1

Driemaandelijks tijdschrift van vzw UilenSpiegel21e jaargang - juni - juli - augustus 2018

UilenSpiegel • Patiëntenvereniging Geestelijke Gezondheid

Kwetsbaar en creatief

Kwetsbaar en creatief

2 3

Colofon Hoofdredactie: Nadia Mahjoub

Eindredactie: Katelijne Beheydt, Nadine Coninx en Bruno A.M.A. De Clerck

Redactie: Ann Van de Vloet, Bert, Els Draeck, Els Lambrecht, Katinka Van Belle, Liesbet Van Dessel, Luka Vandeghinste, Mathieu Cleuren, Pieter Gouvart, Rik Tassyns, Sil Popelier en Wim Stevens

Werkten ook mee aan dit nummer: Catja Crijns, Ingrid Jongeneelen en Thomas Roose

Schilderij cover: ‘De vreugde die je uitstraalt keert in jezelf terug’, door Wim Stevens aka Jedy

Vormgeving: Collectief De Wrikker cvba De verantwoordelijkheid voor de gepubliceerde teksten berust bij de auteurs. Niets uit dit blad mag worden overgenomen zonder de toestemming van de redactie en/of de auteurs. Op verzoek van sommige auteurs werd hun naam vervangen door een pseudoniem. Naam en adres zijn steeds bekend bij de redactie. De redactie kan teksten weigeren, inkorten of redigeren. Verantwoordelijke uitgever: Ingrid Jongeneelen, Weebroekweg 8A/19, 3071 Erps-Kwerps Spiegel verschijnt 4 x per jaar.

Doe mee Heb je een tekst geschreven die bruikbaar is voor de Spiegel (getuigenis, …)?

Heb je een vlotte pen en zin om af en toe een artikel voor de Spiegel te schrijven?

Heb je een foto, tekening of cartoon gemaakt die niet zou misstaan in ons tijdschrift?

Heb je suggesties om de Spiegel te verbeteren? Contacteer de redactie: spiegel@uilenspiegel.net UilenSpiegel vzw Spiegel Redactie Hovenierstraat 45 1080 BrusselTel: 02 410 19 99

UilenSpiegel is een pluralistische vereniging van en voor mensen met een psychische kwetsbaarheid. Sterk in patiëntenvertegenwoordiging, vorming, herstel, ervaringsdeskundigheid, lotgenotencontact, informeren en beeldvorming. Contact: info@uilenspiegel.net UilenSpiegel vzw Hovenierstraat 45 1080 Brussel 02 410 19 99

Aanbod PsycheAanbod abonnement “Psyche”, driemaandelijks tijdschrift van de Vlaamse Vereniging voor Geestelijke Gezondheid: Leden van Uilen-Spiegel (enkel individuele leden, geen organisaties) kunnen een abonnement op de “Psyche” nemen aan gereduceerd tarief nl. 7 euro per kalenderjaar. Ben je geïnteresseerd of wil je je abonnement verlengen, stort dan 7 euro op het rekeningnummer BE34 0015 1222 9390 van UilenSpiegel met vermelding “abonnement Psyche”. Opgelet: je ontvangt voor dat bedrag dePsyche tot het einde van het lopende kalenderjaar.

Word lid Word lid van UilenSpiegel voor 5 euro per kalenderjaar:>>> je ontvangt 4 maal per jaar het tijdschrift Spiegel>>> je kan lotgenoten ontmoeten, ervaringen uitwisselen en samen ontspannen>>> je stem wordt gehoord samen met de andere leden>>> je maakt deel uit van een groep (ex-)patiënten die opkomen voor hun rechten>>> je geniet van kortingen (bij deelname aan het Uilen- Spiegel-weekend, …)>>> niet-leden betalen 2 euro per deelname aan een regionale activiteit of lotgenotengroep Individueel lidmaatschap: 5 euro per kalenderjaar (Opgelet! Woon je in het buitenland, dan krijg je de Spiegel enkel digitaal, in pdf-formaat). Abonnementen voor organisaties en professionals:Neem contact op met info@uilenspiegel.net voor een overzicht van de tarieven.

De betaling gebeurt op het rekeningnummer van vzw UilenSpie-gel BE34 0015 1222 9390 met vermelding “lidmaatschap”. Je stuurt ook best een mailtje naar info@uilenspie-gel.net met je contactgegevens (adres, mailadres en telefoonnr) zodat we je ons tijdschrift per post en onze tweewekelijkse infobrief per mail kunnen toesturen.

Giften zijn natuurlijk ook zeer welkom!

Rekeningnummer: vzw UilenSpiegel BE34 0015 1222 9390

VoorwoordBeste lezeres, beste lezer,

Toen ik in mei 1994 werd opgesloten in een psychiatrische instelling naar aanleiding van een psychose, sloeg dit bij mij in als een bom. Als jonge studente rechten voelde het vreselijk om voor (ellenlange) maanden te worden weggerukt uit de samenleving. Zo ging dat in die tijd. Het duurde dan ook niet lang voor ik heel depressief werd. Al mijn dromen lagen aan diggelen.

Naast de psychomotorische therapie werd er ook creatieve therapie aangeboden. Ik werd verplicht om tekeningen te maken, te kleuren, te boetseren, enz. Het was mis-schien allemaal goed bedoeld, maar ik ervoer het werkelijk als een vernedering. Ik voelde me behandeld als een klein kind. Met veel tegenzin volgde ik de therapeute die ons kwam halen en weer terugbrengen naar de gesloten afdeling.

Op dat moment vierde ik mijn creativiteit bot met het schrijven van teksten die verband hielden met mijn lievelingsvak staatsrecht. Maar dat was helaas totaal niet meer aan de orde.

Hoewel creatieve therapie voor mij absoluut niet werkt, ontdekken sommigen tijdens hun opname op die manier een artistiek talent bij zichzelf. Enkele van de vrienden die ik daar maakte, blijken rasechte kunstenaars.

En laten we al die bekende lotgenoten ook niet vergeten, die ondanks of dankzij hun kwetsbaarheid tot grote kunstwerken zijn gekomen: Vincent Van Gogh, Robert Schuman, Virginia Woolf en vele anderen.

Via kunst destigmatiseren is ook een manier om het taboe rond psychische problemen tegen te gaan. Want kunst verbindt mensen met elkaar. Het houdt hen een spiegel voor en het zorgt voor begrip en dialoog. De samenleving moet dan ook ruimte en aandacht voorzien voor kunst van kwetsbare burgers. Een mooi voorbeeld hiervan is KAOS in Brussel, waar projecten ontwikkeld worden met kunstenaars die al dan niet een psychische kwetsbaarheid hebben. Dergelijke initiatieven kunnen alleen maar worden toegejuicht.

UilenSpiegel organiseert al jaren een poëziewedstrijd*. Het thema dit jaar is ‘Zin’. Bij deze wil ik je dan ook uitnodigen om deel te nemen. De proclamatie vindt plaats op onze ledendag in Brussel op 20 ok-tober. Die dag is er ook een tentoonstelling voorzien met werken van deelnemers aan het kunstatelier ArtEco o.l.v. Kaarin Poppe. Noteer deze datum dus alvast in je agenda. Ik wens je een heerlijke zomer toe!

Ingrid Jongeneelen Voorzitter

(*) reglement poëziewedstrijd: zie achterflap

Privacyverklaring UilenSpiegelJe hebt de voorbije maanden wellicht talrijke e-mails en berichten ontvangen i.v.m. de nieuwe Europese privacywetgeving van 25 mei. Ook UilenSpiegel waarborgt een vertrouwelijke verwerking van je persoonsgegevens. Onze privacyverklaring vind je op onze website en kan je opvragen op ons secretariaat via info@uilenspiegel.net.

4 5

Inhoud06 Dossier: kwetsbaar en creatief

06 Introductie

07 Spiegeling (van expressie) is leven Veerles beeldend werk is levensreddend

08 Het onzichtbare zichtbaar maken De creatieve uitlaatklep van Luka

10 Interview met Thomas Alberico Altijd een creatieve octopus geweest

12 Geflipt,levenmeteenbipolairestoornis Een recensie van het boek van Thomas Alberico

13 Column: Banaan in je oor The making of

14 Kwetsbare kunst, outsider kunst Wims schilderijen helpen hem te groeien

16 Vier getuigenissen Beeldhouwen brengt me tot rust (Kim) Kalligrafiehelpttegenangstigegedachten(Jasmina) Creativiteit is mijn houvast (Bart) Ook het leven zelf is een kunst (Anne-Lise)

19 Ken je rechten als patiënt Het recht op vrije keuze van je zorgverlener

20 Het herstelverhaal van Filip Hermans Vliegen, vallen, hervallen, weer opstaan en schrijven

22 Over de Buddywerking Het haalt mensen uit hun isolement

23 ‘+’Vriend, een initiatief van UilenSpiegel Ondersteuning van psychosegevoelige mensen

24 UilenSpiegel was er ook bij Een greep uit de initiatieven waaraan UilenSpiegel deelnam

25 Over therapeutisch schrijven Els hield als kind reeds een dagboek bij

26 Ledendag UilenSpiegel 2018 Zaterdag 20 oktober belooft een boeiende dag te worden

26 Daar zit muziek in 1948 (Toen was geluk heel gewoon) – Gerard Cox

27 Activiteitenkalender

Thomas: “Ik schommel razendsnel van hoog naar laag.”

Luka: “Creatieve therapie was een goede uitlaatklep voor mij.”

Jasmina: “Angst kan je leven verlammen.“

23

2506

16

08

17

10

06

18

Kwetsbaar en creatief

Iedereen heeft creativiteit in zich en iedereen is in zekere

mate kwetsbaar. (Dossier blz. 6 tot 18)

“Tijdens het beeldhouwen ben ik zo gefocust dat ik aan niets anders denk.”

Bart: “Het schrijven van gedichten werkt heel louterend”

Gesprekje met Lom (7):

'Mama, wanneer komt ze er?' 'Wat jongen?''De gelukstrook?'Hij wacht even en zegt dan:'Er is toch ook een pechstrook. Moeten niet veel meer mensen zo een gelukstrook hebben?'

#kinderlogica

6 7

Dossier: kwetsbaar en creatief

De Brusselse psychiater Erik Thys promoveerde recent op een onderzoek naar het verband tus-sen creativiteit en waanzin. Er is een verband tussen schizofrenie, bipolaire stoornis, psycho-tische stoornis en creativiteit. Thys: “Dat geldt zelfs in twee richtingen. Mensen die creatief zijn, zijn kwetsbaarder voor bipolaire stoornissen en aanverwante aandoeningen en dat lijkt wat genetisch bepaald te zijn. Heel waarschijnlijk gaat het om iets intrinsieks. In de zin dat crea-tief denken, dus combinaties maken en dingen opmerken die anderen niet zien, erg verwant is met symptomen die we zien bij patiënten die bijvoorbeeld focussen op iets waar niemand be-lang aan hecht.”

In deze Spiegel laten we een aantal mensen met een psychische kwetsbaarheid aan het woord. We vroegen hen onder meer welke rol creati-viteit speelt in hun leven en of dit bijdraagt aan hun herstel. Uit de verschillende gesprekken en inzendingen blijkt dat creativiteit heel veel ver-schillende dingen kan betekenen: Voor Luka is het bijvoorbeeld een belangrijke uitlaatklep, voor Thomas is het een levensdoel en biedt het struc-tuur, en Jasmine vertelt ons dat haar creaties haarafleidenvanhaarangsten.Creativiteitbiedtdus de mogelijkheid tot zelfexpressie en zinge-ving, en het kan therapeutisch werken.

Volgens mij heeft iedereen creativiteit in zich, net zoals ik geloof dat iedereen in mindere of meer-dere mate (psychisch) kwetsbaar is. Als je de pech hebt om veel tegenslag te hebben in je le-ven, breek je vroeg of laat. Creativiteit heeft een sterke helende kracht. Op school leren we vooral om geen fouten te maken. Zo hebben we deze aangeboren eigenschap verdrongen. Hoog tijd dus om creativiteit en artistieke expressie meer naar waarde te schatten.

___Bron: artikel op bruzz.be: Psychiater Erik Thys: 'Naar een positief stigma voor creatief talent' (02/12/2015)

Spiegeling (van expressie) is leven

Tekst en kunstwerk: Veerle Van Wassenhove – Foto: Dominiek Braet

Introductie:

Creatief en psychisch kwetsbaarTekst: Nadia Mahjoub

Er is al veel gespeculeerd over de link tussen creativiteit en psychische kwetsbaarheid. Zo zouden kunstenaars kwetsbaarder zijn voor psychische aandoeningen. Aan de andere kant komt men in de psychiatrie mensen tegen met een bijzonder talent voor scheppend en artistiek werk.

Luka Vandeghinste

Wim Stevens aka Jedy Wim Stevens aka Jedy

Omdát ik mijn vader vertrouwde, heb ik me in mijn jongste levensjaren aan hem gehecht. Door die hechting kon ik me verbonden voe-len in de wereld. Ik voelde, tot op de hoogte dat mijn overlevingsmechanismen de waar-heid verborgen konden houden, recht van bestaan. Toch tot ik, in mijn puberteit, een zware slaapstoornis en dwangneurose ont-wikkelde. Pas veel later kon ik begrijpen dat mijn hechting, mijn band met vader, terug te brengen was tot het systematisch seksueel misbruik door hem. Mijn bestaansrecht was op een leugen gebouwd. Maar het was wel gebouwd. In die zin bén ik wat mij is aange-daan en daarom kan en mag het misbruik nooit ontkend worden.

Ik kan maar een nieuw recht van bestaan opbouwen naarmate ik me losmaak uit mijn oude foute hechting. Dit onthechten brengt een chronische suïcidedreiging met zich mee, die enkel wijkt wanneer ik onder ogen zie hoe vader me misleid en misbruikt heeft.

Als klein meisje werden mijn gretigheid, mijn gedrag, mijn emoties niet (of in de foute context) gespiegeld. Mijn eerste kans om op constructieve manier betekenis aan mijn le-ven te kunnen geven was daarmee voorgoed verbrod. Mijn beeldtaal, mijn beeldend werk vormt de basis voor een nieuwe kans op hechting in deze wereld. Nu zullen niet mijn ouders maar een publiek mijn emoties en al-les wat ik kan en ben, spiegelen. Daarmee erkennen zij mijn bestaan. Mijn expressief vermogen is dus levensreddend.

Het is belangrijk dat deze erkenning verder reikt dan de spreekkamers van mijn zorg-verleners omdat zij geen deel uitmaken van mijn sociale omgeving. Voor een werkelijke integratie van het existentieel onrecht dat mij is aangedaan moet ik de veilige omgeving van de therapie overstijgen.

Inclusie is het woordIk heb de ander nodig. Het meest heb ik men-sen nodig die het aandurven om met mij in het duister verbonden te zijn. Zij bevorderen de inclusie van het traumadeel in mezelf. Zij helpen me om mijn organische, existentiële

woede te kanaliseren zodat ik mezelf en an-deren niet verder schaad. Zij helpen mij de erfgenaam te zijn van het kind waar niemand om gaf. Zo helpen zij mee voorkomen dat haat van generatie op generatie doorgege-ven wordt. Zo kunnen we samen proberen het gezin, als hoeksteen van de maatschap-pij, gezonder te maken.

Bruggen bouwen Het had mijn herstel bevorderd wanneer ook mijn ouders hun pijnlijke geschiedenis onder ogen hadden kunnen zien. Dan waren ze in voeling gekomen met zichzelf en hadden ze begrepen hoezeer ze me beschadigd heb-ben. Dan had ik me begrepen en erkend gevoeld. Dan hadden we bruggen kunnen bouwen in plaats van opblazen.

Wanneer ik als éénling de cyclus van haat doorbreek, dan moet ik niet alleen mijn eigen pijnlijke verleden dragen maar ook die van vorige generaties en eventueel volgende ge-neraties. In een ideale wereld gaat therapie over de generaties heen.

Mijn ouders hebben op veel vlakken gefaald. Toch heb ik, in beide ouders, ook potentieel gezien en ervaren. Ook dit deel moet in mij kunnen bestaan, wil ik heel worden. Het is hierbij heel pijnlijk te ervaren dat “de samen-leving” weinig ruimte en begrip heeft voor de vele verschillende lagen van gevoelens die er nu eenmaal zijn, ook in een incestgezin.

Genetische predispositie?Ik ben gevoelig van aard en creatief. Indien ik was opgegroeid in een functioneel gezin, was dat vast een troef. Nu echter lijkt het als-of mijn gevoelige en creatieve aard al te vaak tot predisponerende factoren herleid worden voor een zware psychiatrische aandoening.

De kans dat ik een nummer was geworden in een zelfmoordstatistiek was veel groter dan de kans dat ik het overleefde. Vervolgens was de kans dat ik mijn leven zou slijten als psychiatrisch patiënt, onder een stolp van diagnostische labels (die niets zeggen over wat met mij gebeurd is), veel groter dan dat ik een individu met een verhaal zou worden.

Misschien is het rechtvaardiger om duidelijk te maken aan de samenleving dat ik “nor-maal” (mezelf samen-houdend) heb gerea-geerd op een extreme situatie. Misschien is het rechtvaardiger om duidelijk te maken dat “psychiatrische patiënten” heel vaak slachtof-fers zijn van vroegkinderlijk trauma en dat psychisch kwetsbaar heel vaak psychisch

gekwetst betekent. Misschien zijn psy-chiatrische patiën-ten de helden van de samenleving. Zij proberen zich immers te verbe-teren en zoeken hulp in plaats van de geschiedenis te herhalen.

8 9

Dossier: kwetsbaar en creatief

Luka bracht de eerste jaren van haar leven door in Portugal, waar haar ouders een camping uitbaatten. “Mijn grootvader was schilder en kunstleraar en wanneer hij in Portugal op bezoek kwam, maakte hij aquarellen van ons huis en van mijn groot-moeder. Als zesjarig meisje ging ik dan bij hem zitten en vroeg hem of hij mij kon le-ren tekenen en schilderen.” Een van haar eerste werkjes was een potloodtekening van het traditionele Portugese huis waar ze woonde, gebouwd met leistenen en rode klei ertussen. Voor zover ze zich kan her-inneren heeft ze altijd graag getekend en geschilderd.

Toen ze elf was, mocht ze naar de te-kenacademie gaan en dat is ze blijven doen tot ze de laatste twee jaar van het middelbaar naar het KSO (kunst secundair onderwijs) ging in Kortrijk. Voor haar eind-

Het onzichtbare zichtbaar makenTekst en foto: Nadia Mahjoub – Illustraties: Luka Vandeghinste

Luka Vandeghinste (24) zorgt regelmatig voor een kleurrijk schilderij voor de cover van dit tijdschrift. We hadden een gesprek met haar over haar kwetsbaarheid en over de rol die creativiteit speelt in haar leven.

werk maakte ze een grote muurschildering van 5 op 7 meter op een van de muren van de school: een naaktportret van zichzelf en haar eerste lief. Ze kreeg van de conciërge de sleutels van het gebouw om in de Paas-vakantie verder te kunnen schilderen aan het werk.

De bron van haar pijn ligt verscholen in het moment dat haar moeder van haar vader scheidde en naar België terugkeerde. Luka bleef met haar zus achter bij haar vader in Portugal. Ze was toen negen, en hoewel ze het zeer goed kon vinden met haar vader was het toch een schok dat haar moeder plots weg was. Ze was vanaf toen bang dat ze ook haar vader zou verliezen, maar hij zei dat hij haar nooit in de steek zou laten.

Toen Luka ongeveer tien was, werd aange-kondigd dat ze op relatief korte termijn naar

België zou verhuizen, terug naar haar moe-der. Het was voor haar een helse periode, omdat ze alles waar ze aan gehecht was achter zich moest laten en daarenboven niet precies wist wanneer de verhuis zou plaatsvinden. “Toen het zover was, heb ik negen uren gehuild in de auto, maar nie-mand leek er aandacht aan te schenken”. Dat was slechts het begin van de emo-tionele verwaarlozing die ervoor zorgde dat Luka zich helemaal opsloot in zichzelf, geen vrienden kon maken en jarenlang met geen woord sprak over wat er in haar omging.

Het is pas op haar twintigste dat ze zich durfde hechten aan een partner. Maar dat verliep zeer moeilijk. Ze kreeg last van dissociaties. Er was in de jaren bij haar moeder, als overlevingsmechanisme, een soort muur gegroeid tussen haar nega-

tieve, pijnlijke emoties en haar rationele denken. Maar ze kon deze muur niet meer overbruggen en raakte in haar relatie over-spoeld door allerlei emoties: “Ik had geen controle over mezelf: ik had nooit geleerd hoe ik op een gezonde manier met ver-schillende gevoelens om kon gaan.”

Ze is verscheidene keren opgenomen geweest omdat het uit de hand liep: de verlatingsangst tijdens haar relatie ging gepaard met w o e d e a a n v a l -len, dissociaties, paniekaanval len, h e r b e l e v i n g e n . “Door therapie heb ik stilaan woorden leren geven aan wat er in me omgaat. Ook creatieve therapie was een goede uitlaat-klep voor mij: het zorgde ervoor dat ik de onzichtbare wereld van emoties en irratio-nele gedachten zichtbaar kon maken. Het confronteerde me ook met mijn faalangst

en perfectionisme. Ik ontdekte dat ik nogal hard en kritisch was voor mezelf.”

Ook sport is voor haar steeds een goede uitlaatklep geweest. “Jammer genoeg kreeg ik op mijn twintigste een vorm van reuma waardoor ik veel pijn leed in schou-ders, nek, heup, onderrug, knie, ellenboog,

voeten, bijna mijn hele lichaam moest eraan geloven.” Luka neemt nu me-dicatie die de pijn wat verlicht maar deze aandoening was een zware klap om te verwerken. Het beperkt haar bewegingsvrijheid: ze heeft moeite met lang rechtstaan en

met stappen.

Toen ze aan de unief agogische weten-schappen studeerde, was er weinig tijd om te schilderen. Ze heeft wel de muren van haar kamer en de woonkamer beschilderd

en maakte soms tekeningen in haar dag-boek om te illustreren wat ze wilde zeg-gen. “Soms kan ik niet praten over wat er in me omgaat maar moet ik het toch kwijt. Toen ik liefdesverdriet had, tekende ik bv een vrouw met een hart van waaruit het stormde.”

Ze heeft haar studies ondertussen opge-geven en schildert momenteel heel vaak, voornamelijk portretten van mensen die haar na aan het hart liggen. “Ik gebruik mijn creativiteit om de mensen waarvoor ik dankbaar ben te schilderen en een beschrijving toe te voegen van wat die persoon voor mij betekent. Ik post de schil-derijen en bijhorende tekstjes dan op Face-book. Schilderen geeft een doel aan mijn leven, het geeft me het gevoel dat ik iets kan. Zonder die creatieve uitlaatklep zou ik me geen mens voelen.”

Creatieve therapie was een goede uitlaatklep voor mij: het zorgde

ervoor dat ik de onzicht-bare wereld van emoties en irrationele gedachten

zichtbaar kon maken.

“Zonder de creatieve uitlaatklep van het schilde-ren zou ik me geen mens voelen.”

Deze drie schilderijen dienden als coverillustratie van recente Spiegels

Toen ik liefdesverdriet had, tekende ik een vrouw met een hart van waaruit het stormde

Pepe Coco. André Vandeghinste. De papa van mijn papa. Hij was schilder en leerkracht kunst in het VTI in Kortrijk. Als kind in Portugal vroeg ik hem, toen hij aan het aquarellen was, of hij me wou leren hoe je ons huis schilderde. Hij was duidelijk geconcentreerd bezig en ik onderbrak zijn bezigheid met mijn vragen. Maar toen ik me naast hem installeerde en hem na-aapte, gaf hij me wat instructies over schaduw en vorm. De naam Coco komt van de aap Coco die ze een tijd in huis hadden. Zelf heb ik hem enkel opgezet kunnen bewonderen.

11

Dossier: kwetsbaar en creatief

Thomas heeft een bipolaire stoornis, hij is een zgn. ‘ultra rapid cycler’, wat impliceert dat hij enorm snel kan switchen tussen stemmingen. Hij heeft ook een angststoornis.

Ikbladerdoorzijnboek‘Geflipt’enluisteronlinenaar enkele van de talrijke muzieknummers die hij heeft geschreven. Ik ben onder de indruk. Enkele dagen later heb ik een gesprek met hem aan de telefoon.

Ik luisterde naar het nummer ‘Golven’ dat je schreef, het raakte me.Het is een nummer dat gaat over mijn ziekte. Het komt uit een album waar wel meer num-mers op staan over mijn worsteling ermee. Het is volledig door mij gemaakt en afgemixt. Het gaat eigenlijk over het moment waarop ik mijn zoon vertelde over mijn ziekte, hetgeen op zich al een moeilijk maar mooi moment was. Ik moest en zou er iets mee doen. En toen heb ik dit nummer geschreven.

Wanneer uitte je aandoening zich voor het eerst?Op mijn 27ste kreeg ik mijn eerste depressie, op mijn 30ste mijn eerste manie. Mijn ziekte bepaalt mijn leven voor een heel groot deel. Zo kan ik niet meer werken, schommel ik razend-snel van hoog naar laag en moet ik mijn leven vol structuur houden. Maar ik focus niet op wat ik niet meer kan, veeleer op wat ik nog wel kan. Zoals getuigenissen en vormingen geven, en creatief bezig blijven.

Ik ben beeldend kunstenaar van opleiding. Daarnaast maak ik veel muziek, ben ik schrij-ver, fotograaf en bezig aan een dichtbundel. Ik ben altijd een creatieve octopus geweest. Door mijn ziekte kan ik niet meer gaan werken, maar ik blijf mezelf forceren om af en toe creatieve dingen te doen. Koppigheid is een van mijn karaktertrekken.

Is er volgens jou een link tussen je creativi-teit en kwetsbaarheid?Er is zeker een link. Veel van wat ik maak of doe heeft te maken met mijn ziekte. Het werkt soms therapeutisch voor mij. Maar soms neem ik er ook afstand van, en schrijf ik gewoon over het leven of de liefde.

Wat betekent creativiteit voor jou, uitgedrukt in slechts enkele woorden?Creativiteit associeer ik met hoop, met therapie, ook met bezigheid en structuur. Het is voor mij ook een levensdoel.

Vaak lijkt de hoop ver weg in mijn leven. Ik heb mezelf in een zware depressie met de wagen ooit op een afdeling intensieve zorgen gereden.

“Ik ben altijd een creatieve octopus geweest”

Tekst: Nadia Mahjoub

Ik heb ook een paar ‘bescheidenere’ pogingen achter de rug. Momenteel zit ik ook zeer diep. Door mijn extreme schommelingen wordt de hoop vaak op wrede manier van me weggerukt.

Op welke manier is creativiteit voor jou the-rapeutisch?Als ik gedichten schrijf over mijn ziekte ben ik automatisch bezig met mijn aanvaardings-proces en daardoor dus ook met mijn herstel. Ik hou in mijn agenda een soort dagboek bij. Ik schrijf elke dag hoe die dag is geweest, dat vormt voor mij een klein lichtpuntje, hoe slecht ik me ook voel. Het is op basis van die dagboeken datikhetboek‘Geflipt’hebkunnensamenstel-len. Toen ik werkte aan het boek, bleef ik verder schrijven, ook wanneer ik er volledig door zat. Het was ergens een houvast. Creativiteit is voor mijn herstel minstens even belangrijk als medi-catie en psychiatrische opvolging.

Het schrijven vormt ook een geheugensteun. Ik

Ik ontmoet Thomas Alberico (38j) voor het eerst in Gent waar hij in maart een sofa-gesprek voor publiek geeft in het kader van het eve-nement Letter-Gek van De VVGG (Vlaamse Vereniging Geestelijke Gezondheid). Hij is op dat moment zwaar de-pressief, maar bundelt zijn energie en krachten om het interview te kunnen geven. Zijn moeder zit in de zaal. Zij brengt hem met de wa-gen waar hij ook moet zijn: Thomas mag omwille van zijn aandoening niet meer rijden. Hij is dankbaar dat ze er voor hem is en dankbaar voor alle mensen die hem liefhebben, vaak ondanks alles.Thomas Alberico

heb anderhalf jaar geleden verschillende ECT-behandelingen ondergaan (nvdr: elektrocon-vulsietherapie, in de volksmond ook wel elek-troshocksgenoemd).Ikhaddaardoorflinklastvan gaten in mijn geheugen. Dat zou volgens de artsen na een drietal maanden weer beter gaan, maar we zijn nu meer dan een jaar later en mijn geheugen werkt nog steeds niet naar behoren. Ik kan zelfs mijn eigen muzieknum-mers niet onthouden. Als ik zou willen optreden, moet ik mijn tekst op papier voor ogen hebben, dat vind ik jammer.

Welk doel streef je na met je creatief werk? Misschien is dat een narcistisch kantje van mij: ik wil graag erkenning krijgen voor wat ik maak en wat ik meemaak. Wat de muziek betreft schrijf ik, wanneer het goed gaat, makkelijk 4 tot 5 albums per jaar bij elkaar. De helft van mijn muziek heeft een link met mijn ziekte. Met het boek‘Geflipt’wilikmeehelpenhettaboerondbipolaire stoornis te doorbreken.

“do you wanna be di king?”, één van de talrijke muziekreleases van ‘a thomas’, de naam die hij gebruikt voor zijn muziek.Het nummer ‘Golven’, dat vermeld staat in dit interview, vind je door op YouTube “golven a tho-mas” in het zoekvenster in te vullen. Zijn andere nummers kan je beluisteren op www.athomas.bandcamp.com

“Fotograferen is ook een uitlaatklep. Ik foto-grafeer dezer dagen wat minder dan anders, maar hier zie je een voorbeeld van mijn stijl en mijn voorliefde voor portretten. Het kindje is het zoontje van vrienden van mij. Ik maak het liefst portretfoto’s van onbekenden. Daar gaat dan meestal een babbel aan vooraf, en dat vind ik er extra interessant aan: dat je nieuwe mensen leert kennen, kloven kunt dichten, enz. Maar als ze mij vragen om de kindjes eens te fotografe-ren, dan doe ik dat ook met plezier.”

10

12 13

The making ofZoek dekking voor zoveel grootspraak! We zijn amper één Banaan in je oor ver en ik heb het al over mijn schrijverschap. Maar ben ik wel een echte artiest? Dat ras zou “meestal maar één verzoeknummer”* heb-ben. Ach Raymond, ik heb er wel meer. Zoals gelezen worden en interactie. Waarom anders voorzie ik hieronder de mogelijkheid om te reageren? Het doet me denken aan een citaat dat ik laatst hoorde: “the doctor’s patient is the doctor’s doctor”. Niet dat ik je als een patiënt beschouw, beste lezer, maar ik ken wel graagmijneffectopjehartslag.

Enkele maanden geleden kwam ik tot mijn eerste – vooralsnog ongepubliceerde – column. Een ontmoeting met een vriend bleef nazinderen. Zozeer dat ik er iets over kwijt wou in mijn dagboek en in een brief naar een andere vriend. Later mondde dit uit in een tekst van een 400-tal woorden. “Ik weet niet waarom, ik weet niet hoe het komt”*, maar ik schijn op dat aantal een patent te hebben. Het is me ook een raadsel waarom ik schrijf zoals ik schrijf. Ik voel gewoon dat het klopt voor mij. En het allerbelangrijkste: de vreugde van het creëren brengt me helemaal in het nu.

Toen die eerste column er was, vroeg ik feedback aan mijn expressietherapeute, vrienden en familie. “Ik heb toejuichingen gehad, bloemekes, verzoeknummers”*. Natuurlijk waren er ook punten waarop ik kon verbeteren. Van iedereen leerde ik wel iets en ik schaafde de tekst wat bij. Ik had de smaak te pakken en al snel volgde een tweede en een derde column. Die ook weer enthousiast onthaald werden. Schuilde er een schrijver in mij?

Via via bezorgde ik vier columns aan de redactie van de Spiegel. Tot mijn plezier werden ze ook daar gesmaakt. Ze wilden graag mijn columns publiceren. Maar iets knaagde: de vreesachtigheid die al de hele tijd sluimerde in mijn achterhoofd. Mijn teksten zijn immers persoonlijk en dat maakt me kwetsbaar. Wilde ik wel dat iedereen dit kon lezen? “Paranoia en twijfels en vooral veel dorst”*. Ik besloot er wat nachtjes over te slapen en nog wat te groeien in mijn herstel.

Opeens kwam dat moment van vastberadenheid, na veeleer voelen dan denken. Ja, ik wil mij tonen in mijn kwetsbaarheid. Ik wil niet eeuwig bevreesd blijven over wat anderen van mij zouden kunnen denken. Ik wil later geen spijt hebben over wat had kunnen zijn. Kijk naar het universum, alles streeft naar expansie. Ik wil van mijn ‘zwakte’ mijn kracht maken. Dus bedankt, Spiegel en lezers, voor deze kans om te groeien. “Jullie zijn schatjes”, hoorde ik Raymond ooit zeggen.

Bert

* Uit: Je veux de l’amour, Raymond van het Groenewoud

Tekst: Bert - Illustratie: ITSE OCHKA

Banaan in je oor

Ik ben hoogsensitief, psychisch kwetsbaar en leerling-mysticus. Kijk je mee vanuit mijn perspectief?

Reacties zijn welkom op bert.banaaninjeoor@gmail.com13

Dossier: kwetsbaar en creatief

Thomas heeft een ‘beestje’ in zijn hoofd. Dit is zonder twijfel een eufemisme voor de ziekte die zijn hoofd teistert en zijn leven bijwijlen volledig overhoop haalt. Het heeft ook een naam en laat zich omschrijven als manisch-depressief. Soms scheert hij de hoogste toppen, soms kruipt hij ellendig verder in de diepste kelders. Tussendoor leeft Thomas een ‘normaal’ leven als vader, partner, zoon, kunstenaar en vriend. In zijnboek ‘Geflipt, levenmeteenbipolairestoornis’ beschrijft hij niet alleen openhar-tig soms van dag tot dag, van opname tot opname, van pil tot nieuwe pil zijn wanen, angsten, verdriet en lijden, maar ook zijn dromen, successen, creativiteit en heerlijk kinderlijke naïviteit.

Voor iemand met een ratelende geest is het schrijven van een boek dat de eigen psychische kwetsbaarheid in kaart brengt, al een overwinning op zich te midden van een levenslange strijd. Het schrijfproces zal hem zeker louteren, maar niet genezen. Ultieme heling zal nooit een absoluut issue zijn, maar de naakte mens die hij neerzet in zijn boek worstelt zich telkens naar een uitweg die hoop en aanvaarding in zich draagt. Daarom is het een aanrader voor menigeen. Hulpverleners leren om te gaan met een dergelijke stoornis, lotgenoten vinden herkenning voor hun vallen en op-staan, familie en vrienden krijgen inzicht in de gedragingen van een patiënt en zijn demonen.

Het boek zal heel zeker niet de Nobelprijs voor de literatuur krijgen, ook al hoopt Tho-mas dat in zijn fantastische dromen. Ik ken Thomas persoonlijk, niet echt goed, maar toch voldoende om te weten dat hij houdt van zijn opstoten, de golvende hoogtes, de dagen van vrouwen, drugs en drank. Als drager van dezelfde aandoening lees ik en voel ik dat tussen de regels door. Wij hebben dat allemaal: dat ziekelijke ver-

Geflipt,levenmeteenbipolairestoornis(Thomas Alberico). Een recensie

Tekst: Mathieu Cleuren

langen naar iets als ‘the sky is the limit’. Maar gaandeweg, tussen de builen en de blutsen, breekt het besef door dat de vernieling op relationeel, professioneel en sociaal vlak zo desastreus kan zijn dat het verstandelijk benaderen van het fenomeen raadzaam is. Thomas omringt zich met mensen van een uitzonderlijke kwaliteit, zijn moeder, zijn kinderen, zijn zus, zijn res-pectievelijke vriendinnen, psychiaters en therapeuten. Hij laat zich bovendien ook behandelen; opnames, gesprekken en me-dicatie met al haar bijwerkingen. Ook zijn steeds terugkerende angsten kunnen in dat verband niet onvermeld blijven alsook zijn suïcidale neigingen.

Toch is het een boek dat niet misstaat in elk boekenrek, omdat het een perfecte inkijk biedt in het leven van de auteur en zijn stoornis die hem zowel sloopt als hem doet rijzen naar de zon. Op geen enkel moment neemt hij een blad voor de mond, nergens gaat hij zijn verantwoordelijkheid uit de weg, altijd en overal geeft hij zich bloot met tonnen schaamte en schuldgevoel open op de plank. Daarenboven is het een medisch naslagwerkje: de ziekte wordt geduid, de medicinale zoektocht geplaveid, hulplijnen aangereikt. Maar vooral genietbaar zijn de meeslepende stijl, de vernuftige woordkeuze, de briljante juistheid van beschrijving, de melancholi-sche drift, de weergaloze vergelij-kingen.

Thomas is een man van veel talenten met een neiging tot perfectionisme en laat nu net dit zijn grootste valkuil zijn. Ondraag-lijke lichtheid van bestaan kent hij niet, hij vliegt als Ikaros soms te dicht bij de zon, maar altijd zal hij komen bovendrijven in de schuimende plooien van de golven. Hij is zijn ziekte niet, zoals hij zelf beweert, hij is natuurlijk meer dan zijn diagnose. Maar de bipolariteit gedijt als een vraatzuchtige parasiet op zijn persoonlijkheidsstructuur. Hij is drager van het manisch-depressieve gen, niet meer, niet minder en dat maakt hem gek, maar tevens geniaal. Gelukkig zat een engel op zijn schouder tijdens die bijna fatale autocrash.

Thomas AlbericoGeflipt. Leven met

een bipolaire stoornisWillems Uitgevers (2017)

15

Dossier: kwetsbaar en creatief

Kwetsbarekunst.beIk heb vorig jaar een vriendin, Marieke, geholpen met het creëren van een blog: kwetsbarekunst.be. Het is een blog over kunst, kunstenaarschap en kwetsbaarheid. De blog is gegroeid vanuit haar interesse voor de kunst en het kunstenaarschap van mensen met een psychische aandoening. Kunstenaars met een psychische aandoening weten vaak op een verbluffende manier uiting te geven aan hun innerlijke demonen. Bij haar afstuderen als kunsthistorica schreef Marieke daarom haar thesis over de perceptie van het kunstenaarschap van psychiatrische patiënten door Prinzhorn en Dubuffet. Tegenwoordig heeft ze het, vanuit haar eigen ervaring met een psychische aandoening, niet meer alleen over patiënten, maar over éénieder die in aanraking komt met kwetsbaarheid. Vaak is kunst voor de kunstenaar een noodzaak of er is een verlangen naar het creëren van kunst. Daarom kan het voor personen met een kwetsbaarheid, en met een psychische aandoening in het bijzonder, een steun zijn om het hoofd boven water te houden en crises te vermijden. Bovendien is kunst maken bij personen met een psychische aandoening vaak een onderdeel van het herstel-proces. Daarbij maakt het niet uit hoe de werken door andere gepercipieerd worden. Daarnaast is kunst vaak een antwoord op een kwetsbaarheid die omgevormd kan worden in een universeel toegankelijk medium. Uiteindelijk heeft zowat iedereen een bepaalde kwetsbaarheid in zich en het zijn de kunstenaars die deze kunnen weergeven. Op haar blog zijn momenteel vooral artikels te vinden over de zogenoemde outsiderkunst en/of Art Brut. Het is haar doel om via de blog een medium te creëren voor kunstenaars met een kwetsbaarheid.

www.kwetsbarekunst.be e-mail: kwetsbarekunst@gmail.com

“Wanneer ik in evenwicht ben,

heb ik geen enkele behoefte om te

schilderen.”

“Schilderen helpt me om mijn zeer intense

gevoelens te plaatsen.”

Betekenis geven aan emotiesHet is belangrijk voor mijn herstel dat ik een betekenis kan geven aan emoties die opborrelen vanuit mijn middenrif. Ik moet ze gecontroleerd opwekken zodat ik ze rationeel nog weet te omkaderen. De tussenkomst van de verf en de structuur van het canvas laten me toe het gevoel te veruitwendigen en als buitenstaander te aanschouwen zodat het beter te begrijpen is. Eens dat gevoel rationeel omkaderd is, zal ik er in de toekomst geen last meer van hebben. Ik steek dit gevoel in een schuifje met een handleiding bij. Steeds opnieuw zorgt het schilderen voor een groei van zelfwaarde, dus laat me maar verder schil-deren en één worden met mezelf.

Vaak is het bijzonder moeilijk om mijn ge-voelens de vrije loop te laten. Het penseel neemt die remming weg en het kleurenpa-let spat uiteen op het doek, het is gewoon een bevrijding. Het gebruikte kleurenspel en de intensiteit van de verfstrepen zijn een visualisatie van wat zich op dat moment in het lichaam van de schilder afspeelt zowel gevoelsmatig als rationeel. Het bestuderen van mijn eigen werk is dus belangrijk om

Kwetsbare kunst, outsider kunst

Tekst: Wim Stevens

“Schilderen is het opwekken van emoties en ze laten uiteenspatten op het canvas om zo bevrijding te vinden van de opgekropte woede, angsten en onbewuste kwellingen.

Mijn werken zijn als het ware een spiegel van wat er in me leeft als schilder. Ze helpen me

te helen en te groeien.”

mijn eigen ik-persoon beter te doorgron-den. Het is een extreem goed medium om aan zelftherapie te doen. Ik kijk als het ware in mijn eigen ziel en kan mijn onder-bewustzijn evalueren.

Wanneer het niet goed met me gaatIk maak schilderijen zonder de bedoeling een bepaald verhaal te vertellen. Ik maak enkel een interpretatie van een onderwerp dat ik op een bepaald moment mooi vind. Een onderwerp dat me ontroert op een spe-cifiekmoment,gekoppeldaanmijnstate of mind. Ik schilder dit dan op mijn typische manier in de tweedimensionale weergave vanruimtelijkemenselijkefiguren.Ikschil-der uitsluitend gevoelsuitingen van de mens. Afhankelijk van hoe ik me op een bepaald moment voel, zal ik een bepaalde kleur uitkiezen die dient als hoofdkleur. Ik vertrek van de donkere schaduwpartijen en vermeng die kleur tot lichtere lichtpartijen. Als ik echt ontregeld ben, zal ik meerdere felle kleuren gebruiken om tot een zeer explosief en soms zelfs schreeuwerig schil-derij te komen: sowieso al een teken aan de wand dat het niet zo goed met me gaat.

Dit is het geval in twee toestanden: bij een nakende depressie en bij een hyperstate. Wanneer ik mijn evenwicht terugvind heb ik echt geen enkele behoefte om te schil-deren. Het schilderen vindt zijn oorsprong in extreme pijn en vreugde. En ik kan je dit meegeven: mijn gevoelswereld is extreem intens en bijzonder moeilijk om te torsen. Schilderen helpt me om die zeer intense gevoelens te plaatsen.

Rationele omkaderingHet gaat erom bewust en gecontroleerd bepaalde emoties op te wekken die nog be-heersbaar zijn om ze rationeel een plaats te geven. Het rationeel omkaderen van ontwrichtende gevoelens is heel belangrijk voor iemand met het Asperger syndroom, zoals ik. Door de grote mate van hoogsen-sitiviteit ben ik vaak enorm geprikkeld en voel ik de omgeving des te intenser aan. Tevens triggeren die gewaarwordingen ook veel intensere gevoelens die zeer ontwrich-tend kunnen zijn. Wel moet ik zeggen dat ik zeer sterk sensatiezoekend ben en dus de hoogsensitiviteit zelf in de hand werk. Het in beeld zien van die diepe gevoelens brengt me rust en helpt me om me niet meer te laten neerhalen door intense gevoelens. Zoals bij mij in het verleden is gebleken, is het sterk opborrelen van intense emoties de oorsprong van zelfmoordpogingen. Het is belangrijk die gevoelens te kunnen visu-aliseren door ze van me af te schilderen.

Explosieve uitlaatklepIk leg mezelf bijzonder veel strikte struc-turen op. Om dit beklemmende harnas te doorbreken en me eindelijk bevrijd te voe-len is het belangrijk dat ik een explosieve

uitlaatklep vind. De kunstvorm schilderen biedt me deze uitlaatklep. Ook via fotogra-fiekomiktotexpressie.Enooitwil ikooknog elektrische gitaar leren spelen. Al deze expressievormen dienen wel gecontroleerd te gebeuren om niet de pedalen te verlie-zen en af te stevenen op een manische toestand of, nog erger, psychose of zelfs een zelfmoordpoging. Ik mag de controle niet verliezen. Dat is niet evident omdat mijn gevoelswereld extreem intens is. Het is een constante zoektocht.

Wim Stevens aka Jedy verzorgde de cover van deze Spiegel. Het

kunstwerk kreeg de titel ‘De vreugde die je uitstraalt keert in jezelf terug’.

16 17

Dossier: kwetsbaar en creatief

Kim (44): “Ik kamp al sinds mijn 15de met depressies. Tijdens mijn opname rond mijn 28ste hebben ze mijn diagnose gesteld. Borderline persoonlijkheid met een bipo-laire stoornis. Ik ben sindsdien intensief in begeleiding via therapie en medicatie om mijn leven in balans te krijgen en te hou-den. In periodes waarin ik me goed voel, heb ik de energie en inspiratie om creatief bezig te zijn. Ik beeld heel graag dingen uit. Ik kan mijn gevoelens en frustraties kwijt in het creëren van beelden. Tijdens het beeld-houwen ben ik zo gefocust dat ik aan niets anders denk, en kom ik tot rust. De reacties en de feedback die ik krijg, geven mij vol-doening en maken me zelfzekerder. Door het beeldhouwen heb ik het gevoel dat ik iets waard ben.”

De hamer in de stolp beeldt mijn innerlijke woede uit, die overvloedig aanwezig was na het overlijden van mijn vader. Ik heb ook geen contact meer met mijn moeder en broers. Al dat verlies ervoer ik als on-rechtvaardig, en die verplichte eenzaam-heid maakte mij ontzettend boos. Toch rust er op het uiten van woede een taboe, het hoort niet. Het verstikkende gevoel van niet te mogen uitbreken en geen scherven te mogen maken, geef ik weer via de stolp.

Het stenen beeldje van een ineengedoken persoon met hoedje beeldt voor mij het depressieve gevoel uit. De trieste en ne-gatieve gedachten die je overspoelen en je volledig uitputten. Moedeloos en alleen in een hoekje zitten rouwen.

Tijdens mijn opname heb ik het beeld De Schreeuw van Edvard Munch gemaakt. Het beeld schreeuwt voor mij pure angst en wanhoop uit voor de intens moeilijke emo-ties die ik niet altijd onder controle krijg. Angst voor eenzaamheid, voor het onbe-kende en voor de toekomst. De angst om er helemaal alleen voor te staan, terwijl niemand het opmerkt.

Jasmine (22): “Ik ben afgestudeerd als er-gotherapeut en ik engageer mij bij DENK (werkgroep van ervaringsdeskundigen, n.v.d.r.) te Leuven. Voor zover ik me kan herinneren ben ik altijd een angstig kind ge-weest. Een traumatische ervaring op mijn veertiende leidde tot het ontstaan van mijn angststoornis. Angst kan je hele dagelijkse leven verlammen. Je durft je huis niet meer uit en raakt steeds meer geïsoleerd. Het is daarom ontzettend belangrijk om iedere dag jezelf te confronteren met je angsten, en deze zeker niet te vermijden. Creatief bezig zijn is voor mij een ontzettende hulp tijdens crisisperioden. Ik hou mij vooral bezig met handletteren en kalligrafie. Ik maak gebruik van verschillende gekleurde achtergronden en quotes die een persoon-lijke betekenis geven aan mijn leven. Het is een middel om mijn emoties die opgesloten of verstopt zitten, te uiten op papier. Ten tweede – en minstens evenzo belangrijk - leidt het mij af van angstige gedachten. Regelmatig post ik mijn creaties op soci-ale media. Hiermee kom ik in contact met andere mensen met dezelfde waarden en interesses, en krijg ik heel veel voldoening omdat mijn werk geapprecieerd wordt. Meer info over mijn werk vind je op: https://www.instagram.com/jasminemezzo/.”

Perfectly imperfect: Deze korte maar ze-ker krachtige quote brengt de boodschap dat niet iedereen een perfect leven hoeft te hebben. Het leven is perfect met al zijn imperfecties.

Every end is a new beginning: Deze cre-atie kwam tot stand toen ik aan een nieuw hoofdstuk van mijn leven begon. Ik was net afgestudeerd en zou ofwel opnieuw gaan studeren of een job zoeken. Deze belang-rijke beslissing ging gepaard met heel wat emoties.

Your story matters: Dit werk ontstond nadat ik naar buiten was gekomen met mijn eigen psychische kwetsbaarheid en mij begon te engageren als ervaringsdeskundige. Met mijn verhaal wil ik anderen inspireren en de hoop geven dat herstellen mogelijk is.

Kim, Jasmine, Bart en Anne-Lise vertellen ons welke rol creativiteit speelt in hun leven.

Samenstelling: Nadia Mahjoub

Beeldhouwen brengt me tot rust Kalligrafieleidtmeafvanangstigegedachten

18 19

Dossier: kwetsbaar en creatief

Anne-Lise (62): “Ik ben een actieve en zelfstandige vrouw die niet snel bij de pakken blijft zitten. Mijn vele vrienden en uiteenlopende interesses houden mijn leven boeiend. Ik heb een psychotische gevoeligheid.

Mijn creativiteit uit zich in het schrijven. De dichtbundel ‘Aan de wand’ die in december 2016 verscheen, gaat over mijn ervaringen in de psychiatrie. Bepaalde teksten, vooral ook mijn kortverhalen, ontstaan door afstand te nemen van verzwelgende emoties en met een zekere ironie naar mezelf te kijken. Dat werkt bevrijdend.

Verder beperkt creativiteit zich niet louter tot materiële creaties. Je kan ook een levenskunstenaar zijn. Om het leven een gezonde, aangename invulling te geven heb je net zo goed fantasie en cre-ativiteit nodig. Om gelukkig te zijn moet je spiritualiteit en openheid kunnen toelaten in je leven, en dat in de juiste proporties. Ook dat is kunst!”

Bij Els werd dit recht geschonden.

Een getuigenisTekst: Els Lambrecht

Toen ik op een PAAZ (Psychiatrische Afdeling Algemeen Ziekenhuis) was opgenomen, kreeg ik dezelfde psy-chiater toegewezen als bij de vorige opname. Toen ik echter aan de verple-ging zei dat ik liever door de andere psychiater op de afdeling zou worden opgevolgd, kreeg ik een ‘nee’ als ant-woord. Ik kende de patiëntenrechten omdat ik op dat moment zelf (psychi-atrische) verpleegkunde studeerde, dus ik wist dat ik het recht had om van dokter te veranderen. Maar de tweede dokter bleek niet akkoord te zijn.

De psychiater bij wie ik toen in be-handeling was, was het hoofd van de afdeling. Toen ik bleef aandringen, legde een verpleegster op de dienst me uit dat het eigenlijk niet zo gepast was dat een dokter een patiënt van de hoofdarts overnam. Ik was er toen nogal slecht aan toe en omdat ik geen zin had in veel gedoe heb ik het zo gelaten. Ik heb me achteraf de beden-king gemaakt: wat zou er gebeurd zijn mocht ik naar de ombudsdienst zijn gestapt? Had ik mij toen psychisch niet zo slecht gevoeld, dan had ik mis-schien meer op mijn strepen gestaan.

Voor alle duidelijkheid, dit was op een PAAZ, en er was dus absoluut geen sprake van een gedwongen opname. Een PAAZ is trouwens altijd een open afdeling.

Toen ik zelf als verpleegkundige werkte, vermeldde ik ook vaak aan pa-tiënten dat ze van arts konden veran-deren als ze niet tevreden waren. Dat is me waarschijnlijk niet altijd in dank afgenomen, maar ik vind het wel een belangrijk recht. Al was het maar om-dat men als patiënt zelf de regie over zijn of haar behandeling moet kunnen houden.

Bart (38): “Begin 2016 kreeg ik de diagnose burn-out, die uiteinde-lijk uitmondde een zware depressie. Ik leek het licht aan het einde van de tunnel niet te vinden. Er is bij mij een sterk vermoeden van ASS (autismespectrumstoornis) en hooggevoeligheid, waardoor prikkels extra sterk binnenkomen. Mijn creativiteit was en is mijn houvast.

Ik begon de zorgen van mijn lijf te tekenen. Begin 2017 ben ik ook een ononderbroken stroom aan gedichten beginnen schrijven. Een stuk of honderd. Allemaal rond het thema depressie, en hoe ik die ervaren heb. Enerzijds was dat niet evident, omdat je terug in je donkere periode duikt, maar anderzijds was het wel heel lou-terend. Vorige zomer ben ik ook beginnen schilderen, en ik heb intussen met een tentoonstelling mijn werken al eens kunnen laten zien aan het publiek. Met leuke reacties als gevolg.”

Verder IIWe moeten alsmaar verderVooruit met je kin omhoog

Slik je verdriet en angsten wegEn hou je wangen droog

Ik kon niet mee in die maatschappijVoelde me al snel een loserAls je op de pechstrook staat

En iedereen voorbij ziet zoeven

Ik werd gedwongen om stil te staanBij hoe mijn leven liep

De rest, die snelde verder,Deed alsof ik sliep

Alsof ik ophield te bestaanHoe hard ik ook riep.

Creativiteit is mijn houvast

Ook het leven zelf is een kunst

Ken je rechten als patiënt Bron: ‘Ken je rechten als patiënt’, VPP

Sinds 2002 bestaat de wet op de patiëntenrechten. In deze wet zitten alle rechten die je hebt als patiënt ten aanzien van een zorgverlener zoals een huisarts, specialist, kli-nisch psycholoog, apotheker, tandarts, … Ken je rechten en zorg samen met je zorgverlener voor de beste zorgen. De vorige Spiegel ging in op het recht op kwaliteitsvolle zorgverlening. Dit keer nemen we het recht op vrije keuze van je zorgverlener onder de loep.

Een vrije keuze… Je hebt als patiënt het recht om zelf een zorgverlener te kiezen. Je mag die keuze op elk moment herzien. Je keuzevrijheid blijft ook gelden wanneer je naar een andere zorgver-lener wordt doorverwezen.

…maar niet absoluut Toch is het recht op vrije keuze van zorgverlener niet absoluut. In een aantal situaties wordt het door de wet beperkt. Dat is bijvoorbeeld het geval in het kader van de arbeids-geneeskunde of voor mensen met een psychische aandoening die gedwongen worden opgenomen. Het recht kan ook beperkt worden door de organisatie van de gezondheids-zorg zelf. In een ziekenhuis bijvoorbeeld kan je niet altijd vrij kiezen omdat er misschien maar één gynaecoloog, één geriater of één uroloog aanwezig is.

Een tweede advies? De wet geeft je ook het recht om een tweede zorgverlener te raadplegen. Zo kan je een tweede advies over je gezondheid vragen of kan je van zorgverlener veranderen wanneer je dat wil.

Wat verwachten patiënten? Patiënten verwachten dat: •zekunnenkiezentussenverschillende

zorgverleners, op basis van vergelijk-bare en objectieve informatie over de zorgverleners;

•de continuïteit van de zorg gegaran-deerd wordt, ook al heeft de patiënt of mantelzorger gekozen voor een andere zorgverlener;

•zorgverlenersopenstaanvooreentwee-de of derde opinie bij een andere arts.

Je kan de brochure ‘ken je rechten als patiënt’ gratis downloaden op de website van het Vlaams Patiënten-

platform (http://vlaamspatientenplat-form.be/themas/patientenrechten)

Foto: Hilleke Smet

20 21

We vallen om te leren hoe we weer recht kunnen krabbelen

Gepaste hulp vinden als je je niet meer goed in je vel voelt, is geen sinecure, daar kunnen wij volmondig over meepraten. Maar laat ik mezelf eerst even geruisloos voorstellen: Filip, van opleiding journalist, herhaaldelijk psychisch gecrasht, heftig verslaafd geweest aan tranquillizers, ooit twee volledige jaren gedwongen opge-nomen, er echter stabieler uitgekomen, schizo-affectiefvandiagnose,fantotindekist van de Schotse noiseband The Jesus AndMaryChain,BatmanenfilmregisseursChristopher Nolan en Terry Gilliam. Ik heb best een lange ziektegeschiedenis achter de kiezen, compleet met een loodzware depressie en bijhorende eerste psychiater toen ik 17 was. Op mijn 21e een eerste keer opgenomen in psychiatrie, meteen de start van een hele rist opnames met wisselend succes waarvan ik u de details bespaar. Toch heb ik, ondanks mijn ziekte, maar mooi mijn kandidatuurdiploma Com-municatiewetenschappen op zak, evenals een opleiding journalistiek. Zelfs ooit stage gelopen bij De Morgen en De Standaard. Om maar te zeggen dat je, mits een goede omkadering, ver kan gaan. The sky is the limit, nietwaar?

Moeten we het nog verder over die verma-ledijde jaren negentig hebben? Ik denk het niet. Laat de herinneringen hun doden be-graven, gisteren is vergeten en ja hoor: we vallen in dit leven nog steeds om te leren hoe we weer recht kunnen krabbelen. Stapt u even mee aan boord van mijn verhaal?

Een seizoen in de hel

Op 14 februari 2001, uitgerekend op Va-lentijnsdag, maakte mijn toenmalig lief het uit. Drie dagen daarna werd ik 30. Nog een dag later verknalde ik als de betere brok-kenpiloot een mondeling sollicitatiegesprek bij weekblad Knack voor een vacature als journalist. Ik had het nochtans tot de aller-laatste ronde geschopt.

Vliegen, vallen, hervallen, weer opstaan en schrijven Een herstelverhaal

Tekst: Filip Hermans

Zelfs de meest stabiele persoon ter wereld zou ontregeld raken van een dergelijk ram-penparcours. Onnodig te vragen in welke diepe ravijn ik stortte. Ik had in de jaren negentig al hoge pieken en afgrijselijke leegtes gekend maar dat werd toen, heel vreemd, als borderline gediagnosticeerd.

Ik zocht hulp en belandde na enkele om-zwervingen een eerste keer in de Alexia-nen Zorggroep Tienen, augustus 2001. Want ik had intussen een afhankelijkheid aan benzodiazepines ontwikkeld om u te-gen te zeggen. Na enkele maanden nam ik er desondanks ontslag.

Inmiddels schrijven we geruisloos juni 2002. Ik was gedwongen opgenomen in Melveren omdat ik mezelf royale hoe-veelheden benzo’s had voorgeschreven op blanco doktersbriefjes. Dat klinkt grap-piger dan het toen in feite was. Ik was immers al even geruisloos geëvolueerd naar een psychisch wrak dat alleen op-fleurdebij een tranquillizer.Enweerwashet prijs: ondanks mijn aanhoudende protesten werd ik van de gesloten afde-ling onverbiddelijk naar de afdeling ver-slaafden gesluisd. Daar, pardoes in mijn fysieke afkick van benzo’s heb ik de meest donkere bladzijde uit mijn ganse bestaan ervaren. Of, om het in de woorden van de 19e-eeuwse dichter Charles Baudelaire te gieten: ik zat een seizoen in de hel.

Zet immers nooit patiënten waarvan je ook maar een vermoeden van dubbeldiagnose hebt, samen met ‘zuivere’ verslaafden, dat werkt voor geen meter. Ook niet meteen bevorderlijk voor mijn psychisch welbe-vinden: een aalgladde psycholoog en een psychiater in een kilometershoge ivoren toren. Na al die jaren heb ik wel met eigen ogen kunnen vaststellen dat er nu door-heen heel Asster een frisse wind waait die dergelijke praktijken wellicht voorgoed naar het verleden heeft geblazen.

Het gevolg was wel dat ik op de eerste dag na mijn collocatie half psychotisch terug

naar de open psychose-afdeling in Tienen verhuisde. Het advies van mijn behande-lende psychiater, dokter M, aldaar? Drie maanden behandelgroep en dan beschut wonen; geen speld tussen te krijgen.

Gedwongen opgenomen in mijn eigen geest

Het valt me loodzwaar om te vertellen hoe ik, in maart 2003, er zelf voor zorgde dat ik in Tienen een volledige twee jaar gedwongen opgenomen werd. Laten we het erop houden dat ik mij, met de hete adem van beschut wonen in mijn nek, compleet schaakmat gezet voelde, en dat ik dan maar van lieverlee een enorm zware zelfmoordpoging deed. Nu, weeral jaren later, heb ik drie jaar beschut wonen bij Walden achter de rug, doe ik vrijwilli-gerswerk bij ontmoetingscentrum TreAde, en kan ik persoonlijk getuigen dat beschut wonen niet het eindstation is dat ik erin vermoedde, eerder een vertrekpunt.

Intussen was ik, door mijn voortdurend hervallen met benzo’s, naar de gesloten afdeling verkast en had dokter S mijn be-handeling overgenomen. Ik zat er al langer dan een jaar een psychisch wrak te wezen totdat er miraculeus drie gebeurtenissen plaatsvonden die mijn leven letterlijk heb-ben gered. Ik beriep me in februari 2005 op het recht dat patiënten in België hebben om zelfs onder gedwongen opname hun medicatie te weigeren maar had, tijdens een acute manische aanval, gelukkig wel nog net voldoende tegenwoordigheid van geest om ja te zeggen aan het alternatieve neurolepticum dat dokter S voorstelde.

Ten tweede maakte A, de psychologe, mij fijntjes duidelijk dat ik ten allen tijde dekeuze had: blijven gebruiken of het spel-letje – niet hervallen met benzo’s – een tijdlang meespelen en finaal ontdekkenhoe weldadig een leven zonder tranquil-lizers kon zijn. Tenslotte richtte L, een vervangende er-gotherapeute die al snel begreep dat ik

een broertje dood had aan knutselen, een tijdschrift op dat door de patiënten werd geschreven. Een tijdschrift! Ik kroop ge-leidelijk aan terug in mijn pen, een zalig gevoel. L had immers een al te lang onder-gesneeuwd talent tevoorschijn getoverd. Geleidelijk aan zag de begeleiding in dat ik heus niet enkel een tranquillizerjunk was. Empowerment volgens het boekje heet dat dan.

Die drie factoren hebben mij zachtjes richting herstel gedirigeerd; een pad dat niet altijd eenvoudig maar altijd de moeite bleek en dat mij een dikke acht jaar stabiel hield.

Als een vliegtuig dat bijtankt in volle vlucht

Begin mei 2014 kwam ik met gemengde gevoelens terug aan op Prisma 1 van Alexianen Zorggroep Tienen. In septem-ber 2013 was ik verhuisd naar een ruim appartement in het centrum van mijn ge-boortestad Hasselt; een mes dat aan twee kanten sneed. Positief was bijvoorbeeld dat ik veel dichter bij enkele vrienden en mijn inmiddels overleden vader, die aan Alzheimer leed, stond. Helaas was en is er een knoert van een keerzijde aan die medaille. Ik woon immers in een piepklein maar druk winkelwandelstraatje, pal te-genover twee restaurantjes met straatter-ras.

Het geroezemoes van die terrasgasten maakte mij letterlijk – excusez le mot – knettergek.

Een volwassen paranoia, een torenhoge bloeddruk; ik had op dat moment samen met mijn gespreksbegeleider aan huis elke denkbare piste uitgeprobeerd, inclu-sief een crisisteam dat dagelijks aan huis kwam. Een crisisopname bleek uiteindelijk de enige uitweg.

Gelukkig gaf de psychiater mij in Tienen al vanaf dag één de toestemming om op

het domein te wandelen, en daar heb ik dus heel dank-baar gebruik van gemaakt. Wat ook hielp was dat A, mijn vaste begeleidster in Tienen, mij onmiddellijk naar de ‘rustige’ living van de gesloten opnamedienst verwees. Dat, en het feit dat gekende patiënten kunnen terugvallen op hun bege-leider of begeleidster van vorige opnames, bespaart veel, heel veel kostbare tijd.

Dat ik tenslotte zelf aanwe-zig mocht zijn op mijn evolutiebespreking met het hele team, genas mij voor een deel van mijn achterdocht die zich steeds opnieuw als een sluipmoordenaar in mijn geest nestelde. Ik dacht namelijk altijd dat er veel meer gezegd en geroddeld werd op zo’n bilan en zo’n teamvergadering met eigen ogen en oren kunnen meemaken was voor mij een openbaring.

Ik wou dat ik kon zeggen dat al die dingen een blijvend herstel hebben teweegge-bracht, maar dat is toch veel te kort door de bocht: een immense paranoia, een torenhoge bloeddruk en een ravijnendiepe angst… kortom problemen die al heel lang meegaan laten zich niet zomaar uitroeien.

Daarom heb ik van 2015 tot 2017 twee volledige jaren therapie gevolgd in Reval Hasselt, een vrij uniek project van het Riziv met een waaier aan zoveel waar-devolle therapieën dat ik soms doorheen de bomen het bos niet meer zag. Ik wou en wil mij immers ooit weer als een vis in het water voelen in mijn bloedeigen comfortzone, en dat is schrijven tot ik erbij neerval.

Om maar te zeggen dat die opname van 2014 slechts een aanzet vormde; het is nu aan mij om de goals binnen te koppen. De ene keer lukt dat prima, de andere keer dan weer helemaal niet. En ja ik ben tij-

dens mijn therapie in Reval, nog het best te vergelijken met een vliegtuig dat je bij-tankt in volle vlucht, met enige pijn in het hart met enkele dingen gestopt. Ik heb ein-delijk geleerd dat je beter enkele dingen goed doet dan vanalles op halve kracht.

Ik schrijf dus ik ben

Ik heb dokter S, toen hij met pensioen ging, bij ons afscheidsgesprek in juli 2014, beloofd dat ik niet te pas en te onpas om een opname zal bedelen en die afspraak heb ik ook met zijn opvolger, de immer beminnelijke dokter J. Eenzaamheid is na-melijk mijn core business en daar moet ik gewoonweg mee leren omgaan. Ik los dus nu mijn problemen veel vaker ambulant op; met een steengoed, rotsvast netwerk. Enkelewekenartificieeltussenaldannietleuke mensen gaan leven is volgens mij bijna hetzelfde als een tranquillizer ne-men: je gooit een mooi getinte deken over de rommel in je geest maar an sich ruim je niet alles op. Voor mij betekende die crisisopname uit 2014 dus de start voor het groeiende besef dat ik meer uit mijn appartement en tussen de mensen moet komen. Of, zoals een eeuwenoud Chinees spreekwoord het zegt: “De kracht van de krokodil is water.” Nog eentje om het af te leren? Ik schrijf dus ik ben; vrij verhaspeld naar de grote Descartes. Bedankt voor uw aandacht!

22 23

Mensen rondom ons geven een betekenis en invulling aan ons leven. We denken hierbij aan familie, vrienden, buren, ken-nissen, collega’s (als die er zijn), de an-dere leden van een sportclub, maar ook de samenleving in het algemeen. Andere mensen zorgen ervoor dat je een rol hebt: ik ben de dochter van mijn moeder, maar ik ben ook vriendin en buurvrouw van het gezin dat naast me woont, ik schrijf voor UilenSpiegel en ik ga schilderen in een kunstencentrum. Al die dingen zorgen dat ik een rol vervul in onze maatschappij en dat ik ‘iemand’ ben. Het gevoel iemand te zijn, maar gewoon ook het dagdagelijkse sociale contact, zijn dingen die een mens nodig heeft om zich psychisch oké te voe-len. Onderzoek wijst uit dat de kwaliteit van onze relaties met anderen een grote invloed heeft op zowel ons psychisch als fysiek welbevinden. Een gezond sociaal netwerk kan bijvoorbeeld ons zelfver-trouwen vergroten, psychische klachten doenafnemenenbufferen tegenstress. Een rol vervullen en een gezond sociaal netwerk hebben, zijn twee pijlers die nogal eens ontbreken bij mensen met een psychische kwetsbaarheid. Soms heb je geen job of heb je geen geld voor een hobby. Het contact met anderen kan verwateren door je psychische proble-

Buddywerking haalt mensen uit hun isolementTekst: Els Lambrecht

Ieder van ons heeft nood aan contact met anderen: het is een elementaire levensbehoef-te. Ze staat zelfs in de piramide van Maslow. Maslow was een psycholoog die zich ooit bezighield met de levensbehoeften van de mens in kaart, of beter gezegd, in een pirami-devorm te gieten.

men, maar ook door je andere levens-situatie. Een alleenstaande leeft immers vaak helemaal anders dan een moeder in een gezin van vijf. Contacten leggen, opbouwen en onderhouden blijkt soms moeilijk, en op die manier komen velen in een sociaal isolement terecht. Dat isole-ment werkt dan weer in op het psychisch welbevinden en zo kom je in een vicieuze cirkel terecht die moeilijk te doorbreken valt. Vaak is er redelijk veel professio-nele ondersteuning, maar weinig tot geen ‘gewoon’ contact, wat een groot gevoel van eenzaamheid en gemis meebrengt. Mensen vallen zo meer en meer buiten de maatschappij omdat de drempel te hoog is. En hoe langer het duurt, hoe hoger die drempel wordt. Een mens heeft gewoon nood aan anderen, met wie hij zijn vrije tijd zinvol kan invullen, plezier kan bele-ven, ervaringen kan delen en nieuwe din-gen kan ondernemen. ‘Deelnemen’ aan de samenleving is niet zo vanzelfspre-kend wanneer je de dingen steeds alleen moet doen. En zelfs al durf je het alleen aan, dan nog voel je je vaak heel een-zaam; het is alsof je in een volle zaal zit waar iedereen wel iemand lijkt te kennen. Van daaruit ontstond de buddywerking in Vlaanderen en in Brussel. Een buddy

‘+’Vriendeen initiatief van UilenSpiegel

Tekst: Nadia Mahjoub

Naast de waardevolle Buddywerking in Vlaande-ren en Brussel, is UilenSpiegel onlangs met een gelijkaardig initiatief gestart: ‘+’Vriend. Maar er zijn wel degelijk verschillen. Coördinator Thomas Roose licht het project toe.

Wat zijn de belangrijkste verschillen tussen ‘+’Vriend en de Buddywer-king? Het‘+’Vriend-projectrichtzichspecifiektotdeelnemersmeteenpsychosege-voeligheid. Bij de Buddywerking kunnen deelnemers ook een andere psychi-sche kwetsbaarheid hebben. Daarenboven is de ‘+’Vriend, die de deelnemer ondersteunt, iemand die ervaringskennis heeft in de geestelijke gezondheid, iemand dus die zelf geworsteld heeft met zijn of haar psychische kwetsbaar-heid. De buddies van de Buddywerking hebben die ervaringskennis niet, of het is tenminste geen criterium om buddy te worden. Verder is psychische kwetsbaarheid bij de contacten met een ‘+’Vriend een expliciet gesprekson-derwerp. De kwetsbaarheid van de ‘+’Vriend is immers een troef, hij of zij is een lotgenoot en een deelgenoot.

Wat doet een ‘+’Vriend? Een ‘+’Vriend is een vrijwilliger die gekoppeld wordt aan een psychosegevoe-lig persoon van ongeveer dezelfde leeftijd en die dezelfde interesses deelt. Hij of zij probeert bereikbaar te zijn voor de deelnemer en samen met hem of haar activiteiten te doen die de deelnemer leuk vindt: wandelen, samen klusjes doen, of op moeilijke momenten ondersteuning bieden vanuit zijn of haar ervaring. Samen zoeken ze naar manieren om om te gaan met een psy-chische kwetsbaarheid. Een ‘+’Vriend ondersteunt de deelnemer in zijn/haar herstel zo intensief als nodig, en sluit aan bij de wensen, de mogelijkheden en de krachten van de persoon en zijn omgeving.

Hoe lang bestaat het ‘+’Vriend project al?Het project bevindt zich in een opstartfase en is een experiment. Het is wat zoeken en aftasten, maar het begint stilaan vorm te krijgen: er meldden zich al enkele kandidaat ‘+’Vrienden aan, en er zijn ook al enkele deelnemers die interesse tonen.Het initiatiefwordtfinancieelondersteunddoordeSo-cial and Mental Health Care Committee van de Cortina-groep. Cortina is een schoenenfabrikant die zich het lot aantrekt van psychosegevoelige mensen. Ze ondersteunen bijvoorbeeld ook de website PsychoseNet.be. UilenSpiegel hoopt met dit project heel wat waardevolle duo’s te kunnen vormen en te begeleiden, en zo een verschil te maken voor psychosegevoelige mensen.

_____Contact: Thomas Roose: thomas@uilenspiegel.net of 0484 814 408

Mijn buddy is een vriend geworden

Tekst: Bert

In de wachtkamer van mijn psychiater vond ik in 2016 een flyer van Buddywerking Vlaanderen. Ik twijfelde. Akkoord, ik voelde me eenzaam, maar zou ik wel een buddy vinden met wie het klikte? Mijn expressietherapeute gaf me begin 2017 een schop onder mijn kont: probeer het toch gewoon!

Schoorvoetend belde ik de buddymedewerkster van mijn regio. Ze nodigde me uit voor een korte intake, waarbij ze polste naar mijn psychische kwetsbaarheid, hobby's, speciale aandachtspun-ten, verwachtingen... Al na enkele weken stelde ze me voor aan mijn latere buddy. Het klikte, al bleef ik op mijn hoede. Na het opstellen van een schriftelijke overeenkomst konden mijn buddy en ik samen (en verzekerd) het vrijetijdspad op. Een half jaar nadien was er nog een korte evaluatieverga-dering bij de buddymedewerkster. Het contact met haar verliep altijd heel gemoedelijk, warmhartig en respectvol.

Ik heb nu al bijna een jaar een buddy en ik ben zo blij dat ik de stap heb gezet. Met mijn buddy maak ik regelmatig boswandelingen. We delen een liefde voor de natuur, stilte, sjamanisme en schrijven. Hij behandelt me als een gelijke en oordeelt niet. Ons contact is eenvoudig en diepgaand. We durven ons kwetsbaar opstellen naar elkaar.

Onze ontmoetingen hebben me op de eerste plaats uit mijn isolement gehaald. Wat een plezier om tweewekelijks af te spreken met een fijne en begripvolle persoon. Om iets concreet om handen te hebben, als een reddingsboei in die overweldi-gende zee van vrije tijd. Het heeft me ook vaardiger gemaakt in sociale contacten. Ik voel me nu meer een deelnemer aan het leven in plaats van een verlamde toeschouwer.

Ondertussen is mijn buddy een vriend geworden. We beginnen elkaar beter te kennen, maken al eens een grapje en wisselen onder meer boeken-tips uit. Hij geeft me raad bij mijn verbouwing en geeft nuttige commentaar op mijn schrijfsels. Ik mocht op mijn beurt feedback geven op zijn web-site. Ook bij hem vult ons diepmenselijk samenzijn een behoefte in. En zonder mij zou hij niet zo vaak de natuur induiken. Of hoe je als psychisch kwets-bare óók een verschil kan maken.

Dus, probeer het uit. Sprookjes lonken om de hoek.

is een vrijwilliger die tijd voor jou maakt om samen ontspannende dingen te doen. Hij/zij staat voor normaal sociaal contact, ver van de professionele hulpverleners. Een buddy maakt op regelmatige basis tijd vrij om samen met de deelnemer op stap te gaan en om leuke, alledaagse dingen te doen zoals wandelen, win-kelen, iets gaan drinken, een uitstapje maken, enz. De buddy gaat dus mee investeren in je ‘re-integratie’ in de maat-schappij en het doorbreken van je soci-aal isolement. Er wordt hierbij gezocht naar een goede match tussen buddy en deelnemer. Grotendeels dezelfde inte-resses hebben is uiteraard wenselijk.

Op www.buddywerking.be vind je meer info en kan je ontdekken waar je terecht kan voor een buddy in jouw regio.Of misschien wil jij zelf wel buddy worden?

24 25

UilenSpiegel was er ook bij!een greep uit de initiatieven waaraan UilenSpiegel deelnam

Samenstelling: Ann Van de Vloet

27 februari: Ann Callebert schreef een

tweede boek over euthanasie omwille

van ondraaglijk psychisch lijden: Her-

stel als antwoord op euthanasie?.

Naar aanleiding van dit boek en deze

vraag, ging er in Leuven een krachtige

studienamiddag door. Er was tijd voor

debat, praktijkverhalen en getuigenissen

van deelnemers aan de bestaande her-

stelwerkgroep voor mensen die na het

goedkeuren van hun euthanasievraag,

(voorlopig) kiezen voor het leven.

Of boeken de wereld kunnen redden? Dat misschien niet. Maar ze maken wél een wereld van verschil… In het documentatiecentrum van de Vlaamse Vereniging voor Geestelijke Gezondheid (VVGG) staan 48.000 wetenschappe-lijke werken, zelfhulpboeken, romans en tijdschriften broederlijk naast elkaar. Van 19 tot 23 maart gooide VVGG haar deu-ren open tijdens haar “Letter-Gek open boek week”. Het was het uitgelezen moment om eens een kijkje te komen nemen in haar bibliotheek en kennis te maken met haar medewerkers. Op het menu? Een boekenverkoop, lezingen, workshops, knutselen met kinderen…

18 april: Europese dag “Rechten van de patiënt”: het Vlaams Patiëntenplat-

form (VPP) plaatste dit jaar binnen de

geestelijke gezondheidszorg (ggz) één

specifiek patiëntenrecht in de kijker:

het recht op inzage in je patiëntendos-

sier. In elke provincie bezochten me-

dewerkers van VPP en vrijwilligers één

ggz-voorziening om de actie kracht bij

te zetten: te Duffel (Antwerpen), Grim-

bergen (Vlaams-Brabant), Lede (Oost-

Vlaanderen), Pittem (West-Vlaanderen)

en Munsterbilzen (Limburg).

2 mei: De voorstelling “Nacht, moe-

der” van het theatergezelschap Paljas

Producties had “zelfmoord” als thema.

Het was een aangrijpende confrontatie

tussen een moeder en een dochter,

waarin onuitgesproken gevoelens en

herinneringen aan gebeurtenissen uit

het verleden, de toekomst leken te heb-

ben bepaald. UilenSpiegel hield een

stand toen de voorstelling werd aan-

geboden door Psychiatrisch Centrum

Ariadne te Lede.

22 april: In Vlaanderen blijkt de kennis

over internering zeer gering, waardoor

heel wat vooroordelen en misverstanden

blijven bestaan. Te Gek!? startte daarom

op 21 april een nieuwe campagne rond

het thema “internering” onder de naam

Van Gevangenis naar Zorg. In het

kader daarvan werkte UilenSpiegel mee

aan een fototentoonstelling die open was

op 22 april: expo ‘Internering’ UPC Sint-

Kamillus en werken van geïnterneerden

in CC De Borre, beide te Bierbeek.

21 april te Houthalen: Handvat: trefdag voor mensen met een chronische ziekte of beperking, georganiseerd door Samana – CM Limburg. Centraal in de trefdag stonden de patiëntenor-ganisaties en zelfhulpgroepen die hun aanbod en werking in Limburg konden voorstellen aan het publiek. Aanvullend was er een gevarieerd programma van lezingen, workshops en ontspannende activiteiten. Uit onderzoek in 2016 van CM Nationaal bleek dat maar liefst 2/3 van alle leden die een invaliditeitsuitke-ring ontvangt, kampt met een psychi-sche kwetsbaarheid. UilenSpiegel was er dus ook bij…

Om de transitie naar een herstelgeori-enteerde organisatie te kunnen maken is het nodig om ‘presentie’ onlosmakelijk te verbinden met behandelen. Goede zorg vraagt naast klinische kennis ook de inbreng van ervaringskennis en een wijziging in teamcultuur en -klimaat. Er is vanuit de hulpverleners heel wat vraag naar concrete handvaten om aan de slag te gaan. Daarom ging op 28 mei een studiedag door in het Provinciehuis te Leuven: “Eerste hulp voor hulpverleners, handvaten in de hoopverlening”.

Ik overwoog schrijftherapie te geven in het kader van de opleiding Kinderwensconsu-lente, omdat ik zelf veel aan therapeutisch schrijven heb gehad. In essentie gaat het omhetschrijvenenreflecterenoverwatjedwarszit, wat je verlangens zijn, wat je echt wil en wat je echte verdriet of angst is. Al schrijvend kom je tot inzichten die je lang gezocht of juist ontweken hebt.

Schrijftherapie gaat er eigenlijk van uit dat we al pratend veel weglaten, verstoppen en maskers opzetten. Schrijvend drukt men vaak veel pijnlijkere dingen uit, die men woordelijk niet gezegd kan krijgen. Het schrijven over gevoelens en nare gebeur-tenissenblijkteenheelopluchtendeffecttehebben, je schrijft het letterlijk van je af. Dat het je daarnaast ook een zekere afstand laat nemen van wat je voelt of hebt meege-maakt, doet je het gebeurde ook beter be-grijpen. Als je je eigen gedachten op papier ziet staan, kan dat al veel relativeren. Door je gedachten te ordenen, krijg je bovendien meer controle over je gevoelens. Dit kan

Over therapeutisch schrijvenTekst: Els Lambrecht – Illustratie: www.nelvanvooren.be

“Beste Dagboek”. Kent niet iedereen dat zinnetje? In een dagboek schrijven sommige mensen hun zielenroerselen, gedachten, emoties of vertellen gewoon over hun dag. Dat dit zeer therapeutisch kan werken zien we in het bekendste dagboek ter wereld, dat van Anna Frank.

heel helpend zijn: een zekere controle over je leven hebben, behoort immers tot een van onze basisbehoeftes.

Dit is een korte theorie, maar veel meer valt er volgens mij eigenlijk niet over te zeggen. Ik heb altijd al graag geschreven. Op mijn achtste had ik al een dagboek waarin ik begon met “Liefste Dagboek!”. Toen was dat een boekje met een sleuteltje, nu hou ik een dagboek bij op de computer. Vooral in mijn tienertijd werd het een ware uitlaatklep. Toen ik werd opgenomen, kon ik moeilijk spreken over mijn gevoelens, gedachten en alles wat er in mij omging. Het was de verpleging die merkte dat het schrijven mij toeliet om een opening te creëren naar hen toe. Vaak waren dat gedichten of verhaal-tjes. Ik ga nog steeds naar een psychologe en hoewel ik nu veel beter kan praten, schrijf ik soms nog een mail naar haar. Het helpt nog steeds en zij beseft dat gelukkig ook. Therapeutisch schrijven kan je in België jammer genoeg amper volgen. Maar je kan

het sowieso wel op jezelf doen. Voor wie het wil proberen, kan ik wel enkele hand-vatten aanreiken:•maakbewusttijdvoorhetschrijven,des-

noods op een vaste dag, een vast uur als dat beter werkt

•schrijfineenruimtewaarjejeveiligenop je gemak voelt

•zorg dat je niet gestoord kuntworden:alle telefoons, mails en sociale media uit

•zorgervoordatjeeventuelepartneren/of kinderen je ook niet storen

•beschrijf wat je dwars zit, wat je ver-langt, wat moeilijk is en wat net gemak-kelijk gaat en waarom dat zo is of was. Kortom: noteer alles wat in je opkomt, dit kunnen banale dingen zijn, maar die vertellen vaak heel veel…

•benoemjegevoelensenemotiesenont-loop die niet, anders heeft het schrijven weinig zin

•schrijfongecensureerdenvolledig•bedenkdatjevoorjezelfschrijft•ga na het schrijven iets doenwat ont-

spant, dit kan iets heel persoonlijks zijn.

26 27

Activiteitenkalender Hou de website en facebook in het oog voor eventuele nieuwe activiteiten!

Inschrijven steeds verplicht, tenzij anders vermeld.

Opgelet: sinds september 2017 zijn de activiteiten betalend voor niet-leden. De inkom is 2 euro tenzij een andere prijs wordt vermeld. Lid worden van vzw UilenSpiegel kost 5 euro per jaar.

Daar zit muziek in:

‘1948 (Toen was geluk heel gewoon)’ – Gerard Cox

Naar muziek luisteren kan een zalvende of versterkende invloed op je stemming hebben. Soms kan een liedje ook heel veel bij je oproepen. Welk nummer spreekt jou aan en waarom?

Laat het ons weten op spiegel@uilenspiegel.net

Tekst: RobUitnodiging LEDENDAG UilenSpiegel 2018We verwelkomen je hartelijk op onze ‘ledendag’. Die vindt plaats op het thuisadres van UilenSpiegel (Hovenierstraat 45 te 1080 Brussel) op zaterdag 20 oktober 2018 van 10:00 tot ongeveer 17:30.

Voor diegenen die de weg naar UilenSpiegel nog niet kennen: Wouter De Witte van UilenSpiegel (0497 57 52 27) zal je vanaf 9:00 opwachten (met eenUilenSpiegel-affiche)inhettreinstationBrussel-Centraalterhoogtevan loket 1. Let op: hij vertrekt daar om 9:30 stipt.

Hoe verloopt de dag?09:30 Onthaalmetkoffieenthee10:00 Welkom door Ingrid Jongeneelen, voorzitter10:10 Debat: “Werk: heilzaam of nefast voor de gezondheid?” met o.a. Elke Van den Brandt (Groen), Eline Bruneel (Vlaams Patiëntenplatform) en Ann Callebert onder leiding van moderator Guy Tegenbos en met inleidende getuigenis door ervaringsdeskundige Els Draeck.11:40 Muzikaal intermezzo12:00 Broodjeslunch met soep 13:30 Proclamatie poëziewedstrijd 2018 en uitreiking Kronkelprijs 14:30 Muzikaal intermezzo14:45 Gegidste wandeling “Buurt in de kijker” of praatcafé en/of Meet and Greet met Ann Callebert, Thomas Alberico en Pieter Gouvart16:00 Uitroeping vrijwilliger van het jaar en afsluitend muzikaal intermezzo16:30 – 17:30 Receptie

Aan de hand van volgend inschrijvingsstrookje kan je je meteen inschrij-ven. Verstuur het naar UilenSpiegel, Hovenierstraat 45, 1080 Brussel of mail je naam (+ aantal personen) met de vermelding “ledendag 2018” naar info@uilenspiegel.net

De deelname aan de ledendag kost 7 euro. Gelieve hiervoor een over-schrijving te doen op volgend rekeningnummer BE34 0015 1222 9390 metvermelding“ledendag2018”.Jeinschrijvingispasdefinitiefnastor-ting van dit bedrag! Gelieve je inschrijving en betaling vóór 12 oktober 2018 aan UilenSpiegel te bezorgen.

INSCHRIJVINGSSTROOKJE-------------------------------------------------------------------------------------------------

naam en voornaam:

...................................................................................................

Ja, ik kom naar de ledendag van UilenSpiegel van zaterdag

20 oktober met in totaal .......... persoon/personen en schrijf

7,00 euro per persoon over.

Ik vind het liedje ‘1948’ van de Nederlander Gerard Cox zeer mooi. Het doet me denken aan mijn onbezonnen jeugd toen ik nog niet wist wat mij later in de psychiatrie zou overkomen.

Het speelt zich af eind jaren 50, in de jaren van wederop-bouw na de oorlog.Ik was er toen nog niet, maar de mensen waren in die tijd heel blij, omdat dingen zoals plakband, een fornuis, een haardroger, enz. toen ineens gemakkelijker te koop waren.

Gezinnen waren ook conservatiever. Dat was bij ons thuis niet anders. Het voordeel van een conservatief gezin was dat er niet zo gauw dingen fout liepen als nu. Het nadeel was dan weer dat ouders veel beperkter waren in hun middelen en hun manier van leven.

Als kind had je toen ook maar enkele vriendjes. Nu hebben kin-deren een hele hoop vrienden en vriendinnen, in het echt en/of virtueel op het web.

Een stukje uit het liedje:

Buiten huilt de wind om 't huisMaar binnen stond de kolenkit paraatEn de stoep waarop geknikkerd werdWas het belangrijkste stukje van de straatEn Nederland was groot en niemand ging nog doodEn gezelligheid kende nauwelijks tijdBij waxinelichtjes van Verkade.

We gingen nog in 't bad, haartjes natNog even op, totdat vader zei: "Vooruit, naar bed"Dan kregen we een kruik meeGezichten op 't behangMaar niet echt van binnen bangToen was geluk heel gewoon

Dag Datum Omschrijving AfdelingDin 19/06/2018 Praatgroep Lotgenotencontact UilenSpiegel Gent: Goesting? Afdeling GentWoe 20/06/2018 Lotgenotengroep UilenSpiegel Aarschot Afdeling AarschotDon 21/06/2018 Praatgroep Turnhout Afdeling TurnhoutZat 23/06/2018 Minigolf in het Astridpark Afdeling KortrijkZat 23/06/2018 Getuigenis: Posttraumatische stressstoornis Afdeling LimburgZat 23/06/2018 Lotgenotengroep depressie Leuven Afdeling LeuvenZat 23/06/2018 Een positiever zelfbeeld opbouwen Blankenberge/PsychosegroepDin 26/06/2018 Bijeenkomst praatgroep `Ontmoetend Herstellen´ Afdeling GeelDin 26/06/2018 Kennismaking met sociaal restaurant VORK Afdeling KortrijkDon 05/07/2018 OpenHartig: Kennismaking Afdeling Aalst/OpenHartigZat 07/07/2018 Bezoek aan het Brosella Folk- en Jazzfestival Afdeling BrusselDon 12/07/2018 Praatgroep angst en dwang Afdeling LeuvenZat 14/07/2018 Zomerwandeling Afdeling LeuvenZat 14/07/2018 Wandeling aan de Nieuwe Kaai Afdeling TurnhoutWoe 25/07/2018 Lotgenotengroep UilenSpiegel Aarschot Afdeling AarschotZat 28/07/2018 Daguitstap naar Lille Afdeling KortrijkZat 28/07/2018 Wandeling in het Rivierenhof Afdeling Antwerpen-stadZat 28/07/2018 Psychosegroep Leuven: Spelletjesnamiddag Afdeling LeuvenDin 07/08/2018 Bijeenkomst praatgroep `Ontmoetend Herstellen´ Afdeling GeelZat 11/08/2018 Zomerwandeling Afdeling LeuvenZon 12/08/2018 Wandeling te Osbroek en picknick Afdeling Aalst/OpenHartigZat 18/08/2018 Daguitstap naar de Nederlandse kust Afdeling Halle-VilvoordeDon 23/08/2018 Praatgroep Turnhout Afdeling TurnhoutZat 25/08/2018 Info-namiddag: Hoe werk zoeken als je psychisch kwetsbaar bent? Afdeling Antwerpen-stadZon 26/08/2018 Wandelen langs de Schelde te Zwijnaarde Afdeling GentDin 28/08/2018 Bijeenkomst praatgroep `Ontmoetend Herstellen´ Afdeling GeelWoe 29/08/2018 Lotgenotengroep UilenSpiegel Aarschot Afdeling AarschotDon 30/08/2018 Praatgroep angst en dwang Afdeling LeuvenDon 06/09/2018 Op zoek naar… Thema’s Afdeling Aalst/OpenHartigVrij 07/09/2018 Weekend Vielsalm (vrij 07/09 tot maa 10/09/2018) Afdeling KortrijkZat 08/09/2018 Lotgenotengroep Borderline Leuven Afdeling LeuvenDin 11/09/2018 Leven met een eetstoornis, getuigenis en herstelverhaal Afdeling Halle-VilvoordeWoe 12/09/2018 Lotgenotengroep UilenSpiegel Aarschot Afdeling AarschotDin 18/09/2018 Praatgroep Lotgenotencontact UilenSpiegel Gent: Zelfzorg Afdeling GentDin 18/09/2018 Praatgroep angst en dwang Afdeling LeuvenDon 20/09/2018 Praatgroep Turnhout Afdeling TurnhoutZat 22/09/2018 Infosessie over medicatie Afdeling LimburgZat 22/09/2018 Psychosegroep Blankenberge: Oe ist? Blankenberge/PsychosegroepZat 22/09/2018 Lotgenotengroep depressie Leuven Afdeling LeuvenDin 25/09/2018 Bijeenkomst praatgroep `Ontmoetend Herstellen´ Afdeling GeelWoe 26/09/2018 Lotgenotengroep UilenSpiegel Aarschot Afdeling AarschotDon 27/09/2018 Groepsgesprek zinvolle tijdsbesteding Afdeling BrusselZat 29/09/2018 Gespreksnamiddag: Hoe zit dat nu met onze sociale contacten? Afdeling Antwerpen-stadZat 29/09/2018 Psychosegroep Leuven: Het is weer voorbij, die mooie zomer Afdeling LeuvenZat 29/09/2018 Bezoek aan Gent met boottocht Afdeling KortrijkDon 04/10/2018 Gespreksgroep: Thema nader te bepalen Afdeling Aalst/OpenHartigWoe 10/10/2018 Lotgenotengroep UilenSpiegel Aarschot Afdeling AarschotZat 13/10/2018 Stadswandeling met zoektocht Afdeling LimburgZat 13/10/2018 Lotgenotengroep Borderline Hasselt Afdeling LimburgDon 18/10/2018 Praatgroep Turnhout Afdeling TurnhoutDon 18/10/2018 Praatgroep angst en dwang Afdeling LeuvenZat 20/10/2018 Ledendag Nationaal

28 29

INSCHRIJVEN IS STEEDS VERPLICHT, TENZIJ ANDERS VERMELD INSCHRIJVEN IS STEEDS VERPLICHT, TENZIJ ANDERS VERMELD

Lotgenotencontact rond specifiekekwetsbaarheden

• Lotgenotengroep depressie LeuvenPraatgroep voor lotgenoten begeleid door ervaringsdes-kundigen Katrien Delvaux en Ineke Pylyser (nieuw team!).

Inschrijving en meer info: mail: depressiegroep.leuven.us@gmail.com tel: 0485 28 04 86 (Katrien)tel: 0486 73 35 50 (Ineke) Zaterdagen 23 juni, 22 september, 10 november, 15 december Zondag 21 oktober (uitzonderlijk) Tijd: 14:00 - 16:00 Locatie: Jeugdherberg De Blauwput, Kleine Zaal, Martelaren-laan 11 A, 3010 Kessel-Lo (achterkant Leuven Station).

•Lotgenotengroep seksueel misbruik HasseltPraatgroep voor lotgenoten begeleid door Sylvia Van der Veken & Ingrid. Benjeslachtoffergeweestvanseksueelmisbruikenwiljegraag lotgenoten ontmoeten, dan is deze praatgroep mis-schien iets voor jou? Inschrijven en meer info: sylvia.van.der.veken@telenet.be of 0473 28 76 77 (Sylvia) Let op! Het aantal plaatsen is beperkt en er wordt enkel ingeschreven vóór de eerste sessie. Eén reeks bestaat uit 5 sessies die maandelijks plaatsvinden op een vrijdag tussen 18:30 en 20:30. Inschrijvingen voor de reeks die startte in februari zijn afgesloten. In september 2018 start een nieuwe reeks waarvoor nu reeds kan ingeschreven worden. Inschrij-vingen zijn beperkt tot 9 personen. Volgende reeks: vrijdag 7 september, 12 oktober, 2 november, 7 december en 4 januari Locatie: Jeugdherberg Hasselt, Spoorwegstraat 80, 3500 Hasselt (achterkant station Hasselt nieuwbouw)

•Psychosegroep LeuvenPraatgroep voor lotgenoten begeleid door ervaringsdes-kundigen Lin en Laura. Inschrijven en meer info:psychosegroepleuven@gmail.com of 0484 63 13 13 (Lin) tijdens de kantoorurenZaterdag 28 juli: SpelletjesnamiddagZaterdag 29 september: `Het is weer voorbij, die mooie zomer´Zaterdag 24 november: De impact van psychose op je levenTijd: 14:30 - 16:30 (informeel onthaal vanaf 14:15) Locatie: Jeugdherberg De Blauwput, Kleine Zaal, Martelaren-laan 11A, 3010 Kessel-Lo (achterkant Leuven Station)

• Psychosegroep BlankenbergePraatgroep voor lotgenoten begeleid door ervaringsdes-kundigen Marianne Pillen en Els Vermote.Inschrijven en meer info: marianne.pillen@gmail.com of 0498 47 92 86 (Marianne)Zaterdag 23 juni: Een positiever zelfbeeld opbouwenZaterdag 22 september: `Oe Ist?´Zaterdag 27 oktober: Op weg met mijn signaleringsplanZaterdag 24 november: YogasessieZaterdag 15 december: Muziek (waar ik me goed bij voel)Tijd: 14:00 - 16:00 (deuren open om 13:30) Locatie: Zaal De Kerkewegel (eerste verdieping), Ruiterstraat 5, 8370 Blankenberge (Uitkerke) De zaal ligt in de straat aan de achterzijde van de kerk van Uitkerke. Parking in de omgeving. Openbaar vervoer: Bus: vanuit Brugge (halte kerk Uitkerke). Tram en trein: halte Station Blankenberge en daarna 15 min wandelen tot aan de kerk van Uitkerke.

•Lotgenotengroep borderline LeuvenPraatgroep voor lotgenoten begeleid door ervaringsdes-kundigen Carolien en Sara. Inschrijven en meer info: borderline.uilenspiegel@outlook.com of 02 410 19 99, met duidelijke vermelding of je naar Leuven of Hasselt komt. Zaterdagen 8 september, 10 november Tijd: 14:00 - 16:00 Locatie: Jeugdherberg De Blauwput Kleine Zaal, Martelaren-laan 11A, 3010 Kessel-Lo (achterkant Leuven Station). Opge-let: op zat. 13 januari is het uitzonderlijk in de Grote Zaal.

• Lotgenotengroep borderline HasseltSara, Bo en Carolien starten een gloednieuwe borderline-groep te Hasselt.

Inschrijven en meer info: borderline.uilenspiegel@outlook.com of 02 410 19 99, met duidelijke vermelding of je naar Leuven of Hasselt komt.Zaterdag 13 oktober, 15 decemberTijd: 14:00 - 16:00 Locatie: Hostel H, Spoorwegstraat 80, 3500 Hasselt.

• Praatgroep ‘angst en dwang’ LeuvenHeb je langdurige of buitensporige angsten of pieker je vaak? Heb je steeds terugkerende dwanggedachten en/of -hande-lingen? Kom vrijblijvend naar onze maandelijkse praatgroep “angst en dwang” en maak kennis met andere lotgenoten. Inschrijven en meer info: Sarina Antioco: jtobback@hotmail.com of 0473 65 61 37Donderdagen 12 juli, 30 augustus, 18 oktober, 22 novem-ber, 13 december Dinsdag 18 septemberTijd: 19:00 - 21:30 Locatie: Jeugdherberg De Blauwput, Kleine Zaal, Martela-renlaan 11A, 3010 Kessel-Lo. De jeugdherberg ligt aan de achterkant van het NMBS-station, je wandelt de tunnel door tot voorbij het laatste spoor, als je dan naar links kijkt zal je de ingang van de jeugdherberg zien. Als je het moeilijk hebt, kan iemand jou opwachten in het station.

ANTWERPENAfdeling Antwerpen Stad

• Activiteit: “Wandelen in het groen brengt rust in je hoofd…”

Zorgwandeling in het Rivierenhof te Deurne.Inschrijven en meer info: uilenspiegel.antwerpen@gmail.com of via telefoon/sms: 0499 59 36 65 (Rudi)Zaterdag 28 juli Tijd: 14:00 - 16:00 Locatie: Afspraak om 14:00 stipt op het terras van het park-kasteel `Rivierenhof´te Deurne-Noord. Openbaar vervoer: tram 10, halte Venneborg

• Info-namiddag: “hoe werk zoeken als je psy-chisch kwetsbaar bent?”

In samenwerking met GTB/VDAB Antwerpen.Inschrijven en meer info: uilenspiegel.antwerpen@gmail.com of via telefoon/sms: 0499 59 36 65 (Rudi)Zaterdag 25 augustusTijd: 14:00 - 16:00Locatie: Stadsmagazijn Antwerpen, zaal `Zolder´, Keistraat 5-7, 2000 Antwerpen. Ook toegankelijk voor andersvaliden. Openbaar vervoer: tram 7 richting MAS, halte Klapdorp.

•Gespreksnamiddag: “Hoe zit dat nu met onze sociale contacten?”

Inschrijven en meer info: uilenspiegel.antwerpen@gmail.com of via telefoon/sms: 0499 59 36 65 (Rudi)Zaterdag 29 septemberTijd: 14:00 - 16:00Locatie: Stadsmagazijn Antwerpen, zaal `Zolder´, Keistraat 5-7, 2000 Antwerpen. Ook toegankelijk voor andersvaliden. Openbaar vervoer: tram 7 richting MAS, halte Klapdorp. Zaterdag 27 oktober: Gespreksnamiddag: “Borderline... hoe gaan jij en jouw naasten ermee om?” Zaterdag 24 november: Activiteit: “Vrijetijdsbesteding en goedkope cadeautjes maken voor de komende feestdagen”

ANTWERPENAfdeling Geel

•Herstelgroep UilenSpiegel KempenHerstelgroep UilenSpiegel Kempen is een werkgroep waarin de deelnemers werken aan hun herstel op eigen tempo. We leren van elkaar door het delen van ervaringen, al dan niet gekaderd binnen een thema. De thema’s worden in samen-spraak met de groep gekozen. De groep bestaat uit maximum 8 deelnemers en wordt begeleid door enkele ervaringsdes-kundigen. De deelnemers bevinden zich in een verschillend stadium van herstel. We werken met een gesloten groep in gelijkwaardigheid, zelfrespect en respect voor onze mede-mens. Inschrijven en meer info: herstelgroepuilenspiegelkempen@gmail.com of 0468 30 72 96 (Bart) Let op: Start 2 keer per jaar (september en februari), de frequentie is tweewekelijks (8 keer). Schrijf nu al in voor september als je er bij wil zijn! Tijd: 13:30 - 16:00 Locatie: ’t Vooruitzicht, Stelenseweg 19, 2440 Geel

•Ontmoetend Herstellen (open groep)Ontmoetend herstellen is een initiatief van twee ervaringsdes-kundigen in de Kempen. Tijdens de maandelijkse bijeenkomsten kan je in contact ko-men met anderen, praten over wat je zoal tegenkomt, samen iets doen, praten over thema’s… Zo kan je op een laagdrem-pelige manier stappen zetten in je herstel. De focus ligt vooral op het ontmoeten, maar we behandelen ook regelmatig een thema. We bepalen het programma in samenspraak met de aanwezigen. Het is een open groep voor zij die ontmoetend willen herstel-len.Inschrijven en meer info: ontmoetendherstellen@gmail.com of onze facebookpagina “Ontmoetend Herstellen” Inschrijven verplicht!Dinsdagen 26 juni, 7 augustus*, 28 augustus, 25 sep-tember, 30 oktober, 27 november en 18 december* (* uitzonderlijk niet de laatste dinsdag van de maand)Tijd: 18:30 - 21:00Locatie: ’t Vooruitzicht aan campus OPZ, Stelenseweg 19, 2440 Geel

ANTWERPENAfdeling Turnhout

Een aantal enthousiaste mensen hebben zich geëngageerd om een ontmoetingsplaats voor mensen met een psychische kwetsbaarheid te creëren. In de maandelijkse groepsbijeen-komsten komen onderwerpen aan de orde die belangrijk

zijn in het leven. Aan de hand van thema's, presentaties, film...willenwebereikendatonzebezoekerszichgesteundvoelen en meer weerbaar staan in het leven. Inschrijven en meer info:catja@uilenspiegel.net of 0468 33 71 55 (Catja)

•Gespreksgroep op donderdagen: 21 juni, 23 augustus, 20 september, 18 oktober, 15 november, 20 decemberTijd: 19:00 - 21:00 (21:30 vanaf 15 november) Locatie: Lokaal van T'ANtWOORD vzw, Otterstraat 114, 2300 Turnhout

•Wandeling aan de Nieuwe KaaiDe wandeling is ongeveer 5,5 kilometer lang en gaat ook door bij minder goed weer, zorg voor aangepaste kledij en schoenen. Achteraf kan er iets gedronken worden in taverne Klaverhof.Zaterdag 14 juliTijd: 14:00 - 16:00Locatie: Afspraak aan Taverne Boothuis, Nieuwe Kaai 30, 2300 Turnhout

BRUSSEL

• In samenwerking met ‘Den Teirling’ te Elsene organiseren Jolanda, Siegfried, Karen en Stefan info-avonden, praatgroepen en andere activiteiten in het Brusselse.

Inschrijven en meer info: uilenspiegel.brussel@gmail.com of 0475 25 73 00 (Siegfried, tussen 18:00 en 22:00) Tijd: 19:30 - 21:30 Locatie: Den Teirling, Maesstraat 89, 1050 Brussel. Openbaar vervoer: bus 38 en 60 (halte Malibran), bus 95 (halte Blyc-kaerts), Tram 81 (halte Flagey), metro lijn 2 (halte Naamse Poort), trein halte Mouterij/Gemoir.Zaterdag 7 juli: Brosella Folk-en JazzfestivalTijd: 16:00Locatie: Afspraak onder het Atomium Meer info op: www.brosella.beDonderdag 27 september: groepsgesprek rond zinvolle tijdsbestedingDonderdag 22 november: activiteit nog nader te bepalen

LIMBURGPraatgroep Limburg

Inschrijven en meer info: praatgroep.limburg.us@gmail.com of 0495 71 18 54 (Luc) Tijd: 14:00 - 16:00 (tenzij anders vermeld) Locatie: Cultureel Centrum (Zaal 1), Kunstlaan 5, 3500 Has-selt (tenzij anders vermeld)Zaterdag 23 juni: Getuigenis: `Posttraumatische stressstoor-nis´. Bea, ervaringsdeskundige bij Hersteloase 't Kwartier van Noolim, brengt haar getuigenis en vertelt over hoe het is om te leven met posttraumatische stressstoornis.Zaterdag 22 september 2018: infosessie over medicatieZaterdag 13 oktober: Stadswandeling met zoektochtStadswandelingdoorheenHasseltmetzoektocht.Naafloopis er een leuke attentie voorzien voor elke deelnemerTijd: 13:45 - 16:30Locatie: Samenkomst Lokettenzaal NMBS Hasselt om 13.45. E inde van de wandeling voorzien rond 16:30.Zaterdag 17 november:DocumentairefilmCrazywiseZaterdag 15 december: Psychische kwetsbaarheid, mishan-deling en misbruik

30 31

INSCHRIJVEN IS STEEDS VERPLICHT, TENZIJ ANDERS VERMELD INSCHRIJVEN IS STEEDS VERPLICHT, TENZIJ ANDERS VERMELD

OOST-VLAANDERENLotgenotencontact UilenSpiegel Gent

•PraatgroepIn deze praatgroep, die wordt begeleid door Femke en Marie-Suzanne is er plaats voor ontmoeten, gehoord worden en het uitwisselen van ervaringen met andere lotgenoten. De groep staat open voor iedereen die onderweg is met zijn of haar psychische kwetsbaarheid, los van diagnose en die zin heeft in lotgenotencontact. Inschrijven en meer info: lusgent@gmail.com of 0472 52 17 12 (Femke) Tijd: 19:00 - 21:00 (onthaal vanaf 18:45)Locatie: Vredeshuis Sint-Margrietstraat 9 9000 GentDinsdag 19 juni: “Goesting?!” Wat geeft ons energie, welke uitdagingen willen we bereiken en wat zijn onze zomerplannen?Dinsdag 18 september: “Zelfzorg”In deze praatgroep gaan we dieper in op wat voor onszelf zorgen betekent. Dinsdag 20 november: “Crisis”Wat betekent een crisis voor jou en hoe ga je ermee om?

•WandelingenDe wandelingen zijn telkens 6 km in één van de natuurgebie-den in en rond Gent.Inschrijven en meer info: lusgent@gmail.com of 0472 52 17 12 (Femke). Zondag 26 augustus: wandelen langs de Schelde in Zwijnaarde. De wandeling is 5km en gaat ook door bij regenweer. Het is toegankelijk voor kinderwagen en rolstoel. Ook honden zijn welkom aan de leiband.Tijd: 14:00 - 16:00Locatie: We verzamelen om 13u45 aan de kiosk ter hoogte van Dorpstraat 6, 9052 ZwijnaardeZondag 28 oktober: Wandeling in de Bourgoyen

OOST-VLAANDERENAfdeling Aalst / OpenHartig

•OpenHartig – Gespreksgroep Afdeling AalstEen stel van vier verwoede ervaringsdeskundigen verwelko-men je in een open maar vertrouwelijke sfeer. Ze creëren een warme plek om elkaar te ontmoeten en hartige gesprekken te (kunnen) voeren op basis van jouw wensen en noden. Af en toe een vleugje echte ontspanning hoort er natuurlijk ook bij! Inschrijvingen en meer info: openhartigaalst@gmail.com of bel/sms 0495 55 02 17 (Re-becca) of 0483 02 78 41 (Karin).Inschrijven kan maar is niet verplicht, tenzij we dit expliciet vragen. Dit is dan eerder om praktische en/of organisatori-sche redenen. Je kan ons ook terugvinden op www.facebook.com/OpenHartigAalstTijd: 19:00 - 21:30 (tenzij anders vermeld, idem voor locatie)Locatie: het Huis van de Mens, Koolstraat 80, 9300 Aalst. Bereikbaarheid: Trein: Treinstation Aalst (15 min te voet). Indien gewenst kan iemand je opwachten aan het station, gelieve dan een seintje te geven op 0486 60 76 24 (Veerle). Bus: Halte Verastenstraat (83m) of halte V.T.I. (211m) of halte Meuleschettekapel (310m). Parking Auto: Parking aan Koningin Astridparkje (2 min) of Esplanadeplein (10 min) of Keizersplein (11 min).

Donderdag 5 juli - KennismakingWe maken op een luchtige manier en in een ontspannen sfeer kennis met elkaar, de organisatie en werking.Zondag 12 augustus - Wandeling te ‘Osbroek’ met aanslui-tend picknick

De zomer, hopelijk ook een straaltje zon en samen een korte wandeling in het Osbroek. Daarna picknicken we gezellig in het park. Voor wie zin heeft, is er ook een spelletje petanque. Mogen we aan iedereen vragen om een alcoholvrij drankje mee te brengen? Wij voorzien iets om te knabbelen.Tijd: 11:00 - 14:00Locatie: Park Osbroek, Frans Blanckaertdreef, 9300 Aalst. Bereikbaarheid: Trein: Treinstation Aalst. Indien gewenst kan iemand je opwachten aan het station, gelieve dan een seintje te geven op 0486 60 76 24 (Veerle). Bus: Halte Blanckaert-dreef (114m) of halte Houtmarkt (660m). Auto: Er is een parking voorzien aan de ingang van het park. Gelieve je voor deze activiteit in te schrijven vóór zaterdag 11 augustus.Donderdag 6 september - ‘Op zoek naar... Thema’s’We kijken samen wat jullie zoal bezighoudt en welke onder-werpen of thema’s jullie boeien en dus graag aan bod willen laten komen. Dit doen we op een door ons voorziene crea-tieve manier, om het niet al té droog te hoeven houden.Donderdag 4 oktober - ThemagespreksgroepA.d.h.v. een thema dat door jullie naar voren is gebracht, houden we een vertrouwelijk gesprek. Wij zorgen voor de inkleding. Jij voor je aanwezigheid?Donderdag 8 november - ThemagespreksgroepDonderdag 13 december - Kerstborrel

VLAAMS-BRABANTAfdeling Aarschot

Greta, Tania en Pascale starten een praatgroep voor psy-chisch gevoelige lotgenoten te Aarschot.Inschrijven en meer info: lotgenotengroepaarschot@gmail.com of tel/sms: 0471 34 17 82 (Greta) Tijd: 18:00 - 20:00 Locatie: Dienstencentrum Orléanshof, Blauwe zaal, Leu-vensestraat 148, 3200 AarschotWoensdagen 20 juni, 25 juli, 29 augustus, 12 september, 26 september, 10 oktober, 24 oktober, 7 november, 21 november, 5 december, 19 december

VLAAMS-BRABANTAfdeling Leuven

• Infosessie: Stigma'Het was beangstigend om als hulpverlener in de rol van cliënt te stappen. Het was bevreemdend om nadien terug de rol van hulpverlener op te nemen.' Een ervaringsverhaal over stigma in de hulpverlening. Gastspreker: Luk Bevernage, directeur patiëntenzorg UPC Sint-KamillusInschrijven en meer info: uilenspiegel.leuven@gmail.com of 0485 86 11 25 (Eva) Donderdag 25 oktober Tijd: 19:00 - 21:00Locatie: Jeugdherberg De Blauwput, Martelarenlaan 11A, 3010 Kessel-Lo (op wandelafstand van het station in Leuven)

•Zoet-Water-Zorgwandelingen: Rustige wandelingen met natuurbelevingsmomenten in He-verleebos/Meerdaalwoud/Sint-Joris-Weert Rustgevende wandelingen en natuurbelevingsmomenten met natuurgids Heidi. Stevige stapschoenen en bij regenweer laarzen en waterdichte kledij, buggy’s of rolstoelen niet moge-lijk tenzij anders vermeld, honden aangelijnd. Mogelijkheid om achteraf de dorst te lessen en bij te babbelen in plaatselijke horeca. Inschrijven en meer info: Heidi Bertels: 0487 99 35 82 (Inschrijven niet verplicht en de wandelingen zijn gratis)

Zaterdagen 14 juli en 11 augustus: Zomerwandelingen Tijd: 10:00 - 12:00 Locatie: Vertrek parking natuurreservaat Doode Bemde, Rei-gerstraat, Oud-Heverlee (Sint-Joris-Weert). Openbaar vervoer vanuit Leuven: bus 337 halte Heide.

VLAAMS-BRABANTAfdeling Halle-Vilvoorde

Inschrijven en meer info: geert.van.isterdael@skynet.be of 0477 63 51 83 (Geert)Zaterdag 18 augustus: Daguitstap naar de Nederlandse kustBij een stevige portie zon en een zonnig humeur gaan we een dagje samen uitwaaien aan de rustige Nederlandse kustlijn, nl. Breskens. Je kan zelf je picknick voorzien of je voorziet centjes om je daarginds te verzadigen. Je neemt best ook een strandlaken en voldoende water mee.Tijd: 9:00 - 19:00 Locatie: We spreken af aan het onthaal van PZ St-Alexius Grimbergen, Grimbergsesteenweg 40, 1850 Grimbergen. Van daaruit rijden we samen met auto’s naar Nederland. We komen dan ook allen samen terug naar Grimbergen. Praktisch: Laat zeker weten of je mee wilt rijden met de auto.Dinsdag 11 september: Leven met een eetstoornis, getuige-nis en herstelverhaal Veerle Sammels, ervaringsdeskundige bij DENK en vzw UilenSpiegel, vertelt haar herstelverhaal. Aansluitend heeft ze het samen met Jente Van Mechelen, ervaringsdeskundige bij ANBN, over wat het betekent om met een eetstoornis te leven, zowel voor hen als voor de naasten.Tijd: 19:00 - 21:00Locatie: PZ St-Alexius Grimbergen, Zaal Hannah Arendt, Grimbergsesteenweg 40, 1850 Grimbergen.

VLAAMS-BRABANTArtEco

•ArtEco, een creatief atelier in een oud arbeiders-huisje met tuintje in Vilvoorde werkt onder de vleugels van De Raster vzw.

Inschrijven en meer info: Kunstenares Kaarin Poppe (kaarinpoppe.wix.com/federo) kan je inspireren en helpen, als je dat wenst. Als je wil langsko-men, bel je best even met haar (0478 20 53 60) of stuur je een mailtje naar kaarin.poppe@gmail.com. Je betaalt 15 euro per semester. Op maandag en donderdag van 10:00 tot 17:00 kan je er vrij beeldend komen werken. Locatie: Groenstraat 215, 1800 Vilvoorde

WEST-VLAANDERENAfdeling Kortrijk

Inschrijven en meer info: Jan Delvaux: jan.delvaux@uilenspiegel.net of 0493 08 86 69 Tijd: 14:00 - 16:30 (tenzij anders vermeld) Locatie: De MaRe, Condédreef 59, 8500 KortrijkZaterdag 23 juni: Minigolf in het AstridparkMet zijn allen minigolfen en lekker nakletsen op het terras …Toegangsprijs 2 euro, ook voor leden.Tijd: 14:00 - 16:00Locatie: Verzamelen aan de minigolf in het Astridpark te KortrijkDinsdag 26 juni: Kennismaking met het nieuwe sociaal restaurant ‘VORK’

Net geopend en we willen er gaan proeven. VORK is open sinds maandag 16 april voor alle publiek. Iedereen kan in VORK gaan eten, sociaal tarief voor mensen die in aanmer-king komen. Wie wil genieten van een verminderd tarief (€7) zal eerst een UitPAS moeten halen. Op dinsdag is er steak met frietjes. Tijd: 12:00 - 14:00 Locatie: Verzamelen aan VORK, Doorniksestraat 36-62, 8500 KortrijkZaterdag 28 juli: Daguitstap naar Lille Eerst wandelen langs la Vieille Bourse (mooi) een half uurtje naar de zoo (€4, ook voor leden), daar lunchen we om daarna richting Grand Place te slenteren, we vergeten uiteraard Vieux Lille, met zijn smalle straatjes, niet. Zorg voor een treinticket en lunchpakket! Tijd: 9:45 - 17:30 Locatie: We nemen in Kortrijk de trein van 10:13, vergeet niet eerst je ticket te halen. We zijn ten laatste rond 18:00 in Kortrijk.Vrijdag 7 september - maandag 10 september: Weekend te Vielsalm Een weekend waar niets moet en veel mag. Ieder zijn eigen kamer en we koken zelf! Staat open voor alle Uilenspiegelle-den en hun partner. Stuur een mail of bel voor meer info. Verplicht inschrijven en €100 betalen voor 31/07, koppels betalen €80 pp. Inschrijven via jan.delvaux@uilenspiegel.net of bel/sms 0493 08 86 69Tijd en locatie: Afspraak in het station van Vielsalm rond 15:10Zaterdag 29 september: Bezoek aan Gent met boottocht We starten met een meegebrachte lunch in het Citadelpark, daarna reizen we met tram 4 richting haven om daar in te schepen op de Jacob van Artevelde. De vaartocht duurt on-geveer anderhalf uur en nadien trekken we richting centrum Gent. Op de boot kan het hard waaien, breng een jas mee! Er is voorlopig gereserveerd voor zes personen. Je doet er goed aan zo vroeg mogelijk in te schrijven! Verplicht in te schrijven voor 1 augustus via Jan.delvaux@uilenspiegel.net of bel/sms 0493 08 86 69Tijd en locatie: Afspraak om 10:00 aan de loketten in het nmbs-sation van Kortrijk en om 11:00 in de lokettenzaal van het Sint-Pietersstation te Gent. Einde rond 17:00.Zaterdag 24 november: Lezing HSP (hoogsensitieve per-soonlijkheid)

Weekend in de Ardennen van vrijdag 7 tot maandag 10 september

Jan Delvaux organiseert voor het derde jaar een week-end in Vielsalm voor een groep leden van Uilenspiegel en hun eventuele partner. De formule is simpel: ’s ochtends worden er, afhankelijk van het weer, programma’s aan-geboden waar je wel of niet aan deelneemt. Je kan ook rustig aan het meer vertoeven of het stadje verkennen. We koken zelf.

De prijs bedraagt 100 euro voor singles en 160 euro voor koppels. Als je kiest voor de single optie dan slaap je in een kamer alleen. De kamers beschikken over een lavabo. De twee huizen kijken uit op het meer van Vielsalm en de heuvels errond, en beschikken over een terras met tuin-meubels.

Er kunnen maximum 16 deelnemers mee. Inschrijven vóór 1 augustus. Let wel: eens ingeschreven kan je niet zomaar annuleren. Interesse? Neem contact op met Jan via jan.delvaux@uilenspiegel.net of 0493 08 86 69 voor meer info en voorwaarden.

32

Bezoek onze website: www.uilenspiegel.net

Vind ons op Facebook:www.facebook.com/uilenspiegel

Ombudsdiensten in je regio

Heb je vragen over je rechten als patiënt

of wil je een klacht indienen?

Surf naar www.ombudsfunctieggz.be

Psychosenet.be is dé website voor

psychose, stemming en herstel. Objectieve informatie, online hulp via e-mailspreek-uur, filmpjes met hel-dere uiteenzettingen, getuigenissen en de laatste ontwikkelingen in de geestelijke ge-zondheidszorg. Meer informatie vind je in deze Spiegel op blz 7.

Schuilt er een dichter in jou?Neem deel aan onze poëziewedstrijd,

de Kronkelprijs 2018! Deadline voor inzendingen is 31 juli 2018.

Deze aankondiging is een persoonlijke uitnodiging voor ieder met een psychische kwetsbaarheid en/of voor wie onze doelgroep een warm hart toedraagt! Aan de voorzieningen en centra vragen we de wedstrijd te helpen bekend maken bij cliënten en medewerkers.

Reglement 1. Het thema is “Zin”.2. Zowel leden als niet-leden van UilenSpiegel mogen deelnemen.3. Men mag slechts één gedicht insturen (lengte maximaal één bladzijde A4).4. Enkel getypte teksten worden aanvaard. Toegestane tekstformaten: .txt, .doc, .docx, of openofficedoc.Scanswordenniettoegestaan.5. Het gedicht mag nog niet eerder gepubliceerd zijn.6. Uiterste inzenddatum: 31 juli 2018.7. Het gedicht, samen met je contactgegevens, sturen naar info@uilenspiegel.net. Vermeld in het onderwerp “Poëziewedstrijd 2018”.

Proclamatie: Ledendag UilenSpiegel 20 oktober 2018 te Brussel.

Prijzen: De winnaar/winnares van de wedstrijd ont-vangt de Kronkelprijs 2018. Ook de genomineerden voor plaatsen 2 t.e.m. 10 ontvangen elk een prijs.

Voor meer informatie over de wedstrijd: secretariaat UilenSpiegel, tel. 02 410 19 99.

Schrijf je alvast invoor onze ledendag!

Onze ledendag vindt plaats op 20 oktober

2018. Op het programma staan onder meer

een debat over werk, de uitreiking van de

Kronkelprijs 2018 voor de winnaar van onze

poëziewedstrijd en de uitroeping van de vrij-

williger van het jaar.

Meer info in deze Spiegel op blz 26.