kürt ulusal hareketinin sorunları Üzerine yazılar

7/29/2019 Krt Ulusal Hareketinin Sorunlar zerine Yazlar

1/198


2/198

2

Krt Ulusal Hareketinin Sorunlar zerine Yazlar

Yazan:

Demir Kkaydn

Bu kitapta yer alan yazlar daha nce eitli gazete ve internet sitelerinde

yaynlanmtr.

Derleme tarihi: 04.03.2006

Kxz Dijital Yaynlar

ndir BasDat

Bu kitap kxz sitesinin dijital yayndr.

ndirmek, dijital olarak basmak ve datmak serbesttir.

Alntlarda kaynak gsterilmesi dilenir.


3/198

3

Krt Ulusal Hareketinin Sorunlar zerine Yazlar

indekiler

Krdistan Presse Yazlar ................................................................................................... 6

Krtlerin Tarihi ve Krt Burjuvazisi .................................................................................. 6

Evrensel Tarih Balamnda Kurtulu Savalar ................................................................. 8

Krdistan Kurtuluunun Baz Sorunlar ........................................................................... 11

Krdistan Kurtuluunun Baz Sorunlar (2) ..................................................................... 12

Hibir Krt Organnda Yaynlanmayan Yaz ................................................................. 19

Krt Ulusal Kurtulu Hareketi ve P.K.K. ......................................................................... 19

PKK'nn Baz zellikleri.............................................................................................. 19

Krt Ulusal Hareketi'nin ve PKK'nn Zorluklar ve Snrlar ....................................... 23

zgr Gndeme Yazlar .................................................................................................. 28

Tarih, Politika ve Uluslar ................................................................................................. 28

Krt Sorunu mu Trk Sorunu mu? ................................................................................... 31

u Aznlklar Konusu ....................................................................................................... 34

zgr Gndem Yayn Kurulu'na "Avrupa" Sayfasyla lgili neriler............................. 39

zgr Politikaya Yazlar.................................................................................................. 42

Krt Ulusal Hareketi ve Avrupa'daki Krtler.................................................................. 42

Politik Beklentiler ve Kltrel Snrlar............................................................................ 46

Kadnlar ne .................................................................................................................... 49

Bir Deiimde Deiim .............................................................................................. 52

Aksayan Ayak ve Kadnlar............................................................................................... 76

Arafat ve calan............................................................................................................... 78

HADEP, Seimler ve Baraj .............................................................................................. 80

HADEPe Ak Mektup ................................................................................................... 83

Coku Duymayandan Kuku Duy! ................................................................................... 87Bloun Gc ve Gszl............................................................................................ 89


4/198

4

Ankaraya Giden Yol stanbuldan Geer........................................................................ 91

Bar Hareketi ve Krtler................................................................................................. 94

Dost Ac Syler................................................................................................................ 96

Glerin Yeni Bir Diziliine Doru ................................................................................. 99Zihinsel Deneyler ........................................................................................................... 102

Farkl Ulusuluklar ve Yeni Dnem .............................................................................. 105

Irak'ta da Demokratik Bir Cumhuriyet ........................................................................... 107

Doruluk ve Baar......................................................................................................... 110

Zor Dnem ..................................................................................................................... 112

Bamsz Bir Krt Devleti ve Demokratik Cumhuriyet................................................. 116

Dier Devletlerdeki Krtler ve Demokratik Cumhuriyet .............................................. 119

Krdistandaki Aznlklar ve Demokratik Cumhuriyet.................................................. 122

Egemen Ulustan Bir Sosyalist Olmann Zorluklar........................................................ 124

KADEKte rgtsel Dnm Projesi zerine Dnceler......................................... 129

Olas Tarihlerden Biri Olarak Tarih ............................................................................... 132

Siz Olsaydnz Ne Yapardnz? ...................................................................................... 135

Devam Ama Nasl? ........................................................................................................ 138

lkede zgr Gndeme Yazlar ................................................................................... 142

Krtlerin ve Trklerin Kurucu Olduu Bir Cumhuriyet Niin Gerici Bir Taleptir? ...... 142

lkede zgr Gndem Gazetesi Redaksiyonuna, ......................................................... 143

Salto Mortale .................................................................................................................. 149

Geliyorum Diyen Felaket ............................................................................................... 151

Akntya Kar ................................................................................................................ 153

u Aznlklar Tartmas................................................................................................. 154

Salto Mortale .................................................................................................................. 156

Bildiri ve Sonrasnn Dndrdkleri .......................................................................... 158

Son Gelimeler ve calann Durumu ........................................................................... 160

Seimler, Taktikler, Program ve deoloji ....................................................................... 162

Kassandrann Laneti...................................................................................................... 164

Demokratik Toplum Hareketinin Gelecei................................................................. 165

Irak Seimlerinin Dndrdkleri ................................................................................ 167

calana Kar calan.................................................................................................... 169


5/198

5

Demek Doru Yoldayz ................................................................................................. 172

eitli Sitelerde Yazlar ................................................................................................... 174

PKKda Neler Oluyor? ................................................................................................... 174

Tarihsel Nedenler ve Nesnel Snrlar............................................................................. 180Ezilen ounluun ki Kanad ve Konumlar ............................................................ 180

Snflarn Tarihsel ve Kltrel Konumlan .............................................................. 182

Kk Burjuvazi, Burjuvazi ve Demokrasi ............................................................... 185

ki izgi: Gnay Aslan ve Yaar Kaya ...................................................................... 187

Sosyalist ve Devrimci Demokrat Krdistanllara Mektuplar......................................... 191

Sunu .......................................................................................................................... 191

Freud, Gdk Fiiler ve Snfsal Eilimler.................................................................. 193


6/198

6

Krdistan Presse Yazlar

Krtlerin Tarihi ve Krt Burjuvazisi

Gnmz, gnmzdeki atmalar anlamann en iyi yollarndan biri de, gemi zerine

ama gnmzde yazlanlar yani tarihleri okumaktr. nk, sanlann aksine, Tarih, Tarih'ten

ziyade bugnle ilgilidir. Onlar, yazarlarnn gnmz atmalar iindeki tezlerini Tarih ile

kantlama abasndan baka bir ey deildirler. Bunun iindir ki, Tarih'i pek deil ama

gnmz; yaanm bulunan Tarih'i deil ama yaanan Tarih'i; bu Tarih iihde atan

gleri; onlarn karlarn ve ideolojilerini anlamann en iyi yollarndan biri de Tarih

kitaplarn okumaktan geer. Keza, yaanm bulunan Tarih de, en keskin izgileriyle, Tarih'in

Tarihinden karlabilir.

Emperyalist lkelerin ya da ezen uluslarn burjuvazisi, dier uluslar zerindeki smr ve

egemenliini hakl gsterebilmek iin, o halklar geri ve barbar, kendisini de uygar olarak

sunar. Oryantalistik'ten Antropolojiye kadar, tarih ve ilkel toplumlarla ilgili btn szde

bilimlerin kaynanda bu kayg vardr. (Bu bilimlerin dou ve gelimeleriyle, smrgeciliin

ve emperyalizmin gelimesi arasndaki iliki gerekten incelenmeye deer bir konudur. )

Ezilen uluslar kurtulu savalarna girerken, ezilen uluslarn burjuvazisi de, kendi Tarihiniyeniden yazar. Bu Tarihler, smrenlerin iddialarnn aksini, yani ne kadar uygar olduklarn

ya da bir zamanlar nasl uygarlklar kurduklarn anlatr. Btn bunlar doru da olabilir,

nk kapitalizm ncesinin btn byk uygarlk beikleri, emperyalizmin smrgesi ya da

yar, yeni smrgesi olmulardr.

Ne var ki, bunu yaparken, ezilen ulus tarihilii, ezen ulusun tarihiliinin tm yanllarn ve

varsaymlarn paylam olur, onun ufkuna hapis olur. Kendisinin nice medeniyetler

kurduunu, nice uygar olduunu kantlamaya alrken zmnen kendisini ezenlerin u

varsaymn kabullenmi olur: medeni olmayanlar ya da "yksek bir kltrden" gelmeyenler,medeniletirilmelidirler.

Yllar nce Gine Bissau Kurtulu Sava'nn nderi A. Cabral'n bir yazsn okuyordum.

Cabral, byk bir gayretle Gine'de bir zamanlar ne kadar yksek bir kltr ve uygarlk

bulunduunu anlatmaya alyordu. Sanki bunu kantlasa, savas olduu kurtulu savana

daha bir hakllk kazandracakm gibi.

Cabral, tarihsel olarak hakl ve ilerici de olsa, bu abalaryla, farkna bile varmadan,

kendilerini ezenlerin llerini, deerlerini, varsaymlarn kabul etmi oluyordu.

Dier yandan, Sahra'nn gneyindeki Afrika'da, - Etiyopya hari - hemen hi bir medeniyetvarolmadndan, ister istemez, gerek olmayan bir tarihi yaratmak zorunda kalyordu.


7/198

7

Kapitalist smrgeciliin geliine kadar Siyah Afrika hemen hemen sadece ilkel sosyalizmin

eitli aamalarndaki topluluklardan oluuyordu.

Afrika'da byk medeniyetler kurulmu olmamas niye utanlacak bir ey olsun? Aksine,

Afrika'nn Tarih'e ge girii onun gerek tarihsel avantaj olamaz m? Daha 500 yl kadar

nce, Avrupa'nn kuzeyi, in, Hint ve n Asya medeniyetleri karsnda, bugnk Afrika'nndurumunda deil miydi? ...

Benzer bir eilime Krt tarihiliinde de rastlanyor. Krt burjuva ve kk burjuva tarihleri,

egemen uluslarn tarihiliine, onlarn varsaymlaryla, deerleriyle kar kmaya alyor.

Bu eilim Krt tarihiliinde olduka gldr de, nk, zellikle Trk burjuva tarihilii,

dnyadaki btn ulus ve medeniyetleri Trk yapp, Krtlerin varln bile anmay affedilmez

bir su addedince, Krt tarihilii, buna tepki iinde ekillenme durumunda kalyor. rnein

Med'ler ve dier birok n Asya medeniyetleri Krt yaplyor.

Krtlerin ya da Trklerin ya da Herhangi bir ulusun hi bir medeniyet kurmam olmas niyebir eksiklik olsun? Herhangi bir ulusun ya da topluluun, ayrlma hakkn elde etmek iin,

buna meruluk kazandrmak iin, daha nce bir veya birok medeniyet kurduuna dair bir

sertifika gstermesi gerekmez.

Krdistan ve Krtlerin Tarihini, bylece ezen uluslar burjuvazisinin varsaymlar

erevesinde ele alnmaya ve anlatlmaya allmas, Krdistan burjuvazisi ve kk

burjuvazisinin konumundan ve karlarndan kaynaklanr. Ve bu anlay, potansiyel olarak,

koullar deitiinde, baka uluslarn kendi kaderini tayin hakknn reddedilmesinin

temellerini oluturur.

Krt burjuvazisinin bu Tarih anlay, burjuva ideolojisinin egemenliinin bir ifadesi olmakla

kalmaz, ayn zamanda, Krdistan'n kurtulu mcadelesine iki ynl bir zarar verir. Bir

yandan, Krdistan'da, hi de kmsenmeyecek bir sayda bulunan, Krt olmayan aznlklar,

Krdistan'n kurtulu mcadelesinden soutur; dier yandan, ayrlma hakkn, sadece ulus

olmakla snrlayan bir anlay kabullenmi ve savunmu olur. Ve nihayet, Krt Tarihi

rneinde, gerei deitirdii iin, dmanlarnn eline silah verir.

Krt sosyalistlerinin bir grevi de, Maddeci Tarih Anlaynn metodolojisi ile, Krtlerin ve

Krdistan'n tarihini yazmaktr; Tarih'i tahrif eden, gerici varsaymlara dayanan, Krdistan'n

kurtulu mcadelesini zayflatan burjuva tarihiliine kar mcadele etmektir. Krdistansosyalistlerinin, Krt ulusunun kurtulu mcadelesini zafere gtrmek ve bu mcadeleye

gerekten nder olabilmek iin, burjuvaziye kar entelektel zaferlere ihtiyac vardr.

17. 9. 1986

Bu yazya ilikin not:

Bu yaz Celal Aydn imzasyla yazld. Krdistan Press'de yaynlanp yaynlanmadn

hatrlamyorum. Aa yukar ayn, baz deiiklikler ieren baka bir versiyonu daha sonra

zgr Gndem'de yaynlard.

05 ubat 1999 Cuma 17: 13

*


8/198

8

Evrensel Tarih Balamnda Kurtulu SavalarKrdistan Press, Krdistan'n kurtulu mcadelesine "karnca kaderince" destek olmak; bu

mcadele iinde proleter, sosyalist ve enternasyonalist bir dnya grnn, bir metodun, bir

programn, bir stratejinin ve bir rgt anlaynn giderek netlemesine ve arlnn

artmasna katkda bulunmak iin kyor.

Bizlerin tm abalarnn eksenini oluturan ve bundan sonra daha ne kadar da oluturacak

olan Krdistan'n kurtuluu, hatta genel olarak Kurtulu Savalar, evrensel tarih iinde nasl

bir yere sahiptir? Birka kuaktan milyonlarca emekinin ve savann tm hayatlarna ve

abalarna anlam veren Ulusal Kurtulu, Evrensel Tarih'in ak iinde nerede bulunmaktadr?

Bu soru sorulmaldr, nk proletarya sosyalizmi, bu soruyu ortaya koyarak ve ona verdii

cevapla dier eilimlerle ayrm izgilerini izebilir.

Dnyaya Krdistan'dan deil, ama Krdistan'a Dnyadan bakmak; ya da baka bir ifadeyle,

amz ve Dnya Tarihini Krdistan'n kurtuluu bakmndan deil, ama Krdistan'nKurtuluu'nu Evrensel Tarih iindeki yeri bakmndan kavramak, proletarya sosyalizmi iin

olmazsa olmaz n kouldur.

nk Proletarya, "Dnya Tarihsel" (Marks) bir snftr, yani o, ancak evrensel lde ve

evrensel Tarih balamnda var olabilir. Proletaryann gc de gszl de tam bu noktada

bulunmaktadr. yle ki, Proletarya, evrensel Tarih leinde ve evrensel olarak var olabildii

iin, herhangi bir ulusun proletaryas gerekte henz bir snf deildir. Evrensel lde var

olabilen bir snfn bir zmresi, bir bldr. Bir ulusun proletaryas, o ulusun proletaryas

olarak kald srece, bir snf olamad iin, bamsz bir dnya gr, bir programgelitiremez. Herhangibir ulusun proletaryas, eer ait olduu ulusun ezilenlerinin

mcadelesini rgtlemek ve ona nderlik etmek istiyorsa, nce o ulusun proletaryas

olmaktan kmak, Marks-Engels'in bir zamanlar vnle kendilerini tanmladklar gibi:

Kozmopolit olmak, ancak bundan sonra, btnn bir paras olarak kendi ulusal sava

mevziinde yerini almak zorundadr. Yani inkarn inkar. Ancak bunu yapabildii takdirde,

ulusun dier snflar karsnda bir kar kutup, bir alternatif yaratp ideolojik bir hegemonya

kurabilir.

Krdistan Proletaryas'nn da Krdistan'n Kurtulu mcadelesini rgtleyebilmesi iin, nce,

Dnya Tarihsel bir metot ve dnya grne, programa, strateji ve rgt anlayna ihtiyacvardr. Bu da kendi mcadelesini, evrensel Tarih iinde yerli yerine koymakla olabilir. Bu ilk

adm atlmadan daha ileriye gidilemez. Onun iin bu ilk yazmzn konusu: "Evrensel Tarih

Balamnda Kurtulu Savalar"dr.

***

Ulusal Kurtulu Savalar, evrensel Tarih leinde, retici glerin ar olgunlamlna

ramen, proletaryann Tarihsel grevlerini, yani yeryznde sosyalizmi kurma grevini,

znel nedenlerle yapamamasnn bir sonucu olarak ortaya kmlardr. Dier bir ifadeyle,

Ulusal Kurtulu Savalar, Tarihsel ak iinde var olmas zorunlu bir aama deildirler.


9/198

9

Soyut gibi grnen bu nermeyi ve onun sonularn iyi kavramak gerekiyor. Var olmas

nesnel olarak zorunlu bir aama, ne demektir? rnein insanlk, diyelim ki eski Grek

medeniyetinden direk kapitalizme frlayamazd, ne retici glerin gelimilik; ne de meta

retiminin yaygnlk dzeyi buna izin vermezdi. Bu bakmdan, aradaki Dou medeniyetlerini

ve Avrupa derebeyliini, dnya tarihinin gidii iinde zorunlu olmayan bir aama olaraktanmlayamayz.

Ama amz, tamamen bunun aksi bir nitelie sahiptir. En azndan Birinci Dnya

Sava'ndan bu yana Tarih, Tarihsel akn nesnel nedenlerine dayanan bir aama iinde

deildir. Bugn yaanan Tarih, yaanmas zorunlu olan tek tarih deildir. Tarih, bambaka bir

yol, bilimsel sosyalizmin kurucularnn ngrd trden bir yol izleyebilirdi. Ve bu

durumda, milyonlarca insann, birka kuan tm mcadelesinin eksenini oluturan Ulusal

Kurtulu Savalar diye bir ey olmazd.

Yirminci yzyln banda ya da daha sonralar, emperyalist lkelerin proletaryas sosyalist

devrimi baarabilseydi, smrge ve yar smrge lkeler, hi bir savaa girme gerei

olmadan, iktidara gelmi ileri lkeler proletaryasnn yardmyla otomatikman, kendiliinden

bamszlklarn kazanr ve kapitalist olmayan bir yoldan imdiye dek rahat rahat sosyalizme

gemi olurlard. Sovyet Orta Asya cumhuriyetleri ve Moolistan rnei, daha sonraki

yozlamann yol at sorunlar ve tkanklklar yok saylrsa, Rus Proletaryasnn yaptn

Avrupa Proletaryasnn yapabilmi olmas halinde, ya da yeryznn "altda bir yeryz"

kadar olmas halinde, Tarihin nasl bir mecraya akm olacan kolaylatran bir rnek

oluturabilir.

Tarih byle bir yol izlemediyse, bu, ne retici glerin yeterince olgunlamam olmasndan,ne de proletaryann Antik Tarihin kle ya da serflerine benzer biimde yeni ve st bir toplum

kuracak nesnel yetenei olmamasndandr. Bu, tamamen, proletaryann kendi iindeki

ihanetler nedeniyle bu yetenei gsterememesinden, yani znel nedenlerdendir.

Krt, Trk ve dier bir ok lke devrimcilerinin temel yanlgs, tam da amzn bu tayin

edici karakteristiini anlamamalarnda yatmaktadr. Onlar, dnya tarihine ve amza kendi

mcadelelerinin ekseninden baktndan, ama kendi mcadelelerine dnya tarihinin

ekseninden bakmadklarndan, bugn yaanan Tarihi yaanabilecek tek tarihmi gibi

gryorlar, dolaysyla Ulusal Kurtuluu, ya da kendi lkelerinde proletarya diktatrlklerinin

kurulmas mcadelesini, tarihin geilmesi zorunlu bir aamasym gibi kavryorlar. Ama tam

da bu noktada, mantki sonularyla, farkna bile varmadan Bilimsel Sosyalizmi reddetmi

oluyorlar.

Evet, sosyalizme ne kadar itenlikle inanrsak inanalm, nesnel olarak, bugn yaanan Tarihi

yaanmas zorunlu tek Tarihmi gibi grmek; ya da dier bir ifadeyle ulusal kurtulu

savalarn, dolaysyla Emperyalizmi ve yeni/yar/ tam smrgeleri tarihsel akn gemesi

zorunlu bir aamasym gibi grmek: Tarihin bu tarz gidiinin nesnel nedenlerden

kaynaklandn kabullenmek, dolaysyla Marksizm'in temelinde bulunan nermeleri

reddetmek anlamna gelir.Ne olabilir bu objektif nedenler, amzn byle akmasna yol aan? retici glerin

sosyalizm iin olgunlamad ya da baka bir ifadeyle, kapitalizmin 20. yzylda


10/198

10

emperyalizm yani rme ana girmedii... Bu ise, Emperyalizm teorisinin ve onun

dayand tm Marksist ekonomi politiin yanll demektir.

Bir dier nesnel neden, Proletaryann, kapitalizm rme ana girmi olmasna ramen,

kle ya da serfler gibi, stn bir dzen kurma yeteneinden yoksunluu yani devrimci bir

snf olmad olabilir. Bu da Marksizm'in bir temel nermesinin reddi demektir.

Birinci eilim, yani Tarihin bugnk gidiini normal ve zorunlu bir aama olarak grmek,

kapitalizmin mrn doldurmad anlayna dayanyorsa, bu otomatikman reformizme yol

aar. Madem ki gler sosyalizm iin olgunlamamtr, o halde sosyalist devrim gnn acil

bir sorunu deildir. Sosyal Demokrat partiler aka, Komnist partiler zmnen bu anlaya

dayanmaktadrlar.

kinci eilim, yanibugnk ak zorunlu gr, proletaryann nesnel olarak devrimci bir snf

olmad, ya da artk bu vasfn kaybettii grne dayanyorsa, bu da devrimi yapacak

baka bir g aranmas sonucunu ortaya karmaktadr. Bu g, kimine gre: nc Dnyahalklar, kimine gre lmpenler, kimine gre tketiciler vs. olabilir. Bu da pratikte, kk

burjuva topyaclnn ve sosyalizminin ifadesidir.

Her ikisi de Marksizm'i redde varan bu grler ya da gizli varsaymlarn anlamadklar ya da

gremedikleri bir ey var: eer Marksizm yanl ise, Marksizm'in yanl olduu bir dnyada,

doann tahribi korkun bir hzla srerken ve insanl birka kez yok edecek gteki atom

silahlar tepemizde dururken, insanln yaama ans yoktur.

Ama Marksizm yanll kantlanamayacak bir retidir de, nk eer insanlk yok olsa

bile, bu Marksizm'in yanlln kantlamaz: "ya sosyalizm ya barbarlk" dilemmasn ortaya

koyup, bu yok olu tehlikesini herkesten nce grp anlar alanlar hep Marksistler

olmutur. Ve bu Marksistlerin varlndr, proletaryann znel yeteneksizliinin ve ihanetlerin

onun grevini yapmasn engelleyen ey olduunun kant; Tarihin zorunlu bir dnemden

gemediinin kant. Marksistlerin "ya barbarlk" feryaddr, insanln var olaca umudunu

yaatan.

nsanln kaderi, nmzdeki birka on yl iinde kesin bir sonuca ulaacaa benzer. Ve bu

kaderin ne olacana dair tayin edici kavgann son sz emperyalist lkelerde sylenecektir.

Geri lkelerin birok devrimcisinde, Tarihin bundan sonrakigidiine ilikin yle bir kavray

gryoruz: Bat Avrupa ve Amerika'da Proletarya devrim yapamayacak, nc Dnya

lkeleri ve Smrgeler bamszlklarn kazanp proletarya iktidarlarna yol aacak, giderek

zayflayacak olan Bat Emperyalizmi kendi proletaryasn satn alamayacak, ondan sonra da

emperyalist lkeler proletaryas ayaklanacak.

Bu grtekiler, sadece proletaryann devrimci kapasitesini inkar etmi ve tarihin bugnk

akn zorunlu grm olmuyorlar, ama ayn zamanda, Tarihin byle bir yol izlemesi halinde,

byle uzun bur evirme yapacak zaman da olmadn grmyorlar.

nsanln batt bir dnyada ulusal kurtulu olanakszdr. Bunu iyi kavramak gerekiyor.

Ulusal Kurtulu Mcadeleleri, eer emperyalizmi biraz sarsabilir, dnya ve zellikle ilerilkeler proletaryasna biraz itilim verebilirse, ona glerini toplamak iin biraz zaman

kazandrabilirse ne mutlu.


11/198

11

lk bakta, meselenin byle bir konuluu, Krdistan zelinde sanki mcadele azmini

baltalarm gibi grnebilir.

"Eer sonuileri lkelerde belirlenecekse, ve insanln batt bir dnyada ulusal kurtulu

olanakszsa, kurtulu savana girmenin ne anlam var" diye dnlebilir. Ancak, byk

devrimler bunun tam tersini kantlamaktadr. Rus devrimcilerinin ulat fedakarlk ve bilindzeyine henz hi bir lkenin devrimcileri ulaamad. Ama Rus devrimcileri, Rus

emekilerini kurtarmak iin deil, dnya proletaryasnn kurtuluuna azami katkda

bulunduklar iin o destanlar yaratabiliyorlard. Lenin, Rus iilerini, Kendilerini

kurtarmalar iin deil, ayaklanan alman bahriyelilerine destek olmak iin ayaklanmaya

aryordu. Krdistan'daki Kurtulu Mcadelesini btn gcmzle destekleyeceiz, onda

yer alacaz, ama insanln batt bir dnyada Krdistan'n kurtuluunun bir anlam

tamadn bile bile, insanln kurtuluuna bir katkda bulunabilmek iin.

19. 09. 1986

Celal Aydn

*

Krdistan Kurtuluunun Baz SorunlarKrt ulusu, sadece bamszl iin savarsa, belli dengeler ortamnda belkibu bamszl

kazanabilir. Ancak, yllardr sren Krt Ulusal Kurtulu Savann ortaya kard bir gerek

vardr: sadece Krtlerin ulusal bamszl iin savamak, Krdistan'n kurtuluunu

geciktirmekte, gerek mttefikleriyle balar kurmasn engellemekte, yenilgilere ve moral

bozukluklarna yol amaktadr.

lk bakta, yle bir akl yrtme, son derece mantki gibi grnmektedir. Ulusal kurtulu

hedefi en geni cepheyi kurmay salar, ondan sonra ikincil sorunlar gndeme gelir. Bu

anlayn programatik ifadesi, nasl bir ekonomi temeli ve styap (devlet vs. ) sorularn ak

brakarak, bamsz bir Krt devleti iin savamak olmaktadr.

Ne yazk ki, ya da ok kr, Tarih, dz ya da metafizik manta gre hareket etmiyor.

Bamsz bir Krt devleti uruna mcadele, Krt sosyalistlerini Krt burjuvazisinin

kuyruuna takmakta, dolaysyla kk ve clz ve korkak Krt burjuvazisini kazanaym

derken, en geni mttefiklerini kaybetmesine, proletaryann kendi bamsz programngelitirememesine yol amaktadr. Sonuta, burjuvazinin tm korkaklklar, yalpalamalar,

uzlamalar Krt Ulusal Kurtulu Mcadelesine damgasn vurmakta, yenilgiler ve

umutsuzluklar birbirini izlemektedir.

Krdistan sosyalistleri ve proletaryas, bamsz bir Krt devleti iin deil, ama Demokratik

bir Cumhuriyet, bir tek kyn bile kendi kaderini tayin hakknn engellenemeyecei gerekten

demokratik bir cumhuriyet iin savatklar takdirde, belki Krt burjuvazisini

kaybedeceklerdir ama ok daha byk gleri kazanacaklardr. Ulusal Kurtulu, bunun

otomatik yan rn olacaktr.

Bugn Irak ve ran'n bir blm Krt gerillalarn elindedir. ran, Irak ve Trkiye'de binlerce

devrimci, aydn, sosyalist kendi burjuvazilerinin saldrlar karsnda mlteci olarak, bu


12/198

12

blgelere deil de Avrupa'ya kayor. Niin? nk, bamsz bir Krt devleti eklindeki

program, demokratik cumhuriyetin nne gemi durumda. Krdistan'n dalk blgelerine

hakim olan gerillalar, ran'da, Trkiye'de ve Irak'ta, gerekten demokratik cumhuriyetler i in

savasalar, buralar tm devrimcilerin toplap glerini dzenledikleri birer ekim merkezi

haline gelirler.Krdistan'da birok aznlklar bulunmaktadr. Bunlar Krdistan nfusunun hi de

kmsenemeyecek bir blmn oluturmaktadr. Bu aznlklar iin de, ayn nedenlerle,

bamsz bir Krt devleti kurma sava bir ekim merkezi oluturmuyor. Bu aznlklarn gen

kuaklar Avrupa'ya snyor.

Krt sosyalistleri, Krt burjuvazisini kaybetmeyi, kendi bamsz programlarn gelitirmeyi

gze aldklar takdirde, kendilerini ezen uluslarn ii ve kyllerini, Krdistan'daki aznlklar

kazanabilirler. Krtlerin kurtuluu, Krtlerin, kendilerini ezen uluslarn emekilerini de

kurtarmay hedeflemelerinden geer.

Bamsz bir Krt Devleti program, ne ezenulusun ii ve kyllerini ne de Krdistan'n

aznlklarn harekete geiremez. Bu ynlar, Enternasyonalist grevlerinin hatrlatlmasyla

seferber edilemez ve rgtlenemez. Bunun tek yolu, ezen ulusun ezilenlerine, onlarn can

yakan sorunlarna cevap veren alternatif bir program gelitirmektir.

Krdistan'daki aznlklar kazanmann da tek yolu budur. Gerekten Demokratik Bir

Cumhuriyet, planl ekonomi, toprak reformu, tm bu gleri mcadeleye kazanabilir. Egemen

uluslarn burjuvazisi ancak byle tecrit edilebilir.

Krdistan'da burjuva ve proleter programlarn fark budur. Kk burjuvazi ise bamsz bir

program gelitiremiyor. Burjuvazinin programn benimsiyor ve sadece mcadele

biimlerinde radikal olarak ayrm izgisini ekmeye alyor.

17. 09. 1986

Celal Aydn

*

Krdistan Kurtuluunun Baz Sorunlar (2)

Krdistan Press'e daha yaynna balamadan, birbirini tamamlayan ama farkl sorunlar ele

alan bir seri makale yollamtm. Bunlardan yukardaki bal tayan biri de2. sayda

yaynland. Bu makaleleri yazp yollamaktaki amacm, Krdistan Press'in sadece Krdistan ve

Krt Ulusal Kurtulu Mcadelesindeki olay ve gelimelerin aktarld bir gazete olmakla

kalmayp, ayn zamanda Ulusal Kurtulu Mcadelesine ilikin temel programatik ve stratejik

sorunlarn tartld bir forum fonksiyonu da grmesine katkda bulunmakt.

Yazy yazarken, onun yanl anlalacan ve sylemedii eylerden tr epey eletiri

ekeceini tahmin ediyordum. Fakat, ancak, yanl da olsa, eletiriler geldii takdirde fiilen

bu forum gereklemi olur ve yanl anlamalar giderilebilirdi.

Beklenen oldu. Krdistan Press'in 9. saysnda, hem yaznn anlalmadn, hem de yaygnnyarglar yanstan Lokman Polat imzal ve "Krdistan Kurtuluunun Sorunlar Metafizik


13/198

13

Mantkla zah Edilemez" balkl eletiri yaynland. Bu eletirinin yaynlanm olmasna

herhalde hi kimse eletiriye urayandan daha fazla memnun olmamtr. nk, umut

ediyoruz ki, bu vesileyle, Krdistan'n kurtuluunun temel sorunlar zerine bir program ve

strateji tartmas balar.

***

L. Polat'n eletirisinin ahsmla ilgili ve yanl bilgilerle dolu ksmlarna girmeyi gereksiz

gryorum. Bu tr ine batrlarndan rahatsz olmayacak derecede kaln bir derim var. Ama,

ahsm vesile edilerek H. Kvlcml ve "Trokizm" hakknda baz pein yarglar sralanyor

ki, esas konuya gemeden nce ksaca bunlara deinmek gerekiyor.

Kvlcml hakkndaki kmseyici ve hor grc ifadeler ancak onun hakkndaki tam bir

cehaletin rn olabilirler. Kvlcml'nn l93O'lu yllarda yazd "htiyat Kuvvet: Milliyet"

adl eseri yaynlanal yedi yldan fazla oluyor. Acaba L. Polat ya da baka bir yazar, aradan

yarm asr gemi olmasna ramen, ne Trkiyeli ne de Krdistanl sosyalistler arasnda buayarda bir eser ortaya karlabilmi olduunu iddia edebilir mi?

H. Kvlcml, zellikle l96O-7O'li yllarda Ulusal Sorun konusunda zaman zaman susmutur

da. Ama bunun kayna, onun Sovyetlerin politikasnn sadk bir takipisi olmasndadr. Bu

vesileyle Krdistan Press sayfalarnda Trk Solunun hastal olarak ve de hakl olarak

belirtilen milliyetiliin, sadece Trk Solunun deil ama l926'dan sonra III. Enternasyonal ve

Sovyet izgisinin, dolaysyla uluslararas bir hastalk olduunun grmezden geliniine de

deinmek gerekir. Ayn hastalk Krt Solunda da vardr, ama Krt ulusunun Kurtulu Sava

verdii bugnk koullarda, milliyetiliin ilerici yan dolaysyla Trk Solu'nda olduu kadar

srtmamaktadr.

Gelelim "Trokizm"e. L. Polat "Trokist"lerin Lenin'i bir referans noktas olarak grmedikleri

gibi ok yanl bir nyargya sahip. Aynen yle yazyor: "Dedik ki, C. Aydn bir Trokistdir;

eer bir Leninist olsayd Lenin'in ezilen halklarn ulusal kurtulu savalaryla ve de ulusal

demokratik devrimlerle ilgili syledii bir ok szlerin ve nc Enternasyonal'in bu

konuyla ilgili bir ok kararn buraya aktarrdk".

Bildiimiz kadaryla "Trokist"ler kendilerini' "Trokist" diye tanmlamazlar, "Devrimci

Marksist" ya da "Bolevik Leninist" olarak tanmlarlar ve onlar, Marks, Engels, Lenin'in

geleneinin en sadk, en Ortodoks ve en tutarl izleyicileri olduklar iddiasndadrlar ve / veyaen azndan byle olmaya alrlar. Byle olup olamadklar ayr bir sorun, ama L. Polat

arkadan sandnn aksine Marks-Engels-Lenin ve III. Enternasyonal'in ilk drt kongresinin

kararlarn referans alarak her zaman "Trokist'lerle tartmaya girebilirsiniz, nk onlar

zaten bu referans noktalarndan hareket etmektedirler.

Bu vesileyle L. Polat'n kartrd bir noktaya daha deinelim. Bir grn taraftar, taraftar

olduu gr her zaman hakkyla ve doru olarak savunamayabilir ve onu rezil edebilir. Bu

durumda, o toy savunucuya bakarak, o gr hakknda bir karar vermeye ya da o gr

eletirmeye kalkmak metodolojik olarak yanl, ahlaki olarak da bir kyl kurnazlnn

ifadesi olur. C. Aydn da, taraftan olduu grn toy ve onu rezil edici bir savunucusu

olabilir. Belki ileri srd neriler, savunduunu iddia ettii grlerle ilgisiz olabilir. Bu


14/198

14

durumda, C. Aydn'n yazdklarndan hareketle, onun kendisini taraftar kabul ettii izgiyi

mahkum etmeye kalkmak, en hafif bir ifadeyle bilimsel bir sorumsuzluu yanstr.

L. Polat arkadamz muhakkak ki Marksizm-Leninizm'e inanyor olsa gerek. Ama bu rnein

gsterdii gibi, bu inancn ok toyca ve inand fikri rezil ederek savunuyor. imdi birinin

kp da, L. Polat'n dediklerinden hareketle Marks veya Lenin'in dncesini rtmeyekalkmas sama olur. Ayn samaladmemeyi, herhalde bakalarnn da L. Polat'tan

bekleme hakk olsa gerek.

***

L. Polat'n eletirisine konu ettii yaznn temel tezi yle ifade edilebilir: "Krt Ulusu

bamszln elde edebilmek iin, bamszlktan daha fazla bir eyler iin savamaldr." ya

da baka bir ifadeyle: "Krt ulusu, kendini ulusal baskdan kurtarmak iin, kendini ezen

uluslarn ezilenlerini de kurtarmaya kalkmaldr.

Bu "Daha fazla bir ey" de yazda yle somutlanmaktadr:

"Krdistan sosyalistleri ve proletaryas. bamsz bir Krt devleti iin deil; ama demokratik

bir cumhuriyet, bir tek kyn bile kendi kaderini tayin hakknn engellenemeyecei gerekten

demokratik bir cumhuriyet iin" savamaldrlar. Yaznn dier blmleri bu fikrin

gerekelendirilii ve tad potansiyellerin sergileniidir.

Okuduunu biraz anlayan herkes iin, yukardaki nermelerden, L. Polat'n iddia ettii trden,

Krtlerin ayrlma hakkn ya da Krt ulusal kurtulu savan inkar etmek ya da kmsemek

gibi bir anlam kmaz. Aksine, yukardaki nermeler, Krt Ulusal Kurtulu Hareketinin hangi

strateji ve programla baarya ulaabilecei sorununu tartmaktadr. Yukardaki nermeler,Krt Ulusal Kurtulu Hareketinin kmsedii asndan deil, ama belki, bu harekete,

potansiyellerinin ve limitlerinin stnde devasa grevler ykledii, Kylln ya da Ulusal

Kurtulu Hareketlerinin devrimci potansiyelini abartt iin eletirilebilir. Yazy yazarken,

okuduunu anlayan bir okuyucunun, tezleri bu adan tartmas gerektiini dnmtm.

Bu yaklam olduka yenidir ve ne Trk ne de Krt solunda ortaya atlp tartlmamtr.

Yeni olan yann gze batrmak iin bir ka rnek verelim.

Bugn Krt Ulusal Kurtulu Hareketi, Trk Sol hareketini eletirirken hakl olarak,

burjuvazinin kuyruuna taklmakla ve Krt Ulusal Kurtulu hareketinin devrimcipotansiyelini grmemekle eletiriyor. Ama tam da bu eletiriyi yaparken, kendini, ezen

uluslarn proletaryasnn mcadelesinin bir nesnesi ve yedei olarak grm oluyor. Getirilen

ve tartlmak istenen teze gre ise, Krtleri ezen uluslarn proletaryas ve kylleri, Krt

Ulusal Kurtulu Sava iindeki proleter ve sosyalist kanadn, ve bu kanadn nclk yapmas

halinde, Ulusal Kurtulu Hareketinin yedei ve nesnesi olarak getiriliyor.

Birbirini tamamlayan bu ztl daha da gze batrmak iin yle diyelim. Krtleri ezen

uluslarn sosyalistleri, Ulusal sorunu, Proletaryann yedek gc olarak grr. rnein Dr. H.

Kvlcml'nn kitab, yeni Trke'yle "Yedek G: UlusalSorun" balntar, byle bir

kitabn muhatab: Trkiye Proletaryasdr. Ama Krdistan Proletaryas iin, Krdistan'nKurtulu Savanda, sosyalist bir kanadn baars iin yazan bir sosyalist, kitabna yle bir

balk koymaldr: "Yedek G: Ezen Uluslarn Ezilenleri".


15/198

15

Krt Ulusal Kurtulu Hareketini yedek g olarak gren Trkiye Proletaryas, nasl bu yedek

olarak grd gc kazanmak iin somut bir program ortaya koymak zorundaysa, ayn

ekilde, tersinden, kendini ezen uluslarn ezilenlerini yedek g olarak gren, Krdistan

Proletaryas da, bunlar kazanmak iin somut bir program ortaya koymak zorundadr. Yazda

bu programn ne olaca tartlmaktadr.Anlalrl salamak iin yaplan bu ksa aklamadan sonra, gelelim L. Polat'n

eletirilerine:

l) "Toplumsal kurtulu adna Ulusal Kurtuluu reddeden. kyll inkar eden saf proleter bir

devrim Krdistan'n iinde bulunduu bugnk koullarda uygulanamaz ve en nemlisi bugn

Krdistan'da gndemde olan sosyalist bir devrim deil, ulusal demokratik bir devrimdir.

Yazmzn hi bir yerinde ve yukarda daha da aklanan temel fikirlerinde "toplumsal

kurtulu" ya da "saf proleter bir devrim" den sz edilmi deildir. Sylediim sadece

"demokratik cumhuriyet"tir. Sylemediim eylerden hareketle eletirilmi olmuyor muyum?Ama L. Polat'n byle eletirmesinin anlalmayacak bir yan yoktur. O bir yerlerden

duymutur ki "Trokistler kyll reddeder" ve "saf bir proleter devrim" iin urar. Eh,

C. Aydn da "Trokist" olduundan, ancak bunu savunuyor olabilir diye karsamay hemen

yapmtr. Ne yazk ki, L. Polat byle yaparak D. Perincek gibi burjuva sosyalistlerinin

yarglarn tekrarlam olmakta, hatta D. Perincek'in "bir iktidarszlk doktrini olan trokizm"

gibi yarglarn benimsemekte bir mahzur grmemektedir. Dorusu ilgin bir yaknlama.

2) L. Polat, "Demokratik Cumhuriyet" derken neyi dediimi anlamamtr. Eletirisinin bir

yerinde, yukarda da aktardm Demokratik Cumhuriyet ile ilgili satrlarm aktaryor, ama,

benim "demokratik cumhuriyet" szcklerinden sonra virgl koyarak, bu konuda ok yaygn

yanl anlamalara olanak vermemek iin eklediim cmleyi kararak. L. Polat'n aktarrken

kard cmlecik udur: "bir tek kyn bile kendi kaderini' tayin hakknn

engellenemeyecei gerekten demokratikbir cumhuriyet.

Niin byle bir cmlecie gerek grdk? nk bu fikir, gerek Krt gerek Trk soluna son

derece yabanc ve Marks-Engels-Lenin'in hemen hi anlalamam bir yann ortaya koyuyor.

nk, bu fikirden hareketle, bamsz bir devletten te bir eyler iin savamak gerektii

karsamasn yapyorum.

Krt ve Trk solunda Kendi Kaderini Tayin Hakk, ancak ulus olunca sahip olunabilecek bir

ey olarak anlalm ve Krtlerin bamsz devlet kurma hakkm savunmak iin hep Krtlerin

bir ulus olduukantlanmaya allmtr. (Burada kastl arptmalara imkan vermemek iin

Krtlerin bir ulus olduunu aka belirtelim. ) Ama sorunun bu ekilde koyuluu tersinden,

ulus olmayan, tarihsel, corafi, sosyolojik ya da psikolojik olarak kendine ulus olduuna dair

bir sertifika bulamayan bir topluluun ayrlma ve bamsz bir devlet kurma hakkndan sz

edilemeyecei varsaymn ierir.

Tartmay yeniden balatmak, ama bir st dzeyde balatmak ve ilerde ok gerici sonular

douracak bu varsaymn yanllm gstermek iin, iddia ediyoruz ki: ayrlma hakk iinulus, milliyet vs. olmak gibi bir nkoul yoktur ve olmamaldr. Bu, Marks-Engels-Lenin'in

Demokratik Cumhuriyeti ve Ayrlma Hakk anlaydr. Gerek demokratik cumhuriyette,


16/198

16

isteyen ky, mahalle, ya da blge halk, istedii takdirde derhal ayrlabilmeli ve bunu

engelleyecek ne hukuki, ne idari bir mekanizma olmamaldr.

rnein Lenin, Devlet ve htilal'de Engels'ten alnt yapyor:

"O halde, merkezi cumhuriyet. Ama, l798'de kurulmu, imparatorsuzimparatorluktan baka

bir ey olmayan bugnk Fransz Cumhuriyeti anlamnda deil. l792'den l798'e kadar, her

Fransz ili, her komn (Gemeinde), Amerikan modeline gre, tam idari zerkliine sahipti;

bizim de aynen sahip olmamz gereken ey budur. Bu zerkliin nasl rgtlenebileceini ve

brokrasiden nasl vazgeilebileceini, Amerika ve Birinci Fransz Cumhuriyeti bize

gstermi bulunuyor. (s. 95)

Ve Lenin'in konuya ilikin yorumu:

"Engels bakmndan, merkeziyetilik, 'komnler' ve blgelerin devlet birliini tamamen kendi

arzularyla (a. b. . ) savunmalar artyla, her trl brokratizm ve her trl yukardan

'buyurma'y sz gtrmez biimde ortadan kaldran geni bir mahalli idari zerklii aslabertaraf etmez" (s. 95)

Ne yazk ki, ne Krt ne de Trk sosyalistleri, bugne kadar, kendi kaderini tayin hakknn

ulus olma kouluna balanamayaca seklindeki bu anlaya hi deinmemilerdir. Trkler

asndan byle bir program, otomatikman Krtlerin bamsz devlet kurma hakk demektir,

Krtler iin de ayndr. Ve byle bir programn, bamsz bir Krt devletine kar olmas diye

bir ey sz konusu deildir. Otomatikman bunu da ierir.

Byle bir program savunmakla, sadece Krtlerin ayr devlet kurma hakk deil, ama ayn

zamanda, Krt Kurtulu Savana,kendilerini ezen uluslarn emekilerini de kurtarma greviyklenmi olur. Ama byle bir program, bamsz bir devlet kurma hedefinden farkl bir

eydir. Bamsz bir devlet kurma program, bu devletin alabilecei somut biimleri ele

almaz. Ama sadece bu da deil, bamsz bir devleti de gletirir.

Bir kyn bile isterse ayrlabilecei ve her trl topluluun kendi zgr iradeleriyle

birletikleri bir Demokratik Cumhuriyet ne gibi devrimci potansiyeller tamaktadr?

Ezen Uluslar Asndan: Krt Ulusal Kurtulu Hareketi, byle bir program savunan bir

ncle sahip olduu takdirde, ezen ulusun ezilenlerini aktif olarak yanna kazanabilir ve

program uruna mcadele iin rgtleyebilir. nk byle bir program, ayn zamanda, ezenuluslarn brokratik, militer devlet cihazlarnn paralanmasyla gerekletirilebilir.

Byle bir program, ezen uluslar tarafndan ezilen dier uluslar da yanna kazanabilir. rnein

ran'da Azeriler de ezilen bir ulusturlar. Ama bamsz bir Krt devleti hedefi, Azerileri, Krt

Devleti uruna mcadeleye sevk etmez, ama Demokratik Cumhuriyet, onlarn mcadelesini

de ateleyip, ivmelendirebilir.

Byle bir program, Krdistan'daki aznlklar da aktif olarak mcadeleye eker. Unutmayalm,

Krdistan'daki Krt olmayan aznlklar, nfusun neredeyse yarya yaknn kapsamaktadr.

Sadece bamsz bir Krt Devleti program, bu aznlklarn mcadeleye girmesi iin ekici

deildir, nk ayrlmay ulus olmaya balamaktadr. Ama yukardaki gibi bir program

Krdistan'daki aznlklara unu demi olur: "Sizler, Sryaniler, Keldaniler, Nasturiler,


17/198

17

Yezidiler, Araplar, Azeriler, Trkler vb., bizim programmza gre, eer istediiniz takdirde,

bir tek ky bile olsanz ve ayrlmay istiyorsanz ayrlabilirsiniz.

Ama Krt burjuvazisi ve milliyetilii byle bir program iin savamad ve savamyor.

Bundan dolay da, Krt ulusunu son derece geni potansiyel mttefiklerinden yoksun

brakyor. Ve tam da bu nedenle, sadece bamsz bir Krt devleti iin savatndan dolay,bamsz bir Krt Devletini kuramyor.

Krt Ulusal Kurtulu Savann, kendini ezen uluslarn emekilerini de kurtarmak gibi bir

program olmazsa, baarya ulamas zordur. ("Olanakszdr" demiyorum. Belli dengeler

ortamnda olabilir. Ama bu fiilen yeni bir Yalta demektir).Paradoksal bir ifadeyle, Krtler,

kendilerini ezen uluslarn emekilerini kurtarmaya kalkarlarsa kendilerini de kurtarabilirler.

Ama byle bir program da ancak, Krdistan Proletaryas ortaya koyabilir. Bunun imdiye

kadar ortaya koyulamamas, Krt UlusalKurtulu Hareketi'nin ran, Irak, Trkiye arasndaki

gene, yani ayn zamanda Krdistan'n en geri, Proletaryann en zayf olduu yere skm

olmasndandr. Krt Ulusal Kurtulu Hareketi bu elikinin iinde bunalyor. Buralarda gl

olan akmlar, yukardaki gibi bir program gelitiremedii, kendini ezenlerin ezilenlerini de

kurtarma mcadelesine girmedii iin, daima devletler aras elikilere dayanmak zorunda

kalyorlar. Ve tam da bu nedenle, daima ihanete uruyorlar ve Krt Ulusu binlerce evladn

yitirip aclar iinde kvranmaya devam ediyor. Tarihten karlacak ders budur.

L. Polat da, Krt ulusunu yenilgilere mahkum eden bu anlay, bizi eletirirken en ak

biimde yle ifade ediyor:

"Krt sosyalistleri bamsz bir devlet kurmadan demokratik cumhuriyeti nasl olutururlar? "

Kymetli eletirmen, bizi metafizik mantkla suluyor ama, tam da metafizik yaklam

kendisi ifade etmi oluyor. Tarih ve sosyoloji bunun tersinin doru olduunu gstermitir.

Yani "Krt sosyalistleri, demokratik bir cumhuriyet program ve bunun rn olan bir

ittifaklar manzumesi kurup Ulusal Kurtulu hareketine nclk etmeden, Krtler'in bamsz

bir devlet kurmaz ok zordur.

te ortada iki ayr stratejinin iki zl ifadesi. Her ikisi de Krtlerin Ulusal Kurtulu Savann

baarsn amalyor ama ayr program ve stratejiler neriyor. Burada, kolaycla kamadan

tartlmas gereken bu iki ayr program ve stratejidir. Krdistan Press, ayn zamanda bu can

alc konunun tartld bir forum olmaldr.

L. Polat, yukarda aktarlan satrlaryla, bizi eletirirken farkna varmadan iddiamz da

dorulam olmaktadr. Yani kendisi bir sosyalist olarak, Krdistan'da egemen olan tm

akmlarla ayn gr paylam oluyor: "nce bamsz bir devlet". Bizim iddiamz da,

imdiye kadar mcadelenin bu ama iin yrtldyd.

L. Polat, ne demek istediimi anlamak iin kafa yormadndan, sylemediimiz eylerden

dolay bizi eletiriyor. Bir iki rnek verelim:

"Krt, Arap, Fars ya da Trk hangi devrimci kurtarlm blgeleregitmi de oradan

kovulmutur? " diye soruyor. Yazmn hi bir yerinde kimsenin kovulduundan sz etmedim.Kurtarlm blgelerin bir ekim merkezi olmadndan sz ettim. Yani oraya gitmiyorlar ki

kovulsunlar. Bu gitmeyi de o insanlarn niyetleriyle, mcadeleden kamalaryla vs.


18/198

18

aklanamaz. Gerekte bu insanlar ancak nerdiimiz trden bir program iin oraya gidip

savarlar. Ancak yle bir program, bu insanlarda cokunun zirvelerini ve sabrn derinliklerini

harekete geirebilir.

Eri oturup doru konualm. Bugn Krdistan'n kurtarlm blgelerinde bir demokrasiden

deil ama belki paternalist bir hogrden sz edilebilir. Elbette bunun nesnel temellerivardr. Ama gerek de budur. Ve bu gerek, rnein bir spanya Savana btn dnya

ilerici entelijansiyasnn akmas gibi bir cokunun harekete geiinin nnde bir engel

olmaktadr.

Ayn ey Krdistan'daki aznlklar iin de geerli. Bu insanlarn da Egemen devletlerin basks

karsnda Krdistan'n kurtarlm blgelerine deil de Avrupa'ya gittiini ya da Ezen

uluslarn ibirliine yneldiini grmezden gelemeyiz. Onlar, "Krtler savat iin

Avrupa'ya kayorlar" demedim. Sorarm L. Polat'a, Hangi Krt partisi Krdistan'daki

aznlklara, kendi kaderini tayin hakkn garanti eden bir program sunuyor? Yok byle bir

parti. Krt bamszlk hareketi, Krdistan'daki aznlklara da paternalist bir hogryle

yaklamaktadr. Ama byle bir yaklam, o glerin enerjisini ve fedakarln harekete

geiremez.

Krt Ulusal Kurtulu Hareketi, her yaptn alklayanlarn deil, bir yandan kendisiyle

dayanrken, dier yandan kendisine en ar eletirileri yneltenlerin gerek dostlar

olduunu anlamaldr. Krt yoldalarmza: onlarda yanl grdklerimizi sylemeyerekten,

onlarn sempatisini kazanmak istemiyoruz ve gerek Krt sosyalistlerinin de eletirenleri

dman gibi grmeyecek bir olgunluk iinde olduuna inanyor ve bizlerden bunu beklediini

sanyoruz.l8. 02. l987

C. Aydn


19/198

19

Hibir Krt Organnda Yaynlanmayan Yaz

Krt Ulusal Kurtulu Hareketi ve P.K.K.Bir Trk tarihisi, bir zamanlar Osmanl mparatorluunun egemenliinden kurtulan son

ulusun Trkler olduunu sylemiti. Bu nermeyi bugn yle bir paradoksal nermeyletamamlamak gerekiyor: Osmanl mparatorluu'nun egemenliinden hala kurtulamam son

ulus da Krtlerdir. Krtlerdir, nk Trk modernlemesi ya da "burjuva devrimleri" -yine

paradoksal bir ifadeyle-burjuvaziye kar yaplm burjuva devrimleridirler. Bu "devrimler"

Osmanl Egemenlii altndaki Hristiyan uluslarn burjuvazisine kar Osmanl "Devlet

Snflar" tarafndan rgtlenen ve ynetilen hareketler olmulardr. Bu nedenledir ki Trkiye

Cumhuriyeti Devleti Osmanl mparatorluunun yaayan Ruhu olmutur.

Osmanl mparatorluu egemenlii altndaki Hristiyan uluslar bu egemenlie ilk

bakaldranlar oldular. Ancak bu ba kaldr, Balkanlarda ve Anadolu'da zt sonulara yol

at. Balkanlarda Hristiyan Kapitalizmi, Mslman Prekapitalizmini yenip srerek baarya

ular ve Balkan uluslarnn yolunu aarken, Anadolu'da Krt-Trk Mslman Prekapitalizmi

Rum-Ermeni Hristiyan Kapitalizmini srerek ve yok ederek tasfiye etti. Bu sre kta

Avrupas ve Britanya Adalar arasndaki geliim ztlklarna benzetilebilir. Kta Avrupa'snda

Sen Barthelmi katliamlaryla burjuva geliimi bir ka yz yl geciktirilirken, ngiltere modern

geliimin yoluna giriyordu. Trkiye Cumhuriyeti kurulduunda Eski Ermeni ve Rum burjuva

konaklar, Krt ve Trk feodallerinin evlerine ya da Osmanl'dan miras Cumhuriyet adn

alm devletin hkmet konaklarna dnmt. Bu tersine gidi Krt Ulusal Kurtulu

Hareketinin de gerilemesine yol at. Bundan sonraki dnemde Krt Ulusal Kurtulu

Hareketi'nin arlk merkezi kinci Dnya Savann zel koullar nedeniyle nce ran'a (Ksa

mrl Mehabat Krt Cumhuriyeti), ran'daki yenilgiden sonra da Irak'a kayd. Bu dnem

boyunca Trkiye Krdistan'nda (Kuzey Krdistan) hemen hemen hi bir ciddi ve kitlesel bir

direni grlmez. Krt emeki ynlar zor ve dini tarikatlar araclyla Trk gericiliinin oy

deposu olarak kalrlar.

PKK'nn Baz zellikleri

1960'l yllarda Trkiye'de kapitalist geliimin hzlanmas ve ii hareketinin douuyla

birlikte yeniden doan Trk Sosyalist Hareketi (lk dou Ekim Devrimi Yllarnda olmutur)

Krt ulusunun memnuniyetsizliinde doal bir mttefik buldu. Trkiye'deki Krt UlusalKurtulu Hareketi, Trk Sosyalist Hareketi'nin rahminde onunla ayn Marksist vokableri

kullanarak gelimeye balad. 60'l yllar boyunca ayr bir kiilii olmad, 70'li yllar Trk

Sosyalist Hareketinden kopma ve Kendi Kiiliini Bulma mcadelesiyle geti, 80'li yllar

Trkiye Krdistannda Bamsz bir Krt Ulusal Kurtulu Hareketinin douuna tanklk etti.

90'l yllarda ise mthi kitlesellemesi grlyor. Bu kitleselleen ve radikalleen hareket ise

rgtsel ve politik ifadesini P.K.K. da buluyor.

Krt Ulusal Hareketi geliir ve glenirken, Trk sosyalist hareketi 1979'dan itibaren, nce

kendi hatalar, sonra 12 Eyll darbesi ve en son olarak da Sovyetlerin dalyla birlikte, hzlbir dal ve zlme srecine girdi ve aslnda kk ve etkisiz evreler saylmaz ise. bir


20/198

20

toplumsal g olarak yok olmu durumda. Bu k ylesine gl ki, ykselen Krt

mcadelesi bile onu canlandracak bir soluk veremiyor.

Trkiye Krdistan'ndaki Krt hareket ve partileri iki kaynaktan domulardr. Birincisi Irak

Krdistannda mcadele eden hareketlerin uzantlar ve paralelleri. Bu daha ziyade

airetlerden g alan partiler 50'li ve 60'l yllarda Krtler arasnda daha etkili ve organizeidiler. Trk Sosyalist hareketlerinin uzants ya da paraleli olan partiler ise 70'li yllardan

sonra daha etkili olmulardr.

Trkiye Krdistanndaki Krt hareket ve partilerinin bu blm, iinden ktklar Trk

hareketlerinin problematiklerini ve snfsal eilimlerini aynen yanstmlardr. 1960'larn

Reformist ve Burjuva sosyalist Trkiye i Partisi ve 1970'larin yine ayn karakterde ve

Sovyet izgisindeki TKP'den kopan ya da onun paraleli olan parti ve hareketler Altn alarn

1970'li yllarda yaadlar ve zamanlarna gre, feodal ve airet geleneine dayal hareketlere

gre byk bir ilerlemeyi temsil ediyorlard. Bunlarn en bilineni Kemal Burkay'n lideri

olduu parti ve harekettir.

Bu temel eilimdeki partilerin ve hareketlerin ortak zellii reformist olmalardr. Bunun yan

sra Sovyet izgisinin sadk taraftar olmakla da malldler. Bir yandan PKK'nn temsil etti i

radikalleme, dier yandan da Sovyetlerin kyle birlikte hzl bir gerileme ve rme

srecine girmi bulunmaktadrlar. Bu hareketler bugn PKK'nn temsil ettii radikal ve

ynsal Krt hareketinin baarlarndan son derece rahatszdrlar ve iten ie onun yenilgisini

beklemektedirler. Eer Trk Burjuvazisi, Trk ordusunun politikadaki geleneksel arln

snrlayp, spanya'da Bask sorununun zmnde olduu gibi bir politikay uygulayabilirse,

bu politikann Trkiye Krdistanndaki dayana muhtemelen bu partiler olacaktr. Bunlarimdilik srann kendilerine gelmesini bekliyorlar.

sve kamuoyu Krdistan'daki gelimeler hakkndaki bilgileri daha ziyade bu izgidekilerin

szgecinden ve yorumlarndan gemi biimiyle almaktadr. Bu evrelerin sveteki gc

yanltc olmamaldr. Onlarn sve'teki gc Trkiye Krdistanndaki glerinden deil,

sve'in politikasndan ve gemiinden gelmektedir.

Trk Sosyalist Hareketinden kopan ikinci eilim Kk burjuva sosyalizminin ve

radikalizminin damgasn tamtr. Maocu, Arnavutluku ya da Latin Amerika'daki Kastrist,

Sandinist benzeri Trk hareketlerinin Krt paralelleridirler. Bunlarn iinde en bilineni ve

doktriner olan Rzgari idi. Bu hareketler Altn alarn 1980'e kadar olan dnemde ksa bir

sre ve Trkiye'deki radikallemenin bir yanss olarak yaadlar. PKK da bu kategoriden

saylabilir. Ancak onun douu dierlerinden baz bakmlardan ayrlr ve bu ayrl noktalar

PKK'nn dierlerine gre niin baarl olduunu anlamak bakmndan baz ip ular verebilir.

1970'li yllarda, zellikle 1974'ten sonra Trkiye'de kitlelerin muazzam bir radikallemesi ve

kitle hareketinin ykselii yaanmtr. Ancak bu radikalleme tm toplum kesimlerinde

senkronize olarak gereklemedi. nce ehirlerin isiz kesimleriyle, kk burjuvazi

radikalleti. i Snf nispeten sendikalar araclyla konumunu koruyabiliyor hatta gerek

cret artlar salayabiliyordu. Bu, sz konusu radikalleme dneminde ayn zamanda ve bunedenle i Snfnn sanayi ekirdei arasnda reformist sosyalizmin ve Sosyal

Demokrasinin (TKP ve CHP) glenmesini de aklar. Krdistan ise daha geri toplumsal


21/198

21

ilikiler nedeniyle radikallemede geri kalmt. 1978'lere gelindiinde artk radikallemi

kk burjuva ve isiz kitleler yorulmaya balamken ilerin ve Krt yoksullarnn

radikallemesi balamtr. te PKK bu dnemde domutur, ve zellikle kasaba ve ehirlerin

yoksul genlii arasnda taban bulmu ve onun eilimlerinin ifadesi olmutur. PKK en son

doan Krt hareketidir Trkiye Krdistannda.Dier yandan PKK'nn en az bilinen bir zellii de Krt ve Trk devrimcilerinin kurucular

arasnda birlikte yer ald ilk ve tek Krt hareketi olmasdr. Btn dier Krt hareketleri

sadece Krtler tarafndan kurulmutur.

PKK kkeni itibariyle Kastrist saylabilecek Trk hareketlerinin geleneinden

kaynaklanmakla ve onlarn Krdistan'daki paraleli olmakla birlikte, gl bir Stalinist

vokablerle konuur. Ama bu onun Stalinist olduu anlamna gelmez. Stalinist Krt

hareketleri daha ziyade reformist sosyalist Krt hareketleridir. O daha ziyade Vietnam ve

in'deki kyl ve Ulusal Kurtulu hareketleriyle Kba ve Nikaragua'daki Kastrist ve

Sandinist hareketlerin arasnda bir yerdedir. PKK'nn anti-demokratik eilimleri onun

Stalinizm'inden deil, ulusal kurtulu hareketlerinin kendi karakterinden gelmektedir. Bu

zellikler hangi ideolojiye bal olursa olsun btn hareketlerde grlmektedir. Dnyada

PKK'nn yapt trden iler yapmam ve yapmayan bir tek Ulusal Kurtulu Hareketi

gsterilemez. Namibya, Filistin, Bask, rlanda vs. gibi btn ulusal kurtulu hareketlerinde

benzer pratikler grlmtr ve grlr. Garip olan nokta onlarda ho grlen bu pratiklerin

PKK'ya ve Krt Ulusal Kurtulu Hareketi'ne gelince ifte standarda tabi klnmasdr.

Krt Ulusal Kurtulu Hareketi'nin hanet ya da Mcadele arasnda nc bir yola olanak

tanmayan sert ve keskin elikileri her trl demokrasi ve tartma denemesini olanakszklmaktadr. Savaan bir ordu, kendi saflar arasnda farkl strateji ya da tereddtlere tolerans

gsteremez. Orada siyasetin deil, savan fizik yasalar belirleyicidir. Burjuva ordularnn

mutlak itaat ile salad tek bir iradeye gre davranabilme zellii, Krt Ulusal Kurtulu

Hareketi'nde de ancak tereddtllerin ya da farkl strateji nerenlerin tasfiyesiyle

salanabilmektedir. Tarihteki en geni demokrasi kltrn alm, en entelektel devrimciler

bile, rnein Bolevikler ve Jakobenler savan fizik yasalarna uymak zorunda kalmlardr.

Teoride bu davranlarn politik ilkeler haline getirmeseler bile.

Bu zellik, dier yandan PKK hareketinin plebiyen-jakoben karakterinin bir yansmasdr.

Krt Ulusal Kurtulu Hareketi ve PKK iinde modern ii snf ve bu snfla kader birliietmi, radikal ve devrimci bir entelijansiya ok az bir arla sahiptir. nk Krdistan'n

geri kalm sosyal gereklii her eyden nce byle bir oluumun nn kesmitir.

Ulus, imajiner bir gereklik olarak varolabilmek iin "Biz"i tanmlamak zorundadr. "Biz" ise

ancak "Bakas" ile tanmlanabilir. Ulusal uyanlar ve bilinlenmeler bu "Bakas"n hemen

daima dier uluslarda bulmutur. Hemen hemen btn ulusal kurtulu hareketleri ve

uluslama sreleri bir veya bir ka dman ulusa gre kendilerini tanmlamlardr. rnein

Hristiyan balkan halklar, Yunanllar, Ermeniler iin bu "bakas" Trkler, Trkler iin de

Ermeniler ve Rumlar olmulardr.PKK'nn bugn nderlik ettii hareketin bir dier zellii de szde ve eylemde gerek

dmann ve "bakas"n dta deil ite aramasdr. PKK Trk ulusunu Dman olarak


22/198

22

gstermez, srarla T.C.'den sz eder, yani Trk Burjuvazisinin devletinden ve Osmanl

Devletinin yaayan ruhundan. Eyleminde de Trk sivili ldrmekten ekinir, Trk askeri ve

polisi ldrr. Ama Krtler sz konusu olduunda sivili ldrmekten ekinmez. Bunun

nedeni ise PKK'nn klelemi ve kleletirilmi Krt ulusunun kle ruhunu atmadka hi bir

ey yapamayaca tespitindedir. PKK kle ruhlu, ibirliki krde kar yrtmtr gereksavan ve aslnda hala da buna kar yrtmekte, Krt ulusuna bir kiilik kazandrmaya, onu

kle ruhundan kurtarmaya, ba kaldrmay retmeye almaktadr. Krt Ulusu'nu baka bir

ulusa kar tanmlayarak deil, kendi kleliine kar tanmlamaya almaktadr. PKK'nn

nderlik ettii Krt Ulusal Kurtulu Hareketi'nde "Biz"i tanmlamaya yarayan "Bakas",

Trk emekilerini de ezen T.C. ve "Kle Ruhlu", "teslimiyeti" Krt'tr.

Bunun tarihe yaklam bakmndan da ilgin sonular ortaya kmaktadr. Burjuva sosyalist

ve reformist Krt hareketler, hemen hemen btn uluslarn yapt gibi her zaman var olmu

bir binlerce yllk Kr Tarihi yaratmaya alrlarken ve Med'lerden beri Dou Anadolu'da

kurulmu btn devletleri Krt olarak vaftiz ederlerken, PKK bu eilime taviz vermez hattaonla alay eder. Bu, uluslama srecinde ve ulus bilincinin oluumunda pek rastlanlmayan

olduka yeni bir olgudur. Bu yaklam ve zgnlk kavranamazsa PKK'nn niye daha ok

Krt ibirlikilere saldrd ve belki de Trkten fazla Krt ldrd anlalamaz. Onun

yzeysel gzlemlerle en ok eletirilmi bu yan aslnda en ilgin ve takdir edilmesi gereken

yandr.

PKK Krdistan'n var olan en modern kitle hareketidir. PKK'dan nce az ok ciddiye alnacak

gce erimi btn hareketler ya bir airete ya da mezheplere dayanyordu. Bu da onlarn

temel zaafn oluturuyor, eski paradigmalar ap (din ya da soy kardelii gibi) onlarn

yerine bir Ulus paradigmasn egemen klmakta yetersiz kalyorlar nispeten blgesel olmaktan

kurtulamyorlard (Barzani, Talabani vb.). PKK hi bir airet ya da mezhebe dayanmayan,

btnyle Ulus paradigmasna gre ortaya km ilk kitlesel gc byk harekettir. Bu

modern zellii nedeniyledir ki PKK sadece belli bir airet, mezhep ya da belli bir lke

topraklar iinde deil, btn Krdistan'da (Trkiye, Irak, Suriye, ran Krdistanlarnda)

btn mezhep, din ve airetler arasnda taraftar bulabilen ve rgtl ilk harekettir.

PKK zellikle 1984 atlmndan sonra Trkiye Krdistannda artan bir hzla kitlesellemeye

balamtr. Gcnn artmasyla birlikte daha fazla kendine gven ve esneklik de

kazanmaktadr. Bu gn Trkiye Krdistannda rgtl ve savaan tek g vardr ve o daPKK'dr.

PKK'nn esas kayna ii, isiz ve yoksul kyl Krt genliidir. PKK'nn nderlik ettii

gerilla hareketi ayn zamanda Trkiye Krdistannda Kapitalizm ncesinin tm toplumsal

ilikilerini de havaya uurmaktadr. Bundan daha bir ka yl nce en atlgan hayal gcnn

bile kavrayamayaca deiiklikler gerekleiyor. Airet balar paralanyor. Oullar ve

kzlar kle ruhlu ve bazen da ibirliki babalarna kar kan ve soy balarn hie sayp ulus

ban n plana kararak isyan ediyor. kayor ve PKK saflarna katlyor. zellikle kadnlar

PKK'ya byk destek veriyor. PKK saflarna katlarak evkleliinden kurtuluyorlar, gerilla

oluyorlar. Erkek gerillalarla ayn ii yapyorlar. ktisadi gelimenin onlarca yldagerekletirebilecei deiiklikleri PKK hareketi, hem de en zor alanda, kltr alannda birka


23/198

23

ylda baarm durumda. Bugn PKK gerillalarnn te birine yaknn kadn ve kzlar

oluturuyor. PKK hareketinin bu bakmdan sonular 1968'in Bat dnyasnda yaptklarna

benzetilebilir. 1968 bir toplumsal hareket olarak yenilmitir ama politika ve kltr hayatnda

artk geri dnlmesi bilednlmeyecek yeni deerler, yeni kltrel eler getirmitir.

Kadn Hareketi iin de benzer eyler sylenebilir. PKK da yenilebilir, ama onun araclylagerekleen bu deiiklikler, bu kltrel alt st olu bir daha yok edilemez.

Krt Ulusal Hareketi'nin ve PKK'nn Zorluklar ve Snrlar

Ge gelmenin yukarda bazlarna deinilen olumluluklarn tayan PKK, ge kalmann

olumsuzluklarn da yayor. PKK hareketinin nderlik ettii Krt Ulusal Hareketinin en

byk talihsizlii, dnya tarihinin, belki de birka bin ylda bir grlen en byk alt st

olularnn yaand; evrensel bir paradigma deiikliinin sanclarnn ekildii; Dou

Avrupa'da olduu gibi Ulusal Hareketlerin bile ulusal imtiyazlarn korunmas (zenginlik) veya

zenginler arasna alnma (Baltk Cumhuriyetleri, Hrvatistan, Slovenya, Dou Almanya) gibi

egoist, zenginlik tarafndan batan karlm, ifal edilmi zelliklere dayand; Gezegen

apnda bir apartheit sisteminin ekillendii; dnyann koca bir Gney Afrika'ya dnt;

Kapitalizmin Tarihsel bir zafer kazand; toplumu deitirmeye alan politik savaln

yerini kendini deitirmeye alan sufiliin ald; Epikryen bir ahlakn egemen olduu;

hemen hi bir devrimci kabarn grlmedii bir dnyada ge kalm bir ykselii yaamakta

oluudur. PKK ve Krt Ulusal Hareketinin son yllardaki ykselii 1968'lerin devrimci

kabarnn son kuu ldr. Ama bu l iitecek kimse yoktur artk.

Bu durum Krt Ulusal Kurtulu Hareketi'ni ve PKK'y geni manevra alanlarndan ve geni

mttefiklerden yoksun klmaktadr. Bu durum PKK'nn snrlar ve zayflklarnda belirleyiciolmaktadr.

PKK'nn baar iin sadece kendi gc yetmez. Egemenlerin elikilerinden yararlanabildii

kadar Trkiye ve Dnyadaki ezilenlerin desteini ve sempatisini de kazanmak zorundadr.

Dnyadaki ezilenlerin destei nasl kazanlabilir? Burjuva uygarln aynadaki aksi olan bir

planl, eitliki ve demokratik toplum ideali Bat'nn ezilenlerinde hibir titreime yol aamaz

artk. Sosyalistler Burjuva uygarlndan baka bir uygarl programlatrmak zorundadrlar.

Yeni Sosyal Hareketler, Proletarya nasl baskc ve brokratik burjuva devlet cihazn snfsz

bir topluma gidi iin bir ara olarak kullanamaz ise, bu uygarln maddi aralarn da

kullanamayacan gstermitir. Bu evler, bu yollar, bu otomobiller vs. ile her trl bask ve

smr ortadan kaldrlamaz.

Brakalm byle bir programn taslaklatrlmasn, henz bu sorun bile dnyada henz ok

snrl bir kesimde bir problem olarak tartlmaya balanrken, ne kltrel birikimi, ne snfsal

dayana, ne de paradigmas bu sorunlar ortaya koymaya olanak vermeyen Krt Ulusal

Hareketi ve PKK'dan byle bir baka uygarl programlatrabilmesi beklenemez. Ve bu da,

marjinal gruplar bir yana, PKK'nn dnyann ezilenlerinin sempati ve desteini kazanma ans

olmad anlamna gelir. Vietnam savann salad destek gibi bir destek PKK iin

olanaksz grnyor.


24/198

24

Elbet Krt Ulusal Kurtulu hareketinde bu dolayl yedek g belirleyici deildir. Bu olmadan

da baar kazanlabilir.

PKK'nn baar iin esas sava yrtt Trkiye'nin ezilenlerinin desteini ya da sempatisini

kazanmas gerekir. Ancak bylece Trk burjuvazisini ve T.C. devletini tecrit edebilir. PKK bu

gerekliliin bilincindedir de, bu destei kazanabilmek iin elinden geleni yapt da inkaredilemez. Ancak burada da benzer snrlarla karlayor.

PKK Trkiye Krdistannda ve Trkiye'nin batsna gm byk metropollerin neredeyse

yarsn oluturan iiler ve yoksullar arasnda byk bir sempati ve destee sahip olmakla

birlikte bunu rgtleme ve mcadeleye sokma yetenei gsterememektedir. PKK'nn esas

egemenlik alan Trkiye Krdistannn en geri blgeleriyle snrl olmaya devam etmektedir.

Bu durum her eyden nce onun Ulusal kurtuluu programatik snrlarndan

kaynaklanmaktadr. PKK Krdistan ehirlerini ve Trkiye'nin de ii ve ezilenlerini

kazanabilmek iin, mcadelesinin nesnel sonularndan te onlar iin de bir program

gelitirmek zorundadr. Ama bunu yapabilmesi iin onun bir Ulusal kurtulu Partisi olmaktan

kp bir Sosyal Devrim partisi olmas gerekir. Bu ise Krt Ulusal Kurtulu Hareketi'nin kendi

iinde bir devrim yaamasn gerektirir. Ne yazk ki PKK iinde byle bir dnmn

unsurlar ok zayftr ve Ulusal Mcadelenin baarlarnn cokusu altnda giderek de

zayflamaktadr.

PKK baar iin Trkiye'nin ezilenlerini kazanmak gerektiini sezmektedir, ehirlere

yerlemesi gerektiini sezmektedir, bu yndeki skntlarn da gizlememektedir ama sorunun

programatik ve stratejik boyutunu grememekte, zm taktik ve rgtsel giriim ve

tedbirlerde aramaktadr. rnein artk fiilen bir toplumsal g olmayan. dalm Trk Solunaher trl destei sunarak bu zaafn gidermeye alyor. Ama o cesedin artk kmldamas

olanaksz gibi grnyor. Ya da eylem ve propagandasnda Trk ezilenleriyle bir hesab

olmadn srekli vurgulamaya zen gsteriyor. Ama bu sefer ehirlerde olumu ve bir trl

rgtleyemedii taraftarlarnn kontrolsz davranlar (rnein bir maazaya yangn bombas

atlmas ve panik iinde sivillerin lmesi) btn propaganda ve eylemin mesajn bir anda yok

edebiliyor ve kendisi ou kez kendisini destek amacyla yaplm bu eylemcileri

gcendirmemek iin bu giriimlere sahip kmak zorunda kalyor.

Bu durumda mcadelenin kendi dinamikleri yeni almlar ortaya karmad srece

PKK'nn Trk ezilenlerinin sempati ve desteini kazanmas da ehirlerdeki Krt aznlklarrgtleyebilmesi de pek beklenemez.

Bu snrlar aamayan PKK baz zel konjonktrden ve egemenler arasndaki elikilerden

yararlanarak kendine bir manevra alan yaratmaya alyor. Ama bu da onun manevra alann

aslnda uzun vadede snrlyor ve gven sarsc tutarszlklara yol ayor. Bunlar arasnda Trk

devletiyle elikileri olan ran Yunanistan gibi devletlerin ok snrl sempati ve hogrleri

saylabilir. Krfez savandan sonra Irak Krdistannda Batl lkelerin korumas altndaki

blgedeki manevra olanaklar da PKK'nn lehine almtr. zellikle Barzani ve Talabani

gibi geleneksel liderliklerin uzlamaclndan ylm ve onlara gvenini yitirmi birok Krtve Pemerge PKK'ya katlmaktadr. PKK bugn Irak Krdistannda da hesaba katlmas

gereken ve genliini soluyan, giderek glenen bir g olmutur. Bu gelime Barzani ve


25/198

25

Talabani'nin ayaklarnn altndan kayan topra tutabilmek iin T.C. ile daha yakn ibirlii

iine girmelerine yol amaktadr. PKK'nn Irak Krdistannda paraleli olan rgt de bir

sosyal devrim partisine dnme yeteneinden yoksundur ve hatta daha da elverisiz bir

konumdadr. Irak'taki bu geici durum uzun vadede PKK'nn baarsn garanti etmez. Batl

lkeler ve Trkiye'nin garantrl altnda Irak'ta kurulacak bir zerk Krt blgesi (TrkHkmeti buna tene olduunu bir resmi politika olarak aklad) geleneksel nderliklerin

gc ve Irak Krtlerinin yorgunluu da gz nne alnrsa PKK'y bu desteinden ve

gelimesinden yoksun klar.

Geriye Suriye kalyor. Suriye imdiye kadar Trkiye'nin GAP projesine kar bir pazarlk

kozu olarak PKK'ya tolerans gsterdi ve hatta destek verdi. Bunu iyi deerlendiren PKK hem

Bekaa vadisinde emin bir s buldu hem de Suriye Krdistanndaki Krtler arasnda ok

byk bir destek elde etti. Suriye Krdistanndaki Krtler Suriye vatanda bile

saylmamalarna ramen PKK Suriye ile uzlamasn bozmamak iin, bizzat o Krtlerin de

onay ile Suriye rejimine kar hi bir rgtlenme ve hareket gelitirmiyor, hatta Suriyerejimine bu Krtlerin desteini sunuyor. Aslnda bir aznla dayanan Suriye rejiminin de bu

destee ihtiyac var. PKK'nn bulunduu zor artlar iinde, bizzat Suriye Krtlerinin de

onayn alan bu uzlama elbette anlalr bir durumdur.

Ancak Krfez sava ve Sovyetler Birlii'nin kndenberi kprlerin altndan ok sular

akt. Suriye artk ABD'nin bir mttefikidir. Filistin'de bir uzlama ile de desteklenebilecek bir

Trkiye ve ABD basks Suriye'nin PKK'ya verdii destei ve tolerans bir anda kaldrmasnn

yolunu aabilir. Bu durumda PKK'nn tek esas dayana yine Trkiye Krdistan olarak kalr.

Burada PKK yllarca ne byyp ne klen bir gerilla hareketi olarak bir sava srdrebilir.

Ama bu bir baar getirmez ve uzun vadede onun gcnn azalmasna yol aar.

Trk egemen snflar imdi bu avantajlarnn bilincinde olarak PKK'y Irak ve Suriye'deki

destek slerinden yoksun brakarak, Trkiye'de Krtlere szde bir dil serbestlii salayarak ve

MT araclyla Trkleri rk bir temelde rgtleyip Krt'lere jenosit ve srgn tehdidini

kullanarak ve PKK ve onu destekleyen kitleleri askeri bakmdan ezerek PKK'y kitle

desteinden yoksun hale getirme plann uyguluyorlar.

Bu kmaz iindeki PKK ise, zamana kar bir yar iinde bu gnk elverili konumunda hi

olmazsa Krt Ulusuna bir eyler koparabilmek iin, bir yandan askeri baarlar elde ederek ve

sava batya yayma tehdidini kullanarak sertleiyor, dier yandan Trk Hkmetinimzakere masasna aryor ve amacnn ayrlmak olmadn, Krt gerekliinin

tannmasn istediini sylyor.

Ama Trk burjuvazisinin bu arya iki nedenle kulaklar sardr. Birincisi PKK bir ezilen

yn hareketidir artk. Onunla uzlamak isyan etmi ynlarla ba edebilmenin zorluu kadar

dier ezilenlere verecei cesaret bakmndan da tehlikelidir. Dier yandan Trk Ordusu

Krdistan'da kesinlikle bir uzlamadan ve Krt gereini tanmaktan yana deildir ve ordunun

arl eskisi gibi srmektedir. Dolaysyla Trk burjuvazisi bu gnk g dengeleriyle henz

politik bir zm kabul etme noktasndan ok uzaktr. Bu da Krt halk daha ok aclarekecek demektir.


26/198

26

Bugnk verili durumda PKK'nn Krt Ulusal Kurtulu Hareketi'ni baarya ulatrmas iin

bir mucize lazm. Bu mucize Trkiye'deki Krt ynlarn bir ayaklanmas ya da ani bir Kriz

durumunda Burjuvazi ve ordunun tecrit olmas ve blnmesi gibi bir durum olabilir. Ancak

imdilik byle bir belirti yok. Ksa vadede Politik bir zm de yok. En byk olaslk gerilla

hareketinin kroniklemesidir. Bu da onun gszlemesini getirir.Bu arada unutulmamas gereken baka bir gelime var. Trk ordusu ve burjuvazisi 200 yldr

Bat Burjuva uygarlna olumaya o aile iine katlmaya alt. Bat burjuvazisi ise onu hep

dlad, daha dorusu ne iine ald ne de tam karya itti. 200 yllk maceras olan bu

modernleme abalarnn ideolojisi Kemalizm ise Bir yandan bat uygarlnn da snrlarnn

ortaya kmasyla ve Trkiye'nin dlanmasyla, dier yandan Krt ulusal Hareketinin

varlyla fiilen tm birletirici gcn yitirmi iflas etmi bir ideolojidir. Trk burjuvazisinin

ise onun yerine ikame edebilecei bir ideolojisi ve gc de yok. Bu Kemalist ideolojiyi nce

sosyalistler zellikle 1970'li yllarn ykseliinde amalar bakmndan deil, o amalara

ulaamamas ve yol at bask ve eitsizliklernedeniyle epey eletirip yprattlar, sonraykselen Krt hareketi Trk ovenizmi ve Krt gerekliini yok saymas bakmndan

eletirdi. imdi ise slami hareket bizzat hedefinin kendisi bakmndan eletiriyor. Bat

uygarlnn insanlara mutluluk getirmediini sylyor. Ne olduu belli olmayan bir slam

Uygarl neriyor.

Trkiye'de son yllarda yoksulluk iyice artt. iler ve sizler ihtiyalar olan ideolojiyi artk

sosyalizmde bulamyorlar bu da slamc Akmlarn giderek ykselmesine yol ayor. Bugn

stanbul'un i Mahallelerinde slamc Refah Partisi imdiden en byk partidir. slamc bir

ykseliin nndeki en byk engel PKK'nn yrtt Krt Ulusal Kurtulu Hareketidir. Bu

hareketin yenilgisi ve demoralizasyon Krdistan'n ezilenlerini yakn zamana kadar olduu

gibi tekrar slamc partilere yneltebilir. Bu takdirde Byk ehirlerin iileri ve Krt

yoksullarnn desteini alan slamc Hareket iktidara gelir. slamclk burjuvazi iin de bir

tehdit oluturmaz. nk o retim Aralarnn mlkiyetini sorgulamaz. Ayrca Burjuvaziye

ihtiyac olan ideolojiyi de salar. Krt-Trk nemli deil, hepimiz Mslmanz diyebilir.

Bat Dlyorsa kapitalist-Hristiyan uygarla kar slam Dnyas diyebilir ve bu ona Orta

Asya pazarlarnda avantajlar da salayabilir.

Bu durumda byk bir olaslkla PKK'nn yenilgisi slamclarn zaferi anlamna gelebilir.

Ancak PKK'nn zaferi Trkiye'yi Yunanistan veya spanya benzeri, ikinci snf ta olsa birAvrupal yapar ve Trk burjuvazisini Osmanl art Kemalist Trk Ordusunun vesayetinden

kurtarabilir.

Tarihin garip alay. PKK'nn temsil ettii Krt Ulusal Kurtulu hareketi, 200 yldr modern-

kapitalist Bat'y rnek alm Trk burjuvazisinin ona benzemek iin son ansdr. Trk

burjuvazisi ve Ordusu ise (ki bu ordu Trk modernlemesinin itici gc ve arac olmutur)

PKK'y ezerek bu son ansn kendi elleriyle ve kanla bomaya alyor ve yllardr reddettii

slamcla zaferi kendi elleriyle sunuyor.

Biz ezilenler asndan ise PKK'nn mcadelesi, zafere ulaamasa bile, gezegen apnda birGney Afrika'ya dnen dnyada, siyahlarn beyazlara kar mcadelesi iinde bize, nce


27/198

27

kendi kle ruhumuzla savamamz gerektiini gsteren rnei, gc ve gszlkleriyle

gemi ve gelecek arasnda bir kpr olacaktr.

C. Aydn

02.04.1992

Stockholm


28/198

28

zgr Gndeme Yazlar

Tarih, Politika ve Uluslar

Gnmz, gnmzdeki atmalar anlamann en iyi yollarndan biri de, gemi zerine amagnmzde yazlanlar, yani Tarihleri okumaktr. Sanlann aksine Tarih, Tarih'ten ziyade

bugnle ilgilidir. Tarihler, yazarlarnn gnmz atmalar iindeki tezlerini Tarih ile

kantlama abasndan baka bir ey deildirler.

Bunun iindir ki, Tarih'i deil ama gnmz; yaanm bulunan Tarih'i deil ama, u an ya-

anan Tarih'i; bu Tarih iinde atan gleri; onlarn karlarn ve ideolojilerini anlamann en

iyi yollarndan biride, Tarih kitaplarn okumaktan geer. Ayn ekilde yaanm bulunan Tarih

de, en belirgin izgileriyle yine Tarih'in Tarihi'nden anlalabilir.

Burjuvazi iin Tarih bir Dnya Tarihi deildir. Tarih uluslarn tarihidir ve uluslar da Tarihboyunca var olmulardr. O halde, bir ulusun bir ulus olabilmesi iin ulus olarak bir tarihi

olmas gerekir.

Emperyalist lkelerin ya da ezen uluslarn burjuvazisi, dier uluslar zerindeki smr ve

egemenliini hakl gsterebilmek iin, o halklar geri ve barbar, kendisini de uygar olarak sunar.

Aslnda Oryantalistik'ten Antropolojiye kadar btn szde bilimlerin kaynanda bu kayg

vardr. (Bu bilimlerin dou ve gelimeleriyle, smrgeciliin ve emperyalizmin gelimesi

arasndaki iliki gerekten incelenmeye deer bir konudur.)

Ceza suun cinsindendir. Ezilen uluslar kurtulu savalarna girerken, ezilen uluslarn burjuva-

zisi de kendi Tarihini yeniden yazar. Bu tarihler, ou kez kendilerini ezen ve smrenlerin

gizli varsaymlarn paylaarak ama ezenlerin tezlerinin aksini kantlamaya alarak

ekillenirler. Bunlar kendilerini smrenlerin iddialarann aksini, yani ne kadar uygur

olduklarn, ya da bir zamanlar nasl byk uygurlklar kurduklarn anlatr.

Btn bunlar bir anlamda doru da olabilir, nk kapitalizm ncesinin btn byk uygarlk

beikleri kapitalizmin geliimiyle birlikte yeni/yar ya da tam smrge olmulardr.

Bu tarz bir tarih yazm, ezilen bir ulusun kendine gvenini ve mcadele gcn arttrd, o

ezilmeye kar mcadeleyi glendirdii lde tarihsel olarak hakl ve ilerici bir grev de

grebilir ve bir ok durumda grmtr de.

Ne var ki, bunu yaparken, ezilen ulus tarihilii, ezen uluslarn tarihiliinin tm yanllarn ve

ideolojik hegemonyasn kabullenmi olur; onun ufkuna hapsolur. Bu hapsolu da azlnda ezilen

uluslarn burjuvazilerinin toplumsal konumlaryla ve kk burjuvazilerinin tarihsel snrllkla -

ryla (burjuvazinin ufkunu ama yeteneinde olmaylaryla) dorudan balantldr.

Ezilen ulus tarihilii, kendisinin nice uygar olduunu, nice medeniyetler kurduunu

kantlamaya alrken, zmnen kendisini ezen ulusun u varsaymn da kabullenmi olur:

Medeni olmayanlar ya da "yksek bir kltr"den gelmeyenler ulus deildirler ve uluslara

tannan haklardan yararlanamazlar; o halde medeniletirilmelidirler.


29/198

29

Yllar nce Gine Bissau'daki Kurtulu Sava'nn nderi A. Cabral'n bir yazsn okuyordum. A.

Cabral bu yazsnda, byk bir gayretle Gine'de bir zamanlar ne kadar yksek bir kltr ve

uygarlk olduunu anlatmaya alyordu. Sanki bunu kantlasa, savas olduu kurtulu

savana daha bir hakllk kazandracakm gibi...

Cabral'n bu abas elbette ilerici ve haklyd. Ama bu abalar tarihsel olgulara denk dseydibile, kendilerini ezenlerin, smrgecilerin llerini, deerlerini, varsaymlarn kabul etmi

oluyordu.

Ama bunun yan sra, Sahra'nn gneyindeki Afrika'da -Etiyopya hari- hemen hi bir

medeniyet var olmadndan, ister istemez gerek olmayan bir tarih yaratmak zorunda

kalyordu. Kapitalizmin giriine kadar Sahra'nn gneyi hemen hemen sadece ilkel sosyalizmin

eitli aamalarndaki topluluklardan oluuyordu.

Afrika'da byk medeniyetler kurulmam olmas niye utanlacak bir ey olsun? Aksine, Afri-

ka'nn Tarih'e ge girii onun gerek tarihsel avantaj olamaz m? Daha 500 yl nce, Avrupa'nnkuzeyi, yani bugnk Kapitalist uygarln beii, in, Hint ve Akdeniz uygarlklar karsnda

bugnk Afrika'nn durumunda deil miydi?

Hakl olsa da, Cabral'n ki gibi bir tarih burjuva ideolojisinin egemenliini glendiriyor ve

dier yandan da gereklere denk dmediinden, olgular dzeyinde ezen uluslarn tarihilii

karsnda g duruma dyordu. Btn bunlarn yan sra, Gine Bissau halknn ilerde baka

"tarihsiz halklar" ezmesinin ideolojik temelini atyordu. Sonraki gelimeler bunu ac ac

gsterdi.

***

Benzer bir eilime Krt tarihiliinde de rastlanyor. Krt tarihileri kendilerini ezen uluslarn

tarihlerine ve tarihiliine, onlarn varsaymlar ve deerleriyle kar kmaya alyorlar. Orta-

dou'da Med'lerden beri kurulmu bir ok medeniyet ya da hanedann Krtler tarafndan kurul-

duu ilan ediliyor. Tarih uluslarn bir tarihi olarak ele alnp bir Krt ulusal tarihi yaratlyor.

Krt tarihi ve tarihilii zellikle Trk burjuvazisinindnyadaki btn ulus ve medeniyetleri

Trk yapan ve Krtlerin varln bile anmay affedilmez bir su addeden tarihine kar

mcadelede ekillenmek durumunda kald iin bu eilim olduka gldr de.

19 yzyln sonlarnda Trk milliyetiliinin ortayakyla birlikte doan Trk tarihiliindebir A. Cabral'n ya da bu gnk Krt tarihiliinin hakll ve ilericilii de olmamtr. Osmanl

imparatorluu her ne kadar bir yar-smrge idiyse de Trkler bu devlet iinde egemen ulusu

oluturuyorlardve Trk tarihiliinin bir Trk tarihi yaratma abalar daha bandan beri

emperyalizme kar olmaktan ziyade dier uluslar zerindeki Trk egemenliini salamlatrm-

aya ve merulatrmaya ynelik olmutur.

Bylesine bir tarih ve tarihilik, kedi lanetini ve seviyesizliini ona kar ekillenen Krt tarihi -

liine de bulatryor. Ama Krt burjuva tarihiliinin bu seviyesizlii bylesine kolayca

kapvermesinin nesnel toplumsal bir temeli de var. nk krdistan ayn zamanda bir uluslar

mozayiidir. Yarn bamsz bir Kdistan kurulursa, Krdistan'daki aznlk uluslarn kendikaderini tayin abalarna kar imdiden igdsel olarak hazrlk yaplyor.


30/198

30

Trkler de Krtler de tarih boyunca herhangi bir medeniyet kuramamlardr. Osmanl impara-

torluu bir Trk medeniyeti deil, slam ve Bizans (ama daha ok Bizans) medeniyetinin bir

rnesansdr. Eyyubiler bir Krt devleti deil, bir islam devletiydi. Herhangi bir ulusun hi bir

medeniyet kuramamas niye bir eksiklik olsun? Herhangi bir ulusun ya da topluluun, ayrlma

hakkn elde etmek iin, buna meruluk kazandrmak iin, daha nce bir veya bir okmedeniyet, devlet kurduuna dair bir sertifika gstermesi gerekmez.

Uluslara birer tarih yaratma abalar, son derece somut bir program sorununa verilen bir cevapla

ilgilidir. Kurulacak devletin rgtlenme biimine ilikin bir sorundur bu.

Tarih'i u veya bu ulusun baarlarnn, medeniyetlerinin tarihi olarak anlatma ve anlama,

zmnen, tarihi olmayan uluslarn -gerekte uluslarn bir tarihi de yoktur- ulus olmad,

dolaysyla da bamsz bir devlet kurma, kendi kaderini tayin haklar olmad varsaymn,

gizli olarak iinde tar. Bu, ulus olmayan insan topluluklarnn, ulus olduuna dair bir sertifika

gsteremeyenlerin ayrlma hakknn olmayaca anlamna gelir; dier bir deyile, brokratik ve

militer bir devlet cihaznn varln merulatrmaya yarar.

Trkiye Sosyalist hareketinde Kendi Kaderini Tayin Hakk daima bir ulus olup olmama

erevesinde tartld. Aslnda bilimsel sosyalizmin klasiklerinde, kendi kaderini tayin

hakkbir ulus olup olmamaya bal olarak ele alnmaz. Herhangi bir insan topluluunun,

bu topluluun "biz" duygusu ya da bilinci neye dayanrsa dayansn (rnein bir blgede, ya da

bir mahallede yaamak gibi), kendi kaderini tayin ya da ayrlma hakkn kullanmay

engellemiyecek birdemokratik cumhuriyetbalamnda ele alnr.

Gerek demokratik cumhuriyet "zgr komnler"in zgr iradeleriyle gnll birliinden

oluabilir ve olumaldr. Marks, Engels, Lenin sorunu hep byle ele almlardr. Bu demektirki, birky ya da mahalle halk bile, ayrlma hakkna sahip olmaldr ve bu ayrlma

hakknn kullanlmasn engelleyebilecek hi bir kurum olmamaldr.

Burjuvazi ayrlma hakkn bu geni kapsamyla katiyen kabul edemez. nk byle bir devlet

kk bir smrc aznln byk bir ezilenler kitlesine kar basksnn arac olamaz. Bu

nedenledir ki burjuvazi, ayrlma hakkn ulus olmaya balamakta, bunun iin bir ulus olduunu

kantlamak, ulus olduunu kantlamak iin de bir ulus tarihi yaratmak; yoksa da icat etmek

zorunda kalmaktadr.

Krt burjuvazisinin Tarih yaz da, sadece gerei tahrif etmekle kalmaz; sadece burjuvazininhi de demokratik olmayan bir devlet zlemini aa vurmakla kalmaz ama ayn zamanda Kr-

distan'daki Kurtulu Sava'na da zarar verir. Krdistan topraklar zerinde, Sryaniler, Trkler,

Keldaniler, Asuriler, Zazalar, Araplar, erkezler vs. hi de kmsenmeyecek bir aznlklar

toplam oluturmaktadrlar. Kendi kaderini tayin hakknbir devlet biimi sorunu deil, bir

ulus sorunu olarak ele almak, bu aznlklar mcadelenin dnda brakmakta; hatta zaman

zaman ezen ulus burjuvazisinin kucana atmaktadr.

Ezenlere kar verilen her sava ezilenlerin iindeki bir i savala birlikte yrr. Krdistan'daki

kurtulu sava ve ona damgasn vuran hareket her gn biraz daha olgunlarken, dier yandan

da radikalleme eilimi gsteriyor. Bu hareket reformist eilimlere kar mcadelede nemli

politik mevziler kazand ve kazanyor. Nevar ki, ideolojik mcadele alannda politik alan kadar


31/198

31

baar grlmyor. Hatta bu alanda burjuva ideolojisinin kesin bir egemenliinden sz

edilebilir. Hatta bu egemenlik nedeniyledir ki, radikallik, burjuva ideolojisinin egemenliinin

gc lsnde radikalliini mcadele biimleri ve taktikler dzeyinde ifade etmek; bu nedenle

de zaman zaman tm potansiyelleri harekete geirememek durumunda kalyor.

Krdistan proletaryasnn Krt Ulusal Kurtulu savandaki arl giderek artarken; buykseli kendi ideolojik ifadesini de bulmak zorundadr. rnein, Krt proletaryas ve sosyalist-

leri, Krt burjuva tarihiliinin karsna sosyalist tarihilikle kmak zorundadr. Bu tarihilik

hi de burjuvazinin varsaymlarn paylamayacaktr. O dnyann "barbar" ya da "uygar"

halklar arasnda bir ayrm yapmayacaktr. O Tarihi uluslarn tarihi deil, gerek devrimci,

devrimci de gereki olmak zorunda olduu iin, bir btn insanln tarihi olarak alacaktr.

Krdistan sosyalistlerinin, Krdistan'daki ulusal kurtulu savana nderlik edebilmeleri iin

burjuvazi karsnda entellektel zaferlere de ihtiyac vardr. Burjuva tarihileine kar bir

mcadele verilmeden de byle bir zafer kazanlamaz. Ama aslnda bu entellektel zaferdemo-

kratik cumhuriyet diye ifade edilebilecek bir programatik hedefin ta kendisinden baka bir ey

de olmayacaktr.

Krdistandaki ulusal kurtulu mcadelesinde giderek arl artan Krt sosyalist ve iilerinden

bunu beklemek ona limitlerinin zerinde bir grev yklemek olmuyor mu?Sanmyoruz.

Krdistan'n en ileri kesiminde ykselen hareket byk lde 68'in ocuudur ve Krdistan'da-

ki i snf herhalde Ekim Devrimi'ni yapan iilerden kltrel bakmdan daha geri ve

nicelike de daha az deildir.

Demir Kkaydn

05.08.1991

Krt Sorunu mu Trk Sorunu mu?Toplumsal olaylara deiik koordinat sistemlerinden baklabilir. Baklan koordinat sistemi

politik almann muhataplarn, znesini, nesnesini, ieriini ve nihayet dilini bile belirler.

Ama yeni znelerin ortaya k ister istemez o gne kadar kabul grm koordinat

sistemlerini ve baklarn sorguya eker.

Bunun en bilinen rnei Eurosentrizmdir (Avrupa merkezcilik). Bu anlayta, Avrupa (bazan

da ABD ve Kanada) toplumun ve tarihin znesi ve merkezi durumundadr. Her ey onlaragre durumu iinde deerlendirilir. nsanln byk ounluunu oluturan "nc Dnya"

insanlar (ki bu "nc Dnya"tanm da Avrupa merkezlidir.) sadece bir nesne olarak

hesaplanrlar. Bu yaklamn en kaba ve bilinen rnei dnya haritalardr. Bu haritalarda

aslnda dnyann "kenarnda"bulunan Avrupa hep merkezdedir.

Trk solu "Krt Sorunu"nu bu gne kadar, eer tabiri caiz ise, hep "Trk merkezli"olarak

tartmtr. Bu "Trk Merkezlilik"daha sorunun adlandrlmasnda bile grlr: "Krt

Sorunu"!.. Yani sorunolan Krtlerdir, Trkler deil. Ama aslnda sorun Krtlerden deil

Trklerden kaynaklanmaktadr; sorun olan Trklerdir.

Sorun bir kere byle koyulunca bu muhatab ve zneyi de belirler: "Krt Sorunu"ndan sz

ederseniz: muhatabnzKrtler deil Trklerolur. Sorunu zecekzneolarak da Krtleri


32/198

32

deil Trkleri veya "Trkiye i Snfn"veya baka bir Trk kesimini (rnein Burjuvaziyi

veya Devleti) grm olursunuz. Krtler tartmalarn, politikann hep nesnesi

durumundadrlar.

Tipik bir rnei hatrlatmakla yetinelim. Dr. Hikmet Kvlcml'nn 1930'larn banda

Trkiye'deki ulusal sorun ile ilgili olarak, strateji balamnda yazd ve T rk solunun halaalamam en radikal tavr allarn yanstan kitabinin ad: "htiyat Kuvvet: Milliyet

(ark)"tr (Yeni Trke'siyle: Yedek G: Ulus (Dou) gibi ifade edilebilir). Yani kitapta

Krtler yedek bir g olarak ele alnmaktadr. Kitabn adTrk i Snf merkezlidir.

Kvlcml'nn bu kitab yazd dnemlerde bu tarz bir ele aln meru bir yan da vard.

Kitap iiler ve onlarn ncleri iin yazlmt ve o zamanlar Krdistan'da bir ii snf yok

denecek kadar azd.

Ve nihayet Trksosyalist ve devrimcilerinin "Krt Sorunu"ndan bahsetmelerinin genel olarak

anlalr bir yan da vardr, nk onlarn gerek muhatab Trk veya Trkiye iileri,aydnlar ve ezilenleriydi.

Ama bu gn, Krt ulusu bir zne olarak tarih sahnesine kmken, hele hele Krt

aydnlarnn, solcularnn, sosyalistlerinin hala bir"Krt Sorunu"ndan sz etmeleri ve

tartmalar, Krt solunun kle dilinden hala kurtulamadnve henz Krt halkna ve

kendine gvenemediinigsteriyor.

Krt solu 1960'larda Trk solunun iinde ve onunla birlikte ama onun egemenlii altnda

dodu; Trk solunun 60'larda yrtt strateji tartmalar iinde ekillendi. Trk solunun

strateji tartmalarnda Krtler bir nesne, bir yedek g olarak ele alnyorlard ve bu nedenle

de bir"Krt Sorunu"ndan sz edilmesi kendi iindeaz ok tutarl oluyordu. Krt Solu da

fazla dnmeden Trk Solu'

kürt ulusal hareketinin sorunları Üzerine yazılar

Documents