.Chương VII

Một số kiến thức có liên quan.Một số kiến thức có liên quan.

CCácác th thểể ThThểể r rắnắn ThThểể l lỏngỏng ThThểể kh khíí

KhoKhoảngảng c cácách h phphâân tn tửử

rất nhỏ lớn rất lớn

LLựcực t tươương tng tácác phphâân tn tửử

rất lớn lớn rất nhỏ

HHìnhình d dạngạng xác định phần bình chứa không xác định

ThThểể t tíchích xác định xác định không xác định

Có phải tất cả các chất rắn đều có cấu trúc và tính chất giống nhau hay không? Ta phân biệt các chất rắn khác nhau dựa trên những dấu hiệu nào?

Tiết 58

Chất rắn

Chất rắn kết tinh

Chất rắn vô định hình

I-CHẤT RẮN KẾT TINH:

1.Cấu trúc tinh thể

MuốiMuối Thạch anhThạch anh

Nêu đặc điểm về dạng hình học của muối và thạch anh?Nêu đặc điểm về dạng hình học của muối và thạch anh?

Có dạng hình học Có dạng hình học xác địnhxác định

Có cấu trúc Có cấu trúc tinh thểtinh thể

I-CHẤT RẮN KẾT TINH:

1.Cấu trúc tinh thể Là cấu trúc tạo bởi các hạt (nguyên tử, phân tử,ion) liên kết chặt với nhau bằng những lực tương tác và sắp xếp theo một trật tự hình học không gian xác định gọi là mạng tinh thể, mỗi hạt luôn dao động nhiệt quanh vị trí cân bằng của nó.

Cấu trúc tinh thể muối ăn

Chất rắn có cấu trúc tinh thể được gọi là chất rắn kết tinh (hay chất rắn tinh thể)

Kích thước tinh thể phụ thuộc quá trình hình thành tinh thể diễn biến nhanh hay chậm : Tốc độ kết tinh càng nhỏ, tinh thể có kích thước càng lớn.

C1C1

I-CHẤT RẮN KẾT TINH:

2. Các đặc tính của chất rắn kết tinh: - Các chất rắn kết tinh được cấu tạo từ cùng một loại hạt, nhưng cấu trúc tinh thể khác nhau thì tính chất vật lý của chúng cũng khác nhau.

Ví dụ:Ví dụ:

Cấu trúc tinh thể than chì Cấu trúc tinh thể kim cương

I-CHẤT RẮN KẾT TINH:

Cấu trúc tinh thể kim cương(dạng tinh thể thứ nhất của cacbon)

Cấu trúc tinh thể than chì (dạngtinh thể thứ hai của cacbon)

Tách than chì theo các lớp phẳng thì dễ hơn theo các phương khác

I-CHẤT RẮN KẾT TINH:

2. Các đặc tính của chất rắn kết tinh:

b. Mỗi chất rắn kết tinh có nhiệt độ nóng chảy xác định không đổi ở mỗi áp suất cho trước.

Ví dụ: Ở áp suất chuẩn (1 atm)

- Nước đá nóng chảy ở 00C

- Thiếc nóng chảy ở 2320C

- Sắt nóng chảy ở 15300C

Bảng nhiệt độ nóng chảy

Chất rắn

Niken

Sắt

Thép

Đồng đỏ

Vàng

Bạc

Nhôm

Chì

Thiếc

Nước đá

1452

1530

1300

1083

1063

960

659

327

232

0

I-CHẤT RẮN KẾT TINH:

2. Các tính chất của chất rắn kết tinh:

c. Các chất rắn kết tinh có thể là chất đơn tinh thể hoặc chất đa tinh thể.

Đơn tinh thể khác chất đa tinh thể ở điểm nào?Chất đơn tinh thể Chất đa tinh thể

Được cấu tạo chỉ từ một tinh thể (như muối ăn, kim cương,thạch anh…)

Được cấu tạo từ vô số tinh thể rất nhỏ liên kết hỗn độn với nhau (như kim loại, hợp kim)

Có tính dị hướng: Các tính chất vật lí không giống nhau theo các hướng khác nhau

Có tính đẳng hướng: Các tính chất vật lí giống nhau theo mọi hướng.

C2C2

Cấu trúc của vài chất rắn đơn tinh thể:

Tùy thuộc bản chất của các hạt cấu tạo nên tinh thể và tính chất của lực tương tác giữa các hạt này, người ta chia tinh thể thành những loại khác nhau .

Tinh thể nguyên tử:Tinh thể nguyên tử:

Kim cương GemaniGemani SilicSilic

Tinh thể ion:Tinh thể ion:

Cấu trúc tinh thể muối ăn (NaCL)

Cấu trúc chất đa tinh thể:Tinh thể kim loạiTinh thể kim loại

Cấu trúc tinh thể vàng Cấu trúc tinh thể kẽm

Cấu trúc tinh thể sắt Cấu trúc kim loại

I-CHẤT RẮN KẾT TINH:

3. Ứng dụng của các chất rắn kết tinh: -Các chất đơn tinh thể: Silic (Si) và Gemani (Ge) dùng làm các linh kiện bán dẫn, vi mạch điện tử...

-Kim cương dùng làm mũi khoan, dao cắt kính, đá mài, đồ trang sức …

- Kim loại và hợp kim luyện kim, chế tạo máy, xây dựng, điện tử, sản xuất đồ gia dụng …

Ứng dụng của các chất rắn kết tinh

Tinh thể Telua trắng bạc, có ánh kim, giòn, là chất bán dẫn

II-CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH:

Nhựa thông Hắc ín Thủy tinh

Chất rắn vô định hình là chất rắn: - Không có cấu trúc tinh thể.

- Không có dạng hình học xác định. - Không có nhiệt độ nóng chảy xác định.- Có tính đẳng hướng.

C3C3

II-CHẤT RẮN VÔ ĐỊNH HÌNH:

Đường có thể tồn tại ở dạng tinh thể (a) hoặc vô định hình (b)

Các tinh thể mới phát hiện:Dạng tinh thể thứ ba của cacbon gọi là fulơren: cấu trúc giống như quả bóng tròn:

Dạng tinh thể thứ tư của cacbon: ống nanô cacbon (đường kính vài nanômét), chiều dài cỡ micrômét.

Graphene: Tấm cacbon siêu mỏng (dày 1 nguyên tử) trông như một sợi dây phân tử nhỏ.

Hệ thống hóa kiến thức

Chất rắn

Chất rắn kết tinh

Có tính đẳng hướng

Chất rắn đơn tinh thể

Chất rắn vô định hình

Chất rắn đa tinh thể

Có tính dị hướng Có tính đẳng hướng

-Có cấu trúc tinh thể -Có nhiệt độ nóng

chảy xác định

-Không có cấu trúc tinh thể - Không có nhiệt độ nóng

chảy xác định

C1: Tinh thể của một chất được hình thành trong quá trình nóng chảy hay

đông đặc của chất đó?

Trả lời

Tinh thể của một chất được hình thành trong quá trình đông đặc của chất đó

C2: Tại sao chất rắn đơn tinh thể có tính dị hướng, còn chất rắn đa tinh thể

lại có tính đẳng hướng ?

Trả lời: