12ی بانەمەڕی هەموو ساڵێك وێناكەری خەبات و گیانبازیی سمایل شەریفزادە، خوێندكاری رزگاریی پێناو لە ئێران كوردستانی 46ـ47ی رەوتی شەڕی چەكداریی لە كورد دەروەستی نەتەوەیەكی بندەست لە دەست سەرەڕۆیی رێژیمی پاشایەتییە. بەم بۆنەوە یاد و بیرەوەریی ئەو خەباتگێڕە بەرز رادەگرین و رۆژی خوێندكاریی كورد بە هەموو خوێندكارانی كۆڵنەدەر و بوێری

نەتەوەكەمان پیرۆزبایی دەڵێین. هەروەها یەكەمی مانگی مای، رۆژی جیهانیی كرێكار بە هەموو زەحمەتكێشان و كرێكارانی بۆ باشترن جیهانێكی و شایستەتر داهاتوویەكی خوازیاری كە جیهان و ئێران كوردستان،

مرۆڤایەتی، پیرۆزبایی دەڵێین.

دەستەی نووسەرانی كوردستان

كار و بەرژەوەندیبە بۆنەی رۆژی جیهانیی كرێكارەوە، هاوكات لەگەڵ پیرۆزبایی ئەم رۆژە لە هەموو كرێكاران و بەتایبەت كرێكارانی كورد كە بە هەموو شێوازێك كە پێویستە چەوسانەوە، و ستەم بەر دەكەونە ئاوڕێك لە رەهەندێكی تایبەتیی چەمكی كار و

كاركردن و خوڵقاندن بدەینەوە.تایبەتمەندیی لێكۆڵینەوەكان، و پێناسە بەپێی پاراستنی خۆ و وەدەستهێنانی بەرژەوەندیی تایبەت بە خۆ، ئەدگار و ئاوڵكردارێكی هاوبەشی مرۆڤ و ئاژەڵە و بەو پێیە خودی هەوڵدان بۆ مانەوە و بەرژەوەندی، و ئاسایش و خۆراك وەدەستهێنانی بەاڵم نیە، ئاژەڵ و مرۆڤ جیاكەرەوەی خاڵی و مێشك یارمەتیی بە مرۆڤـ كە كاتەی ئەو سرووشت، لە كەڵكوەرگرتن بە و بیركردنەوەی سرووشتدا لە لەوانەی جیا دیكە بەرهەمێكی جیا ئاژەڵ لە خۆی دەخوڵقێنێ ، لەبەردەستدایە دەكاتەوە و كار دەكا و كار بریتی دەبێ لە پرۆسەی خوڵقانی بۆ سرووشت، و مێشك یارمەتیی

بەرهەمێكی نوێ لە دەرەوەی سرووشت.پێكەوەژیانی و بەكۆمەاڵیەتیبوون رەوتی لە مرۆڤیشدایە كە تاك بە تاكی مرۆڤەكان، كار دەكەن و لە بەشێك لە بەرژەوەندییە كاتی و زووتێپەڕەكان چاوپۆشی دەكەن و ئەو بەشانە وەسەر یەك دەخرێن و خێری گشتی لێ درووست دەبێ و بەم شێوەیە

كۆمەڵگا درێژە بە مانەوە و بەردەوامی دەدا.بەاڵم لەم نێوەدا دوو دەستە لە مرۆڤەكان پەیدا بەرژەوەندیی و گشتی خێری بە دژ كە دەبن مرۆڤ كە دەدەن هەوڵ و دەوەستنەوە هاوبەش بەرژەوەندییە بۆ تەنیا كە قۆناخی سەرەتاییدا لە دەدا، هەوڵ تایبەتییەكان و كاتی و سەرەتایی

بمێنێتەوە.كە مرۆڤەكانن لە گرووپێك یەكەم دەستەی دەبن بە دەسەاڵتدار و حاكم و دیكتاتۆر و وەكوو كۆماری ئیسالمی، لە رێكخستن و بەكۆمەڵبوون و بەدەوری یەكەوەبوونی مرۆڤەكان دەترسن و هەوڵ دەدەن كە بە هەموو شێوازێك، بیر و هێژموونی و الواز گشتی خێری و یەكەوەبوون بە ئەخالقی كۆمەڵی و رێكخراو یان پێناوەشدا لەو بكەن، دەستكرد درووست دەكەن بۆ بەالڕێدابردنی تاكەكان یان هەوڵ دەدەن كە ئەو بیركردنەوە لە نێو خەڵكدا بەرژەوەندیی ناوی بە شتێك كە بكەنەوە باڵو لە تەنیا تاكێك هەموو و نیە بوونی هاوبەش دردۆنگسازی بە شێوە بەم و خۆیدایە فیكری و كۆبوونەوە بە رێگە پێكهێنان، نادڵنیایی و

بەكۆمەڵبوونی مرۆڤەكان بگرن.مرۆڤەكانن لە جۆرە ئەو دیكەش دەستەیەكی لە و نیە هاوبەش گشتی خێری بە بڕوایان كە تەنیا و ماونەتەوە مرۆڤدا سەرەتایی قۆناخی بەرهەمی دەیانەوێ و دەبینن تاك بەرژەوەندیی كاری خۆیان تەنیا بۆ خۆیان بێ یان لەوە خراپتر، هەوڵ دەدەن كە لە بەرهەمی كاری دیتران، كەڵكی نابەجێ وەربگرن، ئەم جۆرە كەسانە لە سیستمی ئابووریدا دەبن بە بۆرژواكانی چەوسێنەری كرێكار حیزب لە چ جۆربەجۆرەكاندا، كۆمەڵگا لە یان بە دەبن نەتەوەدا ئاستی لە چ و رێكخراودا و

هەلپەرەست!

پـــەیـــڤكەریم پەرویزی

دابینكردنی مافە نەتەوایەتییەكانی گەلی كورد لە چوارچێوەی ئێرانێكی دێموكراتیكی فێدراڵدا

www.kurdistanmedia.comژمارە 580، هەینی، 15ی بانەمەڕی 1391، 4ی مای 2012، 150 تمەنئۆرگـــانی كۆمیتەی نـــاوەنـــدیی حیزبی دێمـــــوكراتی كوردستــــــــــانی ئێــــــــران

9 81011

رێپێوانی 1ی بانەمەڕی

خەڵكی بۆكان

ئێران و رۆژی جیهانیی ئازادیی

چاپەمەنی!

كێشەی نەتەوەكانی

دواكەوتوولە ...

خەباتی خەڵك لە

رۆژنەی ئامارەكانەوە

سیستمی پەروەردە

لە ئێراندا

شەریفزادە هێمای خودئاگایی خوێندكاری كوردە

4

عەرەبستانی سعوودی رایگەیاند، كاربەدەستانی ئەمنییەتی میسر بە دەستگیركردنی 3 ئێرانی،

پیالنی تیرۆری باڵوێزی ئەو واڵتە لە قاهیرەیان پووچەڵ كردووەتەوە.

ئەم دەوڵەتیی میسر تەلەڤزیۆنی ئەگەرچی لەو كارناسان بــەاڵم كــردۆتــەوە، رەت هەواڵەی بڕوایەدان كە هۆكاری ئەمنییەتی لە پشتی ئەو

رەتكردنەوەدایە. بەپێی راپۆرتی دۆیچەوێلە، سامی جەمال، عەرەبستان باڵوێزخانەی حوقووقیی راوێژكاری 12ی سێشەممە، رۆژی میسر، لە سعوودی بانەمەڕ، لە وتووێژ لەگەڵ رۆژنامەی سعوودیی »ئەلحەیات«، چاپی لەندەن وتی: »سێرویسی

ئەمنییەتی میسر سێ مانگ لەمەوبەر، سێ هاوواڵتیی ئێرانی دەستگیر كردووە كە خەریكی پیالندانان بۆ تیرۆری ئەحمەد باڵوێزی عەرەبستان لە قەتان،

قاهیرە بوون«.هەروەها جــەمــال ســامــی بەرپرسانی كـــە وتـــوویـــەتـــی ـــــــەو كـــــاتـــــەدا مــــیــــســــری لپیالنەیان ئەم وردەكارییەكانی دەرەوەی وەزارەتـــــی ــەگــەڵ لعەرەبستان باس كردووە، بەاڵم بەرپرسانی سعوودی وایان پێ باش بووە كە باڵو نەكرێتەوە.

كۆماری ئیسالمی پاییزی ساڵی رابردووش )ئۆكتۆبری 2011( بە بەرنامەڕێژی بۆ تیرۆری ئامریكا تۆمەتبار كرا. لە باڵوێزی عەرەبستان وەزیری الیـــەن لــە پیالنە ــەم ئ ئــاشــكــرابــوونــی دادگوستەریی ئامریكاوە راگەیەنرا و دوابەدوای ئامریكایی ـ ئێرانی هاوواڵتیی دوو ــەوەش، ئدانی و پیالندانان پێوەندیگرتن، تۆمەتی بە بەمەبەستی زێتاس« »لۆس كارتێلی بە پارە تیرۆری عادل ئەلجەبیر، باڵوێزی عەرەبستان لە

واشینگتۆن دەستگیر كران.

3 ئێرانی لە قاهیرە بە تۆمەتی پیالندانان بۆ تیرۆری باڵوێزی عەرەبستان دەستبەسەر كراون

هێرشی هێزەكانی رێژیم بۆ سەر كۆبوونەوەی كرێكاران لە سنەدا

هاوكات لەگەڵ رۆژی جیهانیی كرێكار، كۆبوونەوەی كرێكاران لە شاری سنە بە هۆی رێژیم سەركوتكەرەكانی هێزە دەستێوەردانی

شێوێندرا. كرێكاری چــاالكــانــی راپـــۆرتـــی بــەپــێــی ئەوەی ــاش پ سنەیی كرێكارانی سنە، لــە بۆ رێدەرنامە وەرگرتنی بۆ داخوازییەكەیان رۆژی كــرایــەوە، رەت كۆبوونەوە پێكهێنانی لەگەڵ هـــاوڕێ مـــای، یــەكــی سێشەممە، ئەم سیرووسی شەقامی لە بنەماڵەكانیان

شارەدا كۆ بوونەوە، بەاڵم هێزەكانی ئینتیزامی باتۆم و بیبار گــازی بە لیباس شەخسی و

هێرشیان كردە سەر خۆپیشاندەران. ناوچەیەكی دەچنە دواتــر كرێكارانە ئەم دیكە و لەوێشدا هێزە ئەمنییەتییەكان پێشیان بە خۆپیشاندانەكەیان گرت و بە هێرش كردنە و دەكەن دەستبەسەر كەسیان چەند سەریان، هێندێ دەیانگوازنەوە. نادیار شوێنێكی بۆ هێزی هێرشی هــۆی ــە ب كــرێــكــارانــیــش ــە ل

ئینتیزامییەوە، بریندار بوون. بارودۆخی سنەوە، لە راپۆرتەكان بەپێی شاری سنە ئەمنییەتییە و ژمارەی هێزەكانی ئینتیزامی و لیباس شەخسی

لە شاردا زیاتر بووە. لە هێندێ لە گەڕەكەكاندا لەواندا تێكهەڵچوونەكان كە روویان داوە، مۆرەكانی رێژیم هەر كە الوێك لە ماڵەوە بێتە

دەرەوە، دەیگرن.یەكی مای لە زۆرێك لە واڵتانی جیهاندا وەكوو رۆژی یەكیەتییە و ناسراوە كرێكار كرێكارییەكان بەم بۆنەوە لەم

رۆژەدا خۆپیشاندان بەڕێوە دەبەن.

رۆژی ــەمــەڕ، ــان ب ــۆنــەی 12ی ب ــە بچوارەمین و چل و ــورد ك خوێندكاری سماعیل شــەهــیــدبــوونــی ســاڵــوەگــەڕی كورد دەروەستی خوێندكاری شەریفزادە، چەكداریی بزووتنەوەی رێبەرانی لە و خوێندكارە ئەم بیرەوەریی و یاد 46ـ47، سمینارێك بەڕێوەچوونی بە خەباتگێڕە هەرێمی پێتەختی هــەولــێــر، شـــاری لــە

كوردستان بەرز راگیرا. لە سمینارەكەدا كە رۆژی پێنجشەممە، لە ساڵۆنی كۆبوونەوەكانی بانەمەڕ 7ی حیزبی شیوعی كوردستان لە هەولێر و بە هەوڵی یەكیەتیی خوێندكارانی دێموكراتی كوردستانی ئێران بەڕێوە چوو، ژمارەیەك لە نوێنەرانی رێكخراوە خوێندكارییەكان لە هەر چوار بەشی كوردستان، كەسایەتییە ئاكادێمیكەكان و فەرهەنگی سیاسی، یەكیەتیی ئەندامانی لــە ــەك ژمــارەی و بەشدار تێیدا دێــمــوكــرات خوێندكارانی

بوون. لە بەشێك لەم سمینارەدا، بەڕێز شاهۆ ناوەندی كومیتەی ئەندامی فەرازمەند، ئێران، كوردستانی دێموكراتی حیزبی خەباتی هەلومەرجی بە ئاماژە وێــڕای

بزووتنەوەی و خوێندكاری بزووتنەوەی كوردستانی دێموكراتیكی ـ نەتەوەیی رۆڵی و زەمەنییەدا قۆناخە لــەو ئێران ئەم ئاوێتەكردنی لە شەریفزادە بێوێنەی دوو بزووتنەوەیە، ئەم كارەی بە یەكێك لە تایبەتمەندییەكانی شەریفزادە گرینگترین لە قەڵەم دا و وتی هەر ئەمەیشە كە ئەوی كردووەتە شایستەی نازناوی »سەمبولی

خوێندكاری كورد«.حەبیبی، غــالــب ــز ــەڕێ ب ئـــەو، پـــاش ئەندامی دەستەی بەڕێوەبەریی یەكیەتیی كوردستانی دێموكراتی خوێندكارانی گوتارە مێژوویی گەشەی باسی ئێران، خوێندكاریی بـــزووتـــنـــەوەی ــی ــان ــەك زاڵئێرانی كرد. لە بەشی كۆتاییشدا، بەڕێز فەخرەدین حیسام موكری، رۆژنامەنووس پڕشانازیی ژیانی و كەسایەتی لەسەر

شەهید سماعیل شەریفزادە دوا. شایانی باسە، 12ی بانەمەڕ، ساڵڕۆژی شەهیدكرانی سماعیل شەریفزادە بەدەستی لە پاشایەتی، رێژیمی بەكرێگیراوانی الیەن یەكیەتیی خوێندكارانی دێموكراتی ــەوە وەكـــوو »رۆژی ــران ــێ ئ كــوردســتــانــی

خوێندكاری كورد« ناسراوە.

هەواڵ و راپۆرتژمارە 580 ـ 15ی بانەمەڕی 21391

بڕووخـێ رێژیمـی كۆنەپەرستی كۆماری ئیسالمیی ئــێران

سەردانی هەیئەتێكی حیزبی دێموكرات لە پارتی دێموكراتی پێشكەوتنخوازی كوردی سووریە

سەردانی هەیئەتێكی حیزبی دێموكرات لە یەكیەتیی زانایانی ئایینیی هەرێمی كوردستان ــ لقی سلێمانی

هەیئەتێكی هاوبەشی حیزبی دێموكرات و پارتی سوسیالیستی كوردستان سەردانی دەڤەری بادینانیان كرد

میدیا، كوردستان هەواڵنێری راپــۆرتــی بەپێی بانەمەڕی ٥ی رێكەوتی سێ شەممە، رۆژی 13٩1ی هەتاوی، هەیئەتێكی حیزبی دێموكراتی ــە ســەرپــەرســتــیــی بەڕێز ئـــێـــران، ب كــوردســتــانــی حیزبی گشتیی سكرتێری هیجری، مستەفا »حەمید بەڕێز سەردانی كوردستان، دێموكراتی دێموكراتی پارتی سكرتێری گشتیی دەروێش«، سلێمانی لە سووریەی كوردی پێشكەوتنخوازی ـــەن تــێــكــۆشــەری دێــریــنــی كورد، ــە الی كـــرد و لبنكەی ئەندامانی بەڕێز »حەمید دەروێش« و نوێنەرایەتییان لە هەرێمی كوردستان پێشوازی لێ

كرا.لەم سەردانە لەسەر رەوشی سیاسیی ناوچە و كورد بەگشتی و رەوتی رووداوەكانی سووریە و روانین و هەڵوێستی الیەنە عەرەبەكان لە هەمبەر پرسی كورد لەم واڵتەدا ئاڵوگۆڕی بیروڕا كرا و هەروەها پێوەندیدار الیەنی هێندێك دژەكوردی هەڵوێستی بۆ الیــەن دوو بەرباس. خرایە سووریە پرسی بە دژەمرۆییانەی هــەوڵــە ئــەو ــەوەی ــەرچــدان ــەرپ بنەیارانی كورد، لەسەر یەكیەتی و یەكڕیزیی هێزە

سیاسییەكانی كورد جەختیان كردەوە.

سوسیالیستی پارتی هەیئەتێكی دانیشتنەدا لەم ــەرســتــی بەڕێز ــە ســەرپ ب بـــاكـــوور ــی ــان كــوردســت»مسعوود تەك« بەشدار بوو، كە را و بۆچوونی پارتی سوسیالیستی باكووریان خستە بەر نەزەری

پێشكەوتنخوازی دێموكراتی پــارتــی هەیئەتی كوردستانی دێموكراتی حیزبی سووریە. كوردی سێ هەر هاوكاری و دۆستایەتی لەسەر ئێران

الیەن لەم هەلومەرجە هەستیارەدا پێی داگرتەوە.

هەرێمی كوردستان ــ لقی سلێمانی كرد و لەسەر رۆڵی مامۆستایانی خەباتگێڕی كوردستانی دوا و وتی: »رۆڵی مامۆستایانی ئایینیی كورد لە لە كورد نەتەوایەتییەكانی ئامانجە بە خزمەت كەس شاراوە نیە و ماموستایانی نیشتمانپەروەری مێژووییەكانی رووداوە تـــەواوی لە كوردستان كوردستان، رزگـــاریـــخـــوازیـــی ــــەوەی ــــوواڵن جپێكەوەژیانی و ئـــازادی و ئاشتی بانگەشەی هەموو پێكهاتەكانی كوردستانیان كردووە و دژی

توندوتیژی راوەستاون«.بەرێز هیجری، لە درێژەی باسەكەیدا ئاماژەیان بە

دێموكراتی حــیــزبــی ــكــی ــێ ــەت ــئ ــەی هكوردستانی ئێران بە سەرپەرستیی بەڕێز یەكیەتیی سەردانی هیجری، مستەفا كوردستانیان هەرێمی ئایینیی زانایانی

لە سلێمانی كرد.كوردستان هەواڵنێری راپــۆرتــی بەپێی میدیا، رێكەوتی ٥ی بانەمەڕی 13٩1ی هەتاوی، هەیئەتێكی حیزبی دێموكراتی كوردستانی ئێران بە سەرپەرستیی بەڕێز گشتیی سكرتێری هیجری، مستەفا سەردانی كوردستان، دێموكراتی حیزبی هەرێمی ئایینیی زانایانی »یەكیەتیی و كــرد سلێمانی«ی لقی ــ كوردستان بە یەكیەتییە ئەو هەیئەتێكی الیەن لە سەرپەرستیی بەڕێز »مامۆستا نەجمەدین بە سلێمانی لــقــی بــەرپــرســی ــــادر«، ق

گەرمی پێشوازی لێكرا.نەجمەدین مــامــۆســتــا ـــەدا ســـەردان لـــەم ئەندامانی و خۆیان خۆشحاڵیی قــادر،

بەڕێوەبەریی یەكیەتیی زانایانی ئایینیی هەرێمی كوردستانی بۆ ئەم سەردانەی بەڕێز كاك مستەفا هیجری دەربڕی و لە درێژەدا ئاماژەی بە خەبات و تێكۆشانی حیزبی دێموكرات كرد و رێزگرتنی ئایینییەكانی كەسایەتییە لە حیزب رێبەرانی ـــەرز نــرخــانــد و هـــەروەهـــا باسی كــوردســتــانــی بهەڵوێستی بەرز و پیرۆزی رێبەرانی ئایینیی لە

جوواڵنەوە نەتەوەیی كوردستان كرد.ئەو ســپــاســی هــیــجــری مستەفا ــز ــەڕێ ب دواتــــر پێشوازییە گەرمەی یەكیەتیی زانایانی ئایینیی

جینایەتەكانی رێژیمی ئیسالمیی ئێران و دەستە كە كرد رێژیمە ئەو تیرۆریستییەكانی تاقمە و بە ناوی ئایینی پیرۆزی ئیسالمەوە بێ بەزەییانە خەڵكی مەدەنی و بێ تاوان و مافخوازی ئێران و كوردستان شەهید دەكەن و هەروەها باسی هەڵوێستی مامۆستایانی مــرۆڤــدۆســتــانــەی و نــەتــەوەیــی ئایینیی كوردستانی ئێران بۆ لەقاودانی سیاسەتە دژەمرۆییەكانی رێژیمی ئیسالمیی ئێران كرد و وتی: »زۆر لە كەسایەتییە ئایینییەكانی كورد، ئێستا لەژێر بێ بەزەییانەترین ئازار و ئەشكەنجەی

ئەم رێژیمە كۆنەپەرەستەدان«.

حیزبی سیاسیی دەفــتــەری و 2٩ رێكەوتی دێموكرات 13٩1ی خاكەلێوەی 30ی ــارت و هــەتــاوی ســەردانــی پجڤاكی، ســیــاســی، ــە ــەن الیدەڤەری كولتوورییەكانی و

بادینانی كرد.رێكەوتی نــاوبــراو هەیئەتی 13٩1ی خاكەلێوەی 2٩ی لقی ســــەردانــــی ـــاوی ـــەت هدێموكراتی ــی ــارت پ 20ی ــــەری كــوردســتــانــی لـــە دەڤشێخان كرد و لە الیەن بەڕێز »عەلی عەونی«، بە گەرمی پێشوازی لێكرا. فستیڤاڵی لە هەیئەتە ئــەو رۆەژەدا لــەو هــەر

وەرزشیی قوتابخانەكاندا بەشداری كرد.دێموكراتی حیزبی هاوبەشی هەیئەتی پاشان سوسیالیستی ــی ــارت پ و ــران ــێ ئ كــوردســتــانــی و كرد نوورانی« سەردانی »اللەشا كوردستان كوردە جێژنی سۆر«، »چارشەمما جێژنی لە لە جێژنەیان ــەو ئ و ــەشــداری ب ئیزەدییەكاندا

دێموكراتی حــیــزبــی هــاوبــەشــی هەیئەتێكی سوسیالیستی ــی ــارت پ و ــران ــێ ئ كــوردســتــانــی رێكخراوە و پــــارت ســــەدرانــــی كـــوردســـتـــان

سیاسییەكانی دەڤەری بادینانیان كرد.دێموكراتی حــیــزبــی هــاوبــەشــی هەیئەتێكی كوردستان، سوسیالیستی پارتی و كوردستان تەك«، »مەسعوود بەڕێزان سەرپەرستیی بە سوسیالیستی پــارتــی گشتیی ســكــرتــێــری كوردستان و »رۆستەم جەهانگیری«، ئەندامی

»بابەشیخ«، شێخی ئیزەدییەكان پیرۆز كرد.خاكەلێوەی 13٩1ی رۆژی 30ی لە هەروەها هەتاوی، لە شاری دهۆك، بۆ پیرۆزبایی جێژنی »چارشەمما سۆر«، سەردانی بنكەی اللەشیان كرد و لە الیەن بەڕێز »شێخ شەمۆ«، سەرۆكی

ئەو بنكەیە بە گەرمی پێشوازییان لێكرا.سەردانی سەردانەكەیدا، كۆتایی لە هەیئەتەكە كرد دهۆكی لقی ئاشووری ــ كلدانی پارتی و لە الیەن بەڕێز »ئالبێرت گیسۆ«، ئەندامی پێشوازی گەرمی بە پارتە ئەو سكرتاریەتیی

لێكرا.لەو چاوپێكەوتنەدا هەر كام لەو الیەنانە رەوشی كوردستان و رۆژهەاڵتی نێوەڕاستیان هەڵسەنگاند و لەسەر پرسە جۆراوجۆرەكانی رۆژ ئاڵوگۆری

بیروڕایان كرد.هاوبەشی هەیئەتی سپاسی گیسۆ، ئالبێرت پارتی و ئێران كوردستانی دێموكراتی حیزبی خۆشحاڵیی و كرد كوردستانی سوسیالیستی

خۆیان لەو پیوەندییەدا دەربڕی.

پەیامی پیرۆزبایی سكرتێری گشتیی حیزبی دێموكراتی كوردستانی ئێران بە بۆنەی 114مین ساڵوەگەڕی

رۆژنامەگەریی كوردی

بەشداری یەكیەتیی الوانی دێموكراتی كوردستانی ئێران لە 29مین كۆنگرەی الوانی ئێنتێرناسیۆناڵ سوسیالیست

كۆتاییهاتنی دەورەی 202ی سەرەتایی پێشمەرگە

بە بۆنەی سەد وچواردەهەمین ساڵوەگەڕی باڵوكردنەوە ی یەكەمین رۆژنامەی كوردی، پیرۆزباییەكی گــەرم پێشكەش بــە هــەمــوو رۆژنــامــەنــووســە دەروەســتــەكــانــی كــوردســتــان و ئۆگرانی رۆژنــامــە و

رۆژنامەخوێنەكان دەكەین.بەتایبەت لەم رۆژەدا یادی هەموو ئەو قەڵەمە ئازا و ئازادانە دەكەین كە لە راستای بیری ئازاد و گەیاندنی زانیاری كە بەشێكی دانەبـڕاو لە دێموكراسییە، زەحمەتیان كێشاوە و ئێستاش لە بـڕینی

ئەم رێگا پیرۆزەدا بەردەوامن.رێز و پێزانینمان بۆ هەموو رۆژنامەنووسان بەتایبەت رۆژنامەنووسانی كورد لە كوردستانی ئێران كە لە پێناو جێبەجێكردنی ئەركی رۆژنامەگەریدا حورمەتی قەڵەمەكانیان پاراستووە و سەریان بۆ رێژیمی

دژی ئازادیی كۆماری ئیسالمی دانەناوە و بەو تاوانەوە كەوتوونەتە زیندان و بەر ئەشكەنجە.

حیزبی دێموكراتی كوردستانی ئێرانسكرتێری گشتیمستەفا هیجری

13٩1/2/3

ــ نیزامیی حیزبی رێوڕەسمی كۆتایی دەورەی 202ی سەرەتایی پێشمەرگە، لە فێرگەی سیاسی دێموكراتی كوردستانی ئێران بەڕێوە چوو.

بەپێی راپۆرتی هەواڵنێری كوردستان میدیا، رێكەوتی 10ی بانەمەڕی 13٩1ی هەتاوی، رێوڕەسمی دەورەی 202ی سەرەتایی پێشمەرگە لە فێرگەی سیاسی ــ نیزامیی حیزبی دێموكراتی كوردستان، بە

بەشداریی ژمارەیەك لە ئەندامانی رێبەرایەتی، كادر و پێشمەرگە و بنەماڵەكانیان بەڕێوە چوو.بە پێكرد و دواتر نەتەوایەتیی »ئەی رەقیب« دەستی بڕگەی یەكەمی رێوڕەسمەكە بە سروودی

رێژەی نیزامیی بەشداربووانی دەورەی 202ی سەرەتایی پێشمەرگە درێژەی كێشا.الیەن لە مەوانێع، مەیدانی بڕینی و سەرنێزە شەڕی نیزامی، رێژەی پاش و بڕگەیەدا لەو هەر

بەشدارانی دەورەوە ئەنجام درا.لە بڕگەی دووهەمی رێوڕەسمەكەدا كە لە ساڵۆنی فێرگەی سیاسی ــ نیزامی بەڕێوەچوو، سەرەتا كوردستان، دێموكراتی حیزبی ناوەندیی كۆمیتەی راوێژكاری ئەندامی دەرویــژە«، بەڕێز »خالید چەند وتەیەكی پێشكەش كرد. ناوبراو لە قسەكانیدا تیشكی خستە سەر دێموكراتیزاسیۆنی واڵتانی دیكتاتۆرلێدراو، سەرهەڵدان و رابوونی نەتەوە بندەستەكانی رۆژهەاڵتی نێوەڕاست، سەقامگیربوونی هەروەها و خەڵك ئیرادەی لەهەمبەر سەرەڕۆكان دەسەاڵتە لەرزۆكبوونی و دێموكراسی پرۆسەی ئاماژەی بە بەرینتربوونەوەی سەفی دژبەرانی رێژیمی ئیسالمیی ئێران بە نەبوونی ئازادی بەیان، سەركوتی بێ بەزەییانەی جیابیران، پەرەسەندنی دیاردە دزێوە كۆمەاڵیەتییەكان، جیاوازیدانان لە نێوان نەتەوە و ئایین و ئایین زاكان، هەاڵواردنی رەگەزی، خراپیی باری ئابووریی واڵت و ... هتد كرد نزیكتر ئێران ئیسالمیی رێژیم نگریسی دەسەاڵتی رووخانی ئەمانە كە ئــەوەش سەر پەڕژایە و

دەكەنەوە.لە درێژەی رێوڕەسمەكەدا بەڕێز »خالید سەفەری«، مامۆستای دەورە، راپۆرتی ئامووزشیی دەورەی سەرەتایی پێشمەرگەی پێشكەش بە بەشداربووانی رێوڕەسمەكە كرد و پاشان پەیامی دەورە لە الیەن

»یووسف قوربانی فەر«، بەشداربووی دەورەوە خوێندرایەوە.لە بڕگەیەكی دیكەی رێوڕەسمەكەدا، بەپێی رەواڵی كاری فێرگە خەاڵت بەسەر سەركەوتووانی دەورە لە دوو بوارى وانەكان و نەزم و دیسیپلیندا دابەش كرا، كە لە الیەن بەڕێزان »رەسووڵ محەممەدزادە«، ناوەندی بەرپرسی جەاللی«، »عەبدولكەریم و حیزب ناوندیی كۆمیتەی راوێژكاری ئەندامی

وەرگرتنی پێشمەرگەوە، خەاڵتەكانيان پێدرا.ئەلیاسی«، »سامان رەسووڵ الیەن »محەممەد لە گۆرانی چەندین رێوڕەسمەكەدا نێوئاخنی لە

وەیسی« و »كەوسەر مینبەری«، بەشدارانی دەورەوە پێشكەش كران.

ئێنتێرناسیۆناڵ الوانی كۆنگرەی 2٩مین لە ئێران كوردستانی دێموكراتی الوانی یەكیەتیی سوسیالیست كە لە واڵتی پاراگۆئە بەڕێوەچوو، بەشداری كرد.

2٩مین كۆنگرەی الوانی ئێنتێرناسیۆناڵ سوسیالیست بە بەشداریی نوێنەرانی الوانی واڵتانی دروشمی ژێر لە هەتاوی، 13٩1ی بانەمەڕی 1ی پاراگۆئە، وەزیــرانــی ســەرۆك و جیهان »جیهانێكی یەكسان خەون نیە، دێمۆكراسی و دادپەروەریی كۆمەاڵیەتی بۆ هەموانە« لە واڵتی

پاراگۆئە دەستی پێكرد.»ئاشتی بەڕێز سەرپەرستیی بە ئێران كوردستانی دێموكراتی الوانی یەكیەتیی هەیئەتێكی پێوەندییەكانی بەرپرسی و الوان یەكیەتیی بەڕێوەبەریی كۆمیتەی ئەندامی ئازەرئەفشان«، دەرەوەی واڵت، وەك تاكە رێكخراوی كوردستانی ئێران لەو كۆنگرەیەدا، كە 2 رۆژی خایاند،

بەشداری كرد.لە 2٩مین كۆنگرەی الوانی ئێنتێرناسیۆناڵ سوسیالیست، پەیامی بەڕێز »فواد خاكی بەیگی« سكرتێری گشتیی یەكیەتیی الوانی دێموكراتی كوردستان ئێران، لە الیەن هەیئەتی بەشداری

یەكیەتیی الوانەوە خوێندرایەوە.لەو پەیامەدا وێڕای ئاماژە بە رۆڵ و كاریگەریی الوانی ئێنتێرناسیۆناڵ سوسیالیست، تیشك خرابووە سەر رەوشی الوانی رۆژهەاڵتی كوردستان لە ژێر دەسەاڵتداریی رێژیمی ئیسالمیی ئێران، كە رۆژانە پەتی سێدارە خەاڵتی الوانی ئازادیخواز دەكات و سەرەڕۆبوونی خۆی بۆ جیهانی

ئازاد و دێموكرات دەردەخات.لەو كۆنگرەیەدا وەكوو كۆنگرەكانی پێشوو سەبارەت بە الوانی كورد و گرینگیپێدانی یەكیەتیی

الوانی دێموكراتی كوردستانی ئێران بەو توێژە باس كرا.رێكخراوی الوانی سوسیالیستی جیهان، گەورەترین رێكخراوی جیهانیی تایبەت بە الوانە كە

1٥0 رێكخراوی الوانی سوسیال دێموكرات و لیبرال دێموكرات لە خۆ دەگرێت.لە كۆنگرەی نوێنەرایەتیی الوانی واڵتەكەی خۆیان بە لە 100 واڵتی جیهان، زیاتر الوانی

ئێنتێرناسیۆناڵ سوسیالیستدا بەشداری دەكەن.

3 ژمارە 580 ـ 4ی مای 2012 هەواڵ و راپۆرت

دوو هاوواڵتی لە شاری بانە دەسبەسەر كران

هاوواڵتییەكی كورد 3 ساڵ زیندانی بۆ بڕایەوە

مامۆستایەكی بۆكانی بانگهێشتی ئیدارەی ئیتالعات كرا

هاوواڵتییەكی دیكەی كورد بەهۆی تەقەی هێزی ئینتزامییەوە كوژرا

ناڕوونیی چارەنووسی مامۆستایەكی كورد پاش نزیك بە مانگێگ لە دەسبەسەركردنی

هاوواڵتییەكی خەڵكی سنە، 8 ساڵ زیندانی بەسەردا سەپا

ناڕوونیی چارەنووسی هاوواڵتیی بۆكانی دوای دەستبەسەركردن

ناڕوونیی چارەنووسی دوو هاوواڵتیی مەهابادی

كۆچی دوایی دایكی دوو شەهیدی رێگای رزگاریی كوردستان

بە سەردەشتی هاوواڵتی دوو بەسەر ئێعدامی حوكمی مەهاباد، شۆڕشی بەناو دادگــای رێژیم، دژبــەری حیزبێكی لەگەڵ هاوكاری رێگەی لە خوا« لەگەڵ »دژایەتی تۆمەتی

سەپاند.بەگوێرەی راپۆرتی هەواڵدەریی هرانا، سیروان نژاوی و ئیبراهیم عیسا پوور، دوو هاوواڵتی خەڵكی گوندێكی سەردەشت، لە رێكەوتی 14ی پووشپەڕی 13٩0ی هەتاوی لە الیەن هێزە ئەمنیەتییەكانی رێژیمەوە دەسبەسەر كران و لە رێكەوتی 22ی خاكەلێوەی ئەمساڵ لە الیەن

لقی یەكی دادگای شۆڕشی مەهابادوە حوكمی سێدارەیان بەسەردا سەپا.تۆمەتی ئەو دوو هاوواڵتییە كوردە »دژایەتی لەگەڵ خوا«، لە رێگەی هاوكاری لەگەڵ حیزبێكی كوردیی دژبەری رێژیمی ئیسالمیی ئێران راگەیەنراوە و لەم دواییانەش لە زیندانی

مەهابادەوە بۆ زیندانی ورمێ راگوێزراون.

سەر لە بەیانیی رۆژی دووشەممە، 11 ی بانەمەڕ بێجگە لە هاوواڵتییەكی كوردی ورمێ ، دوو كەسی دیكەی خەڵكی ئەو ناوچەیە لە زیندانی شاهڕوود لە سێدارە دران.

بەپێی هەواڵی ئاژانسی هەواڵدەریی كوردپا، دوابەدوای باڵوبوونەوەی هەواڵی ئێعدامكردنی هاوواڵتییەكی كوردی ورمێ ، دوو كەسی دیكەش بە ناوەكانی رەزا رەسووڵی خەڵكی ئاوایی ناوچەی »نێرگی«ی ئاوایی خەڵگی جــەوان، مەسیح و »ئەنزەل« ناوچەی »كەهریز«ی

مەڕگەوەری سەر بە ورمێ هاوڕێ لەگەڵ چەنگیز محەممەدی لە سێدارە دراون.هەواڵنێری ئاژانسی كوردپا لە ورمێ لە زاری خزم و كەس و نزیكەكانی ئەو سێ هاوواڵتییە رایگەیاندووە، كۆماری ئیسالمی تۆمەتی ئەو سێ هاوواڵتییە ئێعدامكراوەكەی، بە كڕین و

فرۆشی مادە سڕكەرەكان ناو بردووە.

حوكمی ئێعدام بەسەر دوو هاوواڵتیی سەردەشتیدا سەپا

دوو هاوواڵتیی دیكەی كورد لە زیندانی شاهڕوود لە سێدارە دران

15 هاوواڵتی لە شاری بۆكان دەسبەسەر كرانناڕەزایەتی لە بۆكان درێژەی هەیە

دادگای بەناو شۆڕش لە شاری سنە، حوكمی 3 زیندانی بەسەر هاوواڵتییەكی خەڵكی كامیاران لەگەڵ حیزبێكی دژبەری تۆمەتی هاوكاری بە

رێژیمدا سەپاند.هەواڵدەریی ئاژانسی راپۆرتی بەگوێرەی موكریان، لقی یەكی دادگای بەناو شۆڕشی سنە، حوكمی 3 زیندانی بە تۆمەتی هاوكاری لەگەڵ حیزبێكی دژبەری رێژیمی ئیسالمیی ئێران بەسەر هاوواڵتییەك بە ناوی »سەیوان سابری«، خەڵكی كامیاران شاری بە سەر »تیلەكۆ«ی گوندی

سەپاند.سەیوان سابری كە نزیكەی ٨ مانگ پێش ئێستا لە الیەن هێزە ئەمنییەتییەكانی رێژیمەوە دەسبەسەر سنە شاری ناوەندیی زیندانی لە ئێستا كرابوو،

ماوەی حوكمەكەی تێپەڕ دەكات.

هێزە الیەن لە سەقزی هاوواڵتیی دوو ئەمنییەتییەكانی شاری بانەوە دەسبەسەر كران.

كوردپا، هەواڵدەریی ئاژانسی راپۆرتی بەپێی »بەهمەن ناوەكانی بە كورد هاوواڵتیی دوو خەڵكی عەبدولی«، »یووسف و ئەردەاڵن« هێزە الیەن لە سەقز، »ئاخكەند«ی گوندی لە ئێرانەوە ئیسالمیی رێژیمی ئەمنییەتییەكانی

شاری بانە دەسبەسەر كراون.بنەماڵەی راپۆرتەكەدا هاتووە، ئەو لە درێژەی پشتڕاستكردنەوەی وێڕای هاوواڵتییە، دوو ئەو پاش رایانگەیاندووە، رۆڵەكانیان، دەسبەسەركرانی سەردان لە چەندین ناوەندی ئەمنیەتیی ناوچەكە، روون بووەوە كە لە الیەن ئیدارەی ئیتیالعاتی شارە

بانەوە دەسبەسەر كراون.ئەمساڵەوە سەرەتای لە سەرچاوەكە بەپێی تۆمەتی بە كورد هاوواڵتیی 2٨ ئێستا، هەتا فەرهەنگی و سیاسی چاالكی وەك جۆراوجۆر، ئێرانەوە ئیسالمیی رێژیمی هێزەكانی الیەن لە

دەسبەسەر كراون.

چارەنووسی مامۆستایەكی قوتابخانەكانی دەوروبەری شاری شنۆ كە ماوەی نزیك بە مانگێكە لە الیەن هێزە ئیتالعاتییەكانی رێژیمەوە گیراوە، ناڕوونە.

بەگوێرەی راپۆرتی هەواڵدەریی كوردپا، عەبدولواحید مەعرووف زداە، تەمەن 27 ساڵ و كوڕی دەگوتەوە، وانەی دێشەمس« و گوندەكانی »شێخان لە كە شنۆ شاری خەڵكی و رەسووڵ رێكەوتی 17ی خاكەلێوە لە كاتی وانەوتنەوە لە قوتابخانەدا لە الیەن هێزە ئیتیالعاتییەكانی

رێژیمی ئێرانەوە دەسبەسەر كراوە.هەمان سەرچاوە لە زاری شایەتحاڵ و كەسوكاری ناوبراوەوە رایگەیاندووە كە، پاش ئەوەی ئەم مامۆستا دەستبەسەر دەكرێ ، دەیبەنەوە ماڵی خۆیان و كەیسی كۆمپیۆتێر و كۆمەڵێكی بەرچاو

لە پەرتووكەكانی زەوت دەكەن و دواتر بۆ ئیتالعاتی شاری شنۆی دەگوازنەوە.شاری ئیتالعاتی ئیدارەی بۆ دواتر مەعرووفزداە، عەبدولواحید شایەتحااڵن، وتەی بە ناوەندە بۆ بنەماڵەكەی سەردانی سەرەڕای ئێستا هەتا كاتەوە لەو و ورمێ راگوێزراوەتەوە

ئەمنییەتییەكان، هیچ زانیارییەك لە چارەنووسی بە بنەماڵە و كەسوكاری نەدراوەتەوە.شنۆیە شاری دەوروبەری گوندەكانی بیركاریی وانەی مامۆستای كە لەوەی جیا ناوبراو

خوێندكاری زانستگای بەهەشتیی تارانیشە.و دەسبەسەركردن هۆكاری لەمەڕ زانیارییەك هیچ هەواڵە ئەم باڵوبوونەوەی كاتی هەتا

چارەنووسی ئەو مامۆستا كوردە لەبەر دەستدا نیە.

هاوواڵتییەكی سنەیی بە تۆمەتی هاوكاریی حیزبێكی بەرهەڵستكاری رێژیم، حوكمی ٨ ساڵ زیندانی بەسەردا سەپا.

بەگوێرەی راپۆرتی هەواڵدەریی موكریان، هاوواڵتییەكی خەڵكی شاری سنە بە ناوی »خەبات لە الیەن ئێران ئیسالمیی رێژیمی دژبەری هاوكاریی حیزبێكی تۆمەتی بە محەممەدزادە« دادگای شۆڕشی ئیسالمیی ئەو شارەوە حوكمی 16 ساڵ زیندانی بەسەردا سەپا، بەاڵم لە

دادگای پێداچوونەوەدا حوكمەكەی بۆ ٨ ساڵ كەم كرایەوە.بەپێی سەرچاوەكە، »خەبات محەممەدزادە« زیاتر لە 2 مانگە لە گرتنگەدایە و ئێستاش لە

زیندانی ناوەندیی شاری سنە ماوەی حوكمەكەی تێپەڕ دەكات.بە »تەنگیسەر«، گوندی خەڵكی سنەیی، دیكەی هاوواڵتیی دوو پێشتریش، ماوەیەك ناوەكانی »واحید دووستی« و »رەحمان سوبحانی«، لە الیەن بەناو دادگای شۆڕشی سنەوە بە تۆمەتی هاوكاری لەگەڵ حیزبێكی دژبەری رێژیم و هەروەها تۆمەتی ئەمنییەتی، حوكمی ماوەی سنە شاری ناوەندیی زیندانی لە ئێستاش و سەپابوو بەسەردا زیندانیان مانگ 1٨

حوكمەكەیان تێپەڕ دەكەن.

دوای چەند رۆژ تێپەڕبوون لە دەستبەسەر كردنی هاوواڵتییەكی شاری بۆكان لە الیەن ئیدارەی ئیتالعاتەوە، هیچ زانیارییەك لە چارەنووسی لەبەر دەستدا نیە.

بەپێی هەواڵی گەیشتوو بە ماڵپەری كوردستان میدیا، ئیدارەی ئیتالعات چەند رۆژ بەر لە ئێستا هاوواڵتییەكی شاری بۆكان بە ناوی »عەلی پیرۆتی«ی دەسبەسەر كردووە. سەرەڕای هیچ و نیە دەستدا لەبەر زانیارییەك هیچ ناوبراو بارودۆخی لە بنەماڵەكەی بەدواداچوونی

ناوەندێكی حكوومەتی وەاڵمی بەدواداچوونی ماڵباتی ئەو هاوواڵتییە كوردەی نەداوەتەوە.ناوبراو بە تۆمەتی هاوكاریكردن لەگەڵ یەكێك لە پارتە سیاسییەكانی كوردی دژبەری رێژیم

لە الیەن ئیدارەی ئیتالعاتەوە دەستبەسەر كراوە.

لە بارودۆخی تەیۆب حوسێن زادە و سەعید خزری، 2 هاوواڵتیی مەهابادی، پاش 21 رۆژ دەسبەسەر كردن، هیچ زانیارییەك لەبەر دەستدا نیە.

بارودۆخی 2 هاوواڵتیی ئێران، بەگوێرەی راپۆرتی هەواڵدەریی كۆمەڵەی چاالكانی مافی مرۆڤی كورد بە ناوەكانی »تەیۆب حوسێن زادە« و »سەعید خزری«، خەڵكی ناوچەی باخی شایگانی ماهاباد، كە لە رێكەوتی 24ی خاكەلێوەی 13٩1ی هەتاوی، لە الیەن ئیدارەی ئیتیالعاتی رێژیمی ئیسالمیی ئێرانەوە دەسبەسەر كرابوون، سەرەڕای تێپەڕبوونی 21 رۆژ، ناڕوونە و هیچ هەواڵێك لە چارەنووسیان لەبەر

دەستیاندا نیە.دەسبەسەر رێژیمەوە ئیتیالعاتییەكانی هێزە الیەن لە كارەكەیان شوێنی لە كوردە هاوواڵتییە 2 ئەو

كرابوون.ناڕوونیی چارەنووسی زیندانیيانی كورد لە حاڵێكدایە كە بەپێی مادەی 37ی كۆنڤانسیۆنی مافی بەندكراوان، زیندانییان دەبێ ئیزنی پێوەندیگرتن لەگەڵ بنەماڵە و دۆستانیان لە ماوەیەكی دیاریكراودا هەبێت. ئەو پێوەندییە شێوازەكانی نامەنووسین، پێوەندیی تەلەفوونی و چاوپێكەوتن لە زینداندا، لە خۆ

دەگرێت.

كۆچی سنە ناوچەی لە كوردستان رزگاریی رێگای شەهیدێكی خێزانی و شەهید دوو دایكی دوایی كرد.

دایە »فەخری مینبەر«، دایكی دوو شەهیدی رێگای سەربەستیی كوردستان بە ناوەكانی شەهید »فەرزاد مینبەری« و شەهید »هاشم مینبەری« و هەروەها خێزانی شەهید »جەعفەر مینبەری«، رێكەوتی ٩ی بانەمەڕی 13٩1ی هەتاوی لە تەمەنی 70 ساڵی لە شاری سنەدا كۆچی دوایی

كرد.دایە فەخری، ژنێكی نیشتمانپەروەر و سیمای ناسراوی ژنەتێكۆشەری ناوچەی سنە و دەوروبەری بوو كە پتر لە 12 كەس لە ئەندامانی بنەماڵەكەی لە پێناو ئازادی و سەربەستیی كوردستان لە نێو

ریزەكانی حیزبی دێموكراتی كوردستانی ئێراندا شەهید بوون.دایە فەخری بە هۆی نواندنی چاالكی و بەردەوامبوونی لە خەبات بۆ دەستەبەركردنی مافە رەواكانی گەلەكەی، زۆر جار لە الیەن رێژیمی ئیسالمیی ئێرانەوە تووشی ئازار و ئەشكەنجە بوو. بۆ نموونە چەندین جار دەسبەسەر كرا و و لە زێد و نیشتمانەكەی دوور خرایەوە، بەاڵم ئەو كردەوانەی رێژیم

كاریگەری لەسەر رۆحیەی شۆڕشگێڕانەی دانەنا.لە گۆڕستانی نیشتمانپەروەری شاری سنە پــەژارەی خەڵكی و نێو خەم لە دایە فەخری تەرمی

»بەهەشتی محەممەدی«ی ئەو شارە بە خاك سپێردرا.حیزبی دێموكراتی كوردستان ئێران، پرسە و سەرەخۆشیی خۆی ئاراستەی بنەماڵە و كەسوكاری دایە

فەخری دەكات و خۆی بە شەریك و بەشداریی خەمیان دەزانێت.

مامۆستایەكی بۆكان، ئیتالعاتی ئیدارەی بانگهێشتی بۆكانی شاری قوتابخانەكانی تۆمەتێكی هیچ بێ بە و كردووە ئیدارەیە ئەو

دیاریكراو دەسبەسەرى كردووە.بەپێی راپۆرتی هەواڵدەریی موكریان، »مەولوود عەرەبی زمانی مامۆستای خونچەزەرد«، ئیدارەی الیەن لە بۆكان، قوتابخانەكانی لە ئیتیالعاتەوە بانگهێشت و پاشان دەسبەسەر كراوە.

بەپێی ئەم راپۆرتە، هیچ هۆكار یان هۆكار گەلێك كوردە مامۆستا ئەو دەسبەسەركردنی لەمەڕ بۆكانەوە شاری قەزاییەكانی دەزگا الیەن لە پێوەندی لە نابراو دەوترێ بەاڵم رانەگەیەنراوە، دواییانەی ئەم ناڕەزایەتیی كۆبوونەوەی لەگەڵ

هاوواڵتییانی شاری بۆكان دەسبەسەر كراوە.هەر لەو پێوەندییەدا و بەپێی راپۆرتی هەواڵدەریی قوتابخانەكانی مامۆستایەكی كوردپا، ئاژانسی ناوی »عەبدولواحید بە شنۆ شاری گوندەكانی خاكەلێوە 17ی رێكەوتی لە مەعرووفزادە« هیچ مانگێك، بە نزیك پاش و كراوە دەسبەسەر زانیارییەك لە چارەنووسی لەبەر دەست بنەماڵە و

كەسوكارەكەیدا نیە.

هەواڵدەریی ئاژانسی راپۆرتی بەپێی كوردپا، هاوواڵتییەكی كورد بەناوی »هەژار خەڵكی و ساڵ 32 تەمەن سوڵتانی«، لەسەر بانەمەڕ 12ی رێكەوتی مەهاباد جاددەی تەورێز لە الیەن هێزی ئینتیزامییەوە كەوتۆتە بەر دەستڕێژ و بە هۆی وەرگەڕانی ماشینەكەی گیانی لەدەست داوە. هەواڵنێری كوردپا لە درێژەی راپۆرتەكەیدا رایگەیاندووە، خێزاندارە و منداڵێكی ئەو هاوواڵتییە كوردە

تەمەن 4 ساڵیشی هەیە.

رفاندنی مندااڵن دیاردەی پەرەسەندنی پاش و مانگرتنی بەرینی خەڵكی شاری بۆكان بە رێژیم دژكردەوەی بارودۆخە، بەو ناڕەزایەتی

لەهەمبەر خەڵك توندوتۆڵتر بۆتەوە.ماڵپەڕی ــە ب گــەیــشــتــوو هـــەواڵـــی بــەپــێــی خۆپیشاندانی ــاش پ لــە میدیا، كــوردســتــان بەرینی رۆژی 1ی بانەمەڕی خەڵكی بۆكان ئاسایش نەبوونی بە ناڕەزایەتیدەربڕین بە لەو شارەدا، هێزی »یگان ویژە«ی رێژیمی مەبەستی بــە ئــێــران ئیسالمیی كــۆمــاری چاوترسێنكردنی خەڵكی شاری بۆكان رژانە كۆاڵنەكانی و شــەقــام لــە و شــارە ــەو ئ نێو ــۆڕدان و ئــەو شــارە دەستیان كـــردووە بە مــان

سووڕانەوە.لە هاوواڵتییانی بەگوێرەی وتەی ژمارەیەك شاری لە ویــژە« »یگان هێزەكانی بۆكان، ورمــێ و مــیــانــدواوەوە هــاتــوون و لە هەوڵی بە چاوترسێنكردنی خەڵك، پێش بوون ئەوەدا

بە بەڕێوەچوونی خۆپیشاندانەكان بگرن.ناڕەزایەتیی ــەدوای دواب دیكەوە، الیەكی لە بۆكانی الوی 1٥ بە نزیك خەڵك، بەرینی ئیدارەی ئەمنییەتییەكانی هێزە ــەن الی لــە

ئیتیالعاتەوە دەسبەسەر كراون.بەپێی وتەی كۆمەڵێك شایەتحاڵی رووداوەكان، ئیسالمیی رێژیمی ئیتیالعاتییەكانی هێزە خۆپیشاندانەكانی لە بۆكان شاری لە ئێران رۆژی 1ی بانەمەڕ، لەسەر پردی گەڕەكی و هەڵگرتووە لە خەڵك فیلمیان فەرمانداری پاش ناساندنی خۆپیشاندەران، دەسبەسەر یان

بانگهێشتی ئیدارەی ئیتیالعاتیان كردوون.هەروەها چەند رۆژ پێش ئێستا، هاواڵتییەكی بــۆكــانــی بــە نـــاوی »عــەلــی پــیــرۆتــی« لە الیەن ئیدارەی ئیتیالعاتەوە دەسبەسەر كرابوو بنەماڵەكەی، ــی ــەدواداچــوون ب ـــەرەڕای س و ناوەندە پێوەندیدارەكان هیچ زانییارییەكیان لەو

پێوەندییەدا نەدركاندووە.لە ماوەی دوو حەوتووی رابردوودا هاوواڵتییان و چاالكانی شاری بۆكان لە دژی پەرەسەندنی دیاردەی دزێوی رفاندن و خنكاندنی مندااڵن وەڕێخستووە، خۆپیشاندانیان مێرمندااڵن، و ئەو پێشەوەی ریزی لە شارە ئەو ژنانی كە

خۆپیشاندانانەدا بوون.ــگــرتــن و ــگــیــی مــان ــاهــەن كــۆمــیــتــەی هــاوئمندااڵنی رفاندنی دژی لــە خۆپیشاندان شاری بۆكان، رۆڵی سەرەكی لە بەڕێوەچوونی

خۆپیشاندانەكانی شاری بۆكاندا گێڕاوە.هۆی بە بۆكانیش قوتابخانەكانی هەروەها پــەرەســەنــدنــی ئــەو دیــــاردە دزێــــوە، چەندین نەیاندەوێرا شــارە ئەو خەڵكی و داخــران جار

منداڵەكانیان بنێرنە قوتابخانە.شەوانە مــرۆڤ، مافی وتەی چاالكانی بە لە هــەڕەشــە چەقۆبەدەست گرووپگەلێكی هەتا و ــەن دەك بۆكان شــاری هاوواڵتییانی باڵو بۆكانی قوتابیی 10 ئــامــاری ئێستا

بۆتەوە كە بوونەتە قوربانیی ئەو گرووپانە.بواری چــاالكــی هــەواڵــدەریــیــەكــانــی بەپێی مافی مرۆڤ، هێزە ئیتیالعاتییەكانی رێژیم، بۆكان، هاوواڵتییانی خۆپیشاندانی پــاش قوربانییانی لە یەكێك »سومەیە«، باوكی ئەومدواییانەیان، دەسبەسەر و راپێچی ئیدارەی

ئیتیالعات كردووە.رێژیم هێزەكانی راپۆرتەكان، بەپێی هەروەها لەو ــەك لــە ژێــر گــوشــاری خەڵكدا، ژمــارەیتاوانبارە چەقۆكێشانەی گرتووە، بەاڵم وێڕای بۆ ناسراوبوونیان و تاوانەكانیان روونبوونی و داون بەری كورت ماوەیەكی پاش خەڵك، ئەمەیش گومانی خەڵكی بۆكانی لەوەی كە هێزەكانی رێژیم لە پشت ئەو كردەوە دزێوانەدان،

ئەوەندەی دیكە بەهێز كردووە.

ژمارە 580 ـ 15ی بانەمەڕی 41391

بەشی یەكەم

لەگەڵ ــژێــكــی ــووێ وت ـــە« ـــەوان گـــۆڤـــاری »كگشتیی سكرتێری هیجری، مستەفا بــەڕێــز لەمەڕ ئێران كوردستانی دێموكراتی حیزبی بە ئێران و كوردستان رۆژهــەاڵتــی بــارودۆخــی گشتی و بارودۆخی ناوچەكە پێك هێناوە. لەبەر وتووێژەكە، »كوردستان« تەوەرەكانی گرینگی بە پێویستی زانی باڵوی بكاتەوە كە سەرنجی

خوێنەرانی بەڕێزی بۆ رادەكێشین. داهاتووی مــســتــەفــا، كـــاك بــەڕێــز ـــە: كـــەوان

رۆژهەاڵتی كوردستان چۆن دەبینی؟مستەفا هجری: بێگومان لە ژێر تەئسیری ئەو ئاڵوگۆڕانەی كە ئەمڕۆ لە مەنتەقەدا هەیە و ئەو هوشیاری و زانیارییەی كە گەالنی بندەستی ناوچەكە بە دەستیان هێناوە لە پەیوەندی لەگەڵ مافەكانیان، وە هەوڵدان و ئیرادەی بەدەستهێنانی مافەكانیان، چاوەڕوان دەكەین كە خەڵكی كورد نەتەوەكانی باقی وەكــو ئێران كوردستانی لە نەتەوەكانی باقی شانبەشانی ناوچە، بندەستی لە ئێرانی ئــازادیــخــوازانــی و ئێرانی دیــكــەی بەدەستهێنانی بۆ بن بەشدار جیدیدا خەباتێكی كۆماری كــە ئـــەوە پێی بــە وە مــافــەكــانــیــان. دیكتاتۆرەكانی باقی وەكو ئێرانیش ئیسالمی دیكەی مەنتەقە لە باری نێونەتەوەییەوە، وە لە باری ناوخۆییەوە بە تەواوی كز و الواز بووە، وە لەگەڵ ئەوڕۆ كەوتووەتەوە، پەراوێز دونیادا لە دەرەكی و نێوخۆیی جـــۆراوجـــۆری قــەیــرانــی رووبەڕوویە، وە لە خراپترین وەزعی خۆیدایە لە وا من ئێستا. تاكوو هاتنەسەركارییەوە ماوەی چاوەڕوان دەكەم كە گەلی كورد لە كوردستانی ئێرانیش وەكو باقی گەالنی ئێران لە ژێر باری ئەو زەخت و زۆر و جیاوازیدانانەی كە لە الیەن دەكرێ تەحمیل ئێرانەوە ئیسالمیی كۆماری بە بتوانن بە سەر خەڵكەكەدا، رزگاریان بێ و

مافەكانی خۆیان بگەن. ئێوە پێشنیاری كە فیدراڵی بــەرەی كــەوانــە: بوو، لە داهاتوودا لە ئێران بە شێوەی فیدراڵی

جوگرافیایی دەبێ یان فیدراڵی نەتەوەیی؟حیزبی داخوازیی كە ئــەوەی هجری: مستەفا

ئێمەیە ئێستا پێكهێنانی ئێرانێكی دێموكراتیكی كۆماری رووخــانــی دوای ســكــۆالرە، فیدراڵی لێرە فیدراڵی لە مەبەستمان ئێران. ئیسالمیی ئێرانی نەتەوەكانی سیاسی مافی دابینبوونی لــە چوارچێوەی كـــوردە ـــەوان گــەلــی ل ــەك ی و ئەو یەعنی خۆیاندا، نەتەوەیی و جوغرافیایی خۆیان خاكی لەسەر ئێراندا لە كە نەتەوانەی نێوخۆییان حكومەتێكی بتوانن نیشتەجێن، هەبێ، بتوانن كاروباری نێوخۆیی خۆیان بەڕێوە ئەساسی قانونێكی چوارچێوەی لە وە ــەرن، بواڵتدا گشتی بەڕێوبردنی لە دێموكراتیكدا یەعنی بن، بەشدار ئێران خەڵكی باقی وەكوو هەموو وەكوو بن بەهرەمەند یەكسان مافی لە ئێرانییەك، ئەوە داخوازێكە كە ئێمە ئەوڕۆ كاری ئێستا لەسەر دەكەین و ئامانجی سیاسیمان بۆ

ئەو ئامانجەیە. ــان بڵێین ــە: هــەنــدێ ئــەحــزابــی فـــارس ی ــەوان كئەحزابی ئێرانی كە ئۆپۆزیسیۆنن و لە دەرەوەن، نەهاتوونەتە ناو بەرەی فیدراڵییەت، پان ئێرانیستن یان ئێرانچییەتی دەكەن، ئەوان هێشتا بە چاوی هاواڵتیی پلە دوو سەیری نەتەوەكانی تر دەكەن یان بەو شێوە سەیری كورد دەكەن، چۆن دەكرێ لە كە هەبێ رێككەوتن وادا كەسانی لەگەڵ

راستیدا مرۆڤی پلە یەك و دوو لە ئارادا نیە؟مستەفا هجری: كێشەی نەتەوەكانی دواكەوتوو كێشەی بەتایبەتی نێوەڕاستدا رۆژهەاڵتی لە دیكتاتۆریەتە كە كەمینەیەك دەسەاڵتی خۆیانیان لە چاو كە ئێمە زۆرینەدا. سەر بە سەپاندووە سیستم و حكوومەتی دەسەاڵتداری لەو ناوچەدا دەكەین، بە جیاوازیی كەموزۆرەوە هەمووی وەك یەك وایە، بۆ نموونە چاو لێدەكەی لە عێراقدا دەسەاڵتی سوننە كەمینەی و بەعس حیزبی خۆی لە سەردەمی دیكتاتۆری سەددام حسێندا سەپاندبوو بە سەر زۆرینەكەدا كە كورد و شێعە كە دەبینین سووریادا وەكو واڵتێكی لە بــوون. عەلەوییەكانن و بەعس حیزبی ــارە دوب لەوێش بەاڵم ــادا، ســوری لــە بچوكن كەمینەیەكی كــە سەر بــە ســاڵــە چەندین خۆیانیان ــی دەســەاڵتواڵتەكانی لە سەپاندووە، خەڵكەكەدا زۆرینەی لێدەكەین سیستمەكان دیكەی مەنتەقەشدا چاو بەو جۆرەن، بۆیە ئەو نەتەوانە یان ئەو بەشانەی كە لەو واڵتانەدا دەسەاڵتیان بە چنگەوە بووە، وە

بۆ ماوەیەكی دوورودرێژ لە هەموو ئیمكاناتی ئەو واڵتانە كەڵكیان وەرگرتووە بە قازانجی خۆیان، هەموو دەنگێكی ئازادیخوازییان سەركوت كردووە كە نەكا ئەو مافەی لە داگیریان كردووە، خەڵك لێیانی بسێنێتەوە، هەمیشە دیفاعیان كردووە لەو ناحەقییەی بە سەر خەڵكەكەدا دەكەین، ئەوەش بەداخەوە بووەتە كولتوورێك لە مەنتەقەكەدا. هەر وەكوو دەبینین ئێستا لە عێراقدا هەروا دەبینین، ئێرانیشدا لــە دەبــیــنــیــن، وا ــەر ه ــادا ــوری س لــە دەست بە دەسەاڵتیان بەشەی ئەو كە دەبینین ساڵی پەنجا چــل- النیكەم مـــاوەی لــە بـــووە، رابــــردوودا لــەگــەڵ ئـــەوەی كــە ئــەوانــە كەمینە دەسەاڵتدارییە سیستمە ئــەو دەیــانــەوێ ــوون، برژێمی نــاوی بە جارێك بپارێزن، شێوەیەك بە ئیسالمی، رژێمی ناوی بە جارێك پاشایەتی، وە لە دوای كۆماری ئیسالمیشدا بەشێوەیەكی خۆیاندا دەستی لە دەسەاڵتە ئەو دەیانەوێ تر نەتەوەكانی باقی مافی كە ئەوەی بۆ بپارێزن پێكهاتەی زۆربــــــەی كـــە ــی ــران ــێ ئ دیـــكـــەی نەكرێت. دابین دێنن، پێك ئێران حەشیمەتی لە هەیە، ئێراندا لە كێشەیەمان ئەو ئێمە بۆیە كە هەن فارسەكان لە بەشێك ئێستا ئێرانیشدا نەتەوەكانی بۆ لە مەسەلەی مافی چارەنووس خودموختاریدا، یان فیدراڵی شێوەی لە دیكە لەو ئەوان نیگەرانن، خۆیدا شێوەیەكی هەر لە بــاوەڕەدان كە مەسەلەی فیدراڵیزم و هەر جۆرە نەتەوەكانی بۆ چارەنووس مافی دیاریكردنی چوارچێوەی لــێــكــتــرازانــی ســەرەتــای ئــێــرانــی تەجزییەتەڵەبییە، خــۆیــان وتـــەی بــە و ئــێــران بۆنەی بە بەرامبەردا لە نیگەرانن. لەوە بۆیە دەسەاڵتی كە زۆردارییەكیش و ستەم مێژووی كە بوویەتی ئێرانی نەتەوەكانی سەر بە حاكم كوردیش یەكێك لەوانەیە، بێمتمانەن بە نیسبەت كە نیگەرانن ئێستاش ــەوە. ــاران ت حكوومەتی ئێرانیش ئیسالمیی كۆماری رووخانی دوای دیسانەوە گرووپێك دیكە لە تاران شكڵ بگرێتەوە و دوبــارە دەسەاڵتی دیكتاتۆری خۆی بە سەر نەتەوەكانی دیكەدا بسەپێنێ، بەاڵم ئێمە هێنانە دابینكردنی باسی مەسەلەی فیدراڵیزم بۆ بەر بەو دەگرین. چاو لەبەر الیــەك هەموو مافی مەعنایە كە نەتەوەكانی ئێرانی مافی سیاسییان ــزراو بــێ، چــوارچــێــوەی ئــێــران وەك خۆی ــارێ پباسانەمان ئــەم نــەكــرێ، تەجزییە و بمێنێتەوە لەگەڵ فارسەكان و ئەوانەی كە ناكۆكن لەگەڵ كردووە، نەتەوەیی جوگرافیایی فیدراڵیزمی پێمان وتوون كە ئێستا ئیدی دەورانی گلوبالیزمە، دەورانی زانیاری خێرایە، خەڵك هوشیار بووەتەوە، بە مافەكانی خۆیان شارەزا ئێرانی نەتەوەكانی نــاكــرێ هـــەروا لــە ژێــر ستەمدا بــوونــە، ئیدی سیستمانە ئــەو ئیتر نەتەوانە ئــەو رابگيرێن. قبووڵ ناكەن. ئەگەر دەسەاڵتی حاكم هەر بەو ئەودەمی بكات، ئەواندا لەگەڵ رەفتار شێوەیە ئاراوە، دێتە ــەوە( ــوون )جــوداب تەجزییە قسەی بۆیە باشترین رێگا هەم بۆ دابینكردنی مافی خەڵكانی ستەملێكراوی ئێران وەكو نەتەوەكان و هەم بۆ مانەوەی چوارچێوەی یەكگرتووی ئێران، مەقبووڵە، گونجاوە، شكلێكی كە فیدراڵیزمە لە دەسەاڵتدارییە لە شێوە ئەو كە بەتایبەتی دونیادا پێشكەوتووی واڵتانی زۆری بەشێكی تەجروبە كراوە. سیستمێكی باشە بۆ بەتایبەتی ــەتــەوەی جــیــاواز، ئایینی ــانــەی كــە ن ئــەو واڵتكەس ئــەوەی بۆ هەیە جیاواز زمانی جیاواز، لەوێدا هەست بە ستەم نەكات، یان حكوومەتی ناوەندی ئەوەندە بەهێز نەبێ كە بتوانێ جارێكی نەتەوەكانی مافی دیكە شێوەیەكی بە دیكە دیكە پێشێل بكا، یەعنی بە كورتی دەمەوێ بڵێم كە بێمتمانەیی هەم لە الیەن نەتەوەكانی ئێرانەوە كە یەك لەوان كوردەكانن بە نیسبەتی حكومەتی ناوەند هەیە، هەم حكومەتی ناوەندیش یان بەشێك لە خەڵكی ئێران كە زۆر شارەزای سیاسییان نیە لە نەتەوایەتی مافی مەسەلەی نیسبەتی بە شكڵی فیدراڵیزم یان لە شكڵی خودموختاریشدا كە ئێمە پێشتر داوامان دەكرد، ئەو نیگەرانییەیان و ترس ئەو رەوانــدنــەوەی بۆ تەبیعەتەن هەیە. كە ئــەوەیــە سیاسەتەكەمان ئێمە نیگەرانییە، ــی فــكــری لە ــان ــۆرەك ــۆراوج ــە ج ــەن ــەگــەڵ الی لناو ــە ل ئــۆپــۆزیــســیــۆنــدا، نــاو ــە ل ئێرانییەكان

كەسایەتییە سیاسییەكاندا دیالۆگ بكەین، باس باش یەكتر لە كە ئــەوەی بۆ بكەین وتووێژ و لە ئەوانیش بین، لەوان حاڵی ئێمە بین، حاڵی ئێمە حاڵی بن. ئێمە ئێستا ماوەی دوو ساڵێكە ئەو بەڕێوبردنی سەر كردووەتە جەختمان زۆرتر سیاسەتە، وە لەگەڵ هەموو الیەنەكانی فكری وە دیالۆگین، خەریكی ئێرانییەكاندا نــاو لە كاریگەرییەكی توانیویەتی دیالۆگانە ــەو ئو ویست ئەو الیەنانە كە لــەوەی هەبێت باشی راستەوخۆ كــورد گەلی ئێمە داخوازییەكانی توانیویەتی خــۆی بۆ وە ببیستن، خۆمان لە خۆی بۆ ئــەوە بكاتەوە، نزیكتر لێك ئێمە كە كاریگەریی زۆری بووە، تەبیعەتەن ئەوە باسێكی درێژەی زۆر مــاوەیــەكــی دەبـــێ دوورودرێــــــژە، هەبێ، چونكە لە ماوەی دەیان ساڵی رابردوودا كۆماری ئیسالمیی ئێران و پێش ئەویش رێژیمی نەتەوەكانی مافخوازیی بەرامبەر لە پاشایەتی ئێران و گەلی كورددا تەبلیغی وایان كردووە كە ئەو مافخوازییە بە مەعنای جودابوونەوەیە، بە بەكرێگیراوی ئەوەیە كە گەلی كورد مەعنای زۆرانەی تۆمەتە لەو و ئەمریكایە ئیسراییلە، ــورد، ئێستا كە دەدرایـــە پــاڵ ئــازادیــخــوازانــی كــۆ ئــــەوەی كــە ئەو ـــێ ئێمە كـــار بــكــەیــن ب دەببە حوزوری، دانیشتنی بە بگۆڕین، زەینییەتە حیزبدا لە كە میدیاكان بە كۆبوونەوە، و كۆڕ تەلەفزیۆن، وەك رۆژنامەكان، وەك هەمانە وەك ئەوانە هەمووی بە ئینتەرنێتی، وێبسایتەكانی كار دەكەین بۆ ئەوەی بتوانین نەوعێك ئیعتیماد لە جیاتی ئەو بێ ئیعتیمادییە دابنینەوە چونكە ئێراندا چوارچێوەی لە دەمانەوێ مــادام ئێمە لەگەڵ ئــێــران، لــەگــەڵ خەڵكی دەبــێ بــژیــن، باقی بیروبۆچوونە سیاسییەكانی ئێرانی بتوانین تەعامول بكەین، هەڵسوكەوت بكەین بۆ ئەوەی هەم ئەوان ئیعتیماد بە ئێمە بكەن، هەم ئێمەش بتوانین بە گرەنتیبوونی مافەكانمان لە ئایندەدا دەبینین، فیدراڵیزمدا لە شكڵەكەی ئێمە كە بتوانین پێكەوە باشتر كار بكەین و هەوڵ بدەین ئێران، خەڵكی هەموو بۆ باشتر ژیانێكی بۆ لــە چوارچێوەی لـــەوان كــوردیــش. دەبــێ ــەك یجوگرافیایی نەتەوەیی بێت، مەبەستم كوردەكان خۆیان خاكی ســەر لــە كــە جێگایەك هــەر لــە خۆیانن، خاكی ســەر لە كە تر نەتەوەكانی و ئەوانە حكومەتی نێوخۆییان هەبێ، حكوومەتی بۆ هەیە، دیكە باقی بەاڵم هەبێ، مەحەلییان نموونە كــورد هەیە بە ســەدان هــەزار كــورد لە شوێن و شارەكانی تری ئێران باڵون، ئەوان ئیدی ناتوانن لە مافی فیدراڵیزم بە شكڵی جوگرافیایی ئیستیفادە بكەن، ئەوان دەبێ حەق و حوقووقی دێموكراتیكیان بە رەسمی بناسرێت یان بۆ نموونە پارێزگاكانی لە كوردستاندا، مەنتەقەی لە تێدا كوردستاندا، خەڵكی دیكەی غەیرەكوردی بەحیساب ناتوانن لەوێدا ئیدی ئــەوان دەژیــت، لە دەبێ بەاڵم هەبێت، ناوخۆییان حكوومەتی حوقووقی دێموكراتیكی خۆیان ئیستفادە بكەن، جیاواز ئایینی مەنتەقانەدا لەو لەوانە بێجگە دەبێ ئەوانە هەیە، ناموسڵمان خەڵكی هەیە، دێموكراتیكیان حوقووقی و حــەق هــەمــوویــان مەحفووز بێت، لە باری ئایینییەوە ئازاد بن، لە باری پەرەپێدانی فەرهەنگ و كولتوور و زمانی مەحەلی حكوومەتی وە بــن، ــازاد ئ خۆیانەوە بەاڵم بێ، ئــەوان یارمەتیدەریی دەبــێ كــوردی لەو شوێنانەی كە نەتەوەكانی تر نیشتەجێن، بۆ نموونە بڵێین كورد لە چوار پارێزگادا نیشتەجێیە یان بۆ نموونە بەلووچەكان لە شوێنی خۆیان یان دەمانەوێ ئێمە خۆیان، شوێنی لە عەرەبەكان

حكومەتی ناوچەیی خۆیان هەبێ.تەعریبی حسێن ســەددام خۆی كاتی كەوانە: ئێران ئیسالمیی كــۆمــاری ئێستاش كــردبــوو، و سەركوتە بۆ یــان كردنە، تەفریس خەریكی هێزەكانی خۆی دێنێتە كوردستانەوە، ئایا ئەگەر هێزانە ئــەو بــێ، ئێراندا ســەر بە گۆڕانكاری كوردستانی هاتوونەتە كــردن تەفریس بۆ كە بمێننەوە كوردستان لە دەبێ ئایا رۆژهەاڵتەوە،

یان نەمێننەوە؟مستەفا هجری: بە هیچ جۆرێك سیاسەتی ئێمە ئەوە نیە كە باس لەوە بكەین خەڵكی غەیرەكورد كە لە ناوچە كوردنشینەكاندا نیشتەجێن، ئەوانە

ئەوەشمان چاوەڕوانیی هەروەها نەمێنن، لەوێ نیە كە خەڵكی كورد كە لە شوێنەكانی دیكەی لەوێ ــەوان ئ نیشتەجێن، كوردنشیندا غەیری نەمێننەوە. ئێمە دەمانەوێ ئەو خەڵكە لە شوێنی جێیەك هــەر لــە بـــەاڵم ــن، ب نیشتەجێ خــۆیــان نەتەوەییەكە بوو، حكوومەتە زیاتر زۆرینەییەكە حكومەتی لــە خەڵكەكە بــاقــی ــنــێ، دێ پێك دێنێت. بــەدەســت خــۆی مافی دێموكراتیكدا یەعنی ئێمە سیاسەتمان مەسەلەی پاكتاوكردن، ــان دەركردنی ی نــەتــەوەیــەك پــاكــكــردنــەوەی ــان یئێمە بەڵكوو نیە، مەنتەقەیەكدا لە نەتەوەیەك رێگاچارەی زۆرتـــر فیدرالیزمدا شــێــوەی لــە ــان، پــێــكــەوەهــەڵــكــردن، تــۆلــێــرانــس و ــێــكــەوەژی پلە ـــــاراوە، ئ دێنینە یــەكــتــر تــەحــەمــولــكــردنــی حەق كە دێموكراتیكدا قانوونێكی چوارچێوەی شوێنەدا لەو كە تاكێكی هەموو حوقووقی و سیاسەتێكە ئـــەوە ــێ. ب مــەحــفــووز نیشتەجێن بەشەكەی لە دەگرین. چــاوی لەبەر ئێمە كە دیكەی پرسیارەكەتاندا كە ئایا لە كوردستانیشدا بە یان تەفریس یان تەعریب وەكــوو مەسەلەی عێراقدا كە شكڵەی بــەو هەبێ، كــردن فــارس دەیبینین، یان لە سووریادا دەیبینین، بەو شكڵە نیە بەاڵم النیكەم لە ماوەی رێژیمی پاشایەتی و لە ماوەی رێژیمی كۆماری ئیسالمیدا ئەوە نابینین، بەاڵم لە رێژیمی پاشایەتیدا دەبینین كە مەنتەقە نیشتەجێیەكان تێكەڵ كراون بۆ ئەوەی كە لە یەك مەنتەقەدا یەك نەتەوە نەبێ، بۆ نموونە لە ئازەربایجانی رۆژئاوا دەبینین كە پارێزگای پاشایەتیدا سەردەمی لە رۆژئــاوا ئازەربایجانی و كورد كە خەڵكی كــراوە جێبەجێ بە جۆرێك تورك پێكەوە دەژین، لە مەنتەقەی عەرەبنیشنی ئەهوازدا كارێكیان كردووە كە دابەشبوونی خاكی فارسەكانی لەگەڵ ــراوە ك تێكەڵ پارێزگاكە دراوسێیان، هەر بەو شێوە ئەو سیاسەتانە رەچاو كراوە لە مەنتەقەی بەلووچەكاندا، ئەوانە كراون لە كە تەعریب وەكــوو نموونە بۆ نیە وا بــەاڵم و ــدەن ب كــۆچ كــوردە كـــراوە، خەڵكی عێراقێدا خەڵكی دیكە بێنن لەوێدا نیشتەجێی بكەن، لە

ئێراندا بە شێوەی خۆیان ئەو كارەیان كردووە. بەرەیەی ئــەو لەگەڵ نیە باشتر ئایا كــەوانــە: ــەك بــگــرنــەوە بــۆ ئەوەی دیــكــەی دێــمــوكــرات ی

رۆژهەاڵتی كوردستان زووتر رزگاری ببێت؟رەفیقانەمان ئــەو تەبیعەتەن هجری: مستەفا زۆرمان بوونەوە جیا دێموكرات حیزبی لە كە و دێموكرات حیزبی بۆ بوو، چونكە پێناخۆش ئێراندا بە بۆ جوواڵنەوەی كورد لە كوردستانی زەرەرمان زانیوە و ئێستاش بە زەرەری دەزانین، لە چوارچێوەی ئەو بۆچوونەدایە كە ئێمە هەمیشە بێنەوە ئەوان جارێكی دیكە داوامان كردووە كە جارێكیان تەنانەت حیزب، بە ببنەوە مولحەق لە دوایین هەڵوێستی سیاسی كە نزیكەی دوو لە باسێك لە من كە بــوو پێش لــەوەو مانگ ئێمە كە رامگەیاند »تیشك«دا تەلەفزیۆنی پانزە دەچین، بۆ كۆنگرەی بەرە بەرە خەریكین جودا كە رەفیقانەمان ئــەو دەكــەیــن داوا بۆیە بوونەتەوە پێش كونگرە بێنەوە. بێن لە كۆنگرەدا ئامادەین ئێمە ــەت ــان ــەن ت ــكــەن. ب بـــەشـــداری دەكەن، پێشنیاری ئەوان كە سێهەمیش الیەنی نیشان ــەوەی ئ بۆ كۆنگرەدا لە بكرێ قبووڵ سەرەتاوە لە كونگرە كارەكانی هەموو بدەین دێموكراتیك شێوەیەكی بە هەڵبژاردنەكانی تا دەچێ، بەڕێوە ئەساسنامەیی شێوەیەكی بە و ئەو بین، بەشدار تێیدا هەموومان ــەوەی ئ بۆ كۆنگرەیە هەر بەرنامەیەكی تەسویب كرد، هەر پەیڕەوی هەموومان هەڵبژارد، رێبەرایەتییەكی بەرین، بەڕێوە بڕیارەكانی بتوانین و لێبكەین لە كردوومە من كە بانگەوازەی ئەو ئێستاش جێى خۆیەتی، من هیواردارم كە لە نیهایەتدا ئەو رەفیقانەمان جوابی پۆزەتیڤ بەو بانگەوازەمان دێموكرات حیزبی دیكە جارێكی و ــەوە ــدەن ب

بتوانێ یەك بگرێتەوە. هەندێ دوای سووریا بێ نزیك رەنگە كەوانە: رەنگە بــــدات، روو ئــێــرانــدا ــە ل ــكــاری گــۆڕانهەرچەند بخایەنێ، ساڵێك دوو نــمــوونــە بــۆ رووخانی ئێران شتێكی حەتمییە. چ بەرنامە و و ئێران لە كاتە ئــەو بۆ هەیە پرۆگرامێكتان

رۆژهەاڵتی كوردستان؟

مستەفا هیجری:كێشەی نەتەوەكانی دواكەوتوو لە رۆژهەاڵتی نێوەڕاستدا بەتایبەتی كێشەی دیكتاتۆریەتە

5 ژمارە 580 ـ 4ی مای 2012

رۆژەڤو: كەریم پەرویزی

ئێران لە ریزی پێشەوەی »ئەگەرەكان« لە پالنی ئامادەیی

جەنگیی ئامریكایە

رۆژنامەی لـــە ـــــرووگ، ب ســكــار رۆوان مەی، یەكی رۆژی لە تایمز واشینگتۆن دەنووسێ كە هێزی نیزامیی ئەمریكا خەریكی پالنە و بەرنامە جێبەجێكردنی و باسكردن ستراتژییە كە شێوەیەك بە جەنگییەكانیانن، كردبوو پێ ئاماژەی ئۆباما نیزامییەكەی دەرگیرییەكی بۆ ئامادەسازی خەریكی و بەاڵم ئەفغانستانن و عــێــراق هاوچەشنی ــەو شــێــوەی كــە لــەســەر هــێــزی سەربازیی ب

هاوپەیمانەكان حیساب دەكەن.ئێستا ئــێــران بــە ــارەت ســەب جەنگی پــالنــی سناریۆیەكی لە بەر دەستدایە یان بەو شێوازە بۆ ئامادەسازی دەكــا، باسی پنتاگۆن كە

ئەگەرەكانە.ناوەندیی ئامریكا پێی وایە كە فەرماندەیی لە ماوەی ئێران نیزامییەكانی دەتوانێ هێزە نێو لە حەوتووییدا سێ هەوایی هێرشێكی بەرچاو دیــار و بە شێوەیەكی زۆر بــەرێ و

بێ هێزی بكا. ئەم بەربژارە بۆ كارێكە كە ئێران هێرش بكاتە كەشتییە یــا ئامریكا كەشتییەكانی ســەر نێونەتەوەییەكانی یان گەر بێت و ئێران بیەوێ

گەرووی هورمۆز دابخات.پێنتاگۆن خەریكە بەپێی پالنێكی هەنگاو بە هەنگاو هێزی زۆر لە خەلیج جێگیر دەكا. تا ئێستا دوو ناوی جەنگی و هەڵگری فڕۆكەی شــەڕی تێ خــزانــدووە و ژمـــارەی كەشتییە مین دۆزەكانی هێلیكۆپتێرە و مینهەڵگرەكان

زیاد كردووە. Aviation راپۆرتێكی بەپێی هــەروەهــا فڕۆكەی هــــەوایــــی، هــێــزی ،Weekشەڕكەری F22ی لە ئەمارات دابەزاندووە و جێگیری كردووە كە ئەم فڕۆكە شەڕكەرانە،

بۆ یەكەم جارە كەڵكیان لێ وەردەگیرێ.دەچێتە سەر درێــژەدا لە بابەتەكە نووسەری ستراتژییە نیزامییەكەی ئیدارەی ئۆباما كە زۆرتر لەسەر هێزێكی كارامە و خێرا و خاوەن

تێكنۆلۆژیی پێشكەوتوو پێداگری دەكا. نووسەر بەپێی قسەی وتەبێژان و پسپۆڕانی شوێنە لە زیاتر ئامریكا كە دەڵــێ نیزامی پێشكەوتووی جیهان، چەكی هەستیارەكانی سەربازیی هێزی لە و دادەمــەزرێــنــێ نــوێ مرۆیی كەم دەكاتەوە و ژمارەی سەربازەكانی

دادەبەزێنێ.بەپێی ستراتژی نیزامییە هەشت الپەڕەییەكەی ئۆباما، هێزی نیزامیی ئامریكا زیاتر لەسەر دوو شوێن چڕ دەبنەوە: ئەقیانووسی ئارام و

خەلیج.لە الیــەن و خاڵە ــژەدا باسی لە درێ نووسەر و دەكــا ستراتژییە ئەو الوازەكــانــی و بەهێز و دەكــا باس دژبەرانی و الیەنگران قسەی لە كۆتاییدا ئاماژە بە قسەیەكی سەرهەنگی الپان دەیڤید ئامریكا، دەریاییەكانی هێزە گۆڕانكاری هەندێك ئێمە دەڵــێ، كە دەكــا تێكنۆلۆژی و توانا لە و دەكەین دروســت هاوپەیمانەكانماندا و سیاسەتەكانمان و ئاڵوگۆڕ پێك دێنین و ئەم بەرنامە تا ساڵی هێزەكانمان شێوە بەم و پێش دەبەینە 2017دا 2017 ساڵی لە جیهان سەرتاسەری لە و بەهێزتر شێوازێكی بە بەاڵم دەبن ئامادە

بەتواناتر.

سەرچاوە: The Washington Times

ئێمە سیاسەتمان مەسەلەی پاكتاوكردن،

یان پاككردنەوەی نەتەوەیەك یان

دەركردنی نەتەوەیەك لە مەنتەقەیەكدا

نیە، بەڵكو ئێمە لە شێوەی فیدرالیزمدا زۆرتر رێگاچارەی

پێكەوەژیان، پێكەوەهەڵكردن،

تۆلێرانس و تەحەمولكردنی یەكتر

دێنینە ئاراوە، لە چوارچێوەی قانوونێكی دێموكراتیكدا كە حەق و حوقووقی هەموو

تاكێكی كە لەو شوێنەدا نیشتەجێن مەحفووز بێ

كە ئەوەداین هەوڵی لە ئێمە هجری: مستەفا بتوانین جۆرێك هەماهەنگی و لێكنزیكبوونەوە، نێوان لــــە ــــەش هــــاوب پــالتــفــۆرمــێــكــی یـــــان لە النیكەم ئــێــرانــی، كـــوردی رێــكــخــراوەكــانــی نێوان حیزبە سەرەكییەكاندا پێك بێنین. هەروەها جودا الیەنەی لەو كردوومانە دەعــوەتــەی ئەو بوونەتەوە، لە ئاراستەی ئەو پرۆژەدایە. بتوانین ئەوەی بۆ ئاڵۆگۆڕەكاندا لە بین یەكدەنگ خەڵكەكەمان بۆ زیاتر دەسكەوتێكی بتوانین كورد خەڵكی پێموایە من بكەین. دەستەبەر خەبات لە زۆری ئەزموونێكی كە هۆیەوە بەو حكوومەتە دژی لــە هــەیــە بــەربــەرەكــانــێــدا و دیكتاتۆرەكان كە بەو هۆیەوە كە خەڵكی كوردی ئێران بە نیسبەتێكی باشتر لە خەڵكی دیكەی سازمان دراوە، رێكخراوە، بە بۆنەی ئەوەی كە حیزبەكانی ئۆپۆزیسیۆنی كوردی ئێران چاالكن، رێك نیسبەت خۆیان خەڵكیان بە كامەیان هەر خستووە، خەڵكی كورد هەر بە بۆنەی تێكۆشان و چاالكییەكی زۆرتری ئەو حیزبە سیاسییانەن كە باشتر بە مافەكانی خۆیان شارەزان، پێموایە لە ئاڵۆگۆڕەكانی داهاتوودا هەمووی ئەوانە پێكەوە دەتوانێ ئیمتیازی زیاتر، یان بڵێین دەسكەوتێكی بەاڵم بكات، مسۆگەر كــورد گەلی بۆ زیاتر زیاتر تێكۆشانی و كار بە پێویستی تەبیعەتەن هەیە لە باری راگەیاندنەوە، لە باری یەكڕیزی و لێكنزیكبوونەوە و هاودەنگبوون لە ئاڵۆگۆڕەكاندا كە بە هەر شێوەیەك بێ لە بەرامبەر حكوومەتی ناوەندی ئێراندا، لە بەرامبەر هێزەكانی دیكەی و كــۆڕ بــەرامــبــەر لــە ئێرانی، ئۆپۆزیسیۆنی دەنگ یەك هەتا نێونەتەوەییەكاندا كۆبوونەوە بین، باشتر دەتوانین دەسكەوتەكانی گەلەكەمان

زیاتر بكەین.میدیاكانیدا ــە ل ــران ــێ ئ حــكــومــەتــی كـــەوانـــە: پروپاگەندە دەكات كە ئەمریكا ئەگەر هاتۆتە عێراق و ئەفغانستانەوە، وێرانی بەجێ هێشتووە، تا و ئەمنییەت كوردستاندا هەرێمی لە بەاڵم چۆن خەڵكدایە، ناو لە دەوڵەمەندی ــەك رادەیرۆژهەاڵت خەڵكی بە داهــاتــوودا لە ئەتوانین یان ســوودە بە ئەمریكا هاتنی كە رابگەیێنین

بە زیانە؟شتێكدا هەموو پێش لە من هجری: مستەفا خۆیان بۆ بتوانن ئێران خەڵكی كە هــیــوادارم ئەوەی بێ بە بن یەكگرتوو و یەكڕیز ئەوەندە بتوانن بــێ، دەرەكـــی الیەنێكی بە پێویستیان حكومەتێكی و بڕووخێنن ئیسالمی كۆماری دڵخوازیی خۆیان بێننە ئاراوە. بەاڵم لە پەیوەندی لەگەڵ مەسەلەی ئەمریكا و هاوپەیمانانی، ئەو پروپاگەندەیەی كە دەكرێ بۆ سەر پروپاگەندەیەك و ئێران ئیسالمیی كۆماری پروپاگەندەی كە بە ئێران ئیسالمیی كۆماری هاوپەیمانەكانی پروپاگەندەیەك ناوچەكەیە، بارودۆخی نیسبەت كە سەرچاوەی گرتووە لە سیاسەتی توتالیتاریزم و ئایینی كۆماری ئیسالمیی ئێران كە دژایەتی لەگەڵ و گشتی بــە هەیە رۆژئــــاوا لــەگــەڵ ئەمریكا بەتایبەتی، دەنا ئەوە حاشاهەڵنەگرە كە كار و بەرنامەكانی ئەمریكا لە عێراقدا هەنگاوی ئەو هەنگاوە بوون، پۆزەتیڤ بەرز و زۆر زۆر لە یەكەم قۆناخدا بووە هۆی رووخانی رێژێمی بەعسی سەددام حسێن كە بە بێ یارمەتیدانی ئەمریكا بەم زووانە ئەگەری نەبوو. دوای وی لە عێراق بە گشتی كێشە هەیە، ئێستا راستە هەیە، ئایینی كێشەی هەیە، تایفی كێشەی یان ئەمریكا كە نین مەسەلەیەك ئەوانە بەاڵم بنەمادا لە هێنابێ، پێكیان هاوپەیمانەكانی سەرەتاوە لە كە عێراق حەشیمەتیی پێكهاتەی پێكهاتووە، پێكهاتەیەكی ناكۆك بووە كە پێكیان نیە، ئەمریكا هی كێشەكە ئیدی ئەوە هێناوە، سەددام رووخانی دوای دەگەڕێتەوە مەسەلەكە خەڵكی سەر بۆ دەگەڕێتەوە ئەركەكە حسێن، عێراق كە چەند دەتوانن بە شێوەیەكی سەردەمیانە، بتوانن لەگەڵ یەكتر بە شێوەیەكی دێموكراتیك تەعامول بكەن و گێرە و كێشە و ناكۆكییەكانیان بە شێوەی دیالۆگ چارەسەر بكەن، ئەگەر سەیر هاوبەشە پرۆسەیە ئەو بۆ خۆی ئەوەش بكەین هەیە كێشە دەچێت، پێش بەرەو هێواش هێواش دیالۆگ یەكتردا گەڵ لە پەرلەمان لە بەاڵم دەكەن، باس دەكەن، جاری وایە ناكۆكییەكان و دووبەرەكییەكان دوو ئەوەندە دەبێتەوە، بەاڵم دوبارە باس دەكەن و هێواش هێواش بەرەو چارەسەركردن دەچن، ئەگەر خودی خەڵكەكە بتوانن واڵتەكەیان ئیدارە باش ئەمنییەتی دەتوانن بكەن، ئیدارە بكەن، لە باری ئابورییەوە كە داهاتێكی زۆری بۆ بەختەوەرانەیان ژیانێكی خەڵكەكەیان هەیە، بە پەیوەندییەكی هیچ ئــەوانــە بكەن. ــاری دیبۆ حسێنی ســەددام ئەمریكا نیە. ئەمریكاوە

بەجێشی و نەدەڕووخا بۆیان كە رووخاند ئەوان سەر مــاوەتــەوە كە خۆیانن بۆ ئێستا هێشتن، كەفایەت و لێهاتوویی و شایستەیی خۆیان كە چۆن دەتوانن واڵتەكەی خۆیان ئیدارە بكەن، خۆ ئێستا لە زۆر واڵتی دیكەی جیهاندا هەیە كە ئەمریكاشی لێ نیە، بەاڵم سەروەت و سامانی خەڵكەكەی بەفیڕۆ دەچێ، دیكتاتۆری زاڵە بە سەریدا بۆ نموونە تۆ حیسابی بكە واڵتێك وەكو ئەوە نیە، لەوێ ئەمریكا خۆ باكوور، كۆریای خەڵكەكەیە، كولتووری و فەرهەنگ مەسەلە خراپییەكان، هەموو كە بیروبۆچوونە ئەو بۆیە بخرێتە ئــەوانــە و گەندەڵی و وێــرانــی هەموو چەواشەكردنی تەنیا ئــەوە ئەمریكا، ئەستۆی بیروڕای گشتییە، دەنا ئەوە هیچ كات لەگەڵ واقیعدا یەك ناگرێتەوە چونكە هەر لەو عێراقەدا بێ، كــوردســتــان كــە خەڵكەكەی لــە بەشێكی دێموكراتیكترە، تێگەیشتووترە، خەڵكەكەی زیاتری تێكۆشانی و دێموكراسی پێشینەی هەیە، توانیویەتی هەر لەو عێراقدا حكوومەتێك پێك بێنێ كە خەڵكەكەی ئازادی هەیە، لە باری ژیاندا بە شێوەی نیسبی دابین كراون، رۆژ بە رۆژ پرۆسەی دیموكراسی لە بەرەوپێشچوونە، تا ئێستا چەندین هەڵبژاردن كراوە، خەڵك نوێنەرانی هەرێم، سەرۆكایەتیی بۆ پارلەمان، بۆ خۆیان بۆ سەرۆكی حكوومەت هەمووی بە هەڵبژاردن شارەكانمان ئــەنــجــوومــەنــی دەكــــەن، جێبەجێ

ئەنجومەنی ـــە، ـــەی ههەیە، ـــزگـــاكـــان ـــارێ پهەڵبژاردنی بە خەڵك

خۆی دەیكا و جێبەجێی ئەگەر كـــەوابـــوو دەكــــا. عێراق، هاتۆتە ئەمریكا كوردستانیش، هــاتــۆتــە خەڵكی چــونــكــە ـــەاڵم بتوانیویەتی باشتر كــورد كەڵك دەرفـــــەتـــــە لـــــەو رێوشوێنێكی وەربگرێ، ـــــيـــــكـــــی ـــــمـــــوكـــــرات دێتوانیویەتی گرتووەتەبەر، جیاواز نـــاوچـــەیـــەكـــی بـــۆ خۆی لـــە عـــێـــراق بخوڵقێنێ، بۆیە من ئەو تەواوی بە پروپاگەندانە ئەو كــە ــەوە ــەم دەك رەت لە كــێــشــانــەی ــا و ــەت خبخرێتە ـــەن ه ــدا ــراق ــێ عیان ئـــەمـــریـــكـــا، ســـــەر دیكە. الیــەنــێــكــی هـــەر خەڵكی زۆرجــــار ئــەمــە لە بەتایبەتی و شەرقی خەڵكی شەرقیشدا ــاو نناوەڕاست، رۆژهــەاڵتــی ـــش ـــی ـــران ـــێ ــــەی ئ ــــم ــــێ ئئێران ــژووی ــێ م ئــەگــەر دەبینین دەخــوێــنــیــنــەوە، خەتاكان، هـــەمـــوو كـــە كــــەمــــوكــــوڕیــــیــــەكــــان، ــــــەداری، بـــرســـیـــەتـــی، نبێكاری، هەموو خاڵێكی سەر دەیخەینە نێگەتیڤە ئەوەی وەك بێگانەكان، خۆمان بـــۆ ئــێــمــە كـــە نەبووە تاوانێكمان هیچ هیچ ـــان ـــۆم خ ـــۆ ب و

خەتایەكمان نەبووە، بۆ ئەوەی كە خۆمان ئاسوودە بكەین، خەتا دەخەینە سەر الیەنێكی دیكە. ئەوە كولتوورێكی كە بیركردنەوەیە لە سیستەمێك ناوەڕاستدا، رۆژهـــەاڵتـــی لــە هــەیــە ریــشــەیــی دێڵێتەوە. دواكەوتوویدا لە خەڵكەكە بەداخەوە بكات، چاكسازی خۆیدا لە ئــەوەی بــری لە بكات، چاكیان و بدۆزێتەوە خۆی هەڵەكانی بە ئاسانی دەیخاتە سەر الیەنی دیكە. دەرەنجام

هەڵەكان بەردەوام دووپات دەبنەوە. كەوانە: راگەیاندنەكانی جیهان نزیكەی دوو ساڵە عەرەبی«ن، »بەهاری دەستەواژەی سەرقاڵی ئایا شتێكی بۆ واڵتانی عەرەبییە، بەهارە ئەو ئێرانی«، نــاوی »بــەهــاری بە ئــارادایــە لە وا بەو واتایە كە خەڵكی ئێران راپەڕینێك بكەن بە

شێوازی بەهاری عەرەبی؟ مستەفا هجری: دیارە من هەر ناڵێم بە شێوازی راپەڕینەكان، هەموو چونكە عەرەبی، بەهاری هەموو خەبات و تێكۆشانەكان لە هەر واڵتێكدا چوارچێوەی لـــە نـــاوچـــەیـــەكـــدا، ـــەر ه لـــە و تایبەتمەندییەكانی خودی خەڵكەكە و جوگرافیای پێشتر وەكــوو بــەاڵم هەر دەبــێ، ئەو مەنتەقەدا

كۆماری كــرد، باسم پرسیارێكدا وەاڵمــی لە ئیسالمی ئێرانیش لە بەردەم ئاڵۆگۆڕدایە چونكە كە ناوچەیەكدا هەر لە دێموكراسی مەسەلەی دەتەنێتەوە، نــاوچــەكــەش باقی دەدا ســەرهــەڵ كاریگەریی ژێـــر ــە ــت ــەوێ دەك خــەڵــكــەكــە ـــە واتدەڕۆن. دێموكراسی بـــەرەو كــە ئــاڵــۆگــۆڕەكــان ئەگەر نموونەیەكی روونتر باس بكەم لەسەر ئەو كوردستانی هەرێمی حكوومەتی مەسەلەیە، عێراقە، حكوومەتی هەرێمی كوردستانی عێراق لە ناوچەیەكدا هەڵكەوتووە كە ئێستا لە واقیعدا هاوسنورە لەگەڵ بەشەكانی دیكەی كوردستان، بەو چاویان دێن تر واڵتانی خەڵكی هەروەها رۆژئاوایی واڵتانی لە هەم دەكــەوێ، ناوچەیە و هــەم لــە واڵتــانــی رۆژهــەاڵتــی دێــن چاویان هەر دەكەن. سەرمایەگوزاری لەوێ پێدەكەوێ وەك دەزانن رێژەیەكی زۆر كونسولخانە كراونەتەوە بە مەبەستی بازرگانی، بۆ گەشتوگوزار خەڵك پــێــدەكــەوێ. كاتێك چــاویــان بەو دێــن چــاویــان پێوانەی و هەڵیدەسەنگێنن ــەوێ دەك ناوچەیە دەكەن دۆخی كوردستان لەگەڵ عێراق، دۆخی ــێــران، دۆخـــی كوردستان ئ لــەگــەڵ كــوردســتــان ــەو سیستمە، ــا كــە تــێــدەگــەن ئ لــەگــەڵ ســووریدەسەاڵتدارییەكی شێوەی باشە، سیستمێكی باشە بە قازانجی خەڵكە، ئەوان هان دەدرێن كە ناوچەی لە بتوانن رۆژان لە رۆژێــك ئەوانیش ئەوانە هەبێ. ئەوتۆیان دەسەاڵتێكی خۆیاندا كە خەڵك دەتەنێتەوە، بە پێدەكەوێ، چــاوی ئــەزمــوون دەبــیــنــێ كە كاریگەری ئەوا باشترە، دادەنــێ. ئەوە لە الیەك، دیكەشەوە الیــەكــی ــە لئەگەر بەپێچەوانەكەی كاتێك لێبكەین، چــاو باوەڕی خەڵك دەبینین كردووە، پەیا خــۆی بە لە واڵتێك وەك میسردا، توونس، وەك واڵتێك لە ئێستاش لــیــبــیــا، وەك ــادا بــە دوای ــووری لــە سبەربەرەكانێ و خــەبــات خەڵك دەتوانن حكوومەتە دیـــكـــتـــاتـــۆریـــیـــەكـــان بڕووخێنن كە رۆژگارێك نەكردبێتەوە، بیریان قەد توانای ئەو خەڵكە ئەوەندە گــەورەیــە، ئــەوەنــدە زۆرە كە دەتوانێ دیكتاتۆرێك بڕووخێنێ. ئەوە خەڵكی ــــاڕازی ئــێــرانــیــش هان نئێمەش بەڵێ كە دەدات ئەو ـــــو وەك دەتـــوانـــیـــن واڵتانە حكوومەتەكەمان ــــــنــــــیــــــن و ــــــڕووخــــــێ بحكوومەتێكی دڵخوازیی خۆ بێنین، پێك خۆمان ئێمە خەڵكەكەمان زیاترە ـــرە لە ـــات لـــە مــیــســر، زیرابردوویەكی ــا، ســووریزیاترمان سەردەمیانەی نموونە ــۆ ب یــان ــە. هــەیــــە لە ــــــان ك ــــــوردەك كدیكەوە بــەشــەكــانــی ــــرە بۆ ــــێ ــــــن بـــــۆ ئ دێچاوپێكەوتن، بۆ رابواردن، بۆ سەرمایەگوزاری، ناوچانەی ئەو لەگەڵ كە دەبینن بارودۆخێك ئەوانە بۆیە دەكەن، پێوانەی تیایدان كە خۆیان هەموویان پێكەوە گرێدراون، بۆ نموونە مەسەلە جوگرافیاییدا چوارچێوەیەكی لە سیاسییەكان قەتیس نامێنێتەوە. بۆ نموونە تۆ حیسابی بكە لە نوختەیەكی ئەو دنیایەدا ئاڵۆگۆڕێك ئەوڕۆكانە لەو سەردەمەدا دێتە پێشێ، كاریگەری دادەنێت. قسەیەك ئەوڕۆ دەتوانێ نرخی نەوت زیاد بكات، یان كەمی بكات. كێشەیەك دەتوانێ كاریگەری بۆیە نــاوچــەیــەك، سیاسەتی ســەر لــە دابنێت كۆماری ئیسالمیش لەو ئاڵۆگۆڕانە بە دوور نیە، بۆیە من لەوەدا هیچ گومانم نیە كە كۆماری دیكەش شوێنەكانی باقی و ئێران ئیسالمیی زاڵە، سەریاندا بە دیكتاتۆری حكوومەتی كە ئیدی كاتیان بە سەر چووە، ناتوانن بەو شێوەیە بۆیە بدەن. بە حكوومەتەكانیان دیسانەوە درێژە نە خەڵك ئەو شێوە دەسەاڵتداری و زوڵم و زۆرە بەو دەتوانن ئیدی ئەوانیش نە دەكــات، قبووڵ سیستمە درێژە بە دەسەاڵتی خۆیان بدەن. بۆیە ئەوە تەنها حەتمین. ئاڵۆگۆڕی ئاڵۆگۆڕەكان

روودانەكەیەتی. كاتی لەسەر قسە دەمێنێتەوە ئەگینا ئەوەی كە ئاڵۆگۆڕەكە دێتە پێشێ من

بەش بە حاڵی خۆم گومانێكم نەماوە. الیەن لــە خەریكە گشتی بــە كـــورد ــە: ــەوان كوەك جیهانی ناسنامەیەكی دەرەوە واڵتــانــی پاڵپشتی پێدەدرێت، ئایا كورد وەك چۆن ئێستا لە ناوەندی عێراق دەسەاڵتی هەیە، ئایا دەتوانێ لە

داهاتوودا لە تاران دەسەاڵتی هەبێت؟ بڵێم ئەوە پێشدا لە با جارێ هجری: مستەفا كورد بە مــاف كە نیم ئــەوەدا لەگەڵ من كە دەدرێت، كورد مافی خۆی هەیە و لێی غەسب خەبات نیسبەت بە ــراوە، ك داگیر لێی ــراوە، كرەچاوكردنی نیسبەت بە بەربەرەكانێكەی، و درێژخایەنی خوێندنەوەی درووســت، سیاسەتی ــێ مافەكانی ــوان نــاوچــەكــەدا دەت لــە درووســـت كە ئەوانەی دەستی لە بێنێ دەســت بە خۆی سیستمی بۆ دەرێ. بیهێنێتە كردووە غەسبیان هەوڵی كرد باسمان كە فیدراڵ دێموكراتیكی بنەمادا خەڵكی لە لەو سیستمەدا دەدەیــن. بۆ واتە دەبن. شەریك واڵتدا بەڕێوبردنی لە ئێران یان فــارس یان كــورد خەڵكی نێوان جیاوازیی چوارچێوەی لە نامێنێت، بەلووچ یان عــەرەب هەموویان دێموكراتیكدا ئەساسی قانوونێكی دانانی لە واڵتدا، بەڕێوبردنی لە دەبن شەریك قانووندا، بۆیە ئەوەی كە وەك نموونە هێناتەوە كە كورد لە عێراقدا بەشدار ئەبێ، بەڵێ ئەوە لە هەر سیستمێك ئەگەر دێموكراتیك بێ، هەروا دەبێ. كورد دەتوانێ لە تارانیشدا بەشدار بێ، هەم لە دێموكراتیك قانوونێكی پێی بە پەرلەمانەكەیدا دەتوانێ نوێنەری خۆی بنێرێ بۆ پارلەمان، بۆ ئەوەی كە لە بڕیارداندا، بۆ ئەوەی لە قانونداناندا شەریك بێ، هەم لە بەڕێوبردنی گشتیی واڵتدا شەریك و بێ بەشدار حكوومەتدا لە دەتوانێ بێ، ئەگەر ئەوە نەبێ لە بنەمادا ناتوانین پێی

بڵێین دێموكراتیك. الوان نــەتــەوەیــی كۆنگرەی دووەمــیــن كــەوانــە: بەڕێوە چوو. پێموایە بەڕێزت بەشداریت كردبوو،

داهاتووی ئەو كۆنگرانە چۆن دەبینیت؟مستەفا هجری: لە مێژووی ئێمەی كورد و باقی حكوومەتە ناوچەكەدا لە ژێردەست نەتەوەكانی تێكۆشاون كە كێشە و دەسەاڵتدارەكان هەمیشە دووبەرەكی و دوژمنایەتی لە بەینی ئێمەدا ساز بكەن، چونكە ئەگەر ئاوڕێك لە مێژووی خودی كــە ئەو بــدەیــنــەوە، دەبینین ــان كــوردەك خــۆمــان خەسارەت و میحنەت و چارەڕەشییەی كە كورد زەمەنیدا بڕگەی هەندێك لە دەستی خۆی بە پێكی هێناوە كەمتر لەو مەرارەت و بەدەبختیانە نیە كە حكومەتە دیكتاتۆرەكان بە سەر ئێمەیان كەرەسەیەك وەكـــوو ئێمەیان ـــار زۆرج هــێــنــاوە. بەكار هێناوە و دژی یەكتر شەڕیان پێكردووین، عەشیرەتییان شەڕی پێكردووین، دوژمنایەتیان ئەوانە پێكردووین. ئایینییان پێكردووین، شەڕى بوونەتە هۆی ئەوەی كە نەتەوەی كورد ئەگەر لە الیەن دەسەاڵتداران و دوور لە بڕیاری خۆی و ئیرادەی خۆی لە خاك و نەتەوەكەی دابەش كراوە، بەاڵم ئێمە بۆ خۆشمان بە داخەوە لە ژێر كاریگەریی سیستمه دیكتاتۆرەكاندا یارمەتیدەر كۆبوونەوەی بۆیە مەسەلەیە. ئــەو بۆ بووین شێوەیەكی هەر لە بەشەكاندا هەموو لە كورد خۆیدا بێ وەك ئەوەی ئێوە ئاماژەتان پێدا، الوان بێ، ژنان بێ، ئەحزابی ئۆپۆزیسیۆنی كورد لە بەشەكانی دیكە بێ، هەموو ئەوانە لە ئاراستەی بەپێچەوانەی ئەو سیاسەتە داگیركەرانەیە، واتە راستای لە ئەوانەدایە، سڕینەوەی راستای لە هوشیارییەمان ئەو كــورد ئێمەی كە ئــەوەدایــە جارێكی تر بۆ بسەلمێنرێ كە ئێمە هەموومان یەك نەتەوەین، هەموومان ئەتوانین یەك دەنگمان هەبێ، دەتوانین هێزەكانمان بخەینە سەر یەك بۆ ئەوەی بتوانین پەیامی خۆمان، دەنگی خۆمان نەتەوەی گوێی بە یەكگرتوو شێوەیەكی بە دراوسێكاندا نەتەوە گوێی بە و كــورد خۆمان بچرپێنین. پەیامی ئاشتی، پەیامی پێكەوەژیان، گەلی بۆ یەكڕیزی و یەكگرتوویی پەیامی و دابەشبوون و پارچەپارچەبوون بری لە كورد دوژمنایەتی كردن پێكەوە. بۆیە من ئاكامی ئەو كۆبوونەوەی یەكێتی الوانی هەر چوار پارچەی كوردستان بە هەنگاوێكی زۆر بەرز دەنرخێنم و بێتە زوویی بە وا هەلومەرجێكی كە هیوادارم كوردستانیشدا دیكەی بەشەكانی لە كە پێش كۆنفرانسەكانی دیكەی الوانی كورد پێك بێت و ئەو یەكڕیزییە رۆژ بە رۆژ زیاتر بچێتە پێشێ.

سەرچاوە: گۆڤاری كەوانەوتووێژ: عەلی ئەكبەر مەجیدی

ئەدەب و هونەرژمارە 580 ـ 15ی بانەمەڕی 61391

ژنانی هونەرمەندی رووسییە

لەجیاتی هەموو ئەو ژنانە كە نەمناسیون خۆشم دەوێیلەجیاتی هەموو ئەو رۆژگارانە كە نەژیاوم خۆشم دەوێی

لەپێناو عەتری بەرینی بێ سنوور، لەپێناو عەتری نانی گەرملەپێناو رنوو بەفر كە دەتوێتەوە، لەپێناو یەكەم گوڵ كە

دەپشكوێتلەپێناو گیانداری بەستەزمان كە مرۆڤ نایتارێنێ

لەپێناو خۆشەویستی خۆشم دەوێیلەجیاتی هەموو ئەو ژنانە كە خۆشم ناوێن خۆشم دەوێی.تەنیا لە تۆدا خۆم دەبینم. بێ تۆ ئێجگار خۆم بچووك دەبینم.

بێ تۆ تەنیا پانتاییەكی بێ سنوور دەبینملەنێوان رابردوو و ئێستادا.

ناتوانم دیواری ئاوێنەی خۆم بەجێ بێڵمدەبوو وشە بە وشە ژیان فێر بم

وەكچۆن وشە بە وشە لەبیری دەكەم.

لەپێناو زاناییت كە هی من نییە خۆشم دەوێیلەپێناو ساڵوت

بەپێچەوانەی هەموو ئەو شتانە كە تەنیا خەیاڵ بوون خۆشم دەوێی

لەپێناو ترپەی تاهەتایی ئەم دڵە نەسرەوتەمتۆ پێت وایە كە گومانی، بەاڵم لەراستیدا یەقینی

تۆ هەتاوێكی مەزنی كە لە مێشكی من دا پەرەدەستێنیكاتێ كە لە خۆم دڵنیام.

خۆشم دەوێی

هادی محەمەدی

و: كوردستان

ش. ئاهی پۆل ئێلوار/ هادی محەمەدی

www.

proo

sha.

blogf

a.co

m

...وان

ێ دب

كە بایەخەی ئەو هونەر مێژووی داوە نــووســەری و شاعیر ژنانی بە تاشی پەیكەر و وێنەكێش ژنانی بە نــــەداوە و جــۆرێــك لــە چــاوپــۆشــی و ئێمە دیاردەكەوێت. پێوە دوژمنكاری لە زۆر وێنەكێشگەلێكی هەموومان ناو پیاواندا دەناسین، بەاڵم ناوگەلێكی كەم هەن وەك »فریدا كالو« و » نانی كلودێل« و » نیكی سێنت دۆفال«، ئێمە بۆ چاالكییەكانیان و ژیــان كە لەبیر و سڕینەوە ئــەم بێت. نــاســراو سێبری بەرینتر شێوەیەكی بە كردنە كێشاوە بەسەر بەرهەم و ژیانی ژنانی ژنانەی ئەو رووسییەدا، وێنەكێشی دیكتاتۆریی رەشـــی ــی ــەردەم س لــە خۆیان هونەریی تەمەنی سۆڤییەتدا تێپەڕاند. بە رێكەوت هەفتەی رابردوو لە كتێبخانە كتێبێكم دۆزییەوە بە ناوی

»ژنانی هونەرمەنی رووسییە« Russian Artists Women(سەبارەت كتێبەكە ،)1٩3٥/ 1٩10سەركەوتووترین نـــاســـانـــدنـــی ـــە بوێنەكێشان، بوارەكانی بەرهەمەكانی وێنەكێشان، شرۆڤەی و ناسی شێواز هەندێ هەروەها بیۆگرافی، و وێنە ــەم ژنە ــەردەســت كــەوتــوو ل نــامــەی بهونەرمەندانەیە. هەرچەند بە دڵنیاییەوە هەندێ لەو نیگارانە بۆ ئێمە ئاشنان، بەاڵم بە نیسبەتی بەها و جوانییەكانی لە هونەرەكەیان و ناو تابلۆیانە ئەم

لەبیركران ئــاخــڵــەی بێدەنگیدا و

تیس قەماونەتەوە.

هونەرمەندە خانمە دە ئەم هەموو پیاوەكانی نیگاركێشە لە زۆرێــك لە ــەردەمــی خــۆیــان ســەركــەوتــووتــر و س

هەموو ئــێــمــە بـــوونـــە. ــر ــت چــاالك chagall .(كارەكانی بە ئاشناین kandinski. vrubel. Malovich.

Leon Baks Alexander Rodchenkova. Repin .shishkin . Tatlin .رەنگە بەاڵم . ) Kustodievــــك لە ــەت زۆرێ ــان ــەن نــــاوی ت

رووسییەمان نیگاركێشەكانی ژنە نــەبــیــســتــبــێــت، ژنــانــێــك كـــە لە شێوازەكانی پــێــشــەنــگــەكــانــی

سوورێئالیسم، فۆتۆریسم، ، م سیۆ كتۆ نستێر كۆفۆویسم، سووپێرماتیسم

و یاكوبیسم بوون.

Natalya Goncharova. Zinaida Serebryakove. AlexandraExter. Maria yakunchikova. Nadezhda Udaltsova. Olga Rozanova. Antonia Sofronova. Varava Stepanova .LyubovPopova.Anna glubkinهەموو ئەم دەژنە لە كۆتایی سەدەی 1٩دا لە دایك بوونە. شاهێدی شۆڕشی ئاڵوگۆڕە و هێنان هـــەرەس و مـــەزن تۆقێنەرە ســەردەمــە ئــەو بنیاتییەكانی ـــوون. ژیــانــی هونەريی ب لــە رووســیــیــە ــوو كە ـــەوان لــە ســەردەمــێــكــدا تێپەر ب ئبیستەمی ســەدەی مێژووی لە بەشێك ترسهێنەر، و تــاعــوونــی بــیــرەوەری بــە قورس گەلێك شەپۆلگەلێكی تووشی نیگاركێشی ژنانی بەرهەمی لە كرد. رووســیــیــدا هــێــزێــكــی درەوشــــــاوە لە هۆگربوون نوێگەرایی و خــەیــاڵ دەمارگەلێكی بە مۆدێرنیسم بە الیەنە و شـــادی ــە ل ــوو گــڕگــرتئینتیزاعییەكان و ژیانی رۆژانەی

خەڵك وێنا كراوە. سەرەتایی بوون و رەنگەكانی و فــۆرم لە كە خەیاڵێك تەواوی بە دەكرێت بــەدی ئەمانەدا هێما خۆجێییەكانی واڵتێكی بەرینی بلیمەتگەلێكی كــە ــــارە دی ــوە ــێ پ

لە خۆیدا زۆری ـــــــەروەردە پكــــردووە. لە نێوان

هەرەتی لـــە ـــیـــان ژن دوو ئـــەمـــانـــەدا گیرۆدەبوونیان هــۆی بە گەنجیەتیدا »دیفتری« و نەخۆشینی »سیل« بە و كــۆچ بە ناچار مـــردوون. شەشیان واڵتەكەیان هەمیشەیی هێشتنی بەجێ بوون و لە پاریس و ژنێڤ لە گومناوی ژیانیان كــۆتــایــی هــەتــا تــەنــیــایــیــدا و نیگاریان كێشاوە. تەنیا یەكێكیان توانی كوتاڵ تەڕڕاحیی مامۆستای ــوو وەكو بكات كــار مۆسكۆ زانكۆیەكی لە و خەڵوەت لە خۆیدا زێــدی لە ئەویش بێدەنگیدا بە خاك سپێردرا. بەاڵم رەنگە ،)Vera Muchina( ڤێرا مووخیناماكسیم پەیكەرەكانی كە كەسەی ئەو كرد درووست و چایكۆفسكی گوركی شانسترین بە الیەنێكەوە لە هونەرمەندی ــــە ژن !!رووسییە بێت. كەسێك كە توانی بە هاوكاری و باوەڕ بۆلشۆویك ــی ــەت دەوڵ بــە رواڵەتێكی ــــۆی خ ـــە لهــەرمــاو درووســـت بكات. پەیكەرەی ـــان ـــووم ـــەم هژن بەناوبانگی و زەبـــەالح »كالخوز«مان ــاوی ــی پ و گەورەی پەیكەرەی بینیوە، داسێكی كــە ژنــێــك ــــە دەســـتـــەوەیـــە ببە پــــیــــاوێــــك و هەمان پتكێكەوە. پــەیــكــەرە كــە بووە یەكیەتی بۆ هێما ــــەت ــــی ــــی ــــۆڤ ســــــــوو وەك و لێك مبۆ سەهونەری بۆ كیتچی «

سووسیالیستی« لە مێژووی هونەر ناسیدا هێما و جــــێــــی خــــۆی

گرتەوە.

بەڕێوەچوونی یاسای ئامانجداركردنی سوبسیدەكان

7 ژمارە 580 ـ 4ی مای 2012 ئەدەب و هونەر

تایبەتمەندییەكانی سروودی كوردی

رۆژی دووشەممە، 11ی بامەڕی 13٩1 ، ئەندامێكی یەكیەتیی خوێندكاران، خەاڵتی هاندانی دەقی كوردی لە ئامەد ورەگرت.

بەهار حوسینی ئەندامی یەكیەتی خوێندكارانی دێموكراتی كوردستانی ئێران دەزگای رێزلێنانی بڕوانامەی و وەرگــرت كــوردی دەقــی هاندانی خەالتی

كەڤاڵی پێ بەخشرا.كوردی تێكستی پێشبڕكێی ئەنجامی ئامەد شانۆی فێستیڤاڵی لە

راگەیەنرا. كاتژمێر ٨ی ئێوارەی رۆژی یەكشەممە 2012/4/2٩ لە شاری دیاربەكر فێستیڤاڵی شانۆی ئامەد بەڕێوەچوو، كە تێیدا گروپەكانی باشوور و باكوور بەردەوام 2012/٥/٥ تاكو بڕیارە و بەشداربوون كوردستان رۆژهــەاڵتــی و دووهەمین سەركەوتووانی فێستیڤاڵەكە دەستپێكردنی مەراسیمی لە بێ، خولی پێشبڕكێی تێكستی كوردی خەاڵتكران و هاوكات دەزگای كەڤاڵ بۆ نووسەرە بەخشیە رێزلێنانی بڕوانامەی بەرهەمهێنانی هونەری، و راگەیاندن

سەركەتووەكان.چەند پێشكەشكردنی ـــڕای وێ فێستیڤاڵ كــردنــەوەی مەراسیمی لــە زوراد زبێدە بەدەپە هاوسەرۆكی لە هەریەك وتــاری هونەری، چاالكییەكی الیەن لە كــران. پێشكەش بایدەمیر ئۆسمان دیاربەكر شارەوانی سەرۆكی و بەڕێز عومەرەوە وتاری لیژنەی ئامادەكاری فێستیڤاڵ خوێندرایەوە و هەروەها موحسین عوسمان وتاری لیژنەی هەڵسەنگاندنی تێكستەكانى پێشكەش كرد شارەوانی سەرۆكی و كــردەوە فێستیڤاڵە ئەو گرنگی لە جەختیان هەمووان دیاربەكر جەختی لە گرنگی شانۆ و سازكردنی ئەو جۆرە فێستیڤاڵە كردەوە، هەروەك باسیشی لە كارەكانی خۆیان بۆ ئەو بوارە بەتایبەتی و بواری هونەری

بەگشتی كردەوە.لەالیەن كــوردی دەقی پێشبڕكێی هەڵسەنگاندنی لیژنەی وتــاری دواتــر موحسین عوسمان خوێندرایەوە و باسی لەوەكرد كە ئەمسال لەو پێشبڕكێیە 44 تێكست بەشداربوونە و ئەوانیش وەك لیژنەی هەڵسەنگاندن بڕیاریان داوە وێڕای بەخشینی خەاڵتی یەكەم و دووەم و سێیەم، خەاڵتی هاندان بدەنە دوو نووسەر،

دواتر خەاڵتەكان دابەشكرا، كە بەم شێوەیە بوو: باشترین تێكست ـ شانۆگەری خەونەكانی جەنگاوەرێك ـ نووسینی دڵشاد

حسێنگەزیزە نووسینی ـ دەسووتێم قەقنەس وەك شانۆگەری ـ تێكست دووەم

عومەر سێیەم تێكست ـ شانۆگەری دوژەها دانتی ـ نووسینی دلبەر هێما

خەاڵتی هاندانیش بەخشرایە هەریەك لە »بەهار حوسێنی بە شانۆگەری سەمای مێشك و تەیب تەمەل بە شانۆگەری هێڤی ژیانە«

هەر لەمیانی مەراسیمەكەدا و دوای وەرگرتنی خەاڵتی باشترین دەق لە فێستیڤاڵی ئامەد دڵشاد حوسێن بڕێك لە خەاڵتە مادییەكەی خۆی بەخشیە منداڵی ئەو نووسەر و هونەرمەندە شانۆییانەی كە لەزینداندان و بەردەوامن لە

كاری نووسین.خزمەتكردنی ئامانجی بە و مەراسیمەدا ئــەو لەمیانی هــەر هاوكات بڕوانامەی بــوارە ئەو نووسەرانی بە بایەخدان و كــوردی تێكستی بە زیاتر رێزلێنانی دەزگای كەڤاڵ بەخشرایە سەرجەم براوەكانی فیستیڤاڵ، كە بریتی بوون لە«دڵشاد حوسێن، گەزیزە عومەر، دلبەر هێما، بەهار حوسێنی، تەیب

تەمەل«. راپۆرت: دیاربەكر ـ مەسعودی مەال هەمزە

فێستیڤاڵی شانۆی ئامەدقادر ئەلیاسی

و بیر یەكسەر دەكەین، سروود باسی كاتێك و پێشمەرگە و شــاخ الی بۆ دەچــێ زەینمان پێناسەی لە بەشێكە بۆچوونە ئەو بەرخۆدان. سروود بەاڵم ئەمە هەموو الیەنەكانی ئەو بەشە لە هونەری سروود بە گشتی و سروودی كوردی

بە تایبەتی نییە. ناسری كــاك كــورد نــاســراوی هونەرمەندی وەكوو وشــەگــەلــێــكــی هێنانی پـــاش رەزازی ســروود، ســرووت، ستران و كــەالم لە مــەڕ ئەو ـــووســـێ: سروود شــێــوە هـــونـــەرەی كــــوردی دەنلە گاتاكانی كە ئاوێستایییە كۆنی وشەیەكی سترانی وشــەی ریشەی و هــاتــووە ــدا زەردەشــتكوردییە و لە كۆنترین ناوچەكانی كوردستان كە بەاڵم بەكاردەبرێت، وشەیە ئەم كرمانجن زاراوە ئەم چونكە ئیسالم، ئایینی بە هاتنی ــر دواتسروودانە یارسانەكان و ئێزەدییەكان خوێندوویانن، پێیانوتوون: )گۆرانیی(، واتە ئاوازی گاورەكان، ئێزدییەكان یــا یــارســانــەكــان كــە ــك ــاوازێ ئ هــەر ـــاون )گـــاورانـــیـــی(، واتە ــان ن ــاوی وتــبــێــتــیــان، نكە ئاوازانەی ئەو یان ناموسوڵمانان، سترانی

ناموسوڵمانەكان یان گاورەكان خوێندوویانن.ــە درێــــژەی وتـــارەكـــەیـــدا دەڵێ: بــەڕێــزی للە سەردەمی كە ئایینییانەی گۆرانییە ئــەو و ســرووت پێیانوتون: ــراون، وت زەردەشتییەكاندا

گۆسانەكان )بەیتبێژەكان( چڕیویانن.ــی و ستران ــوازە لــە گــۆران ــەو شــێ ـــروود ب سدەگوترێ كە بیچم و فۆرمی رەزمــی هەیە و بەرە مــرۆڤ هەستی و جووڵە دەخاتە گوێگر رادەكێشێ. سروود دەروونی ئاقاری و گەلێك ئایینەوە لە پێكردووە ئاماژەی ناسر كاك وەك ســەرچــاوەی گــرتــووە، دواتـــر لــە هــەر زەمـــان و خەڵكێكدا كۆمەڵە هەر نێو لە و سەردەمێكدا گرتووە. خـــۆوە بــە تایبەتی فــۆرمــی و جــۆر و چڕینێكی وتن شێوە وەك دنیادا لە ســروود، و نــەتــەوەیــی و الیــەنــی دەچــــڕدرێ حەماسی نێونەتەوەیی هەیە. هەر لەو سۆنگەیەدا سروودی كوردی خاوەنی پانتایەكی گەورەیە و دەتوانین

بە كورتی بە شێوەی خوارەوە پۆلینی بكەین:

الیەنی نەتەوەیی .1

»نەتەوایەتی سروودی لە نەتەوەیی الیەنی دەگاتە تــا و پێدەكا دەســت ــب«ەوە ــی رەق ئــەی ــان« و ــوردســت ــی دیــكــەی وەك »ك ــان ســروودەكـــەورۆز«. ئەم الیەنە وێــڕای دەســت نیشان »نكردنی ئامانج و ئاواتەكانی نەتەوەیەك، گیانی

نەتەوەیی بە هێز دەكا.

2. الیەنی شۆڕشگێڕیئافرێنەر بۆ ناساندنی ئەم الیەنە لە سروود، قووڵ دەبێتەوە لە هەستە دەروونییەكانی مرۆڤی بندەست و لەو دەستەواژانە كەڵك وەردەگرێ كە بزوێنەر و هاندەری مرۆڤن و گیانی بەرگری و لە خۆبوردوویی تێدا بە هێز دەكەن. سروودگەلی پێشمەرگە ئەمن، كوردم راپەڕینە، دەمی وەك و ئەی شەهیدان، واتا و هەستی خۆنەویستی، خــاوەن ورەیــی و سڵ نەكردنەوە لە مــەرگ لە

پێناو ی نیشتمان بە مرۆڤ دەبەخشن.

3. الیەنی كۆمەاڵیەتی

كۆمەڵ كۆڕییەكانی و كــەم بــەشــەدا، لــەم ناوەرۆكی پاشان هۆنەر نیشان دەكرێ و دەست دیاردە بە گژ كە ـــژێ دادەڕێ وا ســروودەكــەی دیاردانەی ئــەو بــچــێــتــەوە. دواكــەوتــووەكــانــدا ــە ئــاســت گــەشــەكــردنــی كــۆمــەڵــدا دەبنە كــە لدەتــوانــن الیەنی ئــەم جــۆرە ســروودانــە لەمپەر. چینایەتی، رەگەزی )كێشەی ژن لە كۆمەڵ( و نەخوێندەواری بخەنە پێش چاوی خەڵك و گوێی كۆمەڵی پێ زاخاو بدەنەوە. سروودی »نەسرین دەمێكە«ی مامۆستا فایق بێكەس نموونەیەكی

هاندانی كچی كوردە بۆ خۆ خوێندەوار كردن.

4. الیەنی سروشتی

لـــەم بــەســتــێــنــەشــدا، جــوانــیــی واڵت، ئـــاو و هەوای سازگار، ئاشتی و ئارامی و پێویستیی پێكهێنانی ئەو كەش و هەوایە كە دەبێ لە باری سیاسییەوە باڵ بكێشێ بە سەر واڵتدا ئاماژەی شاخی ئــاواكــەی، وەتــەن خوایە وەك پێدەكرێ.

گۆیژە و ...

٥. الیەنی نێونەتەوەیی

لەم بارەیەوە، ئا فرێنەر بیر لە گۆی زەوی و كۆمەڵگا بە گشتی دەكاتەوە. ئەو چەمكانەی دەبنە هەوێنی ئەو چەشنە سروودانە و لە جۆری دیكە جوێیان دەكەنەوە ، بریتین لە بەش مەینەتی كۆمەڵی هەژاران و جیاوازیی چینایەتی، خەباتی چەوسێنەران دژی زەحمەتكێشان و كرێكاران شاعیری پــووتــیــە، ـــوژن ئ ـــەداران. ســـەرمـــای و فەرانسەوی، لە ساڵی 1٨70ی زایینی سروودی كرێكارانی یەكگرتنی بۆ »ئەنترناسیونال«ی بە زمانی فەرانسەوی هۆنییەوە كە دواتر دنیا یەكەم جار بۆ وەریانگێڕایە سەر گەلێك زمان. ئەبوولقاسم الهووتی، شاعیری بە رەگەز كوردی ئەو شیعری مەشرووتە ســەردەمــی كرماشانی

سروودەی وەریگێڕایە سەر زمانی فارسی.

بۆ ئێمەی كوردی خاك دابەش كراو و ماف زەوت كراوی ئەم سەردەمە، سەرەڕای ئەوەی لە گەڵ چەوساوەكانی دنیادا لە سۆنگەی هەژاریی ناوەرۆكی دەبێ بەاڵم هاوبەشین، بێ مافی و سروودەكانمان تایبەتمەندتر وەاڵمدەری ئەو ئاوات پلەی لە كــورد نــەتــەوەی كە بن ئامانجانە و یەكەمدا بە دەستیەوە دەناڵێنێ. ئەویش ستەمی نەتەوایەتی و دادپەروەری كۆمەاڵیەتییە. كەوابوو دێینە سەر باسی ناوەرۆكی سروودی كوردی و دەست نیشانی ئەو چەمك و واتایانە دەكەین كە

رەنگدانەوەی رزگاری نەتەوەییان هەبێ.

6. ناوەرۆكی سروودی كوردی

بۆ ئەوەی ناوەرۆكی سروود بۆ هەمیشە زیندوو نەیگۆڕێ، زەمان گۆڕانی نەمرێ، بمێنێتەوە، كۆن نەبێ و لە گەڵ بیری كۆمەڵگادا بەردەوام بژی، نابێ بە دەستەواژەی كورتخایەن بێتە سەر زمان و بكەوێتە بەر گوێ. وشەی سەربەخۆیی، خۆشەویستی خاك و گەل، رزگاری كوردستان، دادپەروەری و سەربەستی یەكسانی، ئــازادی،

و... لەو دەستەواژانەن كە قەت كۆن نابن.ئەو دەستەواژانەی كە لە دروشمی حیزب و رێكخراوە سیاسییەكانی كوردستاندا هاتوون و لە ئەگەری دیكە كۆنگرەیەكی بۆ كۆنگرەیەكەوە گۆڕین یان البردنیان هەیە، نابێ لە سروودەكاندا و كورتخایەنن هــەم چوونكە ــەوە، ــدەن ب ــگ رەنبــۆ وێنە لــە ســـەرە. ئــەگــەری گۆڕینیان هــەم لەو ئامانجگەلی و فیدراڵی خودموختاری، كات گونجاوی ئامانجی چەند هــەر چەشنە سروود، ناواخنی بە بكرێن نابێ زەمانێكن، و چوونكە وەك ئاماژەمان پێكرد، جگە لەوەی لە قۆناغێكەوە بۆ قۆناغێكیتر ئەگەری گۆڕینیان بار و جار و جیاواز لێكدانەوەی رەنگە هەیە، نــەپــۆڕی وایـــان لــێ بكرێ كــە ببێ بــە هۆی واتایەكیتر بە »نەتەوەیی«. بیری الوازكردنی ئەو چەمكگەلە دروشم و سیستەمی قۆناغێكن و گۆڕانیان بە سەردا دێ بەاڵم بیری نەتەوەیی و ئامانجی رزگاری نەتەوەیەك لە بندەستی بۆ و پیرۆز خەونێكی سەربەخۆیی، بە گەیشتن ئامانجێكی نەگۆڕە و لە گەڵ مرۆڤی تینووی ئازادی و سەربەستی لە دایك دەبێ و بە مردنی

ئەو مرۆڤەش دەدرێتە دەست نەوەی دواتر.

سەرچاوە:1ـ وتارێكی هونەرمەند ناسر رەزازی لە سەر ناوی« پێناسەی سروود«2006/٥/12، دووكان

2ـ ڤیكیپیدا، ئوژن پووتیە3ـ كڕوكەاڵشی نووسەر

ژمارە 580 ـ 15ی بانەمەڕی 81391

رێپێوانی »1«ی بانەمەڕی خەڵكی بۆكان

وتووێژ بە مەبەستی وتووێژ یان چارەسەركردن

ناسر ساڵحی ئەسڵ

شەهاب خالیدیلەسەر ئێران ناوكیی پرسی شارەزایانی وتووێژی لــە ــاس ب كاتێك كــە بــــاوەڕەن ــەو ئو فەرمی وتووێژە لەو جیا دەكــرێ، ناوكی ئێران ناوكیی ئاشكرایانەی كە لەسەر پرسی نهێنیش وتووێژگەلێكی ــــن، دەدرێ ئــەنــجــام كێشەیە لە پر و گرینگ پرسە ئەو لەسەر ئــێــران و ئامریكادا هــەیــە، كــە لە نــێــوان لــە راستیدا ئەم وتووێژە نهێنیانەن كە بەرپرسانی لێدوانی یەكەم كردووە. نیگەران ئیسرائیلیان دوای ئیسرائیل ــری وەزی ســەرۆك نتانیاهو، ئەستامبۆل كــۆبــوونــەوەی پێهاتنی كۆتایی ئیمتیاز دانــی بە ئۆباما تۆمەتباركردنی و بــە ئــێــران لــەســەر پرسی نــاوكــی، ئــەویــش لە گومانێكی و شك نهێنیدا، وتووێژگەلێكی زۆری لە نێو بیرورای گشتی لەمەڕ راستیی نێوان لــە نهێنی وتووێژگەلێكی هەبوونی لە الیەن ئیمتیاز تێیدا ئێران، كە و ئامریكا ئامریكاوە بە رێژیمی ئێران دراوە پێك هێنا. ئەم نیگەرانییەی نتانیاهو لە الیەن شارەزایانی ئەو بوارەوە لە روانگەی جۆراوجۆرەوە ئاوڕی لێدرا و هەڵسەنگێندرا. بەاڵم ئۆباما، سەركۆماری پێكەوەسازانێك هیچ كە رایگەیاند ئامریكا نەكراوە و گەمارۆ ئابورییەكانی ئێمە بە دژی كۆماری ئیسالمیی ئێران ئەم جار زۆر توند

و شكێنەرتر دەبن.بەاڵم كاتێك كە باس لە وتووێژی ئاشكرای نێوان ئێران و واڵتانی 1+٥ بە تایبەتی دوایین وتوێژی ناوكی كە لە شاری ئەستامبۆل پێك رەنگبێ كــە بڵێین دەتــوانــیــن دەكـــرێ، هــات

دێموكراتیكی و پێشكەوتوو جیهانی لە ئەمنییەت و ئاسایش دابینكردنی ئەمڕۆدا، بۆ كۆمەڵگا و پاراستنی تاك تاكی ئەندامانی ئەركی حــكــوومــەتــەوە، الیــەن لــە كۆمەڵگا ئەو دەســەاڵتــدارانــی گرینگیی و ســەرەكــی دیكتاتۆر سیستمە لە بەاڵم حكوومەتانەیە. ئیسالمیدا كۆماری وەكــوو سەرەڕۆكانی و ئاسایش دابینكردنی بــە گرینگیدان پێش ئەو تاكەكانی و كۆمەڵگا بۆ ئەمنییەت و كۆمەڵگایە، گرینگی بە پاراستنی سیستمی دەسەاڵتداری دیكتاتۆری خۆیان دەدەن. هەر بۆیە دەزگاكانی ئەمنییەتی و هێزە چەكدارەكان لە خزمەت دیكتاتۆردان نەك كۆمەڵگا و بۆ كردەوەیەكی هیچ لە دیكتاتۆر پاراستنی ناڕەوا سڵ ناكەنەوە، چوونكە ماهییەتی دژە خەڵكی ئەو جۆرە سیستمگەلە، ئەو حەقیقەتە سەرەكییان ئەركی و ئامانج كە دەردەخـــات، پاراستنی دیكتاتۆرە نەك تاكەكانی كۆمەڵگا

و سەروەریی نیشتمان.لە ژێر سێبەری رێژیمی كۆماری ئیسالمی لەم چەند ساڵی دواییدا دیاردەی دزێوەی و لە بەرچاو رادەیــەكــی بە چەقۆكێش و الت

شارەكانی كوردستانی ئێراندا پەرەی گرتووە. بە ســەر چەقۆكێشانە و الت ئــەو ـــەواوی تدەزگــاكــانــی ئـــیـــدارەی ئــیــتــالعــات، سپای پاسداران و ئاگاهین. نائەمنكردنی شارەكان، بەگژداچوونەوەی خەڵك، زۆرگیری، رفاندنی منداڵ، دەستدرێژی بۆ سەر نامووسی خەڵك، لێ ئەستاندنی بۆ بــازاڕیــان لە هەڕەشەكردن پارە، كڕین و فرۆشتنی ماددە هۆشبەرەكان و زۆر دیاردەی دزێوی دیكە لە كردەوەكانی ئەو

الت و چەقۆكێشانەیە.خەڵكی بۆكان بە مەبەستی مەحكوومكردنی فەیزوڵاڵپوور، شەهین كوشتنی و رفــانــدن قوتابی ساڵی سێهەمی هونەرستان و رفاندنی دواناوەندی، و نــاوەنــدی قوتابییەكی چەند هەتاوی 13٩1ی بانەمەڕی 1ی رێكەوتی لەسەر بانگهێشتی ژمارەیەك لە ژنانی چاالك چەند پشتیوانیی و كۆمەاڵیەتی بــواری لە رێكخراوەی ژنان، خوێندكاران و مامۆستایان لە كاتژمێری ٥ی ئێوارەی رۆژی هەینی لە فەرمانداری، دەرگای بەرەو ساحلی پاركی لە رێپێوانێكی هێمنانەدا، خوازیاری ئەوە بوون كە بكەرانی ئەم كردەوە دزێوە بە سزای خۆیان

بگەیەنن.رێپێوانی خەڵكی بۆكان، هەڵگری كۆمەڵێك

فاكتەر و تایبەتمەندییە. بۆیە شایانی ئەوەیە ناڕەزایەتییە ئەو جــۆراوجــۆرەوە روانگەی لە بخرێتە بەر سەرنج و شیكاری بكرێت. لێرەدا ئاماژە بە بەشێك لە تایبەتمەندی و فاكتەرە

گرینگەكانی ئەو رێپێوانە دەكەین.بەشداریی خەڵك:

بەشداریی بەرفراوان و جەماوەری خەڵكی بەهێز خاڵە لە یەكێك رێپێوانەدا لەم بۆكان كە ــوو، ب ناڕەزایەتییە ئــەم گرینگەكانی و ــەســەر ورە و ــۆی ل ــەوخ ــت كــارتــێــكــەریــی راسهەبووە. خــەڵــك چــاونــەتــرســی و ــەتــی ــازای ئــی وەها ــوەچــوون ــەڕێ ــی دیـــكـــەوە ب ــەك ــە الی لرێپێوانێك لەم فۆرمەدا نیشانەی رق و قینی بڕوانینە ئەگەر بوو. خەڵك پەنگخواردووی خەڵك، مەیدانی هاتنە و خەباتە شێوە ئەو هەست بە وەرچەرخانێكی گەورە دەكەین، كە ئەویش یەكدەنگی، یەكگرتوویی و یەكیەتیی خەڵك ئەگەر كە خەڵكە، زیاتری بــەكــردەوە رێژیمی دەتوانن بن، یەكدەنگ و یەكگرتوو كــۆمــاری ئیسالمی لــە بــەرامــبــەر ئــیــرادە و

ویست و داخوازییەكانیان بە چۆكدا بێنن.خاڵێكی گرینگی دیكەی ئەم ناڕەزایەتییە ئەوەیە كە هەموو چین و توێژەكانی خەڵكی بۆكان تێیدا بەشدار بوون و ئامانجی سەرەكیی جەماوەری خەڵك لەم رێپێوانە ئێعترازییەدا بە كۆتایی هێنان كوشتنی و رفاندن نەبوونی و كــچــان گیانی ئەمنییەتی قوتابییان بـــــۆ ـــی ـــەدان ـــن ـــوێ گ و ـــی ـــان ـــەدەســـت ـــارب كویست بـــە رێـــژیـــم داخوازییەكانی و خەڵك بوو. هەر لە بەر ئەو هەڵوێستەی بوو بۆكان خەڵكی كاربەدەستانی كــە رێژیم لە ناڕەزایەتی

و رێپێوانی هێمنانەی جەماوەری خەڵك ترسیان شێوەیەك هەر بە دەیانویست و نیشتووە لێ یەكگرتووی و بەرین ناڕەزایەتیی بە پێش

خەڵك بگرن، بەاڵم خەڵك سەركەوت.بەشداریی ژنان و كچان:

رێپێوانی لــە كــچــان و ژنـــان بــەشــداریــی ناڕەزایەتیی خەڵكی بۆكان بە دژی دیاردەی دزێوی رفاندن و كوشتنی كچان، یەكێك لە خاڵە بەهێز و گرینگەكانی ئەو رێپێوانە بوو. لە الیەك بەشداریی چاالكانی ژنان و كچان لە یەكێك رێپێوانەكەدا پێشەوەی ریــزی لە تایبەتمەندی و فاكتەرەكانی گەشە و هەڵدانی كۆمەڵگای فــەرهــەنــگــی و كــۆمــەاڵیــەتــی لــە الیــەكــی دیكەوە ئــێــرانــە و كــوردســتــانــی رۆڵگێڕانی ژنان لە پێكهێنانی ئەم ناڕەزایەتی و رێپێوانەدا نیشانەی دەروەستبوونی ژنان بۆ

دیفاع لە كەرامەتی مرۆڤایەتیی خۆیانە.چاالكانەی و بەرچاو بەشداریی هەروەها لە دیــكــەیــە فاكتەرێكی و نیشانە ژنـــان، پێشكەوتنخوازانەی فەرهەنگی زیندوویی فەرهەنگێك ئێران. كوردستانی كۆمەڵگای بەشداریی بە زیاتر دەرەتانی و دەرفــەت كە چاالكانە لە بوارە جۆراوجۆرەكانی فەرهەنگی، كۆمەاڵیەتی و سیاسی بە ژنان و كچان داوە. ئەگەر لە روانگەی كۆمەاڵیەتییەوە بڕوانینە و نــاڕەزایــەتــی لە كچان و ــان ژن بەشداریی دژی بــە جــۆاوجــۆرەكــان بۆنە لــە مانگرتن و نیشانە ئــیــســالمــی، كــۆمــاری رێــژیــمــی سیاسەتی شكستی لــە دیكە فاكتەرێكی چوارچێوەی لـــە ـــــەزی رەگ ــــی هــــەاڵواردنرێژیم كاربەدەستانی رێژیمدایە. دەسەاڵتی لە ماوەی حاكمییەتی زۆرەملێی خۆیاندا بە هەموو توانایانەوە هەوڵیان داوە كە فەرهەنگ و كولتووری كۆنەپەرستانە و دژەژنی خۆیان پێشكەوتوو كولتووری و فەرهەنگ سەر بە بكەن، زاڵ ـــورددا ك ــەتــەوەی ن مۆدێڕنی و رێژیم كە دەدا نیشان رووداوانــــە ئــەم ــەاڵم ب

سەرنەكەوتووە و شكستی هێناوە.هەڵوێستی رێژیمی كۆماری ئیسالمی:

چاونەترسانەی و چــاالكــانــە بــەشــداریــی

خەڵكی بۆكان لە رێپێوانی ئەمجارەدا یەكێك پەرەگرتنی و گەشە تایبەتمەندییەكانی لە شێوازی خەباتی مەدەنییە. چوونكە لە الیەك رێپێوانەدا لەم خەڵك جــەمــاوەری بەشداریی نیشانەی گەشەی كۆمەاڵیەتی و فەرهەنگی الیەكی لە و ئێرانە كوردستانی كۆمەڵگای دیكەوە كۆكبوون و یەكگرتوویی خەڵكە لەسەر و و فەرهەنگی هاوبەشە كۆمەاڵیەتی خاڵە

سیاسییەكانە.ــی و ــەت ــاڕەزای لــە كــاتــی بــەڕێــوەچــوونــی نرێپێوانی خەڵكی بۆكان، هەڵوێست و لێڕوانینی كاربەدەستانی رێژیم و دەزگا ئەمنیەتییەكان لە الیەك خۆگێلكردن لە داخوازییەكانی خەڵك لەگەڵ ــەوە ــوون ــەڕووب رووب لــە خۆپاراستن و خەڵكی ناڕازی و راپەڕیو بوو و لە الیەكی هێنانەخوارەوەی و دامــركــانــدن بــۆ دیــكــەوە بە كرد دەستیان خەڵك، ناڕەزایەتیی ئاستی نەجاتدانی بۆ رێخۆشكردن و بیانووهێنانەوە ئیتالعاتی ئیدارەی چەقۆكێشەكانی و الت

بۆكان.نەرمینواندنەی ــــەو ئ ـــی هـــۆكـــارەكـــانكاربەدەستانی رێژیم لە بەرامبەر ناڕەزایەتیی بــەریــنــی جــەمــاوەری خــەڵــكــدا بــۆ گۆڕانی بەرامبەر لە رێژیم دژەمرۆڤانەی سیاسەتە ناگەڕێتەوە، خەڵكدا رێپێوانی و ئێعتراز قووڵی قەیرانێكی لە رێژیم بەڵكوو چوونكە ئـــەو شێوە نــێــوخــۆیــیــدایــە، ــێــونــەتــەوەیــی و نسیاسەتكردنە زیاتر لە رووی ناچارییەوە بوو.

كاربەدەستانی رێژیمی كۆماری ئیسالمی پۆتانسییەلی لــە كــە هەڵسەنگاندنێك بــە ناڕەزایەتیی و ئێعترازاتی خەڵكی كوردستانی ئەگەر وایە پێیان دیتوویانە، و هەیانە ئێران ناڕەزایەتی بۆ دەرەتــانــێــك هیچ بیانهەوێت ئەگەری بــە نەهێڵنەوە، خەڵك هێمنانەی بــەهــێــزەوە تــووشــی بـــەرەوڕووبـــوونـــەوە لەگەڵ جەماوەری بەرینی ئێعترازاتی و ناڕەزایەتی

خەڵك دەبنەوە.

رێككەوتن لەسەر دیاریكردنی شوێن و كاتی وتووێژی بەغدا ـ ئەویش لە كۆبوونەوەیەكدا كە بە وتەی شارەزایان، هاوكاری و تەعامۆل هەڕەشەكردنی جێگای یــەكــتــر، گــەڵ لــە

گرتبوو- تەنیا دەسكەوتی ئەم وتووێژە راستییەمان ئــەو ئەمەش كە بــێ، ئێران رێژیمی كە دەسەلمێنێ بۆ بە تەنیا وتووێژ شارەزایانە زۆر مەبەستی وتووێژ ئەنجام دەدات، چارەسەركردنی بۆ وتووێژ نەك ئەو پرسە ئاڵۆز و پڕ لە كێشەیە،

كە رەنگبێ لە داهاتوودا هـــــــەر ئــــەو

سە پرــاڵــۆز و پــڕ لە ئ

بــبــێــتــە هۆی كــێــشــەیــە، ئەو باتی لە ئامریكا كە ئەوەی

»نە سیاسەتی بــە كــە ســیــاســەتــەی شەڕ نە ئاشتی« لە بەرامبەر رێژیمی ئێراندا رێژیمی دژی بە شــەڕ سیاسەتی نــاســراوە،

ئێران هەڵبژێرێ.ــەردوو الیــەن ئەم بــەاڵم ئــەوە كە بۆچی هرێككەوتن تەنیا ئاكامەكەی كە وتووێژەیان لەسەر دیاریكردنی شوێن و كاتی كۆبوونەوەكە پۆزەتیڤ ـــەكـــی ـــەوەی ـــوون كـــۆب ـــە ب بــــــووە، هۆی دوو بۆ دەگەڕێتەوە هەڵسەنگاندووە،

سەرەكی، یەكەم ئەوە كە كۆماری ئیسالمیی ئابوورییەی خراپە دۆخە لەو دەیهەێ ئێران نێوخۆی ئێراندا، كە بۆ خۆی خۆڵقێنەریەتی، تەحریمە گوشاری و زەخــت لە الیەكەوە لە قورسە نێونەتەوەییەكان بۆ سەر خۆی كەم بكات و لە هەمان كاتیشدا جیا لە وەرگرتنی هێندێك ئیمتیاز لە ئامریكا و واڵتانی رۆژئاوایی، هەم ـــــــــــــی و رەوای

مەشروعییەتێك ـــــــە بۆ بەرنامە ناوكییەكەی ل

نێونەتەوەییدا بــدۆزێــتــەوە و ئــاســتــی هەمیش بۆ وەدەستهێنانی كات بە مەبەستی ئەو ناوكییەكەی، بەرنامە بــە درێــژەپــێــدان دڵنیایی و خۆشباوەڕییە لە نێو واڵتانی 1+٥

پێك بێنێ، كە ئەوان ئامادەییەكی تەواویان بۆ درێژەپێدان بە وتووێژە ناوكییەكان هەیە.

واڵتە كە ئەمەیە سەرەكیش هۆی دوهەم ئورووپاییەكانیش لە الیەكەوە لە نێو قەیرانێكی جیهانیی ئابووریدا دەژین و داخستنی دەالقەی دیپلۆماسی و ئاڵۆزبوونی دۆخەكە جارێ بە ئامریكاش لە نیە، ــەوان ئ قازانجی پێشە لە سەركۆماری هەڵبژاردنی پێكهێنانی بە پێویستی ئۆباما و شەڕ دژی و ئـــارام فــەزایــێــكــی دەنگی ــی ــان ــن ــێ ــه ــت وەدەس ـــۆ بچونكە هەیە، خەڵك ـــی ـــردن دەرك

هـــــەر بە بڕیارێك كە ئــێــران دژی شەری لێ بكەوێتەوە، بێگومان كاریگەری لە سەر

ئاكامی دەنگدانەكە دەبێ.ئێران لە راستیدا ئەگەر رێژیمی ئامریكا دڵنیاكردنی بەرامبەر لە بتوانێ ئاشتیخوازانەبوونی لــە ــیــەكــان ــاوای رۆژئ و ئیمتیازی هێندێك ناوكییەكەی پرۆگرامە بە چڕییەكی ئورانیۆم پیتاندنی مافی وەك لەو ئیمتیازە ئــەم بێگومان وەرگـــرێ، كــەم رەوایی النیكەم دەتــوانــێ رێژیم كە بـــوارەدا

بواری لە نێونەتەوەیی مەشروعییەتێكی و دوسیە ناوكییەكەیدا وەدەست بێنێ و هەروەها دژی بە كە مەترسییانەی و هــەڕەشــە لــەو دامەزراوە ناوكییەكەی لە ئارادان كەم بكاتەوە، بەاڵم دەبــێ، پۆزەتیف و باش دەسكەوتێكی رۆژئاواییەكانیش و ئامریكا راســتــیــدا لــە لە دەستهەڵگرتن وەك ئیمتیازی داوای پشتیوانیكردنی گروپە توندڕەوە ئیسالمییەكان لە بەشداریكردن لە وازهێنان و ناوچەكە لە لە ســوریــەدا لە نـــاڕازی خەڵكی سەركوتی ئەو پێی بە كە دەكەن، ئێران دەسەاڵتدارانی زۆر هەمانە رێژیمە ــەو ل كــە ناسیاوییەی الیەنی بداتە وا ئیمتیازێكی كە زەحمەتە بەو پابەند نە رێژیمە ئەو بەرامبەر، چونكە قەول و بەڵێنانە دەبێ كە دەیاندات، نەش بە بێ پێكهێنانی قەیران دەتوانێ بژی. درێژەدان بەو وتووێژانەش بەفیڕۆدانی كات بە قازانجی بەڵێنی ـــی دان ــە ب دەتـــوانـــێ كــە رێژیمێكە بەرنامە رۆژئــاوایــیــەكــان، بە چەواشەكارانە ناوكییەكەی لە راستای ئامانجە نامرۆڤی و دەسەاڵتخوازانەكەی بەرەو پێشەوە ببات، هەر رایگەیاندووە كە »خەریكە ئۆباما چەند كە كاتیش و دەبەسترێ دیپلۆماسی دەالقــەی ویستی بــە وەاڵمـــدانـــەوە و دیپلۆماسی بــۆ ئەگەر نێونەتەوەیی سنووردارە و كۆمەڵگای چاودێریكردنی لە دوور بە ئێران رێژیمی وزەی نێونەتەوەیی ئاژانسی پشكێنەرانی بەرنامە لـــەســـەر بـــێ ـــــــەردەوام ب ـــی، ـــاوك نلەگەڵ گەمارۆگەلێكی ئەمە ناوكییەكەی،

توند و شكێنەر بەرەوڕوو دەبێ«.

9 ژمارە 580 ـ 4ی مای 2012

فەرهەنگی مەدرەسەی حەقانی لە مەلەوانگەی بەرازیلیا

ئێران و رۆژی جیهانیی ئازادیی چاپەمەنی!

سەالم ئیسماعیل پوور

دارا ناتق

رێوەسمێكدا لــە ئەحمەدی نژاد، مــەحــمــوود ـــ ـــارەت بــە مــەرزیــە وەحــیــد دەســتــجــردی، ژنە ســەبژنە كابینەی خۆی گوتوویە: »ئەم وەزیرەكەی پیاوێكی تەواوە، بە قەد سێ پیاو كار دەكات«، پیاو سێ قەد بە كە لــەوەی مەبەست هەڵبەت كار دەكات، روون نیە و نازانین چ كارێك دەكات، بەاڵم دەزانین كە مەرزیەخان ئەگەر پیاو نەبێت، النیكەم ژنیش نیە و هەر خوا بۆ خۆی دەزانێ چ گیانلەبەرێكی خوڵقاندووە كە تەنانەت لەگەڵ مەحموودیش كاری پێ دەكرێت، ئەوەش بە قەد مێردەكەی بە رەحــم خوا حیسابی! پیاوی سێ ــە ژنــی هێناوە، كــە چی بــكــات!!! كــە پێی وایزەالمێكی نەتاشراویان لە جیاتی ژن پێ داوە كە

لە بەری ناوێرێ پەل بجووڵێنێ.پالندانانی جــێــگــری تــوركــی، نیعمەتوڵاڵ ـــ ـئۆستانداریی تاران رایگەیاندووە، ئەگەر تا سێ چوار مانگ نرخی شیر كەم نەكرێتەوە، ناوی 4 كەس لە ئەندامانی مافیای شیر ئاشكرا دەكات.لە سایەی سەری دەوڵەتی هومایوونی و ویالیەتی سەرداری خوراسانەوە، ئەوەی نەمانبیستبوو، یەكە پیاو شیر!!! مافیای دەبیستین، هەموویان یەكە ـــە برادەرانی لــە كــوێ بــزانــێ، رەنــگــە بــەم زووانقاچاخچی ببنە تۆڕی »مافیای مەمكە مژە«

یان كارتێلی پووشەك ) حەفازەی مندااڵن(.زیاتردا روونكردنەوەی لە رێژیم بەرپرسەی ئەم گوتوویە: »تا كۆتایی مانگی جۆزەردان هەموو مانگا و ئاژەڵداران دەبێ ببنە خاوەن ناسنامە و

كارتی پێناس«.بەم پێیە دەردەكــەوێ كە مەبەست لە »مافیای شیر« تا رادەیــەك ئەو كەسانەن كە یان مانگان

یان ئاژەڵدار.رۆژانەدا لەم ئەگەر نەبێت سەیر پێتان كەواتە ساختەبوونی هۆی بە فیرووزئابادی سەرلەشكر ناسنامەكەی و بەشداری لە مافیای شیردا، لە كۆمەڵەی مانگاكان وەدەر بنرێت و ناوی ئاشكرا بكرێت. هەروەها كۆمەڵێكی دیكە لە مانگاكان كە ناسنامەیان بە ناوی مرۆڤ وەرگرتووە و كاری قاچاخچییەتی دەكەن، لە ئەگەری جێبەجێكردنی بكەنەوە، یەكالیی خۆیان دەبێ گەاڵڵەیەدا ئەو یان مانگای مانگا بن، یان فەرماندەی سپا بن و كاری سەربازی بكەن، ئیدی بانێك و دوو هەوا

نابێت.ــ بە بۆنەی رۆژی مامۆستا لە ئێراندا، مەحموود بە مامۆستای پێشكەش ئەحمەدی نژاد خەاڵتی دەبیرستانی خوێندنی كاتی لە شیمی دەرســی

خۆیدا كرد.لەمانە زووتــر دەبــوا نووبێل ئاكادێمیی هەڵبەت مەحموودی كە گرتبا مامۆستایە لــەو رێــزی فێر كرد چلۆن دەتوانێ بە بێ بەكارهێنانی هیچ مادەیەكی شیمیایی، »ریاڵ« بكاتە »تەپاڵە«، یان بكاتە »زێڕی مەراكیش«، یان »تەماتە« یان كەڵەگەت، پیاوی سێ بكاتە وەزیرێك ژنە بكاتە ـــەوت« »ن پیسی بــۆن مـــادەی تەنانەت خواردەمەنیی سەر سفرەی خەڵك. مەحموودێك كە خودای ئەتۆم و ئێزۆتۆپ و نانۆتێكنۆلۆژییە و زانستی شیمی تووشی ئاڵوگۆڕێكی بنچینەیی

كردووە.ــ ئەحمەدی نژاد هەروەها گوتوویە: »جن و انس« دەستیان داوەتە دەستی یەك بۆ ئەوەی پرۆژەكانی

دەوڵەت جێبەجێ نەكرێن«.مرۆڤ رەگـــەزی دوو مەحموود كــە پێیە بــەو دەزانێت، دەوڵـــەت ئۆپۆزیسیۆنی بە جنۆكە و دەوڵەتی ئەندامانی دەردەكــەوێ كە الیەنگران و هێشتا ــە ك سێهەمن رەگــــەزی ــە ل مــەحــمــوود

روونكردنەوەی پێویستی لەسەر نەدراوە.بەیتی و مەجلیس لــە جــنــۆكــەكــان كــە ئێستا رێبەری و مەجمەعی تەشخیسی مەسڵەحەت و بوونەتە رێگر شــوورای نیگابان و حــەوزەی قوم كونەكەی خۆی لە رێوی بــەردەم مەحموود، لە كوردی، پەندی بەپێی كەواتە هەڵگەڕاوەتەوە.

مەحموود و رێوییەكانی بەرەو گولی دەڕۆن.

گەندەڵیی و ئــابــڕووچــوون ئاشكرابوونی راوێژكاری قوربانی، حیكمەتوڵاڵ جنسیی بە كە برزیل لە ئێران باڵوێزخانەی یەكەمی ئەنجامدانی كردەوەی دزێوی دەستدرێژی بۆ سەر كچان لە مەلەوانگەیەكی تێكەاڵودا لە كاتی چوونەژێر ئاو، الپەڕەیەكی دیكەی لە كارنامەی پڕ لە گەندەڵی و تاوانی مودەعیانی ئەخالق و مەعنەوییەت هەڵدایەوە، لەم رۆژانەدا بابەتە سەرنجڕاكێشانە بوو كە لە یەكێك لەو راگەیەنەگشتییەكانی نێوخۆ و دەرەوەی ئێراندا سەرنجی دیكە جارێكی و دایـــەوە دەنــگــی هەمووانی بۆ الی رادەی دەروەستیی رێبەران و كاربەدەستانی كۆماری ئیسالمی بە پێوەر و

رێسا سەلمێنراوە رەوشتییەكان نیشان دا.كۆماری ـــەی ـــاڵ س ٥1 دیــپــلــۆمــاتــی ئیسالمی كە خێزاندار و باوكی دوو منداڵە، دا نیشانی ــە ــردەوەی ك ــەم ئ ئەنجامدانی بــە كاربەدەستانی رێژیمێك كە لە نێوخۆی واڵتدا هەڵچنیوە ئێران كچانی و ژنان بە تەنگیان بڕیارگەلی و گــەاڵڵــە ــدنــی ــان ســەپ بــە و حجاب، و »عفاف وەكــوو سەركوتكەرانەی امنیت اخالقی و اجتماعی، تفكیك جنسیتی، بانگەشەی و...« خــانــوادە منزلت ارتقای رەوشتبەرزی لە بنەماڵە و كۆمەڵگادا دەكەن، بــۆ خــۆیــان لــە هــەر دەرفــەتــێــك لــە نێوخۆ و دەرەوەی واڵت بۆ لە ژێر پێ خستنی هەموو

سنوورە ئەخالقییەكان كەڵك وەردەگرن.قوربانی نوێنەری راستەقینەی سیستمێكە كە زیاتر لە سێ دەیەیە بە كەڵكوەرگرتن لە و بیر بە نــاڕەوا پشتبەستنی و هێزی چەك باوەڕە ئایینی و رێسا ئەخالقییەكانی خەڵكی تاكەكەسیی و كۆمەاڵیەتی ئەخالقی ئێران، خەڵكیان كردۆتە ئامرازێك بۆ بەرەوپێشبردنی بە و ــان خــۆی نائەخالقییەكانی ســیــاســەتــە داوەتە دەســتــیــان زۆرەمــلــێــیــانــە شــێــوەیــەكــی دەستێوەردان و تایبەتییەكان بیاڤە كۆنترۆڵی لە سنوورە ئەخالقییەكانی هاوواڵتییان تا لە هەر كات و ساتێكدا، خەڵك سێبەری قورسی سەر بە حكوومەت دیكتاتۆریی و سانسۆر هەڵسوكەوت و ئاكار و كردار و تەنانەت بیر تەنانەت و بكەن باوەڕەكانیاندا هەست پێ و بە دان خۆیانیشدا ـــی دەروون و نــاخ نێو لــە ملهوڕ دەسەاڵتدارانی رەوایــی و بااڵدەستی لە هەموو بوارە ئەخالقی و فەرهەنگییەكاندا

بنێن.هەڵبەت خودی ئەو تاوانبارەش لە جێگەی كە سیستمەیە ــەم ئ ــەر ه قوربانیی خــۆیــدا ژێردەست فێری چەواشەكاری و دووڕوویــی روونبێژی و راستی و دەكــات ســەردەســت و و شەرمی بێ كە سیستمێك هەڵناگرێت.

دێموكراسیخوازیی خەڵكی ئێران لە بەرامبەر خراپ ئەم دەسكەوتەكانی لە كە رێژیمێكدا فەرهەنگی جیاوازییەكانی و تێگەیشتنانە حوجرەكانی قوم لەگەڵ فەرهەنگی دینامیك كاتی خۆی بۆ مرۆڤایەتی پێشكەوتووی و پرێستیژی چەقۆكێشەكانی، بۆ و دەكــڕی ناڕاستەقینەی دیپلۆماتی دەكڕی و دیسانیش »باوەڕی ساویلكانەی رۆشنبیرانی قاڵبووی خەباتی!« دەكڕی و لە ئامێری چەواشەكاری و فێڵی خۆی، دراوی رەوایی و شەرعییەتی

بۆ خۆی لە چاپ دەدا.ئەوانەی كە گوتیان: »ئابووری هونەری میراتی »شارستانییەت، و چوارپەلەكانە« و »مــافــی مرۆڤ، دۆڕاوەكــــانــــە« ـــزرە هرۆژئاواییەكانە« رزیوی مێشكی بەرهەمی و لەشفرۆشەكانە« شوێنی »سینەما، و كوێرەوەرییەكانی هەموو سەرچاوەی »زانكۆ خەڵكی ئێرانە« و »قوم، ناوەندی زانست لە حەوشەی »فەرهەنگ و جیهانە« هەموو ناڕەسەنەكانە«، هیچ شتێكیان بە نەگوتراوی ــەی كـــە لە ــان ــەم ــــەاڵم ئ ــووەوە، ب ــب ــشــت ــێ ــەه نپەلەقاژەیان خۆیاندا دەستكردی وەهمەكانی ــیــان نــەبــیــســت، یـــان بە ــراوەكــان ــــرد، گــوت دەكنەبیستراو لە قەڵەمیان دا تا ئەو جێگایەی كە دەزگای دیپلۆماسیی رێژیم بۆ خۆی ئااڵی تێگەیاندنی جیهان و ناردنە دەرەوەی شۆڕشە واڵتانی بــۆ دڵــخــوازەكــەیــانــی فەرهەنگییە دۆست و برادەر! لە ئەمریكای هەمیشە التین!

بەرز كردەوە.دەڵێت بەرازیلیا لە رێژیم باڵوێزی ئێستا كە تێگەیشتنی برزیلییەكان لە هەڵسوكەوتی ـــووە و فــەرهــەنــگــیــی هـــاوكـــارەكـــەی هــەڵــە بفەرهەنگییەكان« »جیاوازییە كەڵەكەبوونی بەڵێ! خــــراپ!. تێگەیشتنی هــۆی بــۆتــە ئەم كە قوتابخانەیەكدا لە هەڵسوكەوتە ئەم لە بەشێكە دەكـــات، پــــەروەردە دیپلۆماتانە گونجاوەكان نۆرمە و عــۆرف و فەرهەنگ و جیهان كە هێشتا نایهەوێت باوەڕ بە بوونی چەشنە لــەو دڕنـــدانـــەی دیپلۆماسییەكی بە هەمیشە، بــۆ جــارێــك پێویستە بــكــات، گۆشە بــداتــە ســەرنــج وردەوە تێڕوانینێكی تاریك و شاراوەكانی فەرهەنگی هەڵقواڵو لە

حوجرەكانی مەدرەسەی حەقانیی قوم.

هەرزەگەری لەگەڵ دووڕەنگی و فریوكاری خومەینی، كە جۆرێك بە كـــردووە، تێكەڵ دامەزرێنەری ئەو رێژیمە كاتێك كە بەرەوڕووی ئەو پرسیارە دەبێتەوە كە: »ئەدی ئەو هەموو بەڵێنی ئازادی و یەكسانی و خۆشبژێوی و كــرد، چی لێ باست پاریس لە كە تەناهی ــەوە:« فێڵم كرد«، لێ هــات؟«، وەاڵم دەداترێژیمێك كە »حاج ئاغا حوسەینی«، ئاخوندی مەكرباز لە تەلەفزیۆنەكەیدا وانەی »ئەخالق لە بنەماڵەدا« بۆ بنەماڵە ئێرانییەكان دەڵێتەوە و بۆ خۆی لە ئاڵمان لە كاتی پێوەندیی سیكسی ناشەرعی لەگەڵ كچێكی ئاڵمانیدا دەكەوێتە داوی كامێرا شاراوەكانی ئیدارەی ئەمنییەتی ئاڵوگۆڕكردنی بــە نــاچــار رێــژیــم و ئاڵمان ئاڵمانیی بازرگانی هۆفێر، هێڵمۆت لەگەڵ بەندكراو دەبێت كە بە دۆسیەیەكی دەستكردی ئەخالقی حوكمی بەردبارانی بۆ دەركرابوو و رێژیم پێشتر دەیهەویست لەگەڵ كازم دارابی، تیرۆریستی ناسراوی میكۆنووس بیگۆڕێتەوە، هێزە فەرماندەرانی لە یەكێك كە رێژیمێك ئینتزامییەكەی لە تاران لە نێو ماڵێكدا لەگەڵ چەند ژنی لەشفرۆش لە دۆخێكی نائەخالقیدا دەستبەسەر دەكرێت و بە بێ شەرمییەوە دەڵێت كە ویستوویەتی »امر بە معروف و نهی از

منكر« یان بكات.باڵوێزی كە رێژیمەوەیە ئەم دڵی لە هەر ئێران لە برزیل لە جیاتی ئەوەی كە بە هۆی كردەوەی نامرۆڤانەی فەرمانبەری پلەبەرزی و برزیل و حكوومەتی لە خەڵك باڵوێزخانە، هەروەها لە خەڵكی ئێران داوای لێبوردن بكات، باس لەوە دەكات كە كردەوەی هاوكارەكەی ئەو خراپ نەبووە، بەڵكوو بە هۆی »جیاوازی لە سكااڵكەران فەرهەنگییەكاندا« هەڵسوكەوتە تێگەیشتنی تووشی برزیلییەكان بنەماڵە و

خراپ بوونە. دەسەاڵتی ژێـــر ــێــرانــی ئ ــە ل بــڵــێــی وەك هەرزەكەی هاوكارە و باڵوێزە ئەم ئاغاكانی ئەودا، دەستبردن بۆ لەشی كچانی منداڵ لە ژێر ئاودا، جۆرێك هەڵسوكەوتی فەرهەنگیی لەم برزیلییەكان و بێت پــەســەنــد جێگای

جیاوازییە خراپ تێگەیشتبن.برزیلییەكان مافی خۆیانە كە لەم جیاوازییە فەرهەنگییانە تێ نەگەن، چوونكە كۆماری نەبیستراوی گوتەی ساڵە دەیــان ئیسالمی

زۆری بۆ جیهان هەیە و كەسانێكی لەم دیو یان ئەو دیوی سنوورەكاندا هەر بە هۆی ئەم »تێنەگەیشتنە لە جیاوازییە فەرهەنگییەكان!«

تووشی سەرلێشێوان كردووە. مووسەوی تا خومەینییەوە لە كە كاتێك گوتیان و نووسییان: »كۆماری ئیسالمی بە بیستیان ئەمانە كــەم« و زیــاد وشەیەك بێ و دێموكراسی و »ئـــازادی خوێندیانەوە: و لەشكرە كە كاتێك ئــەخــالق«. و كــەرامــەت بەسیج و سپا و ئەرتەش گەلییەكانی دژی لێشاو بە خمینی« یا »لبیك هـــاواری بە وەرێ دەكەوتن تا خاكی كوردستان و ئەهواز و توركمەن سەحرا لە توورەكە بكەن، چاوەكانی ئەو كەسانە، كۆمەڵێك سەربازی بە غیرەتیان ــەســەر دەســـت، روو لە دەبــیــنــی كــە گــیــان لو نیشتمان و نامووس پاراستنی بەرەكانی ئــازادی دەچــوون. خاتەمی گوتی: »مدینە »كۆمەڵگای بیستیان: ئەمان و النبی«

مەدەنی«. گوتیان: مـــــووســـــەوی و كـــــەڕووبـــــی یاسای بێ ئەمالوئەوالی ــردنــی ــوەب ــەڕێ »ببنەڕەتیی بەردەست« و ئەمان بە یاسامەندی، و خەباتی مەدەنیی ئاشتەوایی ئاسانگیری، گوتیان: ئــــەوان تێگەیشتن. نــاتــونــدوتــیــژ »رێپێوانی بێدەنگ لە پیادەڕەوەكاندا«، ئەمان خوێندكارانی شێوەی بە »شۆڕش بیستیان: دیكتاتۆریی رووخــانــدنــی بــۆ ئارژانتینی،

ویالیەتی فەقیه«.مافی نــاوكــی »وزەی گــوتــیــان: ـــەوان ئئەمان بەاڵم ئێمەیە)رێژیم(«، سەلمێنراوی بیستیان: »وزەی ناوكیی ئاشتیخوازانە مافی سەلمێنراوی خەڵكی ئێرانە«. ئەوان گوتیان: ئیمام!«، زێڕینی سەردەمی بۆ »گەڕانەوە ئەمان خوێندیانەوە: »گەڕانەوە بۆ ئارمانجە دێــمــوكــراســیــخــوازانــەكــەی شــۆڕشــی ٥7«. گوتیان:«خەڵكساالریی دینی«، خوێنرایەوە:

»دێموكراسیی لیبراڵ و ئۆمانیسم«.ــــەمــــجــــۆرە بــــــوو كــــە »جـــیـــاوازیـــیـــە بكۆمەڵگای دووتوێی لە فەرهەنگییەكان« پردی كەلێنەكانی و درز نێو لــە و ئــێــران ریشەی دەرەوەدا دنــیــای لــەگــەڵ پــێــوەنــدی كارەساتبارەكان خراپە تێگەیشتنە و داكوتا ــە یــەك لــە دوای ــدن ــوون بــە هەوێنی دۆڕان بیەكەكانی دیپلۆماسیی جیهانی و بزووتنەوەی

رۆژی 13ی بانەمەری لەسەر پێشنیاری ــنــێــرانــی بــێــســنــوور و بە ــراوی هــەواڵ ــخ ــك رێپەسەندی سازمانی جیهانیی یونێسكۆ وەكوو ناودێر چاپەمەنی ئازادیی جیهانیی رۆژی كراوە تا لەو رۆژەدا لە سەرتاسەری جیهاندا رۆژنامەڤانان تێكوشانی و خەبات لە رێــز راگەیاندندا جـــۆراوجـــۆرەكـــانـــی ــــوارە ب لــە كاتێكدا لە ئەمساڵ بــەداخــەوە بگیردرێت. ـــادی هــەڤــدەهــەمــیــن ســاڵــڤــەگــەری رۆژی یكە دەكەینەوە چاپەمەنی ئازادیی جیهانیی جیهانییەكان، رێــكــخــراوە راپــۆرتــی پێی بــە چاالكانی و وێبالگنووسان رۆژنامەڤانان، بواری رۆژنامەڤانی لە ئێرانی ژێر دەسەاڵتی ئیسالمیدا، ــۆمــاری ك ئــاخــونــدی رێــژیــمــی ئەمنییەتی تـــەواوی بە هەلومەرجێكی لە و گیروگرفت دژوارتــریــن لەگەڵ داخــراو و سەركوت، دەسبەسەركران، ئەشكەنجە و ئێعدام ــازادی هەر لە ئ بـــەرەوڕوون. كۆماری دژی و دەســەاڵت بەدەستەوەگرتنی رۆژی یەكەم بە خۆی پاوانخوازانەی ئیرادەی سەپاندنی سەر گەالنی تینووی ئازادی و دێموكراسی لە ئێراندا، هەر چەشنە ئازادییەكی رادەربرین لە رەخنەگریان چاپەمەنیی باڵوبوونەوەی و

هەوڵێكی زۆری ئەندامەكانی بۆ كردنەوەی، دەرگاكەی هەروا بە رووی زیاتر لە چوارهزار پلۆمپ كراوە و فەزایەكی ئەندامەكانیدا لە توندی ئەمنییەتی و پولیسی بەسەردا حاكمە. فیلتركردنی و پارازیت سانسۆر، سیاسەتی هەر جۆرە ئامراز و تیكنۆلۆژییەك بە تایبەتی ماهوارە، ئینتێرنێت و...هتد، كە دەبێتە هۆی ئاستی بردنەسەری و زانیاری گواستنەوەی هوشیاری تێگەیشتنی كۆمەڵگا، بە شێوەیەكی كاربەدەستانی لە الیەن بــەردەوام و ئەكتیڤ پێڤاژۆیە ئەم و لێدەكرێت پێڕەوی رێژیمەوە بۆ ئێران داخەوە بە پەرەسەندندایە. لە هەروا رۆژنامەڤانان بووە بە گوانتانامۆیەكی گەورە. جیهانی رێكخراوی راپــۆرتــی پێی بە هــەر یۆنێسكۆ، ئێران هەنووكە گەورەترین زیندانیی

رۆژنامەڤانانە لە جیهاندا.ــــــەزۆك و ـــی ن ـــەوڵ ـــــەاڵم ســــــــەرەڕای ه بــكــوژ و ــازادی ــۆمــاری ئ ســەركــوتــكــەرانــەی كــەكــی داخـــــراو و جــێــگــركــردنــی كــەشــوهــەوایو رۆژنـــامـــەوانـــان ــــدا، واڵت ــە ل ئەمنییەتی چاالكانی بواری چاپەمەنی لە ئێراندا، چ لە لە دەرەوەی زیندانەكان، نێو زیندانەكان و چ لە راستای بیری ئازاد و گەیاندنی زانیاری و تێدەكوشن ــەردەوامــی ب بــە كۆمەڵگا، بــە پیرۆزەدا رێگا ئــەم بڕینی لــە هــەنــووكــەش

بەردەوامن.

ناوەندە بەهێزكردنی بە ئێراندا قەدەغە كرد و سیخوری و سەركوتكەرەكانی خۆیان، بە توندی و وێبالگنووسان رۆژنامەڤانان، ــەرەوەڕووی ببواری رۆژنامەڤانی و...دەبوون و چاالكانی ئەم رەوتە هەنووكەش بە شێوەگەلی جۆراوجۆر و سیستماتیك بەردەوامە. بە چەشنێك كە تەنیا لە دوو ساڵی رابردوودا، زیاتر لە سەدوپەنجا رۆژنامەڤان دەستبەسەر كراون و هەتا ئێستاش زۆربەیان هەر لە زیندان دان و وێرای ئەشكەنجە و لێدانیان، بە سزای قورس و درێژخایەن حوكم

دراون . نزیك بە دووسەد رۆژنامەڤان بە هۆی ناچاری بــە گیانی ئەمنییەتی نــەبــوونــی بەرەو هەندەران كۆچیان كردووە. نزیك بە چل رۆژنامە و باڵڤۆك بە بیانووی جۆراوجۆر لە الیەن رێژیمەوە داخراون. زەخت و گوشارەكان بواری سەر چاالكانی بۆ رۆژ لەگەڵ رۆژ چاپەمەنی و رۆژنامەگەری لە زیادبووندایە. زیاتر لە دوو ساڵە كە »ئەنجوومەنی سینفی پێگەی تەنیا وەكــوو ئێران« رۆژنامەڤانانی سەرەڕای ــان، ــامــەوان رۆژن ئومێدی و هیوا

جووت حەوت

هەوراز

ژمارە 580 ـ 15ی بانەمەڕی 101391

هەموومان كرێكارین

خەباتی خەڵك لە رۆژنەی ئامارەكانەوە

12 ی بانەمەڕ، رۆژی خوێندكاری كورد

هێمنئا: كوردستان

فاتیح ساڵحی

ئامارەكان دەرخەری راستییەكانی بوارە جیاجیاكانی كۆمەڵگای چاالكانی كۆمەڵەی ئامارەكانی بەپێی ئێرانن. هەنووكەی مافی مرۆڤ لە ئێران، لە ساڵی 13٩0ی هەتاوی، 106 چاالكی 2٩0 نەتەوەیی، چاالكی 6٩2 پیشەیی، چاالكی كەمایەتییە مەزهەبییەكان، 36٥ چاالكی بواری ئەندیشە و رادەربڕین، ٥2 چاالكی خوێندكاری، 7 چاالكی ژنان، 120 منداڵ 3 و كرێكاری چاالكی 4٥ فەرهەنگی، چاالكی لە الیەن هێزە ئەمنییەتییەكانی كۆماری ئیسالمیی ئێرانەوە

دەسبەسەر كراون.هەتاویدا، 13٩0ی ساڵی دەسبەسەركراوانەی ئەم نێوان لە پیشەیی ٥4%، فەرهەنگی 62%، نەتەوەكان 3٥%، ژنان %14

و مندااڵن 100% رووی لە زیادبوون كردووە.تــێــكــڕای 1671 چاالكی ــە ل راپـــۆرتـــە، ئـــەو ــرەی ــەگــوێ برێژیمی ئەمنییەتییەكانی هێزە ــەن الی لە دەســبــەســەركــراو ئیسالمیی ئێرانەوە لە ساڵی رابردوو، 1010 چاالك بە شێوەی و ناو بەبێ ئاشكرابوونی دیكەش و 661 چاالكی جیاجیا

ناسنامەیان دەسبەسەر كراون.بواری لە دەستبەسەركردنەكان ئاماری ٥4%ی زیادبوونی بەرزبوونەوەی نــیــشــانــدەری رادەیــــە ــەو ب ــەر ه پیشەییەوە،

دەكەین درووستی ئێمە دونیا بیناكانی »هەموو كەچی خۆمان پارەئاجوورێكمان نیە سەرپەنایەكی ـــت بــكــەیــن«. ئەمە بــە شــێــوەیــەك لە پــێ درووسشێوەكان ڕەنجنامەی توێژی كرێكار لە كۆمەڵگا جیاوازەكانە، هەڵبەت ئەم ڕەستەیە بەم مانا نیە كە تەنیا ئەو كەسانەی كە لە پیشەی بیناسازیدا كار دەكەن، كرێكارن، بەڵكوو ئەم ڕستەیە بەم مانایە كە بە هۆی نادادپەروەری و ناڕوونبوونی پێناسەكانی دوواكەوتووەكاندا كۆمەڵگا لــە كرێكار و كــار ــەردەوام توێژی كرێكار چ لە باری دەروونــی و بچ لە باری مادییەوە تووشی چەوسانەوە و ستەم

بوون.هەر توێژەكانی بەڕێزترین لە بەشێك كرێكاران لە كۆمەڵگاكان پێشكەوتنی كە كۆمەڵگایەكن و سیاسی تەنانەت و پیشەیی ئــابــووری، بــاری و دی نایێتە ئــەوان بوونی بێ بە فەرهەنگیش ئــەمــەش هــەمــوو ئــەو كەسانە دەگــرێــتــەوە كــە بە جۆرێك لە جۆرەكان لە بوارێكدا خەریكە كار دەكەن لە خۆ دیاریكراو خود گرووپێكی یان تاقمێك و بە ــان واڵت ئــەمــڕۆدا، جیهانی لە بۆیە ناگرێ. سەرەنجدان بەم راستییە دەبێ بایەخێكی تایبەتی تا كۆمەڵگا و لە زەحمەتكێشە توێژە ئەم بدەنە بـــدەن بژێوی بــۆیــان دەكـــرێ هـــەوڵ شوێنێ كــە دادپەروەریی تا بكەن دابین ئاسایشیان و ژیــان دەست بە خۆی سەرەكی مانای كۆمەاڵیەتی،

بێنی.زۆرێك لە خەڵكان وا بیر دەكەنەوە كە كرێكارەكان خود یــان كارگەكان لە كە كەسانەن ئــەو تەنیا خزمەتگوزارییە یــان بیناسازییەكان پـــڕۆژە لــە پێیان و دەكەن كار نانەواییەكان وەك گشتییەكان ئەم تەنیا كریكارییەكاندا ڕێــوڕەســمــە لــە وایــە وەك كەسانە ئــەم تەنیا و بــەشــدارن كە كەسانەن كرێكار بەئەژمار دێن. بەاڵم راستییەكەی ئەوەیە

كە لە كۆمەڵگایەكدا كە شڕەخۆری و بە شێوەیەك دەگرێتەوە، كار جێگەی مفتەخۆری شێوەكان لە ژێر دەچێتە كرێكار و كار راستەقینەی مانای تەشك كرێكار راستەقینەی شوناسی و پرسیار دەگۆڕێ و كرێكاربوون وەكوو عەیبە خۆ دەنوێنێ بەرزی ئاستی لە كرێكاریش و كــار پێگەی و دادەبەزێ. كۆمەڵگا ئاستی نزمترین بۆ خۆیەوە پێشتر هەروەك كۆمەڵگانەدا لەم داخەوە بە بۆیە هێمامان بۆ كرد بە هۆی ناڕوونبوونی پێناسەی كار و كرێكار، كرێكاران لە شوناس، بەها و پێگەی راستەقینەی خۆیان بێئاگا و بێخەبەرن و زۆربەی میرزابنوویسی وەك كارێكی دەكــەن حەز خەڵك

بدۆزنەوە و مۆركی كرێكاربوون لە خۆیان نەدەن.بۆ كەسێك هەر كە، ئەوەیە راستییەكەی بــەاڵم رۆژانەی گوزەرانی و ژیان بژێوی دابینكردنی تا سبوورێكەوە لە پێیە بــەم بكات و كــار دەبــێ ــە كرێكار ب بــێــگــومــان ــكــۆ زان مــامــۆســتــایــەكــی بەم و ــە ڕوون پێناسەكە چونكوو ئــەژمــار، دێنە

ئەنجامی كە كارێك بەرامبەر لە كە مانایەیە وەردەگریت. ــكــراو ــاری دی مــووچــەیــەكــی دەدەی چونكوو هەر وەك پێشتر گوترا بە زۆری وێنای كارگەیەكدا لــە كــە كەسێكە كرێكار لــە خەڵك پێی بە حاڵێكدا لە چاالكییە. و كار خەریكی پەرەستارێك دەوڵەتی، كارمەندێكی پێناسەكەی، دەتوانرێ بەڕێوەبەرێك یان دوكتورێك تەنانەت و بە كرێكار بێتە ئەژمار. چون هەموو ئەو كەسانە پشكوتنی بۆ خۆیان كردەكیی و فیكری هێزی سەرمایەیەك دەخەنە گەڕ و لە بەرامبەریدا مووچە و پاداش وەردەگرن. لە راستیدا جیاوازیی ئەمانە زیاتر لە ڕێژەی تێكچڕژاوی، بەرپرسایەتیخوازی و مەترسیوەرگری پیشەكانیانە كە بەها و رادەی مووچەكانیان دیاری دەكات تا جیاوازی چییەتی

لە ناوی چاالكیەكانیان...ماركسیستی كۆمەڵناسی میلز«، رابێرت »سێر دوو بــە دەكـــات دابـــەش كــرێــكــاران ئەمریكایی، گرووپی »ملیوان سپی«و »ملیوان شین«ەكان.

سەر بــە مــرۆڤــەكــان دابەشكردنی مەبەستیشی كرێكارانی و فیكری كریكارانی گرووپی دوو ناڕوونبوونی هــۆی بە ــەوە داخ بە كە دەستییە، ئاسایی خەڵكانی الی لە كرێكارییەوە شوناسی واتایەكی نامۆیە. بە هەر شێوە گرینگی كار تا ڕادەیەكە كە »ئێنگڵس« بە ڕوونی دەڵێت كە كار مرۆڤی درووست كرد. مرۆڤەكان لە باری ماددی و دەروونیشەوە پێویستیان بە كاركردنە و بەم چەشنە لەباربوونی و كۆمەڵگاكان تەندروستبوونی بۆ رێگای پێشكەوتن، پێویستیی پێناسەیەكی دروست و ورد لە كار و كرێكار زیاتر لە هەر شتێكی دیكە بۆ بەرچاوڕوونی ئەندامانی كۆمەڵگا لە ئێستادا

زەق دەبێتەوە.ــیــەوە، وشەزای ــووری ــاب لــە روانــگــەی زانــســتــی ئكرێكار بە كەسێ دەگوترێ كە هێزی »فیكری بە ئابووری بونگایەكی لە و جەستەیی« خۆی بەرهەمە لە پێیە بــەو و ـــێ، دادەن هاوبەشیەتی بونگایەدا ئـــەو مــەعــنــەوەیــیــەكــانــی و مــــاددی

لە كە ــەوەی ئ یــان و هــاوبــەش و دەبێتە شەریك بەرامبەر ئەو كارەی كە دەیكات پارە وەردەگرێت. كرێكاران دوواكەوتووەكان كۆمەڵگا لە داخەوە بە قەڵەم لە ناشارەزا و نەخوێندەوار كەسانێكی وەك جەستەییەوە ــاری ب لــە دەتــوانــن تەنیا كــە دەدەن كۆمەڵگا لە ئەمڕۆكە بەاڵم بن، كارا و چاالك و ڕۆڵ لە هەڵگرتە جۆرە ئەم پێشكەوتووەكاندا پێگەی كرێكار بە تەواوی بەرەو نەمان دەڕوات و دەبێ بڵێین بە شێوەیەكی گشتی فەوتاوە، چونكوو ئێستا زۆربەی كرێكاران لە واڵتانی پێشكەوتوودا خوێندكار و بە پێی پسپۆڕی خوێندەواری خۆیان دەست بەكار دەبن و دەبنە بەڕێوەبەری بەشێك لە

بیاڤی كاریی خۆیان.هەر بۆیە دەبێ بە سەرنجدان بەم راستییانە ئاوڕێك كە كەسانەی ئەو گوزەرانی و ژیان لە بدەینەوە و دێن ئەژمار بە چاالك و كارا حەشیمەتی بە و هــەوڵ هەموو و بگرین ماندووبوونیان لە رێز هەر كە ئــەوەی بۆ بخەینە گەڕ توانای خۆمان كەسێ بە پێی كاری دیاریكراو مووچەی شایان شێوەیەكی بە تا وەربگرێت دیاریكراوی خۆی و ــەرەو نەمان بچێت ب ــەداری ن ــەژاری و گشتی هزیندووتر رۆژ دوای لە رۆژ كۆمەڵگاكەمان و هەموو لە نوێ دەسكەوتی و بێتەوە زیندووتر و بوارەكاندا پێشكەش بە جیهانی مرۆڤایەتی بكەین. هەر لەم رێگەیەوە خەمخۆری و هاوسۆزیی خۆمان دەردەبڕین بە بۆنەی ئەو هەموو پێشێلكارییەی كە بە و دەكــرێ كرێكارانی واڵتەكەمان بە دەرحــەق داخەوە ژیان و گوزەرانیان لە ژێر سێبەری ڕەشی ئیستبدادی ئاخووندیدا رۆژ لە دوای رۆژ خراپتر كۆتاییدا لە كە ــەوەی ئ بــەاڵم دەبێت، خراپتر و هەر كە راستییەیە ئەم وەبیرهێنانەوەیە شایانی بەڕێوەبردنی لە كە ئــەوەی هۆی بە هەموومان رەمزی تەنیا و كرێكارین بــەشــداریــن كــارێــكــدا نادادپەروەریدا بــەرامــبــەر لــە ســەركــەوتــوویــیــمــان

یەكیەتی و هاوهەڵوێستیمانە.

بارودۆخی ئێران بەنیسبەت ناڕەزایەتییەكانی خەڵكی ئاستی فەرهەنگییە ئاماری 62%ی زیادبوونی ئێرانە. ئابووریی زۆربوونی نیشاندەری رادەیــە بەو هەر دەستبەسەركراوەكان، سیاسەتی بەنیسبەت كۆمەڵگا تــوێــژەی ئــەو ناڕەزایەتیی فەرهەنگی كۆماری ئیسالمییە، واتە ناڕەزایەتیی سیاسی و بەرخۆدانی فەرهەنگییەكان لە بەرامبەر سەپاندنی فەرهەنگی

حكوومەتی. چاالكانی دەستبەسەركردنی ژمـــارەی 3٥%ی زیــادبــوونــی چاالكانی دەستبەسەركردنی ــارەی ژم 14%ی و نەتەوەیی بەرزبوونەوەی نیشاندەری ئەندازە، هەمان بە ژنــان، بــواری و ــدا ــان ژن و ــەوەكــان ــەت ن نێو لــە سیاسی ــاری وشــی ئاستی

رووبەڕووبوونەوەیان لەگەڵ كۆماری ئیسالمییە. ئێران جیاجیاكانی توێژە و چین چاالكییەكانی زیادبوونی لە كاتێكدایە كە لە یەك ساڵی رابردوودا، بارودۆخی خراپی و كێشابوو دیكەدا بوارەكانی زۆربەی بەسەر باڵی ئابووری هێندێ لە شرۆڤەكارانی گۆڕەپانی سیاسیی ئێران پێشبینییان لە ئــابــووریــدا، تاقەتپڕووكێنی گوشاری ژێــر لە كە ــرد دەكوەك جۆراوجۆرەكانی بــوارە لە ئێران خەڵكی چاالكییەكانی نەتەوەیی، فەرهەنگی، ژنان و هتد كەم دەبێتەوە و ئاراستەی ناڕەزایەتییەكان زیاتر رووی لە باری بژێوی و گوزەرانی ژیان دەبێ . زۆربوونی چاالكییەكانی بوارە جیاوازەكان بەپێچەوانەی دەرخەری پێشبینییانە، ــەو ئئــاســتــی ئـــەو قــەیــرانــانــەیــە كە لەگەڵیان ئیسالمی كۆماری قەیرانگەلێك ــەخــە، ــەوی دەســتــتــر دەبــــن و ـــن قــووڵ كــە تــا دێچارەسەركردنیان لــە رێژیمی

دەستەوەستانتر دەبێ . نیشان ئــامــارەكــان بەگشتی، و چــیــن ــی ــات خــەب كـــە دەدەن وتوێژە جیاجیاكان و نەتەوەكانی ئێران دژ بە كۆماری ئیسالمی بڵێسەی و بـــووە بــەرفــراوانــتــر تا دەچــێ خەباتە ئەو ئاگری

ئەو رێژیمە بسووتێنێ .

بانەمەڕی ی 12 رۆژی لە و لەمەوپێش ســاڵ 44گۆڕەپانی شوڕەسوارێكی هەتاوی، ی 1347 ساڵی كوردایەتی و هەڵۆیەكی تیژباڵی سەنگەری ئازادیخوازیی رێژیمی ژاندارمەكانی و سیخوڕ الیەن لە كوردستان،

پاشایەتی شەهید كرا.و دەروەســـت خوێندكاری شــەریــفــزادە، سمایل شەهید زانكۆی ئەلكترۆنیكی ــاری ــدازی ــەن ئ تێگەیشتووی دەیەكانی لە بــوو. ــاران ت شــاری تێكنیك«ی »پۆلی بە باڵی تۆقان و هەڕەشە 40 ی هەتاوی كە فەزای بوو و دەرفەتی هیچ چەشنە ئێراندا كێشا سەر گشت چاالكییەكی سیاسی لە ئێران و بەتایبەت لە زانكۆكاندا نەبوو، سمایل شەریفزادە زانكۆ و كورسی بەجێ دەهێڵێت و روو لە ریزەكانی پێشمەرگە و حیزبی دێموكرات دەكات. دۆخی ئەوكات و ئەو هەلومەرجەی كە حیزب تێدا بوو، و سەربەخۆ رۆڵە لە كۆمەڵێك و شەریفزادە سمایل بۆ رێبەرایەتیی لە بەشێك و حیزب نێو شۆڕشگێڕەكانی خۆسەپاندن نەبوو. قەبووڵكردن جێی حیزب ئەوكاتی جەزیرەی درۆیینەی بانگی و بێبەزەییانە سەركوتی و پێ پاشایەتییەوە رێژیمی الیەن لە ناوچەیان ئارامی تێك دیكتاتۆر خەیاڵی لە ئارامییان و نەدەكرا قبووڵ

دا. و گیانبازی و بــوێــری و جــوواڵنــەوە ــەو ئ گرینگی لە كە بوو ــەوەدا ل بزووتنەوە ئەو رێبەرانی ئازایەتیی شان لە شەرەفیان چەكی هەلومەرجێكدا و ســـەردەم دەكات چاوەڕێیان چارەنووسێك چ دەیانزانی كە كرد بووە هۆی ئــەوان بــەرزەی ئەو هەڵمەتە بۆیەش و هەر ئێران. كوردستانی لە خەبات كوانووی وەگەڕخستنی كورد خوێندكارانی الیــەن لە شەریفزادە، سمایل بــەاڵم و جێگە خاوەنی كوردستان خوێندكاری بزووتنەوەی و زانكۆكانی سەر بە زاڵ گوتاری تایبەتە. پێگەیەكی

و ــكــاڵ رادی چەپێكی خــەبــات مێتۆدی و ئــەوكــات شەڕی چەكداری بوو. هەر بۆیەش سمایل شەریفزادە تێیدا كە هەلومەرجەی ئەو بەپێی و لەو سەردەمەدا بوو رێگای شاخ و شەڕی چەكداری هەڵبژارد. سمایل شەریفزادە هێما و سەمبولی خوێندكارانێكی دەروەست نێو زانكۆ و بە كوردستان و نەتەوەی كــوردە، كە لە جوواڵنەوەی خوێندكاریی سەرانسەریدا خاوەن گوتار و هەڵوێستێكی ئەوان، هەڵوێستی و خۆیانن داخوازیی لە پشت شوێنێكدا و ــات ك هیچ لــە و نــەتــەوەیــیــە بۆیە ناكەن. نەتەوەكەیان خواستی و نەتەوەیی مافە یەكیەتیی خوێندكارانی دێموكراتی كوردستانی ئێران، كورد خوێندكاری رۆژی ــوو وەك بانەمەڕیان 12ی دیاری كردووە. دیاریكردنی ئەم رۆژە هەڵگری هۆكار بە بەم وتە تەنیا ئاماژە بنەمایەكی لۆژیكییە كە و كە دەكەین قاسملوو دوكتور نەمر شەهیدی نرخەی دەڵێت: »گەورەترین پاداش بۆ شەهیدان، درێژەپێدانی

رێگایانە«.

11 ژمارە 580 ـ 4ی مای 2012

عەقاڵنییەتی بژێویانە و كاریگەری لەسەر دەنگدان بە دیكتاتۆری

سیستمی پەروەردە لە ئێراندا

بۆ هاوكاریی زیاتری هێزە دێموكرات و پێشكەوتووەكانی ئێران تێبكۆشین

رێبوار

هەڵمەت

بەشی دووهەم و كۆتاییرێككەوتنی ئیسالمیدا كــۆمــاری لــە كۆمەاڵیەتی )قرارداد اجتماعی( واتایەكی تایبەت و جیا لە رێككەوتنی كۆمەاڵیەتیی رێككەوتنە، ئــــەم هـــەیـــە. ڕۆژئـــــــاوای رێككەوتننامەی نێوان تاكەكان نیە بەڵكوو كە كۆمەڵێكە رێككەوتننامەی ـــوو وەكدانەری هیچ دەسەاڵتێك نیە و تەنیا دەربڕی رێككەوتننامەیە ئەو هەروەها وەفادارییە. دەربڕی و نیە خاونداریشی بنەڕەتێكی و مرۆڤەكان نێوان لە پەیوەندییەك هیچ شتەكان و تەنانەت لە نێوان خاوندارەكانیش )خامنەیی(، دەســەاڵت خــاوەن لێرەدا نیە. خۆی كــە ئیسالمییە كــۆمــاری رێــبــەری وەكوو جێگری خودا لە سەر زەوی دەزانێ. رێككەوتننامەی نێوان خامنەیی و خەڵكی ئێران تەنیا لە چوارچێوەی »بەیعەت« واتە وەفاداری دەتوانێ بوونی هەبێت. كەسانێك كۆماری دیكتاتۆریی هەڵبژاردنی لە كە بۆ وەفادارییان نەكەن بەشداری ئیسالمی رێژیم لە دەست داوە و پەیمانیان شكاندووە و دەبێ سزا بدرێن و بێبەش بكرێن لە سەرجەم

ئیمكاناتی ئەم واڵتە.ئیسالمی كــــۆمــــاری ــــتــــووری كــــولگرنگییەكی زۆر بە عەقاڵنییەتی مرۆڤی ـــەالم و ــەســەر ك نــــادات و تــەنــیــا جــەخــت لبۆ بــانــگــەشــەی خــامــنــەیــی )وەك ـــەی وتپێغەمبەر( دەكات. دەكەن جێگری خودا و رۆڵی مـــرۆڤ عەقڵی ــوورەدا ــت ــول ك لــەو پێش هەموو شتێك ئامرازی هەیە، عەقڵ ـــی هــەیــە و دەبێ ـــەروەردەی كــاركــردێــكــی پكۆماری رێبەری یاساكانی سەرتربوونی چارەنووسی رێبەر بسەلمێنێ. ئیسالمی دەكات. دەستنیشان ئێران خەڵكی سەرجەم زانستی( ئاستێكی هەر )لە تاكێك هیچ لەوەی باشتر خۆی بەرژەوەندیی ناتوانێ ـــاری دەكــــات، دیاری ــۆی دی كــە رێــبــەر ب

بۆ وتەی سەرەوە، بەڵگە و بكات. شاهید پرسی »گەمارۆ ئابوورییەكان«ی واڵتانی بە هۆی ــاران ت رێژیمی بۆ سەر رۆژئــاوا پیتاندنی ــە ل ــران ــێ ئ دەســتــنــەكــێــشــانــەوەی ئۆرانیۆمە. تەنیا یەك فەرمانی خامنەیی بەسە بۆ ئەوەی كە سەرجەم چاالكییەكانی ئەتۆمی لە ئێران بوەستێ و گشت گەمارۆ ئابوورییەكانی سەر رێژیمی تاران البچێت. لەو بابەتەوە لەوە دەچێت فەرمانی خامنەیی وەكوو ــش ــی ــان ــەك ــی ــاوای رۆژئ ـــە ـــەت دەوڵ بــۆ فەرمانی داواكراو وابێ و ئەوەش بە هۆی كورتماوەكانی و بەرژەوەندیخواز سیاسەتە

رۆژئاواییەكان لە بەرانبەر ئێرانە.كــولــتــووری كۆماری بــەشــی ســەرەكــی ــی )وحــــدت( ــەكــكــردن ــــە ی ئــیــســالمــی واتچاالكییە لــەســەر مــەزهــەب، و سیاسەت بۆ دانــــاوە. كــاریــگــەری ئابوورییەكانیش وێنە پێش بە سازبوونی ئابووریی سەربەخۆ دەگرێ . لە كۆماری ئیسالمی، ئابووریی سی لە پتر و الوازە زۆر تایبەتی بەشی ساڵە ئەم رێژیمە دامەزراوە بەاڵم تا ئێستا بەشی ئابووریی تایبەتی قورسایییەكی لە نێو ئابووریی گشتی ئێران دانەناوە.سەرجەم كارخانە و پیشەسازییە دایك و سەرەتاییەكان لە دەست دەوڵەتدایە. سوپای پاسداران یەك لە سێی ئابووریی ئێرانی خستووەتە پاوانی خۆیەوە و بەشی تایبەتی جێگە مانۆڕێكی بۆ نەماوە. پڕۆژە گرینگەكان، یارمەتی و وام و قەرزی بانكەكان، سوبسید و پاوانی و پێداویستی ســەرجــەم و نێوخۆ بـــازاڕی دەست لە گرنگ و تایبەتی ئیمكاناتی كۆماری دەســەاڵتــداری مافیاكانی باندە پاسداراندایە. هەروەها ئیسالمی و سوپای ئێران لە غەیرەنەوتییەكان و نەوتی داهاتە كەسیدایە هەزار تاقمێكی چەند دەست لە و الیەنە دەسەاڵتدارەكانی نێوخۆی كۆماری ئــیــســالمــی مــشــتــومــڕی لــەســەر دەكــــەن. هەڵبەت ئەو مشتومڕانە زۆر جیددی نین و زۆر زوو بە هەڕەشەیەكی خامنەیی كۆتایی

پێ دێت. خامنەیی لە بابەت دزییە گەورە فەرمانی تمەنەكەوە میلیارد هــەزار سێ گوتی و دا مشتومڕەی بەو كۆتاییهێنان خۆتان و مەكەنەوە گــەورە شتە ئــەو زۆر سەرقاڵی پاراستنی نیزام بكەن. دوژمن نابێ چینی كەوایە بكەین. دڵخۆش شتانە بەو بورژوازی سەربەخۆ لە كۆماری ئیسالمیی ئێران لــە ــــورژوازی ب بــوونــی نیە و ئــێــران بەشێك خۆی كە دەوڵەتییە بورژوازییەكی بورژوا ئــوورووپــا چینی لە دەســەاڵتــە. لە دەسەاڵتدار چینی لــەگــەڵ ركــەبــەری لــە توانی بەرە بەرە دەسەاڵت بە دەست بگرێت بەرامبەر لە چــاالك ركەبەرێكی ببێتە و ــازاد كە ئۆتۆپیای ئ بـــازاڕی دەســەاڵتــدا. و ئامانج هیچكات رۆژئــاوایــە ئابووریی ئیسالمی كــۆمــاری ــابــووری ئ مەبەستی لەوێدا مرۆڤ كە ئازاد بازاری واتە نیە، و تاكەكەسی ــدی ــەرژەوەن ب پێی بە تەنیا غەریزەی خاوەندارێتی هەڵسوكەوت دەكات. ئیسالمی، كولتووری لە بەپێچەوانە، رێك ئابووری نە تاكەكەسییە و نە خاوەندارییە، بەڵكوو لەسەر بنەڕەتی پاراستنی تەواوەتیی

دەوڵەتی ئیسالمی دامەزراوە.هۆی بە ئێران لە مامناوەندی چینی گەمارۆ ئابوورییەكانی رۆژئاوا و الوازبوونی لە دوای رۆژ الوازتر ئێران رۆژ ئابووریی دەبێ و دیارە زۆرتر دەچێتە نێو عەقالنییەتی بژێویانەوە. ئەو چینە كە لە دوای شەڕی زیادبووندا لە ڕوو بەرە بەرە ئێراق و ئێران نژاد ئەحمەدی هاتنەسەركاری پاش بوو، ئابووری گوشارێكی یارانەكان البردنی و زۆری لەسەرە. بەشێك لە توێژە الوازەكانی نێو بــوونــەتــەوە بــەر ئــەو چینە هــەر ئێستا

چینی هەژارەوە.ئێراندا ئێستای لــە رووناكبیر چینی ــن گــوشــاریــان لــە ســـەرە و زۆر لە ــری زۆرتلەوان بەشێك دەكــرێ. پێشێل مافەكانیان كە مامۆستای زانكۆ و خوێندنگاكان بوون كراون. بێكار و دابــڕاون قوتابییەكانیان لە

ڕوژنامەنووس و نووسەرانی رەخنەگری رێژیم یان زیندانی كراون و رۆژنامەكەیان داخراوە یان مافی نووسینیان لێ ئەستاندوونەتەوە. خراونەتە شێوەیە بەم هەر فیلمسازەكانیش ئیزنی و زۆرەوە هـــەرە گوشارێكی ــر ژێسازكردنی فیلمیان نیە. لە راستیدا دەوڵەت دەیهەوێ بە سەركوتی ئەو چینە، ئامێر و كەرەسەی پێویست بۆ ئاگاكردنەوەی خەڵك هۆی بە چینە لــەو بەشێك ــەرێ. ب لەنێو نەبوونی و ئابووری رەوشــی نالەباربوونی داهات وازیان لە كاری رۆشنگەری هێناوە. تووشی ــەگــەرچــی ئ ــاكــبــیــر روون چــیــنــی بەاڵم نەبوون بژێویانە« »عەقاڵنییەتی ئەوەش كە بــوون بژێویانە رەوشــی تووشی گەشەی بــۆ گـــەورە یەكجار خەسارێكی كۆمەڵگایەكە. هەر زانستی و كولتووری وەها لە دەستكورت و بەاڵم چینی هەژار هەڵگری و روونــە تەكلیفی بارودۆخێكدا چینە ئــەو ئابوورییە. گوشاری زۆرتــریــن و ژیـــان سەرەتاییەكانی كێشە هــۆی بــە بیركردنەوە بــۆ رۆژانــە،كــاتــێــكــی بــژێــوی مافی وەكــوو رووناكبیرییەكانی باسە لە مرۆڤ، دێموكراسی، كۆمەڵگای مەدەنی، نەتەوە كێشەی كۆمەاڵیەتی، یەكسانی ... و ژنان كێشەی ، ئێران بندەستەكانی نیە. ئەقاڵنییەت لێرەدا بە ناچار بژێویانەیە دەستنیشان چینە ئەو هەڵسوكەوتەكانی و وزەیەكی و پتانسییەل چینە ئەو دەكــات. ناڕەزایەتی و شــۆڕش بۆ بەتوانای زۆر بنەڕەتی ئاڵوگۆڕی دەتــوانــێ كە تێدایە پێك بێنێ بەاڵم بە هۆی ڕێكخراونەبوون و تاك تاك بوونیان زۆر زوو دەكەونە داوی زۆرترین و رێژیمەوە الڕێیەكانی سیاسەتە زەرەری بە و رێژیم قازانجی بە كەڵكیان

خۆیان لێ وەردەگیرێ.لەگەڵ پەیوەندی لە گرینگ خاڵێكی الوەكانە. ــابــەتــی ب ســـــەرەوە چــیــنــبــەنــدی ئێران جــەمــاوەری لــە زۆر ــەرە ه بەشێكی الوان لــە بــەشــە ــەو ئ دێ. پێك الوان لــە

قوتابی یان هەیە، دەنگدانیان ئیزنی كەوا سەرقاڵی زانكۆكان لە یان كۆنكورن پێش خوێندنن و یان سەربازییان تەواو كردووە و لە دوای كار دەگەڕێن. ئەو توێژە لە كۆمەڵگا بە هۆی ئاشكرانەبوونی رەوشی داهاتوو و بۆ بەدەستهێنانی كارێكی باش لە كۆمەڵگا مەترسی ئەوەی هەیە كە بە بەشدارینەكردن لــە هــەڵــبــژاردنــی دیــكــتــاتــۆری لــە چوونە بەدەستەوەگرتنی یان و زانكۆ بۆ ژوورەوە لەو بەشێك بكرێن. بێبەش باش كارێكی لە زانستی دڵــەڕاوكــێــی تــوێــژە گەرچی لە بــەاڵم، زانكۆی هەیە بۆ رادەی چوون زۆر ڕادەیــەكــی تا كۆتاییدا لێكدانەوەی بەدەستهێنانی ئابووری و پەرۆشی رەوشی بژێویانە عەاڵنییەتی ــەیــە. رۆژان بژێوی لێرەشدا ڕۆڵێكی بەرچاوی هەیە و الوەكان دەدا. هان دیكتاتۆری هەڵبژاردنی بــەرەو بڵێین كە زۆربەی ئەو الوانە دەبێ ئەوەش بە وتەی خۆیان دەنگی پووچیان خستووەتە نێو سندوقەكانەوە، هەر ئەوە ئەوان بڕێك لە

عەقاڵنییەتی بژێویانە دوور ڕادەگرێ.كەوایە لە نەبوونی كۆمەڵگای مەدەنیی چاالك و كەسایەتیی مۆدێڕن و سەركوتی ئێرانی ــە ل رەخــنــەگــران و ــران ــی ــب ــاك روونبندەستی ئاخوندەكان ، كۆماری ئیسالمیی رەوشی فێڵبازانە و زیــرەكــانــە زۆر ئــێــران بۆ كەرەسەیەك وەكــوو ئــابــووری نالەباری هەڵبژاردنی مەبەستی بە خەڵك هاندانی بە رێژیمە ئــەو كــار. دەخاتە دیكتاتۆری تۆقاندنی خەڵك لە رێگەی یارانە و كۆپین ئیدارەكان، لە الوان دانەمەزراندنی نــەدان، دەركردنی كارمەندە پەیمانییەكان، گوزینش لە بەهرەمەندنەبوون زانكۆكان، بۆ نەكردن ئیمكاناتی دەوڵەتی و هەزار شێوازی دیكە، دەخاتە ئەوان و خاڵك دەخاتە سەر گوشار

بازنەی ئەقاڵنییەتی بژێویانەوە.

بۆ دیاریكردن و هێنانەبەرباسی رادەی و پەروەردەییەكان سیستمە سەركەوتنی گەاڵڵەی پەروەردەیی چەند جۆر ئۆلگووی لەوانە ــە ك ــــــژراون داڕێ هــەڵــســەنــگــانــدن CIIPO دەتوانین ئاماژە بە ئۆلگوویهەڵسەنگاندنی ئۆلگووی CIIP ،و پەروەردەیی سیستمی لێهاتوویی رادەی باسی بابەتەدا لــەم ئــەوەی كە بكەین، سیستمی لێهاتوویی ئۆلگووی دەكرێت دەبیت دابــەش ئۆلگووە ئەم پــەروەردەیــە. و نێوخۆیی لێهاتوویی جــۆری: دوو بە

لێهاتوویی دەرەكی سیستمی پەروەردە.لێكدانەوەی بە نێوخۆییدا، جۆری لە و ــن ــڕی ب قـــۆنـــاغ و دەرچـــــــووان رادەی ــــوو و ــــەوت ـــا قــوتــابــیــیــانــی دواك ـــەروەه هـــەوەی خول ـــەكـــردن ـــات دووپ و رەدبـــــــووەوە گەاڵڵە ــوویــی ســەركــەوت رادەی ... و لە ـــی ـــەروەردەی پ سیستمی هــەروەهــا و و باس بەر دێتە ئامانجەكانی پێكانی لێدوان. ئەوەندەی كە رادەی رەدبووەكان و دووپاتكرانەوەی خولەكان زۆرتر بێت ئەوا گەاڵڵە و سیستمی پەروەردەیی بەو رادەیە لە پێكان و دەستەبەركردنی ئامانجەكانی لە بەپێچەوانەش. و كــەوتــووەتــەوە دوور سەركەوتن پــێــوانــەی دەرەكــیــدا، جــۆری سیستمی و گەاڵڵە سەرنەكەوتنی یــان پەروەردەیی لە دەستەبەركردنی ئامانجەكان

رەنگدانەوەی لــە بریتییە پێكانیان و وانەكانی دیاریكراو لە گەاڵڵە پەروەردەیی لە نێو ژیانی قوتابییان و لە كۆمەڵگادا، واتە ئەگەر وانە دیاریكراوەكان لە ژیانی پاشەڕۆژیان لە و قوتابییان ـــەی رۆژانفێرگە و خـــول تـــەواوكـــردنـــی دوای و رەنــگــدانــەوەی بــاش و چــڕوپــری هەبێت پەروەردەیی سیستمی و گــەاڵڵــە ئـــەوا توانیویەتی ئامانجەكانی خۆی بپێكێ و

بەپێچەوانەش.كەواتە ئامانجی سەرەكی لە داڕشتنی ئۆلگووەكانی ســەرجــەم و ئۆلگووە ئــەم رادەی هەڵسەنگاندنی لە بریتییە دیكە لە پــــەروەردە سیستمی ســەركــەوتــوویــی گــەیــشــتــن بــە ئــامــانــجــەكــانــی خـــۆی و بنیاتنانی كۆمەڵگایەكی بەهێز و ژیانێكی بەختەوەرانە بۆ جەماوەر و هەر كاتیش وا یان داڕێژراوەكە گەاڵڵە كە كرا تێبینی لە نەبوون سەركەوتوو پەروەردە سیستمی گەیشتن بە ئامانجەكانیان و ئەو گومانە بەالڕێداچوونی هۆكاری ببنە كە هەیە بەسەردا ئــەوا چــاوی پـــەروەردەی واڵت راست ــەكــانــی هــەڵ و ــتــەوە ــنــدرێ دەخــشــێراستكردنەوەی ئەگەریش و دەكــرێــنــەوە هەڵەكان نەگونجاو بێت، ئەوا گەاڵڵەیەكی

دیكە و سیستمیكی دیكە دادەڕێژرێتەوە.دەسەاڵتی ژێـــر ــی ــران ــێ ئ لـــە ــــەاڵم برێژیمی كۆماری ئیسالمیدا بەپێچەوانە، و دەســڕدرێــتــەوە مەسەلەكە رووخــســاری هەڵەكان، بــە پــێــداچــوونــەوە جیاتی لــە هــەڵــەی دیــكــە دێــتــە ئــــاراوە و ئەمەش ـــر بە بــۆتــە هــۆكــارێــك بــۆ هــەڵــەی زۆرتچەشنێك كە ئیتر گومان لەوە دەكرێت كە گۆڕانكاری ئێران ــەروەردەی پ سیستمی كاتێك وێنە بۆ هەڵگرێت. چاكسازی و كــە دیــتــرا لــێــهــاتــوویــی نــێــوخــۆیــی ئەم سیستمە بە هۆی رەتبوونەوەی قوتابییان دووپاتكردنەوەی رادەی زۆربــوونــی و ژێر چۆتە قوتابییانەوە، الیــەن لە خــول تەرخانكردنی تووشی دەوڵــەت و پرسیار ــەم هــۆیــەوە دەبــێــت، لە پــارەیــەكــی زۆر بجیاتی دیتنەوە رێگەچارە و پێداچوونەوە بەسەر وانەكان و دیاریكردنی هۆكاری ئەم رووداوە و پێكهێنانی ریفۆرم لە سیستمی پەروەردەدا، چاویان لە ئاستی ئەم راستییە نوقاند و بە بەخشنامە جۆراوجۆرەكانیان و بەڕێوەبەری بە ناڕاشكاوانە و راشكاوانە تا دەبێت كە رایانگەیاند پەروەردەكانیان ناوە )پولی راهنمایی سێهەمی پۆلی تواناییە توانیبێتیان چ قوتابییان ندی(

پێویستەكان و دیاریكراوەكان بەدەست بێنن و چ نەیانتوانیبێت، ئەوا دەبیت بچنە پۆل

و قوناغی سەرتر.هەرە بەشێكی ئەمە بەڕێز خوێنەری سەرسووڕهێنەرەكانی رووداوە لە بچووك سیستمی پەروەردە لە ئێراندا و بەهانەدانیان بە گەاڵڵەداڕشتن بۆ پەروەردە و نەبوونی كۆماری بەنرخەیە، ئەزموونە بەم باوەڕ ئیسالمی بەم كارە گەندەاڵنە تەنیا دەیەوێت

پارە و ئابووری لەم پێناوەدا تەرخان نەكات و بەاڵڕێداچوونی سیستمی پەروەردە بۆی

گرینگ نیە.

سەرچاوە:مبانی بەرام )13٨٥(، ، پور محسن برنامەریزی ێ موزشی، تهران، انتشارات

سمت، فصل چهارم.

Organ of the Central Committee of Democratic Party of Iranian KurdistanNo: 580 4 May 2012

رۆژنامەی »كوردستان« و ماڵپەڕەكانی حیزبی دێموكراتی كوردستانی ئێرانلە تۆڕی جیهانیی ئینتێرنێتدا:

www.kurdistanmedia.cominfo@kurdistanmedia.com

http://www.pdki.org pdkiran@club-internet.fr

كوژرانی كۆڵبەرانی سەرسنوور، تراژێدیی كوردستان

بە داستانی كوردستان: رۆژانەی تراژێدیی لە كە خەڵكانێك كردنی ئاژن ئاژن گوللە پێناو دابینكردنی بژێوی ژیانی بنەماڵەكەیان حیكایەتی سەرسنوورەكان، كۆڵبەری بوونەتە گریان و فرمێسكی مندااڵنی هەتیوكەوتووی تەقینەوەی كەڕكەری گوێ ناڵەی كورد، مینی چێندراو و كوژرانی پیاوانێكی ماندوو الوە ئەو هەنیسكی هەنیسكە شەكەت، و كوردە كۆڵبەرانەی لە كەمینی مەرگ هەرا دەكەن و وێنەی كەوشی دڕاو خوێنی تێكەڵ بێهێوایی هاواری خنكانی داڵ، و دڕك بە ترس تاشەبەردەكانی بن لە نادادپەروەری و ئاو و نان بێ سفرەی وێنەی و تۆقین و كورد. كۆڵبەرێكی بیرەوەریی دوایین وەكوو لە كە داستانێكە كوردستان، تراژێدیی سااڵنی رابردوودا هەر هالیوود ماوە فیلمێكی فیلمی دەیان بە ئەگینا بكات، دروست لێ چووەتە و كراوە دروست لێ داكیۆمێنتاری جیهانیی فێستیڤاڵی چەندین پەردەی سەر فیلم. ئەم تراژێدییە دەكرێتە فیلم بەاڵم هەر دەڵێی بینەرانی ئەو فیلمانە تەنیا بۆ پشوودان و خواردنی چیپس و چەرەزات سەیریان دەكەن، دەچێتە و راپۆرت دەكرێتە تراژێدییە ئەم رێكخراوی نەتەوە یەكگرتووەكان، بەاڵم دەڵێی زۆربەی ئەندامانی بەشدار لەو رێكخراوەیە لە بۆچی نازانن هەر مەحكوومكردنیدا، كاتی

دەستیان بەرز كردۆتەوە. بەپێی ئامارێك كە چەند رۆژ پێش لە الیەن كەمپەینی نێونەتەوەیی مافی مرۆڤـ لە ئێراندا كۆڵبەری مانگدا 74 لە سێ كرایەوە، باڵو هۆی بە كەسیان 70 كە مردوون كورد كۆماری هێزەكانی راستەوخۆی دەستڕێژیی ئیسالمییەوە كوژراون، 76 كەس بریندار بوون چێنراوەكانی مینە هۆی بە كەسیان ٨ كە رێژیمەوە و ئەوانی دیكەش بە هۆی تەقەی ژمارەی ئەگەر بوون. رێژیمەوە هێزەكانی كە كۆڵبەرانەی ئەو برینداربوونی و كوژران زیاد ئامارە بەم نابێتەوە، باڵو هەواڵەكەیان لە بڵێن دەتوانین دڵنیاییەوە بە ئەوا بكەین، رۆژێكدا، النیكەم كەسێك كوژراوە و كەسێك

بریندار بووە. بەڵێ راستە، ویژدانەكان بە تەواوی نەخەوتوون و ویژداری بەخەبەریش هەیە كە داكۆكی لە بەاڵم بكات، سەرسنوور كۆڵبەرانی مافی ئەو ئاستی لە مرۆییەكان پەرچەكردارە ئایا هەن؟ سنوورەكاندا هەژێنەرانەی رووداوە بەناو ئەو پەردەی پشتی لە نا. بێگومان راستەوخۆ تەقەكردنی ئیزنی یاساگەلەی لە كۆڵبەرانی سەرسنوور دەدەن بە پاسدارانی ئەو چەشنی لە خەوتووە بیرۆكەیەك رێژیم، قەاڵتانی و قارنێ كوشتوبڕی بیرۆكانەی مەهابادی الوی ٥٩ ئێعدامی لێكەتەوە، و بوو بەدواوە دادگاییكردنێكی هیچ بێ هێرشی بەرباڵوی تانك و تۆپ و پاسدارانی دەركردنی لێكەتەوە. كوردستان بۆ جەهلی و بڕیاردەران لە داواكردن و بەیاننامەیەك بۆ سەرسنوور كۆڵبەرانی كوشتنی بكەرانی وەكوو وێناچێ كوشتوبڕەكەیان، راگرتنی بەجێگەیاندنی و تراژێدییە بەم وەاڵمدانەوە ئەركی مرۆیی لە ئاستیدا، بەس بێ ، چوونكە ئەمە كەی لۆژیكییە كە داوا لە جینایەتكار بكرێ واز لە جینایەت بێنێ و ئەگەر وازی نەهێنا، بۆ هەزارەمین جاریش داواكە دووپات بكرێتەوە. ئەوەی پێویستە، هەوڵدانە لە پێناو كە كارەساتبار ئەندێشەیەكی بنبڕكردنی ژێر لە رۆژێك جا لێدەكەوێتەوە، جینایەتی لە رۆژێك و كوفر« لەگەڵ »شەڕ ناوی قاچاخ«. كاالی دژی »خەبات ناوی ژێر خەڵكی یەكگرتووی كردەوەی تەنیا ئەوە بە كۆتایی دەتوانێ كە ئێرانە سەرانسەری

تراژێدیی كوردستان بێنێ .

زایـــــەڵــــــــە

باران

كرێكاران،

زەحمەتكێشترین

و چەوساوەترین

چینی

كۆمەڵگای

ئێران

رۆژنامەنووسێكی كورد خەاڵتی رۆژنامەنووسی لەدەستی ئۆباما وەرگرت

هونەرمەندان لە كۆچبەرانی ئەفغان پشتیوانی دەكەن

وێنە: كاری تاقەتپڕووكێنی كرێكاری لە كوورەخانەكانەدا

سپی كۆشكی رۆژنامەنووسانی خەاڵتی بەخشرایە ئۆباماوە باراك الیەن لە ئامریكا

خوێندكارێكی كوردی زانكۆی كۆلۆمبیا. نامۆ عەبدوڵاڵ، رۆژنامەنووس و خوێندكاری زانكۆی كۆلۆمبیا لەگەڵ شەش خوێندكاری خەاڵتی جیهان، سەرانسەری لە دیكە ئامریكایان سپی كۆشكی رۆژنامەنووسانی

وەرگرت. گۆڤاری لە »كوردپا«، هەواڵدەریی »پۆڵەتیكۆ« گواستییەوە كە لە رێوڕەسمەكەدا، كاربەدەستە و وەزیران لە ژمارەیەك بوون بەشدار ئامریكا واڵتی پایەبەرزەكانی

الیەن لە خەاڵتكراوەكان رۆژنامەنووسە و سەركۆماری ئەمریكا و خاتوونی یەكەمی

ئامریكاوە پێشوازییان لێكرا.عەبدوڵاڵ نامۆ سەرچاوە، هەمان بەپێی بۆ بەپێزی بابەتی چەندین ئێستا تا هەواڵدەریی و تایمز نیۆیۆرك رۆژنامەی لەدایكبووی ناوبراو نووسیوە. رۆیتێرز و كوردستان باشووری كەالری شاری هەنووكە خوێندكاری بواری رۆژنامەنووسی

لە زانكۆی كۆلۆمبیایە.

لەیال داریووش مێهرجوویی، مانی حەقیقی، موستەفا عەلی كەریمی، نیكی حاتەمی، ئێران هونەرمەندانی لە دیكە ژمارەیەكی و بەمەبەستی هاودەردیكردن لەگەڵ كۆچبەرانی ئەفغان، سەردانی ئۆستانی مازەندەران دەكەن. ئەم سەفەرە بەمەبەستی ناڕەزایەتیدەربڕین بە ئۆستانی بەرپرسانی ئەمدواییانەی بڕیاری ئەفغان دەركردنی كۆچبەرانی بۆ مازەندەران

بە ناڕەزایەتی بە هەروەها و ئۆستانە لەو الیەن لە كە دژەئەفغانی نوێی شەپۆلی ئاستی لە ئیسالمی كۆماری بەرپرسانی دەچێ . بەڕێوە پێدەدرێ ، پەرەی جیاجیادا رۆژنامەى شەرق باڵوی كردەوە كە ئەم گرووپە ئامادەبوون بە دەیانهەوێ هونەرمەندان لە نیشتەجێی ئەفغانی كۆچبەرانی نێو لە شارەكانی لە فیلم نمایشدانی و مازەندەران

ئەم ئۆستانەدا، ناڕەزایەتیی خۆیان بە بڕیاری بەرپرسانی پێوەندییەدا لەم مازەندەران

دەرببڕن. ئەسغەری هەروەها دەرهێنەری فەرهادی، ئۆسكاری خەاڵتی براوەی رۆژانی بڕیارە ،2012بانەمەڕ 23ی و 22چەند لە و تاران بچێتە ئەفغانییەكاندا قوتابخانەی مندااڵن، بەشداریی بە لە نادر »دابڕانی فیلمی

سیسمین« نمایش بدات. رادیۆ راپۆرتی بەپێی سەیدتەقی فەردا، بەڕێوەبەری شەفیعی، هاوواڵتییان گشتیی بیانی كۆچبەرانی و لەگەڵ وتووێژ لە مازەندەران، ئۆستانداریی »بەپێی وتوویەتی: »شەرق«دا رۆژنامەی مازەندەران تەئمینی شوورای پەسندكراوی و تەئیدی لە الیەن گرووپی كاری واڵتەوە، بۆ قەدەغە ئۆستانی تەنیا وەكوو مازەندەران و رێگەپێدراو هاوواڵتییانی نیشتەجێبوونی

رێگەپێنەدراوی ئەفغانی ناسراوە«.

ئەسغەری فەرهادی لەم پێوەندییەدا وتوویەتی: لەگەڵ ناشایست هەڵسوكەوتگەلێكی »وەها خۆی كە واڵتێك بۆ ئێران لە كۆچبەران واڵتانی لە كۆچبەری ژمارەی زۆرترین

دیكەدا هەیە، تاڵە«. بەپێی رۆژنامەی شەرق، بەخشداریی ناوەندی هاوواڵتییانی »نیشتەجێبوونی نەوشەهر ناوەنديی ئەم شارستانەدا ئەفغانی لە بەشی

بە قەدەغە راگەیاندووە«.هەروەها لە كردەوەیەكی دژەئەفغانی دیكەدا، سەفەی پاركی لە بەدەر 13 رۆژی لە تێیدا كە هەڵواسرابوو تابلۆیەك ئیسفەهاندا ئەفغانییەكان چوونەژوورەوەی قەدەغەبوونی

بۆ نێو پاركەكەی رادەگەیاند. زۆربەی كۆچبەرانی ئەفغان لە ئێراندا لە زۆر خوێندن، وەكوو پەنابەری سەرەتایی مافی خاوەنداریی بیمە، هاوسەرگیری، كار، خانووبەرە و نیشتەجێ بوون، بێبەشن. هێندێ لە رووناكبیرانی ئێران لەسەر ئەو باوەڕەن كە ئۆباڵی هەموو دەیهەوێ كۆماری ئیسالمی كۆمەاڵیەتییەكانی و ئابووری گیروگرفتە دەستكردی خۆی، بخاتە ئەستۆی پەنابەرانی بارەوە لەم فەرهادی ئەسغەری ئەفغان. نائەمنی هۆكاری »بەستنەوەی وایە: پێی لە هەڕاكردنە كۆچبەران، بە بێكاری و

قبووڵكردنی بەرپرسیارەتی«.