spina iliaca dorsalis caudalis

oumltesinde sonlanacak şekilde m gluteus medius‟ un periostal origosuna spina iliaca

dorsalis cranialis‟ in yakınında ilium‟un lateral kenarı uumlzerinde uumlzerinde bir ensizyon

28

yapılır Daha sonra kemik kesiciler kullanılarak ileum kanadından bir kesit greft olmak

uumlzere elde edilir (Piermattei ve Flo 1997 Hupp ve ark 2007)

Dorsal acetabular kenara yaklaşım Operasyon kalccedila eklemi uumlzerinde trochanter

hizasından ligamentum sacrotuberaleye kadar uzanan m biceps femorisin cranialine

paralel lineer bir deri ensizyonu ile başlatılır Fascia kesilerek m biceps femoris caudale

m gluteus superficialis ve m gluteus medius craniale doğru ekarte edilerek boumllge accedilığa

ccedilıkartılır Bu noktada eklem kapsuumlluuml sadece m gluteus profundus ve m gemellus‟ un

cranial kısmının arasından palpe edilebilir Eklem kapsuumlluumlnuumln kastan ayrı seyreden caudal

kısmı kemikten ve acetabulum caudalinden serbestleştirilir M gluteus profundus eklem

kapsuumlluumlnden ve pelvisten acetabulumun posterior ve uumlst kısmını ortaya ccedilıkarmak iccedilin

yukarıya kaldırılır Acetabulumun lateral korteksinin etrafına 35 mm lik korumalı matkap

ile yaklaşık 6-10 delik accedilılır Bu aşamada eklem kapsuumllasını perfore etmemeye oumlzen

goumlsterilir İleumdan elde edilen ve yarım ay şeklinde hazırlanan kortikokanseloz kemikte

proximal median distal de birer delik accedilılır Daha sonra 2-0 PDS (Ethicon) ile

acetabulumun lateral korteksine accedilılan deliklerden geccedilirilen ipliklerle karşı karşıya dikilir

Bu greft eklem kapsuumllasının proximal noktasından m gluteus profundusun altından

geccedilecek şekilde iplikler youmlnlendirilerek dikilmelidir Greftler kan akımını engellemeyecek

şekilde oumlnceden accedilılmış deliklerden acetabulum ile temas ederler Kortikospongiyoumlz

şeritler ayrıca eklem kapsuumlluumlnuumln serbest kalan kısmına yerleştirilirler M gluteus

profundus m obturatorius internus‟ un cranial kenarına greftleri korumak amacı ile

dikilir M biceps femoris m gluteus‟un fascia‟ sı birlikte dikilir Daha sonra deri rutin

tarzda kapatılır (Slocum ve Slocum 1998 Hupp ve ark 2007)

İyileşme suumlrecinde implant operasyonu izleyen 2-3 hafta sonrasında dorsal kenar

uumlzerindeki periosta bağlanmaya başlar Koumlpeğin 6 hafta suumlre ile hareketlerinin kısıtlanması

ve tasma ile dolaştırılması gerekir 6 haftadan sonra yavaş yavaş hayvana verilen yuumlkuumln

artırılmasına ve 10 haftadan sonra tasmasız serbest dolaşmasına izin verilir Destek olarak

konulan kortikal vidaların da boumllgeden uzaklaştırılmamasında yarar vardır (Slocum ve

Slocum 1998 Hupp ve ark 2007)

Gahring (2011) toplam 11 klinik olgu uumlzerinde uygulanan (doumlrduumlne unilateral

doumlrduumlne bilateral DARthroplasti uumlccediluumlne de bir tarafına TPO diğer tarafına DARthroplasti)

DARthroplasti‟nin 1-3 yıl suumlre ile klinik ve radyolojik olarak izlendiğini belirtmektedir

Elde edilen sonuccedillarda herhangi bir ağrıya rastlanmadığını ve hareket accedilısından

hayvanların oldukccedila aktif olduklarını bildirmektedir Ayrıca bu suumlrede hasta sahiplerinin

29

goumlruumlşlerinin de aynı doğrultuda olduğunu bir tarafına DARthroplasti diğer tarafına TPO

uygulanan koumlpeklerin uzun doumlnem sonuccedilları karşılaştırıldığında DARthroplasti uygulanan

kalccediladaki sonuccedilların TPO uygulanan kalccediladakilere oranla daha uumlstuumln olduğuna dikkat

ccedilekmektedir Koumlpeklerin klinik olarak 64‟ uumlnuumln muumlkemmel 36‟ sının ise iyi

olduğunu ifade etmektedir

30

2 GERECcedil YOumlNTEM

21 Gereccedil

Ccedilalışma materyalini ADUuml Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Kliniğine kalccedila eklemi

displazisi (KED) şikacircyeti ile getirilerek klinik ve radyolojik muayeneleri yapılan değişik

ırk (4 Alman Ccediloban Koumlpeği 4 Golden Retriever 3 Labrador Retriever 3 Kangal 2

Rottweiller 2 melez 1 Boxer ve 1 Mastif) yaş (4ndash24 ay) ve cinsiyette (13 erkek 7 dişi)

toplam 20 (yirmi) adet koumlpek oluşturdu Koumlpeklerden biri (10 numaralı vaka-Alman ccediloban

koumlpeği dişi) operasyondan sonra 3 aylık doumlnem iccedilerisinde trafik kazası sonucu oumllduuml ve

ccedilalışmadan ccedilıkarıldı Dolayısıyla uzun doumlnem değerlendirmeler toplam 19 koumlpek uumlzerinde

gerccedilekleştirildi (Ccedilizelge 21)

Ccedilalışma ADUuml- HADYEK‟in 13062008 tarih ve 2008023 sayılı onayı ile Adnan

Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Hayvan Hastanesinde gerccedilekleştirildi

Ccedilizelge 21 Ccedilalışmayı oluşturan koumlpeklerin ırk yaş ve cinsiyet dağılımları

Irk Yaş Cinsiyet

1 Melez 11 Aylık Erkek

2 Kangal 15 Aylık Erkek

3 Labrador Retriever 8 Aylık Erkek

4 Kangal 6 Aylık

Erkek

5 Rottweiller 8 Aylık Dişi

6 Kangal 4 Aylık

Erkek

7 Alman Ccediloban Koumlpeği 6 Aylık

Dişi

8 Melez 12 Aylık Dişi

9 Mastif 55 Aylık Erkek

10 Alman Ccediloban Koumlpeği 11 Aylık

Dişi

11 Labrador Retriever 8 Aylık Dişi

12 Alman Ccediloban Koumlpeği

55 Aylık Erkek

13 Golden Retriever 13 Aylık Erkek

14 Boxer 24 Aylık Erkek

15 Golden Retriever 12 Aylık

Erkek

16 Golden Retriever 8 Aylık Dişi

17 Alman Ccediloban Koumlpeği

5 Aylık Erkek

18 Golden Retriever 55 Aylık Dişi

19 Labrador Retriever 6 Aylık Erkek

20 Rottweiller 12 Aylık

Erkek

31

22 Youmlntem

221 Preoperatif Muayeneler

2211 Preoperatif klinik muayeneler

Alınan anamnez bilgilerinden sonra her koumlpeğin sedasyonsuz ve sedasyonlu klinik

muayenesi yapıldı Sedasyonsuz klinik muayenede ilk oumlnce yuumlruumlme ve koşturma

denemeleri yapılarak hayvanın yuumlruumlyuumlşuuml ve hareketleri değerlendirildi İnspeksiyonda

pelvik ve gluteal kasların durumuna bakıldı (Resim 21) Daha sonra abduksiyon eksternal

rotasyon testi kalccedila ekstensiyon testi duruş testi ve topallık testleri uygulandı Abduksiyon

eksternal rotasyon kalccedila ekstensiyon ve duruş testleri ağrının varlığı veya yokluğu

accedilısından değerlendirildi Ayakta duruş testinde hayvanın oumln ayakları kaldırılarak

reaksiyon verme durumları hiccedil bazen ve her zaman reaksiyon veriyor olarak

değerlendirildi Topallık testinde hastanın topallama durumu ve ekstremiteye ağırlık verme

dereceleri kontrol edildi Buna goumlre 0 derece topallık yok 1 derece hafif duumlzeyde aksak

yuumlruumlyuumlş 2 derece topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veriyor 3 derece topallık var

ekstremiteye suumlrekli ağırlık vermiyor 4 derece topallık var ekstremiteye hiccedil yuumlk vermiyor

şeklinde değerlendirildi Aktivite testinde hasta sahiplerinden alınan bilgiler doğrultusunda

hastaların guumln iccedilindeki hareketleri normal kısıtlı ve ccedilok kısıtlı olarak değerlendirildi

Resim 21 Ccedileşitli vakalara ait preoperatif goumlruumlntuumller A 13 nolu olgunun preoperatif

goumlruumlnuumlmuuml 13 aylık erkek golden retriever B 14 nolu olgunun preoperatif goumlruumlnuumlmuuml 2

yaşlı erkek boxer

2212 Preoperatif radyolojik muayeneler

Radyolojik muayenelerde ADUuml Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalında

bulunan Comed Marka (Comed Medical System Korea) 150 Kv 500mAS guumlcuumlnde

A B

32

hareketli ve bucky‟ li masaya sahip roumlntgen cihazı kullanıldı Roumlntgen filmlerinin

banyoları Colenta Marka (Mediphot 900E Avusturya) tam otomatik roumlntgen banyo

cihazında yapıldı

Sedasyon altındaki koumlpeklerin klinik muayeneleri tamamlandıktan sonra kalccedila

ekleminin roumlntgenleri ccedilekildi Standart OFA pozisyonunda grafiler alınmak uumlzere koumlpekler

sabit roumlntgen cihazının masasına yerleştirilen x-ray yatağı uumlzerine sırt uumlstuuml konularak film

kaseti uumlzerine kalccedila kısmı gelecek şekilde yatırıldı Arka ayaklar bir yardımcı tarafından

diz ve tarsal eklemler tam olarak gerdirilene kadar ccedilekildi Bacaklar femurlar birbirleri ile

paralel olana kadar addukte edildi Femurlar patellalar dorsal olarak merkezlenene kadar

iccedileri doğru doumlnduumlruumllduuml Bu pozisyonda kalccedila ekleminin radyografik goumlruumlntuumlleri alındı

(Resim 22) Elde edilen roumlntgen filmleri uumlzerinde Norberg skalası kullanılarak Norberg

accedilıları belirlendi Ayrıca caput femoris ve acetabulum dejeneratif değişikliklerin varlığı

youmlnuumlnden de değerlendirildi

222 Postoperatif Muayeneler

2221 Postoperatif klinik muayeneler

Operasyon yapılan koumlpeklerin ilk postoperatif muayeneleri hastaların dikişlerinin

alınması iccedilin ccedilağrıldığı 10 guumlnde yapıldı Koumlpeklerin uumlrinasyon defekasyon

palpasyondaki tepkileri yuumlruumlme aktiviteleri duruş pozisyonları değerlendirildi Bu suumlre

zarfında hasta sahiplerine hayvanların ani hareketlerini engellemek iccedilin belirli bir suumlre

kafes istirahatı yaptırmaları oumlnerildi

2222 Postoperatif radyolojik muayeneler

Operasyondan sonra 1 ve 3 ay ve 12 aylarda standart ventro-dorsal pozisyonda

sedasyon altında pelvis boumllgesinin standart OFA pozisyonunda radyografileri alınarak

Norberg Accedilısı caput femoris ve acetabulum‟daki dejenerasyonlar youmlnuumlnden

değerlendirildi (Resim 22)

33

Resim 22 Standart OFA pozisyonunda radyografilerin alınması A X-ray yatağı

uumlzerinde koumlpeğe pozisyon verirken B Diz ve tarsal eklemin gerdirilmesi C Femurların

birbiri ile paralel olması iccedilin bacakların addukte edilmesi

223 Anestezi

Tuumlm koumlpekler 12 saatlik accedillığı takiben 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg

kg Egevetreg) deri altı yolla uygulanarak anestezinin antikolinerjik premedikasyonu yapıldı

Sedatif ndash analjezik premedikasyon iccedilinse 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20

mgkg Egevetreg) in kas iccedili enjeksiyonu uygulandı 10 dakika sonra 5 mgkg ketamine

hydrochloride (Alfamine 100mgkg Egevetreg) in damar iccedili enjeksiyonu ile induumlksiyon

gerccedilekleştirildi Takiben koumlpeklere endotracheal tuumlp yerleştirildi ve yarı kapalı anestezi

cihazı ile (SMS 2000 Klasik Vent ndash V Marka SMS Tıbbi Cihaz Elek Elekt İnş Teks

Turz Oto San ve Tic Ltd Şti Ankara) 2 lik konsantrasyonda isoflurane (İsoflurane -

USP Adekareg

) solutulması ile anestezi suumlrduumlruumllduuml (Resim 23C)

A B

C

34

Resim 23 Hastanın operasyona hazırlanmasına ait goumlruumlntuumller AOperasyon boumllgesinin

tıraşlanmış goumlruumlntuumlsuuml B Operasyon boumllgesinin antiseptik solusyonla sterilize edildiği

goumlruumlntuuml C Hastanın entuumlbasyonu yapıldıktan sonra operasyon masasındaki goumlruumlntuumlsuuml

224 Modifiye DARthroplasti Tekniği

Operasyon sırasında asepsi ve antisepsi kuralları titizlikle yerine getirilerek

boumllgenin tıraş ve dezenfeksiyonu sonrası operasyon sahası steril serviyet bezleri ile

sınırlandırıldı (Resim 23 Resim 24) Kalccedila eklemine dorsal intergluteal yaklaşımla

ulaşıldı Deri ensizyonu trochanter major uumlzerinde odaklanıp femurun cranialine

seyrederek distalde femurun frac14‟uumlne kadar devam etti proksimalde ise craniale doğru

kıvrılıp dorsal orta hatta yakın sonlandırıldı Deri kenarları diseke ve retrakte edilerek

ensizyon proksimalde m gluteus superficialisin cranial sınırı boyunca fascia gluteus‟a

doğru uzatıldı Collum femoris boyunca yapılan kuumlt diseksiyon ve ayırmalar ile dorsalde

m gluteus medius ve profundus lateralde m vastus lateralis ve medialde m rectus femoris

ekarte edilerek eklem kapsuumllasına ulaşıldı Dorsal acetabular kenar uumlzerindeki yapışmalar

elevatoumlr ile uzaklaştırılarak kalccedila ekleminin dorsal duvarı accedilığa ccedilıkarıldı Bu arada

A B

C

35

karşılaşılan kuumlccediluumlk kanamalar ligatuumlr veya elektrokoterizasyon ile durduruldu Daha sonra

koumlpeklerin 13 kostası uumlzerinde yapılan deri ensizyonu ve diseksiyonu takiben kosta

columna vertebralise bağlantı yerinden kesilerek ccedilıkartıldı Bu arada şekillenen kanamalar

da ligatuumlr veya elektrokoterizasyon ile durduruldu Ccedilıkartılan kosta 2‟şer santimetrelik 3

eşit parccedilaya boumlluumlnerek serum fizyolojik emdirilmiş steril gazlı bez iccedilerisine alındı (Resim

25) Daha sonra ccedilıkartılan kosta parccedilaları dorsal duvara dril ile eşit aralıklarda accedilılan 3

deliğe horizontal hatta dik gelecek şekilde ccedilakıldı (Resim 26 Resim 27) Boumllge rutin

youmlntemle kapatıldı (Resim 28)

Olası enfeksiyonlara karşı tuumlm olgulara postoperatif 7 guumln boyunca 20000 İUumlkg

dozunda Penisilin G Prokain + Penisilin G Potasyum (İecilline flakon 400000 İUuml

İEUlagayreg) ve 2 mgkg dozunda carprofen (Rimadyl tablet 20 mg Pfizer

reg) kullanılması

oumlnerildi Operasyon boumllgesi povidon iyot (Batticon Adekareg

) ile temizlendi Koumlpekler

postoperatif 10 guumln 1 ay 3 ay ve 1 yılda klinik ve radyolojik olarak kontrol edildiler

36

Resim 24 13 costa‟ nın ccedilıkartılmasına ait goumlruumlntuumller A Costa uumlzerine deri ensizyonu B

Costa‟ nın periostunun ayrılması C Costanın accedilığa ccedilıkarılması ve kesilmesi D Costa‟ nın

periostunun dikilmesi E Subkutan dokunun kapatılması F Derinin kapatılması

A B

C D

E F

37

Resim 25 13 costa‟ nın kortikokanselloumlz kemik grefti olarak hazırlanması A Costa‟nın

steril serviyet uumlzerine alınması B Costa‟ nın 2‟ şer cm‟ lik parccedilalara boumlluumlnmesi C

Boumlluumlnmuumlş parccedilaların ortadan ikiye boumlluumlnmesi D Costa parccedilalarının kama şekline

getirildikten sonraki goumlruumlntuumlsuuml

A B

C D

38

Resim 26 Dorsal acetabular kenara yaklaşım ve greftlerin yerleştirilmesi iccedilin deliklerin

accedilılması A Boumllgenin steril serviyetler ile sınırlandırılması B Deri ensizyonu C Accedilılacak

deliklerin yerlerinin belirlenmesi D Matkap ile greft yerleştirilecek deliklerin accedilılması E

Deliklerin teplenmesi

A B

C

D E

39

Resim 27 Greft‟ lerin yerleştirilmesi ve boumllgenin kapatılması A Greft‟lerin dorsal

acetabular kenar uumlzerindeki deliklere yerleştirildikten sonraki goumlruumlnuumlmuuml B Kasların ve

facia‟nın kapatılması C Derialtı dokuların kapatılması D Derinin kapatılması

A B

C D

40

Resim 28 Hayvanların operasyon sonrası genel goumlruumlntuumlleri A Operasyon sonrası

boumllgenin goumlruumlntuumlsuuml B Dikiş hattının betafix ile kapatılması C-D Hastaların operasyon

sonrası goumlruumlntuumlleri

225 İstatistiksel Analiz

Norberg accedilısı değerleri varyasyonunun kontroluuml iccedilin dağılım analizleri Shapiro-

Wilk testi kullanılarak yapıldı Norberg accedilısı değerleri normallik varsayımlarını

karşılamadığından operasyon oumlncesi ve postoperatif doumlnemler arasındaki farklar Friedman

testi ile değerlendirildi Yapılan uygulamanın postoperatif etkisi istatistiksel olarak oumlnemli

bulunduğunda etkinin operasyon sonrası hangi doumlnem ya da doumlnemlerden kaynaklandığını

belirlemek iccedilin post hoc Wilcoxon testi yapıldı Topallık ayakta durmada guumlccedilluumlk yuumlruumlyuumlş

aktivitesi gibi ordinal veriler de aynı istatistiksel youmlntemler ile değerlendirildi

Nominal veriler (ağrı testleri) Cochran Q testi ile değerlendirildi Yapılan

uygulamanın postoperatif etkisi istatistiksel olarak oumlnemli bulunduğunda etkinin operasyon

A B

C D

41

sonrası hangi doumlnem ya da doumlnemlerden kaynaklandığının analizi iccedilin post hoc McNemar

testi yapıldı Ple005 (alfa yanılma duumlzeyi) anlamlı olarak kabul edildi Verilerin analizi

Statistical Package for the Social Sciences (SPSS for Windows version 150 seri no

416a1604ed18748d3f27) paket programı ile gerccedilekleştirildi (Winer ve ark 1991) Sonuccedillar

ortalama plusmn standart hata (SH) şeklinde verildi

42

3 BULGULAR

31 Preoperatif Bulgular

311 Preoperatif Klinik Muayene Bulguları

Alınan anemnez bilgilerinde hayvanların yuumlruumlmede isteksiz oldukları ccedilabuk

yoruldukları kalccedilalarını sallayarak yuumlruumlduumlkleri merdiven ccedilıkarken ve inerken zorluk

ccedilektikleri ve zıplama hareketlerini yapamadıkları bildirildi Bu veriler doğrultusunda

hayvanların kalccedila displazisi accedilısından değerlendirilmesi uygun goumlruumllerek gerekli klinik ve

radyolojik tanı youmlntemleri uygulandı

Yapılan yuumlruumltme ve koşturma denemelerinde toplam 19 hayvanın 1‟ inde 0 derecede

9‟ unda 1 derece 5‟ inde 2 derece 3‟uumlnde 3 derece 1 inde 4 derece topallık goumlzlendi

Ancak 0 ve 1 derecedeki koumlpeklerin de sallantılı yuumlruumlyuumlşle birlikte merdiven ccedilıkmada

zorlandıkları ayakta durma testinde rahatsız oldukları ve erken yoruldukları goumlruumllduuml

Pelvis ve gluteal boumllge kaslarının da hafif atrofik olduğu dikkati ccedilekti Abduksiyon

eksternal rotasyon testi kalccedila ekstensiyon testi ve duruş testleri sonucu kalccedila ekleminden

kaynaklanan bir ağrı olduğu saptandı Kalccedila ekstensiyon testinde tuumlm olgular pozitif ağrı

reaksiyonu verirken 5 ve 13 nolu hastaların abduksiyon eksternal rotasyon testi ve duruş

testinde ağrı reaksiyonu vermediği tespit edildi Bu hastaların norberg accedilı değerlerine goumlre

operasyona alınmasına karar verildi (Ccedilizelge 37)

312 Preoperatif Radyolojik Muayene Bulguları

Koumlpeklere ait roumlntgen filmleri uumlzerinde yapılan oumllccediluumlmler sonucunda elde edilen

Norberg accedilılarına ait ortalamalar Ccedilizelge 31‟de verildi Radyolojik muayeneler sonucunda

16 olguda (1 2 3 4 5 7 8 9 11 12 13 14 15 16 17 18 numaralı olgular) unilateral 4

olguda (6 10 19 20 numaralı olgular) ise bilateral KED saptandı Bunlardan 11 olguda

sağ 5 olguda sol 4 olguda ise her iki tarafa DARthroplasti uygulanmasına karar verildi

43

Ccedilizelge 31 Standart OFA pozisyonunda norberg accedilılarının değerlendirme sonuccedilları

Accedilı

Doumlnem

Norberg accedilıları (n =22)

Preoperatif doumlnem 9232plusmn204a

Postoperatif 3 ay 940plusmn194a

Postoperatif 1 yıl uumlstuuml 9536plusmn195b

ab Aynı Suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir ( plt001)

32 Postoperatif Bulgular

321 Postoperatif Klinik Muayene Bulguları

Klinik ve radyolojik olarak kalccedila displazisi teşhisi konan 20 olgudan 11 tanesinin

sağ tarafına 5 tanesinin sol tarafına ve 4 tanesininde her iki tarafına DARthroplasti

operasyonu uygulandı Operasyon suumlreleri ortalama 90 10 (80-100) dakika suumlrduuml

Koumlpeklerin operasyondan hemen sonra ayakta ve hareketli oldukları goumlzlendi

Postoperatif 5 ile 8 guumlnler arasında 3 koumlpekte kostanın alındığı boumllgede koleksiyon

şekillendi Bunlardan biri fakuumllte dışında oumlzel veteriner kliniklerinde tedavi edilirken ikisi

ise kliniğimizde uygun şekilde tedavi edildi Koumlpeklerin operasyondan sonra zıplama

koşma ve kalccedila ekleminin abduksiyonuna neden olabilecek hareketlerinin engellenmesi

oumlnerildi Hasta sahipleri tarafından postoperatif periyotta hayvanların operasyon oumlncesi

klinik tabloya goumlre hızlı bir duumlzelme goumlsterdiği bildirildi İleri zamanlarda yapılan

kontrollerde herhangi bir komplikasyon goumlzlenmedi

Postoperatif 3 aylık doumlnemdeki kontrollerde 19 hayvanın 10‟ unda 0 derecede 6‟

sında 1 derece 2‟sinde 2 derece 1‟inde 3 derece topallık goumlzlenirken 4 derece topallık

hiccedilbir hayvanda goumlzlenmedi Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemdeki kontrollerde ise 19

hayvanın 17‟ sinde 0 derecede 1‟ inde 1 derece 1‟ inde 2 derece topallık goumlzlenirken 3

ve 4 derece topallıklar hiccedilbir hayvanda goumlzlenmedi Uygulanan ağrı testlerinde operasyon

uygulanan 22 kalccedila eklemi iccedilin kalccedila ekstensiyon testinde 3 aylık doumlnemde 12 eklemin

ağrı reaksiyonu vermediği 1 yıllık doumlnemde ise 20 kalccedila ekleminde ağrının ortadan

kalktığı fakat 6 ve 19 nolu olgularda hafif derecede ağrı hissinin olduğu tespit edildi

Abduksiyon eksternal rotasyon testinde preoperatif doumlnemde ağrı tespit edilen 20 kalccedila

ekleminden 3 aylık doumlnemde 16 kalccedila ekleminde ağrı ortadan kalkarken 1 yıllık doumlnemde

44

20 kalccedila ekleminde ağrıya rastlanmadı 6 ve 19 nolu olgularda ise yine hafif derecede ağrı

tespit edildi Duruş testi sonuccedillarında ise 3 aylık doumlnemde 10 hayvan ayakta durmakta

guumlccedilluumlk yaşamazken 7 hasta bazen 2 hasta ise ccediloğunlukla guumlccedilluumlk yaşadı 1 yıllık doumlnemde

ise 6 ve 17 nolu hastalar dışında ayakta durma guumlccedilluumlğuumlnuumln tamamen ortadan kalktığı bu iki

hastada da bazen guumlccedilluumlk yaşandığı saptandı (Ccedilizelge 37)

322 Postoperatif Radyolojik Muayene Bulguları

Operasyon uygulanan olgularda 3 aylık doumlnem Norberg accedilı bulgusu 940plusmn194 (74-

104) olarak belirlendi 1 yıllık doumlneme ait Norberg accedilı bulgusu ise 9536plusmn195 (72-105)

olarak kaydedildi (Ccedilizelge 31)

33 Uygulanan Testlere İlişkin İstatistiksel Sonuccedillar

331 Kalccedila Ekstensiyon Testi Sonuccedilları

Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları Ccedilizelge 32‟de sunuldu Uygulanan kalccedila

ekstensiyon testine goumlre post hoc MacNemar test sonucu preoperatif doumlnem ile postoperatif

3 aylık doumlnem arasında istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt0001) preoperatif doumlnem ile

Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt0001) ve

postoperatif 3 aylık doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında ağrı bulgusunun

goumlzlenmemesi accedilısından istatistiksel olarak anlamlı (plt001) idi (Resim 31)

Ccedilizelge 32 Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları

Ağrı (n)

Doumlnem

Yapılan ağrı değerlendirmelerı (n = 22)

Ağrı Yok Ağrı Var

Preoperatif Doumlnema

0 22

Postoperatif 3Ayb 12 10

Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemc

20 2

abc Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt0001)

45

332 Abduksiyon Eksternal Rotasyon Testi Sonuccedilları

Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları Ccedilizelge 33‟de sunuldu Preoperatif

doumlnem değeri postoperatif 3 ay doumlnem değeri ile kıyaslandığında post hoc MacNemar test

sonucu ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi istatistik accedilısından oumlnemli (plt0001) preoperatif

doumlnem değeri postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem değeri istatistik accedilısından oumlnemli (plt0001)

postoperatif 3 ay doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem sonuccedilları ise istatitik accedilısından

oumlnemsiz bulundu (pgt005) (Resim 31)

Ccedilizelge 33 Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları

ab Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt0001)

333 Ayakta Duruş Testi Sonuccedilları

Ayakta duruş testi sonuccedilları Ccedilizelge 34‟de sunuldu Ayakta duruş testi sonuccedilları

(post hoc Wilcoxon test) preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık doumlnemde (plt0001)

postoperatif 3 aylık ile post operatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında (plt0001) ve preoperatif

doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemler arasında ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi

accedilısından (plt001) istatistiksel olarak anlamlı bulundu (Resim 31)

Ağrı (n)

Doumlnem

Yapılan ağrı değerlendirmelerı (n=22)

Ağrı Yok Ağrı Var

Preoperatif Doumlnema

2 20

Postoperatif 3Ayb

16 6

Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemb 20 2

46

Ccedilizelge 34 Ayakta duruş testi sonuccedilları

Reaksiyon ()

Doumlnem

Hiccedil Reaksiyon

Vermiyor

Bazen Reaksiyon

Veriyor

Her zaman

Reaksiyon Veriyor

Preoperatif doumlnema

106 526 368

Postoperatif 3 ayb

579 368 53

Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc

895 105 0

abc Farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt001)

334 Aktivite Testi Sonuccedilları

Aktivite testi sonuccedilları Ccedilizelge 35‟de sunuldu Buna goumlre post hoc Wilcoxon test

sonucu preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık doumlnem (plt0001) postoperatif 3 Aylık

doumlnem ile post operatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem (plt001) ve preoperatif doumlnem ile postoperatif 1

yıl uumlstuuml doumlnem arasında ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi accedilısından (plt0001) istatistiksel

olarak anlamlı bulundu

Ccedilizelge 35 Aktivite testi sonuccedilları

Aktivite ()

Doumlnem

Normal Aktivite Kısıtlı Aktivite Ccedilok kısıtlı

Aktivite

Preoperatif doumlnema

0 474 526

Postoperatif 3 ayb

368 526 106

Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc

789 211 0

abc Farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt001)

335Topallık Testi Sonuccedilları

Topallık testi sonuccedilları Ccedilizelge 36‟da sunuldu Hastalarda uygulanan topallık

testine goumlre post hoc wilcoxon test sonucu preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık

doumlnem arasında (plt0001) postoperatif 3 ay ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem (plt0001) ve

preoperatif doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem değerleri arasında (plt0001) topallık

bulgusunun goumlzlenmemesi accedilısından istatistiksel accedilıdan anlamlılık vardı

47

Ccedilizelge 36 Topallık testi sonuccedilları

Derece ()

Doumlnem

0 1 2 3 4

Preoperatif doumlnema

53 368 368 158 53

Postoperatif 3 ayb

421 421 105 53 0

Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc

842 105 53 0 0

abc Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir

0 derece- topallık yok

1 derece- hafif derece aksak yuumlruumlyuumlş

2 derece- topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veriyor

3 derece- topallık var fakat ekstremiteye suumlrekli ağırlık veremiyor

4 derece- topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veremiyor

336 Standart OFA Pozisyonunda Norberg Accedilılarının Değerlendirme Sonuccedilları

Standart OFA pozisyonunda Norberg accedilılarının değerlendirme sonuccedilları Ccedilizelge

31‟de sunuldu Norberg accedilılarında meydana gelen değişim post hoc Wilcoxon test

sonucuna goumlre preoperatif doumlnem ile postoperatif 3 ay doumlnemleri arasındaki sonuccedillar

istatistiki olarak anlamsızken (pgt005) preoperatif doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml

doumlnemler arasındaki sonuccedillar (plt005) ve postoperatif 3 ay ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml

doumlnemler arasındaki sonuccedillar anlamlı (plt005) bulundu (Resim 32 Resim 33 Resim 34

Resim 35 Resim 36 Resim 37)

48

Ccedilizelge 37 Norberg accedilısı kalccedila ekstensiyon testi abduksiyon eksternal rotasyon testi duruş testi aktivite ve topallık testinin preoperatif

postoperatif 3ay ve 1 yıl bulgularına toplu bir bakış

Kalccedila Ekstensiyon Testi ve Abduksiyon Eksternal Rotasyon Testi iccedilin (+)= var (-)=yok Aktivite Testi iccedilin (A) = Normal Aktivite (B)= Kısıtlı Aktivite (C)= Ccedilok Kısıtlı

Aktivite Duruş Testi İccedilin (A)= Hiccedil Reaksiyon Vermiyor (B)= Bazen Reaksiyon Veriyor (C)= Herzaman Reaksiyon Veriyor Topallık Testi İccedilin (0 Derece)= Topallık Yok

(1 Derece)= Hafif Derece Aksak Yuumlruumlyuumlş (2 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Ağırlık Veriyor (3 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Suumlrekli Ağırlık

Veremiyor (4 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Ağırlık Veremiyor

Preoperatif Bulguları Postoperatif 3 Ay Bulguları Postoperatif 1 Yıl Bulguları

NA Kalccedila Ext Testi

Abd Ekst Rot

Testi

Duruş Testi

Aktivite Testi

Topallık Testi

NA Kalccedila Ext Testi

Abd Ekst Rot Testi

Duruş Testi

Aktivite Testi

Topallık Testi

NA Kalccedila Ext Testi

Abd Ekst Rot

Testi

Duruş Testi

Aktivite Testi

Topallık Testi

Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol

1 89 83 + + B C 3 91 eksizyon + + B B 2 94 eksizyon - - A A 0

2 104 93 + + B B 1 104 93 - - A B 0 105 92 - - A A 0

3 102 106 + + B B 0 104 106 - - A A 0 105 106 - - A A 0

4 98 109 + + B B 1 100 109 + - A A 0 101 108 - - A A 0

5 102 105 + - A B 1 102 103 - - A A 0 102 102 - - A A 0

6 102 96 + + + + C C 4 99 86 + + + + C C 3 1005 91 - + - + B B 2

7 92 101 + + B B 1 95 101 + - A A 0 98 102 - - A A 0

8 89 82 + + C C 3 945 90 - - B B 1 101 100 - - A A 0

9 84 92 + + C C 2 85 94 - - B B 1 845 93 - - A A 0

10 99 104 + + + + B B 1 101 104 + - + - A A 0 Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex

11 104 88 + + B B 1 103 90 + - B B 0 103 89 - - A A 0

12 90 97 + + C B 2 90 99 - - B A 1 91 98 - - A A 0

13 105 101 + - A B 1 105 1025 - - A A 0 105 104 - - A A 0

14 109 102 + + C C 2 108 102 - - A B 1 108 102 - - A A 0

15 91 106 + + B C 1 97 106 - - A B 0 97 106 - - A A 0

16 95 99 + + B C 1 96 99 - - A B 0 97 100 - - A A 0

17 75 85 + + C C 3 88 103 + - B B 2 92 103 - - B B 0

18 65 78 + + C C 2 78 65 - - C B 1 81 71 - - A B 0

19 86 75 + + + + B C 2 76 74 + + + + B C 1 72 78 + - + - A B 1

20 94 94 + + + + B B 1 95 95 + - + - A A 0 98 97 - - - - A A 0

49

Resim 31 Uygulanan ccedileşitli testlere ait goumlruumlntuumller A - B Kalccedila ekstensiyon testi

C Ayakta duruş testi D ndash E ndash F Abduksiyon eksternal rotasyon testi

A B

C D

E F

50

Resim 32 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 15 aylık erkek kangal koumlpeğe ait

radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 104 Sol 93) B Postoperatif

3 ay roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 104 Sol 93) C Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA)

goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 103 Sol 89)

A B

C

51

Resim 33 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti sol tarafa eksizyon arthroplastisi uygulanan

11 aylık erkek melez koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml

(Sol 83 Sağ 89) B Postoperatif 3 ay roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol eksizyon

arthroplastisi Sağ 91) C Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol eksizyon

arthroplastisi Sağ 94)

A B

C

52

Resim 34 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık erkek Labrador

Retriever koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 102 Sağ

106) B Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 105 Sağ 106)

Resim 35 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 6 aylık erkek Kangal koumlpeğe ait

radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 100 Sağ 106) B Postoperatif

1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 100 Sağ 110)

A B

A B

53

Resim 36 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 13 aylık erkek Golden Retriever

koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ91 Sol 106) B

Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 97 Sol 106)

Resim 37 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık dişi Rottweiler koumlpeğe

ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ102 Sol 105) B

Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 102 Sol 103)

A

A

B

B

54

4 TARTIŞMA

Kalccedila displazisi ilk kez 1930 lu yılların başlarında Alman Ccediloban Koumlpeklerinde

teşhis edilmiştir O guumln iccedilin ender rastlanan bir hastalık olarak duumlşuumlnuumllmuumlş olmasına

rağmen iri ırk koumlpeklerin ccedilok sık karşılaşılan genetik bir eklem problemi olarak halen

guumlncelliğini korumaktadır (Aslanbey ve Candaş 1994 Hupp ve ark 2007) Uzun yıllardır

bilinmesine ve seleksiyon uygulanmasına rağmen henuumlz kontrol altına alınamamıştır

Kalccedila displazisinin sağaltımında birccedilok youmlntem geliştirilmiştir Ağrının giderilmesi

amacıyla neurektomi (Ballinari ve ark 1995) akupunktur (Kwon ve ark 2006) altın

implantasyonu (Jaeligger ve ark 2007) ve m pectineusun myotomisi (Moses 2000)

uygulanabilir Cerrahi amaccedilla yapılan operasyonlar musculus pectineus myektomisi

(Moses 2000) Juvenile Pubic Symphysiodesis (Schulz ve Dejardin 2002) intertrochanteric

osteotomi (Remedions ve Fries 1995 Piermattei ve Flo 1997) eksizyon arthroplastisi

(Duff ve Campbell 1977 İki ve Sağlam 2004 Kuumlrkluuml 2010) total kalccedila protezi (Gay 1963

Muumlller 1970) uumlccedilluuml pelvik osteotomi (Piermattei ve Flo 1997)‟ dir

DARthroplasti TPO iccedilin geccedil kalınmış osteoartroz şekillenmiş total kalccedila protezine

aday olgular iccedilin ideal bir youmlntem olarak tanımlanmaktadır Ancak KED‟si sağaltımında

oldukccedila yeni bir teknik olup ccedilok sayıda hayvana uygulanamamış ayrıca uzun doumlnem

sonuccedilları elde edilememiştir Bu youmlnuuml ile tartışmalıdır (Hupp ve ark 2007 Slocum ve

Slocum 2009 Gahring 2011) Sunulan ccedilalışmada 20 klinik olguluk bir seride youmlntem

modifiye edilerek uygulanmış olguların 1 yıllık goumlzlem sonuccedilları literatuumlr bilgiler ışığı

altında tartışılarak aktarılmıştır

KED gelişiminde risk faktoumlrlerinin başında genetik (Hedhammar 1979 Corley ve

Keller 1989 Alexander 1992 Kealy ve ark 1992) beslenme (Anon 1973 Hazewinkel

1994 Olmstead 1998) ve fazla hareket (Haan ve ark 1993) gelmektedir Hayvan Ortopedi

Birliğinin (OFA) standartları ve bu konudaki disiplinli ccedilalışmaları sonucunda Avrupa ve

Amerika uumllkelerinde displazi oranlarında oumlnemli azalmalar olmasına rağmen Alman

Ccediloban Koumlpeği Akita İnu Labrador Retriever Golden Retriever Rottweiller gibi koumlpek

ırklarının yanı sıra ulusal değerlerimiz Kangal Akbaş ve Tuumlrk Ccediloban Koumlpeklerinde de

halen buumlyuumlk bir problem olarak guumlncelliğini korumaktadır (Aslanbey ve Candaş 1994

Durmuş ve Han 2005 Hupp ve ark 2007) Materyali oluşturan koumlpekler 4‟ uuml Alman

Ccediloban Koumlpeği 4‟ uuml Golden Retriever 3‟ uuml Labrador Retriever 3‟ uuml Kangal 2‟ si

Rottweiller 2‟ si melez 1‟ i Boxer ve 1‟ i Mastif şeklinde ırk dağılımı goumlsterdi

55

Koumlpekler genetik olarak displazi accedilısından risk grubu iccedilerisinde yer alsın veya

almasın kalorisi yuumlksek besinlerle beslenmesinin hastalığın gelişiminde etkili olacağı ifade

edilmektedir Oumlzellikle genetik accedilıdan displazi yatkınlığı bulunan koumlpeklerde aşırı kilo

alımının eklemde osteoarthritis oluşumunu hızlandırdığına dikkat ccedilekilmektedir Bu

konuda iri ırk koumlpeklerin 3 ndash 10 aylık doumlnemlerinin ccedilok oumlnemli olduğuna vurgu

yapılmaktadır (Anon 1973 Olmstead 1998) Alınan anamnez bilgilerinde olguların

tamamının evde hazır mamalar ile beslendiği kaydedildi Ancak duumlzenli egzersiz

yaptırıldığı da ifade edildi Klinik ve radyolojik muayeneler sonucu yapılan

değerlendirmelerde displazi accedilısından eklemlerde meydana gelen değişim hastaların buumlyuumlk

kısmında minimal duumlzeyde iken klinik belirtilerde hafif seyrediyordu Birccedilok olgu rutin

displazi kontroluuml sırasında saptanan değişimlere ilişkin olarak operasyona alındı

Literatuumlr verilerde (Yuumlcel ve Bakır 1993 Swenson ve ark 1997 Altunatmaz ve ark

2003 Hupp ve ark 2007) cinsiyetin displazi uumlzerindeki etkisi ccedilelişkilidir Kimi

araştırmacılar (Yuumlcel ve Bakır 1993 Swenson ve ark 1997) dişilerde kimileride

(Altunatmaz ve ark 2003 Hupp ve ark 2007) erkeklerde daha sık goumlruumllduumlğuumlnuuml bildirirken

kimi araştırıcılar da (Sarıerler 2003) cinsiyetin oumlnemli olmadığını bildirmektedirler Bakır

(1992) toplam 250 olguluk bir taramada displazi goumlruumllme oranını dişilerde 39

erkeklerde 295 olarak belirtmektedir Sunulan ccedilalışmada 20 koumlpekten 13bdquouuml (65) erkek

7‟si (35) dişi idi Bu sayı kesin bir yargı iccedilin oldukccedila az olmakla birlikte Hupp ve ark

(2007) ile Altunatmaz ve ark (2003)‟nın bulguları ile benzerlik goumlsterirken Swenson ve

ark (1997) Bakır (1992) ile Yuumlcel ve Bakır (1993)‟ın goumlruumlşleri ile farklılık goumlstermektedir

Kalccedila displazili koumlpeklerin genellikle merdiven ccedilıkmada zorlandığı tavşan gibi

arka ayakları uumlzerinde zıpladıkları yattıkları yerden zor kalktıkları yuumlruumlyuumlşlerinde arka

bacaklarda sallantı oturuşta asimetri hareket etmede isteksizlik ve ccedilabuk yorulma

belirlendiği ifade edilmektedir (Deny ve Butterworth 2000 Durmuş ve Han 2005 Vezzoni

ve ark 2005) Alınan anamnez bilgilerinde hasta sahiplerinin ilk dikkatini ccedileken klinik

bulgu topallık yuumlruumlmede isteksizlik sallantılı yuumlruumlyuumlş ve hafif koşturmalarda tavşan gibi

zıplama olarak ifade edildi Klinik muayenede olguların tamamında merdiven ccedilıkarken

zorlanma oumlnemli bir kısmında (18 olgu) hafif koşturulduğunda tavşan gibi arka ayakları

uumlzerinde zıplama yattıkları yerden kalkmada zorlanma (9 olgu) goumlzlendi Ayrıca tuumlm

olgularda sallantılı yuumlruumlyuumlş oturuşta asimetri ve hareket etmede isteksizlik ve ccedilabuk

yorulma dikkati ccedilekti Elde edilen bulgular anılan literatuumlrler (Deny ve Butterworth 2000

Durmuş ve Han 2005 Vezzoni ve ark 2005) ile paralellik goumlsterdi

56

Klinik muayenede kalccedila ekleminin gevşekliğinin belirlenmesinde birccedilok youmlntem

kullanıldığı bildirilmektedir Bu youmlntemler hayvanlara sedasyonlu ve sedasyonsuz olarak

yapılmaktadır (Bojrab ve ark 1988 Madsen ve Svalostoga 1995 Adams ve ark 1998

Puerto ve ark 1999 Lust ve ark 2001 Oumlzsoy 2002a)

Hupp ve ark (2007) radyografik oumllccediluumlmler ile abduksiyon eksternal rotasyon testi ve

kalccedila ekstensiyon testlerinde duyulan ağrı arasında bir ilişkiye rastlamadıklarını

bildirmektedirler Ayrıca Deny ve Butterworth (2000) bu testlerin her zaman pozitif sonuccedil

vermeyeceğini ifade etmektedirler Ccedilalışmada tuumlm olgulara sedasyonsuz abduksiyon

eksternal rotasyon ve kalccedila ekstensiyon testleri uygulandı Bunlardan 18 olguda

abduksiyon eksternal rotasyon testinin sonucu ağrı varlığı accedilısından pozitif iken diğer 2

olguda negatif idi Bu olguların tamamında radyografik incelemelerde displaziye ilişkin

bulgular vardı Bu iki olgunun ağrı testlerine negatif yanıt vermesinin displaziye ilişkin

dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olmasından kaynaklandığı kanısına varıldı

Kalccedila displazisinin radyografik tanısında standart OFA pozisyonunda alınan ventro-

dorsal goumlruumlntuumller uumlzerinde Norberg-Olson accedilı oumllccediluumlmleri değerli bilgiler verir JPS TPO ve

DARthroplasti gibi eklemin yapısını bozmayan sağaltım youmlntemleri sonrası acetabulumun

caput femorisi kuşatma etkinliğini belirlemede de yararlıdır (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve

ark 2007 Gahring 2011) Ccedilalışmada Norberg accedilı oumllccediluumlm ortalaması operasyon oumlncesi

9232plusmn204 iken postoperatif 3 ay 940plusmn194 postoperatif 1yıl ve daha uumlstuumlndekilerde

9536plusmn195 olarak oumllccediluumllduuml Operasyon sonrası değerler ile operasyon oumlncesi değerler

karşılaştırıldığında meydana gelen artış istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt001) bulundu Hupp

ve ark (2007) DARthroplasti oumlncesi standart OFA pozisyonunda Norberg accedilı ortalamasını

857plusmn108 ve operasyon sonrası 1 yıllık doumlnemde 898plusmn92 olarak oumllccedilmuumlşlerdir Ccedilalışmada

preoperatif ve postoperatif doumlnem değerleri karşılaştırıldığında operasyon sonrası doumlnemde

meydana gelen artış istatistiksel olarak anlamlı bulundu

DARthroplasti iliumdan alınan kemik greftin kalccedila eklemi kapsuumllası uumlzerine

taşınması ve taşınan greftin dorsal acetabular kenar uumlzerine birkaccedil vida ile tutturulması

esasına dayanmaktadır Boumlylece taşınan greftin dorsal acetabular kenar ile buumltuumlnleşmek

sureti ile dorsal acetabulum kenarını uzatacağı aynı zamanda eklem kapsuumllasını

destekleyerek gerilmeyi azaltarak ağrıyı ortadan kaldıracağı ifade edilmektedir (Hupp ve

ark 2007 Slocum ve Slocum 2009 Muumlller 2011 Gahring 2011) Slocum ve Slocum

(2009) ve Gahring (2011) dorsal acetabular kenarı iliumdan alınan kemik greftiyle

uzattıklarını ve lukzasyona uğrayan kalccedila eklemine stabilite sağladıklarını ifade

57

etmektedirler Kemik greftin eklem kapsuumlluumlnuumln dış tarafını kapatacak şekilde

yerleştirildiğini boumlylece eklem kapsuumlluumlnuuml destekleyerek caput femoris‟ in eklem

kapsuumlluumlne yaptığı etkiyi hafiflettiğini ve eklenen greftin zamanla gelişerek ve pelvisle

kaynaşarak dahada stabil bir hal alıp caput femoris ile eklem kapsuumlluumlnuumln uyumuna destek

sağladığını vurgulamaktadırlar Ferreira ve ark (2007) crista iliacadan kemik parccedilası

almışlar alınan kemik parccedilasını dorsal acetabular kenarın periostal boumllgesini kuumlrete ederek

buraya iki kortikal vida ile tutturduklarını ifade etmektedirler Sunulan ccedilalışmada kortiko-

kanselloumlz kemik doku 13 kostadan temin edildi Kostadan elde edilen uumlccedil adet kemik doku

parccedilası dorsal acetabular kenar uumlzerinde accedilılan deliklere greft materyali olarak ccedilakıldı

Eklem kapsuumllası uumlzerinde herhangi bir işlem yapılmadı Teknik boumlylece modifiye edilmiş

oldu

Yukarıda anılan ccedilalışmaların (Slocum ve Slocum 2009 Gahring 2011) uzun doumlnem

kontrollerinde aktivitenin iyi duumlzeyde olduğu topallık belirtilerinin ortadan kalktığı ifade

edilmektedir Sadece Slocum ve Slocum (2009) ilgili kalccedila ekleminde abduksiyonun

sınırlı olduğuna dikkat ccedilekmektedirler Ccedilalışmada uzun doumlnem kontrollerde hayvanlarının

aktivitelerinin iyi duumlzeyde olduğu topallık belirtilerinin ortadan kalktığı belirlendi ayrıca

hasta sahipleri tarafından da operasyon oumlncesi belirtilerin duumlzeldiği ifade edildi Klinik

bulgulara ilişkin preoperatif ile postoperatif doumlnemlere ait veriler arasında istatistiksel

olarak klinik duumlzelme accedilısından anlamlılık (Aktivite iccedilin plt0001 topallık iccedilin plt001)

saptandı Postoperatif goumlzlemlerde kalccedila ekleminde Slocum ve Slocum (2009)‟un

bulgularının aksine abduksiyonun normal ve ağrısız olduğu tespit edildi Anılan ccedilalışmada

(Slocum ve Slocum 2009) abduksiyonun ağrılı olmasının nedenini standart

DARthroplastide kapsuumlla uumlzerine dikilen kemik gereftin zamanla olgunlaşarak dorsal

kenarın aşırı uzamasına bağlanmaktadır

Hupp ve ark (2007) 2 yılı aşkın suumlre izledikleri olgularda aktivite ayakta duruş

atlama abduksiyon ve adduksiyonda ağrı belirtilerine rastlamadıklarını kaydetmektedirler

Ferreira ve ark (2007) postoperatif 18ay kontrollerinde koumlpeklerin aktivitesinin yeterli ve

normal duumlzeyde olduğu bildirmektedirler Slocum ve Slocum (2009) operasyonu izleyen 1

yıl ve uumlzeri kontrollerde duruş ve yuumlruumlyuumlş testlerinin normal olduğunu fakat abduksiyon

testinde sınırlı harekete rastladıklarını ifade etmektedirler Filho ve Selmi (2001)

operasyon oumlncesi 14 koumlpeğin tamamında topallık bulguları ve ağrı testlerinde pozitif sonuccedil

elde etmişken operasyon sonrası 1 2 ve 12 aylarda yaptıkları topallık muayenesi ve ağrı

bulgularının oumlnemli derecede azalarak ortadan kalktığına dikkat ccedilekmektedirler

58

Operasyona alınan olgulardan 9 adedi 1 yıl ve daha uzun suumlre izlendiler Bu koumlpeklerin

klinik kontrollerinde abduksiyon eksternal rotasyon ve ekstensiyon testlerinde herhangi bir

ağrı belirtisi ve sınırlamaya rastlanmadı aynı zamanda duruş ve yuumlruumlyuumlş testleride

normaldi Klinik muayene bulguları Slocum ve Slocum (2009)‟ un saptadıkları abduksiyon

pozisyonunda sınırlanma dışında anılan ccedilalışmaların (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve ark

2007) klinik bulguları ile oumlrtuumlşmekte idi

Bazı araştırmacılar (Hupp ve ark 2007 Gahring 2011) bilateral kalccedila eklemi

displazisi belirlenen ve DARthroplasti uygulanmasına karar verilen olgularda her iki kalccedila

eklemine aynı guumln iccedilerisinde muumldahale ettiklerini ve operasyon sonrası sonuccedilların olumlu

olduğunu bildirmektedirler Ayrıca Slocum ve Slocum (2009) ve Gahring (2011) tek

seansta bir kalccedilaya pelvik osteotomi diğer kalccedilaya DARthroplasti uyguladıklarını rapor

etmektedirler Sunulan ccedilalışmada her iki kalccedila ekleminde displazi tespit edilen 4 olguya

DARthroplasti operasyonu aynı guumln iccedilerisinde uygulandı Postoperatif doumlnemde klinik

accedilıdan bu koumlpeklerin gelişimi ile tek tarafa DARthroplasti operasyonu uygulananlar

arasında belirgin bir fark goumlzlenmedi

Ferreira ve ark (2007) kemik greftini yerleştirmek iccedilin dorsal boumllgedeki kapsuumlla

uumlzerinde yatak hazırlanırken uygulanan kuumlretaja bağlı olarak bir denervasyonun

şekillendiğini ve buna bağlı olarak hayvanların operasyon sonrasında ilk guumln itibariyle

ağrısız bir şekilde ayaklarını kullanabildiklerini bildirmektedirler Hupp ve ark (2007)

kapsuumllanın dorsalinin denervasyonuna bağlı olarak postoperatif ağrının kısmen daha az

olduğunu ifade etmektedirler Ccedilalışmada dorsal duvar uumlzerine kemik greftlerin

yerleştirilmesi iccedilin delik accedilma işlemi oumlncesi boumllgede kuumlt diseksiyon uygulandı Yukarıda

anılan goumlruumlşler (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve ark 2007) doğrultusunda kesin olmamakla

birlikte denervasyon işleminin gerccedilekleşmesi olasıdır Zira postoperatif doumlnemde ağrıya

ilişkin ciddi bir problem ile karşılaşılmaması bu duumlşuumlnceyi destekler niteliktedir

Hupp ve ark (2007) operasyon sonrası 6 haftalık suumlreccedilte koumlpeklerin 10‟ar dakikalık

yavaş tempoda ve tasmalı olarak gezdirilmesine 6 haftadan sonra 14 guumlnde bir 10‟ar

dakika uzatılarak devam ettirilmesine izin verdiklerini bildirmektedirler Tasmasız

yuumlruumlyuumlşe operasyondan 3 ay sonra geccedilildiğini ifade etmektedirler Luck (2011) hastaların

8 hafta kısa tasmalarla uzun olmayan yuumlruumlyuumlşler yapabileceğini bu suumlreden sonra normal

aktivitelerine devam edebileceğini belirtmektedir Ccedilalışmada modifiye DARthroplasti

uygulanan olguların tamamında ertesi guumlnden başlayarak 1 hafta suumlre ile kontrolluuml olarak

kısa tasma ve yuumlruumlyuumlşlerle gezdirilmeleri bir haftadan sonra operasyondan oumlnceki normal

59

ve tasmasız yuumlruumlyuumlşlere geccedilmeleri oumlnerildi Literatuumlr verilerle (Hupp ve ark 2007 Luck

2011) kıyaslandığında normal ve tasmasız yuumlruumlyuumlşe bu kadar kısa suumlrede geccedililmesinde

yerleştirilen greftin hayvanın normal hareketleri esnasında uygulandığı yerden

ccedilıkmayacağının oumlngoumlruumllmesi etkili oldu Aynı zamanda hareketsizliğe bağlı olarak olası

kas atrofilerinin engellenmesi veveya oluşan atrofilerin duumlzelmesinde hızlanma sağlayarak

eklem stabilitesini olumlu youmlnde etkileyeceği duumlşuumlncesinden hareketle boumlyle bir planlama

yapıldı Nitekim postoperatif goumlzlemlerde gelişim beklentiler doğrultusunda oldu

Hupp ve ark (2007) operasyondan 3-4 guumln sonra 4 koumlpekte kolleksiyon şekillendiğini

bildirmektedirler 3 koumlpekte de greftlerin dorsale deplasmanı sonucunda şiddetli ağrı ve

operasyon sonrası yaklaşık 5-6 haftalarda sıccedilrama ve atlamalardan kaynaklandığı

duumlşuumlnuumllen n ishiadicus felci şekillendiğini kaydetmektedirler Slocum ve Slocum (2009)

bir olguda geccedilici siyatik sinir disfonksiyonu şekillendiğini ve bunun postoperatif 6 aylık

doumlnemde normale doumlnduumlğuumlnuuml belirtmektedirler Aynı ccedilalışmada birkaccedil olguda siyatik

sinirin konulan greft ile ligamentum sakrotuberale arasına sıkışması nedeniyle

komplikasyon yaşandığı ve ligamentin kesilmesi yoluyla problemin ortadan kalktığı ifade

edilmektedir Sunulan ccedilalışmada 3 olguda kortiko-kanselloumlz doku elde etmek iccedilin kostanın

ccedilıkarıldığı boumllgede postoperatif 4-5 guumlnlerde kolleksiyon gelişti Bunlardan 2 sine klinikte

muumldahale edildi ve koleksiyon punksiyon yapılarak boşaltıldı sonrasında herhangi bir

nuumlks yaşanmadı Uumlccediluumlncuuml olgu telefonla youmlnlendirilerek oumlzel bir klinikte punksiyon

yapılarak koleksiyonun boşaltılması sağlandı Yapılan işlemden 1 hafta sonra tekrar

koleksiyona bağlı şişme şekillendiği ve bu şişkinliğin operasyonla yine aynı oumlzel veteriner

kliniğinde alındığı hasta sahibi tarafından uumlccediluumlncuuml ayda yapılan kontrollerde bildirildi

Ccedilalışmada siyatik sinirin etkilendiği herhangi bir komplikasyona rastlanmadı Bunda

boumllgeye yaklaşımda titiz bir diseksiyon işlemi uygulanmasının yanı sıra dorsal acetabular

kenara ccedilakılan implantın siyatik siniri tehdit etmeyecek noktalara yerleştirilmesinin etkili

olduğu duumlşuumlnuumllduuml

Gahring (2011) 11 koumlpek uumlzerinde yaptığı ccedilalışmada 4 koumlpekte operasyon sonrası

tuumlm aktivitelerin normal ve topallığın olmamasına rağmen zıplama hareketlerini

yapamadıklarını bildirmektedir Slocum ve Slocum (2009) koumlpeklerin zıplama

hareketlerini yapabildiğini fakat bir koumlpekte zıplama sırasında ağrı olduğunu

belirtmektedir Postoperatif doumlnemde yapılan kontrollerde ve hasta sahiplerinden alınan

bilgiler doğrultusunda koumlpeklerin kısa suumlre iccedilerisinde operasyon oumlncesi doumlnemlerinden ccedilok

daha iyi bir aktiviteye kavuştukları topallık kıyaslaması accedilısından operasyon oumlncesine

60

goumlre daha iyi oldukları ifade edildi klinik muayenelerde zıplama hareketlerini kolaylıkla

yapabildikleri goumlzlendi

Duff ve Campbell (1977) 267 koumlpek uumlzerinde yaptıkları ekzisyon arthroplastisi

sonrası 30 oranında mekanik topallığın devam ettiğini koumlpeklerin 50 sinin 8-10 hafta

75 bdquoinin 10 ndash 12 hafta sonrasında normal yuumlruumlyuumlş yapabildiklerini belirtmektedirler Off

ve Matis (1997) yaptıkları ccedilalışmada 132 koumlpeğe eksizyon arthroplastisi operasyonu

uyguladıklarını ve postoperatif 4 yıl sonrasında hayvanların 32‟ sinin iyi duumlzeyde

yuumlruumlduumlğuumlnuuml duumlzguumln bir kas yapısına sahip olduğunu ve bacaklarına ağırlık verdiğini

20‟ sinde hafif kas atrofisi ve topalık olduğunu bacaklarına yuumlk vermekte problem

yaşadıklarını ve 48‟ inde ciddi şekilde suumlrekli topallık kas atrofisi ve oumlzellikle egzersiz

sonrası ve soğuk hava şartlarında bacağına ağırlık vermediklerini bildirmektedirler Kuumlrkluuml

(2010) ekzisyon arthroplastisi yapılan 20 koumlpekten 3 tanesinin ilgili bacağı

kullanmadığını 4 tanesinin 3 ay sonunda 8 tanesinin 3-6 ay 4 tanesinin 6-12 ay arasında

basmaya başladığını ifade etmektedir Yaygınguumll (2005) TPO uygulanan yedi koumlpeğin

postoperatif birinci guumlnde ayakta ve hareketli olmasına karşın ileri zamanlarda yuumlruumlme

problemleri ile karşılaşıldığına dikkat ccedilekmektedir Altunatmaz ve ark (2003) TPO

uygulanan 22 koumlpekte postoperatif 3-5 guumlnlerde orta derecede topallık goumlruumllduumlğuumlnuuml ve 20-

25 guumln sonra operasyon yapılan bacağa ağırlık vermeye başladığını bildirmektedirler

Ayrıca 7 erkek koumlpeğin uumlrinasyon sırasında arka bacağını abduksiyona alırken zorlandığını

belirtmektedirler Anılan ccedilalışma (Duff ve Campbell 1977 Off ve Matis 1997 Altunatmaz

ve ark 2003 Yaygınguumll 2005 Kuumlrkluuml 2010) sonuccedilları ile kıyaslandığında postoperatif

doumlnemde koumlpeklerin daha kısa suumlrede ve daha etkili bir duumlzelme goumlsterdikleri goumlruumllduuml

Operasyon youmlntemi ve olgulara bağlı olarak sonuccedilların değişebileceği kabul edilmekle

birlikte modifiye DARthroplasti‟ nin bu youmlnuuml ile avantajlı olduğu soumlylenebilir

Musculus pectineus myektomisi kalccedila displazisi sağaltımında palyatif bir youmlntem

olarak kullanılır Displazi tedavisinde yalnız musculus pectineus myektomisi

uygulandığında uzun doumlnem postoperatif bulgularda eklem stabilitesinin artmadığı

osteoartritik değişiklerin devam ettiği ve ağrının tamamen ortadan kalkmadığı bildirilmiştir

(Remedions ve Fries 1995) Ccedilalışmada elde edilen bulgular ışığı altında Modifiye

DARthroplasti‟ nin eklem stabilitesini artırdığı ve ağrıyı tamamen ortadan kaldırdığı

goumlzlendi Fakat osteoartritik değişiklikler musculus pectineus myektomisinde olduğu gibi

hafif duumlzeyde devam etti

61

Barut ve ark (2011) 22 koumlpek uumlzerinde uyguladıkları DARthroplasti

operasyonunda kalccedila ekleminde şekillenen osteoarthritin durduğunu veya gelişiminin

yavaşladığını hayvanların yuumlruumlyuumlş fonksiyonlarının duumlzeldiğini ve operasyon sonrası

nonsteroid anti inflamatuar ilaccedilların kullanımına ihtiyaccedil duyulmadığını bildirmektedirler

Ccedilalışmada tuumlm olgulara 7 guumln suumlre ile 2 mgkg dozunda karprofen (Rimadyl 20 mg tablet

Pfizerreg) uygulandı Uzun doumlnem nonsteroid anti inflamatuar ilaccedil kullanımına gerek

duyulmadı

62

5 SONUCcedil

Kalccedila eklemi displazisinin sağaltımı amacı ile uygulanan ldquoModifiye DARthroplastirdquo

tekniğinin etkinliği klinik ve radyografik youmlntemlerle izlendi Toplam 20 klinik olgu

uumlzerinde yuumlruumltuumllen ccedilalışmadan elde edilen sonuccedillar aşağıda oumlzetlendi

1 Klinik muayenede koumlpeklerde topallık goumlruumllme oranı preoperatif doumlnemde

947 iken operasyon sonrası 3 ayda 579‟ a 1 yıl ve daha uzun doumlnemde

158‟ e geriledi Kalccedila ekstensiyon testi preoperatif doumlnemde tuumlm olgularda

ağrı varlığı accedilısından pozitif iken postoperatif 3 aydan sonraki kontrollerde 1

olgu dışında ağrı bulgusuna rastlanmadı Abduksiyon eksternal rotasyon testinde

hem sağ hem sol eklemler iccedilin 19 olguda ağrı mevcut iken postoperatif

kontrollerde birer olgu dışında ağrının ortadan kalktığı goumlzlendi Ayakta duruş

testi displazi varlığı accedilısından preoperatif doumlnemde 1 olguda negatif 19 olguda

pozitif sonuccedil verirken operasyon sonrası kontrollerde 19 olguda negatif 1 olguda

pozitif sonuccedil verdi

2 Radyografik değerlendirmelerde OFA pozisyonunda alınan ventro-dorsal

radyogramlar uumlzerinde yapılan oumllccediluumlmlerde Norberg accedilı değerleri preoperatif

doumlnem 9232plusmn204 1 yıl uumlstuuml postoperatif doumlnemde 9536plusmn195 olarak belirlendi

Postoperatif doumlnemde meydana gelen artış preoperatif doumlneme goumlre istatiksel

accedilıdan oumlnemli bulunmasına rağmen yeterli değildi Dejeneratif değişimlerde

ilerlemenin de devam ettiği goumlzlendi

3 Postoperatif doumlnem kontrollerde preoperatif doumlnem ile kıyaslandığında

koumlpeklerin daha aktif goumlruumlntuuml iccedilerisinde olduğu dikkati ccedilekti ve bu durum hasta

sahipleri tarafından da ifade edildi Koumlpeklerin hiccedilbirinde kas atrofisi goumlruumllmedi

4 Orijinal youmlntemde dorsal acetabular kenara taşınan kortiko-kanselloumlz kemiğin

kenarı uzatarak caput femoris‟ in acetabulum tarafından bir soket gibi kuşatıldığı

ifade edilmektedir Modifiye DARthroplasti‟de taşınan kemik greftleri dorsal

acetabular kenarı uzatmadı dejeneratif değişimleri de durdurmadı

5 Literatuumlr verileri ile kıyaslandığında modifiye DARthroplasti‟nin klinik olarak

(kuumlccediluumlk bir seride de olsa) benzer sonuccedilları verdiği dejeneratif değişimlerin

minimal duumlzeyde olduğu olgularda sorunların protez ve benzer cihazlara gerek

kalmadan ccediloumlzuumlme ışık tutabileceği kanısına varıldı

63

6 Tekniğin eklem kapsuumllasında meydana gelen denervasyon veya ldquokortiko-

kanselloumlzrdquo kemik doku taşınımına ilişkin bir ldquokoumlk huumlcre tedavisirdquo accedilısından

etkinliğinin accedilığa kavuşturulması amacıyla irdelenmesi youmlnuumlnde kontrolluuml

denemelere de gereksinim duyulmaktadır

64

OumlZET

DERİNCEGOumlZ OOuml Koumlpeklerde Kalccedila Displazisinin ldquoModifiye DARthroplastirdquo

Tekniği ile Sağaltımı Uumlzerine Klinik Ccedilalışmalar

Bu ccedilalışmada kalccedila eklemi displazisinin sağaltımı amacı ile uygulanan ldquoModifiye

DARthroplastirdquo tekniğinin etkinliğinin klinik ve radyografik bulgular ışığı altında

değerlendirilmesi amaccedillandı

Ccedilalışma materyalini klinik ve radyolojik bulgular sonucunda KED tanısı konan 4-24

ay yaşları arasında değişik ırk ve cinsiyette (13 erkek 7 dişi) toplam 20 adet koumlpek

oluşturdu Radyolojik muayeneler sonucunda 16 olguda unilateral 4 olguda ise bilateral

olmak uumlzere ve 11 olguda sağ 5 olguda sol 4 olguda ise her iki tarafa DARthroplasti

uygulanmasına karar verildi

Oniki saatlik accedillığı takiben 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg kg Egevetreg)

deri altı yolla uygulanarak anestezinin antikolinerjik premedikasyonu yapıldı Sedatif ndash

analjezik premedikasyon iccedilinse 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20 mgkg

Egevetreg) in kas iccedili enjeksiyonu uygulandı 10 dakika sonra 5 mgkg ketamine

hydrochloride (Alfamine 100mgkg Egevetreg) in damar iccedili enjeksiyonu ile induumlksiyon

gerccedilekleştirildi Takiben koumlpeklere endotracheal tuumlp yerleştirildi ve yarı kapalı anestezi

cihazı ile (SMS 2000 Klasik Vent ndash V Marka SMS Tıbbi Cihaz Elek Elekt İnş Teks

Turz Oto San ve Tic Ltd Şti Ankara) 2 lik konsantrasyonda isoflurane (İsoflurane -

USP Adekareg

) solutulması ile anestezi suumlrduumlruumllduuml

Operasyon boumllgesi asepsi ve antisepsi kurallarına goumlre hazırlandı Kortikokanselloumlz

kemik greft olarak onuumlccediluumlncuuml kostadan yararlanıldı Dorsal acetabular duvar accedilığa ccedilıkarıldı

Dorsal duvar uumlzerine birbirine eşit uzaklıkta dril ile uumlccedil delik accedilılarak kosta parccedilaları bu

deliklere ccedilakıldı Boumllge uygun şekilde kapatıldı

Postoperatif birinci guumlnde koumlpeklerin hepsinin ayakta ve hareketli oldukları

goumlzlendi

İleri doumlnemde yapılan (10 Guumln 3ve 12 ay) klinik muayenelerde yuumlruumltme ve

koşturma abduksiyon eksternal rotasyon kalccedila ekstensiyon ve ayakta duruş testleri

sonuccedilları preoperatif doumlnemle kıyaslandığında daha iyi olduğu goumlruumllduuml

65

Ccedilalışmada Norberg accedilı oumllccediluumlm ortalaması preopertif doumlnemde 9232plusmn204 iken

postoperatif 3 ay 940plusmn194 postoperatif 1yıl ve daha uumlstuumlndekilerde 9536plusmn195 olarak

oumllccediluumllduuml

Sonuccedil olarak ldquoModifiye DARthroplasti‟derdquo taşınan kortiko-kanselloumlz greftler

Dorsal Acetabulum Kenarını uzatmadı ve dejeneratif değişimleri durdurmadı Bununla

birlikte kuumlccediluumlk bir seride de olsa dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olduğu

olgularda sorunların protez ve benzeri cihazlara gerek kalmadan ccediloumlzuumllebileceği

duumlşuumlnuumllduuml Tekniğin eklem kapsuumllasında bir denervasyona yol accedilarak veya ldquokortiko-

kanselloumlzrdquo kemik doku taşınımına ilişkin bir ldquokoumlk huumlcre tedavisirdquo etkisi sonucu etkin

olduğu youmlnuumlndeki beklentilerin accedilığa kavuşturulması amacıyla kontrolluuml denemelere

gereksinim olduğu kanısına varıldı

Anahtar Kelimeler DARthroplasti Kalccedila Eklemi Koumlpek

66

SUMMARY

DERİNCEGOumlZ OOuml Clinical studies on the treatment of hip dysplasia by ldquoModified

DARthroplastyrdquo in dogs

The aim of this study was to evaluate the efficiency of ldquoModified DARthroplastyrdquo

technique‟s on treatment of hip dysplasia according to the clinical and radiographical

findings

For this purpose study was carried out on 20 dogs in different breed sexes (13

Male 7 Female) and ages (4-24 months) which had diagnosed hip dysplasia according to

clinical and radiographical findings According to radiographical findings DARthroplasty

was performed in 16 dogs unilaterally (11 right and 5 left) and in 4 dogs bilaterally

Following the 12 hours fasting period anticholinergic premedication of anaesthesia

was induced by subcutaneously injection of 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg

kgEgevet reg

) After that sedative-analgesic premedication was archieved by intramuscularly

injection of 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20 mgkgEgevetreg

) Ten minutes later

induction was archieved by 5 mgkg ketamine hydrochloride (Alfamine 100mgkgEgevet reg

)

injection intravenously Following the induction endotracheal intubation was completed

and anaesthesia was maintained by inhalation of 2 isoflurane concentration (Isoflurane -

USP Adekareg

) by using semi-closed circuits anaesthetic machine (SMS 2000 VentndashV

SMS Medical Aparts Elec Elecr Build Text Tour Car Ind

and Trade Ltd Co Ankara)

Operation area is prepared according to routine asepsis and antisepsis procedure

Thirteenth rib was used as corticocancellous bone graft According to routine surgical

procedure dorsal acetabular rim was revealed Grafts were placed into three holes which

were drilled at equal distance to each other Area was closed in routine manner

At the postoperatively first day it was observed that all the dogs were ambulant

and lively

According to long-term follow up (10th days 3th and 12th months) clinical tests

findings obtained by abduction-external rotation test hip extension test standing test and

walking-running test were better when compare preoperative findings

In this study mean Norberg Angle was measured as 9232plusmn204 940plusmn194 and

9536plusmn195 preoperative postoperative 3th and 12th months respectively

67

As a result in this technique ldquoModified DARthroplastyrdquo transplanted cortico-

cancellous grafts neither extend dorsal acetabular rim nor stoped degenerative changes

However although we carried out this study in a small number of patients we thougt that

in cases which has minimal degenerative changes problems could be solve by using this

method without using prosthesis or similar devices It was also concluded that detailed

controlled trials might be necessary in an attemp to highlight that this technique caused

clinicaly recovery by denervation of joint capsule or by the effects of corticocancellous

bone grafts may acting as ldquostem cellsrdquo

Key Words DARthroplasty Dog Hip Joint

68

KAYNAKLAR

Adams WM Dueland RT Meinen J Q‟ Brien RT Giuliano E Nordheim EV Early

detection of canine hip dysplasia comparison of two palpation and five radiographic

methods Journal of the American Veterinary Medical Association 199834(5)339-346

Aktaş M Koumlpeklerde kalccedila displazisi

(httpwwwakutorgtrmodulesphpname=Newsampfile=articleampsid=2395) Erişim tarihi

06 Ağustos 2007

Alexander JW Canine hip dysplasia Small Animal Practice 1992 22(3)551-557

Altunatmaz K Yuumlcel R Devecioğlu Y Saroğlu M S Ozsoy Treatment of canine hip

dysplasia using triple pelvic osteotomy Veterinary Medicine-Czech 200348(1-2)41-46

Anon Report on canine hip dysplasia Journal of the American Veterinary Medical

Association 1973162(8)662-668

Aslanbey D Candaş A Veteriner Operasyon Ankara Medisan Yayınevi 1994s772-784

Aslanbey D Veteriner Ortopedi ve Travmatoloji Ankara Maya Matbaacılık 1990s128-

140

Aslanbey D Veteriner Ortopedi ve Travmatoloji Ankara 3 Baskı Medisan Yayın Serisi

no 19 1996 s262-264

Bakır B Sivas Kangal koumlpeklerinde kalccedila ekleminin displazi accedilısından klinik ve radyolojik

olarak değerlendirilmesi İstanbul Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml İstanbul

Tuumlrkiye-1992

Ballinari U Montavon PM Huber E Weiss R Pectineus myectomy tenotomy of the

iliopsoas and neurectomy of the joint capsule as symptomatic therapy for coxarthrosis of

the dog Schweiz Arch Tierheilkd 1995137(6)251-257

Barut A Sadak S Nişancı A Long term effects of DARthroplasty surgery in canine hip

dysplasia 22 Cases 17th

FECAVA Eurocongress 6th

TSAVA Congress ldquoModern

Veterinary Practicesrdquo 7-10 Eyluumll 2011 İstanbul ndash Turkey 2011p472

Baruth H Berger L Bradshaw D et al Carprofen in Rainsford KD (ed)

Antiinflammatory and Anti-rheumatic Drugs Volume II Newer Anti-inflammatory Drugs

Rainsford KD ed CRC Press Boca Raton1986 p33ndash47

69

Belfield WO Chronic subclinical survey and canine hip dysplasia Veterinary Medicine

and Small Animal Clinician 1976741399-1401

Bennet D Hip dysplasia and ascorbate therapy fact or fancy Seminars in Veterinary

Medicine and Surgery (Small Animal) 19872(2)152-157

Black AP Triple pelvic osteotomi for juvenile canine hip dysplasia Australian Veterinary

Journal 200078(12)820-824

Bojrab MJ Ellison GW Slocum B Current Technique in Small Animal Surgery 4th

Ed

Baltimore Williams And Wilkins 1988p1145-1151

Chalman J Butler HC Coxofemoral joint laxity and the ortolani sign Journal of the

American Veterinary Medical Association 198521671-676

Charette B Dupuis J Beuregard G Palpation and dorsal acetabular rim radiographic view

for early detection of canine hip dysplasia Veterinary and Comparative Orthopaedics and

Traumatology 200114125-132

Corley EA Keller GG Hip Dysplasia A Guide for Dog Breeders and Owners 2nd

Ed

Columbia Missouri Orthopedic Foundation of Animals 1989p1-27

Dassler CL Canine Hip Dysplasia Diagnosis and Nonsurgical Treatment In Slatter D

(Eds) Textbook of Small Animal Surgery 3rd

Ed Philadelphia WB Saunders

Company 2002p2019-2029

Denny HR Butterworth S The hip A Guide to Canine and Feline Orthopaedic Surgery

4th Ed London Blackwell Science 2000p455-494

Dobbelaar MJ Dislocation of the Hip in Dogs Journal of Small Animal Practice

19634101

Duff R Campbell JR Long term results of excision arthroplasty of the canine hip

Veterinary Record 1977101181-184

Durmuş AS Han MC Bazı Koumlpek Irklarında Kalccedila Displazisi Doğu Anadolu Boumllgesi

Araştırmaları Dergisi 20053(2)106-109

Dursun N Veteriner Anatomi I 3rd

Ed Ankara Medisan Yayıncılık 1995p42-51

Dursun N Veteriner Topografik Anatomi 2nd

Ed Ankara Medisan Yayıncılık

2002p158-160

70

Dyce KM Sack WO Wensing CJG Textbook of Veterinary Anatomy Philadelphia

WB Saunders Company 1987p453-464

Evans H E Christiansen GC Miller‟s Anatomy Of The Dog 2nd

Ed Philadelphia WB

Saunders Company 1979p197-209

Ferreira MP Alievi MM Gomes C Beck CAC Voll J Sia D Filho APF Freire CD

Acetabuloplastia extracapsular para tratamento de displasia coxofemoral em catildeo ndash relato

de caso Acta Scientiae Veterinariae 200735(1)101-104

Filho Padilha JG Selmi AL Evaluation of darthroplasty with bone allograft as a treatment

for hip dysplasia in dogs XXVI World Congress of The World Small Animal Veterinary

Association 8-11 August 2001 Vancouver-Canada) 2001p692

Fluumlckiger MA Friedrich GA Binder H A radiographic stres technique fo evaluation of

Coxafemoral joint laxity in dogs Veterinary Surgery 1999281-9

Fox SM Bums J Burt J The dysplastic hip a crippling problem in dogs Veterinary

Medicine 198782684-693

Gahring DR Long-term results with DARthroplasty

httpwwwsancarlosvetcomOtherProfDARthroplastyDARthroplasty_Long_Term_Foll

owuphtml|~ProfDARthroplastyDARthroplasty_Long_Term_Followuphtml Erişim

tarihi 23 Eyluumll 2011

Gay WI Development of an intramedullary stem canine femoral head and neck prosthesis

Proceedings of the XVIIth World Veterinary Congress 14-21 August 1963 Hannover

1963p1087-1093

Guumllanber EG PennHip Radyografi Kursu Notları 22 Agustos 2004 Istanbul 2004p1-20

Guumlzel N Kangal Koumlpeklerinde Kalccedila Displazisi Uumlzerinde Ccedilalışmalar II Ulusal Veteriner

Cerrahi Kongresi 1-2 Ekim 1990 Alata- Mersin

Haan JJ Beale BS Parker RB Diagnosis And Treatment Of Canine Hip Dysplasia Canine

Practice 199318(3)25-28

Hazewinkel HA Skeletal diseases In Willis JM Simpson KW eds The Waltham Book

of Clinical Nutrition of the Dog and Cat Frome England Butler and Tanner 1994395-

423

71

Hedhammar A Olsson SE Andersson SA Persson L Pettersson L Olausson A Sundgren

PE Canine hip dysplasia study of heritability in 401 litters of German shepherd dogs

Journal of the American Veterinary Medical Association 1979 1741012-1016

Henry GA Radiographic development of canine hip dysplasia Veterinary Clinics of North

America Small Animal Practice 199222559-578

Hupp J Pfeil I Buder A Monig K Pfeil A Schubert K Schulz S Winkler T Die dorsale

Pfannendachplastik nach Slocum ndash Eine retrospektive Studie Der praktische Tierarzt

200788(6)398-409

İki Y Sağlam M Koumlpeklerde caput ve collum femoris‟in exicion arthroplastisi Veteriner

Cerrahi Dergisi 200410(1-2)43-47

Jaeligger GT Larsen S Soslashli N Moe L Two years follow-up study of the pain-relieving effect

of gold bead implantation in dogs with hip-joint arthritis Acta Veterinaria Scandinavica

2007499

Johnson AL Smith CW Pijanowski GJ Hungerford LL Triple pelvic osteotomy effect

on limb function and progression of degenerative joint disease Journal of the American

Animal Hospital Association 199834260-264

Kealy RD Olsson SE Monti KL Lawler DF Biery DN Helms RW Lust G Smith GK

Effects of limited food consumption on the incidence of hip dyplasia in growing dogs

Journal of the American Veterinary Medical Association 1992201857-863

Kinzel S Hein S Von Scheven C Kuumlpper W 10 years experience with denervation of the

hip joint capsule for treatment of canine hip joint dysplasia and arthrosis Berl Tierarztl

Wochenschr Munch 2002115(1-2)53-56

Kuumlrkluuml Ccedil Koumlpeklerde eksizyon arthroplasti operasyonu ve geccedil doumlnem sonuccedilları Adnan

Menderes Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml Aydın Tuumlrkiye-2010

Kwon YD Pittler MH Ernst E Acupuncture for peripheral joint osteoarthritis (A

systematic review and meta-analysis) Rheumatology 2006 45(11)1331-1337

Leighton EA Genetic of canine hip dysplasia Journal of the American Veterinary Medical

Association 19972101474-1479

Luck DR DARthroplasty httpwwwvsrsnetDARthroplastyhtml Erişim tarihi 17

Eyluumll 2011

72

Lust G Todhanter RJ Erb N Dykes NL Williams AJ Burton-Wurster N I Farese JP

Repeatability of dorsolateral subluxation scores in dogs and correlation with macroscopic

appearance of hip osteoartritis American Journal of Veterinary 2001621711-1715

Lust G An overview of the pathogenesis of canine hip dysplasia Journal of the American

Veterinary Medical Association 1997210(10)1443-1445

Lust G Other orthopedic diseases Textbook of small animal surgery 2nd

Ed

Philadelphia WB Saunders Company 19931938-1944

Mackenzie SA Oltenacu EA Leighton W Heritability estimate for temperament scores in

German shepherd dogs and its genetic correlation with hip dysplasia Behavior Genetics

1985 15 475-482

Madsen JS Svalostoga E The joint capsula and joint laxity in dogs with hip dysplasia

Journal of the American Veterinary Medical Association 19952101463-1465

Meomartino L Fatone G Potena A Brunetti A Morphometric assessment of the canine

hip joint using the dorsal acetabular rim view and the centre-edge angle Journal of Small

Animal Practice 2002432-6

Morgan JP Stephens M Radiographic Diagnosis And Control Of CHD Iowa State

Universitesi Press 1988

Moses PA Alternatif surgical methods for treating canine hip dysplasia Australian

Veterinary Journal 200078(12)822-823

Muumlller D Pfannendachplastik mit kortiko-spongioumlsen Knochentransplantaten zur Therapie

der Huumlftgelenksdysplasie und Coxarthrose

httpmueller-heinsbergdePfannendachplastik_2008pdf Erişim Tarihi 23 Eyluumll 2011

Muumlller ME Total hip prosthesis Clinical Orthopaedics 197072(9)46-68

Nickel R Schummer A Seiferle E Wilkens H Wille KH Frewein J The Anatomy of the

Domestic Animals - The Locomotor System of the Domestic Mammals Berlin Verlag

Paul Parey 1986p89-90

Off W Matis U Excision arthroplasty of the hip joint in dogs and cats Clinical

radiographic and gait analysis findings at the surgical veterinary clinic of the Ludwig

Maximilians University of Munich Der praktische Tierarzt 1997 25(4)379-387

73

Olmstead ML Total Hip Replacement Current Techniques in Small Animal Surgery 4th

Ed BaltimoreWilliams and Wilkins 1998p1173-1178

Oumlzsoy S Koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı I klinik değerlendirmeler Veteriner

Cerrahi Dergisi 2002a8(3-4)81-88

Oumlzsoy S Koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı II Radyografik değerlendirme Veteriner

Cerrahi Dergisi 2002b8(2-4)89-95

Piermatei DL Flo GL Hip Dysplasia Brinker Piermatei Flo Handbook of Small Animal

Orthopedics and Fracture Repair PhiladelphiaWB Saunders Company1997p433-465

Piermattei DL Greeley RG An Atlas of Surgical Approaches to The Bones of The Dog

and Cat Philadelphia WB Saunders Company 1979

Puerta DA Smith GK Gregor TP Lafond E Conzemius MG Cabell WL Mckelvie PJ

Relationships between results of the Ortolani method of hip joint palpation and distraction

index Norberg angle and hip score in dogs Journal of the American Veterinary Medical

Association 1999214(4)497-501

Read RA Conservative management of juvenil canine hip dysplasia Australian Veterinary

Journal 200078(12)818-819

Read RA Diagnosis and treatment options for hip dysplasia in dogs

httpwwwvincomproceedingsplxCID=WSAVA2002ampPID=2663 Erişim tarihi 26

Nisan 2010

Remedions AM Fries CL Implant complication in 20 triple pelvic osteotomy Veterinary

and Comparative Orthopaedics and Traumatology 19936202-207

Remedions AM Fries CL Treatment of canine hip dysplasia A review Canadian

Veterinary Journal 199536(8)503-509

Riser WH Rhodes WH Newton CD Hip dysplasia In Newton CD Nunamaker DM

(Eds) Textbook of Small Animal Orthopedics Philadelphia JB Lippincott 1985 953-

980

Riser WH A half century of canine hip dysplasia Seminars in Veterinary Medicine and

Surgery (Small Animal) 1987287-91

74

Sarıerler M Comparison of the ortolani method of hip joint palpation norberg angle and

subluxation index in the diagnosis of hip dysplasia in dogs Veteriner Cerrahi Dergisi

20039(3-4)20-25

Schnelle GB Some new diseases in the dog American Kennel Gaz 19355225

Schulz KS Dejardin ML Surgical treatment of canine hip dysplasia In Slatter D (Eds)

Textbook of Small Animal Surgery 3rd

Ed Philadelphia WB Saunders Company

2002p2029-2059

Slocum B Devine TM Dorsal acetabular rim radiographic view for evaluation of the

canine hip Journal of the American Animal Hospital Association 199026289-296

Slocum B Slocum DT Pelvic Osteotomy For Axial Rotation Of The Acetabular Segment

İn Dogs With Hip Dysplasia The Veterinary Clinics of North America Small Animal

Practice 199222645-682

Slocum B Slocum TD DARthroplasty

httpwwwslocumenterprisescomArticlesdarthroplastyhtm|~httpwwwslocumenterpri

sescomArticlesdarthroplastyhtm Erişim tarihi 07 Haziran 2009

Slocum B Slocum TD Hip Current techniques in small animal surgery 4th

Ed

BaltimoreWilliams and Wilkins 1998p1127-1178

Smith GK Advances in diagnosing canine hip dysplasia Journal of the American

Veterinary Medical Association 19972101451-1457

Swenson L Audell L Hedhammar A Prevalence and ınheritance of and selection for hip

dysplasia in seven breeds of dog in sweden and bebefit cost analysis of a screening and

control program Journal of the American Veterinary Medical Association 1997210207-

214

Todhunter RJ Lust G Hip Dysplasia Pathogenesis In Slatter D (Eds) Textbook of Small

Animal Surgery 3rd

Ed Philadelphia WB Saunders Company 2002p2009-2019

Tomlinson LJ Johnson JC Quantification of measurement of femoral head coverage and

Norberg angle within and among four breeds of dogs American Journal of Veterinary

Research 200061(12)1493-1500

Toumlnnis D General radiography of the hip joint Congenital dysplasia and dislocation of the

hip Berlin Springer Verlag 1987p100-138

75

Trumpatori BJ Mathews KG Roe SR Robertson ID Radiographic anatomy of the canine

coxofemoral joint using the dorsal acetabular rim (DAR) view Veterinary Radiology amp

Ultrasound 200344526-532

Vane JR Botting RM Mechanism of action of anti-inflammatory drugs Scand J

Rheumatol 199625(102)9ndash21

Vezzoni A Dravelli G Corbari A Lorenzi MD Cirla A Tranquillo V Early diagnosis of

canine hip dysplasia European Journal of Companion Animal Practice 200515(2)173-

184

Vezzoni A Boiocchi S Vezzoni L Vanelli AB Bronzo V Double pelvic osteotomy for

the treatment of hip dysplasia in young dogs Veterinary and Comparative Orthopaedics

and Traumatology 20106444-452

Wallace LJ Canine hip dysplasia past and present Seminars in Veterinary Medicine and

Surgery (Small Animal)1987292-106

Winer BJ Donald RB Kenneth MM Statistical principles in experimental desing Third

Ed A Bradford Hill London 1991

Wylie KB DeYoung DJ Drost WT DeYoung BA The Effect of Surgical Approach on

Femoral Stem Position in Canine Cemented Total Hip Replacement Veterinary Surgery

19972662

Yaygınguumll R Koumlpeklerde triple pelvik osteotomi uygulamaları Adnan Menderes

Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml Aydın Tuumlrkiye-2005

Yuumlcel R Bakır B Kangal ccediloban koumlpeklerinde kalccedila ekleminin displazi accedilısından klinik ve

radyolojik olarak incelenmesi İstanbul Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi ve Muumlnih Ludwig-

Maximilians Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Tuumlrk Alman Guumlnleri Tebliğ Kitabı 29 - 30

Nisan 1993 Avcılar-İSTANBUL 1993p83-87

Zhang Z Zhu L Sandler J Friedenberg SS Egelhoff J Williams AJ Dykes NL

Hornbuckle W Krotscheck U Moise NS Lust G Todhunter RJ Estimation of

heritabilities genetic correlations and breeding values of four traits that collectively define

hip dysplasia in dogs American Journal of Veterinary Research 200970(4)483-492

76

OumlZGECcedilMİŞ

1978 yılında Sivas‟ta doğdum İlkokulu Ziya Goumlkalp İlkokulu ortaokul ve lise

oumlğrenimimi Sivas Selccediluk Anadolu Lisesi‟nde tamamladım 1996 yılında Ankara

Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi‟nde okumaya hak kazandım 2001 yılında mezun oldum

2003 yılında Adnan Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı‟nda

Araştırma Goumlrevlisi olarak ccedilalışmaya başladım 2006 yılında aynı Anabilim Dalında

doktora programına başladım Halen Adnan Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi

Cerrahi Anabilim Dalı‟nda araştırma goumlrevlisi olarak ccedilalışmaktayım

77

TEŞEKKUumlR

Doktora oumlğrenimim ve tez ccedilalışmam suumlresince ilgi ve yardımlarını hiccedilbir zaman

esirgemeyen danışmanım Sayın Prof Dr Ali BELGE‟ ye teşekkuumlruuml bir borccedil bilirim

Ayrıca her konuda katkılarını esirgemeyen İstanbul Uumlniversitesi Veteriner

Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyesi Sayın Prof Dr Kuumlrşat OumlZER‟ e Adnan

Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyeleri Sayın

Prof Dr Murat SARIERLER‟ e Sayın Prof Dr Nuh KILICcedil‟ a oumlzellikle tezin bitiş

aşamasında goumlstermiş oldukları yardım ve sabırdan dolayı Anabilim Dalımız Oumlğretim

Uumlyesi Yrd Doccedil Dr Sayın İbrahim AKIN Fizyoloji Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyesi Sayın

Aykut UumlNER‟ e Araştırma Goumlrevlisi Dr Sayın Rahime YAYGINGUumlL Araştırma

Goumlrevlisi Zeynep Bilgen ŞEN Araştırma Goumlrevlisi Zeynep Bozkan TATLI‟ ya ve tuumlm

doktora ve yuumlksek lisans oumlğrencileri ile emeği geccedilen tuumlm oumlğrencilere teşekkuumlr ederim

Tez ccedilalışmama SAE-09013 numaralı proje ile sağladığı maddi katkılarından

dolayı Adnan Menderes Uumlniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimine

teşekkuumlr ederim

Page 14: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve

1

1GİRİŞ

Kalccedila displazisi oumlzellikle orta ve iri ırk koumlpekleri etkileyen genetik ve ccedilevresel

faktoumlrlerin etkisi altında meydana gelen eklemde stabilite bozukluğu oluşturan oumlnemli bir

gelişim anomalisidir (Alexander 1992 Aktaş 2007)

Hastalığın oluşumunda kalıtsal nedenler dışında beslenme diyet ve ağırlığın oumlnemli

roluumlnuumln bulunduğu bildirilmektedir Pelvis kaslarının gelişim anomalileri ve eklem

gevşekliği de nedenler arasında sayılmaktadır (Alexander 1992 Aslanbey ve Candaş 1994

Piermatei ve Flo 1997) Hastalığa yakalanan koumlpekler normal kalccedila eklemi ile doğarlar

ancak buumlyuumlme suumlrecinde iskelet ve bunu destekleyen kas sisteminde bir inkoordinasyon

gelişir (Alexander 1992)

Kalccedila displazisinde klinik belirtiler ve radyografik değişiklikler arasında direkt bir

korrelasyon bulunmamaktadır Bazı hayvanlar oumlnemli radyografik değişimler bulunmasına

rağmen herhangi bir topallık belirtisi goumlstermezler veya ccedilok az topallık goumlsterirler

Bununla birlikte ccedilok az radyografik değişim goumlsteren olgularda belirgin topallıklar

goumlzlenebilmektedir (Denny ve Butterworth 2000)

Kalccedila displazisi accedilısından genel kontrol zamanı 6-7 ay yaş doumlnemi olarak kabul

goumlrmektedir Ancak PennHip youmlntemi ile 3-4 aylık koumlpeklerde hastalığın erken doumlnem

oumlnemli bulgularından kalccedila eklemi gevşekliği ortaya konabilmektedir (Fluumlckiger ve ark

1999 Oumlzsoy 2002b İki ve Sağlam 2004 Gahring 2011)

DARthroplasti eklemde dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olduğu henuumlz

osteofitik uumlremelerin başlamadığı ve kıkırdak yapısının bozulmadığı doumlnemde endikedir

Bu operasyonda amaccedil hayvanın iskelet sisteminin farklı boumllgelerinden alınan kemik

greftlerin dorsal acetabular kenara taşınarak boumllgenin daha uzun bir hale getirilmesi eklem

kapsuumlluumlnuumln desteklenmesi acetabulumun yuumlzey genişliğini artırarak caput femoris‟in daha

iyi bir şekilde kavranması ve eklemdeki gevşekliğin ortadan kaldırılmasını sağlamaktır

(Slocum ve Slocum 1992 Hupp ve ark 2007 Gahring 2011)

11 Kalccedila Displazisinin Tanımı

Kalccedila displazisi lig caputis ossis femoris caput femoris ve collum femoris‟deki

dejenerasyona bağlı olarak eklemde gevşeklik acetabulumda sığlaşma caput femoris‟de

2

duumlzleşme ile karakterize progresif nitelikte tek veya ccedilift taraflı bir eklem bozukluğudur

(Resim 11) (Anon 1973 Mackenzie ve ark 1985 Guumlzel 1990)

Resim 11 A Normal ve B Displazik kalccedilaların radyografik goumlruumlntuumlsuuml

12 Tarihccedile

Kalccedila displazisi ilk kez yaklaşık 2000 yıl oumlnce Hipokrat tarafından insanlarda

tanımlanmıştır (Olmstead 1998) Kalccedila eklemi displazisi terimi Hilgenreiner tarafından

1936 yılında kullanılmıştır İlk elektif neonatal tedavi Ortolani tarafından 1937 yılında

bildirilmiştir (Toumlnnis 1987)

Koumlpeklerde kalccedila displazisi ile ilgili ilk ccedilalışma ise 1930 yılında Kuzey Amerika‟da

başlamış 1935 yılında Schnelle tarafından ldquocoxa- femoral eklemin bilateral kongenital

sublukzasyonurdquo olarak tanımlanmış ve o doumlnemde nadir olduğu duumlşuumlnuumllmuumlştuumlr (Schnelle

1935) Guumlnuumlmuumlzde ise durum tamamen farklı bir goumlruumlnuumlm almış ve kalccedila displazisi

oumlzellikle iri ırk koumlpeklerin ccedilok sık karşılaşılan genetik bir eklem problemi olarak varlığını

suumlrduumlregelmiştir (Altunatmaz ve ark 2003 Aktaş 2007)

13 Kalccedila Ekleminin Anatomisi

Os coxa os ilium os pubis ve os ischii‟nin birleşmesiyle oluşur (Resim 12) Bu uumlccedil

kemiğin ilgili boumlluumlmleri aralarında acetabulum denilen merkezi ve derin bir ccedilukur

oluşturacak şekilde birbiriyle birleşmişlerdir (Dyce ve ark 1987 Dursun 1995)

A B

3

Resim 12 Os coxae‟ yı oluşturan kemik yapılar (Dyce ve ark 1987)

Acetabulum caput ossis femoris ile eklemleşen bir ccedilukurluktur Acetabulum‟un iccedil

yuumlzuumlnde caput ossis femoris ile eklem yapan yarım ay şeklindeki eklem yuumlzuumlne facies

lunata adı verilir Eklemin oluşumuna katılmayan ve kıkırdak kapsamayan tabanı ise fossa

acetabuli‟dir Acetabulum‟un dorsolateral yuumlzuumlnuuml kıkırdak dokusu kaplamıştır Fibroumlz

eklem kapsuumlluuml acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve collum femoris‟e yapışır

(Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)

Os pubis os coxa‟nın oumln ve alt kısmını oluşturur Foramen obturatorium‟u

şekillendirir Corpus ossis pubis ramus cranialis ossis pubis ve ramus caudalis ossis pubis

olmak uumlzere uumlccedil kısmı vardır Corpus ossis pubis acetabulum‟ un yapısına katılan goumlvde

kısmıdır Ramus cranialis ossis pubis‟in oumln kenarı keskin kenarlı bir ccediloumlkuumlntuuml yapar Buraya

pecten ossis pubis denir Yine bu kenar uumlzerinde pecten ossis pubis‟in lateralinde ve

acetabulum yakınında os ilium ile ramus cranialis ossis pubis‟in birleşme yerine eminentia

iliopubica denir Burası m pectineus‟un insersiyon yeridir (Evans ve ark 1979 Dyce ve

ark 1987)

Acetabulum ile caput ossis femoris arasındaki ekleme articulatio coxae denir

Eklem ccedilıkıntısını oluşturan caput ossis femoris kuumlre şeklindedir iccedile ve biraz yukarı

doumlnuumlktuumlr Eklem ccedilukurunu oluşturan acetabulum ise os coxa‟nın dış yuumlzuumlnde dışa ve

aşağıya bakan derin ve geniş bir ccedilukurdur Acetabulum‟un tuumlmuuml eklemin oluşumuna

katılmaz Eklemin oluşumuna katılan yarımay şeklindeki eklem yuumlzuuml facies lunata

4

eklemin oluşumuna katılmayan kısmı ise fossa acetabuli‟dir Acetabulum‟un kenarları

fibroumlz kıkırdaktan yapılmış bir halka ile yuumlkseltilmiştir Labrum acetabulare denilen bu

halka sayesinde acetabulum hem derinleşir hem de genişler caput ossis femoris‟in

yarısından fazlasını iccediline alır (Dyce ve ark 1987 Dursun 1995)

Kalccedila eklemi spheroid bir eklemdir Yapısı nedeniyle ccedilok hareketli bir eklem

olması gerekirken hayvanlarda ligament ve kasların oumlzel durumları nedeniyle sadece

fleksiyon ve ekstensiyon kısıtlı olarak abduksiyon ve adduksiyona izin verir Bununla

beraber carnivor‟da oldukccedila hareketlidir ve abduksiyon hareketini ccedilok rahat yapabilir

(Dursun 1995)

M gluteus superficialis ince duumlz hemen hemen dikdoumlrtgen şeklinde bir kastır

Sacrum ve ilk kuyruk omurundan başlar trochanter major‟ un arkasına yapışarak son

bulur M gluteus ve m piriformis tarafından oumlrtuumllmektedir Kalccedila ekleminin ekstensor

kasıdır N gluteus caudalis tarafından innerve edilmektedir (Nickel ve ark 1986 Dyce ve

ark 1987 Dursun 1995)

M gluteus medius ala ossis ilii sacrum ve m longissimus lumborum‟dan

carnivorlarda fascia glutea ve crista iliaca‟ dan başlar trochanter major‟ da sonlanır M

gluteus superficialis ve fascia glutea tarafından oumlrtuumlluumlr Kalccedila eklemine ekstensiyon

yaptırır ve N gluteus cranialis tarafından innerve edilir (Evans ve ark 1979)

M gluteus profundus spina ischiadica‟ dan başlar ve trochanter major‟ da

sonlanmaktadır (Resim 13) Kalccedila eklemine ekstensiyon ve abduksiyon yaptıran bu kas n

gluteus cranialis tarafında innerve edilir (Nickel ve ark 1986 Dyce ve ark 1987)

5

Resim 13 M pisiformis m gluteus profundus m gluteus mediusun anatomik goumlruumlnuumlmuuml

Eklem kapsuumlluuml geniş ve kalındır Labrum acetabulare‟yi ve incisura acetabuli‟yi

uumlstten oumlrten ligamentum transversum acetabuli‟yi de iccediline alacak şekilde collum ossis

femoris‟e yapışır Capsula articularis‟in oumln kısmı acetabulum yakınında kalınlaşarak zona

orbicularis adında geniş ve sirkuumller bir kemer oluşturur Eklem kapsuumlluumlnuumln oumln ve biraz dış

yan kesiminde ligamentum iliofemorale bulunur Os ilium ile fossa trochanterica arasında

uzanan kuvvetli bir bağdır (Nickel ve ark 1986)

Ligamentum transversum acetabuli Labrum acetabulare‟nin devamı şeklindedir ve

incisura acetabuli‟yi uumlstten koumlpruumller boumlylece altında bir delik kalır Bu delikten ekleme ait

damar ve sinirler geccediler (Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)

Ligamentum capitis ossis femoris Fossa acetabuli ile fovea capitis femoris arasında

uzanan kısa ve yuvarlak bir bağdır İntrakapsuumller olarak yer alan bu bağ membrana

synovialis tarafından oumlrtuumllmuumlştuumlr (Evans ve ark 1979 Dyce ve ark 1987)

14 Kalccedila Eklemine Intergluteal Ensizyonla Dorsal Yaklaşım

Boumllgenin uumlst (proximal) sınırını femur‟ un trochanter majorunun uumlst ucundan

geccedilirilen transversal bir duumlzlem oluşturur Alt sınırını trochanter major‟un 10ndash14 cm

altından birinci duumlzleme paralel olarak geccedilirilen transversal bir duumlzlem belirler Bu iki

duumlzlem arasında kalan boumllge regio articulationis coxae (kalccedila eklemi boumllgesi)‟ dir (Dursun

2002)

6

Resim 14 Deri ve fascia‟nın ensizyon hattı (Piermattei ve Greeley 1979)

Deri ensizyonu trochanter major‟ un distalinden başlar trochanteri geccediler

craniomedial youmlnde buumlkuumllerek trochanter ile dorsal hat arasında sonlandırılır (Resim 14)

Deri ve subkutan yağ dokusu diseke ve retrakte edilerek gluteal fascia‟nın goumlruumlnmesi

sağlanır Bu fascia m gluteus superficialis ve biceps femoris‟in cranial sınırı boyunca

ensize edilir (Resim 14) Bu iki ensizyon trochanter major boumllgesinde birleştirilir

Resim 15 Kasların retrakte edilmesi (Piermattei ve Greeley 1979)

7

M superficialis kaldırılarak trochanter minor uumlzerindeki insersiyon noktasından

ensize edilir Bu kasın kaldırılmasıyla siyatik sinir‟e yaklaşılır M gluteus medius craniale

retrakte edilir (Resim 15) (Piermattei ve Greeley 1979)

Resim 16 Dorsal acetabulum duvarına yaklaşım (Piermattei ve Greeley 1979)

M gluteus superficialis elevasyonu ve retraksiyonu siyatik sinir‟ in ekarte

edilmesini sağlar Corpus ilium uumlzerinde m gluteus profundus‟ un origosu caudal sınırı

uumlzerinden başlayarak ensize edilir M gluteus profundus kas goumlvdesinin craniolateral

elevasyonu ve retraksiyonu iccedilin bu ensizyon cranial‟ e devam eder ve boumlylece

acetabulum‟un dorsal kenarına ulaşılır (Resim 16 ) (Piermattei ve Greeley 1979)

15 Kalccedila Displazisinin Nedenleri

Hastalığın oluşumunda genetik faktoumlrler başta olmak uumlzere ccedilevresel faktoumlrlerinde

etkinliği kanıtlanmıştır (Zhang ve ark 2009) Ccedilevresel faktoumlrlere bakıldığında vuumlcut

buumlyuumlkluumlğuuml buumlyuumlme oranı (oumlzellikle 3-8 aylık doumlnemde) beslenme diyete bağlı kalsiyum

ve diğer katyonların aşırı alınımı m pectineus distrofisi yeni doğanlarda aşırı fiziksel

etkinlik zayıf pelvik kas kuumltlesi osteokondrozis aşırı derecede eksojen oumlstrojen alımı ve

C vitamini eksikliğinin hastalığın oluşumunda rol aldığı duumlşuumlnuumllmektedir (Piermattei ve

Flo 1997 Olmstead 1998)

8

151Genetik

Kalccedila displazisi kalıtsal bir hastalıktır (Hedhammar 1979 Corley ve Keller 1989

Alexander 1992) Kalccedila displazisi poligenetik ve multifaktoumlriyel pek ccedilok genin ve

faktoumlruumln etkisinde oluşan bir oumlzellik taşımaktadır (Mackenzie ve ark 1985 Leighton 1997)

Ccedilevresel faktoumlrler kalccedila displazisinin nedeni değildir fakat derecesini belirlemede rol

oynayabilirler (Corley ve Keller 1989 Kealy ve ark 1992) Bunun anlamı bir hayvanın

fenotipi mutlaka genotipine eşit olacak anlamına gelmez İki hayvan aynı displazik

genotipe sahipken ccedilevresel faktoumlrlerin etkisiyle farklı fenotiplere (1 displazik 1 normal)

sahip olabilir (Fox ve ark 1987) Her iki ebeveyni de displazik olan koumlpeklerin

yavrularında kalccedila displazisi goumlruumllme oranı 85 iken bir ebeveynin normal bir ebeveynin

dizplazik olduğu ccediliftleşme sonucu doğan yavrularda 52 ana - babanın normal olduğu

yavrularda 375 olarak bildirilmektedir (Riser 1987) Alman ccediloban koumlpeklerinde yapılan

bir ıslah ccedilalışmasında displazik olmayan kapalı bir kolonide 35 yıl iccedilerisinde kalccedila

displazisi oranının 39‟ dan 17 lere duumlşuumlruumllduumlğuuml kaydedilmektedir (Riser ve ark 1985)

152Beslenme

Beslenme kalccedila displazisini etkileyen oumlnemli ccedilevre faktoumlrlerinden biridir tek başına

kalccedila displazisine neden goumlsterilemez fakat genetik yatkınlığı olan bireylerde displazinin

goumlruumllme oranını artırabildiğine dikkat ccedilekilmektedir (Hazewinkel 1994)

Kalccedila displazisi genotipi‟ne sahip yavru koumlpeklerde buumlyuumlme periyodunda yuumlksek

kalorili diyetle beslenmenin hastalığın insidansı ve şiddetini artırdığı bildirilmektedir

(Anon 1973 Olmstead 1998)

153Hormonlar

Aşırı kalsiyum alınması kalsitonin‟de artış paratiroid hormonunda azalmalara

neden olur Ayrıca yetersiz beslenme de gastrin salınımını artırarak kalsitonini yuumlkseltir ve

paratiroid hormon duumlzeyini duumlşuumlruumlr Oumlstrojen relaksin insuumllin buumlyuumlme hormonu ve

paratiroid hormonunun kalccedila displazisinin gelişiminde birer etken olduğu bildirilmektedir

(Morgan 1988)

Oumlstrojen verilen yavru koumlpeklerde kalccedila displazisi goumlruumllme sıklığının artabileceği

belirtilmekle birlikte (Wallace 1987) displazik koumlpeklerin oumlstrojen seviyelerinin sağlıklı

koumlpeklerin duumlzeyleri ile aynı olabileceği de ifade edilmektedir (Riser ve ark 1985)

9

Kalccedila displazisi bulunan annelerde doğum sonrası relaksin seviyesi artış

goumlstermekte ve yavrulara verilen relaksin hormonunun kalccedila displazisi gelişimini

etkileyebileceği iddia edilmekle birlikte (Riser ve ark 1985 Lust 1993) oumlstrojen relaksin

veya herhangi bir diğer hormonun normal duumlzeyde bulunmasının kalccedila displazisinin

gelişiminde etkin olacağı sonucunu vermeyeceği vurgulanmaktadır (Riser ve ark 1985

Wallace 1987)

154Miyopatiler

M pectineus miyopatisi buumlyuumlmeyi engelleyip geciktirebilir Caput femoris‟in

acetabulum‟dan dışarıya ve yukarıya doğru yuumlklenmesine eklemin gevşekliğine

acetabulum‟un kenarının zedelenmesine neden olmaktadır (Morgan 1988)

155Vitaminler

Destek dokuların interselluumller liflerinin oluşumunda ve bu dokuların normal

fonksiyonlarının sağlanmasında etkili olan vitamin C‟nin eksikliğinde değişik oranlarda

kalccedila displazisi meydana geldiği C vitamini ilavesi ile beslenen yavrularda kalccedila displazisi

goumlruumllme oranında azalma olduğu bildirilmektedir (Bennet 1987) Gebe koumlpeklere yuumlksek

doz vitamin C uygulanmış ve yavrularda 2 yıllık bir doumlnemde kalccedila displazisinin ortadan

kalktığı goumlzlenmiştir (Belfield 1976)

16 Patogenez

Kalccedila ekleminin stabilitesi ve gevşekliğini kemiksel elementlerin yapısı ve dorsal

acetabular kenar (hayvan ayakta dururken destek accedilısından oumlnemli yer tutar) kalccedila

ekleminin ccedilapraz hareketinden sorumlu kasların dengesi eklem kapsuumlluuml lig caputis ossis

femoris ve sinoviya sıvısı etkiler (Read 2010)

Kalccedila eklemi displazisinin gelişiminde eklemdeki stabilite eksikliği ile

acetabulum‟un zayıf gelişimi sonucu collum femoris‟te ve acetabulum kenarında

ekzostozla birlikte seyreden kronik bir yangı gelişir Primer olarak eklem kapsuumlluuml ile

ligamentlerin gevşekliği ve buna bağlı olarak eklemde aşırı oynaklık sekonder olarak

acetabulum‟un noksan gelişimi meydana gelir Bu gevşeklik ve oynaklığın 4-8 aylar

iccedilerisinde en uumlst duumlzeyde olduğu bildirilmektedir Başka bir varsayıma goumlre de 4 ve 5 bel

omurlarında değişimler m pectineus‟ ta spazma neden olmaktadır Bu spazm sonucu

eklem lukzasyona suumlruumlklenmekte ya da caput femoris acetabulum‟un dorsal kenarına daha

fazla basınccedil yapmaktadır Boumlylece eklem kapsuumlluuml ve lig capitis ossis femoris gerilmekte ve

10

bunun sonucu olarak caput femoris‟in acetabulum‟un dorsal duvarına basıncı ile

acetabulum sığlaşmaktadır Ağır olaylarda bu durumun daha 14 guumlnde bile saptanabildiği

belirtilmektedir (Hedhammer ve ark 1979 Read 2010) Hedhammer ve ark (1979)

hastalığın genellikle yaşamın 3 ve 4 aylarında accedilığa ccedilıktığını ve ancak 12 ve 18 aylar

iccedilerisinde gelişimini tamamladığını bu yaştan sonra yalnız sekonder değişimlerin

goumlzlendiğini ifade etmektedirler

Displaziye prezdispoze koumlpek yavrularının doğumda normal kalccedila eklemine sahip

olduğu belirtilmektedir (Alexander 1992) Kalccedila eklemi yaşamın ilk 10-14 guumlnuumlne kadar

normal gelişimini suumlrduumlruumlr zamanla sinovial sıvı miktarında artış sinovitis sinovial sıvı

yapışkanlığı ve fonksiyonunda azalma ve sinovial sıvı iccedilerisindeki loumlkosit sayısında artış

şekillenmektedir Bunu takiben lig capitis ossis femoris ve eklem kapsuumlluumlnde dejenerasyon

başlamaktadır Hayvanın ırkı hızlı gelişimi ve ağırlık artışı gibi etiyolojik faktoumlrlere bağlı

olarak eklem gevşekliği ilerler ve sonuccedilta acetabulum ile caput femoris arasındaki uyum

bozularak displaziye ilişkin bir takım bozukluklar ortaya ccedilıkar (Anon 1973 Aslanbey ve

Candaş 1994)

17 Klinik Goumlruumlnuumlm

Hastalığın ilk bulgusu kalccedila eklemi gevşekliğidir Kalccedila displazili koumlpeklerde klinik

muayeneler sırasında arka ekstremitelere ilişkin ağrı sallantılı yuumlruumlyuumlş ayağa kalkmada

zorluk koşma ve sıccedilramada isteksizlik uzun ve zorlu egzersizlerden kaccedilınma merdiven

ccedilıkarken zorlanma (Resim 17) vardır (Aslanbey 1990 Guumlzel 1990 Deny ve Butterworth

2000) İnspeksiyonda pelvis ve gluteal boumllge kaslarında zayıflık kifoz bacaklarda ciddi bir

adduksiyon goumlruumllebilir Kalccedila displazisi genelde bilateral şekillenen bir rahatsızlık olsa da

aynı oumllccediluumlde her koumlpekte bilateral şekillenmeyebilir (Piermattei ve Flo1997 Olmstead 1998

Deny ve Butterworth 2000)

11

Resim 17 Kalccedila displazilerinde goumlzlenen merdiven ccedilıkarken zorlanma

18 Tanı

Kalccedila displazisinin ortaya ccedilıkması hayvanın yaşamı boyunca herhangi bir doumlnemde

genellikle stabilite bozukluğu ve osteoarthritisin tespiti ile goumlzlenebilir Hastalıkta topallık

ilk altı ay boyunca yavaş yavaş artış goumlsterir ve hayvan altı aylık olduğunda maksimum

noktaya ulaşarak belirginleşir daha sonraki altı aylık periyotta azalır ve hayvan bir yaşını

geccediltikten sonra artmaya başlar ( Ccedilizelge 11 ) (Todhunter ve Lust 2002)

Ccedilizelge 11 Osteoarthritis‟ in gelişimine ilişkin yaş topallık ilişkisi (Todhunter ve Lust

2002)

12

Koumlpeklerde ilk klinik belirtiler 3 ile 12 aylıkken goumlzlenirken genellikle altı

aylıktan kuumlccediluumlk koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı oldukccedila zordur (Dassler 2002) Ancak

guumlnuumlmuumlzde ccedileşitli radyografik youmlntemler ile kalccedila displazisi erken doumlnemlerde tespit

edilebilmektedir Klinik semptomlar belirginleşene kadar hasta sahiplerinin dikkatinden

kaccedilar Kesin teşhis palpasyon bulguları klinik bulgular ve radyografik youmlntemlerle

yapılabilmektedir (Smith 1997 Puerta ve ark 1999 Altunatmaz ve ark 2003)

181 Fiziksel muayene

Koumlpeklerin fiziksel muayenesinde kalccedila ekleminin gevşekliğinin belirlenmesinde

ve displazi teşhisinde birccedilok youmlntemin kullanıldığı bildirilmektedir Bu youmlntemler

hayvanlara sedasyonlu ve sedasyonsuz olarak yapılmaktadır (Bojrab ve ark 1988)

1811 Uyanık (sedasyonsuz) hastada yapılan testler

18111 Abduksiyon eksternal rotasyon testi

Bu test yangılı bir kalccedila ekleminde ağrı oluşturur Normalde dorsal acetabular

boumllgede eklem kapsuumlluuml ince ve şeffaf yapıdadır Caput femoris‟in sublukzasyonuna bağlı

olarak eklem kapsuumlluuml yırtılır ve fibrozis sonucu kalınlaşır Testin uygulanmasında bir kişi

hastanın başını tutarken hekim hastanın arkasında yer alır Hastanın sağ ve sol kalccedilaları

sıra ile test edilir Muayene eden kişinin sağ eli hastanın sağ dizini tutar Diz sağ kalccedilayı

dışarıya rotasyon ve fleksiyon yaptırmak iccedilin kullanılır Kalccedila abdukte edilir dışarıya

doğru doumlnduumlruumlluumlr ve gerilir Abduksiyonda yangılı ve zarar goumlrmuumlş collum femoris ile

eklem kapsuumlluuml temas ettirilir Eksternal rotasyonda ise yangılanmış kapsuumlluumln collum

femoris‟e suumlrtmesi rahatsızlık yaratır Hasta tepki goumlstermezse sonuccedil negatiftir Isırma ve

kalccedilayı korumaya ccedilalışması yangılanmış bir kalccedilayı goumlsterir Bu test kalccedila displazisi iccedilin

spesifik değildir Lumbal boumllgedeki medulla spinalis lezyonlarında da pozitiftir (Resim

18) (Bojrab ve ark 1988 Alexander 1992 Adams ve ark 1998)

13

Resim 18 Abduksiyon eksternal rotasyon testi

A Abduksiyon yangılanmış ve zarar goumlrmuumlş kollum femoris ile kapsuumll temas ettirir

B Eksternal rotasyon yangılanmış kapsuumlluumln kollum femorise suumlrtuumlnmesi sonucu rahatsızlık

yaratır (Oumlzsoy 2002a)

18112 Kalccedila ekstensiyon testi

Bu test collum femoris civarında eklem kapsuumlluumlnuuml gerer Bu testin

uygulanmasında bir kişi hastayı tutarken hekim hastanın arkasında durur Sağ ve sol

kalccedilalar sıra ile test edilir Kuumlccediluumlk bir koumlpeğin sağ kalccedila testi iccedilin hekim parmaklarını

kalccedilanın cranial‟i uumlzerine başparmağını da dorsal ischiial boumllgeye yerleştirilir Hastanın

kalccedilası muayene edenin parmaklarının ccedilekmesi ile gerilir Daha buumlyuumlk koumlpeklerde ise sağ

elin parmakları genu boumllgesine sol elde hayvanın arka tarafı uumlzerine yerleştirir Sol el

hayvanın hareketini oumlnlerken hekim femur‟u diğer eli ile geriye doğru ccedilekerek kalccedilayı

gerer Bu test collum femoris civarında eklem kapsuumlluumlnuuml gerer Pozitif olduğu zaman

hasta tepki goumlstermektedir Dorsal eklem kapsuumlluuml yangılaştığında ve fibrozis geliştiğinde

pozitif yanıt verir Bu test kalccedilaya spesifik değildir Kontraksiyona uğramış m iliopsoas ve

aşağı lumbal boumllgedeki yangılarda da pozitif yanıt verir (Bojrab ve ark 1988 Alexander

1992 Adams ve ark 1998)

18113 Duruş testi

Duruş testi omurgada basınccedil oluşturan fonksiyonel bir eylemdir Ayakta duran bir

koumlpeğin oumln ayaklarının yukarı kaldırılması ile gerccedilekleştirilir Sağlıklı bir koumlpek bu

pozisyonda rahatsız olmadan ayakta durur Koumlpeğin arka tarafı ve kalccedilası gergindir

Sağlıklı olmayan koumlpek ise rahatsız pozisyonda durur ve bu durumdan hoşlanmayarak yere

14

inmeye ccedilalışır Hayvan arka tarafını ve kalccedilasını fleksiyonda tutar Bu test aşırı

ekstensiyon yolu ile kalccedila ve omurgalarda baskı yaratır Anormal kalccedilalı koumlpekler fibrozis

ve yangının derecesine bağlı olarak farklı cevap verebilirler Bu test bir hastalık iccedilin

patognomonik olmamakla birlikte hayvanın sırtında ya da kalccedilasında bir problem

olduğunu goumlsterir (Resim 19) (Bojrab ve ark 1988)

Resim 19 A Normal bir koumlpekte ayakta durma pozisyonu B Displazili bir koumlpeğin

ayakta durma testinde kalccedila ve bel boumllgesini ccedilukurlaştırması (Bojrab ve ark 1988)

18114 Kalccedila sublukzasyon testi

Bu fiziksel muayene topallığın kalccedila ya da sırt boumllgesinden kaynaklanıp

kaynaklanmadığını belirlemede kullanılır Testin uygulanmasında bir kişi hastayı tutarken

hekim test edilen kalccedilanın yanında durur Sağ kalccedila iccedilin muayene edenin sağ elinin

parmakları femurun proksimal kısmının medialine ve sağ başparmak sağ ilium uumlzerine

yerleştirilir Buumlyuumlk koumlpeklerde dizin laterali uumlzerine sol elin yerleştirilmesi ile kalccedilanın

abduksiyonu oumlnlenmeye ccedilalışılır Muayene eden kişi aynı zamanda ilium‟u mediale iter ve

femuru laterale ccedileker Hastanın tepki vermemesi negatiftir (Oumlzsoy 2002a) Kalccedila

sublukzasyon testi dorsal acetabular kenardaki kapsuumlluumln yapışma noktasını zorlar

Muayene edenin proksimal femuru laterale ccedilekmesi ile kalccedila eklemi sublukze olur ve hasta

ağrıya karşı kalccedilasını korumak iccedilin kaslarını kontraksiyona geccedilirir Bu kas kontraksiyonu

caput femoris‟in yangılanmış dorsal eklem kapsuumlluuml iccediline doğru dorsal youmlnde yer

değiştirmesine neden olarak ağrıya yol accedilar (Bojrab ve ark 1988)

15

18115 İliopsoas testi

Bu fiziksel muayene topallığın m iliopsoas‟ dan kaynaklanıp kaynaklanmadığını

anlamak iccedilin yapılır Bu test iliopsoas kasına spesifiktir ve yangılanmış kas‟a koumlpeğin

cevabını test eder Hekim hayvanın yanında durur Koumlpeğin sağ m iliopsoas‟ ının testi iccedilin

hekim parmaklarını hastanın kalccedilasının cranialine yerleştirir ve mpectineus‟un caudalinde

m iliopsoas uumlzerine parmakla basınccedil uygular M iliopsoas aynı zamanda kalccedilanın

gerilmesi ve rotasyonu ile de test edilir Hasta tarafından hissedilen ağrı kasın gerilmesi

parmakla yapılan basınccedil ve yangı miktarı ile doğru orantılıdır (Bojrab ve ark 1988)

1812 Anestezi altındaki hastada yapılan testler

18121 Reduumlksiyon ve sublukzasyon accedilıları

Reduumlksiyon accedilısı kalccedila eklemi reduumlksiyonu oluştuğunda sagital duumlzlemden fiziksel

pozisyonda abduksiyon accedilısının oumllccediluumllmesidir Reduumlksiyon accedilısını oumllccedilmek iccedilin hasta

anesteziye alınır ve sırt uumlstuuml yatırılır El diz eklemi lateraline yerleştirilir Medial

doğrultuda zorlama ile kalccedila ekstensiyon ya da fleksiyonsuz vertikal başlama pozisyonuna

getirilir Diz eklemine uygulanan guumlccedil ile kalccedila yavaşccedila abduksiyona getirilir Kalccedila eklemi

yerine yerleştiğinde abduksiyon durdurulur Ccedilıtırtı sesinin duyulması ya da caput femoris‟

in yer değiştirmesinin palpe edilmesi ile kalccedila ekleminin yerine yerleştiği anlaşılır

Sineradyografi ile de durum izlenebilir (Bojrab ve ark 1988)

Reduumlksiyon accedilısı koumlpeklerde elektronik goniometre ile oumllccediluumlluumlr Goniometrenin ucu

iliopectinel ccedilıkıntı uumlzerindeki m pectineus‟ un orijininin hemen caudaline yerleştirilir

Goniometrenin kenarı genu ekleminin medial kenarına dokundurulur Reduumlksiyon accedilısı

okunur Reduumlksiyon accedilısı eklem gevşekliğini goumlsterir Bu durum dorsal acetabular kenarda

yırtılan kapsuumlluumln daha fazla gerilmesi anlamındadır (Bojrab ve ark 1988 Oumlzsoy 2002a)

Sublukzasyon accedilısını elde etmek iccedilin genu eklemi vertikal duruma getirilir Kalccedila

genu ekleminin mediale zorlanması ile yavaşccedila adduksiyon pozisyonuna gelir Kalccedila

eklemi lukzasyon ya da sublukzasyon pozisyonuna geldiğinde adduksiyon durdurulur İki

accedilı her kalccedila iccedilin oumllccediluumlluumlr Reduumlksiyon accedilısı her zaman sublukzasyon accedilısından buumlyuumlktuumlr

(Bojrab ve ark 1988) Sublukzasyon accedilısı dorsal kenardan aşağıya caput femoris‟in

fonksiyonel kayışını goumlsterir Lig caputis ossis femoris gereğinden fazla gerildiğinde ya da

acetabulum osteofitlerle dolmuş ise dorsal acetabular kenardan gerccedilek kayışı sublukzasyon

accedilısından az olabilir (Bojrab ve ark 1988 Oumlzsoy 2002a)

16

Sublukzasyon accedilısı pelvik osteotomiden sonra ya da normal kalccedilada negatif olabilir

Patolojik bir kalccedilada sublukzasyon accedilısı 0 dereden daha buumlyuumlktuumlr ve yavaşccedila artar Fakat

asla azalmaz Reduumlksiyon ve sublukzasyon arasında buumlyuumlk bir farklılık (oumlrn405) gerilmiş

bir eklem kapsuumlluuml ile birlikte sağlıklı bir kalccedilayı veya erken safhadaki kalccedila displazili bir

koumlpeği goumlstermektedir Bu accedilılar arasındaki orta derecede bir farklılık (oumlrn3015) pelvik

osteotomiye acil ihtiyacı olan bir kalccedilayı goumlsterir Bu accedilılar arasındaki kuumlccediluumlk bir farklılık

(oumlrn2522) kalccedilanın osteofitlerle dolduğunu ve bu kalccedilanın pelvik osteotomiye aday

olmadığını goumlsterir Bu accedilılar arasında 0 dereceye yakın bir oran (oumlrn100) kapsuumlluuml

gerilmiş ve cerrahi girişim gerektirmeyen normal bir kalccedilayı goumlsterir (Bojrab ve ark 1988

Oumlzsoy 2002a)

18122 Ortolani belirtisi

Palpasyonla femurun lukzasyon - sublukzasyona uğratılıp sonra reduumlkte edilmesine

dayanan diagnostik testtir Testin uygulanmasında anestezi yapılan hayvan sırt uumlstuuml ya da

yan yatırılır Buumlyuumlk koumlpeklerde sırt uumlstuuml pozisyonda uygulanır Sırtuumlstuuml pozisyonda femur

masaya diktir ve art genu fleksiyondadır Femurdan art genu‟ya doğru aşağı youmlnde caput

femoris‟ e sublukzasyon sağlamak iccedilin basınccedil uygulanır Caput femoris acetabulum‟ a

yerleşene kadar 15-20 derece abdukte edilir (Resim 110) Lateral pozisyonda ise femur

masaya paralel art genu fleksiyondadır Sublukzasyonu sağlamak iccedilin femur‟ a guumlccedil

dorsalden verilir Eğer eklemde gevşeklik var ise sublukzasyon oluşur Duumlzelme hissedilen

veya duyulan bir reduumlksiyon sesiyle anlaşılır bu ldquoPozitif Ortolani Belirtisirdquo olarak

adlandırılır Ortolani belirtisi eklem kapsuumlluumlnuumln gerilmesini goumlsterir Eklem kapsuumlluuml

gerildiğinde eklem gevşekliği oluşur Eklem kapsuumlluumlnuumln gerilmesinin birccedilok nedeni

vardır en yaygın olanı kalccedila displazisidir (Adams ve ark 1998 Puerto ve ark 1999 Lust

ve ark 2001)

Resim 110 Ortolani testinin uygulama tekniği (Guumllanber 2004)

17

Hafif dereceli dejeneratif eklem hastalığı (DEH) olan genccedil koumlpeklerde bu test sonucu

genellikle ccedilok belirgindir DEH ilerledikccedile dorsal acetabular kenarın yıkımı acetabular

dolgunluk ve eklem kapsuumlluumlnuumln fibrozisi sebebiyle bu testten sonuccedil alınamayabilir (Adams

ve ark 1998 Lust ve ark 2001)

18123 Barlow belirtisi

Kalccedila displazisinin bir indikatoumlruuml olarak insan hekimliğinde kullanılan bir

palpasyon bulgusudur Bu belirti yerinde olan caput femoris ccedilıktığı zaman şekillenir

Testin uygulanmasında anesteziye alınan hayvan sırt uumlstuuml yatırılır Sol el hastanın

fleksiyondaki sağ dizinin lateraline yerleştirilir Sol başparmak femur‟un medial

kondilus‟u uumlzerine konur Bu pozisyonla kalccedila acetabulum iccediline yerleştirilir ve yavaşccedila

addukte edilir Eğer caput femoris yer değiştirmesi palpe edilebilirse o zaman belirti

pozitiftir Aksi olursa negatif olarak kabul edilir Barlow belirtisi kalccedila displazisini

goumlstermez ancak onunla birlikte olan kapsuumlluumln gevşemesini goumlsterir (Adams ve ark 1998

Lust ve ark 2001)

18124 Barden palpasyonu

Koumlpek sol kalccedila testi iccedilin sağ sağ kalccedila iccedilin sol tarafına yatırılır Hekim‟in sağ eli

oumllccediluumlm sol eli test elidir Hekimin sağ başparmağı hastanın tuber ischiadicum ccedilıkıntısına

yerleştirilir Hekimin sağ elinin orta parmağı ilium‟un sol kanadına konur Hastanın sol

femur‟u hekimin sol eliyle trochanter major‟un hemen aşağısından yakalanır Sol el

yardımı ile femura medialden laterale doğru kuvvet uygulanır ve bu kuvvete bağlı olarak

trochanter major laterale doğru yer değiştirir Bu değişim oumllccediluumlluumlr Kalccedila ekleminin

değişimi normal sınırda displazik ve ileri derecede displazik kalccedila olmak uumlzere 4 gruba

ayrılır (Madsen ve Svalostoga 1995 Lust ve ark 2001)

18125 Diğer testler

Bu testler kalccedilanın aksial kompresyon testi ve kalccedila yuumlzey palpasyonu testidir (Lust ve

ark 2001)

19 Radyolojik Muayene

Hayvan Ortopedi Birliği (OFA Orthopedic Foundation for Animals) 2 yaş

uumlzerindeki koumlpeklerde caput femoris ile acetabulum arasındaki uyumu radyografik olarak 7

derecede sınıflandırmıştır (Henry 1992 Tomlinson ve Johnson 2000)

18

1- Muumlkemmel kalccedila eklemi yapısı C şeklinde acetabulum ve bunun caput femoris‟in

75‟ini ya da daha fazlasını kapattığı eklem yapısı olarak belirtilmiştir

2- İyi kalccedila eklemi yapısı İyi şekillenmiş C şeklinde acetabulum yapısı ve caput

femoris‟in acetabulum tarafından 60-75 kapatıldığı eklem yapısıdır

3- Vasat kalccedila eklemi yapısı Orta dereceli duumlzensizlik ve orta dereceli arthritis

goumlruumlluumlr Acetabulum‟un cranio-dorsal kenarında hafif osteofitler ve ccedilok hafif duumlzeyde

sublukzasyon goumlruumllebilir

4- Sınırda kalccedila eklemi yapısı Bu tuumlr bir sınıflandırma kalccedila ekleminin displazik

olup olmadığı konusunda kesin bir karar verilemediği durumlarda yapılır Bu nedenle

hastanın yaklaşık 6 ay sonra tekrar muayene edilmesi uygundur

5- Hafif dereceli kalccedila displazisi Acetabulum sığdır ve caput femoris‟i 40-50

oranında kapatır Hafif sublukzasyon ve minimal derecede sekonder değişimler vardır

6- Orta dereceli kalccedila displazisi Caput femoris 25-40 oranında acetabulum

tarafından kapatılır Orta dereceli sublukzasyon ve sekonder değişimler vardır

7- İleri dereceli kalccedila displazisi Caput femoris‟in acetabulum tarafından kapatılması

25‟den azdır İleri derecede sublukzasyon ve sekonder değişimler vardır

191 Radyolojik Pozisyonlar

Norberg Accedilısı tayini metodu Norberg accedilısı standart ventro-dorsal radyografide

kalccedila gevşekliğini oumllccedilmek iccedilin kullanılır Norberg accedilısı her iki caput femoris‟in

merkezlerini birleştiren doğru ile caput femoris merkezinden cranial effective acetabular

rim‟e ccedilizilen doğrunun arasında kalan accedilıdır Derecenin 105 ve uumlzerinde olduğu durumlar

normal olarak kabul edilir (Resim 111) (Alexander 1992 Madsen ve Svalostoga 1995

Lust ve ark 2001 Oumlzsoy 2002b)

19

Resim 111 Standart OFA pozisyonu

Standart ventro dorsal gergin bacak goumlruumlntuumlsuuml (OFA) Koumlpek sırt uumlstuuml yatırılır ve

arka ayaklar diz ve tarsal eklemler tam olarak gerdirilir Bacaklar femurlar birbirleri ile

paralel olana kadar addukte edilir Her iki ekstremite simetrik olmalı ve pelvis‟in rotasyonu

olmamalıdır (Alexander 1992 Lust ve ark 2001)

Kurbağa goumlruumlntuumlsuuml Hayvan sırt uumlstuuml yatarken kalccedila fleksiyon pozisyonuna getirilir

Caput femoris ve acetabulum arasındaki mevcut kıkırdak alanın genişlemesi sonucu

acetabulumun dolmasını yansıtır (Bojrab ve ark 1988 Alexander 1992 Oumlzsoy 2002b)

Dorsal acetabular kenar radyografisi (DARview radyografisi) İlk defa 1990 yılında

ortaya ccedilıkmış bir youmlntemdir (Slocum ve Devine 1990) DARview youmlntemiyle kolay

goumlruumllemeyen acetabulumun dorsal kenarının craniocaudal perspektiften goumlruumlntuumllenmesini

sağlamak amaccedillanmaktadır (Oumlzsoy 2002b Trumpatori ve ark 2003)

Koumlpek anesteziye alındıktan sonra sternal pozisyonda yatırılır tarsal eklemler

ileriye doğru itilir ve 5 cm kadar kaldırılır Roumlntgen tuumlpuuml dikey pozisyonda cranial‟den

caudale pelvis‟in uzun ekseni boyunca ışın dik geccedilirilir Radyografide acetabulum‟un

dorsal kenarının ccedilapraz goumlruumlntuumlsuuml elde edilir (Adams ve ark1998 Lust ve ark 2001)

Bu youmlntemle acetabulumun dorsal kenarındaki osteoarthritik değişiklikler identifiye

edilmekte ve sekonder olarak ta coxofemoral eklemdeki gevşekliğin durumu

acetabulumun dolgunluk derecesi eklemin yapısı ve acetabulumun eğimi tespit

20

edilmektedir (Slocum ve Devine 1990 Slocum ve Slocum 1998 Charette ve ark 2001

Meomartino ve ark 2002)

Sağlıklı kalccedilaya sahip bir koumlpekte dorsal kenar keskin bir yapıya sahipken

problemli kalccedilaya sahip koumlpekte dorsal kenarın goumlruumlntuumlsuuml keskinliğini yitirmiş hafif

yuvarlak bir yapıdadır (Slocum ve Slocum 1998)

Dorsolateral Sublukzasyon Pozisyonu [Dorsolateral Sublukzasyon (DLS)

Radyografik pozisyon] Bu test ile caput femoris‟in pasif sublukzasyonu değerlendirilir

Koumlpek anesteziye alınır yumuşak bir zemin uumlzerinde diz uumlstuuml oturur bir durumda sternal

yatış pozisyonuna getirilir Genu eklemleri fleksiyon pozisyonunda ve masa ile temasta ve

hemen hemen ona dik durumda femur ile birlikte addukte edilir Daha sonra kalccedila

ekleminin dorsoventral radyografik goumlruumlntuumlsuuml elde edilir (Resim 112) (Bojrab ve ark

1988 Alexander 1992 Lust 1997)

Resim 112 Dorsolateral Sublukzasyon (DLS) radyografik pozisyon‟ un uygulanışı

(Lust 1997)

Kompressyon-Distraksiyon (Penn Hip) Metodu 1983 yılında Pennsylvania

Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Ortopedi boumlluumlmuuml cerrahlarından Dr Gail Smith kalccedila

displazisinin erken teşhisi uumlzerine ccedilalışmalarını başlatır Bu ccedilalışmalar esnasında

osteoarthrit‟ in primer nedeni olan eklem gevşekliğini oumllccedilmeye yarayan PennHip

youmlntemini geliştirir Anestezi altındaki bir hayvan kalccedila eklemleri doğal fleksiyon-

ekstensiyonda iken sırt uumlstuuml yatırılır Kaput femoris‟in asetabulum iccediline tam olarak

21

yerleşmesi ile kompresyon goumlruumlntuumlsuuml elde edilir Kaput femoris‟in maksimum derecede

yer değiştirmesini sağlayan bir aygıt ile elde edilen distraksiyon goumlruumlntuumlsuumlnden oluşur (

Resim 113 Resim 114) (Smith 1997)

Resim 113 PennHip methoduyla radyografi ccedilekim tekniği (Smith 1997)

Resim 114 PennHip methoduyla alınan radyografilerde distaksiyon ve

kompresyon goumlruumlntuumlleri A Distraksiyon Goumlruumlntuumlsuuml B Kompresyon Goumlruumlntuumlsuuml (Smith

1997)

PennHip youmlnteminde kullanılan distraksyon indeksi (DI) hayvan pasif haldeyken

kalccedila gevşekliğini oumllccedilmeye yarar yani hayvan tamamen rahatlamış iken kalccedila ekleminin

gevşeklik derecesini belirlemeyi amaccedillar (genel anesteziye bu yuumlzden gereksinim duyulur)

Sağlıklı kabul edilen ve KED gelişimi accedilısından en az risk teşkil eden hayvanlar grubuna

dahil edilen koumlpeklerde DI değeri 03 olarak saptanmıştır Riskli olarak kabul edilen yani

kalccedila displazisi oluşabilme olasılığı yuumlksek hayvanlarda DI değeri 07 veya daha yukarı

değerler olarak kabul edilmiştir (Resim 115) (Aktaş 2007)

A B

22

Resim 115 Distraksiyon indeksinin hesaplanmasındaki şematik goumlruumlnuumlm (Smith

1997)

110 Sağaltım

Kalccedila displazisinin sağaltımında kullanılan youmlntemler hayvanın yaşı klinik

semptomlar ve hasta sahibinin durumuna goumlre konservatif ve operatif olarak değişmektedir

(Slocum ve Slocum 1992 Altunatmaz ve ark 2003)

1101 Medikal Sağaltım

Kalccedila displazisinin ılımlı belirtilerine sahip veya topallığın ilk devrelerinde medikal

yaklaşımlar tercih edilebilir Her hastanın fiziksel durumu hareket edebilme yetisi ve

ccedilevresel şartlar en uygun sağaltım seccedileneğinin belirlenmesi iccedilin oumlnemlidir Hasta sıcak

tutulmalı eğer ccedilevre soğuk ise ortam kuru olmalıdır nemli havalar klinik belirtileri artırır

Aşırı kilo yangılı ekleme daha fazla gerilim ekler ve daha fazla ağrıya sebep olur bu

nedenle hastalarda ağırlık azaltma programları uygulanmalıdır (Olmstead 1998 Read

2000)

NSAID (Nonsteroidal Antienflamatuar Ajanlar) kullanılması Osteoarthritis‟ten

kaynaklanan ağrının dindirilmesi amacıyla NSAID (Nonsteroidal Antienflamatuar Ajanlar)

kullanılmaktadır NSAID‟ lar araşidonik asitten prostaglandinlerin sentezlenmesinden

sorumlu siklooksijenaz‟i engelleyerek ccedilalışır Prostaglandin sentezini engelleyerek

yangısal suumlre ve ağrı azaltılabilir Koumlpeklerde sıklıkla kullanılan NSAID‟ler aspirin

fenilbutazon ve meklofenamik asittir (Haan ve ark 1993 Olmstead 1998 Read 2000)

Aspirin kolay bulunması etkinliği ve ucuzluğu nedeniyle osteoarthritis

sağaltımında yaygın kullanım alanı bulur Koumlpeklerde mide mukozasını fazla irrite ettiği

23

iccedilin tamponlu form kullanılmaktadır Aspirin 25 mgkg dozunda ve 8 saat ara ile

verilmelidir (Haan ve ark 1993)

Fenilbutazon tamponlu aspirini tolare edemeyen koumlpeklerde 8 saat ara ile 10-15

mgkg dozunda kullanılır Uzun suumlreli kullanıldığında fenilbutazon‟un en belirgin yan

etkisi kemik iliği depresyonudur Dolayısıyla 2 haftadan daha uzun suumlre kullanılmamalıdır

(Olmstead 1998)

Meklofenamik asit osteoarthritis tedavisinde uzun doumlnem NSAID kullanımına

gerek duyulan hastalarda oumlnerilmektedir Guumlnde bir kez 11 mgkg dozunda kullanılır

(Olmstead 1998 Read 2000)

Carprofen narkotik olmayan indometazin‟ in hayvan modeli şeklinde ve yaklaşık

eşdeğer guumlccedilte analjezik ve antipiretik aktivitesi olan non-steroid antienflamatuar bir

ajandır Diğer nonsteroid antienflamatuar ilaccedillar gibi carprofen etki mekanizması

siklooksijenaz aktivitesinin inhibisyonu ile ilişkili olduğuna inanılmaktadır (Baruth ve ark

1986 Vane ve Botting 1996)

Kortikosteroidler Prednisone ve prednisolone gibi kortikosteroidler koumlpeklerde

osteoarthritis‟in tedavisinde yıllardır kullanılmaktadır Arthritis‟li eklemde gelişen

patolojik değişimler nedeniyle şekillenen rahatsızlıkların hızlı bir şekilde duumlzelmesinde

guumlccedilluuml ve etkili antienflamatuar ilaccedillardır Dejeneratif eklem hastalıklarında intraartikuumller

olarak kullanılmaktadır (Haan ve ark 1993 Olmstead 1998)

Vitamin Vitamin C koumlpeklerde kalccedila displazisinin oumlnlenmesi amacıyla

oumlnerilmektedir Yapılan bir ccedilalışmada gebelere ve yavrulara 18-24 aylık oluncaya kadar

vitamin C uygulanmasının kalccedila displazisinin engellenmesinde etkili olduğu bildirilmesine

karşın etki mekanizması tam olarak accedilıklanamamaktadır (Haan ve ark 1993) Yine kalccedila

displazisinde kullanılan glukozamin preparatları da hem eklemdeki hyaluronik asit iccedileren

eklem sıvısını artırırlar hem de eklem kıkırdağının onarımı iccedilin destek sağlarlar Fakat bu

tuumlr preparatlar medikal sağaltımda kullanılan ilaccedillar olarak duumlşuumlnuumllmemelidir (Remedions

ve Fries 1993)

Egzersiz Kalccedila eklemleri aşırı gevşek olan 6-16 haftalık yavrular guumlnluumlk olarak

yaptırılan egzersizler yararlı olmaktadır Bu amaccedilla hayvan sırt uumlstuuml yatırılır ve femurlara

uygun şekilde pozisyon verilir Guumlccedil kullanarak caput femoris‟in acetabulum iccediline

youmlnlenmesi sağlanır (Olmstead 1998)

24

1102 Operatif Sağaltım

11021 Musculus pectineus myectomisi

Bu operasyonun amacı adductor kasları serbestleştirip femurun abduksiyonunu

artırmaktır Bu şekilde acetabulum ile caput femoris‟in temas yuumlzeyi artarak eklem

kıkırdağının maruz kaldığı yuumlk ve aynı zamanda eklem kapsuumlluumlnuumln gerginliği de azaltılmış

olur Bu da ağrının azalmasını sağlar (Moses 2000)

11022 Juvenil pubic symphysiodesis (JPS)

Juvenil pubic symphysiodesis kalccedila displazisi youmlnuumlnden risk altında bulunan genccedil

koumlpeklerde profilaksi amacıyla uygulanan bir işlemdir Bu operasyonun amacı genccedil kalccedila

displazili koumlpeklerde pubic symphysiodesis uygulayarak eklemin ventralde buumlyuumlmesini

durdurup dorso laterale devam ettirmektir Bu teknik ile symphysis pubis‟in cerrahi

eksizyonu ve stabilizasyonu veya termal destruumlksiyonu ile symphyseal buumlyuumlme plaklarının

4 veya 5 aydan oumlnce kapanması sağlanır (Schulz ve Dejardin 2002)

11023 İntertrochanteric osteotomi

Koumlpeklerde femur inklinasyon accedilısı 1465deg olarak değişmektedir Kalccedila displazili

hayvanlarda bu accedilı 30 ya da 35 derece artmaktadır Bu operasyon ile hem fazla olan

inklinasyon accedilısı azaltılır hem de collum femoris‟in aşırı olan anteversiyon accedilısı duumlzeltilir

Amacı kalccedilada ağrıyı azaltmak ve kalccedilanın biyomekaniğini duumlzeltmektir (Remedions ve

Fries 1995 Piermattei ve Flo 1997)

11024 Eksizyon arthroplastisi

Caput ve collum femoris‟in osteotomisi ile oluşturulan ekzisyon arthroplastisi

eklemde granuumllasyon dokusu oluşturarak fonksiyonel iyileşme sağlama youmlntemidir Bu

operasyon kalccedila displazisi Legg-Calve Perthes tekrarlayan lukzasyonlar başarısız total

kalccedila protezleri acetabulum caput ve collum femoris kırıklarının sağaltımında da

kullanılmaktadır (Duff ve Campbell 1977 İki ve Sağlam 2004 Kuumlrkluuml 2010)

11025 Total kalccedila protezi

Total kalccedila protezi ccedileşitli nedenlerle hareket fonksiyonu azalmış ya da kaybolmuş

olan articulatio coxae‟da eklemin fonksiyonel işlevini yeniden kazandırmak amacı ile

yapılan bir operasyondur (Aslanbey 1996)

25

Total kalccedila protezi caput femoris ve collum femoris kırıkları coxarthrose‟lar

epifiz ayrılmaları aseptik caput femoris nekrozu yineleyen kalccedila ccedilıkıkları acetabulum

kırıkları romatoid arthritisler femur‟un proksimalinde gelişen kemik tuumlmoumlrleri ve kistleri

kalccedila boumllgesinde lokalize olan ağrılı travmatik ya da nontravmatik koumlkenli bozukluklarda

uygulanmaktadır (Gay 1963 Muumlller 1970 Wylie ve ark 1997)

11026 Uumlccedilluuml pelvik osteotomi (TPO)

TPO birbirinden bağımsız os pubis os ischii ve os ilium‟un osteotomilerinden

oluşur TPO acetabulum veya caput femoris‟te henuumlz dejeneratif eklem hastalığına ilişkin

sekonder değişiklikler başlamadan oumlnce kalccedila eklemin‟in stabilizasyonunun sağlanması

amacı ile genccedil koumlpeklerde uygulanan operatif sağaltım youmlntemidir (Piermattei ve Flo

1997) TPO yapılmasını sınırlandıran en temel faktoumlr dejeneratif osteoarthritis‟in

derecesidir Ciddi osteoarthritis‟li hastalarda bu operasyon uygulanmamalıdır (Remedions

ve Fries 1993 Black 2000) İkili pelvik osteotomide (DPO) ise yalnızca os pubis ve os

ileum osteotomileri yapılarak DPO plakaları uygulanır (Vezzoni 2010)

11027 Kalccedila eklemi kapsulası denervasyonu

Eklem kapsuumlluumlnuuml innerve eden cranial gluteal sinirin rami articularisi ile siyatik

sinirin rami articularisinin yıkımlanmasıyla ağrının ortadan kaldırılmasına youmlnelik bir

operasyondur (Kinzel ve ark 2002)

11028 DARthroplasti

110281 Tanım

DARthroplasti iliumdan alınan kemik greftin eklem kapsuumllasına destek olacak

şekilde acetabulumun dorsal kenarına taşınarak boumllgenin daha uzun bir hale getirilmesi ve

caput femorisin daha derin bir soket iccedilerisine tam olarak oturmasını sağlamak amacı ile

uygulanan bir tekniktir (Hupp ve ark 2007 Slocum ve Slocum 2009 Gahring 2011)

İlk olarak 1920 li yıllarda insan hekimliğinde kullanım alanı bulmuştur Veteriner

hekimliği alanındaki ccedilalışmalar Dobbelaar tarafından 1962 yılında oto ve

homotransplantasyon tekniği kullanılarak başlatılmıştır Bu youmlntemde pelvis‟ ten bir parccedila

alınarak elde edilen otohomolog doku dorsal acetabular kenara yerleştirilmiştir Bu işlem

sonucunda yabancı cisim reaksiyonu oluşmamış ve ilerleyen zamanlarda boumllgede ccedilok ciddi

26

bir kallus dokusu şekillenmiş ve hayvanlar yaşamlarının geri kalan kısmını ağrısız bir

şekilde devam ettirmişlerdir (Dobbelaar 1963 Muumlller 2011)

Resim 116 DARthroplasti operasyonu iccedilin kemik greftinin alındığı ve uygulandığı yerin

iskelet uumlzerindeki ve radyografideki goumlruumlntuumlsuuml A Kemik greftinin alındığı yer B Kemik

greftinin uygulandığı yer C Uygulanan greftin radyografik goumlruumlntuumlsuuml (Luck 2011)

110282 Endikasyon

Bu teknik eklem yuumlzeyinde dejeneratif değişikliklerin yeni başladığı TPO iccedilin geccedil

kalınmış olgularda kullanılabilmektedir (Hupp ve ark 2007 Slocum ve Slocum 2009

Gahring 2011) DARthroplasti‟ nin osteoartrozun goumlruumllmeye başladığı TPO iccedilin geccedil

kalınmış olgular ile total kalccedila protezine aday olgular arasındaki boşluğu kapattığını total

kalccedila protezinin de pahalı ve uygulanabilirliğinin zor olması nedeniyle DARthroplasti‟ nin

bir kat daha oumlnem kazandığını ifade etmektedir (Hupp ve ark 2007 Gahring 2011)

Gahring (2011) DARthroplasti‟ nin kalccedila ekleminin biyomekaniğini bozmadığına kalccedila

eklemini sabitleştirdiğine DARthroplasti sonrasında boumllgesel anatomi değiştirilmediği

iccedilin uygulanabilecek diğer tekniklerin de oumlnuumlnuumln kapatılmadığına dikkat ccedilekmektedir

Ayrıca erişkin olmayan koumlpeklerde oumlzellikle 2 yaşından buumlyuumlk olan ve caput femoris ve

acetabulumun kıkırdak boumllgelerinin etkilendiği eklem yuumlzeyi dejenerasyonlarının başladığı

hayvanlarda uygulanmaması gerektiğini belirtmektedir

A B

C

27

Slocum ve Slocum (2009) kalccedila ekleminde meydana gelen dejeneratif değişimlerin

şiddetine goumlre tekniği standart minoumlr ve majoumlr DARthroplasti olarak

sınıflandırmaktadırlar Kalccedila ekleminin lukzasyona uğradığı caput femorisin eklem

kapsuumlluumlne dayandığı lig caputis ossis femorisin maksimum gerilme noktasına ulaştığı

olgularda standart DARthroplasti acetabulumun yerleşiminde herhangi bir anormalliğin

goumlzlenmediği ancak derinliğinde bir sığlaşmanın dikkati ccedilektiği olgularda minoumlr

DARthroplasti displazinin şiddetli lig caputis ossis femorisin yıkımlandığı buna bağlı

olarak caput femoris‟ in laterale ve dorsale yer değiştirdiği şiddetli ağrı yangı ve aşırı

şekilde sinoviyal sıvı birikimi goumlzlenen olgularda youmlntemi majoumlr DARthroplasti olarak

isimlendirmektedirler

Gahring (2011) minor DARthroplastide ala ossis ileum‟ dan alınan tek

kortikokanseloz greft kullanırken standart DARthroplastide 2 kortikokanselloumlz greft

major DARthroplastide ise 2‟ nin uumlzerinde kortikokanselloumlz greft kullanmaktadır

110283 Operasyon tekniği

İki aşamadan oluşmaktadır İlk olarak kortikokanseloz kemik greftin ileumdan

alınması ve daha sonra da alınan parccedilanın dorsal acetabular kenara yerleştirilmesidir

(Resim 116) (Dobbelaar 1963)

Ala osis ilinin cranio-dorsalinden alınan kemik greft gerekli oumllccediluumlmler yapılarak

yarım yay şeklinde hazırlanır kalccedila eklemi ve oumlzellikle kapsuumllası zarar goumlrmeden kaslar

diseke edilir kemik greft dorsal kenara kortikal kemik vidası ile yerleştirilir (Slocum ve

Slocum 1998 Ferreira ve ark 2007 Hupp ve ark 2007)

Operasyon genel anestezi (tercihen inhalasyon anestezisi) altında gerccedilekleştirilir

Koumlpek lateral pozisyonda tespit edilir Boumllge genişccedile tıraş ve dezenfekte edilir Operasyon

boumllgesi steril serviyetlerle sınırlandırılır (Hupp ve ark 2007)

Ala osis iliumrsquodan greft eldesi Deri ensizyonu spina iliaca dorsalis cranialis

uumlzerinde cranial olarak başlar ve kalccedila eklemi yakınına kadar orta hatta paralel bir şekilde

caudal olarak devam eder Spina iliaca dorsalis cranialis ndash caudalis‟leri accedilığa ccedilıkarmak

iccedilin subkutan dokular gluteal fascia ve yağ dokusu aynı hat uumlzerinden ensize edilir

Suumlngerimsi kemik grefti toplanması ve kırıklarda olduğu gibi sadece ala osis ilii‟ nin

lateral (gluteal) yuumlzeyinin accedilığa ccedilıkarılması gerekirse spina iliaca dorsalis caudalis

oumltesinde sonlanacak şekilde m gluteus medius‟ un periostal origosuna spina iliaca

dorsalis cranialis‟ in yakınında ilium‟un lateral kenarı uumlzerinde uumlzerinde bir ensizyon

28

yapılır Daha sonra kemik kesiciler kullanılarak ileum kanadından bir kesit greft olmak

uumlzere elde edilir (Piermattei ve Flo 1997 Hupp ve ark 2007)

Dorsal acetabular kenara yaklaşım Operasyon kalccedila eklemi uumlzerinde trochanter

hizasından ligamentum sacrotuberaleye kadar uzanan m biceps femorisin cranialine

paralel lineer bir deri ensizyonu ile başlatılır Fascia kesilerek m biceps femoris caudale

m gluteus superficialis ve m gluteus medius craniale doğru ekarte edilerek boumllge accedilığa

ccedilıkartılır Bu noktada eklem kapsuumlluuml sadece m gluteus profundus ve m gemellus‟ un

cranial kısmının arasından palpe edilebilir Eklem kapsuumlluumlnuumln kastan ayrı seyreden caudal

kısmı kemikten ve acetabulum caudalinden serbestleştirilir M gluteus profundus eklem

kapsuumlluumlnden ve pelvisten acetabulumun posterior ve uumlst kısmını ortaya ccedilıkarmak iccedilin

yukarıya kaldırılır Acetabulumun lateral korteksinin etrafına 35 mm lik korumalı matkap

ile yaklaşık 6-10 delik accedilılır Bu aşamada eklem kapsuumllasını perfore etmemeye oumlzen

goumlsterilir İleumdan elde edilen ve yarım ay şeklinde hazırlanan kortikokanseloz kemikte

proximal median distal de birer delik accedilılır Daha sonra 2-0 PDS (Ethicon) ile

acetabulumun lateral korteksine accedilılan deliklerden geccedilirilen ipliklerle karşı karşıya dikilir

Bu greft eklem kapsuumllasının proximal noktasından m gluteus profundusun altından

geccedilecek şekilde iplikler youmlnlendirilerek dikilmelidir Greftler kan akımını engellemeyecek

şekilde oumlnceden accedilılmış deliklerden acetabulum ile temas ederler Kortikospongiyoumlz

şeritler ayrıca eklem kapsuumlluumlnuumln serbest kalan kısmına yerleştirilirler M gluteus

profundus m obturatorius internus‟ un cranial kenarına greftleri korumak amacı ile

dikilir M biceps femoris m gluteus‟un fascia‟ sı birlikte dikilir Daha sonra deri rutin

tarzda kapatılır (Slocum ve Slocum 1998 Hupp ve ark 2007)

İyileşme suumlrecinde implant operasyonu izleyen 2-3 hafta sonrasında dorsal kenar

uumlzerindeki periosta bağlanmaya başlar Koumlpeğin 6 hafta suumlre ile hareketlerinin kısıtlanması

ve tasma ile dolaştırılması gerekir 6 haftadan sonra yavaş yavaş hayvana verilen yuumlkuumln

artırılmasına ve 10 haftadan sonra tasmasız serbest dolaşmasına izin verilir Destek olarak

konulan kortikal vidaların da boumllgeden uzaklaştırılmamasında yarar vardır (Slocum ve

Slocum 1998 Hupp ve ark 2007)

Gahring (2011) toplam 11 klinik olgu uumlzerinde uygulanan (doumlrduumlne unilateral

doumlrduumlne bilateral DARthroplasti uumlccediluumlne de bir tarafına TPO diğer tarafına DARthroplasti)

DARthroplasti‟nin 1-3 yıl suumlre ile klinik ve radyolojik olarak izlendiğini belirtmektedir

Elde edilen sonuccedillarda herhangi bir ağrıya rastlanmadığını ve hareket accedilısından

hayvanların oldukccedila aktif olduklarını bildirmektedir Ayrıca bu suumlrede hasta sahiplerinin

29

goumlruumlşlerinin de aynı doğrultuda olduğunu bir tarafına DARthroplasti diğer tarafına TPO

uygulanan koumlpeklerin uzun doumlnem sonuccedilları karşılaştırıldığında DARthroplasti uygulanan

kalccediladaki sonuccedilların TPO uygulanan kalccediladakilere oranla daha uumlstuumln olduğuna dikkat

ccedilekmektedir Koumlpeklerin klinik olarak 64‟ uumlnuumln muumlkemmel 36‟ sının ise iyi

olduğunu ifade etmektedir

30

2 GERECcedil YOumlNTEM

21 Gereccedil

Ccedilalışma materyalini ADUuml Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Kliniğine kalccedila eklemi

displazisi (KED) şikacircyeti ile getirilerek klinik ve radyolojik muayeneleri yapılan değişik

ırk (4 Alman Ccediloban Koumlpeği 4 Golden Retriever 3 Labrador Retriever 3 Kangal 2

Rottweiller 2 melez 1 Boxer ve 1 Mastif) yaş (4ndash24 ay) ve cinsiyette (13 erkek 7 dişi)

toplam 20 (yirmi) adet koumlpek oluşturdu Koumlpeklerden biri (10 numaralı vaka-Alman ccediloban

koumlpeği dişi) operasyondan sonra 3 aylık doumlnem iccedilerisinde trafik kazası sonucu oumllduuml ve

ccedilalışmadan ccedilıkarıldı Dolayısıyla uzun doumlnem değerlendirmeler toplam 19 koumlpek uumlzerinde

gerccedilekleştirildi (Ccedilizelge 21)

Ccedilalışma ADUuml- HADYEK‟in 13062008 tarih ve 2008023 sayılı onayı ile Adnan

Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Hayvan Hastanesinde gerccedilekleştirildi

Ccedilizelge 21 Ccedilalışmayı oluşturan koumlpeklerin ırk yaş ve cinsiyet dağılımları

Irk Yaş Cinsiyet

1 Melez 11 Aylık Erkek

2 Kangal 15 Aylık Erkek

3 Labrador Retriever 8 Aylık Erkek

4 Kangal 6 Aylık

Erkek

5 Rottweiller 8 Aylık Dişi

6 Kangal 4 Aylık

Erkek

7 Alman Ccediloban Koumlpeği 6 Aylık

Dişi

8 Melez 12 Aylık Dişi

9 Mastif 55 Aylık Erkek

10 Alman Ccediloban Koumlpeği 11 Aylık

Dişi

11 Labrador Retriever 8 Aylık Dişi

12 Alman Ccediloban Koumlpeği

55 Aylık Erkek

13 Golden Retriever 13 Aylık Erkek

14 Boxer 24 Aylık Erkek

15 Golden Retriever 12 Aylık

Erkek

16 Golden Retriever 8 Aylık Dişi

17 Alman Ccediloban Koumlpeği

5 Aylık Erkek

18 Golden Retriever 55 Aylık Dişi

19 Labrador Retriever 6 Aylık Erkek

20 Rottweiller 12 Aylık

Erkek

31

22 Youmlntem

221 Preoperatif Muayeneler

2211 Preoperatif klinik muayeneler

Alınan anamnez bilgilerinden sonra her koumlpeğin sedasyonsuz ve sedasyonlu klinik

muayenesi yapıldı Sedasyonsuz klinik muayenede ilk oumlnce yuumlruumlme ve koşturma

denemeleri yapılarak hayvanın yuumlruumlyuumlşuuml ve hareketleri değerlendirildi İnspeksiyonda

pelvik ve gluteal kasların durumuna bakıldı (Resim 21) Daha sonra abduksiyon eksternal

rotasyon testi kalccedila ekstensiyon testi duruş testi ve topallık testleri uygulandı Abduksiyon

eksternal rotasyon kalccedila ekstensiyon ve duruş testleri ağrının varlığı veya yokluğu

accedilısından değerlendirildi Ayakta duruş testinde hayvanın oumln ayakları kaldırılarak

reaksiyon verme durumları hiccedil bazen ve her zaman reaksiyon veriyor olarak

değerlendirildi Topallık testinde hastanın topallama durumu ve ekstremiteye ağırlık verme

dereceleri kontrol edildi Buna goumlre 0 derece topallık yok 1 derece hafif duumlzeyde aksak

yuumlruumlyuumlş 2 derece topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veriyor 3 derece topallık var

ekstremiteye suumlrekli ağırlık vermiyor 4 derece topallık var ekstremiteye hiccedil yuumlk vermiyor

şeklinde değerlendirildi Aktivite testinde hasta sahiplerinden alınan bilgiler doğrultusunda

hastaların guumln iccedilindeki hareketleri normal kısıtlı ve ccedilok kısıtlı olarak değerlendirildi

Resim 21 Ccedileşitli vakalara ait preoperatif goumlruumlntuumller A 13 nolu olgunun preoperatif

goumlruumlnuumlmuuml 13 aylık erkek golden retriever B 14 nolu olgunun preoperatif goumlruumlnuumlmuuml 2

yaşlı erkek boxer

2212 Preoperatif radyolojik muayeneler

Radyolojik muayenelerde ADUuml Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalında

bulunan Comed Marka (Comed Medical System Korea) 150 Kv 500mAS guumlcuumlnde

A B

32

hareketli ve bucky‟ li masaya sahip roumlntgen cihazı kullanıldı Roumlntgen filmlerinin

banyoları Colenta Marka (Mediphot 900E Avusturya) tam otomatik roumlntgen banyo

cihazında yapıldı

Sedasyon altındaki koumlpeklerin klinik muayeneleri tamamlandıktan sonra kalccedila

ekleminin roumlntgenleri ccedilekildi Standart OFA pozisyonunda grafiler alınmak uumlzere koumlpekler

sabit roumlntgen cihazının masasına yerleştirilen x-ray yatağı uumlzerine sırt uumlstuuml konularak film

kaseti uumlzerine kalccedila kısmı gelecek şekilde yatırıldı Arka ayaklar bir yardımcı tarafından

diz ve tarsal eklemler tam olarak gerdirilene kadar ccedilekildi Bacaklar femurlar birbirleri ile

paralel olana kadar addukte edildi Femurlar patellalar dorsal olarak merkezlenene kadar

iccedileri doğru doumlnduumlruumllduuml Bu pozisyonda kalccedila ekleminin radyografik goumlruumlntuumlleri alındı

(Resim 22) Elde edilen roumlntgen filmleri uumlzerinde Norberg skalası kullanılarak Norberg

accedilıları belirlendi Ayrıca caput femoris ve acetabulum dejeneratif değişikliklerin varlığı

youmlnuumlnden de değerlendirildi

222 Postoperatif Muayeneler

2221 Postoperatif klinik muayeneler

Operasyon yapılan koumlpeklerin ilk postoperatif muayeneleri hastaların dikişlerinin

alınması iccedilin ccedilağrıldığı 10 guumlnde yapıldı Koumlpeklerin uumlrinasyon defekasyon

palpasyondaki tepkileri yuumlruumlme aktiviteleri duruş pozisyonları değerlendirildi Bu suumlre

zarfında hasta sahiplerine hayvanların ani hareketlerini engellemek iccedilin belirli bir suumlre

kafes istirahatı yaptırmaları oumlnerildi

2222 Postoperatif radyolojik muayeneler

Operasyondan sonra 1 ve 3 ay ve 12 aylarda standart ventro-dorsal pozisyonda

sedasyon altında pelvis boumllgesinin standart OFA pozisyonunda radyografileri alınarak

Norberg Accedilısı caput femoris ve acetabulum‟daki dejenerasyonlar youmlnuumlnden

değerlendirildi (Resim 22)

33

Resim 22 Standart OFA pozisyonunda radyografilerin alınması A X-ray yatağı

uumlzerinde koumlpeğe pozisyon verirken B Diz ve tarsal eklemin gerdirilmesi C Femurların

birbiri ile paralel olması iccedilin bacakların addukte edilmesi

223 Anestezi

Tuumlm koumlpekler 12 saatlik accedillığı takiben 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg

kg Egevetreg) deri altı yolla uygulanarak anestezinin antikolinerjik premedikasyonu yapıldı

Sedatif ndash analjezik premedikasyon iccedilinse 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20

mgkg Egevetreg) in kas iccedili enjeksiyonu uygulandı 10 dakika sonra 5 mgkg ketamine

hydrochloride (Alfamine 100mgkg Egevetreg) in damar iccedili enjeksiyonu ile induumlksiyon

gerccedilekleştirildi Takiben koumlpeklere endotracheal tuumlp yerleştirildi ve yarı kapalı anestezi

cihazı ile (SMS 2000 Klasik Vent ndash V Marka SMS Tıbbi Cihaz Elek Elekt İnş Teks

Turz Oto San ve Tic Ltd Şti Ankara) 2 lik konsantrasyonda isoflurane (İsoflurane -

USP Adekareg

) solutulması ile anestezi suumlrduumlruumllduuml (Resim 23C)

A B

C

34

Resim 23 Hastanın operasyona hazırlanmasına ait goumlruumlntuumller AOperasyon boumllgesinin

tıraşlanmış goumlruumlntuumlsuuml B Operasyon boumllgesinin antiseptik solusyonla sterilize edildiği

goumlruumlntuuml C Hastanın entuumlbasyonu yapıldıktan sonra operasyon masasındaki goumlruumlntuumlsuuml

224 Modifiye DARthroplasti Tekniği

Operasyon sırasında asepsi ve antisepsi kuralları titizlikle yerine getirilerek

boumllgenin tıraş ve dezenfeksiyonu sonrası operasyon sahası steril serviyet bezleri ile

sınırlandırıldı (Resim 23 Resim 24) Kalccedila eklemine dorsal intergluteal yaklaşımla

ulaşıldı Deri ensizyonu trochanter major uumlzerinde odaklanıp femurun cranialine

seyrederek distalde femurun frac14‟uumlne kadar devam etti proksimalde ise craniale doğru

kıvrılıp dorsal orta hatta yakın sonlandırıldı Deri kenarları diseke ve retrakte edilerek

ensizyon proksimalde m gluteus superficialisin cranial sınırı boyunca fascia gluteus‟a

doğru uzatıldı Collum femoris boyunca yapılan kuumlt diseksiyon ve ayırmalar ile dorsalde

m gluteus medius ve profundus lateralde m vastus lateralis ve medialde m rectus femoris

ekarte edilerek eklem kapsuumllasına ulaşıldı Dorsal acetabular kenar uumlzerindeki yapışmalar

elevatoumlr ile uzaklaştırılarak kalccedila ekleminin dorsal duvarı accedilığa ccedilıkarıldı Bu arada

A B

C

35

karşılaşılan kuumlccediluumlk kanamalar ligatuumlr veya elektrokoterizasyon ile durduruldu Daha sonra

koumlpeklerin 13 kostası uumlzerinde yapılan deri ensizyonu ve diseksiyonu takiben kosta

columna vertebralise bağlantı yerinden kesilerek ccedilıkartıldı Bu arada şekillenen kanamalar

da ligatuumlr veya elektrokoterizasyon ile durduruldu Ccedilıkartılan kosta 2‟şer santimetrelik 3

eşit parccedilaya boumlluumlnerek serum fizyolojik emdirilmiş steril gazlı bez iccedilerisine alındı (Resim

25) Daha sonra ccedilıkartılan kosta parccedilaları dorsal duvara dril ile eşit aralıklarda accedilılan 3

deliğe horizontal hatta dik gelecek şekilde ccedilakıldı (Resim 26 Resim 27) Boumllge rutin

youmlntemle kapatıldı (Resim 28)

Olası enfeksiyonlara karşı tuumlm olgulara postoperatif 7 guumln boyunca 20000 İUumlkg

dozunda Penisilin G Prokain + Penisilin G Potasyum (İecilline flakon 400000 İUuml

İEUlagayreg) ve 2 mgkg dozunda carprofen (Rimadyl tablet 20 mg Pfizer

reg) kullanılması

oumlnerildi Operasyon boumllgesi povidon iyot (Batticon Adekareg

) ile temizlendi Koumlpekler

postoperatif 10 guumln 1 ay 3 ay ve 1 yılda klinik ve radyolojik olarak kontrol edildiler

36

Resim 24 13 costa‟ nın ccedilıkartılmasına ait goumlruumlntuumller A Costa uumlzerine deri ensizyonu B

Costa‟ nın periostunun ayrılması C Costanın accedilığa ccedilıkarılması ve kesilmesi D Costa‟ nın

periostunun dikilmesi E Subkutan dokunun kapatılması F Derinin kapatılması

A B

C D

E F

37

Resim 25 13 costa‟ nın kortikokanselloumlz kemik grefti olarak hazırlanması A Costa‟nın

steril serviyet uumlzerine alınması B Costa‟ nın 2‟ şer cm‟ lik parccedilalara boumlluumlnmesi C

Boumlluumlnmuumlş parccedilaların ortadan ikiye boumlluumlnmesi D Costa parccedilalarının kama şekline

getirildikten sonraki goumlruumlntuumlsuuml

A B

C D

38

Resim 26 Dorsal acetabular kenara yaklaşım ve greftlerin yerleştirilmesi iccedilin deliklerin

accedilılması A Boumllgenin steril serviyetler ile sınırlandırılması B Deri ensizyonu C Accedilılacak

deliklerin yerlerinin belirlenmesi D Matkap ile greft yerleştirilecek deliklerin accedilılması E

Deliklerin teplenmesi

A B

C

D E

39

Resim 27 Greft‟ lerin yerleştirilmesi ve boumllgenin kapatılması A Greft‟lerin dorsal

acetabular kenar uumlzerindeki deliklere yerleştirildikten sonraki goumlruumlnuumlmuuml B Kasların ve

facia‟nın kapatılması C Derialtı dokuların kapatılması D Derinin kapatılması

A B

C D

40

Resim 28 Hayvanların operasyon sonrası genel goumlruumlntuumlleri A Operasyon sonrası

boumllgenin goumlruumlntuumlsuuml B Dikiş hattının betafix ile kapatılması C-D Hastaların operasyon

sonrası goumlruumlntuumlleri

225 İstatistiksel Analiz

Norberg accedilısı değerleri varyasyonunun kontroluuml iccedilin dağılım analizleri Shapiro-

Wilk testi kullanılarak yapıldı Norberg accedilısı değerleri normallik varsayımlarını

karşılamadığından operasyon oumlncesi ve postoperatif doumlnemler arasındaki farklar Friedman

testi ile değerlendirildi Yapılan uygulamanın postoperatif etkisi istatistiksel olarak oumlnemli

bulunduğunda etkinin operasyon sonrası hangi doumlnem ya da doumlnemlerden kaynaklandığını

belirlemek iccedilin post hoc Wilcoxon testi yapıldı Topallık ayakta durmada guumlccedilluumlk yuumlruumlyuumlş

aktivitesi gibi ordinal veriler de aynı istatistiksel youmlntemler ile değerlendirildi

Nominal veriler (ağrı testleri) Cochran Q testi ile değerlendirildi Yapılan

uygulamanın postoperatif etkisi istatistiksel olarak oumlnemli bulunduğunda etkinin operasyon

A B

C D

41

sonrası hangi doumlnem ya da doumlnemlerden kaynaklandığının analizi iccedilin post hoc McNemar

testi yapıldı Ple005 (alfa yanılma duumlzeyi) anlamlı olarak kabul edildi Verilerin analizi

Statistical Package for the Social Sciences (SPSS for Windows version 150 seri no

416a1604ed18748d3f27) paket programı ile gerccedilekleştirildi (Winer ve ark 1991) Sonuccedillar

ortalama plusmn standart hata (SH) şeklinde verildi

42

3 BULGULAR

31 Preoperatif Bulgular

311 Preoperatif Klinik Muayene Bulguları

Alınan anemnez bilgilerinde hayvanların yuumlruumlmede isteksiz oldukları ccedilabuk

yoruldukları kalccedilalarını sallayarak yuumlruumlduumlkleri merdiven ccedilıkarken ve inerken zorluk

ccedilektikleri ve zıplama hareketlerini yapamadıkları bildirildi Bu veriler doğrultusunda

hayvanların kalccedila displazisi accedilısından değerlendirilmesi uygun goumlruumllerek gerekli klinik ve

radyolojik tanı youmlntemleri uygulandı

Yapılan yuumlruumltme ve koşturma denemelerinde toplam 19 hayvanın 1‟ inde 0 derecede

9‟ unda 1 derece 5‟ inde 2 derece 3‟uumlnde 3 derece 1 inde 4 derece topallık goumlzlendi

Ancak 0 ve 1 derecedeki koumlpeklerin de sallantılı yuumlruumlyuumlşle birlikte merdiven ccedilıkmada

zorlandıkları ayakta durma testinde rahatsız oldukları ve erken yoruldukları goumlruumllduuml

Pelvis ve gluteal boumllge kaslarının da hafif atrofik olduğu dikkati ccedilekti Abduksiyon

eksternal rotasyon testi kalccedila ekstensiyon testi ve duruş testleri sonucu kalccedila ekleminden

kaynaklanan bir ağrı olduğu saptandı Kalccedila ekstensiyon testinde tuumlm olgular pozitif ağrı

reaksiyonu verirken 5 ve 13 nolu hastaların abduksiyon eksternal rotasyon testi ve duruş

testinde ağrı reaksiyonu vermediği tespit edildi Bu hastaların norberg accedilı değerlerine goumlre

operasyona alınmasına karar verildi (Ccedilizelge 37)

312 Preoperatif Radyolojik Muayene Bulguları

Koumlpeklere ait roumlntgen filmleri uumlzerinde yapılan oumllccediluumlmler sonucunda elde edilen

Norberg accedilılarına ait ortalamalar Ccedilizelge 31‟de verildi Radyolojik muayeneler sonucunda

16 olguda (1 2 3 4 5 7 8 9 11 12 13 14 15 16 17 18 numaralı olgular) unilateral 4

olguda (6 10 19 20 numaralı olgular) ise bilateral KED saptandı Bunlardan 11 olguda

sağ 5 olguda sol 4 olguda ise her iki tarafa DARthroplasti uygulanmasına karar verildi

43

Ccedilizelge 31 Standart OFA pozisyonunda norberg accedilılarının değerlendirme sonuccedilları

Accedilı

Doumlnem

Norberg accedilıları (n =22)

Preoperatif doumlnem 9232plusmn204a

Postoperatif 3 ay 940plusmn194a

Postoperatif 1 yıl uumlstuuml 9536plusmn195b

ab Aynı Suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir ( plt001)

32 Postoperatif Bulgular

321 Postoperatif Klinik Muayene Bulguları

Klinik ve radyolojik olarak kalccedila displazisi teşhisi konan 20 olgudan 11 tanesinin

sağ tarafına 5 tanesinin sol tarafına ve 4 tanesininde her iki tarafına DARthroplasti

operasyonu uygulandı Operasyon suumlreleri ortalama 90 10 (80-100) dakika suumlrduuml

Koumlpeklerin operasyondan hemen sonra ayakta ve hareketli oldukları goumlzlendi

Postoperatif 5 ile 8 guumlnler arasında 3 koumlpekte kostanın alındığı boumllgede koleksiyon

şekillendi Bunlardan biri fakuumllte dışında oumlzel veteriner kliniklerinde tedavi edilirken ikisi

ise kliniğimizde uygun şekilde tedavi edildi Koumlpeklerin operasyondan sonra zıplama

koşma ve kalccedila ekleminin abduksiyonuna neden olabilecek hareketlerinin engellenmesi

oumlnerildi Hasta sahipleri tarafından postoperatif periyotta hayvanların operasyon oumlncesi

klinik tabloya goumlre hızlı bir duumlzelme goumlsterdiği bildirildi İleri zamanlarda yapılan

kontrollerde herhangi bir komplikasyon goumlzlenmedi

Postoperatif 3 aylık doumlnemdeki kontrollerde 19 hayvanın 10‟ unda 0 derecede 6‟

sında 1 derece 2‟sinde 2 derece 1‟inde 3 derece topallık goumlzlenirken 4 derece topallık

hiccedilbir hayvanda goumlzlenmedi Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemdeki kontrollerde ise 19

hayvanın 17‟ sinde 0 derecede 1‟ inde 1 derece 1‟ inde 2 derece topallık goumlzlenirken 3

ve 4 derece topallıklar hiccedilbir hayvanda goumlzlenmedi Uygulanan ağrı testlerinde operasyon

uygulanan 22 kalccedila eklemi iccedilin kalccedila ekstensiyon testinde 3 aylık doumlnemde 12 eklemin

ağrı reaksiyonu vermediği 1 yıllık doumlnemde ise 20 kalccedila ekleminde ağrının ortadan

kalktığı fakat 6 ve 19 nolu olgularda hafif derecede ağrı hissinin olduğu tespit edildi

Abduksiyon eksternal rotasyon testinde preoperatif doumlnemde ağrı tespit edilen 20 kalccedila

ekleminden 3 aylık doumlnemde 16 kalccedila ekleminde ağrı ortadan kalkarken 1 yıllık doumlnemde

44

20 kalccedila ekleminde ağrıya rastlanmadı 6 ve 19 nolu olgularda ise yine hafif derecede ağrı

tespit edildi Duruş testi sonuccedillarında ise 3 aylık doumlnemde 10 hayvan ayakta durmakta

guumlccedilluumlk yaşamazken 7 hasta bazen 2 hasta ise ccediloğunlukla guumlccedilluumlk yaşadı 1 yıllık doumlnemde

ise 6 ve 17 nolu hastalar dışında ayakta durma guumlccedilluumlğuumlnuumln tamamen ortadan kalktığı bu iki

hastada da bazen guumlccedilluumlk yaşandığı saptandı (Ccedilizelge 37)

322 Postoperatif Radyolojik Muayene Bulguları

Operasyon uygulanan olgularda 3 aylık doumlnem Norberg accedilı bulgusu 940plusmn194 (74-

104) olarak belirlendi 1 yıllık doumlneme ait Norberg accedilı bulgusu ise 9536plusmn195 (72-105)

olarak kaydedildi (Ccedilizelge 31)

33 Uygulanan Testlere İlişkin İstatistiksel Sonuccedillar

331 Kalccedila Ekstensiyon Testi Sonuccedilları

Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları Ccedilizelge 32‟de sunuldu Uygulanan kalccedila

ekstensiyon testine goumlre post hoc MacNemar test sonucu preoperatif doumlnem ile postoperatif

3 aylık doumlnem arasında istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt0001) preoperatif doumlnem ile

Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt0001) ve

postoperatif 3 aylık doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında ağrı bulgusunun

goumlzlenmemesi accedilısından istatistiksel olarak anlamlı (plt001) idi (Resim 31)

Ccedilizelge 32 Kalccedila ekstensiyon testi sonuccedilları

Ağrı (n)

Doumlnem

Yapılan ağrı değerlendirmelerı (n = 22)

Ağrı Yok Ağrı Var

Preoperatif Doumlnema

0 22

Postoperatif 3Ayb 12 10

Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemc

20 2

abc Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt0001)

45

332 Abduksiyon Eksternal Rotasyon Testi Sonuccedilları

Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları Ccedilizelge 33‟de sunuldu Preoperatif

doumlnem değeri postoperatif 3 ay doumlnem değeri ile kıyaslandığında post hoc MacNemar test

sonucu ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi istatistik accedilısından oumlnemli (plt0001) preoperatif

doumlnem değeri postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem değeri istatistik accedilısından oumlnemli (plt0001)

postoperatif 3 ay doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem sonuccedilları ise istatitik accedilısından

oumlnemsiz bulundu (pgt005) (Resim 31)

Ccedilizelge 33 Abduksiyon eksternal rotasyon testi sonuccedilları

ab Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt0001)

333 Ayakta Duruş Testi Sonuccedilları

Ayakta duruş testi sonuccedilları Ccedilizelge 34‟de sunuldu Ayakta duruş testi sonuccedilları

(post hoc Wilcoxon test) preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık doumlnemde (plt0001)

postoperatif 3 aylık ile post operatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem arasında (plt0001) ve preoperatif

doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemler arasında ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi

accedilısından (plt001) istatistiksel olarak anlamlı bulundu (Resim 31)

Ağrı (n)

Doumlnem

Yapılan ağrı değerlendirmelerı (n=22)

Ağrı Yok Ağrı Var

Preoperatif Doumlnema

2 20

Postoperatif 3Ayb

16 6

Postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnemb 20 2

46

Ccedilizelge 34 Ayakta duruş testi sonuccedilları

Reaksiyon ()

Doumlnem

Hiccedil Reaksiyon

Vermiyor

Bazen Reaksiyon

Veriyor

Her zaman

Reaksiyon Veriyor

Preoperatif doumlnema

106 526 368

Postoperatif 3 ayb

579 368 53

Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc

895 105 0

abc Farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt001)

334 Aktivite Testi Sonuccedilları

Aktivite testi sonuccedilları Ccedilizelge 35‟de sunuldu Buna goumlre post hoc Wilcoxon test

sonucu preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık doumlnem (plt0001) postoperatif 3 Aylık

doumlnem ile post operatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem (plt001) ve preoperatif doumlnem ile postoperatif 1

yıl uumlstuuml doumlnem arasında ağrı bulgusunun goumlzlenmemesi accedilısından (plt0001) istatistiksel

olarak anlamlı bulundu

Ccedilizelge 35 Aktivite testi sonuccedilları

Aktivite ()

Doumlnem

Normal Aktivite Kısıtlı Aktivite Ccedilok kısıtlı

Aktivite

Preoperatif doumlnema

0 474 526

Postoperatif 3 ayb

368 526 106

Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc

789 211 0

abc Farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir (plt001)

335Topallık Testi Sonuccedilları

Topallık testi sonuccedilları Ccedilizelge 36‟da sunuldu Hastalarda uygulanan topallık

testine goumlre post hoc wilcoxon test sonucu preoperatif doumlnem ile post operatif 3 aylık

doumlnem arasında (plt0001) postoperatif 3 ay ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem (plt0001) ve

preoperatif doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml doumlnem değerleri arasında (plt0001) topallık

bulgusunun goumlzlenmemesi accedilısından istatistiksel accedilıdan anlamlılık vardı

47

Ccedilizelge 36 Topallık testi sonuccedilları

Derece ()

Doumlnem

0 1 2 3 4

Preoperatif doumlnema

53 368 368 158 53

Postoperatif 3 ayb

421 421 105 53 0

Postoperatif 1 yıl uumlstuumlc

842 105 53 0 0

abc Aynı suumltunda farklı harfler istatistiksel olarak farklılığı ifade etmektedir

0 derece- topallık yok

1 derece- hafif derece aksak yuumlruumlyuumlş

2 derece- topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veriyor

3 derece- topallık var fakat ekstremiteye suumlrekli ağırlık veremiyor

4 derece- topallık var fakat ekstremiteye ağırlık veremiyor

336 Standart OFA Pozisyonunda Norberg Accedilılarının Değerlendirme Sonuccedilları

Standart OFA pozisyonunda Norberg accedilılarının değerlendirme sonuccedilları Ccedilizelge

31‟de sunuldu Norberg accedilılarında meydana gelen değişim post hoc Wilcoxon test

sonucuna goumlre preoperatif doumlnem ile postoperatif 3 ay doumlnemleri arasındaki sonuccedillar

istatistiki olarak anlamsızken (pgt005) preoperatif doumlnem ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml

doumlnemler arasındaki sonuccedillar (plt005) ve postoperatif 3 ay ile postoperatif 1 yıl uumlstuuml

doumlnemler arasındaki sonuccedillar anlamlı (plt005) bulundu (Resim 32 Resim 33 Resim 34

Resim 35 Resim 36 Resim 37)

48

Ccedilizelge 37 Norberg accedilısı kalccedila ekstensiyon testi abduksiyon eksternal rotasyon testi duruş testi aktivite ve topallık testinin preoperatif

postoperatif 3ay ve 1 yıl bulgularına toplu bir bakış

Kalccedila Ekstensiyon Testi ve Abduksiyon Eksternal Rotasyon Testi iccedilin (+)= var (-)=yok Aktivite Testi iccedilin (A) = Normal Aktivite (B)= Kısıtlı Aktivite (C)= Ccedilok Kısıtlı

Aktivite Duruş Testi İccedilin (A)= Hiccedil Reaksiyon Vermiyor (B)= Bazen Reaksiyon Veriyor (C)= Herzaman Reaksiyon Veriyor Topallık Testi İccedilin (0 Derece)= Topallık Yok

(1 Derece)= Hafif Derece Aksak Yuumlruumlyuumlş (2 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Ağırlık Veriyor (3 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Suumlrekli Ağırlık

Veremiyor (4 Derece)= Topallık Var Fakat Ekstremiteye Ağırlık Veremiyor

Preoperatif Bulguları Postoperatif 3 Ay Bulguları Postoperatif 1 Yıl Bulguları

NA Kalccedila Ext Testi

Abd Ekst Rot

Testi

Duruş Testi

Aktivite Testi

Topallık Testi

NA Kalccedila Ext Testi

Abd Ekst Rot Testi

Duruş Testi

Aktivite Testi

Topallık Testi

NA Kalccedila Ext Testi

Abd Ekst Rot

Testi

Duruş Testi

Aktivite Testi

Topallık Testi

Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol Sağ Sol

1 89 83 + + B C 3 91 eksizyon + + B B 2 94 eksizyon - - A A 0

2 104 93 + + B B 1 104 93 - - A B 0 105 92 - - A A 0

3 102 106 + + B B 0 104 106 - - A A 0 105 106 - - A A 0

4 98 109 + + B B 1 100 109 + - A A 0 101 108 - - A A 0

5 102 105 + - A B 1 102 103 - - A A 0 102 102 - - A A 0

6 102 96 + + + + C C 4 99 86 + + + + C C 3 1005 91 - + - + B B 2

7 92 101 + + B B 1 95 101 + - A A 0 98 102 - - A A 0

8 89 82 + + C C 3 945 90 - - B B 1 101 100 - - A A 0

9 84 92 + + C C 2 85 94 - - B B 1 845 93 - - A A 0

10 99 104 + + + + B B 1 101 104 + - + - A A 0 Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex Ex

11 104 88 + + B B 1 103 90 + - B B 0 103 89 - - A A 0

12 90 97 + + C B 2 90 99 - - B A 1 91 98 - - A A 0

13 105 101 + - A B 1 105 1025 - - A A 0 105 104 - - A A 0

14 109 102 + + C C 2 108 102 - - A B 1 108 102 - - A A 0

15 91 106 + + B C 1 97 106 - - A B 0 97 106 - - A A 0

16 95 99 + + B C 1 96 99 - - A B 0 97 100 - - A A 0

17 75 85 + + C C 3 88 103 + - B B 2 92 103 - - B B 0

18 65 78 + + C C 2 78 65 - - C B 1 81 71 - - A B 0

19 86 75 + + + + B C 2 76 74 + + + + B C 1 72 78 + - + - A B 1

20 94 94 + + + + B B 1 95 95 + - + - A A 0 98 97 - - - - A A 0

49

Resim 31 Uygulanan ccedileşitli testlere ait goumlruumlntuumller A - B Kalccedila ekstensiyon testi

C Ayakta duruş testi D ndash E ndash F Abduksiyon eksternal rotasyon testi

A B

C D

E F

50

Resim 32 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 15 aylık erkek kangal koumlpeğe ait

radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 104 Sol 93) B Postoperatif

3 ay roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 104 Sol 93) C Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA)

goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 103 Sol 89)

A B

C

51

Resim 33 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti sol tarafa eksizyon arthroplastisi uygulanan

11 aylık erkek melez koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml

(Sol 83 Sağ 89) B Postoperatif 3 ay roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol eksizyon

arthroplastisi Sağ 91) C Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol eksizyon

arthroplastisi Sağ 94)

A B

C

52

Resim 34 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık erkek Labrador

Retriever koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 102 Sağ

106) B Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 105 Sağ 106)

Resim 35 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 6 aylık erkek Kangal koumlpeğe ait

radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 100 Sağ 106) B Postoperatif

1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sol 100 Sağ 110)

A B

A B

53

Resim 36 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 13 aylık erkek Golden Retriever

koumlpeğe ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ91 Sol 106) B

Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 97 Sol 106)

Resim 37 Sağ tarafa unilateral DARthroplasti uygulanan 8 aylık dişi Rottweiler koumlpeğe

ait radyografiler A Preoperatif roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ102 Sol 105) B

Postoperatif 1 yıl roumlntgen (OFA) goumlruumlntuumlsuuml (Sağ 102 Sol 103)

A

A

B

B

54

4 TARTIŞMA

Kalccedila displazisi ilk kez 1930 lu yılların başlarında Alman Ccediloban Koumlpeklerinde

teşhis edilmiştir O guumln iccedilin ender rastlanan bir hastalık olarak duumlşuumlnuumllmuumlş olmasına

rağmen iri ırk koumlpeklerin ccedilok sık karşılaşılan genetik bir eklem problemi olarak halen

guumlncelliğini korumaktadır (Aslanbey ve Candaş 1994 Hupp ve ark 2007) Uzun yıllardır

bilinmesine ve seleksiyon uygulanmasına rağmen henuumlz kontrol altına alınamamıştır

Kalccedila displazisinin sağaltımında birccedilok youmlntem geliştirilmiştir Ağrının giderilmesi

amacıyla neurektomi (Ballinari ve ark 1995) akupunktur (Kwon ve ark 2006) altın

implantasyonu (Jaeligger ve ark 2007) ve m pectineusun myotomisi (Moses 2000)

uygulanabilir Cerrahi amaccedilla yapılan operasyonlar musculus pectineus myektomisi

(Moses 2000) Juvenile Pubic Symphysiodesis (Schulz ve Dejardin 2002) intertrochanteric

osteotomi (Remedions ve Fries 1995 Piermattei ve Flo 1997) eksizyon arthroplastisi

(Duff ve Campbell 1977 İki ve Sağlam 2004 Kuumlrkluuml 2010) total kalccedila protezi (Gay 1963

Muumlller 1970) uumlccedilluuml pelvik osteotomi (Piermattei ve Flo 1997)‟ dir

DARthroplasti TPO iccedilin geccedil kalınmış osteoartroz şekillenmiş total kalccedila protezine

aday olgular iccedilin ideal bir youmlntem olarak tanımlanmaktadır Ancak KED‟si sağaltımında

oldukccedila yeni bir teknik olup ccedilok sayıda hayvana uygulanamamış ayrıca uzun doumlnem

sonuccedilları elde edilememiştir Bu youmlnuuml ile tartışmalıdır (Hupp ve ark 2007 Slocum ve

Slocum 2009 Gahring 2011) Sunulan ccedilalışmada 20 klinik olguluk bir seride youmlntem

modifiye edilerek uygulanmış olguların 1 yıllık goumlzlem sonuccedilları literatuumlr bilgiler ışığı

altında tartışılarak aktarılmıştır

KED gelişiminde risk faktoumlrlerinin başında genetik (Hedhammar 1979 Corley ve

Keller 1989 Alexander 1992 Kealy ve ark 1992) beslenme (Anon 1973 Hazewinkel

1994 Olmstead 1998) ve fazla hareket (Haan ve ark 1993) gelmektedir Hayvan Ortopedi

Birliğinin (OFA) standartları ve bu konudaki disiplinli ccedilalışmaları sonucunda Avrupa ve

Amerika uumllkelerinde displazi oranlarında oumlnemli azalmalar olmasına rağmen Alman

Ccediloban Koumlpeği Akita İnu Labrador Retriever Golden Retriever Rottweiller gibi koumlpek

ırklarının yanı sıra ulusal değerlerimiz Kangal Akbaş ve Tuumlrk Ccediloban Koumlpeklerinde de

halen buumlyuumlk bir problem olarak guumlncelliğini korumaktadır (Aslanbey ve Candaş 1994

Durmuş ve Han 2005 Hupp ve ark 2007) Materyali oluşturan koumlpekler 4‟ uuml Alman

Ccediloban Koumlpeği 4‟ uuml Golden Retriever 3‟ uuml Labrador Retriever 3‟ uuml Kangal 2‟ si

Rottweiller 2‟ si melez 1‟ i Boxer ve 1‟ i Mastif şeklinde ırk dağılımı goumlsterdi

55

Koumlpekler genetik olarak displazi accedilısından risk grubu iccedilerisinde yer alsın veya

almasın kalorisi yuumlksek besinlerle beslenmesinin hastalığın gelişiminde etkili olacağı ifade

edilmektedir Oumlzellikle genetik accedilıdan displazi yatkınlığı bulunan koumlpeklerde aşırı kilo

alımının eklemde osteoarthritis oluşumunu hızlandırdığına dikkat ccedilekilmektedir Bu

konuda iri ırk koumlpeklerin 3 ndash 10 aylık doumlnemlerinin ccedilok oumlnemli olduğuna vurgu

yapılmaktadır (Anon 1973 Olmstead 1998) Alınan anamnez bilgilerinde olguların

tamamının evde hazır mamalar ile beslendiği kaydedildi Ancak duumlzenli egzersiz

yaptırıldığı da ifade edildi Klinik ve radyolojik muayeneler sonucu yapılan

değerlendirmelerde displazi accedilısından eklemlerde meydana gelen değişim hastaların buumlyuumlk

kısmında minimal duumlzeyde iken klinik belirtilerde hafif seyrediyordu Birccedilok olgu rutin

displazi kontroluuml sırasında saptanan değişimlere ilişkin olarak operasyona alındı

Literatuumlr verilerde (Yuumlcel ve Bakır 1993 Swenson ve ark 1997 Altunatmaz ve ark

2003 Hupp ve ark 2007) cinsiyetin displazi uumlzerindeki etkisi ccedilelişkilidir Kimi

araştırmacılar (Yuumlcel ve Bakır 1993 Swenson ve ark 1997) dişilerde kimileride

(Altunatmaz ve ark 2003 Hupp ve ark 2007) erkeklerde daha sık goumlruumllduumlğuumlnuuml bildirirken

kimi araştırıcılar da (Sarıerler 2003) cinsiyetin oumlnemli olmadığını bildirmektedirler Bakır

(1992) toplam 250 olguluk bir taramada displazi goumlruumllme oranını dişilerde 39

erkeklerde 295 olarak belirtmektedir Sunulan ccedilalışmada 20 koumlpekten 13bdquouuml (65) erkek

7‟si (35) dişi idi Bu sayı kesin bir yargı iccedilin oldukccedila az olmakla birlikte Hupp ve ark

(2007) ile Altunatmaz ve ark (2003)‟nın bulguları ile benzerlik goumlsterirken Swenson ve

ark (1997) Bakır (1992) ile Yuumlcel ve Bakır (1993)‟ın goumlruumlşleri ile farklılık goumlstermektedir

Kalccedila displazili koumlpeklerin genellikle merdiven ccedilıkmada zorlandığı tavşan gibi

arka ayakları uumlzerinde zıpladıkları yattıkları yerden zor kalktıkları yuumlruumlyuumlşlerinde arka

bacaklarda sallantı oturuşta asimetri hareket etmede isteksizlik ve ccedilabuk yorulma

belirlendiği ifade edilmektedir (Deny ve Butterworth 2000 Durmuş ve Han 2005 Vezzoni

ve ark 2005) Alınan anamnez bilgilerinde hasta sahiplerinin ilk dikkatini ccedileken klinik

bulgu topallık yuumlruumlmede isteksizlik sallantılı yuumlruumlyuumlş ve hafif koşturmalarda tavşan gibi

zıplama olarak ifade edildi Klinik muayenede olguların tamamında merdiven ccedilıkarken

zorlanma oumlnemli bir kısmında (18 olgu) hafif koşturulduğunda tavşan gibi arka ayakları

uumlzerinde zıplama yattıkları yerden kalkmada zorlanma (9 olgu) goumlzlendi Ayrıca tuumlm

olgularda sallantılı yuumlruumlyuumlş oturuşta asimetri ve hareket etmede isteksizlik ve ccedilabuk

yorulma dikkati ccedilekti Elde edilen bulgular anılan literatuumlrler (Deny ve Butterworth 2000

Durmuş ve Han 2005 Vezzoni ve ark 2005) ile paralellik goumlsterdi

56

Klinik muayenede kalccedila ekleminin gevşekliğinin belirlenmesinde birccedilok youmlntem

kullanıldığı bildirilmektedir Bu youmlntemler hayvanlara sedasyonlu ve sedasyonsuz olarak

yapılmaktadır (Bojrab ve ark 1988 Madsen ve Svalostoga 1995 Adams ve ark 1998

Puerto ve ark 1999 Lust ve ark 2001 Oumlzsoy 2002a)

Hupp ve ark (2007) radyografik oumllccediluumlmler ile abduksiyon eksternal rotasyon testi ve

kalccedila ekstensiyon testlerinde duyulan ağrı arasında bir ilişkiye rastlamadıklarını

bildirmektedirler Ayrıca Deny ve Butterworth (2000) bu testlerin her zaman pozitif sonuccedil

vermeyeceğini ifade etmektedirler Ccedilalışmada tuumlm olgulara sedasyonsuz abduksiyon

eksternal rotasyon ve kalccedila ekstensiyon testleri uygulandı Bunlardan 18 olguda

abduksiyon eksternal rotasyon testinin sonucu ağrı varlığı accedilısından pozitif iken diğer 2

olguda negatif idi Bu olguların tamamında radyografik incelemelerde displaziye ilişkin

bulgular vardı Bu iki olgunun ağrı testlerine negatif yanıt vermesinin displaziye ilişkin

dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olmasından kaynaklandığı kanısına varıldı

Kalccedila displazisinin radyografik tanısında standart OFA pozisyonunda alınan ventro-

dorsal goumlruumlntuumller uumlzerinde Norberg-Olson accedilı oumllccediluumlmleri değerli bilgiler verir JPS TPO ve

DARthroplasti gibi eklemin yapısını bozmayan sağaltım youmlntemleri sonrası acetabulumun

caput femorisi kuşatma etkinliğini belirlemede de yararlıdır (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve

ark 2007 Gahring 2011) Ccedilalışmada Norberg accedilı oumllccediluumlm ortalaması operasyon oumlncesi

9232plusmn204 iken postoperatif 3 ay 940plusmn194 postoperatif 1yıl ve daha uumlstuumlndekilerde

9536plusmn195 olarak oumllccediluumllduuml Operasyon sonrası değerler ile operasyon oumlncesi değerler

karşılaştırıldığında meydana gelen artış istatistiksel accedilıdan anlamlı (plt001) bulundu Hupp

ve ark (2007) DARthroplasti oumlncesi standart OFA pozisyonunda Norberg accedilı ortalamasını

857plusmn108 ve operasyon sonrası 1 yıllık doumlnemde 898plusmn92 olarak oumllccedilmuumlşlerdir Ccedilalışmada

preoperatif ve postoperatif doumlnem değerleri karşılaştırıldığında operasyon sonrası doumlnemde

meydana gelen artış istatistiksel olarak anlamlı bulundu

DARthroplasti iliumdan alınan kemik greftin kalccedila eklemi kapsuumllası uumlzerine

taşınması ve taşınan greftin dorsal acetabular kenar uumlzerine birkaccedil vida ile tutturulması

esasına dayanmaktadır Boumlylece taşınan greftin dorsal acetabular kenar ile buumltuumlnleşmek

sureti ile dorsal acetabulum kenarını uzatacağı aynı zamanda eklem kapsuumllasını

destekleyerek gerilmeyi azaltarak ağrıyı ortadan kaldıracağı ifade edilmektedir (Hupp ve

ark 2007 Slocum ve Slocum 2009 Muumlller 2011 Gahring 2011) Slocum ve Slocum

(2009) ve Gahring (2011) dorsal acetabular kenarı iliumdan alınan kemik greftiyle

uzattıklarını ve lukzasyona uğrayan kalccedila eklemine stabilite sağladıklarını ifade

57

etmektedirler Kemik greftin eklem kapsuumlluumlnuumln dış tarafını kapatacak şekilde

yerleştirildiğini boumlylece eklem kapsuumlluumlnuuml destekleyerek caput femoris‟ in eklem

kapsuumlluumlne yaptığı etkiyi hafiflettiğini ve eklenen greftin zamanla gelişerek ve pelvisle

kaynaşarak dahada stabil bir hal alıp caput femoris ile eklem kapsuumlluumlnuumln uyumuna destek

sağladığını vurgulamaktadırlar Ferreira ve ark (2007) crista iliacadan kemik parccedilası

almışlar alınan kemik parccedilasını dorsal acetabular kenarın periostal boumllgesini kuumlrete ederek

buraya iki kortikal vida ile tutturduklarını ifade etmektedirler Sunulan ccedilalışmada kortiko-

kanselloumlz kemik doku 13 kostadan temin edildi Kostadan elde edilen uumlccedil adet kemik doku

parccedilası dorsal acetabular kenar uumlzerinde accedilılan deliklere greft materyali olarak ccedilakıldı

Eklem kapsuumllası uumlzerinde herhangi bir işlem yapılmadı Teknik boumlylece modifiye edilmiş

oldu

Yukarıda anılan ccedilalışmaların (Slocum ve Slocum 2009 Gahring 2011) uzun doumlnem

kontrollerinde aktivitenin iyi duumlzeyde olduğu topallık belirtilerinin ortadan kalktığı ifade

edilmektedir Sadece Slocum ve Slocum (2009) ilgili kalccedila ekleminde abduksiyonun

sınırlı olduğuna dikkat ccedilekmektedirler Ccedilalışmada uzun doumlnem kontrollerde hayvanlarının

aktivitelerinin iyi duumlzeyde olduğu topallık belirtilerinin ortadan kalktığı belirlendi ayrıca

hasta sahipleri tarafından da operasyon oumlncesi belirtilerin duumlzeldiği ifade edildi Klinik

bulgulara ilişkin preoperatif ile postoperatif doumlnemlere ait veriler arasında istatistiksel

olarak klinik duumlzelme accedilısından anlamlılık (Aktivite iccedilin plt0001 topallık iccedilin plt001)

saptandı Postoperatif goumlzlemlerde kalccedila ekleminde Slocum ve Slocum (2009)‟un

bulgularının aksine abduksiyonun normal ve ağrısız olduğu tespit edildi Anılan ccedilalışmada

(Slocum ve Slocum 2009) abduksiyonun ağrılı olmasının nedenini standart

DARthroplastide kapsuumlla uumlzerine dikilen kemik gereftin zamanla olgunlaşarak dorsal

kenarın aşırı uzamasına bağlanmaktadır

Hupp ve ark (2007) 2 yılı aşkın suumlre izledikleri olgularda aktivite ayakta duruş

atlama abduksiyon ve adduksiyonda ağrı belirtilerine rastlamadıklarını kaydetmektedirler

Ferreira ve ark (2007) postoperatif 18ay kontrollerinde koumlpeklerin aktivitesinin yeterli ve

normal duumlzeyde olduğu bildirmektedirler Slocum ve Slocum (2009) operasyonu izleyen 1

yıl ve uumlzeri kontrollerde duruş ve yuumlruumlyuumlş testlerinin normal olduğunu fakat abduksiyon

testinde sınırlı harekete rastladıklarını ifade etmektedirler Filho ve Selmi (2001)

operasyon oumlncesi 14 koumlpeğin tamamında topallık bulguları ve ağrı testlerinde pozitif sonuccedil

elde etmişken operasyon sonrası 1 2 ve 12 aylarda yaptıkları topallık muayenesi ve ağrı

bulgularının oumlnemli derecede azalarak ortadan kalktığına dikkat ccedilekmektedirler

58

Operasyona alınan olgulardan 9 adedi 1 yıl ve daha uzun suumlre izlendiler Bu koumlpeklerin

klinik kontrollerinde abduksiyon eksternal rotasyon ve ekstensiyon testlerinde herhangi bir

ağrı belirtisi ve sınırlamaya rastlanmadı aynı zamanda duruş ve yuumlruumlyuumlş testleride

normaldi Klinik muayene bulguları Slocum ve Slocum (2009)‟ un saptadıkları abduksiyon

pozisyonunda sınırlanma dışında anılan ccedilalışmaların (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve ark

2007) klinik bulguları ile oumlrtuumlşmekte idi

Bazı araştırmacılar (Hupp ve ark 2007 Gahring 2011) bilateral kalccedila eklemi

displazisi belirlenen ve DARthroplasti uygulanmasına karar verilen olgularda her iki kalccedila

eklemine aynı guumln iccedilerisinde muumldahale ettiklerini ve operasyon sonrası sonuccedilların olumlu

olduğunu bildirmektedirler Ayrıca Slocum ve Slocum (2009) ve Gahring (2011) tek

seansta bir kalccedilaya pelvik osteotomi diğer kalccedilaya DARthroplasti uyguladıklarını rapor

etmektedirler Sunulan ccedilalışmada her iki kalccedila ekleminde displazi tespit edilen 4 olguya

DARthroplasti operasyonu aynı guumln iccedilerisinde uygulandı Postoperatif doumlnemde klinik

accedilıdan bu koumlpeklerin gelişimi ile tek tarafa DARthroplasti operasyonu uygulananlar

arasında belirgin bir fark goumlzlenmedi

Ferreira ve ark (2007) kemik greftini yerleştirmek iccedilin dorsal boumllgedeki kapsuumlla

uumlzerinde yatak hazırlanırken uygulanan kuumlretaja bağlı olarak bir denervasyonun

şekillendiğini ve buna bağlı olarak hayvanların operasyon sonrasında ilk guumln itibariyle

ağrısız bir şekilde ayaklarını kullanabildiklerini bildirmektedirler Hupp ve ark (2007)

kapsuumllanın dorsalinin denervasyonuna bağlı olarak postoperatif ağrının kısmen daha az

olduğunu ifade etmektedirler Ccedilalışmada dorsal duvar uumlzerine kemik greftlerin

yerleştirilmesi iccedilin delik accedilma işlemi oumlncesi boumllgede kuumlt diseksiyon uygulandı Yukarıda

anılan goumlruumlşler (Hupp ve ark 2007 Ferreira ve ark 2007) doğrultusunda kesin olmamakla

birlikte denervasyon işleminin gerccedilekleşmesi olasıdır Zira postoperatif doumlnemde ağrıya

ilişkin ciddi bir problem ile karşılaşılmaması bu duumlşuumlnceyi destekler niteliktedir

Hupp ve ark (2007) operasyon sonrası 6 haftalık suumlreccedilte koumlpeklerin 10‟ar dakikalık

yavaş tempoda ve tasmalı olarak gezdirilmesine 6 haftadan sonra 14 guumlnde bir 10‟ar

dakika uzatılarak devam ettirilmesine izin verdiklerini bildirmektedirler Tasmasız

yuumlruumlyuumlşe operasyondan 3 ay sonra geccedilildiğini ifade etmektedirler Luck (2011) hastaların

8 hafta kısa tasmalarla uzun olmayan yuumlruumlyuumlşler yapabileceğini bu suumlreden sonra normal

aktivitelerine devam edebileceğini belirtmektedir Ccedilalışmada modifiye DARthroplasti

uygulanan olguların tamamında ertesi guumlnden başlayarak 1 hafta suumlre ile kontrolluuml olarak

kısa tasma ve yuumlruumlyuumlşlerle gezdirilmeleri bir haftadan sonra operasyondan oumlnceki normal

59

ve tasmasız yuumlruumlyuumlşlere geccedilmeleri oumlnerildi Literatuumlr verilerle (Hupp ve ark 2007 Luck

2011) kıyaslandığında normal ve tasmasız yuumlruumlyuumlşe bu kadar kısa suumlrede geccedililmesinde

yerleştirilen greftin hayvanın normal hareketleri esnasında uygulandığı yerden

ccedilıkmayacağının oumlngoumlruumllmesi etkili oldu Aynı zamanda hareketsizliğe bağlı olarak olası

kas atrofilerinin engellenmesi veveya oluşan atrofilerin duumlzelmesinde hızlanma sağlayarak

eklem stabilitesini olumlu youmlnde etkileyeceği duumlşuumlncesinden hareketle boumlyle bir planlama

yapıldı Nitekim postoperatif goumlzlemlerde gelişim beklentiler doğrultusunda oldu

Hupp ve ark (2007) operasyondan 3-4 guumln sonra 4 koumlpekte kolleksiyon şekillendiğini

bildirmektedirler 3 koumlpekte de greftlerin dorsale deplasmanı sonucunda şiddetli ağrı ve

operasyon sonrası yaklaşık 5-6 haftalarda sıccedilrama ve atlamalardan kaynaklandığı

duumlşuumlnuumllen n ishiadicus felci şekillendiğini kaydetmektedirler Slocum ve Slocum (2009)

bir olguda geccedilici siyatik sinir disfonksiyonu şekillendiğini ve bunun postoperatif 6 aylık

doumlnemde normale doumlnduumlğuumlnuuml belirtmektedirler Aynı ccedilalışmada birkaccedil olguda siyatik

sinirin konulan greft ile ligamentum sakrotuberale arasına sıkışması nedeniyle

komplikasyon yaşandığı ve ligamentin kesilmesi yoluyla problemin ortadan kalktığı ifade

edilmektedir Sunulan ccedilalışmada 3 olguda kortiko-kanselloumlz doku elde etmek iccedilin kostanın

ccedilıkarıldığı boumllgede postoperatif 4-5 guumlnlerde kolleksiyon gelişti Bunlardan 2 sine klinikte

muumldahale edildi ve koleksiyon punksiyon yapılarak boşaltıldı sonrasında herhangi bir

nuumlks yaşanmadı Uumlccediluumlncuuml olgu telefonla youmlnlendirilerek oumlzel bir klinikte punksiyon

yapılarak koleksiyonun boşaltılması sağlandı Yapılan işlemden 1 hafta sonra tekrar

koleksiyona bağlı şişme şekillendiği ve bu şişkinliğin operasyonla yine aynı oumlzel veteriner

kliniğinde alındığı hasta sahibi tarafından uumlccediluumlncuuml ayda yapılan kontrollerde bildirildi

Ccedilalışmada siyatik sinirin etkilendiği herhangi bir komplikasyona rastlanmadı Bunda

boumllgeye yaklaşımda titiz bir diseksiyon işlemi uygulanmasının yanı sıra dorsal acetabular

kenara ccedilakılan implantın siyatik siniri tehdit etmeyecek noktalara yerleştirilmesinin etkili

olduğu duumlşuumlnuumllduuml

Gahring (2011) 11 koumlpek uumlzerinde yaptığı ccedilalışmada 4 koumlpekte operasyon sonrası

tuumlm aktivitelerin normal ve topallığın olmamasına rağmen zıplama hareketlerini

yapamadıklarını bildirmektedir Slocum ve Slocum (2009) koumlpeklerin zıplama

hareketlerini yapabildiğini fakat bir koumlpekte zıplama sırasında ağrı olduğunu

belirtmektedir Postoperatif doumlnemde yapılan kontrollerde ve hasta sahiplerinden alınan

bilgiler doğrultusunda koumlpeklerin kısa suumlre iccedilerisinde operasyon oumlncesi doumlnemlerinden ccedilok

daha iyi bir aktiviteye kavuştukları topallık kıyaslaması accedilısından operasyon oumlncesine

60

goumlre daha iyi oldukları ifade edildi klinik muayenelerde zıplama hareketlerini kolaylıkla

yapabildikleri goumlzlendi

Duff ve Campbell (1977) 267 koumlpek uumlzerinde yaptıkları ekzisyon arthroplastisi

sonrası 30 oranında mekanik topallığın devam ettiğini koumlpeklerin 50 sinin 8-10 hafta

75 bdquoinin 10 ndash 12 hafta sonrasında normal yuumlruumlyuumlş yapabildiklerini belirtmektedirler Off

ve Matis (1997) yaptıkları ccedilalışmada 132 koumlpeğe eksizyon arthroplastisi operasyonu

uyguladıklarını ve postoperatif 4 yıl sonrasında hayvanların 32‟ sinin iyi duumlzeyde

yuumlruumlduumlğuumlnuuml duumlzguumln bir kas yapısına sahip olduğunu ve bacaklarına ağırlık verdiğini

20‟ sinde hafif kas atrofisi ve topalık olduğunu bacaklarına yuumlk vermekte problem

yaşadıklarını ve 48‟ inde ciddi şekilde suumlrekli topallık kas atrofisi ve oumlzellikle egzersiz

sonrası ve soğuk hava şartlarında bacağına ağırlık vermediklerini bildirmektedirler Kuumlrkluuml

(2010) ekzisyon arthroplastisi yapılan 20 koumlpekten 3 tanesinin ilgili bacağı

kullanmadığını 4 tanesinin 3 ay sonunda 8 tanesinin 3-6 ay 4 tanesinin 6-12 ay arasında

basmaya başladığını ifade etmektedir Yaygınguumll (2005) TPO uygulanan yedi koumlpeğin

postoperatif birinci guumlnde ayakta ve hareketli olmasına karşın ileri zamanlarda yuumlruumlme

problemleri ile karşılaşıldığına dikkat ccedilekmektedir Altunatmaz ve ark (2003) TPO

uygulanan 22 koumlpekte postoperatif 3-5 guumlnlerde orta derecede topallık goumlruumllduumlğuumlnuuml ve 20-

25 guumln sonra operasyon yapılan bacağa ağırlık vermeye başladığını bildirmektedirler

Ayrıca 7 erkek koumlpeğin uumlrinasyon sırasında arka bacağını abduksiyona alırken zorlandığını

belirtmektedirler Anılan ccedilalışma (Duff ve Campbell 1977 Off ve Matis 1997 Altunatmaz

ve ark 2003 Yaygınguumll 2005 Kuumlrkluuml 2010) sonuccedilları ile kıyaslandığında postoperatif

doumlnemde koumlpeklerin daha kısa suumlrede ve daha etkili bir duumlzelme goumlsterdikleri goumlruumllduuml

Operasyon youmlntemi ve olgulara bağlı olarak sonuccedilların değişebileceği kabul edilmekle

birlikte modifiye DARthroplasti‟ nin bu youmlnuuml ile avantajlı olduğu soumlylenebilir

Musculus pectineus myektomisi kalccedila displazisi sağaltımında palyatif bir youmlntem

olarak kullanılır Displazi tedavisinde yalnız musculus pectineus myektomisi

uygulandığında uzun doumlnem postoperatif bulgularda eklem stabilitesinin artmadığı

osteoartritik değişiklerin devam ettiği ve ağrının tamamen ortadan kalkmadığı bildirilmiştir

(Remedions ve Fries 1995) Ccedilalışmada elde edilen bulgular ışığı altında Modifiye

DARthroplasti‟ nin eklem stabilitesini artırdığı ve ağrıyı tamamen ortadan kaldırdığı

goumlzlendi Fakat osteoartritik değişiklikler musculus pectineus myektomisinde olduğu gibi

hafif duumlzeyde devam etti

61

Barut ve ark (2011) 22 koumlpek uumlzerinde uyguladıkları DARthroplasti

operasyonunda kalccedila ekleminde şekillenen osteoarthritin durduğunu veya gelişiminin

yavaşladığını hayvanların yuumlruumlyuumlş fonksiyonlarının duumlzeldiğini ve operasyon sonrası

nonsteroid anti inflamatuar ilaccedilların kullanımına ihtiyaccedil duyulmadığını bildirmektedirler

Ccedilalışmada tuumlm olgulara 7 guumln suumlre ile 2 mgkg dozunda karprofen (Rimadyl 20 mg tablet

Pfizerreg) uygulandı Uzun doumlnem nonsteroid anti inflamatuar ilaccedil kullanımına gerek

duyulmadı

62

5 SONUCcedil

Kalccedila eklemi displazisinin sağaltımı amacı ile uygulanan ldquoModifiye DARthroplastirdquo

tekniğinin etkinliği klinik ve radyografik youmlntemlerle izlendi Toplam 20 klinik olgu

uumlzerinde yuumlruumltuumllen ccedilalışmadan elde edilen sonuccedillar aşağıda oumlzetlendi

1 Klinik muayenede koumlpeklerde topallık goumlruumllme oranı preoperatif doumlnemde

947 iken operasyon sonrası 3 ayda 579‟ a 1 yıl ve daha uzun doumlnemde

158‟ e geriledi Kalccedila ekstensiyon testi preoperatif doumlnemde tuumlm olgularda

ağrı varlığı accedilısından pozitif iken postoperatif 3 aydan sonraki kontrollerde 1

olgu dışında ağrı bulgusuna rastlanmadı Abduksiyon eksternal rotasyon testinde

hem sağ hem sol eklemler iccedilin 19 olguda ağrı mevcut iken postoperatif

kontrollerde birer olgu dışında ağrının ortadan kalktığı goumlzlendi Ayakta duruş

testi displazi varlığı accedilısından preoperatif doumlnemde 1 olguda negatif 19 olguda

pozitif sonuccedil verirken operasyon sonrası kontrollerde 19 olguda negatif 1 olguda

pozitif sonuccedil verdi

2 Radyografik değerlendirmelerde OFA pozisyonunda alınan ventro-dorsal

radyogramlar uumlzerinde yapılan oumllccediluumlmlerde Norberg accedilı değerleri preoperatif

doumlnem 9232plusmn204 1 yıl uumlstuuml postoperatif doumlnemde 9536plusmn195 olarak belirlendi

Postoperatif doumlnemde meydana gelen artış preoperatif doumlneme goumlre istatiksel

accedilıdan oumlnemli bulunmasına rağmen yeterli değildi Dejeneratif değişimlerde

ilerlemenin de devam ettiği goumlzlendi

3 Postoperatif doumlnem kontrollerde preoperatif doumlnem ile kıyaslandığında

koumlpeklerin daha aktif goumlruumlntuuml iccedilerisinde olduğu dikkati ccedilekti ve bu durum hasta

sahipleri tarafından da ifade edildi Koumlpeklerin hiccedilbirinde kas atrofisi goumlruumllmedi

4 Orijinal youmlntemde dorsal acetabular kenara taşınan kortiko-kanselloumlz kemiğin

kenarı uzatarak caput femoris‟ in acetabulum tarafından bir soket gibi kuşatıldığı

ifade edilmektedir Modifiye DARthroplasti‟de taşınan kemik greftleri dorsal

acetabular kenarı uzatmadı dejeneratif değişimleri de durdurmadı

5 Literatuumlr verileri ile kıyaslandığında modifiye DARthroplasti‟nin klinik olarak

(kuumlccediluumlk bir seride de olsa) benzer sonuccedilları verdiği dejeneratif değişimlerin

minimal duumlzeyde olduğu olgularda sorunların protez ve benzer cihazlara gerek

kalmadan ccediloumlzuumlme ışık tutabileceği kanısına varıldı

63

6 Tekniğin eklem kapsuumllasında meydana gelen denervasyon veya ldquokortiko-

kanselloumlzrdquo kemik doku taşınımına ilişkin bir ldquokoumlk huumlcre tedavisirdquo accedilısından

etkinliğinin accedilığa kavuşturulması amacıyla irdelenmesi youmlnuumlnde kontrolluuml

denemelere de gereksinim duyulmaktadır

64

OumlZET

DERİNCEGOumlZ OOuml Koumlpeklerde Kalccedila Displazisinin ldquoModifiye DARthroplastirdquo

Tekniği ile Sağaltımı Uumlzerine Klinik Ccedilalışmalar

Bu ccedilalışmada kalccedila eklemi displazisinin sağaltımı amacı ile uygulanan ldquoModifiye

DARthroplastirdquo tekniğinin etkinliğinin klinik ve radyografik bulgular ışığı altında

değerlendirilmesi amaccedillandı

Ccedilalışma materyalini klinik ve radyolojik bulgular sonucunda KED tanısı konan 4-24

ay yaşları arasında değişik ırk ve cinsiyette (13 erkek 7 dişi) toplam 20 adet koumlpek

oluşturdu Radyolojik muayeneler sonucunda 16 olguda unilateral 4 olguda ise bilateral

olmak uumlzere ve 11 olguda sağ 5 olguda sol 4 olguda ise her iki tarafa DARthroplasti

uygulanmasına karar verildi

Oniki saatlik accedillığı takiben 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg kg Egevetreg)

deri altı yolla uygulanarak anestezinin antikolinerjik premedikasyonu yapıldı Sedatif ndash

analjezik premedikasyon iccedilinse 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20 mgkg

Egevetreg) in kas iccedili enjeksiyonu uygulandı 10 dakika sonra 5 mgkg ketamine

hydrochloride (Alfamine 100mgkg Egevetreg) in damar iccedili enjeksiyonu ile induumlksiyon

gerccedilekleştirildi Takiben koumlpeklere endotracheal tuumlp yerleştirildi ve yarı kapalı anestezi

cihazı ile (SMS 2000 Klasik Vent ndash V Marka SMS Tıbbi Cihaz Elek Elekt İnş Teks

Turz Oto San ve Tic Ltd Şti Ankara) 2 lik konsantrasyonda isoflurane (İsoflurane -

USP Adekareg

) solutulması ile anestezi suumlrduumlruumllduuml

Operasyon boumllgesi asepsi ve antisepsi kurallarına goumlre hazırlandı Kortikokanselloumlz

kemik greft olarak onuumlccediluumlncuuml kostadan yararlanıldı Dorsal acetabular duvar accedilığa ccedilıkarıldı

Dorsal duvar uumlzerine birbirine eşit uzaklıkta dril ile uumlccedil delik accedilılarak kosta parccedilaları bu

deliklere ccedilakıldı Boumllge uygun şekilde kapatıldı

Postoperatif birinci guumlnde koumlpeklerin hepsinin ayakta ve hareketli oldukları

goumlzlendi

İleri doumlnemde yapılan (10 Guumln 3ve 12 ay) klinik muayenelerde yuumlruumltme ve

koşturma abduksiyon eksternal rotasyon kalccedila ekstensiyon ve ayakta duruş testleri

sonuccedilları preoperatif doumlnemle kıyaslandığında daha iyi olduğu goumlruumllduuml

65

Ccedilalışmada Norberg accedilı oumllccediluumlm ortalaması preopertif doumlnemde 9232plusmn204 iken

postoperatif 3 ay 940plusmn194 postoperatif 1yıl ve daha uumlstuumlndekilerde 9536plusmn195 olarak

oumllccediluumllduuml

Sonuccedil olarak ldquoModifiye DARthroplasti‟derdquo taşınan kortiko-kanselloumlz greftler

Dorsal Acetabulum Kenarını uzatmadı ve dejeneratif değişimleri durdurmadı Bununla

birlikte kuumlccediluumlk bir seride de olsa dejeneratif değişimlerin minimal duumlzeyde olduğu

olgularda sorunların protez ve benzeri cihazlara gerek kalmadan ccediloumlzuumllebileceği

duumlşuumlnuumllduuml Tekniğin eklem kapsuumllasında bir denervasyona yol accedilarak veya ldquokortiko-

kanselloumlzrdquo kemik doku taşınımına ilişkin bir ldquokoumlk huumlcre tedavisirdquo etkisi sonucu etkin

olduğu youmlnuumlndeki beklentilerin accedilığa kavuşturulması amacıyla kontrolluuml denemelere

gereksinim olduğu kanısına varıldı

Anahtar Kelimeler DARthroplasti Kalccedila Eklemi Koumlpek

66

SUMMARY

DERİNCEGOumlZ OOuml Clinical studies on the treatment of hip dysplasia by ldquoModified

DARthroplastyrdquo in dogs

The aim of this study was to evaluate the efficiency of ldquoModified DARthroplastyrdquo

technique‟s on treatment of hip dysplasia according to the clinical and radiographical

findings

For this purpose study was carried out on 20 dogs in different breed sexes (13

Male 7 Female) and ages (4-24 months) which had diagnosed hip dysplasia according to

clinical and radiographical findings According to radiographical findings DARthroplasty

was performed in 16 dogs unilaterally (11 right and 5 left) and in 4 dogs bilaterally

Following the 12 hours fasting period anticholinergic premedication of anaesthesia

was induced by subcutaneously injection of 0045 mgkg atropin sulfate (Atropin 20 mg

kgEgevet reg

) After that sedative-analgesic premedication was archieved by intramuscularly

injection of 1 mgkg xylazine hydrochloride (Alfazyne 20 mgkgEgevetreg

) Ten minutes later

induction was archieved by 5 mgkg ketamine hydrochloride (Alfamine 100mgkgEgevet reg

)

injection intravenously Following the induction endotracheal intubation was completed

and anaesthesia was maintained by inhalation of 2 isoflurane concentration (Isoflurane -

USP Adekareg

) by using semi-closed circuits anaesthetic machine (SMS 2000 VentndashV

SMS Medical Aparts Elec Elecr Build Text Tour Car Ind

and Trade Ltd Co Ankara)

Operation area is prepared according to routine asepsis and antisepsis procedure

Thirteenth rib was used as corticocancellous bone graft According to routine surgical

procedure dorsal acetabular rim was revealed Grafts were placed into three holes which

were drilled at equal distance to each other Area was closed in routine manner

At the postoperatively first day it was observed that all the dogs were ambulant

and lively

According to long-term follow up (10th days 3th and 12th months) clinical tests

findings obtained by abduction-external rotation test hip extension test standing test and

walking-running test were better when compare preoperative findings

In this study mean Norberg Angle was measured as 9232plusmn204 940plusmn194 and

9536plusmn195 preoperative postoperative 3th and 12th months respectively

67

As a result in this technique ldquoModified DARthroplastyrdquo transplanted cortico-

cancellous grafts neither extend dorsal acetabular rim nor stoped degenerative changes

However although we carried out this study in a small number of patients we thougt that

in cases which has minimal degenerative changes problems could be solve by using this

method without using prosthesis or similar devices It was also concluded that detailed

controlled trials might be necessary in an attemp to highlight that this technique caused

clinicaly recovery by denervation of joint capsule or by the effects of corticocancellous

bone grafts may acting as ldquostem cellsrdquo

Key Words DARthroplasty Dog Hip Joint

68

KAYNAKLAR

Adams WM Dueland RT Meinen J Q‟ Brien RT Giuliano E Nordheim EV Early

detection of canine hip dysplasia comparison of two palpation and five radiographic

methods Journal of the American Veterinary Medical Association 199834(5)339-346

Aktaş M Koumlpeklerde kalccedila displazisi

(httpwwwakutorgtrmodulesphpname=Newsampfile=articleampsid=2395) Erişim tarihi

06 Ağustos 2007

Alexander JW Canine hip dysplasia Small Animal Practice 1992 22(3)551-557

Altunatmaz K Yuumlcel R Devecioğlu Y Saroğlu M S Ozsoy Treatment of canine hip

dysplasia using triple pelvic osteotomy Veterinary Medicine-Czech 200348(1-2)41-46

Anon Report on canine hip dysplasia Journal of the American Veterinary Medical

Association 1973162(8)662-668

Aslanbey D Candaş A Veteriner Operasyon Ankara Medisan Yayınevi 1994s772-784

Aslanbey D Veteriner Ortopedi ve Travmatoloji Ankara Maya Matbaacılık 1990s128-

140

Aslanbey D Veteriner Ortopedi ve Travmatoloji Ankara 3 Baskı Medisan Yayın Serisi

no 19 1996 s262-264

Bakır B Sivas Kangal koumlpeklerinde kalccedila ekleminin displazi accedilısından klinik ve radyolojik

olarak değerlendirilmesi İstanbul Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml İstanbul

Tuumlrkiye-1992

Ballinari U Montavon PM Huber E Weiss R Pectineus myectomy tenotomy of the

iliopsoas and neurectomy of the joint capsule as symptomatic therapy for coxarthrosis of

the dog Schweiz Arch Tierheilkd 1995137(6)251-257

Barut A Sadak S Nişancı A Long term effects of DARthroplasty surgery in canine hip

dysplasia 22 Cases 17th

FECAVA Eurocongress 6th

TSAVA Congress ldquoModern

Veterinary Practicesrdquo 7-10 Eyluumll 2011 İstanbul ndash Turkey 2011p472

Baruth H Berger L Bradshaw D et al Carprofen in Rainsford KD (ed)

Antiinflammatory and Anti-rheumatic Drugs Volume II Newer Anti-inflammatory Drugs

Rainsford KD ed CRC Press Boca Raton1986 p33ndash47

69

Belfield WO Chronic subclinical survey and canine hip dysplasia Veterinary Medicine

and Small Animal Clinician 1976741399-1401

Bennet D Hip dysplasia and ascorbate therapy fact or fancy Seminars in Veterinary

Medicine and Surgery (Small Animal) 19872(2)152-157

Black AP Triple pelvic osteotomi for juvenile canine hip dysplasia Australian Veterinary

Journal 200078(12)820-824

Bojrab MJ Ellison GW Slocum B Current Technique in Small Animal Surgery 4th

Ed

Baltimore Williams And Wilkins 1988p1145-1151

Chalman J Butler HC Coxofemoral joint laxity and the ortolani sign Journal of the

American Veterinary Medical Association 198521671-676

Charette B Dupuis J Beuregard G Palpation and dorsal acetabular rim radiographic view

for early detection of canine hip dysplasia Veterinary and Comparative Orthopaedics and

Traumatology 200114125-132

Corley EA Keller GG Hip Dysplasia A Guide for Dog Breeders and Owners 2nd

Ed

Columbia Missouri Orthopedic Foundation of Animals 1989p1-27

Dassler CL Canine Hip Dysplasia Diagnosis and Nonsurgical Treatment In Slatter D

(Eds) Textbook of Small Animal Surgery 3rd

Ed Philadelphia WB Saunders

Company 2002p2019-2029

Denny HR Butterworth S The hip A Guide to Canine and Feline Orthopaedic Surgery

4th Ed London Blackwell Science 2000p455-494

Dobbelaar MJ Dislocation of the Hip in Dogs Journal of Small Animal Practice

19634101

Duff R Campbell JR Long term results of excision arthroplasty of the canine hip

Veterinary Record 1977101181-184

Durmuş AS Han MC Bazı Koumlpek Irklarında Kalccedila Displazisi Doğu Anadolu Boumllgesi

Araştırmaları Dergisi 20053(2)106-109

Dursun N Veteriner Anatomi I 3rd

Ed Ankara Medisan Yayıncılık 1995p42-51

Dursun N Veteriner Topografik Anatomi 2nd

Ed Ankara Medisan Yayıncılık

2002p158-160

70

Dyce KM Sack WO Wensing CJG Textbook of Veterinary Anatomy Philadelphia

WB Saunders Company 1987p453-464

Evans H E Christiansen GC Miller‟s Anatomy Of The Dog 2nd

Ed Philadelphia WB

Saunders Company 1979p197-209

Ferreira MP Alievi MM Gomes C Beck CAC Voll J Sia D Filho APF Freire CD

Acetabuloplastia extracapsular para tratamento de displasia coxofemoral em catildeo ndash relato

de caso Acta Scientiae Veterinariae 200735(1)101-104

Filho Padilha JG Selmi AL Evaluation of darthroplasty with bone allograft as a treatment

for hip dysplasia in dogs XXVI World Congress of The World Small Animal Veterinary

Association 8-11 August 2001 Vancouver-Canada) 2001p692

Fluumlckiger MA Friedrich GA Binder H A radiographic stres technique fo evaluation of

Coxafemoral joint laxity in dogs Veterinary Surgery 1999281-9

Fox SM Bums J Burt J The dysplastic hip a crippling problem in dogs Veterinary

Medicine 198782684-693

Gahring DR Long-term results with DARthroplasty

httpwwwsancarlosvetcomOtherProfDARthroplastyDARthroplasty_Long_Term_Foll

owuphtml|~ProfDARthroplastyDARthroplasty_Long_Term_Followuphtml Erişim

tarihi 23 Eyluumll 2011

Gay WI Development of an intramedullary stem canine femoral head and neck prosthesis

Proceedings of the XVIIth World Veterinary Congress 14-21 August 1963 Hannover

1963p1087-1093

Guumllanber EG PennHip Radyografi Kursu Notları 22 Agustos 2004 Istanbul 2004p1-20

Guumlzel N Kangal Koumlpeklerinde Kalccedila Displazisi Uumlzerinde Ccedilalışmalar II Ulusal Veteriner

Cerrahi Kongresi 1-2 Ekim 1990 Alata- Mersin

Haan JJ Beale BS Parker RB Diagnosis And Treatment Of Canine Hip Dysplasia Canine

Practice 199318(3)25-28

Hazewinkel HA Skeletal diseases In Willis JM Simpson KW eds The Waltham Book

of Clinical Nutrition of the Dog and Cat Frome England Butler and Tanner 1994395-

423

71

Hedhammar A Olsson SE Andersson SA Persson L Pettersson L Olausson A Sundgren

PE Canine hip dysplasia study of heritability in 401 litters of German shepherd dogs

Journal of the American Veterinary Medical Association 1979 1741012-1016

Henry GA Radiographic development of canine hip dysplasia Veterinary Clinics of North

America Small Animal Practice 199222559-578

Hupp J Pfeil I Buder A Monig K Pfeil A Schubert K Schulz S Winkler T Die dorsale

Pfannendachplastik nach Slocum ndash Eine retrospektive Studie Der praktische Tierarzt

200788(6)398-409

İki Y Sağlam M Koumlpeklerde caput ve collum femoris‟in exicion arthroplastisi Veteriner

Cerrahi Dergisi 200410(1-2)43-47

Jaeligger GT Larsen S Soslashli N Moe L Two years follow-up study of the pain-relieving effect

of gold bead implantation in dogs with hip-joint arthritis Acta Veterinaria Scandinavica

2007499

Johnson AL Smith CW Pijanowski GJ Hungerford LL Triple pelvic osteotomy effect

on limb function and progression of degenerative joint disease Journal of the American

Animal Hospital Association 199834260-264

Kealy RD Olsson SE Monti KL Lawler DF Biery DN Helms RW Lust G Smith GK

Effects of limited food consumption on the incidence of hip dyplasia in growing dogs

Journal of the American Veterinary Medical Association 1992201857-863

Kinzel S Hein S Von Scheven C Kuumlpper W 10 years experience with denervation of the

hip joint capsule for treatment of canine hip joint dysplasia and arthrosis Berl Tierarztl

Wochenschr Munch 2002115(1-2)53-56

Kuumlrkluuml Ccedil Koumlpeklerde eksizyon arthroplasti operasyonu ve geccedil doumlnem sonuccedilları Adnan

Menderes Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml Aydın Tuumlrkiye-2010

Kwon YD Pittler MH Ernst E Acupuncture for peripheral joint osteoarthritis (A

systematic review and meta-analysis) Rheumatology 2006 45(11)1331-1337

Leighton EA Genetic of canine hip dysplasia Journal of the American Veterinary Medical

Association 19972101474-1479

Luck DR DARthroplasty httpwwwvsrsnetDARthroplastyhtml Erişim tarihi 17

Eyluumll 2011

72

Lust G Todhanter RJ Erb N Dykes NL Williams AJ Burton-Wurster N I Farese JP

Repeatability of dorsolateral subluxation scores in dogs and correlation with macroscopic

appearance of hip osteoartritis American Journal of Veterinary 2001621711-1715

Lust G An overview of the pathogenesis of canine hip dysplasia Journal of the American

Veterinary Medical Association 1997210(10)1443-1445

Lust G Other orthopedic diseases Textbook of small animal surgery 2nd

Ed

Philadelphia WB Saunders Company 19931938-1944

Mackenzie SA Oltenacu EA Leighton W Heritability estimate for temperament scores in

German shepherd dogs and its genetic correlation with hip dysplasia Behavior Genetics

1985 15 475-482

Madsen JS Svalostoga E The joint capsula and joint laxity in dogs with hip dysplasia

Journal of the American Veterinary Medical Association 19952101463-1465

Meomartino L Fatone G Potena A Brunetti A Morphometric assessment of the canine

hip joint using the dorsal acetabular rim view and the centre-edge angle Journal of Small

Animal Practice 2002432-6

Morgan JP Stephens M Radiographic Diagnosis And Control Of CHD Iowa State

Universitesi Press 1988

Moses PA Alternatif surgical methods for treating canine hip dysplasia Australian

Veterinary Journal 200078(12)822-823

Muumlller D Pfannendachplastik mit kortiko-spongioumlsen Knochentransplantaten zur Therapie

der Huumlftgelenksdysplasie und Coxarthrose

httpmueller-heinsbergdePfannendachplastik_2008pdf Erişim Tarihi 23 Eyluumll 2011

Muumlller ME Total hip prosthesis Clinical Orthopaedics 197072(9)46-68

Nickel R Schummer A Seiferle E Wilkens H Wille KH Frewein J The Anatomy of the

Domestic Animals - The Locomotor System of the Domestic Mammals Berlin Verlag

Paul Parey 1986p89-90

Off W Matis U Excision arthroplasty of the hip joint in dogs and cats Clinical

radiographic and gait analysis findings at the surgical veterinary clinic of the Ludwig

Maximilians University of Munich Der praktische Tierarzt 1997 25(4)379-387

73

Olmstead ML Total Hip Replacement Current Techniques in Small Animal Surgery 4th

Ed BaltimoreWilliams and Wilkins 1998p1173-1178

Oumlzsoy S Koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı I klinik değerlendirmeler Veteriner

Cerrahi Dergisi 2002a8(3-4)81-88

Oumlzsoy S Koumlpeklerde kalccedila displazisinin tanısı II Radyografik değerlendirme Veteriner

Cerrahi Dergisi 2002b8(2-4)89-95

Piermatei DL Flo GL Hip Dysplasia Brinker Piermatei Flo Handbook of Small Animal

Orthopedics and Fracture Repair PhiladelphiaWB Saunders Company1997p433-465

Piermattei DL Greeley RG An Atlas of Surgical Approaches to The Bones of The Dog

and Cat Philadelphia WB Saunders Company 1979

Puerta DA Smith GK Gregor TP Lafond E Conzemius MG Cabell WL Mckelvie PJ

Relationships between results of the Ortolani method of hip joint palpation and distraction

index Norberg angle and hip score in dogs Journal of the American Veterinary Medical

Association 1999214(4)497-501

Read RA Conservative management of juvenil canine hip dysplasia Australian Veterinary

Journal 200078(12)818-819

Read RA Diagnosis and treatment options for hip dysplasia in dogs

httpwwwvincomproceedingsplxCID=WSAVA2002ampPID=2663 Erişim tarihi 26

Nisan 2010

Remedions AM Fries CL Implant complication in 20 triple pelvic osteotomy Veterinary

and Comparative Orthopaedics and Traumatology 19936202-207

Remedions AM Fries CL Treatment of canine hip dysplasia A review Canadian

Veterinary Journal 199536(8)503-509

Riser WH Rhodes WH Newton CD Hip dysplasia In Newton CD Nunamaker DM

(Eds) Textbook of Small Animal Orthopedics Philadelphia JB Lippincott 1985 953-

980

Riser WH A half century of canine hip dysplasia Seminars in Veterinary Medicine and

Surgery (Small Animal) 1987287-91

74

Sarıerler M Comparison of the ortolani method of hip joint palpation norberg angle and

subluxation index in the diagnosis of hip dysplasia in dogs Veteriner Cerrahi Dergisi

20039(3-4)20-25

Schnelle GB Some new diseases in the dog American Kennel Gaz 19355225

Schulz KS Dejardin ML Surgical treatment of canine hip dysplasia In Slatter D (Eds)

Textbook of Small Animal Surgery 3rd

Ed Philadelphia WB Saunders Company

2002p2029-2059

Slocum B Devine TM Dorsal acetabular rim radiographic view for evaluation of the

canine hip Journal of the American Animal Hospital Association 199026289-296

Slocum B Slocum DT Pelvic Osteotomy For Axial Rotation Of The Acetabular Segment

İn Dogs With Hip Dysplasia The Veterinary Clinics of North America Small Animal

Practice 199222645-682

Slocum B Slocum TD DARthroplasty

httpwwwslocumenterprisescomArticlesdarthroplastyhtm|~httpwwwslocumenterpri

sescomArticlesdarthroplastyhtm Erişim tarihi 07 Haziran 2009

Slocum B Slocum TD Hip Current techniques in small animal surgery 4th

Ed

BaltimoreWilliams and Wilkins 1998p1127-1178

Smith GK Advances in diagnosing canine hip dysplasia Journal of the American

Veterinary Medical Association 19972101451-1457

Swenson L Audell L Hedhammar A Prevalence and ınheritance of and selection for hip

dysplasia in seven breeds of dog in sweden and bebefit cost analysis of a screening and

control program Journal of the American Veterinary Medical Association 1997210207-

214

Todhunter RJ Lust G Hip Dysplasia Pathogenesis In Slatter D (Eds) Textbook of Small

Animal Surgery 3rd

Ed Philadelphia WB Saunders Company 2002p2009-2019

Tomlinson LJ Johnson JC Quantification of measurement of femoral head coverage and

Norberg angle within and among four breeds of dogs American Journal of Veterinary

Research 200061(12)1493-1500

Toumlnnis D General radiography of the hip joint Congenital dysplasia and dislocation of the

hip Berlin Springer Verlag 1987p100-138

75

Trumpatori BJ Mathews KG Roe SR Robertson ID Radiographic anatomy of the canine

coxofemoral joint using the dorsal acetabular rim (DAR) view Veterinary Radiology amp

Ultrasound 200344526-532

Vane JR Botting RM Mechanism of action of anti-inflammatory drugs Scand J

Rheumatol 199625(102)9ndash21

Vezzoni A Dravelli G Corbari A Lorenzi MD Cirla A Tranquillo V Early diagnosis of

canine hip dysplasia European Journal of Companion Animal Practice 200515(2)173-

184

Vezzoni A Boiocchi S Vezzoni L Vanelli AB Bronzo V Double pelvic osteotomy for

the treatment of hip dysplasia in young dogs Veterinary and Comparative Orthopaedics

and Traumatology 20106444-452

Wallace LJ Canine hip dysplasia past and present Seminars in Veterinary Medicine and

Surgery (Small Animal)1987292-106

Winer BJ Donald RB Kenneth MM Statistical principles in experimental desing Third

Ed A Bradford Hill London 1991

Wylie KB DeYoung DJ Drost WT DeYoung BA The Effect of Surgical Approach on

Femoral Stem Position in Canine Cemented Total Hip Replacement Veterinary Surgery

19972662

Yaygınguumll R Koumlpeklerde triple pelvik osteotomi uygulamaları Adnan Menderes

Uumlniversitesi Sağlık Bilimleri Enstituumlsuuml Aydın Tuumlrkiye-2005

Yuumlcel R Bakır B Kangal ccediloban koumlpeklerinde kalccedila ekleminin displazi accedilısından klinik ve

radyolojik olarak incelenmesi İstanbul Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi ve Muumlnih Ludwig-

Maximilians Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Tuumlrk Alman Guumlnleri Tebliğ Kitabı 29 - 30

Nisan 1993 Avcılar-İSTANBUL 1993p83-87

Zhang Z Zhu L Sandler J Friedenberg SS Egelhoff J Williams AJ Dykes NL

Hornbuckle W Krotscheck U Moise NS Lust G Todhunter RJ Estimation of

heritabilities genetic correlations and breeding values of four traits that collectively define

hip dysplasia in dogs American Journal of Veterinary Research 200970(4)483-492

76

OumlZGECcedilMİŞ

1978 yılında Sivas‟ta doğdum İlkokulu Ziya Goumlkalp İlkokulu ortaokul ve lise

oumlğrenimimi Sivas Selccediluk Anadolu Lisesi‟nde tamamladım 1996 yılında Ankara

Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi‟nde okumaya hak kazandım 2001 yılında mezun oldum

2003 yılında Adnan Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı‟nda

Araştırma Goumlrevlisi olarak ccedilalışmaya başladım 2006 yılında aynı Anabilim Dalında

doktora programına başladım Halen Adnan Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi

Cerrahi Anabilim Dalı‟nda araştırma goumlrevlisi olarak ccedilalışmaktayım

77

TEŞEKKUumlR

Doktora oumlğrenimim ve tez ccedilalışmam suumlresince ilgi ve yardımlarını hiccedilbir zaman

esirgemeyen danışmanım Sayın Prof Dr Ali BELGE‟ ye teşekkuumlruuml bir borccedil bilirim

Ayrıca her konuda katkılarını esirgemeyen İstanbul Uumlniversitesi Veteriner

Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyesi Sayın Prof Dr Kuumlrşat OumlZER‟ e Adnan

Menderes Uumlniversitesi Veteriner Fakuumlltesi Cerrahi Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyeleri Sayın

Prof Dr Murat SARIERLER‟ e Sayın Prof Dr Nuh KILICcedil‟ a oumlzellikle tezin bitiş

aşamasında goumlstermiş oldukları yardım ve sabırdan dolayı Anabilim Dalımız Oumlğretim

Uumlyesi Yrd Doccedil Dr Sayın İbrahim AKIN Fizyoloji Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyesi Sayın

Aykut UumlNER‟ e Araştırma Goumlrevlisi Dr Sayın Rahime YAYGINGUumlL Araştırma

Goumlrevlisi Zeynep Bilgen ŞEN Araştırma Goumlrevlisi Zeynep Bozkan TATLI‟ ya ve tuumlm

doktora ve yuumlksek lisans oumlğrencileri ile emeği geccedilen tuumlm oumlğrencilere teşekkuumlr ederim

Tez ccedilalışmama SAE-09013 numaralı proje ile sağladığı maddi katkılarından

dolayı Adnan Menderes Uumlniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimine

teşekkuumlr ederim

Page 15: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve
Page 16: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve
Page 17: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve
Page 18: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve
Page 19: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve
Page 20: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve
Page 21: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve
Page 22: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve
Page 23: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve
Page 24: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve
Page 25: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve
Page 26: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve
Page 27: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve
Page 28: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve
Page 29: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve
Page 30: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve
Page 31: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve
Page 32: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve
Page 33: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve
Page 34: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve
Page 35: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve
Page 36: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve
Page 37: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve
Page 38: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve
Page 39: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve
Page 40: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve
Page 41: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve
Page 42: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve
Page 43: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve
Page 44: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve
Page 45: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve
Page 46: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve
Page 47: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve
Page 48: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve
Page 49: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve
Page 50: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve
Page 51: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve
Page 52: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve
Page 53: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve
Page 54: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve
Page 55: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve
Page 56: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve
Page 57: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve
Page 58: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve
Page 59: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve
Page 60: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve
Page 61: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve
Page 62: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve
Page 63: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve
Page 64: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve
Page 65: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve
Page 66: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve
Page 67: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve
Page 68: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve
Page 69: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve
Page 70: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve
Page 71: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve
Page 72: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve
Page 73: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve
Page 74: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve
Page 75: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve
Page 76: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve
Page 77: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve
Page 78: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve
Page 79: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve
Page 80: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve
Page 81: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve
Page 82: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve
Page 83: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve
Page 84: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve
Page 85: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve
Page 86: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve
Page 87: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve
Page 88: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve
Page 89: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve
Page 90: KÖPEKLERDE KALÇA DİSPLAZİSİNİN “MODİFİYE ...adudspace.adu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11607/1352/2/...eklem kapsülü acetabulum‟un lateral kenarından orijin alır ve