ww

w.k

ullh

add.c

om

Il-Óadd 30 ta’ Novembru, 2014Óar©a Nru 1,116 Prezz ›0.80

OLIVER SCICLUNA

GÓALL-KNPD

NItKELLMU MA’

Ara pa©na 6

ÛAMMEW €100,000 KULL WIEÓED

AZZOPARDICASSAR

DEBONODEMARCO

GALEAPULI

PULLICINOSAID

Minn €120,000 f’Ωidiet li kull ministru Nazzjonalista ˙a fl-a˙˙arle©iΩlatura minn wara dahar kul˙add, ta lura biss €20,000. Il-KullÓadd jinsab f’poΩizzjoni li jiΩvela d-dettalji kollha dwar iΩ-Ωidietli kienu taw lilhom infushom il-ministri Nazzjonalisti u dwar x’tawlura fil-verità.Filwaqt li dawn id-dettalji jikkonfermaw dak li qal fil-Parlament din

il-©img˙a l-Prim Ministru Joseph Muscat, igiddbu dikjarazzjoni likien g˙amel Simon Busuttil fl-a˙˙ar elezzjoni ©enerali, fl-20 ta’ Frar2013, meta waqt konferenza tal-a˙barijiet kien iddikjara li l-ministriNazzjonalisti kienu taw lura l-˙lasijiet kollha li kienu ˙adu.

Tkompli f’pa©na 3

MIFSUD BONNICI

02 30|11|2014 LOkALIkÓkullhadd.com

Il-Membri Parlamentari EwropejNazzjonalisti wrew li majaqblux li l-faqar f’pajjiΩi lig˙adhom qeg˙din jiΩviluppawji©i mi©©ieled, li jkun hemm˙arsien a˙jar tal-ambjent, ukundizzjonijiet i©eniçi a˙jar, fostl-o˙rajn.

Dan stqarru l-Partit Laburista linnota li l-MEPs Nazzjonalisti,bil-vot tag˙hom fil-ParlamentEwropew nhar it-Tlieta,opponew l-g˙oti ta’ g˙ajnuna lilpajjiΩi foqra li je˙tie©u jiΩvilup-paw ekonomikament u soçjal-ment.

“Bl-attitudni tag˙hom, l-MEPsNazzjonalisti mhux jirrealizzawli ng˙aqdu mal-estremisti fil-Parlament Ewropew u marrug˙al kollox kontra miΩuraEwropea importanti li permezztag˙ha tista’ ting˙ata assistenzalill-pajjiΩi li g˙adhom qedjiΩviluppaw,” sostna l-PartitLaburista.

L-istqarrija spjegat li r-rapport,li vvutaw favurih il-MembriParlamentari Ewropej Laburisti,joffri opportunità lil persuni vul-nerabbli, inkluΩi wkoll it-tfal, l-opportunità li jg˙ixu, li jiΩvilup-paw u li jkollhom kwalità ta’˙ajja a˙jar.

It-tliet membri tad-Delegazzjoni Laburista fil-Parlament Ewropew qalu wkollli huma ma jaqblux mal-abort ul-vot tag˙hom fl-emendi ta’ danir-rapport jirrifletti din il-fehma.

“Huwa inaççettabbli li g˙adnaqed ng˙ixu f’dinja fejn wie˙edminn kull tmienja jsofru l-©u˙,filwaqt li biljun tifel u tifla minnmadwar id-dinja qed jg˙ixu fil-faqar. Min ma jinteressahx jindi-rizza dawn l-affarijiet ivvotakontra,” ikkonkluda l-PartitLaburista fl-istqarrija tieg˙u.

Metsola ma tafx x’qed ji©ri

Ironikament, filwaqt li kienetqieg˙da topponi l-miΩuri kontra

l-faqar, inkluΩ dak fost il-min-uri, il-Membru ParlamentariEwropew Roberta Metsola dinil-©img˙a stess kienet qedtag˙milha tal-paladina tad-drittijiet tat-tfal b’diskorsi likellhom l-g˙an li j˙amm©uisem pajjiΩna.

F’diskors l i g˙amlet f i l -Parlament Ewropew nhar l-Erbg˙a li g˙adda, hija sostni-et li l-Gvern Malti ma da˙˙alxfil-li©ijiet ta’ pajjiΩna direttivatal-Unjoni Ewropea kontra l-abbuΩ u l-esplojtazzjoni tat-tfal. Madankollu, din l-impli-mentazzjoni fil-fatt ilha xejninqas minn tmien xhur illisaret.

Dan il-fatt ˙are© minn stqar-rija li ppubblika l-Ministerug˙all-Ìustizzja, Kultura uGvern Lokali l -g˙ada tad-diskors ta’ Metsola.

“Kieku Roberta Metsolatkel lmet mal-Part i t tag˙hastess,” qalet l-istqarrija, “kienujg˙idulha li d-direttiva tal-UEkontra l-abbuΩ u l-esplojtaz-zjoni tat-tfal da˙let fis-se˙˙bis-sa˙˙a tal-Att numru IV tal-2014 f i t -18 ta ’ Marzu l ig˙adda. Fuq dawn l-emendi,il-partit tag˙ha kien ivvotafavur.”

Fl- is tess stqarr i ja, i l -Ministeru inkwistjoni sostna liRoberta Metsola g˙andhatifhem li, kuntrarjament g˙aldak li kien ji©ri ta˙t amminis-trazzjoni preçedenti, meta fil-qasam tal-©ust izzja kienhemm letar©ija s˙i˙a, il-Gvernil-©did qed i©ib lil pajjiΩnakonformi mal-li©ijiet Ewropejfil-qasam tal-©ustizzja.

“Gvern ©did, frott il-bΩulija,qieg˙ed j i rkupra Ω-Ωmienmit luf ta˙t GvernNazzjonalista tant li fi ftit iktarminn sena l-Parlament appro-va elenku s˙i˙ ta ’ l i©i j ietEwropej li jag˙tu iktar drittiji-et l iç-çi t tadini Malt in u

G˙awdxin,” temmet tg˙id l-istqarrija.

Tippersist i l i t˙amme©isem Malta

L-istorja ma spiççatx hawn.Meta Roberta Metsola rat likienet Ωelqet fin-niexef, hijadawret id-diska fuq i l -kwist joni u ma baqg˙etxtg˙id l i l -Gvern Malt i maimplimentax din id-direttiva,imma li l-Gvern missu impli-mentaha mill-ewwel hekk kifda˙let fis-se˙˙.

Bi stqarrija o˙ra ma˙ru©ab’reazzjoni g˙al din il-bidlaf i l -poΩizzjoni, i l -Ministerug˙all-Ìustizzja, Kultura uGvern Lokali qabel ma’Roberta Metsola. Madankollu,il-Ministeru fakkar li d-diretti-va da˙let fis-se˙˙ fis-17 ta’Diçembru 2011, j i©if ieri f iΩmien amministrazzjonimmexxi ja mil l -Part i tNazzjonalista.

G˙aldaqstant, RobertaMetsola kellha tistaqsi lill-par-tit tag˙ha stess u mhux lill-Gvern preΩenti g˙aliex ˙a d-deçiΩjoni ˙aΩina l i maj implimentax id-diret t ivamatul l-a˙˙ar le©iΩlatura koll-ha.

“Kuntrarjament g˙al dan,”kompliet l-istqarrija, “il-GvernpreΩenti implimenta din id-direttiva immedjatament hekkkif temm jg˙addi mil l -Parlament il-li©i li tne˙˙i l-preskrizzjoni minn reati ta’korruzzjoni mag˙mula minnpolitiçi u l-Whistleblowers’Act.”

G˙aldaqstant, il-Ministerug˙all-Ìustizzja, Kultura uGvern Lokali appella l i lMetsola biex, f l -ewwelokkaΩjoni fis-sessjoni plenarjatal-Parlament Ewropew,tikkore©i dan l-iΩball o˙xon li˙adet.

JAFU X’INHUMA JAGÓMLU?TA’ MALTA DIFFERENTI

Il-vaççin li jing˙ata mid-Dipartiment tas-Sa˙˙a f’Malta mhuwiexprodott mill-istess kumpanija msemmija fil-medja internazzjonali, liemavaççin allegatament ikkawΩa diversi mwiet fl-Italja.

Dan qalu s-Segretarjat Parlamentari g˙as-Sa˙˙a meta mistoqsi minndin il-gazzetta jekk pajjiΩna kellux jie˙u prekawzjonijiet simili g˙all-Italja, fejn din tal-a˙˙ar irtirat il-vaççin tal-influwenza prodott mill-kumpanija Novartis wara li huwa ma˙sub li kkawΩa l-mewt ta’ tlietanzjani.Staqsejna wkoll xi studji jeΩistu li juru li dan il-vaççin huwa effettiv, u

x’effetti mhux mixtieqa jista’ jkollu. Il-Ministeru wie©eb li studji inter-nazzjonali wrew li l-vaççin kontra l-influwenza sta©jonali naqqas ir-riskju li t-tfal kellhom bΩonn jid˙lu f’taqsima tal-kura intensiva, b’74%matul l-ista©uni tal-influwenza bejn is-sena 2010 u 2012.

Studju ie˙or wera li t-tilqim tal-influwenza kien assoçjat ma’ tnaqqista 71% mid-d˙ul fl-isptar relatat mal-influwenza fost l-adulti ta’ kulletà, u tnaqqis ta’ 77% fost l-adulti ’l fuq minn 50 sena matul l-ista©untal-influwenza bejn is-sena 2011-2012. It-tilqim huwa assoçjat ma’ rati aktar baxxi ta’ xi avvenimenti kardijaçi

fost nies b’mard tal-qalb, speçjalment fost dawk li kellhom avvenimentkardijaku matul a˙˙ar sena. It-tilqim huwa ukoll assoçjat ma’ anqasdh˙ul fl-isptar fost persuni bid-dijabete u mard tal-pulmun kroniku.

Is-Segretarjat Ωied jg˙id li l-vaççin kontra l-influwenza huwa meqjusb˙ala wie˙ed bl-inqas inçidenza ta’ effetti mhux mixtieqa. Xi 30% tan-nies li jie˙du t-tilqima jesperjenzjaw ftit ˙mura u w©ig˙ jew ˙akk, deni˙afif jew u©ig˙ fl-g˙adam ftit wara t-tilqima. Effetti serji huma rari˙afna u jistg˙u jinqalg˙u darba f’kull miljun vaççin li jing˙ata. Dan ir-riskju huwa bil-bosta inqas mir-riskju ta’ xi kumplikazzjoni serja mill-influwenza nnifisha.

Mistoqsi fuq liema linji gwida jimxi l-Gvern Malti meta jippromovidan il-vaççin, is-Segretarjat wie©eb li Dipartiment tal-Promozzjoni tas-Sa˙˙a u l-Mard Preventiv jag˙mel kampanja dwar tilqim kontra l-influwenza kull sena u dan biex jimxi mal-pariri tal-G˙aqda Dinjija tas-Sa˙˙a li tis˙aq li kull pajjiΩ g˙andu jil˙aq il-mira li jlaqqam 75% tal-anzjani ’l fuq minn 65 sena kull sena. Dan biex jonqsu l-imwietikka©unati mill-kumplikazzjonijiet tal-influwenza fin-nies l-iktar vulner-abbli.

IL-VAÇÇIN TAL-INFLUWENZA IRTIRAT FL-ITALJA

L-MEPs NAZZJONALISTI

LOkALI kÓ 30|11|2014 03kullhadd.com

Qabel Marzu 2008, il-membri tal-Kabinett tal-Gvern Nazzjonalista kienu jirçievu s-salarjutag˙hom u allowance ta’ €5,823 fil-kaΩ tal-Prim Ministru, u €2,320 fil-kaΩ ta’ ministru u seg-retarju parlamentari. F’Mejju tal-2008, b’deçiΩjoni tag˙hom stess u li nΩammet mo˙bija, il-membri tal-Kabinett taw lilhom infushom is-salarju tag˙hom b˙ala ministru jew segretarjuparlamentari, duty allowance ta’ 20% ta’ dan is-salarju, is-salarju ta’ membru parlamentari,allowance ie˙or ta’ 20% ta’ skala 1 taç-Çivil u postage allowance ta’ €1,500.

Dan l-arran©ament ©did beda japplika b’lura mit-12 ta’ Marzu 2008, erbat ijiem biss wara l-elezzjoni ©enerali ta’ dik is-sena. B’dal-mod il-Prim Ministru Gonzi beda jit˙allas mat-€80,000fis-sena waqt li l-ministri u s-segretarji parlamentari bdew jit˙allsu mal-€75,000 fis-sena.

Meta dan kollu sar mag˙ruf fil-pubbliku u wara pressjoni kbira mill-Partit Laburista,f’Jannar 2011, Lawrence Gonzi fil-Parlament kien ˙are© jg˙id li huwa u l-ministri kienu serjag˙tu lura Ω-Ωidiet li ˙adu bejn Marzu 2008 u Diçembru 2010. Dak iΩ-Ωmien kienet ing˙atatl-impressjoni li kienu se jing˙ataw lura Ω-Ωidiet kollha.

Fil-verità ©ara biss li l-ministri u s-segretarji parlamentari ma baqg˙ux jie˙du l-allowanceta’ 20% ta’ skala 1 taç-Çivil u kienet biss din il-parti li ng˙atat lura miΩ-Ωieda kollha li kienutaw lilhom infushom. Fil-fatt huma baqg˙u jirçievu s-salarju tag˙hom b˙ala ministri jew seg-retarji parlamentari, id-duty allowance ta’ 20% ta’ dan is-salarju u anke s-salarju ta’ membruparlamentari.

Huwa fuq din il-baΩi li, kif qal il-Prim Ministru fil-Parlament, minn €1.6miljun f’Ωidiet li tawlilhom infushom, il-ministri Nazzjonalisti taw lura biss €300,000. Il-KullÓadd tista’ tiΩvela likull ministru u segretarju parlamentari Nazzjonalista ta lura biss ftit iktar minn €20,000 minnΩieda totali medja ta’ madwar €120,000 li kull wie˙ed da˙˙al bejn Marzu 2008 u Diçembru2011.

Dan ifisser li nies b˙al Mario Demarco, Chris Said, Giovanna Debono, George Pullicino,Carm Mifsud Bonnici, Joe Cassar, Jason Azzopardi, Clyde Puli u Mario Galea li kienu fil-Kabinett ta’ Gonzi u li llum huma fix-shadow cabinet ta’ Simon Busuttil Ωammew g˙andhommal-€100,000 f’Ωidiet li taw lilhom infushom. Dan kollu jgiddeb id-dikjarazzjoni li kieng˙amel Simon Busuttil fl-eqqel tal-kampanja elettorali tal-a˙˙ar elezzjoni ©enerali meta fl-20ta’ Frar 2013, waqt konferenza tal-a˙barijiet, kien iddikjara li l-ministri kienu taw lura l-˙lasi-jiet kollha li kienu ˙adu.

SIMON BUSUTTIL MA JGÓIDX IL-VERITÀ

L-Awtorità g˙all-Ambjent u l-Ippjanar ˙ar©et stqarrija b’ref-erenza g˙all-istqarrija ma˙ru©amid-Deputat g˙all-OppoΩizzjoni Ryan Callus lifiha kien allegat li l-Kummissjoni g˙all-Ambjent ul-Ippjanar (EPC) kisret il-li©imeta l-©img˙a l-o˙ra semg˙etil-kaΩ li rrelatat mal-applikaz-zjoni ta’ Patrick Dalli biex tis-sanzjona xog˙ol illegali f’farm-house fiΩ-Ûejtun.

L-Awtorità kkonfermat li,wara spezzjoni tas-sit li saretfl-14 ta’ Novembru 2014, kienevidenti meta kienu mqabblinir-ritratt li ttie˙du fid-29 ta’Marzu u rrekordjati fin-notifikata’ infurzar ECF563/11, illi makien sar l-ebda xog˙ol ta’kostruzzjoni fil-post.

L-uniçi xog˙lijiet li kienunnutati kienu t-tpo©©ija ta’munzelli ta’ ˙amrija u materjal

inerti qrib iΩ-Ωona tal-pixxina.B’hekk kien konkluΩ li l-para-metri tan-notifika ECF563/11ma kinux miksura.

Óadd mill-membri tal-Kummissjoni g˙all-Ambjent ul-Ippjanar ma staqsa jekk aktarxog˙lijiet illegali kienux twet-tqu fuq il-post wara li l-avviΩta’ infurzar in˙are© fl-2012g˙as-sempliçi ra©uni li l-poΩiz-zjoni tal-imsemmija kienet ©ietikkomunikata permezz ta’minuta fil-fajl relattiv mid-Direttorat tal-Infurzar.

Il-Kummissjoni ma ddeçidi-etx il-kawΩa l-©img˙a l-o˙ra,iΩda ddifferiet s-smig˙ pubb-liku u talbet lill-applikant jis-sottometti aktar informazzjonidettaljata relatata mas-sit. L-informazzjoni trid ti©i evalwatamid-Direttorat tal-Ippjanarqabel ma tittie˙ed deçiΩjonimill-EPC.

IL-MEPA TGIDDEB LILL-PN

IL-QGÓAD JINÛELGÓAL 5.6%FOttubru Malta kellha t-tielet l-anqas rata tal-qg˙ad mill-pajjiΩi kollhatal-UE b’5.6%. Dan ˙are© minn statistika tal-Eurostat.

Din hija l-anqas rata ta’ qg˙ad li qatt irre©istrat il-Eurostat f’pajjiΩnamindu bdiet ti©bor din l-istatistika fil-bidu tas-sena 2000. Jidher çar lis-suq tax-xog˙ol huwa wie˙ed tajjeb u flessibbli u dan qed ise˙˙g˙ax l-ekonomija hija wa˙da dinamika. Minkejja dan, il-mira tal-Gvern hija li l-˙addiema Maltin u G˙awdxin ikomplu jakkwistaw il-˙iliet li g˙andhom bΩonn.

Qabel il-bidla fl-amministrazzjoni, ir-rata medja tal-qg˙ad f’pajjiΩnakienet 6.9%. Li kieku pajjiΩna llum g˙andu din ir-rata ta’ qg˙ad,kieku kien ikun hawn mat-13,500 persuna jfittxu x-xog˙ol. Frott il-politika ekonomika u soçjali tal-Gvern, il-problema tal-qg˙ad illumhija 20% anqas minn dan il-livell.

F’dan il-ba©it kien hemm diversi miΩuri biex ikomplu jnaqqsu l-qg˙ad, fosthom il-Garanzija g˙aΩ-Ûg˙aΩag˙, skemi ta’ apprentistat ul-in-work benefits. Idda˙˙lu diversi miΩuri biex jinçentivaw lin-nisajid˙lu fid-dinja tax-xog˙ol, kif ukoll rajna ˙afna xog˙ol isir g˙al per-suni b’diΩabbiltà biex dawn ikollhom aççess g˙all-postijiet tax-xog˙ol.

LOkaLikÓkullhadd.com

I l -Minis tru g˙al l - IΩvi luppSostenibbli, l-Ambjent u t-Tibdil fil-Klima, Leo Brincat,nhar il-Óamis li g˙adda feta˙kawΩa ta ’ l ibel l kontra l -medja tal-Partit Nazzjonalistawara artiklu malafamanti lideher fil-©urnal In-Nazzjonil-©urnata ta’ qabel.Fi stqarrija ma˙ru©a mill-ist-

ess Ministru, huwa sostna li“l-allegazzjonijiet mag˙mulaminn In-Nazzjon huma g˙alkol lox foloz u infondat i .Mhuwiex minnu dak li ©ieal legat l i “ i l -poplu Malt i˙allas €1 miljun f’titjiriet bissg˙as-safar tal-Ministru u d-delegazzjoni tieg˙u kemmilu l -Part i t Laburis ta f i l -Gvern”.Fil-fehma tieg˙u, l-inten-

zjoni qarrieqa ta’ dan l-artik-lu hija evidenti meta wie˙ediqis li l-akkuΩa ivvintata saretanqas minn 48 sieg˙a wara lil-Ministru kien di©à g˙amelça˙da simili fil-Parlament.

SorpriΩi mill-img˙oddi

Din il-poΩizzjoni kkonferma-ha fi tmiem dibattitu parla-mentari dwar l-estimi finanz-jar j i ta l -Minis teru g˙al l -IΩvi lupp Sostenibbl i , l -Ambjent u t-Tibdil tal-Klimal i sar nhar i l -Ìimg˙a l ig˙adda.

F ’din l -okkaΩjoni , i l -Ministru Leo Brincat qal likien hemm min kompla jin-bex u jinsinwa dwar l-infiqfuq biljetti tal-ajru tad-del-egazzjonjijiet li mexxa huwastess kemm ilu fil-Gvern il-Partit Laburista.

G˙aldaqstant, huwa talablill-membri tal-OppoΩizzjonibiex jie˙du ftit paçenzja ujistennew sa nhar it-Tnejnsakemm to˙ro© il-verità koll-ha, kif wkoll sabiex ilesturu˙hom g˙al xi ftit sorpriΩidwar dak l i kien j i©r i f l -img˙oddi.

Matul il-©urnata ta’ g˙ada,i l -Minis tru g˙al l - IΩvi luppSostenibbli, l-Ambjent u t-Tibdil tal-Klima se jipparteçi-pa wkoll f’konferenza tal-a˙barijiet imsej˙a mill-WasteServ. F ’din i l -konferenzastampa, se jing˙ataw id-det-tal j i dwar l-ewwel f tehimkollettiv li qatt kellhom il-˙addiema ta’ din il-kumpani-ja; ftehim illi se jkun iffirmatg˙ada stess.

GÓaDa tOÓrOÌ iL-VeritÀ

L-ispejjeÛ ta’ safar

LOKALI KÓ kullhadd.com

Ilbiera˙ g˙all-˙abta tas-1.30pm, uffiçjali tad-Dipartiment tal-Animal Welfare ©ew mg˙arrfa b’telefonata li kien hemm kelbaabbandunata fil-limiti tal-Óandaq, u li kellha bΩonn l-g˙ajnunaimmedjata tag˙hom.

Kif waslu fuq il-post, l-uffiçjali sabu kelba li kienet maqfula fixkora tad-dqiq, b’rasha ©o borΩa tal-plastik. Wara li tne˙˙ewlhal-affarijiet, il-kelba kienet g˙adha ˙ajja u ttie˙det immedjatamentfl-isptar San Fran©isk f’Ta’ Qali. Skont l-ewwel informazzjoni, jid-her li l-kelba kienet f’kundizzjoni gravi iΩda stabbli.

Is-Segretarjat Parlamentari g˙all-Biedja, Sajd u Drittijiet tal-Annimali ikkundanna bla riserva dan l-att ta’ krudeltà u mo˙qrijau di©à informa lill-pulizija. Filwaqt li l-investigazzjoni dwar dan il-kaΩ g˙adha g˙addejja, is-Segretarjat jappella biex kull ming˙andu xi informazzjoni relatata mal-kaΩ hu mitlub jikkuntattjalill-Pulizija, jew lid-Dipartiment tal-Animal Welfare fuq il-freep-hone 1717.

TINSTAB KELBA

ÌO XKORA

Fil-jiem li g˙addew, sar mag˙ruf li fix-xahar ta’ Novembru pajjiΩ-na kellu l-og˙la livell ta’ ottimiΩmu fost il-pajjiΩi kollha taΩ-ÛonaEwro. St˙arri© xjentifiku ppubblikat mill-Kummissjoni Ewropea,b˙ala kejl tas-sentiment ekonomiku, juri li l-livell ta’ ottimiΩmuf’Malta kien 12% akbar mill-medja taΩ-Ûona Ewro u 8% og˙lamill-medja tal-Unjoni Ewropea.

L-istatistika mi©bura mill-Kummissjoni Ewropea turi li l-livell ta’ottimiΩmu f’pajjiΩna huwa ’l fuq mill-medja rre©istrata mindubeda jsir dan l-ist˙arri© tnax-il sena ilu. Wara li kienet waqg˙etb’25% matul il-le©iΩlatura li g˙addiet, il-kunfidenza ekonomikaf’Malta kibret bi kwaΩi l-istess ammont mindu spiçça l-Gvernpreçedenti.

RiΩultati inkora©©anti

L-ottimiΩmu fl-azjendi Maltin huwa og˙la minn dak Ewropewf’kull settur. Il-Kummissjoni Ewropea kkonfermat li l-operaturi fl-industrija qed jistennew titjib fil-livell ta’ produzzjoni u g˙aldaqs-tant sejrin iΩidu n-numru ta’ impjegati tag˙hom. L-istess sentimentpoΩittiv jin˙ass fost l-azjendi fis-settur tas-servizzi.

Ferm inkora©©anti kienu r-riΩultati tal-ist˙arri© fost il-kumpanijital-kostruzzjoni. Wara snin ta’ tnaqqis, fl-a˙˙ar ir-rota re©g˙etbdiet iddur u dan mistenni jwassal g˙al Ωieda fid-domanda g˙all-˙addiema. L-istess qed ji©ri fis-settur tar-retail, fejn l-aspettattivitjiebu sewwa u l-kunfidenza dan ix-xahar la˙qet rekord storiku.

L-ottimiΩmu qed jin˙ass ukoll fost il-konsumaturi Maltin uG˙awdxin. Dawn, fost o˙rajn, qed jistennew li r-rata tal-qg˙adtkompli tonqos u l-istess ji©ri lill-inflazzjoni.

Dawn ir-riΩultati jing˙aqdu mal-figuri tal-Bank Çentrali lijindikaw li d-depoΩiti tal-familji Maltin u G˙awdxin ma’ baneklokali la˙qu l-figura rekord ta’ €8.8 biljun. Dan hu €1.1 biljun,jew 15%, aktar mil-livell fil-bidu ta’ din l-amministrazzjoni.

MALTA BL-OGÓLA

LIVELL TA’ OTTIMIÛMU

06 30|11|2014 LOkALIkÓkullhadd.com

Dwar il-miΩuri fil-ba©it li jolqtu lil per-suni b’diΩabbi l tà tkel l imna maç-Chairperson tal-Kunsill Nazzjonali g˙all-Persuni b’DiΩabbil tà (KNPD) OliverScicluna. Scicluna esprima s-sodisfaz-zjoni tieg˙u b’rabta mal-inizjattivi tal-Gvern preΩenti biex il-persuni b’diΩab-biltà jintegraw ru˙hom a˙jar u jsiru iktarindipendenti.

Ûvilupp ta’ g˙axart idjar g˙al per-suni b’diΩabbiltà

Matul din il-le©iΩlatura l-Gvern jinsabkommess li jibni g˙axart idjar g˙al per-suni b’diΩabbiltà biex ikompli jg˙in lildawn il-persuni u lill-©enituri tag˙hom.Fi kliem Scicluna: “Din il-miΩura hijaimportanti ˙afna min˙abba l-fatt li l-Gvern se jkompli jserra˙ mo˙˙ il-©eni-turi b’diΩabbiltà intellettwali.”

“Dan nista’ nkompli nixhed g˙alih jieng˙ax niltaqa’ ma’ bosta ©enituri li l-inkwiet tag˙hom huwa x’ser ji©ri minnuliedhom meta huma neqsin,” stqarrScicluna. IΩda b’impenn il-Gvern se jkunqed jindirizza din il-problema permezzta’ dawn il-binijiet tant li fis-Si©©iewidi©à beda x-xog˙ol filwaqt li f’G˙awdexu f’postijiet o˙ra f’Malta hemm Ωew©espressjonijiet ta’ interess.

Dawn id-djar se jkompli jg˙inu biex il-persuni b’diΩabilità jkunu aktar indipen-denti g˙ax fi kliem Scicluna “l-indipen-denza hi ja essenzjal i g˙al ina u danikompli jsa˙˙a˙ l-argument tag˙na lia˙na g˙andna dritt ng˙ixu ˙ajja dinjituΩabid-deçiΩjonijiet tag˙na stess”.

“Ma nistg˙ux nitfg˙u lill-persunib’diΩabilità f’borΩa wa˙da”

Ic-Chairperson tal-KNPD sostna li s-soç-jetà m’g˙andhiex tassumi li kull persunasejra jew trid tg˙ix f’dar residenzjali.G˙al din, il-Gvern ˙aseb ukoll tant li sejitnieda pro©ett li bis-sa˙˙a tieg˙u se jsirxog˙ol strutturali fid-djar tal-persunib’diΩabbiltà biex dawn, jekk iridu, ikom-plu jg˙ixu f’darhom bla xkiel.

Fil-fatt, Scicluna sostna li “din hijamiΩura o˙ra li l-KNPD laqg˙at b’modpoΩittiv g˙ax nifhem li bosta persunib’diΩabbiltà tkun ix-xewqa tag˙hom lij ibqg˙u jg˙ixu f id-dar tag˙hom,g˙alhekk ˙add m’g˙andu j i t fa ’ l i lkul˙add f’borΩa wa˙da.”

Kompla jg˙id li hemm bΩonn li nir-r ikonoxxu l - fat t l i hemm persunib’diΩabbiltà li jridu jaqdu familja, persunio˙rajn li jiffaççjaw diΩabbiltà f’˙ajjithom,inkluΩ l -anzjani , l i f i l -ma©©oranzatag˙hom ikunu jixtiequ jibqg˙u jg˙ixufl-ambjent tag˙hom.

Inçentivi fiskali g˙al diversi fondaz-zjonijiet

Is-servizz ta’ Trusts huwa servizz li l-iΩjed li jibbenikfaw minnu huma persunib’diΩabbiltà intellettwali min˙abba l-fattli ˙afna minn dawn il-persuni g˙andhomproblema biex jag˙mlu çertu deçiΩjoniji-et finanzjarji.

“Dan is-servizz se jkun qed iserra˙mo˙˙ – g˙al darb’o˙ra – il-©enituri, limeta ji©u neqsin huma, uliedhom sejkollhom l-assi li jkunu t˙allew mill-©eni-turi stess biex jintuΩaw bl-a˙jar modg˙al uliedhom,” afferma Scicluna.

F’dan ir-rigward se jkunu eΩentati t-taxxi relatati mal-wirt li jit˙alla lil per-suni b’diΩabbiltà fi Trusts, fejn se jkom-plu ji©u sostnuti l-eΩenzjonijiet li di©àjeΩistu u b’hekk dawn ir-riΩorsi finanzjar-ji jintuΩaw biex dawn il-persuni jkunujistg˙u jg˙ixu ˙ajja diçenti u indipenden-ti.

“Il-Gvern qed jg˙inna nkunu indipen-denti”

Il-virtù tal-indipendenza sabi˙ g˙al kul˙addu l-persuni b’diΩabbiltà jag˙mlu parti s˙i˙amis-soçjetà u jkun Ωball jekk il-potenzjaltag˙hom ma jkunx uΩat kemm mill-Istat kifukoll mill-privat.

Fid-dawl ta’ dan, Scicluna ssokta li huwaimportanti li l-persuni b’diΩabbiltà jkollhoml-appo©© me˙tie© biex b’hekk ikunu jistg˙uji©u f’livell daqs il-kumplament tas-soçjetà.“Huwa importanti li ning˙ataw il-qasba uni©u mg˙allma nistadu biiex b’hekk inkununistg˙u nkunu ferm aktar indipendenti,”qal Scicluna.

Aktar minn hekk Scicluna fisser kif “ikunΩball jekk il-persuni b’diΩabbiltà jie˙dudirezzjoni li tiddependi biss fuq il-benefiççjisoçjali, g˙alkemm nemmen li hemm bΩonnta’ dawn min˙abba l-bΩonnijiet differentital-persuni.”

Persuni b’diΩabbiltà se jkollhom rap-preΩentanza

B’entuΩjaΩmu Scicluna esprima s-sodisfaz-zjoni tieg˙u g˙al din il-miΩura tant li stqarrmag˙na li ilu ˙afna jixtieq li din il-li©itid˙ol fis-se˙˙, u issa fl-a˙˙ar se tkunimplimentata.

Scicluna spjega kif huwa essenzjali li l-persuni b’diΩabbiltà, li ©ejjin minn kullqasam fis-soçjetà, jitkellmu u jie˙du d-deçiΩjonijiet b˙all-bqija tan-nies. “Ninsabfer˙an ˙afna li fl-a˙˙ar il-persuni b’diΩab-biltà ta’ kull sess se jkunu qed jirrap-preΩentawna fuq bordijiet governattividiversi.”

2% tal-˙addiema g˙andhom ikunu per-suni b’diΩabbiltà

PajjiΩna ilu mill-1967 b’li©i li tipprovdi likull kumpanija b’aktar minn 20 persunatrid timpjega mill-anqas 2% ta’ persunib’diΩabbiltà. Kul˙add jaf li din il-li©i ftit lixejn ©iet implimentata u infurzata,g˙alhekk il-Gvern jinsab kommess li jbid-del din is-sitwazzjoni.

Fid-dawl ta’ dan kollu, Scicluna stqarr:“Nispera li ˙afna kumpanija jag˙Ωlu lij˙addmu l-persuni b’diΩabbiltà u mhuxjag˙Ωlu li j˙allsu l-€2,500 g˙al kull persunab’diΩabbiltà li ma j˙addmux, g˙alkemmdawn il-flus se jmorru xorta wa˙da biexjintuΩaw g˙al kawΩa ©usta.”

Ìaladarba dawn il-flus jit˙allsu se jmorruf’fond nazzjonali li se jg˙in persuni b’diΩab-biltà jid˙lu fid-dinja tax-xog˙ol. Il-gwadannvera se jkun favur il-persuni b’diΩabbiltà lifil-futur Ωgur se jkunu ta’ gwadann kbirg˙all-kumpaniji.

“Spalla ma’ spalla mal-persuni b’diΩab-biltà”

Dawn il-miΩuri, flimkien ma’ o˙rajn, kom-plew jag˙tu dinjità u indipendenza lil per-suni b’diΩabbiltà. Apparti minn hekk, dawnil-miΩuri se jkompli jg˙inu lill-KNPD biexikunu spalla ma’ spalla mal-persunib’diΩabbiltà u l-familjari tag˙hom.

Scicluna ssu©©erixxa wkoll li l-Gverng˙andu jibda jikkunsidra l-pensjoni ta’dawk il-persuni b’diΩabbiltà li ma jistg˙uxja˙dmu biex din tog˙la daqs il-paga mini-ma u g˙alhekk jitnaqqas il-faqar.

“MiΩura o˙ra importanti li fil-futur il-Gvern g˙andu j˙ares li jwettaq hi li jkunimsa˙˙a˙ il-fond tal-ICL fejn il-persunib’diΩabbiltà japplikaw biex jirçievu assisten-za finanzjarja,” sostna Scicluna.

Dan ikun qieg˙ed inaqqas minn fuq in-nefqa tal-Gvern g˙ax persuna taf tag˙Ωel litibqa’ tg˙ix id-dar minflok f’wa˙da residen-zjali. Issemmew ukoll l-introduzzjoni tal-pagamenti diretti flimkien ma’ assistent per-sonali g˙al persuni b’diΩabbiltà.

IL-peRSuNI B’DIÛABBILTÀ FIL-BAÌIT

“FL-AÓÓAR IL-peRSuNI B’DIÛABBILTÀ Se JkuNuFuq BORDIJIeT gOVeRNATTIVI DIVeRSI”

Oliver Scicluna, Chairperson KNPD

X’SAR S’ISSA ?• In˙atar il-Guardianship Board wara li l-li©i ©iet fis-se˙˙

fl-2012 u ma ©ietx implimentata• Infeta˙ Guardianship Office apposta• Infeta˙ çentru ©did fl-Isla – Çentru ta’ Matul il-Jum

Gwardjola• Infeta˙ çentru ©did mag˙ruf b˙ala SPERO – flok il-blind

centre li kien hemm Santa Venera (g˙ax kien fi stat miΩeru)

• Infeta˙ KNPD helpdesk f’G˙awdex• G˙all-ewwel darba qieg˙ed ji©i organizzat il-Premju

Soçjetà Ìusta• Nhar l-Erbg˙a se ti©i mnedija l-politika nazzjonali g˙ad-

drittijiet ta’ persuni b’diΩabbiltà – wara konsultazzjoni miftu˙a din is-sena

• Standards g˙ar-residenzi Ωg˙aΩag˙ fil-komunità ta’ persunib’diΩabbiltà

• Beda x-xog˙ol fuq ir-residenzi ta’ persuni b’diΩabbiltà –l-ewwel wa˙da fis-Si©©iewi

• Ìie ma˙tur focal point nazzjonali u uffiççju tal-focal pointresponsabbli mill-implimentazzjoni tal-UNCPD

• Bdiet il-konsultazzjoni pubblika dwar l-Equal Opportunities Act min-na˙a tal-KNPD

• Beda x-xog˙ol fuq database nazzjonali• Inbidel l-accessibility icon g˙al wie˙ed iΩjed modern• Sheltered employment flimkien mal-ETC biex i˙arr©u mad-

war 150 persuna b’diΩabbiltà u jwasslu g˙al xog˙ol.

INIZJATTIVI ÌODDA F’DAN IL-BAÌIT:

• G˙axart idjar residenzjali Ωg˙ar fil-komunità g˙al persuni b’diΩabbiltà

• Ti©i infurzata l-li©i ta’ workforce ta’ 2% g˙al min i˙addem iΩjed minn 20 persuna

• Massimu ta’ kreditu ta’ taxxa ta’ €4,500 g˙al min i˙addem persuni b’diΩabbiltà u g˙al kull persuna li j˙addem

• Min ma jimxix mal-li©i tat-2% u ma jkollux ra©uni valida jrid i˙allas kontribuzzjoni annwali li tmur fil-Fond g˙all-Integrazzjoni ta’ Persuni b’DiΩabbiltà

• Inçentivi g˙all-uΩu ta’ Trusts biex permezz tag˙hom ir-riΩorsi finanzjarji, assi u wirt li jit˙alla minn persuni o˙raji©u uΩati bl-a˙jar mod u fl-a˙jar interess g˙all-ulied.

• EΩentazzjoni mit-taxxi relatati ma’ wirt li jit˙alla lil persuni b’diΩabbiltà fi Trusts

• RappreΩentanza s˙i˙a ta’ persuni b’diΩabbiltà f’bordijiet differenti tal-Gvern

LOKALI KÓ 30|11|2014 07kullhadd.com

KONFERMA ÇARA TAL-IMPENN TAL-GVERN FIL-QASAM TAD-DIÛABBILTÀ

Fid-dawl ta’ dawn l-inçentivifil-ba©it, Is-SegretarjuParlamentari g˙ad-Drittijiet ta’Persuni b’DiΩabbiltà uAnzjanità Attiva JustyneCaruana sostniet ma’ din il-gazzetta li, jekk xi darba xi˙add kellu xi dubju dwar l-impenn tal-Gvern f’dan il-qasam, jew li dan il-qasammhux jing˙ata l-attenzjoni litixraqlu, dan il-ba©it kien kon-ferma çara li l-qasam tad-diΩab-biltà huwa prijorità assolutag˙al dan il-Gvern.

Ûgur, mhux forsi, li l-impennli ˙adna ta’ g˙axart idjar resi-denzjali huwa mhux bissambizzjuΩ, imma importanti.Weg˙edna ser˙an il-mo˙˙ lill-©enituri u, bl-ikbar sens ta’rispett u responsabbiltà, sernibdew inwettqu din il-weg˙da.

Irranka x-xog˙ol fuq il-binitad-djar residenzjali

Di©à beda x-xog˙ol fuq l-ewwel wa˙da fis-Si©©iewi uqed nistennew l-approvazzjoniminghand il-Ministeru tal-Finanzi biex nipproçedu bil-kuntratt tar-residenzaf’G˙awdex, biex sal-a˙˙ar tas-sena tkun f’idejna u jibdew ix-xog˙lijiet. Hemm ukollespressjoni ta’ interess g˙addej-ja g˙and il-kumitat tal-evalwaz-zjoni u, minn dan il-proçess,huwa mistenni li ji©u shortlist-ed Ωew© proprjetajiet jew tlieta.Qed nesploraw ukoll il-potenz-jal ta’ dar o˙ra f’San Ìiljan,però jidher li hemm diffikultaji-et tal-MEPA u qed naraw ukolldar o˙ra tal-housing f’ÓaΩ-Ûab-bar.

Inçentivi g˙al min i˙addem

Is-Segretarju ParlamentariCaruana kompliet tg˙idilna li s-Segretarjat tag˙ha qed jippro-movi d-drittijiet tal-persuni

b’diΩabbiltà u x-xog˙ol huwawie˙ed mill-valuri u drittijietfundamentali. Kien g˙alhekk libi preparazzjoni g˙all-ba©itsaru sensiela ta’ proposti biexappuntu iktar persuni b’diΩab-bilta jkollhom aççess g˙ax-xog˙ol. Min i˙addem huwa inkora©©it

biex jimpjega persuni b’diΩab-biltà u fl-istess waqt ukoll nir-rikonoxxu u nippremjaw lildawk il-kumpaniji li matul is-snin taw l-opportunità ta’

xog˙ol lil diversi persunib’diΩabbiltà. Lil min i˙addemg˙alhekk se nkunu qedneΩentawhom mill-˙las tal-bolla tal-impjegati tag˙hom ug˙al kull impjegat b’diΩabbiltàli j˙addmu ser ukollnag˙tuhom kreditu ta’ taxxab’massimu ta’ €4,500.

Azzjoni konkreta kontramin jikser il-li©i

Dr Caruana kompliet tg˙id li

mill-banda l-o˙ra mbag˙adkellha tittie˙ed azzjoni fil-kon-front ta’ min ilu snin jikser li©ili ilha fis-se˙˙ kwaΩi ˙amsinsena – ligi dwar l-impjiegi ta’persuni b’diΩabbiltà li saret fl-1967 u li tistipula appuntupersenta©© ta’ ˙addiemab’diΩabbiltà li g˙andu jkollukull min i˙addem. Il-persen-ta©© huwa ta’ 2% g˙al kullkumpanija li g˙andha iktarminn 20 ˙addiem.

Stqarret ukoll li meta l-Partit

Laburista kien fl-oppoΩizzjoni,hi kienet minn tal-ewwel likkritikat ˙afna l-fatt li din il-li©imhix tit˙addem. Illum, b˙alaGvern, din il-li©i rriduha t˙allil-frott tag˙ha.

Min ma jimxix ma’ din il-li©ijrid ipatti mod ie˙or u dan per-mezz ta’ kontribuzzjoniannwali ta’ €2,400 g˙al kullpersuna li suppost qedi˙addem u l-massimu jkun ta’€10,000 g˙al kull kumpanija. Il-kontribuzzjonijiet li jin©abrumbag˙ad imorru f’fond li jissej-ja˙ Fond Nazzjonali ta’ inte-grazzjoni ta’ persuni b’diΩab-biltà li ser ikun f’idejn l-ETCg˙al ta˙ri© u xog˙ol tal-persunib’diΩabbiltà.

€500,000 g˙all-˙olqien ta’impjiegi f’G˙awdex

Is-Segretarju ParlamentariΩvelat ukoll li l-Gvern ukoll serikun qed jag˙mel il-parti tieg˙uu g˙alhekk g˙all-2015 qed ji©uvvutati €500,000 bl-g˙an lijin˙olqu 80 impjieg f’G˙awdexg˙al persuni b’diΩabbiltà biexjag˙mlu xog˙ol klerikali, fostinizjattivi o˙ra.

Dr Caruana kkonkludiet billiaffermat b˙ala fatt Ωgur li dawnil-miΩuri ser jag˙mlu d-dif-ferenza fil-˙ajja tan-nies u lidin di©à qed tin˙ass. Danhuwa Gvern li mhux bissjisma’ imma ja©ixxi fuq dak lijisma’. Ix-xoghol g˙al persunib’diΩabbiltà jkunu qedjing˙ataw mhux biss id-dinjitàli tixirqilhom, imma wkoll il-post li jixirqilhom. Dr Caruanaqalet: “Dan a˙na mhux bissnemmnuh imma wkoll serinwettquh billi bil-bordijietewlenin ta’ pajjizna sernag˙tuhom vuçi soda u s˙i˙abiex l-a©enda tad-diΩabbiltàtkompli tielg˙a ’l fuq fl-a©endanazzjonali, u tkompli tissa˙˙a˙.

08 30|11|2014 BAÌITkÓkullhadd.com

Nhar it-Tlieta 25 ta’ Novembru kien il-Jum Dinji Kontra l-Vjolenza fuq in-Nisa. NL – Nisa Laburisti, ing˙aqdet fl-appelltal-PES Women biex is-sena 2016 tkun is-sena Ewropeaddedikata g˙all-©lieda kontra l-vjolenza fuq in-nisa.

Qalet dan Claudette Abela Baldacchino, President ta’ NL –Nisa Laburisti hekk kif l-organizzazzjoni ng˙aqdet mal-PESWomen biex permezz tal-medja soçjali u anke azzjonijieto˙ra fosthom il-White Ribbon Day tkun minn ta’ quddiemnett biex turi li m’hemmx tolleranza g˙all-vjolenza domesti-ka.Is-sena li g˙addiet, f’pajjiΩna kien hemm 1594 kaΩ ta’

vjolenza domestika fuq nisa (1394 individwu ressqu rapport)u 274 kaΩ ta’ vjolenza fuq ir©iel (245 individwu ressqu rap-port) qalet Abela Baldacchino.Ûiedet li madwar l-Ewropa seba’ nisa jmutu kuljum kawΩa

tal-vjolenza domestika. Wa˙da minn kull tliet nisa fl-Ewropa wkoll hija su©©etta g˙al vjolenza psikolo©ika u sess-wali xi darba jew o˙ra f’˙ajjitha. Intant, il-Forum Ûg˙aΩag˙ Laburisti (FÛL) wkoll ing˙aqad fl-

g˙ajta sabiex tissa˙˙a˙ il-©lieda kontra din il-vjolazzjoni tad-drittijiet tal-bniedem.

L-FÛL qal li r-rati ta’ vjolenza fuq in-nisa huma allarmanti,speçjalment fid-dawl tal-fatt li ˙afna inçidenti ma ji©ux irrap-portati. Il-punt tat-tluq huwa r-responsabbiltà biex nip-prote©u lin-nisa, nippromovu d-drittijiet tag˙hom filwaqt linassiguraw li s-soçjetà bl-ebda mod ma ΩΩommhom millijil˙qu l-potenzjal tag˙hom u jipparteçipaw bis-s˙i˙ f’kullsfera tal-˙ajja.

“B’hekk, f’dan il-jum infa˙˙ru l-isforzi tal-Gvern, permezztal-Abbozz ta’ Li©i dwar Vittmi tal-Kriminalità, biex jipprote©id-drittijiet u jsa˙˙a˙ il-protezzjoni tal-vittmi tal-kriminalità,”qalet l-istqarrija tal-FÛL.

MAGÓQUDIN kONTRA L-vJOLENZA FUQ IN-NISA

Il-Politika Nazzjonali g˙all-Anzjanità Attiva qed tenfasizzal-kwist joni tal- inkluΩjonidi©itali aktar tard fi l-˙aj jab˙ala qasam ta’ pri joritàkemm nazzjonali kif ukoll fil-livell tal-Unjoni Ewopea. Il-MITA, flimkien mas-SegretarjatParlamentari g˙ad-Drittijiettal-Persuni b’DiΩabbiltà uAnzjanità Attiva, qed iniedupro©ett pilota li ser jesplora l-effettività tat-ta˙ri© g˙aç-çitta-dini f i ˙dan il-komunitàtag˙hom stess.

Permezz ta’ din l-inizjattiva©dida l-MITA ser tipprovdita˙ri© lil aktar minn 65 çit-tadin biex jittrattaw l-isfidi tal-inkluΩjoni di©itali. Il-MITArreklutat tim ta’ çittadini anz-jani li se jkunu m˙arr©a kifjaffrontaw metodolo©iji differ-enti biex b’hekk ikunu jistg˙u

jag˙tu korsijiet qosra baΩiçifil-litteriΩmu di©itali lill-˙bieb,qraba jew konoxxenti. Dawnl-azzjonijiet se jg˙inu biexjiΩdied l-g˙arfien di©itali u tit-naqqas il-firda di©itali minnçittadini anzjani f i lwaqt l ijimtela l-vot bejn il-©eneraz-zjonijiet billi jag˙mlu uΩu mill-a˙˙ar teknolo©ija u lingwa©©di©itali. Dan ser iΩid l-indipen-denza taç-çittadini anzjani fitwettiq ta’ kompiti di©itali uji t trasformahom f’membriattivi fl-era teknolo©ika.

Matul il-kors, il-parteçipantiser j i tg˙allmu kif juΩaw l-internet, kif jibag˙tu emails,kif jipparteçipaw fil-pjattafor-mi tal-medja soçjali , kifjag˙mlu chat bil-vidjow u bil-vuçi, u kif juΩaw l-e-Government, e-Commerce ue-Banking. Temi o˙ra koperti

se j inkludu l-uΩu tat-teknolo©ija biex jitg˙allmuaktar dwar l-interessi person-ali, isegwu passatempi u attiv-itajiet edukattivi online.

Ir-riçerka u l-esperjenza turili t-tablets huma apparat sem-pliçi u façli biex j i©umg˙allma çittadini li g˙and-hom 65 sena u aktar. Il-MITAqed tfittex kollaborazzjonimill-industriji li huma lesti lijikkontribwixxu g˙al din l-inizjattiva bi sponsor g˙all-apparat elettroniku me˙tie©.Dawk il-partijiet interessatihuma mitluba biex iΩuru s-sitelettroniku tal-MITAwww.mita.gov.mt/olderciti-zens jew jikkuntattjawna per-mezz tal-indirizz elettronikuolderci t izens.mita@gov.mtg˙al aktar informazzjoni dwars˙ubija f’din l-inizjattiva.

L-INkLUÛJONI DIÌITALI U L-ANZJANITÀ ATTIvA

SEJÓA GÓALL-INDUSTRIJA GÓAL ÓIDMA MAL-MITA

I l-karozza tar-ral ly l-AudiQuattro S1 misjuqa miç-cham-pion attwali tal-FIA EuropeanHillcl imb Cup NikolayZlatkov, kif ukoll il-karozzaibrida t-Toyota TS030 l ipparteçipat f i t-24hours LeMans, se jkunu biss ftit mill-˙afna attrazzjonijiet matul l-edizzjoni ta’ din is-sena ta’Paqpaqli g˙al L-Istrina 2014 lise ssir fis-7 ta’ Diçembru 2014fl-art tal-AjruportInternazzjonali ta’ Malta u l-Lufthansa Tecknik.

Issa fid-disa’ sena tag˙ha,Paqpaqli g˙al L-Istrina hijaorganizzata minn tim f’isem il-Malta Community Chest Fundflimkien ma’ Tonio Darmaninu l-Malta MotorsportFederation. L-g˙an ta’ dan l-avveniment huwa biexjin©abru fondi g˙al L-Istrina.

Fost l-attrazzjonijiet, il-pubb-liku se jkun jista’ jsuq super-cars, j ibbukkja rikbiet tal-˙olm, isegwi azzjoni u stuntslive fuq tliet çirkwiti differentiu jammira vetturi lussuΩi uklassiçi li din is-sena se jkunug˙all-wiri f’Paqpaqli g˙al L-Istrina. Huma mistennija jip-parteçipaw ’il fuq minn 1,000

vettura minn 35klabb lokalital-karozzi,

Wa˙da mill-karatteristiçi ta’din is-sena se tkun wa˙damill-akbar kongregazzjoni ta’karozzi Porsche b’aktar minn60Porsche g˙all-wiri u xiPorsches o˙ra disponibblibiex jinstaqu jew jintrikbu.

Is-sidien ta’ karozzi u muturiveloçi se jkunu jistg˙u jisfi-

daw il- l imitu tal-vetturitag˙hom f’dik li potenzjal-ment hija l-aktar biçça tarmakdritta f’Malta. Dan avvenimentikompli jkun wie˙ed mill-aktar avvenimenti popolarihekk kif b’˙e©©a kbira s-sewwieqa jin©abru f’pari ujer˙ulha b’veloçità kbira f’ten-tattiv biex jil˙qu l-veloçitàmassima tal-vettura tag˙hom.

ATTRAZZJONIJIET WAQT PAQPAQLI GÓAL L-ISTRINA 2014

ARRANÌAMENT TAT-TRAFFIKU F’ÓAL LIJA/L-IKLIN

PROÌETT NAZZJONALI GÓAT-TAFFIJA TAL-GÓARGÓAR

Il-Ministeru g˙at-Trasport u l-Infrastruttura jg˙arraf lill-pubbliku dwar l-arran©amenti tat-traffiku fl-in˙awi ta’ Óal Lija b’rabtamal-pro©ett nazzjonali g˙at-taffija tal-g˙arg˙ar u xog˙lijiet biex tinbidel is-sistema tad-drena©©. Ir-roundabout ta’ Óal Lijamhix se tkun mag˙luqa g˙at-traffiku. It-traffiku li jkun sejjer fid-direzzjoni tal-Mosta u n-Naxxar se ji©i ddevjat lejn is-ser-vice road biswit it-triq prinçipali, waqt li t-traffiku li ©ej mill-Mosta u n-Naxxar se jkun iddevjat minn ˙dejn iç-çimiterju ta’Óal Lija g˙al Triq San Mikiel, fl-Iklin. It-traffiku f’wa˙da mill-karre©©jati fi Triq San Mikiel ser ji©i ddevjat lejn Triq il-Wied,in-Naxxar, filwaqt li t-traffiku tal-karre©©jata l-o˙ra ser jinΩel lejn Ìirolamo Abos u jibqa’ sejjer lejn il-by-pass ming˙ajr majdur mar-roundabout. Triq Ìirolamo Abos se tkun one-way ’l isfel. Ix-xog˙lijiet qed jibqg˙u g˙addejjin wara l-˙in tax-xog˙ol biex jitnaqqas kemm jista’ jkun l-inkonvenjent.

Il-pro©ett nazzjonali tal-g˙arg˙ar huwa kofinanzjat mill-Unjoni Ewropea.

Programm Operattiv 1 – Poliltika ta’ KoeΩjoni 2007-2013Ninvestu fil-Kompetittività g˙all-Kwalità ta’ Óajja A˙jarDan il-Pro©ett huwa kofinanzjat mill-Unjoni Ewropea

Fond g˙all-KoeΩjoniRata ta’ kofinanzjarjament: 85% Fondi EU; 15% Fondi Nazzjonali

Ninvestu fil-futur tieg˙ek

10 30|11|2014 opinjonikÓkullhadd.com

Patri Mario Attard

MINNSALVUCANALE

Minkejja li l-ba©it issa ilu xi˙mistax il-©urnata li g˙adda,id-diskussjonijiet xorta baqg˙ug˙addejjin. Matul dil-©img˙aassistejna g˙al Ωew© diskorsi,dak tal-Kap tal-OppoΩizzjoni utal-Prim Ministru. SimonBusuttil ta viΩjoni kbira g˙alpajjiΩna, fiehem lil kul˙add xijrid isir u kompla jis˙aq g˙all-g˙aqda fil-pajjiΩ. Qal ukoll likien ba©it ˙aΩin ˙afna u kienfih ˙afna x’tikkritika. L-g˙adal-Prim Ministru wie©eb g˙ad-diskors ta’ ©urnata qabel.Joseph Muscat qag˙ad jikkriti-ka u jmaqdar lill-membri par-lamentari Nazzjonalisti kollhau qal ukoll li l-ba©it li g˙amelGvern Laburista kien kollu˙aΩin mimli taxxi in©usti,prezzijiet g˙oljin u ma kien fihl-ebda miΩura ta’ g˙ajnuna.

Na˙seb dalg˙odu tg˙idu:dan x’inhu j˙awwad? Imma r-rapport tan-Net hekk qal l-g˙ada tad-diskorsi. Issa serin˙alliha g˙alikom sabiex tid-deçiedu liema hija l-verΩjoni t-tajba!

G˙alhekk waqaf Rajt maRajtx!

Ftit ilu ktibt, jew a˙jar staqsejt,g˙alfejn twaqqaf wie˙ed mill-a˙jar programmi li qatt ixxan-dru f’dawn l-a˙˙ar snin. Rajtma Rajtx beda s-sena l-o˙ra udan ˙alla impatt kbir. L-g˙adali kien jixxandar kul˙add kienjitkellem fuqu. Rajt ma Rajtxkien programm interessantidwar il-paranormal u l-i˙irsa.

Minkejja li dan waqaf, xortanhar it-Tnejn ixxandar pro-gramm ie˙or mimli biΩa’ utwerwir. Tant kien tajjeb li maxxandarx fuq TVM biss iΩda

xandruh ukoll in-Net TiVi.Dak bonus ˙bieb tieg˙i! IΩda˙ej, il-˙in ma kienx tajjeb,˙afna tfal kienu g˙adhomimqajmin u çerta biΩa’ f’dak il-˙in tal-©urnata ma jag˙milxtajjeb. Indunajtu g˙al liemabiΩa’ qieg˙ed nirreferi?

Spettaklu ta’ veru

Minkejja l-irjus s˙an tal-ba©itxorta kellna pawsa qasira ta’kant u spettaklu. Qieg˙ed nir-referi g˙all-Junior Eurovision ul-Malta Eurovision. Ser nibdab’dak tat-tfal u ma nistax manfa˙˙arx lill-kantanta bravaMaltija Federica. Waqt li bdiettkanta qabbditni tferfir kbir,iΩda minkejja li xtaqt li rba˙naa˙na, xorta kuntent.

Ìimg˙a wara kellna l-MaltaEurovision, ji©ifieri tal-kbar.Na˙seb li l-aqwa wa˙dareb˙et. M’iniex xi wie˙ed li

naqra l-futur g˙ax kiekummur g˙and tal-lottu, iΩda kifAmber kantat mill-ewwelg˙edt li din l-aqwa u l-a˙jar.Ninsab çert li f’Mejju sertag˙tina pjaçir.

Infa˙˙ar ˙afna l-ispettakluperfett, il-palk esa©erat lipaxxa l-g˙ajn, id-dwal, is-sound, il-kantanti, l-organiz-zazzjoni; insomma kien bis-sens u ta’ kalibru kbir. Il-preΩentaturi xi minn daqqietma kinux ippreparati u dehrueçitati ˙afna. Insomma, il-postminn fejn ixxandar minnunnifsu huwa suççess. Ix-Shipbuilding li kien waqqafGvern Laburista g˙amletsuççessi kbar matul is-snin.Insemmi biss it-3 vapuri tal-Gozo Channel, iΩda jekkwie˙ed jiftakar sew, maΩ-Ωmien ix-Shipbuilding tal-Marsa kienet fost l-aqwa fl-Ewropa. Óeqq, wara ˙afna

snin mitluqa u falluta din it-tinda re©g˙et g˙amlet suççess.Prosit g˙al din l-inizjattiva liminn post mitluq re©a’ ng˙atal-˙ajja.

Tajjeb u bis-sens

Jien dejjem ng˙id li biex ikol-lok programm tajjeb mahemmx bΩonn ˙afna daqq ta’trombi u çerimonji Ωejda.Programm sempliçi ˙afna iΩdab’kontenut tajjeb huwaIdentità ta’ Etienne Schembri.Programm kulturali mhux twiliΩda informattiv. Schembri jdurmadwar Malta u jitkellem u jis-pjega x’joffru dawn l-ibliet u l-ir˙ula. Programm b˙al dak, kifjispiçça tg˙id li minnu tkuntg˙allimt xi ˙a©a siewja. G˙all-kuntrarju ta’ Óadd G˙alik lihuwa farsa s˙i˙a mill-bidu sal-a˙˙ar. L-aqwa li nwerΩqu.Is-sliem!

Il-˙in kollu jinfeta˙ u jing˙alaq!Wa˙da wara l-o˙ra. Bla waqfien.Qatt ma jgerger. Qatt ma jis˙etxortih! Dan l-imbierek bieb!Huwa l-bieb li jag˙ti g˙an-na˙a

ta’ Birkirkara. Sewwasew it-tieniwie˙ed li ssib ma wiççek wara litg˙addi mid-da˙la li tag˙ti g˙all-Università. Wie˙ed mill-bibien©ewwiena fl-Isptar Mater Dei.Ìieli kelli aptit nieqaf ˙dejh unaqbad diskursta. Ikun x’˙inikun! Imma filg˙odu, l-imsejkenbieb, in˙ossu bla nifs! Il-˙inkollu jinfeta˙ u jing˙alaq.Niftiehmu! Mhux kul˙addg˙andu dik il-˙lewwa li jag˙melil-qalb lil dan il-bieb biexjag˙mel xog˙lu minn qalbutafux! Hawn min hu salva©©!Jift˙u bera˙ u jitilqu g˙al ri˙u! Ul-bieb xi tridu jag˙mel jekkmhux jokrob il-g˙ajta? Buumm!

Isabbtu kul˙add. Ibda minndawk li jilbsu l-©lekk u l-ingrava-ta. Dawk li j©orru l-attaché cases.Imbag˙ad issabbtu Marì. Kollhaçpiepet u msielet tad-deheb.Imbag˙ad jie˙u kedda o˙ra mill-istudenti li, fost ˙afna tiçrit il-˙alq, jilag˙buhielu xorta wa˙da.U aqta’ ming˙and min idab-barha wkoll? Óeqq! Ming˙andwie˙ed minn dawk li jilbsu d-dbielet twal u bil-kappoçç kan-nella. Minni! Il-Patri! Emmnuni!Ma nafx kif dan il-bieb ma jdurxlejja u jg˙idli: “Iva anke intqieg˙ed ta˙qarni!”

Imma l-bieb sabi˙. B’sa˙˙tu.Frott tas-seng˙a mekkanika.Dejjem jag˙milli l-istess stedina:

“Ifta˙ni u Ωommni”. Ara ftitukoll! Il-bieb irid min iΩommu.Irid min jie˙u ˙siebu! Immatg˙id biex ma jinstabatx? Umhux g˙ax irid jissokta jsebba˙l-isptar ©enerali tag˙na?Madankollu ma na˙sibx lig˙alhekk biss! Il-bieb donnug˙andu qalb. G˙ax, kuntrarjug˙al li nag˙mlu a˙na l-bnedmin,li na˙btu u nibqg˙u g˙addejjinb’gass mal-pjança, l-aktar fis-seba’ ta’ filg˙odu, dan il-biebin˙ossu jag˙milli l-isba˙ prietka.In˙ossu jg˙idli: “Patri! Uri naqra˙lewwa man-nies li jg˙adduminni. Ûommni naqra ˙allij˙ossuhom importanti uma˙bubin! Óalli j˙ossuhom li xi˙add qieg˙ed jag˙ti kashom!”

Iss! Qieg˙ed tara kemm hu

g˙aqli dan il-bieb! Jixtieqni nurinaqra ˙lewwa mal-o˙rajn. G˙axx’hemm isba˙ minn g˙emejjel ta’©entilezza li j©ag˙lu lil dak lijkun i˙ossu importanti? Din nix-hidha jiena stess. Kull darba li l-Le˙en Ìewwieni jg˙idli biexinΩomm il-bieb lil xi ˙add, kwaΩidejjem rajt tbissima ta’ apprezza-ment tilma fuq fomm dak lijkun. U minn fejn tkun ©ejja dikit-tbissima jekk mhux mill-qalb?Dik il-qalb li min jaf f’liemaba˙ar ta’ ˙sibijiet tkun mitlufa?Mhux l-ewwel darba li sibt minjg˙idli: “Patri! Grazzi!” Jew, qal-hieli a la IngliΩa jekk ikunu bar-ranin jew Maltin imdorrijinjit˙addtu bl-IngliΩ: “Very nice ofyou!”

Very nice of you! JaqbeΩ mill-

ewwel il-bieb tal-isptar. Imma l-bieb, f’dan il-waqt, ikun nofsukuntent. G˙ax jekk dak li jkunjag˙lqu u jibqa’ g˙addej, il-fejqan ikun sfuma! Ikun tar mar-ri˙! Imma ˙ej, kemm il-bieb ikunfis-seba’ sema meta dak jew dikli lilhom inkun Ωammejtilhom il-bieb jag˙mlu hekk ma’˙addie˙or! Kemm jinfeta˙ ujing˙alaq b’dinjità dan il-famuΩbieb. Nist˙ajlu jpespes minn ta˙tl-ilsien: “Sa˙˙a jien bieb! Tal-metall! Imma dawn g˙andhomqalb tal-la˙am. U li t˙oss! Jallapermezz tieg˙i qeg˙dinjitg˙allmu jittrattaw lil xulxinb’rispett u ©entilezza. G˙idlixinkunx fis-seba’ sema jekk jin-denjaw ru˙hom jag˙mlu hekk!”

G˙ax il-bieb tan-na˙a tal-©enbta’ Mater Dei, li minnu tg˙idxkemm jid˙lu u jo˙or©u nies,ifakkarna li int u jien ukollg˙andna bieb. Il-bieb ta’ qalbna.Tafu li hemm xi ˙add li lil danil-bieb il-˙in kollu qieg˙edi˙abbat fuqu? Tafu li dan ix-xi˙add, jekk nazzardaw nift˙ulu,jid˙ol u jag˙milna allat b˙alu?Isimg˙u x’jg˙idilna: “Ara, jienafil-bieb, u qieg˙ed in˙abbat;jekk xi ˙add jismag˙ni u jifta˙lil-bieb, jiena nid˙ol g˙andu uniekol mieg˙u, u hu jiekolmieg˙i. (Apk:3:20). U x’˙a niek-lu? Il-paçi tal-qalb! Il-fer˙ li majintemm qatt!U mela g˙ax ma nift˙ux bibien

qlubna g˙al xulxin! Óa nfiqub’din ir-riçetta: Nifta˙lek. Tifta˙li.Ninfet˙u!

tiVi awards

niftaÓlek. tiftaÓli. ninfetÓu

opinjoni kÓ 30|11|2014 11kullhadd.com

Catherine Fenech

Membru fl-EΩekuttivNazzjonali tal-Partit Laburista

Nag˙mlu l-politika

F’dawn l-a˙˙ar ©ranetg˙adhom kemm ©ew fitmiemhom il-laqg˙at ©eneraliannwali lokali u distrettwalital-Partit Labursita. Il-PartitLaburista jag˙ti importanzakbira lil dawn il-laqg˙at, u bir-ra©un. F’dawn il-laqg˙atjing˙ataw ir-rendikont annwalitax-xog˙ol li jkun sar mill-kumitati lokali u distrettwali.Il-qofol ikun il-˙atra tal-mem-bri tal-kumitat lokali jew dis-trettwali ©did. Kull lokal huwadifferenti minn ie˙or. Ikolloklokalitajiet fejn il-membri jip-parteçipaw bil-qawwa u jkunhawn lokalitajiet fejn il-membriftit jimpurtahom min se jkunqed jirrappreΩentahom f’dan il-kumitat u juru indifferenza.

Jien, li jien attiva ferm fuq il-livell ta’ amministrazzjonilokali, ninnota li sfortunata-ment diversi kumitati lokalijispiççaw b˙ala amministraturijew diretturi tal-kaΩin minflokli jiffokaw fuq l-g˙an prinçipalig˙alfejn il-kumitati lokali humamwaqqfin g˙alih. Il-kumitatlokali qieg˙ed hemm biexikun il-porta voce tal-Partit fil-lokal. Bil-preΩenza tal-kaΩin utal-kumitat lokali, il-membruj˙ossu viçin tal-partit tieg˙u.Però, diΩgrazzjatament, il-laqg˙at tal-kumitat ji©u ddomi-nati minn diskussjonijiet fuqkollox barra fuq l-essenzjal,ji©ifieri li nag˙mlu l-politika.U dan huwa ta’ dispjaçir g˙axikun qed jintilef Ωmien prez-zjuΩ biex il-messa©© tal-Partitjasal g˙and il-votanti tieg˙u ubiex il-membri tal-kumitatikunu ta’ servizz li jwassal lijibni l-pont mixtieq bejn il-votant u l-amministrazzjoniçentrali tal-Partit.

L-amministrazzjoni tal-kaΩinu l-˙ru© tat-tenders g˙all-kirital-bar huma me˙tie©a uimportanti, imma Ωgur mhu-miex il-qofol tal-˙idma tal-kumitat lokali u wisq aktarmhux tollerabbli li dawn il-˙idmiet ikunu ka©un ta’ bat-tibekki u nuqqas ta’ rispettbejn il-membri tal-kumitat.Dan g˙andu jkun xog˙ol rego-lari li me˙tie© li jsir kull sena.Intant wara li tittie˙ed id-deçiΩjoni bl-aktar moddemokratiku, l-attenzjonig˙andha ddur g˙all-˙idmapolitika u mhux nibqg˙u nin-tilfu f’diskussjonijiet li majwasslu g˙al imkien. Jien linag˙mel parti minn kumitatlokali, in˙oss l-obbligu li nkunrappreΩentant denju tal-mem-bri tal-partit fil-lokal.

Però, nistenna li l-membrital-kaΩin tal-lokal jirreçiprokawir-rispett lejn il-membri tal-kumitat li qed jirrappreΩenta-hom. Nistenna li l-membri tal-kaΩin tal-lokal jipparteçipaw fl-attivitajiet soçjali u politiçi liji©u organizzati mill-kumitatlokali. Nistenna bil-wisq aktarli, jekk ikun hemm xi nuqqasta’ qbil ma’ xi deçiΩjoni li ˙a l-kumitat lokali, il-membrig˙andhom iressqu l-ilmenttag˙hom b’wiççhom minnquddiem u mhux isir diskorsfil-kurituri u fit-toroq limbag˙ad jikber u jitg˙awwe©.Jien, l-ewwel wa˙da, nistiedenli l-persuni li jikkritikaw id-deçiΩjonijiet tal-kumitat lokalitag˙hom u sa˙ansitra jaslubiex jheddu bil-vot jew bis-s˙ubija, g˙andhom joffru s-servizz tag˙hom is-sena li jkun

imiss u jo˙or©u g˙all-elezzjonital-kumitat lokali ˙alli jkoll-hom l-opportunità li jie˙du d-deçiΩjonijiet huma u jduqu x-xog˙ol, l-impenn u r-respons-abbiltà li toffri l-kariga ta’membru ta’ kumitat lokali.Nista’ nassigurakom, g˙eΩieΩqarrejja, li xejn mhu façli litid˙ol g˙al dan l-impenn u r-responsabbiltà. Façli fermaktar li twarrab l-impenn,toqg˙od gallerija u tikkritikafejn u meta jfettillek.

Il-ba©it

Diversi diskorsi ta’ kritika uanaliΩi ntqalu u nkitbu tuldawn il-©imag˙tejn rigward il-ba©it. Min jikkritika g˙axg˙ollielu s-sigaretti u l-inbidjew g˙ax g˙olietlu l-liçenzjatal-karozza. Imma fl-essenzjaldan il-ba©it ftit fih x’tikkritikag˙ax huwa ba©it ma˙dum bil-g˙aqal u mibni fuq ir-riΩultatipoΩittivi li kiseb pajjiΩna grazzig˙all-miΩuri g˙aqlin tal-ba©ittas-sena l-o˙ra. Dan huwaba©it li qed jimmira li jkomplijkabbar il-kompetittività ta’pajjiΩna, ikompli jΩid it-tkabbirekonomiku, jattakka l-elementili qed jimminaw dan it-tkabbirbilli jindirizza l-˙ela u d-dis-tribuzzjoni ©usta tas-servizzisoçjali, jag˙ti inçentivi sabiexi˙ajjar aktar nies jo˙or©uja˙dmu ˙a jkun hawn aktarkontribuzzjoni lejn il-©id tal-pajjiΩ u jg˙in fil-pro©ett tal-Gvern sabiex il-pensjonijiet

ikunu aktar sostenibbli. Immafuq kollox dan il-ba©it jinçenti-va l-bΩulija u jinkora©©ixxi l-ener©ija poΩittiva sabiexjin˙oloq aktar xog˙ol. Inutli lit˙ajjar il-poplu biex jo˙ro©ja˙dem imma ma jkunx hawnxog˙ol. G˙aldaqstant, il-miΩurifil-ba©it favur it-ta˙ri© g˙almin qed ifittex ix-xog˙ol u l-inçentivi b˙al Public PrivatePartnerships g˙all-industrijalistisabiex jinvestu aktar u jkunuaktar kompetittivi, se jkomplujkabbru l-opportunitajiet ta’xog˙ol u xog˙ol ta’ kwalità.

Dan il-ba©it kien milqug˙mit-trejdunjins u l-korpi kos-titwiti, kien milqug˙ mill-industrijalisti u minn mini˙addem. Il-©img˙a d-die˙la l-Unjoni Ewropea mistennijatilqa’ dan il-ba©it ukoll. L-OppoΩizzjoni biss baqg˙ett˙ambaq li qed tara l-bozoz˙omor jixeg˙lu u, ˙a©a tal-meravilja, ma sabu assuluta-ment xejn tajjeb f’dan il-ba©it.Imma, g˙ax jafu li dak li qedtg˙id l-OppoΩizzjoni mhuxqed jitwemmen, re©g˙u uΩawit-tattika tas-sena l-o˙ra u dde-vjaw l-attenzzjoni tal-popluminn fuq il-ba©it. Ìiethombizzilla li jaljenaw il-poplu fuqinçident deplorabbli sabiexinessu l-©id li kapaçi jo˙ro©minn dan il-ba©it.

Il-Kap tal-OppoΩizzjoni ˙elasag˙tejn jitkellem fil-Parlamentfejn il-ma©©oranza tal-˙ing˙addieh jattakka lid-deputatital-Gvern. Prosit lill-Prim

Ministru li l-g˙ada ta rispostata’ statista fid-diskors tieg˙u fil-Parlament u ©ab fix-xejn l-argumenti tal-Kap tal-OppoΩizzjoni. L-onestà politikatrid tg˙ixha u twettaqha. L-onestà politika tg˙ixha mhuxbiss illum u tipprietka g˙all-futur, imma l-onestà trid tirri-fletti l-passat ukoll. Jekk l-onestà politika kienet nieqsafil-passat riçenti tieg˙ek, xikredenzjali u kunfidenza jista’jkollok biex tmur quddiem il-poplu u tipprietkalu l-onestà ut-trasparenza fil-politika?

Kif jista’ jitwemmen il-Kaptal-OppoΩizzjoni meta g˙adumdawwar bil-persuni li l-poplubi ˙©aru warrabhom g˙ax l-onestà u t-trasparenza politikag˙alihom kienu spiççaw mill-vokabolarju morali tag˙hom?Kif jista jitwemmen il-Kap tal-OppoΩizzjoni meta l-medjatieg˙u to˙ro© bi stejjer nof-shom imsajra u tippubblika-hom b’irresponsabbiltà liemab˙alha u mbag˙ad jirriΩulta lima kienu vera xejn b˙all-kaΩtal-istorja “esklussiva’’ tas-sup-post ©lieda kbira fiΩ-Ûejtun, uwkoll l-istorja li kellhomjer©g˙u jibilg˙u lura dwar l-iskorta tal-Prim Ministru. Jekklanqas il-medja tag˙hom matoffri onestà u altruwiΩmu©urnalistiku u rrelegaw il-gazzetti tag˙hom g˙al-livelltal-komiks, kif il-PartitNazzjonalista jrid ipin©i lilunnifsu kampjun tal-verità u l-onestà?

impenn lokali, impenn nazzjonali

12 30|11|2014 OPINjONIKÓkullhadd.com

Veronica Barbara

Membru FÛL

TURN THINGS AROUND – SPEAK UP!Kif di©à kelli ç-çans niddiskutif’din ir-rokna ftit tax-xhur ilu,bosta drabi s-soçjetà g˙andha t-tendenza li t˙ares lejn iΩ-Ωg˙aΩag˙ b˙ala dawk li jwettqul-atti kriminali u mhux b˙alavittmi. Dan ˙oloq atmosferafejn il-˙ti©ijiet ta’ vittmiΩg˙aΩag˙ ma jing˙atawx l-importanza li tist˙oqqilhom.

Però ma nistg˙ux inwa˙˙lubiss fis-soçjetà, ming˙ajr manag˙rfu li a˙na Ω-Ωg˙aΩag˙stess irridu nirrea©ixxu g˙al dinis-sitwazzjoni. Hemm numru ta’affarijiet li g˙andna nΩommuf’mo˙˙na f’dan ir-rigward.

L-ewwel nett g˙andna nkununafu li jeΩistu li©ijiet lixog˙olhom huwa proprju li jip-prote©una minn atti kriminali ujoffru l-g˙ajnuna f’kaΩ li nkunuvittmi. Bosta drabi ng˙adduminn esperjenza kerha li t˙allieffett negattiv fuq ˙ajjitnaimma, min˙abba n-nuqqas ta’esperjenza tag˙na, lanqas bissnirrealizzaw li l-persuna lida˙˙litna f’din is-sitwazzjonitkun g˙amlet att kriminali ug˙alhekk inkunu stajnang˙amlu rapport lill-pulizijabiex jittie˙du l-passi me˙tie©a.KaΩ tipiku huwa dak tal-hit andrun. Jekk min ikun laqtek bil-karozza ja˙rab minn fuq il-postflok offrielek l-g˙ajnuna, majfissirx li ma tistax tag˙mel rap-port. Anzi dan huwa dokumentimportanti fil-pussess tieg˙ek,kemm g˙all-polza ta’ assiguraz-zjoni kif ukoll f’kaΩ li l-persunaresponsabbli tinstab.

Id-diskriminazzjoni fuq il-posttax-xog˙ol hija sitwazzjoni o˙rali a˙na Ω-Ωg˙aΩag˙ niltaqg˙uspiss mag˙ha. Min minna qattma kien vittma jew xhud ta’kummenti Ωejda fir-rigward tas-sess jew tal-orjentazzjoni sess-wali ta’ xi ˙add? Min minnaqatt ma esperjenza nuqqas ta’fiduçja min˙abba l-età tag˙na?Kemm minna tilfu opportunita-jiet min˙abba it-twemmin poli-tiku tag˙na? Dawn l-esperjenzima jistg˙ux jit˙allew itiru mar-ri˙ ming˙ajr ma jg˙allmunaxejn. Ma nistg˙ux inkompluna˙sbu li huma xi ˙a©a nor-mali. Id-diskriminazzjoni qattmhi aççettabbli.

Tajjeb ukoll li niskopru aktardwar is-servizzi li jeΩistu appos-ta biex lilna jag˙tuna s-sapportme˙tie©, speçjalment meta nis-faw vittmi ta’ xi att kriminali.Mhuwiex biΩΩejjed li nkununafu bis-servizzi, immag˙andna wkoll inrabbu l-kura©© u nersqu lejn in-nies lijistg˙u jg˙inuna. Ma fiha xejn˙aΩin jew tal-mist˙ija li titlob l-g˙ajnuna, il-pariri u s-sapportta’ min g˙andu l-esperjenza ujista’ verament jag˙mel id-dif-ferenza f’˙ajjitna. G˙ax tg˙addiminn esperjenza kerha f’˙ajtekma jfissirx li g˙andek tintelaq utirrassenja ru˙ek. Kif se nispje-ga, jeΩistu postijiet, linji tat-tele-fown, u pa©ni online fejnwie˙ed jista’ jifta˙ qalbu ujitkellem dwar is-sitwazzjonijietdiffiçli li jkun qed jg˙addiminnhom. Hawnhekk ikunjista’ jing˙ata pariri professjon-ali, xi kultant anke legali, dwarx’g˙andu jag˙mel biex jo˙rogmis-sitwazzjoni u jer©a lurag˙an-normal.

Fost l-a©enziji li joffrug˙ajnuna nsibu Victim SupportMalta (VSM), li toffri g˙ajnuna

lil persuni li jisfaw vittma ta’ attkriminali direttament kif ukollindirettament. Tajjeb li nkununafu li s-servizz jing˙ata bla˙las u biex titlob l-g˙ajnunam’hemmx g˙alfejn li qabeltkun g˙amilt rapport lill-pulizi-ja. JeΩistu voluntiera esperti fi˙dan l-a©enzija li jkunu jistg˙ujoffru l-pariri u l-g˙ajnunaneçessarja, skont il-kaΩ tal-per-suna.

JeΩistu wkoll servizzi o˙ra lijoffru g˙ajnuna ©enerika b˙alA©enzija Appo©©, li g˙andha s-Supportline 179, is-sitKellimni.com, u servizzi relatatima’ qrati, fost l-o˙rajn. Youthin Focus huwa l-iktar pro©ettta’ din l-a©enzija li jindirizza l-˙ti©ijiet taΩ-Ωg˙aΩag˙ li jisfawvittmi ta’ xi att kriminali.

A©enzija Ûg˙aΩag˙, il-Kummissjoni Nazzjonali g˙all-Promozzjoni tal-Ugwaljanza, il-Millenium Chapel u St JeanneAntide Foundation huma koll-ha organizzazzjonijiet li jorga-nizzaw pro©etti relatati jew liwie˙ed jista’ jersaq lejhom f’kaΩli jkollu bΩonn l-g˙ajnuna.Minkejja li l-firxa ta’ kaΩijiet lijindirizzaw tkun wiesg˙a u var-jata, l-uffiçjali f’dawn l-a©enzijijistg˙u joffru s-sapport neçes-

sarju u jiggwidaw il-persunalejn servizzi aktar speçifiçi,skont il-kaΩ tag˙ha. Fost dawnis-servizzi speçifiçi nista’ nsem-mi s-Sexual Assault ResponseTeam ibbaΩat fl-Isptar MaterDei, li ©ie mwaqqaf b’kollabo-razjoni bejn il-Gvern u VSM.

B˙alissa VSM qed ta˙dem ma’numru ta’ organizzazzjonijiettaΩ-Ωg˙aΩag˙, fosthom il-ForumÛg˙aΩag˙ Laburisti, b˙ala partimil-pro©ett Victim Support 4Youths (VS4Y). Apparti numruta’ proposti li se jitressqu fitmiem il-pro©ett u kampanjabiex titqajjem kuxjenza dwar is-su©©ett, dan il-pro©ett qediservi wkoll biex nindunaw xirwol kruçjali g˙andhom l-g˙aqdiet taΩ-Ωg˙aΩag˙ biexikunu il-pont bejn iΩ-Ωg˙aΩag˙vittmi u l-a©enziji li joffruservizzi ta’ sapport. G˙alhekkhuwa neçessarju li jkun hemmuffiçjali fi ˙dan dawn l-g˙aqdi-et li jkunu jafu b’dawn is-servizzi u jkollhom kuntatt tal-a©enziji biex malli ji©u avviçi-nati minn xi ˙add ikunu jistg˙ujag˙tu informazzjoni korretta umalajr.

Finalment, hekk kif ©iediskuss fi ˙dan il-pro©ett VS4Y,huwa importanti ˙afna li l-mod

ta’ kif g˙andhom ji©u indirizzatil-˙tigijiet ta’ vittmi Ωg˙aΩag˙ikun jinvolvi l-kollaborazzjonita’ entitajiet governattiviflimkien ma’ NGOs o˙rajn. Il-kwistjoni mhijiex wa˙da li tista’ti©i indirizzata minn entitàwa˙da, min˙abba n-naturakumplessa tag˙ha u d-diversikaΩijiet ferm differenti li jeΩistu,biex ma nsemmux l-etajiet u ç-çirkustanzi soçjali differenti taΩ-Ωg˙aΩag˙ Maltin u G˙awd-xin.Il-˙iliet differenti ta’ ˙addiemau voluntiera fi ˙dan a©enziji uentitajiet differenti jistg˙u jas-siguraw li Ω-Ωag˙Ωug˙ jewΩag˙Ωug˙a j/tkun f’idejn dik il-persuna li verament tista’ tag˙til-parir u l-g˙ajnuna skont il-kaΩindividwali.

L-g˙aqdiet taΩ-Ωg˙aΩag˙ iriduwkoll jintervienu biex iwaqqfudan iç-çiklu li mhux biss jo˙loqvittmi imma sa˙ansitra j˙allieffetti diΩastruΩi lis-soçjetà fil-futur. A˙na nistg˙u nag˙mludifferenza billi nbiddlu l-atti-tudni u nitkellmu dwar il-prob-lemi tag˙na, biex mhux bissinkunu ˙ielsa a˙na, imma ankenoffru tama lil Ωg˙aΩag˙o˙rajn. G˙alhekk il-motto tal-pro©ett VS4Y: Turn ThingsAround – Speak Up!

Din kienet ©img˙amimlija a˙barijiet. L-akbar tnejn kienu d-

diskussjoni tal-ba©it u l-inçident xejn sabi˙ tal-isparaturatal-eks xufier tal-Ministru ManwelMallia. Il-Prim Minstru ddikjaraming˙ajr tlaqliq li ˙assu diΩgustatu rrabbjat b’dan l-inçident ug˙andu g˙alfejn. Hemm Ωew©ra©unijiet g˙aliex g˙andu j˙ossuhekk. Qabel kollox din g˙andhasservi ta’ tag˙lima g˙al kul˙add.G˙alkemm din il-gazzetta ssostnili l-Ministru Manwel Mallia mag˙andu jie˙u ebda deçiΩjonidwar il-poΩizzjoni tieg˙u qabel r-riΩultat ta’ inkjesta, ji©ri x’ji©ri t-tag˙lima hija çara. Il-ministrig˙andhom jag˙Ωlu lin-nies ta’madwarhom b’kawtela kbira.

Ûball minn wie˙ed li qieg˙edfis-servizz ta’ ministru, u b’modspeçjali meta jkun ©ie mag˙Ωulminnu, jista’ jkollu konsegwenzimhux biss fuq min jag˙Ωlu, iΩdaanke fuq amministrazzjoni s˙i˙a.G˙alhekk, kemm dawk li jag˙Ωluu kif ukoll dawk li jintg˙aΩlug˙andhom ikunu attenti ˙afnaf’g˙emilhom u li jiskartaw sitwaz-zjonijiet li jistg˙u ikunu ta’ imbar-razzament g˙alihom u g˙alkul˙add.

L-g˙aΩla tan-nies ta’ fiduçja©©orr ˙afna aktar piΩ minn g˙aΩlata’ uffiçjali li tkun saret awtono-mament mill-istituzzjonijiet b˙al,ng˙idu a˙na, il-Kummissjonig˙as-Servizz Pubbliku. IΩda huwaminnu wkoll li l-OppoΩizzjoniqieg˙da ta˙leb is-sitwazzjoni sal-punt li, bl-aktar mod insensittiv,qieg˙da tirrapporta l-kaΩb’esa©erazzjonijiet ©urnalistiçiming˙ajr ebda rispett lejn id-din-jità tal-persuna li tressqet il-Qorti.Jie˙du gost jirrakkontaw dettaljib˙al “l-akkuΩat infaqa’ jibkif’rokna u ma kellu ˙add mieg˙u˙lief lil omm il-mara”. Dettaljibiex iΩebil˙uh u jikkalpesatw lilmin seta’ Ωbalja, g˙akemm il-kaΩg˙ad irid jinstema’.

Kien hemm ra©uni o˙ra g˙alfe-jn il-Prim Ministru bir-ra©un ˙assudiΩgustat u rrabbjat. Dan il-kaΩserva ta’ diversiv eççellenti g˙all-mexxejja Nazzjonalisti biex il-miΩuri poΩittivi tal-ba©it jintne-sew. Kif tant jafu jag˙mlu u kifminn dejjem g˙amlu, g˙andhom˙abta kif jaljenaw lin-nies b’affari-jiet li ma g˙andhomx prijorità.Qabadhom paniku g˙ax bit-tieniba©it ta’ dan il-Gvern re©a’g˙andna programm li s-soltu jsirmeta tkun waslet xi elezzjoni.

Fl-inçident imsemmi sabu l-opportunità biex inessu lin-niesb’dak li kienu ser ida˙˙lu fil-but.Fil-fatt, din l-attitudni negattiva˙ar©et çara mid-diskors tal-Kaptal-OppoΩizzjoni dwar il-ba©it.Kien diskors dwar kollox minbar-ra l-ba©it. Kien diskors mimlitg˙ajjir, insulti u a©©ettivi. Kiendiskors kattiv daqskemm qieg˙edikun kattiv ir-rapporta©© dwar l-inçident tal-isparatura. Biexming˙alih ida˙˙ak, sa˙ansitrabeda juΩa botti relatati mal-kaΩ lijinsab quddiem il-Qorti!

Id-diskors tal-Kap tal-OppoΩizzjoni jikkontrasta sewa

ma’ dak tal-Prim Ministru dwar il-ba©it. Filwaqt li l-Prim Ministruma ddejjaq xejn iwie©eb puntpunt dak li qal il-Kap tal-OppoΩizzjoni, f’ebda ˙in mawaqa’ fil-baxx fl-g˙aΩla tal-kliemu argumenti, b˙alma g˙amel il-Kap tal-OppoΩizzjoni. Kieku riedseta’, u kellu fejn, iΩda minflokg˙aΩel li jindirizza l-miΩuri kollhatal-ba©it.

IΩda kien hemm mument fid-diskors tal-Kap tal-OppoΩizzjonifejn wera biç-çar li ma jiddisp-jaçih xejn mill-iΩbalji li g˙ameldak ta’ qablu. F’mumentminnhom, biex jikkritika l-inkarigili qeg˙din jing˙ataw xi membriparlamentari, i©©ustifika Ω-Ωiedata’ €500 fil-©img˙a fl-onorarja tal-Kabinett Nazzjonalista! Wa˙damill-ag˙ar deçiΩjonijiet li qattittie˙det fl-istorja tal-politikaMaltija, f’mo˙˙ il-Kap tal-OppoΩizzjoni g˙adha meqjusab˙ala deçiΩ joni tajba!

Din il-gazzetta ssostni li meta l-Partit Laburista kien fl-

OppoΩizzjoni, kien prudenti u©eneruΩ wisq mal-Gvern ta’ dakiΩ-Ωmien. Kien jikkritika l-˙aΩin likien isir, iΩda dejjem qag˙ad passlura. Fil-mument li l-ministri ta’dak iΩ-Ωmien raddew parti minndak li ˙adu minn wara dahar il-polu, dak kien il-mument fejn il-Kabinett kollu kellu jirriΩenja. Makinux ta’ ta˙thom li ˙adu l-flus,iΩda kienu huma. F’dan kollu l-Partit Laburista qag˙ad pass lura.

Meta ˙are© il-kaΩ tas-segretrajupersonali tal-Ministru TonioFenech, kien hemm mhux bissfejn tintalab ir-riΩenja tal-Ministru,iΩda ˙afna aktar. Din il-gazzettatemmen li dan is-segretarju jista’jkun li kien il-˙aruf tas-sagrifiççju.L-ewwel verΩjoni tieg˙u kienet lixxa˙˙am mill-a˙wa Montebellobiex tkun iffinanzjata l-kampanjaelettorali tal-Ministru. Óa©a tal-g˙a©eb kif dakinhar ebda editor-jal bl-IngliΩ ma talab ir-riΩenja ta’Tonio Fenech.

It-tix˙im sar mill-istess a˙waMontebello meta ftit qabel kien

qieg˙ed ikun allegat li dawn˙allsu xog˙lijiet li kienu qeg˙dinisiru fid-dar tal-Ministru g˙axg˙amlilhom xi pjaçir! Imma©inawx’ji©ri kieku Alla ˙ares qatt, kelluji©ri xi ˙a©a simili ta˙t din l-amministrazzjoni.

Min˙abba dumper li maja˙dimx fi proprjetà ta’ kumpanijata’ Ωew© il-Ministru Dalli iridujg˙adduha ©uri kapitali, a˙seb uara kieku kellu jigri xi ˙a©a b˙aldik li smajna dwar Tonio Fenech.

IΩda l-mexxejja Nazzjonalistidejjem kellhom il-˙ila tal-qattusa,li l-˙amrija tuΩa biex tg˙atti dak lit˙alli warajha g˙ax jinten. Jekkmhux ukoll i˙allu Ω-Ωibeltag˙hom wara l-bieb ta’˙addie˙or, kif fil-fatt qeg˙dinjag˙mlu issa. IΩda kif qal tajjeb il-Kap tal-OppoΩizzjoni, il-veritàssaltan, iΩda mhux kif qieg˙edja˙seb hu, g˙ax dalwaqt jisma’b’aktar ‘g˙e©ubijiet’ liwettqu w˙ud minndawk li g˙andu mad-waru!

EDITORJAL kÓ 30|11|2014 13kullhadd.com

ÌURnALISTI Ritianne Agius 2090 1410 ritianne@kullhadd.com u Liam Gauci 2090 1413 liam@kullhadd.com REkLAMI Alan Saliba 2090 1520 sales@kullhadd.com IMPAÌnAR U DISInn Leanne Grech 2090 1411 editorial@kullhadd.com

www.kullhadd.comÇNL, Triq Mile End, IL-Óamrun

DITORJALE JAGÓMLU BÓAL QATTUSA

14 30|11|2014 ITTRIkÓkullhadd.com

Sur Editur,

L-eks-Ministru Nazzjonalistatal-Finanzi Tonio Fenech kwaΩifalla g˙al kollox l-Enemalta,tant li f’Diçembru tal-2012bag˙at g˙all-OppoΩizzjoniLaburista biex fil-Parlamenttappo©©ja mozzjoni biex tkunsalvata din l-azjenda li d-dejntag˙ha la˙aq is-somma rekordta’ €800 miljun ta˙t il-Gverntieg˙u.

Dan huwa l-istess Ministru

Nazzjonalista li g˙abba fuq il-poplu djun kbar, tant li llum il-poplu kull sena qed ikollu jis-sussidja d-djun ma˙luqa mill-Gvern tieg˙u b’€180 miljun fimg˙axijiet.

Mindu sab ru˙u fejn jixraqlilu u lill-Partit Negattiv (PN)fil-bankijiet tal-OppoΩizzjoni,tant qed jag˙mel kritika negat-tiva, distruttiva, b’˙afna argu-menti foloz u mibnija fuq ir-ramel, li qed iwaqqa’ l-©eblafuq saqajh, tant li ˙afna mill-

argumenti mg˙aw©a li qedjo˙ro© bihom qed iduru g˙alfuq il-PN b˙al boomerang.

Waqt programm li TonioFenech ˙a sehem fih fuq l-istazzjon televiΩiv Nazzjonalistanhar l-Erbg˙a 19 ta’ Novembru2014, biex jikkritika lill-GvernLaburista dwar il-pjan ta’ binita’ power station ©dida bil-gassu dwar minn fejn ser i©ib il-finanzi biex jissostanza r-ro˙stal-kontijiet tad-dawl u l-ilmastaqsa: “Tg˙id Gvern Laburistaser jg˙olli l-kontijiet tad-dawl ul-ilma wara l-elezzjoni li ©ejja?’’

Din il-mistoqsija turi çar lig˙alkemm il-PN u l-medjatieg˙u g˙addejjin b’kampanjata’ propaganda ta’ qerq billijg˙awgu l-fatti u ç-çifri, wara l-elezzjoni li ©ejja, skont l-eks-Ministru Nazzjonalista TonioFenech, Malta ser jer©a’ jkollhagvern tal-˙addiema, GvernLaburista.

G˙alhekk hu kollu ta’ xejn lin-Nazzjonalisti jkomplu bil-kampanja qarrieqa u politika-ment diΩonesta tag˙hom kon-tra dak kollu li qed jag˙mel il-Gvern Laburista. G˙ax, skont l-eks-Ministru Nazzjonalista uMembru Parlamentari tal-PN,dan il-partit ser jitlef l-elezzjonili jmiss.

ÇENSU W. MUSCAT,RAÓAL ÌDID

Sur Editur,

Xi pensjonanti qed igergru dwar l-estimi tal-2015 g˙ax qed jg˙idu lima ˙adu xejn min dawk il-miljuni kollha li se jitqassmu lill-poplumill-Gvern. L-aktar li qed isemmu huma dawk l-imberkin 58ç tal-g˙oli tal-˙ajja, ˙a©a li l-Gvern m’g˙andu l-ebda kontroll fuqha peressli hemm sistema mifthiema kif tin˙adem bejn l-imsie˙ba soçjali. Anzi,dan il-Gvern ˙anin se jag˙ti €35 bonus ta’ darba mill-kaxxa ta’ Maltameta ma kienx obbligat li jo˙ro© dawn il-flus, g˙ax xog˙lu g˙amlutajjeb billi stinka biex il-prezzijiet jibqg˙u baxxi matul l-2014.

Se nsemmi xi ftit benefiççji kemm ©odda kif ukoll dawk li jkunudda˙˙lu f’estimi preçedenti, iΩda li xorta l-Ministru tal-Finanzi jibqa’jo˙ro©hom kull sena, u li xi w˙ud forsi jinsewhom: in-noll tal-linjata’ 50c kull ©urnata jew €2.30 fil-©img˙a; sptar u mediçina b’xejn;bonus ta’ Ìunju u Diçembru; bonus ta’ Marzu u Settembru maqsumkull xahar fil-pensjoni; rifuΩjoni tal-VAT fuq vetturi mixtrija fl-2004 uwara; in-noll b’xejn fuq il-vapur ta’ G˙awdex; 25% ro˙s fil-kont tad-dawl u 5% fuq l-ilma; ro˙s fil-petrol, diΩil u gass waqt li l-prezz jibqa’stabbli g˙al tul ta’ Ωmien; l-a©©ustament fil-pensjoni tal-eluf ta’ pen-sjonanti tat-Tarzna u s-servizzi; il-weg˙da tal-Ministru lill-eks˙addiema tal-port li ©ew ingannati mill-Gvern preçedenti. Inkompli!?Dawn mhux kollha sussidji li jin˙ar©u kull sena mill-estimi favur il-pensjonant?

Issa, fis-sena 2015, il-Gvern preΩenti, b’kura©©, g˙ax ta’ qablu kienmo˙˙u biss fil-voti, se jaqbad il-barri minn qrunu billi dawk is-sangisugi li jabbuΩaw mis-servizzi soçjali jinkora©©ihom biex jit˙arr©uf’xi seng˙a, biex ’il quddiem dawn jibdew jifdu xi ˙a©a min dejnhomlura lejn il-pajjiΩ f’bolla u jekk jista’ jkun f’taxxa wkoll. B’hekk, fis-sninfuturi, dawk il-flus iffrankati jkunu jistg˙u jitqassmu b’©ustizzja.

PENSJONANT,BL-EMAIL

Sur Editur,

Ftit ilu qrajt b’interess dwar il-˙sieb li tiΩdied l-afforestazzjoni tal-pajjiΩ. G˙alhekk in˙oss we©g˙a kull meta nara xi si©ra vandaliz-zata.

PereΩempju, dan l-a˙˙ar tqaççtet si©ra li kienet ilha hemmdiçenni mill-bankina barra l-©nien tal-Mall fil-Furjana. Ftit snin ilu wkoll kienet tqaççtet si©ra o˙ra mill-bankina ftit ’lisfel mill-HQ tal-Iscouts. Dawn l-atti vandali ma sarux f’xi postimwarrab iΩda f’postijiet li minnhom jg˙addu ˙afna. Meta sernaqraw li vandali tas-si©ar inqabdu u ng˙ataw il-multa li˙aqqhom?

ÇITTADIN ATTIV,IL-FURJANA

SkONT TONIO FENEch: GVERN LAbuRISTA WARA L-ELEZZJONI LI ÌEJJA

IL-PENSJONANTI

SIÌAR IVVANDALIZZATI

ittri kÓ 30|11|2014 15kullhadd.com

Sur Editur,

Tassew a˙na xxurtjati li ng˙ixu f’pajjiΩ Ωg˙ir u sigur. Fil-mixja/©irjatal-President g˙all-Karità tal-Óadd 23 ta’ Novembru, kienu ˙afna lirajthom jippuΩaw g˙al ritratt mal-President u mal-PM ftit qabel il-©irja. Persuna©©i li huma qrib in-nies. X’differenza minn barra,fejn in-nies jinΩammu tant ’il bog˙od mir-rappreΩentanti tag˙hom.

G˙alija din kienet l-ewwel darba li g˙amilt din il-mixja u ma jid-dispjaçinix, anzi qed in˙ares ’il quddiem b’˙erqa g˙as-sena d-die˙la. Naturalment mhux kul˙add ikun jista’ j˙alli l-impenji u jip-parteçipa, iΩda ammirajt lil tim ta’ tfal sportivi lebsin il-gear li,qabel ma telqu g˙at-ta˙ri©, qag˙du skjerati flimkien mat-trainerstag˙hom quddiem il-binja tal-Kunsill Lokali tal-Imsida biex isellmulill-parteçipanti tal-mixja/©irja tal-President g˙all-Karità. Hekk ukollg˙amlu g˙add ta’ residenti tal-Imsida mill-bibien ta’ darhom. Kienavveniment tassew sabi˙. Ftakart f’wa˙da mill-beatitudnijiet ‘metanag˙tu, a˙na naqilg˙u’, u tassew, g˙ax il-fer˙ kien palpabbli.

JOE FALZON,IL-GÛIRA

Sur Editur,

Issa li waqag˙li ˙afna minn xag˙ri bdejt ng˙arbel ftit iΩed fejnnag˙ti dik ix-xi ˙a©a karità. Mela iΩjed kmieni din is-sena saretkonferenza f’lukanda ewlenija fil-Qawra ta’ g˙aqda tal-karità.G˙aliha kienu mistiedna mani©ers u segretarji tal-ferg˙at ta’ din l-g˙aqda, u t˙allsilhom il-passa©© bl-ajru mill-Kanada, il-Polonja, l-Ingilterra, Spanja, l-Italja u pajjiΩi o˙ra.

Naturalment, dawn il-mistiedna riedu jieklu wkoll, u anke riçe-viment sar g˙all-mistiedna mag˙Ωula biex jiltaqg˙u mal-kbarattal-Kurja. U din il-konferenza saret f’jumejn tal-©img˙a tax-xog˙olbiex dawn l-impjegati mistiedna ma jonqsilhomx mill-franktag˙hom jew mill-˙in mal-familja fi tmiem il-©img˙a. Kif jg˙idu,il-karità tibda mid-dar, u hekk jidher li g˙amlu dawk li humaresponsabbli hawn Malta ta’ din is-solidalità pontifika.

X’g˙adma iebsa da˙al g˙aliha Fran©isku! Qed nikteb dan mhuxg˙ax jiena antiklerikali, iΩda g˙ax nixtieq li l-flus li jing˙atawg˙all-karità ma’ jitnaqqsilhomx ammont mhux Ωg˙ir ta’ spejjeΩmhux neçessarji b˙al dawn, meta jkunu destinati g˙ar-refu©jatitas-Sirja u l-Iraq, jew g˙al dawk fil-bΩonn fl-Afrika, l-Asja u l-Amerika t’Isfel.

ERIN FRED,IL-BALLUTA

il-president u l-pm qrib in-nies

vaganza mill-flustal-karitÀ?

dawk il-€500

Sur Editur,

Ìie Ωvelat fil-Parlament waqtir-risposta tal-Prim Ministrudwar il-Ba©it 2015 li l-ekspar-lamentari Nazzjonalisti lit˙anΩru fl-2008, l-ewwelb’€600 fil-©img˙a u wara bl-assigurazzjoni tal-eks-PrimMinistru li se jirrifondu €500wara l-protesti mill-poplu u l-kitba fuq il-medja, issa sirnanafu li dawn il-parlamentarinodfa g˙adhom midjunin mal-kaxxa ta’ Malta €1,300,000.Tal-mist˙ija. L-Awditur Ìener-

ali g˙andu jie˙u ˙sieb biexdawn ma jkomplux japprof-ittaw ru˙hom bil-poΩizzjoni lig˙andhom.

Dan meta ˙addiem, pensjo-nant jew imprenditur jaqa’lura fil-˙las lill-Gvern, jibdewjin˙ar©u multi, interessi ukawΩi fil-qrati. Allura l-uffiççjutal-Ispeaker ma jistax jibdajnaqqas dawn il-flus mill-ono-rarja ta’ dawk il-parlamentari lig˙adhom fil-Parlament, waqtdawk li huma parlamentaripensjonanti dawn il-flus jit-naqqsu mill-pensjoni Ωejda li

g˙andhom? Ûejda g˙ax jekkmembru parlamentari jkunelett f’Ωew© legiΩlaturi jkunintitolat g˙al pensjoni fuq l-onorarja. Fuq kollox dawng˙andhom ikunu ta’ eΩempjug˙alina ç-çittadini.

Xmun, kura©©, beΩbΩilhomftit widnejnhom lil s˙abek in-nodfa biex i˙allsu dejnhomlura, g˙ax mhux min japprof-itta ru˙u mill-benefiççji soçjalibiss hu ˙alliel!

INÓALLAS IT-TAXXI, IL-ÓAMRUN

16 30|11|2014 TA’ BArrAKÓkullhadd.com

MADWAr

21

rABJA KBIrA

Ir-ra˙al ta’ Ferguson, f’Missouri, ra manifestazzjonijiet kbar ta’rabja hekk kif Grand Jury iddeçidiet li tillibera uffiçjal tal-pulizijali qatel Ωag˙Ωug˙ diΩarmat li kien allegatament wettaq serqa ftittal-minuti qabel. Il-fatt li l-pulizija kien ta’ karna©un çar u l-vittmata’ karna©un skur, ˙oloq rabja f’komunità li di©à kienet ilha tes-perjenza tensjonijiet razzjali kbar.

Din mhix l-ewwel darba li l-Istati Uniti esperjenzat manifestaz-zjonijiet b˙al dawn, però l-pajjiΩ kien ilu ma jara protesti ta’ din l-iskala g˙al diversi snin.

Fil-fatt, il-protesti nxterdu f’diversi bnadi tal-pajjiΩ u wasslug˙all-arrest ta’ madwar 400 persuna akkuΩati b’serq, vandaliΩmuu atti vjolenti waqt il-protesti. It-tensjonijiet bdew jonqsu lejnnofs din il-©img˙a hekk kif il-pajjiΩ kien qieg˙ed i˙ejji ru˙ug˙all-festa ta’ Thanksgiving. Madankollu, huwa mistenni li l-kwistjoni ter©a’ ssir prominenti fil-©ejjieni.

1

AKKUÛAT B’KorrUzzJoNI

L-eks-Prim Ministru PortugiΩ José Sócrates, flimkien ma’ persunio˙ra assoçjati mieg˙u, kienu arrestati ftit tal-jiem ilu b’akkuΩi ta’korruzzjoni u ˙asil ta’ flus. L-awtoritajiet ©udizzjarji ˙adu din id-deçiΩjoni wara li kienu nnutati diversi trasferimenti ta’ flus suspet-tuΩi bejniethom.

Fost dawn it-trasferimenti kien hemm dik ta’ somom kbar kon-tanti bejn Sócrates u x-xufier tieg˙u, meta dan tal-a˙˙ar tela’ mill-Portugall g˙al Pari©i, fejn jg˙ix l-eks-Prim Ministru Soçjalista llumil-©urnata.

G˙adu mhuwiex çar jekk dawn l-atti suspettuΩi kinux bdewdi©à meta Sócrates kien Prim Ministru bejn l-2005 u l-2011.Madankollu, il-Partit Soçjalista, li qieg˙ed fuq l-g˙atba ta’ elez-zjoni ©enerali, xorta qed i˙oss l-impatt ta’ din il-kontroversjahekk kif diversi deputati li kienu jag˙mlu parti mill-Kabinett ta’Sócrates g˙adhom attivi fil-partit.

2

TAJJEB KIF INHU

3

L-Arabja Sawdita rreΩistiet talba minndiversi membri tal-OPEC biex titnaqqasil-produzzjoni taΩ-Ωejt f’laqg˙a li saret fiVjenna din il-©img˙a. Il-livell ta’ pro-duzzjoni attwali, tletin miljun barmilkuljum, flimkien ma’ tkabbirekonomiku internazzjonali fjakk, was-sal biex il-prezz taΩ-Ωejt jinΩel g˙almadwar $70 kull barmil.

B’reazzjoni g˙al dan, il-VeneΩwela ul-Iran kienu qed jittamaw li jaraw il-produzzjoni tonqos hekk kif il-kollasstal-prezz taΩ-Ωejt qieg˙ed iwassal g˙altnaqqis sostanzjali fil-profitti tag˙hom.Madankollu, l-Arabja Sawdija tidher lihija komda bil-prezz attwali u qieg˙dataraha b˙ala opportunità biex te˙lesmill-kompetizzjoni ta’ pajjiΩi b˙all-IstatiUniti li g˙andhom spejjeΩ ta’ produz-zjoni ferm og˙la minn tag˙ha.

TA’ bARRA KÓ 30|11|2014 17kullhadd.com

ID-DINJA POSPOSTA gÓALL-2016

Il-Gvern tat-Tajlandja ˙abbar li l-elezzjoni ©enerali mwieg˙dag˙as-sena d-die˙la se tkun posposta g˙all-2016. L-awtoritajietmilitari, li ˙adu f’idejhom it-tmexxija permezz ta’ kolp ta’ stat ftittax-xhur ilu, waslu g˙al din id-deçiΩjoni hekk kif sostnew li l-alleati tal-familja Shinawatra g˙adhom b’sa˙˙ithom wisq.

Ix-Shinawatra kienu tant influwenti fil-˙ajja politika tat-Tajlandjali rnexxielhom jele©©u Ωew© prim ministri mill-familja tag˙homf’temp ta’ ˙mistax-il sena. Madankollu, it-tmexxija ta’ YingluckShinawatra ©iet fi tmiemha b’mod prematur meta akkuΩi persis-tenti ta’ korruzzjoni instigaw diversi ©img˙at ta’ protesti u konflit-ti çivili li wasslu g˙all-intervent tal-armata, li re©g˙et ©abet l-ordni fil-pajjiΩ.

Minkejja li rritornat il-paçi fit-Tajlandja, diversi kritiçi tal-mexxej-ja militari akkuΩaw lill-Gvern militari b’uΩu ta’ forza aççessivabiex tag˙laq ˙alq l-oppoΩituri, anke dawk paçifiçi.

6

3

4

5

6

JIRREÛISTu L-AWSTERITÀ

Fil-Greçja se˙˙ew protesti kbar nhar il-Óamis hekk kif eluf ta’çittadini abbandunaw il-postijiet tax-xog˙ol biex jesprimu l-oppoΩizzjoni tag˙hom g˙all-miΩuri ta’ awsterità tal-Gvern.Minkejja li l-poplu Grieg ilu madwar sitt snin fil-mira ta’ dan it-tip ta’ miΩuri, l-ekonomija tal-pajjiΩ qieg˙da ’l bog˙od milli ti©ifuq saqajha u g˙adha tiddependi fuq il-bailouts tal-komunitàinternazzjonali.

Wara diversi xhur, li fihom il-Griegi qag˙du lura milli jip-protestaw, ir-rabja tag˙hom re©g˙et telg˙et fil-wiçç meta del-egazzjoni ta’ pajjiΩhom kienet iffaççjata b’talba g˙al miΩuri©odda ta’ awsterità mill-Unjoni Ewropea u l-Fond MonetarjuInterazzjonali.

IΩ-Ωew© na˙at ma qablux fuq il-forma li se jie˙du dawn il-miΩuri hekk kif il-proposti tal-UE u l-IMF kienet se jwasslug˙at-telf ta’ eluf kbar ta’ postijiet tax-xog˙ol, flimkien ma’tnaqqis ie˙or fis-servizzi soçjali.

5

ELEZZJONI STORIKA

4

In-Namibja sar l-ewwel pajjiΩ Afrikan lifih ©iet organizzata elezzjoni ©eneralipermezz ta’ votazzjoni elettronika.B’hekk, in-Namibjani kellhom l-opportu-nità li jag˙Ωlu lil min jivvutaw fuq kom-pjuters li kienu installati fil-postijiet tal-vot imxerrdin madwar il-pajjiΩ.

Kif kien mistenni, ir-rebbie˙ tal-votpresidenzjali kien Hage Geingob, li servab˙ala l-Prim Ministru tan-Namibja g˙aldiversi snin. Geingob, flimkien mal-partittieg˙u SWAPO, kien element çentrali fil-©lieda tal-pajjiΩ biex jikseb l-indipenden-za mill-Afrika Çentrali.

In-Namibja tgawdi minn stabbiltà politi-ka sostanzjali kkumparata ma’ bostapajjiΩi Afrikani. Madankollu, Geingobg˙andu sfidi kbar matul il-mandat tieg˙u,hekk kif l-epidemiji tal-malarja u l-HIVg˙adhom prevalenti fil-pajjiΩ.

18 30|11|2014 mILL-ISTORjAkÓkullhadd.com

IS-SULDAT DOROTHYKITBA TA’MARY CHETCUTI

Riedet tesperjenza l-gwerra,riedet tkun taf x’ji©ifieri tg˙ixjum wara jum fit-trunçieri fostis-suldati waqt l-attakki tal-g˙adu. Riedet tkun fil-qalbatal-azzjoni biex t˙oss l-anzjetà,il-biΩg˙at, il-kes˙a, is-s˙ana,il-mewt madwarha. Ûew©soluzzjonijiet biss kien hemmskont il-©urnalista Ωag˙Ωug˙a,Dorothy Lawrence, biex tkuntista’ tag˙mel din l-esperjenzastraordinarja – jew timpjegaru˙ha ma’ ©urnal IngliΩ b˙alakorrispondenta tal-gwerra, jewtid˙ol suldat. Fl-1914, iΩ-Ωew©g˙aΩliet li po©©iet quddiemhaDorothy kienu t-tnejn impos-sibbli, anzi ineΩistenti g˙alpersuna tas-sess femminili.

Mal-bidu tal-Gwerra l-Kbira,Dorothy Lawrence, tfajla ta’ 18-il sena minn Hendon,Middlesex, l i kienet di©àtgawdi ftit popolarità bl-artiklili kienet tikteb u tippubblikafuq il-gazzetta The Times,kienet to˙lom li taqsam il-Kanal IngliΩ u tmur b˙ala kor-rispondenta tal-gwerra fuq il-front tal-©lied fi Franza, biexdak li tikteb fuqu tkun qabelratu b’g˙ajnejha u messitub’idejha.

Kitbet lil ˙afna edituri tal-©urnali ta’ Fleet Streetf’Londra, bit-tama li xi ˙addminnhom jimpjegaha, imma˙ar©et iddiΩappuntata ˙afnab’rifjut wie˙ed wara l-ie˙or.Fl-1915 ˙adet id-deçiΩjoni litaqbad u tmur minn jeddhalejn Franza sabiex toffri s-servizz tag˙ha b˙ala impjegataçivili mad-Dipartiment tal-G˙ajnuna Volontarja,madankollu re©g˙et ©ietirrifjutata. Webbset rasha uppruvat tid˙ol fiΩ-Ωona tal-gwerra viçin Senlis b˙ala©urnalista freelance u ©ietarrestata mill-pulizija FrançiΩaΩew© mili biss ’ i l bog˙odminn fejn kien qed isir i l-©lied. Il-pulizija ordnatilhabiex iddabbar rasha ’l hemm ufi triqtha lura lejn Pari©i kellhasa˙ansitra tg˙addi lejl f’gab-bana Ωg˙ira fil-foresta.

Dorothy Lawrence maqatg˙etx qalbha u, la kienirnexxiela tasal Franza, seta’jirnexxilha twettaq il-˙olmatag˙ha. Ikkonkludiet li l-unikumod li bih setg˙et tikteb l-istorja sensazzjonali li xtaqet,kien li tibdel id-dehra u l-identità tag˙ha. Minn kafetter-ija Pari©ina g˙amlet ˙biberijama’ Ωew© suldati IngliΩi upperswadiethom jakkwistawl-ha bil-mo˙bi uniformi tal-armata Brittanika. Kif kellhauniformi kompluta f’idejha,Dorothy g˙addiet g˙at-tienifaΩi tal-pjan tag˙ha billi ˙ietetkurpett ikkuttunat biex tilbsuta˙t l-uniformi ˙alli jimlielha ujkabbrilha aktar spallejha fil-waqt li ja˙bilha l-forma fem-minili tag˙ha.

Sadanittant ikkonvinçietΩew© pulizija militari SkoççiΩi,l i kienu g˙amlu ˙biebmag˙ha wkoll, biexjaqtg˙ulha fi stil qasir u mili-tari x-xag˙ar twil u sabi˙tag˙ha. Skurat i l-©ilda ta’wiççha, g˙onqha u jdejhab’diΩinfettant mag˙mul mill-permanganat u qaxxretwiççha b’mus tal-le˙ja biexittella’ raxx ta’ ponot irqaq

b˙al ta’ ©uvintur Ωg˙ar lijkunu g˙adhom kemm bdewikabbru l-le˙ja.

Dorothy qalet l i l l-˙biebtag˙ha s-suldati biex jg˙all-muha d-drill militari wkoll.Akkwistat dokumenti tal-iden-tità foloz bl-isem ta’ DennisSmith, suldat komuni mal-Ewwel Battaljun tar-Ri©mentta’ Leicestershire. It-trasfor-mazzjoni kienet kompluta uDorothy Lawrence setg˙et tit-laq g˙al g˙onq it-triq lejn il-front tal-gwerra. Ivja©©at bir-rota tag˙ha, mg˙ottija b’kowtkbir u twil biex ja˙bilha per-sunitha kollha sakemm wasletfuq il-front tas-Somme, in-na˙a tat-truppi Brittaniçi. Fitriqtha lejn il-belt ta’ Albertiltaqg˙et ma’ minatur IngliΩ,Thomas Dunn, li kien qieg˙edFranza mal-Brit ishExpeditionary Force (BEF).Xog˙lu kien fit-t˙affir ta’trunçieri li kienu qed jintuΩawg˙all-©lied. Forsi g˙ax affaxxi-natu l-istorja ta’ Dorothy uforsi g˙ax ˙assu li g˙andub’xi mod jipprote©i lil din it-tfajla Ωag˙Ωug˙a u vulnerabbli,Dunn offra li jg˙inha. Sabilhamezz kif tinΩel fit-trunçieri utg˙in fit-t˙affir.

Wara, fil-bijografija tag˙ha,Dorothy Lawrence semmiet lihi ˙admet ukoll mal-51stDivision Royal Engineers,esperti fit-tqeg˙id tal-miniesplussivi, l i kienu qedjitpo©©ew inqas minn erba’mitt metru bog˙od mill-fronttal-©lied, liema stqarrija ©ietimgiddba minn Sir WalterKirke tas-Servizz Sigriet tal-BEF. Thomas Dunn ˙a ˙siebukoll li jsibilha fejn torqodg˙al billejl peress li Ωgur masetg˙etx torqod fl-istess postma’ dawk is-suldati kollha.G˙alhekk, filg˙axija kienetter©a’ taqbad ir-rota tag˙ha utid˙ol fil-foresta ta’ Senlis fejnkien hemm g˙arix çkejkenbiex torqod. Ìejja u sejra bejn

it-trunçieri u l-mo˙ba tag˙hafil-foresta, it-tbatija tax-xog˙oliebes fit-tajn u n-nuqqas ta’ikel u rqad bdew jag˙mlutag˙hom fuq sa˙˙et Dorothy.Wara g˙axart ijiem f’din is-sit-wazzjoni qabadha rewmatiΩ-mu u bdew jag˙tuha l-˙ass˙aΩinijiet. Qabditha biΩa’ lisa˙˙itha setg˙et tmur g˙all-ag˙ar u kien g˙alhekk liDorothy ddeçidiet l i tmurquddiem il-kmandant tad-diviΩjoni u tg˙idlu min vera-ment kienet u x’g˙amlet.

Kif sema’ l-istqarrija kollhatag˙ha, il-kmandant ordna liDorothy titqieg˙ed ta˙t arrestb’mod immedjat. Ittie˙det fil-Kwartieri Ìenerali tal-BritishExpeditionary Force, fejn ©ietiddikjarata b˙ala pri©unieratal-gwerra u, konsegwenza ta’hekk, beda l-interrogatorjutag˙ha fuq suspett ta’ spju-na©©. L-istorja tag˙ha ma ©ietxemmnuta u tt ie˙det lejnCalais; din id-darba fi l-Kwartieri Ìenerali tat-TieletArmata Brittanika, fejn re©g˙et©iet interrogata minn sitt©enerali u xi g˙oxrin uffiçjalie˙or, biex forsi xi ˙addminnhom jaqbadha f’gidba.

Dorothy baqg˙et tag˙ti l-ist-ess storja anke meta beda jsir-ilha kontroeΩami wara l-ie˙or.Hi fl-ebda ˙in ma kixfet lis-suldati ˙bieb tag˙ha li kienug˙enuha f’din l-avventura. L-uffiçjali tat-Tielet Armatakkonkludew li Dorothy kienetwa˙da minn Ωew© affarijiet:jew spija tal-g˙adu, l iLawrence ça˙det bis-sa˙˙akollha, jew camp follower(terminu militari ta’ dak iΩ-Ωmien g˙al prostituta tat-trup-pi), li Dorothy lanqas bisskienet taf xi jfisser.

Dorothy Lawrence baqg˙ettinΩamm mag˙luqa f’kunventtas-sorijiet tal-Bon Pastur fir-ra˙al ta’ Saint-Omer, ftit ’ilbog˙od minn Calais, sakemml-IngliΩi j iddeçiedu x’se

jag˙mlu biha. Fil-kunventre©g˙et ©iet interrogata biex l-Armata Brittanika tikkonfermal-istorja tag˙ha. L-avventuratag˙ha kienet qed to˙loqimbarazzament kbir g˙all-ist-ess armata. Li daqsxejn ta’xbejba kien irnexxielha timmi-na s-sigurtà u l-integrità tal-Armata Brittanika kienet xi˙a©a gravi u umiljanti g˙all-a˙˙ar. L-armata beΩg˙et li l-istorja tag˙ha tinfirex u ssirmag˙rufa bil-konsegwenza lijkun hemm nisa o˙rajn lijit˙ajru jag˙mlu b˙alha.

G˙aldaqstant, DorothyLawrence ©iet im©ieg˙la ta˙lefu sa˙ansitra kellha tiffirmaaffidavit fejn tistqarr li qatt ufl-ebda ˙in ma titkellem jewtikteb fuq dak li g˙amlet.Intbag˙tet lura lejn l-Ingilterrau l-ewwel darba li ppruvattibg˙at artiklu fuq l-esperjenzatag˙ha fi Franza lil ©urnalf ’Londra, ©iet imwissi jaimmedjatament mill-Uffiççjutal-Gwerra biex tirtira l-artiklu.Fl-1919, ftit wara li spiççat il-gwerra, Dorothy Lawrence kit-bet ktieb u semmietu SapperDorothy Lawrence: The OnlyEnglish Woman Soldier. Il-ktieb tag˙ha ©ie ççensurat bil-qawwa mill-Uffiççju tal-Gwerra u g˙alkemm g˙amelftit tal-˙oss meta ©ie ppubb-likat, xorta wa˙da ma la˙aqxis-suççess li Dorothy kienetto˙lom li jkollu.

Sadanittant, DorothyLawrence bdiet titlef ukoll il-ftit kredibbiltà ©urnalistika likien fadlilha u bdiet tg˙ix fil-faqar. Sal-1925 l-im©iba eççen-trika tag˙ha bdiet sejra g˙all-ag˙ar u ©ibdet fuqha l-atten-zjoni tal-awtoritajiet ikkonçer-nati. Hija stqarret ma’ tabib lidan kien kollu ˙tija ta’ abbuΩsesswali li hi kienet sofriet fl-adoloxxenza tag˙ha metakienet ta˙t it-tutela ta’Gwardjan tal-KnisjaAnglikana; peress li Dorothy

qatt ma kellha x-xorti li jkoll-ha familja tag˙ha u kieneting˙atat g˙all-adozzjoni f’etàΩg˙ira. Kif kien ji©ri spiss dakiΩ-Ωmien, Dorothy ma ©ietxemmnuta u tpo©©iet g˙all-osservazzjoni fi sptar mnejn©iet iddikjarata b˙ala persunamentalment instabbli u,f’Marzu tal-1925, idda˙˙let fil-London County MentalHospital. Wara xi Ωmiening˙alqet fi l-Colney HatchLunatic Asylum fit-tramuntanata’ Londra fejn baqg˙ettinΩamm sal-mewt tag˙ha fl-1964.

L-istorja tal-avventurainkredibbli ta’ DorothyLawrence baqg˙et fid-dlamsakemm, fl-2003, RichardBennet, in-neputi ta’ wie˙edmis-suldati li kienu g˙enuha fiFranza, sab noti fuqhaf’dossier fil-MuΩew tar-RoyalEngineers ta’ Chatham f’Kent.Fuq dawn in-noti l-istorikuRaphael Stipic intensifika r-riçerki tieg˙u sakemm sabittra miktuba minn ˙add ˙liefSir Walter Kirke tas-ServizziSigrieti , dwar DorothyLawrence.

Eventwalment, storiku ie˙or,Simon Jones, irnexxielu jsibkopja tal-ktieb bijografiku likienet kitbet Dorothy. Joneskompla j i©bor materjalsakemm kellu biΩΩejjed doku-mentazzjoni biex kiteb bijo-grafija fuqha. Fost ir-riçerka lirnexxielu ji©bor Simon Jones,sab materjal li kien jindikabiç-çar li l-allegat abbuΩ sess-wali li Dorothy kienet qalet li©arrbet ma kienx sempliçi-ment frott tal-fantasija tag˙ha,iktar u iktar meta l-kartimediçi tag˙ha kienu ©ewarkivjati u mhux aççessibblig˙all-pubbliku ©enerali.

L-avventura tas-suldatDorothy Lawrence llumtag˙mel parti minn esibizzjonifil-MuΩew Imperjali tal-Gwerraf’Londra dwar nisa fil-gwerra.

Lawrence ta˙bi s-sess tag˙habl-uniformi ta’ suldat

Lawrence b’ilbies tipiku g˙an-nisa ta’ dak iΩ-Ωmien

PERSONALITÀ KÓ 30|11|2014 19kullhadd.com

www.ramonaportelli.com

ramonaportelli@hotmail.com

RAMONA PORTELLItintervista lil CLAUDIO CASSAR

Xi jiem ilu çempilli ˙abib tieg˙i, fejn issu©©erili intervista ma’ ˙abib tieg˙u li dan l-a˙˙ar semg˙etMalta kollha bih. Fil-fatt, dan il-Malti sar iç-champion tad-dinja tal-blackball, mag˙ruf a˙jar b˙ala 8-ball. Qed nirreferi g˙al Claudio Cassar.

B’hekk ftehemt ma’ Claudio, u nista’ ng˙id li kien grat ˙afna lejja g˙all-prominenza li kont sernag˙tih. Jista’ jkun li qabel dan l-isport ma tantx kien jing˙ata importanza, iΩda llum il-©urnatakul˙add sema’ bih bis-sa˙˙a tas-suççess li rnexxielu jikseb g˙alih u g˙al Malta.

IL-MALTI LI SAR CHAMPION TAD-DINJATAL-BLACKBALL (8-BALL)

Claudio huwa ÓamruniΩ u g˙andudisg˙a u g˙oxrin sena, g˙arus ug˙andu tifel ta’ tliet snin. Ja˙demma’ kumpanija privata u jiddeskrivililu nnifsu b˙ala persuna li j˙obbida˙˙ak li l ˙addie˙or u ferrie˙i.Jikkunsidra lilu nnifsu b˙ala persunanervuΩa, iΩda mhux waqt xi log˙ba.

Ta’ min jg˙id li Claudio kien ilujilg˙ab blackball g˙al dawn l-a˙˙art l ie t xhur biss g˙ax qabel kienjilg˙ab log˙ba o˙ra. F’Novembru lig˙adda huwa sar iç-champion tad-dinja fl-istess log˙ba. Xempju biex˙add qatt ma jaqta’ qalbu, jew jg˙idli ma jistax ikun. Il-kompetizzjoni lireba˙ saret f’Perth, l-Iskozja. Hekkkif reba˙ din i l -kompet izz joni ,Claudio akkwista £2,000, imma, kifqal hu stess, g˙alih l-aqwa unur makinux il-flus, iΩda li reba˙ triq ©didau opportunitajiet ©odda.

I˙ossu onorat b’˙afna opportuni-tajiet g˙all-futur

Mitlub jg˙idli kif i˙ossu issa li kisebdan l -unur mondjal i , Claudiowe©ibni: “In˙ossni onorat bil-kbir.Issa qed in˙ares ’il quddiem g˙axg˙andi ˙afna opportunitajiet quddie-mi.” Ikkonfermal i l i g˙andu si t ttours li huma IPAs. “Dawn ikunutours madwar l-Ewropa kollha, unkun fost i l-plejers professjonalib˙alma di©à lg˙abt mag˙hom, immaxorta l-ikbar unur tieg˙i huwa lirba˙tha jiena l-World Champion.”

Fil-finali tal-kompetizzjoni dinjija,l i nt lag˙bet f ’Per th, f l - Iskozja ,Claudio reba˙ lil Paul Bennett tal-Afrika t’Isfel, bl-iskor ta’ 8-7. Hawnwasallu s-suççess tieg˙u li po©©a lilMalta fl-og˙la grad f’dan l-isport.Mitlub jikkumenta dwar dawn il-fattipoΩittivi, Claudio qal: “Ninsab ono-rat li nilg˙ab g˙al Malta u li tirba˙dawn l-unuri hija xi ˙a©a kbira g˙axb’hekk issa po©©ejt lil Malta minn ta’quddiem. Barra minn hekk, s˙abi lijilag˙bu jag˙mlu aktar kura©© g˙ali-hom infushom ukoll.”

Kont naf ukoll li meta Claudio u l-kontin©ent Malti waslu lura Maltawara s-suççess li kiseb, sab ruxxma-ta Maltin jilqg˙uh l-ajruport. B’hekk˙adt il-kummenti tieg˙u fuq x’˙assdak il-˙in meta ra xena b˙al dikquddiemu. “Óa©a sabi˙a l i taradawk in-nies j i lqg˙uk, u na˙sebkien ˙aqqni g˙ax ma tantx ikollnaopportunitaj iet b˙al din ir-reb˙apresti©©juΩa kemm g˙alija kif ukollg˙al Malta. Nirringrazzja lill- Maltinkollha tas-sapport kbir.”

Óafna konxji mill-fatt li l-isportsnormalment jg˙in l i l l -bniedemi˙ossu fiΩikament a˙jar. Jista’ jkun lixi w˙ud i˙arsu lejn il-log˙ba tal-8-bal l b˙ala sport r i lassant i . Peròmhux wisq g˙ax, fi kliem Claudiostess, g˙alkemm ma jinkludix ©iri,

fih aktar stress g˙ax irid ila˙˙aqmax-xog˙ol u mal-familja u mal-bil-liard li jsibha iebsa ˙afna. “Nappellalill-Maltin u G˙awdxin biex jag˙tuaktar importanza lil din il-log˙bag˙ax il-plejers u l-kumitat jag˙mlusena s˙i˙a sagrifiççji ma jiqfux.”

Claudio Ωied jg˙id li, b˙alma xinies huma di©à konxji, ma tkunxvaganza meta js iefer barra minnMalta g˙al xi log˙ob. “Importanti lil-g˙ajnuna finanzjarja tkun hemm,g˙ax biex il-federazzjoni Malta8Ballitella’ kontin©ent s˙i˙ ta’ plejersMaltin, ikollha bΩonn ˙afna flus,allura nappella biex jg˙inuna mill-qalb.”

Jixtieq li jkollu aktar ˙in g˙alta˙ri© professjonali

Ma’ Claudio ddiskutejt il-˙in li jqat-ta’ j i t trenja u jipprattika. Qalli l imeta jkollu l-˙in jipprova jittrenjabejn tlieta u erba’ sig˙at kuljum,imma bejn xog˙ol u fami l ja , l ig˙alih ji©u l-ewwel u qabel kollox,mhux dejjem ikun possibbli. “Issa˙ar©et skema ta’ 20/20 li ta˙demg˙oxrin sieg˙a u jg˙inuk l-awtorita-jiet u min jimpjegak, jekk dejjemikunu jistg˙u. Din kieku tiswa ˙afnag˙alija u lil kull plejer Malti ie˙orbiex isir professjonali ’l quddiem.Hekk dej jem xtaqt, u m’g˙andix

qalbi maqtug˙a b˙alma dej jemkont,” kompla jg˙idli.

Rigward x’g˙andu ppjanat f’din il-kategorija ta’ sports, Claudio sostnali bdew rankings fil-Club Juventus,Fleur de Lys, fejn jintlag˙bu log˙obtal-Malta8BallFederation li g˙alihomjg˙addu seba’ plejers u jmorru g˙all-European Cup f i Br idl ington, l -Ingi l terra . “G˙andna wkol lChristmas Cup ta’ timijiet, u warajitkompla league premier, first usecond. B˙ala pjanijiet personali l-ewwel tour ser ikun f ’ Jannarf’Sheffield, l-Ingilterra. Wara serikolli ˙ames tours o˙ra li ser isiru l-Iskozja u Wales, u jista’ jkun li jsirjew Franza jew l-Irlanda wkoll, u l-Ingilterra, ovvjament.”

F l -a˙˙ar net t Claudio ˙al lamessa©© l i l l -qarrej ja tal-gazzettaKullÓadd sabiex j ibdew jemmnuf’dan l-isport tal-pool. “Mhux wara lin©ibu unur kbir biss kul˙addjg˙idlek prosi t . Important i l inag˙mlu kura©© ilkoll qabel immor-ru, g˙ax min isiefer sabiex jilg˙abhija xi ˙a©a ta’ dmir. Nirringrazzjalil kull min jie˙u interess. Viva Maltau l -Mal t in u kbur i l i j ien Mal t ib˙alma dejjem kont. Importanti li l-Gvern, awtor i ta j ie t u kumpani j ijg˙inuna g˙ax veru trid flus kbarbiex tasal fejn tixtieq. Bis-sa˙˙atag˙hom nistg˙u nwettqu xewqat lidejjem kellha Malta. Hija x-xewqata’ kul l sport iv Malt i , anke g˙alpa j j iΩna, l i n ibqg˙u nsemmg˙ule˙inna g˙ax, g˙alkemm a˙na gΩiraΩg˙ira, xorta kapaçi n˙abbtuha ma’nies u pajjiΩi o˙ra. Nirringrazzja lill-kumitat kol lu ta l -Malta8BallFederation u lill-presidentu l-mani©ers tag˙na,” temm jg˙idClaudio.

20 30|11|2014 KÓkullhadd.com KALEjDosKopjU

KALEJDOSKOPJU: FATTI MIÌBURA MINN CHARLES B. SPITERI

ÌRAW BÓAL-LUmTWELID

1667: Jonathan Swift: awtur Brittaniku li miet fl-1745. Fost il-kit-biet tieg˙u: Gulliver’s Travels fl-1726.

1810: Oliver Fisher Winchester, produttur tal-armi tan-nar, li fl-1866 Ωviluppa r-rifle Winchester, li ˙adet kunjomu. Miet fl-1880.

1819: Cyrus West Field, finanzier Amerikan li qieg˙ed l-ewwelcable tat-telegrafu transatlantiku fl-1858. Falliet wara xahar biss.Re©a’ falla fit-tieni attentat, fl-1865 u sena wara, fl-1866 wettaqb’suççess ix-xewqa tieg˙u. Miet fl-1892.

1835: Mark Twain jew a˙jar Samuel Langhorne Clemens, awturAmerikan u li ˙oloq il-karattri ta’ Hucklberry Finn u TomSawyer. Miet fl-1910.

1874: Sir Winston Leonard Spencer Churchill, statista Brittanikuli miet fl-1965. Kien hu li ˙are© bl-espressjoni ‘Iron Curtain’ fl-1946.

1923: Efrem Zimbalist Jr. Attur Amerikan. Fuq it-televiΩjonirajnieh f’77 Sunset Strip (fil-parti ta’ Stuart Bailey) u The FBI(b˙ala Lewis Erskine).

IMWIET

1896: Henry Engelhard Steinway: produttur tal-pjanijiet Ìer-maniΩi u fundatur ta’ Steinway and Sons fl-1853. Twieled fl-1797.

1900: Oscar Wilde: awtur IrlandiΩ imwieled fl-Ingilterra. Bejn l-1895-97 kien il-˙abs fuq omosesswalità. L-a˙˙ar kelmiet likiteb kienu: “Jew jitne˙˙a dak il-wallpaper, jew nitlaq jien.” Il-kotba tieg˙u: The Picture of Dorian Gray (1891), TheImportance of Being Earnest (1895) u The Ballad of ReadingGaol, 1898, fejn jiddeskrivi l-esperjenza tieg˙u fil-˙abs.

1901: Edward John Eyre, imwieled fl-1815, Gvernatur KolonjaliBrittaniku u esploratur. Bejn l-1854 u l-1860 kien Gvernatur ta’St Vincent; 1860-62 ta’ Antigua u 1864-66 tal-Ìamajka. LakeEyre fin-na˙a t’isfel tal-Awstralja, issemmiet g˙alih.

1922: James Robert Mann. Politiku Amerikan imwieled fl-1856.Hu pprojbixxa t-trasportazzjoni tan-nisa minn post g˙all-ie˙or,g˙al skopijiet immorali.

ÌRAJJIET

1924: L-RCA turi kif ikunu trasmessi ritratti ming˙ajr l-uΩu tal-filbejn Londra u New York.

1954: L-unika meteorita li qatt we©©g˙et persuna. Is-SinjuraAnn Hodges intlaqtet minn wa˙da f’Alabama.

1988: L-ikbar merger s’issa. RJR Nabisco tinbieg˙ g˙al $25biljun.

Efrem Zimbalist Jr.

Ann Hodges

KoNT TAf?

Biex il-mo˙˙ isir jaf li l-istonku hu mimli, iridu jg˙addu bejn wie˙ed u ie˙or 20 minuta.

mILL-IsTATIsTIKA mALTIjAI t - tur is t i l i Ωaru Maltab’vaganza f’Lulju li g˙addaammontaw g˙al 169,984,waqt li 9,388 ©ew g˙al skopi-jiet ta’ negozju. It-turisti li©ew minn Stati Membri tal-Unjoni Ewropea Ωdiedu bi11.3%, biex la˙˙qu total ta’162,180.

L-ikbar proporzjon tat-turistili ©ew fostna kienu ta’ bejnil-25 u l-44 sena.

In-numru ta’ ljieli mg˙oddi-

ja f’Malta niΩlu b’0.7% metamqabblin ma’ Lulju tas-sena lig˙addiet , u la˙˙qu g˙al1,737,304 ljieli. Dawn it-turistiqattg˙u l-aktar iljieli f’akko-modazzjoni kollettiva.

L-Uffiççju Nazzjonali tal-Istatistika jikkonferma li l-infiq totali tat-turisti f’Maltala˙˙aq madwar €202.7miljun, jew Ωieda ta’ 3.2% fuql- is tess xahar is-sena ta ’qabel.

It-turisti kollha li Ωaru pajjiΩ-na fl-ewwel seba’ xhur ta’ dinis-sena la˙˙qu g˙al 931,378,Ωieda ta’ 8.9% fuq l-istess per-jodu s-sena l-o˙ra. B’kollox,it-turisti kollha Ωiedu l-iljieli lig˙addew fostna b’5.1%, l ila˙˙qu s-seba’ miljun lejl.

L-infiq totali mit-turisti fil-perjodu msemmi kien stmat lila˙˙aq €793.1 miljun; 7.1%aktar minn dak re©istrat fl-ist-ess perjodu fl-2012.

KLIEB TA’ LEWN AÓDAR ÇAR

Spanjola li tkabbar il-kliebbaqg˙et ixxukkjata meta tnejnmill-klieb li twildulha kellhomlewn ta’ a˙dar çar.

Aido Vallelado, ta’ 27 senaqalet li ma setg˙etx temmendak li rat. IΩ-Ωew©t iklieb kienubla wisq sa˙˙a ˙dejn il-botonl-ie˙or. Kelb minnhom ta’ lewna˙dar, li kien mara, mietet ftitwara li twieldet – iΩda l-ie˙or,ra©el, g˙adu ˙aj, g˙alkemmmhux wisq fuq tieg˙u.

Vallelado ˙asbet li dawn iΩ-Ωew©t iklieb t˙amm©u b’xi

mod u g˙alhekk ippruvattnaddafhom, iΩda l-kulur mariedx jer˙i. G˙alhekk irrealiz-zat li kien il-lewn ta’ sufhom.

Hi u missierha, li jkabbruklieb tal-kaçça f’Laguna deDuero, bdew jirreferu g˙aldawn il-klieb b˙ala Hulk,g˙alkemm qatt ma setg˙ujirrabjawhom. Issa li l-kelbamietet, baqa’ l-kelb, li minnΩmien twelidu beda jitlef il-kulur li twieled bih.

Il-veterinarju Daniel Valverde,qed jistudja l-kawΩa tal-mewt

tal-kelba u l-kulur mhux soltu,li twieldu bih. Hu qal li qattma kien hemm twelid b˙aldan fi Spanja. Qed jag˙mel it-testijiet virolo©içi ubatterjolo©içi biex jipprova jsibtwe©iba.

Madankollu qed jing˙ad li Ω-Ωew©t iklieb Spanjoli mhumiexl-ewwel klieb li ©ew rappurtatib’kulur ˙adrani.

Fl-2012, kien rappurtat litwieled kelb tar-razza Labradorfi Clayon-le-Moors,f’Lancashire.

KUN AF KÓ 30|11|2014 21kullhadd.com

KURÛITAJIET MINN HAWN U MINN HEMMKITBA TA’SAVIOUR MAMO

Wara li g˙addew sentejn ta’˙idma kontinwa minn dan it-tanker, kienet ta’ rutina li jsirservizz ta’ manutenzjonimin˙abba l-assigurazzjoni.G˙all-˙abta ta’ nofsSettembru 1969, l-AngelGabriel salpa minn Venezjalejn it-Tarzna ta’ Malta. Fitrieqtu t-tanker naddaf it-tankijiet biex ikun jista jid˙olfil-baçir ming˙ajr ebda perik-lu. Meta wasal fl-ib˙ra Maltin,il-vapur sor©a ˙dejn iΩ-Ωubrun, xi mil u nofs ’il barramil-Port il-Kbir, quddiem ix-Xg˙ajra ta’ ÓaΩ-Ûabbar, jisten-na l-permess biex jid˙ol it-Tarzna.

Grigalata

Settembru huwa xahar li matorbotx fuqu g˙ax malajr tin-qala’ xi maltempata ta’ qabelix-xitwa. Fil-fatt hekk ©ara.Bla ma ˙adt ma kien jistenna,fit-23 ta’ Settembru 1969,qamet grigalata kbira li dametsejra ˙amest ijiem. Irwiefenkbar kien ˙akmu l-GΩejjerMaltin fejn ikka©unaw ˙afna˙sarat fl-opri tal-ba˙ar, speç-jalment f’San Pawl il-Ba˙ar,Marsamxett u Wied il-G˙ajn.Il-mew© kbir kines kulma sabquddiemu. Óafna dg˙ajjesinqerdu u g˙erqu, o˙rajntkissru bil-mew©, u numrukonsiderevoli n©arru fuq il-blat. L-ikbar sfortuna missetlit-tanker Angel Gabriel.

Kien di©à beda jsir xixog˙ol ta’ preparamenti fuqdan il-vapur qabel ma jid˙olFit-Tarzna u parti j iet mil-

apparat mekkaniku tal-magnaprinçipali kien izΩarma. Metaqam il-ba˙ar, il-vapur sab dif-fikultà biex jikkumbatti dak il-mew© min˙abba li ma setaxjer©a’ j˙addem il-magna biexisalpa ’l barra mil-kosta. L-unika speranza kienet lijΩomm bl-ankra. Bil-ba˙arforza iktar minn tmienja, il-vapur qata’ l-ankra u ntelaqg˙ar-ri˙u. G˙alxejn kienu t-tentattivi biex tintefa’ ankrao˙ra g˙ax il-ba˙ar kienqawwi ˙afna. Ftit ftit bedajin©arr mal-kurrent sakemm˙abat mal-ponta tas-Siberja,Wied il-G˙ajn, mag˙rufawkoll b˙ala l-Ponta tal-GΩirata’ San Tumas u inkalja.

Salvata©©

Mal-˙abta saret spluΩjoni fil-kamra tal-magna u ˙a n-nar.

Dan intefa ftit wara min˙abbal-ammonti kbar ta’ i lma libeda die˙el mit-tiçrita li soframal-blat l-istess vapur.Konsegwenza li l-vapur stra˙minn nofsu fuq il-blat , daninqasam fi tnejn. Kien qampandimonju s˙i˙ abbord g˙axkul˙add ˙aseb li se jeg˙req.Bil-paniku wie˙ed mil-ba˙rin,li kellhu biss 18-il sena, qabeΩil-ba˙ar u g˙ereq. Il-˙amsin l-o˙ra, inkluΩ il-mara tal-kap-tan, kienu ©ew salvati. Il-˙idma ta’ salvata©© saret billitwaddab ˙abel minn fuq il-vapur g˙all-art u wie˙edwie˙ed tniΩΩlu bl-g˙ajnuna ta’

qoffa speçjali mdendla mal-˙abel (breeches buoy).

Fil-Port il-Kbir inΩerta kienhemm il-cruiser Amerikan, il-USS Calveston (CL-93/CLG-3)li bag˙tet ˙elikopter UH – 2BSeasprite fuq ix-xena tad-diΩ-grazzja. Dan il-˙elikopterla˙aq salva 15 mill-ekwipa©©qabel ma kellhu jieqaf mill-missjoni tieg˙u min˙abba xiproblemi fil-magna. Fil-fatt,kellu jag˙mel inΩul ta’emer©enza f’g˙alqa fil-qribsakemm jissewwa. Min˙abbali dan il-bastiment ma kienxmg˙obbi biΩ-Ωejt, ftit li xejn˙alla impatt ˙aΩin fl-ambjent

tal-madwar. L-unika ˙sarakienet il-fawna tal-viçin.

Wara li kienet g˙addiet dikit-tempesta, kienu eluf in-niesli marru jaraw lil dan il-vapurinkaljat. Sfortunatament u for-tunatament kien attrazzjonituristika. Min˙abba li ©arrab˙afna ˙sara fil-qieg˙, masetax jinqala’ minn dak il-lok.Kien deçiΩ li jitqatta’ g˙all-˙adid fis-sit minn kuntratturlokali, fejn illum hemm l-ex-Jerma Hotel. Óafna kollez-zjonisti privati dilettanti tal-ba˙ar gawdew bis-s˙i˙ g˙axmin akkwista ˙a©a u minnakkwista o˙ra minn fuq danil-vapur. Kien dam Ωmien twiljitqatta’ naqra naqra. Ma naq-sux l-eluf ta’ ritratti li ttie˙dutul il-pirjodu li dam fuq il-blat. Mill-vapur kollhu kienett˙alliet il-karkassa tal-magnaprinçipali. Kienet tidher qishamostru ˙iere© mil-ba˙ar. MaΩ-Ωmien din ittieklet bis-sadid utmermret.

Fis-sena 2006, tanker Ωg˙irta’ 200 pied, Golden Bay,kien inkalja fl-istess lok.

Informazzjoni o˙ra:Inbena: fl-1953 ta˙t l-isemAlva StarToqol (DWT): 22,000 tunnel-lataTul: 165.8 metru (543 pied u11-il pulzier)Veloçità: 14.5 knots

META L-ANGEL GABRIEL TKISSER MAL-BLAT F’WIED IL-GÓAJNL-Angel Gabriel biddel diversi sidien. Kien ©ie varatfl-1953 bl-isem Alva Star g˙all-Alva Steamship Co.Ltd ta’ Londra. Wara ˙ames snin kien inbieg˙ lilAlvada Company Ltd, ukoll fl-Londra. Wara disa’snin iservi ma’ din il-kumpanija, l-Alva Staring˙aqad ma’ kumpanija o˙ra, Cherouvim CiaMaritime SA, f’Piraeus il-Greçja, ta˙t l-isem gdidAngel Gabriel.

L-Angel Gabriel waqt il-maltempata(impressjoni)

It-tanker Angel Gabriel f’Wied il-G˙ajnqabel ma nbieg˙ g˙all-˙adid

22 30|11|2014 kulturAkÓkullhadd.com

25 SenA Mit-tMieM tAl-GWerrA bierDA

L-G˙aqda Storja u Kultura BirΩebbu©a, li g˙andha d-dmir li tipro-movi l-wirt storiku u kulturali li bih hu mog˙ni dan ir-ra˙al, serittella’ attività biex tikkommemora l-25 sena mit-tmiem tal-Gwerral-Bierda; avveniment li kien sar fil-Port ta’ Marsaxlokk nhar it-3ta’ Dicembru 1989.

Tkellimna mas-Segretarju tal-g˙aqda Bernard Farrugia, li qalilnali g˙al din l-attività ser jattendu il-President ta’ Malta Marie LouiseColeiro Preca, il-Ministru Owen Bonnici, il-Kap tal-OppoΩizzjoniSimon Busuttil, kif ukoll il-President Emeritu Eddie FenechAdami. L-G˙aqda tixtieq tistieden lil kull min hu interessat biexjattendi g˙al din l-attività li ser issir ma©enb il-monument lijfakkar din il-©rajja f’BirΩebbu©a (viçin l-impjant tal-Enemalta).L-attività ser issir nhar l-Erbg˙a, 3 ta’ Diçembru, fl-9.45 am.

Is-Soçjetà Filarmonika San Pietru, Banda BirΩebbu©a AD1990 qieg˙da tniedi programm ta’ çelebrazzjonijiet fl-okkaΩjoni tal-25 sena minn mindu ©iet imwaqqfa fir-ra˙al ta’BirΩebbu©a. Is-Soçjetà twaqqfet biex tg˙allem il-muΩika ujkollha banda muΩikali tag˙ha. G˙andha l-g˙an li toffrispazju biex fiha l-membri jirrikreaw ru˙hom b’mod onest.Is-Soçjetà g˙andha wkoll l-g˙an li tissalvagwardja u t˙ares l-identità kulturali u tradizzjonali ta’ BirΩebbu©a billi tag˙tisehemha fil-kultura reli©juΩa popolari b˙all-festa titulari ta’San Pietru u festi o˙ra, kemm ta’ xe˙ta reli©juΩa b˙all-Miliedu l-G˙id il-Kbir, kif ukoll profani b˙all-Karnival. Il-pro-gramm ©ie mniedi l-Ìimg˙a 9 ta’ Novembru filg˙axija fis-sala prinçipali tas-sede. G˙all-istess okkaΩjoni ©ie inawguratlogo artistiku mill-artist Jeremy Cachia. B˙ala motto ttie˙detsilta mill-innu tal-banda Popolari f’dax-Xtajtiet. Is-sede tas-Soçjetà hija 12/13, ‘Ìawhra San Pietru’, Triq BirΩebbu©a,BirΩebbu©a.

Jista’ jkun hemm xi tibdiliet fil-programm u g˙alhekk nitol-bu l-pubbliku biex isegwina fuq is-sit uffiçjali www.birzeb-bugaband.org jew inkella l-pa©na Facebook www.face-book.com/BandaBirzebbuga

ÇelebrAZZjonijiet GÓAll- 25 AnniverSArju

Albano Carrisi twieled fl-24 taMejju 1943, f’Cellini San Marcofil-provinçja ta’ Brindisi.Albano huwa meqjuz fost l-aqwa kantanti li pproduçiet l-Ital ja. Il-fama tieg˙u hijamondjali. Il-kunçerti tieg˙uminn pajjiΩ g˙al ie˙or, minnkontinent g˙al ie˙or, i˙allusuççess kbir fil-karriera brillan-ti tieg˙u.

Kien fis-snin sittin, preçiΩa-ment fl-1967, li kellu l-ewwelsuççess kbir tieg˙u bil-kanzunetta Nel Sole li bieg˙etaktar minn miljun kopja dakiΩ-Ωmien li ˙arget. Kiensuççess fenomenali li feta˙lutriq twila ta’ suççessi u popo-larità. Is-snin sittin kienu snintad-deheb g˙al Albano. Kullkanzunetta kienet tikseb postg˙oli fil-klassifika Taljana. Iodi notte kienet il-follow-up hitta’ wara Nel Sole. Wara ˙are©il-kanzunetti La Siepe, Il ragaz-zo che sorride u Mattino, li fl-1968 la˙qu l-quççata tal-klassi-fika Taljana.

Fl-1969 reba˙ Un Disco Perl’Estate bil-kanzunettaPensando a te. Bdew jo˙orgufilms muΩikali fl-Italja dak iΩ-Ωmien li fihom, b˙ala protago-nisti, kienu jidhru kantantipopolari Taljani fosthomGianni Morandi, Little Tony,Bobby Solo u anke Albano.Albano ˙adem bosta films ma’Romina Power li wara saretmartu. Dawn il-films kienu jin-twerew fuq r-Rai li kien l-uniku mezz ta’ xandir bit-tele-viΩjoni dak iΩ-Ωmien li kienjasal hawn Malta. U l-popolar-

ità ta’ Albano anke f’pajjiΩnakompliet tiΩdied.

Is-suççessi ma waqfux! Spisskonna naraw lil Albano f’SanRemo, Un Disco per l’Estate,Cantagiro, festivals tant popo-lari dak iΩ-Ωmien fl-Ital ja.Konna narawh spiss fi pro-grammi televiΩivi b˙alCanzonissima, Studio 1 uo˙rajn. Kompla jag˙tina aktarkanzunetti ta’ suççess fosthomMezzanotte d’Amore tal-1969,Il suo volto il suo sorriso tal-1970 u Storie d’Oggi tal-1971.Dik is-sena rrekordja wie˙edmill-isba˙ covers ta’ WhiteChristmas, bl-isem ta’ BiancoNatale. Niftakru wkoll coverso˙ra tieg˙u b˙all-Ave Maria,O Sole Mio u Va Pensiero.Albano huwa popolari wkollhawn Malta b’diski b˙al Il MioConcerto, La Canzone di Mariau Libertà.Ma’ Romina Power kellu

˙afna suççessi. Il-koppjaAlbano u Romina kienu l-g˙iratal-koppji kollha dak iΩ-Ωmien,kemm b˙ala duwo muΩikali,kif ukoll fi l-˙ajja privatatag˙hom.

Niftakru s-suççessi tag˙homb˙al Acqua di mare tal-1968,Sharazan tal-1981, Tu soltantotu tal-1982, u Felicità, li ©ewfit-tieni post biha f’San Remotal-1982. Reb˙u San Remo fl-1984 bil-kanzunetta Ci sara.Kellhom aktar suççessi b˙alakoppja b’diski b˙al SempreSempre tal-1986, NostalgiaCanaglia tal-1987, li ©ew fit-tielet post biha f’San Remo, uCara Terra Mia, it-tielet f’San

Remo ta-1989.Albano u Romina ddivorzjaw

fl-1999. Huma kellhom erbatitfal: Yari; Ylenia, li kienetg˙ebet fl-1984; Cristel uYolanda. Albano g˙anduΩewgt itfal o˙ra minnLoredana Lecciso. Ma’ Leccisokellu storja ta’ m˙abba li spissinbidlet f’reality shows mill-medja Taljana. Dan l-a˙˙arRomina Power kellha xi dehri-et ma’ Albano fuq il-palk.

F’Lulju li g˙adda FrankCamilleri, direttur ta’ Xejk TVu Calypso Radio, u l-preΩen-tatur Twanny Scerri mexxewkontin©ent Malti fil-villagg ta’Albano fi Brindisi. Ìimg˙as˙i˙a Albano mal-Maltin, fejnTwanny Scerri kellu intervistaesklussiva mieg˙u fejn t˙abbarb’mod uffiçjali l-kunçertf’pajjiΩna tas-7 ta’ Diçembru.

Din kienet it-tieni darba likontin©ent Malti Ωar il-villa©©ta’ Albano. Propju f’dawn l-a˙˙ar jiem, min˙abba t-talbaenormi g˙all-biljetti, Albanoaççetta kunçert ie˙or l-g˙ada,nhar it-8 ta’ Diçembru, dejjemf’Dar il-Mediterran g˙all-Konferenzi fil-Belt Valletta.

Il-popolarità ta’ Albanof’pajjiΩna hija kbira. Albanoj˙obb ˙afna lil Malta u dandi©à wrieh f’kunçert ie˙orf’pajjiΩna mill-istess organizza-turi fl-2007. U hekk ser jer©a’jag˙mel f’Diçembru li gej.Aktar informazzjoni dwar il-

kunçert Albano Carrisi – Livein Concert j inkisbu mis-sitwww.mcc.com.mt jew (00356)9982 1250.

AlbAno b’kunÇert livef’MAltA fil-jieM li Ìejjin

kultura kÓ 30|11|2014 23kullhadd.com

Id-Dar tal-Providenza se tifta˙ iç-çelebrazzjonijiet tal-50 sena mit-twaqqif tag˙ha b’kunçert li se jsirfil-Konkatidral ta’ San Ìwann il-Belt, nhar it-Tnejn 15 ta’ Diçembru fis-7.30 ta’ filg˙axija. Il-kunçertse jittella’ mill-Banda tal-Forzi Armati ta’ Malta, bil-kollaborazzjoni ta’ RTK4Charity u bil-korteΩija tal-Fondazzjoni tal-Konkatidral ta’ San Ìwann, se jkun ta˙t il-patroçinju distint tal-E.T. il-President ta’Malta Marie-Louise Coleiro Preca, u l-E.T. l-Isqof Charles J. Scicluna – Amministratur Appostoliku.

Il-Banda tal-Forzi Armati ta’ Malta se tkun ta˙t id-direzzjoni tas-Surmast il-Ma©©ur John Ivan Borg,u se ddoqq kompoΩizzjoni li nkitbet ghall-okkaΩjoni bl-isem Ispirazzjoni Divina, kitba ta’ SunnyAquilina, muΩika tal-Mro Ray Sciberras. Jie˙du sehem is-sopran Rosabelle Bianchi, il-Coro BelCanto u l-kor tat-tfal mill-Kulle©© De La Salle. KompoΩizzjonijiet o˙ra huma Ave Verum Chorpus ta’Mozart u l-Ave Maria ta’ William Christopher Gomez. Peress li se nkunu d˙alna sew fi Ωmien il-Milied il-Banda tal-Forzi Armati ta’ Malta se tesegwixxi wkoll siltiet muΩikali tal-Milied

Fl-2015, id-Dar tal-Providenza se tkun qed tiççelebra l-50 sena mit-twaqqif tag˙ha minn Mons.Mikiel Azzopardi. Illum din id-Dar g˙andha mal-mitt resident fi djar differenti, tmexxi tlett idjar fil-komunità u toffri wkoll servizz ta’ respite. Biex twettaq din il-˙idma d-Dar tal-Providenza g˙andhabΩonn mat-tliet miljuni u nofs ewro fis-sena.

L-inizjattiva tal-RTK4Charity – Dar tal-Providenza, biex il-Banda tal-Forzi Armati ta’ Malta ttella’kunçert huwa biex ikomplu jin©abru aktar fondi b’riΩq l-istess Dar.

D˙ul g˙all-kunçert huwa bla ˙las u kul˙add mistieden jattendi. Biljetti bla ˙las jinkisbu billi ççem-pel 7949 3923 jew tibg˙at email lil kuncert@dartalprovidenza.org

kunÇert B’risq id-dartal-providenza BÓala Bidu taÇ-ÇeleBrazzjonijiet tal-50 sena tal-istess dar

B˙ala parti mill-kampanja tal-Fond tar-Riçerka tal-Università ta’ Malta (RIDT) li g˙addejja b˙alissabiex ti©bor fondi g˙all-attivitajiet ta’ riçerka, il-kunçert li jmiss mis-serje L-Oratorju – MuΩika u Artiser isir illum il-Óadd 30 ta’ Novembru.

It-tieni kunçert, ippreΩentat fl-ambjent uniku tal-Oratorju tal-Knisja tal-ÌiΩwiti fil-Belt Valletta kull˙mistax fl-4.30pm, ser jittella’ minn Lumia Flute Quartet. Dan it-tip ta’ kwartett hu simili g˙all-kwartett tal-korda, b’differenza li l-flawt jie˙u post tal-prim vjolin. Din il-formazzjoni la˙qet il-qofoltag˙ha madwar it-tieni nofs tas-seklu tmintax.

Il-programm jikkonsisti f’Ωew© kompoΩizzjonijiet ewlenin, il-Kwartett tal-Flawt D Major ta’ Mozartu l-Kwartett tal-Flawt No 1 C Major Op.145 ta’ Ferdinand Ries. Jikkumplimentaw dawn iΩ-Ωew©kwartetti tal-flawt ser ikun hemm it-Trio ta’ Hansen g˙all-Flawt, Vjolin u Vjolinçell.

Il-kwartett hu mag˙mul minn Fiorella Camilleri fuq il-flawt, Reggie Clews fuq il-vjolin, SarahSpiteri fuq il-vjola u Yaroslav Miklukho fuq il-vjolinçell. Il-muΩiçisti huma kollha stabbiliti kemm fil-qasam orkestrali kif ukoll fil-muΩika da kamera u ˙adu sehem b’mod estensiv kemm f’Malta kifukoll barra minn xtutna.

Il-flus mi©bura mis-serje ta’ Kunçerti fl-Oratorju ser imorru g˙ar-riçerka li qed issir fl-Università ta’Malta permezz tal-fond RIDT. Mhux me˙tie© li wie˙ed jibbukkja, imma d-d˙ul g˙all-kunçert ikunb’g˙otja rakkomandata ta’ €10.

kwartetti ewlenin gÓall-flawt minn mozart u ries fl-oratorju

Aktar kmieni din is-sena s-Soçjetà Filarmonika Pinto,Banda San Sebastjan permezztal-Pinto Youth Band ˙adetfondi ta˙t il-Local CultureInitiatives Fund 2014 biex ittel-la’ l-programm annwali mill-Pinto Youth Band, PintoYouths in Concert, kunçert liqed jigi organizzat g˙at-tienisena konsekuttiva. Permezz ta’dan il-kunçert is-soçjetà tag˙naqed tippromovi empowermentg˙aΩ-Ωg˙aΩag˙ g˙ax dawnhuma parti mill-organizzaz-zjoni ta’ dan il-kunçert, fejn il-muΩiçisti stess ikunu konsultatifl-g˙aΩla tal-muΩika. Qednag˙tu l-opportunità liΩ-Ωg˙aΩag˙ muΩiçisti jing˙aqduf’ensambles tal-g˙aΩlatag˙hom u jippreparaw il-muΩika g˙alihom stess.Intant dan il-kunçert qed jittel-

la’ bil-kollaborazzjoni tal-Kunsill Lokali ta’ Óal Qormi ul-Ministeru g˙all-Ìustizzja, il-Kultura u Gvern Lokali.

Pinto Youths in Concert sejittella’ nhar il-Óadd 7 ta’Diçembru 2014, mis-7.30 ’ilquddiem fil-Kulle©©Sant’Injazju, Skola Sekondarjatal-Bniet il-Óandaq, ÓalQormi.

F’dan il-kunçert ser jie˙dusehem aktar minn 40 Ωag˙Ωug˙u Ωag˙Ωug˙a, il-biçça l-kbiratag˙hom Qriema, li jinkludumuΩiçisti, kantanti u Ωeffiena.L-età tal-parteçipanti tvarja

bejn id-9 u t-30 sena, ˙lief g˙alxi eççezzjonijiet Ωg˙ar fejnbandisti tas-soçjetà, g˙alkemmqabΩu din l-età, ser ikunu qedjipparteçipaw f’dan il-kunçertskont ir-rikjesta tal-AssistentSurmast Mro Roderick Bugeja,li huwa d-direttur muΩikali ta’dan l-avveniment.

Minbarra l-istrumenti li nor-malment wie˙ed isib fil-bandaser ikun hemm strumenti o˙rab˙al pjanu, electric guitar,acoustic guitar, vjolini, eçç. Il-muΩika mag˙Ωula g˙al dan il-kunçert hija wa˙da varjataminn muΩika Maltija g˙al dikTaljana, muΩika klassika umoderna, muΩika tas-sittinijiet,muΩika minn films, u ankemuΩika folkloristika. Barraminn hekk ser ikun hemmukoll muΩika li ser ikollha l-akkumpanjament ta’ beat box,kunçett innovattiv li qed ji©iintrodott f’dan il-kunçert. Majonqsux ukoll xi waqtietumoristiçi.

Id-d˙ul ser ikun ming˙ajr˙las. Trasport se jkun ipprov-dut minn fejn il-KaΩin Pinto,Triq San Sebastjan, Óal Qormi,bejn is-6.00 u 7.00pm.Dawk li j˙obbu l-muΩika Ωgur

m’g˙andkomx jitilfu dan il-kunçert. Narawkom nhar il-Óadd, 7 ta’ Diçembru 2014, fis-7.30pm fil-Kulle©© Sant’Injazju, Skola Sekondarja tal-Bniet, il-Óandaq limiti ta’ ÓalQormi.

pinto Youths in ConCert mill-pinto Youth Band

La Famiglia Martino ser tip-preΩenta çirklu uniku u esklus-siv, li jikkonsisti minn prestaz-zjonijit ta’ skejters u ˙afna artistio˙ra li juru l-aqwa ˙iliet akro-batiçi tag˙hom fiprestazzjonijietkreattivi u kemxejn riskjuΩi. Kifukoll Ωeffiena li jbiddlu l-atmos-fera f’wa˙da ta’ eçitament bi Ωfinmill-aqwa fuq l-arena tas-sil©.

Dan ix-show ser idum g˙addejerba’ ©img˙at biss, li jibdewmis-6 ta’ Diçembru 2014 sal-4 ta’Jannar 2015 fil-Marsa.

Iç-çirklu meraviljuΩ fuq is-sil©se jkun avveniment uniku g˙alMalta, dan ix-show se ji©ippreΩentat fuq Ωew© çrieki ta˙ttinda kompletament imsa˙˙na,ikkaratterizzata minn numru taartisti mill-aqwa. L-udjenza Ωgurli se tgawdi kull minuta ta’ daniç-çirklu mimli azzjoni u animaz-zjoni.

Minn jugglers u buffi g˙al ani-maturi u artisti b’talent, imlibb-sin kostumi mlewna u attraenti,l-ispettaklu ser ida˙˙al l-udjenza

f’dinja imma©inarja, fejn fantasijihuma mi©juba g˙all-˙ajja bistunts eçitanti li Ωgur se ji©bdu l-attenzjoni tal-udjenza.

L-organizzatur taç-çirklumag˙ruf sew fil-GΩejjer Maltin,is-Sur Johann Said, se jer©a’ j©ibçirklu mill-aqwa f’dan l-ista©unta’ festi. Dan iç-çirklu g˙andujkun wie˙ed memorabbli u ta’esperjenza unika g˙all-membrikollha tal-familja.

Informazzjoni rigward biljettiser tkun disponibbli minn Biebil-Belt Valletta mill-1 ta’Novembru 2014, jew miç-çirklufil-Marsa mill-1 ta’ Diçembru2014. Parke©© huwa disponibbli˙dejn iç-çirklu.

Il-prezz tal-biljetti huwa ta’ €5biss g˙at-tfal, filwaqt li prezzijiettal-biljetti g˙all-adulti jibdewminn €10.

G˙al aktar informazzjoni dwariç-çirklu fuq is-sil©, Ωur is-sitelettroniku www.circusicemal-ta.com jew çempel 7949 4106/9999 1771.

Çirklu spettakolari fuq is-silÌ

24 30|11|2014 kRAFTSkÓkullhadd.com

kRAFTS GÓAll-MIlIED

STIllA bl-ISPAllIERI

Mid-dekorazzjonijiet li m’g˙adekx tuΩa fi Ωmien il-Milied u xiaffarijiet o˙ra li forsi s-soltu tarmi, u bi ftit imma©inazzjoni tista’to˙loq dekorazzjonijiet ©odda ming˙ajr ma tonfoq xejn. Jekkg˙andek kwarta ˙in, tliet spallieri tal-wire u biççiet ta’ tinsel lim’g˙adekx tuΩa, g˙andek biex tag˙mel din l-istilla u ddendilhamal-˙ajt, mal-bieb ta’ barra, jew iddawwar mag˙ha sett bozozbojod u ddendilha fit-tieqa jew fil-gallerija.

• Tliet spallieri tal-wire• Biççiet tat-tinsel• Fildiferru• Plier

IkOllOk bÛOnn

METODU

Orbot Ωew© ponot ta’ Ωew© spallieriflimkien bil-fildiferru (il-gançijiet tal-ispalliera j˙arsu kontra xulxin).

Po©©ihom çatti fuq mejda u bieg˙ed it-truf tan-na˙a l-o˙ra minn xulxin. Po©©i t-tielet spallierafuqhom rasha ’l isfel biex tifforma l-˙amesponot tal-istilla.

Orbot kull punt fejn jg˙addu minn fuqxulxin bil-fildiferru biex ma jiççaqalquxu aqta’ l-gançijiet bi plier. Dawwar it-

tinsel mal-wire tal-ispallieri biex tiksihomkompletament. Tista’ tuΩa kulur fuq in-na˙ata’ barra u kulur differenti fuq in-na˙a ta’©ewwa.

PRESEPJU Il-Milied i©ib mieg˙u fer˙ u g˙aqda bejn il-familji u l-˙bieb. IΩda ma rridux ninsew li g˙alina l-Insara,il-qofol tal-Milied huwa t-twelid ta’ Ìesu. Fost it-tiΩjin li naraw fi djarna, m’g˙andu qatt jonqos li jkollnaxbieha ta’ Ìesu Bambin.

F’pajjiΩna, g˙andna kultura b’sa˙˙itha tal-aspett reli©juΩ tal-Milied. F’kull dar issib iΩjed minn xbiehawa˙da ta’ Ìesu Bambin. Ma jonqosx ukoll xi presepju, f’kull qies u g˙amla, iΩda xorta jibqa’ presepju.Minn presepju Ωg˙ir, bi grotta wa˙da, g˙al iΩjed minn grotta wa˙da, bl-g˙erien u forsi anke xi djar.L-importanti huwa li l-prominenza ting˙ata lill-grotta fejn fiha ser tittpo©©a s-sagra familja: il-Madonna,San ÌuΩepp u l-Bambin.Hawn ser naraw pass pass kif jinbena presepju sempliçi, bi ftit flus, b’teknika li jista’ jsir mill-kbar u anke

mit-tfal.

• Gazzetti• Masking tape• Kartun• Kolla• Ûebg˙a

IkOllOk bÛOnn

METODU

Ósieb: L-ewwel pass qabel tibda pre-sepju huwa l-˙sieb ta’ kif se jsir.Sempliçiment sketch ˙afif jista’ jg˙inek

kif ser tibni dan il-presepju. G˙al dan il-pre-sepju partikolari, kienet xewqa tieg˙i li no˙loqtara© twil, rampa, g˙erien jinfdu, u kif ukollg˙erien minn quddiem kif ukoll minn wara.

Qabel tibda tibni bil-gazzetti, importantili kull biçça gazzetta titg˙affe© u ter©a’tinfeta˙ g˙al tliet darbiet sakemm

ting˙ata l-forma finali. Dan sabiex toqg˙od fil-poΩizzjoni li tixtieq u mhux ter©a’ tinfeta˙.

Bini tal-qafas: Hemm diversi metodi umaterjali ta’ x’tista tuΩa b˙ala qafas g˙all-presepju. Hemm min juΩa njam, kartun,

chicken wire u diversi materjali o˙ra. G˙al dan il-presepju partikolari, il-qafas sar sempliçimentminn gazzetti, kartun u masking tape.

Bdejt billi rrumblajt gazzetta biex ˙loqt il-grottafejn ser titpo©©a s-sagra familja. Din ©eneralmentg˙andha tkun il-bidu ta’ kull presepju, g˙axg˙andha tkun il-grotta ewlenija, bl-iΩjed wa˙da litispikka u l-iΩjed prominenti. Il-bini tal-qafaskompla billi komplejt inΩid gazzetti u nibnig˙erien minn gazzetti biss, u dejjem inwa˙˙alkollox bil-masking tape.

IntuΩa kartun biex saru ir-rampa, tara© u soqfatal-g˙erien. M’hemm l-ebda regola ta’ rfinezza,anzi x-xog˙ol iΩjed ma ji©i raff, iΩjed ikunmilqug˙ tajjeb. Hekk kif ikun lest il-qafas, ikun imiss il-kisja .tal-

gazzetti bil-kolla fuq kollox.

Kisi: Biex ksejt l-presepju uΩajt diversisaffi ta’ gazzetta miksija bil-kolla minnΩew© na˙at. Kull gazzetta kienet ukoll

mg˙aff©a tliet darbiet, din id-darba biex il-kollabl-ilma tid˙ol iΩjed fil-pori tal-gazzetta u tinxefiΩjed b’sa˙˙ita. Biex dlikt il-karta uΩajt kolla tal-

Kif dan ikun lest mill-ewwel kisja ujinxef sew, ikun imiss li l-istess proçessta’ kisi ji©i ripetut g˙al iΩjed sa˙˙a u

anke biex çertu xquq jing˙alqu sew. Hawn il-presepju jie˙u iΩjed dehra rfinuta.

Meta l-proçess tal-kisi ikun lest, ikunimiss il-proçess ta’ ©ibs u Ωebg˙a. Il-©ibsjing˙ata biex tg˙atti it-truf tal-karti li

jkunu ©ew impo©©ija, u biex tag˙ti dehra ramli-ja lill-presepju. Wara li jinxef ikun imiss liting˙ata passata Ωebg˙a bajda, sabiex iΩ-Ωebg˙afinali ma tinxtorobx mal-ewwel mill-©ibs u tkuntista’ ti©i kkontrollata a˙jar.

IΩ-Ωebg˙a finali hemm diversi modi kifting˙ata. Jista’ jintuΩa trab tal-©ir (ter-ratombra) u jit˙allat mal-kolla, inkella

Ωebg˙a normali b˙al acrylic, jew taΩ-Ωejt. Hemmdiversi metodi o˙ra biex ji©i finalizzat il-pre-sepju. Tista’ façilment tiksi l-presepju b’kisja ta’kolla u fuqha tix˙et ramel jew serratura. Hekkdawn jinxfu mal-kolla u jing˙ata dik id-dehra.

Il-mod tradizzjonali li bih jinΩebag˙ presepjuhuwa bil-verniç, Ωebg˙a li ting˙ata fuq l-injam.Dan ma jag˙tix dehra reali ta’ blat imma fl-img˙oddi kien popolari ˙afna.

Wara jkun imiss il-proçess ta’ aççessorji li tista’ta˙dem inti stess, b˙al djar, fanali, xi tinda, xiçint u ˙afna o˙rajn. L-g˙aΩla hija vasta u d-deçiΩjoni ta’ kif se ΩΩewwaq dan il-presepjug˙andha tkun f’idejn l-individwu.

Kif jitlesta minn kollox, tista’ tpo©©i l-pasturi.Il-pasturi tradizzjonali huma dawk tal-©ibs jewtafal iΩda llum ftit li xejn g˙adek issib minnhom.X’pasturi jitpo©©ew fil-presepju huma f’idejn l-individwu, dejjem skont ix-xewqa tieg˙u. Parirli nag˙ti jien personali huwa li jkun hemmnumru sew ta’ nag˙a© u annimali.

mastrudaxxa komuni, miΩjuda b’˙afna ilma. Dinapplikajta fuq il-gazzetta b’idejja stess, diretta-ment minn ©ol-bott. Dan sabiex ikolli iΩjed kon-troll tal-kolla u anke t˙affef iΩjed il-proçess.

Minn ALAN SALIBA

Minn VICTORIA CASSAR

kRAFTs kÓ 30|11|2014 25kullhadd.com

FUklAR bIl-kAXXI TAl-kARTUn

Il-fulkar, jew fireplace, kif nafuh bl-IngliΩ, mhux biss jo˙loqatmosfera ferm sabi˙a f’xi lejla xitwija, iΩda huwa wkoll mezz kifwie˙ed iΩejjen id-dar. Peress li llum il-©urnata g˙andna ˙afnaalternattivi biex insa˙˙nu darna, u˙ud qed jippreferu jibnu fuklarli jkun fint u li jintuΩa g˙al skopijiet ta’ tiΩjin biss.

IΩda anke hawnhekk issib min jaqta’ qalbu, forsi g˙ax majifla˙x g˙all-ispiΩa, jew ma jixtieqx jaqla’ trab, inkella m’g˙anduxspazju. G˙al min g˙andu xi wa˙da minn dawn il-problemi, iΩdajixtieq li jkollu fuklar biex iΩejjen bih g˙al Ωmien il-Milied, jista’façilment jibni wie˙ed bil-kaxxi tal-kartun.

Din l-attività hija wa˙da façli g˙all-a˙˙ar li fiha l-familja kollhatista’ ting˙aqad u flimkien tibni dan il-fuklar b’materjal li jkun sejintrema u bi ftit li xejn flus.

• Kaxxi tal-kartun (jekk se tuΩa kaxxi Ωg˙ar, ikollok bΩonnmadwar 15)

• Biçça kartuna kbira g˙ad-dahar tal-fuklar• Adhesive tape tal-karti jew tal-plastik biex twa˙˙al il-

kaxxi flimkien• Gazzetti biex tiksi bihom• Kolla tal-mastrudaxxa jew ilma bid-dqiq biex twa˙˙al il-

gazzetti mal-kartun• Ûebg˙a ta’ kulur li tippreferi• TiΩjin tal-g˙aΩla tieg˙ek

IkOllOk bÛOnn

METODU

L-g˙aΩla tal-kaxxi tal-kartun hija impor-tanti biex il-fuklar ikun stabbli u pulit.A˙na uΩajna 12-il kaxxa tal-kartun li

kienu pjuttost Ωg˙ar; ftit ikbar minn kaxxa taΩ-Ωraben, u tlieta li kienu iktar tawwalin u çatti.

Bdejna billi po©©ejna erba’ kaxxi fil-qieg˙, ug˙aqqadniehom flimkien bit-tape. Qbadna erba’kaxxi o˙ra pari©©hom, u g˙aqqadniehom bl-ist-ess mod biex jitpo©©ew fuq. Bejn dawn l-erba’kaxxi tal-qieg˙ u l-erba’ kaxxi ta’ fuq po©©ejnaΩew© kaxxi fuq xulxin fuq kull na˙a u wkollg˙aqqadniehom flimkien biex jiffurmaw il-©nub.

Kulma kien jonqos issa kien li ng˙aqqduflimkien it-tliet kaxxi tawwalin, u npo©©uhomfuq nett. Dawn ji©u isba˙ jekk ikunu jo˙or©uftit ’il barra mill-©nub u minn quddiem b˙al tar-ritratt. Finalment aqbdu l-kartuna u aqtg˙uhadaqs id-dahar s˙i˙ tal-fuklar, u wara wa˙˙luhabit-tape biex b’hekk tkun qed tg˙aqqad l-istrut-tura kollha.

Issa li l-istruttura prinçipali hija lesta,iççekkjaw li l-kaxxi kollha humamag˙quda bit-tape qabel tibdew tidilku

bil-kolla. Jekk se tuΩaw kolla tal-mastrudaxxa, l-a˙jar t˙alltulha ftit ilma. Bil-kolla ibdew idilku l-kaxxi u wa˙˙lu l-gazzetti mag˙hom. Ag˙tuwkoll passata tajba bil-kolla fil-wiçç. Meta tlestu˙allu kollox jinxef, imqar g˙al jum wie˙ed,qabel ter©g˙u tirrepetu l-proçess g˙al darb’o˙ra.

Meta l-kolla tkun nixfet g˙andu jkollkomstruttura pjuttost b’sa˙˙itha b’wiçç kemx-ejn iebes. Issa tistg˙u tibdew tiΩbg˙u l-

fuklar tag˙kom. Tistg˙u tag˙Ωlu kuluri newtralib˙al xi kannella jew ©riΩ çar, inkella kuluri iktarfestivi u tal-okkaΩjoni b˙all-a˙mar u l-a˙dar. F’danil-kaΩ a˙na iddeçidejna li mmorru g˙al kuluri nat-urali, b’ta˙lita ta’ kannella skur u kannella çar.Hemm ˙afna iktar x’tista’ tag˙mel biex iΩΩejjen il-fulkar, tiddejqux tkunu kreattivi, speçjalmentb’o©©etti li ma jkollkomx uΩu g˙alihom.

Finalment, jekk tridu dehra iktar reali,tistg˙u tixtru xi fjamma finta li ta˙dembid-dawl jew bil-batteriji, u tpo©©uha

fin-nofs. Tistg˙u wkoll tuΩaw dan l-ispazju g˙alxi presepju Ωg˙ir jew Bambin. Jista’ jkun ukollpost alternattiv fejn tpo©©i r-rigali. Ovvjament,tinsewx iddendlu ftit kalzetti!

bAllUn TAl-MIlIED

Kull sena jien n˙obb inΩid xi ˙a©a ©dida mat-tiΩjin tal-Milied tieg˙i,u g˙alkemm in˙obb ˙afna l-kuluri, fil-Milied dejjem Ωammejtmal-kuluri tradizzjonali: l-a˙mar, id-deheb, l-abjad ul-a˙dar…g˙alkemm dawn l-a˙˙ar sentejn Ωidt ukoll il-bronΩ ul-beige.

Din is-sena ddeçidejt li nag˙mel xi ˙a©a li fl-ebda ˙anut ma kont˙a nsib b˙alha. Iddeçidejt li nag˙mel blalen tal-Milied, u dawng˙amilthom b’affarijiet riçiklati u r-riΩultat ikun daqslikiekuxtrajthom ming˙and il-˙anut.

Jien g˙aΩilt li nag˙mel blalen mill-kartun tar-roll tat-toilet paper ukitchen roll, però tista’ tuΩa anke kartun ie˙or li ssib fid-dar (nag˙tiparir li tuΩa kartun li tkun se tarmi u li ma jkunx o˙xon)

• Ballun tal-polystyrene• Madwar 12-il roll tat-toilet paper (jiddependi skont

il-kobor il-ballun)• Imqass• Hot glue gun• Fildiferru• Spray abjad jew griΩ çar• Spray kulur id-deheb (jew skont il-preferenza tieg˙ek)

IkOllOk bÛOnn

METODU

Ibda billi tag˙mel ˙olqa mdaqqsa bil-wire tal-ganutell u da˙˙alha ©ol-balluntal-polystyrene. Jekk ta˙seb li mhix

sigura biΩΩejjed, tista’ tag˙mel naqra kolla mad-dawra ta’ fejn hemm it-toqba.

Qasqas ir-rollijiet tat-toliet paper fi çrieki,wisa’ ta’ 15mm kull çirku. Qasqas iç-çrie-ki fi strixxi. Il-pass li jmiss huwa li

rdawwar l-istrixxi fi spirals.

Meta tlesti l-ispirals ikun imiss li tibdatwa˙˙alhom fuq il-ballun tal-polystyrenebil-hot glue gun (oqog˙du attenti, il-

kolla tkun ta˙raq. T˙allux it-temperatura tal-kolla tog˙la ΩΩejjed g˙ax idewbu l-polystyrene)

Issa jkun imiss li tag˙ti l-kulur. Ibda billitag˙ti saff ta’ spray abjad/griΩ u t˙allihjinxef (ara li l-ballun ikun mg˙otti sew).

Jista’ jkun li meta tag˙ti l-ispray jibdew jidhru xi˙jut tal-kolla, ma ©ara xejn b’daqshekk!, kemmtaqbad imqass u tne˙˙i l-˙jut. Fl-a˙˙ar ag˙ti saffjew anke tnejn ta’ spray tal-kulur tal-g˙aΩlatieghek, jien ippreferejt li nag˙mel il-kraftstieg˙i lewn id-deheb.

Minn RITIANNE AGIUS

Minn LEANNE GRECH

26 30|11|2014 madwarnakÓkullhadd.com

ÛmIen Il-mIlIed fIl-valletta waterfront

Bejn is-6 u t-23 ta’ Diçembru, il-Valletta Waterfrontse jie˙u xejra ta’ Villa©© tal-Milied b’ta˙lita ta’ tiΩjin,muΩika, ikel u attivitajiet o˙ra marbuta ma’ dan iΩ-Ωmien.

L-attrazzjoni prinçipali se tkun si©ra tal-Miliedtwila ’l fuq minn 30 pied li se tintrama fil-parti çen-trali tal-promenade. Madwarha se jsiru diversi attivi-tajiet: korijiet tat-tfal, baned tal-Milied, presepji uaktar. Father Christmas u l-assistenti tieg˙u se jkunupreΩenti biex min jixtieq jie˙u ritratt ta’ tifkira.B˙all-bqija tas-sena, fi tmiem il-©img˙a u ©ranet ta’festi jkun hemm ukoll animazzjoni g˙at-tfalming˙ajr ˙las.

Wie˙ed jista’ wkoll jag˙Ωel li jiekol f’xi wie˙edmid-diversi ristoranti waqt li jgawdi atmosfera unikau l-veduti tal-Port il-Kbir.

Il-Ìimg˙a, 19 ta’ Diçembru, se ti©i organizzata TheValletta Waterfront After-Party Bash, att ivitàmuΩikali mhux ta’ min jitlifha, fejn wie˙ed jista’jgawdi l-atmosfera rilassanti tal-Milied flimkien mal-˙bieb u l-kollegi.

Il-purçissjoni bil-Bambin organizzata mill-membritas-Socjetà tal-Museum ma tonqosx. Lejlet il-Milied se ti©i ççelebrata quddiesa fit-8.30pmfis-Sagrestia Vault li tkun tinkludi kant tal-Milied, ul-prietka tat-tifel. Id-d˙ul ikun mill-Kappella tal-

Valletta Waterfront.Iç-çelebrazzjonijiet jil˙qu l-qofol tag˙hom lejlet l-

Ewwel tas-Sena b’Ωewg gruppi muΩikali li jwasslu lildawk preΩenti sat-tokki ta’ nofsillejl fejn nilqg˙u l-2015 b’wirja ta’ log˙ob tan-nar sinkronizzat mal-muΩika u konfetti. Matul is-serata ir-ristoranti joffrug˙aΩla vasta ta’ a la carte jew set menus. Jer©a’ jkunhemm ukoll animazzjoni g˙at-tfal.

Matul dawn il-©ranet, kif ukoll matul il-bqija tas-sena, il-parke©© ikun disponibbli fuq il-mollijietb’rata fissa, jew fit-toroq tal-in˙awi.

G˙al aktar informazzjoni Ωur www.vallettawater-front.com/christmas

L-HSBC UK Contact Centre (HBEU), li j˙addem l-akbar g˙add ta’ impjegati ta’ contact centref’Malta, ©abar is-somma impressjonanti ta’ €17,312 f’g˙otjiet mill-impjegati g˙al g˙add ta’ karitajiet upro©etti fil-komunità fl-ewwel sitt xhur tal-2014.

Bi twe©iba g˙as-sej˙a taç-Çentru biex jinvolvu ru˙hom soçjalment, l-impjegati kkontribwewf’diversi modi biex jg˙inu lill-missjonijiet tal-Creche tas-Sorijiet tal-Ursolini, il-Hospice Malta, Dar il-Kaptan, is-Soçjetà g˙all-Protezzjoni u Kura tal-Annimali (SPCA), Europa Donna, kif ukoll firxa ta’pro©etti fil-komunità, li jinkludu l-inizjattiva ta’ Helen O’Grady.

Il-programm ta’ Ωvilupp ta’ Helen O’Grady Academy, pereΩempju, ra lill-HBEU jappo©©ja klassig˙al tfal minn komunitajiet mar©inalizzati li g˙andhom ftit li xejn motivazzjoni jew opportunità lijtejbu lilhom infushom.

“Dan hu Ωvilupp tassew tajjeb. Nisponsorjaw b’kollox 20 tifel u tifla li huma impenjati f’dan il-pro©ett g˙al sentejn. It-tfal issa bdew juru anke riΩultati akkademiçi eççellenti u l-progress tag˙homkien innutat mill-prinçipal tal-iskola tag˙hom,” qal Richard Powell, HBEU People ExperienceManager. HBEU ta €4,275 g˙al din il-kawΩa fis-sena skolastika li bdiet f’Ottubru 2013. Sadanittant,il-Creche ng˙ata €1,017, il-Hospice Malta €949, Dar il-Kaptan €427, u l-SPCA €678, f’dak li hu xhie-da tal-©eneroΩità tal-impjegati ta’ HBEU.

Bejn Jannar u Ìunju 2014, diversi membri tal-istaff iddeçidew li jorganizzaw attivitajiet bejniethombiex ji©bru flus li minnhom ing˙ataw €412 lid-Dar tal-Providenza, g˙add ta’ djar g˙al tfal orfni ˙adu€2,066, Equal Partners €573, Inspire €475, Noah’s Ark €218, Hospice €1,045, u DO Cambodia €400.Apparti mill-©bir tal-flus, membri tal-istaff ta’ HBEU g˙enu diversi kampanji permezz tal-appo©© livetag˙hom. Grupp ta’ voluntiera g˙addew sig˙at fl-iskejjel jag˙tu ta˙ditiet dwar l-inizjattiva ta’ HSBCBank Malta dwar il-konservazzjoni tal-ilma li tiswa €500,000 fuq tliet snin bl-isem ta’ Catch theDrop.

“Dawn il-voluntiera mhux biss g˙amlu uΩu mis-sig˙at im˙allsa tal-HBEU biex jag˙mlu xog˙olvolontarju, iΩda sa˙ansitra ddedikaw ukoll parti mill-˙in liberu tag˙hom biex jiΩguraw li l-messa©©jasal kif ippjanat. Mexxejna wkoll g˙add ta’ kampanji u g˙enna lill-HSBC Malta ji©bor €4,575 g˙alWaterAid, li HSBC issie˙eb mieg˙u biex itejjeb l-aççess g˙all-ilma u l-i©jene fl-ilma g˙all-komunita-jiet fil-Gana,” qal Powell.

Apparti minn dan, HBEU organizza sfida dwar tnaqqis ta’ piΩ li fiha l-istaff ˙adu sehem billi taw€10 jew €4. Dan wassal biex in©abru b’kollox €300, li ng˙ataw lil Europa Donna, li ta˙dem biexikun hawn aktar kuxjenza dwar il-kançer.

samarItanI twajba fl-HsbC uk ContaCt Centre jIÌbru eluf gÓall-karItÀ

Wara s-suççess li kellha l-kampanja Movember is-sena lig˙addiet, iç-Cisk qed ting˙aqad mill-©did ma’ din il-kampanjaglobali u din is-sena qed testendi l-appo©© tag˙ha permezz ta’tours edukattivi li matulhom qed jing˙ataw pariri mediçi u qedikunu offruti testijiet mediçi sussidjati biex tiΩdied il-kuxjenzafuq is-sa˙˙a u l-ir©iel ikunu m˙e©©a aktar biex jag˙mlu testijiettas-sa˙˙a importanti.

Il-Movember hi kampanja internazzjonali li bdiet fl-Awstralja.Matul Novembru, l-ir©iel i˙allu l-mustaççi biex iΩidu l-kuxjenzafuq sa˙˙ithom, b’mod speçjali fuq il-kançer tat-testikoli, tal-prostata, u l-mard mentali. L-g˙an tal-mustaççi hu li bis-sa˙˙atag˙hom tinbeda diskursata bejn il-˙bieb, meta jiltaqg˙u, fuq l-importanza li l-ir©iel iΩommu ru˙hom f’sa˙˙ithom, ikunu konxjibiex jag˙rfu l-bidliet ta’ ©isimhom u jag˙mlu l-kura©© biexjitkellmu meta jinnutaw xi ˙a©a mhix tas-soltu. Il-parteçipantijistg˙u ji©bru wkoll g˙all-entitajiet tal-karità li ja˙dmu b’risq il-fejqan mill-kançer, imma l-prijorità ewlenija tal-kampanja hi li©©ieg˙el lin-nies jitkellmu fuq dan is-su©©ett sensittiv b’modaktar rilassat mis-soltu.

B˙ala parti mill-kampanja ta’ din is-sena, iç-Cisk ˙adet ˙siebtiffinanzja s-servizzi ta’ speçjalista li qed idur diversi postijietf’vann iddisinjat apposta g˙aç-Cisk Movember. F’dawn it-toursedukattivi, it-tabib qed jag˙mel preΩentazzjoni lill-ir©iel u lilqrabathom fuq il-kançer tat-testikoli, u qed jispjega x’inhi din il-marda, kif dak li jkun jista’ jiççekkja lilu nnifsu, x’g˙andujag˙mel jekk ikollu xi suspett, u xi trattament jeΩisti f’kaΩ ta’djanjoΩi. Il-parteçipanti kollha qed jing˙ataw ukoll fuljettedukattiv u voucher li jintitolahom g˙al test mediku fl-IsptarSaint James, bi prezz speçjali.

It-tours edukattivi bdew f’Simonds Farsons Cisk plc u se jkom-plu matul ix-xahar ta’ Novembru fl-ST Microelectronics,Vodafone Malta, u Betfair, fost o˙rajn.

Ûur is-sit www.movember.com g˙al tag˙rif ie˙or dwar il-Movember.

IÇ-CIsk testendI l-kampanja movember gÓal aktar kuxjenza

Skeda kÓ 30|11|2014 27kullhadd.com

06.30 One News07.00 Snajja’ Maltin07.15 Pink Panther (R)08.00 Flimkien Ma’ Nancy (R)08.30 Paper Scan10.00 Tlaqna Sal-Belt10.30 Aroma Kitchen (R) 11.30 Gaxin12.30 One News12.40 Telebejg˙13.00 In D House (R)14.00 Dchange (R)14.30 Arani Issa (R)16.55 Top Model17.30 One News17.40 On D Road 18.15 Esperti18.45 Joe’s Kitchen19.30 One News20.20 It-Tfal21.30 L-Argument22.55 Fresh & Funky (R)23.30 One News

07.00 NET NEWS08.15 The Client (R)09.00 G˙alkul˙add10.00 Politika I Onesta – Kunsill

Ìenerali PN12.30 Telebejg˙14.00 NET NEWS14.05 Telebejg˙15.35 Iswed fuq l-Abjad (R)16.30 Sport Extra17.10 Wheelspin (R)18.00 NET NEWS18.05 Flusek (R)18.40 What’s for dinner19.30 NET NEWS20.15 G˙alik fl-Ewropa20.40 Becky21.40 NET NEWS21.45 Replay23.15 NET NEWS

06.00 A˙barijiet07.30 Sports Science08.30 Madwarna09.00 Il-Gwerra l-Kbira09.30 Gadgets10.00 House Hunt10.30 Malta U Lil Hinn Minnha12.00 A˙barijiet 12.10 Óadd G˙alik15.00 A˙barijiet15.05 Óbieb U G˙edewwa18.00 A˙barijiet18.15 G˙awdex Illum18.40 PaqPaq On Test18.55 L-Irkant20.00 A˙barijiet20.50 X-Factor UK23.00 A˙barijiet

07.00 A˙barijiet08.30 Treasure Island09.00 Quddiesa tal-Óadd10.15 Kurrenti11.15 Luxdesign12.30 Valletta13.00 Househunt13.30 Gadgets14.00 Ti©rijiet Biss14.30 3 Pointer15.00 Super Ships16.00 Madwarna16.30 Il-Gwerra L-Kbira17.00 GFA Roundup17.30 Pellikola18.00 Treasure Island18.30 Venere19.00 G˙awdex Illum19.30 King Of Europe20.00 A˙barijiet G˙al Persuni

b’Nuqqas Ta’ Smig˙20.40 Madwarna21.00 Kontrattakk

06.00 Parlamento Punto Europa 06.30 Unomattina In Famiglia 09.30 TG111.15 Santa Messa 12.05 Speciale Viaggio Apostolico Di

Papa Francesco In Turchia 12.20 Linea Verde13.30 Telegiornale 14.00 L'arena 16.30 TG 1 16.33 Che Tempo Fa 16.35 Domenica In 18.50 L'eredità 20.00 Telegiornale 20.35 Affari Tuoi 21.25 Carosello Reloaded 21.30 Il Ritorno Di Ulisse23.32 TG1 60 Secondi 23.35 Speciale TG1

06.00 Film: Cara, Ti Amo... 06.30 Nautilus 07.00 Jake E I Pirati Dell'isola07.50 F - F - Freddissima Isola Che Non

C'è08.15 Avengers Assemble Esodo 08.35 Il Nostro Amico Charly10.00 Una Spiaggia Per Le Tartarughe 10.30 Il Fiume Delle Rondini 10.45 Cronache Animali 11.30 Mezzogiorno In Famiglia 13.00 Tg2 Giorno 13.30 Tg 2 Motori 13.45 Quelli Che Aspettano 15.30 Quelli Che Il Calcio 17.05 Tg2 L.I.S. 17.10 Stadio Sprint 18.10 90° Minuto 19.35 Squadra Speciale Cobra 1120.30 Tg2 21.00 N.C.I.S. 22.40 La Domenica Sportiva

06.00 Fuori Orario. Cose (Mai) Viste 07.00 Ai Confini Dell'arizona Ebenezer 08.00 La Signora Del West Ricordati Di

Me 08.35 Film Scipione Detto Anche

l’Africano 10.25 Community – l’Altra Italia 11.10 TGr 12.25 Ritratti Paolo Panelli 13.05 Colpo Di Scena 14.00 TG14.30 In 1/2 Ora 15.00 TG3 LIS15.05 Kilimangiaro19.00 TG3 20.00 Blob 20.10 Che Tempo Che Fa 21.45 Report

06.20 I Maghi Di Waverly07.00 Super Partes07.35 Super Car08.35 A-Team10.30 Il Piccolo Panda12.25 Studio Aperto13.00 Sport Mediaset XXL14.00 Martian Child16.10 Duma18.15 Tom E Jerry18.30 Studio Aperto19.00 Love Bugs19.21 Il Signore Degli Anelli21.30 Adam Kadmon

06.00 Prima Pagina TG507.55 Traffico08.00 TG508.45 TGcom2408.50 Le Frontiere Dello Spirito10.10 The Chef Ii11.10 Le Storie Di Melaverde12.00 Melaverde13.00 TG513.40 L'Arca Di Noè14.00 Domenica Live18.45 Avanti Un Altro19.57 TG5 Prima Pagina20.00 TG520.40 Paperissima Sprint Domenica21.10 Riassunto21.11 Il Segreto23.30 X-Style

06.00 TG4 Night News06.20 Televendita Media Shopping06.50 Zorro I07.20 Super Partes08.00 Il Meraviglioso Volo Degli Uccelli09.00 Terra!10.00 Santa Messa10.50 Grandi Della Fede11.30 TG412.00 Grandi Della Fede13.00 Pianeta Mare14.03 Donnavventura14.47 Soldato Giulia Agli Ordini17.00 Cavalca Vaquero!18.55 TG419.35 Il Segreto20.30 Tempesta D'amore 821.30 Mission Impossible 3

07.00 Omnibus07.30 TG LA707.50 Omnibus09.45 L’Aria Che Tira10.45 Otto E Mezzo Sabato (R)11.30 Bersaglio Mobile (R)13.30 TG LA714.40 Da Qui All’Eternità17.00 Le Strade Di San Francisco18.00 L’Ispettore Barnaby19.55 Meteo LA720.00 TG LA720.30 Domenica Nel Paese Delle

Meraviglie21.10 La Gabbia

07.05 Garth And Bev 07.15 Charlie And Lola 07.30 Little Human Planet 07.35 Mr Bloom’s Nursery 07.55 Teletubbies 08.15 The Weakest Link 09.00 Rev. 09.30 Doctor Who 10.15 The Paradise 11.10 Outcasts 12.05 The Weakest Link 12.50 Tough Guy Or Chicken? 13.45 Rev. 14.15 Doctor Who 15.00 Doctors 17.30 Outcasts 18.25 Doctor Who 19.10 The Paradise 20.00 Rev. 20.30 Hebburn 21.00 Southcliffe 21.50 Hustle 22.45 Life On Mars

06.15 Food Network Challenge 07.05 Siba’s Table 07.30 Have Cake Will Travel 08.20 Barefoot Contessa 09.10 Siba’s Table 10.00 Guy’s Big Bite 10.25 Unique Eats 11.15 Hungry Girl 12.05 Diners, Drive-Ins And Dives 13.20 Guy’s Big Bite 13.45 Barefoot Contessa 14.35 Siba’s Table 15.25 Diners, Drive-Ins And Dives 16.40 Barefoot Contessa 17.30 Siba’s Table 18.20 Diners, Drive-Ins And Dives 19.10 Barefoot Contessa 20.00 Chopped South Africa 20.50 Diners, Drive-Ins And Dives 22.05 Barefoot Contessa 22.55 Siba’s Table 23.45 Chopped South Africa

08.05 Chasing The Yum 08.30 Extreme Cuisine With Jeff Corwin 09.25 Kitchen Cousins 09.50 Desperate Landscapes 10.15 10 Grand In Your Hand 10.40 Selling LA11.10 Keasha’s Perfect Dress 11.35 Eating Art 12.00 Chef Abroad 12.25 Eating Art 12.50 Kitchen Cousins 13.15 Desperate Landscapes 13.45 Million Dollar Rooms 14.35 House Hunters 15.00 Selling LA 15.25 10 Grand In Your Hand 15.50 Suggs’ Italian Job 16.15 House Hunters 17.05 Healthy Appetite With Ellie Krieger 17.30 Chef Abroad 18.00 Extreme Cuisine With Jeff Corwin18.55 Vintage Hunter 19.45 Keasha’s Perfect Dress

06.00 Toddlers & Tiaras 08.30 Cake Boss 10.35 Little People, Big World 12.15 My Crazy Obsession 13.05 Outrageous Kid Parties 13.55 Long Island Medium 14.45 Cake Boss. Next Great Baker15.35 Little People, Big World 16.25 40-Year-Old Child17.15 Your Style In His Hands 18.05 Brides Of Beverly Hills 20.10 My Big Fat American Gypsy

Wedding 21.00 90 Days To Wed 21.50 Gypsy Sisters 22.40 Bling It On 23.30 Your Style In His Hands

06.00 Beyond Candid with Giuliana07.00 Extreme Close-Up07.30 Style Star08.00 A-List Listings 09.00 House of DVF10.00 Keeping Up With the Kardashians21.00 House of DVF. The B is Out of

the Bag 22.00 Stylemaker 22.30 The Soup 23.00 Botched

06.00 How Do They Do It?06.25 Overhaulin’ 07.15 Mega Builders08.10 Mythbusters 09.05 The Big Brain Theory09.55 The Liquidator 10.50 Flip Men 11.40 Salvage Hunters 12.35 Auction Hunters13.30 Dynamo Revealed 14.25 Close-Up Kings 15.20 Troy 16.15 Mind Control Freaks17.10 Magic Of Science18.05 Philly Throttle19.00 Chasing Classic Cars20.00 Chrome Underground21.00 Survive That!22.00 Marooned With Ed Stafford 23.00 Deadliest Catch

08.30 FIS World Cup Nordic Combined Skiing

10.45 FIS World Cup Ski Jumping11.45 FIS World Cup Cross-Country

Skiing12.45 WATTS13.00 FIS World Cup Nordic Combined

Skiing15.15 IBU World Cup Biathlon17.00 FIL World Cup Luge17.45 FIS World Cup Alpine Skiing20.30 FIA World Endurance

Championship22.00 UK Championship Snooker

06.00 Animal Airport 06.25 Must Love Cats 07.15 My Pet’s Gone Viral 08.10 Gator Boys 09.05 Mutant Planet 10.00 Treehouse Masters 10.55 Dinosaurs Decoded 11.50 Roaring With Pride 17.20 Tanked 18.15 Gangland Killers 19.10 Cheetah. Race To Rule 20.05 Sharks Of Palau 21.00 Gangland Killers 21.55 Cheetah. Race To Rule 22.50 I’m Alive 23.45 Sharks Of Palau

07.25 Little Man Tate 09.05 Manhattan 10.40 Stella 12.25 Chains Of Gold 14.00 The Killing 15.25 The Battle Of Britain 17.35 Mgm’s Big Screen 17.50 Golden Gate 19.20 Dream Lover 21.00 Thunderbolt And Lightfoot 22.55 The January Man

07.05 Puppy And The Ring 07.55 Go, Diego, Go! 08.20 Winx Club 08.45 The Fairly Oddparents 09.10 Sanjay And Craig 09.35 Kung Fu Panda10.00 The Legend Of Korra 10.25 Turtles 10.50 T.U.F.F. Puppy 11.15 Winx Club 11.40 Icarly 12.05 Sam & Cat 12.30 Victorious 12.55 Big Time Rush 13.20 Marvin Marvin 13.45 Spongebob Squarepants 14.40 The Penguins Of Madagascar15.30 The Fairly Oddparents 15.55 Icarly 16.20 Big Time Rush 16.45 Victorious 17.10 Life With Boys 17.35 Spongebob Squarepants

IT-TFAL, illum fit-20.25 fuq One

Min˙abba çirkostanzi innoççenti, Matthew ji©i wiçç imb wiççma’ zijuh Johnny. Iqumu tensjonijiet ©odda bejn Pauline u˙uha, li jikkontribwixxu biex iressquha dejjem aktar ’ilbog˙od min-nies ta’ madwarha.

Kontra dak mistenni, Josette ti©i kkonvinçuta biex tirritornafid-dar ta’ Galea, g˙alkemm mhux g˙al ˙afna. Bis-sa˙˙a ta’Iris, Doris tersaq dejjem aktar viçin ta’ Johnny li, mifni mill-©rajjiet tal-passat, jibda jitlef g˙al kollox il-perspettiva tal-˙ajja.

Keith hu deçiΩ li jpattiha lin-Nuwsi u jie˙u lil Matthewmieg˙u. Matthew jasal biex jiΩvela li ltaqa’ ma’ zijuh?

Angela se tiskopri min hi l-persuna mill-passat tag˙ha? Irisse ççedi g˙all-pressjonijiet ta’ Pauline?

Min se jag˙mel l-ewwel pass? It-Tfal g˙andu produzzjonieΩekuttiva ta’ 26th Frame u direzzjoni ta’ Bryan Muscat.

28 30|11|2014 ÇINEMAKÓkullhadd.com

MIÇ-ÇINEMA jikteb CARMELO BONNICI

PAddINGTON DELIZZJUÛ

Vuçijiet Ewlenin: Ben Whishaw, Imelda Staunton, MichaelGambon.Atturi Ewlenin: Hug˙ Bonneville, Sally Hawkins, Julie Walters,Jim Broadbent, Peter Capaldi, Nicole Kidman

Direttur: Paul King. Óin: 95 min.Distributur: Studiocanal Ltd FilmsMa˙ru© minn KRS Releasing Ltd Çert. U

L-AVVENTURI TA’ ORs ÛGÓIR U ÓELU F’LONdRA

Il-festi u l-vaganzi tal-Miliedqed joqorbu ©mielhom uPaddington hu l-ewwel xog˙olçinematografiku li jindika dan.Il-protagonist ta’ dan il-filmimmirat g˙all-familji u g˙aldawk kollha ta’ qalb ferrie˙ata’ kull età, hu ors Ωg˙ir ˙eluPeruvjan li jammira dak kolluli hu IngliΩ, l-aktar b’xewqakbira g˙all-˙obΩ bil-marmella-ta tal-larin© u çikkulata s˙una.

Wara vja©© twil bil-ba˙ar fejnjin˙eba fuq dg˙ajsa marbutafuq il-vapur, jasal Londra ujsib ru˙u wa˙du fl-istazzjontal-ferrovija ta’ Paddington.Hemmhekk, mitluf u ma jafxfejn se jmur, b’xorti tajba jil-taqa’ mal-familja Brown lijsemmuh Paddington, g˙all-post, u je˙duh id-darmag˙hom. Wara li jg˙addi

minn xi avventuri mhuxpjaçevoli fid-dar ta’ dawn,Paddington (vuçi ta’ Whishaw)jitkeçça minn Mr Brown(Bonneville) kontra x-xewqata’ Mrs Brown (Hawkins) utat-tfal Jonathan u Judy(Samuel Joslin u MadeleineHarris).

Mill-©did wa˙du, ma jafx fejnse jitfa’ rasu, malajr jolqot l-g˙ajn ta’ Millicent (Kidman) litibbalzma l-g˙asafar u l-anni-mali fil-muΩew u li g˙andha xi˙a©a tal-passat li trid tpattiha.

Din il-produzzjoni tassewdivertenti, mexxejja u deliz-zjuΩa g˙andha tolqot il-gostimhux tat-tfal biss, iΩda anketal-kbar. L-andament ta’ spisseΩileranti u ˙erqan jie˙u spin-ta fl-a˙˙ar parti tieg˙u metaMillicent, akkost ta’ kollox, trid

taqbad lil dan l-annimal u t˙ufwarajh b’furja kbira. Dan l-orssimpatiku deher g˙all-ewweldarba fil-ktieb ta’ MichaelBond ippublikat f’Ottubru tal-1958, bl-isem ta’ A Bear CalledPaddington u wara f’serje ta’

volumi o˙ra tant ma˙bubinmit-tfal.

Fis-snin sebg˙in re©a’ kisebsuççess b˙ala ©ugarell. WaraWinnie The Pooh issag˙andha ors ie˙or gustuΩ u©enjali.

IdA SOLENNI

Atturi Ewlenin: Agata Kulesza, Agata Trzebuchowska, DawidOgrodnik, Jerzy Trela

Direttur: Pawel Pawlikowski Óin: 82 min.Distributur: Artificial Eye Films Ma˙ru© minn Side Street Films, Eden Cinemas Çert. 15

TENTAZZJONIJIET GÓAL sORU

Ida hu film Pollakk, bis-sottotitolima˙dum apposta bla kulur,b’kuntrasti effettivi biex to˙ro©b’mod palpabbli l-atmosfera ri© -ida u ta’ deΩolazzjoni li tirrenjamatul dan ix-xog˙ol uniku utassew impressjonanti. L-arjasolenni li tinvadi kull xenatimma©ina li qed tara xi film tal-bravu direttur DaniΩ, CarlTheodor Dreyer, jew xi partijietmill-kapolavur ta’ IngmarBergman, The Seventh Seal(1957).

Fl-1961, fil-Polonja, l-orfni Annahija soru novizza li waslet biextie˙u il-weg˙diet tag˙ha. Billi hi

trabbiet f’kunvent Kattoliku saminn mindu kienet tarbija, il-Madre Superjuri tordnalha biexiΩΩur liz-zija Wanda Gruz, l-uniku wa˙da tal-familja li fadlilhau li ma tafhiex, qabel tiddeçiedili tid˙ol soru. Wanda, li qabelkienet prosekutur tal-istatKomunista tal-pajjiΩ, issa saretwa˙da instabbli, tixrob ˙afna,tit˙abbeb sewwa mal-ir©iel, blainteress fir-reli©jon u li lsienhakelma ma jΩommhiex.

Hi mill-ewwel tinforma lil Annali isimha proprju hu IdaLebenstein u li hi Lhudija u li l-©enituri tag˙ha nqatlu fil-gwerra.

Ida tkun tixtieq issib fejn humamidfunin u Wanda, kontra qalb-ha, te˙odha bil-karozza tag˙hafuq vja©© f’postijiet diΩabitati liqishom minsija minn Alla. Matulil-vja©© zijitha tagixxi b’mod ˙elulejha, iΩda b’o©©ezzjoni lejn l-ordni tag˙ha u b’eΩempji kwaΩidejjem mhumiex xierqa. Fuq kol-lox, ra©el Ωag˙Ωug˙ li jie˙u rikbamag˙hom u li jdoqq is-sassafonujie˙u grazzja ma’ Ida u ankej˙ajjarha takkumpanjah u litaqbad relazzjoni mieg˙u.

Kif se tirrea©ixxi din in-novizzamadwar dawn it-tentazzjonijiet©ejjin minn kull na˙a? Id-diretturPawel Pawlikowski rnexxielujsawwar film b’andament sem-pliçi imma b’kurrenti profondiemozzjonanti minn ta˙t li Ωgurjolqtu lil dak li jkun meta wie˙edja˙seb sewwa fuq din il-produz-zjoni.

Il-film hu mimli close-ups (xeni

mill-qrib, speçjalment fuq l-uçu˙)u jie˙u forma ta’ wie˙ed oldfashioned bl-istil tax-xog˙lijiettas-snin tletin u erbg˙in. Iç-çineasti serji m’g˙andhomx jitilfudin il-©awhra ta’ film li tantjo˙ro© effett ta’ solitudni u l-kon-segwenzi tal-passat issamg˙obbija fuq il-©enerazzjonipreΩenti.

Ida, bir-ra©un kollu, di©à reba˙diversi premjijiet, fosthom seba’unuri fii-27th European Awards uninsab fiduçjuΩ li g˙andu jkunwie˙ed mill-˙ames films innomi-nati fl-g˙oti tal-Oscars li jmiss fil-kategorija tal-Aqwa Film Barrani.

Agata Trzebuchowska b˙alaSuor Anna hi tassew ideali, peròl-unuri g˙andhom imorru g˙andAgata Kulesza li totalment tid-domina u tiggalvanizza fil-partitaz-zija Wanda. Xog˙ol li ebdadilettant li j˙obb iç-çinemam’g˙andu jitlef!

A ThOUsANd TIMEs GOOd NIGhT AMBIGWU

Atturi Ewlenin: Juliette Binoche, Nikolaj Coster-Waldau, MariaDoyle Kennedy, Larry Mullen Jr., Lauryn Canny

Direttur: Erik Poppe Óin: 117 min.Distributur: Arrow FilmsMa˙ru© minn KRS Releasing Ltd Çert. 15

GÓAÛLA BEJN FAMILJA JEW XOGÓOL TA’ PERIKLU

A Thousand Times Good Nighthuwa film li j˙allat mumentidrammatiçi ma’ o˙rajn tal-famil-ja b’andament ©entili. Fil-partiprinçipali nsibu lil Rebecca(Binoche), foto-©urnalista tal-gwerra li tazzarda tie˙u ritrattirealistiçi fl-irkejjen l-aktar splus-sivi tad-dinja.

Fil-ftu˙ narawha fl-Afganistan

t˙ejji dokumentarju dwar mara,li tinsab f’estasi, u li jorbtumag˙ha diversi splussivi biextwettaq attakk terroristikusuwiçida. F’din il-missjoni,Rebecca twe©©a’ u, meta tmurlura d-dar ma’ Ωew©ha Marcus(Coster-Waldau) u Ω-Ωew©tibniet tag˙hom, twieg˙ed lilΩew©ha li se tirtira minn dan ix-

xog˙ol ta’ periklu kbir. Wara Ωmien, fejn tg˙addi ˙ajja

feliçi, ©entili u trankwilla, tmurma’ bintha teenager, Steph(Canny), li ppreparat pro©ettmill-iskola, f’kamp ta’ refu©jatifil-Kenja. Naturalment, jinqala’l-inkwiet u ter©a’ taqbad il-kamera biex tiddeffes fl-eqqeltal-konflitt. Meta Marcus jisma’b’dan, il-˙ajja kwieta ta’ qabelse tispiçça u hawn Rebecca tridtag˙Ωel bejn li tkun eΩemplarilejn il-familja tag˙ha jew l-istintli ma tistax tirreΩisti li tie˙uritratti topiçi f’postijiet fejn il-mewt t˙uf fil-viçin.

Il-premessa ta’ A Thousand

Times Good Night ta’ maraddedikata g˙all-familja, ta’ dis-poΩizzjoni ˙elwa u delikata liti©bed ritratti f’postijiet lija˙arqu, ma tantx tinΩel tajjeb utitwemmen. Veru li ©ielinaqraw u nisimg˙u dwar©urnalisti li nqatlu jew inqabdumeta ddeffsu f’nofs ©lied a˙rax,però dawn xog˙olhom ikun ta’spiss barra d-dar, forsi wkoll bl-inqas ˙sieb ta’ affarijiet famil-jari.

Din il-produzzjoni tipprovatippro©etta moralità ambigwa,t˙obb ˙a©a u tobg˙od o˙ra, uaffermazzjoni ta’ kura©© fejnhemm periklu kbir.

Annabelle hija pupa kbira,sabi˙a antika, prezzjuΩa, lieb-sa libsa bajda tat-tie© li fil-filmThe Conjuring (2013) werwretfamilja s˙i˙a. G˙aliex g˙amlethekk narawh fix-xog˙oliddedikat lilha, Annabelle, lijuri fejn u kif dan il-˙aΩen u l-biΩa’ attwalment beda. Danhu thriller sopranaturali, kon-tinwament lussuΩ biex t˙areslejh, li jibda b’mod effettiv,ikompli fit-triq it-tajba, iΩda fl-a˙˙ar parti jesa©era bil-kbir.

John u Mia Form (Horton uWallis) huma koppja fer˙ana,sikwit jattendu l-knisja uanzjuΩi ˙afna li j irçievu fi˙danhom l-ewwel tarbija, billihi tinsab fi tqala avvanzata.Mia, li t˙obb ˙afna l-pupi,timtela bil-fer˙ meta r-ra©eltag˙ha jag˙tiha rigal tassewg˙al qalbha – pupa kbira rarijisimha Annabelle, li fil-wisa’tiΩboq lill-o˙rajn kollha.

Lejla wa˙da, id-dar tag˙homtkun invaduta minn membrita’ kult satanist iku, j idde-gradixxu lil Mia, però din l-affari tispiçça b’mod tassewimdemmi. L-influwenza biΩar-ra u sopranaturali ta’ ˙aΩen lij˙allu warajhom issib il-postf’din il-pupa maestuΩa u l-˙ajja g˙al din il-koppja, u t-tarbija li waslet biex titwieled,se t ie˙u xejra veramentmakabra.

Annabelle jidher li hu r-risposta femminili g˙all-pupuppussessat mix-xitan, Chuckytal-film Child’s Play (1988) ud-diversi sikwels li ©ew wara.

Din il-produzzjoni tiΩviluppaf’serje kbira ta’ sitwazzjonijietli jnisslu twerwir u qtajja’ u,waqt l i xi w˙ud minnhomhuma superfiçjali, ftit o˙rajntassew ja˙sduk minn ©ewwa.

Is-suççess ta’ The Conjuring,li kien wie˙ed mill-a˙jar filmstal-biΩa’ ta’ dan l-a˙˙ar, kellusehem biex din il-pupa, litinsab imsakkra f’muΩew tal-okkult f ’Connecticutt udarbtejn f’xahar titbierek minnqassis, ter©a’ turi ru˙ha fuq il-liΩar il-kbir, issa b˙ala l-pro-tagonista.

Is-suççess ta’ dan il-film fl-Istati Uniti, li g˙andu b˙alaproduttur lil James Wan tal-popolari serje Saw, Ωgur li se©©ieg˙el lil Annabelle tkomplitwerwer lill-ispettaturi fil-futurqrib.

ÇINeMA KÓ 30|11|2014 29kullhadd.com

bejn id-19 u t-23 ta’ Novembru 2014

L-AQWA ÓAMeS FILMS

1. The Hunger Games: Mocking Jay – Pt 1

2. Interstellar

3. The Imitation Game

4. The Best Of Me

Mistoqsija g˙al din il-©img˙a: X’jismu l-ors li to©bu l-˙ajja fl-Ingliterra?

Ibg˙at it-twe©iba tieg˙ek lil:Kompetizzjoni Films, KullÓadd, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun.Ir-rebbie˙ jirba˙ Ωew© biljetti ming˙and l-Empire Cinema ta’ Bu©ibba.

Rebbie˙ tal-©img˙a li g˙addiet: JOSPEH MAGNION, 37, Triq William Baker, il-Gudja, GDJ 1344.

KOMPeTIZZJONIeMPIRe CINeMA

LOVe, ROSIe LEÌÌER

Atturi Ewlenin: Lily Collins, Sam Claflin, Christian Cooke, TamsinEgerton, Jaime Winstone

Direttur: Christian Ditter. Óin: 103 min.Distributur: Lionsgate UKMa˙ru© minn KRS Releasing Ltd Çert. 15

FANTASIJA ROMANITKA

Kultant, l-im˙abba vera tista’tisgiçça bejn is-swaba’ ta’ jdejkb’˙effa kbira. Rosie Dunne(Collins) u Alex Stewart ilhomjafu lil xulxin sa minn mindukellhom ˙ames snin. Dejjemdehru li huma qishom ˙a©awa˙da u li g˙ad ikunu ta’xulxin. Wara li jkollha relaz-zjoni ma’ Greg (Cooke), is-sie˙eb tal-iskola, Rosie to˙ro©tqila.

B’kumbinazzjoni, Alex li majaf xejn dwar dan, jitlaq mill-Irlanda g˙al Boston. Hi trabbilit-t if la tag˙ha, Katie, bl-g˙ajnuna tal-familja u tid˙olg˙al dan ix-xog˙ol b’˙erqakbira. Id-destin jer©a’ jlaqqa’lil Rosie ma’ Alex li jidher lig˙andu lil ˙addiehor. Dawnit-tnejn se jsibu mezz kif isiruta’ xulxin jew se jibqg˙u jaqd-fu g˙al rashom?

Love, Rosie hu film roman-tiku dwar opportunitajiet ta’

m˙abba mitlufa. Dan ix-xog˙ol jiΩvela forma ta’ ˙rafapjaçevoli bis-simpatika Rosie,tiΩfen fin-nofs, fi sfortuni ta’relazzjonijiet li ma jirnexxux,infedeltà u divorzju. Waqt dankollu, hi tibqa’ dejjem affabblibi tbissima fuq wiççha u bit-tama li sa fl-a˙˙ar se ssib l-im˙abba vera li tant tixtieq.

Wie˙ed jista’ jimma©ina lildin it-tfajla ta’ natural ˙elu fi˙rafa popolari tal-prinçipessasfortunata li trid issefter fix-xog˙ol tad-dar u ma’ bintha,kif ukoll tahdem f’impiegi ta’natura baxxa, però dejjemallegra tistenna li x-xorti tajbafl-a˙˙ar se tmissha.

Love, Rosie huwa bbaΩatminn fuq in-novella ta’suççess ta’ Cecilia AherneWhere Rainbows End. Din il-produzzjoni g˙andha tog˙©obu tattira l-aktar l i t-tfaj l ietadoloxxenti.

ANNAbeLLe MAKABRU

Atturi ewlenin: Annabelle Wallis, Ward Horton, Alfre Woodard,Tony Amendola, Kerry O’Malley, Brian Howe

Direttur: John R. Leonetti. Óin: 99 min.Distributur Warner Bros/New Line CinemaMa˙ru© minn KRS Releasing Ltd Çert. 15

IL-PUPA MXAJTNA

5. Alexander And The Terrible, Horrible, No Good, Very Bad Day

30 30|11|2014 AVVIÛIKÓkullhadd.com

ISEM, KUNJOM U INDIRIZZ

IKTEB L-AVVIÛ F’DAN L-ISPAZJU

Kupun AvviΩi Klassifikati

ÓLAS B’CHEQUE JEW CASH LIL: Sound Vision Print Ltd,

KullÓadd, AvviΩi Klassifikati, Çentru Nazzjonali Laburista,

Triq Milend, il-Óamrun,ÓMR 1717.

Offerta 1:

©img˙atejn €5

Offerta 3:

2 avviΩi g˙al 5 ©img˙at €15

Offerta 4:

13-il ©img˙a €30

Offerta 5:

26 ©img˙a €56

Offerta 6:

52 ©img˙a €93

Offerta 2:

5 ©img˙at €10NOTA IMPORTANTI: Çekkijiet g˙andhom ji©u indirizzati lil SOUND VISION PRINT LTD

AVVIÛI KLASSIFIKATI PR OPRJETÀ GÓALL-BEJGÓ

Appartament ©did f’ÓaΩ-Ûabbarfit-tieni sular bi 3 kmamar tas-sodda. Lest bil-kçina, kamra tal-banju, main bedroom bl-ensuiteu bibien ta’ barra u ©ewwa lesti.Prezz €118,000. Çempel 99871967

Garaxx ta’ 5 karozzi livell mat-triq, b’kantina ta˙tu daqs il-garaxx stess. Dan jinsab fil-GΩira.Prezz ta’ €80,000. Çempel 99825810.

TANAYA’S Dev. Ltd: G˙aΩla kbirata’ appartamenti f’kull Ωona ta’

Malta. Jinbieg˙u ming˙ajr depoΩi-tu u n˙allsulek il-kuntratt. Offertaspeçjali. G˙al aktar dettalji çem-pel 9992 4999. Ming˙ajr a©entijekk jog˙©bok.

AFFARIJIET GÓALL-BEJGÓ

Treadmill li tifla˙ sa 100kg.Kundizzjoni tajba u ©iet servicedis-sena l-o˙ra. Ma tantx intuΩat.Prezz ta’ €160 jew viçin. Çempel7930 0261.

Kajjik tal-fiber 14-il pied. Magnainboard Aircool. Óadmet inqasminn 100 sieg˙a. G˙andu gabuz,arial tal-VHF u karru. Kundizzjoni

tajba ˙afna. Çempel 7709 0509jew ibg˙at email liljoecarm@melita.com. Prezznegozzjabbli.

Sander, kalibratur, Ωew© piediwisa’, kundizzjoni mill-aqwa.Çineg grit 60 u 120 biex imorrumag˙ha. G˙al aktar informaz-zjoni çempel 7961 7945.

Inbig˙u kull tip ta’ arlo©©i.Selezzjoni kbira ta’ arlo©©i tal-idejn Casio u Citizen, kemm digi-tal jew analogs, varjetà kbira ta’alarm clocks, kemm Citizen,Seiko Dugena tal-marka PierreCardin. Varjetà sabi˙a ta’ cuckoosli ja˙dmu kemm bil-˙abel u bil-batterija. Prezzijiet tajbin.Nag˙mlu wkoll tiswijiet ta’ arlo©©ital-idejn, tal-˙ajt u grandfatherclocks. Nag˙mlu wkoll testingbil-pressure test machine, sistemata’ testing g˙al kull tip ta’ arlo©©ibiex jintuΩaw g˙all-ilma (vacuumtest u pressurised test) waqt liqieg˙ed tistenna g˙alih. Tiswijabil-garanzija. Irrikorru 110, Triq il-Kungress Ewkaristiku, il-Mosta.Çempel g˙al aktar informazzjonifuq 2141 7253 jew 9982 5389.

SERVIZZI

G˙all kull tip ta’ Ωbir ta’ sigar utindif ta’ ©onna çemplu lil C&SGardening fuq 9903 0066 jew7932 6737.

Korsijiet f’livell Ordinarju f’diversisu©©etti b˙all-Matematika, IngliΩ,Malti, FrançiΩ, FiΩika u o˙rajn.Noffru wkoll korsijiet tal-ECDL.Prezz €35 kull module. Noffruwkoll korsijiet baΩiçi fil-kompjuter,€50. Çempel 2166 2241 jew 77662241 jew Ωur is-sit elettroniku www.tudorinstitute.com

Tewmi Group g˙al lezzjonijiet tal-karozzi kemm manual u kif ukollautomatic. Cab service u karozzig˙all-kiri bi prezzijiet ra©onevoli.Ûur is-sit www.tewmi.com jewçempel 9942 2422.

Lezzjonijiet taΩ-Ωfin fuq stili ball-room jew Latin-Amerikan.Lezzjonijiet taΩ-Ωfin g˙all- begin-ners u kompetizzjonijiet minnImperial Qualified DanceTeacher (ISTD) Ibg˙at SMS fuq

7925 3015 jew çempel 2138 6818sa 12.00pm.

Medina Home for The Elderly, 106Labour Ave, ir-Rabat. Dar g˙all-anzjani mg˙ammra bil-ku mditajietkollha. Staff ikkwalifikat. Nur ses ucare wor kers 24 sieg˙a. Prez zi jietra©onevoli li jibdew minn €25 kullpersuna. Naç çettaw respite u bedridden. Çempel fuq dawn in-numri: 2145 4908, 2145 4858 jew7945 4908.

Care and Cure Group Ltd: infer-miera m˙arr©a, caring assistants,nannies, nies im˙arr©in biex iΩom-mu kumpanija, g˙ajnuna fid-djar unight sitters. Servizz ta’ 24 sieg˙a,G˙andna wkoll g˙all-kiri: wheel-chairs, hoists, commodes, walkingframes u hospital beds. G˙al aktarinformazzjoni çempel fuq dawnin-numri: 2137 6946/9947 0178

Ûwi©ijiet, g˙erusija u relazzjonijieto˙ra. DNA testijiet forensiçi, tfalma˙tufa minn Malta, kaΩijiet çivili,kaΩijiet o˙ra fil-qorti. Problemi ta’kumpaniji jew negozju. Nag˙tuxhieda fil-Qorti. Na˙dmu f’Malta u kif ukoll barra.

Çempel 7959 0000 jew info@pri-vateinvestigationmalta.com

XOGÓOL TA’ MANUTENZJONI

Tiswija u installazzjoni fuq esten-sjonijiet tat-telefowns g˙al kull tipta’ linji fissi. Çempel fuq 79930419.

Varjetà ta’ ˙wat, ˙oroΩ, kanali tal-ilma, çangatura qadima jew ©dida,kantun qadim, lavur ta’ kull tip.Çempel lil Jason fuq in-numru2143 2352 jew 9947 7167.

Jason Gatt g˙al kull xog˙ol ta’ tib-jid u tik˙il, kisi normali, fuq il-fil,fuq xog˙ol antik u bil-pont, kisibil-©ibs u graffiato. Kiri ta’ cherrypicker (tower ladder). Çempel fuq9945 4235 jew 2180 5811.

WP Ltd ta’ Triq ix-Xitwa, ÓalQormi, jispeçjalizzaw fuq xog˙olta’ waterproof membrane, dampproofing u rubberised paint. 25sena esperjenza. Stimi b’xejn uprezz moderat. Çempel 21488972, 2143 8326, 9944 5527 jew

9949 3840 jew Ωur is-sitwww.wpmalta.com

G˙al kull tip ta’ xog˙ol fuq façça-ta, bjut, appo©©i, gallarijiet, eçç.Membrane jew liquid membrane.Mela pprote©i l-proprjetà tieg˙ekmill-ilma tax-xita u çempel issag˙al stima b’xejn bin-numru 79058883 jew id˙ol fuq is-sitwww.darrendoitall.com

Il-bejt tieg˙ek jag˙mel l-ilma? G˙andek problema ta’ moffa? Kenda Ltd issolvilek il-problema.Nispeçjalizzaw fuq xog˙ol ta’waterproofing u membrane b’10snin garanzija. Xog˙ol professjon-ali bl-aqwa materjal ISO pool.G˙al stima bla obbligu çemplu7972 9967 jew Ωur is-sitwww.kendawaterproofing.com

AVVIÛI OÓRA

MUSIC LINK Issibilna kull tip ta’strumenti muΩikali, fosthomdrums kemm akustiçi u elettriçi,cymbals, percussion, pjanijietdi©itali, baby grand pianos, soundmixers u sound cards. Apparat ta’DJ sound systems, kitarri klassiçi uakustiçi, bass guitars, strumenti tar-ram, wood winds, vjolini, spareparts u aççessorji o˙ra. G˙andnassib ukoll kotba tal-muΩika tat-tag˙lim. Mur Music Link, 262, TriqFleur-de-Lys, B’Kara. Çempel 21482796.

AGR AUTO JAPANESE PARTSGÓALL-KAROZZI Inbig˙u kull tipta’ parts ta’ karozzi ÌappuniΩi uKoreani, fosthom Kia, Toyota,Isuzu, Daewoo, Mitsubishi,Honda, Subaru. Huma wkollimportaturi ta’ Ωjut u air filters,shock absorbers, brake pads,clutches, eçç. Parts ©enwini. G˙alaktar informazzjoni çempel 21446839 jew 9947 4504. Fax: 21470295. Email:alex@agrautoparts.com

Klieb g˙all-bejg˙: Ìriewi tal-Ìer-man Shepherd, ©enituri ta’ barra.G˙andhom 8 ©img˙at. Çempel7949 1077.

Óanut g˙at-twellija: Grocerf’Ra˙al Ìdid armat bi klijentelatajba, bil-permessi me˙tie©a.Çempel 7989 4867.

AVVIÛI kÓ 30|11|2014 31kullhadd.com

AVVIÛIÌENERALIAg˙ti rigal, ag˙ti Ponsjetta

Bejn il-Ìimg˙a 5 u t-Tnejn 8 ta’ Diçembru, il-Kummiss joni Nar f i ˙dan l -G˙aqda MuΩikal iBeland qed torganizza bejg˙ ta’ ponsjetti u pjantirelatati ma’ Ωmien il-Milied. Tista’ tag˙mel l-ordnita’ ponsjetti billi ççempel 9917 9188 jew 99930119.

Il-˙inijiet tal-bejg˙ huma dawn:il-5 ta’ Diçembru, mill-17.00pm sad-21.00pm; is-6ta’ Diçembru mill-10.00am sas-13.00pm u mill-17.00pm sad-21.00pm; is-7 ta’ Diçembru mit-8.00am sal-12.00pm u mill-17.00pm sat-20.00pm,it-8 ta’ Diçembru mit-8.00am sa 12.00pm u mill-16.00pm sat-20.00pm.

Gathering fil-kaΩin tal-Ìilju – l-Imqabba

Fl-okkaΩjoni taç-çelebrazzjonijiet tal-festa tal-Immakulata Kunçizzjoni 2014, is-Soçjetà MuΩikaliMadonna tal-Ìilju tal-Imqabba, ser torganizzagathering kbir nhar is-Sibt 6 ta’ Diçembru 2014,lejlet il-festa, fil-bini l-©did tal-kaΩin tas-SoçjetàMuΩikali Madonna tal-Ìilju, li jinsab fil-pjazzaewlenija tal-Imqabba mit-8.00pm ’il quddiem.

Waqt dan il-gathering ser ikun hemm divertimentmuΩikali mill-aqwa. Kul˙add huwa mistiedenjatendi f’atmosfera mill-aqwa ta’ festa.

D˙ul ming˙ajr ˙las. Aktar informazzjoni tinkisebmis-sit elettroniku uffiçjali tas-Soçjetà MuΩikaliMadonna tal-Ìilju www.talgilju.com

Festa tal-Immakulata Kunçizzjoni Fl-Imqabba

Nhar il-Óadd 7 ta’ Diçembru 2014, ser ti©i ççele-brata l-festa tal-Immakulata Kunçizzjoni fil-par-roçça tal-Imqabba. Fl-4.00pm tibda quddiesa kan-tata u konçelebrata solenni mill-W.R. Dun JohnCurmi, il-Kappillan il-©did tal-parroçça fil-knisjaparrokkjali tal-Imqabba.

Fil-5.00pm tibda’ ˙ier©a l-proçessjoni solenni bl-istatwa artistika u devota tal-Madonna tal-Ìilju,immexxi ja mil l -Fratel lanza tal - ImmakulataKunçizzjoni, bis-sehem tal-kleru, devoti u poplu limatulha jing˙ad ir-RuΩarju.

Il-Proçessjoni ssegwi din ir-rotta: Pjazza tal-Knisja, Triq San BaΩilju, Triq il-Karmnu, TriqValletta, Triq il-Parroçça u Pjazza tal-Knisja. Ma’tmiem dan il-pellegrina©© devozzjonali, titkanta l-ant i fona tal - Immakulata u ss ir çelebrazzjoniewkaristika. Il-festi esterni jkomplu fis-6.00pm biprogramm muΩikali mill-Banda Madonna tal-Ìiljuquddiem is-sede tas-Soçjetà fil-Pjazza ewlenija tal-Imqabba, ta˙t id-direzzjoni ta’ Mro Andrew Calleja.

Wara jsegwi get together fl-istess kaΩin. Aktarinformazzjoni tinkiseb mis-sit elettroniku tas-Soçjetà MuΩikal i Madonna tal -Ìi l juwww.talgilju.com

Kunçert tal-Milied mill-Banda Madonna tal-Ìilju – l-Imqabba

Il-Kummissjoni Banda fi ˙dan is-Soçjetà MuΩikaliMadonna tal-Ìilju tal-Imqabba, b’kollaborazzjonimal-A©enzi ja Ûg˙aΩag˙, ser i t te l la ’ kunçertmuΩikali fl-okkaΩjoni tal-festi tal-Milied 2014, bis-sehem tal-Banda Madonna tal-Ìilju ta˙t id-direz-zjoni tas-Surmast tag˙ha Mro Andrew CallejaFVCM. Dan il-kunçert ser isir nhar il-Óadd 14 ta’Dicembru 2014, f is -6.30pm f i l -knis ja ta ’ SanBaΩilju, binja medjevali mill-isba˙ tas-seklu sittax litinsab wara l-knisja parrokkjali tal-Imqabba, bis-sehem tal-bandisti tal-post u allievi fi ˙dan l-iskolatal-muΩika tas-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju.Ser jindaqqu diversi siltiet muΩikali sbie˙ u tal-widna.

Waqt din is-serata ser ikun hemm qari ta’ poeΩijiu xog˙ol letterarju ie˙or b’rabta mat-twelid ta’Sidna Ìesù Kristu. Is-serata ser tkun bil-parteçipaz-zjoni tas-sopran Doreen Camilleri. Ma’ tmiem il-kunçert, il-Banda Madonna tal-Ìilju tag˙mel marçΩg˙ir sal-pjazza fejn tie˙u sehem fil-konkluΩjoni tal14-il skeda tar-radju tal-komunità tal-Ìilju FM 95.4.Kul˙add huwa mistieden jattendi u d-d˙ul huwaming˙ajr ˙las. Aktar informazzjoni tinkiseb mis-sitelettroniku uffiçjali tas-Soçjetà MuΩikali Madonnatal-Ìilju www.talgilju.com jew fuq 9946 3468.

32 30|11|2014 AlMANAKKKÓkullhadd.com

dIN Il-ÌIMgÓA MIll-IStoRjA

RItRAtt MIll-ANtIK

Golden Bay, G˙ajn Tuffie˙a

02.12.1971Abu Dabi, Ajman, Fujairah, Sharjah, Dubaj u Umm al-Quwainjiffurmaw l-Emirati G˙arab Mag˙quda

It-tnejn It-tlieta l-Erbg˙a

Il-Óamis Il-Ìimg˙a Is-Sibt

HI 22°C

LO 15°C

UV 03

21°C

14°C

02

20°C

14°C

02

HI 20°C

LO 14°C

UV 03

20°C

13°C

03

19°C

13°C

03

IT-TEMP­GÓAL-LUM

TWISSIJIET:­Xejn

L-OGÓLA­TEMPERATURA:­25°C

L-INQAS­TEMPERATURA:­19°C

INDIÇI­UV:­3

TEMP:­ Xemxi­ g˙all-ewwel,­ li­ jsirimsa˙˙ab­iktar­tard.

VIÛIBBILTÀ:­Moderata­g˙al­tajba

RIÓ:­Óafif­ g˙al­moderat­min-Nofsinharix-Xlokk­li­jsir­moderat­g˙al­ftit­qawwi

BAÓAR:­Moderat­g˙al­qawwi­li­jsir­qawwi

IMBATT:­Baxx­g˙al­moderat­mil-Lvant­g˙ax-Xlokk

TEMPERATURA­TAL-BAÓAR:­21°C

05.12.1945Tintilef it-titjira 19 fiΩ-Ωona tal-Bermuda Triangle

Empire Pharmacy, 77, Triq it-Teatru l-Antik, il-Belt VallettaDarwin Pharmacy, 152, Triq il-Kbira San ÌuΩepp, il-ÓamrunPinto Pharmacy, 43, Triq San Bastjan, Óal QormiSt Paul’s, Triq Brared, BirkirkaraRemedies Chemists, Marina Court, 49A, Triq Abate Rigird, Ta’ XbiexMelita Pharmacy, 127, Triq San Ìor©, San ÌiljanVictor’s Pharmacy, 9, Triq it-Torri, Tas-SliemaSt Michael Pharmacy, Misra˙ tat-Transfigurazzjoni, Óal LijaVictory Pharmacy, 16, Pjazza Vitorja, in-NaxxarSt Paul’s Bay Pharmacy, 504, Triq il-Kbira, San Pawl il-Ba˙arSta Lucia Pharmacy, 1, Misra˙ Dorell, Santa LuçijaVittoriosa Pharmacy, 9, Triq il-Mina l-Kbira, il-BirguCilia’s Pharmacy, 303, Triq ÓaΩ-Ûabbar, il-FguraJohn J. Borg Pharmacy, Triq il-Kostituzzjoni, iΩ-ÛejtunSalus Pharmacy, 21, Misra˙ ir-Republika, iΩ-ÛurrieqPlaza Pharmacy, 86, Triq il-Kbira, ÓaΩ-Ûebbu©St Anthony Pharmacy, 18 Triq il-Kbira, ir-Rabat, Malta

G˙awdex

Azzopardi Pharmacy, Triq il-Kapuççini, ir-Rabat, G˙awdexXag˙ra Pharmacy, 55, Triq il-Knisja, ix-Xag˙ra, G˙awdex

SpIÛERIjI lI jIftÓU llUM Il-ÓAdd

SUPER­5

NUMRI REBBIEÓA

LOTTU

GRAND­LOTTERY

35 49 65 61 66 75 11 67­­­­­

11 04 30 15 33

04 07 01 07 08 00 09

Ritr

att:

cultu

ralm

alta

.org

Mimdudin

1 Mlibbes g˙ad-difna (7)5 Msejjes femminili (6)8 Çittadin tal-pajjiΩ tat-Torri Eiffel (7)14 Biçça penitenza g˙al ftit ˙elu iebes?

(5)15 Wie˙ed mis-sriebet (6)17 Fl-arlo©© il-˙in kollu sejjer (6)19 Wie˙ed mill-ixketti (5)20 Kontra fuq (4)21 Aktar minn zokk wie˙ed (4)23 Din fjamanta (5)25 Dan i©iblek ta©en im˙awwad? (5)28 G˙amel hekk g˙all-˙ut (4)29 u 30 Dak li g˙andu jg˙addi minn

g˙ala l-bniedem (6)31 Aktar minn wiçç wie˙ed(4)33 Bl-addoçç, ˙allata ballata, kif ©ie ©ie

(6,6)39 Tajjeb ˙afna fit-tog˙ma (4)41 u 42 Nieqsa mill-ikel u mill-vitamini (6)43 Wara .... xarba tajba (4)45 Korla ming˙ajr qies (5)46 Din tista’ ter©a’ tiΩΩewwe© (5)47 Qasma: qsim; rabta: .... (4)50 Kellu jinΩel isfel.... (4)53 u 54 Element kimiku g˙all-pixxini (6)56 Flopp kbir (5)58 Troffa xag˙ar imdawra (6)60 Il-kapitali tag˙ha hija Moska (6)62 Skandalizza ru˙u (5)64 Karattru folkloristiku, ba˙nan u babbu

(5)67 Semmen minn wara u qag˙ad

jg˙arrex? (6)69 Il-kap tal-kunsilli lokali (6)70 Minn mument g˙all-ie˙or (5)72 u 73 L-ikel kien nofs ......, ma kienx

lest (6)75 Aktar minn naΩu wie˙ed, forsi ta’

Hitler (4) 77 G˙andu paçenzja ta’ .... (4)

79 Jitrabba fil-˙adid u fil-landa (5) 80 Fdalijiet tal-ikel (5)82 Wara d-da˙k, il-.... (4)84 Is-sliem g˙alik a la Latina (3)85 Din li g˙addiet minn wara? (3)87 .... u ©erri (4)88 Belt kapitali f’pajjiΩ (12)93 Tony .... tal-G.W.U. (4)94 u 95 Tista’ tmur g˙and boxxla ......! (6)96 H (4)98 Esperiment jew test, jew turija wkoll

(5)100 Tebg˙a jew xi ©er˙a (5)101 Óadd ma j©ibulek .... (4)105 Kull .... mitmum (4)108 Din x’aktarx li tinten pesti (5)109 Qal ˙afna diskors fil-vojt (6)110 Ir-ra˙al ’il fuq mill-Mosta (6)111 B’Tal-..... jaqbillek (5)112 Marru lura l-bank biex jirtiraw flus li

kienu qieg˙du (7) 113 S˙i˙, m’hemm xejn nieqes minnu (6)114 Kull biçça materjal dejqa (7)

Weqfin

2 Taw daqqa ta’ xkupa (5)3 .... daqs dubbiena (4) 4 L-attriçi Romei (4)6 u 7 NiΩel ji©ri t-tara© ..... ..... (5,5)9, 10 u 11 G˙arfien jew radd ta’ ˙ajr (13)12 G˙andu spazju kemm irid (7)13 Jattendi skola jew università (7)16 Il-ONE kien imexxih Ray Azzopardi

(5)18 Ûifna Spanjola/Amerikana (5)22 Issibha f’tarf id-drapp jew fil-miΩien (5)24 Re©a’ lura fejn joqog˙du n-nies? (3)26 Joqg˙od fit-triq tieg˙ek (3)27 Munita tal-Lvant Nofsani jew l-Afrika

ta’ Fuq (5)32 Baxxa jew çekken lil xi ˙add (6)33 u 34 Minn din il-frotta iebsa jsir

il-©ulepp (7)35 Jirreferu g˙aliha b˙ala l-Hague (6)36 Jaf jit˙addet tajjeb quddiem il-massa

(6)37 Jiena hawn u l-Papa .... (4)38 u 40 Waqg˙a fit-tul jew tkaxkira (9)44 Il-boçça Ω-Ωg˙ira (4)48 O˙t l-iben (4)49 Dan isir qabel il-kuntratt formali (8)51 Din xi wa˙da ta’ 64 mimdud? (8)52 Ftira tal-g˙asel? (6)55 Dan mimli bil-Marokkini (6) 57 Ìib ru˙ek .... ta’ nies! (4) 59 Ma tantx jitlag˙lu malajr (4)61 Imbaççaç ©mielu (4)63 Fih taqbad il-˙ut Ωg˙ir (4)65 Qatel lil xi ˙add bil-©ebel (6)66 Kaçça u .... (4)68 Alessandro fil-qosor (6)69 Issibhom f’Hollywood u tarahom

fis-sema (6)70 u 71 Bla ˙ajra jew bla ©ibda ta’ xejn

(10)74 Emmnut u ta’ fiduçja (4)76 A˙rax jew aspru jew Ωorr (4)78 Kemm hija sabi˙a l-..... tal-Mellie˙a!

(5)79 u 81 Ag˙mel 67 mimduda ta’ wara

quddiem (6)82 Il-belt li fiha bdew jibnu torri biex

jil˙qu s-sema (5)83 Din annimal tal-Afrika b’g˙onqha twil

˙afna (7)86 Ma˙lul jew sfrattat (7)89 Aktar qrib (5)90 u 91 Stra©i s˙i˙a (6)92 Morna sal-..... tal-Mellie˙a (5)97 Irnexxielu jakkwista(5)99 u 100 Im˙olli fil-©enb jew minsi (10)102 Wie˙ed mill-˙niex (5)103 Mal-˙a©ra t-.... (4)104 Mar g˙and ...., miet (4)106 u 107 Aktar minn fratell wie˙ed (8)

94

010

MIMDUDIN:

1 Attakka, 5 Stramb, 8Stampar, 14 Forka, 15Stikka, 17 u 19 Noçimuskata,20 Dott, 21 u 23 Spissjati, 25Iqsar, 28 Xita, 29 u 30Koppja, 31 Iran, 33Antibijotiku, 39 A©ir, 41 u 42Sapnar, 43 Duda, 45 Abjad,46 EΩami, 47 Iben, 50 Waqa,53 u 54 Qnatar, 56 Biçça, 58Kantun, 60 Ingrat, 62 D˙uli,64 Kines, 67 u 69Fundamentali, 70 Stima, 72 u73 Prosit, 75 Qatt, 77 Segi,79 Molol, 80 Robbu, 82 Atti,84 u 85 Snanar, 87 Qorq, 88Ûgumbramenti, 93 Qarn, 94u 95 Beççun, 96 Rimi, 98Folla, 100 u 101 Attentati,105 Wirt, 108 Indri, 109Ksu˙at, 110 u 111Individwali, 112 Ûmattat, 113Emmnut, 114 Stenba˙.

WEQFIN:

2 Torri, 3 u 4 Anarkista, 6 u7 Tradiment, 9 Trux, 10 u 11Maskarati, 12 Tfesfis, 13Katavru, 16 Ifjen, 18 IΩakk,22 Morsa, 24 u 26 Triqat, 27Fjuri, 32 Addoçç, 33 u 34Apatija, 35 Bedwin, 36Oçeani, 37 Ivan, 38 u 40Uni©enitu, 44 Diqa, 48 Bord,49 Saksafon, 51 Attivist, 52Ûbarka, 55 Sinjal, 57 Çine,59 Tond, 61 Gatt, 63 Óawt,65 Nasser, 66 Spag, 68Maqlub, 69 Estrem, 70 u 71Statistika, 74 Elmu, 76 Ìbin,78 Iswed, 79 u 81 MaΩuni,82 ArjuΩ, 83 Mqarbin, 86Infinit, 89 Globu, 90 u 91Mulett, 92 Treni, 97 Madum,99 u 100 Awtomatiku, 102Agata, 103 u 104 Bistekka,106 u 107 Çittadin.

Din it-tisliba mhixg˙all-kompetizzjoni,iΩda peress li g˙adhawn domandag˙aliha, il-gazzettaKullÓadd iddeçidietli tkompli to˙ro© dinit-tisliba fl-a˙˙arÓadd tax-xahar.

RIÛULTATI TAX-XAHARLI GÓADDA

TISLIBA kÓ 30|11|2014kullhadd.com 33

34 30|11|2014 logÓoBKÓkullhadd.com

TISLIBA BIN-NUMRI

KOMPETIZZJONI WELLA,KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista,

Triq Mile End, il-Óamrun.

Irba˙ xampù u conditioner Wella

Aqta’ din il-log˙ba u ibg˙atha:

Isem: ..........................................................................................

Indirizz:.........................................................................................

.....................................................................................................

Ìemma’ s-sitt kupuni u ibg˙athom f’daqqa lil: KullÓadd, Kompetizzjoni Centro Casalinga, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun, ÓMR 1717.

Kompetizzjoni Centro Casalinga

SUDOKU SPONSORJATA MINN WELLA

198223266294313314346357372572599696773814885950

Po©©i n-numri f’posthom

Isem:...................................................................................................................................................................

Indirizz:..............................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

Nru tal-karta tal-identità:............................................. Nru tat-telefown:........................................................

6

B’4 numriBi 3 numri B’6 numriB’5 numri

02060676094913621988244424882535287029473172330535753597415945024686501650705231553957656133650165796730680968256875700174868047

831988509711981398829953

01809034590698808260179022104821114215232395524468284773546554381549526586567677687817807978295912519656896874

472923531787770485950807

Bi 8 numri

04730876187492351957561948797267

Rebbie˙a tal-©img˙a l-o˙ra:PAULINE DEBATTISTA, 58, St Joseph, Triq ir-Redentur, ÓaΩ-Ûabbar, ÛBR 3454

lOGÓOB kÓ 30|11|2014 35kullhadd.com

Mimdudin:

1. Dari kienu j©orru l-mejtin fih (5)

4. G˙all-ikel (4)7,23. Marbut max-xatt (6)9,24. Ra©unar? (8)10. Mo˙˙ok hemm (6)12. Xog˙ol il-pumpier

biex jitfihom (6)16. TiΩloq fuq is-sil©! (3)18. Fil-g˙odu bl-IngliΩ (2)19. B’Malta warajha tip-

produçilna d-dawl (3)20. Skieken Ωg˙ar (5)21. Óamrija boççi boççi

(3)23. Ara 724. Ara 9

Weqfin

1. Tqatta’ minnhom fil-brodu (6)

2,3. Belt (6)3. Ara 25,11. Pjazez (5)6,21W. Nixxa (6)8. PoΩittività (9)11. Ara 512,22. Intellg˙u (5)13. Lem˙u (3)14,12. Ma fakkarnix? (8)15. Tlaqt l-armi (6)17. Nies wara xulxin (3)21. Ara 622. Ara 12 wieqfa21. Mhux dan (3)22. Ara 6

TIslIBA

47

Isem:

Indirizz:

Nru tat-Telefown:

SOLUZZJONI TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA

IBGÓAT DAWN IÛ-ÛEWÌ KOMPETIZZJONIJIET FLIMKIEN U IDÓOL BIÇ-ÇANS LI TIRBAÓ €25

QED TAGÓRAfHOM?

fir-ritratt hemm Ωew© uçu˙ f ’wiçç wie˙ed. Qed tag˙rafhom?

Ójiel: Politiçi opposti

Politiku 1:

REBBIEÓ TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA:

RIÛULTAT TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA

Bradley Cooper Zach Galifianakis

MARIO DARMANIN, 53, Triq is-Santwarju, ÓAΩ-Ûabbar.

IRBAÓ €25 fI flusL-indirizz huwa: Irba˙ €25 fi flus, KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

Mimdudin:

1. Kelba,4. Qari,7,17. LewΩa,9. San,10. Tabiba,12. Periti,18,23. Ankrat,19. Lia,20. Angus,24. UΩati

Weqfin:

1. Kastig,2,16. Lingwa,3,5. Altari,6,22. Ikanta,8,11. Eating House,12. Pa,13,21M. Randan,14. Ilsira,15. Martri,21. Dak

Politiku 2:

FORMULA 1KÓkullhadd.com36 30|11|2014

REBÓA MISTÓOQQA, TELFA BL-UnURI

RAPPORT TA’ LIAM GAUCI

It-tellieqa tal-Óadd li g˙adda mhux setkun imfakkra b˙ala wa˙da mill-aktaremozzjonanti fl-istorja tal-Formula 1.Madankollu, xorta kien hemm ˙afnax’tara fiha hekk kif Hamilton kiseb ir-reb˙a numru ˙dax g˙al dan l-ista©un usar il-kampjun tad-dinja g˙at-tieni darba.

G˙at-tellieqa tal-Óadd kul˙add kienqieg˙ed jistenna konfront iebes bejn iΩ-Ωew© sewwieqa tal-Mercedes hekk kifNico Rosberg re©a’ kiseb pole positiono˙ra biex po©©a ru˙u b’çans tajjeb li jik-seb is-sitt reb˙a tieg˙u.

IndeçiΩjoni

Bosta dilettanti ˙asbu li Hamilton sejsuq tellieqa strate©ika u jikkuntenta bit-tieni post, li kien ikun biΩΩejjed g˙alihbiex jirba˙ il-kampjonat anke jekkRosberg jitla’ fuq l-og˙la tar©a tal-podju.Però, Hamilton qatt ma kien wie˙ed lijΩomm lura u tluq kemxejn indeçiΩ tal-ÌermaniΩ feta˙ xaqq kbir biΩΩejjed biexil-Brittaniku jitla’ sparat fl-ewwel postwara biss ftit metri.

Rosberg kien g˙oddu kwaΩi tilef it-tieni post ukoll hekk kif iΩ-Ωew©sewwieqa tal-Williams raw iç-çanstag˙hom u ppruvaw jaqbΩuh qabel l-ewwel kurva. Madankollu, il-ÌermaniΩiddefenda ru˙u sew u malajr re©a’ bedajersaq lejn il-kollega tieg˙u.

Kumplikazzjonijiet

Fl-ewwel faΩi tat-tellieqa, Rosberg Ωammmal-pass ta’ Hamilton bid-differenzabejniethom tkun ta’ madwar Ωew©sekondi matul l-ewwel g˙oxrin dawra.Hawnhekk kien jidher çar li l-ÌermaniΩxtaq jevita kemm jista’ jkun konfrontaggressiv mal-Brittaniku ˙alli ma jkunxhemm inçidenti tat-tip li rajna fil-Bel©ju.

Sfortunatament, l-ebda konfront makien iddestinat li jse˙˙. Fid-dawra 24,Rosberg tilef il-kontroll tal-vettura tieg˙ufil-kurva 20, Ωball li telliflu madwar erba’sekondi. Fid-dawra ta’ wara l-affarijietmarru g˙all-ag˙ar hekk kif il-ÌermaniΩavΩa lit-tim illi kien qieg˙ed jesperjenzaproblemi bl-Energy Recovery System(ERS) tal-Mercedes tieg˙u.

Minkejja li vettura tal-Formula 1 tista’ta˙dem ming˙ajr din is-sistema, in-nuqqas tag˙ha jfisser telf qawwi fil-veloçità. Ix-xog˙ol tal-ERS huwa litikkonverti l-ener©ija li normalment tkunmitlufa, b˙al dik i©©enerata metasewwieqa juΩa l-brejkijiet, u tikkonverti-ha f’madwar 120bhp ta’ sa˙˙a Ωejdag˙all-magna tieg˙u.

Ming˙ajr din l-g˙ajnuna elettronika,Rosberg ra d-distakk minn ma’ HamiltonjiΩdied b’mod konsiderevoli fi Ωmienqasir u malajr sab lil Massa warajh. It-timipprova jag˙mel li jista’ biex isewwi l-problemi tal-ÌermaniΩ mill-garaxx,

imma ftit li xejn seta’ jsir waqt it-tellieqamin˙abba l-gravità tal-˙sara.

Rosberg beda jitlef poΩizzjoni wara l-o˙ra u l-unika tama li kellu li jirba˙ l-kampjonat kien illi jispiçça mal-ewwel˙amsa fi lwaqt li Hamilton jirtira.Madankollu, il-Brittaniku kien avΩat bil-problemi tal-kollega tieg˙u u ma baqaxisuq b’mod aggressiv g˙ax beda jibΩa’ lil-problemi tal-ÌermaniΩ jitfaççaw fil-vet-tura tieg˙u wkoll.

Attitudni sportiva

Min˙abba l-problemi li sofra, Rosbergma tax l-ispettaklu li kien mistenniminnu. Madankollu, huwa ta wirja ta’kura©© u spirtu sportiv hekk kif ipprovajΩomm ru˙u fil-©lieda g˙all-kampjonatsakemm seta’.

Dan ˙are© çar b’mod partikolari metafl-a˙˙ar dawriet it-tim talbu jid˙ol fil-garaxx g˙ax il-vettura tieg˙u kienetf’kundizzjoni ˙aΩina wisq. Però, il-Ìer-maniΩ talabhom i˙alluh jasal sal-linja tat-tmiem. Minkejja li din kienet se tkunkedda Ωejda g˙all-vettura, it-tim aççettag˙ax Rosberg kien ˙aqqu li jo˙ro©b’rasu mg˙ollija mit-tellieqa wara l-ista©un eççezzjonali li kellu.

Meta ntemmet it-tellieqa, il-ÌermaniΩmar ifittex lil Hamilton biex jg˙idluprosit g˙ar-reb˙ tal-kampjonat u ˙asehem fiç-çelebrazzjonijiet tal-Mercedesil-Óadd filg˙axija minkejja l-fatt li kienwie˙ed mill-aktar mumenti diffiçli tal-karriera tieg˙u.

Wie˙ed ma jistax ma jammirax din l-attitudni sportiva illi tawgura tajjeb g˙all-

ista©un li ©ej fejn wisq probabbli seter©a’ tara liΩ-Ωew© sewwieqa tal-Mercedes ji©©ieldu g˙all-kampjonat.

Il-podju u qribu

Kif semmejna qabel, il-Williams kienu l-unika tim li kellu ç-çans illi j˙abbathamal-Mercedes. Massa b’mod partikolariΩamm il-pass ma’ Hamilton matul ˙afnamit-tellieqa, però dan tal-a˙˙ar makienx qieg˙ed juΩa l-potenzjal massimutal-vettura tieg˙u g˙ar-ra©unijiet imsem-mija iktar ’il fuq.

Dan il-podju doppju ma kienx biΩΩej-jed g˙all-Williams biex jil˙qu lir-RedBull, però t-tielet post li kisbu fil-klassifi-ka tal-kostrutturi jawgura tajjeb g˙at-timIngliΩ li fl-ista©un li ©ej Ωgur illi se jimmi-ra li jikseb l-ewwel reb˙a tieg˙u mill-Gran Premju ta’ Spanja tal-2012.

Ir-Red Bull kellhom quddiemhom tel-lieqa diffiçli hekk kif intlaqtu minnpenalità wara l-kwalifiki meta nstab li l-front wings tal-vetturi tag˙hom kienuiktar flessibbli milli suppost, fatt li tahomvanta©© aerodinamiku fuq it-timijiet l-o˙ra.

Madankollu, minkejja li telqu mill-pitlane, Ricciardo u Vettel saqu b’modeççezzjonali u ©abru lura diversi poΩiz-zjonijiet matul it-tellieqa biex spiççawfir-raba’ u t-tmien post rispettivament.

Taqtig˙a g˙all-punti

Tajba wkoll kienet it-tellieqa ta’ Button,li bil-˙ames post li kiseb kompla jikkon-ferma li ˙aqqu estenzjoni tal-kuntratt

mal-McLaren anki jekk dawn jidhru li jif-favurixxu lil xi ˙add iktar Ωg˙aΩug˙g˙all-ista©un li ©ej. Madankollu, ir-rivaliprinçipali tieg˙u, Magnussen, re©a’spiçça t-tellieqa lura sew mill-Brittaniku,differenza li tidher ukoll fil-klassifikafinali tas-sewwieqa fejn Button spiççab’71 punt aktar.

Bis-sitt u s-seba’ poΩizzjonijiet li kisbu,Hulkenberg u Perez ma ©abrux biΩΩej-jed punti biex ja˙tfu lura l-˙ames postfil-klassifika tal-kostrutturi g˙al-ForceIndia. Madankollu, jistg˙u jikkonslawbil-fatt li t-tnejn irnexxielhom jaslu fiΩ-Ωona punti, xi ˙a©a li ilha ma ti©ri mill-Gran Premju ta’ Singapor.

G˙all-Ferrari, it-tellieqa ta’ Abu Dabioffriet okkaΩjoni biex it-tim jispiçça fuqnota tajba. Sfortunatement, din l-oppor-tunità ma ˙atfuhiex. Bejn it-traffiku u l-problemi tekniçi, il-Ferrari spiççaw isost-nu pass medjokri f’˙afna mid-dawriet,sitwazzjoni li ©eg˙lithom jikkuntentawbid-disa’ u l-g˙axar post.

DiΩappunti

It-Toro Rosso ˙ar©u b’idejhom vojtaminn Abu Dabi. Dan kien riΩultat diΩap-puntanti ferm hekk kif Kvyat telaq mill-˙ames post wara sessjoni ta’ kwalifikipoΩittiv. Madankollu, ir-Russu esperjen-za problemi fil-power unit tieg˙u li©eg˙luh jabbanduna t-tellieqa fl-ewwelfaΩi tag˙ha. Min-na˙a l-o˙ra, Vergneqatt ma kellu pass tajjeb u kellu jikkun-tenta b’tnax-il post anonimu.

G˙al-Lotus l-affarijiet ma marrux ˙afnaa˙jar. It-tim indipendenti IngliΩ kienqieg˙ed jittama li jikseb ftit punti fl-a˙˙ar biex jersaq eqreb tat-Toro Rosso.

Madankollu, Grosjean bata ˙afna biexjaqbad ritmu tajjeb u sab ru˙u ming˙ajrpunti. Maldonado deher li seta’ ji©©ieledmaΩ-Ωew© sewwieqa tal-Ferrari g˙ad-disa’ u l-g˙axar post, imma l-power unittar-Renault abbandunatu bi spluΩjoni uda˙na spettakolari lejn nofs it-tellieqa.

Is-Sauber it-tnejn waslu sal-a˙˙ar tat-tellieqa, però xorta kellhom jikkun-tentaw b’Ωero punti f’dak li probabbil-ment kien l-ag˙ar sta©un fl-istorjatag˙hom.

Min-na˙a l-o˙ra, il-Caterham kienusodisfatti minkejja li ma kisbux puntihekk kif il-fatt li kienu f’Abu Dabi di©àkien suççess kbir meta wie˙ed iqis il-problemi finanzjarji li qeg˙din jesperjen-zaw.

Will Stevens, is-sewwieq Brittaniku li˙a post Marcus Ericsson wara li danxolja l-kuntratt minn mal-Caterham,irnexxielu jtemm l-ewwel tell ieqatieg˙u.

Kobayashi deher li se jag˙mel l-istess,però lejn it-tmiem tat-tellieqa beda j˙ossvibrazzjonijiet qawwija li ©ieg˙lu lit-timjitolbu li jirtira b˙ala prekawzjoni.

KLASSIFIKA TA’ ABU DHABI

PoΩ. Sewwieq Tim Óin

01. Lewis Hamilton Mercedes 1:39:02.619

02. Felipe Massa Williams +2.5 secs

03. Valtteri Bottas Williams +28.8 secs

04. Daniel Ricciardo Red Bull +37.2 secs

05. Jenson Button McLaren +60.3 secs

06. Nico Hulkenberg Force India +62.1 secs

07. Sergio Perez Force India +71.0 secs

08. Sebastian Vettel Red Bull +72.0 secs

09. Fernando Alonso Ferrari +85.8 secs

10. Kimi Räikkönen Ferrari +87.8 secs

KLASSIFIKA – SEWWIEQA

PoΩ. Sewwieq Tim Punti

01. Lewis Hamilton Mercedes 384

02. Nico Rosberg Mercedes 317

03. Daniel Ricciardo Red Bull 238

04. Valtteri Bottas Williams 186

05. Sebastian Vettel Red Bull 167

06. Fernando Alonso Ferrari 161

07. Felipe Massa Williams 134

08. Jenson Button McLaren 126

09. Nico Hulkenberg Force India 096

10. Sergio Perez Force India 059

KLASSIFIKA – KOSTRUTTURI

PoΩ. Tim Punti

1 Mercedes 701

2 Red Bull Racing-Renault 405

3 Williams-Mercedes 320

4 Ferrari 216

5 McLaren-Mercedes 181

6 Force India-Mercedes 155

7 STR-Renault 030

8 Lotus-Renault 010

9 Marussia-Ferrari 002

10 Sauber-Ferrari 000

11 Caterham-Renault 000

formula 1 kÓ kullhadd.com 3730|11|2014

Issa li l-ista©un 2014 intemm, it-timiji-et qeg˙din i˙ejju ru˙hom g˙al dak li©ej fejn ˙afna minnhom iridu jirsistubiex inaqqsu d-distakk minn mal-Mercedes ill i kienu ferm iktarippreparati mill-avversarji tag˙homg˙all-introduzzjoni tat-teknolo©ijaibrida.

Matul din il-©img˙a rajna din il-preparazzjoni tie˙u l-forma ta’ testijietf’Abu Dabi fejn it-timijiet qeg˙din jes-perimentaw b’modifiki ©odda bil-˙sieb li jimplimentawhom matul l-ista©un li ©ej.

Ìimg˙a kumplessa

Óafna dilettanti segwew b’interess id-debutt uffiçjali tal-power unit tal-Honda li kien uΩat fuq l-MP4-29H/1X1, forma addattata tax-chassisattwali tal-McLaren.

Madankollu, ˙afna sabu ru˙homdiΩappuntati hekk kif it-testijiet tat-Tlieta u l-Erbg˙a kellhom jikkonkludu˙ersem g˙at-t im ta’ Woking. Danse˙˙ b’riΩultat tal-fatt illi t-tim esper-jenza problemi bil-magni Honda lippermettewlhom jag˙mlu biss ˙amesdawriet fil-jumejn ta’ provi fil-YasMarina Circuit.

KurjuΩ wkoll kien il-fatt li l-misterudwar min se jsuq g˙all-McLaren kom-pla jestendi g˙al dawn it-testijiet lifihom saq biss Stoffel Vandoorne, is-sewwieq ta’ riserva Bel©jan.Uffiçjalment it-tim Brittaniku g˙aduming˙ajr sewwieqa g˙all-2015, peròhuwa kwaΩi çert li Fernando Alonsose jing˙aqad mag˙hom wara li telaqminn mal-Ferrari.

Min-na˙a l-o˙ra, it-tieni post fit-timg˙adu ma ntmeliex, imma Vandoornejidher li mhuwiex qieg˙ed ji©i kkun-sidrat u d-debutt tieg˙u qed jintuΩabiss mill-McLaren biex ma jinkixfuxkarti f’dan l-istadju. Il-konferma ta’Alonso mistennija li tasal kmieni l-©img˙a d-die˙la, però g˙adu mhuxmag˙ruf jekk it-tim huwiex se jikkon-ferma min se jsuq mieg˙u wkoll.

I˙arsu ’l quddiem

Ta’ interess ukoll kienu t-testijiet tal-Mercedes illi di©à avΩaw lit-timijiet l-o˙ra li g˙andhom modifiki ©oddalesti g˙all-ista©un li ©ej illi se jag˙mlul-vettura l-©dida tag˙hom ferm iktarkompetittiva minn dik li reb˙et il-kampjonat mondjali.

Nhar it-Tlieta kien Nico Rosberg lisaq g˙at- tim ÌermaniΩ, hekk kif

qieg˙ed jipprova jirritorna g˙ar-rutinanormali ta’ xog˙ol malajr kemm jista’jkun wara d-diΩappunt kbir li esper-jenza fl-a˙˙ar tellieqa tal-kampjonat.L-Erbg˙a kien Pascal Wehrlein, it-testdriver tal-Mercedes, li ˙a l-isteeringf’idejh biex kiseb l-a˙jar ˙in b’çertufaçilità.

G˙alkemm dawn is-sessjonijiet ta’prova f inali huma interessanti,wie˙ed ma jridx janalizza r-riΩultatiattwali wisq fil-fond g˙ax il-vetturi lij idhru f ’testij iet b˙al dawn humaessenzjalment verΩjonijiet modifikatita’ dawk ta’ dan l-ista©un.

Il-prototipi l-proprja tal-power unitsu x-chassis il-©odda jidhru biss fl-1 ut-2 ta’ Frar li ©ej, meta t-timijiet jip-parteçipaw fit-testijiet ta’ Jerez.

Lil hinn miç-çirkwit

Waqt li Rosberg kien qieg˙ed idurmat-traççat, Hamilton kien mo˙˙u fl-estenzjoni tal-kuntratt li g˙andu jΩom-mu mal-Mercedes lil hinn mill-2015,meta jiskadi l-kuntratt attwali. Skontil-kampjun tad-dinja, id-diskussjonijietmal-Mercedes g˙andhom ikunu for-malità g˙ax huwa kuntent bil-kundiz-zjonijiet li offrielu t-tim.

Is-sewwieq Brittaniku, sadanittant,di©à ˙abbar li mhuwiex bi ˙siebujuΩa n-numru 1 fuq il-vettura tieg˙u

g˙ax dak attwali, l-44, huwa g˙alqalbu u j ixtieq iΩommu. Jekk id-deçiΩjoni tkun f inali, din tkun l-ewwel darba li jkol lna sta©unming˙ajr vettura bin-numru 1 mill-1994 ’il hawn. Dik is-sena, in-numrubaqa’ vakanti wara li Alain Prost, likien il-kampjun renjanti, irtira mill-isport.

Arrivederci

Sewwieq li l-estenzjoni tal-karrieratieg˙u Ωgur mhix formalità huwaJean-Éric Vergne li din il-©img˙akkonferma permezz ta’ Twitter limhux se jkun qieg˙ed isuq mat-ToroRosso matul l-ista©un li ©ej.

Fil-kumment li ppubblika, Vergneesprima wkoll id-diΩappunt tieg˙u lil-aqwa sta©un tieg˙u f’termini ta’prestazzjoni ma kienx biΩΩejjed biexisalvalu postu. S’issa jidher li m’hemml-ebda tim interessat li jinga©©a lis-sewwieq FrançiΩ, sitwazzjoni li tista’twasslu biex isuq f’kategorija o˙ra s-sena d-die˙la.

Destin simili if faççjah MarcoMattiacci, it-team principal tal-Ferrarili ˙alla postu lil Maurizio Arrivabene.It-tim ta’ Maranello ma qalx g˙aliexsaret din il-bidla, illi se˙˙et seba’xhur biss wara li Mattiacci ˙a postStefano Domenicali. Arrivabene, b˙al

Mattiacci, m’g˙andux esperjenza fil-Formula 1, però mhuwiex stran©ierg˙all-poΩizzjonijiet ta’ tmexxija hekkkif ©ej minn seba’ snin viçi presiden-za tal-Marlboro GlobalCommunication and Promotions.

Wara li semmejna sewwieq udiri©ent illi tilfu posthom g˙all-2015,ma setg˙etx tonqos a˙bar fuq tims˙i˙ li ˙alla d-dinja sportiva b’modprematur. Dan jidher li huwa l-kaΩtal-Marussia li din il-©img˙a ˙ar©udiversi ritratti ta’ verΩjoni bikrija tax-chassis li kienu qeg˙din jippreparawg˙all-2015 qabel ma t-tim sab ru˙uvittma ta’ kollass finanzjarju.

Ir-ritratti li ttellg˙u fuq l-internetjuru chassis trasparenti li probabbil-ment kien se jintuΩa g˙at-testijiet ajru-dinamiçi fil-wind tunnel. Mid-daqqat’g˙ajn, il-forma tieg˙u tidher simili˙afna g˙al dik ta’ din is-sena. L-unikaeççezzjoni tkun il-front wing, il l iprobabbilment ©iet modifikata biextkun konformi mal-bidla fir-regola-menti tekniçi tal-2015, li mistennija©©ib fi tmiemhom il-forom mhux tas-soltu li rajna din is-sena.

Progress, imma…

F’laqg˙a li kellhom f’Ìinevra din il-©img˙a, l-Istrategy Group tal-Formula1, flimkien mal-F1 Commission,iddeçieda li jabbanduna s-sistema tal-punte©© doppju g˙all-a˙˙ar GranPremju tas-sena d-die˙la. Din id-deçiΩjoni ttie˙det wara li l-introduz-zjoni ta’ din ir-riforma f’dan l-ista©un˙olqot kontroversja kbira hekk kifkien hemm bosta li rawha b˙alain©usta.

Barra minn hekk, intla˙aq qbil li r-restrizzjonijiet fuq l-komunikazzjonibejn il-garaxx u s-sewwieqa ma jiΩ-didux kif kien miftiehem fix-xhur lig˙addew wara li deher çar illi dawnmhumiex prattiçi fil-©urnata tal-lum.Il-pjan li ji©u introdotti l-istandingstarts, fejn is-sewwieqa jitilqu minnweqfin fuq il-grid f’kaΩ li to˙ro© safe-ty car, ©ie abbandunat ukoll.

Minkejja li dawn id-deçiΩjonijietkienu mi lqug˙in b˙ala s injal ta’progress, il-qbil mistenni biex jitnaqq-su l-ispejjeΩ g˙at-timijiet ma wasalx.G˙aldaqstant, dan is-su©©ett se jkollujer©a’ jqum fil-laqg˙a tal-World MotorSport Council li se ssir f it-3 ta’Diçembru li ©ej, meta ji©u rratifikatiwkoll id-deçiΩjonijiet imsemmija iktarkmieni.

jibdew il-preparamenti

Raffaele Marciello, sewwieq li jag˙mel parti mill-FerrariDriver Academy, jikkonsulta mal-in©iniera tat-tim waqtsessjoni ta’ prova f’Abu Dabi

Il-power unit il-©did tal-Honda ta diversi problemi lill-McLaren

38 30|11|2014 SPORTSKÓkullhadd.com

RIÛULTATI

LOGÓOB GÓAL-LUM

KLASSIFIKA

West Brom v Arsenal

Burnley v Aston Villa

Liverpool v Stoke City

Man Utd v Hull City

QPR v Leicester City

Swansea City v Crystal P

West Ham v Newcastle U

Sunderland v Chelsea

0 - 1

1 - 1

1 - 0

3 - 0

3 - 2

1 - 1

1 - 0

Tard

TIM L R D T F K P

*Chelsea 12 10 2 0 30 11 32

Southampton 12 8 2 2 24 6 26

Manchester City 12 7 3 2 24 13 24

Man United 13 6 4 3 22 15 22

West Ham 13 6 3 4 21 16 21

Arsenal 13 5 5 3 21 15 20

Swansea City 13 5 4 4 17 14 19

Newcastle United 13 5 4 4 14 16 19

Everton 12 4 5 3 22 19 17

Tottenham 12 5 2 5 16 17 17

Liverpool 13 5 2 6 16 18 17

Stoke City 13 4 3 6 13 16 15

Crystal Palace 13 3 4 6 18 22 13

West Brom 13 3 4 6 13 18 13

*Sunderland 12 2 7 3 12 19 13

Aston Villa 13 3 4 6 7 18 13

Hull City 13 2 5 6 14 20 11

QPR 13 3 2 8 14 25 11

Burnley 13 2 5 6 9 21 11

Leicester City 13 2 4 7 13 21 10

RIÛULTATI

LOGÓOB GÓAL-LUM

KLASSIFIKA

Sassuolo v Hellas Verona

ChievoVerona v Lazio

2 - 1

Tard

AC Milan v Udinese

Cagliari v Fiorentina

Cesena v Genoa

Empoli v Atalanta

Palermo v Parma

Juventus v Torino

Roma v Inter

12.30

15.00

15.00

15.00

15.00

15.00

20.45

TIM L R D T F K P

Juventus 12 10 1 1 28 4 31Roma 12 9 1 2 21 7 28SSC Napoli 12 6 4 2 23 15 22Sampdoria 12 5 6 1 15 9 21Genoa 12 5 5 2 16 12 20Lazio 12 6 1 5 21 16 19AC Milan 12 4 6 2 21 17 18Udinese 12 5 3 4 15 15 18Sassuolo 13 4 6 3 13 16 18Inter 12 4 5 3 18 15 17Fiorentina 12 4 4 4 12 11 16Palermo 12 3 5 4 13 19 14Hellas Verona 13 3 5 5 15 22 14Empoli 12 3 4 5 14 19 13Torino 12 3 3 6 7 13 12Cagliari 12 2 5 5 20 20 11Atalanta 12 2 4 6 5 13 10ChievoVerona 12 2 3 7 9 17 9Cesena 12 1 5 6 9 19 8Parma 12 2 0 10 14 30 6

PREMIER INGLIÛ

SERIE A PUNTI OÓRANUQQAS TA’ KUNFIDENZA

Il-mani©er ta’ Manchester United Louis van Gaal qal li l-attakkantRobin van Persie qed ibati biex isib il-kunfidenza quddiem il-lastau fil-fatt ammetta li fl-a˙˙ar log˙ba kontra Arsenal van Perie kellulog˙ba ˙aΩina ˙afna.

F’dan ir-rigward, van Persie mess il-ballun g˙al tlettax-il darbabiss, figura li hi ftit wisq g˙all-attakkant ta’ stoffa b˙alma hu dan l-attakkant OlandiΩ. Fil-fatt, fl-a˙˙ar kwarta tal-log˙ba van Gaalg˙aΩel li jbiddel lil van Persie maΩ-Ωag˙Ωug˙ ta’ 18-il sena JamesWilson.

Fatt mag˙ruf huwa dak li, f’din is-sena kollha, l-attakkantOlandiΩ skurja biss tmien gowls f’21 partita fil-Premier LeagueIngliΩ. Van Gaal stqarr mal-©urnalisti li fil-verità l-fatt li miss il-bal-lun tlettax-il darba huwa ftit wisq u qed ja˙dmu flimkien biex ikunhemm titjib kemm fil-gowls kif ukoll fil-prestazzjonijiet tieg˙ub’mod in©enerali.

PLATINI MMAQDAR MINN REAL MADRID

It-tim ta’ Real Madrid maqdru l-President tal-UEFA Michel Platiniwara li dan issu©©erixxa li l-attakkant PortugiΩ tag˙hom CristianoRonald m’g˙andux jirba˙ il-Ballun tad-Deheb.

Platini sostna li dan il-premju hekk presti©ju, li jing˙ata lill-a˙jarplejer tad-dinja kull sena, din id-darba g˙andu jmur g˙al xi plejerÌermaniΩ li kien jag˙mel parti mill-iskwadra nazzjonali tat-timÌermaniΩ li reba˙ it-Tazza tad-Dinja s-sajf li g˙adda.

Min-na˙a tal-klabb Spanjol, huma kienu sorpriΩa immens bil-kummenti ta’ Platini u g˙alhekk esprimew id-diΩappunt tag˙hom.Ronaldo, li reba˙ il-Ballun tad-Deheb is-sena l-o˙ra, huwa l-favoritbiex jer©a’ jirba˙ dan l-unur wara li g˙en lit-tim tieg˙u jirba˙ l-g˙axar Champions League fl-istorja tag˙hom.

Il-captain tal-Portugall s’issa skurja 48 gowl f’45 partita fil-kompe-tizzjonijiet kollha ma’ Real Madrid. Hu g˙en lil Real Madrid jirb˙ul-Cope del Rey kif ukoll is-Super Cup l-ista©un li g˙adda.

PELE QED JAQLEB GÓALL-AÓJAR

Wie˙ed mil-le©©endi tal-futbol BraΩiljan qed jaqleb g˙all-a˙jarminkejja li g˙adu qed jinΩamm fit-taqsima tal-kura intensiva warali dda˙˙al l-isptar fejn kien qed ibati minn infezzjoni awrinarjaiktar tard din il-©img˙a.

Dan sar mag˙ruf wara tweet fuq il-kont tieg˙u l-Óamis li g˙addali qalet li r-rebbie˙ ta’ tliet Tazzi tad-Dinja kien jinsab a˙jar u jins-ab rikoverat fl-isptar Sao Paulo’s Albert Einstein. Kelliema min-na˙a tal-isptar sostnew li Pele jinsab ta˙t appo©© temporanjug˙all-kliewi tieg˙u u ming˙ajr il-bΩonn ta’ appo©© respiratorju.

Permezz tal-medja, Pele rringrazzja lil kul˙add tal-appo©© li rçie-va u qed jittama li jer©a’ jkun lura fis-soçjetà malajr kemm jista’jkun.

MILAN V UDINESE

It-tim ta’ Udinese se jkun qed jilg˙ab l-ewwel log˙batieg˙u f’©img˙atejn kontra t-timijiet ta’ Milan bl-ewwelwa˙da tkun illum waranofsinhar kontra Milan. Ming˙ajrreb˙a fl-a˙˙ar ˙ames log˙biet fil-league Taljan, it-tim ta’Pippo Inzaghi g˙andu bΩonn reb˙a minnufih biex ikom-pli jisfida g˙all-postijiet fl-Ewropa.

Min-na˙a ta’ Udinese, din se tkun l-ewwel log˙bag˙all-ekskowç ta’ Inter Andrea Stramaccioni wara li dankien ©ie mkeççi mill-istess Inter f’Mejju tas-sena l-o˙ra.G˙al darb’o˙ra, l-attakkant prolifiku Taljan Antonio DiNatale se jkun importanti ©aladarba Udinese joffru sfidadiçenti biex jeg˙lbu lit-tim ta’ Inzaghi.

JUVENTUS V TORINO

Fid-derby ta’ Turin, it-tim fil-quççata tal-klassifika jilqa’ lir-rivali eterni Torino f’daru fil-Juventus Stadium. It-tim tal-Juve jinsab g˙addej minn forma brillanti fil-league Taljang˙al kontra tal-©irien Torino li g˙adhom ma sabux kon-sistenza fil-prestazzjonijiet tag˙hom. Jekk jirb˙u din il-log˙ba, it-tim tal-Juve jkun reba˙ 25 partita konsekuttivaf’daru fis-Serie A.

Jekk jevitaw telfa, huma jkun qed jestendu r-rekordtag˙hom ming˙ajr telfa g˙al sbatax-il log˙ba u jekkjirnexxilhom ma jaqilg˙ux gowl jirre©istraw ˙dax-il cleansheet konsekuttiva f’dan id-derby.

Min-na˙a tag˙hom, Torino, li tilfu erba’ log˙biet minnl-a˙˙ar ˙amsa, jinsabu biss tliet punti ’l bog˙od miΩ-Ωonitar-relegazzjoni fil-klassifika minkejja li offrew sfida denjalin-Napli kif ukoll lil-Lazio biex reb˙ulhom b’vanta©©minimu.

ROMA V INTER

L-aktar partita mistennija hija dik li se tintlag˙ab illejlabejn Roma u Inter, Ωew© timijiet li g˙andhom ambiz-zjonijiet differenti dan l-ista©un. It-tim ta’ Rudi Garciarre©istra r-raba’ l-a˙jar bidu fl-istorja kollha ta’ Romawara li ©ab 28 punt minn ˙dax-il log˙ba. Dan kollu sarbis-sa˙˙a ta’ plejers b˙alma huma Miralem Pjanic kifukoll Adam Ljajic.

Min-na˙a tat-tim ta’ Mancini, wara d-draw kontra r-rivali l-©img˙a l-o˙ra, se jkun qed jistenna li jirba˙ dan il-konfront biex b’hekk jer©a’ jimla bit-tama lis-sapportersta’ Inter li fl-a˙˙ar sena u nofs kienet ineΩistenti g˙al kol-lox.

WEST BROM V ARSENAL

F’log˙ba mill-aktar mistennija min˙abbas-sensiela ta’ telfiet li kellhom iΩ-Ωew©timijiet fil-league IngliΩ, it-tim ta’ Arsenalreba˙ din il-partita bl-iskor minimu ta’ 0-1.

Fl-ewwel taqsima t-tim ta’ ArsenalWenger kellu g˙add ta’ çansis biex imurfil-vanta©© waqt li t-tim ta’ West Brombeda aktar jopera bil-kontrattakki. Spikkaç-çans li falla Giroud minn poΩizzjoniangolata wara Ωball tal-goalkeeper BenFoster.

IΩda wara biss kwarta fit-tieni taqsima,

it-tim minn Londra mar fil-vanta©© waraazzjoni sabi˙a bejn Cazorla, li minn ©irjamal-linja xellugija, tefa’ cross perfett fuqras l-attakkant IngliΩ Danny Welbeck, liminn qag˙da ideali tefa’ ©ewwa bil-goal-keeper Foster meg˙lub.

Arsenal ˙admu tajjeb immens fid-difiΩatant li, minkejja l-isforzi ta’ West Brom fl-a˙˙ar mumenti tal-partita, it-tim ta’Wenger kiseb tliet punti importantiimmens g˙at-tim tieg˙u.

MAN. UTD V HULL

Wara r-reb˙a ferm importanti li kellhom

il-©img˙a l-o˙ra, it-tim immexxi minnvan Gaal mar fil-vanta©© kmieni fil-parti-ta. Permezz ta’ azzjoni konfuΩa minncorner il-ballun spiçça g˙and ChrisSmalling li tefa’ g˙al ©ewwa. Il-Unitedkomplew jag˙fsu u wasal it-tieni gowlftit wara meta minn azzjoni sabi˙a l-bal-lun spiçça g˙and Wayne Rooney lib’xutt angolat fir-rokna tax-xibka g˙amil-hom 2-0.

Van Persie kompla jΩid il-vanta©© metab’xutt b’sa˙˙tu minn barra l-kaxxag˙amilhom 3-0, wara nixfa fil-gowlsmin-na˙a tieg˙u. B’din ir-reb˙a t-tim ta’van Gaal komplia jissolida postu mal-ewwel erbg˙a.

SOUTHAMPTOM V MAN. C

Log˙ba o˙ra mistennija hija dik li se tint-lag˙ab illum waranofsinhar fejn proprjut-tim tat-tielet post Southampton jilqa’f’daru lit-tim fit-tieni post ta’ ManchesterCity. Wie˙ed jista’ jargumenta li din il-log˙ba hija test g˙all-kredenzjali ta’Southamptojeg˙ln li jispiççaw mal-ewwel erbg˙a fl-a˙˙ar l-ista©un. Min-na˙a tas-City, dawn g˙adhom ©ejjinminn reb˙a importantissima fic-Champions League biex b’hekkΩammew it-tamiet tag˙hom ˙ajjin biexjag˙mluha g˙ar-rawnd li jmiss. G˙aldaqstant, it-tim ta’ Ronald Koeman

g˙andu biçça xog˙ol diffiçli x’jag˙melbiex iΩomm lil Sergio Aguero millijag˙mlilhom il-˙sara. Dan g˙ax huwakien essenzjali g˙at-tim tieg˙u b’erbatax-il gowl fl-a˙˙ar tnax-il partita f’kull kom-petizzjoni.

Ta’ min ifakkar li fl-a˙˙ar log˙batag˙hom Southampton spiççaw fi drawta’ 1-1 filwaqt li Manchester City kellhomidawru telfa f’reb˙a kontra Swansea biexreb˙u fl-iskor ta’ 2-1.

Il-Liverpool b’reb˙a minima fuq Stoke, u fallew milli jibbrillaw waqt il-log˙ob.

LOGÓOB GÓAL GÓADA

Southampton v Man City

Tottenham H v Everton

14.30

17.00

Sampdoria v SSC Napoli 21.00

SPORTS KÓ 30|11|2014 39kullhadd.com

BOV PREMIER LEAGUE

IL-P

RE

MIE

R L

EA

GU

E

MA

LTI

KLASSIFIKA

LOGÓOB GÓAL-LUM

Floriana v Sliema W 14.00Birkirkara v Ûebbu© R 16.00

L R D T F K +/- Pti

Hibernians 13 12 1 0 43 6 +37 37

Valletta 13 8 1 4 30 7 +23 25

Birkirkara 12 7 0 5 21 14 +7 21

Mosta 13 6 1 6 14 26 -12 19

Balzan 13 4 5 4 17 20 -3 17

Sliema Wanderers 12 4 4 4 12 13 -1 16

Qormi 13 4 4 5 14 20 -6 16

Floriana 12 3 5 4 17 25 -8 14

Naxxar Lions 13 3 5 5 17 19 -2 14

Tarxien Rainbows 13 2 6 5 14 22 -8 12

Pietà Hotspurs 13 3 3 7 12 23 -11 12

Ûebbug Rangers 12 0 5 7 13 29 -16 5

Fl-Istadium Nazzjonali Ta’ Qali

Ritr

atti:

STEPH

EN

GA

TT

BALZAN 1NAXXAR L 3

MOSTA 3PIETÀ 1

QORMI 0HIBERNIANS 6

TARXIEN R 0VALLETTA 6

MOSTA LURA GÓAR-REBÓ

It-tim Mosti g˙adu ©ej minn telfa ta’ 5-0 kontra Valletta filwaqt limin-na˙a l-o˙ra Pietà g˙elbu lil Birkirkara 4-3 fl-a˙˙ar partitatag˙hom. Fil-preΩent jinsab fis-7 post b’16-il punt filwaqt li Pietàjinsabu fl-10 post ma’ Tarxien bi 12-il punt.

L-ewwel azzjoni waslet minn Mosta wara minuta meta minn passta’ Kurt Magro lejn Matteus Ribeiro dos Santos, dan niΩΩel bir-raslejn Ryan Grech li minn qag˙da tajba xxuttja barra. Ftit wara azzjonio˙ra Mostija li wasslet g˙all-ewwel gowl minn pass ta’ BojanKaljevic lejn Daniel Mariono Bueono li kkonkluda fix-xibka b’xuttfil-baxx.

Fl-10 minuta waslet l-ewwel azzjoni ta’ Pietà meta minn cross ta’Jurgen Pisani, daqqa ta’ ras ta’ Rafael Zacharias g˙addiet ftit barra.Azzjoni o˙ra minn Pietà meta minn free-kick ta’ Claudio Frances,daqqa ta’ ras lura ta’ Tyrone Farrugia u l-ballun spiçça f’corner.

Fil-21 minuta jasal it-tieni gowl meta minn cross ta’ Dyson Falzonlejn Nemanja Nilovanovic g˙eleb lil David Cassar b’xutt b’nofsdawra. Pietà bdew jippressaw meta fit-33 minuta meta minn pass ta’Claudio Frances lejn Kyle Cesare, dan g˙eleb in-nasba tal-offside,avvanza iΩda x-xutt tieg˙u ©ie mdawwar g˙al corner minn OmarBorg.

Il-prestazzjonijiet ta’ Pietà kienu ppremjati fil-35 minuta metaClaudio Frances g˙eleb lil Omar Borg direttament minn free-kick.Ftit wara, Pietà re©g˙u marru minn ta˙t b’Ωew© gowls meta fl-41minuta Mosta re©g˙u skurjaw meta minn cross ta’ Ryan Grech lejnMatteus Ribeiro dos Santos li minn Ωew© passi bog˙od ikkonkludafix-xibka b’daqqa ta’ ras.

Fit-tieni taqsima kienet wa˙da kwieta li ftit rat azzjonijiet b’Mostajiddefendu l-vanta©© tajjeb. Fit-52 Mosta kellhom opportunità o˙rabiex iΩidu fl-iskor meta pass lejn Bojan Kaljevic, dan avvanza wa˙duiΩda xxuttja barra meta seta’ façilment g˙amel a˙jar.

Referee: Clayton Pisani

Daniel Bueno (M) jiskurja l-ewwel gowl kontra l-Pietàwara li g˙eleb lil Nikola Tasil u lil David Cassar

Da Silva Rafael Rodrigues (P) Kyle Cesare (P) u DysonFalzon (M)

Gilmar Da Silva Riberio (N) u Dylon Grima (B)

Il-goalkeeper tal-Balzan jag˙mel save mill-aqwa

BALZAN MINGÓAJR REBÓ F’SEBA’ LOGÓBIET

It-tim ta’ Balzan komplew bis-sensiela ta’ log˙ob ming˙ajr reb˙meta lbiera˙ kmieni waranofsinhar ©ew meg˙luba min-Naxxar bl-iskor ta’ 1-3. L-ewwel azzjoni waslet proprju mit-tim ta’ Naxxar fejn minn corner

li inkariga ru˙u minnu Da Silba Ribeiro kienet daqqTliet minutawara wasal l-ewwel gowl tal-partita min-Naxxar. Terence VellaqabbeΩ il-ballun minn fuq Clive Brincat bl-istess Vella xxuttja sabi˙bil-lemin biex ma ta l-ebda çans lill-goalkeaper ta’ Balzan.

Naxxar komplew jag˙fsu u Naxxar skurjaw it-tieni gowl tag˙hom.Dan wara azzjoni veloçi fejn minn cross mix-xellug ta’ Eminike kieng˙al darb’o˙ra Terence Vella li minn quddiem il-lasta kompla g˙al©ewwa biex skurja t-tieni gowl personali tieg˙u. Fis-37 minutaNaxxar kellhom çans iΩidu l-iskor permezz ta’ xutt mix-xellug ta’Eminike minn poΩizzjoni angolata iΩda l-ballun g˙adda ftit g˙oli.

L-ewwel reazzjoni min-na˙a ta’ Balzan waslet fit-38 minuta ukienet wa˙da ta’ gowl meta minn cross perfett ta’ Guerrero lejnGianmarco Piccioni li dan tal-a˙˙ar ixxuttja sabi˙ minn quddiem il-lasta u g˙eleb lil Julian Azzopardi. Qabel spiççat l-ewwel taqsima,Naxxar kellhom azzjoni o˙ra permezz ta’ tentattiv mill-viçin ta’Darren li iΩda l-ballun g˙adda ftit barra b’Naxxar jid˙lu jistrie˙ub’gowl minn fuq.

It-tieni taqsima bdiet kif spiççat l-ewwel wa˙da b’Naxxar fuq l-attakk, fejn fil-55 minuta Naxxar skurjaw it-tielet gowl tag˙hom. Danminn azzjoni tajba li rat lil Da Silva Ribeiro jqassam lejn Eminike linifed id-difiΩa u tefa’ l-ballun g˙al ©ewwa. Dan il-gowl qatel l-iniz-jattiva ta’ Balzan li, minkejja li ppruvaw isalvaw xi ˙a©a mil-log˙ba,xejn ma kienu preçizi fl-azzjonijiet tagh˙om. B’din ir-reb˙a Naxxarjinqalg˙u mill-post ta’ qabel tal-a˙˙ar fil-klassifika.

Referee: Fyeodor Zammit

40 30|11|2014 lokalIkÓkullhadd.com

Il-Ministru Helena Dalli˙abbret ro˙s ta’ aktar mediçini,fosthom dawk uΩati g˙at-tratta-ment tal-kançer, flimkien mat-twaqqif ta’ Drug IntelligenceUnit li se sservi ta’ g˙oddaf’idejn il-Gvern biex ikun jista’jinnegozja prezzijiet a˙jarg˙all-konsumatur.

Din se tkun it-tielet darbaf’din il-le©iΩlatura, u fi spazjuta’ tmien ©img˙at, li l-Gvernqed i˙abbar ro˙s ie˙orsostanzjali fil-prezzijiet ta’diversi mediçini li minnhom sejgawdi l-konsumatur.

Tnaqqis ta’ bejn 1% u 65%

F’konferenza tal-a˙barijiet fispiΩerija ewlenija fil-Fgura, il-Ministru g˙ad-Djalogu Soçjali,Affarijiet tal-Konsumatur uLibertajiet Çivili Helena Dallispjegat kif dan ir-ro˙s huwariΩultat ta’ ˙idma kon©untabejn il-Ministeru, l-Awtoritàdwar il-Mediçini u l-MCCAA uwkoll wara ta˙ditiet intensivimal-importaturi u l-fornituri tal-mediçini.

Spjegat kif ir-ro˙s ivarja minn1% sa 65% u jkopri wkollmediçini o˙ra uΩati g˙al minibati mid-dijabete, ostjoporoΩi,pressjoni g˙olja u attakki tal-qalb, fost l-o˙rajn.

Filwaqt li l-Gvern se jibqa’kommess li l-konsumatur ikol-lu l-aqwa mediçini bl-or˙os

prezzijiet possibbli, il-MinistruHelena Dalli ˙abbret kif fil-©img˙at li ©ejjin il-Gvern sejkun qed iwaqqaf MedicinesIntelligence and Access Unit fi˙dan l-Awtorità dwar il-Mediçini bil-g˙an li jistudjab’mod proattiv is-suq tal-mediçini.

Dan g˙andu jservi ta’ g˙oddaf’idejn il-Gvern biex ikun jista’jinnegozja prezzijiet a˙jarg˙all-konsumatur.

F’kaΩ ta’ kjarifiki dwar il-prezzijiet, il-pubbliku huwam˙e©©e© içempel lill-Awtoritàdwar il-Mediçini fuq 2343 9111bejn it-8.00am u l-3.45pm.

JerÌgÓu JorÓSu l-meDIÇInI Il-Ministeru g˙at-Trasport u l-Infrastruttura ©ab fi tmiemu b’suççess il-

pro©ett DemoEV, sena wara t-tnedija tieg˙u b˙ala parti mill-MaltaNational Electromobility Platform.

F’diskors li g˙amel il-Ministru Joe Mizzi waqt il-konferenza lig˙alqet dan l-esperiment, huwa sostna li kien bi pjaçir li l-ministerummexxi minnu kkoordina dan il-pro©ett pilota, li sewa €1.9 miljun uli, g˙all-ewwel darba, introduça fuq skala kummerçjali, vetturi elet-triçi u l-infrastruttura relatata mag˙hom g˙al Malta.

Huwa sa˙aq ukoll li t-triq ma kinitx façli g˙as-settur privat, illi ˙açans u investa g˙all-ewwel f’din it-teknolo©ija. Madankollu, huwaddeskriva dan il-pro©ett b˙ala investiment fit-tul li j©ib mieg˙u diversivanta©©i b˙at-tnaqqis fl-emissjoni tas-CO2 u l-NOx; tnaqqis fit-tni©©istal-˙oss; uΩu ikbar ta’ ener©ija alternattiva; kif ukoll l-implimentaz-zjoni ta’ muturi aktar effiçjenti.

Dan l-avvanz kien deskritt minn Mizzi b˙ala essenzjali fil-©urnatatal-lum hekk kif jidher çar li l-magni li ja˙dmu b’sistema ta’ kom-bustjoni interna huma anqas effiçjenti u aktar g˙alja f’termini ta’ pro-duzzjoni tal-ener©ija u l-©enerazzjoni.

Potenzjal kbir

Il-Ministru g˙at-Trasport u l-Infrastruttura spjega li, f’dan l-istadju, il-kapaçità tal-batteriji g˙adha limitazzjoni g˙all-vetturi elettriçi (BEVs).Madankollu, huma diversi l-kumpaniji awtomobilistiçi li qeg˙dinja˙dmu biex jeg˙lbu din il-limitazzjoni matul is-snin li ©ejjin. Huwa spjega wkoll li, f’termini ta’ inçentivi, fi Frar li g˙adda l-Gvern

nieda skema li permezz tag˙ha ting˙ata g˙otja sa massimu ta’ €5000jekk vettura ti©i skrappjata. Mizzi nnota, però, li s’issa l-interess kienkemxejn baxx, iΩda l-Gvern huwa fiduçjuΩ li flimkien ma’ inçentivio˙ra, b˙alma huma l-utilizzazzjoni tal-bus lanes u parke©© b’xejng˙all-vetturi elettriçi, l-adozzjoni se tiΩdied.

Wie˙ed mill-iskopijiet ta’ DemoEV kien li jeduka lill-pubblikuin©enerali billi jag˙tihom iç-çans li jippruvaw dawn il-vetturi diretta-ment g˙al xahrejn, opportunità li ng˙atat lil aktar minn mitt persunau tletin kumpanija.

Dawn it-trial runs kienu suççess kbir u ˙ajru lil diversi entitajiet tal-Gvern, banek, çittadini u kumpaniji, biex juΩaw dan il-mezz ta’trasport alternattiv. B’hekk, insibu eΩempji b˙al dawk tal-HSBC u l-MITA illi xtraw flotot ta’ karozzi elettriçi biex jintuΩaw mill-˙addiematag˙hom.Mizzi ammetta li b˙alissa hawn ftit wisq charging pillars u g˙alhekk

il-Ministeru tieg˙u se jirsisti biex dawn jiΩdiedu fiΩ-Ωmien li ©ej. G˙all-kuntrarju, madankollu, range anxiety, ji©ifieri l-biΩa’ li wie˙ed jispiççaming˙ajr ener©ija matul il-vja©©, hija possibbiltà remota fil-GΩejjerMaltin.

Il-ProÌett DemoeVJIntemm B’SuÇÇeSS