TEKSTLDE KURUTMA LEMLER VE KURUTMA MAKNALARI

TEKSTLDE KURUTMA LEMLER VE KURUTMA MAKNALARI

Bilal RhtmSd MF Tekstil Mh.2013Tekstil mamulleri, ya terbiye ilemleri veya ykamalar sonrasnda kurutma ilemine alnr. Kurutmay ya terbiye ilemleri ve ykamalar sonrasnda mamuln zerinde bulunan suyun uzaklatrlmas olarak tanmlayabiliriz. Bu ilem iki ama iin yaplr;

Alnan flottenin aza indirilmesi, Isl ilem ile alnan flottenin mamul iinde fikse edilerek ilemin tamamlanmas

Kurutma eitleri

Tekstil mamul tarafndan tutulan suyun s yardmyla uzaklatrlmas pahal bir ilemdir. Bu nedenle suyun mmkn olan ksm mekanik yolla uzaklatrlmaldr. Bylece pahal bir adm olan kurutma daha ekonomik olarak yaplabilmektedir.

Tekstil materyali zerindeki suyun hangi durumlarda bulunduunun bilinmesi en verimli kurutma ynteminin uygulanmas asndan olduka nemlidir. Su, tekstil mamul zerinde u ekillerde bulunur:Damlayan su: Liflerle ba yapmayan ve kendi arl ile aaya doru akan sudur. Tamam mekanik yollarla kolaylkla uzaklatrlr.

Yzey suyu: pliklerin yzeyine adhezyon kuvvetleriyle balanan sudur. Mekanik yollarla uzaklatrlabilir.

Kapilar suyu: plikleri oluturan liflerin yzeyine adhezyon kuvvetleriyle balanan sudur. Ancak bir ksm mekanik yollarla uzaklatrlabilir.

ime suyu: Lif molekllerine dipol kuvvetleriyle balanan sudur. Lif kesitinin imesine yol aar. Ancak s enerjisi kullanlarak uygulanan kurutma yntemleri yardmyla uzaklatrlabilir.

Higroskopik nem, kristal suyu: Normal artlarda kuru bir tekstil mamulnde bulunmas gereken sudur. yi yaplm bir kurutma sonunda bu suyun liflerde kalmas gerekir. Aksi takdirde mamuln tutumu bozulur. Bir kere uzaklatrldnda ayn miktarda tekrar alnmas olanakszdr.

n Kurutma Mamuldeki mekanik yollarla uzaklatrlabilecek olan suyun daha az enerji harcanarak uzaklatrlmas ilemine n kurutma denir. Kurutma ileminden tasarruf edebilmek iin; Mamule daha az flotte aldrarak almak, Daha etkili bir n kurutma yntemi uygulamak gerekir. n kurutma ekilde yaplmaktadr: Skma, Santrifjleme, Emme ve pskrtmeKlcal emme1-SkmaSkma, ya tekstil mamulnn belirli bir basn altnda kendi ekseni etrafnda belirli bir hzla dnen merdaneler arasndan geirilmesiyle yaplr. Gnmzde en ok uygulanan n kurutma yntemidir.

Halat halindeki kumalarn sklmas, hem krk tehlikesinin yksek olmas hem ar skma etkisinin dzgnsz olmas nedeniyle ok yaygn deildir. Enine ak kumalarn sklmasnda(n kurutmasnda) kullanlan cihazlara "su kalandr" da denilmektedir. Fulardlarda kavislenme olay nedeniyle, kenarlarn ortaya nazaran daha fazla sklmas problemi burada da sz konusudur.Merdanelerin yzeyinin sertlii arttka, merdanelerin ap kldke ve merdaneler arasndaki skma basnc arttka, n kurutma etkisi artmaktadr. Kumata kalan su miktar azalmaktadr. Ancak bu art da bir snr olup, ok yksek skma basnlaryla alldnda kumata kalan su miktar azalmazken, kuman ezilmesi artmaktadr.Genellikle halat halinde allan yuvarlak rg kumalarn sklmas amacyla 1980'li yllarda balon skma makinalar gelitirilmitir. Bunlarda skma merdaneleri arasna gelmeden nce hortumun ierisine hava baslarak balon gibi imesi ve bylece kuman merdaneler arasna hi krksz durumda girmesi salanmaktadr.

2-SantrifjlemeSantrifjlerde suyun uzaklatrlmas merkezka kuvvetinin etkisiyle salanmakta olup, delikli santrifj sepetinin evresel hznn karesiyle doru orantl olarak deimektedir. Terbiye dairelerinde kullanlan santrifjlerin devir says genellikle 500-1500 dev/dk 'dr.Santrifjlerin iyi bir n kurutma avantajna karlk, krk tehlikesi ve kesintili alma gibi dezavantajlar vardr. Santrifjlemede alrken en ok dikkat edilmesi gereken maln santrifj sepetine dzgn bir ekilde yerletirilmesidir. Yuvarlak rg kumalarn n kurutmasnda balon skmann yaygnlamasyla nemi azalan santrifjleme; elyaf, ile iplik ve dikilmi paralarn n kurutmasnda tek etkili yntemdir.Teknik Parametreler:Minimum Maksimumap : 250mm 1500 mmKapasite : 100 Kg 150 KgAna motor : 11 Kw 15 KwKuma doldurma : 0,75 Kw 0.75 KwBalans Motoru : 0,75 Kw 0.75 KwToplam Elek. Gc : 12.12 Kw 16.12 KwArlk : 2500 Kg 3000 Kg

3-Emme Ve PskrtmeEmme makinalar zellikle, krk meydana gelme tehlikesi fazla ve bastrmaya kar hassas olan kumalarn n kurutmalarnda kullanlmaktadr. Bunlarda enine ak durumdaki kuma, bir veya birka tane emme yarnn zerinden geirilmektedir. Vakum pompalar yardmyla bu yarklardan 500-600 lt/dk' ya kadar kabilen miktarlarda hava emilmektedir. Kuma ierisinden emilen bu hava, beraberinde kumataki suyun bir ksmn da alp gtrmektedir.

4-Klcal EmmeSkmalarda normal lastik kapl veya elik merdaneler yerine zeri binderlerle yaptrlm, hidrofil elyafla kapl zel merdaneler kullanldnda, hidrofil liflerin emicilii nedeniyle kumata kalan su miktar %10-25 kadar daha dk olmaktadr. Skma-emme tekniinde emdirilmi ve sklm kuma, kuru kumala birlikte bir skmadan daha geirilmektedir. Bu esnada ya kumataki flottenin bir ksm, kuru kuma tarafndan emildiinden ya kumata kalan flotte (su) miktar azalm olmaktadr.

ESAS KURUTMATekstil mamulleri en lman ve tehlikesiz bir ekilde oda scaklnda bekletilerek kurutulabilir. Fakat byle bir kurutma ok uzun srdnden iletmelerde kurutma daha yksek scaklklarda yaplmaktadr. Burada kurutma s transferi yardmyla gereklemektedir.Mekaniksel etkilerle salana n kurutmadan ayrt edebilmek iin s enerjisi ile yaplan kurutmalara esas kurutma denir. Terbiye dairesinde en fazla enerji tketilen ilemlerden birisi de, bu esas kurutmalar ile benzeri makinalarda yaplan termofiksaj, kondenzasyon ve termozelleme ilemleridir.

Is enerjisi ile yaplan kurutmalarda da 4 ana prensip uygulanmaktadr:

1. Scak hava ile temas; Konveksiyon Kurutma

2. Scak yzeyler ile temas; Kontakt Kurutma

3. Isnn elektromanyetik dalgalar ile materyali etkilemesi; Radyasyonlu Kurutma - Yksek Frekansl Kurutma

4. Kzl tesi kurutma; IR Enfraruj

Kurutma ileminde oluabilecek hatalar unlardr:

- Cihazn kirli olmas, materyali kirletmesi.- Kurutma farkllklar nedeniyle boyarmadde migrasyon olumas.- Kuman dzgn geirilmemesi durumunda erilik olumas.- Liflerin cinsine gre kurutma scaklnn uygun sda ayarlanmamas sonucunda malzemede sararma olmas.- Ar kurutma sonras, liflerden higroskopik nemin uzaklatrlarak mamul tutumunun bozulmas.

1.Konveksiyon Kurutma, Scak Havayla KurutmaBu kurutma ynteminde; tekstil mamul, yalnzca stlm hava veya kurutma gaz ile temas eder, kurutucu yzeye temas yoktur. Bu yntemle kurutmada, genelde stlm hava kullanlr. Tekstil mamul bu stlm hava ile temas halindedir. Temas srasnda gazdan (stlm havadan) tekstil mamulne s transferi tekstil mamulnden de gaza su buhar transferi gerekleir. Mamul scakl daha dk olduu iin, havadan mamule doru orantl olarak bir s transferi oluur. Havadan mamule geen snn etkisiyle, mamul zerindeki su buharlar. Su buhar havaya geer.Scak hava kullanmnn iki nedeni vardr:

1- Is transferi iin gazn daha scak olmas gerekir.

2- Havann youmadan, sis haline gemeden, buhar olarak ierebilecei bir su miktar vardr. Bu, scaklkla ilgilidir. Dk scaklkta bu miktar ok azdr.

Konveksiyon kurutma, bugn tekstilde en fazla kullanlan kurutma yntemidir. Gnmzde kullanlan makinalarn bir ou bu prensiple alr. Bunun balca nedenleri;

- Kuman kirlenme tehlikesinin az olmas,

- Gerilimin kontrol altnda tutulmasnn kolay olmas,

- Tm kuma eitleri iin uygun olmas.

Konveksiyon prensibine gre almada hann stlmas;- Basnl buharla,- Kzgn ya ile,- ndirekt fueloil ile,- Direkt fueloil ile salanr.Bunlardan ilk nde, hava indirekt olarak stlr. Direkt fueloil stmasnda ise, kuma dorudan yanma gazlar ile stlr. Direkt fueloil stmas, s iletimi gerektirmedii iin, en ekonomik ve yksek verimli olmasna ramen, kirlenme tehlikesi, yanma gazlarnn korozyona neden olmas, scakln sabit tutulamamas gibi sakncalar nedeniyle tercih edilmez.Bu tr kurutucularn verimi olduka yksektir. Kapal sistemin iyi izolasyonu ve yeterli hava sirklasyonu sayesinde verim daha da arttrlabilir. Konveksiyon prensibine gre alan makinalar unlardr:- Ramz, gergefli kurutucu,- Hot-flue,- Tumbler,- Emme tamburlu kurutucu,- Askl kurutucu,- Basnl kurutucu,- Tama bandl, hava yastkl gerilimsiz kurutucu,- ile kurutucu ve para kurutuculardr.

1.Kontrol panosu 2.Yalama sistemi 3.Rayl yan kaplar 4.Aksiyal fan 5.Star-jet dze sistemi 5.1.alma pozisyonundaki dzeler 5.2..Domente edilebilen aln kapaklar 5.3.Temizleme ve bakm iin yukarya kaldrlabilen st dzeler 6.Econ-air hava ynlendirme sistemi 6.1.Is izolasyonu 6.2.Kap izolasyonu 6.3.Kompartmanlar iin hava geii ayarlanabilir kapaklar 6.4.Kuma giri aral yan kapaklar 6.5.Baca fan 7.Brlr 8.Elyaf toplama elekleri 9.En ayarlama ineleri Ramz (Gergili Kurutma Makinas)

2.Kontakt Kurutma, Direkt KurutmaYa tekstil materyalinin, stlm bir yzeye direkt olarak dedirilerek s transferinin salanmas ve suyun buharlatrlarak uzaklatrlarak buharlatrlmas esasna dayanr. En tipik rnei, silindirli kurutuculardr.

Kontakt kurutma ;- Tekstil mamulnn eilmesi ve yzeyin paralanmas,- Direkt temas nedeniyle kuman sertlemesi,- Temperatrn niform olmamas,- Ynl ve sentetiklerde uygun olmamas nedeniyle, zellikle n terbiye sonras, pamuklu mallarn kurutulmasnda yaygndr.

Bu ynteme gre alan makinalar;- Silindirli kurutucular,- Keeli kalandrlardr.

Baraban Kurutucu3.Yksek Frekansl(Radyasyonlu) KurutmaYksek frekansl kurutma, yksek frekansl alternatif akma bal iki tane kondansatr levhas arasnda, tekstil mamul zerindeki su molekllerinin dipol oluturmalar esasna dayanr. Dipol oluturan su moleklleri kondansatr levhalarnn + ve - yklerinin devaml deimesi su molekllerine devaml bir hareket getirmekte ve ilemin saniyede milyonlarca kez deimesi nedeniyle, srtnme sonucu aa kan s ile su buharlamaktadr.

Bu prensibin en byk avantaj; paket eklindeki bobin, tops gibi tekstil materyallerinin ve elyaf iine nfuz etmi bir kurutmann zor olduu sularn uzaklatrlmasnda ekonomik ve hzl bir kurutma salamasdr.Bu ynteme gre alan kurutma makinalar, kendi adn tayan yksek frekansl kurutuculardr.4.IR(Kzltesi) KurutmaKzltesi nlar insan gznn gremedii nlardr. nsan gz 400-750 nm dalga boyuna sahip nlar grebilir. IR kurutucularda 900 nm' den daha uzun dalga boyuna sahip nlardan yararlanlr. Bu nlarn tekstil mamul tarafndan absorbsiyonu srasnda renk deil s transferi gerekleir.

IR kurutucularda tekstil mamulnn scakl 1200 C' ye kadar kabildiinden daha ok kurutma eklinde kullanlrlar. IR kurutucu iinden mamul hibir yere demeden getii iin, boyamalarn n kurutmasnda kuma kirlenmeden migrasyon tehlikesinden kurtulmu olunur[SONU Tekstil rnleri, retim srecinde eitli terbiye ilemlerine tabi tutulmakta ve bu ilemler srasnda bnyelerine alnan nem kurutma yoluyla uzaklatrlmaktadr. Genel olarak tekstil rnlerinin kurutulmas, mekanik yntemlerle n kurutma yaplmas ve ardndan mamul zerinde bulunmas gereken higroskopik nemi kaybetmeden s transferiyle gerekleen esas kurutma eklindedir. rnn kurutulmas ve yapsna zarar verilmemesi asndan tekstil endstrisinde en yaygn kullanlan kurutma makinalar; tama bantl kurutucular, yksek frekansl kurutucular ve ramzlerdir.