kürdistan'da kadın ve aile

7/30/2019 Krdistan'da Kadn Ve Aile

1/378


2/378

Abdullah CALAN

Krdistanda kadn ve aile

Weann Serxwebn


3/378

Abdullah CALAN

Krdistanda kadn ve aile


4/378

Abdullah CALANKrdistanda kadn ve aile

Weann Serxwebn 62


5/378

indekiler

Yaynevi notu ....................................................................................................... 7

Kadn haklar ve zgrl sorunu, mevcut yaklamlarnzmszl ve sorunun zmne devrimci yaklam .................. 9Aile oca zerine .............................................................................................. 66Devrimimiz eski aileye karyeni aile, yeni kadn ve erkein yaratlmasdr ....................................... 94Geleneklerin ar etkisinden kurtulmadanzgrlk ve eitlik salanamaz ..................................................................... 114PKK ortamnda zgrlk ilkesi esastr ...................................................... 125

Btn abamz zgr bir vatan ve o vatandazgr insan yaratmak iindir ........................................................................ 138zgrleen Krdistan kadn,zgrleen Krdistan olacaktr ..................................................................... 178Kadn sorununda da zgrlk zm kendimizdenbalatarak topluma yayalm ve hakim klalm! ...................................... 183Kurmak istediimiz byk dnyann bilinciyle savaacakve mutlaka sonu alacaz! ............................................................................ 219

Krdistan devrimi kadn ve erkein ortak egemenliinedayal geliecektir .............................................................................................. 239Parti, zgrlk ilikisine aryor .............................................................. 257Mlkiyet dnyasn ister egemen ister kleci tarzda yaayanlar,kadnn kurtuluu konusunda yaratc dnce vezgr davranlara yol aamazlar ................................................................ 272Kadn, aile ve sevgi ........................................................................................... 306Kadn gereini tm ynleriyle deerlendirelim ve

partinin doru zm tarzna ulaalm! ..................................................... 335Kle kadnla devrim yaplmaz ...................................................................... 361


6/378

Yaynevi notu

zgrlk, kle iin deil, kleliine isyan eden kle iin bir ama,bir kavgadr. Burada kleliin tanmn yapmak da yetmez. nk,kleliin tanmn yapmak sadece bir ilk admdr. En nemlisi zgr-ln tanmn yapmaktr. zgrln tanm ise, zgrlk iin savatayaplr. Bu tanm baka hibir yerde yapmak mmkn deildir.

nsann kendi tanmna ulamas mcadelesi, yzlerce yllk ulusal

ve snfsal mcadeleler tarihidir. nsanln ve insann henz kenditanmna ulat da sylenemez. Savam hala bu yndedir.O halde kadnn tanm nasl yaplacaktr, kadn kendisini nasl ta-

nmlayacaktr?Bu sorularn cevab, bizi kesinlikle zgrlk savana gtrr. Bu

savasa zgrle, yani tanma...Elinizdeki kitap bir savan pratik dersleri zerinde ortaya kmtr.

Krdistan devrimi gibi ok ynl bir savan iinde yeni insann

yaratln mjdelemektedir. Gzn Krdistana eviren ve kulakveren herkes, orada sadece kleliine isyan eden deil, ayn zamandazgrl tanmlamaya alan bir ulusu ve bu ulusun kurtulusava iinde her ulustan kadnn kendini tanmlama mcadelesinigrebilir, duyabilir. Bugn iin Krdistandaki sava genel anlamylabir zgrlk manifestosu olduu gibi, zglde kadn iin de bir z-grlk manifestosudur. Bu manifesto savala yazlyor. Savaan ve

ehit den kadn gerillalarn, Cizre, Nusaybin vd yerlerdeki kadnneylemleriyle yaptklar budur.Krdistan, Krt halknn ahsnda insanln katledildii yitik bir

lkeydi. Kendini savala tand, buldu. Halen kendi tanmn ve kendiahsnda insanln tanmn yapma savamn veriyor. Krdistandabtn deerler sava iinde yeniden douyor. Bu savata nefret lyor,sevgi yaratlyor. Ve bu, en ok da kadnda somutlayor. Krdistandasavaan kadn, sayg duyulmaya ve sevilmeye deer bir lkenin yara-

tl demektir. Savaan Krdistan kadn, bu anlamda yaratc sfatnaykselmi insandr. Varolu ve varedi eylemini i ie ren bir ko-

7


7/378

numdadr. Kendisinde yarataca deerler insanln yzlerce yldruruna savat deerlerdir. Krdistanda savaan kadn bu deerlerinbilekesidir. Bu anlamda da, o, en etin savatr.

PKKnin kadn gerei zerinde bu kadar srarla durmas, gncelbir konuya verilen nem olarak asla deerlendirilemez. Bugn dn-yann her tarafnda kadn gerei zerinde oka duruluyor. okey yazlp, iziliyor. phesiz bunlar da kmsenemez. stelikbunlar, bizim savammz asndan da birer katkdr. Ancak u farkunutulmamaldr. Krdistanda savan atei iinde snavdan geendorulara ulalmaktadr. te elinizdeki bu kitap, bu snav ve tarihi

zellii grlmesi gereken gncel sonular insanla sunuyor. Busnavda Krdistan kadnnn kan, emei, inanc, umudu ve sevgisivar. Bu, gerek bir zgrlk manifestosudur ve ars yakcdr.

Bu kitapta Krt Halk nderi CALANn nc mcadelesi ve ki-iliinde, kadnn zgrlne byk katknnn ve yoldaln rneigrlecektir. radesine ve gcne gvenilmeyen ve daima himayeyemuhta kabul edilen kadn, PKK ortamnda btn bu sfatlar ken-disinde yerle bir etme yeteneine kavuuyorsa, zgrlk savann

as eleman haline geliyorsa, bu kesinlikle PKKde gerekleen n-derlikle ilgili bir olaydr. Bu gerei phesiz ki, en ok kadnlaranlayacaktr. Anladklarn da PKK saflarna koarak gelilerindegstermektedirler. PKKye koan kadn, sadece klelii belirleyend koullarla deil, bundan daha da nemlisi kendisiyle savaa,yani kleliin i koullaryla savaa komaktadr. Kendisinde tarihiyarglayan ve yitik kadn bulma sava veren kadn, kadnn insanlakazanlmasdr.

zgrlk savanda minnet ve teekkr duygularna yer yoktur.Ancak kleler minnet duyabilir. zgrlk savas, ad zerinde z-grlk iin savaandr. zgrlk savas, yolda olmay bilendir.

Dostluu grendir. PKKde savaan kadn; militan, yolda ve dostolduunu savan iinde ok daha grkemli rnekle kantlayacaktr.Abdullah CALANn nc kiilii ve mcadelesinde grd yol-dala cevap vermesini bilecektir.

8


8/378

Kadn haklar ve zgrl sorunu

mevcut yaklamlarn zmszlve sorunun zmne devrimci yaklam

Dnya kadnlarnn gn olarak benimsenen 8 Martta, kadn so-runlar ve zm yollar tartlp belli bir ilerleme salanmak istenir-ken, halkn topyekn kurtulu mcadelesi srecini yaayan bizlerinsoruna yaklam ok daha kkl olmak durumundadr. Sorun bizim

iin iki adan nem tamaktadr. Birincisi, ulusal kurtulu srecininbaarya gitmesinde ve tabii ki bununla balantl ikinci bir noktaolarak da zglnde kadnn, ama esas olarak da toplumun ok geribir durumu ifade eden konumundan kurtulmasnda en nemli faktr-lerden birisi olmasdr. Bu nedenden tr, bu gn vesilesiyle de olsasoruna deneme-tasar dzeyinde bir yaklam yararl grmekteyiz.

Elbetteki nedenler salt belirtilenlerle snrl da deildir. Sorununderinliine ele alnmas gerei grndnden ok daha fazla ne-denlere dayanmaktadr. Ve bu nedenler bizim iin fazlasyla geer-lidir. Gerek dnya apnda ve gerekse bizde soruna teorik ve pratikyaklamlar gelitirilirken yzeysellikten kurtulmaya, yaklamlarnkkl olmasna kesinlikle ihtiya var. Bu sorun, hemen tm nemlitarihsel dnm noktalarnda toplumun dnm srelerindekendisini u veya bu biimde duyurmu, insan toplumunun gelii-minde ak veya kapal, gerici veya ilerletici birok ynden etkisini

gstermi, dayatm ve halen de insanln iinde bulunduu hertrl eitlik mcadelesinde en nemli yerlerden birisini igal ederekvar-ln srdrmektedir. Snflar, uluslar, eski ve yeni toplum m-

9


9/378

cadelesi, ordularn savam, siyasal, diplomatik savamlar bii-minde genel olarak mcadeleler tarihi bir anlatm bulmu, resmive gayri resmi tarih anlatmna gemi, ayn biimde kltrde de

yansmasn bulmu, ama zgn bir olay olarak bu sorun, zelliklegnmzde daha sk ele alnmasna ramen, kkl bir zme ka-vuturulamamtr. Veya bu alanda kkl bir devrimin gerekleti-rildiini savunmak zordur. Partimizin soruna yaklam, allagelmibiimlere kesinlikle itibar etmeyen, sorunun zm iin bunlarnalmasn esas alan bir yaklamdr. unu hemen syleyebiliriz ki,partimiz, ulusumuzun kurtulu ve zgrlk mcadelesinde tad

nemden tr soruna daha ilk gnden en byk nemi vererekyaklam, toplumun devrimde zmlenmesinde bu alanda da id-detli bir mcadele iinde olmutur.

Krdistanda smrgeciliin ulam olduu boyutlarla zelde ka-dnn iinde bulunduu boyutlar arasnda sk bir iliki kurulabilir.Krdistanda vcut bulan smrgeciliin, kadn gereinin yalnzgnmzde deil, yzyllardan beri iinde bulunduu srele yaknbenzerlikleri vardr. Bugn ister kapitalist, ister sosyalist, isterse

geri braktrlm lkeler denilen alanlardan da sorun birok ynylekendini duyurmaktadr. Mevcut devrimler sorunun zerini ksmenam, ama zne tam inmi olmaktan uzaktr.

Gelimi kapitalist emperyalist toplumlarda aile denilen kurum,byk bir zmszlk iindedir. Kapitalist toplumun en ok ge-litii kurum olan ekirdek ailenin bile dalma ve anlamszlamatehlikesiyle yz yze olduu aka grlmektedir. Ayn sorun sos-yalist lkelerde de varln duyurmakta, zellikle aile ilikilerindesorunlar ok youn yaanmaktadr. rnein yaplan evliliklerdebaarszlk oran yzde ellilerin zerine bile kabilmektedir. Yanisalkl ilikilerin sosyalist lkelerde bile tam kurulduunu sylemekolas deildir. Tabii ki geri braktrlm lkelerde sorun daha daiinden klmaz haldedir.

zgrlkler a denilen amzda bile, grlmektedir ki, sorununancak n alarak tartlmaya balanlm, buna cesaret edilmi,

ama bu alanda tam anlamyla bir devrim dnm gerekleeme-mitir. zm iin getirilen areler, aralar, denemeler ve mcade-leler reformist niteliini am deildir. Bat toplumunda gelitirilmek

10


10/378

istenen feminist hareketin ise geliimi, bugnk durumu ve ne ge-tirdii tartmaldr. Feminist hareket sorunu bir lks sorun biimindeele almaktan kurtulamamtr. Kadn cinsinin kurtuluu iin ciddi

bir mcadele bir yana, suya sabuna dokunmayan ok yzeysel birakm, burjuva evrelerinin bo zamanlarn deerlendirdikleri birmegale olmaktan teye gitmi deildir. Bunu, feminist hareket Battoplumunda en gelimi zm olay olduundan belirtiyoruz.

Bugn, sosyalist lkelerde karmza kan kadnn zgrlemedurumu, ekonomik faaliyete daha fazla katlmak, toplumda dahafazla sz sahibi olmak, fziksel salk ynnden daha gelimi ol-

maktan ibarettir. Yani devrimin genelde btn topluma verdiklerininbu alanda da snrl bir katksnn salanmas durumu vardr. rneinkadnn siyasal alandaki pay halen de ok snrldr. Adeta biraz dagenel eitlik anlayna ters dmeme mant iler gibidir. Geneleitliin bir tamamlaycs olarak parti rgtlerine, devlet rgtlerineve dier toplumsal faaliyetlere resmi kararlarla belirli oranlarda ka-tlm salanmaktadr. Ama yine de bu katlm ok azdr. Ksaca sos-yalist lkelerde, sanyoruz ki sorun, bizzat bir mcadele esprisi

iinde ele alnp, neyin hedeflenmesi, bu konuda zgl rgtlenmeve mcadelenin ne olmas gerektii sorularna cevap bulmak yerine,devrimin genel geliimi iinde kalm ve elde edilen haklar kendizgll iindeki bir mcadele srecinde kazanlan haklar deil,genelde devrimin bahsettii haklar olmutur. phesiz ki bu da ktbir ey deildir. Kazanmlar ilerleme ynndedir. Ama yine de ka-dnn siyasal otoritenin belirlenmesinde nemli uluslararas sorunlarnzmlenmesinde ve hatta toplumun bnyesindeki derin eitsizlik-lerin zmlenmesindeki katks ok snrldr. Dolaysyla kadnnbelirlenen stats byk oranda erkein oluturduu staty amdeildir. Kadn iin belirlenen stat feodal toplumda belirgin bir bi-imde erkek egemenliinin damgasn tarken, kapitalist toplumdada bu kesinlikle yine byle olmu, sosyalist toplumda kadnn snrlbir katlm gereklemi, ama erkek egemenliinin eitlie dorudntrld statnn olumlu ynde belirlenmesinde yine erkek

damgasn vurmutur. Bu olumlu yndeki gelimeler yzyllardanberi biriken erkek egemenlik anlaynn iddetli etkisi altndadr.

Erkein devrim mcadelesinde bu konudaki olumluluu ne kadar

11


11/378

eitlik dorultusunda geliebilir? Mutlak adaleti ne lde salar?Soruna, erkek egemenliini yzyllardan beri sregelen etkilerifazla almaz bir engel deildir, ona gvenmek ve onaylamak gerekir,

sorunu apayr bir biimde koymann fazla bir anlam yoktur bii-minde yaklamak, en azndan kaygyla ve hatta phe ile karlan-mas gereken bir yaklam ifade etmelidir. Her devrimci srecindoruklarnda insanlar en ilerici dnceleri ve davranlar yasalaratemel tekil ettirir, genel eitlik snrlarna ok ok yaklarlar, amaher alanda olduu gibi zellikle de bu alanda kalntlar iddetle et-kisini srdrmekten geri kalmaz.

O halde soruna daha zgn bir devrimsel boyut iinde bakmak, enazndan soru iaretlerinin yaygn olduunu kabul etmek, zmle-nemeyenin sk bir aratrmasn yapmak, mevcut s kapallkeskin bir devrimci eletiriyle aa kartmak, yerlemi ve ne ol-duu belirsiz davran kalplarn krmak ve burada alternatif zgndavran tartma, rgt ve eylemle ortaya koymak nemlidir. Bu,yzyllardan beri yapld gibi erkeklerin egemenlik statleri iindeonlarn insaf ve anlaylarna ballk temelinde deil, ama buna so-

yut bir sava aarak da deil, eer dnm isteniyorsa bununnesnesi durumundaki enin kendisini sk bir gzden geirmesi ilesorunun kendi iindeki zgnlklerinin derin bir analizi yaplarakolabilir. Ve bu gereklidir, istenilen, kazanlmas gereken nedir, naslkazanlabilir, buna uygun rgtlenme nasl salanabilir; bu konudahala yzeysel grntlerden daha ileriye varlm deildir. phesizki bu alanda bizim de byk sorunlarmz var. Bir halk en kaba bi-

imde tehdit eden, snr tanmayan bir smrgeciliin yaand,muazzam bir toplumsallama srecinde kltrel gelime ve siyasal-lamadan uzak braklm bir halk gerekliinde, gelimi kapitalistlkelerde ve hatta sosyalist toplumlarda bile zmlenemeyen birsorunu bugn ne almak veya kurtuluun ayrlmaz bir parasdrdeyip uramak, vaktin boa harcanmas deil midir diye dnle-bilir. Bu dncenin grnte belki hakl yanlar da olabilir.

Ama eer bizdeki vahi smrgeciliin eine az rastlanan bir z-

gnlkte ve neden bu kadar gl olduu doru tahlil edilirse buradask sk anmsatacamz sorun bir kadn sorunu olarak kabilir;nk bizim smrgeleme srecimiz, kadnn yzyllardan beri ka-

12


12/378

dnlatrlma srecine ok yakndan baldr. Dikkat edilirse kadnntoplumdaki boyun emecilii ok gldr. Ekonomi, kltr, ahlak,felsefe vb birok alana damgasn vuran egemenlik nasl ki kadn

statsn byk bir hakimiyetle tesis etmise, bizdeki smrgeciliinde ylesine tesis edilme durumu vardr. Krdistanda siyasetin z,ekonomik, sosyal ve kltrel dzeyi ne kadar sk bir mengeneiinde tutulduu ok iyi bilinmektedir. Gelimi bir eitsizlik vebasknn benzerlii bu yzdendir.

Daha da tesine gidilirse Krdistanda kiiliin zmlenmesi me-selesi kadn-erkek ilikilerinin olumsuzlamasyla da sk bir iliki

iindedir. Bu ilikilerin iinde bulunduu dzey, muazzam gergin-liklerin, rgtlenmeme, mcadele etmeme, sorunlarn saptrlmas,her trl tutuculuk ve geriye ekme hareketinin kayna durumun-dadr. Bu ilikilerden kaynaklanan kiilik durumundan iddetle et-kilenmektedir. Dolaysyla sorunu hibir biimde grmemezliktengelemeyiz. Ama sorunu allagelmi biimlerle ele almak da doyu-rucu olmuyor. Elbetteki filozofa bir yaklamdan bahsetmiyoruz.Yine gnlk ekonomik, sosyal, siyasal ilikilere katlmda hemen

bir eitliin salanmas gerektiini de sylemiyoruz. Bu konuda ha-yalperest olmamak gerektiini bilerek hareket ediyoruz.

Fakat mademki nemli bir devrim srecine giriliyor ve bu konudagerekten sorunlarn kkl zmyle kar karya bulunuluyor, ohalde en azndan soruna teorik bir yaklamn gelitirilmesi ve eerkiiler kendilerine gveniyorsa bunun gnlk pratik ilikilere de yan-stlmas kesinlikle gerekli olan bir yaklamdr. Eer tutucu, bireyci

biimler esas alnp, devrimcilik bu biimde srdrlmeye cret edi-lirse, bu yaklamn sahipleri kendilerini nemli oranda yaralam,kendi gerilemeleri ve kiilik sorunlarnn kaynan bizzat kendi el-leriyle hazrlam olurlar. Bu ise ilerisi iin nemli trmann nndekien ciddi engellerden birisi olur. Dolaysyla bu konuda nerimiz,ulusal toplumsal sorunun kkl zmlerinde bu konuda silahsz ol-mamak, en azndan teorik bir donanm ve snrl bir pratii esas al-maktr. Tersi durumda ilikilerdeki mevcut tkanklk, zmszlk,

yozlama ve bunun en kt biimde rgtlenme, ideoloji ve siyaseteyanstlmas farknda olmadan ok ey kaybettirir. Bugn mcadele-mize kar uygulanan zel harp yntemlerinden de grmekteyiz ki,

13


13/378


14/378


15/378

tam yeterli geleceini bugnden syleyebilecek durumda da deiliz.Bilime gveniyoruz ve biz tercihimizi bilimden yana yapmz, amainsan tr mutlak her eye hakim olur, kendini tanrlatrabilir de-

meye kendimizi yetkin bulmuyoruz. Demek ki, bilim, bir yandanzayflmzn giderilmesinde temel ara iken, dier yandan ise za-yflmz kantlayan bir aratr.

nsanln oluumundaki byk ilkeler, bugn istesek de istemesekde yakamz brakmamaktadr. ABD emperyalizminin nkleer si-lahlar bir tanr gibi insanln karsna karp, zellikle de SovyetlerBirliini tam bir antajla etki altna almas ve onlarn da bar

uruna yaplan tartmalarla birok tavize zorlanmalar dndr-cdr. Bunun doru bir politika olup olmad Sovyetlerde de tar-tlan bir husustur. Reagenn arkasnda yzyllarn btn tanrlarve dogmalar var. Reagen sadece bir ABD emperyalizminin gcntemsil etmiyor, gemi toplumlarn btn hayali gleri ve dogma-larn da arkasna alm olarak hareket ediyor ve kiliseden camiyekadar btn mabetlere girip onlardan medet umuyor, onlar yenidencanlandrmaya alyor. Bu nedenle ki, sosyalizmin temsilci gc

kendisini skm hissederek uzlamalar aryor. Buradan ortayakan ey udur: Bilimsel sosyalizm mcadelesinde bu kuvvetlerihesaba katmadan, sadece bilimin gereklerine gre bir mcadele ilearzulanan sonuca ulaamayacaktr. Veya dier bir deyile, bilimselsosyalizm, bunun daha detayl ve zgn ele alnmasn gerektir-mektedir. Ksaca insanlarn balangtaki zayfl ve bu zayflgidermek iin snd dogmay ciddiye almak, ama bu yaplrken

onlarn boyunduruu altna girmemek, tersine anlaml bir mcadeleile ilerlemeyi salamak imdi insann kar karya bulunduu enciddi problemdir. Biz de bu temelde yaklamaya alyoruz.

Btn bunlar esas konuya giri mahiyetinde belirttik. Aile kurumuortaya karken, balangta taraflar birbirlerine yle dokunulmazkutsal ilkelerle yaklamamlardr. Rastgele, kendiliinden ve do-ann zorlamas altnda adeta gdleriyle byle bir kurumun iinegirmilerdir. Balangta bir aile kurumundan bile bahsetmek mm-

kn deildir. nsanlarn remesi, hayvanlardakine ok yakn benzerlikiinde gdlerle ynetilir bir durumdadr. Bu kurumun baz zellik-lerinin daha sonra ortaya ktn biliyoruz.

16


16/378


17/378

yup, bakalarnn emekleri zerinde geinmeyi ve buradan toplulukzerinde bir otorite olmay baarmlarsa, zglnde de erkek, kadnemei zerinde fiziksel gcne de dayanarak egemen olmutur. An-

lalan erkek toplumsal gelimenin balangcnda gizli olan, giderekbelirli avantajlar salayan, ama esas olmayan fiziksel konumunuharekete geiriyor, mahiyetine baz adamlar topluyor ve bir ege-menlik savamna giriiyor. Bir yandan kleler ortaya karken bu-nunla i ie kadnlar zerinde de byk bir hakimiyetin tesis edildi-ine tank olunuyor. O halde, kleliin douuyla kadn zerindekihakimiyetin i ie geliimini kabul etmek gerekiyor.

Erkein kadn zerinde kurduu bu hakimiyet daha sonra arpcbiimlere brnr. Erkein yapt, bu konuda tmyle byk birotorite gc haline gelmektir. Elde ettii siyasal gc, dokunulmaztanrsal ilke dzeyine getirir. Tanr kralieler artk ok azdr, olanlardoa dinlerinin kalntlar biimindedir. Tanr krallar otoritenin tar-tlmaz temsilcisidir. nsanlar nemli oranda kleletirilir, kadnneski otoritesi ve saygnl nemli oranda azaltlr. Kadn iin, in-sanln geliiminin henz balang aamasnda kendi kiiliini

bulamadan hakimiyet altna giri olay vardr. Nasl ki geri halklarzgr geliimi yaamadan ok kat bir klelik altna alndklarndaok yetersiz ve kiiliksiz bir duruma geliyorlarsa, bu daha da fazla-syla kadn iin geerlidir. Kiilik geliiminin henz balangcn-dayken byk bir hakimiyetle yz yze gelen kadn kendisini yitir-mitir. Bu, zgrln yitiri anlamndadr. Kadn elbette dahasonra da gelimi, her nemli tarihsel aamada kiilii, mcadelesi,

rol ve statsyle deiik biimlere brnm, ama byk bir gerekvardr ki, kadn burada yitirilmitir.Yitirilen kadn, bundan byle nasl tanmlanacaktr? Bu sreten

sonraki kadnn tanm dinlerde, sanatta, iirlerde, trklerde, siyasifaaliyetlerde grlr, ama hepsinde ortak bir zellik vardr: Kadnhibirisinde biimlenmi istikrarl bir kiilik deildir. Daha ok iinss tarafn ihtiva etmekte veya biraz daha eitlendirilirse kadnkarmza entrika, kurnazlk vb toplumun dknlemesinde ne ka-

dar husus varsa onlarn geliiminde ok sahte bir grnmle k-maktadr. Olumlu eylerin ortaya kmasnda kadn artk ok zayftr,katlm snrldr. Bunun nedenini erkein kurduu egemenlikte ara-


18/378


19/378

eylemine slamiyet kar karak insanln geliimi asndan ileribir adm atmtr. Hz. Muhammedin devrimi kz ocuklarnn diridiri gmlmesini lanetlemek, ok sayda kadnla evlenebilme hakkn

snrlamak ama cariyelerin says belli deildir olmutur. Bu belkibugn iin ok yanl grlen bir statdr, ama o gn iin nemlibir ilerlemeyi ifade eder. Tabii ki bu dier devrimlerde de byledir.Aslnda bask altna aln o dzeye vardrlmtr ki, bir kiinin er-kein kendi bana bu kadar sonsuz bir otoritesi olabilmekte, hattaegemenlii altndakini kadn deersiz bir nesne olarak canl canlgmecek bir ahlak tayabilmektedir.

Bu noktaya nasl gelindi?Herhalde snrsz bir smr ve basknn vcut bulmasndan tr-dr. Demek ki, kadnn yitirilii bo bir sz olmad gibi boyutludur.Daha sonra saraylarda kurulan haremler biliniyor. Daha dne kadarOsmanl saraylarndaki haremlere binlerce kadnn dolduru-luu szkonusudur. Ortaada kadn yoktur. O ancak karlan, saraylaradoldurulan bir nesnedir. Saraylarda kadnlarn da evirdikleri dolaplarhatrlatlarak bunun bir nemi yok mudur diye sorulabilir. Bunun

iin en belirgin rnek, Bizans saraylarnda imparatorielerin evir-dikleri dolaplardr. stelik bunlar bu konudaki maharetleriyle ellerinenemli bir g de geirebilmilerdir. Yine slam haremleri de bunarnektir. Osmanl saraylanndaki sultanlar da iyi entrikalar evirmi-lerdir. Fakat btn bunlar iin ss olmaktan teye gitme durumundadeildir. O, bunlar sadece erkeklerin ar etkisi altndaki kurumlardadolaplar evirmek iin kullanmtr; yoksa kendi kiilii ve gcngstermek, bunu bir kurum olarak gelitirmek iin deildir. Saraylardaedindii bu becerisini kadn daha ok erkek ocuklar iin kullanmtr.

Seluklu ve Osmanl saraylarndaki olaylar kadnn daha kkyataki ocuunun sultan olmas iin birok sahte evlilikler yaptngstermektedir. Bu evlilikler ounlukla ocuk byynceye kadardr.Ve burada kadn bir analk roln oynamaktadr. Yani analk rolnsiyasal alana yanstm olmaktadr. Ortaan belirgin bir zelliininde olmadk entrikalarn evrildii byle evlilik olaylar olduunu be-

lirtmek gerekiyor.Ortaada evlilikler, erkein kesinlikle siyasal hakimiyetini pe-

kitirmek iin kullanlmtr. Erkek evlilik olayna snfsal bask ve

20


20/378

smrsn glendirme arac olarak bakmtr. Ailelerin oluu-munda bunu grmek gerekiyor. Aile, iddetli bask ve smrnni ieliinde olumutur. Anaerkil aileden ataerkil aileye geilirken

gzetilen husus, daha bol retim ve erkein daha geni yetkiye ula-masdr. Yani aile kutsal, dini veya ak ilkeleriyle kurulmam, ke-sinlikle belirlenen snrlar ierisinde biimlenmitir. Ne tanr bylebuyurduu ve ne de yce ak ilkesi bunu gerektirdii iin deil, ailebelirtildii zere, tamamen erkein ok kaba ve hoyrat bir biimdesalad egemenliin karlar erevesinde gelimitir.

Balangta kadn ok sayda erkekle birlikte yaayabilirdi, imdi

ise erkek ok sayda kadnla yaayan durumundadr. Ak ki bu top-lumsal geliim sreleriyle ilikili bir olaydr. Grlecei gibi, ailebalangtan itibaren dokunulmamas gereken kutsal ilkelerle vcutbulmu bir iliki deil, snfsal gelimenin iinde bulunduu durumagre belirlenen bir durum olarak deerlendirilebilir. Bunun belirle-yicisi ise balangta kadn iken, daha sonralar erkektir. Ortaadakien nemli ilginlik, hanedan veya imparatorluk kavgalarnda bu ku-rumdan alabildiine yararlanlmasdr. Hanedanlar birletirilir, kral-

lklar bytlrken ittifaklar kadn al verii zerinde kurulur. Bir-birinden kz alp verme temelinde kurulan ittifaklar smr veglenmeyi saladndan bunun gittike gelitirilmesi durumu var-dr. Bunun, Krdistandaki kabile ve airetlerin bugn bile en okbavurduklar bir iliki tarz olduu bilinmektedir.

Gerek klelik, gerekse feodal alar iinde kadn iin fazla bir et-kinlikten bahsetmek urda kalsn, tam tersine yitiriliin, biimsizliinderinlemesi, balangta varolan baz erdemlerin bile tketilii du-rumu vardr. Hakim snflar tarafndan hareme alnan kadn her ikitoplum ilikisi iinde de derin bir tutsaklk iinde tutularak kiili-inden daha da uzaklatrlm, en basit ilere terk edilmi, snfltoplumlarda nasl ki ezilenler srekli mlkiyetten uzaklatrlmsakadn da ayn biimde mlkiyetten, siyasal otorite ve yetkinliktenuzaklatrlmtr. Elbetteki bu uzaklatrlma her trl toplumsalkurum faaliyetlerini kapsamaktadr. Saraya ve eve giderek daha

fazla kapanan kadn fazla etkin olmasn salamayacak ilere ba-lanr, kymeti dourduu ve bytt ocuklarla llr. Ev iindedaha iyi ss olduu, daha iyi yemek vd ilerle urat oranda bir

21


21/378

varlndan bahsedilebilir. Kocaman bir siyasal dnya, mlkiyetdnyas, deerler zerindeki hakimiyet tamamen erkein damgasndaekillenir. Kadn ise, erkein bilinli mdahalesiyle kendiliinden

gelimelerin i ielii iinde btn bunlardan daha da uzaklatrlr.Toplumun alt snrlarna doru itildike itilir. Bilimden, siyasetten,retim ve hatta dinsel faaliyetlerden, snrlar belli olmayan bir s-rlme ile alabildiine uzaklatrlr. Kadnn yitirilii ya da toplumsalgelimede zayflatl, haklardan uzaklatnl byle vcut bulmu-tur. Tabii ki bunun bir yasas yoktur. Yasas erkein ya da smrkanunlarnn insafdr. Ayn biimde daha sonraki snfl toplumun

yasalarnda da snr yoktur. Snr, azami smr, azami otorite,bunun iin gerektiinde insanlarn bir neden ileri srlmeden ya-amlarna kastedilmesi, en ar ilere altrlmasdr. nsanlar e,akraba demeden bu genel amaca ballk temelinde bir stat iinealnr. Bunun tarihi gerekten de ok iyi incelenmelidir.

Bugn Krdistanda kadnn sz gcn kullanmas, siyasal otoritegibi yce bir otoritenin belirlenmesinde abasnn bilinli bir biimdegelimesi bir yana, bunlara cesaret etmesi bile mmkn deildir.

Ayn arlkta olmasa bile, gerekte bu smr ilikilerinin yaadbtn alanlarda da geerlidir. Gnmzde her ne kadar kadnlar si-yasal faaliyette yer alyor, hatta babakan oluyorlarsa da, gerektetamamen biilmi bir elbiseyi giymekten teye gitmemektedirler.rnein ngiliz babakan Margaret Thatcher Demir Leydi yafta-syla en soysuz erkeklerden daha erkeke bir politikay uygulamaktanteye ne yapmaktadr? O, yzyllardan beri oturmu ve bugn em-

peryalizmin tehlikeli bir biimde kullanmak istedii bir devlet aracnstelik kadnn zelliklerine aykr bir biimde kullanmaktan bakabir ey yapmamaktadr. ngiltere Kralielii her ne kadar kadnnhamisi gibi grnse de, kadnn ekilsizlemesinde oynad rol okaktr. Olduundan fazla kadns kokan ngiliz incelii, bugnkadna fazla bir ey bahetmiyor. ngiliz yaklam altndaki bilin-lenme zirveye ite bir Thatcherla varmtr. Buradan ulalan sarayentrikaclnn en gelimi biimi ve ortaya karlan kadn da en

yapay burjuva kadn olmaktan te bir ey deildir. Amman sarayndada ngiliz asll bir kralie var. Kral Hseyine ngiliz centilmenliibiraz da olsa retilmi olsa gerek. Kral-kralie kltrnn Arap

22


22/378

saraylarna kadar byle yanstlmas, ngiliz kadnnn ne kadar iler-lediini (!) gsteriyor. Burada kadnn olumsuzluunun rtbas edil-mesinde nasl sahte bir gmlek vazifesi grd ok aktr.

O halde, burjuva devrimlerinin afana gelindiinde kadn ktbir entrikac olmaktan teye varm deildir. Altta tamamen alnp-satlan bir mlk durumuna getirilmi, stte ise tam bir kralie! Otoritediye rnek gsterilen kadnlar, komedilere konu olacak ite bu saraykadnlardr. Bu konuda Avrupann rnek verilmesine de gerek yok-tur. Osmanl saraylarndaki entrikalar en yakn ve canl rneklerdir.amza girerken bunun gerei bilmekte yarar var. Grler de-

rinletirilirken bu tarihi gelimeyle birlikte ele alnmas gerekiyor.Burjuva devrimleri bu alanda ne getirmitir? Her toplumsal devrimgenelde insan soyunu bir adm ileriye gtrd iin, kapitalizmfeodalizme gre, burjuva aile ise feodal aileye gre stndr. Dola-ysyla burjuva kadn feodal toplumdaki kadna gre stn olacaktr.Bu genel ilkeye bal olarak kapitalizmin afak vaktinde ilenen birtema da kadndr. Burjuvazi istedii kadn teoride ve pratikte bi-imlendirmeye alr. Kadn resimlere, dier sanat eserlerine, gnlk

yaama konu olur. Feodalizmin o kokumu iliki tarzndan bkmolan burjuva erkein elinde, bakndan oturuuna, giyimine, sala-rna, konuma tarzna kadar yeni bir kadn tipi biimlendirilir. Elbettebunda rol oynayan sadece bir bkknlk deildir; feodal aile ve ha-nedan ilikileri burjuva geliim nnde bir engel oluturmaktadr.Burjuvazi, yeni toplumun geliimi nnde engel oluturan feodalilikilere kar sava amak zorundadr. Bu sava balangta edebiyat

ve sanat alannda gerekten de ok gl verilir. Genelde insan hak-lar bireyler aras eitlik teorileri gelitirilirken, bunun bir maddeside kadn haklan ve eitliine dnverir. Burjuvazinin kadn eitliidedii olay, feodal aile karsnda burjuva ailenin eitliidir. stediigenel bir kadn eitlii deil, yaamasna fazla frsat verilmeyenburjuva aileye zgrlktr. Bu noktada yaplan arptmalan gzdenkarmamak gerekiyor.

Edebiyat ve sanatta gl almlarn yaand burjuva toplumun-

afanda romanlarn en belirgin bir konusu kadndr. Bu romanlardaizilen tip, iradesine biraz da olsa hakim olan ve sanki istediini ger-ekletirme durumunda olan bir tiptir. Grnme gre kadn, basit

23


23/378


24/378

Batda kadn en soytarca biimlere brndrlmekte ve en tehlikelitarzda kullanlmaktadr.

phesiz ki, feodal toplumdan burjuva topluma dnmn ken-

diliinden salad bir ilerleme vardr. Fakat bu, erkek hegemon-yasnn burjuva toplumda varaca biimlere bal bir gelimedir.Feodal aileye kar burjuva ailenin artlar erevesinde belirlenenbu gelimelerde kadn nesne konumunu ok az dzeyde amtr.Proletarya 19. yzyl sonlarnda kendiliinden bir snf yerine kendisiiin bir snf haline gelebilmi, ama kadn iin bu gelime de yaan-mamtr. Kapitalist emperyalist aamaya gelindiinde ise kadnn

urad deiim ok ilgintir.Ar bir smrgeciliin altnda ok ekilsizletirilmi, paralanm,feodal ve hatta daha tesi toplumsal kalntlarn varln srdrdbir toplumsal yapda ar bask ve smrnn altnda arpk bir ka-pitalistlemeyi yaadmz iin, belki bu meseleleri fazla nemligrmeyebilir veya anlamayabiliriz. Ama unu ok iyi bilmek gere-kiyor ki, gelimi kapitalist toplumlarda kadnn bugn oynad rolok tehlikelidir. Emperyalist evreler bu konu etrafnda kltrde,

politikada bir olay gelitiriyorlar.Kadn, yzyllardan beri karanla, kapalla mahkum edilmi, yal-

nzca saraylara kapatlma ve btn toplumsal etkinliklerden uzak-latrma da deil, ama ayn zamanda ruhsal adan da karanla g-mlm, yitirilmi bir varlktr. Kapitalizmin gnmzdekiideologlar, sanatkar evreleri ve politikaclar bunu ok iyi bilmek-tedirler. Bunlar, yzyllardan beri erkein hakimiyeti altnda toplum-dan uzaklatrlan kadn bu sefer tersyz ederek alabildiine ne -karp tam bir yapaylk iinde, ama ondan da teye emperyalizminsmr arkna hizmet edecek biimde, zellikle de snfsal mca-deleyi gizlemek iin kadndan yararlanmaktadrlar. Burjuva zgr-lkler anda kadna biilen o birazck deeri krk kat fazlasyladettirerek, iradesini biraz belirlemek isteyen kadn sosyalizme karbyk bir oyunun iine almak istemektedirler. Bugn Avrupadakadn mzikte, resimde, kltrde, politika oyunundan basbaya

oyunlara kadar her eyde en ince bir tarzda kullanlmaktadr. Yz-yllardan beri gizlenen kadn, orada artk en ak sak kadna dn-trlmtr. Ve bu sadece fiziksel alm da deildir. nceleri ka-

25


25/378

patlm gdleri ve ruhu alabildiine alarak meydanlara srl-mektedir. Feminist hareket btn bu durumlar nasl deerlendiriyorfazla bilemiyoruz, ama Bat Avrupa evreleri de sanrz bunun far-

kndadrlar. Bu yaklam ekirdek aileyi paralam, ailenin anlam-szln ortaya koymutur. phe ve tereddtte boulan bu aile ta-mamen dalma ile yzyzedir.

Bu durumu deerlendirirken, onu emperyalizmin genel bunalmiindeki olaan bir olay olarak ele almak doru bir yaklam olma-yacaktr. nk bu alanda yaanan bunalm ok daha fazladr. Ka-pitalist emperyalist sistemin ortaya kard rn yalnz kendi top-

lumlarn deil, bizim gibi lkelerin bireylerini de ok kt birbiimde arpmaktadr. stelik ortala salnan bu tipi ne benimsemekne de tepki duymak bir zm olmaktadr. Kadn adeta yzyllardanintikam alrcasna mthi bir biimde hem oynamakta hem de oy-natlmaktadr. Bu durumu ile kadn, gerekten biraz da kendi inti-kamn alr gibidir. Kadnn piyasadaki durumunu erkeklerin nekadar paylat ise belli deildir.

Gnmz dnyasnda byk bir kadn sektr ortaya kmtr.

Eskiden mal mlk konusu olan kadn bugn byk bir reklam arac,bir ss bitkisi durumundadr. Kendisine ait bir iradesi yoktur. Top-lumun temel meselelerine damgasn vurmas, sz sahibi olmas hu-susu sz konusu deildir. rnein kadnn bar ya da sava konula-rnda oyunun ne kadar bir deeri vardr? Uluslararas ya da ulusalplanda kadn hangi nemli sorunun zmnde varlk gsterebilir?Denilebilir ki, kadn da ailesiyle birlikte katlm salar. Peki amakadn, ekirdek aileye indiimizde bile ne kadar belirleyicidir? Ba-tan beri byle gelmi, bugn de byle olmasnn yadrganmamasgerekir denilebilir mi? Hayr, bu ok yanl bir yaklam olur.

Kadn cinsi zerindeki bask ve smr olayn dnyamzn diergelimelerinden ayr dnemeyiz. Kapitalist emperyalist sistemiinde kadnn durumu ve hakim yaklam, acaba birok savankayna olabilir mi veya en azndan bask ve smrnn dizginsizgeliimine bir sebep deil midir? Bilinir ki, bask ve smr savalar

tahrik eder. Dolaysyla bu durum savalarn geliiminde ok belir-leyici bir rol oynayabilir. O halde burada toplumu tehdit eden birdurum vardr. Bugn varlndan bahsedilen sorunlarn temel bir

26


26/378


27/378


28/378


29/378


30/378


31/378

rahat deildir. Demek ki salkl olmayan bir durumla kar karyabulunulmaktadr. ster evli isterse bekar olunsun bu konuda yaananrahatszlk bal bana bir bunalmn kantdr.

Bu bunalmn tarih iinde dendii biliniyor. Bizlerden ncekikuaklar bu bunalm daha derinden yaadlar ve devrettiler. Dev-rimciler olarak zgr iradeyi daha ok ortaya kardmz iin doalolarak bizde yaanan daha snrl oluyor. Ama buna ramen, bu kl-trn rn olarak entrika, hile, drst olmama, karlkl tartmama,konumama nemli oranda sryn G kaynaklar nerededir, fazlabulunamyor. Biz bu sorular ana ve babalarmza sorarsak, ak ki

aval aval bakmaktan teye geemezler. nk onlar ok gelimikat yaplar iindedirler. inde bulunduklar karlkl kandrmacaoyununun acsn yaamakla birlikte, onun anlamna varmak onlariin ok uzak bir olaydr.

Cinslerin ballk ad altnda birbirlerini kandran konumdaki ya-amlarna Engels byk nem vererek incelemitir. Biz sadece bunaatfta bulunmakla yetineceiz. Ailede, toplumda, siyasette bu alandaince bir kavgann varln grmek gerekiyor. Btn ballk ve ak

gsterilerinde, evliliklerde, ayrlklarda bu mcadelenin izini gr-memek mmkn deildir. Bu alan ve ilikileri bir tabu, dokunul-mamas gereken ilikiler olarak grmek yerine, iki cinsin birbirindenne gaspettikleri, bu konuda nasl bir sava yrttkleri doru deer-lendirilmelidir. Dinler ve hakim siyasetler bunu ok deiik gster-milerdir. Onlara gre kadn himaye edilmitir, burjuvazi kendisinegre kadna byk haklar bahetmitir. Burada kadnn tavr da bel-lidir. rnein Trkiyede bir kkburjuva kadn, bir eve, biraz bireyaya, bir ee kavutu mu bunu en byk nimet grr, btn istek-leri karlanm kabul eder. Fakat birka yl sonra her eyi altsteden bir bunalm da kanlmaz olur.

Btn bunlar gsteriyor ki, tarihsel geliim ballk ve namus d-knln ifade eden szcklerde dile getirildii gibi deildir. Bualanda her an bir atma, kavga yaanmaktadr. Sanyoruz ki bukonuda her eyin mkemmel olduunu syleyecek fazla kimse yok-

tur. unu grmek gerekiyor: Yzyllardan beri iine itildii durumkadnn ilgin bir savam tarzna yol amtr. Ve bu savam enkadns biimde gelitirilmitir. Ksaca, byle baa byle klah mi-

32


32/378

sali, tarih iinde oluan erkee tam da denk den bir kadn ekil-lenmitir. Srekli bask altna alnan, cinsel yetenekleri ve iradesizerine ynca atasz icat edilen kadn, erkein snrsz eitsizlii

dayatmasna tam bir batan karmayla karlk vermitir. Kadnnfendi erkei yendi! Erkein egemenlik alannda gerekten de olanbu olmutur. Yani kadnn fendi erkek egemenliini iinden klmazbir hale getirmitir. Demek ki erkein efendilii o kadar rahat veonurla ilan edilecek bir egemenlik deildir. Kadn ne kadar drl-mse, erkek de o kadar dmtr. O halde, bu anlamda kadn so-runu bir erkek sorunudur. Kadnn dknlk derecesi erkein de

olumsuzluunun temel kaynaklanndan birisi olduuna gre, erkeklikerkein bana bela olmu gibi bir durum vardr. Bu bazen ok ilerinoktalara kadar kmaktadr. Erkeklerin bu konuda yaadklar bu-nalm az deildir. Hatta eytan denilen kadndan hzla uzaklama,yalnz yaamn tercih edilmesi durumlar da az grlmyor. Dinler-deki papazlk ve dervilik kurumu da byle gelimi olsa gerek. El-betteki burada sorunun olumsuzundan, pasif bir zm vardr. G-nahkar kadn edebiyatnn baz erkeklerde yaratt sonu

gnahkardan ka mant olmutur. ran gerekliinde bu youncagrlyor. Kadna elini bile uzatmama, araya maddi ve manevialanda kaln bir perde ekme bu yaklamn rndr. Oysa ki bunlaryaplrken problem btn arl ile yaanmaktadr. Problemin var-ln yapay yollarla gidermek, kerte kerte zm aramak, yani re-formiste yaklamak ise Avrupann ve hatta sosyalist lkelerin deproblemin zmnde sarldklar temel yntemdir. Burada gsterilenprograma ve kkl mcadele yntemlerine balanmam kurtuluyoludur. Tabii ki, bunun kart olarak hemen bir aksiyon hareketigelitirilmelidir denilmemektedir. Sorunun zmnde reformlarksmen rol oynayabilir, ancak her zaman sonuna kadar bir dnmsalayamaz. Bunun iin devrimler gereklidir? Tek bana devrimisalamaya yeterli olmasa da bizi genel devrim srecine gtrecekolan reformlar yararldr.

Burada devrimin gerekte gerekli olup olmad sorulabilir. Ma-

demki toplumun en temel ve kkl sorunlarndan birisi bu alandadr,o halde bir devrim gereklidir. Ak ki bu alandaki devrim, iki snfarasndaki mcadelede olduu gibi gelimeyecektir. Bu devrim, zih-

33


33/378

niyette, kurumlarda, geleneklerde ve zellikle aile olaynda olacaktr.Kalemle, gncel ilikiler uruna savamla, baya gnlk pratikakmlarla yrtlen bir mcadele olacaktr. Yani kadnlar bir program

etrafnda ordulap btn glerini birletirerek, yine var saylan birerkekler ordusuna kar savamayacaklardr. Ne byle ordular vardr,ne de eitlik ve zgrlk uruna savamn yolu bu olabilir. Bylesinekaba devrim anlayndan ne kadar uzak olunursa, ayn biimde r-gtlenmenin btn kurumlar banda erkek hakimiyetinin srp git-mesine, bu konuda zgn bir program, rgtlenme ve mcadeleninyadsnmasna da kar olmak gerekir. Hibir ey kendiliinden yr-

mez. Bu alann ilikilerindeki zayflk ve sorunlar geleneksel -zmlere bavurarak zmlenemeyecek kadar derindir. nkarclkveya reformist yntemler de zm olmamaktadr. Ama ayn zamandabu yollar kadn ve erkeklerin en ok tercih ettikleri yollar olmaktadr.

Karlkl ballk szlerinin belirtilmesi, biraz ekonomik gvenceve geleneksel yaklamlar her iki cins asndan da zmszlderinletiren, ama kolayca saplan, daha dorusu zaten zerindesrarla yrnen yoldur. Oysa ki bu alanda kkl bir anlay savam

mutlaka gereklidir. Kadn kadnlyla erkek de erkekliiyle sa-vamadan ve denge bulunmadan zme ulalamayacaktr. Devrimdenilen olay buradadr. Devrim, erkein ar etkisi altnda ve ka-dnn ar kadns yaam altnda olumu toplumdan uzaklama,daha dengeli retim faaliyetleridir. Kltrel, sosyal, siyasal ya-amda daha kolektif, dengeli faaliyetlere ulamaktr. Bylesine biryaklam gerekletirilmedike, zglnde kadnn, genelde isetoplumun problemlerine zm getirmek mmkn deildir. Bu so-runun zmnde reformist yntemleri temel almak smrge l-kelerde zor teorisinin c gsterilmesine benzer. Nasl ki refor-mistler bu lkelerde smrgecilie kar dayatlan zorun, ancakfelaket getireceini sylyorlarsa, burada da ii bol sz, tartmave hatta dedikodu ile geitirmeyi esas alrlar. Sorunun zmnpropagandayla halletmeyi salk verirler. Ama bu da sonsuz lmve rmeyi onaylamak demektir.

Burada soruna genel yaklam noktalarken, sorunun zmndereformist yntemler deil, kkl bir devrimin gelitirilmesi iin m-cadele esas alnmaldr diyoruz.

34


34/378


35/378


36/378

Krdistandaki durumu ele almak gerekir.Kadn sorununa genel yaklam, Krdistan gereine, onun top-

lumsal yapsna, aile, kadn-erkek ilikilerine uygulamaya alt-

mzda kendisine zg bir gereklikle kar karya olduumuzu g-receiz. Toplumumuzun kblegah, btn drt ve dnceyikendisine balayan, ana merkezi olan aile yapsn, karmaklndandolay oluumunu gemi ve gncelliiyle ele almak gerekir.

Tek irade, tek otorite; irade ve dnce dzeyinde btn toplumsalderinliklere damgasn vuran erkek hakimiyetine deinmek, konuyudaha da glendirecektir. Uzun bir aratrmamz olmamasna ramen,

bunun toplumsal gelime zerindeki muhtemel etkilerinin ne olabi-leceine dikkat ekmeye alacaz. Erkek egemenliinin sava-bar sorunlarndan tutalm, gnlk aile ii ve insanlar arasndakiilikilerin geliimine birok olumsuz etkisinin olaca aktr. Bilimde halen bu iradenin bu kadar hakim olmasnn mutlak zorunlulu-unun olup olmadn, eer varsa bunun hangi tarihsel aama iingeerli olduunu ispatlam deildir. Hangi aamadan sonra tektarafl iradeyi karlkl iradeler birliine dntrmek gerektii ko-

nulan bal bana bir inceleme alandr. Bu tek tarafl iradeninnemli oranda bask ve smry gelitirdiini biliyoruz. Her nekadar bir yn kar cinsin iradesinin de bir uydu gibi bunu destek-ledii veya bir snfsal ekillenme iinde bunu desteklediini sylesekde, bask ve smr tek tarafl iradeyle yakndan balantldr. Snfltoplumun veya sava aygtnn bu denli gelimesinin, mevcut insanetkinliinin, yaratclnn snrl gelimesinin kaynan bu tekyanl stn irade geliiminde aramak gerekir. Hatta dinlerin, felse-felerin, ahlak retilerinin de bununla balantlar vardr. Tanrlarndaha ok erkeklere benzedii, ahlakn btn geliim aamalarndakadnn kmsendii, horland grlr. Birok felsefi retininmerkezinde erkein damgas vardr. Btn bunlarn da yalnz cinslerarasnda deil, snfsal ve giderek uluslararas eitsizlii krklediinibelirtmek zor deildir. Ve daha ok da bu eitsizliin kendisi bilin-lilikten ziyade kendiliinden bir sonu olarak ortaya kar. Bu bizi,

tarih iinde glenen erkek egemenlik sisteminin gnmzdeki so-runlarnn nemli bir kayna olduuna gtrr.

Kadnn uydu bir irade biiminde bu sreci tamamlamas, teslim

37


37/378

olmu bir karakterde gelimesi, buna kar kma gerei duyduundaise bunu en soysuz biimlerde yrtmesi, mevcut olumsuzluu dahada derinletirir. Yani olumsuz katlm, teslimiyeti bir biimde ira-

desini gsterir. Tepki gerektiinde ise bunu dknce ve soysuzcayapmas, marmaya kadar giden, ondan da teye ahlak, din, felsefegibi toplumun styap kurumlarnda arlklara dmesi adeta k-rkleyici bir kaynaktr. Kadnn kkrtclnn mehurluu ve kadnkkrttka bizde erkeklerin ne kadar kan dktkleri bilinmektedir.Ve bu sadece ktlkte bir yartr. Bunu grmek ve mevcut haki-miyetin izahn yapmak gerekiyor. Dikkat edilirse bu ciddi soruna

yaklamda kadnn setii mcadele yntemi olumsuzdur; kkrtma,ekememe, dedikodu vb hafif yntemlerdir. Toplumda dedikodu,kkrtclk denilince akla kim gelir? Kadnn da tarihsel sretegelitirdii yntemler bunlardr ounlukla. Bu, kabul edilmemesigereken bir durumdur. Gnmzde kapitalist emperyalist toplum-larda kadn bunu sahne, reklam olayndaki kkrtcla dntrm-tr. Kadnn reklamdaki rol tahriktir. Sahnedeki grntleri sonderece eitsiz bir yarl ve de smrye, dknle giden bir

yarl krklemektir. Ulalamayacak hedefler dorultusundainsan kkrtmaktr. Bu da emperyalist ideologlarn veya politika-clarn kltr dzeyindeki yansmalardr. Peki iradelerin bylesinehakim ve tabi olma konumundan ayrlp, eitlik, kolektif veya her-kesin zgr iradesine kavumas temelinde yapabileceklerini, top-lumsal zemine, eylemsel, ekonomik, siyasal, kltrel ve ahlakialanda bir faaliyet olarak her aile ve kuruma dayattklarnda ortayane kabilir? ok az ele alndndan bu konuda baz bulgulardanbahsedemeyiz. Fakat imdiye kadarki etkinliin yukarda zelliklerinisralamaya altmz etkinlik olduu aktr. rnein hibir kadnocuklar ve kocas iin ok tehlikeli iler yapsalar da kolay kolayktdr demez. Yani aile reisi ne derse hemen uyma ve bunu btntoplumsal alanlara kaydrma kural geerlidir. imdi lm, boul-mu bir iradeyi dzeltmek, dzeltmekten de teye bunu bir devrimcidnme uratmak gerekli midir? Bu soruya cevap verilmelidir.

Grnte herkes sorunun devrimci dnmn savunuyor. Amabuna ramen, bata kadnlar olmak zere, kt eylemin sahipleri dekendiler oluyorlar. Bu konuya cesaretli yaklam da gremiyoruz.

38


38/378


39/378

bunlarla son derece i ie ve onlarla birlikte geliecek olan kadnnzgrlk hareketinde de geliim salandka genelde toplumda da,uluslararasnda da eitlik salanr. Ve yine genelde bu eitlik snr-

lysa, kadnda da eitlii grmek mmkn deildir. Snfsal, top-lumsal kurtulu ile kadnn kurtuluu arasnda sk bir ba vardr.Toplumsal eitlik ne kadar gerekleirse, halk topluluklar arasndakieitlik ne kadar gerekleirse cinsler arasndaki eitlik de o kadargerekleir. Fakat bunlar yle kendiliinden birbirlerini koulland-racak akmlar, eylemler deildir. Bir zamanlar bize, snfsal gereklikgerekleirse, uluslararasndaki eitlik de gerekleir; niin ayn bir

Krdistan mcadelesi gelitiriyorsunuz diyorlard ve bunu dayat-yorlard. imdi de biz devrimi gerekletirirsek bu konudaki top-lumsal veya ulusal eitlik de kendiliinden gelebilir denilmektadir.Hayr, bir civcivin bile kendiliinden yumurtadan kamayacanbelirttik. Tarihin bu kadar koullandrd bir klelik, byk dnceve davran gcyle mcadeleyle krlarak eitlik gerekletirilebilir.Snflarn mcadelesi snflarn ortadan kalkmasyla sonulandka,yine uluslararas mcadeleler uluslar ortadan kaldrdka ki bu

ok uzun bir tarihi srete gerekleir kadn-erkek arasndaki eit-sizlik de nemli oranda ortadan kalkabilir. Elbette kadn-erkek cin-siyeti ortadan kalkmaz. Bu iki cinsin srekli varolmas doal birzelliktir. Yalnz bunun nasl bir gerekleme olacann uzun m-cadele srecinde epey ileneceini sanyoruz. Artk nasl bir kadntipi ortaya kabilir? stenilen kadn tipi ortaya kmadka belirtti-imiz gibi smr, bask ve savalarn kayna her zaman mevcutolabilir. O halde kadnn zgr iradesi, kadnn zgrlk hareketigerekletike, onun basknn her trl biimine kar gelimesi ge-rektii ortaya kyor. Smrnn her trl biimine ve dier biregemenlik olan erkee; erkekten kaynaklanan ve daha ok da s-mrye hizmet eden bask kurumlarna kar gelimesi gerekiyor.Bu arada daha fazla da yzyllardan beri kendisinin edindii, gn-mzde birok gelenek, grenek, ahlak ve hatta dinsel retilerdeifadesini bulan, kendi kendisini klten, iradesini hiletiren, bunu

adeta kendisine layk gren, doal ve yaratltan kaynaklandnsand zellikleriyle savamas gerekir. Her eyden nce gncelbasitlikleriyle savamas zorunludur. Her ne kadar erkein olumsuz,

40


40/378

saldrgan, otoriter zelliklerinden bahsediyorsak da, kadnn daondan aa olmayan ve gerekten daha kt, daha snrsz, yapsalgibi gzken ama yle olmayan, edinilmi zellikler olan, snfl

toplumun damgasn tayan zelliklerden syrlmas gerekir. Neredenbakarsak bakalm, kadnn kkl, horlanml ister emper-yalist-kapitalist toplumlarda olsun, isterse sosyalist lkelerdeki ka-lntlarda olsun gldr.

Krdistanda durum nedir? Ak ki, bu olumsuz durum bizde dahagldr. Bizde kadn hemen ben yle eksiim, byle noksanmdiye kendi basitliklerine snmaya almtr. Ve tabii ki bu byledir

deyip, biz de hemen yle grmeye, gstermeye balyoruz. Bunlardoru deildir ve bir devrimcinin kabul edemeyecei yaklam veilikilerdir. Taraflarn karlkl mcadelesi gerekiyor. Bugn birdevrimci olarak bu ilkeyi nemli oranda uygulamaya alyoruz.Biz buna mecbur olduumuz, gsz olduumuz veya baz zaaflarnkurban olduumuz iin deil, uluslar ve snflar arasndaki sm-rnn ortadan kalkmas iin tandmz dnceye bal olarak,onun doal bir uzants biiminde ele alyoruz. Burada otoriteyi

haksz bir biimde uygulamak doru deildir. Otoriteyi zgrletiricive bu asrlk hastalklarn saflarmza akmasn nleyici biimdekullanma gerei vardr. Dolaysyla saflarmzdaki zgrletirmehareketini byk bir zenle ele alyoruz. O halde geneldeki zgriradenin ortaya karlmas nemli bir grevdir. Bu konuda oksnrl bir balang yaplmtr. nsanlk tarihinin bu aamasndakadn henz bir aray ve kendini bulma aamasndadr. Neyi ne ka-dar kaybettiini, neyi ne kadar kazanabileceini deneme, snama,alglama aamasndadr. Veya devrimci kadn faaliyetinin urasbu biimde gelimek durumundadr. Onun iin, eer kadn haklarkonusunda bir eyler yapmak istiyorsak gelimenin bu aamasnnzelliklerini iyi zmsemek durumundayz. Yani mcadelemizin ilkaamalarnda olduu gibi, bu konuda da henz inceleme, aratrma,baz deneme, snama rgt ve mcadeleleri sz konusudur. Onuniin hassas olmak, dikkat etmek gerekiyor bu konuda. yle hazr

kazanlm ilikilerle meydan doldurulamaz. Yani inceleme, aratrmave deneyimle yrtlmesi gereken bir srete, ite yzyllardanberi bulmak istediiniz tip benim, bir ilahe gibi ortadaym diyerek

41


41/378

yaklalamaz. Her kim ki bunu sylyorsa en karabasan veya en ka-ranlk tiplerden birisi olduunu ortaya koyuyor. Belki istisnai an-lamda byle bir kadn kabilir. Fakat bir cinsin genel geliim aamas

asndan bunu sylemek mmkn deildir.Byle bir k tpk kaybedilmi bir meydan savandan sonra bir

askerin kalkp da meydanda sivrilip yenilmeyen komutan benimdemesi gibidir. Hayr, ordusu yerle bir olmu bir asker her trl ted-biri alnm bir alay karsnda sorunu bu biimde koyamaz. Eerarayacanz tip benim, gelitirmek istediiniz salam ilikilerbende var denilirse o zaman devrimi gelitirmenin, zgrlk hare-

ketini bu alanda derinletirmenin anlam kalmaz. Bu konuda bazuluslarn syledii bizde zgr kadn u denli gelimitir, gemii-mizde yle eyler vard gibi ifadeler propaganda ieriklidir. Butipi ister kadn, ister erkek olsun fazla ciddiye almamak gerekir.

likilerin devrimciletirilmesi gerei ve bunun da balang saha-snda olduu unutulmamaldr. Sorunun zgnlnden sk sk bah-settik. Kendiliinden gelir, doal devrim sreci herkese olduu yeriverir demek doru deildir. Hayr, devrimin kendisi bile eer her

zaman, her an, her zellii bilinli gelitiremezse kendiliindenlikher zaman eski dzenin geliim ansn yeniden artrmtr.

Devrimci kadn hareketinin geliim sreci ne ortaya karabilir?zgr kadn ve tabii ki ayn zamanda zgr erkei ne oranda yara-tabilir? Bunu, biraz da mcadele belirleyecektir. Bugn hibirimizinbu denli gl bir mcadele ilikisi var m? rnein bir erkek veyabayan arkada bu konuda bir deneme veya zgrlk anlamnda neleryapabilir? Tartmada, dncede bile bir mesafe katedilmi midir?Bir neriler sistemi var m? Bir ilikiler sistemi var m? Yok denilecekkadar azdr. Hep dedikodu, ekememezlik, yanl anlamalarla rlbir yaklam tarz, birbirlerini kullanma, idare etme gibi bir ilikidir.Bu ilikilerin devrimci faaliyete yaramayaca aktr. Bunlar gere-kirse alabilir de. Mademki geneldeki mlkiyet sistemi kadn git-tike daha fazla bir mlkiyet konusu haline getirmise ki bu byledirve hatta gnmzde daha gldr kadnn sunulmasnn altnda

mlkiyetin izini grmemek mmkn deildir. Hayatn hemen hemenher alannda sunulan kadn faaliyeti, bir tanr mlkiyet faaliyetidir.Bir tarla gibi deildir, ama elle tanr bir mlkiyetin devri gibidir.

42


42/378

Kadnn buna kar ne yapt aktr. Kendini daha iyi fiyatlandrmakiin gcne g katm, yeteneklerine yetenek, kurnazlklarna kur-nazlk katm ve en iyi pazarlanma koullarn aramtr. Mademki

mlkiyet bu denli gelimi ben de bunun nemli bir konusu oldum,bana da fiyatm en iyi bir biimde belirlemek der denilmitir.te piyasaya bakldnda her gn benim fiyatm budur, sahneyekm 1 milyonla balar vb birok durumla karlalr. Evlilikolayna bakldnda her ne kadar bugn baln kalkt syleni-yorsa da, ilk aranan iliki, ne kadar zenginliin olduudur, gidilenevde temel ve belirleyici etken mlkiyet durumudur. Bu da kolektif

mlkiyetin devir teslimidir, bunun yansmasdr. Ve gerekten ili-kilere bunlar egemendir. O halde, mlkiyet ilikisi de salkl biriliki olmadna gre ki ustalar bunun hrszlk ilikisi olduunubelirtirler bunlar hrszlk ilikileridir. Hrszlk ilikisinde de hibirzaman sayg deer, zgn bir iliki ortaya kmaz. Ad zerindeolan bu ilikinin anlam, yani kendisinde olmayana bedavadan elkonulmas ve ondan baz eylerin alnmasdr. O anda erkek baka,kadn baka ynden yararlanmaya alr. ki hrszn birbirine gir-

mesinin adna da iliki deniliyor. Gerekten ilikilerin bnyesindekihrszln ok derin olduu kansndayz. oumuz ailemize para-pul getirmeyince ne durumlara dtmz iyi biliyoruz. Para ka-zanmadnzda bir deerinizin de olmadn bilirsiniz. Yani aileninbnyesinde de nemli oranda mlkiyet dzeninin yansmasnn ege-men olduunu kabul etmek gerekir. Eer insan soyu glenmek is-tiyorsa bu alana da nemli katklar sunmak zorundadr.

Gl kadn, gl erkek bu alana olan zgnlk dayatld orandageliecektir. Devrimci erkek ve kadnn yaratlma sreci ayn za-manda en nemli eitlik srelerinden birisinin yaratlmasdr. Em-peryalist kapitalist toplumun bunu belli bir noktaya kadar getirdiinigrmek gerekir. Burjuva mantnda kadn zgrl, eitlii var-labilecek snra kadar gelmitir. Sosyalist lkelerde nemli bir ge-limeyi yakalam ve gelitirmeye alyorlar. Bizde ise sorununkendisi amlanmam ve daha aratrmas bile tam yaplmamtr.

O halde, bu alandaki problemin gerek varln grmek gerekiyor.Batnn vard sonucun ekirdek ailenin datlmas olduunu be-lirtmitik. Aratryorlar, ama ailenin yerine bir ey koyamyorlar.

43


43/378


44/378

kuyruuna decek biimleri gelitirmek; mevcut devrimci faaliye-timizin genel dzeyini gznne getirerek, sorunun zgnlnbununla kaynatrarak devrimcinin maharetine, yeteneine bal

olarak yaratcl bu alanda da uygulayarak sonu almaya almakgerekir. Baz hatalar ortaya ksa da, drst olunduka, zvanadankmadka, konuyu sulandrmadka bunun altndan klamayacakbir hata olmadn belirtebiliriz. Yeter ki, bunun z daha glolan, daha salkl olan yakalamaya ynelik olduunu ve bundanhibir zaman kanmamak gerektiini kavram olsun. Kendisinibasitliklerin, hafifliklerin kurban yapmasn. Bu konuda partiyi de,

toplumu da kabul edilemeyecek durumlar iinde brakmasn. Ohalde devrimletirilmesi gereken bir alan devrimcilere layk bir ya-ratclk ve ycelikle gelitirmesini bileceiz. Geliecek zgr ira-delerin devrimci faaliyeti epey zenginletirip eitlendireceine ina-nyoruz. Eylem, rgtlenme ve ilikilerin her biimdeki zenginliini,doyuruculuunu salayabilir. Yine zellikle genel toplum iinde oksalkl bir gelimeyi balatabilir. zellikle toplumun iinde yaadortaa kalntlarndan kurtulmas, karanlklardan syrlmas, daha

mmkn hale gelebilir. Kadn zgrlnn genelde toplumsal z-grln lt olmas itibariyle; kadn zgrl gelitike top-lumsal zgrln de geliebilecei, dolaysyla bunun toplumuzenginletirecei, daha yaanlr hale getirecei ve bunun da esaslamalarmzdan birisi olduunu tekrar belirtiyoruz. Bunun zerineyle gl kadn veya erkein kacan syleyemeyiz. Bu ancakromanlara, hayal gcnden kaynaklanan tasarmlara konu olabilir.Biz bunu sylemekle yetinelim. Krdistandaki gerekliin nemlioranda kendine has zellikler tadn belirttik. Bizde smrgeci-liin yabanc olgusunun toplumumuza zg her trl kurumlamay,zellikle onun zgnln, onun kendisini savunmasn salayacakne kadar kurum varsa hepsini datt saptamasn yapabiliriz. ugerek ok aktr; smrgecilik toplumun siyasallamasn yzyl-lardan beri tahrip etmitir. zgr ekonomik faaliyeti veya kendikar iin toplumun eitli snflarnn kendi topraklarndaki eko-

nomik faaliyetlerini dumura uratmtr. Ona fazla gelime imkantanmamtr. Siyasal dernekleme faaliyetlerinde yine snrlamavardr. Brakt kurumlar nedir? Ortaadan kalma ve daha ok tu-

45


45/378


46/378

Aile reisimiz bu kadar isizlik ortamnda ocuklar iin ne okul nede i ve eitim veya salkl hibir gelecek olmadan ama srekli desorumsuzluu derinletirir ve piyasaya bir yn insan salar. Her

trl olumsuzluu kabul ederek bunu da babalk veya ailecilik kl-tr olarak btn yelere verir ve en ucube tipleri karmza karr.Dikkat edilirse en tehlikeli kurumlardan birisi olan ekirdek aileyi,Avrupa tehlikeli buluyor. Bu ekirdek ailedeki ilikiler nemli orandazgrdr. Ne erkek kadna fazla yktr ne de kadn erkee. O daeitimli, kltrldr, i sahibidir, dieri de. Fakat buna ramen teh-likeli buluyorlar. zgrl tehdit eder diye tartp yeni biimler

gelitirmeye alyorlar. Bizde ise hibir ulusal deeri savunmuyor,toplumsallama ynnde hibir kurumlamaya gidilmiyor. Aile reisibulmu birka tane kadn ve baz ocuklar, szmona her gn a-lyor. alma ad altnda yaplan nedir? Szmona aileyi beslemekiin kyde bir iki i yapar, kente koar, biraz da oralarda urar.Gerekten aile beslemenin ne demek olduunu ok dnyorum.Be on ocuun szde beslenmesi ne kadar soylu bir pratik olabilir?Hep biraz karnn doyurdu mu vazifesini yaptn, her trl grevin

altndan yz akyla ktn sanyor. ocuklarm bir ekmee muh-ta etmedim, ben namuslu adamm der. Dierleri de babacmzbizi doyurdu, var ol baba derler.

Bunu da ada llere vurarak deerlendirmek gerekir. oumu-zun yaad bu ilikilerin kabul edilmesi dnlemez. Ulusal, sosyal,bireysel anlamda da kabul edilemez. Mthi kleletirici, insan kendibana yok olua gtrecek bir ilikidir. Birounuzun bu ailelerdenkoparak, koarak geldiinizi iyi bilirim. Kendimiz de yleydik. Birkahaftalna kutsal aile denilen o yuvaya dndmzde kafamzdaadeta anlar uulduyordu. Kabul edemediimiz bir iliki tarzyd bu.Bu ailemizi kk grme veya beenmemekten kaynaklanmamak-tayd. Daha ok, mevcut ilikiler ve yaam lleri isyan ettirici nite-liktedir. Aile sorunlar bizi devrime gtren en nemli etkenlerdenbirisidir. Bugn Krdistann her kynde ve kentindeki kokumuaile ilikilerini kabul etmiyor ve bunlardan rkyoruz. Her tarafa do-

luan bir sr ocuu hangi gelecek bekliyor? Ne i, ne eitim, nesalk, ne de vatan ve zgrlk, hibir ey yok. Szmona bunun so-rumlusu ana babalara sormak gerekir. Bu nedir? nsann yannda bir

47


47/378

hayvan bile a susuz kalrsa sknt duyar. Ama bizimkilerin umurundabile deil. Hatta bir ekmei bulunca vatan kurtaranlar gibi ailemiziyle yaptk, byle yaptk diyor. Bize zgr bir gelecek yaratacak

gte olmamalarna ramen sorumsuzca hareket etmelerinden dolaydaha kk yata iken ailemizi eletiriyorduk. zgr bir gelecek ya-ratacak gte deilsen ne diye bu kadar sorumsuzluklar iine giriyor-sun? Bugn sosyalist lkeler ocuklarn iyi yetitirirler, iyi eitirler.Gerekten Avrupa lkelerinde de olan bu durum olumludur. Fakatbizde bu konuda snr yok, byk bir sorumsuzluk vardr. Szde o-cuklann ok severler ama aslnda ocua en byk ktl aile

yapar. Ana babalarn kastl olarak ocuklarna dmanlk yaptklarnda sylemiyoruz, hayr bu kendiliinden oluyor. Bugn bu ucubeyiTC bile kabul etmek istemiyor. TC, doum kontrol vb tedbirler iledaha ekonomik bir aileyi yaratmay nemli bir mesele olarak zmeyealyor. Fakat kendisinin yaratt ve smrgecilikle yakndan balolan bir sorunu elbetteki TC ortadan kaldramaz. Smrgecilik birtoplumu en geri biimlerde tutmaya altka, ekonomik olarak bunlaryoksullatrdka ve onun ulusal toplumsal kurumlarn ortadan kal-

drdka aile veya ailecilik kurumu da o denli yapay bir byme gs-terir. Bunun da nfus patlamasna yol at bilimsel bir gerektir.Smrgecilik statsndeki lkelerde gelien nfus patlamasnn em-peryalist smrgeci sistemle yakndan bal olduu bilinmektedir. Bi-zim zerimizde ok ileri boyutlarda bir smrgecilik olduundan, ai-lenin yapay bytlmesi, adeta smrgeciliin ciddi bir mezarkazycs olarak da geliiyor. Bu elbetteki devrim iin de byk prob-lemler ortaya karyor. Zaten bunun iin ailenin devrimciletirilmesizerinde nemle duruyoruz.

Aile bnyesindeki karmakl, sorunlarn had safhadaki durumunuobjektif olarak grmekte yarar var. Yzyllardan beri kendiliindengelien bir olgu olmayan aile kurumuna siyasal bir yaklam gstermekzorunludur. Baz gler tarafndan sana soluna koltuk denekleriyerletirilerek glendirilmeye allan, ok tehlikeli ide-olojik politik,ahlaki, kltrel ve ekonomik gericilii yaatan tehlikeli bir kurumdur

aile. Aile iindeki egemenlik erkekte dmlenir. Aile iinde szgeen erkek, geneldeki dknl, yani egemen smrgeci otoriteninbtn olumsuzluklarn kendi kiiliinde aileye yanstr. Yani siyasal

48


48/378

otoriteden, her trl toplumsal kurumlamaktan, sz sylemekten,hatta dilini bile konuturmaktan alkonulmu, ekonomik olarak dar-altlm erkek; mevcut sorunlarn dourduu fkeyi aile iinde ka-

dnlarda ve ocuklarda giderir. Bizde aile ii kavgalarn iddetli ol-masnn nedeni budur. Yani bir kovana tayamayaca kadar ardoldurursan yaatamazsn. Aile zerindeki bask iddetlendike, bunubtn aileye yayar ve burada kavga, grlt ile yaanlmaz bir durumortaya kar. Bu da iki biimde zme gider. Birisi, ya aileyi terkeder, brakp kaar, bktm der. Dieri ise, biraz nfuzlu bir aile veyasmrgecilik biraz imkan ayorsa, son sratle smrgecilie koar,

ibirlikilii derinletirir. Bu iki zmde de olumsuz bir gidiat vardr.Smrgecilikle balarn gelitirilmesi, sorunu arlatryor, ailedenkama ise, aileyi zlmeye doru gtryor ve bu da bunalm de-rinletirdike derinletiriyor. Ailede eitliin, zgrln devrimci-lemenin olmay, erkee sakncal, sahte bir otorite veriyor. Erkektoplumda grd, kendisine dayatlan otoriteleri ailede uygular.Adeta o, ailenin kral, despotu ve otoriter gc olarak tatmin oluyor.Bu durumda her ne kadar bazlar beni gdyorsa da, ben de 5-10

ocuk, birka kadn idare ediyorum, ben de kk bir kralm diyeortaya kar. Hatta ben yle bir adamm diyerek kadn, ocuklarsk sk dver. Bu onda sahte bir yiitlik gelitirir. Kadn ve ocuklardvmekle yiitlik duygusuna kaplr. Bu erkek tipi, dknln entehlikeli bir biimidir. Ailenin efendisi duygusu erkeklere biraz ra-hatlk, byklk veriyor, tatmin ediyor. Avrupada, sosyalist lkelerdebyle eyler yoktur. Birok sosyal kurum, bunu gidermitir. Tabii kibu sorun bizde ok derindir. ok muhta olunca erkein nereye ko-tuunu belirttik. Ky koruculuu yasasnda grld gibi silaha,paraya kouyor. Daha sonra da bilinen trajediler ortaya kyor. Btnailesini imhaya gtryor. Bugn bu sorun tm dehetiyle ortaya k-mtr. Smrgeciliin ektii, zehirledii ve sonra da kendine karkulland tohumlar byle rn veriyor.

Gnmzde dmann en ok gvendii ve sonu almaya altaile kurumunun dier baz ynlerine de deinmek gerekmektedir.

Bizde oluturulan namus anlaynn ne olduu biliniyor. Kadnla oy-narsan, erkek lr. Kadn-erkek, ulusal toplumsal amalar dnda bir-birlerine o kadar balanmlar ki, eer erkek bu amalara biraz ilgi du-

49


49/378

yarsa, bunlardan kopartmak iin ne yaplr? Kz varsa kzna, ei veyanianlsna polis el atnca erkei hemen teslim alabiliyor. sizdir, g-szdr, atr, biraz i veriyor, karnn doyuruyor. Bunun sonucu yzlerce

insan yitirdik. Yani kendisinin koullandrd bir iliki bugn mthibir kar devrimci ilikiye dnmtr. Adeta bir avlama tuza gibizarar stne zarar veriyor. Aileye el attka korucu karyor, devrimciyidadan indiriyor, aileyi yoksullatr-dka satn alyor. Hem gszdrerek, savunmasz brakyor hem de gn geldiinde en tehlikelibir ara gibi kullanyor. Aile bizi en ok zorlayan bir kurumdur. zel-likle eski nesli temsil ettikleri iin devrimci srece giremeyen babalar,

tm gleriyle geleneksel aileyi korumak istiyorlar. Bundan dolay dabata boyun emecilik olmak zere her trl olumsuzluu aile iindeyaatyorlar. Bu da byk bir kavgaya yol ayor. Onu korumazsa, er-keklik elden gider. nk namus, yaam, felsefe, her eyi odur. Maoda inde aile kurumunun, toplumu balayan tehlikeli, en belli balzincirlerinden birisi olduunu syler, biz de ise hemen hemen birincizincirdir. Smrgeciliin, aalarn basks vb birer zincir olmalarnaramen, bunlar bizi fazla engellemiyor. Bugn bizi en ok tehdit eden

ve gcmzn muazzam kaybna sebep olan bu ilikidir. Birok kad-royu aile sorunlarndan dolay kaybettik. Hatta birok kadro bu sorunyznden gcn tmden devrime sunamyor. Sorun bizde byledir.Aileyi dokunulmaz, hep sayg gsterilmesi gereken bir kurum olarakgrmek yerine smrgecilikle yakn balar iinde ve onun ideoloji-politikasnn lke iindeki salam dayana ve yine insanmz aresizklan, geleceinden yoksun brakan, sorumsuzluu en ok yaayan vemutlaka devrimci bir eletiriyle birlikte, devrimci srece tabii tutulmasgereken bir kurumdur. Bu konuda ne ana babann, ne de ein dostungznn yana bakmamak gerekiyor. Onlar zavall uydu kiiliklerdir.Ne ailedeki kadnn gc vardr, ne de smrgeci veya aaya ait olanreisin sayg duyulacak bir gc vardr. Devrimciler ancak bu zavalllaruyararak ve mevcut ilikilerini paralayarak gerekirse devrimci otoriteyidayatarak, durulmas gereken yerde durdurmasn bilirler. Ulusal kur-tulu srecimizde aile engelini her ynyle grmek gerekir. Bunun

nnde sivriltilen, Ar Da gibi ykseltilmek istenen bir engeldir.Bugn en deerli direniilerimizin karsna aileleri dikilmitir. Aileleraraclyla dayatlan dman politikasnn yaratt sonu ne oldu?

50


50/378

Yzlerce arkadaa idam verdiler, bazlar hainlik yaparak ihanetin iinegirdiler ve bazlar da halen sorun yaratyorlar. Karlnda ise, enkt lm Osmanl szdr de ifadesini bulan sz veriyor smrge-

cilik bunlara. Ardndan ocuk ya ihanete, ya da idama gidiyor. Ve s-mrgecilik, iti ite krdrttn sylemeye balyor.

ad bir dncenin esiri olan ana baba ne yapabilir? Uyanklngereklilii aktr. Bazlar bunun zerine sahte siyasal grevler dekoyarak, aile kabile kimliklerini ibirliki siyasetlerin arac halinegetiriyorlar. Gney Krdistandaki yaplanmalar, ulusal kurtuluiinde derinletirilen aile kabile nderlikleri ve bizdeki yansmalar

baz etkinliklerini ancak bu temelde salamaktadrlar. Bunlar daszm ona ulusal kurtuluuluk, Krtlk ad altnda yapyorlar. As-lnda aka sergiledikleri en tehlikeli ibirliki fosillemi aile,airet reislii kurumlarn bir kapitalist smr arac olarak tabiiki ulusal maskeli gelitirmekten teye abalar deildir. Bugn buabalar, ancak ulusal kurtuluulukla oynayarak smrgeciliktenkarlk buluyor; maskeli, sinsi ve daha kurnazca bir biimde tehlikelibir ailecilik kurumu olarak geliiyor, kyor. Bunlar siyaset deil,

birer ailecilik kurumlardrlar. Kapitalist yntemlerle salayamadk-lar smry, ulusal kurtulu maskesi altnda insan kann satarak,kar, deer szdryorlar. Bu yaklamlar daha ok eletiriye tabi tu-tacaz. Aile kurumunu ibirliki siyasetlerin malzemesi haline ge-tiren anlaylarn tehlikelerini de sk sk ortaya koyacaz. nksinsi maskeye brndrlm ailecilik, kabilecilik, dmann aksaldrlarndan daha da tehlikelidir. Ve dikkat edilirse ulusal kurtulugereimizde bunlarn yeri, rol ok fazladr. O halde, eletiri sila-hmz daha kapsaml ve zengin klmalyz.

Belirtilen iki boyutun yannda daha almas gereken dier yanlarnvarlndan da bahsettik. Bu koullarda yetien aile bireyi, batakadn olmak zere ok olumsuz durumdadr. Bylesine uurumunkenarnda yaayan bir aile iinde kadn en tehlikeli konumu yayor.Genelde kadnn toplum iindeki konumu bizde katbekat daha daolumsuzdur. Kadn, aile iinde brakalm bir sz, zgr dnce sa-

hibi olmay, dilini ama zgrlnn ok uzandadr. Yine karargc olmas urada kalsn, doru drst uyduluk grevini bile ya-pamyor. Yani geneldeki dknlk derecesinin alasn kadnn d-

51


51/378

knlk derecesi tayin ediyor. Denilebilir ki, her trl bask ve s-mrnn en u noktasn kadn yayor. nk darda dvlen,azarlanan, bask gren erkek bunun acsn kadndan karyor. Do-

laysyla bizde kadnn iine dt en derin kiiliksizletirme, so-runlarn en acsn yaama sadece kadnlndan doan bir durumdeil; ayn zamanda smrgecilikten, ibirlikilikten doan btnolumsuz sonularn gelip dayand son noktadr. Kadnn dilsizlii,gszl, kendiliinden doan bir olay deildir. Var olan ilikilersistematii ierisinde gelitirilerek varlan bir aamadr. Buna birde kaldramayaca sayda ocuklar, ekonomik yoksulluk ve sosyal

siyasal bask eklenirse, kadndan insanlk adna geriye ne kalabilir?imdi bizde kadn haklarndan bahsetmekten ziyade, kadnn kurtu-luu veya yeniden insanlk saflarna nasl katlaca biiminde koy-mak gerekir sorunu. Ortada kiilik denilen bir ey yok ki, zgrlktenbahsedilsin. Muazzam bir bask altnda dnce retme, iradi olma,sz syleme, sradan bir karara katlma ok zayftr. Bu, kadnnbizde brnd deiiklii ortaya karyor. Trkiye koullarndakadn haklar veya zgrl burjuva anlamda da olsa belli bir snra

gelip dayanmtr. Konuur, yrr, gezer, okur, bakar, renir. Bubile bizde yok. Fakat bu, beraberinde yerel, mahalli zelliklerin enok kadnda somutlamas sonucunu da douruyor. Smrgeciliinen olumsuz yansd bu zemin, ayn zamanda mahalli zelliklerindoal bir deer olarak en ok yaand, dolaysyla ulusal kurtulumcadelesinin dayanabilecei bir zemindir de. O halde kadndakidevrimci potansiyelin herhangi bir kesimden daha gl olmasnngerei de burada yatyor. Mademki mevcut statden en olumsuzynden etkilenen cins durumundadr, yleyse ulusal kurtulu mca-delesinin ileride en ok dayanabilecei veya ilenirse, rgtlendiri-lirse potansiyelinin ok gelikin olabilecei bir zemindir.

Aile iin daha ayrntl gzlemler yapabiliriz. Bizde aile ok y-nyle eletiriye tabi tutulabilir. Aileden ok, bir dramdr Krdistandayaanan. Bizde bir kargaa olan aile, dncenin gmld, iradeninyaz boz tahtasna evrildii, insanmz parampara edildii, datld

bir eytan genidir. Onun iin devrimciletirilmesi gereken kurumlarnbanda aileyi ele alyoruz. Bir devrimci bu konuda grevini zenleele almak durumundadr. Elle tutulur yan olmayan bu gerici aile ili-

52


52/378

kisini basit bir gurur sorunu olarak ele alamayz. Bu ilikinin sorumlusudeiliz, ama bunu devrimcilerme sorumluluumuz vardr. Aileciliindaha birok uzantsndan bahsedilebilir. Ailesini kuran adam dnyam

kurtardm diyor ve svyor. Bunun iin biz tehlikeli, ulusal toplumsalkurumlamay engelleyen bir iliki diyoruz. Kk aileye snarakne kurtarlabilir? Gen delikanl ve kzlarn be on yl aile kuracazhayaliyle yaayp altktalar bilinmektedir. Kurduk, kuracaz derkenkurulur ve daha sonra nasl idare edilecei gndeme gelir. Avrupa vbgurbet kaplar alr. Be on yl da ev yapmak, i bulmakla geer. Ar-dndan ihtiyarlk ve lmle biten bir yaam. Yani doutan lme

kadar etrafnda dnlen gne, bir karanlk nokta biiminde sonula-nyor. Tabii ki, bu yanl bir felsefe ve yaklam tarzdr. Her eyikendiliindenlie brakan, hibir eyi gvencede olmayan kadn veerkek bizde ok hatal bir tutum ierisindedir. likileri tehdit eden bukadar durum ortada iken bu erkein kurtaraca hibir ey yoktur.Kendi pratiinizi gzden geirirseniz byle olduunu siz de tespitedersiniz. retim iin retim aralar yok. Nerede eitimi, kltrbulacak? Bunlarn hepsi gaspedilmi. Geriye gurbet kalyor. Zaten

bizde gurbetiliin geliiminin temelini de bu oluturuyor.Aileyi kurtarma ad altnda her trl fedakarl yapyoruz. Eer

aile iin yaplan fedakarlklar devrim iin yaplsayd, hem aile yz-lerce kat ykselir, hem de lkemiz oktan kurtulmu olurdu. Yanlgo kadar iddetli ve abalar o kadar boa gidiyor ki, szde namus veaileyi kurtarmak iin bir mr tketiliyor. Bazan yalnz aileyi dedeil, slaleyi kurtarmak iin her eyi gze alyor, lme bile gidiyor.

Bugn Krdistandaki en basit ekime ve kavgadan tutalm gurbetsorununa ve bir yn psikolojik bunalma kadar hemen hemen herey aile sorununun uzants olarak karmza kar. Birok arkada,bu kadar karmaklatrlan, zmszlk iinde tutulan bir sorunayaklamamak isteyebilir veya bundan rkebilir. Fakat, bizi en okzor durumda brakan, toplumsal ve ulusal gelimeye ciddi zararlarveren bu sorunu zme gtrmek, devrimci grevlerimizden biridir.Bu kadar insann mrn tketen, bo yere harcayan bir abaya biz

dur diyeceiz. Smrgecilik 12 Eyll sonrasnda ocuklarnzasahip kn temasn bol bol iledi. Her aileye ara gere, tezgah,kurs vb sunarak restore etmeye alt. Smrgeciliin bununla yap-

53


53/378

mak istedii, devrimi engellemektir. Ynla gencimizin yarn neolacam diye beklentisi vardr. Bu yarnn temelinde nasl birevlilik veya bir aile kurumunun yaratlaca konusu vardr. Kahve-

hanelere doluan gencinden, evdeki gen kzna kadar hepsinin bek-lentisi vardr. Bu beklentilerin gerekletiini kabul etsek bile, aileninmaddi temeli yoktur. Batda ve Sovyetlerdeki durum yasalarla g-venceye kavuturulmutur. Bizdeki yasalarn ise, hayvanlar alemineuygulanabilecek dzeyde olduu aktr. O halde genliin en verimli20 yln kuatan bu beklentiler tehlikelidir. Enerji ve aba boa gi-diyor. Bir yl kurtarmak iin 6 ay Adana, daha sonra stanbul ve

imdi de Almanya yollarna dlyor. Bylece insanlarn posaskyor. Daha sonra birden ailenin ne kadar geri olduunu gryorve reddediyorlar. Ortaya kan sonu ise, her trl toplumsal sorun-larn had safhaya ulamas oluyor.

Anlalaca gibi, ulusal toplumsal sorunlarn nemli bir kaynaailenin gericiliidir. Bu sadece objektif bir durum da deildir. Bugndman rgtlyor, her arkadan ailesini u veya bu oranda rgt-lemeye alyor. Ailenin bir yesi bizim yanmzdaysa, bir yesini

de dman kapmaya alyor. Aile gnmzde tehlikeli bir devrimve kar devrim yatana dnmtr. Mcadelenin bu zemindekitm sosyal siyasal boyutlarn grmemiz gerekiyor. zellikle de oktehlikeli kar devrimci ilikilerin olduu aile ortamna fazla gve-nilmemelidir. Eletirici, mcadele edici bir yaklam zorunludur. zolarak sorunun konuluu budur. Bizim burada ulamak istediimizsonu, bunun kadn zgrl ile balantlarn koymakt. Fakatkadn denince bizde akla gelen aile olur. Evinin tesinde, ailedenayr bir kadn dnmek mmkn mdr? Bizde evin tesindekikadn su ilemitir, anlamna gelir. Bylelerine sakncal kadn g-zyle baklr. Bir bayan evden parti saflarna almamzn hemen he-men her e iin byk bir olay olduu aktr. O halde kadnn ha-reket zgrl, Krdistanda hemen hemen hi yoktur. Ana-babaevindeki bu durum koca evinde daha da ktdr. Toplumsal saflar-daki kadn hareketlilii bizde yok denilecek kadar azdr. yleyse

bunun zm ne olacak? Devrimin en ok dayanmas gereken,ama olumsuzluk aktan bu sorunun arl ve nemi ortadadr.

Burada sorunun parti saflarndaki durumunu ele almak gerekir.

54


54/378

Her toplumsal ulusal sorunun zmne dayattmz gibi, aile kadnsorununun zmne dayatacamz en gl silah parti silahdr.Ayn zamanda kiilii tehdit eden, en tehlikeli sonular yaratan

kabul edilmez ilikilerin dzeltilmesine de parti silahn dayatmak-tayz. Sorunlarn arl sizlerin bu silah her ynyle yetkince,doru ele almanz zorunlu klmaktadr. Bu kadar zorluu ortadankaldrabilecek, kabul edilmez ilikileri yenebilecek byk bir z-grlk silahdr parti. Bu sorunlara koarken de ilk aklmza gelenparti silah olmaktayd. Nereye kouyorduk? Burjuva bir kuruluunbyle bir kiilie ynelmenin bizi savunamayacak durumda olduunu

grr grmez, hzla bir rgtlenmeye yneliyorduk. Buradan ka-rlmas gereken sonu udur: Mevcut rgtszlk ortamnda kald-rlamayacak aile yk ancak gl parti hareketiyle karlk bulabilir.O halde bizi parti rgtlenmesine gtren en nemli nedenlerdenbiri de, yapay, birok gerici grevi yklenen aile kurumuna karsekin parti ailesini kurma dncesi olmutur.

Parti ailesi deyip gememek gerekiyor. Parti bizi btn toplumsalve ulusal yeniden kurulua gtren en sekin bir ailedir. Objektif

olarak parti sorunlu aileyi yenme, ailenin yeniden kuruluunu ken-dinde cisimletirecek, yani devrimci zgr aileye bizi gtrecek ku-rumlarn banda gelen en byk silahmza snma, bilenme ka-rargahmz ve saldr ssmzdr. Burada durumu nemiylekavramak iin sorunlarn derinliini duymak gerekir. Bu konudabaz arkadalarn yetersiz abalarna anlam veremiyoruz. Byk so-runlarn altndan gelen biri olarak, byk abann da adam olacaksn.Sorunlar bu kadar duyan birisinin, sorunlara yzeysel, yetersiz yak-lamasnn da anlam yoktur. nemi bu denli ortaya konulan partiyi,o halde ok iyi tanmlamalyz. Buradaki ilikileri, yeniden kuruluuok iyi tanmalyz. zgrlk olaynn nemi konusunda imdiyekadar ok ey sylendi. Bize den bunun kymetini bilmektir. D-knlk, sokaa dklmek ve onuru toptan yitirmek ok kt bireydir. Bu duruma dtkten sonra ktln ne demek olduunuanlamak da iyi bir durum deildir. Zaten partinin amac da budur,

bu duruma denleri kurtarmaktr. Bazlar her ne kadar akllanmakiin yeniden dmeyi zm olarak dayatyorlarsa da, bu dkn-lkten baka bir ey deildir.

55


55/378

Bizim iin sorun bu ilikileri parti iinde salkl ele almak vezellikle parti bnyesine alnan arkadalarn sorun karsndaki g-revlerini daha iyi ortaya koymaktr. ounuz sorunlarla yklsnz.

Bizim de sorunlarmz var, ama bunlarn kayna biz deiliz. So-runlarn kayna olmamamza ramen, bunlar zme, devrimci ge-limeyi salama sorumluluumuz vardr. Bylesi bir yksek sorum-lulukla sorunlara yneliyoruz. Bu, elbetteki nemli bir olaydr. Sizinde yetitirilmeniz, bir nesli yetitirmeniz, eitmeniz, rgtlemenizgerekir. Tabii ki bunlar en zgr bir biimde yapmak zorunludur.Aksi halde yaam hakk gremezsiniz.

PKK hareketi, toplumun iine drld sorumsuzluk derecesinibilerek ortaya kan bir hareket olduuna gre, sorumsuzluun de-rinletirilmesini asla kabul etmeyecektir. te ocuklara sayg, ka-dnlara sayg ve eitlik, mevcut ilikiler sistemini alaa etmektengeer. Yapay bir biimde aileye bakma, maa, para kazanma bizihibir zaman tatmin etmedi. Ailelerin sizlerin zerindeki umutlarda budur. Bu duruma karn, biraz da biz ailelerden eten dosttanalarcasna genleri PKK saflarnda birletirmeye altk. Tabii ki

bu insanlar gericiliin, ar sorumsuzluun batandan kurtarmaanlamnda bir almadr. Genlerin saflarmza gelmesini engellemekiin sadece dman almad; grlmemi yntemlerle genlerinsaflndan yararlanan ibirliki gler de olduka aba harcad.Halen de birok g, bizde unlar, bunlar vardr, PKKde hibirey yoktur diye bizi itham ediyor. Kk burjuva ynetimlerin ilkiinin kitlelerin azna bir parmak bal almak olduu bilinmektedir.

Bu kk tavizler politikasn uygulamaktr. Parti yelerine al sanabir ev kur, bu kadar da para, biraz da rahat yaa diyor. Kadro dazaten byle bir ynteme hazrdr. Fakat burada kaybolan kkl dev-rim davasdr. Kk burjuva aile olutuunda ne kurtarlr? Belkibiraz kendilerini tatmin ederler, ama zgrlk kurtarlamaz. Bununlaparti kurtarlmaz, ulusal kurtulu salanamaz. Bizler srarla partiyibu duruma drmekten alkoyduk. Partinin bu duruma gelmemesiiin zenle aba harcadk. Bunu bir tedbir olarak ele aldk. Yoksa

bir cezalandrma, haklardan yoksun brakma deildir. Baz dknlerbize aile kurma hakkmz engelleniyor iddialaryla dayatmada bu-lundular. Nasl bir aile anlayna sahip olduklar bile belli deildir.

56


56/378

Tabii ki biz aile kurumunun nasl tehlikeli bir kuruma dntrl-dn bildiimizden dolay, bu iddialarn ne anlama geldiiniortaya koymakta gecikmedik.

Mevcut aile kurumuna en salkl eletiriyi ynelten bir hareket ol-duumuzdan dolay dman halen bizim ynelimimizi aratrmaklamegul. Biz onun kurduu, gelitirdii bu aileciklerin, kk burjuvaailesinin nasl yetmez ve bizi engelleyemez konumda olduunu onakantlyoruz. Dmann drd, aile cenderesinde sktrd in-sanmz gl bir ihtilalciye dntrmenin hesabyla urayoruz.Bugn hepiniz aile saflarnda olsaydnz, ktrm bir erkek veya

kadn olmaktan kurtulamazdnz. imdi bunu rahatlkla syleyebilirizki, hibir eyiniz yoksa da salam bir kafanz ve bnyeniz vardr. Buolmasayd ounuz sorunlar altnda ezilmi ve kamburlamtnz.ounuzun ne hale gelecei tasvir bile edilmez. Her eyden ncekamburu kan, sorunlar altnda ezilen, dnce gcnden yoksun,zgrln ok uzanda olan bir tip olurdunuz. Bugn gelinenaama yksek bir kazanmdr. imdi ok eyi daha yeni ve zgr te-mellerde kurabilirsiniz. Fakat bu devrimci iliki olmasayd bunun

ansn mr boyu yitirmi olacaktnz. Basit bir hayalin yaanmasgncel olarak adam rahatlatsa da, yce hedeflerin salayaca ra-hatl, bykl hibir zaman salayamaz. Zaten biz ayn zamandaycelii, soyluluu, hep derinlii dayattmz iin geliiyoruz, b-yyoruz. ok iyi biliniyor ki, eskiden kimse sizi dinlemezken bugngittiiniz yerde binlerce kii ayaa kalkyor. Konumasn bilmeyenlerbizde bugn bir propagandac, bir ideolog oluyor. Yrmesini bilebilmeyenler, bugn hareket ynetiyor. Salanan bu gelimeler partisayesindedir. Bu bir ykselme ve ycelmedir. Ama bunlar ne pahasnasalanmtr? Biraz da inadnza, kk burjuva tutkularn inadnaramen bu salanmtr. Bundan sonra ounuz geriye dn deil,ileriye ynelii daha fazla yapabilirsiniz. Bu da yksek bir gelimedir.Bu zmzn pratiimizle balantl gelitiini gsteriyor. Bugnsizler ibirliki siyasetilerden zayf olmaktan ziyade, maddi manevi,ahlaki, siyasi, ideolojik ve her ynden onlarn nderlerinden bile fer-

sah fersah ilerdesiniz. Her biriniz bazen dnyay yeniden kuracakkadar kendinizi gl gryorsunuz. Bunlar, yksek iddialardr vebunlar olmadka da ciddi, baarl hibir aba ortaya kmaz. te

57


57/378

bizim kurtulu iin getirdiimiz anlay ve ara budur. Bunun dndabir yntemle sizi tutmak, gerici ailenin etkisinden ve gerici ilikilerdenekmek byk bir sorundur. imdi bu salanmtr. Krdistanda bir

nc birliin, nc ilikinin kuruluunu salamak byk bir olaydr.Bu gelimenin ne kadar engellemelerle karlatn gz nne ge-tirirsek, deerinin bykl de o denli artar. Krdistan halknn ka-derine hkmeden bir otorite olmak ve her trl ilikiyi yeniden ku-racak bir kurmay olmak, insanmz her trl sakatlktan, dknlktenkurtarabilecek iradeyi sergilemek byk bir kazanmdr.

Bugn dmann kyamet koparmas da bundandr. zellikle g-

nmzde gittike yetkinleen PKK ncl dman ldrtyor.Yoksa dmann lgnlnn nedeni birka hainin evinin tarumaredilmesi deildir. Dman, eylemimizin arkasndaki byk kalk,byk irade gcn gryor ve dehete dyor. Sahte bir pehlivangibi saa sola saldryor. Halbuki biz daha ok snrl ve zayf gelimeiindeyiz. Ama o, kurulan ilikinin zn ve olan sonularn d-ndke rahat uyuyamyor. O halde kendi gerekliimizi bu yndende derinden kavrayalm. Dikkat edilirse imdiye kadar parti safla-

rnda, ayrca bir kadn-erkek ilikisinin, kadnn zgrlk faaliyeti-mizin de nasl gelimesi gerektii konusunda ayr bir alma geli-tirmedik. Ama bu, kadn sorununa ilikin yaman bir mcadelevermediimiz anlamna gelmez. Partimizin verdii en yaman m-cadelelerden birisi de genelde aile, zelde ise kadnn parti saflarndayaatlp yaatlamayaca sorunudur. Kk bir rnein parti saf-larna alnmas, yaatlmasyla toplum iinde geni kadn zgrlk

hareketinin gelitirilmesi arasnda sk bir ilikinin olduu aktr.Kk bir rnekte gzlemlenen, yarn topluma yansyacak olantarif eder. Bunu retimize tutarl, bal olmamzn bir gerei olarakyapmalydk. Birinci blmde kapsamlca zerinde durduumuzgibi, genel eitlik hareketinin bir paras olarak, kadn eitlik zgrlkhareketini bu kadar derinliine ortaya koyuyorsak bu ideolojimizle,tutarllmzn bir gereidir. Ve bugn saflarmz bu biimde elealp eitmemizin bununla da yakn ilikisi vardr. Bu da konuyu

ihmal etmediimizin, zenle hazrladmzn gstergesidir. Biro-unuz, acaba parti benim sorunumu gryor mu? Benim durumumuanlamyor mu? diye dnebilir. Buna karlk ok iyi grp de-

58


58/378

rinliine kavradmz belirtelim. Ama bunu en kkl bir zmekavuturmak durumunda olduumuz iin, bireysel basit zmlerimuteber almadk, almyoruz. zellikle provokatif abalar bu konu-

daki sahte zmlerden olduka medet umdular. Gnlk tekdze,rahat, allm ilikileri dayatarak, insanlar bylelikle rahatlatarakzm aradlar. Hayr, biz bunun hibir eyi kurtaramayacan zatenbiliyoruz. lkesel koyu, partiyi bu tarzda ele al, ardndan deneme-snamayla parti iinde bu konuda grevleri yapma ve eer belli birbirikim salanmsa; tutarl kadrolarmz, ilikilerimiz olmusa onuikinci bir admn temeli haline getiririz.

Kadn kesiminin rgtlendirilmesi sorunu nmzde bir grev ola-rak duruyor. Kadnlarn mcadelemize katlmnn derecesi, zellikleelverili koullar olduka erkek kesiminden daha yksektir. Fakatbunun bal bana bir rgt ve mcadele ii olduu ortadadr. Busorunun birinci yndr. kincisi ise parti iindeki iliki sorunudur.zgrlk saflar olan parti saflar iinde gerek erkek ve gereksekadn admn dengeli atmay beceremiyor. rnein daha dne kadarmuazzam bir tutsakl yaam bir bayan, daha yeni gelmi bir e-

miz, bu kadar geni bir zgrlk karsnda aknla uruyor, neyinasl kullanacan bilemiyor. Bu konuda eitimsizdir, grgszdr.Tabii ki bu byk bir zenle zerinde durulmas gereken bir du-rumdur. Yani byleleri daha fazla olabilir.

Erkeklerimiz de bu konuda eski birtakm ilikilerin ykl kalntlarhaline geliyorlar. Genelde partinin eitimi bu konudaki eitimin detemeli olmaktadr. Ama yine de olduka feodal yarglarla ykl birdurum sz konusudur. Dolaysyla parti iinde kadn-erkek ilikile-rinin dzeyinde zgrlk kurallar daha fazla gelimi deil. Sizlerinbirbirinize kar belli bir yabancl yaadnzn belirtileri vardr.

Yaklamlardaki sakatlk belirginlik kazanyor. Yaklamlar nemlioranda duygusal snrlar, feodal kalntlar ve kk-burjuva iliki-lerin snrlarn fazla amyor. Eer bu durum srekli yaatlrsa -rtr insan. Biz devrimciler kendimize gvenen insanlarz. Ve ili-kilerimizin tmnn devrimciletirici amac ve zellii vardr. Yani

parti saflardr, frsatlar, imkanlar var, deerlendirelim demekten zi-yade, bu zgr ilikiyi bytme grevimiz vardr. Neyiniz olursaolsun, yaknnz, e dost meselesi yapmadan, eer parti saflarnda

59


59/378


60/378

giyi hi eksik etmeden; burann zgr saflar olduunu, zgr yaa-nabileceini bir teminat olarak koyduk. Ama ayn zamanda bizimbeklediimizde zgr bir kadn, bunun giderek en derinliine zgr

bir kadn hareketi olabilecei ve bu konuda sergilenecek abannsonuna kadar desteklenecei biimindeydi. Bu konuda her ne kadarbyk baarlar kaydedilmise de, bizde egemen olan anlay budur.Bugn zgr kadn hareketine giden yolu ok iyi semiiz. Partile-memiz bu konuda en salam gvencedir. Baz olumsuz istisnalarpartimizin teminat olma zelliini asla bozamaz ve sarsamaz. Bundansonra salanacak gelimeler bunun doru kullanmna baldr. Sizler

bugn bu konularda daha salkl dnebilir, daha salkl neriler,ilikiler sistematiine kavuabilirsiniz. Bunun olanaklar mevcuttur.ster bay, ister bayan olarak yaklalsn, kadn sorununun nasl dev-rimciletirilebilecei sorusuna doru cevap verebilirsiniz. Yanliliki nedir? Doru iliki nedir? Bunlara cevap verebilirsiniz. Bukonularda baz engellerden, tutkulardan nemli oranda kurtulmu-sunuz, bunun kullanlmas gerekiyor. Bunlar grevdir. Kullanmamakgrevleri yerine getirmemektir. Grevini yerine getirmeyenin de iyi

bir nc olabileceini sanmyoruz. Bir nc komple ncdr. ncher alandaki grevlerine sarlan, belli gelimeleri salayan kii de-mektir. Buna ramen biz bu konuda ok zayfz, ne de olsa duygu-larn ykl olduu bir alandr, ben bu konuda ok dayankszm,biraz da geveim demek olmaz. rgtn zne yarar bir ciddilii,dayankll, zgnl sunmalyz.

Toplumumuz ar feodal kalntlar, yaygn kk burjuva ilikilerive smrgeciliin grlmemi dayatmalarn en son snrna kadaryayor. Ve bunlar istemeyerek de olsa nemli oranda parti saflarnaakyor. Bunlar kadrolarmzn dnce ve ruhlarna da szyor. Onuniin bunlardan kaynaklanan birok hastalk bu zemini de bulandryor.Entrika, dedikodu, kurnazlk bazen bir yntem olarak parti iindevcut buluyor. Bunlar sahiplerini zor duruma drecek tehlikelihastalklardr. Biz herkese emeine, mcadelesine gre parti iindeyer verme veya partide bir mcadeleci klma durumundayz. Genelde

olduu gibi zelde de omuzlara basarak ykselme olmamaldr. Emeken yce, belirleyici l olmaldr. Sz konusu olan, entrika peindekoan emek deil, devrimci emektir. Grevlerin yceliini gz nne

61


61/378

alarak zamanmz en iyi bir biimde kullanmalyz. Israrla talihsiz-liktir, gemiimiz yledir, tarihi olmak istemiyoruzdiyerek hilie,yoksullua sevdalanmayalm. Yaratclktan uzaklamaya deer ver-

meyelim. Gerisi gelimeyi yaratacak olan yetenekleri konuturmaktr.Bu konuda da arkadalarn zayflklar insan endielendiriyor. Hayr.Byk adam her konuda byk olmaldr. Her biriniz yzlerce klekadn zgrle kavuturabilirsiniz. Yani birok erkek arkada onlarabilin vererek, eiterek, rgtleyerek ve mcadele ettirerek bunu ya-pabilir. Kadna yaklamak cinsel erekli olmak zorunda mdr? Veyaaile kurmaya m ynelik olmaldr? Hayr. Tam tersine onlarn byk

zgrlk hareketinin en sonu alc yntemlerini biz bulmalyz vedayatarak onlar mcadeleye ekmeliyiz. Bunun nemli bir g kay-namz olduunu bileceiz. Yok bu konuda bizim bildiimiz erkek-kadn ilikisi toplumda, okulda, fakbrikada byle olur denilmemelidir.Bizde byle olmamal ve bu gelenei krmalyz. 70 yandaki nine-den, 15 yandaki gen kza kada

kürdistan'da kadın ve aile

Documents