laganodasambikwawanhuwose · matayo1:18 2 matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa daudi...

311

Upload: others

Post on 24-Jun-2020

7 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-
Page 2: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

iiLagano da Sambi kwa Wanhu Wose

The New Testament in Kutucopyright © 2014 Pioneer Bible TranslatorsLanguage: KutuTranslation by: Pioneer Bible TranslatorsContributor: The Word For The World

The New Testament in KutuThis translation, published by Pioneer Bible Translators and The Word for the World, was published in2014.If you are interested in obtaining a printed copy, please contact www.pioneerbible.org.This translation is made available to you under the terms of the Creative Commons Attribution-Noncommercial-No Derivatives license 4.0.You may share and redistribute this Bible translation or extracts from it in any format, provided that:

You include the above copyright and source information.You do not sell this work for a profit.You do not change any of the words or punctuation of the Scriptures.

Pictures included with Scriptures and other documents on this site are licensed just for use with thoseScriptures and documents. For other uses, please contact the respective copyright owners.2015-03-17PDF generated using Haiola and XeLaTeX on 22 May 2020 from source files dated 22 May 2020b3548da5-0b1c-5f8f-89e7-2d3bc2f58102

Page 3: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Contents

Matayo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1Maluko . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39Luka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63Yohana . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103Sang'hano . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132Walumi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1691 Wakolinto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1862 Wakolinto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 202Wagalatia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213Waefeso . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220Wafilipi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 226Wakolosai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2301 Wasesalonike . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2342 Wasesalonike . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2381 Timoseo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2412 Timoseo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246Tito . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 250Filimoni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 253Waebulania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255Yakobo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2681 Petulo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2732 Petulo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2781 Yohana . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2812 Yohana . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2863 Yohana . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 287Yuda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 288Ugubulo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 290

iii

Page 4: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Matayo 1:1 1 Matayo 1:17

Mbuli Inogile ya Yesu Kilisitoyandikigwe na

MatayoUlongozi

Mbuli Inogile yandikigwe na Matayoya mumkumbo wa vitabu vine va laganoda sambi, vitabu avo volagusa vija Yesuviyakalile hano mwiisi. Kila kitabuacho chokemigwa, “Injili,” fambulo jakeMbuli Inogile. Vitabu avo vandikigwaako kumwande na Matayo na Malukona Luka na Yohana toka Yesu viyafilena kuzilibuka. Wanhu woifunza mbulihawadijuwile siku diyandikigwe MbuliInogile yandikigwe na Matayo, lakiniyogesigwa ikala behi na mwaka 60 tokakuvumbuka kwa Kilisito. Vivija akokuyandikiligwe hakujuwike bule, lakiniwanhu wayagwe wogesa yandikiligwamwiisi ya Palesitina hebu senginekudibuga da Yelusalemu.

Mwandikaji kakala Matayo yakalilembokela kodi yang'hali hanakuwamwanahina wa Yesu. Vivija twaga jakediyagwe dikala Levi. Matayo kakalaimoja wa iwatumigwa longo na wabili.Matayo kawandikila Wayahudi, mbuliino yojuwika kwa vilaguso kubanza 60vilongigwe mna gamaandiko gang'alilega lagano da umwaka. Matayo kalondakulagusa kamba Yesu kakala KilisitoMkombola, Mulungu kamsagula yaweMkombola yalaguligwe mbuli zake. VivijaMatayo kandika mbuli nyingi za Undewawa Mulungu. Wayahudi wagesa KilisitoMkombola kokuwa Mndewa wa mwiisiino. Matayo kakulema kutamanila kwaokwa kuwasimulila mbuli za kiloho zaUndewa wa Mulungu.

Mbuli Inogile yandikigwe na Matayoacho kitabu kinogile kwakusongela laganoda sambi, kwavija kina vilaguso vosevilongigwe mna idilagano da umwaka.Kitabu kino cholumbiliza malagano ma-bili. Wanhu woifunza mbuli, vivija wogesasengine Matayo kageza kwiga ivitabu vi-tano vandikigwe na Musa. Vitabu avo,avo vitabu vaichanduso va lagano daumwaka. Yesu viyawapetele wanhu ku-lugongo (Luka 5-7) yodaha kuigala naMulungu viyamgwelele Musa malagizo.(Kumbukumbu da Malagizo 19:3-23:33).Mbuli zili mkitabu

Matayo kosonga kwandika MbuliInogile kwa kusimulila kuvumbukakwa Yesu Kilisito na viyasongilesang'hano yake (Sula ya 1-4).

Abaho Matayo kosimulila sang'hano yaYesu na mafundizo gake mengi (Sulaya 5-25).

Mbuli za kimambukizo za Mbuli Inogileyandikigwe na Matayo zizo zija zasang'hano ng'hulu ya Yesu nayo ayoifa yake na kuzilibuka kwake (Sula ya26-28).

Lukolo lwa Yesu KilisitoLuk 3:23-38

1 Kitabu cha lukolo lwa Yesu Kilisitomzukulu wa Daudi, mzukulu wa Abula-hamu.

2 Abulahamu kamulela Isaka, Isaka ka-mulela Yakobo, Yakobo kamulela Yuda nandugu zake. 3 Yuda kamulela Pelesi naZela, mamao kakala Tamali, Pelesi ka-mulelaHeziloni, Heziloni kamulela Alamu.4 Alamu kamulela Aminadabu, Aminad-abu kamulela Nashoni, Nashoni kamulelaSalimoni, 5 Salimoni kamulela Boazi, ma-make Boazi kakala Lahabu, Boazi kamulelaObedi, mamake Obedi kakala Lusi, Obedikamulela Yese, 6 Yese kamulela MndewaDaudi.

Daudi kamulela Sulemani, mamakeSulemani kakala mwehe wa Ulia.7 Sulemani kamulela Lehoboamu,Lehoboamu kamulela Abiya, Abiyakamulela Asa, 8Asa kamulela Yehoshafati,Yehoshafati kamulela Yolamu, Yolamukamulela Uzia, 9 Uzia kamulela Yotamu,Yotamu kamulela Ahazi, Ahazi kamulelaHezekia, 10 Hezekia kamulela Manase,Manase kamulela Amoni, Amoni kamulelaYosia, 11 Yosia kamulela Yekonia nandugu zake, kipindi kija Wayahudiviwahamizigwe kugaligwa Babeli.

12 Viubitile uhamizo wa Babeli, Yeko-nia kamulela Shealitieli, Shealitieli ka-mulela Zelubabeli, 13 Zelubabeli kamulelaAbiudi, Abiudi kamulela Eliakimu, Eli-akimu kamulela Azoli, 14 Azoli kamulelaSadoki, Sadoki kamulela Akimu, Akimukamulela Eliudi, 15 Eliudi kamulela Eli-azali, Eliazali kamulela Matani, Matanikamulela Yakobo, 16 Yakobo kamulelaYusufu, mbigalo wake Malia, yamulelileYesu yokemigwa Kilisito.

17 Avo kukala na ng'holo longo nanne kulawa Abulahamu mbaka Daudi,

Page 5: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Matayo 1:18 2 Matayo 2:16

na ng'holo longo na nne kulawa Daudimbaka Wayahudi viwahamizigwe Babelina ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigwe Babeli mbaka kuleleka kwa Kil-isito Mkombola.

Kuvumbuka kwa Yesu KilisitoLuk 2:1-7

18 Kuvumbuka kwa Yesu Kilisito kukalavino, Malia yafungiligwe zengele naYusufu, lakini wang'hali hawanakalahamoja kambambigalo na mtwanzi, Maliakoneka kana inda kwa udahi wa LohoYang'alile. 19 Kwavija Yusufu kakalamunhu yotenda ganogile, halondilekumgela kinyala Malia, avo kalondakumuleka kinyelegezi. 20 Viyakalilekogelegeza vivo, msenga wa kuulangawa Mndewa kamulawilila mzinzozi nakamulongela, “Yusufu mzukulu wa Daudi,sekeudumbe kumsola Malia yawe mwehewako, kwavija inda yake kaipata kwa udahiwa Loho Yang'alile. 21 Kolela mwana wakimbigalo na gweye komgwaa twaga daYesu, kwavija kowakombola wanhu zakemzinzambi zao.”

22 Gano gose gatendeka kutenda ga-longigwenaMndewa kubitilamtula ndaguwake galawilile, 23 “Mhambe kogoga inda,na kolela mwana wa kimbigalo, nao wom-kema Imanueli,” fambulo jake, “Mulungukahamoja na tweye.”

24 Avo Yusufu viyalamuke muutulo,kamsola Malia kamba viyalongeligwe naimsenga wa Mndewa. 25 Lakini hatembelenayo mbaka viyalelile mwana na Yusufukamgwaa twaga mwana ayo Yesu.

2Wageni walawile mwambu wa kudilawila

zuwa1 Yesu kavumbuka kudibuga da Besele-

hemu mwiisi ya Yudea, kipindi Helodeviyakalile Mndewa. Aho viyavumbukewanhu wayagwe wajuwile mbuli zanhondo weza kulawa mwambu wakudilawila zuwa wavika Yelusalemu.2 Wauza, “Kakwahi imwana yavumbukeyawe Mndewa wa Wayahudi? Kwavijatuyona nhondo yake kulawa mwambuwa kudilawila zuwa na tweye twizakumfugamila.”

3 Mndewa Helode viyahulike vivokanyawanyawa ng'hani na vivijakila munhu yakalile Yelusalemukanyawanyawa. 4 Kawakema hamoja

wakulu wa walava nhosa na wafundizaMalagizo ga Musa kawauza, “Vino KilisitoMkombola kovumbukila kwahi?”

5 Wamwidika, “Kovumbukila kudibugada Beselehemu mwiisi ya Yudea, vivoyandike mtula ndagu wa Mulungu,6 ‘Mweye wanhu wa Beselehemumwiisi ya

Yudea,buga jenu hadili dodo bule mna gamabuga

ga Yuda,kwavija kumwenu kolawa mulanguliziyonda yawalongoze wanhu zangu wa

Izilaeli.’ ”7 Avo Helode kawakema kinyelegezi

wanhu waja wojuwa mbuli za nhondokawauza kipindi gani nhondo viyoneke.8 Abaho kawatuma wachole Beselehemuna kuwalagiza, “Choleni mkazahile goyakuyali imwana, mwahamona nongeleni,nanie vivija nichole nikamfugamile.”

9 Viwamalile kumtegeleza, walawanya,mnzila wayona nhondo iija iwayonemwambu wa kudilawila zuwa, iwalon-golela na kwima hanhu aho kuyavum-buke imwana. 10 Viwayone inhondo,wadeng'helela ng'hani. 11 Avo wengilamng'anda, wamona imwana na Maliamamake, wamfugamila na kumtambikila.Abaho wamgwaa nhunza za zahabu,mavumba na mavuta ga bei ng'hulugokemigwa manemane.

12 Abaho wabwela ukayao kwa kubitilanzila iyagwe, kwavija Mulungu kawazumamzinzozi sekewabwele kwa Helode.

Kukimbilila Misili13 Viwasegele msenga wa Mndewa ka-

mulawilila Yusufu mzinzozi kamulongela,“Helode komzahila imwana yamkome.Avo lamuka umsole imwana na mamakemkimbilile Misili, na mukale kuko mbakavonda nikulongele usegele.”

14 Yusufu kalamuka, kamsola imwanana mamake kasegela ikilo acho na ku-chola Misili, 15 kakala ako mbaka Helodeviyafile. Gano gatendigwa kutenda achokiyalongile Mndewa kubitila mtula ndagukilawilile, “Nimkema mwanangu kulawaMisili.”

Kukomigwa kwa wana16 Helode viyajuwile kamba wanhu wa-

cholile kumulola Yesu kulawa mwambuwa kudilawila zuwawamvizila, kagevuzikang'hani. Kalava lagizo da kuwakomawana wose wa kimbigalo weli Besele-hemu na hiwo weli behi, kusongela wana

Page 6: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Matayo 2:17 3 Matayo 4:3ving'hele mbaka wana weli na miyaka mi-bili ino itendigwa kamba viyajuwile ku-lawa kwa wanhu wacholile kumulola Yesumna ikipindi viwayone inhondo.

17 Kwa mbuli ino kilawilila kija kiya-longile Yelemia yakalile mtula ndagu waMulungu,18 “Sauti ihulikigwa mwiisi ya Lama,kulila na kuiyalala ng'hani.Laheli kowalilila wanagenayo kolema kuhozigwa,kwavija wafa.”

Kusegela Misili19 Helode viyafile, msenga wa Mndewa

kamulawilila Yusufu mzinzozi mwiisi yaMisili, 20 kamulongela, “Lamuka umsoleimwana na mamake, na ubweleganye mnaiisi ya Izilaeli, kwavija wose walondilekumkoma imwana wafa.” 21 Avo Yusufukalamuka, kamsola imwana namamake nakabweleganya mwiisi ya Izilaeli.

22 Lakini Yusufu viyahulike Alikelaomwanage Helode, kahala Undewa watatake ako Yudea, kadumba kuchola kuko,kwavija kazumigwa ng'hani mzinzozi. Avokachola mwiisi ya Galilaya. 23 Kahamilakudibuga da Nazaleti keka ukazi wakekuko. Avo kilawilile kija kiwalongilewatula ndagu wa Mulungu, “KokemigwaMnazaleti.”

3Yohana Mbatizaji kowapetela wanhuMlk 1:1-8; Luk 3:1-18; Yoh 1:19-28

1Mna izisiku azo Yohana Mbatizaji kezakuluwala lwa Yudea, kasonga kuwapetelawanhu. 2 Kawalongela, “Lekeni nzambizenu kwavija Undewa wa kuulangawammabehi!” 3 Ayo Yohana, ayo munhuyalongigwe na mtula ndagu wa MulunguIsaya,“Munhu imoja kokema kuluwala,‘Itandeni nzila ya Mndewa,goloseni nzila yake yonda yabite!’ ”

4 Kiwalo cha Yohana kitendigwa kwamibahila ya ngamiya, na kavala mkwiji wang'hwembe mkigudi chake. Lujo lwakelukala nzige na uki. 5Wanhu wamcholelakulawa Yelusalemu, na isi yose ya Yudeana kulawa isi zose zilihabehi na lwandalwa Yolidani. 6 Watogola hewo watendanzambi na Yohana kawabatizamuulwandalwa Yolidani.

7 Yohana viyawone Mafalisayo naMasadukayo wengi womwizila yawa-batize, kawalongela, “Mweye mizokanani yawalongele modaha kuikimbilanhaguso yonda igaligwe na Mulungu?8 Musang'hane gaja gonda galagusemuzileka nzambi zenu. 9 Sekemugesekwa kulonga kamba Abulahamu heyomuhenga wetu. Nowalongela Mulungukodaha kugasola mabwe gano nakugatenda lukolo lwa Abulahamu!10 Shoka ikigwa goya kukanha mibikimna gamasina. Kila mbiki uleka kulelamatunda ganogile wokanhigwa nakwasigwa muumoto. 11 Niye nowabatizamweye kwa mazi kulagusa muzilekanzambi zenu. Lakini yonda yeze kukisogochangu kowabatiza kwa LohoYang'alile nakwa moto, heyo ni munhu mkulu kubanzanene, niye sifaya hata kupapa vilatu vake.12 Ayo kana lungo lwa kubetela uhulemmakono gake. Nayo kousola uhembawakena kuwika kudikanho, lakini koisomaimikumvi muumoto haufaga.”

Kubatizigwa kwa YesuMlk 1:9-11; Luk 3:21-22

13Mna izisiku azo Yesu kasegela kulawaGalilaya kachola kuna ulwanda lwa Yoli-dani yakabatizigwe na Yohana. 14 LakiniYohana kalonda kumgomesa Yesu, ka-longa, “Niye nolondeka nibatizigwe nagweye, habali wiza kumwangu?”

15 Yesu kamwidika, “Leka sambi iwevivo kwavija kwakutenda vivo togatendagaja gose golondigwa na Mulungu.” AvoYohana katogola.

16 Bahaja Yesu viyabatizigwe, kalawamgamazi, ulanga ugubuka, na kamonaLoho wa Mulungu kohumuluka kambahuwa na kakala uchanha yake. 17 Abahosauti ihulikigwa kulawa kuulanga ilonga,“Ino heyo mwanangu nimnogele, nino-gezigwa nayo.”

4Kugezigwa kwa YesuMlk 1:12-13; Luk 4:1-13

1 Abaho Loho Yang'alile kamulongozaYesu yachole kuluwala yakagezigwe naMwenembago. 2Kakala kuko sikumalongomane imisi na ikilo bila kuja. Viyamam-bukize siku azo, Yesu kona nzala. 3 AbahoMwenembago kamcholela kamulongela,“Kamba gweye kwa Mwana wa Mulungu

Page 7: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Matayo 4:4 4 Matayo 5:5kweli galagize mabwe gano gagaluke ma-gate.”

4 Lakini Yesu kamwidika, “MaandikoGang'alile golonga, ‘Munhu hawa mgimakwa kuja kwiiyeka, lakini kwa kila mbuliyoolonga Mulungu.’ ”

5 Abaho Mwenembago kamsola Yesumbaka Yelusalemu buga ding'alile,kamwika mna ikiswili cha Ing'anda yaMulungu. 6 Abaho kamulongela Yesu,“Kamba kweli gweye kwa Mwana waMulungu, ilagaze mwenyego hasi, kwavijaMaandiko Gang'alile golonga,‘Mulungu kowalagiza wasenga zakewa ku-

ulanga mbuli ya gweye,nao wokusola mmakono gao,sekeuilumize magulu gako mgamabwe.’ ”

7 Yesu kamwidika, “Vivija MaandikoGang'alile golonga, ‘Sekeumgeze MndewaMulungu wako.’ ”

8 Abaho Mwenembago kamsola Yesumbaka uchanha ng'hani kuna ulugongolutali na kamulagusila undewa wa mwiisiyose na unovu wake. 9 Mwenembago ka-mulongela, “Vino vose nokugwaa, kambawahanifugamila na kunitambikila.”

10 Yesu kamulongela, “Segelakumwangu Mwenembago! KwavijaMaandiko Gang'alile golonga, ‘Mtam-bikile Mndewa Mulungu wako, naumsang'hanile heyo yaiyeka!’ ”

11 Baho Mwenembago kamulekaYesu, na wasenga wa kuulanga wezawamsang'hanila.

Yesu kosonga sang'hano yake akoGalilaya

Mlk 1:14-15; Luk 4:14-1512 Yesu viyahulike Yohana Mbatizaji

kagodekigwa kukifungo, kachola isi yaGalilaya. 13 Hakalile Nazaleti lakini ka-chola kukala Kapelinaumu kudibuga dilibehi na lambadaGalilaya, kuzimbaka za isiya Zabuloni na Nafutali. 14Mbuli ino ilaw-ilila kamba vija viyalongile mtula ndaguwa Mulungu Isaya,15 “Isi ya Zabuloni na isi ya Nafutalinzila ya kucholela mbahali, umwambu

uyagwe wa lwanda lwa YolidaniGalilaya, isi ya wanhu haweli Wayahudi!16Wanhu wakalile mdizizawawona mulenge wa ukombozi wa Mu-

lunguWaja wose wokala mwiisi ya sisila da ifamulenge uwamwemwesela.”

17 Kulawa kipindi acho Yesu kasongakuwapetela usenga wake, “Lekeni nzambizenu, kwavija Undewa wa kuulangawammabehi.”

Yesu kowakema walowa somba waneMlk 1:16-20; Luk 5:1-11

18 Yesu viyakalile kobita kumgwazo walamba da Galilaya, kawavika munhu namkulu wake wovuwa somba. Wakala Si-moni yakemigwe Petulo na mdodo wakeAndeleya, wakala wovuwa somba mna dil-amba na mizavu yao. 19Yesu kawalongela,“Nikwelelezeni na niye nowatenda muwewavuwaji wa wanhu.” 20 Bahaja wailekamizavu yao, wamkweleleza.

21 Kagenda kumwande kawavikawandugu wabili wayagwe. Yakobo naYohana wanage Zebedayo. Wakalamwiingalawa hamoja na tatao Zebedayowoitanda mizavu yao. Yesu kawakema,22 bahaja waileka ngalawa na tatao, nawamkweleleza Yesu.

Yesu kowapetela wanhu na kuwahonyaLuk 6:17-19

23 Yesu kachola mwiisi yose ya Galilaya,kafundiza mzing'anda za kumpula Mu-lungu na kawapetela wanhu Mbuli Inogileya Undewa wa Mulungu na baho kawaho-nyawanhuwakalile namitamu namagayogose. 24 Mbuli zake zenela mwiisi yoseya Siliya, avo wanhu wamgalila wanhuwose wakalile watamu, waja wodununzikana kila utamu, weli na vinyamkela, navisango nawajawaholole naYesu kawaho-nya wose. 25Wanhu wengi wamkwelelezaYesu kulawa Galilaya na Dekapoli, kulawaYelusalemu na Yudea na isi ya mwambuuyagwe wa lwanda lwa Yolidani.

5Yesu kowapetela wanhu kulugongo

1 Yesu viyaluwone lunhu lwa wanhu,kakwela kulugongo, kakala hasi.Wanahina zake wamcholela, 2 nayokasonga kuwafundiza.

Deng'ho da kweliLuk 6:20-23

3 “Wamweda wanhu waja womtamanilaMulungu yaiyeka,

kwavija Undewa wa kuulanga uli wao!4Wamweda wanhu waja wonyunyuwala,kwavija Mulungu kowahoza!5Wamweda wanhu waja weli wahole,kwavija Mulungu kowagwaa isi yose.

Page 8: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Matayo 5:6 5 Matayo 5:30

6 Wamweda wanhu waja weli na nzala nang'hilu ya kutenda gaja goyolondaMulungu,

kwavija Mulungu kowatenda wegute!7 Wamweda wanhu waja weli na bazi kwa

wayagwe,kwavija Mulungu nayo kowonela bazi!8Wamwedawanhuwajawailavile kwaMu-

lungu kwa mizoyo yao yose,kwavija womona Mulungu!9 Wamweda wanhu waja wotenda wanhu

wailumbe,kwavija wokemigwa wana wa Mulungu!10 Wamweda wanhu waja wodununzika

mbuli ya kutenda gaja goyolondaMulungu,

kwavija Undewa wa kuulanga uli wao!”11 “Mmweda mweye muligigwa

na kudununzigwa na kulongigwavihile, kwavija mwa wanahina zangu.12 Sekeleleni na kudeng'helela, kwavijamwikiligwa nhunza ng'hulu kuulanga.Kwavija vino vivo wadununzigwe watulandagu wa Mulungu wakalile umwaka,mweye hamunavumbuka.”

Mkele na mulengeMlk 9:50; Luk 14:34-35

13 “Mweye mulinga kamba mkele kwawanhu wose wa mwiisi. Ila kamba mkelewahagiza ukali wake, vino wogeligwachoni mbaka ubweze ukali wake kabili?Haufaya bule, ila wokwasigwa kunze nawanhu woubojoga.”

14 “Mweye muigala na mulenge kwawanhu wa mwiisi. Buga dizengigwe ku-lugongo hadidaha kuifisa. 15 Kuduhumunhu yobwinha taa na kuigubika nakikalango, lakini koika kukingolobweda.Baho yomwemwesela kila munhu yelimng'anda. 16 Vivo ili kumwenu mweye,mulenge wenu uwamwemwesele wanhuwagone gaja ganogile gomtenda muladiwamtogole Tataenu yeli kuulanga.

Malagizo ga Musa na mafundizo ga wat-ula ndagu wa Mulungu

17 “Sekemugese nene niza kugasegezaMalagizo ga Musa hebu mafundizoga watula ndagu wa Mulungu. Niyeniza kutenda Malagizo gago galawilile.18 Nowalongela ukweli, mbaka ulangana isi vosegela, kuduhu hata mbulindodo ng'hani yonda isegezigwe mnaGamalagizo mbaka gose galongigwegalawilile. 19 Munhu yoyose yolemakukweleleza lagizo dodo mna Gamalagizo

gano na kuwafundiza wayagwe watendevivo, munhu ayo kokuwa mdodo mnaundewa wa kuulanga. Lakini munhuija yogagoga Malagizo na kuwafundizawanhu wayagwe watende vivo, munhuayo kokuwa mkulu Muundewa wakuulanga. 20 Nowalongeleni, kambahamutenda ganogile goyolonda Mulungukubanza wafundiza Malagizo ga Musa naMafalisayo, hamwingila ng'o Muundewawa kuulanga.

Yesu kofundiza mbuli ya kugevuzikaLuk 12:57-59

21 “Muhulika wanhu wa umwaka viwa-longeligwe, ‘Sekemukome. Munhu yoyoseyonda yakome yatagusigwe.’ 22Lakini niyenowalongeleni munhu yoyose yomwihilandugu yake kotagusigwa. Munhu yoyoseyombeza ndugu yake kolondeka yagaligwekukitala, na munhu yoyose yomkemandugu yake, ‘Mbozi!’ ayo kolondekayengile muumoto wa jehanamu.

23 “Avo kamba wahalonda kumulavilaMulungu nhunza muupango, na kokum-buka mugomba na ndugu yako, 24 tanhuileke nhunza yako aho hana uupango,chola hima ukailumbe na ndugu yako, naabaho ubwele umulavile Mulungu nhunzayako.

25 “Munhu yahawa na mbuli na gw-eye na kolonda kukugala mna ikitala,uilumbe nayo yang'hali hanakugala kuk-itala. Buleavo yahakugala kukitala, nakukwika mmakono ga msemi, nayo kok-wika mmakono ga wakalizi, na gweyekogodekigwa mkifungo. 26 Nokulongelakweli, mumo humulawa ng'o mbaka ulipesente yose.

Mbuli ya ugoni27 “Muhulika wanhu viwalongeligwe,

‘Sekemutende ugoni.’ 28 Lakini niyenowalongela, munhu yoyose yondayamulole mtwanzi kwa kumsulukila,munhu ayo katenda ugoni na mtwanziayo muumoyo wake. 29 Avo kamba sisojako da mkono wa kudila dahakuhonzautende nzambi, ding'ole ujase. Kwavijayokuwa vinoga ng'hani gweye wagizekinhu kimoja cha lukuli lwako, kubanzalukuli lwako lose lwasigwe muumotowa jehanamu. 30 Kamba mkono wakowa kudila wahakuhonza utende nzambi,ukanhe uwase! Kwavija vinoga ng'hanikumwako wagize kinhu kimoja cha lukuli

Page 9: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Matayo 5:31 6 Matayo 6:9lwako kubanza lukuli lwako lose lwasigwemuumoto wa jehanamu.

Fundizo da nyasaMat 19:9; Mlk 10:11-12; Luk 16:18

31 “Vivija muhulika wanhu viwalon-geligwe, ‘Munhu yoyose yomwasa mwehewake kolondeka yamgwee kibua chanyasa.’ 32 Lakini niye nowalongeleni,mbigalo sekeyamwase mwehe wake,ila kamba mtwanzi ayo katenda ugoni.Kwavija kamba yahamwasa, komtendayawe mgoni, na mbigalo yonda yamsolemtwanzi ayo yasigwe vivija kotendaugoni.

Fundizo da kuiduila33 “Muhulika wanhu wa umwaka vi-

walongeligwe, ‘Sekeuleke kutenda kijakiuiduile, ila kolondeka utende mbulizose ziuiduile kwa Mndewa.’ 34 Lakininiye nowalongeleni, sekemuiduile. Seke-muiduile kwa ulanga, kwavija acho kigodacha Mulungu, 35 vivija sekemuiduile kwaisi, kwavija aho hanhu ha kwikila mag-ulu gake, hebu kwa Yelusalemu, kwavijadijo buga da Mndewa mkulu. 36 Vivijasekeuiduile kwa pala jako, kwavija hudahakulutenda hata luvili lumoja luwe luzeluhebu lutitu. 37Wahalonga, ‘Ona’ iwe ‘Ona,’hebu wahalonga, ‘Bule’ iwe ‘Bule.’ Mbuliyoyose iyagwe kubanza zino yolawa kwaMwenembago.

Mbuli ya kulipa gehileLuk 6:29-30

38“Muhulika viilongigwe, ‘Siso kwa siso,na zino kwa zino.’ 39 Lakini niye nowalon-geleni, sekeumbwezele munhu yakuten-dele gehile. Munhu yahakutowa kanza damkonowakudila,muhindusile da kumoso.40Kamba munhu yahakugala kukitala kwakulonda kusola shati jako, muleke yasolena koti jako. 41 Kamba munhu koku-nanahiza umpapile mzigo wake kwa utaliwa kilometa imoja, umpapile kwa kilo-meta mbili. 42 Munhu yahakupula kinhumgwee, munhu yahalonda kukukopa sam-biumulemele.

Kuwanogela wakwihileLuk 6:27-28; Luk 6:32-36

43 “Muhulika wanhu viwalongeligwe,‘Wanogeleni mbwiga zako, na uwe-hile waja wakwihile.’ 44 Lakini niyenowalongeleni, wanogeleni wanhuwowehila na wapulileni kwa Mulunguwaja wowadununza, 45 baho mokuwawana wa Tataenu yeli kuulanga. Kwavija

heyo kowamwemwesela zuwa jake wanhuwehile na wanogile, na kowagwaa mvulawaja wotenda gayolonda na waja wotendagomgevuza. 46 Vino Mulungu kowagwaanhunza gani kamba muhawanogelawaiyeka wanhu waja wowanogela mweye?Vino hata wabokela kodi hawatenda vivo?47 Muhawalamusa mbwiga zenu waiyeka,motenda kilozo gani? Vino hata wamhazihawatenda vivo? 48 Molondeka mutelelekamba Tataenu yeli kuulanga viyatelele.

6Fundizo da kuwataza wakiwa

1 “Iteganyeni, sekemutende mbulizinogile mgameso ga wanhu muladiwanhu wawatogole. Muhatenda avoTataenu wa kuulanga honda yawagweenhunza yoyose.

2 “Avo kamba komgwaa kinhu munhumkiwa, sekeutowe mhalati kutendawanhu wakijuwe kija kiutenda, kambaviwotenda wanafiki mna izing'anda zakupulila na mna zinzila muladi wanhuwawatogole. Nowalongeleni ukweli,awo wabokela mwaka nhunza yaoyose. 3 Lakini gweye wahamgwaa kinhumunhu mkiwa, mkono wako wa kumososekeujuwe kija kitendigwa namkonowakowa kudila. 4 Tenda avo kwa kinyelegezi.Tatako yolola gotendigwa kinyelegezikokugwaa nhunza.

Fundizo da kumpula MulunguLuk 11:2-4

5 “Mwahampula Mulungu, sekemuigalena wanafiki! Kwavija awo wanogelwakwima na kumpula Mulungu mnazing'anda za ukupula na mna zinzilamhanda, muladi wanhu wawalole.Nowalongeleni ukweli, awo wabokelamwaka nhunza yao yose. 6 Lakini gweyewahampula Mulungu, ingila mdigatijako, hinda lwivi lwako, umpule Tatakohakoneka. Tatako iyolola gaja gotendigwakinyelegezi kokugwaa nhunza.

7“MwahampulaMulungu, sekemulongembuli nyingi za chaka chaka kambaviwotenda wamhazi, kwavija wogesawohulikigwa kwa mbuli zao nyingi.8 Sekemuigale nao, kwavija Tataenukajuwa kija kimulonda mung'halihamunampula. 9 Lakini mweye pulenivino,‘Tataetu uli kuulanga,twaga jako ditogoligwe,

Page 10: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Matayo 6:10 7 Matayo 7:510 undewa wako wize,goulonda mwiisi gatendigwe, kamba viili

kuulanga.11Utugwee lelo lujo lwetu lwa kila siku.12 Uzigele kumgongo nzambi zetu zitu-

tendile,kamba vija tweye vituzigela kumgongo

mbuli za wanhu wayagwe ziwatu-tendele.

13 Sekeutwingize kuna ukugezigwa,lakini utuhonye na ija Imdumuka.[Kwavija siku zose undewa ni wako na

inguvu na ukulu. Ona.’]14 “Kamba mwahazigela kumgongo

nzambi wanhu ziwawatendele, vivijaTataenu yeli kuulanga kozigela kumgongonzambi zenu. 15 Lakini kamba hamuzigelabule kumgongo nzambi za wanhuwayagwe, Tataenu yeli kuulanga nayohazigela bule kumgongo nzambi zenuzimutendile.

Fundizo da kufunga kuja16 “Mwahafunga kuja, sekemuwe kamba

wanafiki, awo wovitenda vihanga vaovigele bazi muladi wakoneke kambawafunga kuja. Nowalongeleni ukweli,awo wabokela mwaka nhunza yao yose.17 Lakini gweye wahafunga kuja, sunhakihanga chako na ubunhe mvili zako,18 muladi wanhu wayagwe sekewakujuwekamba kufunga kuja ila Tatako yaiyekayoleka koneka, ayo yonda yajuwe. NayoTatako yolola gaja goutenda kinyelegezikokugwaa nhunza.

Ngama ya kuulangaLuk 12:33-34

19 “Sekemwike ngama zenu mwiisi inomuli na ng'hobo na lungwi luzibananga,na wabavi wokwingila na kwiba. 20 Lakinimwike ngama zenu kuulanga, ako ng'hobona lungwi havidaha kubananga, na wabavihawadaha kwingila na kwiba. 21 Kwavijakuko kuili ngama yako, vivija kuko kon-dauwe moyo wako.

Mulenge wa lukuliLuk 11:34-36

22 “Meso gago taa ya lukuli. Kambameso gako magima, lukuli lwako loselokuwa na mulenge, 23 lakini kambameso gako gabanangika, lukuli lwako loselokuwa mdiziza. Avo kamba mulengeulimgati mmwako wahawa ziza, dokuwaziza totolo!

Kumsang'hanila Mulungu na maliLuk 16:13; 12:22-31

24 “Kuduhu munhu yodahakuwasang'hanila wakulu wabili, kwavijakomwihila imoja na kumnogela iyagwe,hebu koilumba na imoja na kumbezaiyagwe. Hamudaha kumsang'hanilaMulungu hamoja na mali.

25 “Lekaavo nowalongeleni, sekemuu-gaiye ugima, moja choni na kung'wachoni, hebu ng'huli zenu zovala choni.Vino ugima haunogile bule kubanza lujo?Hebu lukuli halunogile bule kubanzaviwalo? 26 Waloleni bondwa, hawahanda,hawasenga, hebu kwika kudikanho, lakiniTataenu yeli kuulanga kowadima. Vinomweye hamunogile ng'hani bule kubanzaiwabondwa? 27 Nani kumwenu kwakuigaza ng'hani kodaha kwengeza hatasaa dimoja da ugima wake?

28 “Habali mogaiya viwalo? Lolenimaluwa ga kumuhulo vigokula, ha-gasang'hana hebu kuitendela viwalo.29 Lakini nowalongeleni, hata mndewaSulemani mwenyego na utajili wake wose,havalile goya kamba luwa dimoja mnagamaluwa gano. 30 Kamba Mulungu heyoyodivaza jani da kumuhulo, lelo dabahanona mayo dokwasigwa muumoto, vinohondayawavaze ng'hani mweye? Mweyewanhu mutamanila kidogo!

31 “Avo sekemuigaze kwa kulonga, ‘Tojachoni?’ hebu, ‘Tong'wa choni?’ hebu,‘Tovala choni?’ 32Kwavija vinhu vino vivovoogaiya wamhazi. Tataenu yeli kuulangakojuwa kamba movilonda vinhu vose avo.33 Lakini tanhu uzahileni Undewa wa Mu-lungu na gaja goyolonda, na vino vosemogweleligwa. 34 Avo sekemugagaiye gamayo, kwavija mayo yoigaiya yenyego.Kila siku yoigaiya yenyego.

7Kuwatagusa wanhu wayagweLuk 6:37-38, 41-42

1 “Sekemuwataguse wanhu wayagwe,avo na mweye sekemutagusigwe na Mu-lungu. 2 Kwavija vimuwatagusa wanhuwayagwe, na mweye motagusigwa vivo.Mulungu kowatendela vivija vimuwaten-dela wayagwe. 3 Habali kolola kibanzi kilimdisiso da ndugu yako, lakini hulola bikidili mdisiso jako? 4Hebu kodahaze kumu-longela ndugu yako, ‘Chonde leka nikulavekibanzi kili mdisiso jako,’ na kuno gweyemwenyegomdisiso jakomna biki? 5Gweye

Page 11: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Matayo 7:6 8 Matayo 8:4kwa mnafiki! Tanhu lava biki dili mdisisojako, abaho kodaha kulola goya na kulavakibanzi kili mdisiso da ndugu yako.

6 “Sekemuwagwee umbwa vinhu vilav-igwe kwa Mulungu, kwavija wowahindukana kuwaluma. Hebu sekemuwapigisilenguluwe lulu zenu, kwavija wozibojoga.

Pula, zahila, gong'ondaLuk 11:9-13

7 “Puleni, na mweye mogweleligwa,zahileni, na mweye movona, gong'ondeniulwivi, na mweye movugulilwa. 8 Kwavijamunhu yoyose yompula Mulungukogweleligwa, na munhu yoyose yozahilakopata, na munhu yoyose yogong'ondaulwivi kovuguliligwa. 9 Vino kunamunhu yoyose kumwenu mweye kambamwanage yahampula gate komgwaadibwe? 10 Hebu yahampula sombakomgwaa zoka? 11 Kamba mweyemmemile nzambi mojuwa kuwagwaawanenu vinhu vinogile, avo Tataenuyeli kuulanga kowagwaa ng'hani vinhuvinogile wanhu waja wompula.

12 “Avo watendeleni wayagwe gaja gosegomulonda mweye kutendeligwa, kwavijadino dijo fambulo da Malagizo ga Musa namafundizo ga watula ndagu wa Mulungu.

Lwivi msisiliLuk 13:24

13 “Ingileni kubitila lwivi msisili, kwav-ija lwivi lwa kwingilila kuna ukupotelalugazi, na nzila ilongoza ako ibuha, nawanhu wengi wobitila nzila ayo. 14 Lakininzila ilongoza kuugima ni ndodo na sisili,wanhu kidogo awo woyona.

Mbiki na matunda gakeLuk 6:43-44

15“Iteganyeni nawatula ndaguwauvizi.Wowezila kwa kukoneka kwa kunze kambang'hondolo, lakini mgati mmwao waigalana mbwizi. 16 Mowajuwa kwa sang'hanozao, mkese haudaha kulela fulu na mgudehaudaha kulela ngama. 17 Vivija kilambiki unogile wolela matunda ganogile,na mbiki wihile wolela matunda gehile.18 Mbiki unogile haulela matunda gehile,nambiki wihile haulelamatunda ganogile.19 Kila mbiki uleka kulela matundaganogile wokanhigwa na kwasigwamuumoto. 20Avomowajuwawatula ndaguwa uvizi kwa kija kiwosang'hana.

Mweye siwajuwile buleLuk 13:25-27

21 “Siyo kila munhu yong'hema ‘Mn-dewa, Mndewa’ kokwingila mna Undewawa kuulanga, ila waja waiyeka wotendagaja goyolonda Tatangu yeli kuulanga.22 Siku ya nhaguso yahavika, wanhu wengiwonongela, ‘Mndewa, Mndewa! Kwatwaga jako tuwapetela wanhu usenga waMulungu, na kwa twaga jako tuwalavawanhu vinyamkela na kutenda unzonza!’23 Abaho nowalongela, ‘Ka, mweye siwa-juwile bule. Segeleni kumwangu, mweyewanhu mutenda gehile!’

Wazengaji ng'anda wabiliLuk 6:47-49

24“Munhu yoyose yohulikambuli zanguna kuzigoga, ayo kaigala na munhu mbalayazengile ng'anda yake mdibwe kulu.25 Mvula itowa, vizanda vimema mazi,beho dibuma na kuitowa ng'anda ija,lakini hailagale bule, kwavija chandusilochake kizengigwa mdibwe.

26“Lakinimunhu yoyose yohulikambulizangu na kolema kuzigoga, ayo kaigalana munhu mbozi yazengile ng'anda yakemumsanga. 27 Mvula itowa, vizandavimema mazi, beho dibuma na kuitowang'anda ija, nayo igwa kwa nguvu.”

Udahi wa Yesu28 Yesu viyamambukize kulonga avo,

lunhu lose lwa wanhu lukanganywa kwamafundizo gake, 29 kwavija hafundizekamba wafundiza wao wa Malagizo gaMusa, lakini kafundiza kwa udahi.

8Yesu komuhonya munhu yeli na dikuluMlk 1:40-45; Luk 5:12-16

1Yesu viyahumuluke kulawa kukigongolunhu lwa wanhu lumkweleleza. 2Munhuimoja yeli na utamuwadikulu kamgendelaYesu, kamfugamila kalonga, “Go mkulu,wahalonda kodaha kunihonya.”

3 Yesu kamgolosela mkono wake,kamkwasa munhu ayo kalonga, “Nolonda,hona!” Bahaja munhu ayo kahona.4 Abaho Yesu kamulongela, “Tegeleza!Sekeumulongele munhu yoyose, lakinigoga inzila mbaka kwa mulava nhosayakakulolese lolese. Abaho kalave nhosakamba viyalagize Musa ili kutenda kilamunhu yatogole kamba kuhonyigwa.”

Yesu komuhonyamsang'hanaji wamkuluwa wakalizi wa Lumi

Luk 7:1-10

Page 12: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Matayo 8:5 9 Matayo 8:34

5 Yesu viyengile Kapelinaumu, mkuluimoja wa wakalizi wa Lumi kamgendelakampula yamtaze. 6 Kalonga, “Go mkulu,msang'hanaji wangu kawasa ukae, ka-holola na kolumwa ng'hani.”

7Yesu kamulongela, “Nochola kumuho-nya.”

8Mkulu ayo kamwidika, “Gomkulu niyesifaya gweye wingile mng'anda yangu.Lakini longa mbuli na msang'hanajiwangu kohona. 9 Naniye vivija na hasiya udahi wa wakulu na nina wakalizihasi yangu. Nahamulongela ino ‘Chola!’nayo kochola, nahamulongela iyagwe‘Izo!’ nayo kokwiza, vivija nahamulongelamsang'hanaji wangu, ‘Tenda vino!’ nayokotenda vivo.”

10 Yesu viyahulike avo, kakanganyakawalongela waja wamkweleleza, “Nowa-longeleni, sinamona munhu yoyosemwiisi ya Izilaeli yotamanila kamba ino.11 Nowalongeleni ukweli, wanhu wengiwokwiza kulawa mwambu wa kudilawilazuwa namwambuwa kudihongela, wokalahamoja na Abulahamu na Isaka na Yakobomna ulujo kuna Uundewa wa kuulanga.12Lakiniwajawolondekawawemuundewawa Mulungu wokwasigwa kunze kudiziza,ako wolila na kudafuna meno.” 13 AbahoYesu kamulongela mkulu ayo, “Cholaukae, na kija chuupulile chotendigwa.”

Saa iija msang'hanaji wake kahona.Yesu kowahonya wanhu wengiMlk 1:29-34; Luk 4:38-41

14 Yesu viyacholile ukayake Petulo,kamvika mkwe wa kitwanzi wa Petulokawasa mulusazi, kolumwa homa. 15 Yesukamgoga mkono wake na homa imulawa,nayo kenuka kasonga kuwasang'hanila.

16 Ichungulo viivikile, wanhu wamgalilaYesu wanhu wengi wakalile navinyamkela. Yesu kawalava vinyamkelakwa kulonga na kawahonya wakalilewatamu. 17 Katenda avo muladi kilawililekija kiyalongile mtula ndagu wa MulunguIsaya, “Heyo mwenyego kasola magayogetu na kapapa mitamu yetu.”

Wanahina wa Yesu viwolondeka kukalaLuk 9:57-62

18 Yesu viyaluwone lunhu lwa wanhulumzunguluka, kawalagiza wanahinazake waloke mwambu uyagwe wa lamba.19 Mfundiza Malagizo ga Musa imojakamcholela kamulongela, “Mfundiza,nokuwinza kokose kuuchola.”

20 Yesu kamwidika, “Vizongo wanamhango na ndege wana mvulu, lakiniMwana wa Munhu kaduhu hanhu hakubwihila.”

21 Mwanahina wake imoja kamulon-gela, “Gomkulu, beta tanhumbweleganyehamzike tatangu.”

22 Lakini Yesu kamulongela,“Nikweleleze, waleke wanhu wafilewawazike wanhu wao wafile.”

Yesu kohoza behoMlk 4:35-41; Luk 8:22-25

23 Yesu kengila mwiingalawa nawanahina zake wamkweleleza. 24 Bahajadilawilila beho kulu kudilamba, namawimbi ga mazi gaitowa ingalawa,mbaka ingalawa ilonda kudidimila. LakiniYesu kakala yawasile. 25 Wanahina zakewamgendela wamulamusa, wamulongela“Go mkulu, tukombole todidimila!”

26 Yesu kawalongela, “Mweye muta-manila kidogo, habali modumba?” Avokenuka kadikomhokela beho na ng'humbiya mazi vinyamale na baho kukala tuluu.

27 Wanhu wakanganya, wauza, “Vinoino munhu gani? Mbaka beho nang'humbi vomuhulika!”

Yesu kowahonya wanhu wabili weli navinyamkela

Mlk 5:1-20; Luk 8:26-3928 Yesu viyavikile umwambu, mwiisi ya

Gadala, kaiting'hana na wanhu wabili welina vinyamkela, walawa kuna gamapanga.Wanhu awo wakala wodumbigwa, avokuduhu munhu yadahile kubita nzila ayo.29 Bahaja viwamone Yesu waguta mizangiwolonga, “Gweye Mwana wa Mulungu,kotulonda choni? Kwiza kutudununzakipindi king'hali hakinavika?”

30Behi na hanhu aho hakala na bumbilada nguluwe woja. 31 Avo vinyamkelawampula Yesu, “Wahatulava tuleketwingile mna iwanguluwe.”

32 Yesu kawalongela, “Choleni,” Avowalawa na wengila mna iwanguluwe.Bumbila jose dihumulukila mna ingemaya dilamba na wose wafa mgamazi.

33 Wasusilaji wa nguluwe awo wakim-bila, wachola kudibuga, ako walongambuli zose zilawilile na walonga mbuliya wanhu waja wakalile na vinyamkela.34 Avo wanhu wose walawa kudibugadija, wachola kuiting'hana na Yesu. Naviwamone wampula yasegele mwiisi yao.

Page 13: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Matayo 9:1 10 Matayo 9:279

Yesu komuhonya munhu yahololeMlk 2:1-12; Luk 5:17-26

1 Yesu kengila mwiingalawa kalokaumwambu wa lamba kachola kunadibugadiyakalile. 2 Wanhu wayagwe wamgalilamunhu yaholole lukuli, yatambalalemulusazi. Yesu viyone kutamanilakwao, kamulongela munhu ayo yaholole,“Mwanangu, gangamala! Nzambi zakozigeligwa kumgongo.”

3WafundizaMalagizo gaMusa wayagwewailongela, “Munhu ino komuliga Mu-lungu!”

4 Yesu kajuwa viwagesile, avo kawa-longela, “Habali mogesa gehile mna imi-zoyo yenu? 5 Vino choni kibuhile ku-longa, ‘Nzambi zako zigeligwa kumgongo,’hebu kulonga, ‘Ima utembele’? 6 Lakininolonda mujuwe vino, Mwana wa Munhukana udahi mwiisi wa kuzigela kumgongonzambi za wanhu.” Avo kamulongelamunhu ija yaholole, “Ima, papa lusazilwako, uchole ukayako!”

7 Munhu ija kenuka kachola ukayake.8 Wanhu viwonile avo, wadumba,wamtogola Mulungu kwa kuwagwaawanhu udahi awo.

Yesu komkema MatayoMlk 2:13-17; Luk 5:27-32

9Yesu kasegela hanhu aho, na viyakalilekochola, kamona mbokela kodi, twagajakeMatayo, kakala hanhuhakulipila kodi.Yesu kamulongela, “Nikweleleze.”

Matayo kenuka, kamkweleleza.10 Yesu viyakalile koja mng'anda ya

Matayo, wabokela kodi wengi na wanhuwehile weza, waja hamoja na Yesu nawanahina zake. 11 Mafalisayo wayagweviwone avo, wawauzawanahina zake, “Ha-balimfundizawenu koja hamoja nawanhuwano?”

12Yesu viyahulike avo, kalonga, “Wanhuwagima hawamulonda mganga, ila wanhuwatamu. 13 Lakini choleni mkaifunzemna Gamaandiko Gang'alile, Mulungukalonga, ‘Kinilonda niye bazi, siyo nhosa.’Niye sizile kuwakema wanhu wogesawanoga, lakini niza kuwakema wanhuwene nzambi.”

Mbuli ya kufunga kujaMlk 2:18-22; Luk 5:33-39

14Wanahina wa Yohana Mbatizaji wam-cholela Yesu wamuuza, “Habali tweye to-funga kuja na Mafalisayo vivija wofunga

kuja, lakiniwanahina zakohawafunga kujabule?”

15 Yesu kawedika, “Vino yodahika vil-ihi wanhu wagonekigwe kuna idizengelewanyunyuwale kipindi munhu yosola ka-hamoja nao? Haidahika bule! Lakinikipindi chokwiza munhu yosola vondayasegezigwe kumwao, aho wofunga kuja.”

16 “Kuduhu munhu yokwika kilaka chasambi mna ikiwalo cha umwaka, yaha-tenda vivo kilaka cha sambi chokidegakiwalo cha umwaka na aho hadegekehokongezeka.”

17 “Vivija kuduhu munhu yogida divaiya sambi mna imifuko ya ng'hwembe yaumwaka, kwavija yahatenda avo imifukoayo yotulika, divai yokwitika na imifukoyobanangika. Ila divai ya sambi yogidigwamna imifuko ya ng'hwembe ya sambi, vosevokuwa vigima.”

Mndele wa mkulu imoja na mtwanzimtamu

Mlk 5:21-43; Luk 8:40-5618 Yesu viyakalile kolonga avo, mkulu

wa Wayahudi kamgendela kamfugamilakalonga, “Mwanangu kafa, nokupula tu-chole ukamwikile makono, nayo kokuwamgima.”

19 Yesu na wanahina zake wenuka, wa-chola hamoja nayo.

20 Mtwanzi imoja yakalile na utamuwa kutumika kwa miyaka longo na mi-bili, kamcholela Yesu kukisogo, kakwasamhindo ya kiwalo chake. 21 Kailongelamwenyego, “Nahakwasa kiwalo chake, no-hona.”

22 Yesu kahinduka, kamona mtwanziayo, kamulongela, “Mndele, gangamala!Kutamanila kwako kukuhonya.” Bahajamtwanzi ija kahona.

23 Yesu viyengile mna ing'anda yamkulu ija, kawona watowa ving'weng'weva nyila za ndilo na lunhu lwa wanhulukala lolila. 24 Kawalongela, “Lawenikunze. Imwana hafile bule, ila kawasa!”Nao wamseka. 25 Lunhu lwa wanhuvilulawile kunze, Yesu kengila kudigati damndele ayo, kamgoga mkono wake, nayokenuka. 26Mbuli ayo ibwililika kila hanhumwiisi ija.

Yesu kowahonya wasuwameso wabili27 Yesu kasegela hanhu aho, viyakalile

kochola wanhu wabili wasuwamesowamkweleleza kuno wokemelela, “Mwanawa Daudi, tonele bazi!”

Page 14: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Matayo 9:28 11 Matayo 10:2228 Yesu viyengile mng'anda, wa-

suwameso waja wabili wamgendela,Yesu kawauza, “Motogola kamba nodahakuwahonya?”

Wamwidika, “Ona, go mkulu!”29 Yesu kawakwasa meso gao, kalonga,

“Ilawilile kamba vimutogola.” 30Meso gaogalola, Yesu kawazuma ng'hani, “Sekemu-mulongele munhu yoyose mbuli ino!”

31 Lakini wao wachola, wazibwililisambuli za Yesu mwiisi ija yose.

Yesu komuhonya munhu halonga32 Wanhu viwakalile wosegela, wanhu

wayagwe wamgalila Yesu munhuyakalile halonga, kwavija kakala nakinyamkela. 33 Kinyamkela viyalavigwe,munhu ija yakalile halonga, kasongakulonga. Wanhu wakanganya na kulonga,“Hatunachona kinhu kamba kino mwiisiya Izilaeli!”

34 Lakini Mafalisayo walonga, “Kanamwenembago ayo yomgwaa udahi wakuwalava vinyamkela.”

Yesu kowonela bazi wanhu35 Yesu kachola mna gamabuga gose

na ivijiji, kafundiza mna izing'anda zaoza kumpula Mulungu, kawapetela MbuliInogile ya Undewa wa Mulungu na kuwa-honya wanhu weli na mitamu na mag-ayo. 36 Yesu viyawone wanhu, kawonelabazi kwavija wakala wogaya na waduhumunhu wa kuwataza, kamba ng'hondoloweliduhu msusilaji. 37 Abaho kawalon-gela wanahina zake, “Ndiya nyingi, lakiniwasang'hanaji wadodo. 38 Mpuleni Mn-dewa wa indiya, yawatume wasang'hanajimumgunda wake.”

10Watumigwa longo na wabiliMlk 3:13-19; Luk 6:12-16

1 Yesu kawakema wanahina zake longona wabili na kawagwaa udahi wa kulavavinyamkela, kuhonya mitamu na mag-ayo. 2 Gano gago matwaga ga watumigwalongo na wabili, wa ichanduso Simoniyakemigwe Petulo na ndugu yake Ande-leya, Yakobo na ndugu yake Yohana wanawa Zebedayo. 3 Filipo na Batulumayo,Tomaso na Matayo mbokela kodi, Yakobomwana wa Alufayo, na Tadayo, 4 SimoniMkananayo, na Yuda Isikaliote, yamuhin-duke Yesu.

Sang'hano ya watumigwa longo na wabiliMlk 6:7-13; Luk 9:1-6

5 Yesu kawatuma watumigwa wanolongo na wabili kawalagiza, “Sekemucholekwa wanhu wamhazi, hebu kwingila mnagamabuga ga Wasamalia. 6 Ila cholenikwa wanhu wa isi ya Izilaeli waigalilena ng'hondolo wapotele. 7 Mwahachola,wapeteleni usenga uno, ‘Undewa wakuulanga wa mmabehi!’ 8 Muwahonyewatamu, wazilibuleni wafile, muwa-honye waja weli na utamu wa dikulu,muwalave vinyamkela. Mugweleligwabule, laveni bule. 9 Mna imifuko yenu,sekemusole zahabu hebu shaba hebusente. 10 Muumwanza wenu, sekemusolemkoba hebu viwalo vibili hebu vilatuhebu mkongoja. Kwavija msang'hanajikolondeka yagweleligwe kija kilondeka.

11 “Mwahengila mna dibuga jojosehebu mna ikijiji, mumzahile munhuyonda yawabokele, kaleni ukayakembaka vondamusegele. 12 Mwahengilamng'anda, walamuseni wenekae.13 Wanhu wa ng'anda ayo wahawabokelagoya, tindiwalo jenu dokala nao, kambawahaleka kuwabokela, tindiwalo jenudowabweleleni mweye. 14 Munhu yoyoseyahalema kuwabokela hebu kuwategeleza,vondamusegele baho kung'huseni ma-timbwisi mmagulu genu kamba kilagusocha kuwalema. 15 Nowalongeleni ukwelimna isiku ya nhaguso Mulungu kowonelabazi wanhuwa buga da SodomanaGomolakubanza buga dijo.”

Madununzo gonda gezeMlk 13:9-13; Luk 21:12-17

16 “Nowatuma kamba ng'hondolohagati ya mbwizi. Avo muwe wabalakamba zoka na wahole kamba huwa.17 Muiteganye na wanhu, kwavijawowagala mna ivitala, wowatowa mbalatimna izing'anda za kumpula Mulungu.18Mbuli ya niye mogaligwa haulongozi hawakulu nawandewa, muladimuwalongelawao na wamhazi Mbuli Inogile. 19 Vondawawagale mkitala, sekemugese gajagondamulonge, kipindi chahavikamogweleligwa cha kulonga.” 20 Kwavijasiyo mweye mondamulonge, lakini Lohowa Tataenu kolonga kubitila mweye.

21 “Munhu komuhinduka ndugu yaketoo yakomigwe na tata komuhindukamwanage yakomigwe, na wana wowahin-duka tata zao na mama zao wakomigwe.22Wanhu wose wowehila mweye mbuli yatwaga jangu. Lakini yoyose yonda yafunge

Page 15: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Matayo 10:23 12 Matayo 11:9umoyo mbaka kukimambukizo, kokom-boligwa. 23 Wahawadununza kudibugadimoja, kimbilileni kudibuga diyagwe,nowalongeleni ukweli, hamumambukizasang'hano yenu kuna gamabuga gosega Izilaeli yang'hali Mwana wa Munhuhanakwiza.

24 “Mwanahina hali mkulu kubanzamfundiza wake, wala mtumwa hambitamndewa wake. 25 Vimnogela mwanahinakuigala na mfundiza wake na mtumwakuigala na mndewa wake. Kambamkulu wa ng'anda kakemigwa Belizebuli,vino wanhu wa ng'anda yake hondawakemigwe matwaga gehile ng'hani?”

Nani wa kumdumbaLuk 12:2-7

26 “Avo sekemuwadumbe wanhu.Chochose kigubikigwe chogubuligwana chochose kifisigwe chokoneka.27 Kiniwalongeleni mdiziza, mkilo-nge imisi, na mbuli imuihulike kwakinyelegezi, mweye ilongeni mkiswili.28 Sekemuwadumbe waja iwokoma lukuli,lakini hawadaha kuikoma loho, ilamumdumbe Mulungu yodaha kulukomalukuli na loho muumoto wa jehanamu.29 Vino nhongwa wabili hawauzigwakwa sente imoja? Lakini kuduhuhata imoja wao yofa bila Tata yenukujuwa. 30 Lakini mweye, hata mvili zilimmapala genu zipetigwa zose. 31 Avosekemudumbe, mweye munoga ng'hanikubanza nhongwa wengi!”

Kumtogola na kumulema KilisitoLuk 12:8-9

32 “Munhu yoyose yonitogola niyemgameso ga wanhu na niye nomtogolamgameso ga Tatangu yeli kuulanga.33 Lakini munhu yoyose yonibela niyemgameso ga wanhu na niye nombelamgameso ga Tatangu yeli kuulanga.”

Sizile kugala tindiwalo ila zeleLuk 12:51-53; 14:26-27

34 “Sekemugese kamba niza kugalatindiwalo kwa wanhu wa mwiisi. Sizilekugala tindiwalo, ila zele. 35 Kwavijaniza kuwagola wana na tatazao wandelena mamazao, wandele na wakwe zao wakitwanzi. 36Wehi wa munhu ni wanhu wamng'anda mmwake.

37 “Munhu yoyose yomnogela tatakehebu mamake kubanza niye hafaya yawemwanahina wangu. Na munhu yoyoseyowanogela wanage hebu mndele wake

kubanza niye hafaya yawe mwanahinawangu. 38 Munhu yoyose yoleka ku-papamsalabawake na kunikweleleza niye,hafaya yawemwanahinawangu. 39Munhuyougomesa ugima wake kowagiza lakinimunhu youlava ugimawakembuli ya niye,koupata.

NhunzaMlk 9:41

40 “Munhu yoyose yowabokela mweyekombokela niye, na munhu yoyoseyombokela niye kombokela ija yanhumile.41 Munhu yoyose yombokela mtulandagu wa Mulungu, kwavija ayo mtulandagu wa Mulungu, kobokela nhunzaya munhu ayo. Na munhu yoyoseyombokela munhu yanogile, kwavija heyokanoga kobokela nhunza ya munhu ayo.42 Nowalongeleni ukweli, munhu yoyoseyomgwaa mwanahina kikasi cha mazigovega kwavija heyo imoja wa wanahinazangu wadodo, kobokela nhunza yake.”

11Yohana Mbatizaji kowatuma wanahina

zake kwa YesuLuk 7:18-35

1Yesu viyamambukize kuwagwaa mala-gizo gano wanahina zake longo na wabili,kasegela hanhu aho, kachola kufundizana kuwapetela wanhu mna gamabuga gaGalilaya.

2 Yohana Mbatizaji yakalile mkifungoviyahulike gaja gayakalile yotenda Kil-isito, kawatuma wanahina zake kwa Yesu.3 Wamuuza Yesu, “Vino gweye heyo ijaiyalongile Yohana kokwiza, hebu tumbeteiyagwe?”

4 Yesu kawedika, “Bweleni mkamulon-gele Yohana gaja gomuhulika na kugona,5 wasuwameso wolola, mbetembetewotembela, na weli na utamu wa dikuluwohonyigwa na wanhu hawahulikawohulika, wafile wozilibuka na wakiwawopeteligwa Mbuli Inogile. 6 Wamwedawaja wose weliduhu shaka na niye!”

7 Wanahina wa Yohana viwakalilewosegela, Yesu kasonga kululongela lunhumbuli za Yohana, “Vino vimucholilekuluwala muchola kulola choni? Mucholakulola lusanze vilutigisigwa na beho?8 Kumbe muchola kulola choni? Mucholakumulolamunhu yavalile viwalo vinogile?Wanhu wovala kamba avo wokala mnazing'anda za Wandewa! 9 Nongeleni,

Page 16: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Matayo 11:10 13 Matayo 12:7vino muchola kulola choni? Mucholakumulola mtula ndagu wa Mulungu?Ona, lakini mona vingi ng'hani kubanzamtula ndagu wa Mulungu. 10 KwavijaYohana ayo yalongigwe mna GamaandikoGang'alile, ‘Mulungu kalonga, nomtumamsenga wangu yakulongolele, yaitandenzila yako.’ 11 Nowalongeleni ukweli,hanalawilila munhu yoyose yeli munhumkulu kubanza Yohana Mbatizaji. Lakiniyeli munhu mdodo ng'hani Muundewawa kuulanga ni munhu mkulu kubanzaYohana. 12 Kulawa kipindi cha YohanaMbatizaji mbaka sambi, wanhu waulemakwa nguvu Undewa wa kuulanga nawanhu wene nguvu wogeza kuuboka.13 Kwavija Malagizo ga Musa na watulandagu wa Mulungu, galonga mbuliya undewa mbaka kwiza kwa YohanaMbatizaji. 14 Mwahazitogola mbuli zao,Yohana heyo Eliya yalongigwe kokwiza.15Yeli na magwiti yahulike!

16 “Vino wanhu wa lukolo lwa sambiwaigala na choni? Waigala na wanawadodo wakalile mna gamagulilo.Kibumbila kimoja chokemelela kiyagwe,17 ‘Tuwatowela gombe sugu, lakinihamuvinile bule! Tuwembila nyilaza kuiyalala, lakini hamulilile bule!’18 Kwavija Yohana viyezile kafunga kujana hang'wile divai, nao walonga, ‘Kanakinyamkela!’ 19 Mwana wa Munhuviyezile, kaja na kung'wa, nao walonga,‘Muloleni munhu ino! Mmelo na mlevi,mbwiga zake wabokela kodi na wanhuwene nzambi!’ Lakini nzewele yaMulunguyokoneka inoga kwa sang'hano zake.”

Mabuga goleka kutogolaLuk 10:13-15

20Yesu kasonga kuwakomhokela wanhuwa mabuga gayatendile unzonza mwingi,kwavija wanhu awo hawazilekile bulenzambi zao. 21 “Kogaya, gweye buga daKolazini! Kogaya gweye buga da Beti-saida! Maza unzonza utendigwe kumwenumweye, wahatendigwe mna gamabugaga Tilo na Sidoni, wanhu zake wahalek-ile mwaka nzambi zao na kuvala magu-nia na kuibakaza mitozi, kulagusa kambawaleka nzambi zao! 22 Nowalongeleni uk-weli, siku ya nhaguso Mulungu kowonelabazi wanhu wa isi za Tilo na Sidonikubanza mweye! 23 Vivija na gweyeKapelinaumu! Vino kolonda kuinula

mwenyego mbaka kuulanga? Kohumu-lusigwa mbaka kowochola wanhu wafile!Maza unzonza utendigwe kumwako gw-eye wahatendigwe Sodoma, isi ayo yahasi-gale mbaka lelo! 24 Nowalongeleni, mnaisiku ya nhaguso Mulungu kowonela baziwanhuwa isi ya Sodoma kubanzamweye!”

Izoni kumwangu mubwihileLuk 10:21-22

25 Mna ikipindi acho Yesu kalonga,“Tata, Mndewa wa kuulanga na mwiisi,nokutogola kwavija kuwafisa mbuli zinowanhu weli na nzewele na ubala, nakuwagubulila wana wadodo. 26 Ona, Tata,vino vivo viulondile.

27 “Tatangu kanigwaa vinhu vose.Kuduhumunhu yamjuwileMwana ila Tatayaiyeka, na kuduhu munhu yamjuwileTata, ila Mwana yaiyeka na waja Mwanayawasagule kuwagubulila wamjuwe Tata.

28 “Izoni kumwangu mweye mose mu-gaya na kulemelwa na mizigo mikulu, naniye nowatenda mubwihile. 29 Soleni nilayangu muifunze kumwangu, kwavija niyesimgazamunhu hebu kumwehula, namw-eye mokala mizoyo iholile. 30 Kwavija nilayangu ibuha na mizigo yonda niwadikwemibewe.”

12Mndewa wa KubwihilaMlk 2:23-28; Luk 6:1-5

1Mna ikipindi acho, Yesu kakala yobitamna imigunda ya uhemba, mwiisiku yaKubwihila. Wanahina zake wakala nanzala, avo wasonga kuhulula uhemba nakuja. 2Mafalisayo viwonile avo, wamulon-gela Yesu, “Lola, wanahina zako wotendakinhu kigomesigwe kutendigwa mwiisikuya Kubwihila!”

3 Yesu kawedika, “Hamusomile kija kiy-atendile Daudi, kipindi heyo na wayageviwakalile na nzala? 4 Kengila Mng'andaya Mulungu, heyo na wayage wagajamagate galavigwe nhosa kwa Mulungu,hamoja hailondeke wao wagaje, ila walavanhosa waiyeka. 5 Vino hamusomile mnaGamalagizo ga Musa, kila siku ya Kub-wihila walava nhosa wobena lagizo dasiku ya Kubwihila mna Ing'anda ya Mu-lungu, na hawakoneka kambawabananga?6Nowalongeleni hano hana munhumkulukubanza Ng'anda ya Mulungu. 7 Mazamujuwile fambulo da ulonzi uno, ‘Nolondabazi, silonda sadaka,’ sambi muwataguse

Page 17: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Matayo 12:8 14 Matayo 12:36wanhu weliduhu gehile. 8 Kwavija Mwanawa Munhu heyo Mndewa wa Kubwihila.”

Munhu yeli na mkono uhololeMlk 3:1-6; Luk 6:6-11

9 Yesu kasegela hanhu aho kengilamng'anda ya kumpula Mulungu. 10 Akokukala na munhu yakalile na mkonouholole. Wanhu wayagwe wakalile ahowalonda kilamuso cha kumtagusila, avowamuuza Yesu, “Vino Malagizo getugogomesa kumuhonya munhu mwiisikuya Kubwihila?”

11 Yesu kawedika, “Vino kambamunhu imoja kumwenu kana ng'hondolowake kengila mdikolombo mwiisikuya Kubwihila, hamulava kunze bule?12 Vino munhu hanogile bule kubanzang'hondolo? Avomalagizo getu gotulondakusang'hana ganogile mwiisiku yaKubwihila.” 13Abaho kamulongelamunhuija yahololemkono, “Golosamkonowako.”

Avo kaugolosa mkono wake, nao uhonakamba uja uyagwe. 14 Abaho Mafalisayowalawa kunzewakala kiseto cha kumkomaYesu.

Msang'hanaji yasaguligwe na Mulungu15 Yesu viyahulike mbuli ayo, kasegela

hanhu aho, na lunhumkulu lumkweleleza.Nayo kawahonya wose wakalile watamu.16 Kawalagiza sekewamulongele munhuyoyose mbuli zake. 17 Katenda avo muladikilawilile kija kiyalongile mtula ndagu waMulungu Isaya,18 “Ino ayo msang'hanaji wangu, inimsag-

uleinimnogela na moyo wangu unogezigwa

nayo.Noika loho yangu kumwake,nayo kowapetela wanhu wa mwiisi nh-

aguso yangu.19Nayo kaduhu ndwagi wala haguta,kuduhumunhu yonda yaihulike sauti yake

mna izinzila.20Honda yalubene ludete luveduke,hebu kuuzima utambi ulava yosi,mbaka vondayaitende haki itawale.21 Wanhu wose wa mwiisi woditamanila

twaga jake.”Yesu na MwenembagoMlk 3:20-30; Luk 11:14-23

22 Abaho wanhu wayagwe wamgalilaYesu msuwameso na halonga, kwavijakakala na kinyamkela. Yesu kamuhonya,kadaha kulonga na kulola. 23Wanhu wose

wakanganya. Walonga, “Vino ino siyoMwanage Daudi?”

24 Mafalisayo viwahulike avo walonga,“Munhu ino kolava vinyamkela kwa udahiwa Belizebuli, mkulu wa vinyamkela.”

25 Yesu kajuwa kiwakalile wogesa, avokawalongela, “Kambaundewawowosewa-haigola wenyego undewa awo wofa. Nalubuga lwahaigola wenyego lubuga lulolofa. 26 Avo kamba Mwenembago ko-mulava Mwenembago miyage, ayo kaigolamwenyego na undewa wake wokwimaze?27Mweyemolonga niye nolava vinyamkelakwa udahi wa Belizebuli. Avo wanhuwenuwolava vinyamkela kwa udahi wa nani?Kwa mbuli ayo wanhu wenu wenyegowowatagusa kamba mobananga! 28 Lakinikamba nowalava vinyamkela kwa Loho waMulungu, avo mujuwe kamba Undewa waMulungu uvika mwaka kumwenu.

29 “Kuduhu munhu yodaha kutulang'anda ya munhu mwene nguvu nakusola vinhu vake, mbaka yasongekumgodeka nzabi munhu ayo, bahokodaha kusola vinhu vake.

30 “Munhu yoyose heli ubanzi wangukonilema, na munhu yoyose yolema kuni-taza kwika hamoja ayo kopwililisa. 31 Avonowalongela, nzambi zose na maligo gawanhu gogeligwa kumgongo, lakini ma-ligo kwa Loho Yang'alile honda gageligwekumgongo bule. 32 Munhu yoyose yo-longambuli za kumligaMwanawaMunhu,maligo gake gogeligwa kumgongo, lakinimunhu yomuliga Loho Yang'alile, maligogake honda gageligwe kumgongo ng'omwiisi ino hebu mwiisi yonda ize.

Mbiki na matunda gakeLuk 6:43-45

33 “Matunda ganogile golawa mumbikiunogile, wahawa na mbiki wihile kokuwana matunda gehile. Kwavija mbiki wo-juwika kwa matunda gake. 34 Mweyelukolo lwa mizoka! Vino modahaze ku-longa mbuli zinogile na kuno mweyewenyego mwiha? Kwavija munhu ko-longa kija kimemile muumoyo. 35Munhuyanogile kolava ganogile mna ingama yaganogile geli mmwake, na munhu yehilekolava gehile mna ingama ya gehile gelimmwake.

36 “Nowalongela ukweli, mna isiku yanhaguso, wanhu wolondeka walonge ha-bali walonga avo kwa mbuli yoyose ihile

Page 18: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Matayo 12:37 15 Matayo 13:15iwalongile. 37 Mbuli zako azo zonda ziku-taguse, kulagusa kunoga hebu kwiha.”

Wanhu wolonda vilagusoMlk 8:11-12; Luk 11:29-32

38 Abaho wafundiza Malagizo ga Musawayagwe na Mafalisayo wayagwe wamu-longela, “Mfundiza, tolonda utende kila-guso.”

39 Yesu kawedika, “Mweye wanhuwa lukolo lwa sambi, mwihile nahamumjuwile Mulungu molonda kila-guso? Bule! Kuduhu kilaguso chondamugweleligwe, ila kilaguso cha mtulandagu wa Mulungu Yona. 40 Kamba vijaYona viyakalile siku ndatu imisi na ikilomna iinda ya somba mkulu, vivo ili kwaMwana wa Munhu kokala siku ndatuimisi na ikilo hasi ya isi. 41 Mna isikuya nhaguso wanhu wa Ninawi wokwimana kuwatagusa mweye, kwavija awowaleka nzambi Yona viyawapetele. Lakininowalongela hano hana munhu mkulukubanza Yona. 42 Mna isiku ya nhagusoMalikia wa Sheba kokwima na kuwatagusamweye kamba mubananga, kwavija heyokafunga mwanza kulawa mwiisi yakekachola kumtegeleza Mndewa Sulemanina mafundizo gake geli na nzewele.Nowalongela, hano hana munhu mkulukubanza Sulemani.

Kubwela kwa kinyamkelaLuk 11:24-26

43 “Kinyamkela yahamulawa munhukochola mwiisi inyalile kuzahila hanhuha kubwihila, kamba hapatile hanhu,44 koilongela mwenyego, ‘Nobweleganyamng'anda yangu.’ Avo yahabweleganyakoivika ng'anda yaduhu kinhu, ifagiligwana kila kinhu kikigwa goya. 45 Abaho ko-chola na kusola vinyamkela wayagwe sabawehile kubanza heyo, awo wokwiza nakukala mumo. Avo ugima wa munhu ayowokuwa wiha kubanza aho haichanduso.Kino acho chonda kiwalawilile wanhuwalukolo luno lwihile.”

Mamake Yesu na ndugu zake YesuMlk 3:31-35; Luk 8:19-21

46 Yesu viyakalile yang'hali kolonga nawanhu, mamake na ndugu zake weza,wema kunzewalonda kulonga nayo. 47Avomunhu imoja kamulongela, “Go mkulu,mamako na ndugu zako wema kunzewolonda kulonga na gweye.”

48 Yesu kamwidika, “Mamangu ayonani? Na ndugu zangu awo kina nani?”

49 Abaho kawagolosela mkono wanahinazake, kalonga, “Lola! Wano awo mamanguna ndugu zangu! 50 Munhu yoyoseyotenda gaja golondigwa na Tatangu yelikuulanga, ayo mamangu na ndugu zanguna lumbu jangu.”

13Lusimo lwa munhu yohandaMlk 4:1-9; Luk 8:4-8

1 Siku didija Yesu kalawa mng'anda, ka-chola kumgwazowa lamba, ako kakala hasina kufundiza. 2Lunhu lwawanhu lumzun-guluka Yesu mbaka kengila mwiingalawana kukala mumo, na wanhu wose wakalakumgwazowa lamba. 3Kawalongelambulinyingi kwa simo.

“Kukala na munhu kachola kuhandambeyu. 4 Viyakalile komiza, mbeyuziyagwe zilagalila mnzila, ndege wezana kuzija. 5 Ziyagwe zilagalila mgam-abwe hakalile na udongo mdodo. Zotahimahima kwavija udongo ukala mdodo.6 Lakini zuwa vidilawile, mimea inyalakwavija imizizi haingile hasi. 7 Mbeyuziyagwe zilagalila mvisolo va miba, mibaayo ikula na kuizonga imimea. 8 Lakinimbeyu ziyagwe zilagalila hanhu heli naudongo unogile, zota zikula na kulelambeyu nyingi kubanza zija zihandigwe,ziyagwe zilela gana dimoja, ziyagwe zilelamalongo sita, na ziyagwe malongo ma-datu.”

9 Yesu kamambukiza kwa kulonga,“Munhu yeli na magwiti yahulike.”

Kilamuso cha simoMlk 4:10-12; Luk 8:9-10

10 Abaho wanahina zake wamcholelaYesu wamuuza, “Habali kolonga na wanhukwa simo?”

11 Yesu kawedika, “Mweye mumwedakuzijuwa mbuli zifisigwe za Undewa wakuulanga, lakini kumwao awo haili vivo.12 Kwavija munhu yoyose yeli na kinhukokongezelwa ng'hani, lakini ija yeliduhukinhu kobokigwa hata kija kidodo kiyelinacho. 13Kilamuso cha kulonga kwa simo,muladi walole lakini sekewone, na wa-tegeleze lakini sekewahulike hebu kujuwa.14 Avo kilawilile kiyalongile mtula ndaguwa Mulungu Isaya,‘Kutegeleza motegeleza, lakini honda mu-

juwe bule,kulola molola, lakini hamona bule.15Kwavija mizoyo ya wanhu wano midala,

Page 19: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Matayo 13:16 16 Matayo 13:40na magwiti gao hagahulika vinogile,na wafing'hiliza meso gao.Buleavo, meso gao gahalolile,magwiti gao gahahulike,nzewele zao zahajuwile,na wahanibwelele niye, Mulungu kolonga,na niye nahawahonyile.’ ”

16 Yesu kalonga kabili, “Lakini mweyemumweda! Kwavija meso genu golola namagwiti genu gohulika. 17Nowalongeleniukweli, watula ndagu bwando wa Mu-lungu na wanhu bwando wa Mulunguwalonda ng'hani kugona gaja gomonamweye, lakini hawagonile bule, hebukuhulika gaja gomuhulika mweye, lakinihawahulike bule.

Yesu kofambula lusimo lwa munhuyohanda

Mlk 4:13-20; Luk 8:11-1518 “Tegelezeni na muifunze fam-

bulo da lusimo lwa munhu yohanda.19 Munhu yoyose youhulika usenga waUndewa wa Mulungu lakini haujuwa,kaigala na mbeyu zilagalile mnzila.Mwenembago kokwiza na kusola gajagahandigwe muumoyo wake. 20 Mbeyuzilagalile mgamabwe ziigala na munhuyouhulika usenga na bahaja viyoubokelakodeng'helela, 21 lakini kwavija kaduhumizizi, kogendelela kwa kipindi kidodo.Avo yahagaya na kudununzika mbuli yausenga awo kobwela kukisogo. 22 Mbeyuzilagalile mna ivisolo va miba ziigala namunhu youhulika usenga, lakini mbuliya magayo ga ugima uno na kulondautajili youzonga uusenga, nayo halelamatunda. 23 Mbeyu zilagalile muudongounogile ziigala na munhu youhulikausenga na kuujuwa. Ayo kolela ng'hanikubanza mbeyu zija zihandigwe, imojagana dimoja, iyagwe malongo sita naiyagwe malongo madatu.”

Lusimo lwa sani24 Yesu kawalongela lusimo luyagwe,

“Undewa wa kuulanga uigala na gajagalawilile kwa munhu yahandile mbeyuinogile mumgunda wake. 25 Kilo kimoja,wanhu viwawasile, munhu yamwihilekeza na kuhanda sani hagati ya uhembaabaho kasegela. 26 Uhemba viukulile nakusonga kuzamiza, sani nayo yoneka.27 Wasang'hanaji zake wamgendelawamulongela, ‘Go mkulu, gweye kuhandambeyu inogile mumgunda wako. Lelo saniilawa kwahi?’ 28 Mkulu ayo kawedika, ‘Ija

yanihile heyo yatendile vivo.’ Wamuuza,‘Kolonda tuchole tukaing'ole isani?’29 Kawedika, ‘Bule, kwavija mwahang'olasani modaha kung'ola na uuhemba.30 Lekeni uhemba na sani vikule hamojambaka kipindi cha kusenga. Bahonowalongela wasengaji wasonge kuikanhaisani na kuifunga makinza na kuisomamoto, abaho wausole uhemba na kwikakudikanho jangu.’ ”

Lusimo lwa mbeyu ndodoMlk 4:30-32; Luk 13:18-19

31 Yesu kawalongela lusimo luyagwe,“Undewawakuulanga uigala na kija kilaw-ilile kwa munhu yahandile mbeyu ndodomumgunda wake. 32 Yenyego ndodokubanza mbeyu zose zilimumgunda,lakini yahakula, yokuwa mbiki mkulukubanza yose ihandigwe mumgunda,mbaka ndege wokwiza na kuzenga mvulumna gamatambi gake.”

Lusimo lwa usasuLuk 13:20-21

33 Yesu kawalongela lusimo luyagwe,“Undewawakuulanga uigala na kija kilaw-ilile kwa mtwanzi yasolile sasu na kuitib-wiliza hamoja na madebe mabili ga usagembaka usage wose usasa.”

Yesu kofundiza wanhu kwa simoMlk 4:33-34

34 Yesu kalulongela lunhu gano gosekwa simo. Halongile nao mbuli yoyosebila simo. 35 Katenda gano muladi galaw-ilile gaja gayalongile mtula ndagu wa Mu-lungu,“Nolonga nao kwa simo,Nowalongela mbuli zifisigwe kusongela

kuumbigwa kwa isi.”Yesu kofambula lusimo lwa sani

36Yesu viyalulekile lunhu lwa wanhu nakwingila mng'anda, wanahina zake wamc-holela wamulongela, “Tulongele fambuloda lusimo lwa sani ili mumgunda.”

37 Yesu kawedika, “Munhu yahandilembeyu inogile ayo Mwana wa Munhu.38 Mgunda ayo isi, mbeyu inogile awowanhu waja Undewa wa Mulungu uli wao,na sani awo wanhu waja weli wa ija Im-dumuka. 39 Ija yamwihile yahandile saniayo Mwenembago. Kusenga ayo siku yakimambukizo, na wasengaji ni wasengawa kuulanga. 40 Kamba vija sani vi-ikigwa hamoja na kusomigwa moto, vivovonda ilawilile mna isiku ya kimambukizo

Page 20: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Matayo 13:41 17 Matayo 14:12cha isi. 41 Mwana wa Munhu kowatumawasenga zake wa kuulanga wawagole nawawalave Muundewa wake wanhu wowa-honza wayagwe watende nzambi na wosewayagwe wotenda gehile. 42 Wasenga wakuulanga wowapigisa mna umoto, mumowolila na kudafunameno. 43Abahowanhuwanogile mgameso ga Mulungu wong'alakamba zuwa Muundewa wa Tatao. Yeli namagwiti yahulike.”

Lusimo lwa ngama ifisigwe44 “Undewa wa kuulanga uigala na

zahabu ifisigwe mumgunda. Munhuimoja kaiyona abaho kaifisa kabili, nakwa deng'ho kulu diyakalile najo kacholakuuza vose viyalinavo abaho kaugulamgunda uja.”

Lusimo lwa lulu45“VivijaUndewawaMulunguuigala na

munhu yozahila lulu inogile, 46viyaiyonilelulu imoja inogile ng'hani, kachola na ku-uza kila kinhu kiyalinacho, muladi yaigulelulu ayo.”

Lusimo lwa lwavu47 “Vivija Undewa wa kuulanga uigala

na wavuwa somba wategile lwavu lwaomdilamba na kunamata somba wodigwana howodigwa. 48 Lwavu vilumemile,walukwega kuimwhani, wakala hasi na ku-songa kusagula, somba wodigwa wawekamvigelo vao na waja hawadigwa wawasa.49 Avo vondaiwe mna isiku ya kimambuk-izo cha isi, wasenga wa kuulanga wokwizana kuwabagula wanhu wehile hagati yawanogile, 50nawanhuwehile wokwasigwamuumoto, ako wolila na kudafuna menogao.”

Mafundizo ga sambi na ga umwaka51Yesu kawauza, “Vino muzijuwa mbuli

zino zose?”Wamwidika, “Ona.”52 Avo kawalongela, “Mfundiza yoyose

wa Malagizo ga Musa yahawa mwanahinawa Undewa wa kuulanga koigala namunhu mwene ng'anda, yolava vinhu vasambi na va umwaka kulawa mna digatijake da kwikila vinhu.”

Yesu kolemigwa ako NazaletiMlk 6:1-6; Luk 4:16-30

53 Yesu viyamambukize kuwalongelasimoazo, kasegela hanhuaho 54nakacholaukayake. Kafundiza mna izing'anda zakumpula Mulungu, na waja wamuhulikewakanganya. Waiuza, “Kazipata kwahi

nzewele zino? Kaupata kwahi udahi wakutenda unzonza uno? 55 Vino ino siyomwanage fundi selemala? Vino ino siyomwanage Malia? Vino ndugu zake siyoYakobo na Yusufu na Simoni na Yuda?56Vino lumbu zake hawakala bahano bule?Gano gose kagapata kwahi?” 57 Avo wa-mulema.

Yesu kawalongela, “Mtula ndagukotegelezigwa kila hanhu, lakinihategelezigwa ukayake na mna ulukololwake mwenyego.” 58 Kwavija wanhuwakala waduhu kutamanila, Yesuhatendile unzonza ng'hani hanhu aho.

14Ifa ya Yohana MbatizajiMlk 6:14-29; Luk 9:7-9

1 Mna ikipindi acho Mndewa Helodekakala mkulu wa isi ya Galilaya, viyaz-ihulike mbuli za Yesu, 2 kawalongelawasang'hanaji zake, “Munhu ino ayoYohana Mbatizaji, kazilibuka kulawa kwawafile, lekaavo kana udahi wa kutendaunzonza.”

3 Kwavija Helode ayo yalagize Yohanayagogigwe na yagodekigwe. Katendaavo mbuli ya Helodiya mwehe wa Filipo,mdodo wake. 4 Kwavija Yohana Mbat-izaji kamulongela Helode, “Havinogilegweye kumsola Helodiya!” 5 Helodekalonda kumkoma Yohana, lakini kawad-umba wanhu, kwavija wamtogola Yohanakamba mtula ndagu wa Mulungu.

6 Mna isiku ya kukumbuka kuvumbukakwa Helode, mndele wa Helodiya kavinamgameso ga wanhu. Helode kanogelwang'hani, 7 mbaka kaiduila, “Nokugwaachochose chondaupule!”

8 Kwa kufunzigwa na mamake, kalonga,“Nigwelele sambi baha pala da YohanaMbatizaji mditanda!”

9 Mndewa kona usungu, lakini kwav-ija kakala yaiduile mgameso ga wanhuwagonekigwe, avo kalagiza wamgwelele.10 Kalagiza Yohana yakanhigwe pala akomkifungo. 11 Pala jake digaligwa mdi-tanda, wamgwelela mndele ayo, nayokamgalila mamake. 12 Wanahina zakeYohana wachola kulusola lukuli lwake,waluzika, abaho wachola kumulongelaYesu.

Yesu kowagwaa lujo lunhu lwa wanhuMlk 6:30-44; Luk 9:10-17; Yoh 6:1-14

Page 21: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Matayo 14:13 18 Matayo 15:913 Yesu viyagahulike gago, kasegela

hanhu aho kwa ngalawa, kachola hanhuheliduhu wanhu. Wanhu viwahulike,walawa mmabuga gao wamkweleleza kwamagulu. 14 Yesu viyahumuluke mwi-ingalawa, kaluwona lunhu mkulu lwawanhu, kawonela bazi, kawahonya wanhuwakalile watamu.

15 Viivikile ichungulo wanahina zakewamcholela, wamulongela, “Hano hatwilitwa kuluwala na zuwa dohonga, walekewanhuwachole kuna ivijiji wakagule lujo.”

16 Yesu kawedika, “Habali wachole?Mweye wagweleleni lujo!”

17 Awo wamwidika “Tunago magatematano na somba wabili.”

18 Yesu kawalongela, “Ngalileni hano.”19 Kawalongela wanhu wakale hasimna gamajani. Abaho kasola magatematano na waja iwasomba wabili.Kalola uchanha kamgwaa nhogolwaMulungu, kagabanzula gaja gamagatekawagwaa wanahina zake wawagolelewanhu. 20 Wanhu wose waja na kwiguta.Abaho wanahina zake wadondola magategasigale na iwasombana kumemeza vigelolongo na vibili. 21 Wahaleka watwanzi nawana, wambigalo waiyeka wadile wakalakamba elufu tano.

Yesu kotembela uchanha mgamaziMlk 6:45-52; Yoh 6:15-21

22 Yesu viyakalile kowalaga wanhu,kawalongela wanahina zake wengilemwiingalawa wamulongolele wacholemwambu wa lamba. 23 Viyamambukizekuwalaga wanhu, kakwela yaiyekakukigongo kumpula Mulungu. Viivikileichungulo kakala kuko yaiyeka. 24 Kipindiacho ngalawa ikala hagati ya lamba, kunoyozoligwa na ng'humbi, kwavija behodikala doisung'ha.

25 Nzogolo zikwika, Yesu kawagendelakuno kotembela uchanha mgamazi.26 Wanahina zake viwamone kotembelauchanha mgamazi, wadumba walonga,“Mzimu!” na wakemelela kwa bwembwe.

27 Bahaja Yesu kawalongela, “Ganga-maleni! Iyo nene! Sekemudumbe!”

28 Petulo kamulongela, “Mndewa,kamba ayo gweye, longa nize kumwakokwa kutembela uchanha mgamazi.”

29 Yesu kamwidika, “Izo!” Petulo kahu-muluka mwiingalawa, kasonga kutem-bela uchanha mgamazi kumcholela Yesu.30Lakini viyone beho kadumba na kasonga

kudidimila, kakemelela, “Mndewa, mho-nye!”

31 Bahaja Yesu kagolosa mkonowake kamgoga, kamulongela, “Gweyeutamanila kidogo! Habali kokona shaka?”

32 Viwakwelile mwiingalawa, behonajo dinyamala tuluu. 33 Wanahinawakalile mwiingalawa wamtambikilaYesu, walonga, “Kweli gweye kwa Mwanawa Mulungu!”

Yesu komuhonya mtamu ako GenesaletiMlk 6:53-56

34 Waloka umwambu wa lamba na ku-vika isi ya Genesaleti. 35 Wanhu viwa-mone Yesu wamjuwa. Avo wazibwililisambuli zake mvijiji vili mmabehi, wanhuwamgalila Yesu waja wakalile watamu.36 Wampula yawaleke watamu wakwasemhindo ya kiwalo chake, na wose wak-wasile wahona.

15Mafundizo ga wahengaMlk 7:1-13

1 Abaho Mafalisayo wayagwe nawafundiza Malagizo ga Musa walawileYelusalemu wamcholela Yesu wamuuza,2 “Habali wanahina zako hawakwelelezamafundizo gatugweleligwe na wahengazetu? Hawasunha makono gao kambaviilondeka wang'hali hawanakuja.”

3 Yesu kawedika, “Habali hamugagogamalagizo ga Mulungu ila mogagogamafundizo genu wenyego? 4 Mulungukalonga, ‘Mtegeleze tatako na mamakona munhu yoyose yonda yamulige tatakehebu mamake kolondeka yakomigwe.’5 Lakini mweye mofundiza, kamba munhukana kinhu chochose kodaha kumtazatatake hebu mamake, lakini kolonga,‘Kinhu kino nimulavila Mulungu.’6 Munhu ayo halondeka kumtegelezatatake hebu mamake, kwa kutenda avohamugatonga malagizo ga Mulungu, kwakukweleleza mafundizo genu wenyego.7 Mweye mwa wanafiki! Kumbe mtulandagu wa Mulungu Isaya kalagula goyambuli ya mweye!8 Mulungu kalonga, ‘Wanhu wano

wonitegeleza kwa mbuli zao,lakini mizoyo yao yakutali na niye.9Wao wonitambikila bule,kwavija wofundiza mafundizo ga wanhu

na kugatenda kamba malagizogangu!’ ”

Page 22: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Matayo 15:10 19 Matayo 16:2Vinhu vimgela munhu dikweMlk 7:14-23

10 Yesu kalukema lunhu lwa wanhu,kalulongela, “Tegelezeni na muvijuwe!11 Kuduhu kinhu kingila mmulomochodaha kumgela munhu dikwe, lakinikija kilawa mmulomo wa munhu achokimgela munhu dikwe.”

12 Abaho wanahina zake Yesu wamc-holela wamuuza, “Vino kuvijuwa kambaMafalisayo viwahulike mbuli ziulongilewehilwa?”

13 Yesu kawedika, “Mbiki wowosehauhandigwe na Tatangu wa kuulangawong'oligwa. 14 Sekemuwatonge! Awowalangulizi hawalola wa wanhu hawalola,kamba munhu halola komulongozamunhu halola miyage, wose wabiliwotumbukila mdikolombo.”

15 Petulo kamulongela, “Tufambulileulonzi awo.”

16 Yesu kawalongela, “Vino na mweyemung'hali hamujuwile? 17 Mweyehamujuwile bule? Kinhu kingilammulomo wamunhu chochola mna iinda,abaho cholawa kunze? 18 Lakini vijavilawa mmulomo, volawa muumoyo, navovivo vimgela munhu dikwe. 19 Kwavijamuumoyo wa munhu, mumo mulawamagesa gehile, ubavi, ukomaji, ugoni,kuwalonga wayagwe vihile, uvizi nanzambi. 20 Gano gago gomgela munhudikwe, lakini kuja bila kusunha makonohakumgela munhu dikwe.”

Kutamanila kwa mtwanziMlk 7:24-30

21 Yesu kahalawa hanhu aho kacholamwiimbaka ili behi na kudibuga da Tilona Sidoni. 22Mtwanzi imoja Mkaanani waisi ayo kamcholela kuno kotowa nyangi,kamulongela, “Go mkulu, Mwana waDaudi! Nyonele bazi mndele wangu kanakinyamkela komgaza ng'hani.”

23 Lakini Yesu hamwidike mbuli.Wanahina zake wamcholela Yesuwampula, “Mulongele yasegele! Kwavijakotukweleleza na kotutowela mizangi!”

24 Yesu kawedika, “Nhumigwa kwawanhu wa isi ya Izilaeli weli kambang'hondolo wapotele.”

25 Mtwanzi ayo keza kamfugamila ka-mulongela, “Go mkulu, nhaze!”

26 Yesu kamwidika, “Havinogile bulekusola lujo lwa iwana na kuwapigisilaumbwa.”

27 Mtwanzi ayo kamwidika, “Ona, gomkulu, lakini hata umbwa woja kija kila-gale hasi mmeza ya wakulu zao.”

28 Yesu kamwidika, “Gweye kwa mt-wanzi utamanila ng'hani! Kiulondile ko-tendiligwa.” Bahaja mndele wake kahona.

Yesu kowahonya wanhu wengi29 Yesu kahalawa hanhu aho, kachola

kumgwazo wa lamba da Galilaya. Kak-wela kukigongo kakala hasi. 30 Lunhu lwawanhu lumcholela na wamgalila wanhuwakalilembetembete, wasuwameso, wale-male, wanhu hawalonga na wanhu wengiwatamu, waweka haulongozi wake, nayokawahonya. 31 Wanhu wakanganya vi-wone wanhu hawalonga wolonga, wale-male wahona, mbetembete wotembelana wasuwameso wolola, nao wamgwaanhogolwa Mulungu wa Izilaeli.

Yesu kowagwaa lujo lunhu luyagweMlk 8:1-10

32 Yesu kawakema wanahina zake,kalonga, “Nowonela bazi wanhu wano,kwavija wakala na niye siku ndatu nawaduhu lujo. Silonda niwaleke wacholena nzala, sekewasinduke mnzila.”

33 Wanahina zake wamuuza, “Hanohatwili twa kuluwala, togapata kwahi ma-gate ga kuwagwaa wanhu wose wanowaje?”

34 Yesu kawauza, “Mna magate man-gapi?”

Wamwidika, “Saba na visomba vidoo-dodo kidogo.”

35 Avo Yesu kawalongela wanhu wakalehasi. 36 Kasola gamagate saba na wajaiwasomba, kamgwaa nhogolwa Mulungu,kagabanzula gamagate, kawagwaawanahina zake, nao wawagolela wanhu.37Wose waja na kwiguta. Abaho wanahinazakewadondola vija visigale na kumemezavigelo saba. 38 Wambigalo wadilewakala elufu nne, watwanzi na wanahawapetigwe bule.

39Abaho Yesu kawalaga wanhu, kengilamwiingalawa, kachola mwiisi ya Maga-dani.

16Wanhu wolonda vilagusoMlk 8:11-13; Luk 12:54-56

1 Mafalisayo na Masadukayo wayagwewamcholela Yesu walonda kumgeza,wampula yawalagusile kilaguso kulawakuulanga. 2 Yesu kawedika, “Zuwa

Page 23: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Matayo 16:3 20 Matayo 17:2dahahonga, molonga, ‘Honoga, kwavijaulanga mdung'hu.’ 3 Na imitondomolonga, ‘Lelo mvula kotowa, kwavijaulanga mdung'hu na mawingu totolo.’Modaha kujuwa ulanga viuli, lakinihamujuwa vilaguso va kipindi acho.4 Lukolo lwa sambi lwihile na luliduhukutamanila molonda kilaguso! Lakinikuduhu kilaguso chonda mugweleligwekubanza kija cha Yona.”

Yesu kawaleka baho, kasegela.Usasu wa Mafalisayo na MasadukayoMlk 8:14-21

5 Wanahina zake viwalokile umwambuuyagwe wa lamba, wakala waisemwile ku-sola magate. 6 Yesu kawalongela, “Muite-ganye na mkale meso na usasu wa Mafal-isayo na Masadukayo.”

7 Wasonga kuilongela wenyego, “Ko-longa vino kwavija hatusolile magate.”

8 Yesu kajuwa kija kiwakalile wolonga,kawauza, “Mweyemutamanila kidogo, ha-bali molongelela mbuli za kuwa bule ma-gate? 9 Mung'hali hamuvijuwile? Vinohamukumbuka vinigabanzule gamagatematano na kuwagwaa wanhu elufu tano?Vino mmemeza vigelo vingapi? 10 Navivija gaja magate saba kwa wanhu elufunne? Vino, mmemeza vigelo vingapi?11 Vino hamujuwile vilihi kamba sikalilenolonga mbuli ya magate? Muiteganye nausasu wa Mafalisayo na Masadukayo!”

12 Baho wanahina wajuwa kamba Yesuhawazumile waiteganye na usasu wa ma-gate, ila mafundizo ga Mafalisayo naMasadukayo.

Petulo kolonga Mwana wa Munhu ayonani

Mlk 8:27-30; Luk 9:18-2113 Yesu viyavikile mwiisi ya Kaisalia Fil-

ipi, kawauzawanahina zake, “Vino, wanhuwolonga Mwana wa Munhu ayo nani?”

14 Wamwidika, “Wayagwe wolongaYohana Mbatizaji, wayagwe wolongaEliya, kuno wayagwe wolonga Yelemia nawayagwe wolonga imoja wa watula ndaguwa Mulungu.”

15 Yesu kawauza, “Na mweye molonganiye na nani?”

16 Simoni Petulo kamwidika, “Gweyekwa Kilisito, Mwana wa Mulungu yelimgima.”

17 Yesu kamwidika, “Kumweda gweyeSimoni, mwanage Yohana, kwavija mbuliyuulongile hufunzigwe na munhu, ila

ilawa kwa Tatangu yeli kuulanga. 18 Niyenokulongela, Petulo, gweye kwa dibwekulu na uchanhamwa dibwe dino nozengakanisa jangu, hata ifa haidaha bule kudi-huma. 19 Nokugwaa luvugulo lwa Un-dewa wa kuulanga, chochose chondau-funge mwiisi chofungigwa kuulanga, nachochose chondaufungule mwiisi chofun-guligwa kuulanga.”

20AbahoYesu kawazumawanahina zakesekewamulongele munhu yoyose kambaheyo kakala Kilisito Mkombola.

Yesu kolongambuli ya kugaya na ifa yakeMlk 8:31-9:1; Luk 9:22-27

21 Kulawa baho, Yesu kawalongelawanahina zake fulu ipile, “Nolondekakuchola Yelusalemu, kuko nodununzigwang'hani mmakono ga wavele, wakulu wawalava nhosa na wafundiza Malagizo. Akonokomigwa na siku da kadatu nozilibuka.”

22 Petulo kamsola Yesu kumgwazo ka-songa kumkomhokela, “Bule, Mndewa!Dino hadikulawilila bule!”

23Yesu kahinduka, kamulongela Petulo,“Segela kumwangu,Mwenembago! Gweyekong'himila, kwavija hugesa ga Mulungu,ila kogesa ga iwanhu.”

24 Abaho Yesu kawalongela wanahinazake, “Munhu yoyose yolonda kwizakumwangu, yaileme mwenyego, yau-pape msalaba wake na yanikweleleze.25 Kwavija munhu yoyose yolondakuukombola ugima wake kowagiza, lakinimunhu yoyose yowagiza ugima wakembuli ya niye koupata. 26 Vino munhukopata choni kamba yahaipata isi yose,lakini kowagiza ugima wake? Hebumunhu kolava choni yaupate kabili ugimawake? 27 Kwavija Mwana wa Munhukokwiza muukulu wa Tatake hamoja nawasenga wa kuulanga, abaho komgwaakila munhu nhunza yake iigalile nasang'hano yake. 28 Nowalongela ukweli,wanhu wayagwe wemile hano, hondawafebule, mbaka vondawamone Mwana waMunhu vondayeze muundewa wake.”

17Yesu kogaluka kihangaMlk 9:2-13; Luk 9:28-36

1 Vizibitile siku sita, Yesu kamsolaPetulo na Yakobo na Yohana ndugu yakeYakobo, kachola nao waiyeka kuna ulu-gongo lutali. 2 Viwakalile wolola, Yesukagaluka. Kihanga chake king'ala kamba

Page 24: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Matayo 17:3 21 Matayo 18:4

zuwa, na viwalo vake vikala vizelu chuweekamba mulenge. 3 Baho wanahina wajawadatu wamona Musa na Eliya wolongana Yesu. 4 Petulo kamulongela Yesu, “Mn-dewa, vinoga tweye tukale hano! Kambawahalonda nozenga viheha vidatu, kimojachako gweye, kimoja cha Musa na kimojacha Eliya.”

5 Viyakalile yang'ali kolonga, winguding'alile diwagubika na sauti ilawa mdi-wingu ilonga, “Ino ayo Mwanangu in-imnogele. Mumtegeleze!”

6 Wanahina zake viwahulike vivo,wadumba ng'hani wagwa kinguban-guba. 7 Yesu kawacholela kawakwasakawalongela, “Inukeni, sekemudumbe!”8Viwalolile uchanha, hawamonile munhuila Yesu yaiyeka.

9 Viwakalile wohumuluka kulugongo,Yesu kawazuma, “Sekemumulongelemunhu yoyose mbuli zino zimone, mbakaMwana wa Munhu vonda yazilibukekulawa kwa wafile.”

10 Abaho wanahina wamuuza, “Habaliwafundiza Malagizo ga Musa wolongaEliya kolondeka yeze tanhu?”

11 Yesu kawedika, “Kweli, Eliya kok-wiza tanhu, nayo kokwiza kutanda kilakinhu. 12 Lakini nowalongeleni, Eliya ka-mala kwiza na wanhu hawamjuwile bule,wamtendela viwalondile. Vivo vondawamdununze Mwana wa Munhu.”

13 Abaho wanahina zake wajuwa kambaYesu kakala kolonga mbuli ya YohanaMbatizaji.

Yesu komuhonya mbwanga yeli nakinyamkela

Mlk 9:14-29; Luk 9:37-4314 Viwaluvikile lunhu lwa wanhu,

munhu imoja kamcholela Yesu,kamfugamila, 15 kamulongela, “Go mkulu,monele bazi mwanangu, kana kisango nakogaya ng'hani. Miyanza mingi kogwamuumoto hebu mgamazi. 16Nimgala kwawanahina zako, lakini hawadahile bulekumuhonya.”

17Yesu kawedika, “Mweye lukolo lwihilena luliduhu kutamanila! Ng'hale namweye mbaka lini? Nogela kitumbekumgongo mbaka lini? Mgaleni hanoimbwanga!” 18 Yesu kamkomhokelaikinyamkela, nayo kamulawa mbwangaayo, bahaja kahona.

19 Abaho wanahina zake wamcholelaYesu kinyelegezi wamuuza, “Habali tweyehatudahile kumulava ikinyamkela?”

20Yesu kawedika, “Kwavija mutamanilakidogo. Nowalongeleni ukweli, mwahawana kutamanila kidogo kamba mbeyundodo ya haladali, modaha kukilongelakigongo kino, ‘Segela hano uchole haja!’nacho chochola. Mwahatendile kilakinhu!” 21 Kinyamkela kamba ino hadahakulawa mbaka upule na kufunga kuja.

Yesu kolonga kabili mbuli ya ifa yakeMlk 9:30-32; Luk 9:43-45

22 Wanahina viwakalile hamoja kukoGalilaya, Yesu kawalongela, “Mwana waMunhu kogeligwa mmakono ga wanhu,23 nao womkoma, lakini siku da kadatukozilibuka.”

Wanahina zake wakala wanyunyuwale.Kulipa kodi ya Ng'anda ya Mulungu

24 Yesu na wanahina zake viwavikileKapelinaumu, wabokela kodi ya Ng'andaya Mulungu wamcholela Petulo, wa-muuza, “Vino mfundiza wenu kalipagakodi ya Ng'anda ya Mulungu?”

25 Petulo kawedika, “Ona, kalipaga.”Petulo viyengile mng'anda, Yesu ka-

songa kulonga, “Simoni, gweye kogesaze?Wandewa wa isi wasolaga kodi na malipokulawa kwa nani? Kwa wenekae hebu kwawanhu baki?”

26Petulo kamwidika, “Kwawanhubaki.”Yesu kamwidika, “Vinoga, ino yofam-

bula kamba wenekae hawalondeka kulipa.27 Lakini hatulonda kuwagevuza wanhuwano. Avo chola kudilamba tega ndoano.Msole somba yonda yalongole kunamata,mbabazule umulomo na mgati yakekokona sente ya kulipa kodi ya Ng'andaya Mulungu, yangu niye na gweye. Isolekalipile kodi yetu.”

18Nani yeli mkuluMlk 9:33-37; Luk 9:46-48

1 Kipindi acho wanahina wamcholelaYesu, wamuuza, “Nani yeli mkulu Muun-dewa wa kuulanga?”

2 Yesu kamkema mwana mdodo,kamwimiza haulongozi wao, 3 kalonga,“Nowalongeleni ukweli, kamba mwa-haleka kugaluka na kuigala na mwanamdodo, hamkwingila ng'o Muundewa wakuulanga. 4 Munhu yoyose yoihumulusakamba mwana ino ayo mkulu kubanza

Page 25: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Matayo 18:5 22 Matayo 18:34wose Muundewa wa kuulanga. 5 Yoyoseyombokela mwana mdodo kamba ino kwatwaga jangu, kombokela niye.

Vinhu vimuhonza munhu yatendenzambi

Mlk 9:42-48; Luk 17:1-26 “Munhu yoyose yonda yamuhonze

imoja wa wadodo wano wonitogola,yatende nzambi yokuwa vinoga munhuayo yagodekigwe dibwe kulu da kudugilamsingo na yasigwe mbahali. 7 Mogayawanhuwamwiisimbuli ya gaja gowatendawanhu wagize kutamanila kwao! Magayogolondeka galawilile lakini kogaya munhuija yonda yatende galawilile.

8 “Kamba mkono wako hebu mguluwako wahakuhonza utende nzambiukanhe uwase! Yokuwa vinoga kwingilakuna uugima wa mazuwa gose na mkonohebumgulu, kubanza kwingila na makonomabili hebu magulu mabili na kwasigwamna umoto wa jehanamu. 9 Kambasiso jako dahakuhonza utende nzambi,ding'ole na ujase! Yokuwa vinoga gweyewingile kuna uugima wa mazuwa gose nasiso dimoja kubanza kuwa na meso mabilina kwasigwa muumoto wa jehanamu.

Lusimo lwa ng'hondolo yapotele.Luk 15:3-7

10 “Iteganyeni sekemumbeze imoja wawadodo wano. Kwavija nowalongeleniwasenga wa kulanga wolola kihanga chatatangu yeli kuulanga. 11 Kwavija MwanawaMunhu keza kukikombola kija kipotele.

12 “Mogesaze? Kamba munhu kanang'hondolo gana dimoja, na ng'hondoloimoja kapotela, avo hawaleka wajamalongo tisa na tisa mna ikigongona kuchola kumzahila ija ng'hondoloyapotele? 13 Nowalongeleni ukweliyahampata, kodeng'helela ng'hanikubanzawajamalongo tisa na tisawalekilekupotela. 14 Vivija Tata yeli kuulangahalonda hata imoja wa wadodo wanoyapotele.

Kumtaza ndugu yatendile nzambi15 “Kamba ndugu yako yahakutendela

gehile. Chola ukamzume, heyo na gweyemuli mwiiyeka. Yahakutegeleza, kumpatandugu yako. 16 Yahalema kukutegeleza,msole munhu imoja hebu wabili hamojana gweye, ili chochose kilongigwakitogoligwenawanhuwabili hebuwadatu.17 Kamba yahalema kuwategeleza,walongele wanhu wamtogole Yesu, vivija

yahalema kuwategeleza, muleke yawekumwako kamba mmhazi hebu mbokelakodi.

18 “Nowalongeleni, jojose dondamudi-funge mwiisi dofungigwa kuulanga, na jo-jose dondamfungule mwiisi dofunguligwakuulanga.

19 “Nowalongeleni kabili, wanhu wa-bili kumwenu mweye wahaitogolela mwi-isi kupula kinhu chochose, Tatangu yelikuulanga kowatendela. 20 Kwavija kokosekonda waiting'hane wanhu wabili hebuwadatu kwa twaga jangu, niye na hamojanao.”

Lusimo lwa msang'hanaji yeliduhu bazi21 Abaho Petulo kamcholela Yesu ka-

muuza, “Mndewa, kamba ndugu yanguyahanhendela vihile, ngele kumgongomiyanza mingapi? Mbaka miyanza saba?”

22 Yesu kamwidika, “Nokulongela siyomiyanza saba, lakini saba miyanza ma-longo saba, 23 kwavija Undewa wa Mu-lungu uigala na Mndewa yalondile ku-peta sente zake na wasang'hanaji zake.24 Viyasongile kupeta sente, kagaligwamunhu imoja yakalile kodaigwa talantaelufu kumi. 25 Msang'hanaji ayo kakalakaduhu kinhu cha kumulipa, avo mndewakalagiza yauzigwe, heyo, mwehe wake nawanage na vose viyalinavo muladi yalipedideni. 26 Msang'hanaji ayo kamfugamilakampula, ‘Gomkulu, nibetele kwa kufungaumoyo nokuliha kila kinhu!’ 27 Mndewaija kamonela bazi, avo kamulekelela didenidija na kamuleka yachole.”

28 “Abaho munhu ija viyasegelakamting'hana msang'hanaji miyageyakalile komdai sente gana dimoja,kamgoga kasonga kumbota isingokuno kolonga, ‘Liha sente yangu.’29 Msang'hanaji miyage kamfugamila,kampula, ‘Nibetele kwa kufunga umoyonokuliha!’ 30 Lakini kalema, kacholana kumgodeka miyage mkifungo mbakavonda yalihe deni dija. 31 Wasang'hanajiwayage viwonile kija kilawilile wonausungu, wachola kumulongela mndewambuli zose zilawilile. 32 Avo mndewakamkemamsang'hanaji ayo, kamulongela.‘Gweye kwa msang'hanaji wihile, niyenikulekelela deni jako kwavija kunipulanhende vivo. 33 Kulondeka umonelebazi msang'hanaji miyago kamba niyevinikonele bazi.’ 34 Mndewa wake

Page 26: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Matayo 18:35 23 Matayo 19:26kagevuzika ng'hani, kamgodekamkifungombaka vondayalihe deni jose.”

35 Yesu kamambukiza, “Vino vivoTatangu yeli kuulanga vonda yawatende-lenimweye, kambahamuzigela kumgongombuli za ndugu zenu kwa mizoyo yenuyose.”

19Yesu kofundiza mbuli ya nyasaMlk 10:1-12

1 Yesu viyamambukize kulonga mbuliazo, kasegela isi ya Galilaya na kacholamwiisi ya Yudea, kuna umwambu walwanda lwa Yolidani. 2 Lunhu mkulu lwawanhu lumkweleleza, na kuko kawahonyawanhu wakalile watamu.

3Mafalisayo wayagwe wamcholela Yesuna wamgeza kwa kumuuza, “Vino vinogambigalo kumwasamwehewake kwambuliyoyose?”

4 Yesu kawedika, “Vino hamugasomilebule Maandiko Gang'alile vigalongakulawa kuna ichanduso, Mulungukamuumba mbigalo na mtwanzi? 5 AvoMulungu kalonga, ‘Kwa mbuli ayombigalo komuleka tatake na mamakenayo koilumba na mwehe wake, nawabili awo wokuwa kinhu kimoja. 6 Avohaweli wabili kabili lakini kinhu kimoja.Avo kiyalumbilize Mulungu, munhusekeyakigole.’ ”

7 Mafalisayo wamuuza Yesu, “HabaliMusa katugwaa lagizo kamba mbigalo ko-daha kumgwaa kibua cha nyasa mwehewake na kumwasa?”

8 Yesu kawedika, “Musa kawagwaalagizo muwaleke wehe zenu kwavijamizoyo yenu midala, lakini havikalilevivo bule kipindi Mulungu viyaumbileisi. 9 Nowalongeleni, mbigalo yoyoseyomwasa mwehe wake, na kumsolamtwanzi iyagwe, kotenda ugoni. Ilakodaha kumwasa mwehe wake kambayahatenda ugoni.”

10 Wanahina zake wamulongela,“Kamba vino vivo ili kwa mbigalo namwehe wake, vinoga kuleka kusola.”

11 Yesu kawedika, “Siyo kila munhukodaha kuitogola mbuli ino, lakini wajawagweleligwe na Mulungu. 12 Kuna vila-muso vingi viwatenda wanhu waleke ku-sola, wayagwe waleligwa vivo, wayagwewatendigwa vivo na wanhu. Na wayagwehawasola mbuli ya Undewa wa kuulanga.

Lakini ija yodaha kugagoga mafundizogano yagagoge.”

Yesu kowatambikila wana wadodoMlk 10:13-16; Luk 18:15-17

13 Wanhu wayagwe wamgalilaYesu wana wadodo yawahagatile nakuwatambikila, lakini wanahina zakewawakomhokela. 14 Yesu kalonga,“Walekeni wana wadodo weze kumwangusekemuwagomese, kwavija Undewa wakuulanga wa wanhu kamba wana wano.”

15 Kawahagatila, abaho kasegela hanhuaho.

Mbwanga tajiliMlk 10:17-31; Luk 18:18-30

16Mbwanga imoja kamcholela Yesu, ka-muuza, “Mfundiza nhende choni kinogileniupate ugima wa mazuwa gose?”

17 Yesu kamulongela, “Habali koniuzambuli ya kinhu kinogile? Kuna imojayaiyeka yanogile. Wahalonda kwingilamuugima wa mazuwa gose, gagoge mala-gizo ga Mulungu.”

18Kamuuza, “Malagizo gani?”Yesu kamwidika, “Sekeukome, sekeu-

tende ugoni, sekewibe, sekeulave usindilawa uvizi, 19wategeleze tatako na mamako,na umnogele miyago kamba viuinogelamwenyego.”

20 Mbwanga ayo kamwidika, “Malag-izo gano gose nigagoga. Choni kiyagwekinilondeka kutenda?”

21 Yesu kamulongela, “Wahalondaudahe kutenda goyolonda Mulungu,genda kachuuze vinhu vose viuli navo naukawagwelele wakiwa zisente, na gweyekokuwa na utajili kuulanga, abaho wizeunikweleleze.”

22Mbwanga ija viyahulike avo, kasegelakuno kanyunyuwala, kwavija kakala tajiling'hani.

23 Abaho Yesu kawalongela wanahinazake, “Nowalongeleni ukweli, yokuwavidala ng'hani kwa munhu tajilikwingila Muundewa wa kuulanga.24 Nowalongeleni kabili, vibuha kwangamiya kubita mna ikizonzo cha sanzia,kubanza tajili kwingila Muundewa waMulungu.”

25 Wanahina zake viwahulike avo,wakanganya ng'hani wamuuza, “Vinonani yonda yadahe kukomboligwa?”

26 Yesu kawalola bunhuu kawalongela,“Kwa munhu havidahika, lakini kwa Mu-lungu gose godahika.”

Page 27: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Matayo 19:27 24 Matayo 20:23

27Petulo kamwidika, “Lola tweye tulekakila kinhu na kukukweleleza gweye. Avotopata choni?”

28 Yesu kawalongela, “Nowalongeleniukweli, Mwana wa Munhu vondayakalemna ikigoda chake cha ukulu mna iisiyonda ize, mweye wanahina zangu longona wabili mokala mna ivigoda va ukulu nakugatawala makabila longo na mabili gaIzilaeli. 29Munhu yoyose yalekile ng'andahebu ndugu hebu lumbu jake hebu tatakehebumamakehebuwanagehebumigundambuli ya niye kobokela miyanza ganakwa vija viyelinavo, na koupata ugima wamazuwa gose. 30 Lakini wanhu wengi weliwa ichanduso wokuwa wa ikimambukizo,na waja wa ikimambukizo wokuwa waichanduso.

20Wasang'hanaji mumgunda wa mizabibu

1 “Undewa wa kuulanga uigala na kijakilawilile kwa munhu yeli na mgunda wamizabibu, kalawa imitootondo ng'hani,kachola kugoneka wanhu wakasang'hanemumgunda wake. 2 Kailagana naoyawalipe sente kwa sang'hano ya sikudimoja, abaho kawagala mumgundawake wakasang'hane. 3 Abaho saa ndatukachola kudigulilo kawavika wanhuwema aho waduhu chakutenda. 4 Avokawalongela, ‘Mweye vivija gendenikumgunda wangu mukasang'hane nanowalipa chochose cha kufaya.’ 5 Avowachola. Viivikile saa sita na saa tisaimisi ayomwenemgunda kachola katendavivija viyatendile ichanduso. 6 Viivikilesaa kumi na moja kachola na kawavikawanhu wayagwe wema, kawauza, ‘Habalimwima hano imisi yose mduhu chakusang'hana?’ 7 Wanhu waja wamwidika,‘Kwavija kuduhu munhu yatugwelelesang'hano.’ Kawalongela, ‘Na mweyevivija mkasang'hane kumgunda wanguwa mizabibu!’

8 “Viivikile ichungulo, munhu mwenemgunda kamulongela mwamizi wake wamgunda, ‘Wakeme wanhu wasang'hanena uwalipe sente zao, kusongela wajawakimambukizo na waja wa ichanduso.’9Wanhu wasang'hane kusongela saa kumina moja, walipigwa kila munhu senteimoja. 10 Avo waja wanduse kusang'hanaviwezile wagesa kamba wolipigwa sentenyingi, lakini kila imoja wao kagweleligwa

sente imoja. 11 Wasola zisente na ku-songa kumnung'unikila ija yawagoneke.12 Walonga, ‘Wanhu wano wagonekigwekukimambukizo wasang'hana kwa saa di-moja diiyeka, tweye tusang'hana sikungima mdizuwa, abaho kuwalipa vivija vi-utulipile tweye!’

13 “Ija mwenemgunda kamwidika imojawao, ‘Mbwigangu tegeleza, niye sikubun-zile bule. Vino hatuilagane nikulipesente imoja kwa kusang'hana siku di-moja? 14Sola sente yako uchole, niye nino-gelwa kumlipa munhu ino inimgonekekukimambukizo kamba vinikulipile gw-eye. 15 Vino havinogile bule niye ku-tenda kija kinilonda kwa sente zangumwenyego? Hebu gweye kokona migongokwavija niye nina moyo unogile?’ ”

16 Yesu kamambukiza kulonga, “Avowose weli wa ikimambukizo sambiwokuwa wa ichanduso kumwande, nawose weli wa ichanduso sambi wokuwawa ikimambukizo kumwande.”

Yesu kolonga mwanza wa kadatu mbuliya ifa yake

Mlk 10:32-34; Luk 18:31-3417 Yesu viyakalile kochola Yelusalemu,

kainega kumgwazo na wanahinazake longo na wabili, kawalongela,18 “Tegelezeni, tochola Yelusalemu, kukoMwana wa Munhu kogeligwa mmakonoga wakulu wa walava nhosa na wafundizaMalagizo ga Musa. Nao womtagusa yafe.19 Na womwika mmakono ga Wamhazi,nao womzeha womtowa mbalati nawomkoma kwa kumuwamba mumsalaba,lakini siku da kadatu kozilibuka.”

Kupula kwa mamaMlk 10:35-45

20 Abaho mwehe wa Zebedayo na wan-age wabili kamcholela Yesu, kamfugamilakampula yamtendele kija kiyolonda.

21Yesu kamuuza, “Kolonda choni?”Kamwidika, “Chonde, nhogolela

wanangu wano wabili, imoja yakalemwambu wa mkono wako wa kudila naiyagwe mwambu wa mkono wako wakumoso muundewa wako.”

22 Yesu kawedika, “Hamkijuwile kinhukimpula, vino modaha kuking'wela kikasicha madununzo chonda niking'weleniye?”

Wamwidika, “Todaha.”23 Yesu kawalongela, “Kweli mok-

ing'wela kikasi changu, lakini naduhu

Page 28: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Matayo 20:24 25 Matayo 21:19udahi wa kusagula nani yakale mwambuwa mkono wangu wa kudila hebu wakumoso. Hanhu aho wekiligwa wanhuwasaguligwe na Tatangu.”

24 Baho wanahina longo viwahulikeavo, wawagevuzikila ng'hani Yakobo naYohana. 25 Yesu kawakema wose hamojakawalongela, “Mojuwa kamba wakuluwa wanhu wa mwiisi wowalangulizakwa nguvu, na wakulu wao wana udahi.26 Lakini haili vivo kumwenu. Munhuyoyose yolonda kuwa munhu mkulu,yawe msang'hanaji wa wose, 27 na munhuyolonda kuwa wa ichanduso, yawemtumwa wa wose. 28 Kamba vija Mwanawa Munhu, hezile kusang'hanilwa, lakinikeza kuwasang'hanila na kuulava ugimawake kwa kuwakombola wanhu wengi.”

Yesu kowahonya wasuwameso wabiliMlk 10:46-52; Luk 18:35-43

29 Yesu na wanahina zake viwakalilewosegela kudibuga da Yeliko, lunhu lwawanhu lumkweleleza. 30 Wanhu wa-bili wasuwameso wakalile kumgwazo wainzila, viwahulike Yesu kobita, wasongakukemelela, “Mwana wa Daudi! Tonelebazi!”

31 Lunhu lwa wanhu luwakomhokelaluwalongela wanyamale. Lakini wagen-delela kukemelela ng'hani, “Mwana waDaudi! Tonele bazi!”

32 Yesu kema kawakema kawauza,“Molonda niwatendele choni?”

33 Wamwidika, “Go mkulu, tolonda ku-lola!”

34 Yesu kawonela bazi kawakwasa mesogao, bahaja wadaha kulola, nao wamk-weleleza.

21Yesu kokwingila Yelusalemu kwa

ng'henzeMlk 11:1-11; Luk 19:28-40; Yoh 12:12-19

1 Yesu na wanahina zake viwavikileYelusalemu, wachola Betifage kunaUlugongo lwa Mizeituni. Baho kawatumawanahina zake wabili wamulongolele,2 kawalongela, “Gendeni kuna ikijiji kilikuulongozi wenu, aho momvika mhundakafungigwa na mwanage kumgwazo.Wafunguleni mungalile hano. 3 Munhuyoyose yahawauza, mulongeleni, Mndewakowalonda, nayo kowaleka wachole.”

4 Gano gatendeka muladi kiyalongilemtula ndagu wa Mulungu kilawilile,

5 “Dilongele buga da Sayuni,Lola, mndewa wako kokwiza!Muhole na kakwela mhunda namwanage mhunda.”

6 Avo wanahina wachola watenda vivijaviyawalongele Yesu watende. 7 Wamgalaija imhunda na mwanage, watandika vi-walo vao mmigongo wa waja iwamhunda,na Yesu kakwela uchanha. 8 Lunhu lwawanhu lwanzanza viwalo vao mnzila kunowayagwe wabena mibunho na kuyan-zanza mnzila muladi yabite. 9 Wanhuwakalile kukisogo na kuulongozi wa Yesuwakemelela,“Yatogoligwe mwana wa Daudi!Mulungu yamtambikile ija yokwiza kwa

twaga da Mndewa!Mulungu yatogoligwe!”

10 Yesu viyengile Yelusalemu, wanhuwosewa kudibugawading'huka nawaiuza,“Ino ayo nani?”

11 Lunhu lwa wanhu lwidika, “Ino ayoYesu, mtula ndagu wa Mulungu kolawaNazaleti mwiisi ya Galilaya,”

Yesu kokwingila Mng'anda ya MulunguMlk 11:15-19; Luk 19:45-48; Yoh 2:13-22

12 Yesu kengila Mng'anda ya Mulungu,kawawinga wanhu wose wakalile wogulana kuchuuza vinhu. Kazibidula mezaza wanhu wakalile wovunja sente navigoda va wanhu wakalile wochuuzanjiwa. 13 Kawalongela, “Yandikigwa mnaGamaandiko Gang'alile, ‘Ng'anda yanguyokuwa kae ya kupulila.’ Lakini moitendamhango ya wabavi!”

14Wasuwameso na wanhu mbetembetewamcholela Yesu kuna Ing'anda ya Mu-lungu, nayo kawahonya. 15 Wakulu wawalava nhosa na wafundiza Malagizo gaMusa wagevuzika viwonile mbuli za un-zonza ziyakalile yotenda Yesu na wanaviwakalile wokemelela Mng'anda ya Mu-lungu, “Yatogoligwe Mwana wa Daudi!”16 Avo wamuuza Yesu, “Vino kohulika vi-wolonga wana wano?”

Yesu kawedika, “Mhulika, hamu-gasomile gaja Gamaandiko Gang'alilegolonga, ‘Muwafundiza wana na ving'helekulava nhogolwa inogile.’ ”

17 Yesu kawaleka na kachola Betaniakunze ya buga, kawasa kuko.

Yesu kouduila mbikiMlk 11:12-14; 11:20-24

18 Imitootondo, Yesu viyakalile kobwelamna idibuga, kakala na nzala. 19 Behi na

Page 29: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Matayo 21:20 26 Matayo 21:44nzila kawona mbiki wa mtini kaucholela,yalole kamba kodaha kupata tunda jojose,lakini honile kinhu ilamajani gaiyeka. Avokaulongela, “Sekeulele matunda ng'o!”Bahaja mbiki awo unyala gogodaa.

20 Wanahina zake viwonile avo wakan-ganya ng'hani, waiuza, “Habali mbiki unowa mtini unyala himahima?”

21 Yesu kawedika, “Nowalongeleni uk-weli kamba mwahatogola na kuleka kun-yawanyawa, modaha kutenda kamba kijakinitendile kwa mbiki uno wa mtini. Siyokino kiiyeka, lakini modaha kukilongelakigongo kino, ‘Ng'oka ukayase mbahali,’na yokuwa vivo. 22 Kamba mwahatogola,mobokela chochose chonda mupule.”

Mbuli ya udahi wa YesuMlk 11:27-33; Luk 20:1-8

23 Yesu kengila Mng'anda ya Mulungu,na viyakalile kofundiza, wakulu wa walavanhosa na wavele wamwizila wamuuza,“Vino kotenda gano gose kwa udahi wanani? Nani yakugwelele udahi uno wakutenda gano?”

24 Yesu kawedika, “Nowauza mbuliimojamunilongele, na niye nowalongelenikwa udahi wa nani notenda gano.25 Nongeleni, vino udahi wa Yohanawa kubatiza ulawa kwahi? Ulawa kwaMulungu hebu ulawa kwa wanhu?”

Wasonga kuilongela, “Twahalongaulawa kwa Mulungu, kotuuza, ‘Habalihamumtogole Yohana?’ 26 Lakini twaha-longa, ‘Ulawa kwa wanhu,’ towadumbawanhu kwavija wose wamtogola Yohanakamba mtula ndagu wa Mulungu.” 27 Avowamwidika Yesu, “Hatujuwile.”

AbahoYesu kawalongela, “Na niye siwa-longela bule notenda gano kwa udahi wanani.”

Lusimo lwa wana wabili28 “Mweye mogesaze? Munhu imoja

kakala na wana wabili, kachola kwa ijamwana imkulu kamulongela, ‘Mwanangu,lelo chola ukasang'hane kumgunda wamizabibu.’ 29 Nayo kamwidika, ‘Sicholabule.’ Lakini kumwande kidogo kagimbulana kuchola. 30 Abaho tata ija kachola kwamwana iyagwe kamulongela mbuli iija.Nayo kamwidika, ‘Ona tata nochola,’ lakinihacholile bule. 31Avonanimna iwanawajawabili yatendile kija kiyalondile tatao?”

Wamwidika, “Ija mwana imkulu.”

Avo Yesu kawalongela, “Nowalonge-leni wabokela kodi na wagoni wowalon-golela kwingila mna UndewawaMulungu.32 Kwavija Yohana Mbatizaji keza kuwala-gusila nzila inogile, na mweye hamum-togole lakini wabokela kodi na wagoniwamtogola. Vivija na mweye vimonileavo, hamulekile nzambi zenu na kumto-gola.”

Lusimo lwa walimaji mumgunda wa miz-abibu

Mlk 12:1-12; Luk 20:9-1933 Yesu kalonga, “Tegelezeni lusimo

luyagwe, kukala na munhu imoja mwenemgunda kahanda mizabibu mumgundawake, kazungulusila lwigo, kahimbahanhu ha kukamila zabibu, kazenga lingona kawakodisha walimaji. Abaho kafungamwanza kachola isi ya kutali. 34 Msimuwa kubawa zabibu viuvikile, kawatumawasang'hanaji zake kwa waja walimajiwamgalile zabibu kulawa mumgundawake. 35 Walimaji waja wawagogawasang'hanaji awo, imoja wamtowa,iyagwe wamkoma, na iyagwe wamtowamabwe. 36Kawatuma kabili wasang'hanajiwayagwe, wengi kubanza waja waichan-duso, walimaji awo wawatendela vivija.37 Kukimambukizo kamtuma mwanage,kalonga, ‘Ino womtegeleza kwavijamwanangu.’ 38 Lakini walimaji viwa-monile mwanage, wailongela, ‘Ino ayomuhazi lekeni tumkome na tusole uhaziwake!’ 39Avowamgoganawamwasa kunzeya umgunda na wamkoma.”

40 Yesu kawauza, “Vino munhu mwenemgunda yaheza kowatenda choni wajawalimaji?”

41 Wamwidika, “Kowakoma walimajiwose wehile na kowakodisha wanhuwayagwe mgunda awo, nao womgolelazabibu mumsimu wa kubawa zabibu.”

42Yesu kawalongela, “Hamusomile mnaGamaandiko Gang'alile,‘Dibwe wadilemile wazengaji,sambi digalamuka dibwe kulu kubanza

gose.Mbuli ino itendigwa na Mndewanayo yotukanganya.’ ”

43 Yesu kengeza kulonga, “Avonowalongeleni ukweli, Undewa waMulungu wobokigwa kumwenu nawogweleligwa wanhu wolela matundaganogile. 44 Munhu yoyose yondayaikwale mdibwe ajo kobeneka beneka na

Page 30: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Matayo 21:45 27 Matayo 22:30munhu donda dimulagalile domuhondatipitipi.”

45 Wakulu wa walava nhosa na Mafal-isayo viwahulike simo azo wajuwa kambakakala kowalonga hewo. 46 Avo waza-hila nzila ya kumgogela, lakini waludumbalunhu lwa wanhu, kwavija wamtogolaYesu kakala mtula ndagu wa Mulungu.

22Lusimo lwa zengeleLuk 14:15-24

1 Yesu kalonga nao kabili kwa simo,kawalongela, 2 “Undewa wa kuulangauigala na kija kilawilile kwa mndewayamtandile mwanage wa kimbigalozengele. 3 Kawatuma wasang'hanajizake wawalongele waja wagonekigweweze kuna idizengele, lakini wajawagonekigwe walema kwiza. 4 Avokawatuma wasang'hanaji wayagwekawalongela, ‘Walongeleni vino wajawagonekigwe kuna idizengele, zengelejangu niditanda, nyhinja ng'ombewanonile, kila kinhu nimala kukitandagoya. Izoni kuna idizengele!’ 5 Lakiniwaja wagonekigwe hawatongile bule, kilamunhu kachola kuna isang'hano yake,imoja kumgunda wake, na iyagwe kunaibiashala yake. 6 Wayagwe wawagogawasang'hanaji zake, wawatowa nakuwakoma. 7Mndewa kagevuzika ng'hani,avo kawatuma wakalizi zake wakawakomewaja wawakomile wasang'hanaji zakena wadisome moto buga jao. 8 Abahokawakema wasang'hanaji zake nakawalongela, ‘Zengele jangu nimalakuditanda, lakini wanhu wagonekigwekuna idizengele hawafaya kugonekigwa.’9 Avo choleni kuna izinzila na munhuyoyose yonda mumone mumgonekeyeze kudizengele. 10 Avo wasang'hanajiwachola mna izinzila na wawagala wanhuwose wawavikile, wanogile na wehile, avogati da zengele dimema wanhu.”

11 “Mndewa viyengile kuwalola wagenizake, kamona munhu imoja havalile ki-walo cha zengele. 12 Kamuuza, ‘Mb-wigangu, kwingilaze muno kuno kuduhukiwalo cha zengele?’ Lakini munhu ayohamwidike bule. 13 Abaho mndewa kawa-longela wasang'hanaji, ‘Mfungeni maguluna makono, mumwase kunze kudiziza akokolila na kudafuna meno.’ ”

14 Yesu kamambukiza kwa kulonga,“Wagonekigwe wengi, lakini wasaguligwewadodo.”

Mbuli ya kulipa kodiMlk 12:13-17; Luk 20:20-26

15 Mafalisayo walawanya wamkalilakiseto Yesu wamgoge kwa mbuli zake.16 Wawatuma wanahina zao hamoja nawanhu wayagwe mna ikibumbila chaHelode. Walonga, “Mfundiza, tokujuwagweye kwa munhu ulonga ukweli nakofundiza nzila za Mulungu mna ikweli.Humdumba munhu yoyose, kwavijahutonga ukulu wa munhu. 17 Tulongele,gweye kokonaze? Vino vinoga kulipa kodikwa Mndewa wa Lumi hebu havinogilebule?”

18 Lakini Yesu kagajuwa magesa gaogehile, kawalongela, “Mweye mwawanafiki, habali monigeza? 19Ndagusileniisente imulipilaga kodi!”

Nao wamgalila isente. 20Nayo kawauza,“Vino kihanga kino cha nani? Na twagadino da nani?”

21 Nao wamwidika, “Va Mndewa waLumi.”

Abaho Yesu kawalongela, “MgweleleniMndewawa Lumi vili vaMndewawa Lumi,na mgweleleni Mulungu vili va Mulungu.”

22 Viwahulike avo, wakanganya, wa-muleka wasegela.

Mbuli ya kuzilibuka kwa wafileMlk 12:18-27; Luk 20:27-40

23 Siku didija Masadukayo wayagwewanhu wolonga kuduhu kuzilibukawamcholela Yesu. 24Walonga, “Mfundiza,Musa katulongela mbigalo yahafayang'hali hanalela wana, ndugu yakekolondeka yamsole mgane ayo, muladiyalele nayo wana mbuli ya ndugu yake.25 Hano kumwetu kukala na ndugu saba.Ija imkulu kasola mwehe na kafa halekilewana, na mdodo wake kamuhala mganeayo. 26 Kinhu kikija kimulawilila mwanawa kabili, wa kadatu mbaka wose saba.27 Ako kumwande, mtwanzi ija nayo kafa.28 Mna isiku ya kuzilibuka wanhu wafile,mtwanzi ayo kokuwa wa nani? Kwavijawose saba wakala wamsolile.”

29 Yesu kawedika, “Mweye mopotela!Kwavija hamugajuwile MaandikoGang'alile hebu udahi wa Mulungu.30 Kwavija mna isiku ya kuzilibuka wanhuwafile, wanhu hawasola wala hawasoligwawokuwa kamba wasenga wa kuulanga.

Page 31: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Matayo 22:31 28 Matayo 23:1531 Lakini kwa mbuli ya kuzilibuka kwawanhu, hamusomile kija kiyawalongeleMulungu? Kalonga, 32 ‘Niye na Mulunguwa Abulahamu, Mulungu wa Isaka,Mulungu wa Yakobo.’ Heyo heli Mulunguwa wanhu wafile, ila Mulungu wa wanhuwagima.”

33 Lunhu lwa wanhu viluhulike avo,lukanganya kwa mafundizo gake.

Lagizo kuluMlk 12:28-34; Luk 10:25-28

34 Mafalisayo viwahulike kamba YesukawatendaMasadukayowanyamale tuluu,waiting'hana hamoja, 35 na imoja wao,kakala munhu yagajuwile goya Malagizoga Musa, kamgeza Yesu kwa kumuuza,36 “Mfundiza, mna Gamalagizo lagizo ganidili kulu?”

37Yesu kamwidika, “ ‘Mnogele MndewaMulungu wako kwa moyo wako wose,kwa loho yako yose na kwa nzewele zakozose.’ 38 Dino ijo lagizo dili kulu nada ichanduso. 39 Da kabili doigala nadino, ‘Mnogele miyago kamba viuinogelamwenyego.’ 40 Malagizo gose ga Musa namafundizo ga watula ndagu wa Mulungugema mna gamalagizo gano mabili.”

Mbuli ya Kilisito MkombolaMlk 12:35-37; Luk 20:41-44

41 Mafalisayo viwaiting'hane hamoja,Yesu kawauza, 42 “Vino mweye mogesachoni kwa mbuli ya Kilisito? Mwanagenani?”

Wamwidika, “Mwanage Daudi.”43 Yesu kawauza, “Habali Loho

Yang'alile kamulongoza Daudi yamkeme,‘Mndewa’? Kwavija kalonga, 44 ‘Mndewakamulongela Mndewa wangu,Kala hano mwambu wa mkono wangu wa

kudila,mbaka niweke hasi mmagulu gako wanhu

wakwihile.’45 Kamba Daudi komkema ‘Mndewa’,yokuwaze Kilisito yawe mwanage Daudi?”

46 Kuduhu munhu yamwidike, kulawasiku dijo na kugendelela kuduhu munhuyagezile kumuuza Yesu mbuli yoyose.

23Yesu kowazuma wafundiza Malagizo ga

Musa na MafalisayoMlk 12:38-39; Luk 11:43, 46; 20:45-46

1 Abaho Yesu kalulongela ulunhu nawanahina zake, 2kawalongela, “WafundizaMalagizo ga Musa na Mafalisayo wana

udahi wa kufambula Malagizo ga Musa.3 Avo gogeni na mtende gaja gose gondawawalongeleni, lakini sekemutende gajagowotenda hewo, kwavija hawatendagaja gowopetela wanhu. 4 Wowadikwawanhu mgamaega mbahasha ng'huluna kuno hewo wenyego hawalondakugolosa makono kuwataza kupapa.5 Gose gowotenda, wotenda muladiwakoneke na wanhu. Kwavija wovalavikumbi vandikigwe Maandiko Gang'alilemna ivihanga vao na wofunga mnagamakono gao, na wovala viwalo vilina vinhu vitali woneke kamba wailavakwa Mulungu. 6 Wonogelwa kukalahanhu hanogile mna izinyimwili nyimwilina kukala mna ivigoda va haulongozimna izing'anda za kumpula Mulungu.7 Wonogelwa kulamusigwa na wanhumna gamagulilo na kukemigwa nawanhu, ‘Mfundiza’. 8 Lakini mweyesekemukemigwe ‘Mfundiza’. Kwavijamweye mwa wanhu wa lubuga lumoja naMfundiza wenu imoja. 9 Sekemumkememunhu yoyose hano mwiisi, ‘Tata’,kwavija munayo Tata imoja yeli kuulanga.10 Vivija sekemukemigwe ‘Walangulizi’,kwavija munayo mulangulizi imoja, nayoayo Kilisito Mkombola 11 Yeli mkuluhagati yenu yawe msang'hanaji wenu.12 Munhu yoyose yoitenda mwenyegomkulu kotendigwa mdodo, na munhuyoyose yoitenda mwenyego mdodokotendigwa mkulu.

Yesu koukomhokela unafiki waoMlk 12:40; Luk 11:39-42, 44, 52; 20:47

13 “Mogaya mweye wafundiza Malag-izo ga Musa na Mafalisayo, mweye mwawanafiki! Mohinda mulango wa Un-dewa wa kuulanga mgameso ga wanhu,kuno mweye wenyego hamwingila, walahamulonda kuwatogolela waja wolondakwingila wengile! 14 Mogaya mweye wa-fundiza Malagizo ga Musa na Mafalisayo,mweye mwa wanafiki! Mosola vinhuvili mzikae za wagane, abaho moitendamunoga kwa kulonga mbuli nyingi mwa-hampula Mulungu! Mbuli ya gano nh-aguso yenu yokuwa ng'hulu ng'hani.

15 “Mogaya mweye wafundiza Malag-izo ga Musa na Mafalisayo, mweye mwawanafiki! Moloka bahali na kuchola mzi-isi muladi mumpate munhu wa kuto-gola kamba vimutogola mweye, na mwa-

Page 32: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Matayo 23:16 29 Matayo 24:2

hampata momtenda yehe miyanza mibilikubanza mweye kwa kwiingila jehanamu!

16 “Mogaya mweye walangulizi hamu-lola! ‘Mofundiza munhu yahaiduila kwaNg'anda ya Mulungu siyo mbuli. Lakiniyahaiduila kwa zahabu ili Mng'anda yaMulungu, koifunga mwenyego.’ 17Mweyehamulola na wabozi! Kilihi kili kikulu,zahabu hebu Ng'anda ya Mulungu iitendazahabu ing'ale? 18 Vivija mweye mo-fundiza, ‘Munhu yahaiduila kwa upangowa kulavila nhosa siyo mbuli, lakini ya-haiduila kwa nhosa ili muupango, koi-funga mwenyego.’ 19 Mweye hamu-lola! Kilihi kili kikulu, inhosa hebu uu-pango wa kulavila nhosa uitenda inhosaing'ale? 20Avo munhu yahaiduila kwa up-ango wa kulavila nhosa, koiduila kwa up-ango wa kulavila nhosa hamoja na nhosayose ili uchanha yake, 21 na ija yoiduilakwa Ng'anda ya Mulungu, kaiduila kwaNg'anda ayo ya Mulungu na kwa Mulunguyokala mumo. 22 Yoyose yoiduila kwaulanga, koiduila kwa kigoda cha undewacha Mulungu na kwa ayo yokikalila.

23 “Mogaya mweye wafundiza Malagizona Mafalisayo, mweye mwa wanafiki!Momgwaa Mulungu fungu da longoda majani gonung'hila goya, binzalina kalafuu, lakini moleka kugagogamafundizo makulu ga Malagizo, kambavija haki, bazi na kutamanila. Molondekakugatenda gano na sekemugaleke gajagayagwe. 24Mweye walangulizi hamulola!Molava ng'honzi mgamazi lakini momezamhunda!

25 “Mogaya mweye wafundiza Malag-izo ga Musa na Mafalisayo, mweye mwawanafiki! Mosunha kikasi na sahani kwakunze, lakini moleka mgati mmema vinhuvimpatile kwa kuboka na ugila. 26 GweyeMfalisayo hulola! Tanhu sunha mgati yakikasi na kunze kokuwa kuzelu.

27 “Mogaya mweye wafundiza Malagizoga Musa na Mafalisayo, mweye mwawanafiki! Muigala na vikuta va mapangavibakigwe langi nzelu, kwa kunzegokoneka ganoga, lakini mgati gamemamizege ya wanhu wafile na kila kinhukihile. 28 Vivija na mweye kwa kunzemokoneka kamba wanhu munogile,lakini mgati mmwenu mmema unafiki nanzambi.”

Yesu kolagula nhaguso yaoLuk 11:47-51

29 “Mogaya mweye wafundiza Malagizoga Musa na Mafalisayo, mweye mwawanafiki! Mozengela vikuta va mapangaga watula ndagu wa Mulungu nakugahamba mapanga ga wanhu wanogile.30 Mweye molonga maza tukalile mnaikipindi chawahenga zetu, sambituilumbenao kuwakomawatula ndaguwaMulungu.31 Avo moilagusa wenyego kamba mwawazukulu wa hewo wawakomile watulandagu wa Mulungu. 32 Avo mambukizenikija wakisongile wahenga zenu. 33Mweyemizoka na wana wa mizoka! Modahazekuikimbila nhaguso ya jehanamu?34 Avo nowagalila watula ndagu waMulungu na wanhu weli na nzewele,na wafundiza. Wayagwe mowakoma,wayagwe mowawamba na wayagwemowatowa mbalati mna zing'anda zakumpula Mulungu na kuwawinga kulawabuga dino wachole buga diyagwe. 35 Avodamu yose yawanhuwanogile itikemwiisiyodaigwa kumwenu, kusongela damuya Habili ija yakalile yanogile, mbakadamu ya Zakalia mwana wa Balakiayumumkomile hagati ya Ng'anda yaMulungu na upango wa kulavila nhosa.36 Nowalongeleni ukweli, nhaguso yaukomaji wose uno yokuwa mna iwanhuwa lukolo luno!

Yesu kowanogela wanhu wa YelusalemuLuk 13:34-35

37 “Gweye Yelusalemu, GweyeYelusalemu! Kowakoma watula ndaguwa Mulungu na kuwatowa kwa mabwewaja Mulungu yawatumile kumwako!Miyanza mingapi nilonda kuwahagatawanago kwa makono gangu, kambavija nguku viyovihagata vinziya vakemna gamabawa gake, lakini hulondilebule. 38 Avo Ng'anda yako ya Mulunguilekigwa ukiwa. 39 Nowalongeleni, hondamumbone kabili mbaka vonda mulonge,‘Mulungu yamtambikile ija yokwiza kwatwaga da Mndewa.’ ”

24Yesu kolonga mbuli ya kubanangika kwa

Ng'anda ya MulunguMlk 13:1-2; Luk 21:5-6

1 Yesu viyakalile kolawa Mng'anda yaMulungu, wanahina zake wamcholela, wa-mulagusile ng'anda zili behi naNg'anda yaMulungu. 2 Yesu kawauza, “Mogona ganogose? Nowalongela ukweli, haduhu dibwe

Page 33: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Matayo 24:3 30 Matayo 24:36donda dilekigwe uchanha ya diyagwe, kiladibwe dokwasigwa hasi.”

Kugaya na kudununzikaMlk 13:3-13; Luk 21:7-19

3 Yesu viyakalile kuna Ulugongo lwaMizeituni, wanahina zake weli waiyekawamgendela, wamuuza, “Tulongele,yolawilila lini? Na choni chondakitendekekulagusa kwiza kwako na kimambukizocha isi?”

4 Yesu kawedika, “Muiteganye, munhuyoyose sekeyawavizile. 5 Kwavija wanhuwengi wokwiza kwa twaga jangu na ku-longa, ‘Niye ayo Kilisito!’ Nao wowavizilawanhu wengi. 6 Mohulika ng'hondo nambuli zake, lakini sekemudumbe, kwavijagano gose golondigwa galawilile, ila ki-mambukizo king'hali kuvika. 7 Isi yoitowana isi iyagwe, undewa woitowa na undewauyagwe. Kila hanhu hokuwa na lufilili lwanzala na mitigisiko mikulu ya isi. 8 Ganogose kamba mwanduso wa usungu wakulela mwana.

9 “Abaho mogogigwa, modununzigwana kukomigwa. Wanhu wa isi zose wowe-hila mbuli ya niye. 10 Kipindi achowanhu wengi woleka kutamanila kwao,woihinduka nawoihila, 11nawatula ndaguwengi wa uvizi wolawilila na kuwavizilawanhu wengi. 12Mbuli ya kongezeka kwagehile, unogelwawawanhuwengi wohun-guka, 13 lakini munhu yonda yafungeumoyo mbaka kukimambukizo kokom-boligwa. 14 Na kimambukizo king'halihakinavika, Mbuli Inogile ya Undewayopetigwa kwa wanhu wa kabila zose iweusindila kwa isi zose.

Magayo makuluMlk 13:14-23; Luk 21:20-24

15 “Muhachona, ‘Kinhu kinyolodoke ki-gala Ubananzi’ kilongigwe namtula ndaguwa Mulungu Danieli, kima Mng'anda yaMulungu. Ija yosoma yajuwe. 16 Abahowanhu weli mwiisi ya Yudea wakimbililekuna ikigongo.” 17 Munhu yeli mkiswilicha ng'anda yake, sekeyahumuluke hasimna ing'anda yake kusola kinhu. 18 Yelikumgunda sekeyabwele ukae kusola ki-walo chake. 19 Wogaya watwanzi wali nazinda na waja wokong'heza mna izisikuazo. 20 Mpuleni Mulungu muladi seke-mukimbile mumsimu wa kihuhwe hebumna isiku ya Kubwihila! 21 Kwavijasiku ayo kokuwa na magayo makulu,haganalawila toka kuumbigwa kwa isi

mbaka sambi na honda galawilile ka-bili. 22 Mulungu kazihunguza siku azo,maza hazihunguze sambi yahone munhuyoyose. Lakini mbuli ya wanhu zakeyawasagule, Mulungu kozihunguza sikuazo.

23 “Avo, munhu yoyose yahawalongela,‘Amweye, Kilisito Mkombola kahano!’hebu ‘Ka ako!’ sekemutogole. 24 Kwavijawolawilila makilisito na watula ndaguwa uvizi, wotenda unzonza na vilagusomuladi yahadahika wawavizile hata wajawasaguligwe na Mulungu. 25 Tegelezeni!Niwalongela mbuli zino kipindi king'halihakinavika.”

26 “Avo munhu yoyose yahawalongela,‘Loleni, kakuja kuluwala!’ sekemuchole,hebu yahalonga, ‘Loleni, kaifisa hano!’sekemutogole. 27 Kamba vija lumwesalumwemwesa ulanga wose kulawakudilawila zuwa mbaka kudihongela vivovonda yoneke Mwana wa Munhu yaheza.”

28 “Kokose kuli na mzoga, baho hoit-ing'hana mhungu.”

Kwiza kwa Mwana wa MunhuMlk 13:24-27; Luk 21:25-28

29 “Gahamala magayo ga siku azo, zuwadokuwa ziza, mwezi honda umwemwesebule, nhondo zolagala kulawa kuulanga,na vinhu vili kuulanga votigisika. 30Abahokilaguso chaMwanawaMunhucholawililakuulanga, wanhu wa mwiisi wolila vondawamone Mwana wa Munhu kokwiza mnagamawingu ga kuulanga kwa nguvu naukulu. 31Mhalati yotoigwa, na kowatumawasenga zake wa kuulanga mna izibanzinne zamwiisi, nao woweka hamoja wanhuzake yawasagule kulawa mwambu uno waisi na uyagwe.

Fundizo da mbiki wa mtiniMlk 13:28-31; Luk 21:29-33

32 “Ifunzeni kubitila mbiki wa mtini,matambi gake gahasonga kuzuka nakwika majani, mujuwe kamba vuli dammabehi. 33 Vivija, mwahazona mbuliazo, mojuwa kamba kammabehi kwiza.34Nowalongeleni ukweli, wanhuwa lukololuno hawafa wose mbaka gano gosegalawilile. 35 Ulanga na isi vobita, lakinimbuli zangu hondazibite ng'o.

Kuduhu yaijuwile siku hebu saaMlk 13:32-37; Luk 17:26-30, 34-36

36 “Kuduhu yaijuwile siku hebu saaya kwiza, siyo wasenga wa kuulanga

Page 34: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Matayo 24:37 31 Matayo 25:21

wala Mwana, lakini Tata yaiyeka ayo yai-juwile. 37 Kwiza kwa Mwana wa Munhukuigala na kija kilawilile kipindi cha Nuhu.38 Kwavija kipindi kija ing'hali hainatowamvula ng'hulu wanhu waja na kung'wa,wanhu wasola na kusoligwa, mbaka mnaisiku ija Nuhu viyengile mna idisafina.39 Lakini wanhu hawajuwile chondakilaw-ilile mbaka mvula ng'hulu viitowile nakuwafagila wose. Vivo vondaiwe kipindiMwana wa Munhu yaheza. 40 Kipindiacho wanhu wabili wokuwa kumgunda,imoja kosoligwa na iyagwe kolekigwa.41Watwanzi wabili wokuwawoduga, imojakosoligwa na iyagwe kolekigwa.

42 “Avo muiteganye, kwavija hamui-juwile siku ya kwiza Mndewa wenu.43 Lakini mujuwe vino, maza mweneng'anda yahaijuwile siku ya kwiza mbavi,yahakalilemeso na sambi yamulekembaviyaitule ng'anda yake. 44 Avo, muitandesiku zose, kwavija Mwana wa Munhukokwiza mna isaa hamuigesile bule.

Msang'hanaji yotamaniligwa na hata-maniligwa

Luk 12:41-4845 “Nani yeli msang'hanaji yota-

maniligwa na yeli na nzewele? Ayo ijamkulu wake kamwika yawalolese goyawasang'hanaji wayagwe na kuwagwaalujo mna isaa inogile. 46 Kamwedamsang'hanaji ija kamba mkulu wakeyahabwela komvika kosan'hana vivo!47 Nowalongela ukweli, mkulu wakekomwika msang'hanaji ayo yawe mu-lolesaji wa vinhu vake vose. 48 Lakiniyahawa msang'hanaji hatamaniligwa,koilongela mwenyego, ‘Mkulu wangukokawa kubwela,’ 49na kosonga kuwatowawasang'hanaji wayage na kuja na kung'wahamoja na walevi. 50 Abaho mkuluwake kobwela mna isiku msang'hanajiija haigesile na mna isaa haijuwilebule. 51 Mkulu ayo komtowa ng'hani nakumwika hamoja na wanafiki. Baho kolilana kudafuna meno.”

25Lusimo lwa wali longo

1 “Undewa wa kuulanga woigala nakija kilawilile kwa weli longo wasolile taazao na kuchola kumbokela munhu yosola.2 Wali watano wakala wabozi na watanowakala wabala. 3Waja iwabozi wasola taazao, lakini hawasolile ngama yoyose ya

mavuta. 4 Waja iwabala wasola nyhupazimemile za mavuta hamoja na taa zao.5 Munhu yosola viyakawile kwiza, waliwose wasonga kukukila na wawasa.

6 “Kilo kikulu, kulawilila nyangi, ‘Msolamwehe kavika! Laweni mukambokele!’7 Wali wose walamuka wazitanda taa zao.8 Waja iwabozi wawalongela waja iwa-bala, ‘Mtuhunguzile mavuta genu kidogokwavija taa zetu zolonda kufa.’ 9 Lakiniwaja iwabala wawedika, ‘Bule, tuduhumavuta gakutwenela tweye na mweye.Vinoga muchole mkagule genu.’ 10 Avowaja iwabozi wachola kugula mavuta, vi-wakalile wochola, munhu yosola kavika.Wajawatanowaitandilewengila nayomnaing'anda ya dizengele, lwivi luhindigwa.

11 “Kumwande kidogo waja iwali waboziwavika, wasonga kukemelela, ‘Go mkulu,go mkulu! Tuvugulile!’ 12 Ayo yosolakawedika, ‘Bule! Niye siwajuwile bulemweye.’ ”

13 Yesu kamambukiza kwa kulonga,“Muiteganye, kwavija hamuijuwile sikuhebu saa.

Lusimo lwa wasang'hanaji wadatuLuk 19:11-27

14 “Vivija Undewa wa kuulangauigala na kija kilawilile kwa munhuimoja yafungile mwanza, kawakemawasang'hanaji zake kaweka walole goyavinhu vake. 15 Kila imoja kamgwaakamba viyadahile, imoja kamgwaa mifukomitano ya sente, iyagwe kamgwaamifuko mibili ya sente, na iyagwekamgwaa mfuko umoja wa sente. Abahokachola mwanza wake. 16 Msang'hanajiyagweleligwe mifuko mitano ya sentekachola kazisang'hanila zisente kapatamifuko mitano iyagwe ya sente. 17 Vivijamsang'hanaji yagweleligwe mifuko mibiliya sente kazisang'hanila na kupatamifuko mibili iyagwe ya sente. 18 Lakinimsang'hanaji yagweleligwe mfuko umojawa sente, kachola kauhimbila mfuko wasente wa mkulu wake.

19 “Vizibitile siku nyingi mkulu waoawo iwasang'hanaji kabwela kapetazisente hamoja nao. 20 Msang'hanajiyagweleligwe mifuko mitano ya sentekeza kagala mifuko mitano iyagwe yasente, kalonga, ‘Go mkulu, kunigwaamifukomitanoya sente, lolamhatamifukomitano iyagwe.’ 21 Mkulu wake kalonga,‘Kutenda goya, msang'hanaji unogile na

Page 35: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Matayo 25:22 32 Matayo 26:3utamaniligwa! Kwavija kotamaniligwakwa kulolesa vinhu vidodo, avo nokwikaulolese vinhu vingi. Wize udeng'helelehamoja na niye!’

22 “Abaho msang'hanaji ija yag-weleligwe mifuko mibili ya sente kezakalonga, ‘Go mkulu, kunigwaa mifukomibili ya sente, lola mhata mifukomibili iyagwe.’ 23 Mkulu wake kalonga,‘Kutenda goya, msang'hanaji unogile nautamaniligwa! Kwavija kotamaniligwakwa kulolesa vinhu vidodo, avo nokwikaulolese vinhu vingi. Wize udeng'helelehamoja na niye!’

24 “Abaho msang'hanaji ija yabokelemfuko umoja wa sente keza, kalonga,‘Go mkulu, nikujuwa gweye kuna gahi-gahi, kosenga hanhu huhahandile, kok-wika hamoja indiya hanhu huhamizilembeyu. 25 Avo nidumba, nyhola niuhim-bila mfuko wako wa sente. Lola, uno awomfuko wako wa sente.’

26 “Mkulu wake kamwidika, ‘Gweye kwamsang'hanaji wihile na mnyeke! Ona,kujuwa nosenga hanhu sihahandile nakwika hamoja hanhu sihamizile mbeyu.27Wahawikile mfuko wangu wa sente kwaiwanhu wokwika sente, muladi vonda mb-wele na niye nyambulile faida. 28 Sambibaha, mbokeni umfuko wa sente mumg-wee ayo yeli na mifuko longo ya sente.29 Kwavija munhu yoyose yeli na kinhukokongezelwa, lakini ija yeliduhu kinhu,kobokigwa hata kija kidodo kiyelinacho.30 Na msang'hanaji ino yehile mwasenikunze kudiziza, ako kolila na kudafunameno.’

Nhaguso ya kimambukizo31 “Mwana wa Munhu yeli Mndewa

vonda yeze muukulu wake, hamojana wasenga zake wa kuulanga, kokalamkigoda chake cha undewa. 32 Wanhuwose mwiisi woiting'hana haulongoziwake, nayo kowabagula kamba msusilajiviyowabagula ng'hondolo na mbuzi.33 Nayo koweka wanhu watendilegoyolonda Mulungu mwambu wa mkonowakewa kudila nawanhuwatendile gehilemwambu wa kumoso. 34 Abaho Mndewakowalongela waja wakalile mwambu wamkono wake wa kudila, ‘Izoni mweyemunogeligwe na Tatangu! Bokeleniuhazi wenu, undewa umutandiligwetangu kuumbigwa kwa isi. 35 Ng'hala nanzala mweye mungwaa lujo, ng'hala na

ng'hilu mweye mungwaa mazi, ng'halamgeni mweye mumbokela mzing'andazenu. 36Ng'hala mwazi mweye mumvaza,ng'hala mtamu mweye mwiza kundola,ng'hala ngodekigwe mkifungo mweyemwiza kundola.’

37 “Wanhu watendile goyolondaMulungu womwidika, ‘Mndewa, kipindigani tukona kuna nzala na tukugwaalujo, hebu kuna ng'hilu na tukugwaamazi? 38 Kipindi gani viukalile mgenina tukubokela mzing'anda zetu, hebuviukalile mwazi na tweye tukuvaza?39 Kipindi gani tukona mtamu hebukugodekigwa mkifungo, twiza kukulola?’40 Mndewa kokwidika, ‘Nowalongela fuluipile, chochose kimumtendele imojawa ndugu zangu awo weli wadodo,munhendela niye!’

41 “Abaho kowalongela waja welimwambu wa kumoso, ‘Segelenikumwangu, mweye muduiligwe! Mucholekuna umoto haufaga, uyekiligwe Mwen-embago na wasenga zake! 42 Ng'hala nanzala mweye hamungwelele lujo, ng'halana ng'hilu mweye hamungwelele mazi,43 ng'hala mgeni mweye hamumbokelebule mzing'anda zenu, ng'hala mwazimweye hamnivazile bule, ng'hala mtamuna mkifungo mweye hamwizile kundola.’

44“Abahowomwidika, ‘Mndewa, kipindigani tukona kuna nzala hebu ng'hiluhebu kwa mgeni hebu kwa mwazi hebukwa mtamu hebu mkifungo na tweyehatukutazile bule?’ 45Mndewa kokwidika,‘Nowalongela fulu ipile, chochosehamumtendele imoja wa wanhu awoiwadodo, hamunhendele niye.’ 46 Wanowogaligwa kuna ukugaya kwa mazuwagose, lakini waja watendile goyolondaMulungu wogenda kuna uugima wamazuwa gose.”

26Kiseto cha kumkoma YesuMlk 14:1-2; Luk 22:1-2; Yoh 11:45-53

1 Yesu viyamambukize kuwafundizambuli zino zose, kawalongela wanahinazake, 2 “Kamba vimujuwile zahabitasiku mbili kokuwa na nyimwili nyimwiliya Pasaka, abaho Mwana wa Munhukogogigwa muladi yawambigwe mumsal-aba.”

3 Abaho wakulu wa walava nhosana wavele waiting'hana hamoja mnauluhelengo lwa Mkulu wa walava

Page 36: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Matayo 26:4 33 Matayo 26:35nhosa, yakemigwe Kayafa. 4 Na wakalakiseto wamgoge Yesu kinyelegezi abahowamkome. 5 Walonga, “Lakini seketu-tende avo kipindi cha nyimwili nyimwiliya Pasaka, buleavo wanhu woding'huka.”

Yesu kobakigwa mavuta ako BetaniaMlk 14:3-9; Yoh 12:1-8

6 Yesu kakala Betania mng'anda yaSimoni, munhu yakalile na utamu wadikulu. 7 Yesu viyakalile koja, mtwanziimoja kamcholela na nyhupa ya alabasitaimemile mavuta gonung'hila goya gabei ng'hulu, kamgidila Yesu mdipala.8 Wanahina viwonile avo wagevuzika.Wauza, “Unanzi gani uno?” 9 “Mavutagano gahauzigwe kwa bei ng'hulu nazisente wahagweleligwe wakiwa!”

10 Yesu kajuwa kiwakalile wolonga, avokawalongela, “Habali momgaza mtwanziino? Niye kanitendela mbuli inogile.11 Wanhu wakiwa mokala nao siku zose,lakini honda mukale na niye siku zose.12 Viyakalile yonigidila mavuta mulukulilwangu, kalutanda lukuli lwangu kwakuzikigwa. 13 Avo nowalongeleni ukweli,kokose konda ipetigweMbuli Inogile mwi-isi, kino kiyatendile mtwanzi ino cho-longigwa, avo wanhu womkumbuka.”

Yuda kotogola kumuhinduka YesuMlk 14:10-11; Luk 22:3-6

14 Abaho imoja wa wanahina longo nawabili yakemigwe Yuda Isikaliote kacholakwa wakulu wa walava nhosa. 15Kawauza,“Monigwaa sente ngapi nahamuhindukaYesu kumwenu?” Avo wampetela sentemalongo madatu wamgwaa. 16 Kusongelaaho Yuda kazahila nzila ya kumwika Yesummakono gao.

Yesu koja lujo lwa Pasaka na wanahinazake

Mlk 14:12-21; Luk 22:7-13, 21-23; Yoh 13:21-30

17 Mna isiku ya ichanduso ya Nyimwilinyimwili ya Magate hagageligwe Usasu,wanahina wamcholela Yesu wamuuza,“Kolonda tukutandile kwahi lujo lwaPasaka?”

18 Yesu kawalongela, “Choleni ku-nadibuga kwamunhu imoja, namumulon-gele, ‘Mfundiza kolonga, saa yangu ivika,niye na wanahina zangu todeng'helelaPasaka mng'anda yako.’ ”

19 Wanahina watenda kamba Yesuviyawalongele, walutanda lujo lwa Pasaka.

20 Viivikile ichungulo, Yesu nawanahina zake longo na wabili wakalahasi waje. 21 Viwakalile woja Yesukawalongela, “Nowalongela ukweli, imojawenu konihinduka.”

22 Wanahina zake wanyawanyawa, wa-songa kumuuza, imoja imoja, “Mndewa,kolonga niye?”

23 Yesu kawedika, “Ija yozanhika tongembakuli hamoja na niye ayo yonda yani-hinduke. 24Mwana wa Munhu kofa kambaMaandiko Gang'alile vigolonga, lakini ko-gaya munhu ija yomuhinduka Mwanawa Munhu! Yahanogile ng'hani kambamunhu ayo sambi yavumbuke.”

25 Yuda, ayo yonda yamuhinduke Yesu,kamuuza, “Mfundiza! Vino kolonganiye?”

Yesu kamwidika, “Ona, iyo gweyekamba viulongile.”

Lujo lwa MndewaMlk 14:22-26; Luk 22:14-20; 1Kol 11:23-25

26 Viwakalile woja, Yesu kasola gate,kamgwaa nhogolwa Mulungu, abahokadibanzula, kawagwaa wanahina zake,kalonga, “Soleni muje, uno ulo lukulilwangu.”

27 Abaho kasola kikasi cha divai,kamgwaa nhogolwa Mulungu, kawagwaawanahina zake, kalonga, “Mose ing'wilenikikasi kino. 28 Ino ayo damu yanguya lagano, ikwitika mbuli ya wengimuladi nzambi zao zigeligwe kumgongo.29 Nowalongela, kusongela sambi hondaning'we kabili divai mbaka siku ijavondaning'we divai ya sambi na mweyeMuundewa wa Tatangu.”

30 Abaho wemba lwila, wachola kunaUlugongo lwa Mizeituni.

Yesu kolagula Petulo kombelaMlk 14:27-31; Luk 22:31-34; Yoh 13:36-38

31 Abaho Yesu kawalongela, “Kilo chalelo mweye mose mokimbila na kundekaniiyeka, kwavija yandikigwa, Mulungukalonga, ‘Nomtowa Msusilaji, na bumbilada ng'hondolo dopwililika.’ 32 Lakininahazilibuka, nowalongolela kucholaGalilaya.”

33Petulo kamwidika, “Hata kamba wosewahakuleka, niye sikuleka bule!”

34 Yesu kamulongela Petulo, “Noku-longela ukweli, kilo cha lelo, nzogoloyang'hali hana kwika konibela miyanzamidatu.”

35 Petulo kamwidika, “Silonga avo bule,hata kamba nahafa na gweye!”

Page 37: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Matayo 26:36 34 Matayo 26:63Na wanahina wayagwe walonga vivo.

Yesu kompula Mulungu ako GetisemaneMlk 14:32-42; Luk 22:39-46

36AbahoYesunawanahina zake kacholahanhu hokemigwa Getisemane, kawalon-gela, “Kaleni hano, niye nogenda hajakumpulaMulungu.” 37Kawasola Petulo nawana wabili wa Zebedayo. Kasonga konausungu na kunyunyuwala. 38 Ako kawa-longela, “Usungu uli muumoyo wangumkulung'haniwodaha kung'homa. Kalenihano meso hamoja na niye.”

39 Abaho kachola hamwande kidogo,kaibwanha hasi, kampula Mulungu,“Tatangu, kamba yahadahika, unisegezelekikasi kino cha madununzo! Lakinisiyo kamba vinilonda niye, ila viulondagweye.”

40 Abaho kabwela kawavika wajawanahina zake wadatu wawasa, kamu-longela Petulo, “Vino hamudahile kukalameso na niye hata saa dimoja? 41 Kalenimeso mumpule Mulungu sekemwingilemna ukugezigwa, moyo wa munhuwolonda kutenda ganogile, lakini lukulilwaduhu nguvu.”

42Kachola lwa kabili kumpula Mulungu,kalonga, “Tatangu, kamba haidahikakukisegeza kikasi kino cha madununzombaka niking'wile, viulonda gweyeilawilile.” 43 Viyabwelile kabili kawavikawanahina zake wawasa, kwavija meso gaogakala na utulo.

44 Abaho Yesu kawaleka kabili, kacholakampula Mulungu mwanza wa kadatu,kalonga mbuli zizija. 45 Kawabwelelawanahina zake kawauza, “Mung'halimuwasa na kubwihila? Loleni, kipindi chaMwana wa Munhu kwikigwa mmakono gawanhu wene nzambi kivika. 46 Lamukeni,tuchole! Loleni, munhu yonihindukakavika!”

Yesu kogogigwaMlk 14:43-50; Luk 22:47-53; Yoh 18:3-12

47 Yesu yang'hali kogendelela kulonga,imoja wa wanahina zake longo na wa-bili, yakemigwe Yuda Isikaliote kavika.Keza na lunhu lutumigwe na wakulu wawalava nhosa na wavele kuno wapapamapanga na malungu. 48 Ayo yomuhin-duka Yesu kawagwaa kilaguso, kawalon-gela, “Munhu yonda nimnonele ayo yum-mulonda. Mgogeni!”

49 Bahaja Yuda kamcholela Yesu ka-longa, “Mfundiza, zihoze.” Abaho kam-nonela.

50 Yesu kamwidika, “Mbwiga, tendakikugalile!”

Abaho weza wamgoga Yesu,wamgodeka. 51 Imoja wa waja wakalilena Yesu, kasomola panga jake kamkanhadigwiti msang'hanaji wa Mkulu wa walavanhosa. 52 Yesu kamulongela, “Bwezapanga jako muna iyala, kwavija munhuyoyose yoitowa na miyage kwa panga kofakwa panga. 53Vino hamujuwile bule mazanilondile nahampulile Tatangu yanhaze,nayo bahobaho yahagalile mabumbilamakulu kubanza longo na mabili gawasenga wa kuulanga wanhaze? 54 Lakinigolawililaze Maandiko Gang'alile golonga,yolondeka ilawilile?”

55 Abaho Yesu kalulongela ulunhu,“Mwiza kungoga na mapanga na malungukamba vija nambavi? Kipindi choseng'hala nifundiza Mng'anda ya Mulungu,lakini hamngogile bule. 56 Mbuli zinozitendeka muladi Maandiko Gang'alilegawandike watula ndagu wa Mulungugalawilile.”

Baho wanahina wose wamuleka wakim-bila.

Yesu kamkitalaMlk 14:53-65; Luk 22:54-55, 63-71; Yoh

18:13-14, 19-2457 Waja wamgogile Yesu wamgala

mng'anda ya Kayafa, yakalile Mkulu wawalava nhosa, baho wafundiza Malagizoga Musa na wavele waiting'hana hamoja.58 Petulo kamkweleleza kwa kutali mbakakuuluwa lwa Mkulu wa walava nhosa,kengila mgati kakala hamoja na wakalizimuladi yalole choni cholawilila. 59Wakuluwa walava nhosa na wanhu wa mkitalacha Wayahudi wazahila usindila wa uviziwamkome Yesu. 60 Wanhu wayagweweza kulonga uvizi mbuli yake, lakinihawapatile mbuli yoyose. Abaho wanhuwabili walawilila, 61walonga, “Munhu inokalonga, ‘Noibomola Ng'anda ya Mulunguna kuizenga kabili kwa siku ndatu.’ ”

62 Mkulu wa walava nhosa kenukakamulongela Yesu, “Kuduhu cha kuwedikakwa kitala choolava wanhu wano?”63 Lakini Yesu kanyamala tuluu, Mkuluwa walava nhosa kamulongela, “Kwatwaga da Mulungu yeli mgima nolonda

Page 38: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Matayo 26:64 35 Matayo 27:17uiduile, tulongele kamba gweye kwaKilisito Mkombola, Mwana wa Mulungu.”

64 Yesu kamwidika, “Ona, vivo viu-longa. Lakini nowalongeleni wose, kulawasambi momona Mwana wa Munhu kakalamuukulu mwambu wa mkono wa kudilawa Mulungu yeli na udahi, kokwiza mnagamawingu ga kuulanga!”

65 Bahaja Mkulu wa walava nhosakakidega kiwalo chake, kalonga, “Kaliga!Hatulonda usindila uyagwe? Mumuhulikaviyaligile! 66Mweye mogesaze?”

Awo wamwidika, “Kabananga, kolon-deka yakomigwe.”

67 Abaho wamtemela mate mna iki-hanga wamtowa, na wayagwe wamtowang'hofi. 68 Kuno wolonga, “Gweye KilisitoMkombola lagula. Nani yakutowile?”

Petulo kombela YesuMlk 14:66-72; Luk 22:56-62; Yoh 18:15-18,

25-2769 Petulo kakala yakalile mulubuga,

msang'hanaji wa kitwanzi kamcholela,kamulongela, “Gweye vivija kukalahamoja na Yesu wa Galilaya.”

70 Lakini Petulo kabela haulongozi hawose, kalonga, “Sikijuwile kiulonga.”71 Viyakalile kolawa kunze ya umulango,ako kaiting'hana na msang'hanaji iyagwewa kitwanzi kamona na kawalongelawanhu, “Munhu ino nayo kakala hamojana Yesu wa Nazaleti.”

72 Petulo kabela kabili, kalonga,“Noiduila simjuwile munhu ino!”

73 Hamwande kidogo, wanhu wakalilewemile aho wamcholela Petulo wamulon-gela, “Kweli gweye vivija kwa imoja wao,kwavija ulonzi wako wolagusa kamba gw-eye kolawa Galilaya!”

74 Abaho Petulo kalonga, Mulungu ko-juwa nolonga ukweli, niduiligwe naha-longa uvizi, “Simjuwile munhu ayo!”

Bahaja nzogolo keka 75 na Petulokakumbukambuli ziyalongeligwe na Yesu,“Nzogolo yang'hali hana kwika konibelamiyanza midatu.” Kachola kunze kalilakwa usungu.

27Yesu kogaligwa kwa PilatoMlk 15:1; Luk 23:1-2; Yoh 18:28-32

1 Imitootondo, wakulu wa walavanhosa wose na wavele wakala kiseto chakumkoma Yesu. 2 Wamgodeka nzabi,

wamulongoza na wamwika mmakono gaPilato, mkulu wa isi ya Lumi.

Ifa ya YudaSang'h 1:18-19

3 Yuda, ija yamuhinduke Yesu, viyonileYesu katagusigwa, kona usungu kazibwezazisente malongo madatu kwa wakulu wawalava nhosa na wavele. 4 Kawalongela,“Nhenda nzambi kwa kumuhindukamunhu yatendile ganogile yakomigwe!”

Lakini wao wamwidika, “Ajo jako wi-iyeka, tweye twamduhu!”

5 Yuda kazasa zisente Mng'anda ya Mu-lungu kasegela, abaho kachola kaibotamwenyego kwa luzabi.

6 Wakulu wa walava nhosa wazidon-dola zisente walonga, “Malagizo getugogomesa kuzika sente zino mna ikiyacha kwikila sente kili Mng'anda ya Mu-lungu, kwavija sente zino za damu.”7 Abaho waitogolela, wasola zisente wag-ula mgunda wa mulumba, uwe hanhu hakuzikila wageni. 8 Lekaavo mbaka lelomgunda awo wokemigwa, “Mgunda waDamu.”

9 Avo kilawilila kija kiyalongilemtula ndagu wa Mulungu Yelemia,“Wasola sente malongo madatu, senteziwaitogolele wanhu wa Izilaeli kumulipa.10Wazigulilamgundawamulumba, kambaMndewa viyanilagize.”

Pilato komuuza YesuMlk 15:2-5; Luk 23:3-5; Yoh 18:33-38

11 Yesu kema haulongozi wa mkulu waisi, nayo kamuuza, “Gweye kwa Mndewawa Wayahudi?”

Yesu kamwidika, “Ona, vivo viulonga.”12 Lakini wakulu wa walava nhosana wavele viwamulavile vitala, Yesuhawedike mbuli.

13 Avo Pilato kamuuza, “Vino gw-eye huhulika vitala vose viwolongakumwako?”

14 Lakini Yesu hedike mbuli yoyose, namkulu ayo kakanganya ng'hani.

Yesu kotagusigwa yafeMlk 15:6-15; Luk 23:13-25; Yoh 18:39-19:16

15 Yahavikaga Nyimwili nyimwiliya Pasaka mkulu wa isi komfungulilamfungwa imoja, wamulondile wanhu.16 Mna ikipindi acho kukala na mfungwaimoja yajuwike ng'hani, twaga jake Balaba.17 Avo lunhu lwa wanhu viluiting'hane,Pilato kawauza, “Molonda nimfungulilenani? Balaba hebu Yesu yokemigwa

Page 39: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Matayo 27:18 36 Matayo 27:50Kilisito Mkombola?” 18 Pilato kajuwa goyakambaWayahudiwamgela Yesummakonogake, kwavija wamonela migongo.

19 Pilato viyakalile mna ikigoda cha nh-aguso, mwehe wake kamtumila usenga,“Sekeumtendele chochose munhu ayo ha-tendile gehile, kwavija nigaya ng'hani mz-inzozi mbuli yake.”

20 Lakini wakulu wa walava nhosa nawavele, waluding'hula lunhu lwa wanhulumpule Pilato yamfungulile Balaba nakumkoma Yesu. 21 Pilato kaluuza kabililunhu luja, “Mna iwano wabili molondanimfungulile nani?”

Wamwidika, “Balaba!”22 Pilato kawauza, “Nhende choni kwa

Yesu yokemigwa Kilisito Mkombola?”Wamwidika, “Muwambe mumsalaba!”23 Pilato kawauza, “Vino katenda kinhu

gani kihile?”Lakini wao wagendelela kukemelela,

“Muwambe mumsalaba!”24 Pilato viyone hadaha kutenda mbuli

yoyose, na wanhu wasonga kuding'huka,kasola mazi, kasunha makono gakemgameso ga lunhu luja, kalonga, “Niyenamduhu kwa damu ya munhu ino, ajojenu wenyego!”

25Lunhu lose lwawanhu lwidika, “Damuyake ikale uchanha yetu na uchanha mwawanetu!”

26 Pilato kamfungulila Balaba, abahokalagiza Yesu yatoigwe mbalati nakamgela mmakono gao yawambigwemumsalaba.

Wakalizi womzeha YesuMlk 15:16-20; Yoh 19:2-3

27 Abaho wakalizi wa Pilato wamgalaYesu mng'anda ya Mndewa, na wakaliziwose wamzunguluka. 28 Wamvula vi-walo vake na wamvaza kiwalo cha un-dewa. 29Waluka ngata ya miba waika mdi-pala jake, na mkongoja mumkono wakewa kudila. Abaho wamfugamila kwakumzeha, walonga “Mwinyi, Mndewa waWayahudi!” 30 Abaho wamtemela matena wasola umkongoja wamtowa towa naomdipala. 31 Viwamambukize kumzeha,wamvula ikiwalo cha undewa wamvazaviwalo vake. Abahowamgala yawambigwemumsalaba.

Yesu kowambigwa mumsalabaMlk 15:21-32; Luk 23:26-43; Yoh 19:17-27

32 Viwakalile wochola, wamting'hanamunhu imoja mwenekae wa Kilene,

twaga jake Simoni, wakalizi wamnanahizayaupape msalaba wa Yesu. 33 Wavikahanhu hokemigwa Goligota, fambulo jake,“Hanhu ha Fumvu da Pala”. 34 WamgwaaYesu divai ihanganyigwe na kinhu kiliusungu, lakini viyailanzile, kalemakung'wa.

35 Wamuwamba Yesu mumsalaba,waigolela viwalo vake kwa kubwanhasimbi. 36 Abaho wakala hasi womkaliza.37Uchanha ya msalaba wake wakika kibaochandikigwe kilamuso cha kutagusigwakwake, “Ino ayo Yesu, Mndewa waWayahudi.” 38Abaho wawawamba wabaviwabili hamoja na Yesu, imoja mwambuwa mkono wake wa kudila na iyagwemwambu wa kumoso.

39 Wanhu wakalile wobita watigisamapala gao na kumuliga Yesu. 40Walonga,“Hambe gweye kulonga koibomolaNg'anda ya Mulungu na kuizengakabili kwa siku ndatu! Lelo humulukamumsalaba uikombole mwenyego kambagweye kwa Mwana wa Mulungu!”

41 Vivija wakulu wa walava nhosa nawafundiza Malagizo ga Musa na wavelewamzeha Yesu. 42 Walonga, “Kawakom-bolawayagwe, lelo hadahile vilihi kuikom-bola mwenyego! Vino ino siyo Mndewawa wanhuwa Izilaeli? Lelo yahahumulukamumsalaba tomtogola! 43 KamtamanilaMulungu na kalonga kamba heyo Mwanawa Mulungu. Lelo lekeni tulole kambaMulungu komuhonya!”

44Vivija na waja wabokaji wawambigwehamoja na Yesu, wamuliga.

Ifa ya YesuMlk 15:33-41; Luk 23:44-49; Yoh 19:28-30

45 Viivikile saa sita imisi isi yose ikalaigubikigwe na ziza totolo, ziza dijo dikalakwa masaa madatu. 46 Viivikile saa tisaimisi Yesu kalila kwa sauti ng'hulu, “EloiEloi lama sabakitani?” Fambulo jake,“Mulungu wangu, Mulungu wangu, habalikundeka?”

47 Lakini wanhu wayagwe wemile ahoviwahulike, walonga, “Komkema Eliya!”48 Bahaja munhu imoja kakimbila kasoladodoki, kadivabika mwiidivai, kadinanikamulubiki kamgwaa Yesu yadifonze.

49 Abaho wanhu wayagwe walonga,“Mulekeni, tulole kamba Eliya kokwizakumkombola!”

50 Abaho Yesu kalila kabili kwa sauting'hulu, kafa.

Page 40: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Matayo 27:51 37 Matayo 28:1651 Bahaja panziya da Ng'anda ya

Mulungu digola gati da Ng'anda yaMulungu na hanhu hong'ala ng'hani,didegeka mhande mbili, kulawa uchanhambaka hasi. Isi itigisika na mibweitulika. 52 Mapanga gafunhuka na wanhuwengi wa Mulungu wakalile wafilewazilibuka. 53 Walawa mna gamapanga,na Yesu viyazilibuke wachola Yelusalemukudibuga ding'alile, na wanhu wengiwawona.

54 Mkulu wa wakalizi na wakaliziwakalile womkaliza Yesu, viwayone isiyotigisika na mbuli ziyagwe zilawilile,wadumba ng'hani na kulonga, “Kweli inokakala Mwana wa Mulungu!”

55 Baho kukala na watwanzi wengi,womulola kwa kutali. Watwanzi awowakala womkweleleza Yesu kulawaGalilaya na wamtaza. 56 Mna iwao kakalaMalia Magidalena, Malia mamao Yakobona Yusufu na mwehe wa Zebedayo.

Kuzikigwa kwa YesuMlk 15:42-47; Luk 23:50-56; Yoh 19:38-42

57 Viivikile ichungulo, keza munhuimoja tajili mwenekae wa Alimataya,twaga jake Yusufu, nayo vivija kakalamwanahinawa Yesu. 58Kamcholela Pilato,kampula lukuli lwa Yesu, Pilato kalagizayagweleligwe. 59 Yusufu kalusola ulukuli,kaluzingiliza sitili ya sambi, 60 na kalwikamdipanga jake mwenyego da sambiyadisongole mdibwe. Abaho kabimbilisadibwe kulu kadigubika mmulomo wadipanga kasegela. 61 Malia Magidalenana Malia iyagwe wakala aho wodiloladipanga.

Wakalizi hana dipanga62 Imitondo yake, ikala siku ya Kubwi-

hila, wakulu wa walava nhosa na Mafal-isayowachola kwa Pilato. 63Wamulongela,“Go mkulu, tomkumbuka, munhu ija chauvizi viyakalile mgima kalonga, ‘Zahavikasiku ndatu nozilibuka.’ 64Avo lagiza pangajake dikalizigwe mbaka siku ya kadatu,muladi wanahina zake sekewachole kul-wiba ulukuli, abaho wawalongele wanhukamba kazilibuka. Avo uvizi uno waiki-mambukizo wokwiha ng'hani kubanza ujawa ichanduso.”

65 Pilato kawalongela, “Soleni wakalizi,mkadikalize dipanga kamba vimulonda.”

66 Avo wasegela wadikaliza dipangana wakanda kilaguso mna idibwe nawawaleka wakalizi wadikalize.

28Yesu kozilibukaMlk 16:1-10; Luk 24:1-12; Yoh 20:1-10

1 Viimalile siku ya Kubwihila, siku yajumapili, Malia Magidalena na Malia ijaiyagwe waidamuka wachola kudilola di-panga. 2Bahaja isi ikala yotigisika ng'hani,namsengawa kuulangawaMndewa kahu-muluka kuulanga, kadibimbilisa idibwehamgwazo, na kadikalila. 3 Kaonekakamba lumwesa, na viwalo vake vikalavizelu chuwee. 4 Wakalizi wamdumbang'hani avo wakala wogwaya, wakalakamba wanhu wafile.

5 Msenga wa kuulanga kawalongelaiwatwanzi, “Sekemudumbe, kwavijanojuwa momzahila Yesu yawambigwemumsalaba. 6 Kahaduhu hano, kazilibukakamba viyalongile. Izoni mulole hanhuhawamwikile. 7 Choleni himahimamkawalongele wanahina zake, ‘Yesukazilibuka kulawa kwa wafile na kowalon-golela kuchola Galilaya, kuko momona!’Uno awo usenga wangu kumwenu.”

8 Avo watwanzi waja wasegelahimahima kudipanga, kuno wodumba nakudeng'helela, wakimbila kuwalongelawanahina zake.

9 Bahaja Yesu kawating'hana, kawala-musa, “Zihozeni.” Wamcholela wamgogamagulu gake, wamtambikila. 10 Yesukawalongela, “Sekemudumbe. Cholenimkawalongele ndugu zangu wacholeGalilaya, kuko wonyona.”

Usenga wa wakalizi11 Watwanzi waja viwakalile mnzila,

wakalizi wayagwe wachola kudibuga nakuwalongela wakulu wa walava nhosakila kinhu kilawilile. 12 Wakulu wawalava nhosa viwaiting'hane hamoja nawavele waitogolelambuli, wawagwaawajaiwakalizi sente nyingi. 13 Wawalongela,“Longeni, wanahina zake weza ikilo kul-wiba ulukuli vimukalile muwasile. 14 Avomkulu wa isi yahaihulika mbuli ino, tweyetolonga nayo, na mweye hamwingila mnadizumozumo.”

15 Avo wakalizi wazisola zisente na wa-tenda kamba viwalongeligwe. Avo mbuliino ayo yenele kwa Wayahudi mbaka lelo.

Yesu kowalawilila wanahina zakeMlk 16:14-18; Luk 24:36-49; Yoh 20:19-23;

Sang'h 1:6-816 Abaho wanahina longo na imoja

wachola kukigongo mwiisi ya Galilaya,

Page 41: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Matayo 28:17 38 Matayo 28:20ako kuyawalongele Yesu wachole.17 Viwamonile, wamtambikila, kunowayagwe wanyawanyawa. 18 Yesukawezila, kawalongela, “Nigweleligwaudahi wose wa kuulanga na mwiisi.19 Avo gendeni mkawatende wanhu wa isizose wawe wanahina zangu, muwabatizekwa twaga da Tata na Mwana na LohoYang'alile, 20 na muwafundize wagogekila kinhu kiniwalagizeni, naniye nokuwahamoja na mweye siku zose mbakakukimambukizo cha isi.”

Page 42: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Maluko 1:1 39 Maluko 1:14

Mbuli Inogile ya Yesu Kilisitoyandikigwe na

MalukoUlongozi

Mbuli Inogile yandikigwe na Malukoya mumkumbo wa vitabu vine va laganoda sambi, vitabu avo volagusa vija Yesuviyakalile hano mwiisi. Kila kitabu achochokemigwa, “Injili,” fambulo jake MbuliInogile. Vitabu avo vandikigwa akokumwande na Matayo na Maluko naLuka na Yohana kipindi Yesu viyafile nakuzilibuka. Mbuli Inogile yandikigwena Maluko acho kitabu kiguhi mna iv-itabu vine va Mbuli Inogile. Vivija cho-gesigwa kamba acho kitabu cha ichan-duso kwandikigwa mna ivitabu vose vaMbuli Inogile. Yogesigwa chandikigwamwaka 65-70 toka kuvumbuka kwa Kil-isito. Wanhu wengi woifunza vinhuwogesa kamba chandikigwa Lumi kwa kil-amuso cha kuwagela moyo wanhuwamto-gole Yesu ako.

Vivija Maluko kokemigwa YohanaMaluko, kakala miyao na mtumigwa Paulona Balinaba, lakini mbuli ziyalongigwevihile mbuli yake hazoneke kipindiviyawalekile muumwanza wa kimishieni.(Sang'h 13:13). AbahoMaluko kanga kabilina Balinaba (Sang'h 15:37-39). VivijaMaluko kajuwika kamba kakala uki nakidole na Petulo (1 Pet 5:13). HamojaMaluko hazone kwa meso mbuli za Yesuviyakalile mwiisi, wanhu woifunza vinhuwogesa kamba Maluko kandika mbulinyingi ziyaone Petulo na azo mbulizimemile mna Imbuli Inogile yandikigwena Maluko. Mna Imbuli Inogile, Malukokalonga ng'hani mbuli za uwanahinana mafundizo ga Yesu mna ikipindi chakimambukizo.Mbuli zili mkitabu

Maluko kosonga ikitabu mna isula ya1:1-13.

Abaho Maluko kosimulila sang'hano yaYesu viyakalile ako Galilaya (Sula ya1:14-8:21).

Abaho kolonga mbuli ya mwanza waYesu ako Yelusalemu (Sula ya 8:22-10:52).

Maluko komambukiza kwa kwandikambuli ya kipindi cha Yesu ako

Yelusalemu, na komambukiza na ifayake na kuzilibuka (Sula ya 11:1-16:8).

Yohana Mbatizaji kowapetela wanhuMat 3:1-12; Luk 3:1-18; Yoh 1:19-28

1 Ino ayo Mbuli Inogile ya Yesu KilisitoMkombola, Mwana wa Mulungu. 2 Isongakamba viyandikigwe na mtula ndagu waMulungu Isaya,“Mulungu kalonga, ‘Nomtuma msenga

wangu yakulongoleleyaitande nzila yako.’3Munhu imoja kokema kuluwala,‘Itandeni nzila ya Mndewa,goloseni nzila yake yonda yabite!’ ”

4 Yohana Mbatizaji kalawilila kuluwalakawapetela wanhu, “Lekeni nzambi nambatizigwe na Mulungu kozigela kum-gongo nzambi zenu.” 5 Wanhu wengikulawa mwiisi ya Yudea na kudibuga daYelusalemuwachola kumtegeleza Yohana.Watogola kamba wana nzambi, Yohanakawabatiza muulwanda lwa Yolidani.

6 Yohana kavala kiwalo kitendigwakwa mibahila ya ngamiya na mkwiji wang'hwembe mkigudi chake, lujo lwakelukala nzige na uki. 7 Kawapetela wanhu,“Munhu yonda yeze kukisogo changuni munhu mkulu kunibanza nene. Niyesifaya hata kudohola nzabi za vilatu vake.8 Niye nowabatiza kwa mazi, lakini heyokowabatiza kwa Loho Yang'alile.”

Kubatizigwa na kugezigwa kwa YesuMat 3:13-4:11; Luk 3:21-22; 4:1-13

9 Mna ikipindi acho Yesu kalawa mnaikijiji cha Nazaleti mwiisi ya Galilaya naYohana kambatiza muulwanda lwa Yol-idani. 10 Yesu viyalawile mgamazi, ba-haja kawona ulanga ugubuka na kamonaLoho Yang'alile kohumuluka kamba huwana kakala uchanha yake. 11 Sauti ihu-likigwa kulawa kuulanga ilonga, “GweyekwaMwanangu nikunogele. Ninogelwa nagweye.”

12 Bahaja Loho Yang'alile kamulongozayachole kuluwala, 13 kakala kuko kuluwalasiku malongo mane, kagezigwa na Mwen-embago. Wanyama wa kumuhulo wakalaaho lakini wasenga wa kuulanga wezawamsang'hanila.

Yesu kowakema wavuwa somba waneMat 4:12-22; Luk 4:14-15; 5:1-11

14 Yohana viyagodekigwe mkifungo,Yesu kachola isi ya Galilaya, kawapetelawanhu Mbuli Inogile ya Mulungu.

Page 43: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Maluko 1:15 40 Maluko 2:215 Kalonga, “Kipindi kivika, Undewa waMulungu wammabehi! Lekeni nzambi namuitogole Mbuli Inogile!”

16 Yesu viyakalile kobita kumgwazowa lamba da Galilaya kawavika wavuwasomba wabili, Simoni na mdodo wake An-deleya wakala wovuwa somba na mizavuyao. 17 Yesu kawalongela, “Nikwelelezeni,na niye nowatenda muwe wavuwaji wawanhu.” 18 Bahaja waileka mizavu yao,wamkweleleza.

19 Kagenda kumwande, kawavika wan-dugu wabili wayagwe. Yakobo na Yohana,wanage Zebedayo. Wakala mwiingalawawoitanda mizavu yao. 20 Bahaja Yesuviyawone kawakema, nao wamuleka tataoZebedayo na wasang'hanaji zake mwiin-galawa, wamkweleleza Yesu.

Munhu yeli na kinyamkelaLuk 4:31-37

21 Yesu na wanahina zake wavikakudibuga da Kapelinaumu, viivikile sikuya Kubwihila Yesu kengila mng'anda yakumpula Mulungu, kasonga kufundiza.22 Wanhu wamuhulike wakanganyamafundizo gake, kwavija hafundize kambawafundizaMalagizo gaMusa, ila kafundizakwa udahi.

23Abahomunhu yakalile na kinyamkelakengila mng'anda ya kumpula Mulungu,kaguta, 24 “Vino, kolonda choni kumwetu,gweye Yesu wa Nazaleti? Kwizakutukoma? Nokujuwa gweye kwa ijaYang'alile yatumigwe na Mulungu!”

25 Yesu kamkomhokela ikinyamkela,“Nyamala! Mulawe munhu ino!”

26 Kinyamkela kamgela kisango munhuayo, kaguta nyangi, kamulawa. 27 Wanhuwose wakanganya ng'hani, avo wasongakuilongela, “Vino kino choni? Mafundizogano ga sambi! Munhu ino kana udahi wakulava vinyamkela, nao womtegeleza!”

28 Avo mbuli za Yesu zibwililikahimahima kila hanhu mwiisi ya Galilaya.

Yesu kowahonya wanhu wengiMat 8:14-17; Luk 4:38-41

29 Yesu na wanahina zake, hamoja naYakobo na Yohana walawa mna ing'andaya kumpula Mulungu, wachola kuna ikaeya Simoni na Andeleya. 30 Mkwe wa kit-wanzi wa Simoni kakala yawasile mulusazikolumwa homa, Yesu viyavikile wamulon-gela mbuli za mtamu ayo. 31 Yesu kam-gendela mtwanzi ayo, kamgoga mkono

kamwinula. Homa imulawa na kasongakuwasang'hanila.

32 Ichungulo, zuwa vidihongile, wanhuwamgalila Yesu watamu na waja wakalilena vinyamkela. 33 Wanhu wose wakudibuga dija waiting'hana haluhelengolwa ing'anda. 34 Yesu kawahonyawanhu wengi wakalile na mitamu nakawalava vinyamkela wengi. Hawalekilevinyamkela walonge kwavija wamjuwakakala nani.

Yesu kowapetela wanhu ako GalilayaLuk 4:42-44

35 Imitootondo ng'hani siku diyagwe,Yesu kalamuka kasegela, kachola kunzekudibuga, hanhu kuduhu wanhu, kukokampula Mulungu. 36 Simoni na wayagewachola kumzahila, 37 viwamvikile wamu-longela, “Kila munhu kokuzahila.”

38 Yesu kawedika, “Tolondeka kucholakuna ivijiji viyagwe vili behi. Ako nakonolondeka kuwapetela wanhu Mbuli In-ogile, kwavija acho kiminzile.”

39 Yesu kachola kila hanhu mwiisi yaGalilaya, kawapetela wanhu Mbuli In-ogile mzing'anda za kumpula Mulungu nakulava vinyamkela.

Yesu komuhonya munhuMat 8:1-4; Luk 5:12-16

40Munhu imoja yeli na utamuwa dikulukamgendela Yesu, kamfugamila, kampula,kalonga, “Wahalonda kodaha kunihonya.”

41 Yesu kamonela bazi, kamgoloselamkono, kamkwasa, kalonga, “Nolonda,hona!” 42Bahaja utamu umulawa, kahona.43 Yesu kamulongela yachole, kamzuma,44 kamulongela, “Tegeleza, sekeumulon-gele munhu yoyose mbuli ino, lakini gogainzila mbaka kwa mulava nhosa, yakaku-lolese lolese. Abaho kalave nhosa kambaviyalagize Musa ili kutenda kila munhuyatogole kamba kuhonyigwa.”

45 Lakini munhu ayo kasegela, kasongakuzibwililisa mbuli azo kila hanhu, ka-longa mbuli nyingi mbaka Yesu hadahilekwingila mwiisi kunze kunze. Avo Yesukakala kunze hanhu kuduhuwanhu, lakiniwanhu wamcholela kulawa kila hanhu.

2Yesu komuhonya munhu yahololeMat 9:1-8; Luk 5:17-26

1 Hazibitile siku nyingi, Yesu kabwelaKapelinaumu, mbuli zibwililika kwawanhu kamba kakala ukae. 2 Wanhu

Page 44: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Maluko 2:3 41 Maluko 2:27

wengi waiting'hana hamoja mbaka kukalakuduhu gati disigale, wamema mbakakuluhelengo. Yesu kakala kowapetelambuli. 3 Abaho weza wanhu wane,wampapile munhu yaholole walondakumgala kwa Yesu. 4 Kwavija kukala nalunhu, hawadahile bule kumgala kwaYesu. Avo watobola zonzo kukiswiliuchanha ya aho haakalile Yesu, wahu-mulusa mkeka muyatambalale munhuayo yaholole. 5 Yesu viyakone kutamanilakwao, kamulongela munhu ayo yaholole,“Mwanangu, nzambi zako zigeligwakumgongo.”

6WafundizaMalagizo gaMusa wayagwewakalile hanhu aho wagesa mna imi-zoyo yao, 7 “Munhu ino kodahaze kulongavino? Ino komkudula Mulungu! Mulunguyaiyeka ayo yodaha kuzigela kumgongonzambi!”

8 Bahaja Yesu kakijuwa kiwagesilemna imizoyo yao. Avo kawauza, “Habalimogesa avo? 9 Vino choni kibuhile,kumulongela munhu yaholole, ‘Nzambizako zigeligwa kumgongo’, hebu kulonga,‘Ima, papa mkeka wako utembele?’10 Lakini nolonda mujuwe, Mwana waMunhu kana udahi mwiisi wa kuzigelakumgongo nzambi za wanhu.” Avokamulongela munhu ayo yaholole,11 “Nokulongela, lamuka, papa mkekawako, uchole ukae!”

12 Nayo kenuka, kapapa mkeka wake,kalawa kunze na kasegela mgameso gao.Wose wakanganya, wamtogola Mulunguna walonga, “Hatunachona kinhu kambakino!”

Yesu komkema LawiMat 9:9-13; Luk 5:27-32

13 Yesu kabweleganya kabili kumgwazowa lamba da Galilaya. Lunhu lwa wanhulumcholela, nayo kasonga kuwafundiza.14Viyakalile kobita, kamvikambokela kodiimoja twaga jake Lawi, mwanage Alufayokakalamng'anda ya kulipila kodi. Yesu ka-mulongela, “Nikweleleze.” Lawi kenuka,kamkweleleza.

15 Yesu viyakalile koja mng'anda yaLawi, wabokela kodi wengi na wanhuwene nzambi, wakala hamoja nayo wojana wanahina zake, kwavija wanhu wengiwakalawomkweleleza. 16WafundizaMala-gizo ga Musa wayagwe wakalile Mafal-isayo viwamonile Yesu koja na wanhuwene nzambi na wabokela kodi, wawauza

wanahina zake, “Habali koja na wanhukamba wano?”

17 Yesu viyahulike avo kawedika,“Wanhu wagima hawamulonda mganga,ila wanhu watamu womulonda. Sizilekuwakema wanhu wogesa wanoga, nizakuwakema wanhu wene nzambi.”

Mbuli ya kufunga kujaMat 9:14-17; Luk 5:33-39

18 Wanahina wa Yohana Mbatizaji nawanahina wa Mafalisayo wakala wofungakuja. Wanhu wayagwe wamcholela Yesu,wamuuza, “Habali wanahina wa Yohanana wanahina wa Mafalisayo wofunga kujalakini wanahina zako hawafunga kuja?”

19 Yesu kawedika, “Vino yodahika vil-ihi wanhu wagonekigwe kuna dizengelewafunge kuja kipindi munhu yosola ka-hamoja nao? Bule! Hawadaha kufungakuja. 20 Lakini kipindi chokwiza munhuyosola vonda yasegezigwe kumwao, bahowofunga kuja.

21 “Kuduhu munhu yokwika kilakacha kiwalo cha sambi mna kiwalo chaumwaka. Yahatenda avo, kilaka chasambi chokidega kiwalo cha umwaka,na aho hadegeke hokongezeka. 22 Vivijakuduhu munhu yogida divai ya sambimna mifuko ya ng'hwembe ya umwaka,kwavija yahatenda avo divai ya sambiyoitula imifuko na divai yokwitika naimifuko yobanangika. Ila divai ya sambiyogidigwa mna imifuko ya ng'hwembe yasambi.”

Mbuli ya siku ya KubwihilaMat 12:1-8; Luk 6:1-5

23 Siku dimoja da Kubwihila, Yesuna wanahina zake wakala wobita mnaimigunda ya uhemba. Viwakalilewobita, wanahina zake wasonga kuhululauhemba. 24Mafalisayo wamulongela Yesu,“Lola, wanahina zako wotenda kinhukigomesigwe kutendigwa kudi siku daKubwihila!”

25Yesu kawedika, “Hamusomile kija kiy-atendile Daudi kipindi heyo na wayageviwakalile na nzala? 26 Mna ikipindi chaMkulu wa walava nhosa Abiatali, Daudikengila mna Ing'anda ya Mulungu na ku-gaja magate galavigwe nhosa kwa Mu-lungu. Magate gago golondigwa kudigwana walava nhosa waiyeka, lakini Daudikagaja na abaho kawagwaa wayage.”

27 Abaho Yesu kawalongela, “Siku yaKubwihila ikigwa mbuli ya wanhu, na siyo

Page 45: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Maluko 2:28 42 Maluko 3:29wanhu mbuli ya siku ya Kubwihila. 28 AvoMwana waMunhu ayoMndewa wa siku yaKubwihila.”

3Munhu yeli na mkono uhololeMat 12:9-14; Luk 6:6-11

1 Abaho Yesu kachola kabili mng'andaya kumpula Mulungu. Ako kukala namunhu yakalile na mkono uholole.2 Wanhu wayagwe wakalile aho walondakilamuso cha kumtagusila Yesu, avowamulola bunhuu kamba komuhonyamunhu ayomna isiku ya Kubwihila. 3Yesukamulongela munhu ayo yaholole mkono,“Ima hano kuulongozi.” 4 Abaho Yesukawauza wanhu awo, “Vino Malagizogetu gotulonda tutende choni mna isikuya Kubwihila? Kutenda ganogile hebukutenda gehile? Kuuhonya ugima wamunhu hebu kuukoma?”

Lakini wao wanyamala huupi. 5 Yesukawalola wanhu awo kwa kugevuzika,kawonela bazi mbuli ya udala wa mi-zoyo yao. Abaho kamulongela munhuayo, “Golosa mkono wako.” Nayo kau-golosa mkono wake, na mkono wakeuhona. 6 Abaho Mafalisayo walawa kunzemna ing'anda ya kumpula Mulungu, wait-ing'hana na wanhu wa Helode, wakalakiseto wamkome Yesu.

Lunhu lomkweleleza Yesu7 Yesu na wanahina zake wachola

kudilamba da Galilaya, lunhu mkululwa wanhu lumkweleleza. Walawa kuziisi za Galilaya na Yudea, 8 na bugada Yelusalemu, na isi ya Idumeya,na umwambu wa Yolidani, na kulawamzimbaka zili mmabehi na mabugaga Tilo na Sidoni. Wanhu wose awowamcholela Yesu kwavija wahulika mbulizake ziyakalile kotenda. 9 Kwavija lunhulukala lukulu, Yesu kawalongela wanahinazake wamtandile ngalawa muladi wanhusekewamsung'he sung'he. 10Kwavija Yesukawahonya wanhu wengi, avo wanhuwose wakalile watamu wakala woisung'hasung'ha wadahe kumkwasa. 11 Wanhuwakalile na vinyamkela viwamonileYesu, wamgwila kuulongozi wagutamizangi wolonga, “Gweye kwa Mwana waMulungu!”

12 Lakini Yesu kawagomesa vinyamkelasekewamulongele munhu yoyose kambaheyo kakala nani.

Yesu kosagula watumigwa longo na wa-bili

Mat 10:1-4; Luk 6:12-1613 Abaho Yesu kakwela kukigongo,

kawakemawanhuyawalondilemwenyego,nao wamgendela. 14 Kawasagula wanhulongo na wabili, kawakema watumigwa.Kawalongela, “Niwasagula mweye mukalena niye. Vivija nowagala mkawapetelewanhu Mbuli Inogile, 15 na mweyemokuwa na udahi wa kulava vinyamkela.”

16 Wano awo longo na wabili iyawasag-ule, wakala Simoni, Yesu kamgwaa twagada Petulo 17 na Yakobo na ndugu yakeYohana, wanage Zebedayo kawagwaatwaga da Boanilige, fambulo jake, “Wanawa Ng'huwa” 18 na Andeleya na Filipona Batulumayo na Matayo na Tomaso naYakobo mwana wa Alufayo na Tadayo naSimoni Mkananayo, 19 na Yuda Isikaliote,yamuhinduke Yesu.

Yesu na BelizebuliMat 12:22-32; Luk 11:14-23; 12:10

20 Abaho Yesu kachola ukae. Lunhu lwawanhu luiting'hana kabili mbaka Yesu nawanahina zake walemelwa kuja. 21Nduguzake viwahulike avo, wagenda kumsolakwavija wanhu wakala wolonga, “Kana ki-bozi mbwelela!”

22 Wafundiza Malagizo ga Musawayagwe walawile Yelusalemu wakalawolonga, “Kana Belizebuli! Ayo mkulu wavinyamkela yomgwaa udahi wa kuwalavavinyamkela.”

23 Yesu kawakema na kawalongela kwasimo, “Vino Mwenembago kodahaze ku-mulava Mwenembago? 24 Kamba undewawahaigola wenyego na kuitowa, undewaawo wogwa. 25 Wanhu wa lubuga lumojawahaigola na kuitowa, lubuga lulo logwa.26 Avo kamba undewa wa Mwenembagowahaigola wenyego, undewa awo wogwana kuhelela baho.

27 “Kuduhu munhu yodaha kutulang'anda ya munhu mwene nguvu nakusola vinhu vake, mbaka yasongekumgodeka munhu ayo, baho kodahakusola vinhu vake.

28 “Nowalongela ukweli, nzambi zose zi-watendile wanhu na maligo gao gose, Mu-lungu kodaha kugela kumgongo. 29 Lakinimunhu yoyose yomuliga Loho Yang'alile,maligo gake hondagageligwe kumgongobule, kwavija katenda nzambi ya mazuwa

Page 46: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Maluko 3:30 43 Maluko 4:26gose.” 30Yesu kalonga avo kwavija wanhuwakala wolonga, “Kana kinyamkela.”

Mamake na ndugu zake YesuMat 12:46-50; Luk 8:19-21

31 Abaho mamake na ndugu zake Yesuweza, wema kunze wamtuma munhuyamkemeYesu. 32Lunhu lwawanhu lukalalumzunguluke Yesu. Nao wamulongela,“Go mkulu, mamako na ndugu zako wakunze, wokulonda gweye.”

33 Yesu kawedika, “Mamangu ayo nani?Na ndugu zangu wao nani?” 34 Bahokawalola wanhu awo wamzunguluke,kawalongela, “Loleni! Wano awomamangu na ndugu zangu! 35 Munhuyoyose yotenda gaja golondigwa naMulungu, ayo ndugu yangu na lumbujangu na mamangu.”

4Lusimo lwa munhu yohandaMat 13:1-9; Luk 8:4-8

1 Yesu kasonga kufundiza kabilikumgwazo wa lamba da Galilaya. Lunhulwa wanhu lumzunguluka mbaka kengilamwiingalawa na kukala mumo. Wanhuwose wakala kumgwazo wa lamba.2 Kawafundiza vinhu vingi kwa simo,kawalongela,

3 “Tegelezeni! Kukala na munhu ka-chola kuhandambeyu. 4Viyakalile komizazimbeyu kumgunda, ziyagwe zilagalilamnzila, ndege weza na kuzija. 5 Ziyagwezilagalila mgamabwe hakalile na udongomdodo. Zota himahima kwavija udongoukala mdodo. 6 Zuwa vidilawile, diisomamimeya na kwavija mizizi yake haicholilehasi ng'hani, inyala. 7Mbeyu ziyagwe zila-galilamvisolo vamiba, visolo avo vikula nakuizonga mimeya, nayo ilemelwa kulela.8 Lakini mbeyu ziyagwe zilagalila hanhuheli na udongo unogile. Zota, zikula nakulela kubanza zija zihandigwe, ziyagwezilela malongo madatu, ziyagwe zilela ma-longo sita, na ziyagwe zilela gana dimoja.”

9 Abaho Yesu kalonga, “Munhu yeli namagwiti, yahulike!”

Kilamuso cha kulonga kwa simoMat 13:10-17; Luk 8:9-10

10 Yesu viyakalile yaiyeka, wanahinazake longo na wabili na wanhu wayagwewamulongela yawafambulile simoazo. 11 Yesu kawalongela, “Mweyemugweleligwa kuzijuwa mbuli zifisigweza Undewa wa Mulungu, lakini awo weli

kunze wohulika mbuli zose kwa simo,12muladi,‘Walole, lakini sekewone,wategeleze lakini sekewajuwe.Kwavija wahavijuwa, wodaha kumbwelela

Mulungu,na Mulungu kozigela kumgongo nzambi

zao.’ ”Yesu kofambula lusimo lwa munhu

yohandaMat 13:18-23; Luk 8:11-15

13 Abaho Yesu kawauza, “Hamulujuwilevilihi lusimo luno? Vino lelo molujuwazelusimo lolose luyagwe? 14 Muhandajikohanda mbuli ya Mulungu. 15 Wanhuwayagwe waigala na izimbeyu zilagalilemnzila, wahahulika mbuli, Mwenembagokokwiza na kuisolambuli ihandigwemgatimmwao. 16 Wanhu wayagwe waigala nambeyu zilagalile mna gamabwe. Wa-hahulika mbuli, bahaja wozibokela kwakudeng'helela, 17 lakini kwavija waduhumizizi mgati mmwao, wokala kipindi ki-dodo. Wahagaya na kudununzikambuli yausenga awo, wobwela kukisogo. 18Wanhuwayagwe waigala na mbeyu zilagalile mnaivisolo va miba. Wohulika mbuli, 19 lakinimagayo ga ugima uno, kulonda utajili, nakulonda mbuli nyingi ziyagwe kuizongambuli ayo, nayo ilemelwa kulela. 20 Lakiniwanhu wayagwe waigala na mbeyu zi-lagalile muudongo unogile. Wouhulikausenga, woutogola na wolela matunda,wayagwe malongo madatu wayagwe mal-ongo sita na wayagwe gana dimoja.”

Taa igubikigweLuk 8:16-18

21 Yesu kagendelela kulonga, “Vinomunhukodaha kubwinha taamng'andanakuigubika na kikalango hebu kuika muu-vungu wa lusazi? Vino haika kukingolob-weda? 22 Kwavija kinhu chochose ki-fisigwe chokoneka na kinhu chochosekigubikigwe chogubuligwa. 23Yeli namag-witi yahulike!”

24 Vivija kawalongela, “Iteganyeni nagaja gomuhulika! Vija vimuwatagusawayagwe na Mulungu kowatagusa vivona mokongezeligwa ng'hani. 25 Wajaweli na vinhu wokongezelwa, lakini wajawaliduhu vinhu wobokigwa hata vija vi-dodo viwelinavo.”

Lusimo lwa mbeyu ikula26 Yesu kagendelela kulonga, “Undewa

wa Mulungu uigala na kija kilawilile

Page 47: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Maluko 4:27 44 Maluko 5:17kwa munhu yamizile mbeyu mumgundawake. 27 Ikilo kowasa, imisi kolamuka,mbeyu zota na kukula, lakini heyo hajuwachoni kigendelela. 28 Udongo wenyegowozitenda mbeyu zikule goya na kulelamatunda, tanhu majani, abaho mada, nawomambukiza kwa kuzamiza. 29 Uhembawahakangala, munhu ayo kosola sengona kosonga kusenga kwavija kipindi chakusenga kivika.”

Lusimo lwa mbeyu ndodo ya haladaliMat 13:31-32, 34; Luk 13:18-19

30 Yesu kalonga kabili, “Vino Undewawa Mulungu uigala na choni? Vino tu-usimulile kwa lusimo gani? 31 Uigala nakija kilawilile kwa munhu yasolile mbeyuya haladali mbeyu ndodo kubanza zosena kuihanda mumgunda. 32 Lakini yaha-handigwa, yokula na yokuwa mbiki mkulukubanza mibiki yose ihandigwe mum-gunda. Yokwika matambi makulu ng'hanimbaka ndege wozenga mvulu zao mnagamatambi gake.”

33 Yesu kawapetela wanhu usenga wakekwa simo nyingi ziigalile na zino, kawa-longela mbuli nyingi kamba viwadahilekuzijuwa. 34Halongile nao kinhu chochosebila simo, lakini viwakalile waiyeka nawanahina zake, kawafambulila vinhu vose.

Yesu kohoza beho kuluMat 8:23-27; Luk 8:22-25

35 Ichungulo ya siku dijo, Yesukawalongela wanahina zake, “Tulokemwambu wa lamba.” 36 Avo wawalekawanhu wose, wanahina zake wengilamwiingalawa yaakalile Yesu na wacholanayo. Vivija kukala na ngalawaziyagwe hanhu aho. 37 Bahaja dilawililanyukwanyukwa kulu da beho na ng'humbimgamazi gaizola ija ingalawa mbakailonda kumema mazi. 38 Yesu kakalakukisogo mwiingalawa, kawasa na kekapala jake muna umto. Wanahina zakewamulamusa na kumulongela, “Mfundiza!Vino gweye hutonga, tweye tofa?”

39 Yesu kalamuka, kadikomhokela dijadibeho, “Nyamala!” Baho beho dinyamalatuluu, na kukala poozi. 40 Abaho Yesukawalongela wanahina zake, “Habali mod-umba? Mung'hali mduhu kutamanila?”

41 Wanahina zake wadumba na waiuzawenyego, “Vino ino munhu gani? Mbakabeho na ng'humbi vose vomuhulika!”

5Yesu komuhonya munhu yeli na

vinyamkelaMat 8:28-34; Luk 8:26-39

1 Yesu na wanahina zake waloka mbakamwambu wa lamba da Galilaya, mwi-isi ya Wagelasi. 2 Baho Yesu viyalaw-ile mwiingalawa, kaiting'hana na munhuyeli na vinyamkela. Munhu ayo kalawakuna gamapanga. 3 Munhu ayo kakalayokala kuna gamapanga gago, kuduhumunhu yadahile kumgodeka minyololo.4Miyanzamingiwageza kumgodekaminy-ololommakono nammagulu, lakini kakalayozikanha na kuzibena bena mhingu zilimmagulu gake. Kakala na nguvu ng'hanina kuduhu munhu yadahile kumgoga.5 Imisi na ikilo kakala yokwanga mnagamapanga gaja na kuna ivigongo, kagutanyangi na kuikanha kanha kwa mabwe.

6 Viyamone Yesu kwa kutali, kamkim-bilila na kamfugamila. 7 Kaguta, “Yesu,Mwana wa Mulungu yeli UchanhaNg'hani! Kolonda choni kumwangu?Iduile kwa twaga da Mulungu kambahunidununza bule!” 8Kalonga avo kwavijaYesu kamulongela, “Kinyamkela, mulawemunhu ino!”

9Yesu kamuuza, “Twaga jako nani?”Munhu ayo kamwidika, “Twaga jangu

Lunhu, kwavija twa wengi!” 10 KampulaYesu sekeyawagale ivinyamkela kunze yaisi ija.

11 Kukala na bumbila kulu da ngu-luwe wakala woja kuna umtelemuko wakigongo. 12 Avo vinyamkela wampulaYesu, “Tugale kwa nguluwe, na utuleketuwengile wao.” 13 Yesu kawatogolela,avo vinyamkela wamulawamunhu ayo, nawengilamna iwanguluwe. Bumbila jose danguluwe elufu mbili wahumulukila kudil-amba, wose wafila mumo.

14Wanhu wakalile wowasusila nguluweawo wakimbila na kuzibwililisa mbuli azomwiisi na kumigunda. Abaho wanhu wa-chola kulola kija kilawilile. 15 Viwavikilekwa Yesu, wamona munhu ayo yakalilena vinyamkela kakala aho na kavala goyaviwalo, na nzewele zake zimbwelela nawanhu wose wadumba. 16 Wanhu wa-chone acho kilawilile, wawalongela wayaogaja gampatile munhu ayo yakalile navinyamkela, na mbuli za nguluwe.

17 Avo wanhu wampula Yesu yasegelemwiisi yao.

Page 48: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Maluko 5:18 45 Maluko 6:418Yesu viyakalile kokwelamwiingalawa,

munhu ayo yakalile na vinyamkela kam-pula Yesu wachole wose.

19 Lakini Yesu kamulemela, kamu-longela, “Bwela ukayako ukawalongelewanhu wa lukolo lwako gaja gose Mndewagayakutendele, na viyakonele bazi.”

20 Avo munhu ayo kasegela, kacholahanhu hakemigwe Dekapoli, kawalongelawanhu gaja gose Yesu gayamtendele.Wanhu wose wahulike wakanganya.

Mndele wa Yailo na mtwanzi yakwasilekiwalo cha Yesu

Mat 9:18-26; Luk 8:40-5621 Yesu kabwela mwambu uyagwe wa

lamba. Lunhu lwa wanhu lumzungulukakumgwazo wa lamba. 22 Abaho kezamkulu imoja wa ng'anda ya kumpulaMulungu, twaga jake Yailo. ViyamoneYesu, kaibwanha hasi mmagulu gake,23 kampula ng'hani, “Mndele wangukolumwa ng'hani. Nokupula chondechonde, wize ukamwikile makono muladiyahone na yawe mgima.”

24 Abaho Yesu kachola na Yailo, lunhumkulu lwa wanhu lumkweleleza kunolomsung'ha sung'ha.

25 Baho kukala na mtwanzi yakalilena utamu wa kutumika kwa miyakalongo na mibili. 26 Mtwanzi ayo kacholakwa waganga wengi na katumia vinhuvose viyakalile navo, lakini hahonilebule, ila kagendelela kulumwa ng'hani.27 Viyazihulike mbuli za Yesu, kengilamna ulunhu lwa wanhu, kamcholelaYesu kukisogo na kakwasa kiwalo chake.28 Kailongela mwenyego, “Nahakwasakiwalo chake, nohona.”

29 Viyakwasile kiwalo cha Yesu, bahajakutumika kuleka, nayo kahulika kahonautamu wake. 30Bahaja Yesu kajuwa nguvuzimulawa, avo kahinduka muulunhu nakuuza, “Nani yanikwasile kiwalo changu?”

31Wanahina zake wamwidika, “Kowonawanhu viwokusung'ha sung'ha, abahokouza nani yakukwasile?”

32 Lakini Yesu kalola mhande zose iliyamonemunhuyatendile vivo. 33Mtwanziayo kajuwa kinhu kimulawilile, avo kam-gendela Yesu kuno kodumba na kugwaya.Kamfugamila Yesu, kamulongela fulu ip-ile. 34 Yesu kamulongela mtwanzi ayo,“Mwanangu, kutamanila kwako kukuho-nya. Genda moyo uholile, kuhona utamuwako.”

35 Yesu viyakalile kogendelela kulonga,wasenga kulawa ukayake Yailo weza nakumulongela Yailo, “Mndele wako kafa.Habali kogendelela kumgaza Mfundiza?”

36 Yesu viyazihulike mbuli azo zi-longigwe na wasenga awo, hazigesile bule,lakini kamulongela Yailo, “Sekeudumbe,togola tu.” 37 Abaho Yesu halondilemunhu yoyose iyagwe yamkweleleze, ilaPetulo, Yakobo na Yohana, ndugu yakeYakobo. 38 Viwavikile mng'anda ya Yailo,Yesu kawona wanhu wobwahanhuka kwausungu na kuiyalala. 39 Yesu kengilamng'anda kawalongela, “Habali moiyalalana kulila? Imwana hafile bule, lakinikawasa!”

40 Lakini wamseka, avo Yesu kawalavakunze wose, kamsola tatake na mamakeija imwana, na waja wanahina zake wa-datu. Wengila mna idigati mulutambal-izwe lukuli lwa mwana ayo. 41 Yesukamgoga mkono, kamulongela, “TalitaKumi!” fambulo jake, “Mndele, nokulon-gela lamuka!”

42Bahajamndele ayo kenukana kasongakugenda. Mndele ayo kakala na miyakalongo na mibili. Mbuli ino viilawilile,wanhu wakanganya ng'hani. 43 LakiniYesu kawagomesa ng'hani sekewamulon-gele munhu yoyose mbuli ayo ilawilile,abaho kawalongela, “Mgweleleni lujo mn-dele ino.”

6Yesu kolemigwa ako NazaletiMat 13:53-58; Luk 4:16-30

1 Yesu kasegela hanhu aho kacholakudibuga diyavumbuke, na wanahina zakewamkweleleza. 2 Vidivikile siku da Kub-wihila, Yesu kasonga kufundiza mng'andaya kumpula Mulungu. Wanhu wamuhu-like wakanganya ng'hani, waiuza, “Munhuino kazipata kwahi mbuli zino? Nzewelegani ino mbaka kodaha kutenda unzonzauno? 3 Vino ino siyo ija fundi selemala,mwanage Malia, na ndugu zake Yakobona Yusufu na Yuda na Simoni? Vinolumbu zake hawakala bahano bule?” Avowamulema.

4 Yesu kawalongela, “Mtula ndagukotegelezigwa kila hanhu, lakinihategelezigwa ukayake na kwa nduguzake, na kwa wanhu wa lukolo lwakemwenyego.”

Page 49: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Maluko 6:5 46 Maluko 6:335 Yesu hatendile unzonza wowose, ila

kawekilamakonowatamukidogona kawa-honya. 6Yesu kakanganya ng'hani kwavijawanhu wakala waduhu kutamanila.

Yesu kowatuma wanahina longo na wa-bili

Mat 10:5-15; Luk 9:1-6Abaho Yesu kachola mna ivijiji

vili behi, na kasonga kuwafundizawanhu. 7 Kawakema wanahina longona wabili, kawatuma wabili wabili, nakawagwaa udahi wa kulava vinyamkela.8 Kawalongela, “Sekemusole kinhu cho-chose, ila mkongoja wiiyeka. Sekemusolegate hebu mkoba hebu sente mkibindo.9 Valeni vilatu, lakini sekemusole kiwalokiyagwe. 10 Hanhu hohose hondamubokeligwe, kaleni aho mbaka vondamusegele. 11 Mwahavika kudibugajojose na wanhu wa aho wahalemakuwabokela hebu kuwategeleza, segelenina kung'huseni matimbwisi geli mmagulugenu muladi iwe kilaguso kambawawatendela nzambi.”

12 Avo wasegela na kuwapetela wanhuwaleke nzambi zao. 13 Wawalavavinyamkela wengi na kuwabakaza mavutawanhu wengi wakalile watamu nakuwahonya.

Ifa ya Yohana MbatizajiMat 14:1-12; Luk 9:7-9

14 Mndewa Helode kahulika mbuliazo zose, kwavija twaga da Yesu dikaladijuwike kila hanhu. Wanhu wayagwewakala wolonga, “Yohana Mbatizajikazilibuka kulawa kwa wafile, lekaavokana udahi wa kutenda unzonza.”

15 Wanhu wayagwe walonga, “InoEliya.”

Na wanhu wayagwe walonga, “Inomtula ndagu kaigala na imoja wa watulandagu wa Mulungu wa kuko umwaka.”

16 Helode viyazihulike mbuli azo, ka-longa, “Ino ayo Yohana Mbatizaji in-imkanhile pala jake lakini kazilibuka ku-lawa kwa wafile!” 17 Helode mwenyegokakala yalagize Yohana yagodekigwe nz-abi, abaho yekigwe mkifungo. Katendaavo mbuli ya Helodiya iyamsolile, hamojakakala mwehe wa Filipo, mdodo wake.18 Yohana Mbatizaji kakala yomulongelaHelode, “Malagizo golonga, havinogilebule gweye umsole mwehe wa mdodowako!”

19 Avo Helodiya kakala komwihilaYohana, na kalonda kumkoma. Lakinihadahile bule, 20 kwavija Helode kakalakomdumba Yohana na kajuwa kambakakala munhu yanogile na yang'alileavo kamkaliza. Kakala konogelwakumuhulika, hamoja moyo umulumang'hani kila viyamalile kumuhulika.

21 Siku dimoja, Helodiya kapata nyafasimna idisiku da kukumbuka kuvumbukakwa Helode. Helode kawatendelanyimwili nyimwili ng'hulu wakulu wamabuga, na wakulu wa wakalizi, nawalangulizi wa isi ya Galilaya. 22 Mndelewa Helodiya viyengile kuvina, kamnogezang'hani Helode na wageni wagonekigwekuna inyimwili nyimwili. Avo mndewaHelode kamulongela mndele ayo,“Nipule chochose kiulonda, nokugwaa.”23Kaiduila, “Noiduila, nokugwaa chochosechondaunipule, hata nusu ya undewawangu nokugwaa!”

24 Avo mndele ayo kalawa kunze ka-muuza mamake, “Nipule choni?”

Nayo kamwidika, “Pula pala da YohanaMbatizaji.”

25 Bahaja mndele ayo kakimbila mbakakwa mndewa, kamulongela, “Sambi bahanigwelele pala da Yohana Mbatizaji mdi-tanda!”

26Mndewa kona usungu ng'hani, lakinikwavija kaiduila mgameso ga wanhuwagonekigwe, hadahile kumulemela.27 Bahaja mndewa kamulagiza mkaliziyadigale pala da Yohana. Mkalizi kagendamkifungo, kakanha pala da Yohana.28 Abaho kadika pala dija mditanda,kamgalila mndele ayo, nayo kamgwaamamake. 29 Wanahina wa Yohanaviwahulike mbuli ayo, wachola kulusolalukuli lwa Yohana na kuluzika.

Yesu kowagwaa lujo lunhu mkulu lwawanhu

Mat 14:13-21; Luk 9:10-17; Yoh 6:1-1430 Watumigwa wabwela, waiting'hana

na Yesu na wamulongela gaja gosegawatendile na kufundiza. 31 Bahokukala na wanhu wengi wakalile wokwizana kusegela, mbaka Yesu na wanahinazake hawapatile nyafasi ya kuja kinhu.Avo Yesu kawalongela wanahina zake,“Tucholeni twiiyeka hanhu kuduhuwanhu mkabwihile kidogo.” 32 Avowasegela waiyeka mwiingalawa, wacholahanhu kuduhu wanhu. 33Wanhu viwonile

Page 50: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Maluko 6:34 47 Maluko 7:6wosegela, bahaja wawajuwa. Avo walawamna gamabuga gose, wakimbila mbakawawalongolela kuvika Yesu na wanahinazake. 34Yesu viyahumuluke mwiingalawa,kaluvika lunhu mkulu lwa wanhu.Kawonela bazi kwavija wakala kambang'hondolo weliduhu msusilaji. Avokasonga kuwafundiza vinhu vingi.

35 Zuwa vidikalile dohonga, wanahinazake wamcholela Yesu, wamulongela,“Hanhu hano hatwili kuduhu wanhu, nasambi zuwa dohonga. 36Walongele wanhuwachole mna imigunda na vijiji vilibehimuladi wakaigulile vinhu va kuja.”

37 Yesu kawedika, “Wagweleleni mweyekinhu cha kuja waje.”

Wamuuza, “Vino tuchole tukagulemag-ate ga sente ifaya kumulipa msang'hanajikwa miezi minanetuwagwee waje?”

38Yesu kawauza, “Munagomagateman-gapi? Gendeni mukalole.”

Viwagalolile, wamulongela, “Kuna ma-gate matano na somba wabili.”

39 Abaho Yesu kawalongela wanahinazake wawagole wanhu wose mna ivibum-bila bumbila, wakale hasi mna gamajanimabisi. 40 Avo wakala mna ivibumbilava wanhu gana na va wanhu malongomatano. 41 Abaho Yesu kasola gaja gam-agate matano na somba wabili, kalolauchanha na kamgwaa nhogolwaMulungu.Abaho kagabanzula gaja gamagate, kawag-waa wanahina zake wawagolele wanhu.Vivija kawagolela wose somba waja wa-bili. 42 Wanhu wose waja na kwiguta.43 Abaho wanahina zake wadondola ma-gate gasigale na iwasomba, wamemezavigelo longo na vibili. 44 Wambigalowaiyeka wadile wakala gana elufu tano.

Yesu kotembela uchanha mgamaziMat 14:22-33; Yoh 6:15-21

45 Bahaja Yesu kawalagiza wanahinazake wakwele mwiingalawa wamu-longolele kuchola Betisaida, kunaumwambu uyagwe wa lamba. Heyokakala yolulaga lunhu lwawanhu lusegele.46 Viyamambukize kuwalaga wanhu,kakwela kuna ikigongo kumpulaMulungu.47Viivikile ichungulo, ngalawa ikala hagatiya lamba, lakini Yesu kakala yaiyekamwiisi inyalile. 48 Yesu kawona wanahinazake wolemelwa kutowa ng'hafi, kwavijabeho kulu dikala dowabweza kuwalawile.Nzogolo zikwika, Yesu kawagendela, kunokotembela uchanha mgamazi. Kalonda

kuwabita, 49 lakini viwamone kotembelauchanha mgamazi, wagizaga mzimu.Wakemelela kwa bwembwe. 50 Woseviwamone wadumba ng'hani.

Bahaja Yesu kawalongela, “Ganga-maleni! Iyo nene! Sekemudumbe!”51 Abaho Yesu kengila mwiingalawa, nabeho dinyamala tuluu. Wanahina zakewakanganya ng'hani, 52 kwavija wakalahawajuwile fambulo da kuwagwaa lujowanhu elufu tano, mizoyo yao ikalamidala.

Yesu kowahonya watamu ako GenesaletiMat 14:34-36

53 Waloka umwambu, wavika kuna iisiya Genesaleti, baho waifunga ngalawayao. 54 Bahaja viwahumuluke mwiin-galawa, wanhu wamjuwa Yesu. 55 Avowakimbila mwiisi yose, na kila hanhu vi-wahulike Yesu kabaho wamgalila watamuwatambalale mvisazi vao. 56 Kila hanhuYesu hayacholile, iwe mna ivijiji, hebumna gamabuga, hebu mna imigunda,wanhuwawasola watamu zao na kuwagalakuna gamagulilo. Wampula Yesu yawato-golele waikwase mhindo ya kiwalo chake.Wose waikwasile wahona.

7Mafundizo ga wahengaMat 15:1-9

1 Mafalisayo na wafundiza Malagizo gaMusa wayagwe wezile kulawa Yelusalemuwaiting'hana haulongozi wa Yesu.2 Wawona wanahina wayagwe wa Yesuwoja bila kusunha makono gao kambaviilondeka wanhu watende.

3 Mafalisayo na Wayahudi wayagwewokweleleza mafundizo gawabokele kwawahenga zao, hawaja kinhu mbaka wa-sunhe makono gao ng'hani. 4 Walahawaja kinhu chochose kulawa kudigulilombaka wasunhe, na wokweleleza mafun-dizo gayagwemengi kamba vija mwiko wakusunha vikasi na nongo na viya va shabana gayagwe mengi.

5 Avo Mafalisayo na Wafundiza Mala-gizo ga Musa wamuuza Yesu, “Habaliwanahina zako hawakweleleza mafundizogatugoleligwe na wahenga zetu, lakiniwoja bila kusunha makono?”

6Yesu kawedika, “Mweyemwawanafiki!Kumbe mtula ndagu wa Mulungu Isayakalagula goya mbuli zenu viyandike,

Page 51: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Maluko 7:7 48 Maluko 7:37

‘Mulungu kolonga, wanhu wano,wonitegeleza kwa milomo yao,

lakinimizoyo yao yakutali ng'hani na niye.7Awo wonitambikila bule,kwavija wofundiza mafundizo ga wanhu,na kugatenda kamba galawa kwa Mu-

lungu!’8 “Mweye mogaleka Malagizo ga Mu-

lungunamogagogamafundizo gawanhu.”9 Yesu kagendelela kulonga, “Mweye

mwa wabala kwa kulema Malagizo gaMulungu na kugagoga mafundizo genuwenyego. 10 Kwavija Musa kawalagiza,‘Mtegeleze tatako na mamako,’ ‘Munhuyoyose yonda yamulige tatake hebu ma-make kolondeka yakomigwe.’ 11 Lakinimweye mofundiza, kamba munhu kanakinhu kodaha kumtaza tatake hebu ma-make lakini kolonga ‘Ino kobani’ fam-bulo jake kinhu kino nimulavila Mulungu,12 munhu ayo halondeka kumtaza tatakehebu mamake. 13Kwa nzila ino mafundizogenu gomuwagwaawanhu gosegezambuliza Mulungu. Na gayagwe mengi kambagano gomutenda.”

Vinhu vimgela munhu dikweMat 15:10-20

14 Abaho Yesu kalukema lunhu lwawanhu kabili na kalulongela, “Mweyemose mnitegeleze na mujuwe. 15 Kuduhukinhu kingila mmulomo wa munhu ku-lawa kunze kidaha kumgelamunhu dikwe.Lakini, kija kilawa mmulomo wa munhuacho kimgela munhu dikwe.” 16 Munhuyeli na magwiti yahulike.

17 Yesu na wanahina zake, viwalulekilelunhu lwa wanhu na kwingila mng'anda,wanahina zake wamuuza yawalongelefambulo da ulonzi uja. 18 Yesukawalongela, “Vino mweye mduhunzewele kubanza wanhu wayagwe? Vinohamujuwile kamba kuduhu kinhu kingilammulomo wa munhu kulawa kunzekidaha kumgela munhu dikwe? 19Kwavijahakingila muumoyo lakini mna iinda naabaho cholawa kunze ya lukuli.” Kwaulonzi uno Yesu kavitenda vinhu vose vakuja vinoge kudigwa.

20 Kagendelela kulonga, “Kinhu kilawamuumoyo wa munhu acho kimgelamunhu dikwe. 21 Kwavija muumoyo wamunhu molawa magesa gehile na kuiwasachaka chaka na ubavi na ukomaji, 22 naugoni na umelo na gehile na uvizi nakusulukila na migongo na maligo na

kuitapa na ubozi. 23 Ago gose gehilegolawa mgati mwa munhu na kumgelamunhu dikwe.”

Kutamanila kwa mtwanzi imojaMat 15:21-28

24 Abaho Yesu kahalawa hanhu aho ka-chola mwiimbaka ili behi na buga da Tilo.Kengila mng'anda na halondile munhuyoyose yajuwe kakala aho, lakini hadahilebule kuifisa. 25Mtwanzi imoja, yakalile namndele wake yeli na kinyamkela, viyahu-like mbuli za Yesu, bahaja kamgendelana kamfugamila Yesu. 26 Mtwanzi ayohakalile Muyahudi, kavumbuka kudibugada Silofoinike mwiisi ya Siliya kampulaYesu yamulave mndele wake kinyamkela.27 Lakini Yesu kamwidika, “Tanhu walekewana wegute. Kwavija havinogile bulekusola lujo lwa iwana na kuwapigisilaumbwa.”

28 Mtwanzi ayo kamwidika, “Ona, gomkulu, lakini hata umbwa weli hasimmeza woja kija kisigazigwe na iwana!”

29 Yesu kamulongela mtwanzi ayo,“Kwavija kwidika vivo, bwela ukayakona komvika mndele wako kinyamkelakamulawa!”

30 Mtwanzi ayo kachola ukayake,viyavikile kamvika mndele wake katam-balala mulusazi na kinyamkela kakalayamulawile.

Yesu komuhonya munhu hadahile ku-longa na kuhulika

31 Yesu kasegela kachola behi na isi yaTilo kwa kubitila mwiisi ya Sidoni mbakakudilamba da Galilaya kwa kubitila nzilaya mna zimbaka za Dekapoli. 32 Wanhuwayagwewamgalilamunhu yakalile hahu-lika na halonga, wampula Yesu yamwikilemakono. 33 Yesu kamsola kamgala hamg-wazo hanhu kuduhu wanhu. Yesu kengizavidole mna gamagwitwi ga munhu ayo,katema mate kamkwasa lulimi. 34 AbahoYesu kalola kuulanga, kabweza mhumuzi,kamulongela, “Efata!” fambulo jake,“Vuguka!”

35 Bahaja munhu ayo magwiti gakegavuguka na kakala yohulika na kulongabila kugaya. 36 Abaho Yesu kawagomesawanhu awo sekewamulongele munhuyoyose mbuli ayo, lakini Yesu viyagen-delele kuwagomesa, vivo viwagendelelekuibwililisa mbuli ayo. 37 Wanhuwose waihulike mbuli ayo wakanganya.Walonga, “Katenda goya kila kinhu,

Page 52: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Maluko 8:1 49 Maluko 8:29kowatenda wanhu hawahulika wahulikena wanhu hawalonga walonge!”

8Yesu kowagwaa lujo elufu nneMat 15:32-39

1 Hazibitile siku nyingi lunhu luyagwelukulu lwa wanhu luiting'hana. Wanhu vi-wakalile waduhu kinhu chochose cha kujaYesu kawakema wanahina zake kawalon-gela, 2 “Niye nowonela bazi wanhu wano,kwavija wakala na niye kwa siku ndatu nawaduhu kinhu cha kuja. 3 Nahawalongelawabwele ukayao na nzala, wosindukamnzila, kwavija wanhu wayagwe walawakutali.”

4 Wanahina zake wamuuza, “Hanohatwili twa kuluwala, tolupata kwahi lujolwa kuwagwaa wanhu wose wano?”

5 Yesu kawauza, “Mna magate man-gapi?”

Wamwidika, “Tuna magate saba.”6Yesu kalulongela lunhu luja lwawanhu

lukale hasi. Abaho kasola gamagatesaba, kamgwaa nhogolwa Mulungu, kaga-banzula kawagwaa wanahina zake wawag-olele wanhu, na wanahina zake watendavivo. 7 Vivija wakala na visomba kidodo.Yesu kamgwaa nhogolwa Mulungu, vivijakawalongela wanahina zake wawagolelewanhu. 8Wanhu waja na kwiguta. Abahowanahina zake wadondola vija visigalena kumemeza vigelo saba. 9 Wambigalowaiyeka wadile wakala elufu nne. AbahoYesu kawalaga, 10bahajaYesunawanahinazakewakwelamwiingalawa, wacholamwi-isi ya Dalimanuta.

Mafalisayo wolonda vilagusoMat 12:38-42; 16:1-4

11 Mafalisayo wayagwe wamcholelaYesu wasonga kuibamilila nayo, walondakumgeza wampula yatende kilagusokulawa kuulanga. 12 Lakini Yesu konausungu, kalonga, “Habali wanhu walukolo luno lwa sambi molonda vilaguso?Nowalongeleni ukweli, kuduhu kilagusochonda mugoleligwe!”

13Yesu kawaleka, kakwela mwiingalawakaloka mwambu uyagwe wa dilamba.

Usasu wa Mafalisayo na HelodeMat 16:5-12

14 Wanahina zake wakala waisemwilekusola magate, wakala na gate dimoja di-iyeka mwiingalawa. 15 Yesu kawazumawanahina zake kawalongela, “Muiteganye

na usasu wa Mafalisayo na usasu waHelode.”

16 Wanahina zake wasonga kuiny-ong'onyela, “Ino kolonga vino kwavijatwaduhu magate.”

17 Yesu kakijuwa kiwakalile wolonga,kawauza, “Habalimoilongelambuli yama-gate? Vino mung'hali hamujuwile? Ha-bali mizoyo yenu midala? 18 Muna mesolakini hamulola, muna magwiti lakinihamuhulika? Vino hamukumbuka bule?19 Vinibanzule magate matano na kuwag-waa wanhu elufu tano? Vino mmemezavigelo vingapi kwa avo visigale?”

Wamwidika, “Tumemeza vigelo longona vibili.”

20 Kawauza kabili, “Vivija vinibanzulegaja magate saba na kuwagwaa wanhuelufu nne, vino mmemeza vigelo vingapikwa avo visigale?”

Wamwidika, “Tumemeza vigelo saba.”21Abaho kawauza, “Mung'hali hamnav-

ijuwa?”Yesu komuhonya msuwameso ako Beti-

saida22 Yesu na wanahina zake viwavikile

Betisaida, wanhu wayagwe wamgalilaYesu munhu yakalile msuwameso,wampula yamkwase. 23 Yesu kamgogamkono munhu ayo, kamulava kunzeya kijiji kija. Abaho kamtemela matemgameso, kamwikila makono, kamuuza,“Vino kokona choni?”

24 Munhu ija kalola, kalonga, “Nowonawanhu, lakiniwaigala namibiki itembela.”

25 Yesu kamwikila makono kabilimgameso. Munhu ayo kabunhula mesona meso gake galola, nayo kadaha kulolagoya vinhu vose. 26 Yesu kamulongelamunhu ayo yachole ukayake, kamzuma,“Sekeyabweleganye mna ikijiji.”

Petulo kolonga Yesu ayo MkombolaMat 16:13-20; Luk 9:18-21

27 Abaho Yesu na wanahina zakewachola kuna ivijiji va Kaisalia ya Filipi,mnzila Yesu kawauza wanahina zake,“Nongeleni wanhu wolonga niye nanani?”

28 Wamwidika, “Wanhu wayagwewolonga gweye kwa Yohana Mbatizaji,wanhu wayagwe wolonga gweye kwaEliya, kuno wayagwe wolonga gweye kwaimoja wa watula ndagu wa Mulungu.”

29 Yesu kawauza, “Na mweye molonganiye na nani?”

Page 53: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Maluko 8:30 50 Maluko 9:19Petulo kamwidika, “Gweye kwa Kilisito

Mkombola.”30 Abaho Yesu kawagomesa wanahina

zake, “Sekemumulongele munhu yoyosembuli zangu.”

Yesu kolonga mbuli ya madununzo na ifayake

Mat 16:21-28; Luk 9:22-2731 Abaho Yesu kasonga kuwafundiza

wanahina zake, “Mwana wa Munhukolondeka yadununzigwe ng'hani nakulemigwanawavele nawakuluwawalavanhosa na wafundiza Malagizo ga Musa.Kokomigwa na siku da kadatu kozilibuka.”32 Yesu kawalongela fulu ipile, avoPetulo kamgala Yesu kumgwazo kasongakumkomhokela. 33 Lakini Yesu kahindukakawalola wanahina zake, kamkomhokelaPetulo, “Segela kumwangu Mwenembago!Kwavija hugesa mbuli za Mulungu lakinikogesa mbuli za kiunhu!”

34 Abaho Yesu kalukema lunhu lwawanhu na wanahina zake kawalongela,“Munhu yoyose yahalonda kunikweleleza,yaileme mwenyego na kuidikwa msalabawake yanikweleleze. 35 Kwavija munhuyoyose yahalonda kuukombola ugimawake kowagiza, na munhu yoyoseyowagiza ugima wake mbuli ya niye nakwa Mbuli Inogile koukombola. 36 Vinomunhu kopata choni kamba yahaipata isiyose na kuwagiza ugima wake? 37 Kuduhukinhu chonda yalave yaubweze ugimawake. 38Munhu yoyose yonyonela kinyalaniye na mafundizo gangu mna ulukololwa sambi lulekile kumjuwa Mulungu nakutenda gehile, Mwana wa Munhu nayokomonela kinyala munhu ayo yahezamuukulu wa Tatake na wasenga zakewang'alile wa kuulanga.”

91 Yesu kagendelela kulonga, “Nowalon-

gela ukweli, wanhu wayagwe weli hanohawafa bule mbaka wawone Undewa waMulungu ukwiza na nguvu.”

Yesu kogalukaMat 17:1-13; Luk 9:28-36

2 Vizibitile siku sita, Yesu kamsolaPetulo, Yakobo na Yohana, kachola naowaiyeka kuna ulugongo lutali. Viwakalilewolola, Yesu kagaluka. 3 Viwalo vakevikala vizelu chuwee, na kuduhu munhuyoyose mwiisi yodaha kuvifuwa viwevizelu kamba vivo. 4 Baho wanahina waja

wadatu wamona Eliya na Musa wolongana Yesu. 5 Petulo kamulongela Yesu,“Mfundiza, vinoga tweye tukale hano!Tozenga viheha vidatu, kimoja chakogweye, kimoja cha Musa na kimoja chaEliya.” 6 Petulo hajuwile cha kulongakwavija heyo nawayagewakala wodumba.

7Abaho dilawilila wingu na kuwagubikana sauti ilawa mdiwingu, ilonga, “Ino ayoMwanangu inimnogele. Mumtegeleze!”8 Bahaja wawegesela kuno na kuno, lakinihawamonile munhu yoyose iyagwe, ilaYesu yaiyeka hamoja nao.

9 Viwakalile wohumuluka kulugongoYesu kawazuma, “Sekemumulongelemunhu yoyose mbuli zino zimone, mbakaMwana wa Munhu vonda yazilibukekulawa kwa wafile.”

10 Watogola kija kiwalongeligwe, lakiniwasonga kuiuza, “Kuzilibuka kwa wafile,fambulo jake choni?” 11 Wanahina zakewamuuza Yesu, “Habali wafundiza Malag-izo ga Musa wolonga Eliya kolondeka yezetanhu?”

12 Yesu kawedika, “Ona, Eliya kokwizatanhu, muladi yakitande goya kila kinhu.Lakini habali Maandiko Gang'alile go-longa, Mwana wa Munhu kodununzikang'hani na kulemigwa? 13Nowalongeleni,Eliya kamala kwiza na wanhu wamten-dela viwalondile, kamba vija MaandikoGang'alile vigalonga.”

Yesu komuhonya mbwanga yeli nakinyamkela

Mat 17:14-21; Luk 9:37-4314 Viwawavikile waja wanahina

wayagwe, waluwona lunhu lwa wanhuluwazunguluka na wafundiza Malagizoga Musa wayagwe wakala woibamililanao. 15 Bahaja wanhu viwamone Yesuwakanganya ng'hani, wamkimbilila,wamulamusa. 16 Yesu kawauza wanahinazake, “Mweye moibamilila nao choni?”

17 Munhu imoja mna ulunhu lwawanhu kamwidika, “Mfundiza, nikugalilamwanangu, kana kinyamkela yamfungilemulomo. 18 Kinyamkela ayo yahamwizila,komulagaza hasi na kolawa miholovumumulomo, kodafuna meno na kunyalalukuli lose. Niwalongela wanahina zakowamulave ikinyamkela, lakini hawadahilebule.”

19 Yesu kawalongela, “Mweye wanhumuleka kutamanila! Ng'hale na mweyembaka lini? Nogela kitumbe kumgongo

Page 54: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Maluko 9:20 51 Maluko 9:47mbaka lini? Ngalileni hano imbwanga.”20Avo wamgala kwa Yesu.

Bahaja kinyamkela viyamone Yesu,kamgela kisango imbwanga ayo, kagwahasi, kaibimbilisa, kuno kolava mihovumumulomo. 21 Yesu kamuuza tata waimbwanga ayo, “Utamu uno umsongalini?”

Kamwidika, “Umsonga toka haudodo.22 Miyanza mingi kinyamkela kamgezakumkoma kwa kumbwanha muumoto namgamazi. Tonele bazi na ututaze, kambawahadaha!”

23 Yesu kamulongela, “Kolonga, kambawahadaha! Kila kinhu chodahika kwamunhu yotamanila.”

24 Bahaja tata wa imbwanga ijakakemelela, “Notamanila, lakini kuta-manila kwangu kudodo. Nhaze nitamanileng'hani!”

25 Yesu viyaluwone lunhu lowamemela,kamkomhokela kinyamkela ayo, “Gweyekinyamkela wa kuleka kulonga na kuhu-lika, nokulagiza umulawe mbwanga ino,sekeumwingile kabili!”

26 Kinyamkela kaguta, kambwanha hasimbwanga ayo, kamulawa. Mbwanga ayokoneka kamba munhu yafile, kila munhukalonga, “Kafa!” 27 Lakini Yesu kamgogamkono mbwanga ayo kamtaza kwinuka,nayo kenuka.

28 Yesu viyengile mng'anda, wanahinazake wamuuza kinyelegezi, “Habali tweyehatudahile kumulava kinyamkela?”

29 Yesu kawedika, “Kinyamkela kambaino hadahika kulavigwa kwa nzila yoyose,ila kwa kumpula Mulungu kwiiyeka.”

Yesu kolonga kabili mbuli ya ifa yakeMat 17:22-23; Luk 9:43-45

30 Yesu na wanahina zake wasegelahanhu ahowachola kubitila isi ya Galilaya.Yesu halondile munhu yoyose yajuwekuyeli, 31 kwavija kakala kowafundizawanahina zake. Kawalongela, “Mwanawa Munhu kogeligwa mmakono gawanhu, nao womkoma na siku da kadatukozilibuka.”

32 Lakini wanahina zake hawadijuwilefambulo da ulonzi awo na wadumba ku-muuza.

Yeli mkulu nani?Mat 18:1-5; Luk 9:46-48

33 Wavika Kapelinaumu, viwengilemng'anda, Yesu kawauza wanahina zake,“Mukala muibamilila choni mnzila?”

34 Lakini wanahina zake hawamwidikebule, kwavija mnzila wakala woibamililanani yeli munhu mkulu viweli. 35 Yesukakala hasi, kawakema wanahina zakelongo na wabili, kawalongela, “Munhuyoyose yolonda kuwa wa ichanduso,kolondeka yawe wa ikimambukizo nayawe msang'hanaji wa wose.” 36 AbahoYesu kamsola mwana mdodo kamwimizahaulongozi wao, kamuhagatila kawa-longela, 37 “Munhu yoyose yombokelamwana mdodo kamba ino kwa twagajangu, kombokela niye, na munhu yoyoseyombokela niye hambokela niye niiyekavivija kombokela ija yanhumile.”

Munhu yoyose hatulema kaubanzi wetuLuk 9:49-50

38 Yohana kamulongela Yesu, “Mfun-diza, tumona munhu imoja kolavavinyamkela kwa twaga jako. Tweyetumgomesa kwavija siyo miyetu.”

39 Yesu kawalongela, “Sekemum-gomese, kwavija kuduhu munhu yotendaunzonza kwa twaga jangu na kunokononga vihile. 40 Kwavija munhu yoyosehatulema kaubanzi wetu. 41 Nowalongelaukweli munhu yoyose yowagwaa kikasicha mazi ga kung'wa kwa twaga jangukwavija mweye mwa wanhu wa Kilisitokobokela nhunza yake.

Kugezigwa kutenda nzambiMat 18:6-9; Luk 17:1-2

42 “Munhu yoyose yomuhonza imojawa wadodo wano wonitogola yatendenzambi, yokuwa vinoga munhu ayoyagodekigwe dibwe kulu da kudugilamsingo na yasigwe mbahali. 43 Kambamkono wako wahakuhonza utendenzambi, ukanhe! Yokuwa vinoga wingilekuna ugima na mkono umoja, kubanzawingile na makono mabili na abahouchole jehanamu kuna umoto haufaga.44 Mumo, ‘Funza wowaja hawafa bule naumoto uwalukuza haufaga.’ 45 Kambamgulu wako wahakuhonza utendenzambi, ukanhe! Yokuwa vinoga wingilekuna ugima na mgulu umoja, kubanzawingile na magulu gose mabili na abahowasigwe jehanamu. 46 Mumo, ‘Funzawowaja hawafa bule na umoto uwalukuzahaufaga.’ 47Kamba siso jako dahakuhonzautende nzambi, ding'ole! Yokuwa vinogawingile Muundewa wa Mulungu na sisodimoja, kubanza wingile na meso gosemabili na abaho wasigwe jehanamu.

Page 55: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Maluko 9:48 52 Maluko 10:3048 Mumo, ‘Funza wowaja hawafa bule naumoto uwalukuza haufaga.’

49 “Kila munhu kotendigwa yatogoligwena Mulungu kwa moto kamba vija nhosaviitogoligwa na Mulungu kwa mkele.

50 “Mkele unoga, lakini kamba wahagizaukali wake, vino kodahaze kuubweza ka-bili?

“Muwe na mkele mgati yenu na mukalekwa tindiwalo na waenu.”

10Yesu kofundiza mbuli ya nyasaMat 19:1-12; Luk 16:18

1 Abaho Yesu kasegela kachola isi yaYudea, kaloka lwanda lwa Yolidani, lunhulwa wanhu lumcholela Yesu kabili, nayokawafundiza kamba viyatendaga.

2Mafalisayo wayagwe wamcholela Yesuwamgeza, wamuuza, “Tulongele, vinovinoga mbigalo kumwasa mwehe wake?”

3Yesu kawauza, “Vino Musa kawalagizachoni?”

4 Wamwidika, “Musa katulagiza kambambigalo kodaha kumgwaa kibua cha nyasamwehe wake na kumwasa.”

5 Yesu kawalongela, “Musa kawandik-ila lagizo dino mbuli ya udala wa mi-zoyo yenu. 6 Maandiko Gang'alile go-longa kulawa kuna ichanduso, ‘Mulungukawaumba mbigalo na mtwanzi. 7 Kwambuli ayo mbigalo komuleka tatake namamake na koilumba na mwehe wake,8 na wabili awo wokuwa kinhu kimoja.’Avo haweli wabili kabili, lakini kinhukimoja. 9 Avo kiyalumbilize Mulungu,munhu sekeyakigole.”

10 Viwabwelile mng'anda, wanahinazake wamuuza Yesu mbuli ino. 11 Yesukawalongela, “Mbigalo yomwasa mwehewake na kumsola mtwanzi iyagwe,komtendela ugoni mwehe wake. 12 Vivijamtwanzi yomulema mkasano wake nakusoligwa na mbigalo iyagwe kotendaugoni.”

Yesu kowatambikila wana wadodoMat 19:13-15; Luk 18:15-17

13 Wanhu wayagwe wamgalilaYesu wana wadodo yawahagatile nakuwatambikila, lakini wanahina zakewawakomhokela. 14 Yesu viyonile avo,kagevuzika, kawalongela, “Walekeniwana wadodo weze kumwangu seke-muwagomese kwavija Undewa waMulungu ni wa wanhu kamba wana wano.

15 Nowalongeleni ukweli, munhu yoyoseyolema kuubokela Undewa wa Mulungukamba mwana mdodo, honda yengileng'o.” 16 Abaho kawahagatila wana wajakawekila makono gake kawatambikila.

Munhu tajiliMat 19:16-30; Luk 18:18-30

17Yesu viyasongile mwanza wake kabili,munhu imoja kamkimbilila, kamfugamilakamuuza, “Mfundiza Unogile, nhendechoni niupate ugima wa mazuwa gose?”

18 Yesu kamuuza, “Habali kong'hemaunogile? Kuduhu yanogile, ila Mulunguyaiyeka. 19 Kugajuwa Malagizo ga Musa,‘Sekeukome, sekeutende ugoni, sekewibe,sekeulave usindila wa uvizi, sekeulongeuvizi, wategeleze tatako na mamako.’ ”

20 Munhu ayo kamwidika, “Mfundizagano gose nigagoga toka haudodo.”

21 Yesu kamulola bunhuu, kamnogela,kamulongela, “Kuhungukilwa kinhu ki-moja. Genda kachuuze vinhu vose viuli-navo na uwagwelele wakiwa zisente nagweye kokuwa na utajili kuulanga. Abahounikweleleze.” 22 Munhu ija viyahulikeavo, kona usungu, kasegela kuno kanyun-yuwala kwavija kakala tajili ng'hani.

23Yesu kalolamhande zose kawalongelawanahina zake, “Yokuwa vidala ng'hanikwa munhu tajili kwingila Muundewa waMulungu!”

24 Ulonzi uno uwasinhusa wanahinazake, lakini Yesu kagendelela kulonga,“Wanangu, vidala ng'hani kwingilaMuun-dewawaMulungu! 25Vibuha kwangamiyakubita mna ikizonzo cha sanzia kubanzatajili kwingila Muundewa wa Mulungu.”

26 Wanahina wakanganya ng'haniwaiuza, “Avo lelo nani yonda yadahekukomboligwa?”

27 Yesu kawalola bunhuu, kawalongela,“Kwa munhu haidahika lakini kwa Mu-lungu haili vivo, gose godahika kwa Mu-lungu.”

28 Petulo kamulongela, “Lola, tweyetuleka kila kinhu na tukukweleleza gw-eye.”

29 Yesu kawedika, “Nowalongela kweli,munhu yoyose yalekile ng'anda yake hebundugu zake hebu lumbu zake hebu ma-make hebu tatake hebu wanage hebu mi-gunda mbuli ya niye na kwaMbuli Inogile,30 kobokela vingi ng'hani mna ikipindicha sambi. Na kobokela ng'hani miyanzagana, ng'anda na ndugu na lumbu na

Page 56: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Maluko 10:31 53 Maluko 11:3wana na mama na migunda na hamoja namadununzo na mna ikipindi chondakizekobokela ugimawamazuwa gose. 31Lakiniwanhu wengi weli wa ichanduso wokuwawa ikimambukizo na waja wa ikimambuk-izo wokuwa wa ichanduso.”

Yesu kolonga mwanza wa kadatu mbuliya ifa yake

Mat 20:17-19; Luk 18:31-3432Yesu na wanahina zake wakalamnzila

wochola Yelusalemu. Yesu kawalongolelawanahina zake wakalile wokanganya kunowanhu wakalile womkweleleza wadumba.Yesu kainega hamgwazo na wanahinazake longo na wabili, kawalongela gajagonda gamulawilile. 33 Yesu kawalongela,“Tegelezeni, tochola Yelusalemu, kukoMwana wa Munhu kogeligwa mmakonoga wakulu wa walava nhosa na wafun-diza Malagizo ga Musa. Womtagusa yafena kogeligwa mmakono ga wanhu haweliWayahudi, 34naowomzeha na womtemelamate na womtowa mbalati na womkomalakini siku da kadatu kozilibuka.”

Kupula kwa Yakobo na YohanaMat 20:20-28

35 Abaho Yakobo na Yohana, wana waZebedayo wamcholela Yesu, wamulon-gela, “Mfundiza, kuna kinhu tolonda utu-tendele.”

36Yesu kawauza, “Molonda niwatendelechoni?”

37 Wamwidika, “Vondaukale kunaikigoda chako cha Undewa wako, tolondaukale na tweye, imoja mwambu wamkonowako wa kudila na iyagwe mwambu wamkono wako wa kumoso.”

38 Yesu kawalongela, “Hamkijuwilekinhu kimpula. Vino modaha kuking'welakikasi chamadununzo chonda niking'weleniye? Na kubatizigwa ubatizo uniba-tizigwa?”

39Wamwidika, “Todaha,”Yesu kawalongela, “Mong'wela kikasi

chonda ning'wele niye na kubatizigwaubatizo wonda nibatizigwe niye. 40 Lakininiye nabule udahi wa kusagula naniyakale mwambu wa mkono wangu wakudila hebu wa kumoso. Mulungu ayoyonda yawagwee hanhu aho, wanhu wajayawasagule.”

41 Baho wanahina longo viwahulikevivo wawagevuzikila ng'hani Yakobo naYohana. 42 Yesu kawakema wose hamojakawalongela, “Mojuwa kamba waja

wokoneka wakulu wa isi, wowalangulizawanhu kwa nguvu, na wakulu wao wanaudahi. 43 Lakini haili vivo kumwenu.Munhu yoyose yolonda kuwa munhumkulu, yawe msang'hanaji wa wose. 44Namunhu yoyose yolonda kuwa wa ichan-duso, yawe mtumwa wa wose. 45 KwavijaMwana wa Munhu hezile kusang'hanilwa,lakini keza kuwasang'hanila wanhu nakuulava ugima wake kwa kuwakombolawanhu wengi.”

Yesu komuhonya msuwamesoMat 20:29-34; Luk 18:35-43

46 Wavika Yeliko. Yesu na wanahinazake hamoja na lunhu lwa wanhuviwakalile wosegela, msuwameso imojayakalile yopula, twaga jake Batumayo,mwanage Timayo kakala mnzila.47 Batumayo viyahulike Yesu wa Nazaletikobita, kasonga kukemelela, “Yesu,mwanage Daudi nyonele bazi!”

48 Wanhu wengi wamkomhokela, wa-mulongela yanyamale, lakini heyo kagen-delela kukemelela ng'hani, “Mwana waDaudi, nyonele bazi!”

49Yesu kema, kalonga, “Mkemeni.”Avo wamkema, wamulongela, “Ganga-

mala! Ima, kokukema.”50Kawasa mgolole wake, kazumha kam-

cholela Yesu.51Yesu kamuuza, “Kolonda nikutendele

choni?”Munhu ayo kamwidika, “Mfundiza,

nolonda kulola.”52 Yesu kamulongela, “Chola, kuta-

manila kwako kukuhonya.”Bahaja kadaha kulola kamkweleleza

Yesu mnzila.11

Yesu kokwingila Yelusalemu kwang'henze

Mat 21:1-11; Luk 19:28-40; Yoh 12:12-191Viwavikile behi na Yelusalemu, habehi

na mabuga ga Betifage na Betania kunaUlugongo lwa Mizeituni, Yesu kawatumawanahina zake wabili wamulongolele.2 Kawalongela, “Gendeni kuna ikijijikili kuulongozi wenu, mwahengilamomvika mwana mhunda kafungigwa,nayo yang'hali hanakweligwa na munhu.Mfunguleni mumgale hano. 3 Munhuyoyose yahawauza habali motenda avo,mulongeleni Mndewa komulonda, nayokombweza sambi baha.”

Page 57: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Maluko 11:4 54 Maluko 11:334 Wanahina waja wachola wamvika

mwana mhunda kafungigwa hanaulwivi lwa ng'anda uilola na nzila.Viwakalile womfungula, 5 wanhu wemileaho wawauza, “Motenda choni, habalimomfungula imhunda?”

6 Wawedika kamba Yesu viyawalon-gele, wanhu waja wawaleka wachole.7Wamgala imwanamhunda ayo kwa Yesu,watandika viwalo vao mumgongo waimhunda, Yesu kakwela uchanha. 8Wanhuwengi wanzanza viwalo vao mnzila, nawayagwe wabena mibunho wayanzanzamnzila. 9 Wanhu wakalile kukisogona kuulongozi wa Yesu wakemelela,“Mulungu yatogolwe! Mndewa Mulunguyamtambikile ayo yokwiza kwa twagajake! 10 Mulungu yautambikile undewaukwiza wa mndewa Daudi, muhengawetu! Mulungu yeli uchanha ng'haniyatogolwe!”

11 Yesu kavika Yelusalemu, kacholakuna Ing'anda ya Mulungu, kawegeselakuno na kuno. Lakini kwavija zuwadikala dihongile, Yesu kachola Betania nawanahina zake longo na wabili.

Yesu kouduila mbiki wa mtiniMat 21:18-19

12 Imitondo yake, viwakalile wosegelaBetania, Yesu kakala na nzala. 13 Kwakutali Yesu kawona mbiki wa mtini ukalilena mijani mingi, avo kaucholela yalolekamba kodaha kupata tunda jojose lakiniviyavikile honile tunda jojose, ila ma-jani gaiyeka, kwavija haukalile msimu wakulela. 14Yesu kaulongela mbiki wa mtini,“Munhu sekeyaje tunda jojose kumwakokabili!”

Wanahina zake wamuhulika viyalongilevivo.

Yesu kochola kuna Ing'anda ya MulunguMat 21:12-17; Luk 19:45-48; Yoh 2:13-22

15 Viwavikile Yelusalemu, Yesu kacholakuna Ing'anda ya Mulungu. Kasongakuwawinga wanhu wose wakalile wogulana kuchuuza vinhu. Kazibidula mezaza wanhu wakalile wovunja sente navigoda va wanhu wakalile wochuuzanjiwa. 16 Kawagomesa sekewasolekinhu chochose kubitila kuna Ing'andaya Mulungu. 17 Abaho kawafundiza,“Yandikigwa mna Gamaandiko Gang'alile,‘Ng'anda yangu yokuwa kae ya kupulilakwa wanhu wa isi zose.’ Lakini mweyemoitenda mhango ya wabavi!”

18 Wakulu wa walava nhosa na wafun-diza Malagizo ga Musa viwahulike vivo,wasonga kuzahila nzila ya kumkoma Yesu,lakini wamdumba, kwavija lunhu lwawanhu lukanganya mafundizo gake.

19 Viivikile ichungulo, Yesu nawanahina zake wasegela kudibuga.

Fundizo da mbiki wa mtini unyalileMat 21:20-22

20 Imitootondo yake, viwakalile wobitamnzila wawona mbiki awo wa mtini un-yala gogodaa! 21 Petulo kakumbuka kijakilawilile, kamulongela Yesu, “Mfundiza,lola, umbiki wa mtini uuduile unyala!”

22 Yesu kawedika, “Mumtogole Mu-lungu. 23 Nowalongela ukweli, munhuyoyose yahakilongela kigongo kino,Ng'oka ukayase mbahali na hakona shakamuumoyo wake lakini kotogola kiyolongacholawilila, na Mulungu komtendela.24 Avo nowalongeleni, mwahampulaMulungu kinhu chochose, togolenikambamubokela, mogweleligwa chochosechonda mupule. 25 MwahampulaMulungu geleni kumgongo nzambiziwawatendele wanhu, muladi Tataenuyeli kuulanga nayo yazigele kumgongonzambi zenu zimutendile. 26 Kambahamuzigela kumgongo nzambi za wanhuziwawatendele, na Tataenu yeli kuulangahonda yazigele kumgongo bule nzambizenu zimutendile.”

Mbuli ya udahi wa YesuMat 21:23-27; Luk 20:1-8

27 Wavika kabili Yelusalemu, Yesuviyakalile kogenda kuna Ing'anda yaMulungu, wakulu wa walava nhosana wafundiza Malagizo ga Musa nawavele wamcholela, 28 wamuuza, “Vinokotenda gano gose kwa udahi gani? Naniyakugwelele udahi wa kutenda gano?”

29 Yesu kawedika, “Na niye nowauzambuli imoja, mwahanidika, baho nowa-longeleni notenda gano kwa udahi gani.30 Nongeleni, udahi wa Yohana wa ku-batiza ulawa kwa Mulungu hebu kwawanhu?”

31 Wasonga kuilongela, “Twahalonga,‘Ulawa kwa Mulungu,’ kotuuza, ‘Habalihamumtogole Yohana?’ 32 Lakini twaha-longa, ‘Ulawa kwa wanhu,’ ” wawadumbawanhu, kwavijawanhuwamtogolaYohanakamba mtula ndagu wa Mulungu. 33 Avowamwidika, “Tweye hatujuwile.”

Page 58: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Maluko 12:1 55 Maluko 12:27

Yesu kawalongela, “Na niye siwalongelabule kwa udahi gani notenda gano.”

12Lusimo lwa walimaji mumgunda wa miz-

abibuMat 21:33-46; Luk 20:9-19

1 Yesu kalonga nao kwa simo, “Munhuimoja kahanda mizabibu mumgundawake. Kazungulusila lwigo mumgundawake, kahimba hanhu ha kukamila zabibu,kazenga lingo. Abaho kawakodishawalimaji, kafunga mwanza kachola.2 Msimu wa kubawa zabibu viuvikile,kamtuma msang'hanaji kwa awo walimajiyamgalile zabibu kulawa mumgundawake. 3 Lakini walimaji awo wamgoga,wamtowa, wamuwinga makono gaiyeka.4 Abaho kamtuma msang'hanaji iyagwe,ayo nayo wamtowa mdipala na wamgelakinyala. 5 Mwene mgunda kamtumamsang'hanaji iyagwe, nayo wamkoma, nakawatuma wayagwe wengi wawatendelavivo, wayagwe wawatowa na wayagwewawakoma. 6 Kakala kasigala na munhuimoja wa kumtuma, nayo kakala mwanageyamnogele ng'hani. Kamtuma kuno ko-longa, ‘Womtegeleza mwanangu.’ 7 Lakiniwalimaji wailongela, ‘Ino ayo muhazi,lekeni tumkome tusole uhazi wake!’ 8 Avowamgoga, wamkoma wamwasa kunze yaumgunda wa imizabibu.”

9 Yesu kawauza, “Vino mwenemgunda kotendaze? Kokwiza kuwakomawalimaji wose na kowakodisha walimajiwayagwe mgunda awo wa mizabibu.10 Hamgasomile Maandiko Gang'alilevigalonga,‘Dibwe wadilemile wazengaji,Sambi digalamuka dibwe kulu kubanza

gose.11Mbuli ino itendigwa na Mndewa,nayo yotukanganya!’ ”

12 Walangulizi wa Wayahudi walondakumgoga Yesu, kwavija wajuwa lusimoluno kawalonga wao. Lakini waludumbalunhu lwa wanhu, avo wamulekawasegela.

Mbuli ya kulipa kodiMat 22:15-22; Luk 20:20-26

13 Mafalisayo wayagwe na wanhu waHelode wakala watumigwe kwa Yesu,wamgoge kwa mbuli zake. 14Wamcholelawamulongela, “Mfundiza, tokujuwagweye kwa munhu ulonga ukweli,

humdumbamunhuyoyose, hutongaukuluwa munhu. Lakini gweye kofundizagoyolonda Mulungu wanhu wagatende.Tulongele, vino vinoga kulipa kodi kwaMndewa wa Lumi hebu havinogile bule?Tulipe hebu seketulipe?”

15 Lakini Yesu kaujuwa ubala waokawauza, “Habali monigeza? Ngalileniisente niilole.”

16 Wamgalila isente, nayo kawauza,“Vino kihanga kino cha nani? Na twagadino da nani?”

Wamwidika, “Va Mndewa wa Lumi.”17 Yesu kawalongela, “Mgweleleni Mn-

dewa wa Lumi vili va Mndewa wa Lumi, namgweleleni Mulungu vili va Mulungu.”

Nao wamkanganya Yesu.Mbuli ya kuzilibukaMat 22:23-33; Luk 20:27-40

18 Abaho Masadukayo, wanhu wolongakuduhu kuzilibuka kulawa kwa wafile.Wayagwe wamcholela Yesu wamulongela,19 “Mfundiza, Musa katwandikila, ‘Munhuyahafa na kuleka mwehe wake bila wana,ndugu yake munhu ayo kolondeka yam-sole mgane ayo, yamulelele ndugu yakeyafile wana.’ 20 Kukala na ndugu saba,ija imkulu kasola mwehe kafa halek-ile wana. 21 Wakabili nayo kamuhalamgane ayo nayo vivija kafa halekile wana.Vivija kwa wakadatu kafa halekile wana.22Abaho kwa wayagwe, wose saba wamso-lile mgane ayo wafa hawalekile wana. Akokumwande,mtwanzi ayonayo kafa. 23Avo,wanhu wose wafile wahazilibuka mwi-isiku ya kuzilibuka, mtwanzi ayo kokuwamwehe wa nani? Kwavija wose sabawakala wamsolile.”

24 Yesu kawedika, “Mweye mopotela!Kwavija hamugajuwile MaandikoGang'alile hebu udahi wa Mulungu.25Kwavija wanhuwafile vonda wazilibuke,hawasola wala hawasoligwa wokuwakamba wasenga wa kuulanga. 26 Kwambuli ya kuzilibuka kwa wanhu wafile,hamusomile mna ikitabu cha Musa mbuliya kisolo kikwaka? Mulungu kamulongelaMusa, ‘Niye na Mulungu wa Abulahamuna wa Isaka na wa Yakobo.’ 27 Heyo heliMulungu wa wanhu wafile, ila Mulunguwa wanhu wagima. Avo mweye mopotelang'hani!”

Lagizo kuluMat 22:34-40; Luk 10:25-28

Page 59: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Maluko 12:28 56 Maluko 13:828 Mfundiza Malagizo ga Musa imoja

yakalile aho kahulika viwaibamilile. Konakamba Yesu kawedika goya Masadukayo,avo kamkwesela Yesu kamuuza, “Mna gaMalagizo gose lagizo gani dili kulu?”

29 Yesu kamwidika, “Lagizo dili kuluijo dino, ‘Tegelezeni mweye wanhu waIzilaeli! Mndewa Mulungu wetu ayo Mn-dewa yaiyeka. 30 Mnogele Mndewa Mu-lungu wako kwa moyo wako wose, kwaloho yako yose, kwa nzewele zako zose,na kwa nguvu zako zose.’ 31 Lagizo dakabili kwa ukulu ijo dino, ‘Mnogelemiyagokamba viuinogela mwenyego.’ Kuduhulagizo diyagwe kulu kubanza ganomabili.”

32 Mfundiza Malagizo ga Musa kamto-gola Yesu, “Mfundiza, kwidika goya viu-longile, Mndewa ayo Mulungu na kuduhuiyagwe ila heyo. 33 Kumnogela Mu-lungu wako kwa moyo wako wose nakwa nzewele zako zose na kwa nguvuzako, na kumnogelamiyago kambaviuino-gela mwenyego, kunoga ng'hani kugogaMalagizo gano mabili kubanza kumulav-ila Mulungu nhosa za wanyama na nhosaziyagwe.”

34Yesu viyonilemunhu ayo kedika goya,kamulongela, “Huli kutali na Undewa waMulungu.”

Kusongela aho haduhu munhu yoyoseyagezile kumuuza Yesu mbuli yoyose.

Kilisito Mkombola ayo naniMat 22:41-46; Luk 20:41-44

35 Yesu viyakalile kofundiza Mng'andaya Mulungu, kawauza, “Habali wafundizaMalagizo ga Musa wolonga Kilisito Mkom-bola mwana wa Daudi? 36 Loho Yang'alilekamulongoza Daudi kulonga,‘Mndewa Mulungu kamulongela Mndewa

wangu,Kala hano hana mwambu wa mkono

wangu wa kudilambaka niweke hasi mmagulu gako wanhu

wakwihile.’37 “Avo Daudi mwenyego kamkema,

‘Mndewa.’ Avo Kilisito Mkombola koda-haze kuwa mwana wa Daudi?”

Yesu kowazuma wanhu mbuli ya wafun-diza Malagizo ga Musa

Mat 23:1-36; Luk 20:45-47Lunhu lwa wanhu lukala lumtegeleza

Yesu kwa kudeng'helela. 38 Viyakalilekofundiza, kawalongela, “Muiteganye nawafundiza Malagizo ga Musa, wonogelwakugenda kuno wovala mikanzu mitali na

kulamusigwa na wanhu mna gamagulilo,39 wosagula vigoda va haulongozi mz-ing'anda za kumpula Mulungu na kukalahanhuhanogilemna izinyimwili nyimwili.40 Wowaboka wagane vinhu na kusolang'anda zao, abahowoilagusawanoga kwakumpula Mulungu mbuli nyingi. Nhagusoyao yokuwa ng'hulu!”

Sadaka ya mganeLuk 21:1-4

41 Yesu kakala behi na kigelo chakulavila sadaka hana Ing'anda yaMulungu, kawalola wanhu viwolavasente mkigelo. Matajili wengi walavasente nyingi. 42 Abaho keza mganemkiwa kalava sente mbili ndodo. 43 Yesukawakema wanahina zake kawalongela,“Nowalongela ukweli mgane mkiwa inokalava sente nyingimna ikigelo cha sadakakubanza wose wayagwe. 44 Kwavija wosewalava vija visigale muutajili wao, lakinimgane ino hamoja na ukiwa wake kalavavose viyelinavo.”

13Yesu kolonga mbuli ya kubanangika kwa

Ng'anda ya MulunguMat 24:1-2; Luk 21:5-6

1Yesu viyakalile kosegela kuna Ing'andaya Mulungu, mwanahina wake imoja ka-mulongela, “Mfundiza, lola mabwe ganona ng'anda zino vizinogile!”

2 Yesu kamwidika, “Kozona ng'andazino vizili ng'hulu? Haduhu dibwe dondadilekigwe uchanha ya diyagwe, kila dibwedokwasigwa hasi.”

Kugaya na kudununzikaMat 24:3-14; Luk 21:7-19

3 Yesu viyakalile kuna Ulugongo lwaMizeituni, mwambu kwa mwambu naNg'anda ya Mulungu, baho Petulo naYakobo na Yohana na Andeleya wamc-holela Yesu kinyelegezi. 4 Wamulongela,“Tulongele, choni chonda kitendeke kula-gusa kipindi cha kulawilila gano gose?”

5 Yesu kawalongela, “Muiteganye,munhu yoyose sekeyawavizile. 6 Wanhuwengi, wokwiza kwa twaga jangu nakulonga, ‘Nene iyo heyo!’ Nao wowavizilawanhu wengi. 7 Mwahahulika mbuli zang'hondo kutali na mbuli za ng'hondommabehi, sekemudumbe, kwavijagano gose golondigwa galawilile, ilakimambukizo king'hali hakinavika. 8 Isiyoitowa na isi iyagwe, undewa woitowa

Page 60: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Maluko 13:9 57 Maluko 14:2

na undewa uyagwe. Kila hanhu hokuwana mitigisiko mikulu ya isi na lufilili lwanzala. Gano gose kamba mwanduso wausungu wa kulela mwana.

9 “Na mweye muiteganye. Mogogigwana kugaligwa mkitala. Motoigwa mna iz-ing'anda za kumpulaMulungu, mogaligwahaulongozi wa wakulu wa isi na wandewambuli ya niye, muladi muwalongeleMbuli Inogile. 10 Lakini kimambukizoking'hali hakinavika, Mbuli Inogile tanhuyolondeka ipetigwe kwa wanhu wose.11 Mwahagogigwa na kugaligwa mkitala,sekemunyawenyawe mbuli ya kulonga.Kipindi chahavika longeni chochosechonda mugweleligwe. Kwavija mbulizondamulonge hazili zenu, ila zolawa kwaLoho Yang'alile. 12 Munhu komuhindukandugu yake too yakomigwe, na tatakomuhinduka mwanage yakomigwe.Wana wowahinduka tata zao na mamazao wakomigwe. 13Wanhu wose wowehilamweye mbuli ya niye, lakini yoyose yondayafunge umoyo mbaka kukimambukizokokomboligwa.

Magayo makuluMat 24:15-28; Luk 21:20-24

14 “Vondamuchone, ‘Kinhu kinyolodokekigala Ubananzi’ kima hanhu si hake.Munhu yosoma yavijuwe, waja welimwiisi ya Yudea wakimbilile kunaivigongo. 15 Munhu yeli mkiswili chang'anda yake sekeyahumuluke hasi mnaing'anda yake kusola kinhu. 16 Yelikumgunda sekeyabwele ukae kusolakiwalo chake. 17 Wogaya watwanzi walina zinda na waja wokong'heza mnaizisiku azo. 18 Mpuleni Mulungu mbulizino sekezilawilile mna ikipindi chakihuhwe! 19 Kwavija siku azo hokuwana magayo makulu, haganalawila kulawakuna ichanduso Mulungu viyaumbile isimbaka sambi na honda galawilile kabili.20 Lakini Mulungu kazihunguza siku zizo,maza hazihunguze sambi yahone munhuyoyose. Lakini mbuli ya wanhu zakeyawasagule, Mulungu kazihunguza sikuzizo.

21 “Avo, munhu yoyose yahawalongela,‘Amweye, Kilisito kahano!’ hebu ‘Kahaja!’sekemumtogolele. 22 Kwavija wolawililamakilisito na watula ndagu wa uvizi. Wo-tenda unzonza na vilaguso muladi ya-hadahika wawavizile hata waja wasag-uligwe na Mulungu. 23 Muiteganye! Niye

niwalongela kila kinhu kipindi king'halihakinavika.

Kwiza kwa Mwana wa MunhuMat 24:29-31; Luk 21:25-28

24 “Gahamala magayo ga siku azo,zuwa dokuwa ziza, na mwezi hondaumwemwese bule, 25 nhondo zolagalakulawa kuulanga, na vinhu vili kuulangavotigisika. 26 Abaho Mwana wa Munhukolawilila, kokwiza mna gamawingukwa nguvu ng'hulu na ukulu. 27 Abahokowatumawasenga zakewa kuulangamnaizibanzi nne za mwiisi, waweke hamojawanhu wasaguligwe na Mulungu kulawamwambu uno wa isi na uyagwe.

Fundizo da mbiki wa mtiniMat 24:32-35; Luk 21:29-33

28 “Ifunzeni kubitila mbiki wa mtini.Matambi gake gahasonga kuzuka nakwika majani, mujuwe kamba vuli dammabehi. 29 Vivija, mwahazona mbuliazo, mojuwa kamba kammabehi kwiza.30Nowalongeleni ukweli, wanhuwa lukololuno hawafa wose mbaka gano gosegalawilile. 31 Ulanga na isi vobita, lakinimbuli zangu hondazibite ng'o.

Kuduhu munhu yaijuwile siku hebu saaMat 24:36-44

32 “Kuduhu yaijuwile siku hebu saaya kwiza, siyo wasenga wa kuulangawala Mwana, lakini Tata yaiyeka ayoyaijuwile. 33Muiteganye, namukalemeso,kwavija Hamkijuwile kipindi chonda yeze.34Yokuwa kambamunhu yofungamwanzana kuwaleka wasang'hanaji zake walolesegoya vinhu, kila munhu kamgwaasang'hano yakutenda. Kamulagizamkaliziwa mulango yakale meso. 35 Muiteganye,kwavija hamujuwile kipindi cha kwizamkulu wa ng'anda, yodaha kuwa ichun-gulo, kilo kikulu, nzogolo zikwika, hebuimitondo. 36 Yaheza kwa kuwasinhusa,sekeyawavike muwasile. 37 Mbuliiniwalongele mweye, nowalongela wanhuwose, kaleni meso!”

14Kiseto cha kumkoma YesuMat 26:1-5; Luk 22:1-2; Yoh 11:45-53

1 Zikala zisigale siku mbili ivike Ny-imwili nyimwili ya Pasaka na Magate ha-ganageligwa usasu. Wakulu wa walavanhosa na wafundiza Malagizo ga Musawakala wozahila nzila ya kumgoga Yesuwamkome. 2 Walonga, “Seketutende avo

Page 61: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Maluko 14:3 58 Maluko 14:30kipindi cha Nyimwili nyimwili ya Pasaka,buleavo wanhu woding'huka.”

Yesu kobakigwa mavuta ako BetaniaMat 26:6-13; Yoh 12:1-8

3 Yesu kakala Betania mng'anda ya Si-moni, munhu yakalile na utamuwadikulu.Viyakalile koja, mtwanzi imoja keza nanyhupa ya alabasita imemile mavuta go-nung'hila goya ga bei ng'hulu. Kaifun-gula, kamgidila Yesu ga mavuta mdipala.4 Wanhu wayagwe wakalile aho wage-vuzika, wailongela, “Unanzi gani uno wamavuta!” 5 Abaho wamkomhokela mt-wanzi ayo, walonga, “Mavuta gano ga-hauzigwe kwa sente magana madatu nazisente wagweleligwe wakiwa!”

6 Lakini Yesu kawalongela, “Mulekeni,habali momgaza mtwanzi ino? Niye kan-hendela mbuli inogile. 7 Wanhu wakiwamokala nao siku zose, saa yoyose mwa-halonda modaha kuwataza. Lakini hondamukale na niye siku zose. 8 Mtwanzi inokatenda viyadahile, kalongola kulubakazalukuli lwangumavuta ganogile, kulutandakwa kuzikigwa. 9 Nowalongeleni ukweli,kokose konda ipetigweMbuli Inogile mwi-isi, kino kiyatendile mtwanzi ino cho-longigwa, avo wanhu womkumbuka.”

Yuda kotogola kumuhinduka YesuMat 26:14-16; Luk 22:3-6

10Abaho imoja wa wanahina zake longona wabili yakemigwe Yuda Isikaliote, ka-chola kwa wakulu wa walava nhosa ya-muhinduke Yesu kumwao. 11Avo viwahu-like kiyalongile wadeng'helela, na waila-gana nayo kumgwaa sente. Avo Yudakasonga kuzahila nzila ya kumgela Yesummakono gao.

Yesu koja lujo lwa Pasaka na wanahinazake

Mat 26:17-25; Luk 22:7-14, 21-23; Yoh13:21-30

12 Mna isiku ya ichanduso ya Nyimwilinyimwili ya Magate hagageligwe Usasu,siku dijo mwana ng'hondolo wa Pasakakochinjigwa, wanahina zake Yesu wa-muuza, “Kolonda tuchole kwahi tuku-tandile lujo lwa Pasaka?”

13 Yesu kawatuma wanahina zakewabili kawalongela, “Gendeni kudibuga,momting'hana mbigalo kaidikwa nongoya mazi. Mkwelelezeni, 14 mbakamng'anda yonda yengile, mulongelenimwene kae, ‘Mfundiza kolonga, da kwahigati da kudila lujo lwa Pasaka niye na

wanahina zangu?’ 15 Nayo kowalagusilagati kulu dili uchanha dikigwa goya nadihambigwa. Mumo tutandileni.”

16 Wanahina zake wasegela, wacholakudibuga, wavika kila kinhu vivija viyawa-longele Yesu, avo wamtandila lujo lwaPasaka.

17 Viivikile ichungulo, Yesu kavikana wanahina zake longo na wabili.18 Viwakalile woja, Yesu kalonga,“Nowalongeleni imoja wenu yoja na niye,konihinduka.”

19 Wanahina zake wanyawanyawa, wa-muuza, imoja imoja, “Vino gweye kolonganiye?”

20 Yesu kawedika, “Imoja wenu mw-eye longo na wabili, yozanhika gate jakehamoja na niye mbakuli. 21 Mwana waMunhu kofa kamba Maandiko Gang'alilevigolonga. Lakini kogaya munhu ijayomuhinduka Mwana wa Munhu. Ya-hanogile ng'hani kambamunhu ayo sambiyavumbuke!”

Lujo lwa MndewaMat 26:26-30; Luk 22:14-20; 1Kol 11:23-25

22 Viwakalile woja, Yesu kasolagate, kamgwaa nhogolwa Mulungu,kadibanzula na kawagwaa wanahina zakekalonga, “Soleni, uno ulo lukuli lwangu.”

23 Abaho kasola kikasi cha divai,kamgwaa nhogolwa Mulungu, kawagwaawanahina zake, wose waking'wela. 24Yesukalonga, “Ino ayo damu yangu ilagusalagano da Mulungu, ikwitika mbuli yawanhu wengi. 25 Nowalongela, kusongelasambi honda ning'we kabili divai, mbakasiku dijo donda ning'we divai ya sambiMuundewa wa Mulungu.”

26 Abaho wemba lwila, wachola kunaUlugongo lwa Mizeituni.

Yesu kolagula Petulo kombelaMat 26:31-35; Luk 22:31-34; Yoh 13:36-38

27 Yesu kawalongela, “Mweye mosemokimbila na kundeka niiyeka, kwav-ija Maandiko Gang'alile golonga, ‘Mu-lungu komtowa msusilaji, na ng'hondolowose wopwililika.’ 28 Lakini nahazilibuka,nowalongolela kuchola Galilaya.”

29 Petulo kamwidika Yesu, “Hata kambawose wahakuleka, niye sikuleka bule!”

30 Yesu kamulongela Petulo, “Nokulon-gela ukweli, kilo cha lelo nzogolo yang'halihana kwika miyanza mibili, konibelamiyanza midatu.”

Page 62: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Maluko 14:31 59 Maluko 14:6231 Petulo kagangamiza kulonga, “Si-

longa vivo bule, hata kamba nahafa nagweye!”

Na wanahina wayagwe walonga vivo.Yesu kompula Mulungu ako GetisemaneMat 26:36-46; Luk 22:39-46

32 Yesu na wanahina zake wavikahanhu hokemigwa Getisemane, Yesukawalongela, “Kaleni hano, niye nogendakumpulaMulungu.” 33Kawasola Petulo naYakobo na Yohana. Yesu kona usungu nakanyunyuwala. 34 Kawalongela wanahinazake, “Usungu uli muumoyowangumkulung'hani wodaha kung'homa. Kaleni hanomeso.”

35 Kachola kumwande kidogo, kaib-wanha hasi, kampula Mulungu, kambayahadahika sekeyaibitile saa ayo yamadununzo. 36 Kampula Mulungu, “Tata!Kumwako gose godahika. Ukisegeze kikasikino cha madununzo. Lakini siyo kambavinilonda niye ila viulonda gweye.”

37 Abaho kabwela kawavika wanahinazake wadatu wawasa. KamulongelaPetulo, “Simoni kuwasa? Vino hamu-dahile kukala meso hata saa dimoja?”38 Kawalongela, “Kaleni meso, mumpuleMulungu sekemwingile mna ukugezigwa.Moyo wa munhu wolonda kutendaganogile, lakini lukuli lwaduhu nguvu.”

39Kachola lwa kabili kumpula Mulungu,kalonga mbuli zizija. 40Viyabwelile kabili,kawavika wanahina zake wawasa, kwavijameso gao gakala na utulo. Hawaijuwilembuli yakumulongela Yesu.

41 Viyabwelile mwanza wa kadatu,kawalongela, “Mung'hali muwasa nakubwihila? Yotosha! Kipindi kivika!Loleni, Mwana wa Munhu kogeligwammakono ga wanhu wene nzambi.42 Lamukeni, tuchole. Loleni munhuyonihinduka kavika!”

Yesu kogogigwaMat 26:47-56; Luk 22:47-53; Yoh 18:3-12

43Yesu viyakalile yang'hali yogendelelakulonga, imojawawanahina zake longo nawabili, yakemigwe Yuda Isikaliote kavika.Keza na lunhu lutumigwe na wakulu wawalava nhosa, wafundiza Malagizo gaMusa na wavele, kuno wapapa mapangana malungu. 44 Yuda Isikaliote yomuhin-duka Yesu kawagwaa kilaguso, kawalon-gela, “Munhu yonda nimnonele ayo yum-mulonda. Mgogeni mumgele mmakonogenu.”

45 Bahaja Yuda kamcholela Yesu ka-mulongela, “Mfundiza!” Abaho kam-nonela. 46Avowamgoga Yesuwamgodeka.47 Lakini imoja wa waja wakalile na Yesu,kasomola panga jake, kamkanha digwitimsang'hanaji wa Mkulu wa walava nhosa.48Yesu kawalongela, “Vino habali mwizilekungoga na mapanga na malungu kambavija nambavi? 49 Kila siku ng'hala na mw-eye, nowafundiza kuna Ing'anda ya Mu-lungu, hamnigogile. Lakini gano gaten-deka muladi Maandiko Gang'alile galaw-ilile.”

50 Abaho wanahina wose wamulekawakimbila.

51 Mbwanga imoja yavalile mgololewiiyeka, kakala yomkweleleza Yesu.Walonda kumgoga, 52 lakini kaulekamgolole wake, kakimbila mwazi.

Yesu kamkitalaMat 26:57-68; Luk 22:54-55, 63-71; Yoh

18:13-14, 19-2453 Abaho Yesu kagaligwa mng'anda ya

Mkulu wawalava nhosa, mumowakulu wawalava nhosa wose, wavele na wafundizaMalagizo ga Musa waiting'hana. 54 Petulokamkweleleza Yesu kwa kutali, kengilamuuluwa lwa mkulu wa walava nhosa,kakala hasi na wakalizi, kokotela moto.55Wakuluwawalava nhosa nawanhuwosewa mkitala wazahila usindila wa uvizi mu-ladi wamkome Yesu, lakini hawaupatilebule. 56 Wanhu wengi walonga mbuliza uvizi kwa Yesu, lakini usindila waohauwilumbile.

57 Abaho wanhu wayagwe wemawalonga mbuli za uvizi kwa Yesu.58 Walonga, “Tumuhulika kolonga,‘Noibomola Ng'anda ino ya Mulunguizengigwe na wanhu, na kwa sikundatu noizenga iyagwe haizengigwe nawanhu.’ ” 59 Na awo vivija usindila waohauwilumbile.

60 Mkulu wa walava nhosa kenukamgameso ga wanhu kamuuza Yesu, “Vinokuduhu mbuli ya kwidika kwa kitalachoolava wanhu wano?”

61 Lakini Yesu kanyamala tuluu, ha-longile mbuli, Mkulu wa walava nhosa ka-muuza kabili, “Gweye ayo Kilisito Mkom-bola, Mwana wa ija Yotogoligwa?”

62 Yesu kamwidika, “Nene iyo heyo.MweyemomonaMwanawaMunhu kakalamuukulu mwambu wa mkono wa kudila

Page 63: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Maluko 14:63 60 Maluko 15:21wa Mulungu yeli na Udahi, kokwiza mnagamawingu ga kuulanga!”

63 Mkulu wa walava nhosa kakidega ki-walo chake, kalonga, “Hatulonda usindilauyagwe! 64 Muhulika viyomuliga Mu-lungu. Mweye mogesaze?”

Wose walonga, kabananga kolondekayakomigwe.

65 Wanhu wayagwe wamtemela mateYesu, wamgubika gameso, wamtowa nawamulongela, “Lagula, nani yakutowile!”Abaho wakalizi wamsola wamtowang'hofi.

Petulo kombela YesuMat 26:69-75; Luk 22:56-62; Yoh 18:15-18,

25-2766 Petulo viyakalile yang'hali hasi muu-

luwa, msang'hanaji imoja wa kitwanziwa mkulu wa walava nhosa kamcholela.67Viyamone Petulo kokotela moto, kamu-lola bunhuu kamulongela, “Gweye vivijakukala hamoja na Yesu wa Nazaleti.”

68 Petulo kabela, “Bule, sijuwile kiu-longa.” Abaho Petulo kalawa kunzembakakuna uluhelengo. Bahaja nzogolo keka.

69Msang'hanaji ija wa kitwanzi kamonaPetulo, kawalongela wanhu wemile aho,“Ino nayo imoja wao!” 70 Lakini Petulokabela kabili.

Hamwande kidogo wanhu wakalilewemile aho wamulongela Petulo kabili,“Gweye vivija kwa imoja wao, kwavija kwamwenekae wa Galilaya.”

71Petulo kalonga, “Mulungu kojuwa no-longa ukweli, niduiligwe nahalonga uvizi,simjuwile munhu yumulonga!”

72 Bahaja nzogolo keka mwanza wakabili, baho Petulo kakumbuka mbuliziyalongeligwe na Yesu, “Nzogoloyang'hali hanakwika miyanza mibili,konibela miyanza midatu.” Avo Petulokasonga kulila.

15Yesu kogaligwa kwa PilatoMat 27:1-2, 11-14; Luk 23:1-5; Yoh 18:28-38

1 Imitootondo, wakuluwawalava nhosa,wafundiza Malagizo ga Musa, wavele nawanhu wose wa mkitala waiting'hana,waitogolela kumgala Yesu kwa Pilato.Wamgodeka nzabi, wamgala kwa Pilato.2 Pilato kamuuza Yesu, “Gweye ayo Mn-dewa wa Wayahudi?”

Yesu kamwidika, “Ona, vivo viulonga.”

3 Wakulu wa walava nhosa wamulavilaYesu vitala vingi, 4 avo Pilato kamuuzaYesu kabili, “Hulonda kwidika? Tegelezaviwokulavila vitala!”

5 Lakini Yesu hedike mbuli yoyose, Pi-lato kakanganya.

Yesu kotagusigwa yafeMat 27:15-26; Luk 23:13-25; Yoh 18:39-19:16

6 Yahavikaga Nyimwili nyimwili yaPasaka Pilato kamfungulilaga mfungwaimoja wamulondile wanhu. 7Mna ikipindiacho kukala na munhu imoja twaga jakeBalaba, kakala yagodekigwe mkifungona wayage, mbuli ya ukomaji kipindiwanhu viwading'huke. 8 Lunhu lwawanhu viluiting'hane, lumpula Pilatoyawatendele kamba viyatendaga. 9 Pilatokawauza, “Molonda niwafungulilenimndewa wa Wayahudi?” 10 Pilato kajuwagoya kamba wakulu wa walava nhosawamgela Yesu mmakono gake kwavijawamonela migongo.

11 Lakini wakulu wa walava nhosawawading'hula wanhu wampule Pilatoyawafungulile Balaba. 12 Pilato kaluuzakabili lunhu luja, “Vino molonda nhendechoni kwa munhu ino yumumkemamndewa wa Wayahudi?”

13Wanhuwose wakemelela, “Muwambemumsalaba!”

14 Pilato kawauza, “Vino kabanangachoni?”

Awo wagendelela kukemelela,“Muwambe mumsalaba!”

15 Pilato kalonda kulunogeza lunhu lwawanhu, avo kamfungulila Balaba mki-fungo. Abaho kalagiza Yesu yatoigwembalati na yawambigwe mumsalaba.

Wakalizi womzeha YesuMat 27:27-31; Yoh 19:2-3

16Wakalizi wamgala Yesu muuluwa lwang'anda ya mkulu wa isi, waiting'hana nawayao wose. 17 Wamvaza kiwalo cha Un-dewa, waluka ngata ya miba, waika mdi-pala jake. 18 Wamulamusa, “Mwinyi, Mn-dewa wa Wayahudi!” 19Wamtowa mbalatimdipala wamtemela mate, wamfugamilana kumwinamila. 20 Viwamambukizekumzeha, wamvula ikiwalo cha Undewawamvaza viwalo vake. Abaho wamulavakunze wamuwambe mumsalaba.

Yesu kowambigwa mumsalabaMat 27:32-44; Luk 23:26-43; Yoh 19:17-27

21 Viwakalile mnzila wamting'hanamunhu imoja twaga jake Simoni,

Page 64: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Maluko 15:22 61 Maluko 16:4

mwenekae wa Kilene, tatao Alekizandana Lufo. Kipindi acho kakala kolawakumgunda, wakalizi wamnanahizayaupape msalaba wa Yesu. 22 WamgalaYesu mbaka hanhu hokemigwa Goligota,fambulo jake, “Hanhu ha Fumvu da Pala.”23 Wamgwaa Yesu divai ihanganyigwe nakinhu kili usungu, lakini Yesu kalemakung'wa. 24 Abaho wamuwamba Yesumumsalaba, waigolela viwalo vake, kwakubwanha simbi, ili yajuwike simbiyomgwila nani avo yasole ikiwalo. 25 Ikalasaa ndatu imitondo viwamuwambileYesu mumsalaba. 26 Wandika kilamusocha kutagusigwa kwake, chandikigwavino, “Mndewa wa Wayahudi.” 27 Vivijawawawamba wabavi wabili hamoja naYesu, imoja mwambu wake wa mkonowa kudila na iyagwe mwambu wake wakumoso. 28 Avo galawilila MaandikoGang'alile galongile, “Kekigwa hamoja nawanhu watendile gehile.”

29 Wabita nzila watigisa mapalagao wamuliga Yesu, walonga, “Gweyekulonga koibomola Ng'anda ya Mulunguna kuizenga kabili kwa siku ndatu!30 Lelo humuluka mumsalaba uikombolemwenyego!”

31Vivija wakuluwawalava nhosa nawa-fundiza Malagizo ga Musa wamzeha Yesuwalonga, “Kawakombola wayagwe, lakinihadaha kuikombola mwenyego! 32 Lekatumulole Kilisito Mkombola, Mndewa waIzilaeli, lelo yahahumuluka mumsalaba natweye tomtogola!”

Vivija na wanhu waja wabiliwawambigwe hamoja na Yesu wamuliga.

Ifa ya YesuMat 27:45-56; Luk 23:44-49; Yoh 19:28-30

33 Viivikile saa sita imisi, isi yose ikalaigubikigwe na ziza totolo, ziza dijo dikalakwa masaa madatu. 34 Viivikile saa tisaimisi, Yesu kalila kwa sauti ng'hulu, “Eloi,Eloi, lama, sabakitani?” Fambulo jake,“Mulungu wangu, Mulungu wangu, habalikundeka?”

35 Wanhu wayagwe wemile ahoviwamuhulike, walonga, “Tegelezeni,komkema Eliya!” 36 Munhu imojakakimbila kavabika dodoki mwiidivai,kadinanika mulubiki, kadika mmulomowaYesu, kalonga, “Beta tulole kamba Eliyakokwiza kumuhumulusa mumsalaba!”

37 Yesu kalila kwa sauti ng'hulu, abahokafa.

38 Panziya da Ng'anda ya Mulungudigola gati da Ng'anda ya Mulunguna hanhu hong'ala ng'hani, didegekamhande mbili, kulawa uchanha mbakahasi. 39 Mkulu wa wakalizi yemilehaulongozi ha msalaba kamona Yesuviyafile, kalonga, “Kwelimunhu ino kakalaMwana wa Mulungu!”

40 Baho kukala na watwanzi wayagwewakalile wolola kwa kutali. Mnaiwao kakala Malia Magidalena, Maliamamao Yakobo mdodo na Yusufu naSalome. 41 Watwanzi awo wamk-weleleza Yesu viyakalile Galilaya nakumsang'hanila. Watwanzi wayagwewezile nayo Yelusalemu vivija wakala aho.

Kuzikigwa kwa YesuMat 27:57-61; Luk 23:50-56; Yoh 19:38-42

42Viivikile ichungulo ing'hali hainavikasiku ya Kubwihila. Wayahudi wakalawoitanda kwa siku ayo ya Kubwihila.43 Yusufu mwenekae wa Alimataya, imojawa wakulu wa Mkitala cha Wayahudiyategelezigwe ng'hani kavika. Munhu inokakala kobetela kwiza kwa Undewa waMulungu. Avo kamgendela Pilato bilakudumba, kampula yamgwee lukuli lwaYesu. 44 Pilato kakanganya kuhulika Yesukafa. Kamkema mkulu wa wakalizi ka-muuza kamba Yesu kakala yafile mwaka.45 Pilato viyalongeligwe avo na mkulu wawakalizi kamba Yesu kafa, kamulongelaYusufu yalusole lukuli lwa Yesu. 46Yusufukagula sitili, kaluhumulusa lukuli lwaYesu, kaluzingiliza sitili kalwikamdipangadisongoligwe mdibwe. Abaho kabimbilisadibwe kulu kadigubika mmulomo wa di-panga. 47 Malia Magidalena na Malia ma-make Yusufu wahona hanhu halwikigwelukuli lwa Yesu.

16Yesu kozilibukaMat 28:1-8; Luk 24:1-12; Yoh 20:1-10

1 Viimalile siku ya Kubwihila, MaliaMagidalena, Malia mamake Yakobo naSalome wagula mavuta gonung'hilagoya wachola kulubakaza lukuli lwaYesu. 2 Imitootondo ng'hani mna isikuya jumapili, zuwa vidisongile kulawawachola kudipanga. 3 Viwakalile mnzilawailongela, “Nani yonda yatubimbilisileidibwe hamgwazo wa umulomo wadipanga?” 4 Lakini viwalolile wona dibwedija dibimbilisigwa mwaka hamgwazo.

Page 65: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Maluko 16:5 62 Maluko 16:20Dikala dibwe kulu ng'hani. 5 Avo wengilamdipanga, wamona mbwanga imojayavalile kiwalo kizelu, kakala mkono wakudila, wadumba ng'hani.

6 Kawalongela, “Sekemudumbe nojuwamomzahila Yesu wa Nazaleti yawambigwemumsalaba. Kahaduhu hano, kazilibuka!Loleni hanhu hawamwikile. 7 Avocholeni mkawalongele wanahina zake naPetulo, ‘Yesu kowalongolela Galilaya, kukomomona kamba viyawalongele.’ ”

8Avo walawa mdipanga, kuno wogwayana kudumba, wakimbila. Hawamulongelemunhu yoyose mbuli ino kwavija wakalawodumba.

Yesu komulawilila Malia MagidalenaMat 28:9-10; Yoh 20:11-18

9Yesu viyazilibukemwiisiku ya Jumapiliimitootondo, tanhu kamulawilila MaliaMagidalena, ija yamulavile vinyamkelasaba. 10 Nayo kachola kuwalongelawaja wakalile na Yesu, wakala wang'haliwoiyalala na kulila. 11 ViwamuhulikeMalia Magidalena kolonga kamba Yesumgima na kamona, hawamtogolele bule.

Yesu kowalawilila wanahina wabiliLuk 24:13-35

12 Abaho Yesu kawalawilila wanahinazake wabili mna ikihanga kiyagwe,wanahina awowakalawochola kumgunda.13 Nao wabweleganya na kuwalongelawayao, lakini hawawatogolele bule.

Yesu kowalawilila wanahina zake longona imoja

Mat 28:16-20; Luk 24:36-49; Yoh 20:19-23;Sang'h 1:6-8

14 Kukimambukizo Yesu kawalawililawanahina zake longo na imoja viwakalilewoja. Kawakomhokela kwavija wakalawaduhu kutamanila na wakala wadalakuwatogolela waja wamonile viyazilibuke.15 Kawalongela, “Choleni mwiisi yosemukawapetele wanhu wose Mbuli Inogile.16Munhu yoyose yotogola na kubatizigwa,kokomboligwa, lakini munhu yoyoseyolema kutogola kotagusigwa. 17 Wanhuwose wotogola wogweleligwa udahi wakutenda unzonza, kwa twaga janguwolavavinyamkela, wolonga ulonzi wa sambi,18 wahagoga mizoka hebu wahang'wasumu hondawatendigwe kinhu chochosekihile, wowekila wanhu watamu makonogao, nao wohona.”

Yesu kogaligwa kuulangaLuk 24:50-53; Sang'h 1:9-11

19 Mndewa Yesu viyamambukizekulonga na wanahina zake, kagaligwakuulanga, kakala muukulu mwambu wamkono wa kudila wa Mulungu. 20 Abahowanahina zake wachola kila hanhukuwapetela wanhu Mbuli Inogile. NaMndewa kasang'hana nao na unzonzawautendile ulagusa kamba usenga waoukala wa ukweli.

Page 66: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Luka 1:1 63 Luka 1:13

Mbuli Inogile ya Yesu Kilisitoyandikigwe na

LukaUlongozi

Mbuli Inogile yandikigwe na Luka yamumkumbo wa vitabu vine va laganoda sambi, vitabu avo volagusa vija Yesuviyakalile hano mwiisi. Kila kitabu achochokemigwa, “Injili,” fambulo jake MbuliInogile. Vitabu avo vandikigwa akokumwande na Matayo na Maluko naLuka na Yohana kipindi Yesu viyafilena kuzilibuka. Luka handike mbuli zaYesu viyakalile hano mwiisi ziiyeka,lakini vivija kandika mbuli ziwatendilewanahina zake ako kumwande Yesuviyafile na kuzilibuka na kitabu achokikemigwa Sang'hano za Iwatumigwa.Kuduhu munhu yojuwa kipindi gani hebuchandikiligwa kwahi kitabu kino chaMbuli Inogile yandikigwe na Luka, lakiniwanhu woifunza mbuli wose woitogolelakamba sengine chandikigwa behi yamwaka wa 70 toka kuvumbuka kwaKilisito.

Mwandikaji kakala Luka yakalilemganga. Wandikaji wake na ulonziuyekile volagusa kamba heyo kakalamunhu yasomile. Luka kalonda kwandikambuli imoja imoja kamba vizilawilile kwaYesu viyakalile hano mwiisi, kasimulilazimbuli kamba vizilawilile, muladi wanhuwayagwe wamwede kwa kusoma mbuliazo (Sula ya 1:1-3). Heyo hakalileMuyahudi bule (Wakolosai 4:10-14) nakandika vija wanhu haweli Wayahudiwahahile kuvijuwa. Mbuli ino yokonekakwa vija viyafambule mila za Kiyahudi(Sula ya 1:8).

Mbuli Inogile yandikigwe na Luka iigalang'hani na vitabu va Matayo na Maluko,kwavija vose vosimulila mbuli zizija mnainzila imoja. Mna ivitabu vose vidatu,Luka yaiyeka kasimulila ng'hani mbuliya kuvumbuka kwa Yohana Mbatizaji.Vivija Luka kogangamiza ng'hani mbuli zakugela kumgongo (Sula za 3:3, 11:4, 17:3-4,23:34, 24:47) na kumpulaMulungu (Sula za3:21, 5:16, 6:12, 11:1-12, 22:32).Mbuli zili mkitabu

Mna isula ya 1:1-4, Luka koitambulaMbuli Inogile iyandike na kosimulilahabali kayandika.

Abaho kosimulila kuvumbuka kwaYesu na vivija viyaitandile kwakusang'hana (Sula ya 1:5-4:13).

Hanhu hakulu ha Mbuli Inogile (Sulaya 4:14-21:38), Luka kosimulilasang'hano iyatendile Yesu, ng'haning'hani unzonza uyatendile na mbuliziyafundize.

Kukimambukizo, sula za kabili zakimambukizo (Sula ya 22-24),kasimulila vija Yesu viyafile,viyazikigwe na viyazilibuke.

1Mkulu Teofili,Wanhu wengi wawamba ng'hani

kwandika mbuli zija zilawilile kumwetu.2 Wandika mbuli zija zitulongeligwe nawanhu waja wazonile kwa meso gaokusongela kuna ichanduso na wapetileuusenga. 3 Avo go mkulu, kwavijanizizahila vinogilembuli zino kulawa kunaichanduso, vinikona niye yokuwa vinogakukwandikila goya mbuli zija zilawilile.4Notenda vino muladi ujuwe ukweli wosewa mbuli ziufundizigwe.

Kuvumbuka kwa Yohana Mbatizajikopetigwa

5 Kipindi acho Helode viyakalile mn-dewa wa Yudea, kukala na mulava nhosa,twaga jake Zakalia, wa kibumbila chaAbiya. Mwehe wake kakala Elizabeti, nayovivija kalawa mulukolo lwa mulava nhosaHaluni. 6 Wose wabili wakala wotendaganogile mgameso ga Mulungu, na kuga-goga Malagizo gose ga Mndewa Mulungu.7 Wakala waduhu wana kwavija Elizabetikakala mgumba, na wose wabili wakalawavele.

8 Siku dimoja Zakalia kakala Mng'andaya Mulungu yosang'hana isang'hano yakeya kulava nhosa, kamba viyatendaga mnaizamu yake. 9 Zakalia kasaguligwa kwakubwanha simbi, kamba viwatendagawalava nhosa, kwingila Mng'anda yaMndewa yasome ubani. 10 Kipindi chakusoma ubani vikivikile, wanhu wengiwakala kunze wompula Mulungu.

11 Msenga wa kuulanga wa Mndewakamulawilila Zakalia, kema mwambu wamkono wa kudila wa upango wa kusomelaubani. 12 Zakalia viyamone, kasinhukana kagwaya kwa bwembwe. 13 Lakinimsenga wa kuulanga kamulongela,“Sekeudumbe, Zakalia! Mulungu kahulikakupula kwako. Mwehe wako Elizabetikokulelela mwana wa kimbigalo, twaga

Page 67: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Luka 1:14 64 Luka 1:47jake komkema Yohana. 14 Kodeng'helelang'hani na wanhu wengi wodeng'helelakwa kuvumbuka kwake. 15Kokuwamunhumkulu mgameso ga Mndewa. Hondayang'we ugimbi hebu divai. Kokuwa naLoho Yang'alile kusongela mna iinda yamamake. 16 Kowatenda wanhu wengi waIzilaeli wailumbe na Mndewa Mulunguwao. 17 Nayo komulongolela Mndewa,kokuwa na nguvu kamba mtula ndaguwa Mulungu Eliya. Kowatenda tata nawana wainogele, kowagalusa wanhu wajahawamtegeleza Mulungu wagese ganogilekamba wanhu wanogile, avo yamtandileMndewa wanhu zake.”

18 Zakalia kamuuza msenga ija wa ku-ulanga, “Vino nojuwaze mbuli ino kambaya ukweli? Niye na mwehe wangu twawavele.”

19 Msenga ija kamwidika, “Niye naGabilieli. Nokwima haulongozi ha Mu-lungu, heyo ayo yanhumile nonge na gw-eye kukupetela mbuli ino inogile. 20Lakinikwavija hutogole mbuli zangu zonda zi-lawilile mna ikipindi chake, sambi hudahakulonga mbaka siku vonda ilawilile mbuliino.”

21 Kipindi acho wanhu wakalilewombeta Zakalia, wakanganya habalikokawa kulawa Mng'anda ya Mulungu.22Viyalawile kunze hadahile kulonga nao.Wajuwa hana kinhu cha unzonza kiyaonileMng'anda ya Mulungu, kwavija kawagwaakilaguso kwa kwinula makono gake, nakakala halonga.

23 Viyamambukize sang'hano yakeMng'anda ya Mulungu, kabwela ukae.24 Hamwande kidogo imwehe Elizabetikagoga inda. Hasegele ukayake kwa miezimitano. Kalonga, 25 “HakimambukizoMndewa kanisegezela kinyala mgamesoga wanhu!”

Kuvumbuka kwa Yesu kopetigwa26 Elizabeti viyakalile na inda ya miezi

sita, Mulungu kamtuma msenga wakuulanga, twaga jake Gabilieli, yacholekudibuga da Nazaleti, mwiisi ya Galilaya.27 Kakala na usenga wa mhambe imojayafungiligwe zengele na mbigalo imojatwaga jake Yusufu, yalawilile mulukololwa Mndewa Daudi. Mhambe ayo twagajake Malia. 28 Msenga ija kamcholelaMalia, kamulongela, “Zihoze! Mndewakahamoja na gweye. Nayo kakunogelang'hani!”

29 Malia viyauhulike usenga awo wamsenga wa kuulanga, kakala na mfundong'hani muumoyo wake, kakanganyausenga awo wofambula choni. 30 Msengaija kamulongela, “Malia, sekeudumbe,gweye kupata ng'hekewa ya Mulungu.31 Kogoga inda na kolela mwana wa kim-bigalo, nayo komkema Yesu. 32 Kokuwamunhu mkulu, kokemigwa Mwana waMulungu yeli Uchanha Ng'hani. MndewaMulungu komgwaa kigoda cha undewa,kamba viyakalile Daudi muhenga wake.33 Kokuwa mtawala wa lukolo lwa Yakobosiku zose, na undewa wake wokuwa wamazuwa gose!”

34 Malia kamuuza msenga ija, “Niye namhambe. Lelo mbuli ayo yokuwaze?”

35 Msenga ija kamwidika, “LohoYang'alile kokwizila, na nguvu zaMulungu zokugubika. Avo Mwanayonda yavumbuke kokuwa Yang'alilena kokemigwa Mwana wa Mulungu.36 Kumbuka ndugu yako Elizabeti. Wanhuwakala wolonga kakala mgumba, lakinisambi kana inda ya miezi sita, hamoja nauvele uyalinao. 37 Kwavija kuduhu kinhukimulemela Mulungu.”

38Malia kalonga, “Niye namsang'hanajiwaMndewa, nailawilile kumwangu kambaviulongile.” Abaho msenga ija kasegela.

Malia komtembelela Elizabeti39 Kumwande kidogo Malia kafunga

mwanza, kalopola kuchola kuna idibugadili mvigongo va isi ya Yudea. 40 Kengilamng'anda ya Zakalia, kamulamusa Eliz-abeti. 41 Elizabeti viyahulike Malia ko-mulamusa, king'hele kili mna iinda yakekizumha. Nayo Elizabeti kamemezigwaLoho Yang'alile, 42 kalonga kwa sauting'hulu, “Gweye kunogeligwa kubanzawatwanzi wose, na imwana yonda umulelekonogeligwa! 43 Habali mbuli ino ng'huluinilawilile niye, mbaka mama wa Mndewawangu keza kunhembelela? 44 Vimhulikekondamusa, mwana king'hele yeli mnaiinda yangu kazumha kwa kudeng'helela.45Kumweda gweye utogola usengawaMn-dewa, kwavija wolawilila kumwako!”

Lwila lwa Malia46Malia kalonga,

“Moyo wangu womgwaa nhogolwa Mn-dewa,

47 Loho yangu yomdeng'helela kwavijaMulungu Mkombola wangu,

Page 68: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Luka 1:48 65 Luka 2:348kang'humbuka, niye msang'hanaji wake

muhole!Kulawa sambi wanhu wose wong'hema

munhu yamwedile,49 kwavija Mulungu Mkulu kanhendela

vinhu vikulu.Twaga jake ding'ala.50Kulawa lukolo na lukolo,kowonela bazi wanhu wose womtegeleza.51 Katenda mbuli ng'hulu kwa mkono

wake.Kawapwililisa wanhu weli na magoda

mmizoyo yao.52 Kawahumulusa wandewa mna ivigoda

vao va undewa,na kawenula wahole.53 Weli na nzala kawatenda wegute kwa

vinhu vinogile nakawawinga matajili makono gaiyeka.54 Kasang'hana kija kiyalongile kwa wa-

henga zetu,keza kumtaza msang'hanaji wake Izilaeli.55Kakumbuka kumonela bazi Abulahamu,na lukolo lwake lose siku zose!”

56 Malia kakala kwa Elizabeti miezi mi-datu, abaho kabwela ukayake.

Kuvumbuka kwa Yohana Mbatizaji57 Kipindi cha kuifungula Elizabeti

vikivikile, kaifungula mwana wa kim-bigalo. 58 Wanhu weli behi nayo nandugu zake viwahulike mbuli ng'hulu ziy-atendeligwe na Mndewa, wadeng'helelahamoja nayo.

59 Imwana viyavikize siku nane,wamwingiza kumbi. Walonda kumkemaZakalia, twaga da tatake, 60 lakini mamakekalonga, “Bule, twaga jake Yohana.”

61 Wamulongela, “Kuduhu munhumulukolo lwenu yeli na twaga dijo!”62 Abaho wamgwaa kilaguso tatake, wa-muuza twaga gani diyalondile mwanageyakemigwe.

63 Zakalia kawapula kibao cha kwandik-ila, kandika vino, “Twaga jake Yohana.”Wanhu wose wakanganya! 64 Bahaja Za-kalia kadaha kulonga, kamgwaa nhogolwaMulungu. 65 Wanhu weli behi nayo wad-umba ng'hani. Mbuli izo za unzonza zib-wililika kila hanhu kuvigongo va isi yaYudea. 66 Kila munhu yahulike mbuliayo kaigelegeza, kauza, “Vino mwana inokokuwa nani?” Kwavija udahi wa Mndewaukala hamoja nayo.

Lwila lwa Zakalia

67 Zakalia tatake Yohana kamemezigwaLoho Yang'alile, kalonga usenga wa Mu-lungu,68 “Yatogoligwe Mndewa, Mulungu wa

Izilaeli!Keza kuwataza wanhu zake na kuwagom-

bola.69Katugwaa Mkombola yeli na udahi,mzukulu wa Daudi msang'hanaji wake.70 Kamba viyalongile toka mwaka kubitila

watula ndagu zake wang'alile,71 kamba kotukombola na wanhu

wang'hobo,na kulawa mmakono ga wanhu watwihile.72Kalonga kowonela bazi wahenga zetu,na kokumbuka lagano jake ding'alile.73 Kaiduila kwa muhenga wetu Abula-

hamu,74 kutukombola mmakono ga wanhu

watwihile,na kututenda tumsang'hanile bila

kudumba,75 tuwe wanhu wang'alile na wanhu wo-

tenda goyolonda Mulungu,siku zose za ugima wetu.76 Gweye mwanangu, kokemigwa mtula

ndagu wa Mulungu yeli UchanhaNg'hani.

Komulongolela Mndewa,kuitanda nzila yake.77 Kowalongela wanhu zake kamba

wokomboligwa,na nzambi zao zogeligwa kumgongo.78 Mulungu wetu kana bazi na moyo un-

ogile.Kotumwemwesela mulenge wa ukombozi

kulawa kuulanga,79 na wowamwemwesela wanhu wose

wokala mdiziza da ifa,na kulongozamagulu getumnzila ya tindi-

walo.”80 Imwana ija kagendelela kukula lukuli

na kawa na nguvu mwiiloho. Kakalakuluwala mbaka siku dija viyalawililemgameso ga wanhu wa Izilaeli.

2Kuvumbuka kwa YesuMat 1:18-25

1 Kipindi acho, Agusito, Mndewa waLumi, kalagizawanhuwosemwiisi ya Lumiwapetigwe. 2Awoukalamwanzawa ichan-duso wa wanhu kupetigwa kipindi Kilenioviyakalile mkulu wa isi ya Siliya. 3 Avo

Page 69: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Luka 2:4 66 Luka 2:34kila munhu kachola kudibuga diyavum-buke kwandikigwa twaga jake.

4 Yusufu kasegela kudibuga da Naza-leti mwiisi ya Galilaya, kachola kudibugada Beselehemu mwiisi ya Yudea, hanhuhayavumbuke mndewa Daudi. Yusufu ka-chola kuko kwavija kolawa mulukolo lwaDaudi. 5 Kachola na Malia kupetigwa,yakalile yamfungile zengele. Nayo Maliakakala na inda. 6 Viwakalile kudibugada Beselehemu, kipindi cha Malia kuifun-gula kivika. 7 Kaifungula mwanage wachaudele wa kimbigalo, kamvaza vikumbi.Abaho kamtambaliza hanhuhoodimiligwang'ombe, kwavija hawapatile gati mz-ing'anda za wageni.

Wasusilaji wa ng'hondolo na wasenga wakuulanga

8 Kilo acho kukala na wasusilaji wang'hondolo mna imigunda ilibehi naBeselehemu, wakala wokaliza fugo zao.9 Msenga wa kuulanga kawalawilila,ukulu wa Mndewa uwamwemwesela,nao wadumba ng'hani. 10 Lakini msengaija kawalongela, “Sekemudumbe! Niyeniwagalila mbuli inogile, mbuli yondaitende wanhu wose wadeng'helele.11 Lelo kudibuga da Daudi, Mkombolawenu kavumbuka, ayo Kilisito Mndewa!12Kino acho kilaguso kumwenu, momvikamwana king'hele kavazigwa vikumbi,katambalizigwa hanhu hoodimiligwang'ombe.”

13 Bahaja bumbila kulu da wasenga wakuulanga dilawilila, diilumba na msengaija iyagwe, wamtogola Mulungu walonga,14 “Ukulu kwa Mulungu yeli Uchanha

Ng'hani kuulanga,na tindiwalo diwe kwa wanhu wa mwiisi

yawanogele!”15 Wasenga wa kuulanga viwabwelile

kuulanga, wasusilaji wailongela, “Tuc-holeni Beselehemu tukailole mbuli inoilawilile, yailongile Mndewa.”

16 Avo walopola kuchola, wawavikaMalia na Yusufu, na wamona imwanaking'hele katambalizigwa hanhu hoodim-iligwa ng'ombe. 17 Wasusilaji viwamoneimwana, wawalongela kija kiyawalongelemsenga wa kuulanga mbuli ya imwana.18 Wanhu wose wahulike kija kiwalongilewasusilaji, wakanganya. 19 LakiniMalia kazika mbuli izo muumoyo nakazigelegeza ng'hani. 20 Wasusilaji wab-wela kuno wokwimba nyila za kumtogola

Mulungu kwa mbuli zose ziwahulike nakuzona. Zose zilawilila kamba msenga wakuulanga viyawalongele.

Yesu kogweleligwa twaga21 Mna isiku ya nane, siku ya

kwingizigwa imwana kumbi, wamgwaatwaga da Yesu. Twaga ijo kagweleligwa namsenga wa kuulanga mamake hanagogainda.

Yesu kogaligwa Mng'anda ya Mulungu22 Vikivikile kipindi cha kuisunha

kamba Musa viyalagize mna Gamalagizogake, Yusufu na Malia wamsola imwanana wachola nayo Yelusalemu muladiwamwike mgameso ga Mndewa, 23 kambaviyandikigwe mna Gamalagizo gaMndewa, “Kila mwana wa chaudele wakimbigalo yonda yavumbuke yagaligwemgameso ga Mndewa.” 24 Vivija wacholakulava nhosa kamba malagizo ga Mndewavigalondile, “Huwa wabili hebu makindamabili ga njiwa.”

25Kipindi acho kukala na munhu yokalaYelusalemu, twaga jake Simeoni. Munhuayo kakala yotenda goyolonda Mulunguna komdumba Mulungu. Vivija kakalayobetela ukombozi wa Izilaeli, na LohoYang'alile kakala hamoja nayo. 26 NayoLoho Yang'alile kamulongela hondayafe mbaka yamone Kilisito Mkombola.27 Loho kamulongoza Simeoni yacholekuna Ing'anda ya Mulungu. AbahoYusufu na Malia wamgala imwana Yesukuna Ing'anda ya Mulungu wamtendelekamba Malagizo ga Musa vigalondile.28 Simeoni kamsola imwana mmakonogake, kamtogola Mulungu, kalonga,29 “Mndewa, sambi kusang'hana kamba

viulongile,muleke msang'hanaji wako yachole moyo

uholile.30 Kwa meso gangu niuwona ukombozi

wako,31ukombozi uutandilemgameso gawanhu

wose.32 Mulenge uwatenda wanhu haweli

Wayahudi wajuwe goulonda,na kugala ukulu kwa wanhu zako wa

Izilaeli.”33 Tatake na mamake imwana wakan-

ganya kija kiyalongile Simeoni mbuli yaimwana. 34Simeoni kawatambikila, kamu-longela Malia, “Mwana ino kasaguligwana Mulungu mbuli ya kupotela na kukom-boligwa wanhu wengi wa Izilaeli. Nayo

Page 70: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Luka 2:35 67 Luka 3:11

kokuwa kilaguso kulawa kwa Mulungu,na wanhu wengi womulema. 35 Abahomagesa ga wanhu wengi gogubuligwa.Na gweye mwenyego, usungu uli kambapanga dikutwa dousoma moyo wako.”

36 Kukala na mgane imoja mtula ndaguwa Mulungu, yakalile mvele ng'hani,twaga jake Ana, biti Fanueli wa lukolo lwaAsheli. Mtwanzi ayo kakala na mkasanowake kwa miyaka saba toka yasoligwe.37 Nayo kakala mgane mbaka viyavikizemiyaka malongo manane na nne. Kipindichose acho kakala Mng'anda ya Mulunguimisi na ikilo, komgwaa ukulu Mulungu,kopula na kofunga kuja. 38 Saa iijakavika, kamgwaa nhogolwa Mulungu nakalongambuli za imwana kwawanhuwosewakalile wombeta Mulungu yaikomboleYelusalemu.

Kubwela Nazaleti39 Yusufu na Malia viwamambukize

kugatenda gaja gose galondeke naMalagizo ga Mndewa, wabwela kudibugajao da Nazaleti mwiisi ya Galilaya.40 Imwana kakula na kawa mbala goya,kakala yamemile nzewele, na ng'hekewaya Mulungu ikala kumwake.

Mbwanga Yesu Mng'anda ya Mulungu41 Kila mwaka tatake na mamake Yesu

wacholaga Yelusalemu kuna inyimwili ny-imwili ya Pasaka. 42 Yesu viyavikizemiyaka longo na mibili, wachola kuna in-yimwili nyimwili ya Pasaka kamba viwa-tendaga. 43 Nyimwili nyimwili viimalile,wabwela ukae, lakini mbwanga Yesu kasi-gala Yelusalemu. Tatake na mamakehawajuwile bule. 44 Wao viwagize kakalamna ikibumbila cha wanhu, avo watem-bela siku ngima. Abaho wasonga kumza-hila Yesu mwa ndugu zao na mbwiga zao.45 Hawamone bule, avo wabweleganyaYelusalemu kumzahila. 46 Siku ya ka-datu wamvika kuna Ing'anda ya Mulungu,kakala hamoja na wafundiza wa Kiyahudi,kowategeleza na kuwauza. 47Wanhu wosewamuhulike wakanganya nzewele zake navija viyawedike. 48 Tatake na mamakeviwamone wasinhuka ng'hani. Mamakekamuuza, “Mwanangu, habali ututendilevino? Niye na tatako tukala moyo yung-wayungwa tokuzahila gweye!”

49 Yesu kawedika, “Habali munizahila?Vino hamujuwile bule niye nilondekang'hale mng'anda ya Tatangu?” 50 Lakiniwao hawajuwile fambulo da ulonzi awo.

51 Abaho Yesu kachola nao Nazaleti,ako kakala kowategeleza. Mamake kazikamuumoyo mbuli zino zose. 52 Yesu kakulalukuli na ubala, kanogeligwa na Mulunguhamoja na wanhu.

3Yohana Mbatizaji kowapetela wanhuMat 3:1-12; Mlk 1:1-8; Yoh 1:19-28

1 Mwaka wa longo na tano muundewawa mndewa wa Lumi yakemigwe Tibelio,Pontio Pilato kakala mkulu wa isi yaYudea, na Helode kakala mkulu wa isiya Galilaya, na Filipo mdodo wake kakalamkulu wa Itulea na isi ya Tulakoniti,na Lusania kakala mkulu wa isi ya Abi-lene, 2 Anasi na Kayafa wakala wakuluwa walava nhosa. Kipindi acho mbuli yaMulungu imwizila Yohana mwanage Za-kalia ako kuluwala 3Yohana kacholamziisizose zili mmabehi na lwanda lwa Yoli-dani, kawapetela wanhu, “Lekeni nzambina mbatizigwe na Mulungu kozigela kum-gongo nzambi zenu.”4 Kamba viyandikigwe mna ikitabu cha

mtula ndagu wa Mulungu Isaya,“Munhu kokema kuluwala,‘Itandeni nzila ya Mndewa,goloseni nzila yonda yabite!5Kila konde dimemezigwe,kila kisugulu na kigongo visegezigwe,nzila hazigoloke zigolosigwe,na nzila zihile zotendigwa goya.6WanhuwosewokonaMulungukowakom-

bola wanhu!’ ”7 Lunhu lwa wanhu lumcholela Yohana

yawabatize. Yohana kawalongela, “Mw-eye mizoka! Nani yawalongele modahakuikimbila nhaguso yonda igaligwe naMulungu? 8Musang'hane gaja gonda gala-guse muzileka nzambi zenu. Sekemui-longele, ‘Abulahamu ayo muhenga wetu.’Nowalongela, Mulungu kodaha kugasolamabwe gano na kugatenda lukolo lwa Ab-ulahamu! 9 Shoka ikigwa goya kukanhamibiki mna gamasina. Kila mbiki ulekakulela matunda ganogile wokanhigwa nakwasigwa muumoto.”

10 Lunhu lwa wanhu lumuuza Yohana,“Avo tutende choni?”

11 Yohana kawedika, “Munhu yoyoseyeli na viwalo vibili yamgwee kimojamiyage yeliduhu, na ija yeli na lujo ya-tende vivo.”

Page 71: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Luka 3:12 68 Luka 4:712Wabokela kodi nao weza kubatizigwa.

Wamuuza Yohana, “Mfundiza, tweye tu-tende choni?”

13 Nayo kawalongela, “Sekemubokelekodi kubanza vija vimulagizigwe.”

14 Wakalizi nao wamuuza, “Na tweyetutende choni?”

Nayo kawalongela, “Sekemumbokemunhu yoyose sente yake hebu seke-mumtaguse munhu yoyose kwa uvizi.Mutosheke na kija kimubokela.”

15 Wanhu wakala wobetela kwiza kwaMkombola, avo wasonga kuiuza mmizoyoyao kamba Yohana kodaha kuwa ayo Kil-isito Mkombola. 16 Yohana kawalon-gela wose, “Niye nowabatiza mweye kwamazi, lakini kokwiza ija yeli munhu mkulung'hani kubanza niye. Niye sifaya hatakudohola nzabi za vilatu vake. Ayo kowa-batiza kwa Loho Yang'alile namoto. 17Ayokana lungo mmakono gake lwa kubetelauhule wake. Kowika uhemba kudikanho,lakini koisoma imikumvi muumoto ha-ufaga.”

18Kwa mbuli nyingi Yohana kawapetelawanhu Mbuli Inogile na kawalondawaleke nzambi zao. 19 Lakini Yohanakamkomhokela mndewa Helode, mkuluwa isi ya Galilaya kwavija kamsolaHelodiya, mwehe wa mdodo wake, nakatenda nzambi nyingi. 20 Abaho Helodekatenda dihile ng'hani kwa kumgodekaYohana mkifungo.

Yesu kobatizigwaMat 3:13-17; Mlk 1:9-11

21Wanhu wose viwakalile wobatizigwa,Yesu nayo kabatizigwa. Viyakalile kom-pula Mulungu, ulanga ugubuka, 22na LohoYang'alile kamuhulumukila mna ulukuliluigalile na huwa. Sauti ihulikigwa ku-lawa kuulanga, “Gweye kwa Mwanangunikunogele. Ninogelwa na gweye.”

Wanhu wa lukolo luyavumbuke YesuMat 1:1-17

23 Yesu viyasongile sang'hano yake,kakala na miyaka malongo madatu. Avowanhu wagesa kakala mwanage Yusufu,mwanage Heli, 24mwanageMatati, mwan-age Lawi, mwanage Meliki, mwanageYani, mwanage Yusufu, 25 mwanageMatatia, mwanage Amosi, mwanageNahumu, mwanage Esili, mwanage Nagai,26 mwanage Maati, mwanage Matatia,mwanage Semeni, mwanage Yusufu,mwanage Yuda, 27 mwanage Yoana,

mwanage Lesa, mwanage Zelubabeli,mwanage Shealitieli, mwanage Neli,28 mwanage Meliki, mwanage Adi,mwanage Kosamu, mwanage Elimadamu,mwanage Eli, 29mwanage Yoshua, mwan-age Eliezeli, mwanage Yolimu, mwanageMatati, mwanage Lawi, 30 mwanageSimeoni, mwanage Yuda, mwanageYusufu, mwanage Yonamu, mwanageEliakimu, 31 mwanage Melea, mwanageMena, mwanage Matata, mwanageNatani, mwanage Daudi, 32 mwanageYese, mwanage Obedi, mwanage Boazi,mwanage Salimoni, mwanage Nashoni,33 mwanage Aminadabu, mwanageAdimini, mwanage Alini, mwanageHeziloni, mwanage Pelesi, mwanageYuda, 34 mwanage Yakobo, mwanageIsaka, mwanage Abulahamu, mwanageTela, mwanage Naholi, 35 mwanageSelugi, mwanage Lagau, mwanagePelegi, mwanage Ebeli, mwanage Sela,36mwanage Kenani, mwanage Alifakisadi,mwanage Shemu, mwanage Nuhu,mwanage Lameki, 37 mwanage Metusela,mwanage Henoko, mwanage Yaledi,mwanage Mahalaleli, mwanage Kenani,38 mwanage Enoshi, mwanage Seti,mwanage Adamu, mwanage Mulungu.

4Kugezigwa kwa YesuMat 4:1-11; Mlk 1:12-13

1 Yesu kabwela kulawa Yolidani,kamema Loho Yang'alile na kalongozigwana Loho Yang'alile mbaka kuluwala. 2Akokagezigwa na Mwenembago kwa ikipindicha siku malongo mane. Mna ikipindichose acho hadile kinhu chochose, avovizimalile siku azo, nzala imuluma.

3 Abaho Mwenembago kamulongelaYesu, “Kamba gweye kwa Mwana waMulungu, dilongele dibwe dino digalukegate.”

4 Lakini Yesu kamwidika, “MaandikoGang'alile golonga, ‘Munhu hawa mgimakwa kuja kwiiyeka!’ ”

5 Abaho Mwenembago kamsola Yesumbaka uchanha ng'hani, kamulagusilaundewa wose wa mwiisi kwa mwanzaumoja. 6Mwenembago kamulongela Yesu,“Nokugwaa ukulu na utajili wose uno,kwavija vose va mmakono gangu, na niyenodaha kumgwaa munhu yoyose inimu-londa. 7 Nokugwaa vinhu vose vino,kamba wahanitambikila.”

Page 72: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Luka 4:8 69 Luka 4:36

8Yesu kamwidika, “MaandikoGang'alilegolonga,‘Mtambikile Mndewa Mulungu wako,na umsang'hanile heyo yaiyeka!’ ”

9 Abaho Mwenembago kamsola Yesumbaka Yelusalemu, kamwika uchanhang'hani kuna ikiswili cha ing'anda yaMulungu, abaho kamulongela Yesu,“Kamba gweye kwa Mwana wa Mulungu,ilagaze mwenyego hasi kulawa hano.10Kwavija Maandiko Gang'alile golonga,‘Mulungu kowalagiza wasenga zakewa kuulanga wakukalize!’ 11 Na vivija

golonga,‘Wokupapa mmakono gao,sekeuilumize magulu gako mgamabwe!’ ”

12 Lakini Yesu kamwidika, “MaandikoGang'alile golonga, ‘Sekeumgeze MndewaMulungu wako!’ ”

13 Mwenembago viyamambukizekumgeza Yesu kwa kila nzila, kamulekambaka kipindi kiyagwe kinogile.

Yesu kosonga sang'hano yake akoGalilaya

Mat 4:12-17; Mlk 1:14-1514 Abaho Yesu kabwela isi ya Galilaya,

nguvu ya Loho Yang'alile ikala hamojanayo. Mbuli zake zibwililika mziisi zoseza mmabehi. 15 Kakala yofundiza mnazing'anda za kumpula Mulungu na kilamunhu kamgwaa nhogolwa.

Yesu kolemigwa ako NazaletiMat 13:53-58; Mlk 6:1-6

16 Abaho Yesu kachola Nazaleti, hanhukuyakulile. Mna isiku ya Kubwihila,kengila mng'anda ya kumpula Mulungukamba viyatendaga. Kema yasomeMaandiko Gang'alile. 17 Kagweleligwakitabu chamtula ndaguwaMulungu Isaya,kakifungula na kona hanhu handikigwe,18 “Loho wa Mndewa Mulungu kamgati

mmwangu,kwavija kanisagula niwagalile wanhu

wakiwa Mbuli Inogile.Kanituma niwapetele wagodekigwe

kamba wolekesigwa,na waja wasuwameso walole,na kuwakombola waja wadununzigwe,19 na kuwalongela kamba saa ivikaya Mndewa kuwakombola wanhu zake.”

20 Abaho Yesu kakigubika ikitabu, kak-ibweza kwa msang'hanaji, abaho kakalahasi. Wanhu wose wakalile mng'andaya kumpula Mulungu wamulola Yesubunhuu. 21 Nayo kasonga kuwalongela,

“Chandikigwe muno, lelo kilawilila kambavimuhulike.”

22 Wose wamtogola na wakanganyambuli zake zinogile ziyalongile. Walonga,“Vino ino siyo mwanage Yusufu?.”

23 Yesu kawalongela, “Nojuwa monon-gela ulonzi uno, ‘Mganga, ihonyemwenyego! Gose gatuhulike kugatendaako Kapelinaumu, vivija gatende na hanoukayako.’ ” 24 Yesu kagendelela kulonga,“Nowalongela ukweli, kuduhu mtulandagu yotegelezigwa ukayake.

25 “Nhegelezeni, ona kukala na waganewengi mwiisi ya Izilaeli mna ikipindi chaEliya. Kipindi acho, mvula haitowilemiyaka midatu na nusu, kukala na lu-filili lwa nzala mwiisi yose. 26 LakiniEliya hatumigwe bule kwa munhu yoyoseiyagwe mwiisi ya Izilaeli, ila kwa mganeimoja yakalile Selepata, mwiisi ya Sidoni.27Vivija mna ikipindi cha mtula ndagu waMulungu Elisha, kukala na wanhu wengiwakalile wolumwa utamu wa dikulu mwi-isi ya Izilaeli. Lakini kuduhu munhuyoyose iyagwe yahonyigwe, ila Naamaniyaiyeka, munhu wa isi ya Siliya.”

28 Wanhu wakalile mng'anda yakumpula Mulungu wagevuzika ng'haniviwahulike avo. 29 Wenuka, wamulavakunze kudibuga jao dizengigwe uchanhakukigongo, wamgala mbaka mwiingemaya kigongo acho, walonda kumpigisa hasi.30 Lakini Yesu kabita hagati ya lunhu luja,kalawanya.

Munhu yeli na kinyamkelaMlk 1:21-28

31 Abaho Yesu kachola kudibuga daKapelinaumumwiisi ya Galilaya. Mwiisikuya Kubwihila, kakala yofundiza wanhu.32 Mafundizo gake gawakanganya wanhuwose, kwavija kakala kolonga kwa udahi.33 Mng'anda ya kumpula Mulungu kukalana munhu yeli na kinyamkela. Kalila kwasauti ng'hulu, 34 “Oii! Kolonda kututendachoni, Yesu wa Nazaleti? Vino kwizakutukoma? Nokujuwa, Gweye kwa ijaYang'alile wa Mulungu!”

35 Yesu kamkomhokela ikinyamkelaija, “Nyamala! Mulawe munhu ino!”Kinyamkela kambwanha hasi munhuija mgameso gao, abaho kamulawa bilakumulumiza.

36Wanhu wose wakanganya ng'hani nawailongela, “Mbuli gani zino? Munhu inokana nguvu na udahi wa kuwakomhokela

Page 73: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Luka 4:37 70 Luka 5:17vinyamkela, nao womtegeleza!” 37 Avombuli za Yesu zibwililika kila hanhu mwi-isi ija.

Yesu kowahonya wanhu wengiMat 8:14-17; Mlk 1:29-34

38 Yesu kalawa kuna ing'anda yakumpula Mulungu, kachola ukayakeSimoni. Mkwe wa kitwanzi wa Simonikakala yolumwa homa ng'hali, avowamulongela Yesu yamuhonye. 39 Yesukamcholela, kema behi na lusazi lwamtwanzi ayo, kaikomhokela homaimulawe. Homa imulawa, bahaja mtwanziija kenuka, kasonga kuwasang'hanila.

40 Zuwa vidihongile, wanhu wosewakalile na watamu wawagala kwaYesu, nayo keka makono gake uchanhamwa kila munhu na kuwahonya wose.41 Vinyamkela wawalawa wanhu wengina kuguta, “Gweye kwa mwana waMulungu!”

Yesu kawakomhokela na kawagomesakulonga, kwavija wamjuwa kamba kakalaKilisito.

Yesu kowapetela wanhu mzing'anda zakumpula Mulungu

Mlk 1:35-3942 Imitondo yake, Yesu kasegela

kudibuga, kachola hanhu kuduhuwanhu. Wanhu wasonga kumzahila,na viwamone, walonda kumgomesasekeyachole. 43 Lakini Yesu kawalongela,“Vivija nolondeka kuwapetela wanhuwa mmabuga gayagwe Mbuli Inogileya Undewa wa Mulungu, kwavija achokiyanhumile Mulungu kukisang'hana.”

44Avo kawapetela wanhumzing'anda zakumpula Mulungu mwiisi yose ya Yudea.

5Yesu kowakema wanahina wa ichandusoMat 4:18-22; Mlk 1:16-20

1Siku dimoja Yesu kakala yemilemumg-wazo wa lamba da Genesaleti. Wanhuwengi wakala woisung'ha sung'ha wa-tegeleza mbuli ya Mulungu. 2 Yesu ka-zona ngalawa mbili zikalile mwiingemaya lamba, zilekigwe na wavuwa somba,wakalile wosunha mizavu yao. 3 Yesukengila mwiingalawa imoja ikalile ya Si-moni, kamulonda Simoni yaikwese mga-mazi. Abaho Yesu kakala mwiingalawa,kafundiza lunhu luja.

4 Viyamambukize kufundiza, kamulon-gela Simoni, “Kwesa ingalawambaka kuna

gamazi mengi, abaho gweye na wayagomupigise mizavu yenu muvuwe somba.”

5 Simoni kamwidika, “Go mkulu,tusang'hana ng'hani kilo kigima lakinihatupatile kinhu bule. Lakini kambagweye kolonga avo, nogela mizavuyangu mgamazi.” 6 Wapigisa mizavuyao, somba wengi wanamata mbakamizavu yao ilonda kudegeka. 7 Avowawakema wayao wakalile mwiingalawaiyagwe weze kuwataza. Wayao wezana wazimemeza ngalawa zose mbili,zose zikala zimemile somba mbakazilonda kudidimila. 8 Simoni Petuloviyachonile kija kilawilile, kamfugamilaYesu mmagulu, kalonga, “Mndewa, segelahaulongozi wangu, niye nimema nzambi!”

9 Simoni na wayage wakanganyang'hani mbuli ya somba wengi wawap-atile. 10 Vivija wayage Simoni, Yakobona Yohana, wanage Zebedayo, naowakanganya. Yesu kamulongela Simoni,“Sekeudumbe. Kulawa sambi kokuwamvuwaji wa wanhu.”

11 Wazilava ngalawa zao kunze mumg-wazo, wavileka vinhu vose, wamkwelelezaYesu.

Yesu komuhonya munhu yeli na dikuluMat 8:1-4; Mlk 1:40-45

12 Yesu viyakalile kudibuga dimoja,kukala na munhu imoja yakalile na utamuwa dikulu. Viyamonile Yesu, kaibwanhahasi, kampula, “Go mkulu, wahalonda,kodaha kunihonya!”

13 Yesu kagolosa mkono wake, kamk-wasa. Kalonga, “Nolonda, hona!” Ba-haja utamu wa dikulu umulawa munhuija. 14 Yesu kamulagiza, “Sekeumulon-gele munhu yoyose, lakini goga inzilambaka kwa mulava nhosa ukailaguse,abaho kalave nhosa kamba viyalagizeMusa ili kutenda kila munhu yatogolekamba kuhonyigwa.”

15 Lakini mbuli za Yesu zibwililika kilahanhu. Wanhu wengi weza kumtegelezana kuhonyigwa mitamu yao. 16 LakiniYesu kacholaga hanhu kuduhu wanhu nakampula Mulungu.

Yesu komuhonya munhu yahololeMat 9:1-8; Mlk 2:1-12

17 Siku dimoja Yesu viyakalile kofun-diza, Mafalisayo wayagwe na wafundizaMalagizo ga Musa wakala aho. Wakalawalawile kila buga mwiisi ya Galilaya naYudea na kulawa Yelusalemu. Nguvu ya

Page 74: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Luka 5:18 71 Luka 6:5Mndewa ikala hamoja na Yesu kuwaho-nya watamu. 18 Wanhu wayagwe wezakunowampapamulusazi munhu yaholole.Wageza kumwingiza mng'anda wamwikehaulongozi wa Yesu. 19 Lakini hawapatilenzila ya kumwingiza mng'anda, kwavijakukala na lunhu lwa wanhu. Avo wamsolamtamu wao, wamgala uchanha kukiswili,watobola zonzo. Abaho wamuhumulusana lusazi lwake mbaka hagati ya lunhulwa wanhu, wamwika haulongozi wa Yesu.20Yesu viyone kutamanila kwao, kamulon-gelamunhu ija, “Mbwigangu, nzambi zakozigeligwa kumgongo.”

21 Wafundiza Malagizo ga Musa naMafalisayo wasonga kuiuza, “Munhu ganiino kolonga mbuli za kumuliga Mulungu?Mulungu yaiyeka ayo yodaha kuzigelakumgongo nzambi za wanhu!”

22 Yesu kajuwa viwagesile, avo kawa-longela, “Habali mogesa avo? 23 Chonikibuhile, kulonga, ‘Nzambi zako zigeligwakumgongo,’ hebu kulonga, ‘Ima utem-bele’? 24 Lakini nolonda mujuwe kambaMwana wa Munhu kana udahi mwiisi wakuzigela kumgongo nzambi za wanhu.”Abaho kamulongela munhu ija yaholole,“Nokulongela, ima, papa lusazi lwako, uc-hole ukayako!”

25Bahajamunhu ija kenukamgameso gawanhu, kapapa lusazi lwake mumo muy-atambalale, kachola ukayake kuno kom-togola Mulungu. 26 Wanhu wose wakan-ganya ng'hani na kudumba! WamtogolaMulungu walonga, “Lelo tona unzonza!”

Yesu komkema LawiMat 9:9-13; Mlk 2:13-17

27 Abaho Yesu kachola na kamonambokela kodi yakemigwe Lawi kakalamng'anda ya kusolela kodi. Yesukamulongela, “Nikweleleze.” 28 Lawikenuka, kaleka kila kinhu, kamkweleleza.

29 Abaho Lawi kamtendela Yesunyimwili nyimwili ng'hulu ukayake.Vivija kukala na wabokela kodi wengina wanhu wayagwe wagonekigwe.30 Mafalisayo na wafundiza Malagizo gaMusa wayagwe wakalile aho wawauzawanahina wa Yesu, “Habali moja nakung'wa hamoja na wabokela kodi nawanhu wotenda nzambi?”

31 Yesu kawedika, “Wanhu wagimahawalonda mganga, lakini waja weliwatamu womulonda mganga. 32 Sizilekuwakema wanhu wogesa wanoga, lakini

niza kuwakema waja wene nzambiwaleke.”

Mbuli ya kufunga kujaMat 9:14-17; Mlk 2:18-22

33 Wanhu wayagwe wamulongela Yesu,“Wanahina wa Yohana Mbatizaji wofungakuja miyanza mingi na kumpula Mulungu,na wanahina wa Mafalisayo wotenda vivo,lakini wanahina zako woja na kung'wa.”

34 Yesu kawedika, “Vino mogesa wanhuwagonekigwe kuna idizengele wodahakufunga kuja kipindi munhu yosolakahamoja nao? Havidahika bule! 35 Lakinikipindi chokwiza, munhu yosola vondayasegezigwe kumwao, baho wofungakuja.”

36Abaho Yesu kawalongela lusimo luno,“Kuduhu munhu yokanha kilaka mkiwalocha sambi na kukikamkiwalo cha umwaka.Yahatenda avo, kokinanga kija kiwalo chasambi, na kilaka acho honda kiigale nakiwalo cha umwaka. 37 Vivija kuduhumunhu yogida divai ya sambi mna mi-fuko ya ng'hwembe ya umwaka. Kwav-ija yahatenda avo, divai ya sambi yoit-ula mifuko ayo ya umwaka, divai yok-witika, na mifuko yobanangika. 38Divai yasambi yogidigwa mmifuko ya ng'hwembeya sambi! 39 Kuduhu munhu yolonda di-vai ya sambi yahamambukiza kung'wa yaumwaka. Kwavija kolonga, ‘Ya umwakainoga ng'hani.’ ”

6Mbuli ya siku ya KubwihilaMat 12:1-8; Mlk 2:23-28

1 Mna isiku imoja ya Kubwihila,Yesu kakala yobita mmigunda yauhemba. Wanahina zake wasongakubena mikungwi ya uhemba, wagafigisammakono gao na kuja mhule zake.2 Mafalisayo wayagwe wawauza, “Habalimotenda kinhu kigomesigwe mna isiku yaKubwihila?”

3 Yesu kawedika, “Vino mweye hamu-somile kija kiyatendile Daudi na wayageviwakalile na nzala? 4 Daudi kengilaMng'anda ya Mulungu, kasola magategalavigwe kwa Mulungu, kagaja na vivijakawagwaa wayage. Malagizo gawagomesawanhu wayagwe kuja magate gago ila kwawalava nhosa waiyeka.”

5 Abaho Yesu kamambukiza kwa ku-longa, “MwanawaMunhu ayoMndewawasiku ya Kubwihila.”

Page 75: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Luka 6:6 72 Luka 6:33Yesu komuhonya munhu yaholole mkonoMat 12:9-14; Mlk 3:1-6

6 Mna isiku iyagwe ya Kubwihila, Yesukengilamng'anda ya kumpulaMulungunakafundiza. Baho kukala na munhu imoja,mkono wake wa kudila ukala uholole.7 Wafundiza Malagizo ga Musa na Mafal-isayo wayagwe wakala wozahila kilamusocha kumtagusaYesu, avowakalawomulolawamone kamba komuhonya munhu mwi-isiku ya Kubwihila. 8 Lakini Yesu kawa-juwa viwagesile, kamulongela munhu ijayaholole mkono, “Ima wize hano haulon-gozi.” Munhu ija kenuka na kwima hagati.9 Abaho Yesu kawalongela, “Nowauza,vino Malagizo getu gotulonda tutendechoni mwiisiku ya Kubwihila? Kutendaganogile hebu kutenda gehile? Kuhonyaugimawamunhu hebu kuukoma?” 10Yesukawalola wanhu wose wakalile aho, abahokamulongela munhu ija, “Golosa mkonowako.” Munhu ija katenda avo, na mkonowake uhona kabili.

11 Lakini wanhu wagevuzika ng'hanina wasonga kuilongela wamtende choniYesu.

Yesu kosagula watumigwa longo na wa-bili

Mat 10:1-4; Mlk 3:13-1912 Kipindi kija Yesu kachola kuna

ikigongo kumpula Mulungu, kakalaako kilo kigima kompula Mulungu.13 Imitondo yake, kawakema wanahinazake, kawasagula longo na wabili mnaidibumbila jao, kawagwaa twaga dawatumigwa. 14 Watumigwa awo wakalaSimoni, ayo Yesu kamkema Petulo naAndeleyamdodowake, Yakobo na Yohana,Filipo na Batulumayo, 15 Matayo naTomaso na Yakobo mwanage Alufayona Simoni yakemigwe Zelote, 16 Yudamwanage Yakobo na Yuda Isikalioteyamuhinduke Yesu.

Yesu kofundiza na kuhonya wanhuMat 4:23-25

17 Yesu viyahumuluke kukigongohamoja na watumigwa zake, kema hanhuhagoloke hamoja nawanahina zakewengi.Lunhu mkulu lwa wanhu lukala ahokulawa isi yose ya Yudea na buga daYelusalemu, na kulawa mhwani ya isi zaTilo na Sidoni. 18Weza kumtegeleza Yesuna kuhonyigwamitamu yao. Vivija wanhuwaja wakalile wogazigwa na vinyamkelaweza na wahonyigwa. 19 Wanhu wose

wageza kumkwasa Yesu, kwavija nguvuya kuhonya ikala ilawa kumwake nakuwahonya wose.

Kudeng'helela na kunyunyuwalaMat 5:1-12

20 Yesu kawalola wanahina zake, ka-longa,“Mmweda mweye muli wakiwa,kwavija Undewa wa Mulungu uli wenu.21Mmweda mweye muli na nzala sambi,kwavija mokwiguta!Mmweda mweye mulila sambi,kwavija modeng'helela!”

22 “Mmweda mweye kamba wanhuwomwihilani, wowalema, wowaliga nakuwalonga vihile kwa mbuli ya Mwanawa Munhu! 23 Deng'heleleni na kuvinavonda galawilile, kwavija mwikiligwanhunza ng'hulu kuulanga. Kwavija vivowahenga zao viwawatendelewatula ndaguwa Mulungu.24 Lakini mogaya mweye muli matajili

sambi,kwavija mmala kupata deng'ho jenu!25Mogaya mweye mwigute sambi,kwavija mokona nzala!Mogaya mweye museka sambi,kwavija moiyalala na kulila!”

26 “Mogaya mweye kamba wanhu wosewowagwaa nhogolwa kwavija wahengazao vivija wawatendela vivo watula ndaguwa uvizi.”

Kuwanogela wakwihileMat 5:38-48; Mat 7:12

27 “Lakini nowalongela mweye mu-nitegeleza, wanogeleni wamwihileni,muwatendele ganogile waja wowatendelagehile. 28Muwatambikile waja wowaduila,na muwapulile kwa Mulungu wajawomonelani. 29 Munhu yonda yakutowekanza dimoja, muleke yakutowe kanzadiyagwe vivija, kamba munhu kokubokakoti jako, muleke yasole na shatijako vivija. 30 Munhu yahakupulakinhu mgwee, na munhu yokubokavinhu vako, sekeulonde yakubwezele.31 Avo watendeleni wayagwe gaja gosegomulonda mweye kutendeligwa.”

32 “Kamba mweye mowanogela wanhuwowanogela mweye waiyeka, vinomotenda kilozo gani? Hata wanhu wenenzambi wowanogela waja wowanogelahewo! 33Na kamba mowatendela ganogilewaja wowatendela ganogile waiyeka,vino motenda kilozo gani? Hata wanhu

Page 76: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Luka 6:34 73 Luka 7:8

wene nzambi wotenda vivo! 34 Na kambamowakopesha waja waiyeka mutamanilawodaha kuwabwezela, vino motendakilozo gani? Hata wanhu wene nzambiwowakopesha wayao wotamanila wodahakuwabwezela kikija kiwawakopeshe!35 Lakini mweye wanogeleni wajawomwihileni na muwatendele ganogile,muwakopeshe wanhu bila kutamanilakubwelezeligwa. Abaho nhunza yenuyokuwa ng'hulu, na mweye mokuwawana wa Mulungu yeli Uchanha Ng'hani.Kwavija heyo kanoga kwa waja weliduhunhogolwa kumwake na wanhu wotendanzambi. 36Muwe na bazi kamba vija Tatayenu viyeli na bazi.”

Kuwatagusa wayagweMat 7:1-5

37 “Sekemuwataguse wayagwe,Mulungu honda yawataguse mweye.Sekemuwalaumu wayagwe, na Mulunguhonda yawalaumu mweye. Mugelekumgongo nzambi za wanhu wayagwe,na Mulungu kogela kumgongo nzambizenu. 38Muwagweewayagwe, naMulungukowagwaa mweye. Na mweye mobokelakibaba kimemile na kusindiligwa mbakavokwitika mmakono genu, na vose vondamudahe kuvigoga. Avo, vija vimuwapimilawayagwe, Mulungu nayo kowapimilavivo.”

39 Abaho Yesu kawalongela lusimoluno, “Msuwameso hadaha kumulongozamsuwameso miyage. Yahatenda vivo,wose wabili wolagalila mdikolombo.40 Kuduhu mwanahina yombanzamfundiza wake. Lakini kila mwanahinayahamambukiza mafunzo gake, koigala namfundiza wake.

41 “Habali kolola kibanzi kili mdisiso dandugu yako lakini hulola biki dili mdi-siso jako? 42 Hebu kodahaze kumulon-gela ndugu yako, ‘Chonde, leka nikulavekibanzi kili mdisiso jako,’ kuno gweyeung'hali hunajona biki dili mdisiso jakomwenyego? Gweye kwa mnafiki! Tanhulava biki dili mdisiso jako, abaho kodahakulola goya na kulava kibanzi kili mdisisoda ndugu yako.

Mbiki na matunda gakeMat 7:16-20; Mat 12:33-35

43 “Mbiki unogile haudaha kulelamatunda gehile, hebu mbiki wihilehaudaha kulela matunda ganogile. 44 Kilambiki wojuwika kwa matunda gake

goulela, kwavija hudaha kubawa ngamamumkese hebu kubawa fulu kuna ivisolova miba. 45 Munhu yanogile kolavaganogile mwiingama yake inogile ilimuumoyo wake, lakini munhu yehilekolava gehile mwiingama yake ihile ilimuumoyo wake. Kwavija munhu kolongagaja gamemile muumoyo wake.

Wazengaji wabiliMat 7:24-27

46 “Habali monikema, ‘Mndewa,Mndewa,’ kuno hamugatenda gajagoniwalongela? 47Munhu yoyose yokwizakumwangu na kutegeleza mbuli zangu nakuzigoga nowalagusila kaigala na choni.48Kaigala namunhu yozenga ng'anda yakeyahimbile hasi ng'hani, keka chandusilochake mdibwe. Mvula ng'hulu viitowile,mazi gaitowa ing'anda, lakini hagadahilekuitigisa kwavija ikala izengigwe goya.49 Lakini munhu yoyose yotegeleza mbulizangu na kolema kuzigoga, kaigala namunhu yazengile ng'anda yake bilakuhimba chandusilo. Mvula ng'huluviitowile, mazi gaitowa ng'anda ija, nayoigwa na kubanangika!”

7Yesu komuhonyamsang'hanaji wamkulu

imoja wa wakalizi wa LumiMat 8:5-13

1 Yesu viyamambukize kuwafundizawanhu, kachola Kapelinaumu. 2 Akokukala na mkulu imoja wa wakalizigana wa Kilumi yakalile na msang'hanajiwake mtamu ng'hani, na kalonda kufa.Nayo mkulu ayo kakala yomnogelang'hani msang'hanaji ayo. 3 Mkulu ayoviyahulike mbuli za Yesu, kawatumawavele wayagwe wa Wayahudi wampuleYesu yeze kumuhonyamsang'hanaji wake.4Avo wamcholela Yesu, wampula ng'hani,wamulongela, “Munhu ino kofaya umtaze.5Kowanogela wanhu na vivija katuzengelang'anda ya kumpula Mulungu.”

6 Avo Yesu kachola nao. Viyakalile behina ng'anda ya mkulu ija, mkulu ija kawa-tuma mbwiga zake wamulongele Yesu,“Go mkulu, sekeuigaze kwiza ukae, kwav-ija niye sifaya gweye wingile mng'andayangu, 7 vivija niiyona sifaya hata kwizakumwako. Lakini longa mbuli iiyeka, namsang'hanaji wangu kohona. 8 Kwavijananiye vivija na hasi ya udahi wa wakulu

Page 77: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Luka 7:9 74 Luka 7:34na nina wakalizi hasi yangu. Nahamu-longela ino, ‘Chola!’ nayo kochola, na-hamulongela iyagwe, ‘Izo!’ nayo kok-wiza, vivija nahamulongela msang'hanajiwangu, ‘Tenda vino!’ nayo kotenda vivo.”

9 Yesu viyahulike avo kakanganyang'hani, kahinduka, kalulongela lunhulwa wanhu lukalile lomkweleleza,“Nowalongela, sinamona munhu yeli natamanilo kulu kamba dino, hata mwiisi yaIzilaeli!”

10 Wanhu waja watumigwe wabwelakuna ing'anda ya mkulu ija, wamvikamsang'hanaji ija kahona.

Yesu komzilibula mwana wa mgane11 Kumwande, Yesu kachola kudibuga

dimoja dikemigwe Naini. Kailongozana wanahina zake na lunhu mkululwa wanhu. 12 Viyakalile habehi naulwivi mkulu wa kwingilila kudibugadijo, wanhu wapapile maiti ga mb-wanga wakala wolawa kunze kudibuga,wochola kuzika. Mbwanga ayo yafilekakala mwana yeli yaiyeka wa mtwanziyakalile mgane. Wanhu wengi wa bugaijo wakala hamoja na mtwanzi ayo.13 Mndewa Yesu viyamone mtwanzi ayo,kamonela bazi, kamulongela, “Sekeulile.”14 Abaho kagenda, kalukwasa ulusaziluwaitambalize maiti ya mbwanga ija.Wanhu walupapile ulusazi luja wema.Yesu kalonga, “Mbwanga! Nokulongela,lamuka.” 15Mbwanga ija yafile kalamuka,kasonga kulonga. Abaho Yesu kamgwaamama ija mwanage.

16 Wanhu wose wengila bwembwe nawamtogola Mulungu. Walonga, “Mtulandagu mkulu wa Mulungu katulawililahamwetu! Mulungu keza kuwakombolawanhu zake!”

17Mbuli zino za Yesu zenela mwiisi yoseya Yudea na isi zili mmabehi.

Wasenga kulawa kwa Yohana MbatizajiMat 11:2-19

18Wanahina zake Yohana Mbatizaji wa-mulongela Yohana mbuli zose zino. Nayokawakema wanahina zake wabili mnaiwanahina zake, 19kawatumawachole kwaMndewa wakamuuze, “Vino gweye ayo ijaiyalongile YohanaMbatizaji kokwiza, hebutumbete iyagwe?”

20 Viwavikile kwa Yesu, wamulongela,“Yohana Mbatizaji katutuma tukuuze,kamba gweye ayo ija yalongile kokwiza,hebu tumbete iyagwe?”

21Kipindi kikija Yesu kawahonyawanhuwengi wakalile watamu, wakalile wogaya,wakalile na vinyamkela na kawatendawanhu wengi wakalile wasuwamesowalole. 22 Avo Yesu kawedika, “Bwelenimkamulongele Yohana gaja gomuhu-lika na kugona, wasuwameso wolola,mbetembete wotembela, na weli nautamu wa dikulu wohonyigwa, na wanhuhawahulika wohulika, wafile wozilibuka,na wakiwa wopeteligwa Mbuli Inogile.23 Kamweda munhu ija yeliduhu shakana niye!”

24 Wanahina wa Yohana viwasegele,Yesu kasonga kululongela lunhu lujambuli ya Yohana, “Vino vimucholilekuluwala, muchola kulola choni? Mucholakulola lusanze vilutigisigwa na beho?25 Vino muchola kulola choni? Mucholakumulolamunhu yavalile viwalo vinogile?Wanhu iwovala viwalo vinogile, weli naugima wa kubwihila wokala mzing'andaza wandewa! 26 Nongeleni, vino mucholakulola choni? Muchola kumulola mtulandagu wa Mulungu? Ona, lakini monavingi ng'hani kubanza mtula ndaguwa Mulungu. 27 Kwavija Yohana ayoyalongigwe mna Gamaandiko Gang'alile,‘Mulungu kalonga, nomtuma msengawangu yakulongolele, yaitande nzilayako.’ ” 28 Yesu kamambukiza kulonga,“Nowalongela, Yohana ni munhu mkulukubanza munhu yoyose yakalile mwiisi.Lakini yeli mdodoMuundewawaMulunguni munhu mkulu kubanza Yohana.”

29 Wanhu wose wamuhulike, hatawabokela kodi, wamtogola Mulungukamba kanoga na wakala wabatizigwe naYohana. 30Lakini Mafalisayo na wafundizaMalagizo ga Musa walema kutenda gaMulungu, kwavija walema kubatizigwa naYohana.

31 Yesu kagendelela kulonga, “Vinoniwasimulile kwa lusimo gani wanhuwa lukolo luno? Vino waigala nachoni? 32 Waigala na wana wadodowakalile mdigulilo. Kibumbila kimojachokikemelela kibumbila kiyagwe, ‘Tuwa-towela gombe sugu, lakini hamuvinilebule! Tuwembila nyila za kuindilo, lakinihamulilile bule!’ 33Yohana Mbatizaji keza,kafunga kuja na hang'wile divai, mweyemulonga, ‘Kana kinyamkela!’ 34 Mwanawa Munhu keza, kaja na kung'wa, mweyemulonga, ‘Muloleni munhu ino! Mmelona mulevi, mbwiga wa wabokela kodi na

Page 78: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Luka 7:35 75 Luka 8:10

wanhu waja wotenda nzambi!’ 35 Lakininzewele ya Mulungu yokoneka inoga kwawanhu waja wose woitogola.”

Yesu ukayake Simoni Mfalisayo36 Mfalisayo imoja kamgoneka Yesu

yakaje nayo lujo lwa ichungulo. AvoYesu kachola kuna ing'anda ya Mfal-isayo, kakala na kuja. 37 Kudibuga dijakukala na mtwanzi imoja yakalile yotendanzambi. Kahulika kamba Yesu kakala yojamng'anda ya Mfalisayo ayo, avo kasolanyhupa ya alabasita imemile mavuta go-nung'hila goya ga bei ng'hulu. 38 Kemakukisogo, habehi na magulu ga Yesu ko-lila, mahozi gake galagalila mgamaguluga Yesu. Abaho kagahangusa maguluga Yesu kwa mvili zake, kaganonela nakagagidila mavuta. 39 Mfalisayo ija viy-one avo, kailongela, “Maza munhu inoyakalile mtula ndagu wa Mulungu, ya-hamjuwile mtwanzi ino yomgoga kavilihi,yahamjuwile kamema nzambi!”

40 Yesu kamulongela, “Simoni, ninambuli ya kukulongela.”

Simoni kalonga, “Ona, Mfundiza, non-gela.”

41 Yesu kasonga kumulongela, “Kukalana wanhu wabili wakopile sente kwamunhu yokopesha sente. Imoja kakopasente magana matano, na iyagwe kakopamalongo matano. 42 Wose wabilihawadahile kumulipa, avo munhu ijakawalekelelawose. Vino nanimna iwanhuwaja yonda yamnogele ng'hani munhuija?”

43 Simoni kamwidika, “Vinikona niyekokuwa ija yalekeleligwe sente nyingi.”

Yesu kalonga, “Kulonga goya.”44 Abaho kamuhindukila mtwanzi ija nakamulongela Simoni, “Komona mtwanziino? Niza kuna ikae yako, hungwelelemazi ga kusunha magulu gangu, lakinimtwanzi ino kagasunha magulu gangukwa mahozi gake na kagahangusa kwamvili zake. 45 Gweye hunibokele kwakuninonela, lakini mtwanzi ino halekilekuganonela magulu gangu tangu vinizile.46 Hunibakile pala jangu mavuta, lakinimtwanzi ino kambakaza magulu gangumavuta gonung'hila goya. 47Nokulongela,nzambi zake nyingi zigeligwa kumgongo,lekaavo kalagusa unogelwa mkulu. Lakinimunhu yoyose yeli na nzambi kidogozigeligwe kumgongo, kolagusa unogelwamdodo.”

48Abaho Yesu kamulongelamtwanzi ija,“Nzambi zako zigeligwa kumgongo.”

49 Wanhu wayagwe wakalile hamoja naYesu muulujo, wasonga kuilongela, “Inomunhu gani yodaha kuzigela kumgongonzambi za wanhu?”

50 Lakini Yesu kamulongela mtwanzi ija,“Kutamanila kwako kukukombola. Gendamoyo uholile.”

8Watwanzi wacholile na Yesu

1 Hamwande Yesu kafunga mwanza,kabitila mna gamabuga na vijijikowapetela wanhu Mbuli Inogile yaUndewa wa Mulungu. Wanahinazake longo na wabili wachola nayo.2 Watwanzi wayagwe wakalile walavigwevinyamkela na kuhonyigwa mitamu yaovivija wamkweleleza. Watwanzi awowakala Malia, yakemigwe Magidalena,ija yalavigwe vinyamkela saba, 3 Yoanamwehe wake Kuza yakalile msang'hanajimkulu mna ikae ya mndewa Helode, naSuzana, na watwanzi wayagwe wengi.Watwanzi awo wakala wosola vinhu vaona kuwataza Yesu na wanahina zake.

Lusimo lwa muhandajiMat 13:1-9; Mlk 4:1-9

4 Wanhu wagendelela kwiza kwaYesu kulawa kila buga. Lunhu mkuluviluitig'hane hamoja, Yesu kalulongelalusimo luno.

5 “Kukala na munhu kachola kuhandambeyu mumgunda wake. Viyakalilekomiza izimbeyu, mbeyu ziyagwezilagalila mnzila, wanhu wazibojoga, nandege wazija. 6 Mbeyu ziyagwe zilagalilamdibwe hali na udongo kidogo. Vizotile,zinyala kwavija udongo ukala waduhuunyefu. 7 Mbeyu ziyagwe zilagalila mnaivisolo va miba. Miba ikula na izizongazimbeyu. 8 Mbeyu ziyagwe zilagalilamna udongo unogile. Zikula na kulelambeyu nyingi kubanza zija zihandigwe,kila mbeyu ilela miyanza malongo longo.”

Yesu viyalongile avo, kalonga kwa sauting'hulu, “Munhu yeli na magwiti, yahu-like!”

Simo zotufunza choniMat 13:10-17; Mlk 4:10-12

9 Wanahina zake Yesu wamuuza fam-bulo da lusimo luno. 10 Yesu kawedika,“Mweye mutendigwa kuzijuwa mbuli zi-fisigwe za Undewa wa Mulungu. Lakini

Page 79: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Luka 8:11 76 Luka 8:32kwa wanhu wayagwe, nolonga kwa simo,muladi walole lakini sekewone, na wa-tegeleze lakini sekewajuwe.

Yesu kofambula lusimo lwa muhandajiMat 13:18-23; Mlk 4:13-20

11 “Dino ijo fambulo da muhandaji,mbeyu ni mbuli ya Mulungu. 12 Zija zila-galile mnzila zolagusa wanhu waja iwohu-lika mbuli ya Mulungu, lakini Mwen-embago kokwiza na kuisola mbuli ayommizoyo yao muladi waleke kutogolana kukomboligwa. 13 Mbeyu zilagalilemdibwe zolagusa wanhu waja wohulikambuli ya Mulungu na kuibokela kwa ku-deng'helela, lakini mbuli ayo haika mizizimgati mmwao. Woitogola kwa kipindikidodo, lakini wahagezigwa woileka mbuliayo. 14 Mbeyu zilagalile mvisolo va mibazolagusa wanhu waja wohulika mbuli yaMulungu, lakini viwogendelela, Mbuli ayoyozongigwa zongigwa na magayo, na uta-jili, na kudeng'helela vinhu va mwiisi.Wanhu awo hawalela bule matunda gondagakangale. 15 Lakini mbeyu zilagalilehali na udongo unogile zolagusa wanhuwaja iwohulika mbuli ya Mulungu nakuika mmizoyo yao na kuitogola, wofungaumoyo mbaka wolela matunda.

Taa kigubikigweMlk 4:21-25

16 “Wanhu hawabwinha taa kuigubikana kikalango hebu kuika muuvungu walusazi. Lakini woika hana ikingolobweda,muladi wanhu viwokwingila wone mu-lenge.

17 “Kinhu chochose kifisigwe chok-wikigwa hanhu hazelu, na kinhu chochosekigubikigwe chojuwika na kugaligwa hanaumulenge.

18 “Avo muiteganye na gaja gomuhu-lika, kwavija munhu yeli na kinhukokongezeligwa, lakini ija yeliduhu kinhukobokigwa hata kija kidodo kiyogesakanacho.”

Mamake na ndugu zake YesuMat 12:46-50; Mlk 3:31-35

19 Mamake na ndugu zake Yesuwamcholela, lakini hawadahile kumvikilahabehi mbuli ya lunhu lwa wanhu.20 Munhu imoja kamulongela Yesu,“Mamako na ndugu zako wema kunze,wolonda kukona.”

21 Yesu kawalongela wanhu wose, “Ma-mangu na ndugu zangu ni waja woihulikambuli ya Mulungu na kuitenda.”

Yesu kodihoza beho kuluMat 8:23-27; Mlk 4:35-41

22 Siku dimoja Yesu kakwela mwi-ingalawa hamoja na wanahina zake,kawalongela, “Tuloke umwambu.” Avowasonga umwanza. 23 Viwakalilemuumwanza, Yesu kawasa. Bahajanyukwanyukwa da beho disonga kubumamna idilamba, na ngalawa isonga kumemamazi, avo wose wakala mdizumozumo.24 Wanahina wamgendela Yesu wamu-lamusa, wamulongela, “Go mkulu! Gomkulu! Tofa!”

Yesu kalamuka, kadikomhokela behona ng'humbi ya mazi. Vose vinyamalana kukala tuluu. 25 Abaho kawalon-gela wanahina zake, “Tamanilo jenu dakwahi?”

Lakini awo wakanganya na kudumba,wailongela, “Ino munhu gani?Kodikomhokela beho na ng'humbi, navovomuhulka!”

Yesu komulava munhu vinyamkelaMat 8:28-34; Mlk 5:1-20

26 Yesu na wanahina zake wavikakuna imhwani ya isi ya Wagelasi,muumwambu wa lamba kulawa Galilaya.27 Viyahumuluke mwiingalawa, kamt-ing'hanamunhu imoja yeli na vinyamkela,yalawile kudibuga. Miyaka mingimunhu ayo kakala havala kiwalo walahasinya ukayake, lakini kakala yokalakuna gamapanga. 28 Viyamone Yesu,kaibwanha mmagulu ga Yesu, kagutamizangi yolonga, “Gweye Yesu! Mwanawa Mulungu yeli Uchanha Ng'hani!Kolonda kunitenda choni? Nokupula,sekeunidununze!” 29 Kalonga avo kwavijaYesu kakala yamulagize ikinyamkelayamulawe munhu ayo. Miyanza mingikinyamkela ayo kakala yomkumbamunhuayo. Hamoja wanhu wakala womgodekamng'anda kuno makono gake na magulugake gagodekigwa minyololo na mhingu,lakini kakala yokanha, na kinyamkela ayokakala yomkimbiza mbaka kuluwala.

30 Yesu kamuuza munhu ija, “Twagajako nani?”

Kamwidika, “Twaga jangu Lunhu.”Kalonga avo kwavija vinyamkela wengiwakala wamkumbile. 31 Vinyamkelawaja wampula Yesu sekeyawagale kunadikolombo dikulu.

32Habehi na aho kukala na bumbila kuluda nguluwe wakalile woja kukigongo. Avo

Page 80: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Luka 8:33 77 Luka 9:5vinyamkela wampula Yesu yawatogolelewawakumbe nguluwe. Yesu kawato-golela. 33 Vinyamkela wamulawa munhuija, wawengila nguluwe. Bumbila joseda nguluwe dihumulukila mwiingema yaidilamba, wengila mdilamba, wose wafamgamazi.

34 Wanhu wakalile wowadima nguluweawo wachona acho kilawilile, wakimbilana wazibwililisa mbuli azo kudibugana mvijiji. 35 Wanhu wachola kulolakija kilawilile. Viwavikile kwa Yesu,wamona munhu ija yalavigwe vinyamkelakakala mmagulu ga Yesu, kavala viwalo,kana nzewele zake. Wanhu wosewadumba. 36 Na waja wayonile mbuliayo, wawalongela wanhu vija munhu ayoyakalile na vinyamkela viyahonyigwe.37Abahowanhuwosewa isi ija yaWagelasiwampula Yesu yalawanye, kwavija wakalawadumbile ng'hani. Avo Yesu kakwelamwiingalawa na kulawanya. 38 Munhuija yalavigwe vinyamkela kampula Yesuwachole wose.

Lakini Yesu hamtogolele, kamulongela,39 “Bwela ukayako ukawalongele wanhugose gayakutendele Mulungu.”

Avo munhu ija kachola kila hanhukudibuga dija, kawapetela wanhu mbulizose ziyatendeligwe na Yesu.

Mndele wa Yailo na mtwanzi yakwasilekiwalo cha Yesu

Mat 9:18-26; Mlk 5:21-4340Yesu viyabwelilemwambu uyagwewa

lamba, wanhu wambokela kwa deng'hokwavija wose wakala wombeta. 41 Abahokeza munhu imoja, twaga jake Yailo.Munhu ayo kakala mkulu wa ng'anda yakumpula Mulungu. Kamfugamila Yesu,kampula yachole ukayake, 42 kwavija mn-dele wake yeli yaiyeka kakala mmabehikufa. Mndele ayo kakala na miyaka longona mibili.

Yesu viyakalile kochola, wanhu wakalawomsung'ha sung'ha kila mwambu.43 Mna dibumbila dija da wanhu, kukalana mtwanzi imoja yakalile na utamu wakutumika kwa miyaka longo na mibili.Kakala yamambukize vinhu vake vose kwawaganga, lakini kuduhu munhu yadahilekumuhonya. 44 Mtwanzi ija kamcholelaYesu kukisogo, kakwasa mhindo ya kiwalocha Yesu, bahaja kutumika kuleka. 45Yesukauza, “Nani yanikwasile?”

Wanhu wose wabela. Petulo kalonga,“Go mkulu, wanhu wose wakuzungulukana kukusung'ha sung'ha.”

46 Lakini Yesu kalonga, “Kuna munhukanikwasa, kwavija nihulika nguvu zini-lawa.” 47 Mtwanzi ija viyone hadahakuifisa, keza yogwaya, kaibwanha mmag-ulu ga Yesu. Baho mgameso ga wanhu,kamulongela Yesu habali kakwasamhindoya kiwalo chake, na vija viyahonyigwe ba-haja. 48 Yesu kamulongela, “Mwanangu,kutamanila kwako kukuhonya. Cholamoyo uholile.”

49 Yesu viyakalile yang'hali yolonga,msenga kulawa ukayake Yailo keza, kamu-longela Yailo, “Mndele wako kamala kufa,avo sekeumgaze Mfundiza.”

50 Lakini Yesu viyahulike avo, kamulon-gela Yailo, “Sekeudumbe, gweye togola tu,mndele wako kohona.”

51 Viyavikile kuna ing'anda ya Yailo,Yesu kawagomesa wanhu sekewengilehamoja nayo, ila kengila na Petulona Yohana, na Yakobo na tatake namamake mndele ayo. 52 Wanhu wosewakala wolila na kumuyalalila imwana.Yesu kawalongela, “Sekemulile, kwavijaimwana hafile bule, kawasa tu!”

53Wanhuwosewamseka kwavijawakalawajuwile imwana kakala yafile. 54 LakiniYesu kamgoga mkono, kamulongela,“Mwanangu, lamuka!” 55 Ugima wakeumbwelela mndele ija, bahaja kalamuka.Abaho Yesu kawalagiza wamgwee lujo.56Tatake namamakewakanganya ng'hani,lakini Yesu kawagomesa sekewamulon-gele munhu yoyose kija kilawilile.

9Yesu kowatuma wanahina zake longo na

wabiliMat 10:5-15; Mlk 6:7-13

1 Yesu kawakema hamoja wanahinazake longo na wabili, kawagwaa nguvuna udahi wa kulava vinyamkela nakuwahonya watamu. 2 Abaho kawatumawachole wakawapetele wanhu usengawa Undewa wa Mulungu na kuhonyawatamu. 3 Kawalongela, “Sekemusolekinhu chochose muumwanza wenu.Sekemusole mkongoja, wala mkoba,wala lujo, wala sente, wala viwalo vibili.4 Ng'anda yoyose yonda mwingile nakugonekigwa, kaleni mumo mbaka vondamusegele mna idibuga dijo. 5 Wanhuwahalema kuwabokela, segeleni buga dijo

Page 81: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Luka 9:6 78 Luka 9:31na kung'huseni timbwisi dili mmagulugenu kiwe kilaguso kamba wawatendelanzambi.”

6 Wanahina wafunga mwanza, wabitilavijiji vose wowapetela wanhu Mbuli In-ogile na kuwahonya wanhu kila hanhu.

Helode konyawanyawaMat 14:1-12; Mlk 6:14-29

7 Helode yakalile mndewa wa Galilaya,kahulika mbuli zose ziyatendile Yesu.Kanyawanyawa ng'hani, kwavija wanhuwakala wolonga Yohana Mbatizajikazilibuka kulawa kwa wafile. 8 Wanhuwayagwe walonga Eliya kalawilila,wayagwe walonga imoja wa watula ndaguwa Mulungu wa umwaka kazilibukakulawa kuna iwanhu wafile. 9 LakiniHelode kalonga, “Yohana nimkanhadipala, vino ino ayo nani inihulika mbulizake?” Nayo kalonda kumona Yesu.

Yesu kowagwaa lujo wanhu wengiMat 14:13-21; Mlk 6:30-44; Yoh 6:1-14

10 Watumigwa waja viwabwelile,wamulongela Yesu kila kinhu wakitendile.Yesu kawasola, kachola nao waiyeka kunadibuga dikemigwe Betisaida. 11 Lakiniwanhu viwajuwile avo, wamkwelelezaYesu. Nayo kawabokela, kalonga naombuli ya Undewa wa Mulungu nakawahonya waja wakalile watamu.

12 Zuwa vidisongile kuhonga, wanahinalongo na wabili wamcholela Yesu, wamu-longela, “Walongele wanhu wachole kunaivijiji na migunda ilibehi na hano wakaza-hile lujo na hanhu ha kuwasa, kwavijahano hatwili twa kuluwala.”

13 Lakini Yesu kawalongela, “Mweyewagweleleni lujo waje.”

Lakini wao wamwidika, “Tuna magatematano na somba wabili tu. Kolonda tu-chole tukawagulile lujo lunhu lose luno?”14Wambigalo waiyeka wakalile hanhu ahowakala wovika elufu tano.

Yesu kawalongela wanahina zake, “Wa-longeleni wanhu wakale mna ivibumbilava wanhu malongo matano.”

15 Nao wanahina watenda vivo. Wanhuwose wakala hasi. 16 Abaho Yesu kagasolamagate matano na somba wabili, kalolauchanha kuulanga, kamgwaa nhogolwaMulungu, kagabanzula gamagate na iwa-somba, kawagwaa wanahina zake wawag-welele wanhu. 17 Wanhu wose waja nakwiguta. Wanahina zake wasola vigelolongo na vibili vimemile vinhu visigale.

Petulo komtogola Yesu ayo KilisitoMat 16:13-19; Mlk 8:27-29

18Siku dimoja Yesu kakala yaiyeka kom-pula Mulungu. Wanahina zake wamc-holela, nayo kawauza, “Vino wanhu wo-longa niye na nani?”

19 Wamwidika, “Wanhu wayagwewolonga gweye kwa Yohana Mbatizaji,wayagwe wolonga kwa Eliya, kunowayagwe wolonga gweye kwa imoja wawatula ndagu wa Mulungu wa umwakayazilibuke kulawa kwa wafile.”

20 Yesu kawauza, “Na mweye molonganiye na nani?”

Petulo kamwidika, “Gweye kwa Kilisito,wa Mulungu.” 21Abaho Yesu kawagomesawanahina zake sekewamulongele munhuyoyose mbuli ayo.

Yesu kolonga mbuli ya ifa yakeMat 16:20-28; Mlk 8:30-9:1

22Vivija Yesu kawalongela, “Mwana waMunhu kolondeka yadununzike ng'hani,na kulemigwa na wavele na wakulu wawalava nhosa na wafundiza Malagizo gaMusa. Kokomigwa lakini siku da kadatukozilibuka.”

23AbahoYesu kawalongelawanhuwose,“Munhu yoyose yolonda kunikweleleza,yaileme mwenyego, yaidikwe msalabawake kila siku, yanikweleleze. 24 Kwavijamunhu yoyose yolonda kuukombolaugima wake mwenyego kowagiza, lakinimunhu yoyose yowagiza ugima wakembuli ya niye, koukombola. 25 Vinomunhu yahapata kila kinhu mwiisi, lakinikowagiza ugima wake, munhu ayo kopatachoni? 26 Kamba munhu konyonelakinyala niye na mafundizo gangu, Mwanawa Munhu nayo yaheza muukulu wakena wa Tatake na wasenga wa kuulangawang'alile komonela kinyala munhu ayo.27 Lakini nowalongela ukweli, wanhuwayagwe wemile hano honda wafe mbakawawone Undewa wa Mulungu.”

Yesu kogaluka ikihangaMat 17:1-8; Mlk 9:2-8

28 Vizibitile siku nane toka yalongembuli azo, Yesu kawasola Petulo naYohana na Yakobo kachola nao kukigongokumpula Mulungu. 29 Viyakalile kompulaMulungu, kihanga chake kigaluka, viwalovake vikala vizelu chuwee! 30 Bahajawanhu wabili wakala aho wolonga nayo.Nao wakala Musa na Eliya, 31 wakonekamuukulu, wakala wolonga na Yesu mbuli

Page 82: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Luka 9:32 79 Luka 9:57ya ifa yake yonda yaimambukize akoYelusalemu. 32 Petulo na wayage wakalawokuluza. Viwalamuke, wawona ukuluwa Yesu na wanhu wabili wemile nayo.33Wanhuwaja viwakalile wosegela, Petulokamulongela Yesu, “Go mkulu, vinogatweye tukale hano! Tuzenge vihehavidatu, kimoja chako, kimoja cha Musa nakimoja cha Eliya.” Petulo kakala hajuwabule kija kiyolonga.

34 Petulo yang'hali yolonga, wingu di-lawilila, diwagubika na kungugu jake,wanahina wadumba ng'hani wingu dijovidiwagubike. 35 Sauti ilonga kulawa mdi-wingu, “Ino ayo Mwanangu inimsagule.Mtegelezeni!”

36 Sauti ayo viinyamale, Yesu kasigalayaiyeka. Wanahina wanyamala tuluu,na kipindi kija hawamulongele munhuyoyose kija kiwone.

Yesu komulava mbwanga imojakinyamkela

Mat 17:14-18; Mlk 9:14-2737 Imitondo yake Yesu na wanahina

zake wadatu wahumuluka kukigongo.Lunhu mkulu lwa wanhu luiting'hanana Yesu. 38 Munhu imoja mna ulunhukaguta, “Mfundiza! Nokupula undolelemwanangu, mwanangu yeli yaiyeka!39 Kinyamkela komkumba na komtendayagute nyangi, komgela kisango kuno ko-lawa miholovu mumulomo. Kogendelelakumulumiza na hamuleka hima bule!40 Niwapula wanahina zako wamulavekinyamkela ayo, lakini hawadahile bule.”

41 Yesu kawalongela, “Mweye lukololuliduhu kutamanila na lwagile! Nokala namweye mbaka lini? Nogela kitumbe kum-gongo mbaka lini?” Abaho kamulongelamunhu ija, “Mgale hano mwanago.”

42 Mbwanga ija viyakalile komwizilaYesu, kinyamkela kambwanha hasina kamgela kisango. Lakini Yesukamkomhokela kinyamkela, kamuhonyambwanga ija, na kamgwaa tatake.43 Wanhu wose wakanganya kwa udahimkulu wa Mulungu.

Yesu kolonga kabili mbuli ya ifa yakeMat 17:22-23; Mlk 9:30-32

Wanhu viwakalile wang'hali wokan-ganya mbuli ziyatendile Yesu, Yesu kawa-longelawanahina zake, 44“Sekemuisemwembuli inilonda kuwalongela! Mwana waMunhu kogeligwa mmakono ga wanhu.”

45 Lakini wanahina zake hawajuwile fam-bulo da ulonzi awo. Ukala ufisigwekumwao avo hawadahile kuujuwa, naowadumba kumuuza Yesu.

Nani yeli munhu mkulu?Mat 18:1-5; Mlk 9:33-37

46 Wanahina wa Yesu wasongakuibamilila wao kwa wao nani yelimunhu mkulu viweli. 47 Yesu kakijuwakiwakalile wogesa, kamsola mwanamdodo, kamwika behi nayo. 48 Abahokawalongela wanahina zake, “Munhuyoyose yombokela mwana ino kwa twagajangu, konibokela niye, na munhu yoyoseyombokela niye, kombokela ija yanhumile.Kwavija munhu yeli mdodo vimwili, ayomunhu mkulu kubanza wose.”

Munhu hamwihilani mweye miyenuMlk 9:38-40

49Yohana kamulongela Yesu, “Mndewa,tumona munhu kolava vinyamkela kwatwaga jako. Tumgomesa kwavija halawamkibumbila chetu.”

50 Yesu kamulongela Yohana nawanahina wayagwe, “Sekemumgomese,kwavija munhu yoyose hamwihilanimweye miyenu.”

Wanhu wa kijiji cha Samalia wolemakumbokela Yesu

51 Kipindi cha Yesu kugaligwa kuulangavikikalilemmabehi, kagangamala, kacholaYelusalemu. 52 Kawatuma wasengawamulongolele wachole kuna ikijiji kilimwiisi ya Samalia kumtandila kila kinhu.53 Lakini wanhu wa kijiji cha Samaliahawambokele Yesu, kwavija wajuwakamba kakala kochola Yelusalemu.54 Wanahina zake, Yakobo na Yohanaviwone avo, walonga, “Mndewa, kolondatulagizemoto kulawa kuulanga uwasakazewose?”

55 Yesu kahinduka kawakomhokela.Kawalongela, “Hamujuwile bule loho ganiimulinayo, kwavija Mwana wa Munhuhezile kuubananga ugima wa wanhulakini keza kuukombola.” 56 Abaho Yesuna wanahina zake wachola kuna ikijijikiyagwe.

Wanhu wofaya kumkweleleza YesuMat 8:19-22

57 Viwakalile mnzila, munhu imoja ka-mulongela Yesu, “Nokukweleleza kokosekonda uchole.”

Page 83: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Luka 9:58 80 Luka 10:22

58 Yesu kamulongela, “Vizongo wanamhango na ndege wana mvulu, lakiniMwana wa Munhu kaduhu hanhu ha kub-wihila na kutambalala.”

59 Yesu kamulongela munhu iyagwe,“Nikweleleze.”

Lakini munhu ija kalonga, “Go mkulu,beta tanhu mbwele ukae hamziketatangu.”

60 Yesu kamwidika, “Waleke wanhuwafile wawazike wanhu wafile wayao.Lakini gweye chola ukawapetele wanhuUndewa wa Mulungu.”

61 Munhu iyagwe kalonga, “Go mkulu,nokukweleleza, lakini beta tanhu halulagelukolo lwangu.”

62 Yesu kamulongela, “Munhu yoyoseyokwaluka kulima abaho kolola kukisogo,hafaya Muundewa wa Mulungu.”

10Yesu kowatuma wanhu malongo saba na

wabili1 Abaho Mndewa Yesu kawasagula

wanhu wayagwe malongo saba nawabili, kawatuma wabili wabili wa-mulongolele kila kijiji na kila hanhukuyalondile kuchola. 2 Kawalongela,“Kuna ndiya nyingi lakini wasang'hanajiwadodo. Mpuleni Mndewa wa indiyayawatume wasang'hanaji mumgundawake. 3 Gendeni! Nowatuma mweyekamba ng'hondolo mna iwambwizi.4 Sekemusole mfuko hebu mkoba hebuvilatu. Sekemwime na kumulamusamunhu yoyose mnzila. 5 Ng'andayoyose yonda mwingile, tanhu mulonge,‘Tindiwalo dikale mng'anda ino.’ 6 Kambahana munhu kodinogela tindiwalo,tindiwalo jenu dokala nayo, kambakuduhu munhu yodinogela tindiwalo,tindiwalo jenu dowabwelela. 7 Mkalemng'anda ayo, diyeni na kung'wachochose chonda wawagwelele, kwavijamsang'hanaji kolondeka yapate malipogake. Sekemuhamehame kulawa ng'andaimoja kuchola iyagwe. 8Buga jojose dondamwingile na kubokeligwa, diyeni vijavondawawagwelele. 9Wahonyeniwatamuweli kuko, na muwalongele, ‘Undewa waMulungu wa behi yenu.’ 10 Lakini bugajojose donda mwingile na wanhu wolemakuwabokela, laweni mumo, na vimubitakuna zinzila zao, mulonge, 11 ‘Hatamatimbwisi ga buga jenu gatunanahilemmagulu getu togakung'husa kiwe

kilaguso kumwenu kamba mututendelagehile. Lakini mujuwe kamba Undewa waMulungu wa mmabehi!’ 12 Nowalongelaukweli, mna isiku ya nhaguso, Mulungukolagusa bazi ng'hani kwa wanhu wa bugada Sodoma kubanza wanhu wa buga dijo!

Mabuga golema kutogolaMat 11:20-24

13 “Kogaya gweye buga da Kolazini! Ko-gaya gweye buga da Betisaida! Maza un-zonza utendigwe kumwenu mweye waha-tendigwemna gamabuga ga Tilo na Sidoni,wanhu zake wahalekile mwaka nzambizao na kuvala magunia na kuibakazamitozi, kulagusa kamba waleka nzambi!14Mwiisiku ya nhaguso,Mulungu kolagusabazi ng'hani kwa wanhu wa mabuga gaTilo na Sidoni kubanza mweye. 15 Gweyebuga da Kapelinaumu, vino kolonda kuin-ula mwenyego mbaka uchanha kuulanga?Mawe! Kohumulusigwa mbaka kowocholawanhu wafile!”

16 Yesu kawalongela wanahina zake,“Munhu yoyose yowategeleza mweye,konhegeleza niye, na yoyose yowalemamweye, kondema niye. Na munhu yoyoseyondema niye, komulema ija yanhumile.”

Kubwela kwa waja malongo saba na wa-bili

17 Abaho wanhu waja malongo sabana wabili wabwela kuno wodeng'helela.Walonga, “Mndewa, hata vinyamkelawatutegeleza vituwakomhokele kwatwaga jako!”

18 Yesu kawedika, “Nimona Mwenem-bago kolagala kulawa kuulanga kambalumwesa. 19 Tegelezeni! Niwagwaaudahi, avo modaha kukanyaga mgen-dela hasi na inge na kuzihuma nguvuzose za Mwenembago. Kuduhu kinhuchonda kiwalumize. 20 Lakini sekemu-deng'helele kwavija vinyamkela wowa-tegeleza, ila deng'heleleni kwavija mat-waga genu gandikigwa kuulanga.”

Yesu kodeng'helelaMat 11:25-27; 13:16-17

21 Kipindi kija Yesu kadeng'helela kwaudahi wa Loho Yang'alile, kalonga, “Tata,Mndewa wa kuulanga na mwiisi! Nokuto-gola kwavija kuwafisa mbuli zino wanhuweli na nzewele na ubala, na kuwagubulilawana wadodo. Ona, Tata, vino vivo viu-londile.

22 “Tatangu kanigwaa vinhu vose.Kuduhumunhu yamjuwileMwana ila Tata

Page 84: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Luka 10:23 81 Luka 11:8yaiyeka, na kuduhu munhu yamjuwileTata ila Mwana na waja wose Mwanayawasagule kuwagubulila wamjuwe Tata.”

23Abaho Yesu kawahindukila wanahinazake, kalonga nao kinyelegezi, “Wamwedawanhu wose wovona vinhu vimona mw-eye! 24Nowalongela ukweli, watula ndaguwengi wa Mulungu na wandewa walondakuvona vimona mweye, lakini hawavonilebule, na vivija walonda kuhulika vimuhu-lika mweye, lakini hawahulike bule.”

Lusimo lwa Msamalia yanogile25 Munhu imoja yagajuwile goya Mala-

gizo ga Musa, kachola kwa Yesu yamgeze.Avo kamuuza, “Mfundiza, vino nhendechoni niupate ugima wa mazuwa gose?”

26Yesu kamwidika, “Vino, Malagizo go-longaze na gweye kogajuwaze?”

27 Munhu ija kamwidika, “ ‘MnogeleMndewa Mulungu wako kwa moyo wakowose, na kwa loho yako yose, na kwanguvu zako zose, na kwa nzewele zakozose,’ na ‘Umnogelemiyago kambaviuino-gela mwenyego.’ ”

28 Yesu kamwidika, “Kulonga goya,tenda vivo na gweye kokuwa na ugima.”

29 Lakini munhu ija kalonda kuilagusakamba kanoga, avo kamuuza Yesu, “Vinomiyangu ayo nani?”

30 Yesu kamwidika, “Munhu imojakakala kolawa Yelusalemu kochola Yeliko.Mnzila, wabavi wamgoga, wamboka vinhuvake, na kumtowa, wamuleka habehina kufa. 31 Abaho mulava nhosa imojakakala yohumuluka kubitila nzila iija.Viyamone, kainega, kabitila kumgwazo.32 Vivija Mlawi imoja viyavikile aho,kamulola munhu ija, nayo kainega,kabitila kumgwazo. 33 Lakini Msamaliaimoja yakalile muumwanza kavika ahohayakalile munhu ija. Nayo viyamone,kamonela bazi. 34 Kamcholela, kamgelamavuta na divai mna ivilonda vake nakavifunga goya. Abaho kamwika uchanhamwa mhunda wake, kamgala mbaka kunaing'anda ya wageni na kumulolesa goya.35 Imitondo yake kalava sente kamgwaamwene ng'anda, kamulongela, ‘Mulolesegoya munhu ino. Chochose chondaumsang'hanile, nahabwela nokugwaafungu jako.’ ”

36 Abaho Yesu kamuuza, “Viukonagweye, mna iwanhu awo wadatu, naniyakalile miyage munhu ija yatoigwe nawabavi?”

37Munhu ija kamwidika, “Ija yamonelebazi.”

Yesu kamulongela, “Na gweye gendaukatende vivo.”

Yesu kowatembelela Mata na Malia38 Yesu na wanahina zake viwakalile

mnzila, wengila kuna ikijiji kimoja. Mt-wanzi imoja twaga jake Mata kambokelaukayake. 39 Mata kakala na mdodowake yakemigwe Malia, yakalile hasibehi na magulu ga Yesu na kutegelezamafundizo gake. 40 Lakini Mata kakalayohunganika na sang'hano nyingiziyalondeke kusang'hana, avo kamcholelaYesu, kamulongela, “Mndewa, vinohutonga bule kamba mdodo wangukanilekela sang'hano zose nisang'haneniiyeka? Mulongele yeze yanitaze!”

41 Lakini Mndewa kamwidika, “GweeMata gwee! Kohunganika na kugaya kwavinhu vingi, 42 lakini kimoja kiiyeka kilo-ndeka. Malia kasagula kinhu kinogile, nahonda kisegezigwe bule kumwake.”

11Yesu kofundiza kumpula MulunguMat 6:9-13; 7:7-11

1 Siku dimoja Yesu kakala hanhukompula Mulungu. Viyamambukize,mwanahina wake imoja kamulongela,“Mndewa, tufundize kupula, kamba vijaYohana viyawafundize wanahina zake.”

2Yesu kawalongela, “Mwahampula Mu-lungu, longeni vino.‘Tataetu uli kuulanga.Twaga jako ditogoligwe,Undewa wako wize.3Utugwee lelo lujo lwa kila siku.4Uzigele kumgongo nzambi zetu,kamba vija tweye vituzigela kumgongo

nzambi za wanhu.Sekeutwingize kuna ukugezigwa.’ ”

5 Abaho Yesu kawalongela wanahinazake, “Munhu gani kumwenu yeli nambwiga yahamcholela kilo kikulu nakumulongela, ‘Mbwigangu, ng'hopeshemagate madatu, 6 kwavija mbwigangukeza, kalawa mwanza, na niye nabule lujolwa kumgwaa!’ 7 na ija yeli mng'andayamwidike, ‘Sekeunigaze! Lwiviluhindigwa mwaka, na niye na wanangutuwasa, avo sidaha kulamuka kukugwaakinhu chochose.’ 8Nowalongela vino, hatayahalema kulamuka na kumgwaa magatekwavija mbwigake, lakini kwavija kaduhu

Page 85: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Luka 11:9 82 Luka 11:34kinyala kugendelela kumpula, kolamukana kumgwaa kila kinhu kiyopula.

9 “Avo nowalongela, puleni na mw-eye mogweleligwa, zahileni na mweyemovona, gong'ondeni ulwivi na mweyemovugulilwa. 10 Kwavija waja wose wom-pula Mulungu wogweleligwa, na wajawozahila wopata, na lwivi lovuguligwakwa munhu yoyose yogong'onda. 11 Vinokuna munhu yoyose kumwenu kambamwanage yahampula somba, heyo komg-waa zoka? 12 Hebu yahampula fingakomgwaa inge? 13 Kamba mweye wenenzambi mojuwa kuwagwaa wanenu vinhuvinogile, lakini Tataenu yeli kuulangakowagwaa ng'hani Loho Yang'alile wanhuwaja wompula.”

Yesu na BelizebuliMat 12:22-30; Mlk 3:20-27

14 Siku dimoja Yesu kakala komulavakinyamkela yamtendile munhu imojayalemelwe kulonga. Kinyamkela ayo viya-mulawile, munhu ija kasonga kulonga.Lunhu lwa wanhu lukanganya ng'hani,15 lakini wanhu wayagwe walonga,“Belizebuli, mkulu wa vinyamkela, ayoyomgwaa udahi wa kulava vinyamkela.”

16 Wanhu wayagwe walonda kumgezaYesu, avo wampula yatende kilaguso ku-lawa kuulanga. 17 Lakini Yesu kaki-juwa kiwakalile wokigesa, avo kawalon-gela, “Undewa wowose wahaigola mnaivibumbila na kuitowa, undewa awo wofa,na lubuga lumoja lwahaigola, lubuga lulolofa. 18 Avo kamba undewa wa Mwenem-bago wahaigola mvibumbila na kuitowa,undewa awo wokwimaze? Mweye mo-longa niye nolava vinyamkela kwavija Be-lizebuli konigwaa udahi wa kutenda vivo.19 Kamba nolava vinyamkela kwa udahiwa Belizebuli, avo wanhu wenu wolavavinyamkela kwa udahi wa nani? Kwambuli ayo wanhu wenu wenyego wowata-gusa kamba mobananga! 20 Lakini kambanowalava vinyamkela kwa udahi wa Mu-lungu, avo mujuwe kamba Undewa waMulungu uvika mwaka kumwenu.

21 “Munhu mwene nguvu viyokalizang'anda yake kwa silaha, vinhu vake hav-isoligwa bule. 22 Lakini yaheza munhumwene nguvu kubanza heyo, komtowa nakumuhuma, komboka silaha zake ziyata-manile na koigolela na wayage vija viyaso-lile.

23 “Munhu yoyose heli ubanzi wangukonilema, na munhu yoyose yolema kuni-taza kwika hamoja, ayo kopwililisa.

Kubwela kwa kinyamkelaMat 12:43-45

24 “Kinyamkela yahamulawa munhu,kochola mwiisi inyalile kuzahila hanhu hakubwihila. Yahaswela, koilongela, ‘Nob-wela ukayangu kunilawile.’ 25 Yahabwelana kuivika ng'anda ifagiligwana kila kinhukikigwa goya, 26 baho kobwela na kuwa-gala vinyamkela wayagwe saba wehilekubanza heyo, awo wokwiza na kukalamumo. Avo ugima wamunhu ayo wokuwawiha kubanza aho haichanduso.”

Deng'ho da kweli27 Yesu yang'hali yolonga, mtwanzi

imoja kulawa kuna ulunhu kamulongelakwa sauti ng'hulu, “Kamweda mtwanziyakulelile na kukukong'heza!”

28 Lakini Yesu kamwidika, “Wamwedang'hani wanhu wose wohulika mbuli yaMulungu na kuigoga!”

Wanhu wolonda unzonzaMat 12:38-42

29 Wanhu viwakalile womsung'hasung'ha, Yesu kagendelela kulonga,“Lukolo luno lwa wanhu wotenda nzambi!Lolonda kilaguso, lakini kuduhu kilagusochochose chonda wagweleligwe, ila kila-guso cha Yona. 30Kamba vija mtula ndaguwa Mulungu Yona viyakalile kilaguso kwawanhu wa Ninawi, vivo ili kwa Mwanawa Munhu vonda yawe kilaguso kwawanhu wa lukolo luno. 31 Mna isiku yanhaguso, Malikia wa Sheba kokwima nakuwatagusa mweye kamba mubananga,kwavija heyo kafunga mwanza kulawamwiisi yake kachola kumtegelezaMndewaSulemani na mafundizo gake geli nanzewele. Nowalongela, hano hana munhumkulu kubanza Sulemani. 32 Mna isikuya nhaguso, wanhu wa Ninawi wokwimana kuwatagusa mweye, kwavija awowaleka nzambi Yona viyawapetele. Lakininowalongela, hano hana munhu mkulukubanza Yona!

Mulenge wa lukuliMat 5:15; Mat 6:22-23

33 “Kuduhu munhu yobwinha taana kuigubika na kikalango, lakinikoika kukingolobweda, muladi wanhuwokwingila mng'anda wone mulenge.34 Meso gako mulukuli lwako gaigala na

Page 86: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Luka 11:35 83 Luka 12:7taa. Kamba meso gako magima, lukulilwako lose lokuwa na mulenge, lakinimeso gako gahabanangika, lukuli lwakolose lokuwa mdiziza. 35 Muiteganye,mulenge uli mgati mmwenu sekeuwe ziza.36 Kamba lukuli lwako lose lwahawa namulenge, na kuduhu hanhu heli na ziza,lukuli lwako lose lokuwa na lenge eka,kamba vija taa viimwemwesa mulengewake.”

Yesu kowalongaMafalisayo nawafundizaMalagizo ga Musa

Mat 23:1-36; Mlk 12:38-4037 Yesu viyamambukize kulonga,

Mfalisayo imoja kamgoneka ukayakewakaje hamoja, avo Yesu kengilamng'anda, kakala hasi, kasonga kuja.38 Mfalisayo ayo kakanganya ng'haniviyamone Yesu koja bila kusunha makonogake. 39 Avo Mndewa kamulongela,“Mweye Mafalisayo mosunha vikasi nasahani kwa kunze, lakini mgati mmwenummema ubokaji na gehile. 40Mweye mwawabozi! Vino siyo Mulungu yavitendile vakunze na va mgati vivija? 41 Lakini lavenivili mgati na muwagwee wakiwa na kilakinhu chonoga kumwenu.

42 “Mogaya mweye Mafalisayo! Kwavijamomgwaa Mulungu fungu da longo damajani gonung'hila goya kamba vija bin-zali na kalafuu, na mboga ziyagwe, lakinimoleka kutenda ganogile kwa wanhu nakumnogela Mulungu. Molondeka kutendagano na sekemugaleke gago gayagwe.

43 “Mogaya mweye Mafalisayo! Kwav-ija monogelwa kukala kuna ivigoda vahaulongozi mzing'anda za kumpula Mu-lungu na kulamusigwa mna gamagulilo.44 Mogaya mweye! Kwavija muigalana mapanga hagakoneka, wanhu wobitauchanha bila kugajuwa.”

45Munhu imoja yagajuwile goya Malag-izo gaMusa kamulongela Yesu, “Mfundiza,wahalonga avo, kotuliga tweye vivija!”

46 Yesu kamwidika, “Vivija mogayamweye mugajuwile goya Malagizo gaMusa! Kwavijamowapapizawanhumizigomikulu, lakini mweye wenyego hamu-londa kugolosa makono kuwataza kupapa.47 Mogaya mweye, kwavija mogazengelagoya mapanga ga watula ndagu waMulungu, waja wakomigwe na wahengazenu. 48 Mweye wenyego mokitogola kijakiwatendile wahenga zenu, kwavija waowawakoma watula ndagu wa Mulungu,

na mweye mogazengela goya mapangagao. 49 Kwa mbuli ayo, nzewele yaMulungu ilonga, ‘Nowatumawatula ndaguwa Mulungu na watumigwa, wayagwewowakoma na wayagwe wowadununza!’50Avo wanhu wa lukolo luno wotagusigwambuli ya kuwakoma watula ndagu wosewa Mulungu, kulawa kuna ichanduso chaisi, 51 toka kukomigwa kwa Habili mbakakukomigwa kwa Zakalia, ija yakomigwehagati ha upango wa kulavila nhosa naHanhu Hong'ala. Ona, nowalongela,wanhu wa lukolo luno wotagusigwa kwakuwakoma wao!”

52 “Mogaya mweye wafundiza Malag-izo ga Musa! Kwavija mofisa luvugulolwa kuvugulila lwivi lwa ng'anda ya kui-funzila. Mweye wenyego hamwingilabule, abaho muwagomesa waja wakalilewolonda kwingila sekewengile!”

53 Yesu viyasegele hanhu aho, wafun-diza Malagizo ga Musa na Mafalisayowasonga kumulonga vihile na kumuuzambuli nyingi, 54 wageza kumnamata kwambuli zake zonda yalonge.

12Yesu kowazuma wanhu mbuli ya unafikiMat 10:26-27

1 Wanhu wengi waiting'hana hamojambaka wanhu wakala woikanyaga. TanhuYesu kawalongela wanahina zake, “Ite-ganyeni na usasu wa Mafalisayo, naondo unafiki. 2 Kinhu chochose kigu-bikigwe chogubuligwa, na kija kifisigwechojuwika. 3 Avo chochose kimulongilemdiziza chohulikigwa mmulenge, na cho-chose kimunyong'onye mwiiyeka mdigatidihindigwe chopetigwa mkiswili.

Ija wa kumdumbaMat 10:28-31

4 “Nowalongela mweye mbwiga zangu,sekemuwadumbe wanhu waja woukomalukuli, abaho hawadaha kutenda kinhukiyagwe chochose kihile. 5 Lakini nowala-gusila wa kumdumba, mdumbeni Mu-lungu, heyo yahakoma, kana udahi wakumwasa munhu muumoto wa jehanamu.Nowalongeleni, mdumbeni ayo!

6 “Vino nhongwa watano hawachu-uzigwa kwa sente ndodo mbili? Lakinikuduhu hata imoja yosemwigwa na Mu-lungu. 7 Hata mvili zili mmapala genu

Page 87: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Luka 12:8 84 Luka 12:37zipetigwa zose. Avo sekemudumbe. Mw-eye munoga ng'hani kubanza nhongwawengi!

Kumtogola na kumulema KilisitoMat 10:32-33; 12:32; 10:19-20

8 “Nowalongeleni ukweli, munhuyoyose yonitogola niye mgameso gawanhu, Mwana wa Munhu nayo komto-gola mgameso ga wasenga wa Mulungu.9 Lakini munhu yoyose yonibela niyemgameso ga wanhu, Mwana wa Munhunayo kombela mgameso ga wasenga waMulungu.

10 “Munhu yoyose yomulonga vihileMwanawaMunhu, nzambi zake zogeligwakumgongo, lakinimunhu yoyose yomuligaLoho Yang'alile, nzambi zake hondazigeligwe kumgongo bule.

11 “Wahawagala haulongozi wa ng'andaza kumpula Mulungu, na mgameso gawakulu wa isi na wandewa, sekemu-nyawenyawe vija vonda mwidike hebukija chonda mulonge. 12 Kwavija LohoYang'alile kowafundiza saa iija kimulon-deka kulonga.”

Lusimo lwa tajili mbozi13 Munhu imoja muulunhu kamulon-

gela Yesu, “Mfundiza, mulongele nduguyangu tuigolele uhazi wa tataetu.”

14 Yesu kamwidika, “Mbwigangu, naniyanigwelele udahi wa kuwalamula hebukuwagolela uhazi wenu?” 15Abaho kagen-delela kuwalongela wose, “Muiteganye naugila! Kwavija ugima wa munhu hauta-manila wingi wa vinhu viyalinavo.”

16Abaho Yesu kawalongela lusimo luno,“Kukala na munhu imoja yakalile namgunda uli na ndiya nyingi. 17 Kasongakugelegeza mwenyego, ‘Nabule hanhuhakwika ndiya yangu yose. Nhendeze?’18Abaho kailongela, ‘Notenda vino, nogat-ula makanho gangu na kuzenga makulung'hani. Mumo nokwika ndiya yangu navinhu vangu viyagwe. 19 Abaho noilon-gela, gweye moyo wangu! Kuna vinhuvose vinogile kwa miyaka heleketwaa.Bwihila, diya, ing'wa, na kudeng'helela!’20 Lakini Mulungu kamulongela, ‘Gweyekwa mbozi! Kilo cha lelo noulonda ugimawako, abaho vinhu vose vino viuikilevokuwa va nani?’ ”

21 Abaho Yesu kamambukiza kulonga,“Vino vivo ili kwa waja woikila vinhu vaowenyego, lakini haweka vinhu vao kwaMulungu.”

Kumtamanila MulunguMat 6:25-34

22 Abaho Yesu kawalongela wanahinazake, “Nowalongela, sekemulugaiye lujolumulonda muladi muwe wagima, hebuviwalo vimulonda kwa ng'huli zenu.23 Kwavija ugima unoga kubanza lujo, nalukuli lunoga kubanza viwalo. 24Walolenibondwa, hawahanda, hawasenga, waduhumakanho, lakini Mulungu kowadima!Vino Mulungu hawanogela ng'hanimweye kubanza iwabondwa? 25 Nanikumwenu kwa kuigaza ng'hani kodahakwengeza hata saa dimoja da ugimawake?26Kumbe hamudaha kutendambuli ndodokamba ino, habali moigaza kwa mbuliziyagwe? 27 Loleni maluwa vigokula.Hagasang'hana hebu hagaisonela viwalo.Lakini nowalongela kweli, hata mndewaSulemani, hamoja na utajili wake wosekakala kaduhu viwalo vinogile viigalile namaluwa gano. 28 Kamba Mulungu heyoyodivaza jani da kumuhulo, lelo dabahanona mayo dokwasigwa muumoto, vinohondayawavaze ng'hani mweye? Mweyewanhu mutamanila kidogo!

29 “Avo sekemuigaze moja choni, hebumong'wa choni. 30 Kwavija vinhu avo,vivo voogaiya wanhu haweli Wayahudi.Tataenu yeli kuulanga kojuwa molondavinhu vose avo. 31 Lakini uzahileni tanhuUndewa wa Mulungu, nayo kowagwaavinhu avo.

Utajili wa kuulangaMat 6:19-21

32 “Sekemudumbe mweye kibumbilakidodo cha wanahina zangu, kwavijaTataenu kanogelwa kuwagwaa mweyeUndewa. 33 Chuuzeni vose vimulinavo namuwagwelele wakiwa zisente. Muitendelemikoba hailala, na muikile ngama yenukuulanga. Ako hondaihunguke, kwavijakuduhu wabavi wodaha kuhavika nakuduhu ng'hobo wodaha kuibananga.34 Kwavija kuko kuili ngama yako, vivijakuko kondauwe moyo wako.

Wasang'hanaji welimeso35 “Muitande na kuifunga mikwiji

mvigudi, na taa zenu ziwe zokwaka,36 kamba wasang'hanaji viwombetelamkulu wao yabwele kulawa kuna idizen-gele. Yahabwela na kugong'onda ulwivi,himahima womvugulila. 37 Wamwedawasang'hanaji waja mkulu wao yahab-wela kowavika meso! Nowalongeleni

Page 88: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Luka 12:38 85 Luka 13:5ukweli, mkulu ayo kosaula koti jake,kowalongela wakale hasi muulujonayo kowasang'hanila. 38 Wamwedawasang'hanaji waja mkulu wao kowavikawang'hali meso, hata kamba yahabwelakilo kikulu hebu nzogolo zikwika! 39Lakinimujuwe vino, kamba mwene ng'andayahajuwile saa ya kwiza mbavi, yahakalilemeso, na sambi yaileke ng'anda yakeituligwe na mbavi. 40 Na mweye vivijamolondekamwiitande, kwavijaMwanawaMunhu kokwiza mna isaa hamuigesile.”

Msang'hanaji yatamaniligwa na hata-maniligwa

Mat 24:45-5141 Petulo kamulongela, “Mndewa, vino

lusimo luno kutulongela tweye twiiyeka,hebu kuwalongela wanhu wose?”

42 Mndewa kamwidika, “Vinomsang'hanaji gani yotamaniligwa nayeli na nzewele? Ayo ija mkuluwake komwika yalolese wasang'hanajiwayagwe, na yawagwee lujo mna isaainogile. 43 Kamweda msang'hanajiija mkulu wake yahabwela komvikakosang'hana vivo! 44Nowalongela ukweli,mkulu wake komwika msang'hanaji ayoyawe mulolesaji wa vinhu vake vose.45 Lakini msang'hanaji ija yahailongelamwenyego, ‘Mkuluwangu kokawa ng'hanikubwela.’ Baho kosonga kuwatowawasang'hanaji wayagwe, wa kitwanzina wa kimbigalo, kuno koja na kung'wambaka kokoligwa. 46 Abaho mkulu wakekobwela mna isiku msang'hanaji ijahaigesile na mna isaa haijuwile bule.Mkulu ayo komtowa ng'hani na kumwikahamoja na wanhu hawatogola.

47 “Msang'hanaji ija yajuwile kijakiyolonda mkulu wake yakisang'hane,lakini hakisang'hana bule msang'hanajiayo kotowigwa ng'hani. 48 Lakinimsang'hanaji ija hakijuwile kiyolondamkulu wake, abaho kotenda kinhu kihile,msang'hanaji ayo kotowigwa kidogo.Munhu yagweleligwe vingi kodaigwavingi, na munhu yagweleligwe vinging'hani kodaigwa vingi ng'hani.

Yesu kowatenda wanhu waigoleMat 10:34-36

49 “Niza kubwinha moto mwiisi,vinondile niye wahakile mwaka! 50 Ninaubatizo nolondigwa niubokele, na niyenougaiya ng'hani mbaka umale! 51 Vinomweye mogesa niza kugala tindiwalo

mwiisi? Bule! Sizile kugala tindiwalo,lakini kuwagola wanhu. 52 Kulawa sambi,wanhu watano wa ng'anda imoja woigola,wadatu kwa wabili, na wabili kwa wadatu.53 Tata koigola na mwanage, na mwanakoigola na tatake. Mama koigola namndele wake, na mndele koigola namamake. Mama mkwe koigola na mkwewake wa kitwanzi, na mkwe wa kitwanzikoigola na mama mkwe wake.”

Kujuwa vipindiMat 16:2-3

54 Yesu kawalongela wanhu kabili,“Mwahajona wingu dolawilila mwambuwa kudihongela zuwa, baho molonga,‘Mvula kotowa,’ na kweli kotowa.55 Na mwahajona beho da kusininyukwanyukwa molonga, ‘Hokuwa najoto,’ na yokuwa vivo. 56 Mweye mwawanafiki! Modaha kulola isi na ulangana kulagula kamba mvula kotowa hebuhatowa, habali hamujuwile fambulo dakipindi kino?

Ilumbe na munhu yakwihileMat 5:25-26

57 “Habali hamudaha kujuwa wenyegombuli zinogile za kusang'hana? 58 Kambamunhu kokugala mkitala, vinoga uilumbenayo mung'hali mnzila. Wahalemelwa,kokugala kwa msemi, nayo msemi koku-gala mmakono ga wakalizi, nao woku-godeka mkifungo. 59 Nokulongela, mumohumulawa ng'o, mbaka ulipe sente yose!”

13Lekeni nzambi buleavo mofa

1 Kipindi kikija wanhu wayagwewakala aho, wamulongela Yesu mbuliya Wagalilaya wakomigwe na Pilatokipindi viwakalile womulavila nhosaMulungu. 2 Yesu kawedika, “Vino mogesaWagalilaya awo wakala na nzambi nyingikubanza Wagalilaya wayagwe lekaavowadununzika vivo? 3 Bule! Nowalongelakweli, na mweye vivija mwahalemakuleka nzambi zenu, mose mofa kambaawo. 4 Hebu mogesa wanhu waja longona wanane wafile kwa kulagaliligwa nalingo ako Siloamu wakala na nzambinyingi kubanza wanhu wose kudibugada Yelusalemu? 5 Bule! Nowalongela,mwahalema kuleka nzambi, mose mofakamba awo.”

Lusimo lwa mbiki wa matunda haulela

Page 89: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Luka 13:6 86 Luka 13:326 Abaho Yesu kawalongela lusimo

luno, “Munhu imoja kahanda mbiki wamatunda mumgunda wake wa mizabibu.Kachola kuzahila matunda, lakini hapatiletunda jojose bule. 7 Avo kamulongelamsang'hanaji wake, ‘Lola, mwaka unowa kadatu nokwiza hano kuzahilamatunda mumbiki uno, lakini sipatachochose. Ukanhe! Habali ugendelelekuibananga isi?’ 8 Lakini msang'hanajiwake kamwidika, ‘Go mkulu, uleke mwakauno uiyeka, nouhalilila na kuwikilambolea. 9 Abaho kamba wahalela yokuwagoya, lakini wahaleka kulela, kodahakuukanha!’ ”

Yesu komuhonyamtwanzi siku ya Kubwi-hila

10 Siku dimoja da Kubwihila, Yesukakala yofundiza mng'anda ya kumpulaMulungu. 11 Baho kukala na mtwanziimoja. Mtwanzi ayo kakala na kinyamkelayamtendile yalumwe miyaka longona nane. Kakala yaveduke mgongona hadahile kuigolosa bule. 12 Yesuviyamone, kamkema, kamulongela,“Mama, kuhonyigwa utamu wako!”13 Yesu kamwikila makono, bahaja lukulilwake lugoloka, nayo kamgwaa nhogolwaMulungu.

14 Lakini mkulu wa ng'anda ya kumpulaMulungu kagevuzika kwavija Yesu ka-muhonya munhu mwiisiku ya Kubwihila.Avo kawalongela wanhu, “Mnazo siku sitaza kusang'hana. Mzisiku azo, mwizemuhonyigwe, lakini sekemwize kudisikuda Kubwihila!”

15 Mndewa kamwidika, “Mweye mwawanafiki! Vino, nani kumwenu yolekakumfungula ng'ombe wake hebu mhundawake kulawa mdizizi na kumulongoza ya-chole kung'wa mazi mwiisiku ya Kubwi-hila? 16 Mtwanzi ino kolawa mulukololwa Abulahamu. Nayo kakala yagogigwena Mwenembago kwa miyaka longo nanane. Vino halondeke kulekesigwa mwi-isiku ya Kubwihila?” 17 Mbuli azo ziya-longile Yesu ziwatenda waja wamwihilewagwe kinyala, lakini wanhu wayagwewakala wodeng'helela kwa mbuli zose zaunzonza ziyasang'hane Yesu.

Lusimo lwa mbeyu ndodo ya haladaliMat 13:31-32; Mlk 4:30-32

18 Abaho Yesu kawauza, “Vino Undewawa Mulungu uigala na choni? Vinoniusimulile kwa lusimo gani? 19Uigala na

kija kilawilile kwa munhu yasolile mbeyundodo yahaladali na kuihandamumgundawake. Mbeyu ayo yota na kuwa mbikimkulu, na ndege wazenga mvulu zao mnagamatambi gake.”

Lusimo lwa melaMat 13:33

20 Yesu kawauza kabili, “Vino Undewawa Mulungu uigala na choni? 21Uigala nakija kilawilile kwa mtwanzi yasolile melana kuditibwiliza hamoja namadebemabiliga usage, abahousagewose ugongomoka.”

Mulango msisiliMat 7:13-14, 21-23

22 Yesu kagendelela na mwanza wakekuchola Yelusalemu, kubitila kunagamabuga na vijiji kowapetela wanhu.23Munhu imoja kamuuza, “Gomkulu, vinowonda wakomboligwe wanhu wadodowaiyeka?”

Yesu kawedika, 24 “Gangamalenimwingile kubitila ulwivi msisili, kwavijawanhu wengi wolonda kwingila lakinihonda wadahe bule. 25 Mwene ng'andakokwinuka na kuhinda ulwivi. Mweyemokwima kunze na kusonga kugong'ondaulwivi molonga, ‘Mndewa, tuvugulile!’Nayo kowedika, ‘Sikujuwile kumulawa!’26 Mweye momwidika, ‘Tuja na kung'wahamoja na gweye, na gweye kutufundizakudibuga jetu!’ 27 Lakini heyo kolongakabili, ‘Sikujuwile kumulawa! Segelenikumwangu, mweye mose mutendanzambi!’ 28 Baho molila na kudafunamenomwahawonaAbulahamuna Isaka naYakobonawatula ndaguwosewaMulungumuundewa wa Mulungu, kuno mweyewenyego mwasigwa kunze! 29 Wanhuwokwiza kulawa mwambu wa kudilawilazuwa na mwambu wa kudihongelazuwa, kulawa mwambu wa kasikazini namwambu wa kusini, wokala hasi muulujomuundewa wa Mulungu. 30 Abaho wanhuwajaweli wa ikimambukizo sambiwokuwawa ichanduso, na waja weli wa ichandusosambi wokuwa wa ikimambukizo.”

Yesu koinogela YelusalemuMat 23:37-39

31 Kipindi kikija Mafalisayo wayagwewamcholela Yesu, wamulongela, “Segelahanhu hano uchole hanhu hayagwe,kwavija Helode kolonda kukukoma.”

32Yesu kawedika, “Gendeni mkamulon-gele vino ija kizongo, ‘Nolava vinyamkelana kuhonya watamu lelo na mayo, na

Page 90: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Luka 13:33 87 Luka 14:23siku da kadatu nomambukiza sang'hanoyangu!’ 33Hata avo lelo, mayo, na kisindonogendelela na mwanza wangu, kwav-ija hailondeka mtula ndagu wa Mulunguyafile kunze ya buga Yelusalemu.

34 “Gweye Yelusalemu! GweyeYelusalemu! Kowakoma watula ndaguwa Mulungu na kuwatowa kwa mabwewaja Mulungu yawatumile kumwako!Miyanza mingapi nilonda kuwahagatawanago kwa makono gangu, kamba vijanguku viyovihagata vinziya vake mnagamabawa gake, lakini hulondile bule!35 Sambi lola, Ng'anda yenu ya Mulunguilekigwa vihame! Na niye nowalongela,hondamumbone kabili mbaka siku dijavondamulonge, ‘Mulungu yamtambikileija yokwiza kwa twaga da Mndewa!’ ”

14Yesu komuhonya munhu mtamu

1Mwiisiku imoja ya Kubwihila, Yesu ka-chola kuja lujo mng'anda ya mkulu imojawa Mafalisayo, wanhu wakala womulolagoya Yesu. 2 Munhu imoja yakalile nautamu wa kuvimba lukuli keza kwa Yesu.3 Yesu kawauza wafundiza Malagizo gaMusa na Mafalisayo, “Vino, vinoga ku-muhonya munhu mwiisiku ya Kubwihilahebu havinogile bule?”

4 Lakini wao hawalongile mbuli yoyosebule. Yesu kamsola mtamu ija, kamuho-nya, abaho kamuleka yachole. 5 Abahokawauza, “Vino nani kumwenu yeli namwana hebu ng'ombe, yahadumbukilamdikolombo mwiisiku ya Kubwihila,hamulava mwiisiku ayo?”

6 Lakini wao hawadahile kumwidikambuli ino.

Uhole na moyo unogile7 Yesu kawona wanhu waja wag-

onekigwe viwakalile wosagula vigodava kuulongozi. Avo kawalongela woselusimo luno, 8 “Munhu yahakugonekakuna idizengele, sekeukale mvigodava haulongozi, kwavija kodaha kwizamunhu yagonekigwe yeli munhu mkulukubanza gweye, 9 na munhu yawagonekemose wabili kokwizila na kukulongela,‘Segela aho haukalile umulekele miyago.’Baho kogwa kinyala mgameso ga wanhuna kobwela kukala kuna ivigoda vakukisogo. 10 Lakini wahagonekigwa kunaulujo, genda ukakale kuna ivigoda vakukisogo, muladi munhu yakugoneke

yaheza yakulongele, ‘Mbwigangu, izoukale kuna ivigoda va haulongozi.’Baho kopata nhogolwa mgameso gawanhu wose wagonekigwe. 11 Kwavijawaja wose woitenda wenyego wanhuwakulu wotendigwa wanhu wadodo, nawaja woitenda wenyego wanhu wadodowotendigwa wanhu wakulu.”

12 Abaho Yesu kamulongela ija yam-goneke, “Kamba kowatanda wanhu lujolwa imisi hebu lwa ichungulo, sekeuwag-oneke mbwiga zako, hebu ndugu zako,hebu matajili hebu wanhu welibehi nagweye. Kwavija wahatenda avo, waonao wokugoneka na avo wokulipa vija vi-uwatendele wao. 13 Lakini kamba wa-hatenda nyimwili nyimwili, wagonekewakiwa,, mbetembete, waholole, na wajawasuwameso, 14na gweye kotambikiligwa,kwavija awohawadaha kukulipa. Mulungukokulipa mwiisiku ya kuzilibuligwa kwawanhu wanogile.”

Lusimo lwa nyimwili nyimwili ng'huluMat 22:1-10

15 Munhu imoja mna iwaja wakalilemuulujo viyahulike avo, kamulongelaYesu, “Wamweda waja wonda waje lujolwa nyimwili nyimwili muundewa waMulungu!”

16 Yesu kamulongela, “Munhu imojakatenda nyimwili nyimwili ng'hulu,kawagoneka wanhu wengi. 17 Viivikilesaa ya nyimwili nyimwili, kamtumamsang'hanaji wake yakawalongele wanhuwagonekigwe weze, kwavija kila kinhukitandigwa. 18 Lakini kila munhu kalavakitala chake. Munhu wa ichandusokamulongela msang'hanaji ija, ‘Nigulamgunda, avo nolondeka nikaulole.Chonde, ndeka nyhole.’ 19 Iyagwe kalonga,‘Nigula ng'ombe longo wa kulimila, avovino na muumwanza, nochola kuwageza.Chonde, ndeka nyhole.’ 20 Iyagwe kalonga,‘Sambi sambi nisola mwehe, avo sidahakwiza.’

21 “Msang'hanaji ija kabwela nakumulongela mbuli zose zino mkuluwake. Mkulu wake kagevuzika ng'hani,kamulongela msang'hanaji wake, ‘Lopolaugende mzinzila mhanda na mnagamabuga, uwagale hano wanhu wakiwa,waholole, wasuwameso na mbetembete.’22 Bahaja msang'hanaji ija kamulongela,‘Go mkulu, gago gose gasang'hanigwa,lakini kuna gati disigala.’ 23 Avo mkulu

Page 91: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Luka 14:24 88 Luka 15:14ija kamulongela msang'hanaji wake,‘Lawa kunze uchole mzinzila na mnagamakulugumbi ukawalongele wanhuweze, muladi ng'anda yangu imeme.24Nowalongela kweli, kuduhuhatamunhuimoja mna iwaja wagonekigwe walemilekwiza yonda yalanze lujo lwangu!’ ”

Kudununzika sama ya kuwa mwanahinaMat 10:37-38

25 Baho lunhu lwa wanhu vilukalilelomkweleleza, Yesu kahinduka, kawa-longela, 26 “Munhu yoyose yokwizakumwangu na kuno kowanogela ng'hanitatake na mamake na mwehe wake nawanage na lumbu zake na ndugu zake navivija kamba kounogela ng'hani ugimawake mwenyego kubanza kumnogelaKilisito, hadaha kuwa mwanahina wangu.27 Na munhu yoyose haupapa msalabawake na kunikweleleza, hadaha kuwamwanahina wangu.

28 “Vino nani kumwenu yahalondakuzenga lingo, tanhu hakala hasi nakugelegeza sente za kudizengela, muladiyajuwe kamba kana sente za kumam-bukiza sang'hano yake? 29 Buleavo,yahamambukiza kuzenga chandusilo,kolemelwa kumambukiza kuzengadilingo, na wose wachone acho kilawililewomseka, 30wolonga, ‘Munhu ino kasongakuzenga, lakini kalemelwa kumambukizasang'hano yake!’

31 “Hebu mndewa gani yahaitandakuchola kuitowa na mndewa iyagwe,tanhu hakala hasi na kugelegeza kambaheyo na wakalizi zake elufu kumikodaha kuitowa na mndewa miyage yelina wakalizi elufu ishilini? 32 Kambayahona hadaha, kowatuma wasengazake wakaiting'hane na mndewa iyagwe,wampule wailumbe yang'hali kutali.”33 Yesu kamambukiza kulonga, “Vivo ilikumwenu, kuduhu munhu yodaha kuwamwanahina wangu mbaka yaleke kilakinhu kiyali nacho.

Mkele ubanangikeMat 5:13; Mlk 9:50

34 “Mkele unoga, lakini wahagiza ukaliwake, kuduhu nzila ya kuubweza kabili.35 Haufaya kwa isi hebu mna imbolea,lakini wokwasigwa. Yeli na magwiti yahu-like!”

15Lusimo lwa ng'hondolo yapoteleMat 18:12-14

1 Siku dimoja wabokela kodi wengi nawanhu wayagwe wotenda nzambi wa-chola kumtegeleza Yesu. 2 Mafalisayona wafundiza Malagizo ga Musa wasongakunung'unika, “Munhu ino kowabokelawanhu wotenda nzambi na kuja nao!”3Avo Yesu kawalongela lusimo luno.

4 “Vino kamba imoja wenu kanang'hondolo gana, abaho ng'hondolo imojakapotela, vino kotenda choni? Kowalekawaja malongo tisa na tisa kuluwala, nakuchola kumzahila ija yapotele mbakayampate. 5 Yahampata, kodeng'helelana kumwika mmaega gake, 6 na kumgalaukae. Abaho kowakema hamoja mbwigazake na wanhu weli behi nayo nakowalongela, ‘Miyenu nodeng'helelakwavija nimpata ng'hondolo wanguyapotele. Avo tudeng'helele hamoja!’7 Nowalongela, avo vondaiwe, hokuwa nandeng'helelo ng'hulu kuulanga mbuli yamunhu imoja mwene nzambi yahalekanzambi zake, kubanza waja malongo tisana tisa wogesa wanoga na hawalondakuzileka nzambi zao.”

Lusimo lwa sente ipotele8 “Hebu mtwanzi yeli na sente longo

yahagiza imoja, kotendaze? Kobwinhataa, kofagila ng'anda yake, na kulola goyakila hanhu mbaka yaipate. 9 Yahaipata,kowakema hamoja mbwiga zake nawanhu weli behi yake, kowalongela,‘Nodeng'helela ng'hani kwavija niipatasente yangu ipotele. Avo tudeng'helelehamoja!’ 10 Vivija nowalongela, wasengawa Mulungu wodeng'helela mbuli yamunhu imoja mwene nzambi yahalekanzambi zake.”

Lusimo lwa mwana yapotele11 Yesu kagendelela kulonga, “Kukala

na munhu imoja yakalile na wana wabili.12 Ija imdodo kamulongela tatake, ‘Tata,nigwelele uhazi wangu sambi.’ Avomunhu ija kawagolela uhazi wao wanageawo wabili. 13 Hazibitile siku nyingi, ijaimdodo kachuuza uhazi wake. Abahokafunga mwanza na sente ziyapatile,kachola isi ya kutali, ako kazinangasente zose ziyapatile. 14 Kamambukizakila kinhu kiyakalile nacho. Abaholufilili lwa nzala lulawilila mwiisi ija,nayo kakala kaduhu kinhu chochose

Page 92: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Luka 15:15 89 Luka 16:13kisigale. 15 Avo kachola kusang'hanakibaluwa kwa munhu imoja wa isi ija,munhu ayo kamtuma mumgunda wakeyasusile nguluwe. 16 Kakala kosulukilakuja maganda gawadile nguluwe, lakinikuduhu munhu yamgwelele kinhuchochose cha kuja. 17 Abaho kagelegezana kulonga, ‘Tatangu kana wasang'hanajiwengi, woja mbaka wosigaza na niye hanonofa na nzala! 18Nosegela na kuchola kwatatangu na kumulongela, Tata, nimtendaMulungu nzambi, na vivija nikutendelagweye nzambi. 19 Sifaya kukemigwamwanago. Nhende kamba imoja wawasang'hanaji zako.’ 20 Avo kafungamwanza wa kubwela kwa tatake.

“Viyakalile yang'hali kutali, tatakekamona. Kamonela bazi mwanage,avo kamkimbilila, kamuhagatila nakamnonela. 21 Mwanage kamulongela,‘Tata, nimtenda Mulungu nzambi,na vivija nikutendela gweye. Sifayakukemigwa mwanago.’ 22 Lakini tatakekawakema wasang'hanaji zake. Kawalon-gela, ‘Lopoleni! Galeni kiwalo kinogilemumvaze. Mvazeni pete mkidole chakena vilatu mmagulu gake. 23Abaho cholenimumgale bofu da ng'ombe dinonilemudichinje, wose tuje na kudeng'helela!24 Kwavija mwanangu ino kakala yafilelakini sambi mgima. Kakala yapotelelakini sambi koneka.’ Avo wasongakudeng'helela.

25 “Kipindi acho mwanage imkulukakala kumgunda. Viyakalile behi naing'anda, kahulika nyila na wanhuwovina. 26 Avo kamkema msang'hanajiimoja, kamuuza, ‘Ako kuna choni?’27 Msang'hanaji ayo kamwidika, ‘Mdodowako kabwela ukae, na tatako kamchinjilabofu da ng'ombe dinonile, kwavijakabwela mgima!’

28 “Ija imwana mkulu kagevuzikang'hani, avo kalema kwingila mng'anda.Tatake kalawa kunze na kumpulayengile mng'anda. 29 Lakini kamwidikatatake, ‘Lola, miyaka yose ino niyenokusang'hanila kamba msang'hanaji,na silemile lagizo jako jojose. Kungwaachoni? Hunigwelele hata mbuzinideng'helele na mbwiga zangu! 30 Lakinimwanago ino kananga vinhu vako mbuliya ugoni, na viyabwelile ukae kumchinjilabofu da ng'ombe dinonile!’ 31 Tatakekamwidika, ‘Mwanangu, kipindi chosekukala na niye, na vinhu vose vinilinavo

vako. 32Lakini tulondeka tudeng'helele nakusekelela, kwavija mdodo wako kakalayafile lakini sambimgima, kakala yapotelelakini sambi koneka!’ ”

16Lusimo lwa mulolesaji mbala

1 Yesu kawalongela wanahina zake,“Kukala na tajili imoja yakalile na mulole-saji wa vinhu vake. Tajili ayo kalongeligwakamba mulolesaji ayo konanga sentezake. 2Avo kamkemamng'anda, kamuuza,‘Mbuli gani zimhulika kumwako? Mhetelavinhu vose viubokele na vija viulavile,kwavija hudaha kuwamulolesaji wa vinhuvangu kabili.’ 3 Mulolesaji ija kailongela,‘Mkulu wangu konilekesa usang'hano.Notenda choni? Kulima sidahile bule, nakupula nokona kinyala. 4 Sambi nojuwachoni chonda nhendemuladi nahalavigwamna isang'hano, niwe na mbwiga wakunibokela mzikae zao!’

5 “Avo kawakema wanhu wose wakalilewodaigwa na mkulu wake. Kamuuzawa ichanduso, ‘Kodaigwa choni na mkuluwangu?’ 6Nayo kamwidika, ‘Madebe ganaga mavuta.’ Mulolesaji ija kamulongela,‘Sola cheti chako, kala hasi, lopolawandikemalongo matano.’ 7 Abaho kamuuzaiyagwe, ‘Na gweye kodaigwa choni?’ Nayokamwidika, ‘Viloba gana va ngano.’ Mu-lolesaji ija kamulongela, ‘Sola cheti chako,wandike malongo nane.’

8 “Mkulu wa ija mulolesaji mbala kam-togola kwavija katenda vinhu kwa ubala.Kwavija wanhu wa mwiisi ino wabalang'hani mna zimbuli zao kubanza wanhuwa kumulenge.”

9Yesu kagendelela kulonga, “Avo nowa-longeleni, itendeleni umbwiga kubitilavinhu va mwiisi, muladi vahamala mu-dahe kubokeligwa kuna ikae ya ugimawa mazuwa gose. 10 Munhu yoyoseyotamaniligwa mna ivinhu vidodo, kota-maniligwa mna ivinhu vikulu. Na munhuyoyose hatamaniligwa mna ivinhu vi-dodo, vivija hatamaniligwa mna ivinhuvikulu. 11 Avo kamba mweye hamuta-maniligwa kulolesa mali za mwiisi, moda-haze kutamaniligwa kulolesa mali za ku-ulanga? 12 Na kamba hutamaniligwa ku-lolesa vinhu vamunhu iyagwe, nani yondayakugwee vinhu vako mwenyego?

13 “Kuduhu msang'hanaji yodahakuwasang'hanila wakulu wabili. Kwavijakomwihila imoja na kumnogela iyagwe,

Page 93: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Luka 16:14 90 Luka 17:9hebu koilumba na imoja na kumbezaiyagwe. Hamudaha kumsang'hanilaMulungu hamoja na mali.”

Ulonzi uyagwe wa YesuMat 11:12-13; 5:31-32; Mlk 10:11-12

14 Mafalisayo viwazihulike mbuli zinozose, wamzeha Yesu, kwavija wakalawanogelwa na sente. 15Yesu kawalongela,“Mweye awo wanhu muitenda munogamgameso ga wanhu, lakini Mulungukaijuwa mizoyo yenu. Kwavija vinhuvikoneka vinoga ng'hani kwa wanhu,mgameso ga Mulungu vokoneka viha.

16 “Malagizo ga Musa na maandikoga watula ndagu wa Mulungu vikalavipetigwa mbaka kipindi cha YohanaMbatizaji. Kusongela aho, Mbuli Inogileya Undewa wa Mulungu yopetigwa, nakilamunhukowambakokwingila. 17Lakinivibuha ng'hani kwa ulanga na isi kupotela,kubanza kinhu kidodo ng'hani kupotelamna Gamalagizo.

18 “Mbigalo yoyose yomwasa mwehewake na kusola mtwanzi iyagwe, kotendaugoni. Na mbigalo yomsola mtwanzi ijayasigwe, nayo kotenda ugoni vivija.

Munhu tajili na Lazalo19 “Kukala na tajili imoja yavalile vi-

walo va sente nyingi ng'hani na kuja goyakila siku. 20 Vivija kukala na munhuimoja mkiwa yakemigwe Lazalo, kamemavilonda lukuli lose, kakala yokwikigwamuulwivi lwa tajili ija. 21 Lazalo kakalayosulukila kuja vilagale muimeza ya tajiliayo. Na umbwa wakala wokwiza na kumu-lambita mvilonda vake.

22 “Abaho mkiwa ija kafa na kasoligwana wasenga wa kuulanga mbaka behiya Abulahamu. Tajili ayo nayo kafa nakazikigwa. 23 Ako kowochola wanhuwafile, kakala kodununzika ng'hani.Kenula meso gake, kamona Abulahamukwa kutali na Lazalo kakala behi yake.24 Avo kamkema kwa sauti ng'hulu, ‘TataAbulahamu! Nyonele bazi! Mtume Lazaloyazabike kidole chake mgamazi, yaluhozelulimi lwangu, kwavija nogaya ng'hanimuumoto uno!’

25 “Lakini Abulahamu kamulongela,‘Mwanangu, kumbuka muugima wakokubokela vinhu vinogile, nayo Lazalokabokela vihile. Lakini sambi Lazalokobwihila, na gweye kodununzika. 26Hataavo, hagati yetu tweye na mweye hekigwakolombo kulu, muladi munhu yolonda

kuloka kulawa kuno kwiza kumwenusekeyadahe, hebu munhu yoyose kulawakumwenu sekeyaloke kwiza kumwetu!’27 Tajili ija kalonga, ‘Nokupula gweye, tataAbulahamu, umtume Lazalo kuna ikae yatatangu, 28 ako kuna ndugu zangu watano.Muleke yachole yakawazume muladisekeweze hanhu hano ha kudununzika!’

29 “Abulahamu kalonga, ‘Ndugu zakowanago maandiko ga Musa na ga wat-ula ndagu wa Mulungu ga kuwazuma.Wawategeleze wao kiwolonga!’ 30 Tajili ijakamwidika, ‘Bule tata Abulahamu! Lakinikamba munhu yahazilibuka kulawa kwawafile na kuwacholela, baho wozilekanzambi zao!’ 31 Lakini Abulahamu kamu-longela, ‘Kamba hawagagoga maandikoga Musa na watula ndagu wa Mulungu,honda wategeleze hata kamba munhu ya-hazilibuka kulawa kwa wafile!’ ”

17NzambiMat 18:6-7, 21-22; Mlk 9:42

1 Yesu kawalongela wanahina zake,“Vinhu vondaviwatende wanhu watendenzambi volawilila, lakini kogaya munhuija yovitenda vilawilile! 2 Yokuwa vinogakwa munhu ayo yagodekigwe dibwe kuluda kudugila msingo na yasigwe mbahali,kubanza kumuhonza imoja wa wadodowano yatende nzambi. 3Avo iteganyeni!

“Ndugu yako yahakutendela nzambi,umzume. Yahatogola, gela kumgongo.4Yahakutendela nzambimiyanza saba kwasiku dimoja, na kila yaheza kumwako ko-longa, ‘Ng'hosa,’ kolondeka ugele kum-gongo.”

Tamanilo5 Watumigwa wamulongela Mndewa,

“Twengezele tamanilo.”6 Mndewa kawedika, “Maza tamanilo

jenu dahakuwile dodo kamba mbeyundodo ya haladali, mwahadahile kuu-longela mbiki uno wa mkuyu, ‘Ng'okaukaihandembahali!’ nao wahawatogolele.

Sang'hano ya msang'hanaji7 “Vino nani kumwenu yeli na

msang'hanaji yomulimila hebu kosusilang'hondolo, yahabwela kumgunda,komulongela yalopole kuja lujo lwake?8 Bule. Lakini komulongela, ‘Uitande,nitandile lujo lwangu, unisang'hanilembaka ng'homeleze kuja na kung'wa,abaho na gweye koja na kung'wa.’ 9 Vino

Page 94: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Luka 17:10 91 Luka 18:8komgwaa nhogolwa msang'hanaji ayokwavija kasang'hana gaja galagilizigwe?10Vivo ili kumwenu mweye, mwahatendavose vimulagilizigwe, longeni, ‘Tweye twawasang'hanaji wadodo, tusang'hana kijakitulondigwe kusang'hana!’ ”

Yesu kowahonya wanhu longo11 Yesu viyakalile mnzila kochola

Yelusalemu, kabitila mzimbaka za vijijiva Samalia na Galilaya. 12 Viyakalilekokwingila mna ikijiji kimoja, mumokukala na wanhu longo wakalile na utamuwa dikulu, wemile kutali. 13 Waguta, “Gomkulu! Yesu! Tonele bazi!”

14 Yesu kawona, kawalongela, “Gendenimkailaguse kwa walava nhosa.”

Viwakalile mnzila wochola, wahona.15 Imoja wao viyone kahona, kabwele-ganya kwa Yesu kuno komgwaa nhogolwaMulungu kwa sauti ng'hulu. 16 KamgwilaYesu mmagulu kingubanguba, kamtogola.Munhu ayo kakala Msamalia. 17 Yesukalonga, “Vino hawakalile wanhu longowahonyigwe? Wayagwe tisa wa kwahi?18 Vino kuduhu iyagwe yabwelile kumg-waa nhogolwa Mulungu, ila munhu inohali muyahudi?” 19 Abaho Yesu kamulon-gela munhu ija, “Ima na uchole. Kuta-manila kwako kukuhonya.”

Kwiza kwa Undewa wa MulunguMat 24:23-28, 37-41

20 Mafalisayo wayagwe wamuuza YesuUndewa wa Mulungu vondawize. Yesukawedika, “Undewa wa Mulungu hawizakwa kukoneka kwa meso. 21 Kuduhumunhu yonda yalonge, ‘Lola, uno hano!’hebu ‘Uja haja!’ Kwavija Undewa wa Mu-lungu wa mgati mmwenu.”

22 Abaho kawalongela wanahina zake,“Kipindi chokwiza vondamulonde kuyonasiku imoja mwiizisiku za Mwana waMunhu, lakini hondamuyone bule. 23Bahowanhuwowalongela, ‘Loleni kakuja!’ hebu‘Loleni, kahano!’ Sekemuwakweleleze.24Kwavija kamba vija lumwesa vilulawililakuulanga na kumwemwesa kulawamwambu umoja mbaka mwambu uyagwe,vivo vondayawe Mwana wa Munhumwiisiku yake. 25 Lakini tanhu kolondekayadununzike ng'hani na kulemigwana wanhu wa lukolo luno. 26 Kambaviikalile mna ikipindi cha Nuhu, vivovondaiwe mzisiku za Mwana wa Munhu.27 Kila munhu kakala koja na kung'wa,kusola na kusoligwa mbaka siku ija Nuhu

viyengile mdisafina. Mvula ng'hulu itowana kuwakoma wanhu wose. 28 Vivijakamba viilawilile mna ikipindi cha Lutu.Wanhu wagendelela kuja na kung'wa,kugula na kuchuuza, kuhanda na kuzenga.29 Lakini siku ija Lutu viyasegele Sodoma,moto na mabwe gokwaka vilagala hasina kuwakoma wose. 30 Vivo vondaiwemwiisiku Mwana wa Munhu vondayagubuligwe.

31 “Mwiisiku ayo, munhu yeli mkiswilicha ng'anda yake sekeyahumulukemng'anda kusola vinhu vake, vivijamunhu yeli kumgunda sekeyabweleukayake. 32 Kumbukeni gampatile mwehewake Lutu. 33 Munhu yoyose yolondakuukombola ugima wake mwenyego,kowagiza, na yoyose yowagiza ugimawake, koukombola. 34 Nowalongela, kiloacho wanhu wabili wawasile mulusazilumoja, imoja kosoligwa na iyagwekolekigwa. 35 Watwanzi wabili wodugasembe hamoja, imoja kosoligwa na iyagwekolekigwa. 36 Wanhu wabili wokuwakumgunda, imoja kosoligwa na iyagwekolekigwa.”

37 Wanahina zake wamuuza, “Vino,kwahi Mndewa?”

Yesu kawedika, “Kokose kuli na mzoga,baho honda waiting'hane mhungu.”

18Lusimo lwa mgane na msemi

1 Abaho Yesu kawafundiza wanahinazake kwa lusimo kamba siku zose wolon-deka kumpula Mulungu na sekewadonhe.2 Kalonga, “Kudibuga dimoja kukala namsemi yakalile hamdumba Mulungu hebukuwatonga wanhu. 3 Vivija kudibugadijo, kukala na mgane imoja yakalilekomgendela msemi ayo baho kwa baho,kampula, ‘Ngwelele haki yangu kulawakwa munhu yanitendele gehile.’ 4 Sikunyingi msemi ayo hamtegeleze mganeayo, lakini kumwande kailongela, ‘Hatakamba simdumba Mulungu hebu kuwa-tonga wanhu, 5 lakini kwavija mgane inokonigaza, nomgwaa haki yake, kwavija na-haleka, kogendelela kwiza hano na ku-nigaza!’ ”

6 Abaho Mndewa kagendelela kulonga,“Tegelezeni kiyalongile msemi ija yehile.7 Vino, Mulungu honda yawagwee hakiwanhu zake yawasagule, womulilila imisina ikilo? Vino kokawa kuwategeleza?8 Nowalongela, kowagwaa haki yao

Page 95: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Luka 18:9 92 Luka 18:36himahima. Lakini Mwana wa Munhuvondayeze, vino kodivika tamanilomwiisi?”

Lusimo lwa Mfalisayo na mbokela kodi9 Abaho Yesu kawalongela lusimo luno

wanhu waja wakalile woitapa wanoga nakuwabeza wayagwe. 10 “Kukala na wanhuwabili wacholile kumpula Mulungu kunaIng'anda ya Mulungu. Imoja kakala Mfal-isayo na iyagwe kakala mbokela kodi.

11 “Mfalisayo ayo kainega kumgwazona kumpula Mulungu, ‘Go Mulungu,nokugwaa nhogolwa kwavija niye silikamba wanhu wayagwe, wabokaji,wotenda gehile, hebu wagoni. Wala silikamba ino mbokela kodi. 12Niye nofungakuja miyanza mibili mzisiku saba, nanolava fungu da longo da vinhu vanguvose vinipata!’

13 “Lakini ija mbokela kodi kemakutali, hadahile hata kwinula meso gakekuulanga, lakini kaitowa mhambaga yakekwa usungu, kalonga, ‘Go Mulungu,nyonele bazi, niye notenda nzambi!’14 Nowalongela, mbokela kodi ija kacholaukayake kuno katendigwa kanogamgameso Mulungu kubanza ija Mfalisayo.Kwavija wose woitenda wanhu wakuluwohumulusigwa, na waja woihumulusawotendigwa wanhu wakulu.”

Yesu kowatambikila wana wadodoMat 19:13-15; Mlk 10:13-16

15 Wanhu wayagwe wamgalila Yesuwana wadodo yawekile makono.Wanahina viwone avo, wawakomhokela.16 Lakini Yesu kawakema iwana, kalonga,“Walekeni wana wadodo weze kumwangu,sekemuwagomese, kwavija Undewawa Mulungu wa wanhu kamba wano.17 Nowalongeleni ukweli! Munhu yoyoseyolema kuubokela Undewa wa Mulungukamba mwana mdodo, honda yengileng'o!”

Munhu tajiliMat 19:16-30; Mlk 10:17-31

18 Mkulu imoja kamuuza Yesu, “Mfun-diza Unogile, nhende choni niupate ugimawa mazuwa gose?”

19 Yesu kamuuza, “Habali kong'hema,‘unogile’? Kuduhu yanogile, ila Mulunguyaiyeka. 20 Kugajuwa Malagizo, ‘Sekeu-tende ugoni, sekeukome, sekewibe, sekeu-longe uvizi, wategeleze tatako na ma-mako.’ ”

21 Munhu ija kedika, “Gago gose niga-goga toka haudodo.”

22 Yesu viyahulike avo, kamulongela,“Kuhungukiligwa na kinhu kimoja.Chuuza vose viulinavo, uwagwee sentewanhu wakiwa, na gweye kokuwa nangama yako kuulanga. Abaho wizeunikweleleze.” 23 Lakini munhu ayoviyahulike avo, kanyunyuwala kwavijakakala tajili ng'hani.

24 Yesu viyamone kanyunyuwala, ka-longa, “Vino avo vonda iwe vidala kwawanhu matajili kwingila Muundewa waMulungu! 25 Kwavija vibuha kwa ngamiyakubita mna ikizonzo cha sanzia, kubanzatajili kwingila muundewa wa Mulungu.”

26 Wanhu wamuhulike, wamuuza, “Avolelo nani yonda yadahe kukomboligwa?”

27 Yesu kawedika, “Vinhu havidahikakwa wanhu, kwa Mulungu vodahika.”

28 Abaho Petulo kalonga, “Lola! Tweyetuvileka vinhu vetu vose, tukukwelelezagweye.”

29 Yesu kawalongela, “Nowalongelakweli, munhu yoyose yoleka kae yakehebu mwehe wake hebu ndugu zake hebutatake na mamake hebu wanage mbuliya Undewa wa Mulungu, 30 kobokelavinhu vingi ng'hani mna ikipindi kinona kobokela ugima wa mazuwa gose mnaikipindi chonda kize.”

Yesu kolonga lwakadatumbuli ya ifa yakeMat 20:17-19; Mlk 10:32-34

31 Yesu kawagala hamgwazo wanahinazake longo na wabili, kawalongela,“Tegelezeni! Tochola Yelusalemu.Kuko kila kinhu chandikigwe na watulandagu wa Mulungu mbuli ya Mwana waMunhu cholawilila. 32 Kwavija kogeligwammakono ga wanhu haweli Wayahudi,nao womzeha, womuliga, na womtemelamate. 33 Womtowa mbalati na kumkoma,lakini siku da kadatu kozilibuka.”

34 Lakini wanahina hawazijuwile bulembuli azo, kwavija wakala wafisigwe nahawakijuwile kija kiyakalile yokilongaYesu.

Yesu komuhonya msuwamesoMat 20:29-34; Mlk 10:46-52

35Yesu viyakalile behi na kuvika Yeliko,munhu imoja yakalile msuwameso kakalahamgwazo mnzila, kopula. 36 Munhu ayoviyahulike lunhu lwa wanhu lobita, kauza,“Kuna choni?”

Page 96: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Luka 18:37 93 Luka 19:27

37Wanhu wamulongela, “Yesu wa Naza-leti kobita.”

38 Nayo kakemelela, “Yesu! Mwana waDaudi! Nyonele bazi!”

39 Wanhu walongole wamkomhokela,wamulongela yanyamale. Lakini heyokagendelela kukemelela ng'hani, “Mwanawa Daudi! Nyonele bazi!”

40 Avo Yesu kema, kalagiza munhu ijayagaligwe kumwake. Viyavikile behi, Yesukamuuza, 41“Kolondanikutendele choni?”

Nayo kamwidika, “Go mkulu, nolondakulola.”

42Yesu kamulongela, “Lola! Kutamanilakwako kukuhonya.”

43 Bahaja munhu ija kadaha kulola,kamkweleleza Yesu kuno komgwaanhogolwa Mulungu. Wanhu wose viwoneavo, wamgwaa nhogolwa Mulungu.

19Yesu na Zakayo

1 Yesu kachola kudibuga da Yeliko, nakakala yobita mzinzila za buga dijo. 2Kukokukala na mkulu imoja wa wabokela kodiyakemigwe Zakayo, nayo kakala tajili.3 Kakala kolonda kumona Yesu, lakinihadahile mbuli ya lunhu lwa wanhu nakwavija kakala mguhi. 4 Avo kakim-bila haulongozi wa lunhu luja, kakwelamumbiki wa mkuyu muladi yamone Yesu,yakalile yochola kubitila nzila ija. 5 Yesuviyavikile hanhu aho, kalola uchanha,kamulongela, “Zakayo, himahima humu-luka hasi, kwavija lelo nolondeka kukalamng'anda yako.”

6 Zakayo kahumuluka himahima, kam-goneka Yesu kwa kudeng'helela. 7Wanhuwose wagone ago, wasonga kunung'unika,walonga, “Munhu ino kachola kukalamng'anda ya munhu mwene nzambi!”

8 Zakayo kema, kamulongela Yesu, “GoMkulu, tegeleza! Nowagwaa wakiwanusu ya vinhu vangu, na kamba nim-boka munhu yoyose kinhu, nombwezelamiyanza mine.”

9 Yesu kamulongela, “Lelo ukomboziuvika kwa wanhu wa lubuga luno, kwav-ija munhu ino nayo kolawa mulukolo lwaAbulahamu. 10Kwavija Mwana wa Munhukeza kuwazahila na kuwakombola wajawapotele.”

Lusimo lwa wasang'hanaji longoMat 25:14-30

11 Wanhu viwakalile wotegeleza gago,Yesu kagendelela kuwalongela lusimo.Baho kakala mmabehi na Yelusalemu, naowagesa kamba Undewa wa Mulungu wammabehi kulawilila. 12 Avo kawalongela,“Kukala na munhu imoja wa lukolo lwakindewa yafungile mwanza kuchola isiya kutali yakatendigwe mndewa, abahoyabwele ukayake. 13 Avo yang'halihanasegela, kawakema wasang'hanajizake longo, kila imoja kamgwaa sentesawa, abaho kawalongela, ‘Tendenibiashala mbaka vondambwele.’ 14 Lakiniwanhu wa isi yake wakala wamwihile. Avowawatuma wasenga wagende kwa wanhuwaja wakalonge, ‘Hatumulonda munhuino yawe mndewa wetu.’

15 “Munhu ija kaupata undewa,kabwela ukayake. Baho kawalagizawasang'hanaji zake yawagwelele sentewachole kumwake yapate kujuwakija kiwapatile. 16 Msang'hanaji waichanduso keza, kalonga, ‘Go mkulu,sente zako ziunigwelele zilela miyanzalongo.’ 17 Kamulongela, ‘Kutendagoya msang'hanaji unogile! Kwavijakutenda vinogile kulolesa mna ivinhuvidodo, nokutenda uwe munhu mkuluwa mabuga longo.’ 18 Msang'hanaji wakabili keza, kalonga, ‘Go mkulu, sentezako ziunigwelele zilela miyanza mitano.’19 Nayo kamulongela, ‘Kokuwa munhumkulu wa mabuga matano.’

20 “Msang'hanaji iyagwe keza, kalonga,‘Go mkulu, sola sente zako. Nikala niz-ifungile goya mkikumbi. 21 Nikudumba,kwavija kuna gahigahi. Kosola vinhu vawayago kwa uvizi na kosenga vija huvi-handile.’ 22 Mkulu ija kamulongela, ‘Gw-eye kwa msang'hanaji yehile! Nokutagusakwa mbuli zako mwenyego! Kunijuwanina gahigahi, nisolaga vinhu va wayanguna kusenga vija sivihandile. 23 Habalihuzikile sente zangu kwa wanhu wok-wika sente muladi vimbwelile nyambulilezongezeke?’

24 “Abaho kawalongela waja wemileaho, ‘Mbokeni ayo zisente, mumgwelelemsang'hanaji ija yapatile sente miyanzalongo ya zija ziyagweleligwe.’ 25 Lakiniwao wamulongela, ‘Go mkulu, lakiniheyo kanazo sente miyanza longo!’26 Nayo kawedika, ‘Munhu yeli na kinhukokongezelwa, lakini ija yeliduhu kinhu,kobokigwa hata kija kidodo kiyelinacho.27 Na sambi, waja wanihile, wondema

Page 97: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Luka 19:28 94 Luka 20:10niye niwe mndewa wao, wagaleni hano,muwakome bahano mgameso gangu!’ ”

Yesu kokwingila Yelusalemu kwa deng'hoMat 21:1-11; Mlk 11:1-11; Yoh 12:12-19

28 Yesu viyamambukize kulonga avo,kawalongolela kuchola Yelusalemu.29 Viyakalile behi na kuvika Betifagena Betania, habehi na Lugongo lwaMizeituni, kawatuma wanahina zakewabili, 30 kawalongela, “Gendeni kunaikijiji kili kuulongozi wenu. Mwahengila,momvika mwana mhunda kafungigwa,nayo yang'hali hanakweligwa na munhu.Mfunguleni mumgale hano. 31 Munhuyoyose yahawauza habali momfungula,mulongeleni, ‘Mndewa komulonda.’ ”

32 Wanahina waja wachola, wamvikakamba vija Yesu viyawalongele.33 Viwakalile womfungula imwanamhunda, wenyego wawauza, “Habalimomfungula?”

34 Nao wawedika, “Mndewa komu-londa.” 35 Wamgala imwana mhundakwa Yesu. Abaho watandika viwalovao mumgongo wa imwana mhunda, nawamtaza Yesu kukwela. 36 Yesu viyakalilekochola, wanhu wanzanza viwalo vaomnzila.

37Viyakalile behi na kuvika Yelusalemu,hanhu hali na mtelemuko wa Lugongolwa Mizeituni, lunhu mkulu lwa wanahinazake lusonga kudeng'helela na kumgwaanhogolwa Mulungu kwa sauti ng'hulumbuli ya unzonza wauwonile. 38Walonga,“Mulungu yamtambikileMndewa yokwizakwa twaga da Mulungu, tindiwalo kuu-langa na ukulu kwa Mulungu!”

39 Baho Mafalisayo wayagwe wakalilemuulunhu wamulongela Yesu, “Mfundiza,walagize wanahina zako wanyamale!”

40 Yesu kawedika, “Nowalongeleni, wa-hanyamala wano, mabwe goguta.”

Yesu kowalilila wanhu wa buga daYelusalemu

41 Yesu viyavikile behi na buga daYelusalemu na viyawone wanhu wa bugadijo, kawalilila, 42 kalonga, “Maza lelomwahajuwile mbuli zilondeka kugalatindiwalo! Lakini sambi zifisigwamgameso genu! 43 Kwavija kipindichokwiza, wanhu wakwihile vondawakuzengele luwa, wokuzunguluka nakukusung'ha sung'ha kila mwambu.44 Wokuhondahonda gweye na wanhuzako weli muuluwa wako. Kuduhu hata

dibwe dimoja donda disigazigwe uchanhaya diyagwe, kwavija hukijuwile kipindikiyezile Mulungu kukukombola!”

Yesu kokwingila Mng'anda ya MulunguMat 21:12-17; Mlk 11:15-19; Yoh 2:13-22

45 Abaho Yesu kengila Mng'anda yaMulungu, kasonga kuwawinga wanhuwakalile wochuuza vinhu, 46 kawalongela,“Yandikigwa mna Gamaandiko Gang'alile,Mulungu kalonga, ‘Ng'anda yangu yokuwang'anda ya kupulila.’ Lakini mweyemuitenda mhango ya wabavi!”

47 Kila siku Yesu kakala kofundizaMng'anda ya Mulungu. Wakulu wa walavanhosa, wafundiza Malagizo ga Musa, nawalangulizi wa wanhuwalonda kumkoma,48 lakini hawadahile bule kutenda avo,kwavija wanhu wose wakala womtegelezagoya, hawalondile kuswela mbuli.

20Mbuli ya udahi wa YesuMat 21:23-27; Mlk 11:27-33

1 Siku dimoja Yesu kakala Mng'andaya Mulungu kowafundiza wanhu nakuwapetela Mbuli Inogile. Wakulu wawalava nhosa na wafundiza Malagizoga Musa hamoja na wavele weza,2 wamulongela, “Tulongele, vino kotendambuli zino kwa udahi wa nani? Naniyakugwelele udahi uno?”

3 Yesu kawedika, “Beteni na niye ni-wauze mbuli imoja. Nongeleni, 4 vinoudahi wa Yohana wa kubatiza ulawa kuu-langa hebu kwa wanhu?”

5 Wagesa, “Tulonge choni? Twaha-longa, ‘Ulawa kuulanga,’ kotuuza, ‘Habali,hamumtogole Yohana?’ 6 Na twahalonga,‘Ulawa kwa wanhu,’ lunhu lose luno lo-tutowa mabwe, kwavija wose wotogolakamba Yohana kakala mtula ndagu waMulungu.” 7 Avo wamwidika, “Hatujuwilekuulawile.”

8 Yesu kawalongela, “Na niye siwalon-gela bule notenda mbuli zino kwa udahiwa nani.”

Lusimo lwa walimaji mumgunda wa miz-abibu

Mat 21:33-46; Mlk 12:1-129 Abaho Yesu kawalongela wanhu

lusimo luno, “Kukala na munhu imojayahandile mizabibu mumgunda wake.Kawakodisha walimaji, abaho kacholamwiisi iyagwe na kakala siku nyingi.10 Msimu wa kubawa zabibu viuvikile,

Page 98: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Luka 20:11 95 Luka 20:42munhu ija kamtuma msang'hanaji wakeyachole kwa walimaji wamgwelelezabibu. Lakini walimaji waja wamtowamsang'hanaji ija, wamuwinga makonogaiyeka. 11 Avo kamtuma msang'hanajiiyagwe, lakini walimaji wamtowa vivija nakumuliga, wamuwinga makono gaiyeka.12 Abaho kamtuma msang'hanaji wakadatu. Ino nayo walimaji wamulumiza,wamwasa kunze. 13 Abaho mwenemgunda ija kalonga, ‘Nhende choni?Nomtuma mwanangu nimnogele. Lamdaino womtegeleza!’ 14 Lakini walimajiviwamone, wailongela, ‘Ino ayo muhaziwake. Tumkome na uhazi wake wokuwawetu.’ 15 Avo wamulava kunze ya mgundauja, wamkoma.”

Yesu kawauza, “Vino, mwene mgundakowatenda choni waja walimaji?16 Kokwiza na kuwakoma walimaji woseawo na kowakodisha walimaji wayagwemgunda awo wa mizabibu.”

Wanhu viwahulike mbuli ayo, walonga,“Bule! Sekeilawilile avo!”

17Lakini Yesu kawalola, kawauza, “Vino,ulonzi uno fambulo jake choni?‘Dibwe wadilemile wazengaji kamba hadi-

faya,digalamuka dibwe kulu da kutamanila

kubanza gose!’18Munhu yoyose yonda yaikwale mdibweajo kobeneka beneka munhu donda dimu-lagalile domuhonda tipitipi.”

Mbuli ya kulipa kodiMat 22:15-22; Mlk 12:13-17

19 Wafundiza Malagizo ga Musa nawakulu wa walava nhosa wajuwa kambalusimo ulo kakala kowafumbila wao. Avobahaja walonda kumgoga Yesu, lakiniwawadumba wanhu. 20 Avo wazahilakipindi kinogile. Wawahonga wanhuwayagwe waitende wanoga, wawatumawamgeze Yesu kwa kumuuza, muladiwadahe kumgoga na kumgala kwa mkuluwa Lumi. 21 Wanhu awo wamulongelaYesu, “Mfundiza, tokujuwa gweye kofun-diza na kulonga ukweli, wala hutongaukulu wamunhu, lakini kofundiza nzila zaMulungu mna ikweli. 22 Tulongele, vinovinoga kulipa kodi kwamndewamkulu waLumi hebu havinogile bule?”

23 Lakini Yesu kaujuwa mwaka ubalawao, kawalongela, 24 “Ndagusileni isente.Vino, kihanga kino na twaga dino vanani?”

Wamwidika, “Va mndewa mkulu waLumi.”

25 Yesu kawalongela, “Vinoga. Vinhuva mndewa wa Lumi mgweleleni mndewawa Lumi, na va Mulungu mgweleleni Mu-lungu.”

26 Avo, mgameso ga wanhu hawadahilekumgoga kwa mbuli yoyose. Wakanganyaulonzi wake, wanyamala huupi.

Mbuli ya kuzilibuka kwa wafileMat 22:23-33; Mlk 12:18-27

27 Abaho Masadukayo, wanhu wolongakamba kuduhu kuzilibuka kulawa kwawafile. Wayagwe wamcholela Yesu,wamulongela, 28 “Mfundiza, Musakatwandikila, ‘Munhu yahafa na kulekamwehe wake bila wana, ndugu yakemunhu ayo kolondeka yamsole imgane,yamulelele ndugu yake yafile wana.’29 Kukala na ndugu saba. Ija imkulukasola mwehe, lakini kafa bila kulelawana. 30 Wakabili kamsola mtwanzi ija,lakini nayo kafa bila wana. 31 Abahowa kadatu kamsola. Vivo ilawilile kwawose saba wamsola, lakini wafa bila wana.32Kukimambukizo, mtwanzi ija nayo kafa.33 Lelo mwiisiku ya kuzilibuka, mtwanziayo kokuwa mwehe wa nani? Kwavijakakala yasoligwe na wose saba.”

34 Yesu kawedika, “Wanhu wa mwiisiino wosola na kusoligwa, 35 lakini wajawasaguligwe kuzilibuka kulawa kwawafilena kuupata ugima wondawize, hawasolahebu kusoligwa. 36 Woigala na wasengawa kuulanga, na hondawafe bule. Waoni wana wa Mulungu kwavija wazilibukakulawa kwa wafile. 37 Lakini kwa mbuli yakuzilibuka kwa wanhu wafile, hata Musakalagusa avo mna imbuli ya ikisolo kik-waka baho kamkema Mndewa, ‘Mulunguwa Abulahamu na Mulungu wa Isaka naMulungu wa Yakobo.’ 38Heyo ni Mulunguwa wanhu wagima, siyo wa wanhu wafile.Kwavija kumwake heyo wose wagima.”

39 Wafundiza Malagizo ga Musawayagwe walonga, “Mfundiza, kulongagoya!” 40 Avo hawadahile kumuuza mbuliziyagwe.

Mbuli ya Kilisito MkombolaMat 22:41-46; Mlk 12:35-37

41 Yesu kawauza, “Vino habali wanhuwolonga kamba Kilisito Mkombola kolawamulukolo lwa Daudi? 42 Kwavija Daudimwenyego kolonga mna ikitabu cha Zab-uli,

Page 99: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Luka 20:43 96 Luka 21:23‘Mndewa Mulungu kamulongela Mndewa

wangu,Kala hano mwambu wangu wa mkono wa

kudila,43 mbaka niwahume wanhu wakwihile na

niwekehasi mmagulu gako.’44 Daudi mwenyego kamkema ‘Mndewa.’Yodahika vilihi Kilisito Mkombola yalawemulukolo lwa Daudi?”

Yesu kowazuma wafundiza Malagizo gaMusa

Mat 23:1-36; Mlk 12:38-4045Wanhu wose viwakalile womtegeleza,

Yesu kawalongela wanahina zake,46 “Muiteganye na wafundiza Malagizoga Musa. Wao wonogelwa kwanga kunowavala mikanzu mitali, na kulamusigwana wanhu mna gamagulilo na kukalamna ivigoda va haulongozi mzing'andaza kumpula Mulungu na mna izinyimwilinyimwili. 47 Wowonela wagane kwakusola vinhu vao, na kuitenda wanogakwa kumpula Mulungu kwa kulongambuli nyingi! Awo nhaguso yao yobanzang'hani!”

21Sadaka ya mganeMlk 12:41-44

1 Yesu kenula meso gake kawona mata-jili viwogela nhunza zao mkigelo chakulavila nhuza. 2 Abaho kamona mganemkiwa imoja kagela sente mbili ndodo.3 Yesu kalonga, “Nowalongela ukweli,mgane ino kalava kinhu kikulu kubanzawose. 4 Kwavija matajili walava vijavisigale muutajili wao, lakini mgane inohamoja na ukiwawake, kalava vose viyota-manila muugima wake.”

Yesu kolonga mbuli ya kubanangigwakwa Ng'anda ya Mulungu

Mat 24:1-2; Mlk 13:1-25 Wanahina wayagwe wakala wo-

longa mbuli ya Ng'anda ya Mulungu,viizengigwe kwa mabwe ganogile nasadaka za wanhu zilavigwe kwa Mulungu.Lakini Yesu kalonga, 6 “Mogona ganogose! Siku yokwiza kuduhu dibwedondadisigale uchanha ya diyagwe,mabwe gose gobomoligwa.”

Kugaya na kudununzikaMat 24:3-14; Mlk 13:3-13

7 Wamuuza, “Mfundiza, vinhu avovolawilila lini? Choni chondakitendeke

kulagusa kipindi cha kulawilila vinhu avocha mmabehi?”

8 Yesu kawedika, “Muiteganye, munhusekeyawavizile. Kwavija wanhu wengiwokwiza kwa twaga jangu, na kulonga,‘Niye ayo Kilisito!’ na ‘Kipindi chammabehi!’ Lakini sekemuwakweleleze.9 Mwahahulika ng'hondo na zumozumo,sekemudumbe, kwavija vinhu avo volon-deka tanhu vilawilile, lakini kimambukizoking'hali hakinavika.”

10 Yesu kagendelela kulonga, “Wanhuwa isi imoja woitowa na wanhu waisi iyagwe, undewa umoja woitowa naundewa uyagwe. 11 Kila hanhu hokuwana migudemo mikulu ya isi, lufilili lwanzala na mitamu, volawilila vinhu vakugela bwembwe na vilaguso kulawakuulanga. 12Lakini gang'hali haganalawilagano gose, mogogigwa na kudununzigwa.Mogaligwa mzing'anda za kumpulaMulungu na kuwagodeka mkifungo,mogaligwa haulongozi wa wandewa nawakulu wa isi mbuli ya twaga jangu.13 Kino chokuwa kipindi chenu kinogilecha kuwapetela wanhu Mbuli Inogile.14 Gangamaleni, sekemunyawenyawembuli ya vija vonda mwidike, 15 kwavijaniye nowagwaa ubala nambuli za kulonga.Kuduhumunhumna iwanhuwamwihileniyodaha kuwahuma hebu kulema chondamulonge. 16 Mohindukigwa na tatazenu na mama zenu na ndugu zenu nawanhu wa mulukolo, na mbwiga zenu, nawayagwe vimwili wowakoma. 17 Wanhuwose wowehila mweye mbuli ya twagajangu. 18 Lakini kuduhu hata luvililumoja lwa mmapala genu londa lupotele.19Mwahagangamala, moihonya wenyego.

Yesu kolonga mbuli ya kubanangigwakwa Yelusalemu

Mat 24:15-21; Mlk 13:14-1920 “Mwahajona buga da Yelusalemu

dizungulukigwa na wakalizi, bahomujuwe kipindi cha kubanangigwacha mmabehi. 21 Baho, waja weliYudea wakimbilile kuvigongo, wajaweli kudibuga walawanye, waja welikumigunda sekewabwele kudibuga.22 Kwavija kino acho kipindi cha nhagusokutenda gaja gandikigwe galawilile.23 Mna izisiku azo wogaya watwanzi walina zinda na waja wokong'heza! Kwavijahokuwa na magayo ng'hani mwiisi, nang'hasiliki ya Mulungu yokuwa mna

Page 100: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Luka 21:24 97 Luka 22:16iwanhu wano. 24 Wayagwe wokomigwakwa panga, na wayagwe wosoligwa nakugodekigwamziisi zose, nawanhuhaweliWayahudi wodihondahonda buga daYelusalemu, mbaka kipindi chao vondakimale.

Kwiza kwa Mwana wa MunhuMat 24:29-31; Mlk 13:24-27

25 “Hokuwa na vilaguso mna dizuwa,mna umwezi, na mna zinhondo. Isizose zokuwa mna ukugaya, wodumbamvumo wa bahali na ng'humbi. 26Wanhuwosinduka kwa bwembwe, kwa kubetelachondakilawilile mwiisi, kwavija vinhuvili kuulanga votigisika. 27 Kipindi achowomona Mwana wa Munhu kokwiza,mna ga mawingu kwa nguvu ng'huluna ukulu. 28 Avo vinhu vino vahasongakulawilila, mwime na mwinule mapalagenu uchanha, kwavija kukomboligwakwenu kwa mmabehi.”

Fundizo da mbiki wa mtiniMat 24:32-35; Mlk 13:28-31

29 Abaho Yesu kawalongela lusimoluno, “Geseni mbiki wa mtini na mibikiyose iyagwe. 30 Mwahagona majani gakegosonga kuzuka, mojuwa kamba vuli dammabehi. 31 Vivija, mwahavona vinhuavo volawilila, mujuwe kamba Undewa waMulungu wa mmabehi.

32 “Nowalongeleni ukweli, wanhu walukolo luno hawafa wose mbaka gano gosegalawilile. 33 Ulanga na isi vobita, lakinimbuli zangu hondazibite.

Kaleni meso34 “Iteganyeni! Mizoyo yenu sekei-

gogigwe na unovu wa mwiisi ino,kukoligwa, na kugaya mbuli ya ugimauno, kwavija siku ayo yowasinhusa35 kamba mtego. Kwavija yowezilawanhu wose wokala kila hanhu mwiisi.36Muiteganyenamupule siku zose,muladimudahe kuhonyekamna zimbuli zose zinozondazilawilile na kwima haulongozi waMwana wa Munhu.”

37 Kila siku Yesu kakala kofundizaMng'anda ya Mulungu, na yahavikaichungulo, kacholaga kuna Ulugongolwa Mizeituni na kakala kuko kilokigima. 38 Imitootondo ng'hani wanhuwose wakala wochola kuna Ing'anda yaMulungu kumtegeleza.

22Kiseto cha kumkoma YesuMat 26:1-5; Mlk 14:1-2; Yoh 11:45-53

1 Kipindi cha Nyimwili nyimwili da Ma-gate hagageligwe Mela, kikemigwe Pasakakikala behi. 2 Wakulu wa walava nhosana wafundiza Malagizo ga Musa wakalawozahila nzila ya kumkoma Yesu, lakiniwawadumba wanhu.

Yuda kotogola kumuhinduka YesuMat 26:14-16; Mlk 14:10-11

3 Mwenembago kamkumba YudaIsikaliote, imoja wa wanahina longo nawabili. 4 Yuda kachola kwa wakulu wawalava nhosa na wakulu wa wakalizi waNg'anda ya Mulungu, kawalongela vijavonda yamuhinduke Yesu kumwao. 5 Naowadeng'helela na waitogolela kumgwaasente. 6 Yuda katogola, na kasongakuzahila nzila ya kumgela Yesu mmakonogao kwa kinyelegezi.

Yesu koitanda kuja lujo lwa PasakaMat 26:17-25; Mlk 14:12-21; Yoh 13:21-30

7 Siku ya Magate hagageligwe Melaivika. Siku ayo bofu da ng'hondolo daPasaka dolavigwa nhosa. 8 Avo YesukawatumaPetulo naYohana, kawalongela,“Choleni mkatutandile lujo lwa Pasakatuje.”

9Naowamuuza, “Kolonda tukalutandilekwahi ulujo lwa Pasaka?”

10 Yesu kawedika, “Mwahengilakudibuga, mnzila momting'hana mbigaloyapapile nongo ya mazi. Mkwelelezenimbaka mng'anda yonda yengile, 11 namulongeleni mwene kae, ‘Mfundizakokuuza, dakwahi gati dondanidile lujolwa Pasaka niye na wanahina zangu?’12Nayo kowalagusila gati kulu da uchanhadihambigwe, mumo mtutandile kilakinhu.”

13 Wasegela wavika kila kinhu kambavija Yesu viyawalongele, nao watanda lujolwa Pasaka.

Lujo lwa MndewaMat 26:26-30; Mlk 14:22-26; 1Kol 11:23-25

14 Saa viivikile, Yesu kakala muulujo nawatumigwa zake. 15 Kawalongela, “Nisu-lukila ng'hani kuja lujo luno lwa Pasakahamoja na mweye ning'hali sinadunun-zika! 16Avo nowalongela, honda nije kabilimbaka vonda ilawilile Muundewa wa Mu-lungu.”

Page 101: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Luka 22:17 98 Luka 22:4717 Abaho Yesu kasola kikasi cha

divai, kamgwaa nhogolwa Mulungu,kalonga, “Soleni kino mung'wile mose.18 Nowalongela kulawa sambi, hondaning'we divai ino mbaka vondawizeUndewa wa Mulungu.”

19 Abaho kasola gate, kamgwaanhogolwa Mulungu, kadibanzula, kawag-waa, kalonga, “Uno ulo lukuli lwangu,ulavigwe mbuli ya mweye. Tendenivino kwa kung'humbuka niye.” 20 Vivija,viwamambukize kuja lujo lwa ichungulo,kawagwaa kikasi, kalonga, “Kino achokikasi cha lagano da sambi dilagusigwakwa damu yangu, ikwitika mbuli yamweye.

21 “Lakini, loleni! Munhu yonihindukakabahano na niye muulujo! 22 Mwana waMunhu kofa kamba Mulungu viyalondile,lakini kogaya munhu ija yomuhinduka!”

23 Abaho wasonga kuiuza, nani viweliyonda yatende vivo.

Kuibamilila mbuli ya ukulu24 Wanahina wakala woibamilila wao

kwa wao nani yokoneka munhu mkulukubanzawose. 25Yesu kawalongela, “Wan-dewa wa wanhu haweli Wayahudi wanaudahi kwa wanhu, walangulizi woikema,‘Mbwiga wa wanhu.’ 26 Lakini kumwenumweye haili vivo bule, munhu mkulukumwenu yawe kamba munhu mdodo,namulangulizi yawe kambamsang'hanaji.27 Vino, nani yeli munhu mkulu, ijayakalile mmeza koja, hebu ija yotandaulujo? Ona, ayo ija yakalile mmeza koja.Lakini niye na hagati yenu kamba munhuyosang'hana.”

28 “Mweyemukala na niye kipindi chosecha kugezigwa kwangu, 29 kamba Tatanguviyanigwelele Undewa na niye nowagwaaUndewa awo. 30Moja na kung'wa mmezayangu mna Undewa wangu, na mokalamna ivigoda va Undewa kugatawala mak-abila ga Izilaeli longo na mabili.”

Yesu kolagula kamba Petulo kombelaMat 26:31-35; Mlk 14:27-31; Yoh 13:36-38

31 Yesu kalonga, “Simoni, Simoni!Tegeleza! Mwenembago kampulaMulungu kuwageza mweye, kuwabagulawanogile na wehile, kamba vija mfolajiviyobagula fuya na hemba. 32 Lakininikupulila kwa Mulungu gweye Simoni,muladi kumtamanila kwako Mulungusekekupotele. Na vondaunibwelele,uwagangamize ndugu zako.”

33 Petulo kamwidika, “Mndewa, noto-gola kugodekigwa na gweye mkifungo nakufa!”

34 Yesu kalonga, “Petulo, nokulongelaukweli, kilo cha lelo nzogolo yang'halihanakwika, konibela miyanza midatu.”

Kipindi cha kugaya35 Abaho Yesu kawauza wanahina zake,

“Vino, kipindi kija viniwatumile kunomduhu kibindo hebu mkoba hebu vilatu,muhungukiligwa na kinhu chochose?”

Wamwidika, “Aka, hatuhungukiligwena kinhu.”

36 Yesu kawalongela, “Lakini sambi,munhu yoyose yeli na kibindo, hebumkoba yausole, na munhu yoyoseyeliduhu panga yakachuuze koti jakeyakagule. 37 Kwavija nowalongelaMaandiko Gang'alile galongile, ‘Kekigwamdibumbila dimoja na wabananzi,’golondigwa galawilile. Nowalongela, gajagandikigwe mbuli ya niye golawilila.”

38 Wanahina walonga, “Mndewa, lola,hano hana mapanga mabili!”

Nayo kawedika, “Gofaya!”Yesu kompula Mulungu kuna Ulugongo

lwa MizeituniMat 26:36-46; Mlk 14:32-42

39 Yesu kasegela kudibuga dija kacholakuna Ulugongo lwa Mizeituni, kambaviyazowele, na wanahina zake wamk-weleleza. 40 Viyavikile kuko, kawalon-gela, “Mpuleni Mulungu, sekemwingilemna ukugezigwa.”

41 Abaho kawaleka, kachola utali wakwasa dibwe, kafugama, kampula Mu-lungu. 42 Kalonga, “Tata, wahalonda,unisegezele kikasi kino cha madununzo.Siyo kamba vinilonda niye, lakini kambaviulonda gweye.” 43 Msenga wa kuulangakamulawilila, kamgangamiza. 44 Kwausungu mkulu uyakalile nao kampulang'hani, mbaka fuguti dimulawa, fugutijake dikala kamba madondwe ga damugolagala hasi.

45 Viyamambukize kumpula Mulungu,kabwela kwa wanahina zake, kawavikawokuluza kwavijawakalawadonhilembuliya kunyunyuwala. 46Kawalongela, “Habalimowasa? Lamukeni mumpule Mulungu,sekemwingile mna ukugezigwa.”

Yesu kogogigwaMat 26:47-56; Mlk 14:43-50; Yoh 18:3-11

47 Yesu viyakalile yang'hali kolonga,lunhu lwa wanhu luvika lulongozigwe na

Page 102: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Luka 22:48 99 Luka 23:7Yuda, imoja wa wanahina zake longo nawabili. Yuda kamcholela Yesu kamula-musa kwa kumnonela. 48 Lakini Yesu ka-mulongela, “Yuda, komuhinduka Mwanawa Munhu kwa kumnonela?”

49 Wanahina wakalile hamoja na Yesuviwonile gaja gonda galawilile, wauza,“Mndewa, tuwakanhe na mapangagetu?” 50 Imoja wao kambiga kwa pangamsang'hanaji wa Mkulu wa walava nhosana kamkanha digwiti da mkono wa kudila.

51 Lakini Yesu kalonga, “Bule sekemu-tende avo!” Kadikwasa digwiti da munhuija, kamuhonya.

52 Abaho Yesu kawalongela wakulu wawalava nhosa na wakulu wa wakalizi waNg'anda ya Mulungu na wavele wezilekumgoga, “Habali, mwiza kungoga kwamapanga na malungu, kamba nambavi?53 Siku zose ng'hala na mweye Mng'andaya Mulungu hamngogile bule. Lakinikino acho kipindi chenu cha kusang'hana,muundewa wa ziza.”

Petulo kombela YesuMat 26:57-58; Mlk 14:53-54, 66-72; Yoh

18:12-18, 25-2754 Baho wamgoga Yesu, wengila

nayo mng'anda ya mkulu wa walavanhosa. Petulo kamkweleleza kwa kutali.55 Wabwinha moto hagati hana uluwa,wakala hamoja na Petulo kakala hamojanao. 56 Msang'hanaji imoja wa kitwanziviyamone Petulo kakala aho haumoto,kamulola bunhuu, kalonga, “Vivijamunhuino kakala hamoja na Yesu!”

57 Lakini Petulo kabela, kalonga, “Gwee,mtwanzi gwe, simjuwile bule!”

58Hamwande kidogomunhu iyagwe ka-mona Petulo, kalonga, “Vivija na gweyekwa imoja wao!”

Lakini Petulo kamwidika “Gwee munhugwe, siyo niye!”

59 Vidibitile saa dimoja, munhu iyagwekagangamiza ng'hani, “Kweli munhu inokakala hamoja na Yesu, kwavija nayomwenekae wa Galilaya!”

60 Lakini Petulo kamwidika, “Munhugweye, sikijuwile kiulonga!”

Bahaja, viyakalile yang'hali kolonga,nzogolo keka. 61 Mndewa kahinduka, ka-mulola Petulo, nayo Petulo kakumbukaMndewa viyamulongele, “Kilo cha lelonzogolo yang'hali hanakwika, konibelamiyanza midatu.” 62 Petulo kalawa kunzekalila kwa usungu.

Yesu kozehigwa na kutowigwaMat 26:67-68; Mlk 14:65

63 Wanhu wakalile womkalizaYesu, wakala womzeha na kumtowa,64 viwamgubike gameso na wamuuza,“Lagula! Nani yakutowile?” 65 Vivijawalonga mbuli ziyagwe nyingi zakumuliga.

Yesu kogaligwa mkitalaMat 26:59-66; Mlk 14:55-64; Yoh 18:19-24

66 Imitondo yake, wavele, wakulu wawalava nhosa na wafundiza Malagizo gaMusa waiting'hana hamoja na Yesu ka-galigwa mkitala acho. 67 Walonga, “Tu-longele! Vino, gweye ayo Kilisito Mkom-bola?”

Yesu kawedika, “Nahawalongela, hondamunitogole bule, 68 na nahawauza mbuli,honda mwidike bule. 69 Lakini kusongelasambi, Mwana wa Munhu kokala muukulumwambu wa mkono wa kudila wa Mu-lungu yeli na Udahi.”

70 Wose walonga, “Vino gweye kwaMwana wa Mulungu?”

Yesu kawedika, “Molonga, iyo niye.”71 Walonga, “Hatulonda usindila

uyagwe! Tweye wenyego tumuhulikaviyalongile!”

23Yesu kogaligwa kwa PilatoMat 27:1-2, 11-14; Mlk 15:1-5; Yoh 18:28-38

1 Abaho wanhu wose wenuka, wamgalaYesu kwa Pilato, 2wasonga kumulavila vi-tala, walonga, “Tumvikamunhu ino kowa-giza wanhu zetu, kowagomesa wanhusekewalipe kodi kwa mndewa mkulu waLumi na koikema heyo ayo Kilisito Mkom-bola na koikema Mndewa.”

3 Pilato kamuuza, “Gweye ayo Mndewawa Wayahudi?”

Yesu kamwidika, “Ona, vivo viulonga,”4 Abaho Pilato kawalongela wakulu wa

walava nhosa na ulunhu lwa wanhu, “Siy-onile mbuli ya kumtagusa munhu ino.”

5 Lakini wao wagangamiza ng'hani,walonga, “Kwa mafundizo gake kowad-ing'hula wanhu wose wa mwiisi ya Yudea.Kasongela Galilaya na sambi keza hano.”

Yesu kogaligwa kwa Helode6 Pilato viyahulike avo kauza, “Vino

munhu ino mwenekae wa Galilaya?”7 Viyajuwile kamba Yesu kalawa mwiisiilongozigwa na Helode, kamgala kwaHelode, yakalile Yelusalemu kipindi acho.

Page 103: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Luka 23:8 100 Luka 23:418 Helode viyamone Yesu kadeng'helelang'hani, kwavija kahulika mbuli zakena toka mwaka kakala yolonda kumona.Kakala kobetela kona unzonza utendigwana Yesu. 9 Avo Helode kamuuza Yesumbuli nyingi, lakini hamwidike mbuli.10 Wakulu wa walava nhosa na wafundizaMalagizo ga Musa walawilila kuulongoziwamulavila vitala Yesu vikulu vikulu.11 Helode na wakalizi zake wamzehaYesu na kumwehula, abaho wamvazakiwalo cha undewa wambweza kwa Pilato.12 Kipindi kikija Helode na Pilato wakalambwiga, kwavija ako umwaka wakalawaihile.

Yesu kotagusigwa yafeMat 27:15-26; Mlk 15:6-15; Yoh 18:39-19:16

13 Pilato kawakema hamoja wakulu wawalava nhosa, walangulizi na wanhu,14 kawalongela, “Mumgala munhu inokumwangu mulonga kakala kowagizawanhu. Lelo nimuuza mgameso genuna siyonile mbuli yoyose ihile yumum-tagusile. 15 Vivija Helode hachonile kiya-banange, lekaavo kambweza kumwetu.Kwavija kuduhu mbuli yoyose yaitendilemunhu ino imtende yakomigwe. 16 Avonolagiza yatoigwe mbalati na kumulekayachole.”

17 Chahavikaga kipindi cha Nyimwilinyimwili ya Pasaka, Pilato kalondekayamfungulile mfungwa imoja. 18 Lunhulose lukemelela, “Mkome munhu ayo!Tufungulile Balaba!” 19 Balaba kakalayagodekigwe mkifungo mbuli ya kuwad-ing'hula wanhu kudibuga, na mbuli yaukomaji.

20 Pilato kalonda kumulekesa Yesu, avokalulongela ulunhu kabili. 21 Lakini wa-gendelela kukemelela, “Muwambe mum-salaba! Muwambe mumsalaba!”

22 Pilato kawalongela mwanza wakadatu, “Vino, mbuli gani ihile yai-tendile munhu ino? Siyonile mbuliyoyose yaitendile munhu ino imtendeyakomigwe! Nolagiza yatoigwe mbalatina kumulekesa.”

23 Wagendelela kukemelela ng'hani,wolonga Yesu yawambigwe mumsalaba,kukimambukizo nyangi zao zihuma.24 Avo Pilato katogola kija kiwalondilekumtendela Yesu. 25Kamfungulila munhuiwamulondile, ija yagodekigwe mbuli yakuwading'hula wanhu na ukomaji, na

kamgela Yesu mmakono gao wamtendelekamba viwalondile.

Yesu kowambigwa mumsalabaMat 27:32-44; Mlk 15:21-32; Yoh 19:17-27

26 Wakalizi wamulongoza Yesu, vi-wakalile womgala, wamting'hana munhuimoja kulawa Kilene, twaga jake Simoni,kakala kolawa kumgunda, wamgogawamdikwa umsalaba, na wamulagizayaupape kukisogo cha Yesu.

27 Lunhu mkulu lwa wanhu lumk-weleleza, mmwanza awo wakala watwanziwayagwewakalile womulilila na kuiyalala.28 Yesu kahinduka kawalongela, “Mweyekinamamawa Yelusalemu! Sekemunililileniye, lakini ililileni wenyego na wanenu.29 Kwavija kipindi chokwiza wanhuwolonga, ‘Wamweda watwanzi hawalelilewana na hawakong'heze!’ 30 Kipindi achowanhu wovilongela vigongo, ‘Tulagalile!’na wovilongela visugulu, ‘Tufiseni!’31 kwavija kamba wanhu wotenda mbulizino kipindi mbiki ung'hali mbisi, vinoyokuwaze kipindi mbiki wahanyala?”

32 Wanhu wabili wayagwe wakalile wa-bananzi, wagaligwa wakomigwe hamojana Yesu. 33 Viwavikile hanhu hakemigwe,“Fumvu da Pala,” wamuwamba Yesumumsalaba, hamoja na waja wabananziwabili, imoja mwambu wa mkono wakewa kudila na iyagwe mwambu wa mkonowake wa kumoso. 34 Yesu kalonga, “Tata,gela kumgongo nzambi zao, kwavijahawakijuwa kiwotenda.”

Waigolela viwalo vake kwa kubwanhasimbi. 35 Wanhu wema aho wolola,kunowakuluwaWayahudiwomzehaYesu,walonga, “Kawakombola wayagwe, lekayaikombole mwenyego, kamba heyo ayoKilisito, yasaguligwe na Mulungu!”

36Vivija wakalizi wamzeha, wamcholelawamgwaa divai ya ugwadu, 37 kuno wo-longa, “Kamba gweye kwa Mndewa waWayahudi, ikombole mwenyego!”

38 Uchanha ya msalaba wake wandikavino, “Ino ayo Mndewa wa Wayahudi.”

39 Imoja wa waja wabananziyawambigwe mumsalaba, kamuligaYesu, kalonga, “Vino gweye siyo KilisitoMkombola? Ikombole mwenyego natweye!”

40 Lakini ija iyagwe kamkomhokelamiyage, kalonga, “Vino, gweye hum-dumba Mulungu bule? Na gweyekutagusigwa kamba heyo. 41 Gweye na

Page 104: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Luka 23:42 101 Luka 24:18niye totagusigwa goya, kwavija tobokelafunguda sang'hano zetu, lakinimunhu inohatendile mbuli yoyose ihile.” 42 Abahomunhu ija kamulongela Yesu, “Yesu,ung'humbuke wahengila Muundewawako!”

43 Yesu kamulongela, “Nokulongela uk-weli, lelo kokuwa na niye Paladiso.”

Ifa ya YesuMat 27:45-56; Mlk 15:33-41; Yoh 19:28-30

44 Ikala saa sita imisi, ziza diigubika isiyosembaka saa tisa, 45kwavija zuwa dilekakumwemwesa. Panziya da Ng'anda yaMu-lungu digola gati da Ng'anda ya Mulunguna hanhu hong'ala ng'hani, didegekamhande mbili. 46 Yesu kalila kwa sauting'hulu, “Tata, noika mmakono gako lohoyangu!” Viyalongile avo, kafa.

47Mkulu wa wakalizi wa Lumi viyagonegago galawilile, kamgwaa nhogolwa Mu-lungu, kalonga, “Munhu ino kweli kakalayanogile!”

48 Wanhu wose wakalile waiting'haneaho kulola mbuli azo, viwagone gagogalawilile, wabwela ukayao, kuno wotowamhambaga zao kwa kunyunyuwala.49 Wanhu wose wamjuwile Yesu nawatwanzi wamuwinzile kulawa Galilaya,wema kwa kutali wolola mbuli azo.

Yesu kozikigwaMat 27:57-61; Mlk 15:42-47; Yoh 19:38-42

50 Kukala na munhu imoja twaga jakeYusufu, munhu waMkitala, kakala munhuyanogile na kutenda goyolonda Mulungu.51 Keza kulawa Yudea buga da Alimatayana kakala kobeta kwiza kwa Undewawa Mulungu. Hamoja kakala imoja wawakulu wa mkitala, hagatogole gajagawalondile wayage na gaja gawakalilewotenda. 52 Kachola kwa Pilato, kampulalukuli lwa Yesu. 53 Abaho kaluhumulusahasi ulukuli, kaluzingiliza sitili, kalwikamdipanga disongoligwe mdibwe, dikalilehadinazikiligwa munhu. 54 Ikala ijumaa,siku ayo ikala siku ya kuitanda siku yaKubwihila ikalile behi kusonga.

55 Watwanzi waja wamkweleleze Yesukulawa Galilaya wachola na Yusufu, nawajona dipanga na vija vilwikigwe lukulilwaYesu. 56Abahowabwela ukae, watandamavuta gonung'hila goya walubake lukulilwa Yesu.

Mna isiku ya Kubwihila wabwihilakamba Malagizo ga Musa vigalagize.

24Yesu kozilibukaMat 28:1-10; Mlk 16:1-8; Yoh 20:1-10

1 Jumapili imitootondo ng'hani,watwanzi waja wachola kudipanga,kuno wasola mavuta gonung'hilagoya gawatandile. 2 Wadivika idibwedibimbilisigwa hamgwazo wa umulomowa dipanga, 3 avo wengila mdipanga,lakini hawaluwone lukuli lwa MndewaYesu. 4 Wema aho kuno woikanganyambuli ayo, bahaja wanhu wabili wavalileviwalo vizelu chuwee wema behi nao.5Kunowamema bwembwe, watwanzi wajawaidulika hasi, wanhu waja wawalongela,“Habali momzahila munhu yeli mgimamna iwanhu wafile? 6 Hano kahaduhu,kazilibuka. Kumbukeni vija viyawalongeleviyakalile Galilaya. 7 ‘Mwana wa Munhukolondeka yageligwe mmakono ga wanhuwotenda nzambi, awo womuwambamumsalaba, na siku ya kadatu kozilibuka!’”

8 Baho watwanzi waja wazikumbukambuli zake, 9Walawa mdipanga, na wawa-longela wanahina longo na imoja mbulizose zino nawanhuwayagwe. 10Watwanziawo wakala, Malia Magidalena, Yoana naMalia mamake Yakobo, awo hamoja nawatwanzi wayagwe wawalongela watu-migwa mbuli azo. 11 Lakini watumigwawagesa kamba mbuli zilongigwe na iwat-wanzi waja za ubozi, na hawawatogolelebule. 12 Lakini Petulo kenuka na kakimbilambaka kudipanga, kasungulila mgati, kay-ona sitili iiyeka. Abaho kabwela ukae kunokokanganya kija kilawilile.

Mwanza wa kuchola EmauMlk 16:12-13

13 Siku didija wanahina wabili waYesu wakala wochola kuna ikijiji kimojakikemigwe Emau, kikala utali wa kilometalongo na imoja kulawa Yelusalemu,14 wakala wosimulila usheha wa mbulizose zilawilile. 15 Viwakalile wosimulila,Yesu mwenyego kakwesa behi kailongozanao. 16 Wamona, lakini wafisigwasekewamjuwe. 17 Yesu kawalongela,“Mosimulila usheha gani kunomogenda?”

Nao wema wanyamala tuluu, na vi-hanga vao vogela bazi kwa kunyunyuwala.18 Imoja wao yakemigwe Kileopa, ka-muuza, “Vino, gweye wiiyeka ayo hulimwenekae wa Yelusalemu hujuwile mbulizilawilile kuko sambi sambi?”

Page 105: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Luka 24:19 102 Luka 24:5319Kawauza, “Mbuli gani?”Nao wamwidika, “Mbuli zimulawilile

Yesu wa Nazaleti, munhu ayo kakalamtula ndagu wa Mulungu na kakalayokonekamgameso gaMulungu nawanhuwose kamba kana udahi kwa kila kinhukiyalongile na kiyatendile. 20 Wakuluwa walava nhosa na walangulizi zetuwamgela mmakono yatagusigwe kufa,na yawambigwe mumsalaba. 21 Natweye tutamanila kamba heyo ayoyonda yawakombole wanhu wa Izilaeli!Lakini lelo siku ya kadatu toka zilawililembuli zino. 22 Watwanzi wayagwewa mdibumbila jetu watukanganya,imitootondo wachola kuna dipanga,23 lakini hawaluvikile lukuli lwake.Wabwela walonga wawona wasenga wakuulanga wawalongela kamba, Yesumgima. 24 Abaho wanhu wayagwe wamkibumbila chetu wachola kuna dipangana wavika vivija viwawalongele watwanziawo, lakini hawamonile bule.”

25 Yesu kawalongela, “Mweye mwawabozi, na mizoyo yenu midala kutogolagose galongigwe na watula ndaguwa Mulungu! 26 Vino, halondigwaKilisito Mkombola yadununzike kambaavo, abaho yengile muukulu wake?”27 Yesu kawasimulila gaja galongigwena Maandiko Gang'alile mbuli yakemwenyego, kusongela mna ivitabu vaMusa na maandiko ga watula ndagu wosewa Mulungu.

28 Viwavikile behi na ikijiji kiwakalilewochola, Yesu kaitenda kamba kogen-delela na mwanza, 29 lakini wamgomang'hani, wolonga, “Ukale na tweye, zuwadihonga na ziza dokwingila.” Avo kagendana kukala nao. 30 Kakala hasi na kuja nao,kasola gate, kamgwaa nhogolwaMulungu,abaho kadibanzula kawagwaa. 31 Bahaja,meso gao gagubuligwa nawamjuwa, lakinikapotela mgameso gao. 32 Wailongela,“Vino, mizoyo yetu hayakile na kimuhe-muhe vitukalile mnzila kotulongela na ko-tusimulila Maandiko Gang'alile?”

33 Bahaja wenuka wabweleganyaYelusalemu, kuko wawavika wanahinalongo na imoja wakala hamoja na wanhuwayagwe, 34wolonga, “Mndewa kazilibukakweli! Kamulawilila Simoni!”

35 Wanhu waja wawasimulila kija ki-walawilile mnzila, na vija viwamjuwileYesu viyadibanzule gate.

Yesu kowalawilila wanahina zakeMat 28:16-20; Mlk 16:14-18; Yoh 20:19-23;

Sang'h 1:6-836 Wanhu waja viwakalile wang'hali

wowasimulila mbuli azo, bahaja Yesukema hagati yao, kawalongela, “Zihozeni.”

37 Wasinhuka na kudumba wagesawokona mzimu. 38 Lakini Yesukawalongela, “Habali modumba nakunyawanyawa? 39 Loleni makono ganguna magulu gangu, na mojuwa kambaayo niye. Mbabaseni mojuwa, kwavijamzimu waduhu lukuli na mizege, kambavimnyona niye.”

40 Viyalongile avo, kawalagusilamakono gake na magulu gake. 41 Wakalawang'hali hawatogola, kwavija wakalawodeng'helela na kukanganya, avo Yesukawauza, “Mna kinhu chochose chakujahano?” 42 Wamgwaa kihande cha sombayakokigwe, 43 kakisola, kakija mgamesogao.

44 Abaho kawalongela, “Mbuli zino azoziniwalongeleni ving'halile hamoja namweye, kamba gose gandikigwe mbuliya niye mna Gamalagizo ga Musa, nagandikigwe na watula ndagu wa Mulungu,na Zabuli galondeka galawilile.”

45 Baho kazigubula nzewele zaowadahe kugajuwa Maandiko Gang'alile.46 Kawalongela, “Vino avo yandikigwe,Kilisito Mkombola kolondeka yadunun-zike na siku da kadatu kozilibukakulawa kwa wafile, 47 kwa twaga jake,usenga wopetigwa kwa wanhu wa isizose, kusongela Yelusalemu, muladiwaleke nzambi zao na Mulungu yazigelekumgongo. 48 Na mweye awo wasindilawa mbuli azo. 49 Na niye nowagalilaija iyalongile Tatangu. Lakini betenikudibuga mbaka nguvu vonda iwezilenikulawa uchanha.”

Yesu kogaligwa kuulangaMlk 16:19-20; Sang'h 1:9-11

50 Abaho kawalongoza kunze kudibugambaka Betania, ako kenula makonogake, kawatambikila. 51 Viyakalilekowatambikila, kawaleka kagaligwakuulanga. 52 Wamtambikila na wabwelaYelusalemu kwa deng'ho kulu, 53 kipindichose wakala Mng'anda ya Mulungu nakumgwaa nhogolwa Mulungu.

Page 106: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Yohana 1:1 103 Yohana 1:18

Mbuli Inogile ya Yesu Kilisitoyandikigwe na

YohanaUlongozi

Mbuli Inogile yandikigwe na Yohanaya mumkumbo wa vitabu vine va laganoda sambi, vitabu avo volagusa vija Yesuviyakalile hano mwiisi. Kila kitabu achochokemigwa, “Injili,” fambulo jake MbuliInogile. Vitabu avo vandikigwa na Matayona Maluko na Luka na Yohana kipindiYesu viyafile na kuzilibuka. Mbuli In-ogile yandikigwe na Yohana yogesigwakamba yandikigwa na mtumigwa Yohanabehi ya mwaka wa 90 toka kuvumbukakwa Kilisito. Hamoja kitabu chenyegohakilonga kamba Yohana ayo mwandikaji,lakini wandikaji wa kitabu kino uigala nabaluwa ya 1 Yohana na 2 Yohana na 3Yohana. Wandikaji wa umwaka wogesakamba Yohana kakala yokala kudibuga daEfeso kipindi acho, avo yogesigwa kambaikitabu chandikiligwa kuko Efeso.

Yohana kolonga kinaganaga ikilamusocha kwandika ikitabu kino, kuwatazawanhu watogole kamba Yesu ayo KilisitoMwana wa Mulungu yeli mgima nakwa kutogola ako tupate ugima kubitilatwaga jake (Sula ya 20:31). Kitabu kinowandikiligwa wanhu wose, Wayahudikwa wanhu haweli Wayahudi. MbuliInogile yandikigwe na Yohana haiigalileng'hani na ivitabu viyagwe vidatu vaMbuli Inogile. Heyo kandika ng'hanimbuli za unzonza ziyatendile Yesu nahandike ng'hani mbuli za simo. Mbuling'hulu ziyagwe kamba kubatizigwa kwaYesu na kugezigwa ako kuluwala vivijahazandikigwe mkitabu kino cha MbuliInogile.Mbuli zili mkitabu

Yohana kosonga Imbuli Inogile (Sula ya1:1-18).

Abaho kandikambuli za nyingi unzonzaziyatendile (Sula ya 1:19-12:50).

Abaho kasimulila mbuli nyingi za Yesuviyakalile hano mwiisi, mbuli zilaw-ilile yang'hali hanakufa na viyafile naviyazilibuke (Sula ya 13:1-20:31).

Yohana komambukizila Mbuli Inogilemna isula ya 21 kosimulila mbuliya kipindi kimoja Yesu viyawalaw-ilile wanhu viyazilibuke kwa wafile

abaho kolonga kilamuso chake chakwandika ikitabu.

Mbuli igala ugima1 Baho kunaichanduso vinhu vose

ving'hali havinaumbigwa kukala imojayakemigwe Mbuli. Ayo kakala naMulungu na ayo kakala Mulungu. 2 Tokakunaichanduso Mbuli kakala hamojana Mulungu. 3 Kubitila heyo, Mulungukaumba vinhu vose. Kuduhu kinhuchochose kiumbigwe bila heyo. 4 Mgatimmwake mumo ukalile mwanduso waugima, na ugima awo ukala mulenge kwawanhu. 5Mulenge awo wokwaka mdiziza,najo ziza hadiudaha kuuzima bule.

6 Kulawilila munhu imoja yatumigwena Mulungu, twaga jake Yohana. 7 Ayokeza kuwalongela wanhu mbuli ya umu-lenge muladi wanhu wose wahulike nawatogole. 8 Heyo mwenyego hakalile awoumulenge bule, lakini keza kuwalongelawanhu mbuli ya umulenge. 9 Uno ukalamulenge kweli, mulenge wizile mwiisikuwamwemwesela wanhu wose.

10Mbuli kakala mwiisi, na kubitila heyoMulungu kaumba isi yose, lakini wanhuwa mwiisi hawamjuwile bule. 11 Kezamwiisi yakemwenyego, lakini wanhu zakemwenyego hawambokele bule. 12 Lakiniwaja wambokele na kumtogola, Mulungukawatogolela kuwa wanage. 13 Si wanawa Mulungu bule kwa kuleligwa, hebuviwolondawanhuhebu kwa udahiwambi-galo yoyose, lakini Mulungu mwenyegoheyo Tatao.

14 Na heyo yakemigwe Mbuli kawamunhu, kakala hamoja na tweye, na tweyetuwona ukulu wake, ukulu uyagweleligwena Mulungu Tatake, nayo kamemang'hekewa na ukweli.

15 Yohana kalava usindila uno yolonga,“Ino ayo iniwalongeleni kokwiza kukisogochangu yeli mkulu kubanza niye, kwavijakakala kuko toka umwaka niye sinavum-buka.”

16 Kwa ng'hekewa imemile iyalinayo,tweye wose tumweda ng'hani. 17Mulungukalava Malagizo kubitila Musa, lakini YesuKilisito katugalila ng'hekewa na ukweli.18 Kuduhu munhu yamonile Mulungu,lakini Imwana yaiyeka yaigalile na Mu-lungu na kuilumba na Tata, ayo yatu-tendile tumjuwe Mulungu.

Page 107: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Yohana 1:19 104 Yohana 1:46Usenga wa Yohana MbatizajiMat 3:1-12; Mlk 1:1-8; Luk 3:1-18

19 Wakulu wa Wayahudi kudibuga daYelusalemu wawatuma walava nhosa naWalawi wachole kwa Yohana wakamuuze,“Gweye kwa nani?”

20 Yohana halemile bule kuwedika,lakini kalonga fulu ipile, “Niye sili KilisitoMkombola.”

21 Wamuuza, “Gweye kwa nani? KwaEliya?”

Yohana kawedika, “Ka, sili Eliya bule.”Wamuuza, “Gweye kwa mtula ndagu wa

Mulungu?”Kawedika, “Ka, sili niye.”22 Wamulongela, “Tulongele, gweye

kwa nani? Tolonda tukawedike wajawatutumile. Vino gweye mwenyegokoikemaze?”

23 Yohana kawedika kwa kulonga gajagayalongile mtula ndagu wa MulunguIsaya,“Niye na ‘imoja yokema kuluwala.Tendeni goya nzila ya Mndewa, goloseni

nzila yonda yabite!’ ”24Wasenga waja watumigwe na kibum-

bila cha Mafalisayo 25 wamuuza Yohana,“Kumbe gweye huli Kilisito, hebu huliEliya, hebu huli mtula ndagu waMulungu,habali kobatiza wanhu?”

26 Yohana kawedika, “Niye nowabatizamweye kwa mazi, lakini kabaho imojakema hagati yenu, mweye hamumjuwilebule. 27 Kokwiza kukisogo changu, lakininiye sifaya hata kudohola nzabi za vilatuvake.”

28 Mbuli zose zino zilongigwa ako Be-tania mwambu wa kudilawila zuwa walwanda lwa Yolidani, kuyakalile Yohanayobatiza wanhu.

Yesu ayo Mwanang'hondolo wa Mulungu29 Imitondo yake Yohana kamona

Yesu komwizila, kalonga, “Loleni,Mwanang'hondolo wa Mulungu yosegezanzambi za wanhu wa mwiisi! 30 Ino ayoinilongile mbuli zake, ‘Kokwiza munhukukisogo changu yeli munhu mkulukubanza nene, kwavija kakala kuko tokaumwaka niye sinavumbuka.’ 31 Niyemwenyego simjuwile viyali, lakini nizakuwabatiza kwa mazi muladi kutendayajuwigwe na wanhu wa Izilaeli.”

32 Yohana kalava usindila kwa kulonga,“Nimona Loho Yang'alile kohumuluka ku-ulanga kamba huwa na kwima uchanha

yake. 33 Niye nikala sijuwile kamba ayoheyo, lakini Mulungu, yanhumile kuwaba-tiza kwa mazi kanongela, ‘Munhu yondaumone Loho Yang'alile komuhumulukilakulawa kuulanga na kwima uchanha kwamunhu ayo, heyo ayo yonda yawabatizekwa Loho Yang'alile.’ ” 34 Abaho Yohanakalonga, “Nichona kinhu acho, na nowa-longeleni ukweli, heyo ayoMwana waMu-lungu.”

Wanahina wa ichanduso wa Yesu35 Imitondo yake, Yohana kakala ka-

bili hanhu aho na wanahina zake wabili.36Viyamone Yesu kobita, kalonga, “Loleni,ino ayo Mwanang'hondolo wa Mulungu!”

37 Wanahina awo wabili viwamuhulikeYohana kolonga avo, wamkweleleza Yesu.38Yesu kahinduka, kawonawomkweleleza,kawauza, “Mozahila choni?”

Wamwidika, “Labi, kokala kwahi?” Labifambulo jake, “Mfundiza.”

39Kawalongela, “Izoni mulole.” Avo wa-chola hamoja nayo na kuhona hayakalileyokala. Ikala saa kumi ya imisi, na wasindanayo.

40 Andeleya, ndugu yake Simoni Petulo,kakala imoja wa awo iwabili wamuhulikeYohana na kumkweleleza Yesu. 41 BahajaAndeleya viyamone Simoni ndugu yake,kamulongela, “Tumona Masihi.” Masihifambulo jake “Kilisito Mkombola.”42 Abaho Andeleya kamgala Simoni kwaYesu.

Yesu kamulola, kamulongela, “Twagajako Simoni mwanage Yohana, lakinikokemigwa Kefa.” Kefa kwa KigilikiPetulo, na Petulo fambulo jake dibwe.

Yesu komkema Filipo na Nasanaeli43 Imitondo yake Yesu kachola isi ya

Galilaya, kamvika Filipo, kamulongela,“Ng'holeleze!” 44 Filipo kakala mwenekaewa Betisaida kudibuga diwakalile An-deleya na Petulo. 45 Filipo kamvikaNasanaeli, kamulongela, “Tumonamunhuayo yandikigwe na Musa mna ikitabu chaMalagizo, na watula ndagu wa Mulunguwengi wandika mbuli zake. Heyo Yesumwanage Yusufu, mwenekae wa Naza-leti.”

46 Nasanaeli kamuuza, “Vino mbuliyoyose inogile yodaha kulawa kudibuga daNazaleti?”

Filipo kamwidika, “Izo ulole.”

Page 108: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Yohana 1:47 105 Yohana 2:2547 Yesu viyamone Nasanaeli komwizila,

kasimulila, “Ino Mwiizilaeli kweli, mgatiyake mduhu uvizi!”

48 Nasanaeli kamuuza, “Vino gweyekunjuwaze?”

Yesu kamwidika, “Filipo yang'halihanakukema viukalile hasi hana umbikiwa mtini, niye nikona.”

49 Nasanaeli kedika, “Mfundiza, gweyekwa Mwana wa Mulungu! Gweye kwaMndewa wa Izilaeli!”

50 Yesu kamulongela Nasanaeli, “Vinokotogola kwavija nikulongela nikonaviukalile hana umbiki wa mtini? Kokwizakuvona vinhu vingi ng'hani kubanzavino!” 51 Yesu kawalongela, “Nowalon-geleni ukweli, mouwona ulanga ugubukana wasenga wa kuulanga wokwela nakuhumuluka uchanha ya Mwana waMunhu.”

2Zengele kudibuga da Kana

1 Siku da kadatu kukala na zengelekudibuga da Kana mwiisi ya Galilaya.Mamake Yesu kakala aho, 2 Yesu nawanahina zake vivija wagonekigwakudizengele. 3 Divai viimalile, mamakekamulongela Yesu, “Divai imala.”

4Yesu kamwidika, “Mama, habali unon-gela vivo. Saa yangu hainavika.”

5Abahomamake Yesu kawalongelawajawasang'hanaji, “Chochose chonda yawa-longele sang'haneni.”

6 Kukala na nongo sita za mabwe, kilanongo yomema madumu matano, zikigwaaho kamba viikalile mila ya Wayahudiya kunawa. 7 Yesu kawalongela awoiwasang'hanaji, “Memezeni mazi nongozose.” Nao wazimemeza mbaka uchanha.8 Abaho Yesu kawalongela, “Dehenikidogo mumgalile mkulu wa dizengele.”Nao wamgalila. 9 Mkulu wa dizengeleviyagalanzile gaja gamazi, gagalukadivai. Hajuwile kuilawile, lakini wajaiwasang'hanaji wadehile gamazi wajuwa.Avo mkulu wa dizengele kamkemaayo yosola mwehe, 10 kamulongela,“Kila munhu kagolaga divai inogilehana ichanduso. Wanhu wagonekigwewahang'wang'hani, kolava divai igwadukewang'we, lakini gweye kuika divai inogilembaka sambi!”

11 Yesu kasang'hana unzonza uno waichanduso ako Kana mwiisi ya Galilaya.

Kuko kalagusa ukulu wake, na wanahinazake wamtogola.

12 Vigabitile gago, Yesu hamoja na ma-make, ndugu zake, na wanahina zake wa-chola kudibuga da Kapelinaumu wakalaaho siku ndodo.

Yesu kokwingila Mng'anda ya MulunguMat 12:12-13; Mlk 11:15-17; Luk 19:45-46

13 Siku da Pasaka ya Wayahudi dikalabehi, avo Yesu kachola Yelusalemu.14Kawavika wanhu Mng'anda ya Mulunguwochuuza ng'ombe, ng'hondolo, njiwa,na wayagwe wakala mmeza wovunjasente. 15 Yesu kabota balati da luzabi,kawawinga wose ng'hondolo, ng'ombe,na vivija kazibidula meza za wanhuwakalile wovunja sente na kuzipwililisasente zao. 16 Abaho kawalongela wosewakalile wochuuza njiwa, “Wasegezenihano! Lekeni kuitenda ng'anda yaTatangu kamba gulilo!” 17Wanahina zakewakumbuka kamba Maandiko Gang'alilegolonga, “Unogelwa wangu wa ng'andayako yakutambikila, wosoma mgatimmwangu kamba moto.”

18Wakulu wa Wayahudi wamuuza Yesu,“Vino unzonza gani wonda utende kutula-gusila gweye kuna udahi wa kutenda ganogose?”

19 Yesu kawedika, “Tuleni Ng'anda inoya Mulungu, na niye noizenga kabili kwasiku ndatu.”

20Wayahudi wamuuza, “Ng'anda ino yaMulungu izengigwa kwa miyaka malongomane na sita. Vino, gweye koizenga kwasiku ndatu?”

21 Lakini Ng'anda ya Mulunguiyakalile yolonga Yesu ikala lukulilwake. 22 Viyazilibuke kulawa kwa wafile,wanahina zake wakumbuka kamba Yesukawalongela mbuli ayo, wanahina zakewagatogola Maandiko Gang'alile na gajagayalongile Yesu.

Yesu kojuwa magesa ga wanhu23 Yesu viyakalile kudibuga da

Yelusalemu kuna inyimwili nyimwili yaPasaka, wanhu wengi wamtogola viwonilembuli nyingi za unzonza ziyatendile.24 Lakini Yesu kakala hawatamanilabule, kwavija kawajuwa wanhu wose.25Hailondeke munhu yoyose yamulongelembuli yao, kwavija mwenyego kagajuwagakalile mmizoyo yao.

Page 109: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Yohana 3:1 106 Yohana 3:323

Yesu na Nikodemo1 Kukala na mulangulizi imoja wa

Wayahudi twaga jake Nikodemo, kakalaimoja mna ikibumbila cha Mafalisayo.2 Siku dimoja ikilo kamcholela Yesuna kumulongela, “Labi, tojuwa gweyekwa mfundiza kutumigwa na Mulungu.Kwavija kuduhu munhu yodaha kutendaunzonza kamba viutenda gweye kambaMulungu hali hamoja nayo.”

3Yesu kamwidika, “Nokulongela ukweli,kuduhu munhu yodaha kuwona Undewawa Mulungu bila kuleligwa mwanza wakabili.”

4 Nikodemo kamuuza, “Vino munhumkulu kodahaze kuleligwa mwanza wakabili? Havidahika bule munhu mkulukwingila mna iinda ya mamake nakuleligwa mwanza wa kabili!”

5 Yesu kamwidika, “Nokulongelaukweli, kuduhu munhu yodaha kwingilaMuundewa wa Mulungu bila kuleligwakwamazi na kwa Loho Yang'alile. 6Munhukoleligwa kwa lukuli na tatake namamake,lakini koleligwa kiloho na Loho Yang'alile.7 Sekeukanganye kwavija nokulongelamolondeka mweye mose muleligwemwanza wa kabili. 8 Beho dobuma kokosekudilonda, kodihulika, lakini hudijuwadolawa kwahi hebu dochola kwahi. Vivoviili kwa munhu yoyose yaleligwe na LohoYang'alile.”

9 Nikodemo kauza, “Avo gano go-dahikaze?”

10 Yesu kamwidika, “Gweye kwa mfun-diza mkulu wa Waizilaeli, huijuwile vilihimbuli ino? 11Nokulongela ukweli, tolongakija tukijuwile tosimulila acho tuchonile,lakini haduhu munhu yoyose kumwenuyotogola usenga wetu. 12 Hamnhogolaviniwalongelenimbuli zamumunomwiisi,vino monhogolaze nahawalongela mbuliza ako kuulanga? 13 Kuduhu munhuyoyose yacholile kuulanga ila Mwana waMunhu, yezile kulawa kuko.”

14 Kamba Musa viyamwinule mumbikinyoka wa shaba kuja kuluwala, vivovonda yenuligwe Mwana wa Munhu,15 avo munhu yoyose yonda yamtogoleyawe na ugima wa mazuwa gose. 16 Avo,Mulungu kawanogela wanhu wa mwiisimbaka kamulava Mwanage yeli yaiyeka,muladi munhu yoyose yonda yamtogolesekeyapotele lakini yawe na ugima wa

mazuwa gose. 17 Mulungu hamtumilemwanage yeze mwiisi yawataguse wanhu,lakini kamtuma yeze kuwakombola.

18 “Wanhu wose wonda wamtogoleMwana honda watagusigwe bule, lakiniwose womulema watagusigwa mwaka,kwavija hawamtogole Mwana yaiyekayanogeligwe na Mulungu. 19 Vino vivonhaguso vonda iwe, mulenge wiza mwiisi,lakini wanhu wanogelwa na ziza kubanzamulenge, kwavija gago goyosang'hanaganyolodoka. 20 Wanhu wose wotendagehile hawaulonda mulenge na hawezakumulenge, kwavija hawalonda gehilegao gowotenda goneke. 21 Lakini wanhuwotenda ganogile wokwiza kumulengemuladi woneke wosang'hana goyolondaMulungu.”

Yesu na Yohana Mbatizaji22 Vigabitile gago, Yesu na wanahina

zake wachola kuna iisi ya Yudea, kukokakala nao siku ndodo na kabatiza wanhu.23 Nayo Yohana kakala kobatiza ako Ain-oni, siyo kutali ng'hani kulawa Salimu,kwavija hanhu aho kukala na mazi mengi.Wanhu wakala womcholela, nayo kawa-batiza. 24 Gano gose gatendeka Yohanayang'hali hanagodekigwa mkifungo.

25 Wanahina wayagwe wa Yohana wa-songa kuibamilila na Muyahudi mbuli yajadi ya kunawa ili wamtambikile Mu-lungu. 26 Avo wamcholela Yohana na ku-mulongela, “Mfundiza, vino komkumbukamunhu ija yuukalile nayo mwambu wakudilawila zuwa wa lwanda lwa Yolidani,ija yuulongile mbuli zake? Hambe sambikobatiza na kila munhu komcholela!”

27 Yohana kawedika, “Kuduhu munhuyodaha kuwa na kinhu chochose kambaMulungu hamgwelele. 28Mweye wenyegoawo wasindila zangu kamba nonga, ‘Niyesili Kilisito Mkombola, lakini nhumigwanimulongolele.’ 29 Mtwanzi yosoligwa niwa mbigalo yosola. Lakini mbwiga wambigalo yosola, yemile na kutegeleza, ko-deng'helela yahahulika sauti ya mbigaloyosola. Vivo ili kumwangu, deng'ho jangudivika. 30Heyo kolondeka yawe mkulu naniye niwe mdodo.”

Heyo yezile kulawa kuulanga31 Heyo yolawa uchanha ni mkulu

kubanza wose. Heyo yolawa mwiisini wa mwiisi na kolonga mbuli zamwiisi, lakini heyo yolawa kuulanga nimkulu wa gose. 32 Heyo kolonga mbuli

Page 110: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Yohana 3:33 107 Yohana 4:29ziyone na zija ziyahulike, lakini kuduhumunhu yotogola mbuli zake. 33 Lakinimunhu yoyose yozitogola mbuli zakekosindila kamba Mulungu kolonga ukweli.34 Heyo yatumigwe na Mulungu kolongambuli za Mulungu, kwavija Mulungukamgwaa ng'hani Loho wake Yang'alile.35 Tata kamnogela Mwanage na kekakila kinhu mmakono gake. 36 Munhuyoyose yomtogola Mwana kana ugimawa mazuwa gose, na munhu yoyoseyomulema Mwana kaduhu ugima, lakinikosigala mwiinhaguso ya Mulungu.

4Yesu kolonga na mtwanzi wa Kisamalia

1 Mafalisayo wahulika kamba Yesukakala kopata na kobatizawanahinawengikubanza Yohana, 2 lakini ukweli Yesuhambatize munhu yoyose ila wanahinazake wao wabatize. 3 Yesu viyahulike avo,kasegela mwiisi ya Yudea na kubwelamwiisi ya Galilaya. 4 Mmwanza wakekalondeka yabitile Samalia.

5 Kavika mwiisi ya Samalia kudibugada Sikali, behi na mgunda wa Yakobouyamgwelele mwanage yakemigweYusufu. 6 Hanhu aho kukala na sima daYakobo. Yesu viyadonhile na mwanzamtali, kakala aho kudisima. Ikala imisi.

7 Mtwanzi wa kisamalia keza kudehamazi. Yesu kamulongela, “Nigwelelemazi ning'we.” 8 Kipindi acho wanahinazake wakala wacholile kudibuga kugulachakuja.

9 Mtwanzi ayo kamwidika, “Gweyekwa Muyahudi na niye na Msamalia.Kodahaze kumhula mazi ga kung'wa?”Kwavija Wayahudi hawajaga hamoja naWasamalia.

10 Yesu kamwidika, “Maza ujuwilechoolava Mulungu, na maza ujuwile naniyokupula mazi ga kung'wa, wahampulile,nayo yahakugwelele mazi gogala ugima.”

11 Mtwanzi ayo kamulongela, “Gomkulu, gweye kuduhu doo, na sima dinodingila ng'hani. Wahagapatile kwahimazi gago gogala ugima? 12 Vino gweyekwa mkulu kubanza tata yetu Yakoboyatugwelele sima dino? Heyo mwenyegohamoja na wanage na fugo yake yosewang'wa mazi ga mdisima dino!”

13 Yesu kamwidika, “Wanhu wosewong'wamazi gano wokona ng'hilu kabili,14 lakini munhu yoyose yong'wa mazigonda nimgwelele, honda yaone ng'hilu

kabili. Mazi gonda nimgwelele niyegokuwa nzasa ya mazi gogala ugima wamazuwa gose mgati mmwake.”

15Mtwanzi ayo kalonga, “Gomkulu, nig-weemazi gagomuladi sekeniwe na ng'hilukabili, na ndeke kwiza hano kudehamazi.”

16 Yesu kamulongela, “Genda kamkememkasano wako, na wize nayo.”

17 Mtwanzi ayo kamwidika, “Naduhumkasano.”

Yesu kamulongela, “Kulonga goyakuduhu mkasano. 18 Kusoligwa nawakasano watano, na mbigalo yuukalanayo sambi siyo mkasano wako. Kunon-gela goya.”

19 Mtwanzi ayo kalonga, “Go mkulu,vinikona gweye kwa mtula ndagu.20 Wahenga zetu wamtambikila Mulungukuna ulugongo luno, lakini mweyeWayahudi molonga Yelusalemu ahohanhu holondeka tumtambikile Mu-lungu.”

21 Yesu kamulongela, “Mama, togolagano gonikulongela, kipindi chokwizabaho wanhu honda wamtambikile Tatakuna ulugongo luno hebu ako Yelusalemu.22 Mweye Wasamalia hamumjuwilegoya ayo imumtambikila, lakini tweyeWayahudi tumjuwa itumtambikila,kwavija ukombozi wolawa kwa Wayahudi.23 Lakini kipindi chokwiza na sambichabahano, aho awo wotambikagakweli, womtambikila Tata kwa lohona kweli, kwavija Tata kolonda wanhuwomtambikila kamba vivo. 24 Mulunguni Loho, avo wanhu womtambikilawolondeka wamtambikile kwa loho nakweli.”

25Mtwanzi ayo kamulongela Yesu, “No-juwa Mkombola kokwiza, yokemigwa Kil-isito, yaheza kotulongela mbuli zose.”

26 Yesu kamwidika, “Iyo nene, inilongana gweye.”

27 Kipindi acho wanahina zakeYesu wabwela, wakanganya ng'haniviwamvikile Yesu kolonga na mtwanziayo. Lakini kuduhu imoja wao yamuuzilemtwanzi ayo, “Kolonda choni?” hebuyamuuze Yesu, “Habali kolonga namtwanzi ino?”

28 Abaho mtwanzi ayo kaleka nongoyake ya mazi, kabweleganya kudibuga nakuwalongela wanhu, 29 “Izoni mumulolemunhu yanongele gaja gose ganhendile.Vino hadaha kuwa Kilisito Mkombola?”

Page 111: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Yohana 4:30 108 Yohana 5:930 Avo wanhu wasegela kudibuga na kum-gendela Yesu.

31 Mna ikipindi kikija wanahina zakewamnanahiza Yesu, “Mfundiza, chonde,diya tanhu!”

32 Lakini Yesu kawedika, “Ninao lujomweye hamulujuwile.”

33Avo wanahina wasonga kuiuza, “Vinohana munhu kamgalila chakuja?”

34 Yesu kawalongela, “Ujaji wangu,ni kutenda goyolonda ija yanhumile nakuimambukiza sang'hano iyanigwelele.35 Mweye mulongaga vino, ‘Ing'halimiezi mine tosonga kusenga.’ Lakininowalongeleni, inuleni meso genu mulolemmigunda! Vihandigwe vikangalavolondeka visengigwe! 36 Msengajikolipigwa, na kwika hamoja indiya kwaugima wa mazuwa gose. Avo muhandajina msengaji wose wadeng'helele hamoja.37 Ulonzi uno wa kweli, ‘Imoja kohandaiyagwe kosenga.’ 38 Niwatuma mkasengemumgunda kinhu kija hamkisang'hanile,wanhu wayagwe awo wasang'hane, namweye momweda kwa sang'hano yao.”

39 Wasamalia wengi wa buga dijawamtogola Yesu kwa gaja gayalongile mt-wanzi ayo, “Kanongela gose ganhendile.”40 Avo Wasamalia viwamcholele Yesu,wampula yakale nao. Yesu kakala nao sikumbili.

41 Wanhu wengi watogola mbuli yausenga wa Yesu. 42Wamulongela mtwanziayo, “Sambi totogola, siyo mbuli ya gajagaulongile gaiyeka, lakini tweye wenyegotumuhulika, na tojuwa heyo ayo Mkom-bola wa wanhu wa mwiisi yose.”

Yesu komuhonyamwanawamkulu imoja43 Vizibitile siku mbili, Yesu kachola isi

ya Galilaya. 44 Kwavija Yesu mwenyegokalonga, “Mtula ndagu hapata nhogolwamwiisi yake.” 45 Viyavikile mwiisi yaGalilaya, wanhu wengi wambokela, kwav-ija wakala wacholile mna ulujo lwa Pasakamwiisi ya Yelusalemu na wachona kilakinhu kiyatendile kipindi cha Pasaka.

46 Yesu kachola kabili kudibuga daKana mwiisi ya Galilaya, aho hayagalusemazi kuwa divai. Aho kukala na mkuluimoja yakalile na mbwanga wake mtamukudibuga da Kapelinaumu. 47 Mkulu ayoviyahulike kambaYesu keza kulawamwiisiya Yudea kwiza mwiisi ya Galilaya, kam-cholela Yesu, kampula yachole kudibugada Kapelinaumu yakamuhonye mbwanga

wake, yakalile kolonda kufa. 48Yesu kamu-longela, “Kuduhu munhu yoyose hagatiyenu yotogola mbaka yaone unzonza navilaguso.”

49 Mkulu ayo kamulongela, “Go mkulu,tuchole wose mwanangu yang'halihanakufa.”

50Yesu kamulongela, “Genda, mwanagokohona!”

Munhu ayo katogola mbuli za Yesu,kachola. 51 Mnzila ya kuchola ukayakekawating'hana wasang'hanaji zake wamu-longela, “Mbwanga wako kahona!”

52 Kawauza mna ikipindi gani mwan-age viyahonile, wamwidika, “Ikala janasaa saba imisi vivo homa viimulekile.”53Bahaja tata ayo kakumbuka ikala kipindiacho Yesu viyamulongele, “Mwanago ko-hona.” Avo heyo na wanhu wa mng'andayake wamtogola Yesu.

54 Uno ukala unzonza wakabili yaut-endile Yesu viyalawile isi ya Yudea kwizaisi ya Galilaya.

5Yesu komuhonyamtamu hana dikolombo

1 Vigabitile gano, Yesu kacholakudibuga da Yelusalemu kuna inyimwilinyimwili ya Wayahudi. 2 Ako Yelusalemubehi na mulango ukemigwe Mulangowa Ng'hondolo kukala na kolombodikemigwe kwa Kiebulania Betisaza.Mumgwazo wa kolombo dijo kukala navihelengo vitano. 3 Lunhu mkulu lwawanhu wolumwa lukala lutambalalamvihelengo vivo, wanhu wasuwameso,mbetembete na wanhu waholole. Wakalawobetela mazi gatibuligwe, 4 kwavija kunakipindi msenga wa kuulanga kezaga nakugatibula gaja gamazi geli kudikolombo,na mtamu yoyose yahalongola kwingilamazi gahamala kutibuligwa, kohonautamu wowose uyali nao. 5 Aho kukalana munhu imoja mtamu kwa miyakamalongo madatu na nane. 6 Yesuviyamone katambalala aho, kajuwa kambamunhu ayo kana utamu wa siku nyingi,avo Yesu kamuuza, “Kolonda kuhona?”

7 Mtamu ayo kamwidika, “Gomkulu. Kuduhu munhu wa kuningizakudikolombo mazi gahatibuligwa. Kilavinigeza kwingila, munhu iyagwekonilongolela.”

8 Abaho Yesu kamulongela, “Winuke,papa mkeka wako, utembele.” 9 Bahaja

Page 112: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Yohana 5:10 109 Yohana 5:40munhu ayo kahona, kapapa mkeka wake,kasonga kutembela.

Mbuli ino ilawilila mwiisiku yaKubwihila, 10 avo wakulu wa Wayahudiwamulongela munhu ija yahonyigwe,“Lelo ni siku ya Kubwihila, Malagizo getugogomesa gweye sekeupapemkekawako.”

11 Munhu ayo yahonyigwe kawedika,“Munhu heyo yanihonyile kanilongela ni-pape mkeka wangu nigende.”

12 Wamuuza, “Munhu gani heyo yaku-longele utende vivo?”

13 Lakini munhu ayo yahonyigwe kakalahamjuwile Yesu viyali, kwavija hanhu ahokukala na lunhu, na Yesu kakala yasegele.

14 Abaho, Yesu kamvika munhu ayoyamuhonyile Mwiig'anda ya Mulungu.Kamulongela, “Tegeleza, gweye sambikuhona. Sekeutende nzambi kabili, mu-ladi sekegakupate gehile kubanza gano.”

15 Abaho munhu ayo kasegela, ka-chola kwa iwakulu wa Wayahudi, kawa-longela, “Yesu ayo yanihonyile.” 16AbahoWayahudi wasonga kumwihila Yesu kwav-ija kamuhonya munhu siku ya Kubwihila.17 Yesu kawedika, “Tatangu kosang'hanasiku zose, na niye vivija nosang'hana.”

18 Ulonzi uno uwatenda wakulu waWayahudi wazahile nzila kwa nguvu zosewadahe kumkoma Yesu. Watenda avo siyokwavija kabena lagizo da siku yaKubwihiladiiyeka, lakini vivija kamkema MulunguTatake, avo kaitenda kamba kaigala naMulungu.

Udahi wa Mwana wa Mulungu19 Yesu kawedika, “Nowalongeleni

ukweli, Mwana hatenda mbuli yoyoseheyo mwenyego, kotenda gaja goyomonaTatake kotenda. Gaja goyotenda Tata,Mwana nayo kotenda. 20 Avo Tatakomnogela Mwanage na komulagusilagaja gose goyotenda mwenyego. Komu-lagusila mbuli ng'hulu ng'hani kubanzazino, na mweye mose mokanganya.21 Kamba vija Tata viyowazilibula wanhuwafile na kuwagwaa ugima, vivo ili kwaMwana nayo kowagwaa ugima wajawose yawalondile. 22 Tata hamtagusamunhu yoyose. Kamgwelela Mwanageudahi wose wa kutagusa, 23 avo wanhuwose wamtegeleze Mwana, kamba vijaviwomtegeleza Tata. Munhu yoyoseyolema kumtegeleza Mwana kolemakumtegeleza Tata yamtumile.”

24 “Nowalongeleni ukweli, wanhu wosewozihulika mbuli zangu na kumtogolaheyo yanhumile wanao ugima wamazuwagose. Awo hondawatagusigwe bule, kwav-ija wamala kubita mkufa kwiza muugima.25Nowalongeleni ukweli, kipindi chokwizatena kipindi kimala kwiza, baho wajawafile woihulika sauti ya Mwana waMulungu, na waja woihulika wokuwawagima. 26 Kamba Tata mwenyegoviyali chanduso cha ugima, vivo ili kwaMwanage, kamtenda yawe chanduso chaugima. 27 Kamgwelela Mwana udahi wakutagusa, kwavija heyo ayo Mwana waMunhu. 28 Sekemuikanganye mbuli ino,kipindi chokwiza baho waja wose wafilewoihulika sauti yake 29 na wolawa mnagamapanga gao. Waja wose watendileganogile wozilibuka na kupata ugima,na waja watendile gehile wozilibuka iliwatagusigwe.”

Ukweli mbuli ya Yesu30 “Niye mwenyego sitenda mbuli

yoyose kwa udahi wangu, lakini notagusakamba Mulungu viyonongela, avonotagusa goya, kwavija sitenda kijakinonda, lakini kija kiyolonda heyoyanhumile.”

31 “Nahalonga mbuli zangu mwenyego,ulonzi wangu wokuwa wa uvizi. 32 Lakinikabaho imoja yosindila mbuli ya niye,naniye nojuwa gaja goyolonga ga ukweli.33 Mweye mutuma wasenga kwa Yohana,na mbuli ziyalongile mbuli yangu ni zaukweli. 34 Siulonda usindila wa munhu,lakini nonga vino ili mukomboligwe.35 Yohana kakala kamba kiwenge kikwakayangaduu, na mweye muudeng'helelamulenge wake kwa kipindi kidodo.36 Lakini niye mwenyego ninao usindilamkulu kubanza wa Yohana, kija kinhendaacho kiyanigwelele Tatangu nikitende,gano gose golagusa kamba Tata ayoyanhumile. 37 Tata mwenyego yanhumile,vivija kosindila mbuli ya niye. Mweyehamunaihulika sauti yake hebu kuchonakihanga chake, 38 na mweye muilemambuli yake kwavija hamumtogole ijaiyamtumile. 39 Mogasoma MaandikoGang'alile kwavija mogesa kulawa mumomoupata ugimawamazuwa gose. Na kunoMaandiko gago gago gandikambuli zangu!40 Lakini hamulonda kwiza kumwangumupate ugima.

Page 113: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Yohana 5:41 110 Yohana 6:2741 “Sizahila nhogolwa kulawa kwa

wanhu. 42 Lakini niye niwajuwa.Nojuwa mna imizoyo yenu hamumno-gela Mulungu. 43 Niza kwa twagada Tatangu, lakini hamunibokele, ilamunhu iyagwe yaheza kwa twaga jakemwenyego, mombokela. 44 Munogelwakubokela nhogolwa kulawa mweyekwa mweye, lakini hamulonda kupatanhogolwa kulawa kwa heyo yeli Mulunguyaiyeka, vino modahaze kunhogolaniye? 45 Sekemugese nowalongeleza kwaTatangu, lakini Musa, yumumtamanilaayo yonda yawalongeleze. 46 Kambakweli mumtogola Musa, mwahanhogolena niye, kwavija Musa kandika mbulizangu. 47 Kamba hamgatogole gajagayandikeMusa, modahaze kutogola ganogonilonga?”

6Yesu kowagwaa lujo lunhu mkuluMat 14:13-21; Mlk 6:30-44; Luk 9:10-17

1Abaho, Yesu kalokamwambuwa lambada Galilaya, vivija dokemigwa Lamba daTibelia. 2 Lunhu mkulu lumkweleleza,kwavija luwonaunzonzawakewakuhonyawatamu. 3 Yesu kakwela mbaka uchanhakukigongo kakala hasi na wanahinazake. 4 Kipindi cha nyimwili nyimwili yaWayahudi ikemigwe Pasaka kikala behi.5 Yesu viyalolile kaluwona lunhu mkululomwizila, avo kamuuza Filipo, “Tukagulekwahi vinhu vingi vakuja muladi wanhuwano wose waje?” 6 Yesu kalonga vinokumgeza Filipo kwavija kakala yajuwilekinhu gani chonda yatende.

7 Filipo kamwidika, “Sente magana ma-bili hazidaha kugula magate kwa wanhuwose wano!”

8 Imoja wa wanahina zake Yesuyakemigwe Andeleya, ndugu yake SimoniPetulo, kalonga, 9 “Kabahano mbwangakana magate matano ga ngano na sombawabili, lakini sikinhu chochose kwa lunhululihano.”

10 Yesu kawalongela wanahina zake,“Walongeleni wanhu wakale hasi.”Kwavija hanhu aho hakala na mijani,wanhu wose wakala hasi. Kukala nawambigalo kamba elufu tano. 11 Yesukasola gaja gamagate, kamgwaa nhogolwaMulungu, kawagolela wanhu wosewakalile aho. Katenda vivo kwa wajaiwasomba, kila munhu kapata viyalondile.12Viwamambukize kuja, Yesu kawalongela

wanahina zake, “Dondoleni vihandevisigale. Sekemuleke hata kimoja.” 13 Avowanahinawadondola na kumemeza vigelolongo na vibili kulawa kuna gamagatematano gawadile wanhu.

14Viwauwonile unzonza uno yautendileYesu, wanhu walonga, “Kweli ino ayomtula ndaguwaMulunguyalondeke kwizamwiisi!” 15 Yesu kajuwa kamba walondakumgoga kwa nguvu na kumtenda mn-dewa wao, avo kabweleganya kuvigongoyaiyeka.

Yesu kotembela uchanha mgamaziMat 14:22-23; Mlk 6:45-52

16 Viivikile ichungulo, wanahina waYesu wahumuluka kudilamba, 17 wakwelamwiingalawa, na kubwela umwambuwa lamba mwambu wa Kapelinaumu.Ikilo ivika lakini Yesu kakala yang'halihanachola kumwao. 18 Beho kulu dibumana kugatibula ga mazi. 19 Wanahinazake viwacholile utali wa kilometa tanombaka sita, wamona Yesu kotembelauchanha mgamazi, kokwiza mwambuwao kuili ngalawa, wadumba ng'hani.20 Yesu kawalongela, “Sekemudumbe. Iyoniye!” 21Wanahina zake walonda kumsolaYesu mwiingalawa, bahaja wavika mwiisikuwakalile wochola.

Wanhu womzahila Yesu22 Imitondo iyagwe lunhu mkulu lukala

lukalile mwambu uyagwe wa lamba wonaaho hakala na ngalawa imoja iiyeka. Waowajuwa kamba Yesu hacholile hamoja nawanahina zake, lakini wasegela waiyeka.23 Ngalawa ziyagwe zilawile Tibelia zivikambaka behi na hanhu hawadile mag-ate Mndewa viyamambukize kumgwaanhogolwa Mulungu. 24 Wanhu viwa-juwile Yesu kahaduhu hanhu aho, hebuwanahina zake, wakwela mzingalawa nakuchola Kapelinaumu, kumzahila.

Yesu ayo lujo lwa ugima25 Wanhu viwamvikile Yesu umwambu

uyagwe wa lamba, wamuuza, “Mfundiza,vino hano kwiza lini?”

26 Yesu kawedika, “Nowalongeleni uk-weli, monizahila niye kwavija muja mag-ate mwiguta, siyo kwavija mona unzonzawangu. 27 Sekemulusang'hanile lujo lu-nangika, lakini mulusang'hanile lujo lu-gala ugima wa mazuwa gose. Uno awolujo londa yawagwee Mwana wa Munhu,kwavija Mulungu Tata kamsagula.”

Page 114: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Yohana 6:28 111 Yohana 6:6228 Avo wamuuza, “Vino kinhu gani tu-

tende tudahe kugatenda goyolonda Mu-lungu?”

29 Yesu kawedika, “Kinhu choolondaMulungu mweye mutende, mumtogole ijayamtumile.”

30 Wamwidika, “Vino unzonza ganiwonda utende ili tuwone na kukutogola?Choni chonda utende? 31 Wahenga zetuwaja lujo lukemigwa Mana kuluwala,kamba Maandiko Gang'alile vigalonga,‘Kawagwelela lujo luhumuluke kuulanga.’”

32 Yesu kawalongela, “Nowalongeleniukweli, siyo Musa yawagwelele lujo lwakuulanga, lakini Tatangu ayo yowagwaalujo lwa ukweli kulawa kuulanga. 33 Lujoloowagwaa Mulungu ayo heyo yezile hasikulawa kuulanga na kowagwaa ugimawanhu wa mwiisi.”

34 Wamulongela, “Go mkulu, tugweelujo lulo siku zose.”

35 Yesu kawalongela, “Niye ayo lujolugala ugima. Wose wonda wezekumwangu honda wone nzala, na wajawose wonhogola honda wone ng'hilu.36 Niwalongeleni kamba munyona lakinihamtogola. 37 Wose iwonigwelelaTatangu wokwiza kumwangu. Na niyesimwasa kunze munhu yoyose yokwizakumwangu, 38 kwavija sizile hasi kulawakuulanga kutenda gaja gonilonda lakinigoyolonda Tata yanhumile. 39 Gano gagogoyolonda ija yanhumile sekenimwagizehata imoja mna iwaja wose yangwelele,lakini nolondeka niwazilibule wose nakuwagwaa ugima siku ya kimambukizo.40 Kwavija kiyolonda Tatangu achokino, kila munhu yomulola Mwana nakumtogola heyo yawe na ugima wamazuwa gose. Na niye nomzilibulamunhuayo mna isiku ya uhelelo.”

41 Avo, Wayahudi wasonga kum-nung'unikila Yesu kwavija kalonga, “Niyeayo lujo luhumuluke kuulanga.” 42 Avowalonga, “Vino ino siyo Yesu mwanageYusufu? Tumjuwa tatake na mamake.Yokuwaze kabili kolonga kahumulukakuulanga?”

43 Yesu kawedika, “Lekeni kuin-ung'unikila. 44 Kuduhu munhu yodahakwiza kumwangu bila kugaligwa na Tatayanhumile, na niye nomzilibula munhuayo mna isiku ya uhelelo. 45 Watulandagu wa Mulungu wandika, ‘Kila munhukofundizigwa na Mulungu.’ Munhu

yoyose yomtegeleza Tata na kuifunzakumwake kokwiza kumwangu. 46 Kuduhumunhu yoyose yamonile Tata, heyoyalawile kwa Mulungu ayo heyo yaiyekayamonile Tata. 47 Nowalongeleni ukweli,heyo yotogola kanao ugima wa mazuwagose. 48 Niye ayo lujo lugala ugima.49Wahenga zenuwaja lujoMana kuluwala,lakini wafa. 50 Lakini munhu yoyoseyoluja lujo luhumuluke kuulanga hondayafe bule. 51 Niye ayo lujo lugala ugimaluhumuluke kuulanga. Munhu yoyoseyoja lujo luno, kokuwa mgima siku zose.Lujo londa nimgwee munhu ayo ni lukulilwangu, awo uniwagwelela wanhu wamwiisi ili wawe wagima.”

52 Mbuli ino iwatenda Wayahudiwaibamilile. Waiuza, “Vino munhu inokodahaze kutugwaa lukuli lwake tuluje?”

53 Yesu kawalongela, “Nowalongeleniukweli, kamba hamuluja lukuli lwaMwana wa Munhu na kuing'wa damuyake, honda muwe na ugima mgatimmwenu. 54 Munhu yoluja lukuli lwanguna kuing'wa damu yangu kanao ugimawa mazuwa gose, na niye nomzilibulamna isiku ya uhelelo. 55 Kwavija lukulilwangu ulo lujo lwa kweli, na damuyangu acho king'waji cha kweli. 56Wanhuwoluja lukuli lwangu na kuing'wa damuyangu wokala mgati mmwangu, na niyenokala mgati mmwao. 57 Tata yeli mgimayanhumile, na kwa mbuli yake niye navivija mgima. Vivo vonda iwe munhuyoyose yoluja lukuli lwangu kokuwamgima mbuli ya niye. 58 Uno awo lujoluhumuluke kuulanga, haluigalile na lujoluja luwadile wahenga zenu, abaho wafa.Lakini yoyose yoluja lujo luno kokuwamgima siku zose.”

59 Yesu kalonga mbuli zino viyakalilekofundiza mna ing'anda ya kumpula Mu-lungu ako Kapelinaumu.

Mbuli zigala ugima wa mazuwa gose60 Wanhu zake wengi wamkweleleze

waihulika mbuli ino na kulonga, “Mafun-dizo gano madala ng'hani. Nani yodahakugatogola?”

61 Bila kulongeligwa, Yesu kajuwakamba wanhu zake wamkwelelezewakala woinung'unikila mbuli ino,avo kawalongela, “Vino mbuli inoyolonda kuwatenda mulemelwe? 62 Vinoyokuwaze, mwahamona Mwana waMunhu kobwela uchanha kuja kuyakalile

Page 115: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Yohana 6:63 112 Yohana 7:24ichanduso? 63 Loho wa Mulungu ayoyomgwaa munhu ugima, nguvu zamunhu hazidaha kinhu chochose. Mbuliziniwalongeleni ni za Loho wa Mulunguna zogala ugima. 64 Lakini wayagwe wenuhawatogola.” Yesu kawajuwa toka mwakawaja hawamtogola na kamjuwa ija yondayamuhinduke. 65Abaho kalonga, “Lekaavoniwalongeleni kuduhu munhu yodahakwiza kumwangu bila Tata kutendaidahike kwa munhu ayo kutenda vivo.”

66 Kwa ulonzi uno, wanhu wengiwamkweleleze wabweleganya kukisogona hawadahile kabili kuchola nayo. 67AvoYesu kawauza wanahina zake longona wabili, “Na mweye vivija molondakusegela?”

68 Simoni Petulo kamwidika, “Mndewa,tweye tuchole kwa nani? Gweye ku-nazo mbuli zigala ugima wa mazuwa gose.69 Sambi tweye totogola na tojuwa kambagweye ayo Yang'alile ija yalawile kwa Mu-lungu.”

70 Yesu kedika, “Vino siwasagulemweye longo na wabili? Lakini imojawenu Mwenembago!” 71 Yesu kakalayolonga mbuli ya Yuda, mwanage SimoniIsikaliote. Yuda kakala imojawawanahinalongo na wabili, ayo yonda yamuhindukeYesu.

7Yesu na ndugu zake

1 Vigabitile gano, Yesu kachola mwiisiya Galilaya, halondile kuchola isi ya Yudeakwavija wakulu wa Wayahudi wakalawolonda kumkoma. 2 Siku ya nyimwilinyimwili ya Wayahudi ya viheha ikalabehi, 3 avo ndugu zake Yesu wamulongela,“Segela hanhu hano uchole isi ya Yudea,muladi wanhu zako wokukwelelezawazone mbuli ziutenda. 4 Kuduhu munhuyofisa kija kiyotenda kamba yahalondawanhu wamjuwe goya. Kwavija gweyekotenda mbuli zino, leka wanhu wosewamwiisi wakujuwe.” 5 Yesu hatogoligwehata na ndugu zake.

6 Yesu kawalongela, “Kipindi changuniye hakinavika. Lakini kipindi chochosekinoga kumwenu. 7 Wanhu wa mwiisihawawehila mweye, lakini wonihila niye,kwavija siku zose nowalongela gaja goy-otenda ganyolodoka. 8 Mweye cholenikuna inyimwili nyimwili. Niye sicholabule, kwavija kipindi changu hakinavika.”

9 Yesu kalonga vino, abaho kagendelelakukala mwiisi ya Galilaya.

Yesu kuna inyimwili nyimwili ya viheha10 Ndugu zake Yesu viwacholile kuna

inyimwili nyimwili, Yesu nayo kachola.Hacholile kunze kunze lakini kacholakinyelegezi. 11 Wakulu wa Wayahudiwakala womzahila Yesu hana inyimwilinyimwili. Walonga, “Munhu ija kakwahi?”

12 Hakala na minong'ono hana ulunhumbuli ya Yesu. Wanhu wayagwe walonga,“Kanoga,” lakini wayagwe walonga, “Bule,kokwagiza wanhu.” 13 Lakini kuduhumunhu yokala yolonga mbuli ya Yesuchaka chaka, kwavija wakala wowadumbawakulu wa Wayahudi.

14 Nyimwili nyimwili viikalile ha-gatigati, Yesu kengila Mng'anda yaMulungu kasonga kufundiza. 15 Wakuluwa Wayahudi wakanganya ng'hani nakulonga, “Yokuwaze munhu ino kojuwavinhu vingi na kuno haifunzile kokose?”

16 Yesu kawedika, “Mafundizo ganogonifundiza siyo gangu, lakini golawakwa Mulungu yanhumile. 17 Munhuyoyose yolonda kutenda goyolonda Mu-lungu kojuwa gano gonifundiza golawakwa Mulungu hebu nolonga gaja go-nilonda. 18 Munhu ija yolonga mbulizake kozahila nhogolwa yake mwenyego.Lakini heyo yozahila nhogolwa kumwakeija yamtumile munhu ayo mkweli, mduhuuvizi mumulomo mmwake. 19 Vino Musahawagwelele Malagizo? Lakini kuduhuhata munhu imoja yogagoga. Vino habalimolonda kung'homa?”

20 Lunhu lwa wanhu lumwidika, “Gw-eye kuna kinyamkela. Nani yolondakukukoma?”

21 Yesu kawedika, “Nhenda unzonzaumoja, mweyemosemukanganya. 22Musakawalagiza muwengize kumbi wanenuhamoja siyo Musa lakini wahenga zenuawo wasongile, na mweye momwingizakumbi mwana mna isiku ya Kubwi-hila. 23 Kamba mwana kokwingizigwakumbi mna isiku ya Kubwihila muladisekemubene Malagizo ga Musa, habalimonigevuzikila kwavija nimuhonyamunhu mna isiku ya Kubwihila? 24 Lekenikutagusa kwa meso, lakini mutaguse kwaukweli.”

Ayuno iyo Kilisito Mkombola?

Page 116: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Yohana 7:25 113 Yohana 8:525 Wanhu wayagwe wa Yelusalemu wa-

longa, “Vino ino siyo munhu ija iwakuluwolonda kumkoma? 26 Loleni! Kolongakunze kunze na hawamulongela mbuliyoyose! Vino iwakulu wamjuwa ayo Kil-isito Mkombola? 27 Lakini Kilisito Mkom-bola yaheza, kuduhu munhu yonda ya-juwe kolawa kwahi, lakini tweye tukujuwakoolawa munhu ino.”

28 Yesu viyakalile kofundiza Mng'andaya Mulungu, kalonga kwa sauti ng'hulu,“Vino mweye munjuwa goya niye namukujuwa kuja kundawa? Sizile kwaudahi wangumwenyego, heyo yanhumile,ni mkweli. Mweye hamumjuwile, 29 lakininiye nimjuwa, kwavija nolawa kumwake,nayo kanhuma.”

30 Abaho walonda kumgoga, lakinikuduhu hata munhu imoja yamgoloselemkono, kwavija saa yake ikala hainavika.31 Lakini wanhu wengi hana ulunhuwamtogola na kulonga, “Vino KilisitoMkombola yaheza, kotenda unzonzamkulu kubanza yautendile munhu ino?”

Wakalizi watumigwa kumgoga Yesu32 Mafalisayo waluhulika lunhu

lonyong'onya mbuli ya Yesu, avo waona iwakulu wa walava nhosa wawatumawakalizi wamgoge. 33 Yesu kalonga,“Nokala na mweye kipindi kidodo, naabaho nochola kumwake ija yanhumile.34 Monizahila, lakini honda munyone,kwavija hamudaha kwiza hanhu hanili.”

35 Wakulu wa Wayahudi wailongela,“Vino munhu ino kochola kwahi mbakaseketumone? Vino kochola kunagam-abuga ga Wagiliki kuko kookala wanhuzetu na kuwafundiza Wagiliki? 36Vino ko-fambula choni viyolonga, tomzahila lakinihonda tumone, na hatudaha kuchola kukokonda yawe?”

Vizanda va mazi ga ugima37 Mna isiku ya uhelelo na siku

ng'hulu ya inyimwili nyimwili, Yesukema kakemelela, “Munhu yoyoseyokona ng'hilu yeze kumwangu yang'we.38 Kamba Maandiko Gang'alile vigalonga,‘Munhu yonhogola niye, vizanda va mazigogala ugima vokilima muumoyo wake.’” 39 Yesu kalonga vino mbuli ya LohoYang'alile, ija wanhu wose womtogolawombokela. Kipindi acho Loho Yang'alilekakala yang'hali hanakwiza, kwavija Yesukakala hanakwinuligwa muukulu.

Kuigola kwa wanhu

40 Wanhu wayagwe mna ulunhu wa-muhulika viyalongile avo na walonga,“Kweli munhu ino mtula ndagu wa Mu-lungu!”

41Wanhu wayagwe walonga, “Heyo ayoKilisito Mkombola!”

Lakini wayagwe walonga, “KilisitoMkombola hadaha kulawa mwiisiya Galilaya! 42 Maandiko Gang'alilegolonga kamba Kilisito Mkombola kolawamulukolo lwa Daudi na kovumbukilaBeselehemu kudibuga diyakalile Daudi.”43 Avo lunhu luigola mbuli ya Yesu.44 Wanhu wayagwe walonda kumgogaYesu, lakini kuduhu hata munhu imojayamgolosele mkono.

Kuleka kutogola kwa wakulu waWayahudi

45 Wakalizi viwabwelile, wakulu wawalava nhosa na Mafalisayo wawauza,“Habali hamumgalile?”

46 Wakalizi wawedika, “Kuduhu munhuyolonga kamba munhu ayo!”

47 Mafalisayo wawauza, “Vino na mw-eye vivija muviziligwa?” 48 “Mumjuwamkulu yoyose hebu Mfalisayo yomtogola?49 Lunhu luno halugajuwile Malagizo gaMusa, avo waduiligwa na Mulungu!”

50Nikodemokakala imojawaMafalisayowakalile aho, ayo yacholile kumulola Yesuichanduso. Kawalongela wayage, 51 “VinoMalagizo getu godaha kumtagusa munhuyoyose bila tanhu kumuhulika na kuki-juwa kija kiyatendile?”

52 Wamwidika, “Vino na gweye vivijakolawa mwiisi ya Galilaya? GasomeMaandiko Gang'alile na koifunza, kuduhumtula ndagu wa Mulungu yalawile mwiisiya Galilaya.” 53Abaho kila munhu kacholaukayake.

8Mtwanzi yagogigwe ugoni

1 Yesu kachola kuna Ulugongo lwaMizeituni. 2 Imitootondo ng'hani Yesukabwela kuna Ing'anda ya Mulungu.Wanhu wose wamzunguluka, nayo kakalahasi kasonga kuwafundiza. 3 WafundizaMalagizo ga Musa na Mafalisayo wamgalamtwanzi yagogigwe ugoni, wamwika hau-longozi wa wanhu wose. 4 WamulongelaYesu, “Mfundiza, mtwanzi ino kagogigwaugoni. 5 Muna ga Malagizo getu Musakatulagiza kamba mtwanzi kamba inoyatoigwe mabwe mbaka yafe. Lelo gweye

Page 117: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Yohana 8:6 114 Yohana 8:39kolongaze?” 6 Walonga vino ili wamgogeYesu kwa mbuli zake, muladi wapatekumtagusa. Lakini Yesu kainama kandikahasi kwa kidole chake.

7 Viwagendelele kwima aho kunowomuuza, Yesu kenuka kawalongela,“Munhu yoyose hatendile nzambi yasongekumpigisila dibwe.” 8AbahoYesu kainamakabili kandika hasi. 9Viwahulike avo, wosewasegela imoja imoja, wasonga iwavele.Yesu kalekigwa yaiyeka, na mtwanzi ijayang'hali yemile aho. 10 Yesu kenukana kumulongela mtwanzi ija, “Wa kwahiwanhu waja? Kuduhu munhu yoyoseyakutaguse?”

11 Mtwanzi ija kalonga, “Go mkulu, ka-haduhu.”

Yesu kalonga, “Vinoga. Na niye vivijasikutagusa. Genda lakini sekeutendenzambi kabili.”

Yesu yuyo mulenge wa isi12 Yesu kawalongela Mafalisayo kabili,

“Niye ayo mulenge wa isi. Munhu yoyoseyonikweleleza kokuwa na mulenge waugima na honda yagende mdiziza bule.”

13 Mafalisayo wamulongela, “Gweyekoisindila mwenyego, avo gago goulongahagatogoligwa kamba kweli.”

14 Yesu kawedika, “Aka, hata kambanahaisindila mwenyego, gaja gonilongaga ukweli kwavija nikujuwa kundawilena kuja kunichola. Mweye hamuku-juwile kuja kundawile hebu kuja kuni-chola. 15Mweye motagusa kwa nzila zoy-otagusa wanhu, niye simtagusa munhuyoyose. 16 Lakini hata nahatagusa, nota-gusa goya kwavija sili niiyeka bule, na-hamoja na Tata yanhumile. 17Yandikigwamna ga Malagizo genu kamba usindilawa wanhu wabili wahailumba, gaja gowo-longa ga ukweli. 18 Niye noisindilamwenyego, na Tata yanhumile vivija kon-isindila.”

19Wamuuza, “Tatako kakwahi?”Yesu kawedika, “Hamnijuwile niye hebu

Tatangu. Maza munijuwile niye, vivijamwahamjuwile Tatangu.”

20 Yesu kalonga gano gose viyakalilekofundiza Mng'anda ya Mulungu, mdi-gati hakikigwe kiya cha kulavila sadaka.Kuduhu munhu yamgogile, kwavija saayake ikala hainavika.

Hamudaha kuchola kuja kunyhola21 Yesu kawalongela kabili, “Niye

nosegela, mweye monizahila, lakini mofa

na nzambi zenu. Hamudaha kuchola kujakunyhola.”

22Avowakulu waWayahudi wauza, “Ko-longa hatudaha kuchola hanhu kuyochola.Vino kolonda kuikoma mwenyego?”

23 Yesu kawedika, “Mweye mwa wanhuwa mwiisi ino, lakini niye nolawa kuu-langa. Mweye molawa mumuno mwiisi,lakini niye silawa mwiisi bule. 24 Lekaavoniwalongelenimofa na nzambi zenu. Mofana nzambi zenu kamba hamulonda kuto-gola kamba ‘Niye ayo Heyo.’ ”

25Wamuuza, “Gweye kwa nani?”Yesu kawedika, “Niwalongeleni

haichanduso. 26 Ninazo mbuli nyingi zakulonga kumwenu, nyingi za kuwatagusa.Hata ivo ija yanhumile ni mkweli, naniye nowalongela wanhu wa mwiisi kijakimhulike kumwake.”

27 Wakala hawajuwile kamba Yesukakala kolonga mbuli ya Tata. 28 Avokawalongela, “Mwahamwinula uchanhaMwana wa Munhu, mojuwa kamba, ‘Niyeayo Heyo,’ abaho mojuwa kamba sitendambuli yoyose kwa udahi wangu, lakininolonga kija kiyanilagize Tata nonge.29 Na heyo yanhumile kahamoja na nene,handekile niiyeka bule kwavija siku zosenotenda kija kimnogele.”

30 Wanhu wengi wamuhulike Yesu yo-longa mbuli zino wamtogola.

Yesu kowatenda mulekesigwe31Avo Yesu kawalongela Wayahudi waja

wamtogole, “Kambamwahatogola mafun-dizo gangu, mwa wanahina zangu kweli.32Avo moijuwa kweli, na kweli yowatendamulekesigwe.”

33 Wamwidika, “Tweye twa lukolo lwaAbulahamu na hatunakuwa watumwawa munhu yoyose. Habali kotulongela‘Tolekesigwa’?”

34 Yesu kawalongela, “Nowalongeleniukweli, munhu yoyose yotenda nzambimtumwa wa nzambi. 35 Mtumwa halimunhu wa lukolo siku zose, lakini mwanaayo munhu wa lukolo siku zose. 36 KambaMwana yahawalekesa, na mweye moleke-sigwa kweli. 37 Nojuwa mwa lukololwa Abulahamu. Lakini molonda ku-nikoma, kwavija hamgatogola mafundizogangu. 38 Nowalongela kija kiyanilagusileTatangu, lakinimweyemotenda kija kimu-longeligwe na tata yenu.”

39Wamwidika, “Tata yetu Abulahamu.”

Page 118: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Yohana 8:40 115 Yohana 9:11Yesu kawedika, “Maza mukalile wana

waAbulahamu,mwahatendilembuli zizijaziyatendile heyo. 40 Niwalongela ukweliumhulike kwa Mulungu, lakini molondakunikoma. Abulahamu hatendile kambavivo! 41Motenda kiyatendile tata yenu.”

Wamwidika, “Mulungu yaiyeka ayo Tataitwilinayo hatuli wana wa kuvikila, tweyetwa wanage too.”

42 Yesu kawalongela, “Maza Mulunguyakalile Tata yenu, mwahaninogele,kwavija niza kulawa kwa Mulungu nasambi nabahano. Sizile kwa udahi wangumwenyego, lakini kanhuma. 43 Habalihamjuwa kinonga? Kwavija hamudahakutegeleza usenga wangu. 44 Mweyemwa wana wa tataenu, Mwenembago, namweye molonda kukweleleza kusulukilakwa tataenu. Kusongela mwaka kakalamkomaji na hemile muna ikweli, kwavijamduhu kweli mgati mmwake. Yahalongauvizi, kolagusa viyali, kwavija heyoni mvizi na tata wa uvizi. 45 Lakininowalongeleni ukweli, lekaavo hamni-togola bule. 46 Nani imoja wenu yodahakulagusa kamba nibananga? Kambanolonga ukweli, habali hamunhogola?47 Munhu wa Mulungu kotegeleza mbuliza Mulungu. Hata ivo, mweye hamuli waMulungu, lekaavo hamnitegeleza.”

Yesu kakala kuko Abulahamu yang'halihanavumbuka

48 Wayahudi wamuliga Yesu walonga,“Hatulongile goya kamba gweye kwaMsamalia na kuna kinyamkela?”

49 Yesu kawedika, “Nabule kinyamkela.Nomtegeleza Tatangu lakini mweyemonibeza. 50 Sizahila nhogolwa yangumwenyego. Lakini kabaho imoja yoizahila,heyo ayo yotagusa. 51 Nowalongeleni uk-weli, munhu yoyose yotogola mafundizogangu honda yafe bule.”

52Avo, Wayahudi wamulongela, “Sambitojuwa kamba gweye kuna kinyamkela!Abulahamu kafa, na watula ndagu wa Mu-lungu wafa, abaho gweye kolonga yoyoseyotogola mafundizo gako honda yafe bule.53 Vino gweye kwa mkulu kubanza tatayetu Abulahamu? Heyo kafa, na watulandagu wa Mulungu vivija wafa. Kogesagweye kwa nani?”

54 Yesu kawedika, “Nahaitogolamwenyego, nhogolwa ayo mduhu kinhu.Ija yonitogola niye ni Tatangu yumulongaMulungu wenu. 55 Mweye hamumjuwile

bule, lakini niye nimjuwa. Nahalongasimjuwile, nokuwa mvizi kamba mweye.Lakini nimjuwa, na nozigoga mbuli zake.56 Tata yenu Abulahamu kadeng'helelaviyachonile kipindi changu chakwiza,kachona na kadeng'helela.”

57 Wayahudi wamulongela Yesu, “Vinogweye hunapata hata miyaka malongomatano, kumonaze Abulahamu?”

58 Yesu kawedika, “Nowalongeleni uk-weli, Abulahamuyang'hali hana vumbuka,niye nabaha.”

59 Abaho wadondola mabwewampigisile, lakini Yesu kaifisa kalawanyaMng'anda ya Mulungu.

9Yesu komuhonya munhu yavumbuke

msuwameso1 Yesu viyakalile kogenda, kamona

munhu yavumbuke msuwameso.2 Wanahina zake wamuuza, “Mfundiza,nzambi gani imtendile munhu inoyavumbuke msuwameso? Vino heyo ayoyaitendile nzambi ayo hebu tatake namamake?”

3 Yesu kawedika, “Ino hailawililekwavija heyo katenda nzambi hebu tatakena mamake watenda nzambi. Lakinikavumbuka msuwameso muladi udahi waMulungu woneke kumwake. 4 Kwavijaing'hali imisi, tolondeka tusang'hanesang'hano ya ija yanhumile. Ikilo yovika,bahokuduhumunhuyodaha kusang'hana.5 Kipindi ning'hali mwiisi, niye namulenge wa isi yose.”

6 Viyamambukize kulonga vino, Yesukatema mate hasi, kabuluga nhope kwamate gaja, abaho kambaka mgamesomunhu ija msuwameso. 7 Yesu kamulon-gela, “Genda kasunhe kihanga chako hanadilamba da Siloamu.” Siloamu fambulojake “Yatumigwe.” Avomunhu ija kachola,kasunha kihanga chake, kabwela yolola.

8Wanhu weli mmabehi nayo, na wanhuwamonile aho umwaka yopula, ing'halihainalawilila mbuli ino, wauza, “Vino inosiyo munhu ija yakalile na kupula?”

9Wanhu wayagwe walonga, “Iyo heyo,”lakini wayagwe walonga, “Aka, siyo heyo,kaigala nayo.”

Avo munhu ija kalonga mwenyego, “Iyoniye.”

10Wamuuza, “Vino kudahaze kulola?”11 Kawedika, “Munhu yokemigwa Yesu

katenda nhope, kanibakamgameso gangu,

Page 119: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Yohana 9:12 116 Yohana 9:39

kanilongela nigenda Siloamu nikasunhekihanga changu. Avo nichola, na bahajavinisunhile nidaha kulola.”

12Wamuuza, “Munhu ayo kakwahi?”Kawedika, “Mmhane.”

Mafalisayo wozahila munhu msuwamesokahonyigwa vilihi

13 Abaho wamgala kwa Mafalisayomunhu ayo yakalile msuwameso. 14 Yesuviyatendile nhope na kumuhonya munhuayo yakalile msuwameso ikala siku yaKubwihila. 15 Abaho Mafalisayo wamuuzakabili munhu ayo viyadahile kulola.Kawalongela, “Kanibaka nhope mgamesogangu, nisunha kihanga changu, na sambinodaha kulola.”

16 Mafalisayo wayagwe walonga,“Munhu yatendile mbuli ino halawa kwaMulungu bule, kwavija hadigoga lagizo dasiku ya Kubwihila.”

Lakini wayagwe walonga, “Vino munhuyotenda nzambi kodahaze kutenda un-zonza kamba uno?” Avo, wakala waigolile.

17 Avo Mafalisayo wabwelela kumuuzamunhu ayo, “Kulonga kakuhonyausuwameso wako. Gweye kolongazembuliya munhu ayo?”

Munhu ayo kawedika, “Mtula ndagu waMulungu.”

18 Hata ivo wakulu wa Wayahudihawalondile kutogola kamba kakalamsuwameso na sambi kodaha kulola.Avo wawakema tatake na mamake,19 Wayahudi wawauza, “Vino ino ayomwanenu? Yumulonga kavumbukamsuwameso, lelo kadahaze kulola?”

20 Tatake na mamake wawedika,“Tojuwa kamba heyo ayo mwanetu, natojuwa kamba kavumbuka msuwameso.21 Lakini hatujuwile sambi viyadahilekulola, wala hatumjuwile munhuyamuhonyile. Muuzeni mwenyego,heyo mkulu goya, kodaha kuwedika!”22Tatakenamamakewalonga vino kwavijawakala wowadumbawakuluwaWayahudi,kwavijaWayahudi walongamunhu yoyoseyolonga komtogola Yesu kamba ayoKilisito Mkombola kowingigwa mng'andaya kumpula Mulungu. 23 Lekaavo tatakena mamake walonga, “Heyo mkulu goya,muuzeni!”

24 Mwanza wa kabili wamkema munhuija yavumbuke msuwameso, wamulon-gela, “Iduile kwa Mulungu kamba ko-longa ukweli! Tojuwa kamba munhu inoyakuhonyile kotenda nzambi.”

25 Munhu ayo kawedika, “Mmhanekamba munhu ayo kotenda nzambi hebuhatenda bule. Kinhu kimoja kinjuwile,ng'hala silola, sambi nolola.”

26Wamuuza, “Vino kakutendela choni?Kakuhonyaze usuwameso wako?”

27 Kawedika, “Nimala kuwalongela,lakini hamulonda kutegeleza. Vino habalimolonda kuihulika kabili? Hebu namweye vivija molonda kuwa wanahinazake?”

28 Wamuliga na kumulongela, “Gweyekwa mwanahina wa munhu ayo! Tweyetwa wanahina wa Musa. 29 Tojuwa kambaMulungu kalonga na Musa, lakini kwamunhu ayo, hatujuwile kolawa kwahi!”

30 Munhu ija kawedika, “Mweyemonyazanya! Hamkujuwile kuyalawile,lakini kanitenda nidahe kulola! 31 Tojuwakamba Mulungu hawategeleza wanhu wo-tenda nzambi, lakini kowategeleza wanhuwaja womtegeleza heyo na kusang'hanagaja goyolonda. 32 Tangu chandusocha isi yose kuduhu munhu yahulikekamba munhu yoyose kamuhonya munhuyavumbuke msuwameso. 33 Maza munhuino halawile kwa Mulungu, sambi yadahekutenda mbuli ino.”

34 Wamwidika, “Gweye kuvumbuka nakukulila mzizambi abaho kolonda kutu-funza tweye?” Avo wamuwinga mnaing'anda ya kumpula Mulungu.

Usuwameso wa loho35 Yesu viyahulike kamba wamuwinga

mng'anda ya kumpula Mulungu, kamonamunhu ayo kamuuza, “Vino gweye kom-togola Mwana wa Munhu?”

36 Munhu ayo kamwidika, “Go mkulu,nongela ayo nani, mhate kumtogola!”

37 Yesu kamulongela, “Kumona, ayoheyo yolonga na gweye sambi.”

38 Munhu ayo kalonga, “Notogola Mn-dewa.” Abaho kamfugamila Yesu.

39 Yesu kalonga, “Niza mwiisi inokuwatagusa wanhu, avo waja hawalolawalole na waja wogesa wolola walekekulola.”

Page 120: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Yohana 9:40 117 Yohana 10:3340Mafalisayo wayagwe wakalile hamoja

na Yesu viwamuhulike kolonga avo, wa-muuza, “Vino kolonga na tweye vivija hat-ulola?”

41 Yesu kawedika, “Maza mkalile hamu-lola, sambi mutende nzambi. Lakini kwav-ija molonga molola, avo mung'hali mo-tenda nzambi.”

10Lusimo lwa msusilaji

1 Yesu kalonga, “Nowalongela ukweli,munhu yoyose yoleka kubitila hanaulwivi lwa ng'hondolo, lakini kokwelana kubitila nzila iyagwe, munhu ayombavi na mbokaji. 2 Munhu ija yobitilahana ulwivi ayo msusilaji wa ng'hondolo.3 Mkalizi wa ulwivi komvugulila ulwivi,ng'hondolo wokihulika kifengwa chamsusilaji viyowakema ng'hondolo zakekwa matwaga gao, kowalava kunze.4 Yahawalava kunze kowalongolela,na ng'hondolo womkweleleza kwavijawakijuwa kifengwa chake. 5 Hondawamkweleleze munhu yoyose iyagwe,lakini womkimbila munhu ayo kwavijahawakijuwile kifengwa chake.”

6 Yesu kawalongela lusimo luno lakinihawajuwile fambulo jake.

Yesu ayo msusilaji yanogile7 Avo Yesu kalonga kabili, “Nowalonge-

leni ukweli, niye ayo lwivi lwa ng'hondolo.8 Wose wayagwe wezile kukisogo changuwabavi na wabokaji, lakini ng'hondolohawawategeleze bule. 9 Niye ayo lwivi.Munhuyoyose yobitila kumwangukokom-boligwa, kokwingila na kulawa kuzahilachakuja. 10 Mbavi kokwiza muladi yebe,yakome, na kunanga. Niye niza muladimuwe na ugima, ugima umemile.

11 “Niye ayo msusilaji yanogile. Msusi-laji yanogile koulava ugima wake mbuliya ng'hondolo. 12 Munhu wa kulip-igwa yeli siyo msusilaji na ng'hondolohaweli wake, yahamona mbwizi kokwiza,kowaleka ng'hondolo na kukimbila. Avombwizi kogoga imoja na wayagwe wop-wililika. 13 Munhu wa kulipigwa kokim-bila kwavija heyo munhu wa kulipigwakwiiyeka, na hawatonga bule ng'hondolo.14 Niye ayo msusilaji yanogile. Niwajuwang'hondolo zangu na wao wonijuwa niye,15 kamba Tata viyonjuwa niye, na niyevinimjuwa Tata. Na niye nodaha kufambuli yao. 16 Abaho ninao ng'hondolo

wayagwe siyo wa mdizizi dino. Vivijanolondeka niwagale, wokihulika kifengwachangu, nao wokuwa bumbila dimoja damsusilaji imoja.

17 “Tata koninogela kwavija noulavaugima wangu kwa kulonda mwenyego,muladi nidahe kuubweza kabili. 18Kuduhumunhu youlava ugima wangu. Niyenoulava kwa kulonda mwenyego. Ninaoudahi wa kuulava, na udahi wa kuub-weza kabili. Vino vivo viyanilagize Tatanhende.”

19 Mbuli zino za Yesu ziwatendaWayahudi waigole kabili. 20 Wanhuwengi wakala wolonga, “Kana kinyamkela,vivija kana kibozi mbwelela! Habalimumtegeleza?”

21 Lakini wanhu wayagwe wakala wo-longa, “Munhu yeli na kinyamkela hadahakulonga kamba vino! Vino kinyamkelakodahaze kuwahonya wasuwameso?”

Yesu kolemigwa22 Ako Yelusalemu kukala na nyimwili

nyimwili ya kulavigwa kwa Ng'anda yaMulungu kwaMulungu. Kikala kipindi chakihuhwe. 23 Yesu kakala kotembela mnauluhelengo lwa Sulemani hana Ing'andaya Mulungu, 24Wayahudi wamzunguluka,wamuuza, “Vino gweye kotugaza mbakalini? Tulongele fulu ipile, gweye kwaKilisito Mkombola?”

25 Yesu kawedika, “Nimala kuwalon-geleni, lakini hamnhogola. Mbuli zin-henda kwa udahi wa Tatangu zonilagusa,26 lakini honda mtogole, kwavija hamuling'hondolo zangu. 27 Ng'hondolo zanguwoihulika sauti yangu, niye niwajuwa nawao wong'holeleza. 28 Nowagwaa ugimawa mazuwa gose, na honda wafe bule.Kuduhumunhuyonda yawasolemmakonogangu. 29 Tatangu yanigwelele awo ayomkulu kubanza wose, na kuduhu yodahakuwasola mmakono ga Tata. 30 Niye naTata twa wamoja.”

31 Abaho Wayahudi wadondola mabwekabiliwamtoweYesu. 32Yesukawalongela,“Nhenda mbuli nyingi zinogile mgamesogenu zija ziyanigwelele Tata nhende, kwambuli gani molonda kunhowa mabwe?”

33 Wayahudi wamwidika, “Hatulondakukutowa na mabwe mbuli ya mbuliyoyose inogile, lakini mbuli ya ukuduziwako! Gweye kwa munhu, lakini koitendamwenyego kwa Mulungu!”

Page 121: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Yohana 10:34 118 Yohana 11:2934 Yesu kawedika, “Vino hayandikigwe

mna Ikitabu chenu cha malagizo kambaMulungu kalonga, ‘Mweyemwawalungu?’35 Mulungu kawakema ‘walungu’ wanhuwaja wagweleligwe usenga wake, na tw-eye tojuwa kamba Maandiko Gang'alilegolonga ukweli siku zose. 36 Kamba vi-ili kumwangu, Tata kanisagula na kan-huma mwiisi. Yokuwaze kabili mweyemolonga nomkudula kwavija nonga niyena Mwana wa Mulungu? 37Kamba sitendagaja goyolonda Tatangu nhende, seke-munhogole. 38 Lakini kamba nogatenda,hata kamba hamnitogola niye, molondekamutogole gaja ganisang'hane, muladi mu-juwe kamba Tata kokala mgati mmwanguna niye nokala mgati mwa Tata.”

39Bahaja walonda kumgoga Yesu, lakinikawalawa mmakono gao.

40 Abaho Yesu kabwela kabili mwambuwa lwanda lwa Yolidani mbaka ahohaakalile Yohana yobatiza wanhu, kakalakuko. 41 Wanhu wengi wamcholela,walonga, “Yohana hatendile unzonza,lakini kila kinhu kiyalongile mbuli yamunhu ino cha ukweli.” 42 Wanhu wengiwa ako wamtogola Yesu.

11Kufa kwa Lazalo

1 Munhu yakemigwe Lazalo yakalilekudibuga da Betania kakala mtamu.Betania dijo buga diwakalile Malia namkulu wake Mata. 2 Malia ino ayoyambakaze Mndewa mavuta gonung'hilagoya mmagulu na kuhangusa kwamvili zake. Lazalo lumbu jake ayoyakalile mtamu. 3 Avo lumbu zakeLazalo wamgalila Yesu usenga, “Mndewa,mbwigako yuumnogele mtamu.”

4 Yesu viyahulike avo, kalonga, “Utamuawo honda ugale ifa. Uno ulawilila kugalanhogolwa kwa Mulungu, na vivo vondaiwe kwa Mwana wa Munhu kobokelanhogolwa.”

5Yesu kawanogelaMata namdodowakeMalia na lumbu jao Lazalo. 6 Viyabokeleusenga uno kamba Lazalo kakala mtamu,Yesu kongeza siku mbili kukala ahohaakalile. 7 Abaho Yesu kawalongelawanahina zake, “Tubweleni Yudea.”

8 Wanahina wamwidika, “Mfundiza,sambi sambi Wayahudi wa aho walondakukutowamabwe, abaho kofungamwanzaubwele kuko?”

9 Yesu kalonga, “Vino imisi yaduhumasaa longo na mabili? Avo wanhuwogenda imisi hawaikwala, kwavijawowona mulenge wa mwiisi ino. 10 Lakinikamba wahagenda ikilo woikwalakwavija waduhu mulenge.” 11 Yesuviyamambukize kulonga avo, kalonga,“Mbwigaetu Lazalo kawasa, lakini nocholakumulamusa.”

12 Wanahina wamwidika, “Mndewa,kamba kawasa kohona.”

13 Yesu kakala yofambula kamba Lazalokafa, lakini wanahina zake wagesa kakalayolonga kuwasa utulo. 14 Avo Yesu kawa-longela fulu ipile, “Lazalo kafa, 15 lakininodeng'helela mbuli yenu kwavija sikalilenayo muladi mutogole. Leka tucholenikumwake.”

16 Tomaso yakemigwe Pacha kawalon-gela wanahina wayage, “Tucholeni hikohamoja na Mfundiza, tukafe nayo!”

Yesu ayo uzilibuko na ugima17 Yesu viyavikile ako, kaluvika lukuli

lwa Lazalo lwa mdipanga siku nne.18 Betania ikala utali wa kamba kilometandatu kulawa Yelusalemu, 19 Wayahudiwengi weza kuwalola Mata na Malia nakuwagoga makono mbuli ya ifa ya lumbujao.

20 Mata viyahulike kamba Yesu kakalayokwiza, kalawa kunze kumbokela,lakini Malia kasigala mng'anda. 21 Matakamulongela Yesu, “Mndewa, mazaukalile baha lumbu jangu sambi yafebule! 22 Lakini hata sambi nojuwa kambaMulungu kokugwaa kinhu chochosekiumpula.”

23 Yesu kamulongela, “Lumbu jakokozilibuka.”

24 Mata kedika, “Nojuwa kambakozilibuka mna isiku ya uhelelo.”

25 Yesu kamulongela, “Niye ayouzilibuko na ugima. Wanhu wosewonhogola wokuwa wagima, hatawahafa, 26 na wanhu wose weli wagimana wonhogola niye honda wafe bule.Kozitogola mbuli zino?”

27 Mata kedika, “Ona Mndewa, noto-gola kamba gweye ayo Kilisito Mkombola,Mwana wa Mulungu ija yezile mwiisi.”

Yesu kolila28 Mata viyalongile avo, kabweleganya

mng'anda, kamkema mkulu wake Maliakinyelegezi. Kamulongela, “Mfundizakabaha, kokukema gweye.” 29 Malia

Page 122: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Yohana 11:30 119 Yohana 12:6viyahulike avo, kenuka himahimakamcholela Yesu. 30 Yesu kakala yang'halihanavika mkijiji, lakini kakala hanhu ahohaamting'hane Mata. 31 Avo, Wayahudiwakalile mng'anda na Malia womgogamakono, wamkweleleza viwamonekenuka himahima na kuchola kunze.Wagesa kochola kudipanga kulila.

32 Malia kavika aho haakalile Yesu, ba-haja viyamone, kamfugamila, kalonga,“Mndewa, maza ukalile baha, lumbu jangusambi yafe bule!”

33 Yesu viyamone Malia kolila, naWayahudi wakalile nayo wolila vivija,kona usungu na kanyunyuwalamuumoyo.34Yesu kawauza, “Mumzikila kwahi?”

Wamwidika, “Mndewa izo ulole.”35 Yesu kalila. 36 Wayahudi walonga,

“Loleni viyamnogele Lazalo.”37Lakini wanhu wayagwe walonga, “Ka-

muhonya munhu msuwameso, hadahilevilihi kumtenda Lazalo sekeyafe?”

Lazalo kozilibuka38 Yesu viyakalile yang'hali konyun-

yuwala muumoyo, kachola kudipanga,dikalile mhango igubikigwe na dibwe.39Yesu kawalagiza, “Segezeni idibwe!”

Mata, lumbu wa munhu ija yafile,kedika, “Mndewa, kwiza honung'habundo, kwavija kana siku nne tokayazikigwe!”

40Yesu kamulongela, “Vino sikulongelebule wahatogola kouwona ukulu wa Mu-lungu?” 41 Wadikwesa hamgwazo idibwe,Yesu kalola uchanha kalonga, “Nokug-waa nhogolwa gweye Tata, kwavija kon-hegeleza. 42 Nojuwa kamba siku zosekonhegeleza, lakini nolonga vino mbuliya wanhu weli hano, ili watogole gweyekunhuma.” 43 Viyamambukize kulongaavo, kakemelela, “Lazalo, lawa kunze!”44 Lazalo kalawa kunze kuno makono gakena magulu gake gazingilizigwa sitili, naleso mkihanga chake. Yesu kawalongela,“Mfunguleni mulekeni yachole.”

Kiseto cha kumkoma YesuMat 26:1-5; Mlk 14:1-2; Luk 22:1-2

45 Wayahudi wengi wacholile kumtem-belela Malia wachona kiyatendile Yesu,wamtogola. 46 Lakini wanhu wayagwewabwela kwa Mafalisayo, wawalongelakija kiyatendile Yesu. 47Avo Mafalisayo nawakulu wa walava nhosa waiting'hana nawanhu wa mkitala waiuza, “Vino tutendechoni? Loleni mbuli za unzonza ziyotenda

munhu ino! 48 Kamba twahamuleka ya-gendelele vivo, kila munhu komtogola, nawakulu wa Walumi wokwiza na kuinangaNg'anda yetu ya Mulungu na isi yetu!”

49 Imoja wao, yakemigwe Kayafa,yakalile Mkulu wa walava nhosa, kalonga,“Mweye mwa wabozi! 50 Vino hamonakamba vinoga ng'hani kumwenu munhuimoja yafe mbuli ya wanhu, kubanza isiyose inangigwe?” 51 Halongile vino kwakugesa mwenyego, lakini kwavija kakalaMkulu wa walava nhosa mwaka awo,kakala yolagula kamba Yesu kofa mbuliya Wayahudi, 52 na siyo kwa Wayahudiwaiyeka, lakini vivija kuwagala hamojawanhu wa Mulungu wapwililike wawewamoja.

53Kulawa siku dijo wakuluwaWayahudiwamkalila kiseto Yesu wamkome. 54 AvoYesu hacholile kunze kunze mwiisi yaYudea, lakini kasegela kachola behi naluwala, kunadibuga dikemigwe Efulahimu,kakala kuko na wanahina zake.

55 Kipindi cha nyimwili nyimwili yaPasaka ya Wayahudi kikala behi kuvika,avo wanhu wengi wachola Yelusalemuili waisunhe, nyimwili nyimwili ing'halihainavika. 56 Wakala womzahila Yesu, naviwaiting'hane Mng'anda ya Mulungu,waiuza, “Vino mogesaze? Hambe Yesuhonda yeze mwiinyimwili nyimwili?”57Wakulu wa walava nhosa na Mafalisayowalagiza kamba munhu yoyose kakujuwakuyali Yesu yalonge, ili wamgoge.

12Yesu kobakigwa mavuta ako BetaniaMat 26:6-13; Mlk 14:3-9

1 Zing'hali siku sita kuvika nyimwili ny-imwili ya Pasaka, Yesu kachola Betania,ukayake Lazalo, ayo iyamzilibule kulawakwa wafile. 2 Wanhu wamtandila lujolwa ichungulo baho, Mata ayo yakalileyomtaza kugola. Lazalo kakala imoja mnaiwanhu wakalile woja na Yesu. 3 AbahoMalia kasola nusu lita ya mavuta go-nung'hila goya ga bei ng'hulu ng'hani,kambakaza Yesu mmagulu, kagahangusakwa mvili zake. Ng'anda yose ikalabwiki bwiki mbuli ya gaja gamavuta go-nung'hila goya. 4 Yuda Isikaliote imojawa wanahina zake Yesu, ayo yonda ya-muhinduke Yesu, kalonga, 5 “Vino habalimavuta gano hagauzigwe kwa sente ma-gana madatu, na sente azo wagweleligwewanhu wakiwa?” 6 Kalonga vino siyo

Page 123: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Yohana 12:7 120 Yohana 12:34kwavija kakala yowatonga wakiwa, lakinikwavija kakala mbavi. Kakala mpapajiwa mkoba wa zisente, na miyanza mingikakala yosola sente.

7 Lakini Yesu kalonga, “Sekemumgaze!Mulekeni yatende vivo mbuli ya sikuyangu ya kuzikigwa. 8 Wanhu wakiwamokala nao siku zose, lakini hamkala naniye siku zose.”

Kiseto cha kumkoma Lazalo9Wayahudi wengi wahulika kamba Yesu

kakala Betania, avo wachola kuko, siyombuli ya Yesu yaiyeka lakini vivija ku-mona Lazalo, ayo iyamzilibule. 10 Avowakulu wa walava nhosa wakala kisetocha kumkoma Lazalo vivija, 11 kwavijambuli ya Lazalo Wayahudi wengi wakalawowalema na kumtogola Yesu.

Yesu kokwingila Yelusalemu kwang'henze

Mat 21:1-11; Mlk 11:1-11; Luk 19:28-4012 Imitondo yake lunhu mkulu lwizile

kuna inyimwili nyimwili ya Pasakaluhulika kamba Yesu kakala yokwizaYelusalemu. 13 Avo wabena mibunho yambiki wa mtende na wachola kumbokela,wakemelela,“Mulungu yatogolwe!Mulungu yamtambikile munhu ayo yok-

wiza kwa twaga da Mndewa!Mulungu yamtambikile Mndewa wa

Izilaeli!”14 Yesu kamona mwana mhunda,

kamkwela mumgongo, kamba MaandikoGang'alile vigalonga,15 “Sekeudumbe, isi ya Sayuni!Hano kokwiza Mndewa wako,yakwelile mumgongo wa mwana

mhunda.”16 Kipindi acho wanahina zake hawai-

juwile mbuli ino. Lakini Yesu viyenuligwemuukulu, wakumbuka kamba MaandikoGang'alile galonga mbuli ino na wamten-dela kamba vivo.

17 Wanhu wakalile na Yesu kipindiviyamkemile Lazalo kulawa mdipanga nakumzilibula kulawa kwa wafile, wakalawogabwililisa gaja galawilile. 18 Lekaavolunhu lwa wanhu luchola kumbokela,kwavija luhulika unzonza uno uyatendile.19 Abaho Mafalisayo wailongela, “Mona,hatudaha kutenda chochose! Loleniwanhu wose wa mwiisi womkweleleza!”

Wagiliki wolonda kulonga na Yesu

20Wagiliki wayagwe wakala mumo mnaiwanhu wacholile Yelusalemu kutambikamna ikipindi cha nyimwili nyimwili yaPasaka. 21 Wachola kwa Filipo mwenekaewa Betisaida mwiisi ya Galilaya walonga,“Go mkulu, tolonda tumone Yesu.”

22 Filipo kachola na kumulongelaAndeleya, abaho wose wabili wacholakumulongela Yesu. 23 Yesu kawedika,“Sambi kipindi kivika cha Mwana waMunhu kubokela ukulu. 24Nowalongeleniukweli, mhule ya uhemba yosigala imojasiku zose mbaka ilagale hasi ife. Ilayahafa baho yolela na kuwa mhulenyingi. 25Munhu yoyose younogela ugimawake kowagiza, lakini munhu yoyoseyowihila ugima wake mwiisi ino kowikakwa ugima wa mazuwa gose. 26 Munhuyoyose yolonda kuwa msang'hanajiwangu kolondeka yanikweleleze, avomsang'hanaji wangu kokuwa na niye ahohonda niwe. Tatangu komgwaa nhogolwamunhu yoyose yonisang'hanila.

Yesu kolonga mbuli ya ifa yake27 “Sambi loho yangu yoluma, vino

nongeze? Nonge, ‘Tata, sambiutendekipindi kino kivike kumwangu’? Lakinilekaavo niza ili nibite kipindi kino chamadununzo. 28 Tata, uditogole twagajako!”

Abaho sauti ihulikigwa kulawa kuu-langa, “Niditogola, na notenda vivo ka-bili.”

29 Lunhu lwimile aho luihulika sautiayo, na wanhu wayagwe walonga, “Mu-lungu kaduma.” Kuno wayagwe walonga,“Msenga wa kuulanga kalonga nayo!”

30 Lakini Yesu kawalongela, “Sauti inohaihulikigwe mbuli ya niye, lakini mbuliyenu. 31 Sambi acho kipindi cha wanhuwa mwiisi ino kutagusigwa, na Mwenem-bago mkulu wa mwiisi ino kokwasigwa.32 Kipindi nahenuligwa uchanha kulawahasi, nomkwega kila munhu kumwangu.”33Kwa ulonzi uno Yesu kalagusa ifa yondayafe.

34 Lunhu lwa wanhu lumwidika,“Malagizo getu gotulongela kamba KilisitoMkombola kokuwa mgima siku zose.Habali kabili gweye kolonga Mwana waMunhu kolondeka yenuligwe uchanha?Vino ino Mwana wa Munhu ayo nani?”

Page 124: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Yohana 12:35 121 Yohana 13:1535 Yesu kawedika, “Mulenge wokala

na mweye kwa kipindi kidodo. Gen-deleleni na mwanza kung'hali na mu-lenge muladi ziza sekediwezile, kwavijamunhu yotembela mdiziza hajuwa kujakuyochola. 36 Utogoleni mulenge bahomulinao muladi muwe wanhu wa mu-lenge.”

Wanhu wolema kumtogola YesuYesu viyamambukize kulonga avo,

kasegela, wanhu hawamonile. 37 HamojaYesu kasang'hana unzonza mgamesogao, lakini hawamtogole bule. 38 Avokiyalongile mtula ndagu wa MulunguIsaya kilawilile.“Mndewa, nani yatogole usenga wetu utu-

longile?Vino Mulungu kalagusa udahi wake kwa

nani?”39 Avo hawadahile kutogola, kwavija

Isaya vivija kalonga,40 “Mulungu kagafumba meso gaokazifunga nzewele zao,muladi meso gao sekegadahe kulola,na nzewele zao sekezidahe kujuwa.Sekewanibwelele niye, Mulungu kolonga,na niye nidahe kuwahonya.”

41 Isaya kalonga vino kwavija kawonaukulu wa Yesu na kalonga mbuli yake.

42 Avo wakulu wengi wa Wayahudiwamtogola Yesu, lakini mbuli yaMafalisayo hawadahile kulonga mbulizake kunze kunze, kwavija wadumbakuwingigwa mna ing'anda ya kumpulaMulungu. 43 Kwavija walonda nhogolwaza wanhu kubanza nhogolwa za Mulungu.

Mbuli ya Yesu yotagusa wanhu44 Yesu kakemelela, “Munhu yoyose

yonhogola niye, hanhogola niye niiyekalakini vivija komtogola ija yanhumile.45 Yoyose yonyona niye vivija komonaija yanhumile. 46 Niye niza mwiisiniwe mulenge, ili munhu yoyose yon-hogola sekeyasigale mdiziza. 47 Munhuyoyose youhulika usenga wangu nahalonda kuutogola, niye simtagusabule, kwavija sizile kuwatagusa wanhuwa mwiisi, ila kuwakombola. 48 Wosewonilema niye na kuulema usengawangu kabaho imoja yonda yawataguse.Mbuli zinongile zowatagusa mwiisikuya uhelelo! 49 Kwavija silongile kwaudahi wangu, lakini Tata yanhumilekanilagiza vinondeka kulonga. 50 Naniye nojuwa kamba lagizo jake dogala

ugima wa mazuwa gose. Avo nolonga gajagayanilongele Tata nonge.”

13Yesu kowasunha magulu wanahina zake

1 Dikala ding'hali siku dimoja kuvikilanyimwili nyimwili ya Pasaka. Yesu kajuwakamba kipindi chake kivika cha kusegelamwiisi ino na kuchola kwa Tatake. Yesukakala yawanogele ng'hani wanhu zakeweli mwiisi, kawanogela siku zose.

2 Yesu na wanahina zake wakala muu-lujo lwa ichungulo. Mwenembago kakalayamalile kwingila muumoyo wa Yudamwanage Simoni Isikaliote, yamuhindukeYesu. 3Yesu kajuwa kamba Tata kamgwaavinhu vose mmakono gake. Na kajuwakamba kalawa kwa Mulungu na kocholakwaMulungu. 4Avo kenukamuulujo, kekahamgwazo mgolole wake, kasola kikumbi,kaifunga mkigudi. 5 Abaho kagida mazimwiinongo, kasonga kuwasunha maguluwanahina zake na kuwahangusa kwa kijakikumbi kiyaifungile mkigudi. 6 Yesukavika kwa Simoni Petulo, lakini Petulokamuuza, “Mndewa, vino gweye kolondakunisunha magulu niye?”

7Yesu kamwidika, “Kinhenda sambi gw-eye hukijuwa bule, lakini baho kumwandekokijuwa.”

8 Petulo kalonga, “Aka, gweye hu-nisunha magulu gangu hata siku dimoja!”

Yesu kamwidika, “Kamba sikusunhamagulu gako, honda uwe mwanahinawangu bule.”

9 Simoni Petulo kamwidika, “Mndewa,sekeusunhe magulu gangu gaiyeka, lakinivivija sunha makono gangu na palajangu!”

10 Yesu kamulongela, “Wanhu wosewakogile waduhu dikwe na hawalondekakuisunha, lakini magulu gao gaiyeka.Mwenye mung'ala, lakini siyo wose.”11Yesu kakala yajuwile mwaka nani yondayamuhinduke, lekaavo kalonga siyo wosemung'ala.

12 Yesu viyamambukize kuwasunhamagulu gao, kasola uja umgolole wake,kabwela hanhu hake haakalile muulujo.Kawauza, “Mujuwa habali niye nhendavino kumwenu? 13 Mweye mong'hemaniye Mfundiza na Mndewa, molonga goyakwavija vivo nili. 14 Niye Mndewa wenuna Mfundiza, niwasunha magulu genu.Avo na mweye molondeka muisunhemagulu genu. 15 Niye niwalagusila

Page 125: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Yohana 13:16 122 Yohana 14:9nzila, avo na mweye mutende kambavija viniwatendeleni. 16 Nowalongeleniukweli, mtumwa hali mkulu kubanzamkulu wake, na msenga hali mkulukubanza ija yamtumile. 17 Sambimuujuwa ukweli uno, momweda kambamwahasang'hana!

18 “Silonga mweye mose, niwajuwawaja waniwasagule. Lakini MaandikoGang'alile galongile vino galawilile,‘Munhu ija inidile nayo lujo lwangukonihinduka.’ 19 Nowalongeleni sambigang'hali haganalawila, muladi ga-halawilila, mutogole kamba, ‘Niyeayo Heyo.’ 20 Nowalongeleni ukweli,yoyose yombokela munhu inimtumakonibokela niye, na yoyose yonibokelaniye kombokela ija yanhumile.”

Yesu kolagula kamba kohindukigwaMat 26:20-25; Mlk 14:17-21; Luk 22:21-23

21 Yesu viyamambukize kulonga avo,kona usungu ng'hani muumoyo wake, ka-longa fulu ipile, “Nowalongeleni ukweli,imoja wenu konihinduka.”

22 Wanahina wailola, kunowonyawanyawa nani yolongigwa.23 Mwanahina imoja, ija yanogeligweng'hani na Yesu, kakala behi na Yesu.24 Simoni Petulo kamfunya, kamulongela,“Muuze, komulonga nani.”

25 Avo mwanahina ija kamkwesela behing'hani Yesu, kamuuza, “Mndewa, komu-longa nani?”

26 Yesu kamwidika, “Munhu ijayonda nimgwee kihande cha gatechonda nizanhike mbakuli, ayo munhumwenyego.” Abaho kasola kihandecha gate, kazanhika, kamgwaa Yudamwanage Simoni Isikaliote. 27 BahajaYuda viyasolile digate, Mwenembagokamwingila. Yesu kamulongela, “Tendahimahima kiulonda kutenda!” 28 Kuduhumunhu mna iwaja wakalile muulujoyajuwile habali Yesu yamulongele vivo.29 Kwavija Yuda kakala yopapa mkobawa zisente, wanahina wayagwe wagesaYesu kamulongela yachole kugula kijakilondeke mwiinyimwili nyimwili yaPasaka, hebu yawagwee kinhu wakiwa.

30Bahaja Yuda kadibokela gate, kacholakunze. Ikala ikilo.

Lagizo da sambi31 Yuda viyasegele, Yesu kalonga,

“Sambi ukulu wa Mwana wa Munhuwogubuligwa, na ukulu wa Mulungu

wogubuligwa mgati mmwake. 32 Nakamba ukulu wa Mulungu wogubuligwakubitila heyo, baho Mulungu kougubulaukulu wa Mwana wa Munhu kumwakemwenyego, na kotenda vivo himahima.33 Wanangu, nokala na mweye kipindikidodo. Monizahila, lakini nowalongelenigaja ganiwalongele wakulu wa Wayahudi,‘Hamudaha kuchola kuja kunyhola.’34 Nowagweleleni lagizo da sambi,Muinogele. Kamba niye viniwanogele, namweye muinogele vivo. 35Mwahainogela,baho kila munhu kojuwa kamba mweyemwa wanahina zangu.”

Yesu kolagula kamba Petulo kombelaMat 26:31-35; Mlk 14:27-31; Luk 22:31-34

36 Simoni Petulo kamuuza, “Mndewa,kochola kwahi?”

Yesu kamwidika, “Hudaha kuniwinzasambi kuja kunyhola, lakini bahokumwande koniwinza.”

37 Petulo kamuuza, “Mndewa, habalisidaha kukuwinza sambi? Niye nodahakufa mbuli ya gweye!”

38 Yesu kamwidika, “Vino gweye kwelikodaha kufa mbuli ya niye? Nokulon-gela ukweli, nzogolo yang'hali hanakwikakonibela miyanza midatu.”

14Yesu nzila ya kuchola kwa Tata

1 Yesu kawalongela, “Sekemudumbe nakunyawanyawa. Momtogola Mulungu,nhogoleni na niye vivija. 2 Mng'andaya Tatangu kuna magati mengi, mazahaili vivo sambi niwalongele. Nocholakuwatandileni hanhu. 3 Nahachola nakuwatandileni hanhu, nobwela na kuwa-sola ili mkale na niye aho honikala.4Muijuwa nzila ya hanhu honichola.”

5 Tomaso kamulongela, “Mndewa,hatukujuwile kwahi kuuchola, vinotoijuwaze inzila?”

6 Yesu kamwidika, “Niye ayo nzila,ukweli na ugima. Kuduhu munhu yocholakwa Tata kamba habitile kumwangu.7 Yesu kawalongela, Maza munjuwileniye, mwahamjuwile na Tatangu vivija.Kulawa sambi na kugendelela mumjuwana mumona.”

8 Filipo kamulongela, “Mndewa, tula-gusile Tata, acho tukilonda tu.”

9 Yesu kamwidika, “Nikala na mweyesiku zose, avo lelo hunjuwile vilihiFilipo? Munhu yoyose yanyonile niye,

Page 126: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Yohana 14:10 123 Yohana 15:10kamona Tata. Habali gweye koniuzaniwalagusile Tata? 10 Filipo, vino gweyehutogola kamba nokala mgati mwa Tatana Tata kokala mgati mmwangu? Mbuliziniwasimulileni hazilawa kumwangu.Tata, yokalamgatimmwangukosang'hanamwenyego. 11 Nhogoleni nahalongakamba nokala mgati mwa Tata na Tatakokala mgati mmwangu. Kamba siyovivo, togoleni mbuli ya vinhu vinhenda.12Nowalongeleni ukweli, wose wonhogolawotenda gaja ganhendile, wotendamakulu ng'hani kubanza gano, kwavijanochola kwa Tata. 13 Na nowatendelachochose kimpula kwa twaga jangu,ili ukulu wa Tata woneke kubitila kwaImwana. 14Mwahanipula kinhu chochosekwa twaga jangu, nowatendela.

Loho Yang'alile15 “Mwahaninogela, mogagoga malag-

izo gangu. 16 Nompula Tata, nayo kowag-waa Mtazaji iyagwe, kokala na mweyesiku zose. 17 Heyo ayo Loho Yang'alileyolagusa ukweli wa Mulungu. Wanhuwa mwiisi hawadaha kumbokela, kwavijahawamona hebu kumjuwa. Lakini mweyemumjuwa kwavija kokala na mweye nakamgati mmwenu.

18 “Nahachola siwaleka mwiiyekakamba wakiwa, nowabweleleni.19 King'hali kipindi kidodo wanhu wamwiisi honda wanyone kabili, lakinimweye monyona. Kwavija namgima, namweye vivija mokuwa wagima. 20 Sikuayo yahavika, mojuwa kamba namgatimwa Tatangu, na mweye mwa mgatimmwangu, na niye na mgati mmwenu.

21 “Wanhu wose wogatogola malag-izo gangu na kugagoga, wao wonino-gela. Tatangu kowanogela wose wonino-gela niye, na niye vivija nowanogela waona kuilagusa kumwao.”

22 Yuda, siyo Yuda Isikaliote, kalonga,“Mndewa, habali gweye koilagusakumwetu na siyo kwa wanhu wa mwiisi?”

23 Yesu kamwidika, “Munhu yoyoseyoninogela niye kogagoga mafundizogangu. Tatangu komnogela munhu ayo,niye na Tatangu tomwizila na kukalanayo. 24 Munhu yoyose hanogela niyehagagoga mafundizo gangu. Mafundizogamuhulike siyo gangu, lakini golawa kwaTata, yanhumile.

25 “Niwalongela mbuli zino ning'halihamoja na mweye. 26 Tatangu kowagalila

Mtazaji, Loho Yang'alile kwa twaga jangu,kowafundiza vinhu vose na kuwakumbusagose ganiwalongele.

27 “Nowalekela tindiwalo, nowagwaatindiwalo jangu. Siwagwelela bulekamba viwowagwelela wanhu wa mwiisi.Sekemudumbe na kunyawanyawa.28 Munihulika viniwalongele, ‘Nosegela,lakini nowabwelela.’ Maza muninogelemwahadeng'helele kuwa nochola kwaTata, kwavija heyo ayo mkulu kubanzaniye. 29 Niwalongela mbuli zino sambizing'hali hazina lawilila ili zahalawilila,mutogole. 30 Silonga ng'hani na mweye,kwavija Mwenembago ayo mkulu waisi ino kokwiza. Heyo kaduhu nguvukumwangu, 31 lakini wanhu wa mwiisiwolondeka wajuwe kamba nomnogelaTata, lekaavo notenda kila kinhu kambaviyonilagiza.

“Inukeni, tusegele.15

Yesu ayo mzabibu wa kweli1 “Niye ayo mzabibu wa kweli, na

Tatangu ayo mulimaji. 2 Kila tambi dilekakulela mgati mmwangu kodikanha, nakodidahulila kila tambi dilela matunda,ili dilele ng'hani. 3 Mweye mung'alamwaka kwa mafundizo ganiwagwelele.4 Kaleni mgati mmwangu, na niye nokalamgati mmwenu. Tambi hadidaha kulelamatunda denyego mbaka dikale mumbiki.Vivo ili kumwenu mweye, hamudahakulelamatundambakamukalemmwangu.

5 “Niye na mzabibu, na mweye mwamatambi. Waja wokala mgati mmwanguna niye mgati mmwao, wolela ng'hanimatunda kwavija mweye hamudaha ku-tenda mbuli yoyose bila niye. 6 Munhuyoyose yoleka kukala mgati mmwangu,koigala na tambi dikwasigwa kutali nakunyala. Matambi kamba gago gok-wikigwa hamoja na kwasigwa muumotogalukule. 7 Mwahakala mgati mmwanguna mbuli zangu zahakala mgati mmwenu,baho puleni chochose kimulonda, na mw-eye mogweleligwa. 8 Ukulu wa Tatanguwolagusigwa kamba mweye mwahalelamatunda mengi, na mokuwa wanahinazangu. 9 Nowanogela mweye kamba vijaTata viyoninogela niye, kaleni muuno-gelwa wangu. 10 Mwahagagoga malagizogangu,mokalamuunogelwawangu kambavija niye vinigagogilemalagizo ga Tatanguna kukala muunogelwa wake.

Page 127: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Yohana 15:11 124 Yohana 16:17

11 “Niwalongela vino ili ndeng'hojangu dikale mgati mmwenu na avondeng'ho jenu dileke kumala. 12 Lagizojangu dijo dino, muinogele, muinogelekamba viniwanogele mweye. 13 Kuduhuunogelwa mkulu kubanza uno, wamunhu kuulava ugima wake mbuli yambwiga zake. 14 Mweye mwa mbwigazangu mwahatenda gaja goniwalagiza.15 Siwakema kabili watumwa, kwavijawatumwahawajuwa kija chootendamkuluwao. Lakini nowakema mbwiga, kwavijaniwalongela kila kinhu kimhulike kwaTatangu. 16 Siyo mweye munisagule niye,lakini niye niwasagula mweye, mucholena kulela matunda, matunda gokala sikuzose. Na ivo Tata kowagwaa chochosekimumpula kwa twaga jangu. 17 Lagizojangu kumwenu dijo dino, muinogele.

Kwihiligwa na wanhu wa mwiisi18 “Wanhu wa mwiisi wahawehila,

kumbukeni kamba wasonga kunihilaniye. 19 Maza muli wanhu wa mwiisi,baho wanhu wa mwiisi wahawanogelemweye kamba wanhu wa kumwao.Lakini niwasagula mweye hagati yawanhu wa mwiisi, na hamwili wanhuwa mwiisi, lekaavo wanhu wa mwiisiwowehila. 20 Kumbukeni kiniwalongele,‘Mtumwa hali mkulu kubanza mkuluwake.’ Kamba wanhu wanidununza niyevivija wowadununza na mweye. Kambawagagoga mafundizo gangu, wogagogana genu vivija. 21 Wowatendela mweyegano gose kwavija mwa wanhu zangu,na kwavija hawamjuwile ayo yanhumile.22 Maza sizile na kulonga nao sambiwawe na nhaguso ya nzambi, lakini sambihawadaha kubela kamba waduhu nzambi.23 Munhu yoyose yonihila niye vivijakomwihila Tatangu. 24 Maza sitendilekumwao mbuli zija hazinatendigwa namunhu yoyose, sambiwawena nhaguso yanzambi. Lakini wazona mbuli zinhendilena watwihila niye na Tatangu. 25 Ganogatendeka, avo kija chandikigwe mna gaMalagizo gao kilawilile, ‘Wanihila bilakilamuso.’

26 “Nomtuma kumwenu Mtazaji kulawakwa Tata, Loho Yang'alile, ayo yolagusaukweli wa Mulungu. Kowalongela ukwelimbuli ya niye, 27 vivija na mweye mowa-longela mbuli ya niye, kwavija mkala naniye kulawa kuna ichanduso.”

161 Yesu kawalongela, “Niwalongeleni

gano gose ili sekemuleke kunitogolaniye. 2 Wanhu wowawinga mnazing'anda za kumpula Mulungu, nakipindi chokwiza baho kila munhuyowakoma mweye kogesa komsang'hanilaMulungu. 3 Wanhu wowatendela ganogose kwavija hawamjuwile Tata hebuniye. 4 Niwalongela gano ili wahasongakuwatendela gago, mukumbuke kambaniwalongeleni.

Sang'hano ya Loho Yang'alile“Siwalongele gano kulawa kunaichan-

duso kwavija nikala hamoja na mweye.5 Lakini sambi nochola kumwakeyanhumile, kuduhu imoja wenu yoniuza,‘Kochola kwahi?’ 6 Kwavija niwalongelagano gose, mizoyo yenu inyunyuwalang'hani. 7 Lakini nowalongeleni ukweli,vinoga kumwenu niye nisegele, kwavijakamba sisegela, Mtazaji honda yawezile.Lakini nahasegela, nomtuma kumwenu.8 Kipindi yaheza, kowalagusila wanhu wamwiisi kamba wabananga viwogesa mbuliya kutenda nzambi, na mbuli ya kutendaganogile, na mbuli ya Mulungu vondayawataguse wanhu. 9 Wabananga mbuliya kutenda nzambi kwavija hawanhogolaniye. 10 Wabananga mbuli ya kutendaganogile, kwavija nochola kwa Tata nahonda munyone kabili. 11 Wabanangambuli ya Mulungu vonda yawatagusewanhu, kwavija Mwenembago, mkulu waisi ino kamala kutagusigwa.

12 “Nina mbuli nyingi za kuwalon-gela, lakini sambi hamdaha bule kuzigoga.13 Loho Yang'alile yaheza, ayo yolagusaukweli wa Mulungu, kowalongoza muu-juwe ukweli wose. Honda yalonge gakemwenyego, lakini kolonga gaja gayahu-like, na kowalongeleni gaja gondageze.14Konigwaa niye ukulu kwavija kosola gajagononga na kuwalongela mweye. 15Vinhuvose viyalinavo Tatangu ni vangu, lekaavoniwalongela kamba Loho Yang'alile kosolagaja ganimgwee niye na kuwalongela.

Kunyunyuwala na kudeng'helela16“King'hali kipindi kidodohondamun-

yone kabili, na kipindi kidodo kumwandemonyona.”

17 Wanahina zake wayagwe waiuza,“Vino kofambula choni? ‘King'hali kipindikidodo honda munyone kabili, na kipindikidodo kumwande monyona, na vivija

Page 128: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Yohana 16:18 125 Yohana 17:17

kalonga, kwavija nochola kwa Tata.’ ”18 Wagendelela kuiuza, “Kofambula choniviyolonga, ‘King'hali kipindi kidodo?’Hatujuwa kolonga choni!”

19 Yesu kajuwa kamba walondakumuuza, avo kawalongela, “Vino mweyemoiuza nifambula choni vinongile,‘King'hali kipindi kidodo honda munyonekabili, abaho kipindi kidodo kumwandemonyona?’ 20 Nowalongeleni ukweli,mweye molila na kona usungu, lakiniwanhu wa mwiisi wodeng'helela. Mweyemonyunyuwala, lakini kunyunyuwalakwenu kogalamuka kudeng'helela.21 Kipindi mtwanzi yahalonda kulela,konyunyuwala kwavija kipindi chakecha kugaya kivika, lakini mwanaking'hele yahavumbuka, koisemwakugaya kwake, kodeng'helela kwavijakalela mwana king'hele mwiisi. 22 Vinovivo ili kumwenu, sambi munyunyuwala,lakini nowezila kabili na mizoyo yenuyomema ndeng'ho, kuduhu munhu yondayadisegeze.”

23 “Siku dija dahavika, honda munipulekinhu chochose. Nowalongeleni ukweli,Tata kowagwaa chochose kimumpula kwatwaga jangu. 24 Mbaka sambi hamnapulakinhu chochose kwa twaga jangu. Pulenimogweleligwa ili ndeng'ho jenu dimeme.”

Yesu kaihuma isi25 “Niwalongeleni mbuli zino kwa simo.

Kipindi chovika, baho honda nilonge bulekwa simo, lakini nolonga kunze kunzembuli ya Tata. 26 Siku dija dahavika,mompula Tata kwa twaga jangu. Siwalon-gela bule nompulilani kwa Tata, 27 kwavijaTata mwenyego kowanogela. Kowanogelakwavija moninogela niye na mutogolakamba ndawa kwaMulungu. 28Ndawa kwaTata na niza mwiisi, na sambi nosegelamwiisi, nochola kwa Tata.”

29 Abaho wanahina zake wamulongela,“Sambi hulonga kwa simo bule, lakinikolonga kunze kunze. 30 Sambi tojuwakamba kujuwa kila kinhu. Hatulonda ku-uza mbuli yoyose. Ino yotutenda tukuto-gole kamba kulawa kwa Mulungu.”

31 Yesu kawauza, “Vino sambi moto-gola? 32 Kipindi chokwiza, tena kivika,baho mweye mose mopwililika, kilamunhu ukayake, mondeka niiyeka. Lakinisili niiyeka bule, kwavija Tata kahamojana niye. 33 Niwalongela gano gose, ilikwa kubandagala mmwangu mkale moyo

uholile. Mwiisi mnago madununzo, lakinifungeni umoyo! Niye niihuma isi!”

17Yesu kowapulila wanahina zake

1AhoYesu viyamambukize kulonga avo,kalola uchanha kuulanga kalonga, “Tata,saa ivika. Mgwee ukulu Mwanago iliImwana nayo yakugwee ukulu. 2 Kwavijakumgwaa Mwanago udahi kwa wanhuwose, ili yawagwee ugima wa mazuwagose. 3 Uno awo ugima wa mazuwa gose,wanhu wakujuwe gweye Mulungu uliwi-iyeka wa ukweli, na wamjuwe Yesu Kil-isito yuumtumile. 4Niulagusa ukulu wakomwiisi, niimambukiza sang'hano yuunig-welele niisang'hane. 5 Tata! Sambi unig-wee ukulu, ukulu uuja ung'halile nao nagweye isi ing'hali hainaumbigwa.

6 “Niditenda twaga jako dijuwike kwawanhu waja waunigwelele mwiisi. Wakalawanhu wako na gweye kungwaa niye, waowaigoga mbuli yako. 7 Sambi wojuwavinhu vose viunigwelele volawa kumwako.8 Kwavija niwagwaa usenga uunigwelele,na wao waubokela, wojuwa kweli niye ni-lawa kumwako, na watogola kamba gweyekunhuma.

9 “Niye nowapulila wao. Siwapulilawanhu wa mwiisi bule lakini kwa wosewaunigwelele, kwavija wako gweye.10 Wanhu wose wanili nao wako, nawose wauli nao wangu, na ukulu wanguwolagusigwa kubitila kumwao. 11 Sambinokwiza kumwako, sili mwiisi kabili lakiniawo wa mwiisi. Tata Ung'alile, weke goyakwa udahi wa twaga jako diunigwelelewadahe kuwa kinhu kimoja kamba vijagweye na niye vitwili kinhu kimoja.12 Ving'halile hamoja nao niweka goyakwa udahi wa twaga jako diunigwelele.Niweka goya na kuduhu hata munhuimoja yapotele, ila munhu ija yasaguligwekupotela, muladi Maandiko Gang'alilegalawilile. 13 Sambi nokwiza kumwako,nolongambuli zinomwiisi muladi wadahekuwa na ndeng'ho jangu dimemile mnaimizoyo yao. 14Niwagwelela usenga wako,na wanhu wa mwiisi wawehila, kwavijahaweli wanhu wa mwiisi, kamba niyevinili siyo wa mwiisi. 15 Sikupula buleuwasegeze mwiisi, lakini nokupula uwekegoya kulawa kwa ija Imdumuka. 16 Kambavija niye vinili siyo wa mwiisi, na awovivija haweli wa mwiisi. 17 Uwatendewang'ale kwa kweli, mbuli yako ayo kweli.

Page 129: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Yohana 17:18 126 Yohana 18:2018 Niwatuma mwiisi, kamba vija gweyeviunitumile niye. 19 Mbuli yao noilavamwenyego kumwako, ili na wao vivijawailave ukweli kumwako.

20 “Siwapulila wao waiyeka bule, lakinina waja wose wonda wanhogole niyembuli ya usenga wao wonda wawapetele.21 Nopula kuwa wose wawe kinhu kimoja.Tata, nopula wawe mgati mmwetu, kambavija gweye viuli mgati mmwangu na niyemgati mmwako. Nopula wawe kinhu ki-moja ili wanhu wamwiisi watogole kambakunhuma. 22 Ukulu uuja uunigweleleniwagwaa wao ili wawe kinhu kimoja,kamba vija gweye na niye vitwili kinhukimoja. 23 Ino yofambula, niye nokalamgati mmwao na gweye Tata kokala mgatimmwangu. Nopula wawe kinhu kimojakweli, muladi wanhu wa mwiisi wajuwekamba kunhuma na kuwanogela hewokamba viuninogela niye.

24 “Tata, kunigwaa wao. Nolonda waowakale hamoja na niye aho hanili, mu-ladi wawone ukulu wangu. Uno awoukulu uunigwelele kwavija kuninogela isiing'hali hainaumbigwa. 25 Tata Unogile,wanhu wa mwiisi hawakujuwile, lakininiye nikujuwa, na wano wojuwa kambakunhuma. 26 Nhenda wao wakujuwe, nanogendelela kutenda vivo, ili unogelwauli nao kumwangu ukale mgati mmwao,muladi naniye ng'hale mgati mmwao.”

18Kugogigwa kwa YesuMat 26:47-56; Mlk 14:43-50; Luk 22:47-53

1Yesu viyamambukize kupula, kasegelahamoja na wanahina zake kacholamwambuwa kizanda kikemigweKeduloni.Hanhu aho kukala na mgunda wa mibiki,Yesu na wanahina zake wengila mumo.2 Yuda, yamuhinduke Yesu, kahajuwahanhu aho, kwavija miyanza mingi Yesukakala yoiting'hana na wanahina zake.3 Avo Yuda kachola kunaumgunda wamibiki, kachola hamoja na bumbila dawakalizi, na wakalizi wa Ng'anda yaMulungu watumigwe na wakulu wawalava nhosa na Mafalisayo. Wakala naviwenge na mimuli na mizele. 4 Yesukajuwa kila kinhu chonda kimulawilile,avo kalawilila haulongozi, kawauza,“Momzahila nani?”

5Wamwidika, “Yesu wa Nazaleti.”Yesu kawalongela, “Iyo niye.”

Yuda yamuhinduke Yesu kakala yemilehamoja nao. 6 Baho Yesu viyawalongele,“Iyo niye,” wabwela kukisogo, wagwa hasi.7Yesu kawauza kabili, “Momzahila nani?”

Wamulongela, “Yesu wa Nazaleti.”8 Yesu kawalongela, “Nimala kuwalon-

gela kamba iyo niye. Avo kamba mo-nizahila niye, walekeni wano wachole.”9 Kalonga vino muladi kija kiyalongile ki-lawilile, “Tata, wanhu waja waunigwelelesimwagize hata imoja.”

10 Simoni Petulo yakalile na pangamkigudi, kadisomola kamkanha gwiti damkono wa kudila msang'hanaji wa Mkuluwa walava nhosa. Msang'hanaji ayokakemigwa Malukusi. 11 Yesu kamulon-gela Petulo, “Bweza panga jako munaiyala! Kogesa silonda niking'wele kikasicha madununzo kiyanigwelele Tatangu?”

Yesu kogaligwa kwa Anasi12 Abaho wakalizi na wakulu wao na

wakalizi wa Wayahudi wamgoga Yesu,wamgodeka. 13 Wandusa kumgala kwaAnasi. Anasi kakala mkwe wa Kayafa,yakalile Mkulu wa walava nhosa mwakaawo. 14 Kayafa ayo yawalongele wakuluwa Wayahudi kamba vinoga ng'hani kwamunhu imoja yafe mbuli ya wanhu wose.

Petulo kombela YesuMat 26:69-70; Mlk 14:66-68; Luk 22:55-57

15 Simoni Petulo na mwanahina iyagwewamkweleleza Yesu. Mwanahina ayoiyagwe kakala yajuwike goya na Mkulu wawalava nhosa, avo kachola na Yesu hanaulubuga lwa ng'anda ya Mkulu wa walavanhosa. 16 Lakini Petulo kakala kunzebehi na mulango. Abaho mwanahinaayo iyagwe yajuwike na mkulu wa walavanhosa kalawa kunze, kalonga na mn-dele yakalile mmulango, kamgala Petulomng'anda. 17 Mndele yakalile mmulangokamulongela Petulo, “Vino gweye huliimoja wa wanahina wa munhu ayo?”

Petulo kamwidika, “Aka, siyo niye.”18Wasang'hanaji na wakalizi wabwinha

moto wa makala, wema wokotela kwavijakukala na beho. Avo Petulo kachola, kemahamoja nao kokotela.

Mkulu wa walava nhosa komuuza YesuMat 26:59-66; Mlk 14:55-64; Luk 22:66-71

19 Mkulu wa walava nhosa kamuuzaYesu mbuli ya wanahina zake na mbuliya mafundizo gake. 20 Yesu kamwidika,“Siku zose nonga kunze kunze na kila

Page 130: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Yohana 18:21 127 Yohana 19:6

munhu. Mafundizo gangu gose nifun-diza mna izing'anda za kumpula Mu-lungu na Mng'anda ya Mulungu, mumoWayahudi wose mooiting'hana. Silongilechochose kwa kinyelegezi. 21 Habali ko-niuza niye? Wauze iwanhu wanihulikevinongile. Wauzembuli iniwalongele, waowaijuwa.”

22 Yesu viyalongile avo, mkalizi imojayemile behi nayo kamzaba kofi, kalonga,“Habali umwidika avo Mkulu wa walavanhosa?”

23 Yesu kamwidika, “Kamba nongambuli yoyose ihile, walongele wanhu welihanombuli ayo. Lakini kambanonga goya,habali konhowa?”

24 Abaho Anasi kamgala Yesu kwaMkulu wa walava nhosa Kayafa, kunokagodekigwa.

Petulo kombela Yesu kabiliMat 26:71-75; Mlk 14:69-72; Luk 22:58-62

25 Petulo kakala yang'hali yemile ahokokota moto. Wanhu wayagwe wamuuza,“Vino gweye huli imoja wa wanahinazake?”

Lakini Petulo kabela, kalonga, “Aka, siyoniye!”

26 Msang'hanaji imoja wa Mkulu wawalava nhosa, lukolo lumoja na munhuija yakanhigwe gwiti na Petulo, kamuuza,“Vino gweye sikonile hamoja nayo kujakumgunda wa mibiki?”

27 Abaho Petulo kalonga, “Aka!” Bahajanzogolo keka.

Yesu kogaligwa mkitala cha PilatoMat 27:1-2, 11-14; Mlk 15:1-5; Luk 23:1-5

28 Imitootondo ng'hani Yesu kalavigwamng'anda ya Kayafa kagaligwa mng'andaya mkulu wa isi. Wakulu wa Wayahudihawengile bule mng'anda ya mkulu waisi ya Yudea, kwavija walonda kukalawanogile, ili wadahe kuja lujo lwa Pasaka.29 Avo Pilato kawalawila kunze kawauza,“Muna kitala gani na munhu ino?”

30 Wao wamwidika, “Maza habanangesambi tumgale kumwako.”

31 Pilato kawalongela, “Msoleni mweyewenyego mukamtaguse kamba Malagizogenu vigalonga.”

Wayahudiwamwidika, “Tweye hatulon-deka kumkoma munhu yoyose.” 32 Ganogatendeka ili kutenda mbuli za Yesu zi-lawilile, mbuli ziyalongile kulagusa vondayafe.

33 Pilato kengila kabili mng'anda yamkulu wa isi, kamkema Yesu, kamuuza,“Vino gweye kwaMndewawaWayahudi?”

34 Yesu kamwidika, “Vino uuzaji unowolawa kumwako hebu wanhu wayagwewakulongela mbuli zangu?”

35 Pilato kamulongela, “Vino gweye ko-gesa niye na Muyahudi? Wanhu wakomwenyego na wakulu wa walava nhosawao wakugalile kumwangu. Vino kutendachoni?”

36 Yesu kamulongela, “Undewa wanguhauli wa mwiisi ino. Maza undewa wanguuli wa mwiisi ino, wanahina zangu wa-hanigombele sekengogigwe na wakulu waWayahudi. Ka, undewa wangu hauli wabahano bule!”

37Avo Pilato kamuuza, “Vino gweye kwamndewa?”

Yesu kamwidika, “Gweye kolonga niyena mndewa. Niye nivumbuka mbuli yagano, na mbuli ya gano niza mwiisi, ku-longa mbuli ya ukweli. Munhu yoyoseyounogela ukweli konhegeleza.”

38 Pilato kamuuza, “Ukweli ndiyochoni?”

Yesu kotagusigwa yafeMat 27:15-31; Mlk 15:6-20; Luk 23:13-25

Abaho Pilato kalawa kunze kawacholelakabili Wayahudi, kawalongela, “Niye si-chona kilamuso cha kumtagusila. 39Lakinimbuli ya mila yumulinayo, siku zose ni-wafungulilaga mfungwa imoja kipindi chaPasaka. Avo molonda niwafungulile Mn-dewa wa Wayahudi?”

40 Wamwidika kwa kukemelela, “Akasiyo heyo! Tomulonda Balaba!” Balabakakala mbokaji.

191 Abaho Pilato kalagiza Yesu yatoigwe

mbalati. 2Wakalizi waluka ngata ya miba,waika mdipala jake. Abaho wamvaza ki-walo cha undewa. 3 Wamcholela, wamu-longela, “Mwinyi, MndewawaWayahudi!”Abaho wamzaba makofi.

4 Pilato kalawa kunze kabili, kalulon-gela lunhu lwa wanhu, “Loleni, nomgalakumwenu mujuwe kamba sichonile kila-muso cha kumtagusila.” 5Avo Yesu kalawakunze kuno kavala ngata ya miba na ki-walo cha undewa. Pilato kawalongela,“Loleni! Munhu mwenyego ayo ino!”

6 Wakulu wa walava nhosa na wakaliziwa Ng'anda ya Mulungu viwamone,

Page 131: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Yohana 19:7 128 Yohana 19:31wakemelela, “Muwambe mumsalaba!Muwambe mumsalaba!”

Pilato kawalongela, “Mweye wenyegomsoleni mumuwambe mumsalaba. Niyesichona kilamuso cha kumtagusila.”

7Wayahudi wamwidika, “Tunago Mala-gizo golonga kolondeka yafe, kwavija kait-enda heyo Mwana wa Mulungu.”

8 Pilato viyahulike vivo, kadumbang'hani. 9 Kengila kabili mna ing'anda yamkulu wa isi, kamuuza Yesu, “Vino gweyekolawa kwahi?”

Lakini Yesu hamwidike bule. 10 Pilatokamulongela, “Kolema kulonga na niye?Hujuwile ninao udahi wa kukufungulila navivija kukuwamba mumsalaba.”

11 Yesu kamwidika, “Kuna udahikumwangu kwavija kugweleligwa naMulungu. Avo munhu yanigalilemmakono gako katenda nzambi ng'hani.”

12 Pilato viyahulike vivo, kazahila nzilaya kumfungulila Yesu. Lakini Wayahudiwakemelela, “Wahamfungulila huli mb-wiga wa Mndewa mkulu wa Lumi! Munhuyoyose yoitenda Mndewa komuhindukaMndewa mkulu wa Lumi!”

13Pilato viyahulikembuli azo, kamulavaYesu kunze, kakala mkigoda cha mkuluwa kitala, hanhu hakemigwe “Lubuga lwamabwe” Kwa Kiebulania “Gabasa” 14 Ikalasaa sita imisi siku ya kuitanda Pasaka.Pilato kawalongela Wayahudi, “Aino hanoMndewa wenu!”

15 Wao wakemelela, “Mkome! Mkome!Muwambe mumsalaba!”

Pilato kawauza, “Molonda nimuwambemumsalaba mndewa wenu?”

Wakulu wa walava nhosa wamwidika,“Twaduhumndewa iyagwe lakiniMndewamkulu wa Lumi!”

16Abaho Pilato kamulava Yesu kumwaomuladi wamuwambe mumsalaba.

Yesu kowambigwa mumsalabaMat 27:32-44; Mlk 15:21-32; Luk 23:26-43

Avo wambokela Yesu. 17 Kalawa kunzekuno kapapa msalaba wake, kacholahanhu hakemigwe Fumvu da Pala. KwaKiebulania hokemigwa Goligota. 18 Akowamuwamba Yesu mumsalaba, na vivijawawawamba wanhu wayagwe wabili.Imoja mwambu wa mkono wa kudilana iyagwe mwambu wa kumoso. Yesuhagati yao. 19 Pilato kandika kibao, kakikamumsalaba. Vino vivo yandike, “Yesuwa Nazaleti, Mndewa wa Wayahudi.”

20 Wayahudi wengi wakisoma kibaoacho kwavija hanhu aho hayawambigweYesu hakala behi na buga jao. Kibaoacho chandikigwa Kiebulania, Kilatinina Kigiliki. 21 Wakulu wa walava nhosawamulongela Pilato, “Sekewandike‘MndewawaWayahudi’ lakini, ‘Munhu inokalonga heyo ayo Mndewa wa Wayahudi.’”

22 Pilato kawedika, “Kinyandikenyandika.”

23 Wakalizi viwamambukize ku-muwamba Yesu mumsalaba, wasolaviwalo vake na kuvigola mafungu mane,kila mkalizi kapata dimoja. Vivija wasolakiwalo chake kiyagwe kikalile hakisonigwebule lakini kilukigwa. 24 Wakaliziwailongela, “Kino seketukidege, lekatubwanhe simbi tulole yomgwila nani.”Mbuli ino itendeka kutenda MaandikoGang'alile galawilile.“Waigolela viwalo vangu,wakibwanhila simbi kiwalo changu.”Na vino vivo viwatendile iwakalizi.

25 Wemile behi na msalaba wa Yesuwakala mamake na mamake mkulu naMalia mtwanzi wa Kilopasi na MaliaMagidalena. 26 Yesu viyamone mamakena mwanahina wake yamnogele ng'haniwema aho, kamulongela mamake, “Mama,sambi ino ayo mwanago.”

27 Abaho kamulongela mwanahina ayo,“Sambi ino ayomamako.” Kulawa siku dijomwanahina ayo kamsola na kukala nayoukayake.

Kufa kwa YesuMat 27:45-56; Mlk 15:33-41; Luk 23:44-49

28Yesu kajuwa kamba kulawa sambi kilakinhu kimala, na ili kutenda MaandikoGang'alile galawilile, Kalonga, “Nokonang'hilu.”

29 Baho kukala na kikonha kimemiledivai ya ugwadu, avo wavabika didodokimna idivai wadinanika mna ulubiki lwahisopo, wadika mna umulomo wa Yesu.30 Yesu viyang'wile ija idivai, kalonga,“Gamala!”

Kaidulika kafa.Yesu kohomigwa mulubavu

31AbahowakuluwaWayahudi wampulaPilato yawatogolele wagabene magulu gawanhu wakalile wawambigwe mmisalabamuladi wazihumuluse ng'huli zao.Wampula vino kwavija ikala siku yakuitanda, na hawalondile ng'huli zikale

Page 132: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Yohana 19:32 129 Yohana 20:18mmisalaba mwiisiku ya Kubwihila, kwav-ija siku ayo ya Kubwihila ikala ing'alile.32 Avo wakalizi wachola, wagabenamagulu ga munhu wa ichanduso naabaho kwa munhu iyagwe wakalilewawambigwe mmisalaba hamoja na Yesu.33 Lakini viwezile kwa Yesu, wamvika kafamwaka, avo hawagabenile bule magulugake. 34 Mkalizi imoja kamuhoma Yesumgoha mulubavu lwake, bahaja damu namazi vilawa. 35 Munhu yagonile ganovigalawilile kawalongela ili na mweyemupate kutogola. Gaja goyolonga gaukweli na kojuwa kamba kolonga ukweli.36 Gano gatendigwa ili kutenda MaandikoGang'alile galawilile, “Kuduhu zege jakedonda dibenigwe.” 37 Vivija MaandikoGang'alile golonga, “Womulola munhuayo wamuhomile.”

Yesu kozikigwaMat 27:57-61; Mlk 15:42-47; Luk 23:50-56

38 Vigabitile gago, Yusufu, mwenekaewa Alimataya kampula Pilato yamgwelelelukuli lwaYesu. Yusufu kakalamwanahinawa Yesu kwa kinyelegezi, kwavija kakalayowadumba wakulu wa Wayahudi. Pilatokamtogolela yalusole lukuli lwa Yesu,avo Yusufu kachola, kalusegeza nakasegela nao. 39 Nikodemo, munhuyamgendele Yesu ikilo baho ichandusohamoja na Yusufu, kapapa mhishi naneza mavumba, gatibwilizigwe na mavutaga bei ng'hulu gokemigwa manemanena ubani. 40 Wanhu awo wabili walusolalukuli lwa Yesu, waluzingiliza sitili hamojana mavuta gonung'hila goya kamba viilimila ya Wayahudi ya kuzika. 41Hanhu ahohayawambigwe Yesu kukala na mgunda,mgati kukala na panga da sambi najodikala hadinazikiligwa munhu. 42 Kwavijaikala ing'hali siku imoja kuvikila siku yaKubwihila na vivija panga dijo dikala behi,avo walwika lukuli lwa Yesu mumo.

20Yesu kazilibukaMat 28:1-8; Mlk 16:1-8; Luk 24:1-12

1 Imitootondo ng'hani mwiisiku yaJumapili, kung'hali hakuna kunguzukagoya, Malia Magidalena kachola kunadipanga kajona dija didibwe disegezigwammulomo wa dipanga. 2 Avo kacholayokimbila mbaka kwa Simoni Petulo na ijamwanahina iyagwe yanogeligwe ng'hanina Yesu, kawalongela, “Wamsegeza

Mndewakudipanganahatujuwawamwikakwahi!”

3 Baho Petulo na ija mwanahinaiyagwe wachola kudipanga. 4 Wosewabili wakala wokimbila, lakini ijamwanahina iyagwe kakimbila ng'hanikubanza Petulo na kalongola kuvikakudipanga. 5 Viyainamile na kusungulila,kayona sitili lakini hengile mgati bule.6 Kukisogo chake kavika Simoni Petulo,kengila mgati ya dipanga na kayona sitili,7 na kikumbi kizingilizigwe mdipala daYesu hakikalile hamoja na sitili, lakinikikala hamgwazo kiiyeka. 8 Abaho ijamwanahina iyagwe yasongile kuvikakudipanga kengila mgati, vivija kayona nakatogola. 9 Wakala wang'hali hawajuwileMaandiko Gang'alile vigalongile kambakolondeka yazilibuke kulawa kwa wafile.10Abaho wanahina waja wabwela ukayao.

Yesu komulawilila Malia MagidalenaMat 28:9-10; Mlk 16:9-11

11 Malia kakala yemile kunze yadipanga kuno kolila. Viyakalile yang'halikolila, kainama kasungulila kudipanga,12 kawona wasenga wa kuulanga wabiliwavalile viwalo vizelu, wakala ahohalukalile lukuli lwa Yesu, imoja kudipalana iyagwe kuna gamagulu. 13Wasenga awowamuuza Malia, “Mama, kolilila choni?”

Kawedika, “Wamsegeza Mndewawangu, na sikujuwile bule kuwamwikile!”

14Abaho Malia kahinduka kukisogo, ka-mona Yesu kema aho lakini hajuwile bulekamba kakala Yesu. 15 Yesu kamuuzaMalia, “Mama, kolilila choni? Komzahilanani?”

Malia kagesa munhu ayo kakalamwamizi wa mgunda, avo kamulongela,“Go mkulu, kamba kumsegeza, nongelahanhu haumwikile nyhole nikamsole.”

16Yesu kamulongela, “Malia!”Malia kahinduka kamulongela kwa

Kiebulania, “Laboni!” Laboni fambulo jake“Mfundiza.”

17 Yesu kamulongela, “Sekeungogekwavija ning'hali sinachola kwa Tatakuulanga. Lakini genda kwa nduguzangu ukawalongele nochola kwa Tatanguvivija Tata yenu, Mulungu wangu vivijaMulungu wenu.”

18Avo Malia Magidalena kachola, kawa-longela wanahina, “Nimona Mndewa!”Abaho kawasimulila kila kinhu kiyamu-longele.

Page 133: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Yohana 20:19 130 Yohana 21:14Yesu kowalawilila wanahina zakeMat 28:16-20; Mlk 16:14-18; Luk 24:36-49

19 Ikala ichungulo ya siku dija daJumapili, wanahina wakala waiting'hanehamoja mng'anda kuno nyivi wahindakwavija wakala wowadumba wakulu waWayahudi. Abaho Yesu kema hagatiyao. Kawalongela, “Tindiwalo diwekumwenu!” 20 Viyamambukize kulongaavo, kawalagusila makono gake na lubavulwake. Wanahina viwamone Mndewawadeng'helela. 21Yesu kawalongela kabili,“Tindiwalo diwe kumwenu. Kamba Tataviyanhumile, na niye nowatuma.” 22 Bahokawahuvila, kawalongela, “BokeleniLoho Yang'alile. 23 Kamba mwahazigelakumgongo nzambi za wanhu, Mulungunayo kozigela kumgongo. Lakini kambahamzigela kumgongo nzambi za wanhu,vivija Mulungu hazigela kumgongo bule.”

Yesu komulawilila Tomaso24 Mwanahina wake imoja mna

iwanahina longo na wabili Tomaso,yakemigwe Pacha hakalile hamoja naokipindi Yesu viyezile. 25 Avo wanahinawayagwe wamulongela, “TumonaMndewa!”

Tomaso kawalongela, “Mbaka nizoneng'hovu za misumali mmakono gake, naningize kidole changu mna zing'hovu naningize mkono wangu mulubavu lwake,sitogole bule!”

26 Vizivikile siku nane wanahinawakala hamoja kabili mng'anda, Tomasonayo kakala hamoja nao. Nyivi zikalazihindigwe, lakini Yesu kengila kemahagati yao kawalongela, “Tindiwalodiwe kumwenu.” 27 Abaho kamulongelaTomaso, “Ika kidole chako hano, ulolemakono gangu. Abaho golosamkonowakowike mulubavu lwangu. Leka kuwa namoyo mdala, lakini utogole!”

28 Tomaso kamwidika, “Mndewa wanguna Mulungu wangu!”

29 Yesu kamulongela, “Vino gweye ko-togola kwavija kunyona? Wamweda wajawose wotogola bila kunyona!”

Kilamuso cha kwandika kitabu kino30 Yesu viyakalile na wanahina zake

katenda mbuli ziyagwe nyingi za un-zonza lakini hazandikigwe bule mna ik-itabu kino. 31 Lakini zino zandikigwa ilimweye mudahe kutogola kamba Yesu ayoKilisito Mkombola, Mwana wa Mulungu,na kwa kumtogola muwe na ugima.

21Yesu kowalawilila wanahina saba

1 Vigabitile gano, Yesu kawalawililawanahina zake kabili hana dilamba daTibelia. Vino vivo viilawilile. 2 SimoniPetulo na Tomaso yakemigwe Pacha naNasanaeli mwenekae wa Kana mwiisi yaGalilaya nawanage Zebedayo nawanahinawayagwe wabili wa Yesu wakala hamoja.3 Simoni Petulo kawalongela wayage, “No-chola kuvuwa somba.”

Wayage wamulongela, “Tochola nagweye.” Avo wakwela mwiingalawawachola, lakini ikilo kigima hawapatilekinhu bule. 4 Zuwa vidisongile kulawa,Yesu kema mwiingema ya dilamba, lakiniwanahina hawajuwile bule kamba kakalaYesu. 5 Abaho Yesu kawauza, “Mbwigazangu, vino hampatile kinhu chochose?”

Wamwidika, “Ona, hatupatile cho-chose.”

6 Kawalongela, “Pigiseni lwavu lwenumwambuwamkonowakudilawangalawa,mopata somba.” Avo walupigisa ul-wavu, somba wengi wakala wanamate,hawadahile bule kulukwega.

7 Mwanahina ija yanogeligwe na Yesukamulongela Petulo, “Ayo Mndewa!” Si-moni Petulo viyahulike kakala Mndewa,kaifunga kiwalo chake cha kunze mkigudikwavija kakala yakivulile, kazumha mga-mazi. 8 Wanahina wayagwe weza mwi-imhwani kwa ngalawa, kuno wokwekwesalwavu lumemile somba. Hawakalile kutaling'hani bule kulawa mwiisi inyalile, ikalautali wa magulu gana dimoja. 9Viwavikilekunze mwiisi inyalile, wauvika moto wamakala na uchanha yake kuna somba nagate. 10Yesu kawalongela, “Wagaleni hanosomba wayagwe wamuwavuwile.”

11 Simoni Petulo kengila mgatimwiingalawa, kalukwega kunze ulwavulumemile somba wakulu. Wose kwa wosewakala somba gana dimoja na malongomatano na ndatu. Hamoja wakala wengikamba vivo lakini lwavu haludegekebule. 12 Yesu kawalongela, “Izoni muje.”Kuduhu mwanahina yagezile kumuuza,“Gweye kwa nani?” kwavija wamjuwakamba kakala Mndewa. 13 Avo Yesu keza,kasola digate kawagolela, na katenda vivokwa waja iwasomba.

14Unoukalamwanzawa kadatuwaYesukuwalawilila wanahina zake viyazilibukekulawa kwa wafile.

Page 134: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Yohana 21:15 131 Yohana 21:25Yesu kolonga na Petulo

15 Viwamambukize kuja, Yesu kamuuzaSimoni Petulo, “Simoni mwanage Yohana,vino koninogela ng'hani kubanza wanowayagwe?”

Simoni kamwidika, “Ona Mndewa, gw-eye kojuwa niye nokunogela.”

Yesu kamulongela, “Wadimewanang'hondolo zangu.” 16 Mwanza wakabili Yesu kamuuza Petulo, “Simonimwanage Yohana, gweye koninogela?”

Simoni kamwidika, “Ona Mndewa, gw-eye kojuwa niye nokunogela.”

Yesu kamulongela, “Wasusileng'hondolo zangu.” 17Mwanza wa kadatuYesu kamuuza, “Simoni mwanage Yohana,gweye koninogela?”

Petulo kona usungu kwavija Yesu ka-muuza mwanza wa kadatu, “Koninogela?”Avo kamulongela, “Mndewa, gweye ko-juwa kila kinhu, kojuwa niye nokunogela!”

Yesu kamulongela, “Wadimeng'hondolo zangu. 18Nokulongela ukweli,viukalile mbwanga, kuifunga mkwijimwenyego na kuchola kokose kuulondile.Lakini wahawa mvele, kogolosa makonogako na munhu iyagwe kokufunga nakokugala kuja hukulondile kukuchola.”19 Kwa ulonzi uno Yesu kakala yolagusavija Petulo vonda yafe na kugala ukulukwa Mulungu. Abaho Yesu kamulongela,“Nikweleleze!”

Yesu na ija mwanahina iyagwe20 Abaho Petulo kahinduka, kamona ija

mwanahina iyagwe yanogeligwe na Yesu,ija yakalile behi na Yesu muulujo lwaPasaka yamuuzile Yesu, “Mndewa, naniyonda yakuhinduke?” 21Petulo viyamone,kamuuza Yesu, “Mndewa, na ino vilihi?”

22 Yesu kamwidika, “Nahalonda yakalemgima mbaka vonda nize, gweye yachoni? Gweye nikweleleze!”

23 Avo mbuli ayo ibwililika kwa wanhuwamkweleleze Yesu kamba mwanahinaayo honda yafe bule. Lakini Yesu ha-longile honda yafe, kalonga, “Nahalondayakalemgimambaka vonda nize, gweye yachoni?”

24 Ino ayo mwanahina yazisimulilembuli zino, na vivija ayo yazandike. Tweyetojuwa kamba gaja gayalongile ga ukweli.

Kuuhelelo25 Kuna mbuli ziyagwe nyingi ziya-

tendile Yesu. Maza zandikigwe zose,

vinigesamwiisi yose sambi hawena hanhuhakwika ivitabu vandikigwe.

Page 135: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Sang'hano 1:1 132 Sang'hano 1:9

Sang'hano za IwatumigwaUlongozi

Kitabu cha Sang'hano za Iwatumigwachosimulila kusonga kwa wanhu wamto-gole Yesu na vija wanhu viwamtogoleYesu kusongela Yelusalemu mbaka Yudeana Samalia na vivija mbaka kumwandeya kuko. Vino vivo Yesu viyawalon-gele wanahina zake yang'hali hanagaligwakuulanga (Sula ya 1:8). Kitabu kinochandikigwa na Luka vivija ayo yandikeMbuli Inogile ya Luka. Luka kakalamganga na kandika goya zimbuli kambavizilawile. Heyo kandika Imbuli Inogilena kitabu kino cha Sang'hano za Iwatu-migwa kwa Teofili yakalile Mgiliki, lakinivivija togesa ivitabu vandikigwa mbuli yawanhu wamtogole Yesu wose Wagiliki naWayahudi (Sula ya 1:1).

Kitabu kino cha Sang'hano za Iwatu-migwa chogesigwa kamba chandikigwahagati ya mwaka wa 60-64 toka ku-vumbuka kwa Kilisito, kwavija ikitabuchohelela aho Paulo viyakalile yang'halimkifungo. Vivija Luka wanga wosena mtumigwa Paulo na wanhu wogesakamba kitabu kino chandikigwa kudibugada Antiokia. Kitabu cha Sang'hano zaIwatumigwa chogendeleza Mbuli Inogileya Luka na chosongela Yesu viyacholilekuulanga. Kilamuso cha Luka kwandikakamba kikija cha Mbuli Inogile ya Luka.Kalonda Teofili na wanhu wamtogoleYesu watamanile kija kiwafundizigwe, avokandika goya vija mbuli ya Yesu viyakalilehano mwiisi na vija wanhu wamtogoleYesu viwongezeke.

Kitabu cha Sang'hano za Iwatumigwachotulagusila vija waetu wasongile kum-togola Yesu viwakalile na viilondeka mnaukukala kwa kumtamanila Yesu. Vivija vi-watendile watumigwa votulagusila kambatolondeka tumtamanile Loho Yang'aliletwahawalongela wanhu wayagwe usengawa Mbuli Inogile.Mbuli zili mkitabu

Tanhu Loho Yang'alile kowezilawanahina na wanhu wamtogole Yesuwosonga kongezeka (Sula ya 1:1-8:1).

Abaho wanhu wamtogole Yesuwodununzigwa na wosonga kwenelakubanza Yelusalemu (Sula ya 8:2-12:23).

Abaho Paulo kochola mwanza wakewa ichanduso wa umishieni (Sula ya12:24-14:28).

Abaho mting'hano wa Yelusalemukugesawanhuwamtogole Yesu sambisambi wolondeka watende choni(Sula ya 15:1-35).

Abaho Paulo kochola mwanza wake wakabili wa umishieni (Sula ya 15:36-18:22).

Abaho kacholamwanza wake wa kadatuwa umishieni (Sula ya 18:23-20:38).

Abaho Paulo kogeligwa mmakono akoYelusalemu (Sula ya 21-26).

Kukimambukizo kagaligwa Lumi (Sulaya 27-28).

1Kwa Mkulu Teofili.Mna ikitabu changu kinisongile

kwandika, nyandika gose gayatendileYesu na kufundiza kulawa mna ikipindikiyasongile kusang'hana, 2 mbaka mnadisiku diyagaligwe kuulanga. Viyakalileyang'hali hanagaligwa uchanha, kawag-waa malagizo kwa udahi wa LohoYang'alile wanhu awo yawasagule wawewatumigwa zake. 3 Mna ikipindi cha sikumalongo mane toka ifa yake, Yesu kakalayowalawilila watumigwa zake miyanzamingi muladi kulagusa kakala mgima.Wamona, nayo kalonga nao mbuli zaUndewa wa Mulungu. 4 Mna ikipindikimoja viyakalile koja nao, kawalagiza,“Sekemulawe kudibuga da Yelusalemu,lakini mbeteleni Loho Yang'alile yelinhunza iyawalongele Tatangu. 5 Yohanakawabatiza kwa mazi, lakini mna ikipindikidodo kumwande mobatizigwa kwa LohoYang'alile.”

Yesu kogaligwa uchanha kuulangaMlk 16:19-20; Luk 24:50-53

6Watumigwa viwaiting'hane hamoja naYesu, wamuuza, “Mndewa, vino kipindikino acho chonda uwabwezele wanhu waIzilaeli undewa?”

7 Yesu kawedika, “Kipindi na siku azova mmakono ga Tatangu. Mweye siyosang'hano yenu kujuwa lini vondaiwe.8 Lakini Loho Yang'alile vondayawezile,mobokela nguvu, na mowapetela wanhumbuli zangu zimone, mowapetelakudibuga da Yelusalemu na mziisi zoseza Yudea na Samalia, na kuuhelelo wa isi.”9Viyamambukize kulonga vivo, kagaligwauchanha kuulanga kuno womulola. Abahoulanga umfisa, hawamone kabili.

Page 136: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Sang'hano 1:10 133 Sang'hano 2:12

10 Viwakalile wang'hali wolola bunhuukuulanga Yesu viyakalile kochola, ba-haja wanhu wabili wavalile viwalo vizeluchuwee wema habehi nao. 11 Walonga,“MweyewanhuwaGalilaya, habalimwimaaho na kulola uchanha kuulanga? Yesuiino yagaligwe uchanha kuulanga kulawakumwenu, kobwela kabili kamba vivo vim-mona kochola kuulanga.”

Muhazi wa YudaMat 27:3-10

12 Abaho watumigwa wabwelaYelusalemu kulawa kuna Ulugongo lwaMizeituni, lukalile utali wa kilometa imojakulawa buga dija. 13 Wengila kudibuga,wachola mbaka kudigati diwakalile Petulona Yohana na Yakobo na Andeleya naFilipo na Tomaso na Batulumayo naMatayo na Yakobo mwanage Alufayo naSimoni Zeloti na Yuda mwanage Yakobo.14 Wagendelela kuiting'hana hamojakumpula Mulungu, hamoja na watwanziwayagwe, na Malia mamake Yesu nawadodo zake Yesu.

15 Siku dimoja Petulo kema mumt-ing'hano wa wanhu wamtogole Yesu.Wanhu awo wakala wovika gana dimojana malongo mabili. 16 Petulo kemana kulonga, “Ndugu zangu, MaandikoGang'alile golondeka galawilile, gajagayalongile Loho Yang'alile kubitilaDaudi, yalagule mbuli ya Yuda, ayoyawalongoze wanhu waja wamgogileYesu. 17 Yuda kakala imoja wa kibumbilachetu, kwavija kasaguligwa tutende nayosang'hano.”

18 Yuda kagula mgunda kwa sente ziya-patile kwa gehile, mumo kagwa kinguban-guba luu, na inda yake itulika na vinhuvake vose vamgati vilawa kunze. 19Wanhuwose wa Yelusalemu waihulika mbuli ayo,avo kwa ulonzi wa kumwao waukemamgunda awo Akelidama, fambulo jake,“Mgunda wa Damu.”

20 “Kwavija yandikigwa mna ikitabu chaZabuli,‘Ng'anda yake iwe vihame,mgati yake sekeyakale munhu yoyose.’Vivija yandikigwa,‘Munhu iyagwe yasole sang'hano yake.’

21 “Avo, kolondeka yasaguligwe munhuimoja yakalile na tweye kipindi choseMndewa Yesu viyangile na tweye.22 Kusongela kipindi kija Yohana

viyawapetele wanhu usenga wake wa ku-batiza, mbaka siku dija Yesu viyagaligwekuulanga kulawa kumwetu. Munhu ayoyailumbe na tweye mna isang'hano yakuwapetela wanhu kuzilibuka kwa Yesu.”

23 Avo wasagula matwaga ga wanhuwabili, Yusufu yakemigwe Balisaba hebuYusito, na wakabili Matiasi. 24 Abahowampula Mulungu walonga, “Mndewa,kugajuwa goyogesa kila munhu. Avotulagusile nani mna iwanhu wano wa-bili yuumsagule 25 yakusang'hanile muu-tumigwa yaulekile Yuda, yalemelwa ku-chola hanhu hayalondeke.” 26 Aho wab-wanha simbi kusagula mna iwanhu awowabili, avo simbi imgwila Matiasi, nayokongezigwa mna ikibumbila cha watu-migwa longo na imoja.

2Kwiza kwa Loho Yang'alile

1 Siku da Pentekoste vidivikile,wanhu wose wamtogole Yesu wakalawaiting'hane hamoja. 2 Bahaja wanhuwahulika kinhu chobuma kulawa kuu-langa kiigalile na beho kulu dibuma, kinhuacho kiimemeza ng'anda yose iwakalilewanhu awo. 3Bahowona vinhu viigalile nalambi da moto, vipwililika na kumkwasakila munhu yakalile aho. 4 Wanhuwose wamemezigwa Loho Yang'alile nawasonga kulonga kwa ulonzi uyagwe,kamba Loho viyawadahize kulonga.

5 Ako Yelusalemu kukala na Wayahudiwomdumba Mulungu, walawile kilahanhu mwiisi yose. 6 Viwazihulikenyangi azo, lunhu mkulu luiting'hanahamoja. Wanhu wose wakanganya,kwavija kila munhu kahulika wanhuwamtogole Yesu wolonga kwa ulonzi wakemwenyego. 7 Wakanganya ng'hani nakulonga, “Wanhu wose wano wolonga, niwenekae wa Galilaya. 8 Yokuwaze kabili,kila imoja wetu kowahulika wolonga kwaulonzi wake mwenyego? 9 Wayagwevitwili wolawa Palitiya na Mediya naElama, kulawa Mesopotamia, Yudeana Kapadokia, kulawa Ponto na Asiya,10 kulawa Fulugia na Pamfulia, kulawaMisili na banzi za Libiya behi na Kilene.Wayagwe wetu walawa Lumi, 11Wayahudina wanhu wengile dini ya Kiyahudi, nawayagwe wetu wolawa Kilete na Alabiyalakini kila imojawetu kowahulikawolongambuli ng'hulu ziyatendile Mulungu kwaulonzi wa kumwetu!” 12Wosewakanganya

Page 137: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Sang'hano 2:13 134 Sang'hano 2:39na kwazanywa, waiuza, “Mbuli inofambulo jake choni?”

13 Lakini wanhu wayagwe wawageweza,walonga, “Wanhu wano wakoligwa!”

Usenga wa Petulo kwa wanhu14 Abaho Petulo kema hamoja na

watumigwa longo na imoja na kwa sauting'hulu kasonga kululongela ulunhu,“Mbwigazangu Wayahudi na mweye mosemukalaga isi ya Yelusalemu, nhegelezeniniwalongele fambulo da mbuli zino.15 Wanhu wano hawakoligwe, kambavimugelegeza, sambi saa ndatu yaimitondo. 16 Lakini, gano gago gayalongilemtula ndagu wa Mulungu Yoeli,17 Mulungu kolonga, ‘Vino vivo vondan-

hende mna isiku ya uhelelo,Nomgidila kila munhu Loho yangu.Wanenu wa kimbigalo na wakitwanzi

wolagula mbuli zangu,wabwanga zenu wolagusiligwa vinhu na

Mulungu,wavele wenu wolota nzozi.18Ona, hata wasang'hanaji zangu wose wa

kitwanzi na wa kimbigalo,nowagidila Loho yangu mna izisiku azo,na wao wolagula.19Notenda unzonza kuulangana vilaguso mwiisi.Hokuwa na damu, moto na yosi,20 Zuwa dogeligwa ziza,mwezi wogaluka mdung'hu kamba damu,ing'hali hainavika siku ija ng'hulu ya

kwiza kwa Mndewa.21Abaho,munhuyoyose yompulaMndewa

kwa kutazigwa kokomboligwa.’ ”22 “Wanhu wa Izilaeli! Tegelezeni mbuli

zino, Yesu wa Nazaleti kakala munhu waudahi na kalagusigwa kumwenu kwa un-zonza na vilaguso viyatendile Mulungukubitila kumwake. Mweye wenyego mui-juwa mbuli ino kwavija ilawilila bahanohamwenu. 23 Toka mwaka Mulungu ka-juwa na kalondamweyemumgoge Yesu namweye mumkoma kwa kuwaleka wanhuwotenda nzambi wamuwambe mumsal-aba. 24LakiniMulungu kamzilibula kulawakwawafile, kamulekesa kulawamuusunguwa ifa, kwavija havidahike ifa imwike mk-ifungo. 25 Kwavija Daudi kalonga mbuliyake,‘Nimona Mndewa ka haulongozi wangu

siku zose,kahabehi yangu, na niye sigwaya bule.26Avo niye nodeng'helela,

na lulimi lwangu lolonga kwa ku-deng'helela,

na lukuli lwangu lokala kwa kutamanila,27 kwavija gweye Mulungu honda undeke

kowochola wanhu wafile,honda umuleke mtumigwa wako

yang'alile yole mdipanga.28Kundagusila nzila ilongoza muugima,nimema deng'ho kwavija kwa hamoja na

niye.’ ”29 “Ndugu zangu, nolondeka nonge

fulu ipile kamba muhenga wetu mkuluDaudi yajuwike ng'hani. Kafa, kazikigwa,na mbaka lelo panga jake dabahanohamwetu. 30 Kwavija kakala mtula ndaguwa Mulungu, kakijuwa kija kiyalongileMulungu, Mulungu kamulongela kwakuiduila kamba yahamtendile munhuimoja kulawa mulukolo lwa Daudi yaweMndewa kamba viyakalile heyo. 31 Daudikagona gonda yatende Mulungu, avokasimulilambuli ya kuzilibuka kwaKilisitoMkombola viyalongile,‘Halekigwe kuwochola wanhu wafile,lukuli lwake halwolile mdipanga.’32 Mulungu kamzilibula ino Yesu, na tw-eye wao tuyone mbuli ayo na towapetelamweye. 33 Kazilibuligwa na kwikigwamuukulu mwambu wa mkono wa kudilawa Mulungu Tatake, na kambokela LohoYang'alile, kamba viyalongeligwe. Kinokimona na kuhulika ayo Loho iyatugidileYesu. 34 Kwavija Daudi hagaligwe kuu-langa, lakini kalonga,‘Mndewa kamulongela Mndewa wangu,Kala hano muukulu mwambu wangu wa

mkono wa kudila35 mbaka niwatende wanhu wakwihile

kamba kigoda cha kwikila magulugako.’

36 “Wanhu wose wa Izilaeli molondekamujuwe kamba ino Yesu, yummuwambilemumsalaba, Mulungu kamtenda Mndewana Kilisito Mkombola!”

37 Wanhu viwahulike vivo, wasomigwammizoyo na wamulongela Petulo na wa-tumigwa wayagwe, “Ndugu zetu, lelo tu-tende choni?”

38Petulo kawalongela, “Kila imoja wenukolondeka yaleke nzambi na yabatizigwekwa twaga da Yesu Kilisito, na Mulungukozigela kumgongo nzambi zenu namobokela Loho Yang'alile yeli nhuza.39 Kwavija lagano da Mulungu ditendigwambuli yenu na mbuli ya wanenu, na wose

Page 138: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Sang'hano 2:40 135 Sang'hano 3:20wali mmatali na Mndewa Mulungu wetukowakema kumwake.”

40 Petulo kawalongela mbuli nyingina kwa kuwazuma kalonga, “Ihonyeniwenyego kulawa mna inhaguso yondaize ya wanhu wa lukolo luno wihile!”41 Wanhu wengi wazitogola mbuli zakena wabatizigwa, wanhu gana malongomadatu wongezeka mkibumbila sikudijo. 42 Wagendelela kufundizigwa nawatumigwa, wakala kimbwiga na kuja gatehamoja na kumpula Mulungu.

Wanhu wamtogole Yesu viwakalilewokala

43 Mbuli nyingi za unzonza na vila-guso zikala zitendigwa na watumigwa, nakila munhu kengila bwembwe. 44 Wanhuwose wamtogole Yesu wagendelela kukalahamoja na kuigolela vinhu vao. 45Wakalawochuuza migunda na vinhu viwakalilenavo na kuigolela zisente kwa kila munhuviyalondile. 46 Wagendelela kuiting'hanaMng'anda ya Mulungu kila siku, wakalawoja hamoja mzikae zao, waja kwa ku-deng'helela na kwa moyo uholile, 47 kunowomtogola Mulungu, na wanhu wosewawanogela. Kila siku wanhu wamtogoleYesuwongezigwa naMndewamdibumbilajao.

3Petulo na Yohana womuhonya mbetem-

bete1 Siku dimoja saa tisa ya imisi kipindi

cha kumpula Mulungu, Petulo na Yohanawakala wochola kuna Ing'anda yaMulungu. 2 Kipindi acho wanhu wakalawampapile munhu imoja mbetembetetoka viyavumbuke. Kila siku wakalawomwika munhu ayo hana ulwivi lwaNg'anda ya Mulungu lukemigwe, “Lwivilunogile” muladi yapule sente kwawanhu wakalile wokwingila Mng'anda yaMulungu. 3 Viyawone Petulo na Yohanawokwingila Mng'anda ya Mulungu,kawapula wamgwee kinhu chochose.4 Nao wamulola munhu ayo bunhuu.Petulo kamulongela, “Tulole tweye!” 5Avokawalola bunhuu, kunokotamanila kupatakinhu chochose kulawa kumwao. 6 LakiniPetulo kamulongela, “Nabule sente, ilanokugwaa kija kinilinacho, kwa twaga daYesu Kilisito wa Nazaleti, nokulagiza imawima utembele!” 7 Abaho kamgoga kwamkono wake wa kudila kamwinula. Na

bahaja mige ya magulu gake igangamala.8Kenuka, kema kwamagulu gake, kasongakutembela. Abaho kengila Mng'anda yaMulungu hamoja nao, kuno kozumhazumha na kumtogola Mulungu. 9 Wanhuwose viwamone kotembela na komtogolaMulungu, 10 wamjuwa kamba heyoyakalile yopula hana, “Ulwivi Lunogile,”avo wose wakanganya kija kimulawililemunhu ayo.

Usenga wa Petulo Mng'anda ya Mulungu11 Kuno munhu ayo yang'hali kowaw-

inza Petulo na Yohana hana, “Uluhelengolwa Sulemani,” kamba vilukemigwe,wanhu wose wakanganya na wasongakuwakimbilila. 12Petulo viyawone wanhu,kawalongela, “Ndugu zangu wa Izilaeli,habali moikanganya mbuli ino, habalimotubunhulila meso? Vino mogelegezambuli ino ilawilila kwa udahi wetukumtenda munhu ino yatembele hebukwavija tweye tomtambikila Mulungu?13 Mulungu wa Abulahamu na Isakana Yakobo na Mulungu wa wahengazetu, kamgwaa ukulu mtumigwa wakeYesu. Lakini mumgela mmakono gaiwakulu, mumulema haulongozi ha Pilato,hata Pilato viyalondile kumulekesa.14 Kakala yang'alile na yanogile, lakinimweye mumulema, mumpula Pilatoyawatendele vimulonda, yawafungulilemunhu mkomaji. 15 Mumkoma ayoyakalile chanduso cha ugima, lakiniMulungu kamzilibula kulawa kwa wafilena tweye tuyona mbuli ayo. 16 Udahiwa twaga da Yesu awo umgwelele nguvumunhu ino mbetembete. Kino kimonana kukijuwa kitendigwa kwa kutamanilakwa twaga jake. Kumtamanila Yesuako kumtendile munhu ino yahonyigwe,kamba mose vimona.

17 “Sambi, ndugu zangu, nojuwa kijakimumtendele Yesu mweye na wakuluzenu mukala hamkijuwile. 18 Mulungukalonga mbuli ino toka mwaka ilaw-ilile kubitila watula ndagu zake wose,kamba Kilisito wake Mkombola kolondekayadununzike, na vino vivo ili. 19 Lelolekeni nzambi zenu mumbwelele Mu-lungu, muladi Mulungu yazigele kum-gongo nzambi zenu. 20 Mwahatendaavo, kipindi cha kuhozigwa moyo chok-wiza kulawa kwa Mndewa, na komtumaYesu, yeli Kilisito Mkombola yasaguligwe

Page 139: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Sang'hano 3:21 136 Sang'hano 4:22mbuli yenu. 21 Kolondeka yasigale ku-ulanga mbaka kipindi kivike cha kuga-tenda gose gawe ga sambi, kamba viya-longile Mulungu kubitila watula ndaguzake wang'alile wakalile kuko umwaka.22 Kwavija Musa kalonga, ‘Mndewa Mu-lungu wenu kowagalileni mtula ndaguwake, kamba viyanhumile niye, kokuwaimoja wa wanhu zenu. Mutogole cho-chose chonda yawalongeleni. 23 Munhuyoyose yolema kumtegeleza mtula ndaguayowaMulungu kobaguligwamna iwanhuwa Mulungu na kokomigwa.’ 24 Na wat-ula ndagu wa Mulungu wose wakalile nausenga, kusongela Samweli na wayagwewezile kumwande, vivija walonga vinhuvilawilila mzisiku zino. 25 Lagano daMulungu kubitila watula ndagu zake nijenu, na mweye mwamgati mna idilaganoda Mulungu yaditendile kwa wahengazenu. Kamba viyalongile kwa Abula-hamu, ‘Kubitila lukolo lwako nowatendawanhu wose wa mwiisi wamwede.’ 26 AvoMulungu viyamzilibule mtumigwa wake,tanhu kamtuma kumwenu, mumwede nakuwatenda mweye muleke nzambi zenu.”

4Petulo na Yohana wogaligwa mkitala cha

Wayahudi1Petulo na Yohana viwakalile wang'hali

wolonga na wanhu, walava nhosa, wakuluwa wakalizi wa Ng'anda ya Mulungu,na Masadukayo wayagwe wavika.2Wagevuzika ng'hani kwavija watumigwawao wabili wakala wowafundiza wanhukuwa Yesu kazilibuka kwa wafile, na inoilagusa kamba wafile wozilibuka. 3 Avowawagoga na kuwagodeka mkifungombaka imitondo yake, kwavija zuwadikala dihongile. 4 Lakini wanhuwengi wauhulike usenga watogola, nawambigalo wongezeka mbaka ganamalongo matano.

5 Siku diyagwe wakulu wa Wayahudi,wavele, na wafundiza Malagizo ga Musawaiting'hana Yelusalemu. 6 Waiting'hanana Anasi mulava nhosa mkulu, na Kayafana Yohana na Alekizanda, na wanhuwayagwe wa lubuga lwa mulava nhosamkulu. 7 Waweka Petulo na Yohana hau-longozi wao, wawauza, “Vino mweye mu-tendaze? Nguvu gani yumpatile hebumosang'hana kwa twaga da nani?”

8 Petulo kuno kamema Loho Yang'alile,kawedika, “Walangulizi wa wanhu na

wavele! 9 Kamba lelo touzigwa mbuli yakija kinogile kitendigwe kwamunhu yabe-mendeke magulu na vija viyahonyigwe,10avomolondekamosemujuwe, nawanhuwose wa Izilaeli mujuwe, kamba munhuino yemile haulongozi wenu kahona kwatwaga da Yesu Kilisito wa Nazaleti, ayoyummuwambile mumsalaba na Mulungukamzilibula kulawa kwa wafile. 11Yesu iyoyolongigwa mna Gamaandiko Gang'alile,‘Dibwe dilemigwe na mweye wazengajidigalamuka dibwe da kutamanila kubanza

gose.’12 Ukombozi haupatikana kwa munhuyoyose iyagwe, kwavija mwiisi yosekuduhu twaga diyagwe diyatugweeMulungu donda tukomboligwe najo.”

13Wakulu wa mkitala wakanganya konavija Petulo na Yohana viwagangamale,kwavija wawajuwa kamba hawaifunzileubala wowose. Abaho wajuwa kambawakala mbwiga zake Yesu. 14 Lakiniviwamone munhu ayo yahonyigwe kemahamoja na Petulo na Yohana, hawadahilekulonga mbuli. 15 Avo wawalongelawalawe mdigati da ikitala, abaho wakuluwa mkitala wasonga kuilongela wenyego.16Wakulu wa mkitala waiuza, “Tuwatendechoni wanhu wano? Kila munhu mwiisiya Yelusalemu kojuwa kamba unzonzauno mkulu utendigwa na hewo, na tweyehatudaha kuibela bule mbuli ino. 17 Lakinikutenda mbuli ino sekeibwililike ng'hanikwa wanhu, leka tuwazume wanhu wanowaleke kulonga kwa munhu yoyose kwatwaga da Yesu.”

18 Avo wawakema kabili mng'anda,wawazuma sekewalonge hebu kufundizakwa twaga da Yesu. 19 Lakini Petulona Yohana wawedika, “Mweye wenyegotaguseni choni kinogile mgameso gaMulungu, kuwategeleza mweye hebukumtegeleza Mulungu. 20 Kwavijahatudaha kuleka kulonga kija kituwone natukihulike tweye wenyego.” 21Avo wanhuwa mkitala wawazuma ng'hani abahowawalekesa. Hawadahile kuwatagusa,kwavija wanhu wose wakala womgwaanhogolwa Mulungu mbuli ya kijakilawilile. 22Munhu yatendiligwe unzonzauno wa kuhonyigwa kakala na miyakakubanza malongo mane.

Wanhu wamtogole Yesu wompula Mu-lungu yawagangamize

Page 140: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Sang'hano 4:23 137 Sang'hano 5:1423 Bahaja Petulo na Yohana viwaleke-

sigwe, wabwela kuna ikibumbila chaona kuwalongela kija kilongigwe nawakulu wa walava nhosa na wavele.24 Wanhu wamtogole Yesu viwahulikeavo, wailumba hamoja mna ukumpulaMulungu, walonga, “Mndewa gweye ku-umba ulanga, isi, bahali na vose vilimgatimmwake! 25 Kulonga kubitila muhengawetu Daudi, mtumigwa wako, kwa udahiwa Loho Yang'alile. Viyalongile,‘Habali wanhu wa mwiisi yose wage-

vuzika?Habali wanhu wokala kiseto cha kibozi?26Wandewa wa mwiisi waitanda wenyego,walangulizi waiting'hana hamojakumbiduka Mndewa na Mkombola ayo

yaamsagule.’27 Kwavija Helode na Pontio Pilato wait-ing'hana hamoja mna idibuga dino dawanhu haweli Wayahudi na wanhu waIzilaeli kumbiduka Yesu, Mtumigwa wakoYang'alile, Kilisito Mkombola yuumsag-ule. 28 Watenda mbuli zija ziulondiletoka mwaka zilawilile kwa udahi wako.29 Sambi, gweye Mndewa, ulole mbuli zaozakugela bwembwe ziwatendile. Tutazetweye wasang'hanaji zako seketudumbekuwapetela wanhu usenga wako. 30Golosamkono wako uwahonye wanhu. Tendavifukuzi na unzonza kwa twaga da Yesumtumigwa wako yang'alile.”

31 Viwamambukize kumpula Mulungu,aho hawakalile waiting'hane hatigisika.Wose wamemezigwa Loho Yang'alile nawagendelela kuwapetela wanhu usengawa Mulungu bila kudumba.

Wanhu wamtogole Yesu wokala kambawanhu wa lubuga lumoja

32 Kibumbila cha wanhu wamtogoleYesu wakala na moyo umoja. Kuduhuimoja wao yalongile vija viyakalile navovikala vake, lakini waigolela na wayao kilakinhu kiwakalile nacho. 33 Watumigwawawapetela wanhu mbuli ya kuzilibukakwa Mndewa Yesu kwa nguvu ng'hulu,na Mulungu kawagwaa wanhu ng'hekewang'hani. 34 Kukala kuduhu munhu yoyosemkibumbila yakalile bila kinhu. Wanhuwayagwe wakalile na migunda hebung'anda wakala wochuuza, na kugalazisente ziwapatile, 35 na wawagwaawatumigwa, na zisente izo zigoligwa kwakila munhu kamba viyalondile.

36 Kukala na Mulawi imoja twagajake Yusufu, mwenekae wa Kupulo, ayowatumigwa wamkema Balinaba, fambulojake, “Munhu yogangamiza wanhu,”37 kachuuza mgunda wake, kawagwaazisente watumigwa.

5Anania na Safila

1 Kukala na munhu imoja yakemigweAnania na mwehe wake Safila, naovivija wachuuza mgunda wao. 2 Ananiakailumba na mwehe wake, kabagula senteziyagwena zisigale kawagwaawatumigwa.3 Petulo kamuuza, “Anania, habalikumtogolela Mwenembago yakulongozeumvizile Loho Yang'alile kwa kufisa senteziyagwe ziupatile kwa kuchuuza mgundawako? 4 Viukalile ung'hali hunachuuzaumgunda ukala wako, na viumambukizekuchuuza, sente zikala zako. Lelo, habalikutenda mbuli ayo? Humvizile munhubule ila kumvizila Mulungu!” 5 BahajaAnania viyaihulike mbuli ayo, kagwa hasikafa. Wanhu wose waihulike mbuli ayowadumba ng'hani. 6 Wabwanga wezawaluvaza sitili lukuli lwakewalulava kunzewaluzika.

7Vigabitile masaa madatu mwehe wakeAnania keza, kengila mng'anda, lakinihajuwile gaja gampatile mkasano wake.8Petulo kamuuza, “Nongele, zino izo sentezose zimpatile gweye na mkasano wakokwa kuchuuza mgunda wenu?”

Kamwidika, “Ona, zizo.”9 Avo Petulo kamulongela, “Vino ha-

bali gweye na mbigalo wako muilumbakumgeza Loho wa Mndewa? Wanhuwamzikile mkasano wako sambi wa hamu-langona gweyewokusola vivija!” 10Bahajakagwa hasi mmagulu ga Petulo kafa. Wab-wanga viwengile wamvika kafa, avo wa-mulava kunze nawamzika behi nambigalowake. 11 Wanhu wose wamtogole Yesuna wose wayagwe waihulike mbuli ayowadumba ng'hani.

Unzonza na vifukuzi12Watumigwa watenda mbuli nyingi za

unzonza na vifukuzi mna iwanhu. Wanhuwose wamtogole Yesu waiting'hanahamoja muluhelengo lwa Sulemani.13 Kuduhu wanhu wayagwe kulawa kunzewagezile kuilumba na wanhu wamto-gole Yesu, hamoja wanhu wawagwaanhogolwa. 14 Lunhu lwa wambigalo na

Page 141: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Sang'hano 5:15 138 Sang'hano 5:42watwanzi wamtogole Mndewa wongezekamkibumbila. 15 Mbuli ya unzonzauwakalile wotenda watumigwa, wanhuwawagala watamu mvisazi na mmikeka,muladi sisila da Petulo diwakwase wanhuwayagwe viyakalile kobita. 16 Lunhulwa wanhu lwiza kulawa mmabuga gelibehi na Yelusalemu, na kuwagala wanhuwose wakalile wolumwa hebu wakalile navinyamkela, na wose wahonyigwa.

Watumigwa wodununzigwa17 Abaho mulava nhosa mkulu na

wayage wose, na wanhu wa kibumbila chaMasadukayo, wawonela migongo ng'haniwatumigwa, avo wasonga kuwehila.18 Wawagoga watumigwa na kuwagodekamkifungo. 19 Lakini ikilo msengawa kuulanga wa Mndewa kafungulanyivi za ikifungo, kawalava kunzeiwatumigwa, kawalongela, 20 “Gendenimkeme Mng'anda ya Mulungu, walon-geleni wanhu mbuli ya ugima uno.”21 Watumigwa watogola, na imitootondowengila Mng'anda ya Mulungu nawasonga kufundiza.

Mulava nhosa mkulu na wayagewawakema hamoja wavele wosewa Izilaelimkitala, abaho walagiza watumigwawalavigwe mkifungo na wagaligwe hau-longozi wao. 22 Lakini wakulu wa wakaliziwa Ng'anda ya Mulungu viwacholile,hawawavikile iwatumigwa mkifungo, avowabwelamkitala na kulonga, 23“Vituvikilemkifungo, tukivika kihindigwa nawakalizi wose wokaliza zinyivi, lakinivitufungule zinyivi, hatumvikile munhubule mgati!” 24 Wakulu wa walava nhosana wakulu wa wakalizi wa Ng'anda yaMulungu viwahulike avo, wakanganya kijakiwalawilile watumigwa. 25Abaho munhuimoja keza kawalongela, “Tegelezeni!Wanhu wamuwagodeke mkifungo waMng'anda yaMulunguwofundizawanhu!”26 Avo mkulu wa wakalizi wa Ng'anda yaMulungu kachola hamoja na wanhu zakewawagoga iwatumigwa. Hawawagogilekwa nguvu, kwavija wawadumba wanhusekewawatowe mabwe.

27 Wawagala iwatumigwa mgati, nawawemiza haulongozi wa mkitala, namulava nhosa mkulu kawalongela,28 “Tuwagomesa sekemufundize kwatwaga da munhu ino, lakini lolenikimtendile! Mugabwililisa mafundizogenu mwiisi yose ya Yelusalemu, na

molonga tweye wao kilamuso cha ifayake!”

29 Petulo na watumigwa wayagwewedika, “Tolondeka tumtegelezeMulungusiyo wanhu. 30 Mweye mumkomakwa kumuwamba mumsalaba, lakiniMulungu wa wahenga zetu kamzilibulaYesu kulawa kwa wafile. 31 Mulungukamwinula mbaka mwambu wa mkonowake wa kudila kamtenda Mulangulizi naMkombola, kuwatenda wanhu wa Izilaeliwaleke nzambi zao na Mulungu yazigelekumgongo. 32 Tweye tuzona mbuli azo,tweye na Loho Yang'alile, yeli nhunza yaMulungu kwa wose womtogola.”

33 Wanhu wa mkitala viwahulike avo,wagevuzika ng'hani walonda kuwakomaiwatumigwa. 34 Lakini imoja wao,Mfalisayo yakemigwe Gamalieli yakalilemfundiza Malagizo ga Musa yadumbigweng'hani na wanhu wose, kema aho mki-tala. Kawalongela watumigwa walavigwekunze kidogo, 35 abaho kawalongelawanhu wa mkitala, “Waizilaeli wayangu,iteganyeni ng'hani na kija kimulondakuwatendela wanhu wano! 36 Bahoumwaka kukala na munhu yakemigweTeuda, kaitenda munhu mkulu, na wanhugana na nne wailumba nayo. Lakinikakomigwa na wanhu zake wamkwelelezewaimwaga na mbuli zake zihelela baho.37 Abaho, Yuda mwenekae wa Galilayakalawilila mna ikipindi cha kuwapetawanhu, na heyo vivija kakala na lunhumkulu, lakini vivija kakomigwa, na wanhuzake wose wamkweleleze waimwaga.38 Lelo, nowalongeleni, sekemuwatendelembuli yoyose wanhu wano. Walekeni!Kamba kija kiwaitogolele kutenda cholawakumwao wenyego, hondakitendeke bule,39 lakini kamba cholawa kwa Mulungu,hondamuwahume bule. Baho mogombana Mulungu!”

Wanhu wa mkitala wakwelelezambuli za Gamalieli. 40 Wawakemaiwatumigwa mkitala, wawatowa mbalati,na wawalagiza sekewalonge kabili kwatwaga da Yesu, abaho wawalekesa.41Watumigwa viwasegele mkitala, wakalana deng'ho kwavija Mulungu katogolawageligwe kinyalambuli ya twaga daYesu.42 Kila siku wagendelela kufundiza nakuwapetela wanhu Mng'anda ya Mulunguna mzikae za wanhu, kamba Yesu Kilisitoiyo Mkombola.

Page 142: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Sang'hano 6:1 139 Sang'hano 7:116

Watazaji saba1 Siku vizigendelele wanahina vi-

wakalile wokongezeka, kukala na ndwagimna Iwayahudi wolonga Kigiliki nawaja iwolonga Kiebulania. Wayahudiiwolonga Kigiliki walonga kamba waganewakiwa weli kumwao wasemwigwa munaukugoleligwa sente kila siku. 2 Avoiwatumigwa longo na wabili wawakemawanahina wose wawalongela, “Havinogilebule kumwetu kuleka kuwapetela wanhumbuli ya Mulungu na kuwagolela lujo.3 Avo, ndugu zangu, saguleni wanhu sabakumwenu wajuwike kamba wamema LohoYang'alile na nzewele, na toweka wawewakulu wa mbuli ino. 4 Lakini tweyetompula Mulungu na kuwapetela wanhumbuli ya Mulungu kipindi chetu chose.”

5 Wanhu wose wanogelwa na mbuliza watumigwa, avo wamsagula Sitefanomunhu yamemile kutamanila na LohoYang'alile, hamoja na FiliponaPolokolo naNikanoli, Timona na Palimena na Nikolasimunhu hali Muyahudi kulawa Antiokiaiyo yakalile yengile mwiidini ya Kiyahudi.6 Abaho wanhu wao wose wagaligwa kwaiwatumigwa, wao wampula Mulungu nakuwekila makono.

7 Avo mbuli za Mulungu zigendelelakwenela. Wanahina wongezeka ng'haniako Yelusalemu na walava nhosa wengiwamtogola Yesu.

Sitefano kogogigwa8 Mulungu kamgwaa ng'hekewa na

nguvu Sitefano, nayo kadaha kutendaunzonza na vifukuzi mna iwanhu. 9 Lakinikalemigwa na wanhu wayagwe wakalilewanhu wa ng'anda ya kumpula Mulungu,ikemigwe, “Ng'anda ya kumpula Mulunguya wanhu Walekesigwe,” wanhu awowalawa Kilene na Alekizandilia. Wayagwewalawa isi za Kilikia na Asiya. 10 LakiniLoho Yang'alile kamgwaa nzeweleSitefano viyakalile kolonga, mbakawalemelwa kumuhuma. 11 Avo wawa-honga wanhu walonge, “Tumuhulikakomulonga vihile Musa na Mulungu!”12 Kwa ulonzi uno wawading'hula wanhu,wavele na wafundiza Malagizo ga Musa.Wamgoga Sitefano na kumgala mkitalacha Wayahudi. 13 Abaho wawagala wanhuwayagwe walonge uvizi mbuli yake,walonga, “Siku zose munhu ino koilongavihile Ng'anda ya Mulungu na Malagizo

ga Musa. 14 Tumuhulika kolonga kambaYesu wa Nazaleti koibomola Ng'andaya Mulungu na kugalusa vihendo vetuvitugweleligwe na Musa!” 15Wanhu wosewakalile mkitala wambunhulila mesoSitefano, wachona kihanga chake kiigalana kihanga cha msenga wa kuulanga.

7Sitefano kolonga na wanhu wa mkitala

1 Mulava nhosa mkulu kamuuza Site-fano, “Mbuli zino za ukweli?”

2 Sitefano kawedika, “Tata zangu nandugu zangu, nhegelezeni! Muhengawetu Abulahamu yang'hali hanacholakukala isi ya Halani, Mulungu wa ukulukamulawilila mwiisi ya Mesopotamia.3 Mulungu kamulongela, ‘Segela mwiisiyako, waleke wanhu wa lubuga lwakouchole isi yonda nikulagusile.’ 4 Avokalawanya mwiisi ya Wakalidayo kacholakukala kudibuga da Halani. TatakeAbulahamu viyafile, Mulungu kamu-longela Abulahamu yeze mwiisi inoyumukala sambi. 5 Mulungu hamgweleleAbulahamu hata kimhongwe kidodokiwe chake mwenyego, lakini Mulungukamulongela komgwaa, iwe yake na lukololwake. Mulungu viyamulongele avo,Abulahamu kakala kaduhu wana. 6 Vinovivo Mulungu viyamulongele Abulahamu,‘Lukolo lwako lokala mwiisi ya ugeni,ako wokuwa watumwa na wotendigwavihile kwa miyaka magana mane. 7 Lakininowatagusa wanhu wondawawatendewatumwa. Abaho lukolo lwako lolawamwiisi iyo na wonigwaa ukulu niyehanhu hano.’ 8 Abaho Mulungu kamgwaaAbulahamu kihendo cha kwingila kumbikamba kilaguso cha lagano. AvoAbulahamu kamwingiza kumbi Isaka sikuya nane toka viyavumbuke. Vivija Isakakamwingiza kumbi mwanage, yakemigweYakobo, na Yakobo kawengiza kumbi wajawahenga zetu longo na wabili.”

9 “Wanage Yakobo wamonela migongomdodo wao Yusufu na wamchuuza yawemtumwa mwiisi ya Misili. Lakini Mu-lungu kakala hamoja nayo, 10 kamuhonyana magayo gake. Yusufu viyagaligwekwa Falao mndewa wa Misili, Mulungukamtenda yanogeligwe, na nzewele zakezoneka, avo mndewa wa Misili kamtendayawe mkulu wa wakulu wa Isi, na mkuluwa wasang'hanaji wa mng'anda. 11 Abahokukala na lufilili lwa nzala mwiisi yose

Page 143: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Sang'hano 7:12 140 Sang'hano 7:43

ya Misili na Kanaani, itendile wanhuwadununzike. Wahenga zetu hawapatilelujo bule. 12 Yakobo viyahulike ako Misilikukala na ndiya, kawatuma wanage, wa-henga zetu, mwanza wa ichanduso ku-vika ako. 13 Viwacholile mwanza wa ka-bili, Yusufu kailagusa kwa ndugu zake,na mndewa Falao kalujuwa lukolo lwaYusufu. 14Avo Yusufu kawatuma wasengakwa tatake Yakobo, wamulongele heyo nalukolo lose weze Misili, wose kwa wosewakala malongo saba na tano. 15 AbahoYakobo kacholaMisili, akoheyonawanagewafa. 16 Ng'huli zao zigaligwa Shekemu,ako wazikigwa mna gamapanga gayag-ulile Abulahamu kwa sente kulawa kunaulukolo lwa Hamoli.”

17 “Kipindi cha Mulungu kutenda gaya-mulongele Abulahamu vikikalile behi,wanhu zetu wongezeka ng'hani mwiisi yaMisili. 18 Abaho mndewa iyagwe yalekilekumjuwa Yusufu kasonga kutawalamwiisiya Misili. 19 Kawatendela usede wahengazetu na kuwatenda vihile, kawalagizawaweke kunze wanao ving'hele, muladiwafe. 20 Musa kavumbuka mna ikipindiacho, kakala mwana yanogile. Kaleligwana mamake kwa miezi midatu, 21 naviyekigwe kutali na ukae, mndele wa Falaokamsola na kamulela kamba mwanage.22 Musa kafundizigwa ubala wose waWamisili na kawa munhu mkulu kwakulonga na sang'hano.”

23 “Musa viyavikize miyaka malongomane, kachola kuwalola ndugu zakeWaizilaeli. 24 Kamona imoja wao ko-tendiligwa vihile na Mmisili, avo kacholakumtaza Mwiizilaeli kwa kumulipagehile Mmisili kwa kumkoma. 25 Kagesandugu zake Waizilaeli wahajuwile kambaMulungu yahawakombole kubitila heyo,lakini wao hawajuwile. 26 Imitondoyake kawona Waizilaeli wabili woitowa,kageza kuwagombeleza kawalongela,‘Nhegelezeni mweye mwa ndugu habalimoitowa kamba avo?’ 27 Lakini ayoyakalile yomtowa miyage kamsung'haMusa kumgwazo. Kamuuza, ‘Naniyakutendile mulangulizi na mulamuziwetu? 28 Hebu kolonda kunikoma kambaviumkomile ija Mmisili jana?’ 29 Musaviyahulike avo, kalawanyamwiisi ya Misilikachola mwiisi ya Midiani. Ako kapatawana wabili.”

30 “Viibitile miyaka malongo mane,msenga wa kuulanga kamulawilila Musa

kuna ikisolo kikalile chokwaka kuluwalabehi na lugongo lwa Sinai. 31Musa kakan-ganya ng'hani kija kiyone, kachola behiya kisolo yalole goya. Lakini kahulikasauti ya Mndewa, 32 ‘Niye na Mulunguwa wahenga zako, Mulungu wa Abula-hamu na Mulungu wa Isaka na Mulunguwa Yakobo.’ Musa kagwaya kwa bwem-bwe na hagezile kulola kabili. 33 Mndewakamulongela, ‘Vula vilatu vako, kwavijahanhu aho hawimile hang'ala. 34 Niwonawanhu zangu viwodununzigwa mwiisi yaMisili. Nihulika viwogutilila, nihumulukaniwahonye. Avo sambi nokutuma ucholeMisili.’ ”

35 “Musa iyo yalemigwe na wanhu waIzilaeli, viwamulongile, ‘Nani yakutendilemulangulizi na mulamuzi kumwetu?’Musa iyo yatumigwe na Mulungukuwalanguliza wanhu na kuwakombolakubitilamsengawa kuulanga yamulawililehana ikisolo kikwaka. 36 Kawalongozawanhu walawe Misili, kwa kutendaunzonza na vilaguso mwiisi ya Misilina hana Ibahali ya shamu kwa miyakamalongo mane kuluwala. 37 Musa iyoyawalongele wanhu wa Izilaeli, ‘Mulungukowasagulileni mtula ndagu wake, kambaviyanhumile niye na kokuwa imoja wawanhu zenu.’ 38 Musa iyo yakalilena lung'husesa lwa wanhu wa Izilaelikuluwala, kakala ako na wahenga zetu namsenga wa kuulanga yalongile nayo hanaUlugongo lwa Sinai, na kabokela mbuli zaugima wa Mulungu yatugwelele tweye.”

39 “Lakini wahenga zetu walema kum-togola, wamsung'ha kumgwazo na wa-longa yahanogile kumwao wahabwele-ganye Misili. 40 Avo wamulongela Haluni,‘Tutendele mulungu yonda yatulongoze.Hatujuwa kinhu gani kimulawilile Musa,yatulavile Misili.’ 41 Avo watenda kinyagocha ng'ombe, wakigwaa ukulu, watendanyimwili nyimwili kudeng'helela kija ki-watendile. 42Mulungu kawaleka na kawa-tenda wazigwee ukulu nhondo za kuu-langa, kamba viyandikigwe mna ikitabucha watula ndagu wa Mulungu.”“Mweye wanhu wa Izilaeli! Si niye bule

yumunichinjile wanyama na kun-davila nhosa

kwamiyakamalongomane kuja kuluwala?43 Mweye mkipapa kiheha cha mulungu

Moleki,na kinyago cha nhondo ya mulungu wenu

Lefani,

Page 144: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Sang'hano 7:44 141 Sang'hano 8:13vinyago vimutendile vivo vimvitambikile,

avo nowahamizila mwiisi ya Ba-beli.”

44 “Wahenga zetu wakala na kiheha ki-lagusa kamba Mulungu kabaho ako ku-luwala. Kitendigwa kamba Mulungu viya-mulongele Musa yakitende, kiigalile nakija kiyaone. 45Abaho, wahenga zetu wak-ibokele acho ikiheha kwa wahenga zao.Wakipapa viwacholile hamoja na Yoshuana wachola nacho mna ziisi ziyawabitizeMulungu. Kikala kuko mbaka kipindicha Daudi. 46 Daudi kanogeligwa na Mu-lungu na kampula Mulungu yamtogoleleyatende hanhu hakukala Mulungu waYakobo. 47 Lakini Sulemani iyo yamzen-gele Mulungu ng'anda.”

48LakiniMulungu yeli Uchanha Ng'hanihakala mng'anda izengigwe kwa makonoga wanhu, kamba mtula ndagu wa Mu-lungu viyolonga,49 “Ulanga acho kigoda changuna isi iyo inikile magulu gangu.Ng'anda ya gani yonda munizengele niye?Hanhu gani hondanikale niye?50Niyemwenyego iyo nhendile vinhu vose

vino.”51Abaho Sitefano kalonga, “Mweyemuli

na mizoyo midala, na mulekile kumjuwaMulungu, mweye musitile magwiti genukutegeleza usenga wa Mulungu! Mwiigalana wahenga zenu na mweye vivijamomulema Loho Yang'alile! 52 Vinohana mtula ndagu yoyose wa Mulunguwahenga zenu wamulekile kumdununza?Wawakoma wasenga wa Mulungu waokulawa umwaka walongile kwiza kwaMsang'hanaji wake Yanogile. Na sambimumuhinduka na kumkoma. 53 Mweyewao mubokele malagizo ga Mulungu,gamgweleligwe na wasenga wa kuulanga,lakini hamgagogile bule!”

Sitefano kotoigwa mabwe54 Wanhu wa mkitala viwamtegeleze

Sitefano, wagevuzika ng'hani, wadafunameno gao. 55 Lakini Sitefano kunokamema Loho Yang'alile, kalola uchanhakuulanga kawona ukulu wa Mulunguna Yesu kema mwambu wa mkono wakudila wa Mulungu. 56 Kalonga, “Loleni,nouwona ulanga ugubuka na Mwana waMunhu kema mwambu wa mkono wakudila wa Mulungu!”

57 Kwa nyangi wanhu wa mkitalawasita magwiti gao. Bahaja wanhu

wose wamzumhila Sitefano, 58 wamulavakunze ya buga, wamtowa mabwe. Wajawakalile womtowa mabwe waleka viwalovao kwa mbwanga imoja twaga jakeSauli. 59 Viwakalile womtowa mabweSitefano kapula, “Mndewa Yesu, ibokeleloho yangu!” 60 Kafugama kaguta,“Mndewa! ugele kumgongo nzambi yaoino!” Viyalongile avo kafa.

81 Nayo Sauli kona vinoga kukomigwa

kwa Sitefano.Sauli kowadununza wanhu wamtogole

YesuMna izisiku azo wanhu wamtogole Yesu

ako Yelusalemu wasonga kudununzigwavihile. Wanhu wose wamtogole Yesu,wahaleka watumigwa, wakala wapwililikemwiisi iyo ya Yudea na Samalia. 2Wanhuwanogile wamzika Sitefano na wamulililang'hani.

3 Lakini Sauli kalonda kuwadununzawanhu wamtogole Yesu. Kachola ng'andambaka ng'anda, kawalava kunze wanhuwamtogole Yesu, wambigalo kwa wat-wanzi, na kaweka mvifungo.

Mbuli Inogile yopetigwa ako Samalia4 Wanhu wamtogole Yesu wapwililike

wachola kila hanhu kuwapetela wanhuMbuli Inogile. 5 Filipo kachola kudibugada Samalia na kawapetela wanhumbuli yaKilisito Mkombola. 6 Lunhu lwa wanhulumtegeleza goya Filipo viyalongile na ku-wona unzonza uyatendile. 7 Vinyamkelawawalawa wanhu kwa kulila, na wanhuwengi waholole na mbetembete waho-nyigwa. 8 Avo kukala na deng'ho kulukudibuga dija.

9Munhu imoja twaga jake Simoni kakalayokala mumo, kawazanya Wasamalia kwauhawi wake. Kaitenda kamba kakalamunhu mkulu. 10 Wanhu wose kudibugadija, wakulu kwa wadodo wamtegelezang'hani, walonga, “Munhu ino kana udahiwa Mulungu ukemigwa, ‘Udahi Mkulu’.”11 Wamtegeleza ng'hani kwavija kwamiyakamingi kawazanya kwa uhawiwake.12 Lakini viwautogole usenga wa Filipo,usenga wa Mbuli Inogile ya Undewa waMulungu na mbuli ya twaga da YesuKilisito, wose wabatizigwa, wambigalokwa watwanzi. 13 Simoni nayo katogola,viyamambukize kubatizigwa kakala

Page 145: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Sang'hano 8:14 142 Sang'hano 9:2yokwanga na Filipo na kakanganya viyoneunzonza na vilaguso vikalile vitendigwa.

14 Watumigwa wakalile Yelusalemuwahulika wanhu wa Samalia waibokelambuli ya Mulungu, avo wawatuma Petulona Yohana kumwao. 15 Viwavikile,wawapulila kwa Mulungu wanhu wamto-gole Yesu wambokele Loho Yang'alile.16Kwavija LohoYang'alile kakala yang'halihanamuhulumukila munhu yoyosekumwao, wakala wabatizigwe kwa twagada Mndewa Yesu diiyeka. 17 Abaho Petulona Yohana wawekila makono, wabokelaLoho Yang'alile.

18 Simoni kona wanhu wamtogole Yesuwambokela Loho Yang'alile viwekiligwemakono na watumigwa. Avo kalondakuwagwaa sente Petulo na Yohana,19kalonga, “Naniye nigweleleni udahi uno,muladi munhu yoyose yonda nimwikilemakono gangu yabokele Loho Yang'alile.”

20 Lakini Petulo kamwidika, “Upotelekutali gweye na sente zako, kwa kugesakodaha kugula kwa sente nhunza yaMulungu! 21 Kuduhu hanhu hohosemwiisang'hano yetu, kwavija moyo wakohaugesa ganogile mgameso ga Mulungu.22 Avo leka nzambi zako, na magesagako gehile na mpule Mndewa yagelekumgongo. 23 Kwavija nokona kumemamigongo na kwa mfungwa wa nzambi.”

24 Simoni kamulongela Petulo naYohana, “Mhulileni kwa Mndewa, ganogamulongile sekegandawilile.”

25 Viwamambukize kulonga gajagawone na kuwapetela wanhu usengawa Mndewa, Petulo na Yohana wabwelaYelusalemu. Mnzila wawapetela MbuliInogile wanhu wa mvijiji va Samalia.

Filipo na mkulu wa Isiyopiya26 Msenga wa kuulanga wa Mndewa

kamulongela Filipo, “Itande uchole kusinikubitila nzila ilawa Yelusalemu kucholaGaza.” Nzila ino sambi haitumika.27 Avo Filipo kaitanda na kuchola.Muisiopiya yeliduhu kimbigalo, yakalilemunhu mkulu mna ingama ya Kandakemndewa wa kitwanzi wa Isiopiya kakalamnzila ya kuchola ukayake. KakalaYelusalemu komtambikila Mulungu nakakala yobwela ukayake na mtuka wakubulula. 28 Viyakalile mnzila kakalayosoma kitabu cha mtula ndagu waMulungu Isaya. 29 Avo Loho Yang'alilekamulongela Filipo, “Genda kakale behi na

mtuka uja.” 30 Baho Filipo kakimbila behina mtuka kamuhulika munhu ayo kosomakitabu chamtula ndaguwaMulungu Isaya.Filipo kamuuza, “Vino kogajuwa gagogousoma?”

31 Mkulu ayo kedika, “Nodahaze kuga-juwa bila munhu kunifambulila?” Avokamgoneka Filipo yakwele mumtuka nayakale hamoja nayo. 32Munhu ayo kakalayosoma hanhu hano mna GamaandikoGang'alile,“Kakala kamba ng'hondolo yogaligwa

kuchinjigwa,kamba mwana ng'hondolo yanyamale hu-

upi viyokanhigwa mibahila,halongile mbuli.33Kageligwa kinyala na koneligwa.Kuduhu munhu yodaha kulonga mbuli za

lukolo lwake,kwavija ugima wake mwiisi uvika ku-

uhelelo.”34 Mkulu iyo kamuuza Filipo, “Non-

gele mtula ndagu wa Mulungu kolongambuli ya nani? Mbuli yake mwenyegohebu ya munhu iyagwe?” 35 Filipo ka-songa kulonga, kasongela hanhu hano haMaandiko Gang'alile, kamulongela MbuliInogile ya Yesu. 36 Viwakalile wogen-delela na mwanza, wavika hanhu hakalilena mazi, mkulu ayo kalonga, “Hano hanamazi. Kinhu gani kingomesa ndeke kuba-tizigwa?” 37 Filipo kamulongela, “Kodahakubatizigwa kamba wahatogola kwa moyowako wose. Mkulu ayo kamwidika, ‘No-togola kamba Yesu Kilisito iyo Mwana waMulungu’.”

38Mkulu ayo kalagiza mtuka wime. Fil-ipo na mkulu iyo wahumulukila mgamazi,Filipo kambatiza. 39 Viwalawile mga-mazi, Loho wa Mndewa kamsegeza Filipo.Mkulu ayo hamonile kabili, lakini kagen-delela na mwanza kuno kamema deng'ho.40 Filipo kasinhukila ka Azoto, kachola isiya Kaisalia na mnzila kawapetela wanhuMbuli Inogile kila buga.

9Sauli komtogola YesuSang'h 22:6-16; 26:12-18

1 Mna ikipindi acho Sauli kagendelelakuwehila na kuwakoma wanahina wa Mn-dewa. Kachola kwa mulava nhosa mkulu,2 kapula baluwa ya kujuwika mng'anda yakumpula Mulungu ako Damesiki, muladiyahamvika munhu yoyose mtwanzi hebu

Page 146: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Sang'hano 9:3 143 Sang'hano 9:31

mbigalo kotogola nzila ya Mndewa yam-goge yamgale Yelusalemu.

3 Sauli viyakalile mnzila behi nakuvika Damesiki, bahaja mulengekulawa kuulanga ummwemwesela banzizose. 4 Kagwa hasi na kahulika sautiyomulongela, “Sauli, Sauli! Habalikonidununza?”

5 Sauli kauza, “Mndewa, gweye kwanani?”

Kedika, “Niye na Yesu yuunidununza.6 Lakini inuka uchole kudibuga, ako kolon-geligwa cha kusang'hana.”

7 Wanhu wakalile mwanza umoja naSauli wema, hawalongile mbuli, sauti wai-hulika lakini hawamonile munhu. 8 Saulikenuka, kabenzula meso gake, lakini ha-chonile kinhu. Avo wamgoga mkono wa-mulongoza Damesiki. 9 Kwa siku ndatuhadahile kulola, na kipindi chose achohadile na hang'wile kinhu chochose.

10 Kukala na mwanahina wa Yesu kukoDamesiki twaga jake Anania. Mulungukamulagusila kinhu mzinzozi, Mndewakamkema, “Anania!”

Anania kedika, “Aino baha Mndewa.”11 Mndewa kamulongela, “Winuke

uchole Mnzila Igoloke. Kuna ing'andaya Yuda muuze munhu yokemigwa Saulikulawa Taliso. Heyo kompula Mulungu,12 Mulungu kamulagusila kinhu, kamonamunhu yakemigwe Anania keza nakumwikila makono gake yadahe kulolakabili.”

13 Lakini Anania kamwidika, “Mndewawanhu wengi wanongela mbuli zakemunhu ino na gaja gose gayawatendelewanhu zako wa mwiisi ya Yelusalemu.14 Nayo keza Damesiki kwa udahi kulawakwa wakulu wa walava nhosa kuwagogawanhu wose wokugwaa ukulu gweye.”

15Mndewa kamulongela, “Genda kwav-ija nimsagula yanisang'hanile, kutendatwaga jangu dijuwike na wanhu haweliWayahudi na wandewa wao na wanhu waIzilaeli. 16 Niye mwenyego nomulagusilavonda yadununzike mbuli yangu.”

17AvoAnania kachola kengilamng'andaiyakalile Sauli, kamwikila makono,kalonga, “Ndugu yangu Sauli, Mndewakanhuma, Yesu mwenyego yakulawililegweye mnzila viukalile kokwiza hano.Kanhuma muladi udahe kulola kabili naumemezigwe Loho Yang'alile. 18 Bahajavinhu kamba vibale vilagala mgamesoga Sauli, na kadaha kulola kabili, kenuka

na kabatizigwa, 19 viyamambukize kuja,nguvu zake zimbwelela.”

Sauli kowapetela wanhu ako DamesikiSauli kakala siku ndodo na wanahina

wa Yesu ako Damesiki. 20 Baho ka-songa kuwapetela wanhu mzing'anda zakumpulaMulungu kamba Yesu iyoMwanawa Mulungu.

21 Wanhu wose wamuhulike wakan-ganya wauza, “Vino ino siyo heyoyawakomile wanhu wamgwelele ukuluYesu mwiisi ya Yelusalemu. Hezilehano mbuli ya kuwagoga wanhu wao nakuwagala kwa wakulu wa walava nhosa?”

22 Lakini Sauli kawapetela wanhu kwaudahi mkulu, na kulonga kwake kambaYesu Kilisito kakala Mkombola kuwatendaWayahudi wakalile Damesiki walemelwekumwidika.

23 Vizibitile siku nyingi, Wayahudiwaiting'hana na wakala kiseto chakumkoma Sauli. 24 Lakini kalongeligwambuli iyo, imisi na ikilo wakaliza hanaulwivi lwa kwingila kudibuga muladiwamkome. 25 Lakini ikilo kimojawanahina wakalile na Sauli wamsola,wamuhumulusa mdigelo kulu kubitilazonzo dikalile muuluwa uzungulukedibuga.

Sauli ako Yelusalemu26 Sauli kachola Yelusalemu kalonda

kuilumba na wanahina. Lakini wosewamdumba, kwavija hawatogole kambaSauli nayo kakala mwanahina. 27 AbahoBalinaba keza kumtaza Sauli, na kam-gala kwa watumigwa. Kawasimulila vijaSauli viyamonile Mndewa mnzila na Mn-dewa kalonga nayo. Vivija kawalongelavija Sauli viyawapetele wanhu wa Dame-siki kwa twaga da Yesu. 28 Avo Saulikakala nao na kachola kudibuga jose daYelusalemu, kawapetela wanhu wa Dame-siki kwa twaga da Mndewa kwa kuganga-mala. 29 Vivija kalonga na kuibamilila naWayahudi wolonga Kigiliki, lakini hewowalonda kumkoma. 30 Wanhu wamtogoleYesu viwone vivo, wamgala Sauli mbakakudibuga da Kaisalia nawamuleka yacholeTaliso.

31 Avo kipindi acho vibumbila vawanhu wamtogole Yesu vikala moyohole kila hanhu kuko Yudea na Galilayana Samalia. Kubitila Loho Yang'alileyakalile yowagangamiza wanhu, wanhu

Page 147: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Sang'hano 9:32 144 Sang'hano 10:19wongezeka ng'hani viwakalile wokala kwakumdumba Mndewa.

Petulo kotenda unzonza kudibuga da Lu-dia na Yopa

32 Petulo kagenda kila hanhu, sikudimoja kachola kuwatembelela wanhuwamtogole Yesu wakalile ako Ludia.33 Ako kamting'hana munhu yakemigweEnea, yakalile yaholole na hadahilekwinuka mulusazi kwa miyaka minane.34Petulo kamulongela, “Enea, Yesu Kilisitokokuhonya. Lamuka mulusazi lwakotandika lusazi lwako.” Bahaja Eneakenuka. 35 Wanhu wose wakalile Ludiana Saloni wamona Enea, nao wamtogolaMndewa.

36 Ako Yopa kukala na mtwanziyakemigwe Tabita yakalile mwanahina waYesu, Twaga jake kwa Kigiliki Dolikasi,fambulo jake, “Mhala,” Mtwanzi ayokakala yotenda ganogile na kuwatazawakiwa. 37 Kipindi acho mtwanzi ayokalumwa, abaho kafa. Lukuli lwakelusunhigwa lwikigwa mdigati da uchanha.38 Buga da Yopa hadikalile kutali ng'hanina buga da Ludia. Wanahina wa Yesu akoYopa viwahulike kamba Petulo kakalakuko Ludia, wawatuma wanhu wabilina usenga uno, “Tokupula ulopole wizekumwetu.” 39 Avo Petulo kachola nao.Viyavikile kagaligwa mdigati da uchanhaako wagane wose wamzunguluka kunowolila na kumulagusila viwalo voseviyasonile Dolikasi viyakalile yang'halimgima. 40 Petulo kavilava kunze,kafugama mavindi kampula Mulungu,abaho kaluhindukila lukuli lwa mtwanziayo yafile, kalonga, “Tabita, lamuka!”Nayo kabenzula meso gake, viyamonilePetulo, kagandamuka. 41 Petulo kamgogamkono kamtaza kwinuka. Abahokawakema wanhu wose wamtogoleYesu, wayagwe wakala wagane kamwikahaulongozi wa hewo, kuno ka mgima.42 Mbuli ino ibwililika kudibuga joseda Yopa na wanhu wengi wamtogolaMndewa. 43Petulo kagendelela kukala akoYopa kwa siku nyingi mwiikae ya munhuyakalile yowamba ng'hwembe yakemigweSimoni.

10Petulo na Kolinelio

1 Kukala na munhu imoja mwiisi yaKaisalia yakemigwe Kolinelio, kalala

mkulu wa kibumbila cha wakalizi gana waKilumi kikemigwe, “Kibumbila cha Italia.”2 Kakala munhu yomdumba Mulungu,heyo na wanhu wose wa mulubugalwake wamgwaa ukulu Mulungu. Vivijakasang'hana ng'hani kuwataza wanhuwakiwa na kakala yompula Mulungu sikuzose. 3 Siku dimoja saa tisa imisi, Mulungukamulagusila kinhu, kamona msengawa kuulanga wa Mulungu kamwizilakamulongela, “Kolinelio!”

4 Kolinelio kamulola bunhuu msengaayo wa kuulanga kwa bwembwe kamulon-gela, “Go mkulu, kuna choni?”

Msenga wa kuulanga kamwidika,“Mulungu kanogelwa kumpula kwakona sang'hano ya kuwataza wakiwa, nayohakusemwa bule. 5 Watume wanhusambi baha, wachole Yopa kwa munhuimoja yokemigwa Simoni Petulo. 6 Heyomgeni mna ikae ya munhu yokemigwaSimoni, muwamba ng'hwembe, kokalabehi ya Bahali.” 7 Abaho msenga ayo wakuulanga kasegela, Kolinelio kawakemawasang'hanaji zake wabili namkalizi wakeimoja wa iwasang'hanaji zake, yomdumbaMulungu. 8 Kawalongela kija kilawilile,abaho kawatuma wachole Yopa.

9 Siku diyagwe viwakalile mnzila behina Yopa, imisi Petulo kachola kudigatida uchanha kumpula Mulungu. 10 Konanzala na kalonda kuja kinhu chochose,lujo vilukalile lotandigwa,Mulungu kamu-lagusila kinhu. 11 Kona ulanga ugubukana kona kinhu kamba mgolole mkuluuwambigwe mhande zake nne wohumu-lusigwa hasi. 12 Mgati yake kukala nawanyama wose na wang'onyo wotambalana ndege. 13 Kahulika sauti yomulongela,“Petulo, lamuka uchinje uje!”

14 Lakini Petulo kalonga, “Aka, Mndewa,sinakuja bule kinhu kigomigwe hebu ki-hile.”

15 Sauti imulongela kabili, “Sekeu-vikeme viha vinhu viyatendile Mulunguvinoge.” 16 Mbuli ino ilawilila miyanzamidatu, abaho kinhu acho kigaligwakuulanga.

17 Petulo viyakalile kokanganya fam-bulo da kinhu acho, wanhu watumigwena Kolinelio wavika hana ing'anda ya Si-moni, na wakala wemile haulongozi wa ul-wivi. 18Wakema, wauza, “Vino hano hanamgeni yoyose yokemigwa Simoni Petulo?”

19 Petulo kakala yang'hali yogelegezafambulo da kinhu acho, baho Loho

Page 148: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Sang'hano 10:20 145 Sang'hano 10:48Yang'alile kamulongela, “Tegeleza! Kunawanhu wadatu wokuzahila. 20 Avosekeunyawenyawe, itande uchole nao,kwavija niye iyo niwatumile.” 21 AvoPetulo kahumuluka kawalongela wanhuwao, “Niye iyo yumumzahila. Muwinzachoni?”

22 Wamwidika, “Mkulu Kolinelio katu-tuma. Munhu ayo kanoga na kom-dumba Mulungu na katogoligwa ng'hanina Wayahudi. Msenga yang'alile wakuulanga kamulongela yakugoneke gw-eye ukayake. Muladi yahulike chondau-longe.” 23 Petulo kawagoneka wanhu awokumwake, ikilo acho kawagwaa hanhu hakuwasa.

Imitondo yake kaitanda kachola nao nawanhu wayagwe wamtogole Yesu kulawaYopa wachola nayo. 24 Imitondo yakewavikamwiisi ya Kaisalia. Kolinelio kakalakowabeta, hamoja na ndugu na mbwigazake wa behi yawagoneke. 25 Petuloviyakalile behi kuvika, Kolinelio kenukakamcholela, kagwa kingubanguba kam-tambikila. 26 Petulo kamwinula, kamulon-gela, “Inuka, niye mwenyego na munhukamba gweye.” 27 Petulo kagendelelakulonga na Kolinelio viyakalile kokwingilamng'anda, mumo kawavika wanhu wengiwaiting'hana. 28 Petulo kawalongela,“Mweye wenyego mujuwa goya kambaMuyahudi kagomigwa na malagizo gakesekeyamtembelele hebu kuilumba namunhu hali Muyahudi. Lakini Mulungukandagusila sekenimkeme munhu yoyosekeha hebu hafaya. 29 Na viundagize,silemile bule niza, avo nokuuza kabilikung'hemela choni?”

30Kolinelio kalonga, “Siku ndatu zibitilemna isaa kamba ino, saa tisa imisi, ng'halanimpula Mulungu mng'anda yangu. Ba-hajamunhu yavalile viwalo vizelu chuwee,kema haulongozi wangu, 31 kalonga, ‘Ko-linelio! Mulungu kahulika viumpulile nakazitogola sang'hano zako za kuwatazawanhu wakiwa. 32 Mtume munhu ya-chole Yopa kwa munhu yokemigwa Si-moni Petulo. Kokala mwiikae ya Si-moni muwamba ng'hwembe, kokala behina Bahali.’ 33 Avo bahaja niwatumawanhu kumwako, na kutenda goya viwiz-ile. Sambi wose twabaha haulongozi waMulungu, tobetela kuhulika mbuli yoyoseyakulagize Mndewa ulonge.”

Ulonzi wa Petulo

34 Baho Petulo kasonga kulonga,“Sambi nojuwa kweli Mulungu hambagulamunhu yoyose. 35 Wose womgwaaukulu na kutenda ganogile kowatogola,hatonga wolawa isi gani. 36 Muujuwausenga uyaugalile kwa wanhu wa Izilaeli,kuwapetela wanhu Mbuli Inogile igalatindiwalo kubitila Yesu Kilisito yeliMndewa wa wanhu wose. 37 Muzijuwambuli ng'hulu zitendeke mwiisi yose yaWayahudi, kusongela Galilaya, Yohanaviyamalile kuwapetela wanhu usengawake wa ubatizo. 38 Mumjuwa Mulunguviyamsagule Yesu wa Nazaleti kwakumgwaa Loho Yang'alile na udahi. Kilahanhu hayacholile katenda ganogilena kuwahonya wanhu wose wakalilemmakono ga Mwenembago, kwavijaMulungu kakala nayo. 39 Tweye tuchonakila kinhu kiyatendile mwiisi yaWayahudina Yelusalemu. Abaho wamkoma kwakumuwamba mumsalaba. 40 Lakinisiku ya kadatu Mulungu kamzilibulakulawa kwa wafile na kamtenda yaoneke,41 siyo kwa kila munhu, lakini kwa wajawazonile mbuli azo, wasaguligwe mwakana Mulungu, wao tweye tudile na kung'wahamoja nayo viyazilibuke kulawa kwawafile. 42 Katulagiza tuwapetela wanhuMbuli Inogile na kuwalongela kamba Yesuiyo yasaguligwe na Mulungu kuwatagusawanhu wagima na wafile. 43Watula ndaguwose wa Mulungu walonga mbuli yake,walonga wanhu wose womtogola nzambizao zogeligwa kumgongo kwa udahi watwaga da Yesu.”

Wanhu haweli Wayahudi wombokelaLoho Yang'alile

44 Petulo viyakalile yang'hali yolonga,Loho Yang'alile kawahumulukila wanhuwose wakalile womtegeleza. 45 Wayahudiwamtogole Yesu wezile kulawa Yopahamoja na Petulo wakanganya viwoneMulungu vivija kawagwaa wanhu haweliWayahudi nhunza ya Loho Yang'alile.46 Kwavija wawahulika wolonga kwaulonzi wa sambi na kuutogola ukulu waMulungu. Petulo kawalongela, 47 “Wanhuwano wambokela Loho Yang'alile, kambavitumbokele tweye. Vino munhu yoyosekodaha kuwagomesa sekewabatizigwekwa mazi?” 48 Avo kalagiza wabatizigwekwa twaga da Yesu Kilisito. Abahowampula yakale nao kwa siku ndodo.

Page 149: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Sang'hano 11:1 146 Sang'hano 12:311

Petulo kowasimulila wanhu wamtogoleYesu ako Yelusalemu

1 Watumigwa na wanhu wayagwewamtogole Yesu ako Yudea wahulikakamba wanhu haweli Wayahudi vivijawabokela mbuli ya Mulungu. 2 Petuloviyacholile Yelusalemu, wanhu wolondawanhu haweli Wayahudi wengile kumbi,wambeza Petulo, 3 walonga, “Gweyekukala mzikae za wanhu haweli Wayahudihawengile kumbi na vivija kuja nao!”4 Avo Petulo kawalongela fulu ipile kijakilawilile kusongela kuna ichanduso.

5 “Vinikalile nompula Mulungukudibuga da Yopa, Mulungu kandagusilakinhu. Nyona kinhu chokwiza hasikiigala na mgolole mkulu uhumulusigwakwa mhande zake nne kulawa kuulanga,wima behi yangu. 6 Ndola goya mgatiyake nyona wanyama wose, wang'onyowotambala na ndege. 7 Abaho mhulikasauti yonongela, ‘Petulo, lamuka uchinjeuje!’ 8 Lakini nonga, ‘Mndewa bule!Kuduhu kinhu kihile hebu kigomesigwekingile mumulomo wangu.’ 9 Sauti ilongakabili kulawa kuulanga, ‘Sekeuvikemeviha vinhu viyatendile Mulungu vinoge.’10 Mbuli ayo ilawilila miyanza midatu,kukikomelezo kinhu kija kibwelezigwakuulanga. 11 Bahaja wanhu wadatu watu-migwe kumwangu kulawa Kaisalia wavikamng'anda ing'alile. 12 Loho kanilongelanichole nao sekeninyawenyawe. Nduguwano sita kulawa Yopa wachola na niyeKaisalia na wose twingila mng'anda yaKolinelio. 13 Kolinelio katulongela vijaviyamonile msenga kulawa kuulangakema mng'anda yake. Kamulongela,‘Mtume munhu yachole Yopa kwamunhu yokemigwa Simoni Petulo.14 Kowalongeleni mbuli zondaziwatendegweye na wanhu wa mulubuga lwakomukomboligwe.’ 15 Vinisongile kulonga,Loho Yang'alile keza kumwao kambaviyezile kumwetu kuna ichanduso.16 Abaho nikumbuka kija kiyalongileMndewa, ‘Yohana kawabatiza wanhu kwamazi, lakinimweyemobatizigwa kwa LohoYang'alile.’ 17Vivo ili Mulungu kawagwaawanhu haweli Wayahudi nhunza iijaiyatugwelele tweye vitumtogole MndewaYesu Kilisito Mkombola, niye na nani,mbaka nimgomese Mulungu?”

18 Viwahulike avo, waleka kumulongana wamtogola Mulungu, walonga, “VivijaMulungu kawagwaa wanhu haweliWayahudi nyafasi ya kuleka nzambi nakubokela ugima wa mazuwa gose!”

Wanhu wamtogole Yesu ako Antiokia19 Wanhu wayagwe wamtogole Yesu

wakalile wapwililike mbuli ya madununzogalawilile viyakomigwe Sitefano, wacholambaka Foinike, Kupulo na Antiokia,kuwapetela Wayahudi waiyeka usengauno. 20 Lakini wanhu wayagwe wamtogoleYesu, walawile Kupulo na Kilene, wacholaAntiokia kuwapetela wanhu haweliWayahudi usenga wa Mbuli Inogile yaMndewa Yesu. 21Udahi wa Mndewa ukalahamoja nao, na wanhu wengi watogola nawambwelela Mndewa.

22Mbuli ino iwavikilawanhuwamtogoleYesu ako Yelusalemu, avowamtuma Balin-aba yachole Antiokia. 23Viyavikile na konavija Mulungu viyawagwelele ng'hekewa,kadeng'helela na kawapula wagendelelekumtamanila Mndewa kwa mizoyo yaoyose. 24 Balinaba kakala munhu yanogile,kamema Loho Yang'alile na kutamanila,na wanhu wengi wambwelela Mndewa.

25 Abaho Balinaba kachola Talisokumzahila Sauli. 26 Viyamonile, kamgalaAntiokia, mwaka mgima waiting'hana nawanhu wamtogole Yesu na wawafundizawanhu wengi. Ako Antiokia, kukowanahina wa wasonga kukemigwaWakilisito.

27 Mna ikipindi acho watula ndaguwayagwe wa Mulungu wasegelaYelusalemu wachola Antiokia. 28 Imojawao yakemigwe Agabo, kema na kwaudahi wa Loho Yang'alile kalagula kambahokuwa na lufilili lwa nzala mwiisi yose.Ilawilila kipindi cha utawala wa Kilaudio.29 Wanahina wa Yesu waitogolela kilamunhu yagale chochose kiyakalile nacho,kuwataza wayao wamtogole Yesu wakalileYudea. 30Watenda avo, abaho wawagwaasente Balinaba na Sauli wazigale kwawavele wa wanhu wamtogole Yesu.

12Madununzo makulu

1 Mna ikipindi kikija Mndewa Helodekasonga kuwadununza wanhu wayagwewamtogole Yesu. 2Kalagiza Yakobo mkuluwake Yohana yakomigwe kwa panga.3 Helode viyonile mbuli ino iwanogela

Page 150: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Sang'hano 12:4 147 Sang'hano 13:2Wayahudi, kagendelela, kamgoga Petulo.Mbuli ino ilawilila mna ikipindi chaMagate hagageligwe usasu. 4ViwamgogilePetulo wamgodeka mkifungo, wamwikammakono ga wakalizi wakalile vibumbilavine kila kibumbila kikala na wakaliziwane. Helode kalonda kumulava Petulohaulongozi wa wanhu yahamala Nyimwilinyimwili ya Pasaka. 5Avo Petulo viyakalileyang'hali kagodekigwa, wanhuwamtogoleYesu wampulila ng'hani kwa Mulungu.

Petulo kolekesigwa kulawa mkifungo6 Mna ikilo cha siku ayo iyalondile

Helode yamgale Petulo haulongozi wawanhu, Petulo kakala yawasile hagati yawakalizi wabili. Kakala yagodekigwe kwaminyololo mibili. Hana ulwivi lwa kifungohakala na wakalizi wakalile wokaliza.7 Bahaja msenga wa kuulanga wa Mndewakema, mulenge umwemwesa mdigatidija. Msenga wa kuulanga kamtigisaPetulo mdiega, kamulongela, lamuka,“Lopola, inuka!” Bahaja minyololoilagala kulawa mmakono ga Petulo.8 Abaho msenga ayo wa kuulangakamulongela, “Ifunge mkwiji wako nauvale vilatu vako.” Petulo katenda vivo,na msenga wa kuulanga kamulongela,“Vala kiwalo chako uniwinze.” 9 Petulokamkweleleza kunze ya kifungo, lakinihajuwile kamba msenga wa kuulangakakala yotenda vivo kweli, kagiza kakalayolota nzonzi. 10 Wabita kibumbila chaichanduso cha wakalizi abaho cha kabili,na kukimambukizo kibumbila chawakaliziwa lwivi lwa kwingilila kudibuga. Lwiviluwavugukila lwenyego na wao walawakunze, wagenda mnzila bahaja msenga wakuulanga kamuleka Petulo.

11 Abaho Petulo kajuwa gamulawililekalonga, “Sambi nojuwa kweli! Mn-dewa kamtumamsenga wake wa kuulangayamhonye mmakono ga Helode na kulawakwa kija kiwalondile kutenda Wayahudi.”

12 Viyajuwile avo kachola ukae kwaMalia mamake Yohana yakemigweMaluko, ako wanhu wengi wakala wait-ing'hane na wakala wompula Mulungu.13 Petulo kagong'onda lwivi lwa kunze,na mtumigwa wa kitwanzi yakemigweLoda kachola kulola nani yogong'onda.14 Viyajuwile ikala sauti ya Petulo,kadeng'helela kaleka kuvugula ulwivikabweleganya mng'anda, kawalongela,“Yemile kunze Petulo!” 15 Wamulongela,

“Gweye kuna kibozi mbwelela.” Lakinikagangamiza kamba ikala kweli. Avowamwidika, “Sengine msenga wakekulawa kuulanga.”

16 Mna ikipindi acho Petulo kagen-delela kugong'onda ulwivi, kukimambuk-izo wamvugulila, na viwamone wakan-ganya. 17 Petulo kenula mkono kula-gusa wanyamale, kawalongela vija Mn-dewa viyamulavile mkifungo. Kawalon-gela, “Mulongeleni Yakobo mbuli ino nawanhu wayagwe wamtogole Yesu,” abahokachola hanhu hayagwe.

18 Viivikile imitondo, wakalizi wakalawonyawanyawa kwa kija kimulawililePetulo. 19 Helode kalagiza wamzahilePetulo, lakini hawamonile bule. Avokalagiza waja wakalizi wauzigwe nakalagiza wakomigwe.

Abaho, Helode kasegela mwiisi yaYudea kachola kukala mwiisi ya Kaisalia.

Ifa ya Helode20 Helode kawagevuzikila ng'hani

wanhu wa Tilo na Sidoni, avo wamgendelahamoja. Tanhu wamtewenza Bulasto,mkalizi wa ng'anda ya Mndewa yawataze.Abahowachola kwaHelode kumpula kuwena tindiwalo, kwavija isi yao itamanila lujokulawa mwiisi ya Mndewa.

21Mna disiku disaguligweHelode kavalaviwalo vake va undewa, kakala mkigodachake cha undewa, kalonga na wanhu.22 Wanhu wakemelela, “Ino sauti ya Mu-lungu, siyo ya munhu.” 23 Bahaja msengawa kuulanga kambwanha hasi Helode,kwavija hamgwelele Mulungu ukulu. Ka-homigwa na msango kafa.

24 Lakini mbuli ya Mulungu igendelelakwenela.

25 Balinaba na Sauli viwamambukizesang'hano yao, wabwela Yelusalemuhamoja na Yohana Maluko.

13Sauli na Balinaba wosaguligwa na kutu-

migwa1 Mna iwanhu wamtogole Yesu ako

Antiokia, kukala na watula ndagu waMulungu na wafundiza, Balinaba na Saulina Simeoni yakemigwe Mtitu na Lukioyalawile Kilene, Manaeni yakulile hamojana Mndewa Helode. 2 Viwakalile womg-waa ukulu Mndewa na kufunga kuja, LohoYang'alile kawalongela, “Mbagulileni

Page 151: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Sang'hano 13:3 148 Sang'hano 13:27Balinaba na Sauli wasang'hane sang'hanoiniwakemele.”

3 Wafunga kuja na kumpula Mulungu,wawekila makono wawatuma wachole.

Sauli na Balinaba wowapetela wanhu akoKupulo

4 Balinaba na Sauli viwatumigwe naLoho Yang'alile wachola kudibuga da Se-leukia, kulawa ako wakwela meli mbakakisiwa cha Kupulo. 5 Viwavikile kudibugada Salami wawapetela wanhu mbuli yaMulungu mna izing'anda za kumpula Mu-lungu za Wayahudi. Yohana Malukokakala yowataza kusang'hana.

6 Wanga mna ikisiwa mbaka wavikaPafo, ako wamting'hana muhawi imojaMuyahudi yakemigwe Baliyesu, yaitendilemtula ndagu wa Mulungu. 7 Munhu ayokakala mbwiga wa mkulu wa kisiwa acho,yakemigwe Seligio Paulo, yakalile munhumbala. Mkulu wa kisiwa kija kawakemaBalinaba na Sauli kalonda kuhulika mbuliya Mulungu. 8 Lakini wakala wogome-sigwa na Elima yakalile muhawi, dino ijofambulo jake kwa Kigiliki, yakalile yogezakumtenda mkulu wa kisiwa sekeyatogolekumtamanila Kilisito. 9Abaho Sauli, vivijayakemigwe Paulo, kuno kamema LohoYang'alile, kamulola bunhuu ayo imuhawi,10 kalonga, “Gweye mwana wa Mwenem-bago! Gweye kuvihila vinhu vose vinogile.Gweye kumema magesa gose gehile, nasiku zose kogeza kuugalusa ukweli waMn-dewa kamba uvizi! 11 Udahi wa Mndewawokutagusa sambi baha, na gweye kokuwamsuwameso honda uwone mulenge waimisi kwa kipindi kidodo.”

Bahaja kungugu dimulawilila Elimamgameso, kagenda kuno komzahilamunhu yamgoge mkono yamulongoze.12 Mkulu ayo wa ikisiwa viyonile kijakilawilile, katogola, kwavija kakanganyang'hani mafundizo gayahulike kwa samaya Mndewa.

Balinaba na Paulo wakudibuga da An-tiokia Pasidia

13 Paulo na wayage wakwela meli ku-lawa Pafo mbaka Peliga, buga dikalilePamfulia, baho Yohana Maluko kawalekaako kabwela Yelusalemu. 14 Wagendelelana mwanza kulawa Peliga mbaka wavikakudibuga da Antiokia Pisidia. Mwi-isiku ya Kubwihila wengila mng'anda yakumpula Mulungu ya Wayahudi, wakala

hasi. 15 Viwamambukize kusoma Mala-gizo ga Musa na maandiko ga watulandagu wa Mulungu, wakulu wa ng'andaya kumpula Mulungu ya Wayahudi wawa-galila usenga, walonga, “Ndugu zetu,mwahawa na usenga wa kugangamizatowapula mulonge na wanhu.” 16 Paulokenuka, kawenulila makono, kalonga,

“Ndugu zangu Waizilaeli na wanhuwose muli hano mumgwaa ukulu Mu-lungu, nhegelezeni! 17Mulunguwawanhuwa Izilaeli kawasagula wahenga zetu nakawatenda isi ng'hulu viwakalile mwiisiya Misili. Mulungu kawalava mwiisi yaMisili kwa udahimkulu, 18kwamiyakama-longo mane ako kuluwala kafunga umoyombuli ya sang'hano zao. 19 Kazibanangaisi saba mwiisi ya Kanaani na kawatendawanhu zake wawe wenekae. 20 Gano gosegatendeka kwa miyaka magana mane namalongo matano.

“Abaho kawagwaa wasemi wawalan-gulize mbaka kipindi cha mtula ndaguwa Mulungu Samweli. 21 Baho wanhuwalonda wawe na mndewa, Mulungukawagwaa Sauli mwanage Kishi wa kabilada Benjamini, yawe mndewa wao kwamiyaka malongo mane. 22 ViyamsegezeSauli, Mulungu kamtenda Daudi yawemndewa wao. Vino vivo viyalongileMulungu mbuli yake, ‘Nimona Daudimwanage Yese ayo munhu younogezamoyo wangu, munhu yonda yatende gosegonilonda yatende.’ 23Mulukolo lwaDaudimumo yalawile Yesu, Mulungu kamtendayawe Mkombola wa wanhu wa Izilaelikamba viyalongile. 24Yesu yang'hali hanasonga sang'hano yake, Yohana kawapetelawanhu wose wa Izilaeli waleke nzambizao na wabatizigwe. 25 Yohana viyakalilebehi na kuimambukiza sang'hano yake,kawauza wanhu, ‘Vino mweye mogesaniye iyo Mkombola? Niye sili ayoyumumbetela. Heyo kokwiza kukisogochangu, niye sifaya hata kudohola vilatuvake.’

26 “Ndugu zangu Waizilaeli, lukololwa Abulahamu, na wanhu wose hamuliWayahudi muli hano mumgwaa ukuluMulungu, usenga uno wa kukomboligwaugaligwa kumwetu! 27 Kwavija wanhuwakalile Yelusalemu na wakulu zaohawajuwile Yesu iyo Mkombola, vivijahawazijuwile mbuli za watula ndaguwa Mulungu zisomigwe kila sikuya Kubwihila. Avo watenda mbuli

Page 152: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Sang'hano 13:28 149 Sang'hano 14:4

zilongigwe na watula ndagu wa Mulunguzilawilile kwa kumtagusa Yesu yafe.28 Hamoja hawapatile kilamuso chakumkomela, wampula Pilato yamtagusekufa. 29 Viwamambukize kutendakila kinhu kilongigwe na MaandikoGang'alile mbuli yake, wamuhumulusamumsalaba wamwika mdipanga. 30 LakiniMulungu kamzilibula kulawa kwa wafile.31 Kwa siku nyingi kawalawilila wanhuwaja yakalile yokwanga nao kulawaGalilaya mbaka Yelusalemu. Wanhu awosambi wowalongela wanhu. 32 Tweyetwiza kuwapetela Mbuli Inogile, mbuliiyalongile Mulungu kwa wahenga zetukamba koitenda, 33 sambi katutendela,tweye lukolo lwake, kwa kumzilibula Yesu.Kamba viyandikigwe mna ikitabu chaZabuli ya kabili,‘Gweye kwa Mwanangu,na lelo nolonga wose wajuwe niye na

Tatako.’34Vino vivo viyalongile Mulungumbuli yakumzilibula kulawa kwa wafile, sekeyolemdipanga.‘Nowanogela kwa unogelwa ung'alilekamba vinimulongele Daudi.’35Hanhu hayagwe mna ikitabu cha Zabuliholonga,‘Mulungu hondaumulekemtumigwawako

yang'alile yole mdipanga.’36Mbuli ino hailawilile kwa Daudi, kwavijaDaudi kasang'hana gayalondile Mulungu,abaho kafa, kazikigwa hamoja na wahengazake, na lukuli lwake luola mdipanga.37 Lakini haikalile vivo kwa ayo Mulunguyaamzilibule kulawa kwa wafile. 38Nduguzangu Waizilaeli, tolonda mujuwe,usenga wa nzambi kugeligwa kumgongowopetigwa kumwenu. 39 Munhu yoyoseyomtogola Yesu kolekesigwa, lakini mbuliino haidahike mna Gamalagizo ga Musa.40 Avo, muiteganye, sekegawalawilile gajagalongigwe na watula ndagu wa Mulungu.41 ‘Tegelezeni mweye muli wafyosi! Kan-

ganyeni mufe!Kwavija kinhu kinhenda sambi,honda mkitogole bule,hata kamba munhu yahawasimulila!’ ”

42 Paulo na Balinaba viwakalile wolawamng'anda ya kumpula Mulungu, wanhuwawagoneka wabwele mna Isiku iyagweya Kubwihila, wawapetele goya mbuliizo. 43 Wanhu viwasegele mumting'hanoWayahudi wengi na wanhu haweliWayahudi waitogole dini ya Kiyahudi

wawakweleleza Paulo na Balinaba.Watumigwa wawagangamiza wagendelelekukala mna ing'hekewa ya Mulungu.

44 Siku iyagwe ya Kubwihila kila munhukudibuga keza kutegeleza mbuli yaMndewa. 45 Wayahudi viwaluwone lunhulwa wanhu, wona migongo, wakilemakiyalongile Paulo na wamuliga. 46 LakiniPaulo na Balinaba wagangamala kulonga,“Mbuli ya Mulungu ilondeka tanhuipetigwe kumwenu. Lakini kwavijamuilema na muiyona wenyego hamufayakuupata ugima wa mazuwa gose, tweyetowaleka tochola kwa wanhu haweliwayahudi. 47 Kwavija dino ijo lagizodiyatugwee Mndewa,‘Niwatenda mulenge kwa wanhu haweli

wayahudi,ili wanhu wose wa mwiisi wakomboligwe.’

”48 Wanhu haweli Wayahudi viwahulike

avo, wadeng'helela na walonga usenga waMndewa unoga, na wanhu wose wasag-uligwe kuupata ugima wa mazuwa gosewamtogola Yesu.

49 Mbuli ya Mndewa ibwililika kilahanhu mwiisi ayo. 50 Lakini wakuluwa Wayahudi wawading'hula watwanzihaweli Wayahudi wakalile wotegelezigwana womgwaa ukulu Mulungu na wambi-galowakalile na vinhu vingi kudibuga dija.Wasonga kuwadununza Paulo na Balinabana kuwawinga mwiisi yao. 51 Watumigwawakung'husa nhimbwisi za mmagulu gaokulagusa walemigwa, abaho wachola Iko-nia. 52 Wanahina wa Yesu ako An-tiokia wadeng'helela na wamema LohoYang'alile.

14Ako Ikoniamu

1 Ako Ikonia mbuli zilawilila kambavizilawilile kuja Antiokia, Paulo naBalinaba wengila mng'anda ya kumpulaMulungu, wawasimulila wanhu mbakawanhu wengi wakalile Wayahudi nawanhu haweli Wayahudi wamtogola Yesu.2 Lakini Wayahudi hawamtogole Yesuwawading'hula wanhu haweli Wayahudiwagombe na wanhu wamtogole Yesu.3 Paulo na Balinaba wakala ako kwa sikunyingi, wolonga kwa kugangamala mbuliya Mndewa, na Mndewa kalagusa kambausenga wao mbuli ya ng'hekewa ukalakweli kwa kuwagwaa udahi wa kutendaunzonza na vilaguso. 4 Wanhu wa isi

Page 153: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Sang'hano 14:5 150 Sang'hano 15:3ayo wakala waigolile, wayagwe wakalaubanzi wa Wayahudi na wayagwe ubanziwa watumigwa.

5 Abaho wanhu wayagwe haweliWayahudi na Wayahudi, na walanguliziwao waitogolela kuwatendela vihilewatumigwa na kuwatowa kwa mabwe.6 Watumigwa viwaijuwile mbuli iyo,wakimbilila Lusitila na Delibe mwiisi yaLukaonia na mziisi zili mmabehi. 7Wakalaako wowapetela wanhu Mbuli Inogile.

Paulo na Balinaba ako Lusitila na Debe8 Ako Lusitila kukala na munhu imoja

yakalile mbetembete toka yavumbuke nakakala hadahile kugenda. 9 Munhu ayokakala yomtegeleza Paulo viyakalile ko-longa. Paulo kona kotamanila na ko-daha kuhonyigwa, avo kamulola bunhuu,10 kakemelela, “Ima kwa magulu gako!”Munhu ayo kazumha zumha kasonga ku-genda. 11 Lunhu lwa wanhu viluwone kijakiyatendile Paulo, wasonga kukemelelakwa ulonzi wa kumwao wa Kilukaonia,“Walunguwagalukawanhunawatuhumu-lukila!” 12 Balinaba wamgwaa twaga daZeu na Paulo wamgwaa twaga da Helime,kwavija iyo yakalile mulongaji mkulu.13 Mulava nhosa wa mulungu yakemigweZeu, kagala ng'ombe mbigalo na maluwahana ulwivi lwa buga dijo. Kwavija heyona lunhu walonda kuwalavila nhosa watu-migwa.

14 Lakini Balinaba na Paulo viwahu-like kija kiwalondile kutenda wanhu awo,wadega viwalo vao wakimbilila hagati yaulunhu lwa wanhu, kuno wokemelela,15 “Habali motenda vivo? Tweye vivijatwa wanhu kamba mweye! Tweye twizahano kuwapetela Mbuli Inogile, mulekekumtendela gehile Mulungu yeli Mgima,yaumbile ulanga na isi na bahali na vosevili mgati yake. 16 Baho umwaka Mulungukawaleka wanhu wose watende kamba vi-walondile. 17 Lakini halekile kuilagusakamba kabaho kwa mbuli zinogile ziy-otenda, kowagwaa mweye mvula kulawakuulanga na ndiya mna ikipindi chake,kowagwaa lujo na kuimemeza mizoyoyenu deng'ho.” 18Hamoja watumigwa wa-longa avo, lakini ikala vidala ng'hani kulu-gomesa lunhu lwa wanhu luleke kuwalav-ila nhosa.

19 Lakini Wayahudi wayagwe walawaIkonia na Antiokia na isi ya Pasidia nawawatewenza wanhu wailumbe nao,

wamtowa mabwe Paulo na kumulavakunze ya buga, wagesa kakala yafile.20 Lakini wanahina wa Yesu viwamzungu-luke, kenuka kabwela kudibuga. Imitondoyake Paulo na Balinaba wachola Delibe.

Paulo na Balinaba wobwela Antiokia naSiliya

21 Paulo na Balinaba wawapetelawanhu Mbuli Inogile ako Delibe nawapata wanahina wengi. Abaho wabwelaLusitila mbaka Ikonia na Antiokia yaPisidia. 22 Wawagangamiza wanahinawa Yesu na wawalonda wakale mnaukutamanila, wawafundiza, “Tolondekatubitile madununzo mengi muladitwingile Muundewa wa Mulungu.”23 Paulo na Balinaba wasagula wavelekila kibumbila cha wanhu wamtogoleYesu, kwa kumpula Mulungu na kufungakuja waweka mmakono ga Mndewa,iwamtamanile.

24 Viwabitile mna zimbaka za isi ya Pi-sidia wavika Pamfulia. 25Viwamambukizekuwapetela wanhu usenga ako Peligawachola Atalia. 26 Kulawa Atalia wakwelameli wabwela Antiokia, hanhu hawek-iligwe makono kupuliligwa ng'hekewakwa Mulungu mbuli ya sang'hanoiwaimambukize.

27 Viwavikile Antiokia, watendamting'hano wa kibumbila cha wanhuwamtogole Yesu, wawalongela mbulizose ziyawatendele Mulungu na vijaviyafungule nzila kwa wanhu haweliWayahudi wamtogole Yesu. 28Wakala sikunyingi hamoja na wanahina wa Yesu.

15Mting'hano ako Yelusalemu

1 Wanhu wayagwe walawa Yudeaweza Antiokia na wasonga kuwafundizawanhu wamtogole Yesu, walonga, “Hondamukomboligwe mbaka mwingile kumbikamba Malagizo ga Musa vigalonda.”2 Paulo na Balinaba waibamilila ng'hanina hewo kwa mbuli ino, avo waitogolelaPaulo na Balinaba na wanhu wayagwewa Antiokia wachole Yelusalemu kulongana watumigwa na wavele wa kibumbilacha wanhu wamtogole Yesu kwa sama yambuli ayo.

3 Wanhu wamtogole Yesu ako wawa-tuma na viwakalile wochola kubitilaFoinike na Samalia, wawalongela wanhuvija wanhu haweli Wayahudi viwamtogole

Page 154: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Sang'hano 15:4 151 Sang'hano 15:31Mulungu, mbuli ino itenda wanhuwamto-gole Yesu wadeng'helele. 4 ViwavikileYelusalemu wabokeligwa na wanhuwamtogole Yesu nawatumigwa nawavele,wawasimulila gose gayatendile Mulungukubitila hewo. 5 Lakini wanhu wayagwewamtogole Yesu wa kibumbila chaMafalisayowemawalonga, “WanhuhaweliWayahudi wolondeka wengile kumbina kulongeligwa wagagoge Malagizo gaMusa.”

6 Watumigwa na wavele waiting'hanahamoja muladi kulonga mbuli iyo.7 Viwagendelele ng'hani kulonga Petulokema kalonga, “Ndugu zangu tokamwaka mujuwa Mulungu kanisagulakumwenu niwapetele Mbuli Inogilewanhu haweli Wayahudi, muladi wahulikena kutogola. 8Mulungu yajuwile goyogesakilamunhu, kalagusa viyawatogolewanhuhaweli Wayahudi kwa kuwagwaa LohoYang'alile kamba viyatendile kumwetu.9 Mulungu hatubagule bule tweye nawao, kaisunha mizoyo yao kwavijawamtogola Yesu. 10 Vino habali molondakumgeza Mulungu? Vino habali molondakuwadikwa wanahina wa Yesu mizigomikulu? Wahenga zetu hebu tweyehatudahile kuipapa. 11 Totogola nakukomboligwa kwa ng'hekewa yaMndewaYesu, kamba viili kumwao.”

12 Bumbila jose da wanhu dikalahuupi viwawahulike Balinaba na Paulowosimulila mbuli zose za unzonza navilaguso ziyatendile Mulungu kubitilawao kwa wanhu haweli Wayahudi.13 Viwamambukize kusimulila, Yakobokasonga kulonga, “Ndugu zangu,nhegelezeni! 14 Simoni kasimulila vijaMulungu ichanduso viyawanogele wanhuhaweli Wayahudi kwa kuwasagula wanhukulawa kumwao wawe wake. 15 Mbulizino ziigala na mbuli za watula ndagu waMulungu. Kamba Maandiko Gang'alilevigalonga,16Mndewa kolonga, ‘Abaho nobwelana kukizenga kabili kiheha cha Daudi,nokizenga kiheha chake,na kukizenga goya kabili.17 Baho wanhu wayagwe wose wa mwiisi

wokwiza kumwangu,wanhuwose haweliWayahudi waniwasag-

ule wawe wangu.18Avo viyolonga Mndewa, yatendile mbuli

ino ijuwike toka mwaka.’ ”

19 Yakobo kagendelela kulonga,“Vinikona niye, tuleke kuwagaza wanhuhaweli Wayahudi wombwelela Mulungu.20 Lakini tuwandikile baluwa kuwalongelawaleke kuja lujo halufaya lulavigwenhosa kwa vinyago, muladi kuwagomesasekewatende ugoni, waleke kuja mnyamayabobotoligwe hebu kung'wa damu.21 Kwavija Malagizo ga Musa gasomigwatoka mwaka mna zing'anda za kumpulaMulungu kila siku ya Kubwihila, mbulizake zipetigwa mmabuga.”

Baluwa kwa wanhu haweli Wayahudiwamtogole Yesu

22 Abaho watumigwa na wavelena wanhu wose wamtogole Yesu akoYelusalemu, waitogolela kusagula wanhukulawa mdibumbila na kuwagala Antiokiahamoja na Balinaba na Paulo. Wawasagulawanhu wabili wakalile wotegelezigwang'hani na wanhu wamtogole Yesu,wanhu wao wakala Yuda yakemigweBalisaba na Sila. 23 Wawagwaa baluwayandikigwe vino,

“Tweyewatumigwanawavele, nduguzenu, towalamusa mweye ndugu zetuhamuli Wayahudi mukala Antiokia,Siliya na Kilikia. 24 Tuhulika kunawanhu walawa kumwetu wawad-ing'hula na kuwaleka moyo yung-wayungwa kwa mbuli ziwawalongele,lakini tweye hatuwatumile bule.25 Avo tuiting'hana hamoja na wosetuitogolela kuwasagula wasenga nakuwatuma kumwenu. Wokuwa hamojana mbwiga zetu Balinaba na Paulo,26 wao waulava ugima wao mbuli yasang'hano ya Mndewa Yesu Kilisito.27Avo towatumakumwenuYudana Sila,wondawawalongele kwamulomombulizituwandikila. 28 Avo Loho Yang'alilena tweye tuitogolela seketuwadikwemizigo iyagwe kubanza malagizo gano.29 Sekemuje lujo lulavigwe nhosa kwavinyago, sekemung'we damu, sekemujenyama ya mnyama yabobotoligwe,muiteganye na ugoni. Motenda goyakamba mwahaleka kusang'hana mbulizose zino. Mkale goya.”30 Viwamambukize kuwalaga, wanhu

awo watumigwe wachola Antiokia, akowawakema hamoja wanhu wamtogoleYesu, wawagwaa baluwa. 31 Wanhu awoviwaisomile baluwa iyo, wadeng'helela

Page 155: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Sang'hano 15:32 152 Sang'hano 16:20ng'hani mbuli ya usenga wa kuwa-gangamiza. 32 Yuda na Sila, wakalilewatula ndagu wa Mulungu walonga naong'hani, wawagangamiza na kuwagelamoyo. 33 Viwakalile kipindi kidodo,walagigwa kwa tindiwalo na wanhuwamtogole Yesu, wabwela kwa wajawawatumile. 34 Lakini Sila kasigala ako.

35 Paulo na Balinaba wakala ako An-tiokia kwa kipindi kidodo, wawafundizawanhu na kuwapetela mbuli ya Mndewa.

Paulo na Balinaba woigola36 Hazibitile siku nyingi Paulo kamu-

longela Balinaba, “Tubwele tukawakagulewaetu wamtogole Yesu mna gamabugagatupetile mbuli ya Mndewa, tukawaloleviwogendelela.” 37 Balinaba kalondakumsola Yohana Maluko wachole wose,38 lakini Paulo halondile wachole nayo,kwavija hakalile nao mbaka kuuhelelowa sang'hano yao. Kwavija kabwelana kuwaleka wao ako Pamfulia. 39 Avowaibamilila, abaho waigola Balinabakamsola Yohana Maluko wakwela meliwachola Kupulo. 40 Lakini Paulokamsagula Sila, wanhu wa ako wamtogoleYesu wampulila ng'hekewa ya Mndewa,abaho kasegela. 41Kachola Siliya na Kilikiana kuwagangamiza wanhu wamtogoleYesu mziisi azo.

16Timoseo koilumba na Paulo na Sila

1 Paulo kavika Delibe na Lusitila, akokukala na mwanahina wa Yesu imojayakemigwe Timoseo. Mamake kakalaMuyahudi yamtogole Yesu, lakini tatakekakala Mgiliki. 2 Wanhu wose wamto-gole Yesu ako Lusitila na Ikonia wamto-gola Timoseo. 3 Paulo kalonda kum-sola Timoseo, avo kamwingiza kumbi.Katenda vivo kwavija Wayahudi wosewakalile ako wajuwa kamba tatake Tim-oseo kakala Mgiliki. 4 Viwakalile wobitamna gamabuga gaja wawagwaa wanhumalagizo galavigwe na watumigwa nawavele ako Yelusalemu, wawalongela wa-gagoge. 5 Wanhu wamtogole Yesu mziisiazo wagangamizigwamna ukutamanila nawanhu wongezeka kila siku.

Paulo kalagusiligwa kinhu ako Tuloasi6 Wabitila isi ya Fulugia na Galatia

kwavija Loho Yang'alile hawatogolelewawapetele wanhu usenga awo mwiisiya Asiya. 7 Viwavikile mna zimbaka

za Misiya, walonda kuchola mwiisi yaBisiniya, lakini LohowaYesuhawatogolelebule. 8 Avo wabitila Misiya, wacholadimwe kwa dimwe mbaka Tuloasi. 9 IkiloPaulo kalagusiligwa kinhu na Mulungu,kamona munhu wa Makedonia kemakampula, “Loka wize Makedonia ututaze!”10 Baho Paulo viyalagusiligwe kinhu acho,tuitanda kucholaMakedonia, kwavija tonaMulungu katukema kuwapetela wanhuMbuli Inogile ako.

Kutogola kwa Lidia11 Tulawa Tuloasi, tuloka kwa meli

dimwe kwa dimwembaka Samotilake, imi-tondo yake tuvika Neapoli. 12 Tulawaako tuchola mbaka Filipi, buga kulu daMakedonia, buga dizengigwe na Walumi.Tukala ako siku nyingi. 13 Siku ya Kubwi-hila tulawa kudibuga dija tuchola mumg-wazo wa lwanda, twagiza aho, baho hooit-ing'hana Wayahudi kumpula Mulungu.Tukala hasi tulonga na iwatwanzi wait-ing'hane aho. 14 Mna iwaja wakalilewotutegeleza kukala na mtwanzi imojayakalile yomgwaa ukulu Mulungu, mt-wanzi ayo twaga jake Lidia mwenekaewa Tuatila ayo kakala mchuuza viwalovinogile va bei ng'hulu. Mndewa kam-fungula umoyo kadaha kuzibokela mbuliziyalongile Paulo. 15 Heyo na wanhu wamulubuga lwake viwamambukize kuba-tizigwa katugoneka, kalonga, “Mwahany-ona nomtamanila Mndewa mwize ukaemukale.” Avo katunanahiza ng'hani tuc-hole.

Paulo na Sila wogogigwa16 Siku dimoja vitukalile tochola hanhu

ha kumpula Mulungu, tumting'hanamtumwa imoja mtwanzi yakalile nakinyamkela wa ulaguzi. Mtumwa ayokawapatila sente nyingi wakulu zakembuli ya kulagula. 17 Avo mndele ayokamkweleleza Paulo na tweye, kunokokemelela, “Wanhu wano wasang'hanajiwa Mulungu Yeli Uchanha Ng'hani!Wowapeteleni nzila ya kukomboligwa!”18Katenda avo kwa sikunyingi,mbaka sikudimoja Paulo kagevuzika, kahinduka ka-mulongela iyo ikinyamkela, “Nokulagizakwa twaga daYesu Kilisitomulawemndeleino!” Bahaja kinyamkela kamulawa.

19 Iwakulu wa mndele ayo viwone nzilayao ya kupata sente isegela, wawagogaPaulo na Sila, wawabulula mbaka haulon-gozi wa iwakulu. 20Wawagala kwa wasemi

Page 156: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Sang'hano 16:21 153 Sang'hano 17:10walonga, “Wanhu wano Wayahudi, naowogala ndwagi mwiisi yetu. 21Wofundizavihendo vigomigwe na Malagizo getu, tw-eye twa wenekae wa Lumi hatudaha ku-vitogola vihendo vino wala hatuvigoga.”22 Lunhu lwa wanhu luilumba kuwatowaPaulo na Sila.

Abaho wasemi wawavula viwalo Paulona Sila na walagiza watoigwe mbalati.23 Viwamambukize kuwatowa ng'hani,wawagodeka mkifungo, mkulu wa kifungokalagilizigwa yaweke muukalizi mkulu.24 Viyapatile ndagilizi zizo, kawekamdigati dili mgati ng'hani na kagafungamagulu gao mzimhanda.

25Kilo kikulu Paulona SilawampulaMu-lungu na kumwimbila nyila za kumtogola,wafungwa wayao wakala wowategeleza.26 Bahaja ulawilila mtigisiko mkulu wa isi,mhanda za kifungo zitigisika. Baho nyivizose zivuguka na nzabi ziwagodekigwe zi-funguka. 27Mkalizi wa ikifungo kalamuka.Viyone nyivi za kifungo zivuguka, kagizawafungwawakimbila, avo kasomola pangajake yaikome mwenyego. 28 Lakini Paulokakemelela ng'hani, “Sekeuikome! Tweyewose twa baha!”

29 Mkalizi wa kifungo kapula taaigaligwe, kazumhila mng'anda, kalagalilammagulu ga Paulo na Sila kuno kogwaya.30 Abaho kawalava kunze kawauza, “Mowakulu, nhende choni ng'homboligwe?”

31 Wamwidika, “Mtogole MndewaYesu na gweye kokomboligwa hamojana wanhu wa mulubuga lwako.” 32 Avowampetela mbuli ya Mndewa hamojana wanhu wa mulubuga lwake. 33 Mnaisaa iija ya ikilo mkalizi wa kifungokawasola Paulo na Sila kawasunha vilondavao, abaho bahaja heyo na wanhu wamulubuga lwake wabatizigwa. 34 Abahokawagala Paulo na Sila uchanhamng'andayake na kawagwaa lujo. Heyo na wanhuwa mulubuga lwake wadeng'helelang'hani, kwavija sambi wakala wamtogoleMulungu.

35 Imitondo yakewakuluwa Lumiwawa-tuma wakulu wa wakalizi kuno wawalag-iza, “Walekeni wanhu wao wachole.”

36 Avo mkulu wa kifungo kamulongelaPaulo, “Iwakulu watulagiza tuwafungulilegweye na Sila. Avo choleni moyo uholile.”

37 Lakini Paulo kawalongela iwakuluwa wakalizi, “Watutowa mgameso gawanhu hamoja hatubanange mbuli,tweye twa wenekae wa Lumi lakini

watugodeka mkifungo. Lelo wolondakutufungulila kinyelegezi, bule! Lekaweze watufungulile wenyego.”

38 Wakulu wa wakalizi wawalongelambuli zino wakulu wa Lumi, na iwakuluviwahulike Paulo na Sila wakala wenekaewa Lumi, wadumba ng'hani. 39 Avoweza na kuwapula wagele kumgongombuli ziwawatendele, abaho wawalavamkifungo, wawapula wasegele kudibugadija. 40 Paulo na Sila walawa mkifungowachola mng'anda ya Lidia. Mumowawavika Wakilisito, wawalongela mbuliza kuwagangamiza, abaho walawanya.

17Ako Sesalonike

1 Paulo na Sila wagenda kubitila bugada Amifipoli na buga da Apolonia mbakaSesalonike, ako kukala na ng'anda yakumpula Mulungu ya Wayahudi. 2 Kambaviyatendaga, Paulo kengila mng'andaya kumpula Mulungu. Kwa siku ndatuza Kubwihila kalonga na wanhu, kwaMaandiko Gang'alile, 3 kuwalagusilakamba Kilisito Mkombola kalondekayadununzike na kuzilibuka kwa wafile,Paulo kawalongela, “InoYesu inimsimulilakumwenu, iyo Kilisito Mkombola.”4 Wanhu wayagwe watogola wailumbana Paulo na Sila, vivija walangulizi wakitwanzi na bumbila daWagiliki womgwaaukulu Mulungu watenda vivo.

5 Lakini Wayahudi wona migongo,wawasola wanhu wehile kulawa kunadigulilo, watenda bumbila na kugalaugomvi mwiisi ayo yose. Wengilamng'anda ya Yasoni kuwazahila Paulona Sila wawagale mgameso ga wanhu.6 Lakini hawawapatile bule, avo wawabul-ula Yasoni na wanhu wayagwe wamtogoleYesu mgameso ga wakulu wa buga dijawakemelela, “Wanhuwanowagala ndwagikila hanhu! Na sambi weza kudibugajetu, 7 na Yasoni kawagoneka mng'andayake. Wano wose hawagagoga malagizoga Mndewa wa Lumi, na wolonga kunamndewa iyagwe twaga jake Yesu.” 8Mbulizino zilutenda lunhu na wakulu wa bugadija moyo yungwayungwa. 9 Iwakulu wabuga wawatoza sente Yasoni na wayage,abaho wawafungulila wachole.

Ako Beleya10 Viivikile ikilo, wanhu wamtogole

Yesu wawagala Paulo na Sila ako Beleya.

Page 157: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Sang'hano 17:11 154 Sang'hano 18:2Viwavikile ako wengila mng'anda yakumpula Mulungu. 11 Wanhu wa Beleyawakala wotegeleza vinogile ng'hanikubanza wanhuwa Sesalonike. Wauhulikausenga awo kwa kusulukila, kila sikuwakala wogalolesa goya MaandikoGang'alile, wone kamba Paulo kakalayolonga kweli. 12Wanhu wengi watogola,na watwanzi wengi wa Kigiliki wakalilewakulu watogola na vivija wambigalowengi watogola. 13 Lakini Wayahudiwakalile Sesalonike viwahulike Paulovivija kawapetela mbuli ya Mulunguwanhu wa Beleya, wachola ako na kugalandwagi na kuwading'hula wanhu wao.14Bahaja wanhuwamtogole YesuwamgalaPaulo mhwani lakini Sila na Timoseowasigala Beleya. 15 Wanhu wakalilewomsindikiza Paulo wachola nayo mbakaAsene, abaho wabwela Beleya na usengakulawa kwa Paulo, kamba Sila na Timoseosekewakawe kuchola kumwake.

Ako Asene16 Paulo vikalile kowabeta Sila na

Timoseo ako Asene kagevuzika ng'haniviyonile buga dijo dimema vinyago vamilungu. 17 Avo kakala kolonga naWayahudi na wanhu haweli Wayahudiwomgwaa ukulu Mulungu mng'andaya kumpula Mulungu. Na kila sikukakala yolonga na wanhu wakalile mnagamagulilo. 18Wanhu waifunzile nzeweleza Epiluko na Stoiki hawamtogolele,wayagwe walonga, “Ubozi gani woolongamunhu ino?”

Wayagwe wedika, “Yokoneka kolongambuli ya milungu haijuwika?” Walongaavo kwavija Paulo kakala yowapetelambuli ya Yesu na kuzilibuka. 19 Avowamsola Paulo wamgala kwa wanhuwa mkitala cha Aleopago cha buga dija,walonga, “Tolonda kujuwa mbuli yagano mafundizo ga sambi goulonga.20 Vinhu viyagwe vituhulike kolongatona vifukuzi kumwetu, tolonda tujuwefambulo dambuli izo.” 21Kwavijawenekaena wageni wose wa Asene na wanhuwayagwe wakalile ako wakala wosimulilana kuilongela mbuli izo za sambi kipindichose.

22 Paulo kema haulongozi wa wanhu wamkitala cha buga da Aleopago kalonga,“Vinikona niye mweye wanhu wa Asenemwa wanhu wa dini. 23 Kwavija vinikalilenotembela mwiisi yenu ndola kila hanhu

homutambikila, nyona upango wa kulav-ila nhosa umoja wandikigwa, ‘Kwa Mu-lungu hajuwike.’ Avo ayo imumtambik-ila bila kumjuwa iyo iniwapeteleni sambi.24Mulungu yatendile vinhu vose vili mwi-isi, iyo Mndewa wa ulanga na isi nahakala mzing'anda zizengigwe na wanhu.25 Vivija hasang'hanilwa kwa makono gawanhu kamba vija kolonda chochose ku-lawa kumwao, kwavija heyo mwenyegoiyo yowagwaa wanhu ugima, kowatendawawe na mhumuzi na kila kinhu. 26 Kwamunhu imoja Mulungu kawaumba wanhuwose na kutenda wakale mwiisi yose,kulawa kuna ichanduso kagesa lini nakwahi wanhu wahakalile. 27 Katenda vinomuladi wanhu wose wamzahile, vivijakwa kumzahila zahila wapate kumuwinza.Lakini Mulungu hali kutali na kila imojawetu, 28 kamba viyalongile munhu imoja,‘Mgati mmwake tokala, togenda na twa

wagima.’Kamba viyalongile mtunga lwila wenuimoja,‘Tweye vivija twa wanage.’29 Kwavija tweye twa wana wa Mulungu,havinogile bule kugesa Mulungu kaigalana zahabu hebu shaba hebu dibwe dis-ongoligwe na kwikigwa ulembo nawanhu.30 Mulungu kaitenda halola kipindi kijawanhu viwakalile wabozi. Lakini lelokowalagiza wanhu kila hanhu wazilekenzambi zao. 31Kwavija Mulungu keka sikudimoja donda yawataguse wanhu wosewa mwiisi bila kumonela munhu kubitilamunhu iyamsagule. Mulungu kawala-gusila mbuli ino kwa kumzilibula munhuayo kulawa kwa wafile!”

32 Viwamuhulike Paulo kolonga mbuliya kuzilibuka kwa wafile, wanhu wayagwewamzeha, lakini wayagwe walonga,“Tolonda kuihulika kabili mbuli ino.”33 Avo Paulo kawaleka kasegela mkitala.34 Wanhu wayagwe watogole wailumbana Paulo, mna iwao kakala Diyonisiyo,yakalile munhu wa mkitala, vivija kukalana mtwanzi yakemigwe Damali na wanhuwayagwe.

18Paulo ako Kolinto

1Vigamalile gano, Paulo kasegela Asenekachola Kolinto. 2 Ako Kolinto kamvikaMuyahudi yakemigwe Akula, mwenekaewa Ponto, yabwelile kulawa Italia hamojana mtwanzi wake Pilisila, kwavija

Page 158: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Sang'hano 18:3 155 Sang'hano 19:2Kaisali Kilaudio kalagiza Wayahudi wosewasegele Lumi. Paulo kachola kuwalola,3 kwavija awo wakala mafundi wa kusonamahema kamba Paulo, avo kakala nao nakusang'hana. 4 Kila siku ya Kubwihilakakala kolonga na wanhu mng'anda yakumpula Mulungu, kageza kuwakwegaWayahudi na Wagiliki.

5 Sila na Timoseo viwasegele Makedo-nia, Paulo kasonga kuwapetela wanhukipindi chake chose, kuwalagusilaWayahudi kamba Yesu kakala KilisitoMkombola. 6Viwamulemele na kumuliga,kakung'huna nhimbwisi ya viwalo vakekalonga, “Kamba mwahapotela mmhanewenyego, niye namduhu. Kulawa sambi nakugendelela nochola kwa wanhu haweliWayahudi.” 7 Avo kawaleka kacholakukala mng'anda ya munhu imoja haliMuyahudi twaga jake Tito Yusito, yakalilemunhu yomgwaa ukuluMulungu, ng'andayake ikala behi na ng'anda ya kumpulaMulungu. 8 Kilisipo yakalile mkulu wang'anda ya kumpula Mulungu kamtogolaMndewa hamoja na wanhu wose wamulubuga lwake na wanhu wayagwewengi wauhulike usenga awo mwiisi yaKolinto, watogola na wabatizigwa.

9 Siku dimoja ikilo Mndewa kamu-lagusila Paulo kinhu, kamulongela,“Sekeudumbe, gendelela kuwapetelawanhu sekeubwele kukisogo, 10kwavija nahamoja na gweye. Kuduhu munhu yondayadahe kukulumiza kwavija kudibugadino ninao wanhu wengi.” 11 Avo Paulokakala ako mwaka mgima na miezi sitakowafundiza wanhu mbuli ya Mulungu.

12 Lakini kipindi Galio viyakalile mkuluwa isi ya Akaya, Wayahudi waiting'hana,wamgoga Paulo wamgala mkitala.13 Walonga, “Munhu ino kowatendawanhu wamgwee ukulu Mulungu bilakukweleleza Malagizo.”

14 Paulo yang'hali hanalonga mbuli,Galio kawalongelaWayahudi, “Mazaikalilembuli ya ubavi hebu ubananzi nahawa-tegeleze. 15 Lakini kwavija moibamililambuli ya matwaga na malagizo genuwenyego, lamuleni mweye wenyegoniye silonda kuwa msemi bule. 16 Bahokawawinga mkitala. 17 Abaho wosewamgoga Sositene yakalile mkulu wang'anda ya kumpula Mulungu, wamtowabahaja haulongozi wa kitala. Lakini Galiohaitongile bule mbuli iyo.”

Paulo kobwela kabili Antiokia18 Paulo kakala Kolinto siku nyingi

hamoja na wanhu wamtogole Yesu.Abaho kawaleka kakwela meli hamoja naPilisila na Akula mbaka Siliya. Yang'halihanakwela meli kuchola Kenkela, tanhukasenya mvili zake kwavija kakalayaiduile. 19 Viwavikile Efeso baho Paulokawaleka Pilisikila na Akula, kengilamng'anda ya kumpula Mulungu kulongana Wayahudi. 20 Wanhu wampulayakale siku nyingi lakini kawalemela.21 Lakini viyakalile kosegela kawalongela,“Mulungu yahalonda nobwela kabilikumwenu.” Avo kakwela meli kasegelaEfeso.

22 Viyavikile Kaisalia kacholaYelusalemu kuwalamusa wanhu wamto-gole Yesu, abaho kachola Antiokia.23 Kakala siku ndodo, kasegela kubitilaGalatia na Fulugia kuwagangamizawanahina wose wa Yesu.

Apolo kowapetela wanhu ako Efeso naKolinto

24 Kipindi acho kukala na Muyahudiimoja yakemigwe Apolo, mwenekae waAlekizandilia keza Efeso. Kakala munhuyajuwile kulonga na ubala wa MaandikoGang'alile. 25 Kakala yafundizigwenzila ya Mndewa, yang'hali hanavulalakalonga mbuli za Yesu, kawafundizagoya hamoja kakala yaujuwile ubatizowa Yohana wiiyeka. 26 Pilisila na Akulaviwamuhulike kolonga bila kudumbamng'anda ya kumpula Mulungu, wamsolawamgala ukayao wamfambulila goyambuli za Mulungu. 27 Apolo viyalondilekuchola Akaya, wanhu wamtogole Yesuwamgangamiza kwa kuwandikila baluwawanahina wa Yesu ako Akaya wambokele.Viyavikile ako kwa udahi wa ng'hekewaya Mulungu kadaha kuwataza wanhuwa ako wamtogole Yesu. 28 Kwa ubalawake wa kulonga kawahuma Wayahudihaulongozi ha iwanhu wose kwa kulagusaMaandiko Gang'alile kamba Yesu iyoKilisito Mkombola.

19Paulo ako Efeso

1Apolo viyakalile Kolinto, Paulo kacholakubitila mvijiji na kavika Efeso. Akokawavika wanahina wayagwe. 2 Kawauza,“Vimumtogole Yesu mubokela LohoYang'alile?”

Page 159: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Sang'hano 19:3 156 Sang'hano 19:31Wamwidika, “Aka, hata kuhulika hatu-

nahulika kamba kuna Loho Yang'alile.”3 Paulo kawauza, “Vino mubatizigwa

ubatizo gani?”Wamwidika, “Ubatizo wa Yohana.”4 Paulo kalonga, “Ubatizo wa Yohana

ukala kwa wanhu wose watogole kulekanzambi zao. Yohana kawalongela wanhuwa Izilaeli wamtogole ayo yonda yeze kuk-isogo chake, nayo iyo Yesu.”

5 Viwahulike avo, wabatizigwa kwatwaga da Mndewa Yesu 6 Paulo kawekilamakonona LohoYang'alile kawahumuluk-ila, walonga kwa ulonzi uyagwe na vivijawalagula usenga wa Mulungu. 7Wose kwawose wakala wanhu longo na wabili.

8 Kwa kipindi cha miezi midatu Paulokakala yochola mng'anda ya kumpula Mu-lungu, kakala kolonga nao muladi yawa-gale Muundewa wa Mulungu. 9 Lakiniwayagwewakala wadala, walema kutogolawasonga kulonga vihile mbuli ya Mndewamna iwanhu. Baho Paulo kawaleka kawa-sola wanahina wa Mndewa, kakala ko-longa nao kila siku mdigati da kuifunzilada Tulano. 10 Mbuli zino zigendelela kwakipindi cha miyaka mibili mbaka wanhuwose wakalile mwiisi ya Asiya, Wayahudina wanhu haweli Wayahudi, waihulikambuli ya Mndewa.

Wana wa Sikewa11 Mulungu katenda mbuli za unzonza

ng'hulu kubitila Paulo. 12 Wanhuwakala wosola vikumbi na viwaloviyagwe viyasang'hanile Paulo, wavigalakwa watamu, nao wahonyigwa nawaja wakalile na vinyamkela walav-igwa. 13 Wayahudi wayagwe wahungavinyamkelawachola kuno na kunowogezakusang'hanila twaga da Mndewa Yesu.Wawalongela vinyamkela, “Nowalagizakwa twaga da Yesu ayo yopetigwa naPaulo mulawe.” 14 Kukala na wana sabawa Muyahudi imoja, mulava nhosa mkuluyakemigwe Sikewa, nao watenda vivo.

15 Lakini kinyamkela kawalongela,“Yesu nimjuwa goya na Paulo nimjuwagoya, lakini mweye kina nani?”

16 Abaho munhu ayo yakumbigwena ikinyamkela kawazumhila wosekawahuma nguvu. Na wao wanageSikewe wakimbila kulawa mng'andaayo kuno wolawa damu na viwalo vaovidegekadegeka. 17 Wayahudi wose nawanhu haweli Wayahudi wakalile Efeso

waihulika mbuli ino. Wose wengilabwembwe, na kudigwaa nhogolwa twagada Mndewa Yesu. 18 Wanhu wengiwamtogole Yesu weza walonga mgamesoga wanhu mbuli ziwatendile. 19 Wanhuwengi wayagwe wakalile wahawi ahohaichanduso, wadondoleza vitabu vaona kuvisoma moto haulongozi wao,wagelegeza sente ya vitabu avo yovikamagana malongo matano. 20Avo mbuli yaMndewa yenela na iwa na nguvu ng'hani.

Ndwagi ako Efeso21 Vigamalile gano, Paulo kachola

Yelusalemu kwa kubitila Makedonia naAkaya. Kalonga, “Nahavika ako nolondekanichole Lumi.” 22 Avo kawatumawasang'hanaji zake wabili Timoseo naElasito walongole Makedonia, nayo kakalakidogo ako Asiya.

23 Kipindi acho kukala na ndwagi akoEfeso mbuli ya Mndewa. 24 Kukala namunhu imoja twaga jake Demetiliyokakala yosongola vinyago va ng'anda yamulungu wa kitwanzi yakemigwe Atemi,sang'hano ino iwatenda waja watumigwazake wamwede ng'hani. 25 Demetiliyokawakema hamoja wao iwasang'hanajina wayagwe wakalile na sang'hanokamba ayo, kawalongela, “Wambigalowayangu mojuwa topata sente kulawamwiisang'hano ino. 26 Lelo mohulika nakona wenyego mbuli ziyatendile Paulosiyo hano Efeso kwiiyeka, lakini vivijakose mwiisi ya Asiya. Kawading'hulana kuwatenda wanhu watogole kambamulungu yatendigwe kwa makono gawanhu hali mulungu bule. 27 Kokuwana zumozumo kamba sang'hano yetuyobezigwa na ng'anda ya mulungu wakitwanzi Atemi yolongigwa siyo kinhu nakusegezeligwa ukulu wake. Mulungu inokogweleligwa ukulu na wanhu wose waAsiya na wose weli mwiisi!”

28 Wanhu viwahulike vivo wagevuzika,wasonga kukemelela, “Atemi iyo mkuluwa Efeso!” 29 Buga jose dimemandwagi. Wanhu wawagoga Gayo naAlisitaliko, wenekae wa Makedonia,wakalile muumwanza na Paulo, wakimbilambaka kuna digati da mwangalo. 30 Paulokalonda kuchola kuna ulunhu, lakiniwanahina wa Yesu wamgomesa. 31Wakuluwayagwe wa isi ayo, wakalile mbwigazake, vivija wamtumila usenga wampulasekeyachole kuna digati da mwangalo.

Page 160: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Sang'hano 19:32 157 Sang'hano 20:2132 Kukala na tulikizi mumting'hanowose, wano wolonga vija na wayagwewolonga vino, kwavija wanhu wengiwakala hawajuwile habali waiting'hana.33Wayahudi wamtenda Alekizanda yalaw-ilile haulongozi, avo wanhu wayagwe mnaulunhu wagiza iyo heyo. Nayo Alekizandakawenulila wanhumkono wanyamale kwakulonda kuigombela. 34 Lakini viwajuwilekamba kakala Muyahudi, wanhu wosewakemelela hamoja kwa masaa mabili,“Atemi ayo mkulu wa Efeso!”

35Abaho kalani wa buga dija kawatendawanhu wanyamale kawalongela, “Mweyewenekae wa Efeso, kila munhu kojuwawanhu wa isi ino ya Efeso awo wokalizang'anda ya mulungu Atemi na vivijaawo wokaliza mabwe mazelu galagalekulawa kuulanga. 36 Kuduhu munhuyodaha kuibela mbuli ino. Avo nyamalenisekemulopole kutenda kinhu chochose.37 Muwagala wanhu wano hano hamojahawailigile ng'anda ya mulungu hebukumuliga mulungu wetu wa kitwanzi.38 Kamba Demetiliyo na wasang'hanajizake wana kitala na munhu yoyose,wabaha wasemi na wakulu wa isi,wodaha kuitagusila ako. 39 Lakinikamba mna mbuli ziyagwe, zigalenimna uuting'hano. 40 Maza tutagusigwembuli ya kuwading'hula wanhu, na vilozovilawilile lelo. Ndwagi ino haifaya bulena sambi tudahe kuigombela vinogilembuli ya ndwagi ayo.” 41 Viyamambukizekulonga avo, kawalongela wanhu wakalilemumting'hano waimwage.

20Paulo kochola Makedonia na Ugiliki

1 Ndwagi ya Efeso viimalile, Paulokawakema hamoja wanahina wa Yesu,kawalongela mbuli za kuwagangamiza.Abaho kawalaga kachola Makedonia.2 Kabitila isi ayo kawagangamiza wanhukwa usenga wake. Abaho kavika Ugiliki,3ako kakalamiezimidatu. Kakala koitandakuchola Siliya, viyajuwile Wayahudiwakala kiseto cha kumtenda vihile, avokabwela kubitila Makedonia. 4 Sapatulo,mwanage Pilo, kulawa Beleya kailongozanayo, vivija Alisitaliko na Sekundo kulawaSesalonike, Gayo kulawa Delibe, Tukikona Tulofimo kulawa mwiisi ya Asiya naTimoseo. 5 Wanhu wao walongola nakutubeta ako Tuloasi. 6Viimalile Nyimwilinyimwili ya Magate hagageligwe Usasu,

tukwela meli kulawa Filipi, vizibitile sikutano tuwavika kuja Tuloasi. Ako tukalasiku saba.

Mwanza waikimambukizo wa Paulo akoTuloasi

7 Mwiisiku ya Jumamosi ichungulotuiting'hana hamoja muulujo. Paulokagendelela kulonga mbaka kilo kikulu,kwavija imitondo yake kakala yosegela.8 Vibatali vingi vikala vikwaka mdigatida uchanha kutukalile tuiting'hane.9 Mbwanga imoja yakemigwe Eutikokakala yakalile mdidilisha, Pauloviyakalile kogendelela kulonga, Eutikokasonga kukukila na kakukila mbakakalagala hasi, kulawa mdigati da uchanhada kadatu. Viwacholile kumwinulawamvika kafa mwaka. 10 Lakini Paulokahumuluka hasi kainama kamuhagatilakalonga, “Sekemudumbe ino mgima!”11 Abaho kabwela kabili mdigati dauchanha, kabanzula gate, kaja. Kagen-delela kulonga naombaka vikukunguzuke,abaho kasegela. 12 Wanhu awo wamsolambwanga ayo wamgala ukayake kunomgima na wakala moyo hole.

Mwanzawa kulawaTuloasimbakaMileto13 Tweye tukwela meli tulongola ku-

chola Aso, ako tuchola kumsola Paulo. Avoyatulongele Paulo, kwavija kalonda kuvikaako kubitila isi inyalile. 14Avokatuvika akoAso, tumsola mwiimeli, tuchola nayo Mit-ulene. 15 Kulawa ako tukala muumwanzawa kuchola Kio na imitondo yake tuvika.Siku ya kabili tuvika Samo na imitondoyake tuvika Mileto. 16 Paulo kagesa ku-gendelelela namwanzawake kwameli bilakubitila Efeso ili sekeyakawe ako Asiya.Kakala yolopola kuvika Yelusalemu kunainyimwili nyimwili ya Pentekosite, kambayahadahike.

Paulo kowalaga wavele wa Efeso17 Kulawa Mileto Paulo katuma usenga

kwa wavele wa kibumbila cha wanhuwamtogole Yesu ako Efeso waiting'hanenayo. 18Viwavikile kawalongela, “Mujuwavija ving'halile na mweye kipindi chose,kusongela siku dija dinivikile mwiisiya Asiya. 19 Mujuwa vinimsang'hanileMndewa kwa uhole na mahozi na magayoganipatile mbuli ya viseto vihile vaWayahudi wayagwe. 20 Mujuwa silekilekuwapetela kunzekunze mzikae zenu nakuwafundiza chochose chonda kiwataze.21Niwazuma ng'hani Wayahudi na wanhu

Page 161: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Sang'hano 20:22 158 Sang'hano 21:16haweli Wayahudi wazileke nzambi zaona wambwelele Mulungu na kumtogolaMndewa wetu Yesu. 22 Avo, sambi kwakumtegeleza Loho Yang'alile nocholaYelusalemu bila kujuwa gonda gamhateako. 23 Kinhu kimoja kinjuwile, LohoYang'alile kanizuma kila buga, kifungona magayo vonibeta. 24 Lakini siutongaugima wangu kamba kinhu, nogesakuumambukiza utumigwa na sang'hanoiyanigwelele Mndewa Yesu kuisang'hana,nayo iyo kuwapetela wanhu Mbuli Inogileya ng'hekewa ya Mulungu.”

25 “Nibita kumwenu mose kuwapetelaUndewa wa Mulungu. Sambi nojuwakuduhu imoja wenu yonda yambone niyekabili. 26Lelo nowalongela, munhu yoyosekumwenu yahapotela, niye namduhu.27 Kwavija silekile bule kuwapetela gosegoyolonda Mulungu. 28 Avo muiteganyewenyego, diloleni goya bumbila josediyawagwelele Loho Yang'alile mdikalize.Waloleni goya wanhu wa Mulungu,yawapatile Mulungu kubitila damu yaMwanage. 29 Nojuwa goya nahasegelambwizi wakali wokwiza kumwenu, nawodibananga bumbila dino. 30 Kipindichovika baho wanhu wayagwe kulawamdibumbila jenu wenyego, wowavizilawawagize wanahina kwa kuwatendawawakweleleze hewo. 31 Avo mkalemeso mwahakumbuka kamba kwa miyakamidatu imisi na ikilo niwafundiza kwamahozi mengi.”

32 “Avo sambi noweka muukalizi waMulungu na usenga wake wa ng'hekewa,udaha kuwagangamiza na kuwagwaanhunza ziyalinazo Mulungu kwa wanhuzake wose. 33 Silondile sente hebu zahabuhebu viwalo va munhu yoyose. 34 Mweyewenyego mojuwa kamba nisang'hanakwa makono gangu mwenyego, muladimhate vinhu vinilonda niye na wayangu.35 Niwalagusila kamba kwa kusang'hanang'hani tolondeka kuwataza wanyolile,kumbukeni mbuli ziyalongile MndewaYesu mwenyego, ‘Vinoga ng'hani kulavakubanza kubokela.’ ”

36 Paulo viyamambukize kulonga avo,kafugama hamoja nao, kampula Mulungu.37Wanhu wose wakala wolila na kumulagakwa kumuhagatila na kumnonela kwa un-ogelwa mkulu. 38 Wakala wanyunyuwalekwavija kalonga honda wamone kabili.Avo wachola nayo mbaka kuna imeli.

21Paulo kogenda Yelusalemu

1 Vitumambukize kuwalaga, tukwelameli tuchola dimwe kwa dimwe mbakaKosi, imitondo yake tuvika Lode, kulawaako tuchola Patala. 2 Ako tuivika meliikalile yochola Foinike, avo tukwela, tu-chola mwanza wetu. 3 Vituvikile hanhuhakuyona Kupulo, tubitila mwambu wakusini tuchola Siliya. Vituvikile buga daTilo twima kwavija meli ilonda kuhumu-lusa mizigo. 4 Ako tuwavika wanahinawa Yesu na tukala hamoja nao siku saba.Kwa kulongozigwa na Loho Yang'alile,wanhu awo wamulongela Paulo sekeyac-hole Yelusalemu. 5 Lakini kipindi chetucha kukala nao vikimalile, tusegela tugen-delela na mwanza wetu. Wanhu wosehamoja na watwanzi na wana walawakudibugawachola hamoja na tweyembakamhwani, baho wose tufugama tumpulaMulungu. 6 Abaho tuilaga, tweye tukwelameli na wao wabwela ukayao.

7 Tugendelela na mwanza wetu tulawaTilo tuchola Tolemaisi, ako tuwalamusawakilisito tukala nao siku dimoja.8 Imitondo yake tusegela tuchola Kaisalia.Ako tukala mng'anda ya Filipo, mpetajiwa Mbuli Inogile, imoja mna iwanhusaba wasaguligwe kamba watazaji wakibumbila cha wanhuwamtogole Yesu akoYelusalemu. 9 Kakala na wandele wanewakalile wolagula usenga wa Mulungu.10 Vitukalile aho siku nyingi mtula ndaguwa Mulungu yakemigwe Agabo kezakulawa Yudea. 11 Keza kumwetu, kasolamkwiji wa Paulo kaifunga magulu gakena makono gake kalonga, “Vino vivoviyolonga Loho Yang'alile, mwene mkwijiuno, Wayahudi womgodeka kamba vinoako Yelusalemu, womgela mmakono gawanhu haweli Wayahudi.”

12 Vituhulike avo, tweye na wanhuwayagwe wakalile aho tumpula Paulosekeyachole Yelusalemu. 13 Avo Paulokedika, “Mweye molonda kutenda choni,kulila kamba vino na kunibweza kukisogo?Niye niitanda siyo kufungigwa kwiiyekaako Yelusalemu, lakini hata kufa mbuli yaMndewa Yesu.”

14 Viyalemile kututegeleza, tumulekatulonga, “Goyolonda Mndewa galawilile.”

15 Vitumambukize kukala aho kipindikidodo, tufunga mizigo yetu tucholaYelusalemu. 16 Wanahina wayagwe

Page 162: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Sang'hano 21:17 159 Sang'hano 21:40walawile Kaisalia vivija wachola hamojana tweye nawatugalamng'anda yamunhuitukalile tochola kumwake, Mnasoniyakalile mwenekae wa Kupulo na kakalamkilisito kulawa haichanduso.

Paulo komtembelela Yakobo17 Vituvikile Yelusalemu, wanhu

wamtogole Yesu kuko watubokela kwadeng'ho. 18 Imitondo yake Paulo kacholahamoja na tweye kumulola Yakobo, nawavele wose wa kibumbila cha wanhuwamtogole Yesu wakala baho. 19 Paulokawalamusa na kuwasimulila goya gajagayatendile Mulungu kwa wanhu haweliWayahudi kubitila sang'hano yake.20 Viwahulike avo, wose wamtogolaMulungu. Abaho wamulongela Paulo,“Ndugu yetu Paulo, koona vija maganakwa magana ga Wayahudi viwamtogoleYesu, na vija viwogagoga malagizo.21 Walongeligwa kukala kowafundizaWayahudi wakalilemziisi za wanhu haweliWayahudi sekewagagese Malagizo gaMusa, na kuwalongela sekewawengizekumbi wanao hebu kukweleleza vihendova Wayahudi. 22 Lelo yokuwaze? Kwavijawahulika kamba kwa baha, 23 vino vivo vi-tulonda gweye utende. Hano hana wanhuwane waiduile kwa Mulungu. 24 Ilumbenao mna kihendo cha kuisunha ukalipesente zilondeka, abaho wasenyigwe mvilizao. Avo wanhu wose wojuwa kambambuli ziwalongeligwe mbuli ya gweye zauvizi, avo gweye mwenyego ugendelelekugagoga Malagizo ga Musa. 25 Lakinimbuli ya wanhu haweli Wayahudi weliwakilisito, tuwagalila baluwa kuwalongelavija vituitogolele kamba sekewaje kinhuchochose kilavigwe nhosa kwa vinyago,hebu kung'wa damu hebu kuja nyama yamnyama yabobotoligwe, na sekewatendeugoni.”

26Avo Paulo kawasola na imitondo yakekatenda kihendo cha kuisunha hamojanao. Abaho kengila Mng'anda yaMulunguna kuwalongela kipindi cha kihendo chakuisunha na mbuli ya nhosa yonda ilav-igwe kwa kila imoja wao.

Paulo kogogigwa Mng'anda ya Mulungu27 Lakini siku izo saba vizikalile behi ku-

mala, Wayahudi wayagwe walawile mwi-isi ya Asiya wamona Paulo ka Mng'andaya Mulungu. Waluding'hula lunhu loselwa wanhu, wamgoga Paulo. 28 Wagutang'hondo, “Wanhuwa Izilaeli, mtutaze ino

iyo munhu yochola kila hanhu na kofun-diza vinhu viyagwe kwa wanhu wa Izilaelina Malagizo ga Musa na Ng'anda ino yaMulungu. Na sambi kawagala wanhuhaweli Wayahudi kuhagela dikwe hanhuhano hong'ala!” 29 Walonga vino kwav-ija wamona Tulofimo mwenekae wa Efesohamoja na Paulo kudibuga, avo wagesaPaulo kamgala Mng'anda ya Mulungu.

30 Isi yose ikala mdizumozumo, wanhuwalawa kila hanhu na kumgoga Paulo,wambulula wamulava Mng'anda yaMulungu. Bahaja nyivi za Ng'andaya Mulungu zihindigwa. 31 Lunhulwa wanhu lulonda kumkoma Paulo,baho usenga ugaligwa kwa mkulu wawakalizi wa Kilumi kamba wanhu wosewa Yelusalemu wading'huka. 32 Bahajamkulu wa wakalizi kawasola wakulu nawakalizi na kukimbilila kuna ulunhu.Wanhu viwamone mkulu ayo hamojana wakalizi, waleka kumtowa Paulo.33 Mkulu wa wakalizi kachola mbaka kwaPaulo, kamgoga na kulagiza yagodekigweminyololo mibili. Abaho kauza, “Munhugani ino, na katenda choni?” 34 Wanhuwayagwe wabwahanhuka vino, nawayagwe wabwahanhuka vino. Kukalana mwazanyo mbaka mkulu wa wakalizihadahile kujuwa kija kilawilile, avokawalagiza wanhu zake wamsole Paulombaka kuing'hambi. 35 Paulo viyavikilemna ikidaluko, wakalizi wampapa mbuliya ndwagi za wanhu. 36 Wanhu wosewamwizila kuno wokemelela, “Mkome!”

Paulo koigombela37 Wakalizi viwakalile womgala mwi-

ing'hambi, Paulo kamulongela mkulu wawakalizi, “Chonde, nodaha kukulongelambuli?”

Mkulu ayo wa wakalizi kamuuza,“Kumbe kodaha kulonga Kigiliki!38Kumbe gweye huli mwenekae wa Misili,ija juzi juzi yawading'hule wanhu nakuwalongoza wanhuwehile ganamalongomane mbaka kuluwala!”

39Paulo kamwidika, “Niye naMuyahudi,nileleke Taliso mwiisi ya Kilikia,mwenekae wa buga dijuwike ng'hani.Chonde ndeke nonge na wanhu.”

40 Mkulu wa wakalizi kamtogolela,avo Paulo kema mkidaluko kawenulilamakono wanhu wanyamale. Wanhuviwanyamale kalonga nao kwa Kiebulania.

Page 163: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Sang'hano 22:1 160 Sang'hano 22:2922

1 “Ndugu zangu Wayahudi, nhegelezenisambi viniigombela kumwenu!”2 Viwamuhulike kolonga Kiebulania,wanyamala tuluu na Paulo kagendelelakulonga,

3 “Niye na Muyahudi, nivumbukila Tal-iso mwiisi ya Kilikia. Lakini ng'hulila ba-hano Yelusalemu kamba mwanahina waGamalieli. Nibokela mafundizo kwa ku-gangamala mna gamalagizo ga wahengazetu na niilava mwenyego kwamoyo wosekwa Mulungu kamba mose muli hano.”4Niwadunhunzambaka kuwakomawanhuwaikweleleze nzila ino. Niwagoga wambi-galo na watwanzi na kuwagodeka mki-fungo. 5 Mulava nhosa mkulu na wanhuwose wamkitala wodaha kulonga kambanolonga ukweli. Nibokela baluwa kulawakwa ndugu Wayahudi ako Damesiki, avonyhola kuwagogawanhu awo na kuwagalaYelusalemu kuno wagodekigwa minyololomuladi watagusigwe.

Paulo kosimulila viyagalukeSang'h 9:1-19; 26:12-18

6 “Vinikalile nogenda na kuvika behiya Damesiki, yopata saa sita imisi, bahajamulenge kulawa kuulanga unimwemwe-sela mhande zose. 7 Nigwa hasi mhu-lika sauti yonongela, ‘Sauli, Sauli! Habalikondununza?’ 8 Niuza, ‘Mndewa, gweyekwa nani?’ Kanongela, ‘Niye na Yesuwa Nazaleti. Niye iyo yuunidununza.’9 Wanhu wakalile hamoja na niye wa-wona umulenge, lakini hawaihulike sautiya ayo yalongile na niye. 10 Nimuuza,‘Mndewa nhende choni?’ Mndewa kanon-gela, ‘Lamuka uchole Damesiki, ako ko-longeligwa kila kinhu kinilonda utende.’11 Ng'hala silola mbuli ya uja umulengemkali, avo waja wayanguwanigogamkonona kunilongoza Damesiki.

12 “Mna dibuga dijo kukala munhuyakemigwe Anania, munhu yomdumbaMulungu, yagagogile Malagizo ga Musa nakakala kotogoligwa ng'hani na Wayahudiwose wakalile kuko. 13 Keza kumwangu,kema behi yangu, kalonga, ‘Ndugu Saulilola kabili!’ Bahaja ndola kabili na ku-mulola. 14 Anania kalonga, ‘Mulunguwa wahenga zetu kakusagula ujuwe goy-olonda, na kumona Msang'hanaji wakeYanogile na kumuhulika kolonga kwa mu-lomo wake. 15 Kwavija kuvona na ko-mulongela kila munhu kiwone na kuhu-

lika. 16 Na sambi kobeta choni? Inukana ubatizigwe na nzambi zako zigeligwekumgongo kwa kumpula heyo.’

Paulo kokemigwa kuwapetela wanhuhaweli Wayahudi

17 “Nibwela Yelusalemu na vinikalilenompula MulunguMng'anda ya Mulungu,Mulungu kandagusila kinhu, 18 NimonaMndewa, kanongela, ‘Lopola usegeleYelusalemu, kwavija wanhu weli hanohondawatogole gondaulonge mbuli yaniye.’ 19 Nimwidika, ‘Mndewa, waowojuwa goya kamba ningila mzing'andaza kumpula Mulungu, niwagoga nakuwatowa wanhu wakutogole gweye.20Na munhu wako Sitefano viyakomigwe,niye ng'hala baho nolola viyokomigwana kukaliza viwalo va wanhu wakalilewomkoma.’ 21Mndewa kanongela, ‘Genda,kwavija nokugala kutali kwawanhuhaweliWayahudi.’ ”

22 Wanhu wamtegeleza Paulombaka viyalongile vino, lakini wa-songa kuguta nyangi, “Msegezeni!Mkomeni! Holondigwa yawe mgima!”23 Wagendelela kuguta nyangi kunowopunga viwalo vao, wagevuzika nakupigisa timbwisi uchanha. 24 Mkuluwa wakalizi kawalagiza wanhu zakewamgale Paulo kuing'hambi, kawalongelawamtowe mbalati muladi wajuwe habaliWayahudi woguta nyangi kamba avombuli yake. 25 Lakini viwamgodekena kulonda kumtowa mbalati, Paulokamulongela mkulu yemile aho, “Vinomalagizo gotogola kumtowa mwenekaewa Lumi ing'hali hainajuwika mbuli ganiihile iyaitendile?”

26 Mkulu ayo viyahulike vivo kacholakwa mkulu wa wakalizi kamuuza,“Kolonda kutenda choni? Munhu ayomwenekae wa Lumi!”

27 Avo mkulu wa wakalizi kamcholelaPaulo kamuuza, “Nongele, gweye kwamwenekae wa Lumi?”

Paulo kamwidika, “Ona.”28 Mkulu wa wakalizi kamulongela,

“Niye niwamwenekaewa Lumi kwa kulipasente nyingi.”

Lakini Paulo kamwidika, “Niye namwenekae wa Lumi kwa kuleligwa,”

29 Bahaja wanhu walondile kumsolaPaulo walawanya. Na ayo mkulu wawakalizi kadumba ng'hani viyajuwile

Page 164: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Sang'hano 22:30 161 Sang'hano 23:22Paulo kakala mwenekae wa Lumi na kunokamgodeka nzabi.

Paulo kamkitala cha Wayahudi30 Mkulu wa wakalizi kalonda kujuwa

habali Wayahudi wamtagusa Paulo.Avo imitondo yake kamfungula Pauloiminyololo na kuwalagiza wakulu wawalava nhosa na wanhu wose wa mkitalawaiting'hane. Abaho kamsola Paulo nakumwika haulongozi wao.

231 Paulo kawalola bunhuu wanhu wa

mkitala, kalonga, “Waizilaeli wayangu!Mbaka lelo nosang'hana goyolondaMulungu kwa moyo uleka kunitagusakamba nibananga.” 2 Baho Anania Mulavanhosa mkulu kawalagiza waja wakalilebehi na Paulo wamtowe kofi mumulomo.3 Paulo kamulongela, “Mulungu kokutowakofi gweye mwenyego uigalile na kandodibakigwe uzelu! Kwima baho muladiunitaguse kwa Malagizo, kuno gweyemwenyego kobena Malagizo kwa kulagizanhoweke!”

4 Wanhu wemile behi na Paulo wamu-longela, “Gweye komuliga mulava nhosamkulu wa Mulungu!”

5 Paulo kedika, “Waizilaeli wayangu, si-juwile bule kamba kakala mulava nhosamkulu. Kwavija Maandiko Gang'alile go-longa, ‘Sekeumulonge vihile mulanguliziwa wanhu zako.’ ”

6 Paulo viyone bumbila diyagwe wakalaMasadukayo na wayagwe wakala Mafal-isayo, kakemelela mkitala, “Waizilaeliwayangu! Niye na Mfalisayo, mwanageMfalisayo. Niye ngaligwa hano mkitalakwavija notogola kamba wanhu wafilewozilibuka!”

7 Bahaja viyalongile avo, Mafalisayona Masadukayo wasonga kuihasanya, nabumbila diigola. 8 Kwavija Masadukayowolonga kuduhu kuzilibuka kwa wafilena kuduhu wasenga wa kuulanga hebuloho, lakini Mafalisayo wogatogola gosemadatu. 9Wakemelela ng'hani, wafundizaMalagizo ga Musa wayagwe wa kibum-bila cha Mafalisayo wenuka walonga kwanguvu, “Hatuona kiyabanange munhuino! Yodahika loho hebu msenga wa ku-ulanga kalonga nayo kweli!”

10 Bwato dikala kulu mbaka mkulu wawakalizi kengila bwembwe kamba Pauloyahakanhigwe vihande vihande. Avokawalagiza wakalizi zake wahumuluke

kuna dibumbila, wamsegeze Paulowamgale kuna ing'hambi.

11 Kilo acho Mndewa kema behi yaPaulo, kamulongela, “Sekeudumbe!Kamba viuwalongele mbuli zangu hanoYelusalemu, vivija kolondeka utende vivokudibuga da Lumi.”

Wayahudi wolonda kumkoma Paulo12 Imitondo yake wayahudi wayagwe

waiting'hana hamoja na kutenda ubala.Waiduila honda waje hebu kung'wa mazimbaka vonda wamkome Paulo. 13 Wanhuwaitogolele kutenda avo wakala wanhukubanzamalongomane. 14Abahowacholakwa wakulu wa walava nhosa na wavele,walonga, “Tuiduila hamoja kamba hatujakinhu mbaka vonda tumkome Paulo.15Avo, gweye na wanhu wa mkitala galeniusenga kwa mkulu wa wakalizi yamgalePaulo kumwetu, kuno moitenda molondakujuwa goya mbuli zake. Na tweyetoitanda kumkoma yang'hali hanavikahano.”

16 Lakini mwana wa lumbu jake Paulokahulika kiseto chao, avo kachola kunaing'hambi kamulongela Paulo. 17 AbahoPaulo kamkema mkulu imoja wa wakalizi,kamulongela, “Mgale mbwanga ino kwamkulu wa wakalizi, kana mbuli ya kumu-longela.” 18 Mkulu ayo kamsola, kamu-longoza mbaka kwa mkulu wa wakalizi,kamulongela, “Ayo Paulo yagodekigwe,kang'hema na kunipula nimgalembwangaino kumwako, kwavija kanambuli kolondakukulongela.”

19 Mkulu wa wakalizi kamgoga mkono,kamgala hamgwazo waiyeka, kamuuza,“Kolonda kunongela choni?”

20 Kamulongela, “Wakulu wa Wayahudiwailumba mayo wakupule wamsole Paulokuna ikitala, kuno woitenda wanhu wamkitala wolonda kujuwa goya mbulizake. 21 Lakini sekeuwatogolele, kwavijakuna wanhu kubanza malongo mane awowaifisa wombeta. Waiduila hawaja kinhuhebu kung'wa mbaka vonda wamkome.Wao sambi waitanda kutenda avo nawobetela vonda ulonge.”

22 Mkulu wa wakalizi kalonga, “Sekeu-mulongele munhu yoyose kamba kunon-gela mbuli ino.” Abaho kamuleka imb-wanga yachole.

Paulo kogaligwa kwa mkulu wa isi yaYudea

Page 165: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Sang'hano 23:23 162 Sang'hano 24:1923 Abaho mkulu wa wakalizi kawakema

wakulu zake wabili, kawalongela,“Watandeni wakalizi magana mabiliwachole Kaisalia, hamoja na wakwelafalasi malongo saba na wakalizi maganamabili wa migoha, na muitande kusegelasaa ndatu lelo ikilo. 24Mtandeni falasi waPaulo, na mumvikize mgima kwa Felikisimtawala wa Kilumi wa isi ya Yudea.”25 Abaho mkulu wa wakalizi kandikabaluwa ilonga vino,

26 Go mkulu, zihoze, “Niye KilaudioLusia, nokwandikila gweye, mkulu Fe-likisi. 27 Wayahudi wamgoga munhuino na walonda kumkoma, lakini vim-bonile kakala mwenekae wa Lumi, avonhyola na wakalizi zangu kumuhonya.28 Nilonda kujuwa kilamuso cha kum-tagusila, avo nimgala mkitala chao.29 Lakini nyona kuduhu mbuli yoyoseiyatendile kumtenda yafe hebu ku-godekigwa mkifungo. Nhaguso yaokumwake ikala mbuli ya Malagizo gaowenyego. 30 Na vinongeligwe kunakiseto cha kumkoma, ndopola kumgalakumwako. Niwalongela wanhu wamta-guse wagale vitala vao kumwako.”31 Avo wakalizi wao wamsola Paulo

kamba viwalagizigwe. Wamgala ikiloacho mbaka Antipatili. 32 Imitondoyake wakalizi wa magulu wabwela kunaing'hambi, wawaleka waja wakalizi wafalasi wagendelele na mwanza hamoja naPaulo. 33 Viwavikile Kaisalia wamgwaaija ibaluwa mkulu wa isi ayo na kumwikaPaulo mmakono gake. 34 Mkulu ayoviyaisomile ibaluwa kamuuza Paulokalawa isi gani. Viyajuwile kalawa isi yaKilikia, 35 kamulongela, “Nokutegelezakipindi wanhu wakutaguse wahavika.”Abaho kalagiza Paulo yekigwe muukalizi,mng'anda ya Helode imkulu wa isi.

24Paulo kamkitala kwa Felikisi

1 Vizibitile siku tano, Anania mulavanhosa mkulu hamoja na wavele na munhuyagajuwile malagizo yakemigwe Telutulo,wachola kwa Felikisi wamulongela vitalavao mbuli ya Paulo. 2 Abaho Paulokakemigwa, na Telutulo kasonga kulavakitala chake vino,

“Go mkulu Felikisi! Ulangulizi wakounogile ugala tindiwalo kwa kipindi ki-tali, na mgaluko mkulu wotendigwa mbuliya isi yetu. 3 Tweye tubokela mbuli

ino kwa deng'ho na siku zose tolongautogoligwe. 4 Silonda ng'hani kwagizakipindi chako, lakini nokupula uwe mu-hole na utegeleze goya gonilonga. 5 Tonakamba munhu ino mng'hobo ng'hani, ko-gala ndwagi kwaWayahudi mwiisi yose naiyo mkulu wa kibumbila cha Wanazaleti.6Vivija kalonda kuigela dikwe Ng'anda yaMulungu, na tweye tumgoga. Tulondakumtagusa kwa malagizo getu. 7 LakiniLusia, mkulu wa wakalizi keza, kamsolakwa nguvummakono getu. 8Na gweyewa-hamuuza munhu ino, kodaha kujuwa ku-lawa kumwake mbuli zose zitumtagusila.9Wayahudi naowatogola kiyalongile Telu-tulo.”

Paulo koigombela haulongozi wa mkuluwa isi ya Yudea Felikisi

10Mkulu ayo kamwinulila Paulo mkonomuladi yalonge, na Paulo kalonga,“Nodeng'helela kuigombela haulongoziwako kwavija nojuwa miyaka heleketwagweye kwa msemi wa isi ino. 11 Gweyemwenyego kujuwa kamba zibita sikulongo na mbili ziiyeka toka nyholeYelusalemu kumtambikila Mulungu.12 Wayahudi hawambonile ngombena munhu Mng'anda ya Mulunguhebu wambone nowading'hula wanhu,siyo mng'anda ya kumpula Mulunguhebu hanhu hohose kudibuga. 13 Naohawadaha kukulagusila kitala kiwanigalilehano. 14 Lakini niye notogola nomgwaaukulu Mulungu wa wahenga zetu nakuikweleleza nzila ayo iwoikema yauvizi. Lakini vivija noitogola kila mbuliyandikigwe mna Gamalagizo ga Musana vitabu va watula ndagu wa Mulungu.15Niye nomtamanila Mulungu kamba vijaviwomtamanila hewo, kambawanhuwosewanogile na wehile wozilibuka kwa wafile.16 Avo siku zose niiyoha ng'hani sambiniwe namoyo unitagusa kambanibanangamgameso ga Mulungu na mgameso gawanhu.”

17 “Viibitile miyaka mingi mbwelaYelusalemu muladi kuwagwaa sentewayangu na kumulavila Mulungu nhosa.18 Ving'halile notenda avo wanyonaMng'anda ya Mulungu, ving'homelezekihendo cha kuisunha. Kukala kuduhulunhu hebu ndwagi yoyose. 19 LakiniWayahudi wayagwe walawile mwiisi yaAsiya wakala baho, awo wao walondekekwiza hano haulongozi wako na kulava

Page 166: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Sang'hano 24:20 163 Sang'hano 25:19kitala chao kamba wana mbuli yoyosekumwangu. 20 Hebu leka wanhu wanoweli hano walonge, mbuli gani ihileiwaiyonile kumwangu vinimile mkitala,21 lakini mbuli zino ziiyeka zinongilevinimile haulongozi wao kamba, ‘Lelo niyengogigwambuli ya kutogola kambawanhuwafile wozilibuka.’ ”

22Abaho Felikisi yakalile yaijuwile goyambuli ya kibumbila cha wanhuwamtogoleYesu, kawalongela wanhu wanyamale,kalonga, “Vondayeze Lusia, mkulu wawakalizi, nolava nhaguso ya mbuliayo.” 23 Kamulagiza mkulu wa wakaliziyamkalize Paulo, lakini sekeyamkalizeng'hani na yawatogolele mbwiga zakewamgwee kiyolonda.

Paulo kahaulongozi wa mkulu wa isi yaYudea Felikisi na Dulusila

24 Vizibitile siku ndodo Felikisi kezahamoja na mwehe wake Dulusila,yakalile Muyahudi. Kalagiza Pauloyagaligwe, kamtegeleza viyalongile mbuliya kumtogola Yesu Kilisito. 25 LakiniPaulo viyakalile kolonga mbuli ya kutendaganogile na kuigomesa mwenyego nambuli ya Siku ya Mulungu kuwatagusawanhu, Felikisi kadumba ng'hani kalonga,“Sambi kodaha kuchola, nokukema kabilinahapata nyafasi.” 26 Mna ikipindi achokakala yotamanila Paulo yahamgwelelesente, lekaavo kakala yogendelelakumkema na kulonga nayo.

27 Viibitile miyaka mibili, Polikio Fesitokamuhala Felikisi nyafasi ya ukulu wa isi.Felikisi kalonda nhogolwa kwa Wayahudiavo kamuleka Paulo mkifungo.

25Paulo kochola kumwande kwa Mndewa

mkulu wa Lumi1Sikundatu kumwande Fesito viyavikile

mwiisi ayo, kasegela Kaisalia kacholaYelusalemu, 2 wakulu wa walava nhosana wakulu wa Wayahudi viwagalile kitalachao mbuli ya Paulo. Wampula Fesito,3 yawatendele vinogile yamgale PauloYelusalemu, kwavija wakala kiseto mnzilawamkome. 4 Fesito kawedika, “Paulokamkifungo ako Kaisalia, naniye nobwelakuko sambi baha. 5Walekeni wakulu zenuwachole na niye Kaisalia wakamtagusekamba katenda gehile.”

6 Fesito kakala hamoja nao siku nanehebu longo abaho kachola Kaisalia. Imi-tondo yake kakala mkigoda cha nhagusomkitala, kalagiza Paulo yagaligwe mgati.7 Paulo viyavikile, Wayahudi walawileYelusalemu wamzunguluka na kusongakulava vitala vikulu vikulu viwalemelekulava usindila. 8Lakini Paulo kaigombela,“Niye sitendile chochose kihile kwa Mala-gizo ga Wayahudi hebu kwa Ng'anda yaMulungu hebu kwa Mndewa mkulu waLumi.”

9 Lakini Fesito kalonda nhogolwa kwaWayahudi, avo kamuuza Paulo, “Koto-gola kuchola Yelusalemu ukatagusigweako mgameso gangu mbuli ya gano?”

10 Paulo kalonga, “Niye nokwima hanomkitala chaMndewamkuluwa Lumi, hanobaho nilondeka kutagusigwa. Kamba vi-ujuwile siwatendile Wayahudi chochosekihile. 11 Nahatenda dihile dinilondekanhaguso ya kufa silemabule. Lakini kambakuduhu ukweli mvitala viwagalile mbuliyangu, kuduhu munhu yodaha kunigalakumwao nochola kumwande kwaMndewamkulu wa Lumi.”

12 Baho Fesito viyamambukize kulongana wanhu zake wamkitala, kamulongelaPaulo, “Kuchola kumwande kwa Mndewamkulu wa Lumi, avo kochola kwa Mndewamkulu wa Lumi!”

Paulo kahaulongozi wa Agilipa na Benike13 Vizibitile siku nyingi mndewa

Agilipa na Benike wavika Kaisalia muladikumulamusa Fesito. 14 Viwakalileako siku nyingi, Fesito kamsimulilamndewa mbuli za Paulo, kalonga, “Hanohana munhu yalekigwe mkifungo naFelikisi. 15 Viny'holile Yelusalemu,wakulu wa walava nhosa na wavelewa Wayahudi wagala kitala kumwanguna kumhula nimtaguse. 16 Lakininiye niwedika siyo vivo viwatendagaWalumi kumulava munhu yatagusigweyang'hali hana iting'hana na wanhuwalavile kitala kihanga kwa kihangana kugoleligwa nyafasi yaigombelemwenyego. 17 Viwezile hano, sikawilebule, lakini imitondo yake ng'hemamting'hano mkitala na kulagiza munhuayo yagaligwe. 18 Wanhu wamtaguseviwemile hawalavile kitala chochose kihilekamba vinigesile nene. 19 Lakini wakalawoibamilila mbuli ya dini yao wenyego nambuli yamunhu yokemigwa Yesu, yakalile

Page 167: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Sang'hano 25:20 164 Sang'hano 26:20yafile, lakini Paulo kagendelela kulongakakala mgima. 20 Sijuwile dakutenda vijanahapatile mbuli zino. Avo nimpula Paulokamba yahadahile kuchola Yelusalemu nakutagusigwa kuko. 21 Lakini Paulo kacholakumwande, kalonda Mndewa mkulu waLumi yalamule mbuli yake na yekigwemuukalizi. Avonilagiza yekigwemuukalizimbaka vondanimgale kwa Mndewa mkuluwa Lumi.”

22 Agilipa kamulongela Fesito, “Mazanahanogelwe ng'hani kamba nahamuhu-lika munhu ayo niye mwenyego.”

Fesito kamwidika, “Komuhulika mayo.”23 Imitondo yake Agilipa na Benike

wengila kwa deng'ho kudigati da kuit-ing'hana, wakulu wa wakalizi na wakuluwa ziisi. Fesito kalagiza Paulo yagaligwemgati. 24 Fesito kalonga, “Mndewa Ag-ilipa na wanhu wose muli hano hamojana tweye, mumona munhu ino Wayahudiwose ako Yelusalemu na hano wagala vi-tala kumwangu. Walonga munhu inoyakomigwe. 25 Lakini niye siyonile mbuliyoyose ihile iyatendile mbaka yakomigwe.Kwavija heyo mwenyego kalonda kucholakumwande kwa Mndewa mkulu wa Lumi,nigesa nimgale kuko. 26 Lakini niye nabulembuli ya kumwandikila Mndewa mkuluwa Lumimbuli yamunhu ino. Avonimgalahaulongozi wenu ng'haning'hani haulon-gozi wako, gweye Mndewa Agilipa mu-ladi wahamala kumulolesa, mhate dak-wandika mbuli yake. 27 Kwavija vinigesayokuwa yosekeza nahamgala mfungwabila kwandika kilamuso kiyatagusiligwe.”

26Paulo koigombela haulongozi wa Agilipa

1 Agilipa kamulongela Paulo, “Kodahakuigombela.” Baho Paulo kenula makonogake kalonga vino,

2 “Mndewa Agilipa! Niye noiyonanimweda, lelo kuigombela haulongoziwakombuli zose ziwonitagusilaWayahudi.3Kwavija gweye kuvijuwa goya vihendo vaWayahudi na kuihasanya kwao. Nokupulaufunge umoyo unhegeleze.”

4 “Wayahudi wose wajuwa ving'haliletoka haudodo wangu. Wajuwa ving'halilemwiisi yangu na ako Yelusalemu. 5 Tokamwaka wanijuwa goya, na wao wahalondawodaha kukulongela kamba ng'hala mk-ibumbila cha Mafalisayo womgwaa ukuluMulungu kubanza wose. 6 Lelo nokwimahano nitagusigwe mbuli ya kutamanila

lagano diwagweleligwe wahenga zetu naMulungu. 7 Dino ijo lagano ditamaniligwakoneka na makabila longo na mabili,kamba viwomsang'hanila goya Mulunguimisi na ikilo. Mbuli ya gago, go mkulunotagusigwa na Wayahudi! 8Mweye mosemuli hano, habali mokona vidala kuto-gola kamba Mulungu kowazilibula wanhuwafile?”

9 “Niye mwenyego nhenda kila mbulikuwagoma wanhu waditogole twaga daYesu wa Nazaleti. 10 Lekaavo nhendilevivo ako Yelusalemu. Nigweleligwa udahina wakulu wa walava nhosa na kuwag-odeka mkifungo wanhu wengi wamto-gole Mulungu, na viwatagusigwe kufa naniye niilumba nao. 11 Miyanza mingi ny-hola mzing'anda za kumpula Mulungu naniwananahiza wabele kutamanila kwao.Ng'hala niwehile ng'hani mbaka nyholammabuga ga kutali kuwadununza.”

Paulo kolonga vija viyagalukeSang'h 9:1-19; 22:6-16

12 “Kwa mbuli ayo ving'halile nocholaDamesiki kwa udahi wa wakulu wa walavanhosa. 13 Go mkulu, kipindi ving'halilemnzila, zuwa vidikalile mdindosi, nyonamulenge mkulu kubanza zuwa, wom-wemwesa kulawa kuulanga, unizungulukaniye na waja wayangu. 14 Tweye wosetulagala hasi na mhulika sauti yonongelakwa Kiebulania, ‘Sauli, Sauli! Habalikonidununza? Koilumiza mwenyegokamba ng'ombe yotowa mbalati yamndewa wake.’ 15 Niye nimuuza, ‘Mn-dewa, gweye kwa nani?’ Nayo Mndewakanidika, ‘Niye na Yesu, yuunidununza.16 Lakini winuke wime kwa magulugako. Nikulawilila muladi nikusaguleuwe msang'hanaji wangu. Kowalagusilawanhu wayagwe lelo kunyona na gajagonda nikulagusile. 17 Nokuhonya nawanhu wa Izilaeli na vivija nokuhonyana wanhu haweli Wayahudi ako kondanikugale. 18 Uwafumbule meso gaowalawemdizizaweze kudilenge nawalawemmakono ga Mwenembago wambweleleMulungu, avo kubitila kutamanilakwao kumwangu nzambi zao zogeligwakumgongo na wopata uhazi wao mnaiwanhu wasaguligwe na Mulungu.’ ”

Paulo kolonga mbuli ya sang'hano yake19 “Avo Mndewa Agilipa sikilemile bule

kinhu acho cha kuulanga kiyandagusileMulungu. 20Niwapetela wanhu kusongela

Page 168: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Sang'hano 26:21 165 Sang'hano 27:16Damesiki na Yelusalemu na abaho isi yoseya Yudea na kwa wanhu haweli Wayahudi.Waleke nzambi zao na wambweleleMulungu na watende gaja golagusawaleka nzambi zao. 21 Kwa mbuli ayolekaavo Wayahudi wangoga ving'halilemng'anda ya kumpula Mulungu, nawalonda kung'homa. 22 Lakini Mulungukanhaza mbaka lelo, na avo nima hanokuwalongela wanhu wose, wakulu kwawadodo. Mbuli inonga iyo iija iwalongilewatula ndagu wa Mulungu na Musayolawilila. 23 Mbuli ya Kilisito Mkombolakalondeka yadununzike na yawe waichanduso kuzilibuka kwa wafile, muladiyawapetele Wayahudi na wanhu haweliWayahudi mulenge wa kukomboligwa.”

24 Paulo viyakalile koigombela avo, Fes-ito kakemelela, “Gweye Paulo, kuna kibozimbwelela! Kusoma kwako ng'hani kukwe-hula!”

25 Paulo kamwidika, “Go mkulu, sik-wingililigwa bule, vinonga niye ukweliwiiyeka. 26 Mndewa Agilipa! Kumwakonolonga bila kudumba kwavija mbuli zinozose kuzijuwa goya. Vinigesa mbulizino kuzijuwa goya kwavija hazitendekekinyelegezi. 27 Mndewa Agilipa, vinokowatogola watula ndagu wa Mulungu?Nojuwa kowatogola!”

28 Agilipa kamulongela Paulo, “Viugesakwa kipindi kino kidodo kodaha kunhendaniwe mkilisito?”

29 Paulo kamwidika, “Kiwe kipindi ki-dodo hebu kitali nompula Mulungu gweyena mweye mose munhegeleza hano lelomuwe kamba vinili niye, lakini bila miny-ololo!”

30 Baho Mndewa Agilipa, na mkulu waisi, Benike na waja wose wakalile hamojanao, wenuka. 31 Viwakalile wosegela wai-longela, “Munhu ino hatendile mbuli yakumtenda yafe hebu yagodekigwe mki-fungo.” 32 Nayo Agilipa kamulongela Fe-sito, “Maza munhu ino halondile kucholakumwande kwa Mndewa mkulu wa Lumiyahafunguligwe.”

27Paulo kogaligwa Lumi

1Viwaitogolele tuchole Italia, wawagelaPaulo na wafungwa wayagwe mmakonoga Juliasi, mkulu wa kibumbila chawakalizi wa Lumi, kikemigwe, “Kibumbilacha Mndewa wa Lumi.” 2 Tukwelameli ilawile Adilamito, ikalile yochola

mhwani ya isi ya Asiya na tusongaumwanza. Alisitaliko, mwenekae waMakedonia kulawa Sesalonike kakalana tweye. 3 Imitondo yake tuvikaSidoni. Juliasi kamonela bazi Paulo nakamtogolela yachole kuwalola mbwigazake, yagweleligwe kiyalondile. 4 Kulawaako tugendelela na mwanza kwavijaubeho ukala wobuma kwiza kumwetu, avotubitila kisiwa chaKupulo kukalile kuduhuubeho. 5Abaho tuloka bahali ya Kilikia naPamfulia, tuvika kudibuga da Mula mwiisiya Lukia. 6 Baho mkulu ayo kayona meling'hulu yolawaAlekizandilia ikala yocholaItalia, avo katukweza.

7 Tugendelela na mwanza mholemhole,na kwa siku nyingi kwa kugaya ng'hanituvika mwiisi ya Nido. Ubeho ututendaseketuchole kutali ng'hani na mwambuuja, avo tubitilamwambuwaKilete behi naSalimone ako ubeho haukalile mkulu bule.8 Tubita mumgwazo mholemhole tuvikahanhu hokemigwa Bandali Inogile behi nabuga da Lasea.

9 Aho tuhakala ng'hani, mbaka kipindicha kufunga kuja kikala kibitile, kwavijakipindi acho kikala hakinogile bulekugenda kwa meli. Avo Paulo kawazuma,10 “Wayangu, vinikona mwanza unowokuwa na magayo mengi na kwagizavinhu vingi vikwezigwe mwiimeli, vivijakwagiza ugima wetu.” 11 Lakini mkuluwa wakalizi kanogelwa na kija kiyalongilemulosaji na mwene meli siyo gajagayalongile Paulo. 12 Kwavija hanhuaho hakala hehile na kikala kipindicha kihuhwe, wanhu wengi wanogelwakugendelela na mwanza yahadahikawavike Foiniki. Foiniki ayo bandali yaKilete ichola kusini kudihongela zuwana kasikazini kudihongela zuwa, akowahadahile kukala kipindi cha kihuhwe.

Beho kulu mbahali13 Lubeho lunogile lwa kudihongela

zuwa lusonga kubuma, na wao wagesakambawapata kiwalondile, avo wafungulanzabi, wasegeza meli yao wachola behiya mhwani ya Kilete. 14 Lakini hakibitilekipindi kitali, ubeho mkulu ukemigwa“Ubeho wa kaskazini,” usonga kubumakulawa mkisiwa. 15 Ubeho uitowa ayoimeli, kwavija hatudahile kuugomesa tu-ileka isoligwe na beho. 16 Kisiwa kimojakidodo kikemigwe Kauda kitutaza kidogona uja uubeho, na vitubitile kusini yake

Page 169: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Sang'hano 27:17 166 Sang'hano 28:4tuhonyeka, hamoja tugazika ng'hani, tu-daha kukihonya kija ikigalawa didodo chameli ayo. 17 Wanhu wakikwega kigalawamgati, abaho waizungulusila nzabi imelina kuifunga kwa nguvu. Wadumba wa-hananahile mumgwazo wa bahali, mh-wani ya Libiya, avo wahulumusa matangana kuileka imeli isoligwe na beho. 18 Behodigendelela kubuma na imitondo yake wa-songa kuyasa mizigo ili mwiimeli. 19 Sikuda kadatu wasonga kwasa mgamazi vinhuviyagwe vili mwiimeli kwa makono gaowenyego. 20 Kwa kipindi cha siku nyingihatudahile kujona zuwa hebu nhondo,beho digendelela ng'hani mbaka twagizatamanilo da kuhona.

21 Viwakalile kipindi kitali bila kuja,Paulo kema haulongozi wao kawalongela,“Wayangu maza munhegeleze niye nakuleka kuchola Kilete, sambi gatupatema-gayo gano gose na ubananzi uno. 22 Lakinisambi nowapula, gangamaleni! Kuduhuimoja wenu yonda yafe, meli iiyeka iyoyonda ibanangike. 23Kwavija kilo cha janamsengawakuulangawaMulungukanizila.Mulungu inimsang'hanila na kumgwaaukulu. 24 Msenga ayo wa kuulanga kani-longela, ‘Paulo sekeudumbe! Kolondekawime haulongozi wa Mndewa mkulu waLumi. Kwambuli yakoMulungu kouhonyaugima wa wanhu wose weli muumwanzana gweye.’ 25Avo wayangu fungeni moyo!Kwavija nomtamanila Mulungu, galawililakamba viyanongele. 26 Lakini tokwasigwakuna ikisiwa kiyagwe.”

27 Kilo cha longo na nne, twasigwa naubeho kuna ibahali ya Meditelania, kilokikulu walosaji wasinhukila wa behi naisi inyalile. 28 Wahumulusa hasi luzabilufungigwe kinhu kizito kuzahila utaliwa mazi, wapata utali wa mita malongomane. Abaho watenda vivo kabili wapatamalongo madatu. 29 Wadumba kambaimeli sekeichole kuna gamabwe avowahumulusa nanga nne kukisogo chaimeli, wapula uche hima hima. 30 Abahowalosaji walonda kutoloka, wahumulusaikigalawa kidodo mgamazi na waitendawochola kwika nanga kuulongozi waimeli. 31 Lakini Paulo kamulongelamkulu wa wakalizi na wakalizi, “Kambawalosaji wano hawasigala mumunomwiimeli, sambimutamanile kuhonyeka.”32 Avo wakalizi wazikanha nzabi ziigogilengalawa ndodo na kuileka ichole.

33 Usiku haunakucha, Paulo kawapula

wanhu wose waje, “Kwa siku zose longona nne mukala munyawanyawa, hamudilekinhu chochose. 34 Lelo nowapula chondemuje lujo muladi mupate nguvu ya kugen-delela kuwa wagima. Kuduhu hata luvililumoja londa lwage.” 35 Paulo viyamam-bukize kulonga avo, kasola gate, kamg-waa nhogolwa Mulungu mgameso gao,kadibanzula kasonga kuja. 36 Kila munhukasamhuka, kasola gate kaja. 37 Wanhuwose kwa wose tukalile mwiimeli tukalawanhu magana mabili na malongo sabana sita. 38 Viwegute wahunguza uzito wameli, kwa kwasa uhule wa ngano mbahali.

Meli yobeneka39 Viuchile, walosaji hawaijuwile bule

isi ayo, ila wona msanga wa mhwani,avo waitogolela kwima aho kambayahadahika. 40Wakanha zinanga wazilekambahali, kipindi kikija wazifungulazinzabi zifungigwe muusukani, abahowadinula digolole dili kuulongozi muladidigoge beho, wachole mhwani. 41 Lakiniwavika hanhu haziiting'hanile bahalimbili, na imeli yangama. Mwambuwa ulongozi wangama mumsenga bilakutigisika. Mwambuwa kukisogo wa imeliusonga kubeneka vihande mbuli ya mazigeli na ng'humbi.

42 Wakalizi walonda kuwakoma wa-fungwa wose kwa kudumba kamba wa-hakogelele mbaka mhwani na kutoloka.43Mkulu wa wakalizi kalonda kumuhonyaPaulo, avo kawagomesa sekewatende avo.Ila kawalagiza wose wadahile kogelelawazumhe kulawa mwiimeli na wogelelembaka mhwani. 44Wayagwe wakwelelezakwa kugoga vihande va mbao hebu vi-hande va imeli ibeneke. Vivo tuhonyeketweye wose na kuvika wagima mhwani.

28Ako Malita

1 Vituvikile kuna imhwani kunotwawagima, tujuwa kamba kisiwa kijachokemigwa Malita. 2 Wenekae waaho watunogela ng'hani. Mvula isongakutowa na kukala na beho, avo wabwinhamoto na kutugoneka. 3 Paulo kadondolangodi kakala yozika muumoto, mbuliya umoto awo mgendela hasi kalawamzingodi kamuluma Paulo na kuizingilizamumkono wake. 4 Wenekae wa ahoviwamone mgendela hasi mumkono waPaulo wailongela, “Vitukona munhu ino

Page 170: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Sang'hano 28:5 167 Sang'hano 28:30kokuwa mkomaji, hamoja kahonyeka kufambahali, nhaguso ya milungu haimulekileyagendelele kuwa ugima.” 5 Lakini Paulokamwasila muumoto mgendela hasi ayona hamulumize bule. 6Wanhuwajawakalawomulola kamba yahavimbile hebuyalagale hasi na kufa. Lakini viwabetelekwa kipindi kitali na kona haduhu kinhukimulawilile, wagaluka na kulonga, “Heyokakala mulungu!”

7Behi na hanhu aho hakala na migundaya mkulu wa ikisiwa yakemigwe Pubulio.Avo katugoneka, kwa kipindi cha sikundatu tukala ukayake. 8 Tatake Pubuliokakala yawasile mulusazi kolumwa homana kuhala. Paulo kachola kumulola,viyamambukize kumpula Mulungu,kamwikila makono gake, kamuhonya.9 Viyamambukize kutenda avo, wanhuwayagwe wakalile watamu mkisiwa achoweza nawahonyigwa. 10Wanhuwatugwaanhunza nyingi na kipindi vitusongilemwanza kabili, weka mwiimeli kila kinhukitulondile.

Kulawa Malita kuchola Lumi11 Viibitile miezi midatu tusonga kabili

mwanza kwa meli ilawile Alekizandilia,ikemigwe, “Milungu Pacha.” Meli ayoikala imile mkisiwa acho kwa kipindichose cha kihuhwe. 12 Tuvika kudibugada Silakusa, na tukala baho kwa sikundatu. 13 Kulawa aho tugendelela namwanza na tuvika mwiisi ya Legio.Imitondo yake beho disonga kubumakulawa kusini, vizibitile siku mbili tuvikakudibuga da Potioli. 14 Ako tuwavikawayetu wamtogole Yesu, wao watupulatukale nao siku saba. Abaho tuvikaLumi. 15 Waetu wamtogole Yesu akoLumi viwatuhulike tuvika, wayagweweza kutubokela Kudigulilo da Apio nawayagwe hanhu hokemigwa Ng'andaNdatu za wageni. Paulo viyawaonilekamgwaa nhogolwa Mulungu.

Paulo kudibuga da Lumi16 Vituvikile kudibuga da Lumi, Paulo

katogoleligwa kukala yaiyeka hamoja namkalizi imoja wa kumkaliza.

17Vizibitile siku ndatu, Paulo kawakemahamoja walangulizi wa Kiyahudi wahanhu aho. Viwaiting'hane kawalongela,“Waizilaeli wayangu, hamoja sitendilembuli yoyose ihile kwa wanhu zetuhebu kwa vihendo vetu vitubokelekwa wahenga zetu, ngodekigwa ako

Yelusalemu na ngeligwa mmakono gaWalumi. 18 Viwaniuzile na kona sitendilembuli yoyose ihile ya kung'homela,walonda kunifungulila. 19 LakiniWayahudi viwailemile mbuli ino, niyenyhola kumwande kwa Mndewa mkuluwa Lumi, hamoja ng'hala nabule kitalachochose kwa wanhu zangu. 20 Lekaavoniwapula mwize nonge na mweye, niyenigodekigwa minyololo kamba vino,kwavija notogola Mkombola iwakalilewombeta wanhu wa Izilaeli keza.”

21 Wao wamulongela, “Tweyehatubokele baluwa yoyose kulawa Yudeambuli yako wala kuduhu munhu yoyoseyezile hano na kulonga mbuli zakohebu yalonge chochose kihile kumwako.22 Lakini yokuwa vinoga tukuhulikemwenyego ulonge magesa gako, kwavijatweye tojuwa kamba kila hanhu wanhuwokilema kibumbila kino.”

23Avo wapanga kuiting'hana, na wanhuwengi wavika kuyakalile. Toka imitondombaka ichungulo Paulo kawasimulilana kuwafambulila mbuli za Undewa waMulungu kageza kuwatenda wamtogoleYesu kwa kusoma Malagizo ga Musana maandiko ga watula ndagu waMulungu. 24 Wanhu wayagwe wazitogolambuli zake, ila wayagwe hawamtogolebule. 25 Viwalekile kuilumba wenyego,wasegela, Paulo viyamalile kulonga mbuliino, “Loho Yang'alile kalonga goya kwawahenga zenu kubitila mtula ndagu waMulungu Isaya! 26Kalonga,‘Genda ukawalongele wanhu wano,kuhulika mohulika, lakini hondamujuwe

bule,kulola molola, lakini hondamone,27Kwavija mizoyo ya wanhu wano midala,wasita magwiti gao,wafing'hiliza meso gao.Maza wadahile kulola kwa meso gao,na kuhulika kwa magwiti gao,na kujuwa kwa mizoyo yao,wahanibwelele niye,na niye nahawahonyile.’ ”

28 Paulo kamambukiza kulonga, “Avomujuwe kamba usenga wa Mulungukuwakombola wanhu, ugaligwa kwawanhu haweliWayahudi na waowohulika.29 Paulo viyamambukize kulonga avo,Wayahudi wachola mzikae zao kunowoibamilila.”

30 Kwa kipindi cha miyaka mibiliPaulo kakala mng'anda iyapangile,

Page 171: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Sang'hano 28:31 168 Sang'hano 28:31mumo kawagoneka wanhu wose wezilekumulamusa. 31 Kawapetela wanhu mbuliza Undewa wa Mulungu na kuwafundizambuli za Mndewa Yesu Kilisito, kalongakwa kugangamala na kubwihila.

Page 172: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Walumi 1:1 169 Walumi 1:15

Baluwa ya Paulo kwa wanhu waakoLumi

UlongoziKitabu cha Walumi chogesigwa

chandikigwa na mtumigwa Paulo hagatiya mwaka wa 54 na 58 toka kuvumbukakwa Kilisito. Kipindi acho Paulo kakalahanatembelela Lumi avo kaigala baluwaino kuwalagiza wanhu wamtogole Yesuako Lumi, wose Wayahudi na wanhuhaweli Wayahudi. Baluwa ino kayandikilakudibuga da Kolinto kuyakalile kipindiacho. Paulo kandika baluwa ino muladiwanhu wa isi zose wamtogole nakumtegeleza Yesu Kilisito (Sula ya 16:26).

Kitabu chaWalumi acho kitabumuhimukwa wanhu wamtogole Yesu kila hanhukila kipindi mbuli ya vija viyalongilePaulo, ukombozi ulinao kubitila YesuKilisito. Vivija Paulo kalumbiliza MbuliInogile ya Yesu Kilisito na lagano daumwaka. Wanhu wengi woifunza mbuliwoibamilila kuwa mbuli ng'hulu mnaikitabu iyo ya sula ya 1:16 ilonga, “Siyonelakinyala bule Mbuli Inogile, kwavijaina udahi wa Mulungu wakumkombolamunhu yoyose yotogola, tanhu kwaWayahudi, abaho kwa wanhu haweliWayahudi.” Mwambu wa ichanduso wakitabu cha Lumi (Sula ya 1-12) ni mbuliza mgati ng'hani za Seoloji na mwambuuyagwe (Sula ya 13-15) una mafundizomengi ga kusang'hana kwa ugima wawanhu wamtogole Yesu.Mbuli zili mkitabu

Miyanzamingi Paulo kosonga kwandikabaluwa zake kwa kuitambulamwenyego na kolonga nani yandike(Sula ya 1:1-15).

Abaho kokwandika mbuli ya wanhu vi-weli na ukombozi viudahika kubitilaYesu Kilisito (Sula ya 1:16-11:36).

Abaho Paulo kolavamafundizo gayagwembuli vija wanhu wamtogole Yesuviwokala (Sula ya 12:1-15:13).

Komambukiza ikitabu kwa kulavandamuso kwa wanhu wamtogoleYesu mna ikibumbila ako Lumi (Sulaya 16).

1 Niye Paulo, na mtumwa wa YesuKilisito na mtumigwa, nisaguligwe na

ng'hemigwe na Mulungu niwapetelewanhu Mbuli yake Inogile.

2 Mbuli Inogile ilongigwe na Mulungutoka mwaka kubitila watula ndagu zake,kamba viyandikigwe mna MaandikoGang'alile. 3Mbuli ino Inogile yomulongaMwana wa Mulungu, Mndewa wetuYesu Kilisito. Heyo kawa munhu kwakuvumbuka mulukolo lwa Daudi. 4 Kwanzila ya Loho Yang'alile, kalagusigwa kwaudahi mkulu kuwa Mwana wa Mulungukwa kuzilibuligwa kwa wafile nayo yuyoYesu Kilisito Mndewa wetu. 5 Kubitilaheyo na kwa mbuli ya twaga jake tubokelang'hekewa na tuwa watumigwa, tuwalon-gozewanhuwa isi zosewategeleze kwavijawomtamanila. 6 Vivija mweye mwa mnaiwanhuwasaguligwe kuwawanhuwaYesuKilisito.

7 Avo nowandikila mweye mose mukalaako Lumi, mweye munogeligwe na Mu-lungu na kawasagula muwe wanhu zakewang'alile.

Ng'hekewa na tindiwalo kulawa kwaMulungu Tataetu na Mndewa Yesu Kilisitovikale na mweye mose.

Kumgwaa nhogolwa Mulungu8 Tanhu, nomgwaa nhogolwa Mulungu

wangu kubitila Yesu Kilisito mbuli yamweye mose, kwavija kumtamanilakwenu Mulungu kuhulikigwa na wanhuwose wa mwiisi. 9 Mulungu inim-sang'hanila kwa moyo wangu wose, kwakuwapetela wanhu Mbuli Inogile yaMwanage, ayo yolola kuwa nowakumbukamweye, 10 miyanza mingi nahampulaMulungu. Nompula Mulungu yahalonda,yatende idahike niwatembelele mweyesambi. 11 Nosulukila ng'hani niwone,muladi niwatende mumwede kiloho naniwagangamize. 12Niye ng'hala nifambulavino, wose mweye na niye tuigangamize,tamanilo jangu kwa Mulungu dowa-gangamiza mweye na tamanilo jenu kwaMulungu donigangamiza niye.

13 Ndugu zangu nolonda mujuwe,miyanza mingi nilonda kuwatembelela,lakini mhotigwa kutenda avo mbakasambi. Nilonda kumwenu mweye wanhuwamtogole Mulungu kamba vija viwato-gole wanhu wayagwe haweli Wayahudi.14 Nina ng'honde ya kuwapetela wanhuwose, Wagiliki na haweli Wagiliki, wabalana wabozi. 15 Lekaavo nosulukila ng'hani

Page 173: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Walumi 1:16 170 Walumi 2:8vivija niwapetele Mbuli Inogile mweyemukala ako Lumi.

Udahi wa Mbuli Inogile16 Siyonela kinyala bule Mbuli In-

ogile, kwavija ina udahi wa Mulunguwakumkombola munhu yoyose yotogola,tanhu kwa Wayahudi, abaho kwa wanhuhaweli Wayahudi. 17Kwavija Mbuli Inogileyogubula vija Mulungu viyowatendawanhu wanoge mgameso gake. Mbuliino yotendeka kwa kutamanila, kusongelahaichanduso mbaka kuuhelelo. KambaMaandiko Gang'alile vigalonga, “Munhuyatendigwe kanoga na Mulungu, kokuwamgima kwa kumtamanila.”

Kwiha kwa wanhu18 Mulungu kaigubula ng'hasiliki yake

kulawa kuulanga mbuli ya gehile gose nanzambi za wanhu, awo kwa gaja gehilegowosang'hana woukimila ukweli sekeu-juwike. 19 Avo gose gotenda Mulunguyajuwike kumwao gagubuligwa, kwavijaMulungu mwenyego kawagubulila.20 Toka Mulungu yaumbe isi, udahi wakewa mazuwa gose na vija viyali, hamojahavoneka kwa meso, lakini vojuwikakwa kulola vinhu viyaumbile Mulungu.Avo wanhu hawadaha bule kuigombela!21 Wamjuwa Mulungu, lakini hawamgwaaukulu, hebu kumgwaa nhogolwa, magesagao gamema ubozi, mizoyo yao imemaziza. 22 Wenyego woitapa wabala kumbewabozi. 23 Woleka kumgwaa ukuluMulungu yeli mgima siku zose, wovigwaaukulu vinyago, viigalile na wanhu wofana ndege na wanyama na wang'onyowotambala.

24 Avo Mulungu kawaleka wasulukilegehile mmizoyo yao, na woitendelavinhu vigela kinyala mzing'huli zao.25 Wougalusa ukweli wa Mulungu kwauvizi, wovitambikila na kuvisang'hanilavija viyaumbile Mulungu na womuleka ijaYaumbile, heyo yolondeka kutogoligwasiku zose. Ona!

26 Kwavija wotenda vino, Mulungukawaleka wawinze mbuli zigela kinyalambaka watwanzi waleka kuwasa nawambigalo na woilonda wao kwa wao.27 Wambigalo vivija woleka kuwasana watwanzi, woilonda wao kwa wao.Wambigalo kwa wambigalo woitendelambuli zigela kinyala, avo waigalilawenyego nhaguso ilondeka kwa gajagowosang'hana.

28Kwavija wanhu awowalema kumjuwaMulungu kwa nzewele zao, Mulungunayo kawaleka wakweleleze nzewelezao zihile, nao wasang'hana mbulizigomesigwe kusang'hanwa. 29 Wanhuwano wamema gose gehile, kwiha naumelo na wogevuza wayagwe. Wamemamigongo na ukomaji na ndwagi na uvizina magesa gehile. Wolonga wayao,30 woivizila, womwihila Mulungu, wanhuweli na nyodo, wasede wanhu weli namagoda, wanhu wogesa nzila ziyagweza kutenda gehile. Hawawategelezatatazao na mamazao, 31 waduhu nzewele,hawatenda ziwalongile, hawawanogelawanhu na waduhu bazi kwa wanhuwayagwe. 32Wajuwa malagizo ganogile gaMulungu golonga wanhu wotenda mbuliazo wolondeka wafe. Hawahelele kutendambuli azo ziiyeka lakini vivija wowagwaapala ukulu wanhu wotenda mbuli zizo.

2Nhaguso ya Mulungu

1 Avo gweye mbwigangu, kambakowatagusa wayagwe kuwa wabananga,hudaha ng'o kuigombela, hata wa-hawa nani. Kwavija wahawatagusawayagwe kuno na gweye kotenda mbulizizija ziwotenda wao, baho koitagusamwenyego. 2Tweye tojuwa kuwa nhagusoya Mulungu kwa wanhu wotenda mbulikamba azo ya kweli. 3 Lakini gweyembwigangu uwatagusa waja wotendambuli kamba azo kuno gweye mwenyegokotenda vivo! Vino gweye kogesa kodahakuhonyeka na nhaguso ya Mulungu?4 Hebu kowehula uhole wake mkulu naviyoleka kulopola kuwatagusa wanhuna kufunga umoyo kwake. Hujuwa buleuhole wa Mulungu wokulongoza ulekenzambi na umbwelela Mulungu? 5 Lakinikuna moyo mdala na kolema kumbwelelaMulungu, avo koikila nhaguso ng'hulumna isiku ija ya ng'hasiliki za Mulungu nanhaguso yake inogile vondaigubuligwe.6 Kwavija Mulungu komulipa kila munhukamba vija viyatendile. 7 Wanhuwayagwe wogendelela kutenda ganogilekuno wolonda ukulu kwa Mulungu nakutogoligwa na Mulungu na kuleka kufa.Wanhu awo Mulungu kowagwaa ugimawa mazuwa gose. 8 Wanhu wayagwewana gahigahi nawoulema ukweli, muladiwakweleleze gehile, wanhu awo Mulungukowatagusa ng'hani kwa ng'hasiliki

Page 174: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Walumi 2:9 171 Walumi 3:8yake. 9 Madununzo na usungu gowapatawanhu wose wotenda gehile, tanhu kwaWayahudi abaho kwa wanhu haweliWayahudi. 10 Lakini Mulungu kowagwaaukulu, kutogoligwa na tindiwalo wanhuwose wotenda ganogile, tanhu Wayahudiabahowanhu haweliWayahudi. 11KwavijaMulungu hambagula munhu yoyose.

12 Wanhu wotenda nzambi kunowaduhu Malagizo ga Musa, wopotelabila Malagizo. Wanhu wotenda nzambikuno wagajuwa Malagizo ga Musa,wotagusigwa kwa Malagizo. 13 Kwavijasiyo waja wogahulika Malagizo gaMusa, wao wanogile mgameso gaMulungu, lakini waja wotenda vigalondaMalagizo, waowondawatendigwewanogemgameso ga Mulungu. 14 Wanhu haweliWayahudi waduhu Malagizo ga Musa,lakini wahagesa kusang'hana vigalondaMalagizo, wao wenyego wanago malagizohata kamba waduhu Malagizo ga Musa.15 Mbuli zao zootenda zolagusa kuwazilagizigwe na Malagizo zandikigwammizoyo yao. Mizoyo yao yolagusa kuwauno awo ukweli, kwavija magesa gaokipindi kiyagwe gowatagusa na kipindikiyagwe gowagombela. 16 Gano golawililamna isiku ayo Mulungu vonda yagatagusemagesa ga kinyelegezi ga wanhu, kubitilaYesuKilisito, kamba viilongaMbuli Inogileiniwapetela.

Wayahudi na Malagizo ga Musa17 Kamba gweye koikema Muyahudi,

kogatamanila Malagizo ga Musa nakoigodela kuwa munhu wa Mulungu,18 kamba gweye kujuwa viyolondaMulungu utende kwavija Malagizogakufunza kusagula ganogile, 19 kambagweye kujuwa goya kuwa kwamulongozajiwa wasuwameso, na kwa mulenge kwawanhu weli mdiziza, 20 kamba gweyekwa mulangulizi wa wabozi na mfundizawa wanhu hawanakangala, kambagweye kogesa mna Gamalagizo kunayonzewele yose na ukweli, 21 kowafundizawayagwe, habali huifundiza mwenyego?Kowapetela wanhu sekewebe habaligweye mwenyego kokwiba? 22 Gweyekowalongela wanhu sekewatende ugoni,habali gweye kotenda ugoni? Kolongavinyago havilondeka bule habali gweyemwenyego kokwiba vinhu vili mzing'andaza kutambikila vinyago? 23 KoigodelaMalagizo ga Mulungu, vino gweye

humgela kinyala Mulungu kwa kugabenaMalagizo gake? 24 Maandiko Gang'alilegolonga, “Mbuli ya gaja gomtenda mweyeWayahudi, wanhu wa isi ziyagwe wodiligatwaga da Mulungu.”

25 Mwahagagoga Malagizo, kwingilakumbi kwenu kofambula kinhu, lakinikamba hamugagoga Malagizo, kambavija hamwingile kumbi bule. 26 Kambamunhu heli Muyahudi na hengile kumbiyahagagoga Malagizo, vino Mulunguhamgesa bule kamba munhu yengilekumbi? 27 Avo waja hawengile kumbina kuno wogagoga Malagizo wowahonzamutagusigwe kuwa mubananga mweyeWayahudi mwingile kumbi na kugajuwaMalagizo, lakini mogabena. 28 Avo,siyo kila munhu yokoneka kwa kunzeMuyahudi iyo Muyahudi wa kweli, namunhu hatendigwa Muyahudi wa kwelikwavija kengila kumbi mulukuli. 29 LakiniMuyahudi wa kweli ayo ija yeli Muyahudikwa mgati, ayo ija moyo wake wingilakumbi. Ino ayo sang'hano ya Loho waMulungu na siyo Malagizo gandikigwe.Munhu yeli vino kobokela nhogolwa kwaMulungu, na siyo kwa wanhu.

31 Vino Wayahudi wana choni

chongezeke kuwabanza wanhu haweliWayahudi? Hebu kwingila kumbi nikinhu kikulu? 2 Ona, kuna vinhu vingivikulu, Mulungu kawagwaa Wayahudiusenga wake. 3 Lakini yokuwaze kambawanhu wayagwe hawatamaniligwa? VinoMulungu nayo hatamaniligwa bule?4 Bule, Mulungu kolonga ukweli, hatakamba kila munhu koviza. KambaMaandiko Gang'alile vigalonga mbuli yaMulungu,“Wahalonga kolagusa ukweli,wahatagusa gweye kohuma.”

5 Kamba gaja gehile gotusang'hana go-lagusa kambaMulungu kotenda goya, vinotulongeze? Tulonge Mulungu kobanangayahatutagusa? Hano nolonga kiunhuunhu. 6 Bule, maza ikalile vivo, Mulunguyahadahile vilihi kuwatagusa wanhu wosewa mwiisi?

7 Munhu kodaha kulonga, “Kambauvizi wangu womsang'hanila Mulunguna kumgwaa ukulu na wotenda ukweliwake woneke, habali notagusigwa kambanina nzambi?” 8 Lelo habali hatulonga,“Lekeni tutende nzambi ili ganogile

Page 175: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Walumi 3:9 172 Walumi 4:6geze?” Wanhu wayagwe wandiga walonganiye nofundiza mbuli zizo! Wotagusigwakamba viilondeka.

Kuduhu munhu yanogile mgameso gaMulungu

9 Sambi tulonge choni? Vino tw-eye Wayahudi tunoga kubanza wanhuhaweli Wayahudi? Bule, nimala kuwa-longela kuwa Wayahudi na wanhu haweliWayahudi wose wotawaligwa na nzambi.10Kamba Maandiko Gang'alile vigalonga,“Kuduhu hata munhu imoja yanogile

mgameso ga Mulungu,11 kuduhu munhu yeli na nzewelehebu yomzahila Mulungu.12Wanhu wose wamuleka Mulungu,wose wotenda gehile,kuduhumunhu yotenda ganogile, kuduhu

hata imoja.13 Mitundu melo yao iigala na mapanga

hagafukiligwemilimi yao yolonga uvizi,na mumilomo yao zolawa mbuli zili na

sumu iigalile na sumu yamgendelahasi,

14 ulonzi wao umema kuduila kugelausungu.

15Hawakawa kukoma.16 Kokose kuwochola wohabananga na

kuhananga.17Hawajuwile kukala kwa tindiwalo,18 hawamdumba Mulungu.”

19 Sambi tojuwa kuwa Malagizo ga Mu-lungu gahalonga, golonga kwa wanhuwose wolongozigwa na Malagizo, mu-ladi wanhu sekewaigombele, na wanhuwose wamwiisi watagusigwe na Mulungu.20 Kwavija kuduhu munhu yotendigwakanoga mgameso ga Mulungu kwa ku-tenda gaja golondigwa na Malagizo, ilaMalagizo gaMulungu gotutenda tweye tu-juwe totenda nzambi.

Mulungu viyowatenda wanhu wanogemgameso gake

21 Lakini sambi nzila ya Mulungu yakuwatenda wanhu wanoge mgameso gakeigubuligwa. Haitendeka kwa Malagizo gaMusa, hamojaMalagizo gaMusa nawatulandagu wa Mulungu wolonga mbuli ayo.22 Mulungu kowatenda wanhu wanogemgameso gake kubitila tamanilo jao kwaYesu Kilisito. Mulungu kotenda avo kwawanhu wose womtogola Kilisito, kwavijawose waigala. 23 Wanhu wose watenda

nzambi nawahungukilwanaukuluwaMu-lungu. 24 Lakini kwa nhunza ya ng'hekewaya Mulungu, wanhu wose wotendigwawanoga na Mulungu kubitila Yesu Kil-isito, yowalekesa. 25 Mulungu kamulavaYesu muladi kwa damu yake, yazigelekumgongo nzambi za wanhu kwa kumta-manila heyo. Katenda avo kulagusa viy-otenda ganogile kwa wanhu, kwavija bahoumwaka kafunga umoyo na hawatagusebule. 26 Katenda avo kulagusa viyanogilekwa wanhu mna ikipindi cha sambi nakomtenda munhu yoyose yomtogola Yesuyanoge mgameso gake.

27 Lelo toigodela choni? Kuduhu! Chonikilamuso cha mbuli ino? Kwavija toga-goga Malagizo ga Mulungu? Bule, lakinikwavija totogola. 28 Kwavija Mulungukomtenda munhu yanoge mgameso gakekwa kumtamanila kwiiyeka, na siyo kwakutenda gaja golondigwa na Malagizo.29VinoMulungu niMulunguwaWayahudiwaiyeka? Vino vivija heli Mulungu wawanhu haweli Wayahudi? Ona, vivijaMulungu wa wanhu haweli Wayahudi.30 Mulungu ni imoja, na kowatenda awowengile kumbi wanoge mgameso gakekwa kumtamanila, vivija kowatenda awohawengile kumbi wanoge mgameso gakekwa kumtamanila. 31 Vino ino yofambulakuwa wahamtamanila Mulungu kuduhuMalagizo? Bule, si vivo bule, togagogaMalagizo.

4Abulahamu kwa kumtamanila Mulungu

katendigwa kanoga mgameso gake1 Vino tulonge choni mbuli ya

Abulahamu, muhenga wetu, kaifunzachoni? 2 Maza Abulahamu yatendigwekanoga mgameso ga Mulungu mbuli yazija ziyasang'hane, yahawile na kinhucha kuigodela, lakini siyo mgamesoga Mulungu. 3 Maandiko Gang'alilegolonga, “Abulahamu kamtamanilaMulungu, na mbuli ya kumtamanilakwake, Mulungu kamgesa kanoga.”4Munhu yahasang'hana halipigwa kambanhunza, lakini kolipigwa kamba fungujake. 5 Lakini munhu yoleka kutamanilasang'hano zake mwenyego, ila kom-tamanila Mulungu yozigela kumgongonzambi za wanhu, avo Mulungu kodigesatamanilo da munhu ayo na komtendayanoge mgameso gake. 6 Nayo Daudikalonga mbuli iino, viyalongile mbuli

Page 176: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Walumi 4:7 173 Walumi 5:6ya kumweda kwa munhu yagesigwena Mulungu kanoga, bila kulola gajagayasang'hane.7 “Wamweda wanhu waja nzambi zao

zigeligwa kumgongona gaja gawatendile hagatongigwa!8 Kamweda munhu ija nzambi zake Mn-

dewa honda yazigese!”9 Vino kumweda kuno kuyalongile

Daudi ni kwa wanhu waja wengile kumbiwaiyeka? Bule! Vivija kwa wanhuhawengile kumbi. Kamba vinisongilekulonga, “Abulahamu kamtamanilaMulungu, na kwa kumtamanila kwake,Mulungu kamgesa kanoga.” 10 Vino Abu-lahamu kagesigwa kipindi gani? Yang'halihana kwingila kumbi hebu viyengilekumbi? Yang'hali hanakwingila kumbina siyo viyengile kumbi. 11 Abulahamukengila kumbi kumwande, kwingila kumbikwake kukala kilaguso kilaguse kuwaMulungu kamgesa kanoga mbuli ya kum-tamanila kwake yang'hali hanakwingilakumbi. Avo Abulahamu yuyo tata wawanhu wose womtamanila Mulungu hatakamba hawengile kumbi na wanhu awowogesigwa na Mulungu wanoga. 12 VivijaAbulahamu iyo tata wa wanhu wosewengile kumbi, lakini siyo kwavija wengilakumbi kwiiyeka, ila kwavija wokwelelezanzila iija ya kumtamanila Mulungu iyaik-weleleze tataetu Abulahamu yang'halihanakwingila kumbi.

Kwa kumtamanila Mulungu tokipatakiyalongile

13 Mulungu kamulongela Abulahamuna lukolo lwake kuwa isi yose yokuwayao, siyo kwavija Abulahamu kagagogaMalagizo, lakini kwavija kamtamanilaMulungu, nayo Mulungu kamtendakanoga mgameso gake. 14 Kwavija kambakija kiyalongile Mulungu wogweleligwawaja wogagoga Malagizo waiyeka, bahotamanilo jao kwa Mulungu daduhu kinhuna vivija kija kiyalongile Mulungu siyokinhu. 15 Malagizo gogala ng'hasiliki zaMulungu, lakini kamba kuduhu Malagizo,kuduhu kubena Malagizo.

16Avo kija kiyalongileMulungu kiza kwakutamanila, muladi kubitila ng'hekewaya Mulungu kwa vovose wagweleligwenhunza wanhu wa lukolo lose lwa Abula-hamu, siyo kwa waja wogagoga Malagizo

waiyeka, lakini vivija kwa waja womta-manila Mulungu kamba viyatendile Abu-lahamu, yeli tata wa tweye wose. 17KambaMaandiko Gang'alile vigalonga, “Nikusag-ula uwe tata wa isi nyingi.” Avo mbuli azoza kweli mgameso ga Mulungu, iyamta-manile Abulahamu,Mulungu yowazilibulawanhu wafile, na kwa lagizo jake vinhuhavikalile baho, vabaho. 18 Abulahamukatogola na katamanila, hamoja kukalakuduhu kinhu cha kutamanila, na avokawa tata wa isi nyingi. Kamba MaandikoGang'alile vigalonga, “Wanhu wa lukololwako wokuwa wengi.” 19 Abulahamukakala na miyaka gana dimoja, lakinitamanilo jake kwa Mulungu hadihungukehamoja kajuwa kakala yalalile ng'hani, namwehe wake Sala sambo ikala imalile.20 Abulahamu halekile kutamanila kiya-longile Mulungu, lakini tamanilo jakekwa Mulungu dimgangamiza na kamgwaaukulu Mulungu. 21 Kajuwa goya kuwaMulungu kodaha kutenda kija kiyamulon-gele. 22 Lekaavo Abulahamu kwa kumta-manila Mulungu, “Kagesigwa na Mulungukanoga.” 23Ulonzi wa, “kagesigwa na Mu-lungu kanoga” hawandikigwe kumwakeyaiyeka, 24 vivija wandikigwa kumwetukuwa togesigwa na Mulungu tunoga kwakumtogola Mulungu yamzilibule Mndewawetu Yesu, kwa wafile. 25 Heyo kalavigwayafe kwa nzambi zetu, abaho kazilibukaili Mulungu yatutende tunoge mgamesogake.

5Tindiwalo na deng'ho

1 Sambi kwavija tutendigwa tunogamgameso ga Mulungu kwa kumtamanila,tuna tindiwalo na Mulungu kubitila Mn-dewa wetu Yesu Kilisito. 2 Kwa kumta-manila heyo, Yesu katugalila ng'hekewa yaMulungu, itukala nayo sambi, avo tobetelakwa kudeng'helela kwingila muukulu waMulungu. 3 Siyo gago gaiyeka, lakinivivija toigodela gamagayo getu, kwav-ija tojuwa kuwa magayo gogala kufungaumoyo, 4 kufunga umoyo kogala kuganga-mala, na kugangamala kogala tamanilo.5 Tamanilo dino haditugela kinyala, kwav-ija Mulungu keka unogelwa wake mmi-zoyo yetu kubitila Loho Yang'alile, iyatug-welele tweye.

6 Vitukalile hatudaha kuihonyawenyego, kipindi kinogile vikivikile,Kilisito kafa mbuli ya tweye tutenda

Page 177: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Walumi 5:7 174 Walumi 6:11gehile. 7 Vidala ng'hani kwa munhu kufambuli ya munhu yanogile mgameso gaMulungu. Sengine munhu kodaha kugezakufa mbuli ya munhu yanogile ng'hani.8 Lakini Mulungu katulagusila vijaviyotunogela kwavija vitukalile tung'halitotenda nzambi Kilisito kafa mbuliyetu tweye! 9 Kwavija sambi Mulungukatutenda tunoge mgameso gake kwadamu ya Kilisito, kweli kotukombola nang'hasiliki za Mulungu. 10 Vitukaliletuihila na Mulungu, tuilumba nayokubitila ifa ya mwanage. Sambi tuilumbana Mulungu, yokuwa vinoga ng'hanina kweli tokomboligwa kwa ugima waKilisito. 11 Lakini siyo gago gaiyeka,vivija wose todeng'helela mbuli ya gajagayatendile Mulungu kubitila Mndewawetu Yesu Kilisito, yatutendile tuilumbena Mulungu.

Adamu na Kilisito12Nzambi ingila mwiisi kubitila munhu

imoja, na nzambi yake igala ifa. Avo, ifayenela kwa wanhu wose kwavija wanhuwose watenda nzambi. 13 Malagizo gaMusa gang'hali haganagaligwa nzambizikala mumuno mwiisi. Lakini hanhukuduhu Malagizo, nzambi hazigesigwe.14 Lakini kulawa mna ikipindi cha Adamumbaka mna ikipindi cha Musa, ifaiwatawala wanhu wose, hata kwa wajahawatendile nzambi kamba ziyatendileAdamu yalekile kugoga gaja gayamulagizeMulungu.

Adamu kakala kamba sisila da Kilisitoyezile kumwande. 15 Lakini vinhu vino vi-bili haviigalile, kwavija nhuza ya Mulunguhaiigalile na nzambi ya Adamu. Kweli hatakamba wanhu wengi wafa kwa nzambiya munhu ayo imoja, lakini ng'hekewaya Mulungu ibanza ng'hani na nhunzayake yenela kwa wanhu wengi kubitilang'hekewa ya munhu imoja, Yesu Kil-isito. 16 Nhunza ya Mulungu haiigalile nanzambi ya munhu imoja. Kwavija munhuimoja viyatendile nzambi Mulungu kata-gusa, lakini wanhu wengi viwatendilenzambi, Mulungu kawagwaa nhunza yakuwatenda wanogemgameso gake. 17Kwanzambi zamunhu imoja ifa itawala. Lakinikija kiyatendile munhu ija imoja, Yesu Kil-isito, kikulu ng'hani. Wanhuwosewoipatang'hekewa imemile ya Mulungu na nhuzang'hulu, wotendigwawanogamgameso ga

Mulungu na wotawala muugima kubitilamunhu imoja, Yesu Kilisito.

18 Avo kamba vija nzambi za munhuimoja ziwatagusa wanhu wose, vivoili kwa kinhu kimoja kinogile kwaMulungu chowatenda wanoge mgamesoga Mulungu wanhu wose na kuwagwaaugima. 19 Kamba vija kulema kutegelezakwa munhu imoja wanhu wengi wotendanzambi, vivo ili kwa kutegeleza kwamunhu imoja wanhu bwando wotendigwawanoga mgameso ga Mulungu.

20 Malagizo ga Musa galawilila, avogehile nago gongezeka, lakini nzambivizongezeke, ng'hekewa ya Mulungunayo yongezeka ng'hani. 21 Avo, kambavija nzambi vizitawale na kugala ifa,vivo ili ng'hekewa ya Mulungu yotawalakwa ganogile, na kutugala muugimawa mazuwa gose kubitila Yesu KilisitoMndewa wetu.

6Tufa mzinzambi twa wagima kwa Kilisito

1 Baho tulongeze? Vino tugendelelekutenda nzambi ili ng'hekewa yaMulunguyongezeke? 2 Bule! Tweye tufana hatulongozigwa kabili na nzambi,yokuwaze tugendelele kabili kukalamzinzambi? 3 Vino hamujuwile kambatweye wose tubatizigwe kwa kuilumbana Yesu Kilisito tubatizigwa mwiifayake? 4Vitudidimizigwe mgamazi, kambatuzikigwa hamoja nayo na tuilumbamwiifa yake, avo kamba vija Kilisitoviyazilibuke mwiifa kwa ukulu wa Tata,vivija na tweye tudahe kukala muugimawa sambi.

5 Kwavija kamba tuilumba nayo mnaukufa kamba viyafile, vivija toilumbanayomna ukuzilibuka kamba viyazilibuke.6 Kwavija tojuwa unhu wetu wa umwakauwambigwa mumsalaba hamoja na Kil-isito, muladi udahi wa nzambi uli mz-ing'huli zetu unangigwe na seketuwe wa-tumwa wa nzambi. 7 Kwavija munhuyoyose yahafa, kolekesigwa na udahi wanzambi. 8 Kamba tufa hamoja na Kil-isito, vivija totamanila kukala hamojanayo. 9 Kwavija tojuwa kamba Kilisitokazilibuka kwawafile na honda yafe kabili,ifa honda imtawale kabili. 10 Avo kwav-ija kafa mwanza umoja, nzambi yaduhuudahi kumwake na sambi kokala kwaMulungu. 11 Vivija na mweye muigesekamba mufa na hamulongozigwa kabili na

Page 178: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Walumi 6:12 175 Walumi 7:13nzambi, lakini mukale wagima kwa Mu-lungu kubitila Yesu Kilisito.

12 Nzambi sekezitawale kabili mz-ing'huli zenu zifa, avo sekemukwelelezevizilonda ng'huli zenu. 13 Vivija sekem-ulave hata hanhu hadodo hamaungo genukwa nzambi. Lakini muilave wenyego kwaMulungu, kamba wanhu wazilibuke kwawafile, na muilave wenyego kumwake kwagaja goyolonda. 14Nzambi sekeziwatawalekabili, kwavija mweye hamulongozigwanaMalagizo gaMusa, lakinimolongozigwana ng'hekewa ya Mulungu.

Watumwa wosang'hana goyolonda Mu-lungu

15Vino tulonge choni? Tutende nzambikabili, kwavija hatulongozigwa na Malag-izo lakini tolongozigwa na ng'hekewa yaMulungu? Bule! 16Mweye mojuwa kambamwahailava wenyego kamba watumwakumtegeleza munhu, mweye mokuwawatumwa wamunhu ayo yumumtegeleza.Mwahawa watumwa wa nzambi, mohelelamwiifa, hebu mwahawa watumwa wakumtegeleza Mulungu motendigwamunogemgameso gake. 17LakiniMulunguyatogoligwe, kwavija hamoja umwakamukala watumwa wa nzambi, lakini sambimogagoga kwa mizoyo yenu yose, gajagose geli mna gamafundizo gamubokele.18Mulekesigwa muutumwa wa nzambi namuwa watumwa wa kutenda goyolondaMulungu. 19 Nolonga ulonzi uwalongagawanhu siku zose muladi mudahe kujuwa.Kamba vija umwaka vimuilavile wenyegokuwa watumwa wa nzambi na gehile gose.Vivija sambi molondeka muilave wenyegokuwa watumwa wa kutenda goyolondaMulungu, gogala kung'ala.

20 Vimukalile watumwa wa nzambi,mukala hamugesa kutenda goyolondaMulungu. 21 Vino mupata chonivimusang'hanembuli zija sambimozonelakinyala? Kwavija gaja gamutendile gogalaifa! 22 Lakini mulekesigwa mzinzambina mwa watumwa wa Mulungu. Sambimumweda kwa kupata kung'ala, nakung'ala kuno kogala ugima ulibuleuhelelo. 23 Kwavija fungu da nzambi ayoifa, lakini nhunza ya Mulungu awo ugimaulibule uhelelo kwa kuilumba na YesuKilisito, Mndewa wetu.

7Mbuli ya kusola

1 Ndugu zangu, nojuwa mogajuwagonilonga kwavija nolonga na wanhu wa-gajuwile malagizo. Malagizo gomtawalamunhu kipindi yahawa mgima. 2Mtwanziyahasoligwa kogodekigwa na lagizokipindi chose mkasano wake yang'halimgima, lakini mkasano wake yahafa,mtwanzi ayo kalekesigwa na lagizodimgogile. 3 Avo yahasoligwa na mbigaloiyagwe kipindi mkasano wake yang'halimgima, kokemigwa mgoni. Lakinikamba mkasano wake yahafa, kobwihilana hatenda ugoni bule hata kambayahasoligwa na mbigalo iyagwe. 4 Avondugu zangu, mweye vivija mufa nahamulongozigwa kabili na Malagizo,kwavija muilumba na lukuli lwa Kilisito,sambi mwa wanhu zake heyo yazilibukekwa wafile, muladi tusang'hane ganogilekwa Mulungu. 5 Vitukalile tokala kunotolongozigwa vija vilulonda lukuli,usulukilo wa nzambi, uding'huke kwalagizo usang'hana mzing'huli zetu,mbuli zose zitutendile zihelela mwiifa.6 Sambi hatulongozigwa na Malagizo,kwavija tuigola na gaja gatugodeke. Avotomsang'hanila Mulungu mnzila ya sambiya Loho Yang'alile siyo mnzila ya umwakaya Malagizo gandikigwe.

Malagizo na nzambi7 Vino tulonge Malagizo gana nzambi?

Bule! Lakini Malagizo gago ganitendileniye niijuwe nzambi. Maza Malagizohagalongile, “Sekeusulukile kinhu chamiyago,” Sambi njuwe bule kusulukilakwiha. 8 Lakini mbuli ya Malagizo gago,nzambi ipata nzila ya kuding'hula gehilegose kumwangu. Bila Malagizo nzambizaduhu udahi. 9 Baho umwaka ving'halilesilongozigwa na malagizo ng'hala mgima,lakini malagizo vigezile, nzambi zizilibukana niye nifa. 10 Vinikona niye, malagizogagesigwe gogala ugima, gagala ifa.11 Kwavija nzambi zipata nyafasi igaligwena malagizo, na kubitila malagizo gago,zimvizila na kung'homa.

12 Avo Malagizo ga Musa Gang'ala, nalagizo ding'ala, domnogeza Mulungu nadinoga. 13Vino ino yofambula kija kinogilekigala ifa kumwangu? Bule, lakini ilinzambi ijuwike kamba nzambi, kubitilakija kinogile igala ifa kumwangu. Avokubitila Malagizo nzambi ilagusigwa vi-ibanzile kwiha.

Kuigola tweye kwa tweye

Page 179: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Walumi 7:14 176 Walumi 8:1914 Tojuwa kuwa Malagizo golawa kwa

Loho Yang'alile lakini niye na munhuyeli na lukuli, nichuuzigwa niwa mtumwawa nzambi. 15 Sikijuwile kija kinhenda,kwavija sitenda kija kinonda, lakini kijakinikihila acho kinhenda. 16 Kambanahatenda kija sikilondile kutenda, inoyolagusa kuwa nogatogola Malagizogago kuwa ganoga. 17 Avo, siyo niyenitenda kinhu acho, ila nguvu ya nzambiayo ikala mgati mmwangu. 18 Nojuwakuwa kuduhu dinogile dikala mgatimmwangu muunhu wangu. Kwavijanolonda kutenda ganogile, lakini sidahabule kutenda. 19 Sitenda mbuli zinogilezinilonda kutenda, ila notenda gehile gajasigalonda kutenda. 20 Avo nahatenda gajasigalonda kutenda, ino yolagusa kambasiyo niye nitenda avo, ila nzambi ikalammwangu ayo itenda avo.

21 Avo nyona kuna kinhu chogendelela,nahalonda kutenda ganogile, nzambi yabehi yangu. 22 Mgati muumoyo wangunogadeng'helela Malagizo ga Mulungu.23 Lakini nokona kuna lagizo diyagwedosang'hana mgati mmwangu, lagizo ajodogomba na malagizo gotogoligwa nanzewele zangu, na donhenda niye niwemfungwa wa nzambi zisang'hana mgatimmwangu. 24 Oo miyenu niye! Nani yo-daha kunikombola ndawe mulukuli lunolunigala mwiifa? 25Mulungu yatogoligwe,yotenda mbuli zino kubitila Mndewa wetuYesu Kilisito!

Vino vivo ili, niye mwenyego kwanzewele zangunamtumwawaMalagizo gaMulungu, lakini kwa lukuli lwangu niye namtumwa wa malagizo ga nzambi.

8Ugima kubitila Loho

1 Avo wanhu wose weli wa Yesu Kilisitohonda watagusigwe kuwa wabananga.2 Kwavija kubitila Yesu Kilisito malagizoga Loho yogala ugima, gotulekesa namalagizo ga nzambi na ga ifa. 3 Kijahakidahike kutendigwa na Malagizoga Musa mbuli ya kunyolila kwa unhuwa wanhu, Mulungu kasang'hana kwakumtuma Mwanage mwenyego, yezilemulukuli luigalile na ng'huli zetu tweyewene nzambi. Avo kazitagusa nzambi zilimulukuli lulo. 4 Mulungu katenda vivomuladi gaja galondeke mna Gamalagizoga Musa gatendeke mgati mmwetu, tweyetukala muugima wa Loho Yang'alile,

na siyo lukuli lumemile nzambi.5 Wanhu wokala kwa kulukwelelezalukuli wotawaligwa na magesa ga lukuli.Lakini wanhu wokala kwa kukwelelezaviyolonda Loho Yang'alile, wotawaligwana magesa ga Loho Yang'alile. 6 Kwavijakulongozigwa na magesa ga lukuli kogalaifa, lakini kulongozigwana LohoYang'alilekogala ugima na tindiwalo. 7 Wanhuwokweleleza vilulonda lukuli woihila naMulungu. Kwavija hawagagoga Malagizoga Mulungu na hawadaha kugagoga.8 Wanhu wokweleleza vilulonda lukulihawadaha kumnogeza Mulungu.

9 Lakini mweye, kamba Loho wa Mu-lungu kokala mgati mmwenu, hamulon-gozigwa na lukuli, ila molongozigwa naLoho. Kamba munhu yoyose kaduhu Lohowa Kilisito, munhu ayo heli wa Kilisitobule. 10 Lakini kamba Kilisito kokalamgati mmwenu, hata kamba ng'huli zenuzofa mbuli ya nzambi, Loho kowatendamuwe wagima, kwavija Mulungu kawa-tenda munoge mgameso gake. 11 KambaLoho wa Mulungu yamzilibule Yesu kwawafile kokala mgati mmwenu, avo ayoMulungu yamzilibule Kilisito kwa wafilevivija kozizilibula ng'huli zenu zifaga, ko-tenda avo kubitila Loho wake, yokalamgati mmwenu.

12 Avo ndugu zangu, tuna ng'honde,tolondeka seketukale kamba vizilondang'huli zetu. 13 Avo mwahakala kambavizilonda ng'huli zenu, mofa, lakini kambamozileka nzambi zenu kubitila Loho,mokuwa wagima. 14 Kwavija wanhuwolongozigwa na Loho wa Mulungu waowana wa Mulungu. 15 Kwavija Mulunguhawagwelele bule Loho wa kuwatendamuwe watumwa kabili na kuwagelabwembwe, lakini kawagwaa Loho wakuwatenda wana. Na kwa udahi waLoho tomkema Mulungu, “Tata!” 16 NayoLoho mwenyego kolagusa hamoja na lohozetu kuwa tweye twa wana wa Mulungu.17 Kwavija tweye twa wanage, kotugwaaganogile gayawekile wanhu zake, vivijatweye hamoja na Kilisito topata gajagayamwikile, kamba tugaya nayo, vivijatoupata ukulu wake.

Ukulu wonda wize18 Kwavija nojuwa magayo ga kipindi

kino hagabanzile ukulu uja wondaugubuligwe kumwetu. 19 Vinhu voseviumbigwe vobetela kwa kusulukila

Page 180: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Walumi 8:20 177 Walumi 9:7ng'hani, Mulungu vonda yalaguse welihiwao wanage. 20 Kwavija vinhu viumbigwevitendigwa voneke si kinhu bule, siyokwa kulonda venyego, lakini kambaviyalondile Mulungu. Hata ivo chabahocha kutamanila, 21 kuwa vinhu viumbigwehana siku volekesigwa muutumwa wakunangika na vokwingila muukuluwa kubwihila wa wana wa Mulungu.22 Kwavija tojuwa mbaka sambi baha,vinhu vose viumbigwe vogutilila kwausungu kamba usungu wa kulela mwana.23Lakini siyo vinhu viumbigwe viiyeka avovigutilila kwa usungu, lakini tweye vivijatuli na Loho, yakalile nhunza ya ichandusoya Mulungu, togutilila mgati kwa mgati,kuno tobetela Mulungu yatutendewanage na kutulekesa mna zing'hulizetu. 24 Kwavija kwa kutamanila avotukomboligwa, lakini twahachona achokitubetela, tamanilo dijo hadifaya. Naniyotamanila kija kiyaone? 25 Lakini kambatotamanila kija tung'hali hatunachona,tokibeta kwa kufunga umoyo.

26Vivo ili, Lohomwenyego kotutaza tw-eye kuna ukunyolila kwetu. Kwavija hatu-juwile kija kitulondeka kumpulaMulungu.Loho mwenyego kotupulila kwa Mulungukwa kugutilila kuleka kulongeka. 27 Ayoyolola mmizoyo yetu, kojuwa viyogesaLoho, kwavija Loho kowapulila wanhu waMulungu kamba viyolonda Mulungu.

28 Tojuwa kuwa mna ivinhu voseMulungu kosang'hana vinogile kwa wajawomnogela Mulungu, waja yawakemilewatende goyolonda. 29 Kwavija wanhuyawajuwile Mulungu toka mwaka, awoyawabagule waigale na Mwanage, muladiImwana yawe mwana wa chaudelemulukolo lukulu. 30Avowaja wabaguligwena Mulungu, wao yawakemile, na wajayawakemile, kawatenda wanogemgamesogake, na waja yawatendile wanogemgameso gake, wao yakalile nao muukuluwake.

Unogelwa wa Mulungu kubitila Yesu Kil-isito

31 Mzimbuli zose zino, tulonge choni,Mulungu yahawa ubanzi wetu, nani yo-daha kututendambuli yoyose? 32Mulunguhamonele bazi hata Mwanage mwenyego,lakini kamulava mbuli ya tweye wose!Kamba katugwaa Mwanage, vino vivijahonda yatugwee bule vinhu vose? 33Vinonani yonda yawalavile vitala wanhu

wasaguligwe na Mulungu? Mulungumwenyego kawatenda wanoge mgamesogake! 34 Vino nani yonda yawatagusekuwa wabananga? Kuduhu! KwavijaYesu Kilisito kafa, abaho kazilibuka kwawafile, sambi kokala muukulu mwambuwa mkono wa kudila wa Mulungu, nayoayo yotupulila kwa Mulungu. 35Vino naniyodaha kutugola na unogelwa wa Kilisito?Vino mbuli ya magayo hebu udala wakupata vilondeka hebu madununzohebu lufilili lwa nzala hebu ukiwa hebuzumozumo hebu ifa? 36 Kamba MaandikoGang'alile vigalonga,“Mbuli yako, tweye twa mdizumozumo da

kufa imisi na ikilo.Tuigala na ng'hondolo wochola kuchin-

jigwa.”37 Bule, mzimbuli zose zino tuhumang'hani kubitila heyo yotunogela tweye!38Kwavija niye nojuwa goya kuduhu kinhukidaha kutugola na unogelwa wake, si ifahebu ugima hebu wasenga wa kuulangahebu wakulu wayagwe wa kuulanga, sikipindi cha sambi hebu kipindi chondakize, hebu udahi wowose, 39 si kuulangahebu hasi kuwochola wanhu wafile, hebumna ivinhu vose viumbigwe, kuduhukidaha kutugola na unogelwa waMulunguuli kwa Yesu Kilisito Mndewa wetu.

9Mulungu na wanhu zake

1 Niye nolonga ukweli, niye na munhuwa Kilisito, avo siviza bule. Moyo wangu,kwa kuitogolela na Loho Yang'alile,wonongela kamba silonga uvizi bule.2 Nolonga vino, kwavija nonyunyuwalang'hani na usungu uli muumoyo haumalabule, 3 mbuli ya Wayahudi wayangu,na wanhu wa lukolo lwangu, mbuli yakuwataza nahadahile kupula niduiligwena Mulungu na mbaguligwe na Kilisito.4 Awo wao Wayahudi, wasaguligwe naMulungu wawe wanage, kawalagusilaukulu wake, kailagana nao, kawagwaaMalagizo gake, na vija viwolondekakumtambikila na gaja gayalongile.5 Awo wao wazukulu wa wahenga waWaebulania, nayo Kilisito muuunhu wakekalawa mulukolo lwao. Mulungu yotawalamna ivose, yatogoligwe siku zose! Ona.

6 Silonga bule Mulungu kalemelwa ku-tenda kija kiyalongile, kwavija siyo wanhuwose wa Izilaeli wao wanhu wa Mulungu.7 Vivija siyo lukolo lose lwa Abulahamu

Page 181: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Walumi 9:8 178 Walumi 9:33wao wanage Mulungu. Kwavija Mulungukamulongela Abulahamu, “Lukolo lwakololawa kwa Isaka.” 8 Avo siyo wana wosewa Abulahamu waleligwe kwa lukuli waowana wa Mulungu, lakini wana waleligwekubitila kija kiyalongile Mulungu, awowao lukolo lwa Abulahamu. 9 Kwavijakija kiyalongile Mulungu acho kino, “Mnaikipindi kinogile nobwela na Sala kolelamwana.”

10 Na haimalile baho bule, ila Lebekakalela wana wabili kwa tata imoja, nayoiyo Isaka muhenga wetu. 11 Lakini wanawao wabili wang'hali hawanavumbuka nawang'hali hawanajuwa kutenda ganogilehebu gehile, muladi Mulungu yaonekekana udahi wa kusagula, 12 na yahasag-ula kosagula kamba viyolonda mwenyego,na siyo mbuli ya kija kiyatendile munhu,lakini kwa kija kiyalongile, “Imkulu kom-sang'hanila imdodo.” 13 Kamba MaandikoGang'alile vigalonga, “Nimnogela Yakobo,lakini nimwihila Esau.”

14 Vino tulonge choni? Mulungukobagula? Bule habagula bule. 15 Kwavijakamulongela Musa, “Nomtendelaganogile munhu yoyose inimulonda, nanomonela bazi munhu yoyose inimu-londa.” 16 Avo kila kinhu chotamanilabazi da Mulungu siyo viyolonda munhuhebu viyosang'hana munhu. 17 KwavijaMaandiko Gang'alile gomulongela vinoFalao, “Niye nikutenda mndewa, muladikubitila gweye ndaguse udahi wangu natwaga jangu dijuwike mwiisi yose.” 18Avo,Mulungu komonela bazi munhu yoyoseyoomulonda na komtenda munhu yoyoseyoomulonda yawe mdala kutogola.

Bazi na ng'hasiliki za Mulungu19 Lakini imoja wenu konilongela,

“Kamba vino vivo ili, habali Mulungukolonga tubananga? Nani yodahakugalema goyolonda Mulungu?” 20Gweyembwigangu kwanani umwidikaMulungu?Vino kitumbe chodaha kumuuza munhuyakilumbile, “Habali unilumbile vino?”21 Avo munhu yalumbile kitumbekodaha kukisang'hanila kamba viyolonda.Kodaha kulumba vitumbe vibili muulongouuja, kitumbe kimoja kwa sang'hanong'hulu na kiyagwe kwa sang'hano ndoondodo.

22Vivo ili kwa kija kiyatendile Mulungu.Kalonda kulagusa ng'hasiliki yake na ku-tenda udahi wake ujuwike, lakini kafunga

umoyo na kuwonela bazi wanhu wosewalondeke kutagusigwa, wanhu walon-deke kubanangigwa. 23 Nayo mwenyegokalonda kulagusa ukulu wake, viyatonelebazi tweye wanhu zake, yatusagule tokamwaka tubokele ukulu wake. 24Avo tweyetwa wanhu tukemigwe, siyo kulawa kwaWayahudi waiyeka, lakini vivija kulawakwa wanhu haweli Wayahudi. 25 Kambaviyolonga Mndewa mkitabu cha mtulandagu Hosea,“Wanhu haweli wangu,nowakema, ‘Wanhu zangu.’Ija simnogele,nomkema, ‘Nomnogela.’26 Na hanhu hawalongeligwe, ‘Hamwili

wanhu zangu,’baho wokemigwa wana wa Mulungu yeli

mgima.”27 Nayo Isaya mtula ndagu wa Mulungukalonga kwa kukemelela mbuli ya wanhuwa Izilaeli, “Hata kamba wanhu wa Izilaeliwengi kamba msanga wa mhwani, lakiniwanhu wonda wakomboligwe wokuwawadodo. 28 Kwavija Mndewa kolopolakumambukiza kuwatagusa wanhu wamwiisi.” 29 Kamba Isaya viyalongileako kukisogo, “Maza Mndewa yeli naudahi sambi yatulekele wanhu wayagwemulukolo, twahabanangike kamba wanhuwa Sodoma na Gomola.”

Paulo kowapulila kwa Mulungu wanhuwa Izilaeli

30 Avo tulonge choni? Wanhuhaweli Wayahudi hawatendile kinhumuladi watendigwe wanoge mgamesoga Mulungu, lakini kwa kumtamanila,Mulungu kawatenda wanoge mgamesogake. 31 Wanhu wa Izilaeli wakalilewozahila malagizo muladi watendigwewanoga na Mulungu, lakini hawagapatilemalagizo ga kuwatenda wanoge mgamesoga Mulungu. 32 Habali hawagapatile?Hawagapatile kwavija hawekile tamanilojao kwa Mulungu lakini watamanila gajagawakalile wosang'hana. Avo waikwala,“mwiing'walo ya dibwe.” 33 Kambavigolonga Maandiko Gang'alile,“Loleni nokwika dibwe ako Sayunidonda diwatende wanhu waikwale,dibwe kulu donda diwalagaze wanhu.Lakini munhu yoyose yonda yamtogole

honda yagwe kinyala.”

Page 182: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Walumi 10:1 179 Walumi 11:510

1 Ndugu zangu, moyo wangu wolondang'hani na nowapulila kwa MulunguWaizilaeli wayangu wakomboligwe!2 Nokona kuwa wowamba ng'hanikumnogeza Mulungu, lakini kuwambakwao hakutimilike kwavija hawaujuwileukweli wose. 3 Kwavija hawajuwile vijaMulungu viyowatenda wanhu wanogemgameso gake, lakini wao watendaviwogesa, avo walema kutogola vijaMulungu viyowatenda wanhu wanogemgameso gake. 4 Kwavija Kilisitoviyezile, keza kugamambukiza Malagizo,avo munhu yoyose yomtogola Kilisitokotendigwakanogamgameso gaMulungu.

Ukombozi kwa wanhu wose5 Mbuli ya kutendigwa kunoga

mgameso ga Mulungu kwa kugagogaMalagizo, Musa kandika vino, “Munhuyoyose yogoga Malagizo kokuwa mgimakwa Malagizo.” 6 Lakini mbuli yakutendigwa kunogamgameso gaMulungukwa kumtamanila, Maandiko Gang'alilegolonga vino, “Sekeuiuze mwenyego, naniyonda yachole kuulanga kumuhumulusaKilisito?” 7 “Vivija sekeuiuze, naniyonda yachole hasi kowochola wanhuwafile kumzilibula Kilisito?” 8 MaandikoGang'alile golonga, “Usenga wa Mulunguwa behi na gweye, wa mumulomowako na muumoyo wako,” nao, awousenga wa kumtamanila Mulungu,utuwapetela wanhu. 9 Wahalonga kwamulomo wako kuwa Yesu ayo Mndewa nakotogola muumoyo wako kuwa Mulungukamzilibula kwa wafile, kokomboligwa.10 Kwavija wahatogola muumoyo wako,kotendigwa kunogamgameso gaMulunguna wahalonga kwa mulomo wakokokomboligwa. 11 Maandiko Gang'alilegolonga, “Munhu yoyose yomtogolahonda yageligwe kinyala.” 12 Mulunguhawabagula Wayahudi na wanhu haweliWayahudi, kwavija wose Mndewa waoimoja, nayo kowatendela ganogilewanhu wose wompula. 13 KwavijaMaandiko Gang'alile golonga, “Munhuyoyose yopula kwa twaga da Mndewakokomboligwa.”

14 Vino wompulaze kamba hawamto-gole? Na womtogolaze kamba hawauhu-like usenga wake? Na wouhulikaze usengakamba kuduhu munhu wa kuwapetela?

15 Wanhu wopetaze usenga kamba hawa-tumigwe? Kamba Maandiko Gang'alilevigalonga, “Lola vivinogile kwiza kwawanhu wopeta Mbuli Inogile!” 16 Lakinisiyo wose waitogola Mbuli Inogile ya Mu-lungu. Kwavija Isaya mtula ndagu waMulungu kalonga, “Mndewa, nani yauto-gole usenga wetu?” 17 Avo munhu kom-tamanila Mulungu kwa kuuhulika usenga,usenga awo wokwiza kwa kupetigwa kwambuli inogile ya Kilisito.

18 Lakini niye nouza, vino hawauhulikeusenga? Ona, kuuhulika wauhulika, kwav-ija Maandiko Gang'alile golonga,“Nyangi zao zihulikigwa mwiisi yose,mbuli zao zivika kuuhelelo wa isi.”19 Nouza kabili, vino wanhu wa Izilaelihawajuwa bule? Mulungu kalonga kwamulomo wa Musa,“Nowatenda mweye wanhu zangu mu-

wonele migongo,wanhu wa isi iyagwenowatenda muwagevuzikilewanhu wabozi wa isi ziyagwe.”20Mulungu kagangamiza kulonga kwamu-lomo wa Isaya,“Wanhu walekile kunizahila wanyona,niwalawilila wanhu walekile kuuza mbuli

zangu.”21 Lakini mbuli ya Izilaeli, Mulungu ko-longa, “Imisi yose niwenulila makonogangu kuwabokela wanhu woleka kunihu-lika na wononga vihile.”

11Mulungukowonela baziwanhuwa Izilaeli

1 Nouza, vino Mulungu kowalemaWayahudi wanhu zake mwenyego?Bule, hawalema! Niye mwenyego naMwiizilaeli, mzukulu wa Abulahamu,kabila da Benjamini. 2 Mulunguhawalemile bule wanhu zake, yawasaguletoka mwaka. Vino hamujuwile buleMaandiko Gang'alile vigalonga mbuliya Eliya viyamuyalalile Mulungu mbuliya wanhu wa Izilaeli? 3 Kalonga,“Mndewa, wawakoma watula ndagu zakona kubomola kila upangowakowa kulavilanhosa. Niye niiyeka ayo nisigale na waowolonda kung'homa.” 4 Vino Mulungukamwidikaze? Kamwidika vino, “Niyemwenyego niikila wanhu gana miyanzamalongo saba waja hawamtambikileBaali yaitendile mulungu.” 5 Sambi vivoili, hana wanhu kidogo wasigala mnaiwanhu wasaguligwe na Mulungu kwa

Page 183: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Walumi 11:6 180 Walumi 11:30ng'hekewa yake. 6 Avo wasaguligwa kwang'hekewa ya Mulungu, siyo mbuli ya gajagawasang'hane. Maza Mulungu kosagulawanhu kwa gaja goyosang'hana, bahong'hekewa yake sambi iwe ng'hekewabule.

7 Vino, wanhu wa Izilaeli wakipatakija kiwakalile wokizahila? Bule, lakiniwaja wasaguligwe na Mulungu wakipata,wayagwe wafumbigwa sekewajuwe.8 Kamba Maandiko Gang'alile vigalonga,“Mulungu kaifunga mizoyo yao nanzewele zao, mbaka lelo hawadaha kulolahebu kuhulika.”9Nayo Daudi kolonga,“Nyimwili nyimwili zao ziwe mtego wa

kuwanamata,waikwale na watagusigwe!10 Meso gao gafumbigwe sekewadahe ku-

lola,migongo yao ivedukembuli ya kugaya siku

zose.”11 Nouza kabili, vino Wayahudi vi-

waikwalile na kugwa hawenuke kabili?Bule haili avo, kwavija Wayahudi wa-tenda nzambi, wanhu haweli Wayahudiwakomboligwa, avo Wayahudi wowonelamigongo. 12 Nzambi za Wayahudi zigalavinhu vingi vinogile kwa wanhu wa mwi-isi, na kulemelwa kwa Wayahudi kugalavinhu vingi vinogile kwa wanhu haweliWayahudi. Avo kamba Wayahudi wa-hasang'hana goyolonda Mulungu wogalavinhu vingi ng'hani vinogile.

Ukombozi wa wanhu haweli Wayahudi13 Sambi nolonga na mweye wanhu

hamwili Wayahudi, kwavija niye namtumigwa wa wanhu haweli Wayahudi,noigodela sang'hano yangu. 14 Nogesanodaha kuwatenda Wayahudi wayanguwawonele migongo mweye, avo ndahekuwakombola wayagwe wao. 15 KwavijaWayahudi viwalemigwe, wanhu wose wamwiisi wailumba na Mulungu. Sambiyokuwaze kamba wahatogoligwa? Wanhuwafile wozilibuka!

16 Kamba kihande cha ichanduso chagate kilavigwa kwaMulungu, avo gate josedilavigwa kwa Mulungu, na kamba mziziwa mbiki ulavigwa kwa Mulungu, vivijanamatambi gake galavigwa kwaMulungu.17 Kamba matambi gayagwe ga mzeituniwamumgunda gakanhigwa na tambi damzeituni wa kumuhulo diombekigwa,avo mweye wanhu hamwili Wayahudi

wao tambi da mzeituni wa kumuhulo.Sambi momweda kwa kupata vinhu vingivinogile kulawa kwa Wayahudi. 18 Avosekemuwabeze waja wose wakanhigwekamba matambi, moigodela choni?Mweye mwa matambi, hamuigogelezamizizi, ila mizizi yowagogeleza mweye.

19 Lakini molonga, “Matambi gakan-higwa muladi niye niombekigwemmwake.” 20 Ona molonga. Wakanhigwakwavija hawatogole, mweye musolahanhu hao kwavija mutogola. Lakinisekemuigodele mbuli ayo, ila dumbeni.21 Kamba Mulungu kagakanha matambigakalile hanhu hake, vino viugesakokonela bazi gweye? 22 Loleni Mulunguviyeli na bazi na viyeliduhu mwangalo.Mulungu kaduhu mwangalo kwa wajawatendile nzambi, lakini kokonela bazikamba wahagendelela kutamanila bazijake. Wahaleka kutenda avo vivija kokan-higwa. 23 Wayahudi wahaleka kulemakutogola kwao, woombekigwa kabili,kwavijaMulungu kodaha kuwaombeka ka-bili. 24 Mweye wanhu hamwili Wayahudimukanhigwa kulawa mumzeituni wakumuhulo na muombekigwa mumzeituniwa mumgunda, hanhu haheli henu, avovibuha ng'hani kwaMulungu kugaombekamatambi gakanhigwe mumbiki waowenyego.

Mulungu kowonela bazi wanhu wose25 Ndugu zangu, nolonda muijuwe

mbuli ino ifisigwe, muladi sekemuy-one mwa wabala ng'hani, Wayahudihawamtegeleze Mulungu kwa kipindikidodo, mbaka wanhu haweli Wayahudiwalondeke kumbwelela Mulungu wenele.26Wanhu wose wa Izilaeli wokomboligwa,kamba vigalonga Maandiko Gang'alile,“Mkombola kokwiza kulawa Sayunikowatenda wanhu wa lukolo lwa Yakobo

waleke nzambi zao.27Vino vivo vonda niilagane nao,nahasegeza nzambi zao.”28 Kwavija Wayahudi wailema MbuliInogile, waihila na Mulungu mbuliya mweye wanhu hamwili Wayahudi.Lakini kwavija wasaguligwa, wang'haliwonogeligwa na Mulungu mbuli yawahenga zao. 29 Kwavija Mulunguyahamsagula munhu na kumgwaanhunza, hagesa habali yatendile vivo.30 Baho umwaka mweye wanhu hamwiliWayahudi hamumtegeleze Mulungu,

Page 184: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Walumi 11:31 181 Walumi 12:21lakini sambi Mulungu kowonela bazikwavija Wayahudi waleka kumtegeleza.31 Vivo ili, kwavija Mulungu kawonelabazi mweye, na sambi Wayahudi naohawamtegeleza Mulungu, muladi nawao vivija Mulungu yawonele bazi.32 Kwavija Mulungu kawagodeka wanhuwose sekewamtegeleze muladi yawonelebazi wanhu wose.

Tumtogole Mulungu33 Loleni Mulungu viyanogile! Mu-

lungu mbala ng'hani na kana nzeweleng'hani! Nani yodaha kugasimulila gajagoyolonda kusang'hana? Nani yodahakuzijuwa nzila zake? 34 Kamba vigalongaMaandiko Gang'alile,“Nani yazijuwile nzewele za Mndewa?Nani yodaha kumgwaa magesa?35 Nani yasongile kumgwaa kinhu Mu-

lungu,ili Mulungu yambwelezele?”36 Kwavija vinhu vose viumbigwa na Mu-lungu, na vose vabaho kubitila Mulunguna vabaho mbuli yake. Mulungu yag-weleligwe ukulu siku zose! Ona.

12Vitulondeka kumsang'hanila Mulungu

1 Avo, ndugu zangu, kwavija Mulungukana bazi ng'hani, nowapula ng'hani,ilaveni wenyego kwa Mulungu kambanhosa ili ngima. Ilaveni wenyegokamba wanhu mung'alile na kumnogezaMulungu. Ino ayo nzila inogile ya kum-tambikila Mulungu. 2 Sekemukwelelezevowotenda wanhu wa mwiisi ino, lakinimulekeni Mulungu yaigaluse mizoyoyenu kwa kugalusa vija vimugesa. Bahomodaha kugajuwa goyolonda Mulungu,gaja ganogile na gomnogela heyo na kijakitimilike.

3 Kwavija Mulungu kanigwaang'hekewa, avo nowalongela mweyemose, sekemuitende munoga ng'hanikubanza vija vimulondeka kuwa, lakininzewele zenu ziigale na tamanilodiyawagwelele Mulungu. 4 Avo, mulukulikuna maungo mengi, kila maungo ganasang'hano yake. 5 Vivo ili kumwetutweye, hamoja twa wengi, twa maungomulukuli lwa Kilisito, na kila imojawetu ni maungo ga miyage. 6 Avo kilamunhu vitwili kana nhuza yake, kambaMulungu viyatugwee ng'hekewa. Kambamunhu kagweleligwa nhunza ya kulagula

usenga wa Mulungu yatende vivo kambaviyomtamanila Mulungu. 7 Munhuyagweleligwe nhunza ya kusang'hanayasang'hane, na munhu yagweleligwenhunza ya kufundiza yafundize. 8Munhuyagweleligwe nhunza ya kuwagangamizawayagwe yatende vivo. Munhu yomgolelamiyage kinhu, yatende vivo kwa moyounogile. Munhu yowalongoza wanhu,yawalongoze goya. Munhu yowonela baziwanhu, yatende vivo kwa kusamhuka.

9 Unogelwa wenu uwe wa ukweli,gehileni gehile, gagogeni ganogile.10 Mwiinogele ng'hani kamba ndugu, kilamunhu tanhu yamgese miyage kubanzamwenyego. 11 Sang'haneni ng'hani, seke-muwe wanyeke. Msang'hanileni Mndewakwa kuwamba. 12 Kumtamanila kwenuMulungu kuwatende mudeng'helele,mwahagaya beteleni kwa kufungaumoyo, mpuleni Mulungu siku zose.13Wagweleleni vinhu wanhu wa Mulunguwaliduhu, na wabokeleni wageni kwamoyo unogile.

14 Mpuleni Mulungu yawatendeleganogile wanhu wose wowadununza mw-eye, ona, mpuleni Mulungu yawatendeleganogile siyo yawaduile. 15 Deng'helelenihamoja na waja wodeng'helela, lilenihamoja na waja wolila. 16 Kalenigoya mweye kwa mweye, sekemuigode,togoleni kusang'hananawanhuwokonekasiyo kinhu. Sekemuyone muna nzeweleng'hani.

17 Kamba munhu kakutendela gehile,sekeumbwelezele gehile. Tenda ganogilemgameso ga wanhu wose. 18 Mweyewenyego wambeni ng'hani mukale nawanhu wose kwa moyo uholile. 19Mbwigazangu, sekemulipe gehile, lakini lekening'hasiliki ya Mulungu itende vivo.Kwavija Maandiko Gang'alile golonga,“Mndewa kolonga, niye iyo yonda nilipegehile.” 20 Lakini, vivija MaandikoGang'alile golonga, “Kamba munhuyakwihile kokona nzala mgwee lujo yaje,yahakona ng'hilu mgwee mazi yang'we,kwavija kwa kutenda avo komtenda yagwekinyala na kohulika usungu muumoyowake kamba usungu wa kumkutulilamakala ga moto mdipala.” 21 Sekeutogolegehile gakuhume, lakini gahume gehilekwa ganogile.

13Kuwategeleza watawala wa isi

Page 185: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Walumi 13:1 182 Walumi 14:11

1 Kila munhu yawategeleze watawalawa isi, kwavija utawala wose wolawakwa Mulungu. Utawala wose uli mziisiwikigwa baho na Mulungu. 2 Avo, munhuyoulema utawala wa mwiisi kolema kijakiyekile Mulungu, na munhu yoyoseyotenda vivo koigalilamwenyego nhagusoyake. 3 Kwavija watawala wa mziisihawadumbigwa na wanhu wotendaganogile, lakini wodumbigwa na wanhuwotenda gehile. Avo gweye wahalondasekeuwadumbe watawala wa mziisisang'hana ganogile, na wao wokutogola.4 Kwavija wao ni wasang'hanaji waMulungu, wokusang'hanila ganogile.Lakini wahasang'hana gehile bahowadumbe, kwavija wao wana udahi wakutagusa. Wao ni wasang'hanaji waMulungu na wolagusa ng'hasiliki yaMulungu kwa wanhu wotenda gehile.5 Kwa mbuli ayo wategelezeni watawalawa mwiisi, siyo mbuli ya ng'hasilikiya Mulungu iiyeka, lakini kwavija vivoviulonda moyo usang'hane.

6 Lekaavo mweye molipa kodi, kwavijawatawala wa mwiisi ni wasang'hanaji waMulungu, nao wowasang'hanila mweye.7Mulipe kila munhu fungu jake, lipa kodikwa munhu yobokela kodi, lipa ushulukwa munhu yobokela ushulu, munhuwa kumdumba mdumbe, munhu wakumtegeleza mtegeleze.

Kuinogela8 Sekemudaigwe kinhu chochose, lakini

mudaigwe kuwanogela waenu. Munhuyotenda vivo kogagoga Malagizo gose gaMusa. 9 Malagizo gano, “Sekeutendeugoni, sekeukome, sekewibe, sekeusuluk-ile vinhu va miyago,” na Malagizo gosegayagwe gekigwa mna dilagizo dino di-moja, “Mnogele miyago kamba viuino-gela mwenyego.” 10Wahamnogela miyagohonda umtendele gehile, avo kuinogelaako kugagoga Malagizo gose.

11 Molondeka mutende vino, kwavijamojuwa kipindi chenu cha kulamukamuutulo kivika, kwavija ukombozi wetuwa mmabehi ng'hani sambi kubanzavitusongile kumtogola Yesu. 12 Sambikilo chomala na imisi ya mmabehi.Tuleke kusang'hanambuli zisang'hanigwamdiziza, tusole silaha za kuitowelammulenge. 13 Tukaleni goya kambaviwokala wanhu imisi, seketukale kwaumelo mna zinyimwili nyimwili hebu

kwa kukoligwa hebu kwa dikwe hebu kwaugoni hebu kwa kugomba na kuyonelamigongo. 14 Lakini muilumbe na MndewaYesu Kilisito, sekemugese kukwelelezavizilonda ng'huli zenu.

14Sekemuitaguse wenyego

1Wabokeleni wanhu waja kumtamanilakwao Mulungu hakunagangamala goya,sekemuibamilile nao kwavija wogesaviyagwe. 2Wanhuhawaigalile bule, wanhuwayagwe womtamanila Mulungu na wojakinhu chochose, lakiniwanhuwaja kumta-manila kwao Mulungu hakunagangamalagoya woja mboga mboga ziiyeka. 3Wanhuwoja kila kinhu sekewawabeze wajahawajaga kila kinhu. Na waja wojamboga mboga ziiyeka sekewawatagusewaja woja kila kinhu, kwavija Mulungukawatogola. 4Vino gweye kwa nanimbakaumtaguse msang'hanaji wa miyago?Mkulu wa msang'hanaji ayo, ayo yondayasagule kamba kadaha hebu kalemelwa.Na kodaha kwavija Mndewa kodahakumtenda yahume.

5 Munhu kodaha kugesa hana sikuimoja ng'hulu kubanza zose, na munhuiyagwe kodaha kugesa siku zose ziigala.Avo kila munhu yalole kamba viyogesavinoga. 6 Munhu yogesa siku imojang'hulu kubanza zose kotenda avo mbuliya Mndewa, na munhu yoja kila kinhukotenda vivo mbuli ya Mndewa kwav-ija komgwaa nhogolwa Mulungu. Vivijamunhu yoleka kuja lujo luyagwe kotendavivo mbuli ya Mulungu, nayo vivija komg-waanhogolwaMulungu. 7Kwavija kuduhumunhu yoyose vitwili yokuwa mgima kwambuli yake mwenyego na vivija kuduhumunhu yofa kwa mbuli yake mwenyego.8Avo twahawa wagima twa wagima mbuliya Mndewa, na twahafa tofa mbuli ya Mn-dewa. Avo twahafa hebu twahawa wag-ima twa wanhu zake Mndewa. 9 KwavijaKilisito kafa na kazilibuka muladi yaweMndewa wa wanhu wagima na wafile.10 Gweye habali umtagusa miyago? Hebuhabali umbeza miyago? Kwavija hanasiku tokwima mgameso ga Mulungu tuta-gusigwe. 11 Kwavija Maandiko Gang'alilegolonga,“Mndewa kolonga, kamba vija vinili

mgima,kila munhu konifugamilana kilamunhu kolonga, niye naMulungu.”

Page 186: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Walumi 14:12 183 Walumi 15:1512 Kila munhu vitwili, komulongela Mu-lungu mbuli zake mwenyego.

Sekeumuhonze miyago yatende nzambi13 Avo tuleke kuitagusa na seke-

tuwakimile waetu hebu kuwahonzawatende nzambi. 14 Kwavija niilumbana Mndewa Yesu, nojuwa goya vinhuvose vinoga kudigwa, lakini munhuyokona kinhu kiha kudigwa, kinhu achokiha kumwake heyo. 15 Wahamgevuzamiyago mbuli ya lujo luuja, aho kuduhuunogelwa. Sekeutogole lujo lwakoluwe kilamuso cha kumtenda miyagoyabanange kutamanila kwake, kwavijaKilisito kafa mbuli yake! 16 Sekeutogolekija kiugesa kinoga kibezigwe. 17 KwavijaUndewa wa Mulungu siyo mbuli ya kujana kung'wa. Lakini mbuli ya kutendaganogile, tindiwalo na deng'ho, vose vinovolawa kwa Loho Yang'alile. 18 Munhuyomsang'hanila Kilisito kamba avo,komnogeza Mulungu na kotogoligwa nawanhu.

19 Avo tugoge ng'hani kusang'hanambuli zigala tindiwalo na kuigangamiza.20 Sekeuibanange sang'hano ya Mulungumbuli ya lujo. Vose vidigwa vinoga, lakinihavinogile kuja lujo londa lumuhonzemiyago yatende nzambi. 21Vinoga kulekakuja nyama hebu kung'wa divai hebukusang'hana kinhu chochose chondakimuhonze miyago yatende nzambi.22 Gendelela kukigoga kija kiutogolamgameso ga Mulungu wako. Kamwedamunhu ija hagesa muumoyo wake kambakabananga kwa gaja goyogesa ganogakusang'hana. 23 Lakini munhu yeli nashaka yahaja kotagusigwa, kwavija kojakuno hamtamanila Mulungu, na mbuliyoyose isang'hanigwa bila kumtamanilaMulungu iha.

15Wanogeze wayagwe siyo gweye

mwenyego1 Tweye tumtamanila Mulungu kwa

nguvu tuwataze waetu womtamanilaMulungu kwa kunyolila muladi wadahekufunga umoyo mna ukunyolila kwao.Seketutende gaja gotunogela tweyetwiiyeka. 2 Kila munhu vitwili yamnogezemiyage kumtenda yamwede, muladiyagangamale kumtamanila Mulungu.3 Kwavija Kilisito hasang'hane gamnogeleheyo yaiyeka. Lakini kamba Maandiko

Gang'alile vigalonga, “Maligo gosegawakuligile gweye, vivija wandiganiye.” 4 Kila kinhu chandikigwe akoumwaka chandikigwa kutufunza tweye,muladi kwa kubetela na kuigangamizatumtamanile Mulungu kubitila MaandikoGang'alile. 5 Mulungu yeli chandusocha kufunga umoyo na kugangamala,yawatende muwe kinhu kimoja kwakukweleleza viyatendile Yesu Kilisito,6muladi mweye mose kwa moyo umoja nasauti imojamumgweenhogolwaMulungu,Tata wa Mndewa wetu Yesu Kilisito.

Mbuli Inogile kwa wanhu haweliWayahudi

7 Igonekeni, mugale ukulu kwa Mu-lungu, kamba Kilisito viyawagoneke mw-eye. 8 Kwavija nowalongela, Kilisitokawasang'hanila Wayahudi kuwalagusilaMulungu kotenda kija kiyalongile, ko-tenda kija kiyailagane na wahenga zaokilawilile, 9 na kuwatenda wanhu haweliWayahudi wamgwee nhogolwa Mulungukwa bazi jake. KambaMaandiko Gang'alilevigalonga,“Avo, nokugwaa nhogolwa kwa wanhu

haweli Wayahudi,nokwimba nyila za kuditogola twaga

jako.”10Vivija golonga,“Wanhu hamwili Wayahudi deng'heleleni

hamoja na wanhu wa Mulungu!”11Vivija golonga,“Wanhu wose hamwili Wayahudi, mto-

goleni Mndewa,makabila gose ga mwiisi, mtogoleni Mn-

dewa!”12 Vivija mtula ndagu wa Mulungu Isayakolonga,“Kolawilila munhu mulukolo lwa Yese,nayo kowatawala wanhu haweli

Wayahudi,na wao womtamanila.”

13 Mulungu yotamaniligwa, yawatendemudeng'helele ng'hani na muwe na tindi-walo kwa kumtamanila kwenu, muladikutamanila kwenu kukule kwa udahi waLoho Yang'alile.

Kilamuso cha Paulo cha kwandika bilakudumba

14 Ndugu zangu, niye nogesa mweyemunoga ng'hani, na mna nzewele zose namodaha kuifunza wenyego. 15 Lakini mnaibaluwa ino sidumbile kwandika mbuliza kuwakumbuseni mbuli ndodo ziiyeka,

Page 187: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Walumi 15:16 184 Walumi 16:11nhenda avo kwavija Mulungu kangwaang'hekewa, 16 ya kuwa mtumigwa waYesu Kilisito kwa kuwasang'hanila wanhuhaweli Wayahudi. Nosang'hana kambamulava nhosa kwa kuwapetela wanhuMbuli Inogile ilawa kwa Mulungu, muladiwanhu haweli Wayahudi wawe nhosaitogoligwa kwa Mulungu, itendigweing'ale kubitila Loho Yang'alile. 17 Kwakuilumba na Yesu Kilisito, nodahakuigodela sang'hano yangu kwa Mulungu.18 Silonga mbuli yoyose iyagwe, ila mbuliija iiyeka iyaitendile Kilisito kubitila niye,kuwalongoza wanhu haweli Wayahudiwamtegeleze Mulungu. Nhenda avo kwakulonga na kusang'hana, 19 kwa udahi waunzonza na vifukuzi, kwa kubitila udahiwa Loho wa Mulungu. Avo muumwanzawangu kulawa Yelusalemu mbaka Iluliko,niwapetela wanhu Mbuli Inogile yoseya Kilisito. 20 Siku zose nosulukilakuwapetela wanhu Mbuli Inogile kilahanhu hawanadihulika twaga da Kilisito,muladi sekenizenge mna ichandusilocha munhu iyagwe. 21 Kamba MaandikoGang'alile vigalonga,“Wanhu hawanalongeligwa mbuli yake

wokona,na waja hawanamuhulika wojuwa.”

Paulo kofunga mwanza wa kuchola Lumi22 Lekaavo miyanza mingi ndemelwa

kwiza kumwenu. 23 Lakini sambing'homeleza sang'hano yangu mziisizino, na kwavija ng'hala nibeta kwamiyaka mingi kwiza kumwenu, 24 sambinotamanila kutenda vivo. Nolondanize kuwalola muumwanza wangu wakuchola Sipania, na nolonda mweyemunhaze nivike ako, nahamambuk-iza kudeng'helela kukala na mweye.25 Lakini sambi nochola ako Yelusalemukuwasang'hanila wanhu wa Mulungu.26 Kwavija wanhu wamtogole Yesu weliMakedonia na Akaya wanogelwa nawalava nhunza wawataze wanhu waMulungu weli wakiwa kuko Yelusalemu.27 Wao wenyego wadeng'helela ku-tenda vivo, lakini walondeka kutendavivo, kwavija wanhu haweli Wayahudiwamweda kiloho kubitila Wayahudi,na wanhu haweli Wayahudi wolondekawawatende Wayahudi wamwede kubitilavinhu vao. 28 Nahamambukiza sang'hanoino na kuwagwaa sente ziwasangiligwe,nowatembelela nahawa muumwanza

wa kuchola Sipania. 29 Nojuwa nahezakumwenu, nowagalila mbuli zose zinogilekulawa kwa Kilisito.

30 Avo ndugu zangu, kwa udahi wa Mn-dewa wetu Yesu Kilisito na kwa unogelwaugaligwa na Loho Yang'alile, nowapulamuilumbe na niye munhaze kumpula Mu-lungu. 31 Mpuleni Mulungu yanihonyekulawa mmakono ga wanhu hawamtogoleYesu ako Yudea, na sang'hano yangu akoYelusalemu itogoligwe na wanhu wa Mu-lungu weli kuko. 32 Avo Mulungu ya-halonda, nokwiza kumwenu kwa deng'ho,nibwihile hamoja na mweye. 33 Mulunguyogala tindiwalo yakale na mweye mose.Ona.

16Paulo kowalamusa wanhu weli ako Lumi

1 Nolonda mumjuwe lumbu jetuFoibe, mtazaji wa kibumbila cha wanhuwamtogole Yesu ako Kenkela. 2Nowapulamumbokele kwa twaga daMndewa, kambaviilondeka kwa wanhu wa Mulungu,mumtaze kila kinhu kiyolonda kulawakumwenu, kwavija kawataza wanhuwengina vivija kumwangu niye.

3 Walamuseni Pilisila na mkasanowake Akula, wasang'hanaji wayangukwa kuilumba na Yesu Kilisito. 4 Waowauhonza ugima wao mbuli yangu.Nowagwaa nhogolwa ng'hani siyo niyeniiyeka, lakini vivija vibumbila va wanhuhaweli Wayahudi wamtogole Yesu.5 Nowalamusa kibumbila cha wanhuwamtogole Yesu woiting'hanamzikae zao.

Mulamuseni mbwigangu Epaineto ya-songile kumtogola Kilisitomwiisi ya Asiya.6Mulamuseni Malia yawasang'hanile kwakuiyoha. 7 Vivija mulamuseni Andu-loniko na Yunia, Wayahudi wayangu wag-odekigwe na niye. Wao wajuwika ng'hanina watumigwa na wanongolela kumtogolaKilisito.

8 Mulamuseni Ampiliato mbwiganguinimnogela kwa kuilumba na Mn-dewa. 9 Vivija mulamuseni Ulibano,msang'hanaji miyetu mwiisang'hano yaKilisito, vivija nomulamusa mbwiganguinimnogela Sitaku. 10 MulamuseniApele, ija sang'hano yake kwa Kilisitoyoneka kuwa inoga. Ndamusileni wanhuwose weli mng'anda ya Alisitobulo.11 Nomulamusa Helodiani, Muyahudimiyangu, na wanhu wamtogole Yesumng'anda ya Nalikisi.

Page 188: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Walumi 16:12 185 Walumi 16:2712 Ndamusileni watwanzi iwom-

sang'hanila ng'hani Mndewa, Tulufenana Tulufosa na mbwigangu Pelisi,yamsang'hanile ng'hani Mndewa.13 Ndamusileni Lufo, yasaguligwe na Mn-dewa, na mamake yanitendile mwanagesiku zose. 14 Ndamusileni Asunikilito naFulegoni na Helime na Patuloba na Helimana wanhu wamtogole Yesu weli hamojanao. 15 Ndamusileni Filologo na Yulia, naNelea na lumbu jake, na Olimpa na wanhuwose wa Mulungu weli hamoja nao.

16 Muilamuse kwa nzila ilagusa moino-gela. Vibumbila vose va wanhu wamto-gole Yesu Kilisito vowalamusa.

Mafundizo ga kimambukizo17 Ndugu zangu nowapula ng'hani,

muiteganye na wanhu wowatendamuigole na kuwatenda muikwale, kwa ku-galema mafundizo gamufunzigwe. Kalenikutali nao! 18 Kwavija wose wotendakamba vivo hawamsang'hanila Mndewawetu Kilisito, lakini wosang'hana mbuliya zinda zao. Kwa mbuli zao zaumulile naulonzi wa kutewenza wowavizila wanhuhawaujuwile uvizi awo choni. 19 Kilamunhu kahulika vimumtegeleze Mndewa,avo nowadeng'helela ng'hani, nolondamuwe na nzewele ya kujuwa ganogile,lakini sekemulongigwe kwa kutendanzambi. 20NayoMulunguyogala tindiwalohakawa kumuhonda Mwenembago yelihasi mmagulu genu.

Ng'hekewa ya Mndewa wetu Yesu ikalena mweye.

21 Timoseo msang'hanaji miyangu,kowalamusa, vivija Lukio na Yasonina Sosipateli na Wayahudi wayanguwowalamusa.

22Na niye Telitio, nyandike baluwa ino,nowalamusa kwa twaga da Mndewa.

23Na Gayo, mwenekaewangu na kibum-bila cha wanhu wose wamtogole Yesuwoiting'hanaga mng'anda yake, kowala-musa. Vivija Elasito mwikaji wa senteza buga dino na miyage Kwalito, wowala-musa. 24Ng'hekewa yaMndewawetu YesuKilisito ikale na mweye mose. Ona.

Kimambukizo cha kumpula Mulungu nakumtogola

25 Tumtogole Mulungu, yodahakuwagangamiza mna Imbuli Inogileiniwapetele mbuli ya Yesu Kilisito, kwakugubula ukweli ukalile ufisigwe miyakaheleketwaa. 26 Lakini sambi ukweli awo

ugubuligwa kubitila maandiko ga watulandagu wa Mulungu, na kwa lagizo daMulungu yeliduhu uhelelo, ulagusigwakwa wanhu wa isi zose muladi wosewatogole na kutegeleza.

27Mulunguyaiyeka yeli na nzewele, sikuzose yagweleligwe ukulu kubitila Yesu Kil-isito! Ona.

Page 189: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

1 Wakolinto 1:1 186 1 Wakolinto 1:17

Baluwa ya Ichanduso ya Paulokwa wanhu wa ako

KolintoUlongozi

1 Wakolinto chandikigwa na mtumigwaPaulo behi na mwaka wa 55 toka kuvum-buka kwa Kilisito (Sula ya 1:1). Ino ayobaluwa ya ichanduso mna zibaluwa mbiliziyandike Paulo kwa wanhu wamtogoleYesu mna ikibumbila ako Kolinto. Yoge-sigwa kandika baluwa ino mna ikipindikiyakalile ako Efeso yang'hali hanagesakutembelela Kolinto mmwanza wake wakuchola na kubwela Makedonia (Sula ya16:5-9).

Baluwa ino yokwidika usenga ugaligwekwa Paulo na wanhu wayagwe walawilemna ikibumbila cha wanhu wamtogoleYesu mbuli ya nzambi mna ikibumbilaacho, mbuli za kuigola na ugoni. Buga daKolinto dijuwika ng'hani mbuli ya ugoni,avo hatukanganya wanhu wa kibumbilacha wanhu wamtogole Yesu wakala mzim-buli zizo.Mbuli zili mkitabu

Paulo kowalamusa wanhu wa akoKolinto na komgwaa Mulungunhogolwa mbuli yao (Sula ya 1:1-9).

Abaho kolonga usenga uyabokele mbuliya kuigola kwa kibumbila cha wanhuwamtogole Yesu ako Kolinto (Sula ya1:10-4:21).

Abaho kowalongela mbuli za ugoni nambuli za wao kuigala mvitala (Sula ya5-6).

Abaho kolava malagizo mbuli ya kusolana kusoligwa, kuvitambikila vinyagona kutambikila kunze kunze, nhunzaza kiloho na kuzilibuligwa (Sula ya 7-15).

Kukimambukizo kolonga gaja gaku-sang'hana na gaja goyolondakusang'hana (Sula ya 16).

1 Niye Paulo, nikemigwa niwe mtu-migwawa Yesu Kilisito, kamba viyalondileMulungu, na vivija ndugu yetu Sositenesi,2 towandikila mweye wanhu wa Mulungumuli kudibuga da Kolinto. Mweye mosemukemigwe muwe wanhu wang'alile waMulungu, mweye mwa wanhu wa Mu-lungu kwa kuilumba na Yesu Kilisito,hamoja na wanhu wose weli kila hanhu

womgwaa ukulu Mndewa wetu Yesu Kil-isito, Mndewawaona vivijaMndewawetu.

3Mulungu Tataetu naMndewa Yesu Kil-isito wawagwee ng'hekewa na tindiwalo.

Vinhu vinogile kubitila Kilisito4 Siku zose niye nomgwaa nhogolwa

Mulungu wangu, kwavija kawagwaa mw-eye ng'hekewa, kubitila Yesu Kilisito.5 Kwavija mweye muilumba na Kilisito,mugweleligwa vinhu vose vinogile, mug-weleligwa nzewele zose na kujuwa mbulizose zimulonga. 6Usengambuli yaKilisito,Mulungu kautenda wike mizizi mmizoyoyenu, 7 avo hamuswelile nhunza yoyoseilawa kwa Loho Yang'alile, kipindi vimum-beta kwa kusulukila Mndewa wetu YesuKilisito vonda yagubuligwe. 8 Nayo kowa-gangamizambaka kuuhelelo, muladi seke-monekemubanangamna Isiku yaMndewawetu Yesu Kilisito. 9Mulungu yawakemilemweye muilumbe na Mwanage, Yesu Kil-isito Mndewa wetu, kotenda gaja gaya-longile.

Wanhu wamtogole Kilisito woigola10Ndugu zangu, nowapula kwa twaga da

Mndewa wetu Yesu Kilisito, muitogolelembuli yoyose yumulonga, muladi seke-muigole mweye kwa mweye. Muilumbegoya na mugese dimoja na mulonde kinhukimoja. 11 Ndugu zangu, wanhu wayagwewa lukolo lwa Kiloe wanongela fulu ip-ile kuwa mogomba mweye kwa mweye.12 Niye nolonga vino, kwavija kila munhukolonga jake. Ino kolonga, “NomkwelelezaPaulo,” iyagwe kolonga, “NomkwelelezaApolo,” iyagwe kolonga, “NomkwelelezaKefa,” na iyagwe kolonga, “NomkwelelezaKilisito.” 13 Vino, Kilisito kaigola? Vino,Paulo ayo yawambigwe mumsalaba mbuliya mweye? Hebu mubatizigwa muwewanahina wa Paulo?

14 Nomgwaa nhogolwa Mulungukwavija simbatize munhu yoyosekumwenu, ila niwabatiza Kilisipo na Gayo.15 Avo kuduhu munhu yodaha kulongakabatizigwa kuwa mwanahina wangu.16 Ona vija, vivija niwabatiza wanhu walubuga lwa Sitefana, lakini sikumbukakamba nimbatiza munhu yoyose iyagwe.17 Kilisito hanitumile niye kubatiza,lakini kanituma niwapetele wanhu MbuliInogile, na siyo kwa kutamanila nzeweleza wanhu, muladi kuitenda ifa ya Kilisitomumsalaba sekeyage bule.

Page 190: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

1 Wakolinto 1:18 187 1 Wakolinto 2:12Kilisito ayo nguvu na nzewele ya Mu-

lungu18Kwavija usengambuli ya ifa ya Kilisito

mumsalaba yokoneka mbuli ya kibozi kwawanhu wopotela, lakini kumwetu tweyetukomboligwa, usenga awo ni nguvu yaMulungu. 19 Kwavija Maandiko Gang'alilegolonga,“Nozibananga nzewele za wanhu weli na

nzewele,na ubala wa wanhu nowasa kutali.”20 Avo, kakwahi yeli na nzewele? HebumfundizaMalagizo gaMusa? Hebuwakuluwa kuibamilila wa kipindi kino? Mulungukaitenda nzewele ya wanhu wa mwiisi inoubozi!

21 Kamba viili nzewele ya Mulungu,wanhu wa mwiisi hawadaha kumjuwaheyo kubitila nzewele zao wenyego.Lakini Mulungu kanogelwa kuwakombolawaja womtogola kubitila usenga awoutuwapetela na ukoneka kwa wanhu welina nzewele kamba ubozi. 22 Wayahudiwolonda kulola kilaguso, Wagilikiwozahila nzewele. 23 Lakini tweyetompeta Kilisito yawambigwemumsalaba.Usenga uno wowagevuza Wayahudi nakwa wanhu haweli Wayahudi wokonekaubozi. 24 Lakini kwa waja wakemigwe naMulungu, Wayahudi hamoja na haweliWayahudi, Kilisito ayo nguvu ya Mulunguna nzewele za Mulungu. 25 Kwavijakija kikoneka ubozi wa Mulungu, kinanzewele kubanza nzewele za wanhu, nakija kikoneka kunyolila kwaMulungu, kinanguvu kubanza nguvu za wanhu.

26 Ndugu zangu, kumbukeni vimukalilebaho umwaka Mulungu viyawakemile,wanhu bwando kumwenu wakala waduhuhata nzewele za wanhu wa mwiisi ino,wanhu bwando wakala waduhu nguvuhebu weli na ukulu. 27 Lakini Mulungukatenda giladi, kasagula vinhu vijavikoneka na wanhu wa mwiisi va kibozimuladi kuwatenda wanhuweli na nzewelewagwe kinyala, na kasagula vinhu vijavikoneka na wanhu wa mwiisi vonyolilamuladi kuwatenda wanhu weli na nguvuwagwe kinyala. 28 Mulungu kasagulavinhu vija vikoneka na wanhu wa mwiisisi vinhu goya na wovibeza na hawavigesabule muladi yavinange vija vigesigwana wanhu wa mwiisi kuwa vinogang'hani. 29 Avo kuduhu munhu yodahakuigodela kinhu chochose mgameso gaMulungu. 30 Lakini Mulungu kawatenda

muilumbe na Yesu Kilisito, kamtendaKilisito yawe nzewele yetu. Kubitilaheyo totendigwa tunoga mgameso gaMulungu, na twa wanhu wa Mulungu natokomboligwa. 31AvoMaandiko Gang'alilegolonga, “Munhuyoyose yolonda kuigoda,yaigodele kija kiyasang'hane Mndewa.”

2Usenga wa Kilisito yawambigwemumsal-

aba1 Ndugu zangu, niye vinizile kumwenu

sizile kuwapetela usenga wa Mulungu,ufisigwe kwa ulonzi mdala hebu kwa ubalawa wanhu. 2 Kwavija vinikalile na mweye,silondile kugesa kinhu chochose lakiniYesu Kilisito na ifa yake mumsalaba. 3Avovinizile kumwenu, ng'hala bule nguvu nanikala nodumba na kugwaya. 4Mafundizogangu na usenga wangu havilavigwe kwambuli zamulile kulawa kuna zinzewele zamunhu, lakini kwa nguvu ya Loho wa Mu-lungu. 5 Nitenda vivo, muladi kutamanilakumwenu sekekukale mna zinzewele zawanhu ila mna inguvu ya Mulungu.

Nzewele ya Mulungu6Avo, nowapetela usenga uli na nzewele

kwa wanhu waja tamanilo jao dikan-gale. Lakini siyo nzewele za mwiisi inohebu nguvu ya wakulu wa mwiisi ino,awo wonda wabanangigwe. 7 Nowapetelanzewele ifisigwe ya Mulungu, yaisagulembuli ya ukulu wetu isi ing'hali hain-aumbigwa. 8 Kuduhu mndewa wa kipindikino yaijuwile nzewele ino. Maza wai-juwile, sambi wamuwambe mumsalabaMndewa wa ukulu. 9 Lakini Maandikogolonga,“Mbuli zija hazinakoneka na munhu hebu

kuhulikigwa,mbuli hazinagesigwa mmizoyo ya wanhu,mbuli azo Mulungu kawekila wanhu

womnogela.”10 Lakini Mulungu katugubulila mbuliazo kubitila Loho wake. Kwavija LohoYang'alile kozahila kila kinhu, hata mbuliza Mulungu ziifisile ng'hani. 11 Kuduhumunhu yojuwa viyogesa munhu iyagwe,ila loho yake munhu ayo. Vivo ili kuduhuyajuwile mbuli za Mulungu ila Loho waMulungu yaiyeka. 12 Hatubokele buleloho wa wanhu wa isi ino, lakini tubokelaLoho yatumigwe na Mulungu, muladitudahe kugajuwa gaja gose tugweleligwena Mulungu.

Page 191: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

1 Wakolinto 2:13 188 1 Wakolinto 4:113Avo hatulonga mbuli zifundizigwe na

nzewele za wanhu, lakini kwambuli zifun-dizigwe na Loho Yang'alile, vituwafam-bulila mbuli za loho waja weli na LohoYang'alile. 14 Munhu yoyose yeliduhuLoho Yang'alile hadaha kubokela vinhukulawa kwa Loho wa Mulungu. Wanhuwano hawazijuwa mbuli azo, kumwaozokoneka ubozi, kwavija mbuli azo zo-dahika kufambuligwa kwa kutazigwa naLoho Yang'alile yaiyeka. 15Munhu yoyoseyeli na Loho wa Mulungu, kodaha kujuwakila kinhu kinogile, lakini kuduhu yodahakumtagusa. 16Maandiko golonga,“Nani yajuwile viyogesa Mndewa?Nani yodaha kumgwaa magesa?”Lakini tweye togesa viyogesa Kilisito.

3Wasang'hanaji wa Mulungu

1Ndugu zangu, kulonga ukweli, sidahilekulonga na mweye kamba vinilonga nawanhu weli na Loho waMulungu. Nilondakulonga na mweye kamba wanhu wamwiisi ino, kamba wana ving'hele wajatamanilo jao kwa Kilisito hadinakangala.2 Nilondeka kuwagwaa maziwa mung'we,lakini si lujo mdala, kwavija hamudahilekukija. Hata sambi hamudaha bulekukija, 3kwavija mweyemung'hali mokalakamba viwokala wanhu wa mwiisi ino.Avo moiyonela migongo na kugombawenyego, vino, ino hailagusa kuwamweye mung'hali wanhu wa mwiisiino na mokala kamba viwokala wanhuwa isi ino? 4 Imoja wenu kolonga,“Niye nomkweleleza Paulo,” na iyagwekolonga, “Niye nomkweleleza Apolo,”Vino, hamutenda kambawanhuwamwiisiviwotenda?

5 Vino, Apolo ayo nani? Na Pauloayo nani? Tweye twa wasang'hanaji waMulungu, tuwatenda mweye mutogole.Kila imoja wetu kotenda sang'hanoiyagweleligwe na Mndewa. 6Niye nihandambeyu, Apolo kagelela mazi, lakiniMulungu heyo yaitendile ikule. 7 Kwavijayahandile na ija yaigelele mazi waduhuchochose, lakini Mulungu heyo yaitendileikule. 8 Munhu yahandile na munhuyaigelele mazi wose wa kinhu kimoja,Mulungu komgweka kila imoja kwasang'hano yake yaitendile. 9Kwavija wosetosang'hana hamoja na Mulungu, mweyemuwa kamba mgunda wa Mulungu.

Vivija mwa ng'anda yaMulungu. 10Kwang'hekewa iyangwelele Mulungu, nhendasang'hano ya mzengaji yanogile, nikachandusilo chake na munhu iyagwekozenga uchanha yake. Lakini kila munhuyozenga kolondeka yatiganye viyozenga.11 Kuduhu munhu iyagwe iyodaha kwikachandusilo, kwavija Mulungu kamwikaYesu Kilisito yaiyeka yawe chandusilo.12 Uchanha mwa chandusilo acho wanhuwozenga kwa zahabu hebu shaba hebumabwe ganogile ng'hani, na wayagwewozenga kwa mibiki, majani hebuusoti. 13 Ukunoga kwa sang'hano yamunhu hokoneka mna isiku ija Kilisitovondayaifisule. Kwavija mna isiku ayomoto wogubula sang'hano ya kila munhu,moto wozigeza sang'hano zao kulagusakamba zinoga. 14 Kamba kija kizengigweuchanha mwa ichandusilo chokala bilakulukula moto, mzengaji kobokelanhunza. 15 Lakini kamba sang'hano yamunhu yolukula, mzengaji koyagiza,lakini heyo mwenyego kokomboligwa,kamba munhu yahonyeke kulawa kunaumoto.

16 Mweye mujuwa kuwa mwa ng'andaya Mulungu na Loho wa Mulungukokala mgati mmwenu! 17 Avo, munhuyoyose yoibananga ng'anda ya Mulungu,Mulungu nayo kombananga munhu ayo.Kwavija ng'anda ya Mulungu ing'ala,na mweye wenyego mwa ng'anda yaMulungu.

18 Sekemwiivizile! Munhu yoyosekumwenu yogesa kana nzewele za mwiisiino, muleke yawe mbozi, muladi yawe nanzewele. 19 Kwavija nzewele za wanhu wamwiisi ino ni ubozi mgameso ga Mulungu.Kamba Maandiko Gang'alile vigolonga,“Mulungu kowanamata weli na nzewelemuubala wao,” 20 na vivija Maandikogolonga, “Mndewa kojuwa viwogesawanhu weli na nzewele siyo chochose.”21 Avo, sekemuigodele wanhu, kwavijavinhu vose venu. 22 Paulo na Apolo naKefa na isi ino na ugima na ifa na mbuli zasambi na za kumwande, gose gano genu.23Na mweye mwa wanhu wa Kilisito, nayoKilisito wa Mulungu.

4Watumigwa wa Kilisito

1 Mtugese tweye kamba wasang'hanajiwa Kilisito, tugweleligwe udahi wakuwafambulila wanhu mbuli zifisigwe

Page 192: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

1 Wakolinto 4:2 189 1 Wakolinto 5:8za Mulungu. 2 Kinhu kilondeka kwawanhu wose wagweleligwe sang'hano nikutenda kamba viyolonda mkulu wao.3 Niye sitonga bule nahatagusigwa namweye, hebu munhu yoyose mwiisi,na wala sidaha kuitagusa mwenyego.4 Muumoyo wangu kuduhu kinhu kinita-gusa niye, lakini mbuli ino hailagusa kuwasibanange. Mndewa ayo wa kunitagusaniye. 5Avo sekemumtagusemunhu yoyoseking'hali kipindi hakinavika. Lekenimbaka Mndewa vondayeze, nayo kokwizakugamwemwesela gaja gafisigwe mdizizana kugafisula gaja gose geli mmizoyoya wanhu. Aho kila munhu kobokelanhogolwa yake kulawa kwa Mulungu.

6 Ndugu zangu, mbuli ya mweye, niyenimtenda Apolo na niye tuwe kinhu chamweye kuifunza, avomudahe kujuwa fam-bulo da ulonzi uno, “Mukweleleze vijavandikigwe.” Muladi muleke kuigodelaimoja na kumwehula iyagwe. 7 Sekeugesegweye kunoga kubanza wayagwe? Vinosiyo Mulungu yakugwelele kila kinhu ki-ulinacho? Avo lelo koigodela choni, kambavija vinhu viulinavo hugweleligwe bule?

8Vino,mupata vose vimulonda? Mweyemwa matajili tiyali? Mweye mwa wan-dewa bila tweye? Ona, kamba mweyekweli mwahakuwile wandewa, avo na tw-eye twahadahile kuwa wandewa hamojana mweye. 9 Kwavija vinikona niye,Mulungu katutenda tweye watumigwatuwe wanhu wa kimambukizo, kambawanhuwatagusigwekukomigwamgamesogawanhu, tuwekilozomwiisi yose haulon-gozi ha wasenga wa kuulanga na wanhu.10 Tweye twawabozi mbuli ya Kilisito,lakini mweye mwawabala kwa kuilumbana Kilisito! Tweye tunyolila, lakini mw-eyemugangamala! Mweyemotegelezigwalakini tweye tokwehuligwa! 11 Mbakasambi tweye tuna nzala na ng'hilu, to-vala vikumbi, totowigwa, twaduhu hanhuha kuwasa, 12 vivija todununzika na ku-sang'hana kwa makono getu wenyego.Twahaduiligwa, towapulila kwa Mulunguvinhu vinogile, na twahadununzigwa to-funga umoyo, 13 twahaligigwa, tokwidikavinogile. Tokoneka kamba wanhu wafitilemwiisi, mbaka sambi tweye twa dikwe damwiisi!

14 Sandika mbuli zino niwagele kinyala,lakini kuwazuma mweye kamba wananguniwanogela. 15 Avo hata kamba mwahawana walangulizi elufu kumi muugima wenu

kwa Kilisito, mweye mduhu tata wengi,kwavija kwa kuilumba na Yesu Kilisito,niye na tataenu kwa kuwagalila Mbuli In-ogile.

16 Avo, nowapula, loleni vinhendilemunikweleleze. 17 Lekaavo nimtuma Tim-oseo kumwenu, mwanangu nimnogelayosang'hana kwa kumtamanila Mndewa.Nayo kowakumbusa nzila inikwelelezaniye kwa kuilumba na Yesu Kilisito, nzilaija inifundiza kila hanhu mna ivibumbilava wanhu wamtogole Yesu.

18 Wanhu wayagwe vimwili wasongakuigoda, kwavija wogesa niye sizakumwenu kabili. 19 Lakini Mndewayahalonda, nolopola kwiza kumwenu,aho nolola mwenyego kija kiwolonga awowoigoda na nguvu iwelinayo. 20 KwavijaUndewa wa Mulungu hauli muulonzilakini kuna inguvu. 21Mweye munogelwana choni? Nize kumwenunambalati, hebukwa unogelwa na uhole?

5Ugoni mna ivibumbila va wanhu wamto-

gole Yesu1 Avo lelo, kuna mbuli zilongigwa

kamba kumwenu mweye kuna wanhuwotenda ugoni, na vivija uchafu haunakoneka hata kwa wamhazi. Nilongeligwamunhu kowasa na mamake wa kuvikila!2 Modahaze kuigoda? Maza mulondekamunyunyuwale, na munhu yatendilekilozo acho kolondeka yawingigwekumwenu. 3 Hata kamba na kutalina mweye, lakini muumoyo wangu nahamoja na mweye, nimtagusa mwakamunhu yatendile kinhu acho kamba vijanabaho na mweye. 4 Mwahaiting'hanahamoja kwa twaga da Mndewa Yesu naniye na hamoja na mweye muumoyowangu, na nguvu ya Mndewa wetu Yesuya hamoja na mweye, 5 mgweleleniMwenembago munhu ayo, muladi lukulilwake lubanangigwe, avo loho yake idahekukomboligwa mna isiku ya Mndewa.

6 Kuigoda kumwenu hakunogile bule!Vino hamujuwile kuwa, mela kidogoyoutenda usage wose ugongomoke? 7 Avoisunheni, mulave mela da umwaka danzambi muladi muwe bonge da sambidiliduhu mela, kamba vimulondekakuwa. Kwavija Yesu Kilisito ayo mwanang'hondolo wa Pasaka yetu, kalavigwanhosa. 8 Lelo tudeng'helele Pasaka yetu,siyo kwa gate dili na mela da umwaka dili

Page 193: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

1 Wakolinto 5:9 190 1 Wakolinto 6:20na nzambi na ubananzi, lakini kwa gatehadigeligwemela, gate dinogile na ukweli.

9 Nimwandikileni mna ibaluwa yanguiyagwe, mwiinege na wanhu weli wagoni.10 Silonga mwiinege na wanhu hawamto-gola Mulungu weli wagoni hebu wag-ila hebu wabavi hebu waja wotambikilavinyago. Kwavija mwahalonda kuineganao wose, molondeka kulawanya mwiisiino. 11 Fambulo da mbuli zinyandike ijodino,mwiinege namunhuyoyose yoikemaMkilisito kuno kotenda ugoni hebu mgilahebu kovitambikila vinyago hebu muligajihebu kokoligwa hebu mbavi. Hata kujasekemuje nayo munhu ayo.

12 Lekaavo, silondeka kuwatagusawanhu weli kunze ya vibumbila va wanhuwamtogole Yesu. Vino mweye hamu-londeka kuwatagusa wanhu weli mnaivibumbila venu? 13Mulungu kowatagusawanhu weli kunze ya vibumbila va wanhuwamtogole Yesu. Mweye muwingenimunhu yehile mkibumbila chenu.

6Kitala cha Wakilisito

1 Vino, kamba imoja wenu kana kitalana Mkilisito miyage, yokuwaze komgalamkitala cha wanhu hawamtogole Yesu,koleka kumgala kwa wanhu wa Mulungu?2 Vino, hamujuwile bule wanhu waMulungu wokwiza kuwatagusa wanhuwa mwiisi? Kamba wanhu wa mwiisiwotagusigwa na mweye, vino molemelwakutagusa mbuli ndoo ndodo? 3 Vino,mweye hamujuwile tokwiza kuwatagusawasenga wa kuulanga? Todaha ng'hanikutagusa vinhu va ugima uno! 4 Kambamwahagomba, vino mowakema wanhuhawategelezigwa mkibumbila chenucha wanhu wamtogole Yesu wawewasemi? 5 Mogela kinyala! Vino kuduhuhata munhu imoja kumwenu yeli nanzewele yodaha kuwazuma Wakilisitowagombile? 6 Lakini Mkilisito komgalaMkilisito miyage mkitala, kwa wasemihawamtogole Yesu!

7 Kulonga ukweli, kuigala kwenumkitala mweye kwa mweye kolagusakuwa muhumigwa. Vinoga mweyekoneligwa. Vinoga mweye kuviziligwana kubokigwa vinhu venu. 8 Lakinimweye wao muwonela na kuwabokandugu zenu vinhu vao kwa uvizi! 9 Vino,hamujuwile kuwa wanhu wotenda gehilehonda waupate Undewa wa Mulungu?

Sekemwiivizile, wanhu wokala kwa ugimawa ugoni ubanzile hebu wovitambikilavinyago hebu wotenda ugoni hebuwambigalo wohindusa wayao, 10 hebuwabavi hebu wagila hebu wokoligwahebu kuwaliga wayao hebu wabokaji, waowose kuduhu yonda yaupate Undewawa Mulungu. 11 Wanhu wayagwekumwenu mukala vivo. Lakini sambinzambi zenu zisegezigwa, mulavigwa kwaMulungu, mutendigwa munoga mgamesoga Mulungu kwa twaga da Mndewa YesuKilisito na Loho wa Mulungu wetu.

Sang'hanileni ng'huli zenu kwa ukulu waMulungu

12Munhu kodaha kulonga, “Vinhu vosenodaha kutenda.” Lakini siyo vinhu vosevinoga kumwangu. Notogola nodahakutenda kinhu chochose, lakini sitogolakinhu chochose kinhende niwe mtumwawake. 13 Munhu iyagwe kolonga, “Lujokwa mbuli ya inda, na inda kwa mbuli yalujo.” Ona, lakini Mulungu kovibanangavose vibili. Lukuli lwa munhu siyo kwambuli ya ugoni, lakini kwa mbuli yakumsang'hanila Mndewa, nayo mndewaayo yowika goya lukuli. 14 Mulungukamzilibula Mndewa Yesu kwa wanhuwafile, na tweye vivija kotuzilibula kwanguvu zake.

15 Vino, hamujuwile kuwa ng'huli zenuni maungo ga lukuli lwa Kilisito? Hebumogesa nodaha kusola maungo ga lukulilwa Kilisito na kugatenda gawemaungo gaulukuli lwamunhu yosulukila ugoni? Aka!16 Hebu hamujuwile bule munhu yondayailumbe na munhu yosulukila ugonikokuwa lukuli lumoja na munhu ayo?Kwavija yandikigwa mna GamaandikoGang'alile, “Weli wabili wokuwa lukulilumoja.” 17 Lakini munhu ija yoilumbana Mndewa kahamoja nayo kiloho.

18 Avo muinege ng'hani na ugoni.Kwavija nzambi ziyagwe zitendigwana munhu haziubananga lukuli, lakinimunhu yotenda ugoni kolutendelanzambi lukuli lwake mwenyego. 19 Vino,hamujuwile bule ng'huli zenu ayo ng'andaya Loho Yang'alile, yeli mgati mmwenuimugweleligwe na Mulungu? Avo lelo,mweye siyo kinhu chenu wenyego, lakinicha Mulungu, 20 kwavija muguligwa kwabei ng'hulu. Avo zisang'hanileni ng'hulizenu kwa ukulu wa Mulungu.

Page 194: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

1 Wakolinto 7:1 191 1 Wakolinto 7:287

Mbuli ya kusola na kusoligwa1 Lelo, kwa mbuli zija zimnyandikile,“Mbigalo kotenda goya yahaleka ku-

sola mtwanzi.” 2 Lakini kwavija kunaugoni, kila mbigalo yawe na mwehe wakemwenyego, na kila mtwanzi yawe namkasano wake mwenyego. 3 Mbigalo ya-tende vija viyolondeka kwa mwehe wakena vivija mtwanzi yatende vija viyolon-deka kwa mkasano wake. 4 Mwehekaduhu udahi na lukuli lwake, lakinimkasano wake kanao. Vivo ili kwamkasano kaduhu udahi na lukuli lwake,lakini mwehe wake kanao. 5 Sekemulekekuwasa hamoja lakini vonda muitogolelewenyego kutenda vivo muladi mupatekipindi kinogile cha kumpula Mulungu.Abaho ibweleleni kabili, muladi Mwen-embago sekeyawageze kwavija hamudahakuitawala wenyego.

6 Siwalongela vino kwa kuwalagiza,lakini vinigesa niye. 7 Maza vinonda niyewanhu wose wakale kamba vinili niye,lakini kila munhu kana nhunza yake ku-lawa kwa Mulungu. Imoja kana nhunzaino, na iyagwe kana nhunza ija.

8 Lelo, kwa waja hawanasola na weliwagane, vinoga kumwenu kukala usakakamba vinili niye. 9 Lakini mwahalemelwakukala usaka, soleni, kwavija vinoga ku-sola kubanza kusulukila watwanzi.

10 Kwa waja wasolile na kusoligwanowagwaa lagizo, sijangu lakini daMndewa, mwehe sekeyaileke na mkasanowake, 11 lakini kamba yahatenda vivo,yakale usaka hebu wailumbe kabilina mkasano wake. Nayo mkasanosekeyamwase mwehe wake.

12 Kwa wanhu wayagwe nolonga niye,lakini siyo Mndewa, kamba mbigalo Mk-ilisito kana mwehe yolema kumtogolaYesu na imwehe kotogola kukala nayo,sekeyamwase. 13 Na kamba mtwanzi Mk-ilisito kasoligwa na mbigalo hamtogolaYesu na kotogola kukala nayo, sekeya-muleme. 14 Kwavija mkasano hamto-gola Yesu kotogoligwa na Mulungu kwakuilumba na mwehe wake, na mwehehamtogola Yesu kotogoligwa na Mulungukwa kuilumba na mkasano wake. Mazahaili vivo, wana wao sambi watogoligwena Mulungu, lakini Mulungu kawato-gola. 15 Lakini kamba ija hamtogola

Yesu kolonda kumuleka miyage yeli Mk-ilisito na yamuleke. Kwa kilamuso acho,ayo imkilisito, mbigalo hebu mtwanzi,hagomigwa kutenda vivo. Kwavija Mu-lungu kawakema mukale moyo uholile.16 Gweye mwehe Mkilisito, kojuwa vil-ihi kuwa hudaha kumkombola mkasanowako? Hebu gweye mkasano Mkilisito,kojuwa vilihi kuwa hudaha kumkombolamwehe wako?

Ukale kamba Mulungu viyakukemile17 Avo kila munhu na yakale kamba

vija Mndewa viyamtendile yawe, navivija ukale kamba viukalile Mulunguviyakukemile. Dino dijo lagizo jangukwa vibumbila vose va wanhu wamtogoleYesu. 18 Kamba munhu yengile kumbikakemigwa na Mulungu, sekeyaivizilekuwa hanakwingila kumbi. Na kambaviyakemigwe kakala hanakwingila kumbi,sekeyengile kumbi. 19 Kwavija kwingilakumbi hebu kuleka kwingila kumbisiyo kinhu, kilondeka ni kugagogamalagizo ga Mulungu. 20 Avo kilamunhu yakale kamba viyakalile kipindiviyakemigwe na Mulungu. 21Vino, gweyeviukemigwe naMulungu kukalamtumwa?Sekeugelegeze, lakini wahapata kipindicha kulekesigwa, kisang'hanile. 22Kwavijamtumwa yakemigwe na Mndewa kokuwamunhu yalekesigwe kwa Mndewa. Vivoili kwa munhu yalekesigwe yakemigwena Mndewa kokuwa mtumwa wa Kilisito.23 Mulungu kawagula kwa bei ng'hulu,avo sekemuwe watumwa wa wanhu.24 Ndugu zangu, kila munhu na yakalekwa kuilumba na Mulungu kamba vijaviyakalile kipindi Mulungu viyamkemile.

Mbuli ya wanhu wasaka na wagane25 Kwa gaja gamtwandikile mbuli ya

wanhu wasaka, nabule lagizo kulawa kwaMndewa, lakini nolonga vinigesa kambamunhu nitamaniligwambuli ya koneligwabazi na Mndewa.

26 Lakini mbuli ya kugaya kuli sambi,vinikona niye yokuwa vinoga kwa munhukukala kamba viyali. 27 Vino gweye kunamwehe? Avo sekeumwase. Vino gw-eye hunasola? Avo sekeulonde kusola.28 Lakini wahasola, hutendile nzambi. Namndele yahasoligwa hatendile nzambi.Lakini wao waisolile wogazika ng'hanimwiisi ino, na niye silonda mweye muwekamba wao.

Page 195: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

1 Wakolinto 7:29 192 1 Wakolinto 8:1329 Ndugu zangu, nolonga vino, kipindi

kisigale kidodo. Avo kulawa sambi wanhuweli na wehe wakale kamba wasaka,30 na waja wolila wakale kamba hawalilana waja wodeng'helela wakale kambahawadeng'helela na wagulaji wakalekamba hawagulile kinhu, 31 na wajawosang'hanila vinhu va mwiisi ino wakalekamba waduhu sang'hano navo. Kwavijaisi ino kamba viili sambi, hondaikaleng'hani.

32Nolondamweye sekemunyawenyawe.Munhu msaka kohunganikila mbuli zaMndewa, kwavija kolonda kumnogezaMndewa. 33 Lakini mbigalo mwenemwehe kohunganikila mbuli za mwiisi,kwavija kolonda kumnogeza mwehewake, 34 nayo kokwegigwa mhande mbili.Mtwanzi yeliduhumkasano hebumhambekohunganikila sang'hano za Mndewa,kwavija kolonda kung'ala kwa lukuli naloho, lakini mtwanzi yeli na mkasanokohunganikila mbuli za mwiisi, kwavijakolonda kumnogeza mkasano wake.

35 Nolonga vino kwavija nolondakuwataza mweye. Siwagoma bule, lakininolonda mweye mutende gaja ganogilemuladi mupate kumsang'hanila Mndewakwa moyo umoja.

36 Kamba munhu yoyose kogesahamtendela vinogile mhambe yoolondakufunga nayo zengele. Na kambamhambe ayo kokuwa na miyaka mingikwa kusoligwa na komsulukila ng'hani nayatende kamba viyolonda. Yafunge nayozengele, aho hatenda nzambi. 37 Lakinikamba mbigalo kolonda mwenyegomuumoyo wake kuleka kusola, na kodahakuleka kusulukila na kutenda viyolonda,aho kotenda goya ng'hani yahalekakumsola mhambe ayo. 38 Avo munhuyosola mtwanzi kotenda vinogile, lakinimunhu yoleka kusola kotenda vinogileng'hani.

39 Mtwanzi yasoligwe kokuwa ka-fungigwa na mkasano wake kipindi chosecha ugima wake, lakini mkasano wakeyahafa, kodaha kusoligwa na mbigaloyoyose yoomulonda lakini kolondekayawe Mkilisito. 40 Lakini vinikona niye,mtwanzi ayo komweda ng'hani yahakalausaka. Avo vinigesa niye, vivija ninayoLoho wa Mulungu.

8Mbuli ya Lujo lulavigwe nhosa kwa

vinyago1 Sambi, kwa mbuli ya lujo lulavigwe

nhosa kwa vinyago.Tojuwa, wose tuna ubala, na ubala awo

womtenda munhu yaigode, lakini uno-gelwa wozenga. 2 Waja wogesa wojuwakinhu, hawajuwa kamba viwolondeka ku-juwa. 3 Lakini munhu yomnogela Mu-lungu, kojuwigwa na Mulungu.

4 Avo mbuli ya kuja lujo lulavigwenhosa kwa vinyago, tojuwa vinyago siyokinhu chochose mwiisi, tojuwa Mulunguimoja yaiyeka. 5 Hata yahawa kuna vinhuvikemigwa, “walungu”, mwiisi hebu kuu-langa. Ona, hata kamba wanhu wolongakuna vinhu vikemigwa, “walungu” na“wandewa,” 6 lakini kumwetu tweye tunaMulungu imoja yaiyeka, Tata ija yaumbilevinhu vose na kubitila heyo tokuwa wag-ima. Na kunaMndewa imoja yaiyeka, nayoayo Yesu Kilisito, kubitila heyo vinhu voseviumbigwa, na tweye twawagima kubitilaheyo.

7 Lakini siyo kila munhu kana ubalauno. Wanhu wayagwe wakala wazowelekuvitambikila vinyago, mbaka sambiwahakala kuna ukuja wogesa woja lujolulavigwe nhosa kwa vinyago, kwavijamizoyo yao yonyolila, na yogeligwa dikwe.8 Lakini lujo haludaha bule kutugalabehi na Mulungu. Avo twahaleka kujahatuhungukiligwa kinhu, na twahajahatukongezeligwa kinhu.

9 Lakini muiteganye, kulekesigwakwenu sekekuwatende waja weli namizoyo inyolile watende nzambi.10 Kamba munhu moyo wake unyolila,yahakona gweye uli na kija kiukemaubala, koja mna ing'anda ya kulavilanhosa kwa vinyago, vino hageligwa moyokuja lujo lulavigwe nhosa kwa vinyago?11 Avo mkilisito miyago yeli na moyounyolile, ija Kilisito yafile mbuli yake,kopotela mbuli ya kija kiukema ubalawako! 12 Kwavija mowatendela nzambiwakilisito waenu na kuilumiza mizoyoyao inyolile, momtendela nzambi Kilisito.13 Avo kamba lujo lomuhonza mkilisitomiyangu yatende nzambi, sija nyama ng'o,muladi sekenimuhonze mkilisito miyanguyatende nzambi.

9Sang'hano za watumigwa

Page 196: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

1 Wakolinto 9:1 193 1 Wakolinto 9:271 Vino, niye silekesigwe bule? Vino,

niye sili mtumigwa bule? Vino, niye si-monile bule Mndewa wetu Yesu? Vinomweye siyo ulawililo wa sang'hano yangukwa Mndewa? 2 Hata kamba wanhuwayagwe hawatogola kuwa niye na mtu-migwa, lakini kumwenu mweye na mtu-migwa! Mweye awo kilaguso cha utu-migwa wangu, kwavija muilumba na Mn-dewa.

3 Munhu yoyose yononga vihile, vinovivo vonda niigombele. 4 Vino, silon-deka kuja na kung'wa kwa sang'hanoyangu? 5 Vino, silondeka kukweleleza vi-wotenda watumigwa wayagwe na Kefa nandugu zakeMndewa, kwa kumsolamweheMkilisito mna imiyanza yetu? 6 Hebuniye niiyeka na Balinaba wao tulondekakusang'hana muladi tupate gaja gatu-londeka? 7 Vino, mkalizi gani yoilipamwenyego kwa sang'hano yake? Vino,mulimaji gani yoleka kuja matunda gamgunda? Vino, msusilaji gani yolekakung'wa maziwa ga fugo yake?

8 Silonga ulonzi uno kwa udahi wakiunhu, kwavijaMalagizo gaMusa golongavivo. 9 Yandikigwa mna Gamalagizo gaMusa, “Sekeumfunge ng'ombe mulomowahamsang'hanila kuhulula uhemba.”Vino lelo, tulonge Mulungu kosang'hanilang'ombe? 10Vino, hakalile kotugesa tweyeviyalongile avo? Ona, gano gandikigwambuli ya tweye, kwavija mulimaji namsengaji wose wotamanila kuigolela kijakisengigwe. 11 Tweye tuhanda mbeyu yaLoho mgati mwenu. Vino mbuli ng'hulutwahapata vinhu vitulondeka? 12 Kambawayagwe wolondeka kupata vinhu avokwa kutamanila kulawa kumwenu, vinotweye hatulondeka kupata ng'hanikubanza wao?

Tweye hatukisang'hanila kitulondekakupata. Lakini, tofunga umoyo kwa kilakinhu muladi seketuikimile Mbuli Inogileya Kilisito. 13 Vino hamujuwile kuwawaja wosang'hana Mng'anda ya Mulungu,wopata lujo lwao kulawa mumo, na wajawolava nhosa muupango wopata fungukulawa mwiinhosa ayo? 14 Vivo ili kwaMndewa, kalagiza waja wopeta Mbuli In-ogile wapate lujo lwao kulawa mumo.

15 Lakini niye sisang'hanile hatadimoja dinilondeka kupata, na walasikwandika muladi mhate zinondekekupata. Kumwangu niye nokonavinoga kufa, kubanza munhu yoyose

yanyone noigoda kwa mulomo wiiyeka!16 Lakini nopeta Mbuli Inogile, siyombuli ya kuigoda kwa mulomo. Inoayo sang'hano inigweleligwe. Nojonanahaleka kuwapetela wanhu MbuliInogile! 17 Maza niisagule sang'hano inokwa kulonda mwenyego, nahatamanilefungu, lakini noisang'hana siyo kwakulonda niye kwavija Mulungu ayoyanisagule nimsang'hanile. 18 Vino,nopata fungu gani? Fungu jangu nikuwapetela Mbuli Inogile bila kupulasente, bila kupula kinondeka kupata kwakuwapetela wanhu Mbuli Inogile.

19 Niye sili mtumwa wa munhu yoyosebule, lakini niitenda mwenyego mtumwawa kila munhu, muladi mhate wanhubwando wamtogole Kilisito. 20 Vinikalilenosang'hana na Wayahudi ng'hala kambaMuyahudi muladi niwapate Wayahudi,hamoja niye silongozigwa na Malagizoga Musa, lakini ng'hala kamba viwakalilewao muladi niwapate waja wolongozigwana Malagizo ga Musa. 21 Vivo ili, vin-isang'hane kwa waja weliduhu Malagizoga Musa, ng'hala kamba viwokala wao,muladi niwapate waja weliduhu MalagizogaMusa. Ino hainhenda sekenilongozigwena Malagizo ga Mulungu, lakini nolon-gozigwa na Malagizo ga Kilisito. 22 Kwawaja wanyolile, naniye ninyolila muladiniwapate wao. Avo niitenda kila kinhukwa wanhu wose muladi nidahe kuwa-tenda wayagwe wakomboligwe kwa nzilayoyose idahika.

23 Notenda gano gose kwa mbuli yaMbuli Inogile muladi mhate fungu mnaivinhu vake vinogile. 24Vino, hamujuwilebule kuna ulubuga lwa kukimbilila wanhubwando wokimbila, lakini ija yondayahume kobokela fungu? Avo kolondekaukimbile muladi ubokele fungu. 25 Kilamkimbilaji kowamba kuitanda goyamuladi yapate taji dibanangika, lakinitweye totenda avo tupate taji dilekakubanangika. 26 Lekaavo, nowambakukimbila nidahe kuvika kuuhelelo,niye niigala na munhu yoitowa, yolekakwagiza ng'honde zake. 27 Lekaavo,nolugangamiza lukuli lwangu muladinilutawale ludahe kusang'hana muladisekenyoneke sifaya nahakomelezakuwapetela wayagwe.

10Wanhu wozumigwa mbuli ya vinyago

Page 197: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

1 Wakolinto 10:1 194 1 Wakolinto 11:11 Ndugu zangu, nolonda mujuwe ki-

lawilile kwa wahenga zetu wamkwelelezeMusa. Wose wakala wokalizigwa hasi yawingu, na wose wabita goya kuna Iba-hali Ndung'hu. 2 Wose wabatizigwa mdi-wingu namna ibahali kambawanahina waMusa. 3 Wose waja gate didija da kiloho.4 Vivija wang'wa kinhu kikija cha kiloho.Wang'wa kulawamdibwe dija da kiloho di-wacholile najo, dibwe dijo dikala Yesu Kil-isito mwenyego. 5 Lakini wanhu bwandohawamnogeze Mulungu, na mitufi yao ip-wililika kuluwala.

6 Lelo, mbuli zose zino ziwe kinhu chakuifunzila, kutuzuma tweye seketusu-lukile gehile, kamba viwatendile wao.7Vivija seketuvitambikile vinyago, kambaviwatendile wayagwe. Kamba Maandikovigolonga, “Wanhu waja na kung'wa,wafeng'hula kwa ugoni.” 8 Seketutendeugoni kamba viwatendile wayagwe, sikudimoja wafa wanhu elufu ishilini nandatu. 9 Seketumgeze Kilisito, kambaviwatendile wayagwe, na wakomigwana mizoka. 10 Seketuiyalale kambaviwatendile wayagwe, na wakomigwa namsenga wa ifa wa kuulanga.

11 Mbuli zose azo ziwalawilila wao,iwe kilaguso kwa wayagwe na zandikigwakutuzuma tweye. Kwavija tokala mnaikipindi cha mmabehi na uhelelo wa isi.

12 Avo munhu yoigesa kema goya yait-iganye sekeyagwe. 13 Kugezigwa kwenusiyo kilozo kwa wanhu. Lakini Mulungukotenda kiyalongile, na honda yatogolemugezigwe kubanza nguvu zenu. Hamojamogezigwa, lakini kowagwaa nguvu ya ku-gangamala na kowagwaa nzila ya kulawila.

14 Avo, mbwiga zangu niwanogela,kaleni kutali na nhambiko za vinyago.15 Nolonga na mweye wanhu muli nanzewele, gelegezeni wenyego ganogonilonga. 16Twahamgwaa nhogolwaMu-lungu na kung'wa divai mkikasi, toilumbana damu ya Kilisito. Twahabanzula gatena kudija toilumba na lukuli lwa Kilisito.17 Hamoja tweye twa wanhu bwando twalukuli lumoja, kwavija kuna gate dimoja,wose toigolela gate dijo.

18 Waloleni wanhu wa Izilaeli, awowajaga lujo lwa nhosa lulavigwe muu-pango, woilumba na nhosa ilavigwe kwaMulungu. 19 Avo lelo, nonge choni? Vino,vinyago hebu lujo lulavigwe nhosa kwavinyago vofaya choni? 20 Aka! Kinilonganiye ni kija kilavigwe nhosa muupango

wa wamhazi, siyo kwa Mulungu. Na niyesilonda mweye muilumbe na vinyamkela.21 Hamudaha kung'wela kikasi chaMndewa na vivija kung'wela kikasi chavinyamkela, hamudaha kuja lujo lwaMndewa na kuja lujo lwa vinyamkela.22 Hebu tolonda kumgeza Mndewa yaonemigongo? Vino tweye tuna nguvukubanza heyo?

23Mweye molonga, “Vinhu vose todahakutenda,” lakini niye nolonga siyo vinhuvose vinoga. Mweye molonga, “Vinhuvose todaha kutenda,” lakini niye nolongasiyo vinhu vose vozenga. 24Munhu yoyosekumwenu sekeyaigesemwenyego yaiyeka,lakini yawagese wanhu wayagwe.

25 Diyeni chochose kiuzigwa kudigulilo,bila kuuza uza na kuitenda mizoyo nyun-guwaa. 26 Kwavija Maandiko Gang'alilegolonga, “Isi na vose vilimumo ni vinhu vaMndewa.”

27 Kamba munhu hamtogola Yesukowagoneka muulujo na mweye motogolakuchola, diyeni chochose chondayawatandileni, sekemuuze uze mmizoyoyenu. 28 Lakini kamba munhu kowalon-gela, “Lujo luno lulavigwa nhosa kwavinyago,” kwa mbuli ya ayo yawalongelena kwa mbuli ya mizoyo, sekemuje.29 Nolonga vino, siyo mbuli ya mizoyoyenu, lakini mbuli ya moyo wa ayoyawalongele.

Munhu kodaha kulonga, “Habalikulekesigwa kwangu kutamanile moyowa munhu iyagwe? 30 Kamba noja kunonomgwaa nhogolwa Mulungu mbuli yalujo lwangu, habali munhu yanonge vihilembuli ya lujo lunimgwelele nhogolwaMulungu?”

31 Avo chochose kimutenda, iwe kujahebu kung'wa, gose tendeni mbuli yaukuluwaMulungu. 32Sekemuweng'hwalokwa Wayahudi hebu kwa wanhu haweliWayahudi hebu kwa wanhu wose waMulungu. 33 Muwe kamba niye, no-geza kuwanogeza wose kwa kila nzila, si-tenda gaja gonyona kumwangu ganoga,lakini notenda gaja gokona wayagwe woseganoga, avo wadahe kukomboligwa.

111 Loleni vinhendile munikweleleze,

kamba vija niye vinilolile viyatendileKilisito na kumkweleleza.

Kugubika pala kipindi cha kumtambikilaMulungu

Page 198: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

1 Wakolinto 11:2 195 1 Wakolinto 11:342 Nowagwaa nhogolwa kwa

kung'humbuka niye kwa kila kinhu nakugagogamafundizo ganiwagwee. 3Lakininolonda mujuwe kuwa Kilisito ayo palakwa kila munhu, na mkasano ayo palakwa mwehe wake, na Mulungu ayopala kwa Kilisito. 4 Avo kila mbigaloyompula Mulungu, hebu yolonga usengawa Mulungu kuno kagubika pala jake,ayo kombeza Kilisito. 5 Mtwanzi yoyoseyompula Mulungu hebu kulonga usengawa Mulungu bila kugubika pala jake, ayokomgela kinyala mkasano wake. Mtwanziyotenda avo kaigala na mtwanzi yabeiyepala jake. 6Mtwanzi yoleka kugubika palajake, vivija yabee mvili zake. Kwavijayogela kinyala kwamtwanzi kusenyamvilizake hebu kubea, kolondeka yagubike palajake. 7 Mbigalo halondeka kugubika palajake, kwavija heyo ayo sisila na ukulu waMulungu. Lakini mtwanzi ayo ukulu wambigalo. 8 Kwavija mbigalo haumbigwekulawa kwa mtwanzi, lakini mtwanzikaumbigwa kulawa kwa mbigalo. 9 Vivijambigalo haumbigwe mbuli ya mtwanzi,lakini mtwanzi kaumbigwa mbuli yambigalo. 10 Kwa mbuli ayo na mbuli yawasenga wa kuulanga, lekaavo mtwanzikogubika pala jake iwe kilaguso chakulongozigwa na mbigalo wake. 11 Lakinikwa kuilumba na Mndewa mtwanzi siyokinhu bila mbigalo, na mbigalo siyo kinhubila ya mtwanzi. 12 Kamba vija mtwanziviyalawile kwa mbigalo, vivo ili mbigalokovumbuka kulawa kwa mtwanzi, lakinivinhu vose volawa kwa Mulungu.

13 Gelegezeni wenyego, kamba vinogakwa mtwanzi kumpula Mulungu bilakugubika pala jake. 14 Hata Mulunguviyaumbile kolagusa kuwa mbigaloyahawa na mvili nhali koigela kinyalamwenyego. 15 Lakini kwa mtwanzikuwa na mvili nhali yolagusa unovuwake, kwavija kagweleligwa mvili nhalizimgubike. 16 Kamba munhu yoyosekolonda kuibamila kwa mbuli ayo,tweye twaduhu mila iyagwe, vivija kwavibumbila va wanhu wamtogole Mulungu.

Lujo lwa kukumbuka ifa ya MndewaMat 26:26-29; Mlk 14:22-25; Luk 22:14-20

17Mna gamalagizo gano, siwagwaa bulenhogolwa, kwavija miting'hano yenu yakumtambikila Mulungu yogala gehilekubanza ganogile. 18 Aho haichanduso,mhulika kuwa mwahaiting'hana hamoja

moigola mna ivibumbila, na niye notogolakidogo. 19 Ona molondeka muigole,muladi waja wemile mna uukweli wonekegoya. 20 Avo mwahaiting'hana mogesamoja lujo lwa Mndewa kumbe haili vivobule. 21 Kwavija muulujo, kila imojakolongola kusola lujo lwake mwenyego,kuno wayagwe wana nzala na wayagwewakoligwa. 22Vino, mweye mduhu kae zakudila na kung'wela? Hebu mowazehakibumbila cha wanhu wamtogoleMulungu na kuwagela kinyala wanhuweliduhu kinhu? Vino niwalongelechoni? Niwagwee nhogolwa? Siwagwaanhogolwa kwa mbuli ayo!

23 Kwavija nibokela mafundizo kulawakwa Mndewa niwagwee mweye. Kilokija Mndewa Yesu viyahindukigwe, ka-sola gate, 24 kamgwaa nhogolwa Mulungu,kadibanzula na kalonga, “Uno awo lukulilwangu, umugweleligwe, mutende vivokwa kung'humbuka niye.” 25 Vivija, viya-mambukize kuja kasola kikasi cha di-vai, kalonga, “Kikasi kino ni lagano dasambi da Mulungu, mwiidamu yangu,kokose konda mung'we, ing'weni kwakung'humbuka niye.”

26 Kwavija mwahaja gate dinona kung'wela kikasi kino cha divai,mowapetela wanhu ifa ya Mndewa mbakavondayeze kabili. 27 Avo munhu yoyoseyoja gate da Mndewa hebu kung'welavihile kikasi acho cha divai, munhuayo kotagusigwa kwa kulutendela vihilelukuli na damu ya Mndewa. 28 Avokila munhu tanhu yailolese mwenyego,yang'hali hanakuja gate na kung'welakikasi acho. 29 Kwavija munhu yoyoseyoja na kung'wa bila kujuwa fambuloda lukuli lwa Mndewa, munhu ayo kojana kung'wa nhaguso yake mwenyego.30 Lekaavo, wanhu bwando kumwenuwanyolila na watamu, na wanhu bwandowafa. 31 Maza tusongile kuilolesa goyawenyego, sambi tutagusigwe na Mulungu.32 Lakini totagusigwa na kufunzigwa naMndewa, muladi seketoneke tubanangahamoja na wanhu wa mwiisi.

33 Avo ndugu zangu, mwahaiting'hanahamoja kuja lujo lwaMndewa, kila munhuyambete miyage. 34 Na kamba hanamunhu yoyose kana nzala na yaje ukayake,muladi kuiting'hana kwenu sekekuwa-tende mutagusigwe na Mulungu. Lakinikwa mbuli zija ziyagwe, nowapetela von-danize.

Page 199: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

1 Wakolinto 12:1 196 1 Wakolinto 13:112

Nhunza zilawa kwa Loho Yang'alile1 Sambi ndugu zangu, kwa mbuli ya

nhunza zitugweleligwena LohoYang'alile.Nolonda mujuwe vinogile mbuli azo.

2 Mojuwa kuwa vimukalile mung'halihamunamjuwa Mulungu, mulongozigwana kutawaligwa na mbuli za kuvitambikilavinyago viliduhu ugima. 3 Nolondamujuwe kuwa, kuduhu munhu yoyoseyolongozigwa na Loho wa Mulunguyodaha kulonga, “Yesu yaduiligwe,” nakuduhu munhu yodaha kulonga, “Yesuayo Mndewa,” bila kulongozigwa na LohoYang'alile.

4 Kuna nhunza nyingi, lakini Lohoyolava nhunza zizo imoja. 5 Kuna nzilanyingi za kusang'hana, lakini Mndewayosang'haniligwa imoja. 6 Kuna nzilanyingi za kusang'hana, lakini Mulunguayo yowagwaa wanhu wose udahi wa ku-sang'hana. 7 Loho Yang'alile koilagusakwa kila munhu kwa nzila nyingi muladiwanhu wose wamwede. 8 Loho komg-waa munhu usenga uli na nzewele, nakwa munhu iyagwe Loho iija komgwaaudahi wa kujuwa mbuli. 9 Loho iija komg-waa munhu imoja tamanilo, na komgwaaiyagwe udahi wa kuhonya wanhu. 10 LohoYang'alile komgwaa munhu udahi wa ku-tenda unzonza, iyagwe komgwaa nhunzaya kulonga usengawaMulungu, na iyagwekomgwaa nhunza ya kujuwa nhunza zi-lawa kwa Loho hebu hazilawa kwa Loho.Vivija Loho komgwaa munhu nhunzaya kulonga ulonzi wa sambi, na iyagwenhunza ya kuzifambula. 11 Gano gosegotendigwa na Loho ayo imoja, komgwaakila munhu nhunza yake kamba viyolondaLoho.

Lukuli lumoja, maungo mengi12 Kamba vija lukuli lumoja viuli na

maungo mengi, hata kamba maungo gagomengi, lakini gotenda lukuli lumoja, vivijavivo ili kwa Kilisito. 13 Vivo ili kumwetutweye wose, tuwe Wayahudi hebu haweliWayahudi, watumwa hebu wanhu waleke-sigwe, wose tubatizigwa kwa Loho imojamna ulukuli lumoja na wose tugweleligwaLoho imoja tumng'we.

14 Kwavija lukuli hauumbigwe kwa ki-ungo kimoja kiiyeka, lakini kwa maungomengi. 15 Maza mgulu wahalongile,“Kwavija niye sili mkono bule, sili kiungocha lukuli,” vino sambi uwe kiungo cha

lukuli? Aka! 16 Na gwiti dahalongile,“Kwavija niye sili siso bule, niye sili lukulibule,” vino, sambi diwe kiungo cha lukuli?Aka! 17 Maza lukuli lose lwahawile siso,munhu yahadahile vilihi kuhulika? Namaza lukuli lose lwahakalile gwiti di-iyeka, munhu yahadahile vilihi kunusa?18 Avo Mulungu kakika kila kiungo mu-lukuli kamba viyalondile. 19 Maza lukulilose lwahawile kiungo kimoja, sambi kuwena lukuli! 20Vivo ili, maungomengi, lakinilukuli lumoja.

21 Avo, siso hadidaha kuulongelamkono, “Sikulonda gweye!” hebupala hadidaha kugalongela magulu,“Siwalonda mweye!” 22 Lakini viikoneka,hatudaha kutenda kinhu bila maungoga lukuli gokoneka ganyolila. 23 Namaungo gotugesa hagafaya ng'hani,gago maungo gololesigwa goya, kunomaungo gogela kinyala gogubikigwagoya. 24 Lakini maungo gotugesatodaha kugalagusa hatugatonga. AvoMulungu ayo yawikile lukuli hamoja,kakigwaa kutegelezigwa ng'hani kiungokija kihungukiligwe kutegelezigwa. 25Avo,kuduhu kuigola mulukuli, lakini maungogose goitaza. 26 Kamba kiungo kimojachahalumila, maungo gose gayagwegolumila hamoja nacho na kamba kiungokimoja chahatogoligwa, maungo gosegayagwe godeng'helela hamoja nacho.

27 Avo, mweye mose mwa lukuli lwaKilisito, kila munhu kiungo cha lukuli lulo.28 Mvibumbila va wanhu wamtogole YesuMulungu kaweka, mosi watumigwa, piliwatula ndagu na kadatu wafundiza, abahokaweka waja weli na nhunza ya kutendaunzonza, abaho waja weli na nhunza yakuhonya hebu kuwataza wayagwe hebuudahi wa kuwalongoza wanhu hebu ku-longa ulonzi wa sambi. 29 Wanhu wosesiyo watumigwa hebu watula ndagu hebuwafundiza. Siyo kila munhu kana udahiwa kutenda unzonza, 30 hebu kuhonyawatamu hebu kulonga ulonzi wa sambihebu kufambula ulonzi. 31 Avo, sulukileninhunza zili ng'hulu ng'hani.

Na niye nowalagusila nzila inogileng'hani.

13Unogelwa

1 Hata nahadaha kulonga ulonzi wawanhu na hata wa wasenga wa kuulanga,lakini kamba naduhu unogelwa, ulonzi

Page 200: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

1 Wakolinto 13:2 197 1 Wakolinto 14:16

wangu nyangi ziiyeka kamba munhuyotowa mpatu kuna dizengele hebumbugi. 2 Vivija nodaha kuwa na nhunzaya kupeta usenga wa Mulungu, nozijuwambuli zose zifisigwe, na nodaha kuwa natamanilo da kuhamiza vigongo, lakininahaswela unogelwa niye siyo kinhu.3 Nodaha kulava vinhu vangu vosekuwagwaa wakiwa, hata kuulava lukulilwangu lulukuzigwe, lakini nahaswelaunogelwa hainifaya chochose.

4 Yeli na unogelwa kobetela kwa ku-funga umoyo, muhole, kaduhu migongohebu kuitapa hebu kuigoda. 5 Yeli naunogelwa kotegeleza, haigesa mwenyegobule, hebu kugevuzika himahima, kaduhumfundo. 6Yeli na unogelwa hadeng'helelagehile, lakini kodeng'helela ukweli. 7 Yelina unogelwa habwela kukisogo, kota-maniligwa na kotamanila gose na ko-gangamala.

8 Unogelwa haulemelwa. Kamba kunanhunza za kupeta usenga wa Mulungu,zose zobita siku dimoja, yahawa nhunzaya kulonga ulonzi wa sambi, yohuhwa,wahawa ubala nao wobita. 9Kwavija ubalawetu na nhunza yetu ya kupeta mbuliya Mulungu hawenele, 10 lakini kipindichahavika Mulungu kotenda chenela kijakihunguke na hachenele cholawanya.

11 Ving'halile mwana, nilonga nanigelegeza na nigesa kambamwana, lakinisambi na mkulu, mbuli zose za uwananizileka. 12Kituona sambi kamba lumvuyemvuye mna ikiyoo, lakini aho kumwandetokona meso kwa meso. Sambi nojuwahadodo, aho kumwande nojuwa goya,kamba vija Mulungu viyanjuwile niye.

13Vinhu vino vidatu vosigala, kutogola,kutamanila na unogelwa, lakini dilikulukubanza gose awo unogelwa.

14Nhunza ziyagwe zilawa kwa Loho

Yang'alile1 Uzahileni unogelwa. Vivija zahileni

nhunza ziyagwe zilawa kwa LohoYang'alile, ng'hani ng'hani nhunza yakuwapetela wanhu usenga wa Mulungu.2 Munhu yolonga kwa ulonzi ukanganya,halonga na wanhu lakini kolonga naMulungu, kwavija kuduhumunhu yojuwa.Kolongambuli ziifisile kwa udahi wa Loho.3 Lakini waja wowapetela wanhu usengawa Mulungu, wolonga na wanhu mbuliya kuwagela moyo, kuwagangamiza na

kuwahoza mizoyo. 4Waja wolonga ulonziukanganya woigangamiza wenyego, lakiniwaja wowapetela wanhu usenga waMulungu, wao wokigangamiza kibumbilachose cha wanhu wamtogole Yesu.

5 Vinilonda niye mweye mose mu-longe ulonzi ukanganya, lakini nolondang'hani muwe na nhunza ya kuwapetelawanhu usenga wa Mulungu. Kwavijamunhu yeli na nhunza ya kuwapetelawanhuusengawaMulungu kofaya ng'hanikubanza ija yolonga ulonzi wa kukan-ganya, mbaka hawe na munhu wa kufam-bula mbuli zilongigwa, avo wanhu wosewamtogole Yesu wadahe kugangamizwa.6 Ndugu zangu, vino yowafaya choni na-heza kumwenu kulonga na mweye ulonziukanganya? Hakiwafaya chochose, mbakaniwalongeleni ugubulo wa Mulungu hebuubala fulani, hebu usenga wa Mulunguhebu mafundizo fulani.

7 Vivo ili kwa vinhu viliduhu ugimavilava sauti, kamba vija kifengwa, hebubango. Vino munhu kodahaze kujuwalwila lutoigwa kamba kifengwa achohebu bango vahatoigwa havilava sautivinogile? 8 Kamba mhalati hailila goya,nani yonda yaitande kwa kuitowa? 9Vivoili kumwenu mweye, kamba lulimi lwenuhalulonga kinhu kijuwika, nani yondayadahe kugajuwa gomulonga? Kwavijakamba molonga na ubeho. 10 Kunaulonzi mwingi mwiisi, lakini kuduhuulonzi uliduhu fambulo jake. 11 Lakininahaleka kujuwa fambulo da ulonziwa munhu, niye nokuwa munhu bakikumwake nayo kokuwa munhu bakikumwangu. 12 Kwavija mweye mosulukilakupata nhunza ya Loho, molondekamuwambe kuzisang'hanila nhunza azokwa kuwagangamiza wanhu wamtogoleYesu.

13 Avo munhu yolonga ulonzi ukan-ganya, kolondeka yampule Mulungu yap-ate udahi wa kufambula. 14 Kwavija na-hampula Mulungu kwa ulonzi ukanganya,loho yangu ayo ipula, lakini nzewele zanguzokala bule. 15 Avo nhende choni? Nom-pula Mulungu kwa loho yangu, vivijanompula Mulungu kwa nzewele zangu nanokwimba kwa loho yangu, vivija nok-wimbakwanzewele zangu. 16Wahamgwaanhogolwa Mulungu kwa loho yako iiyeka,yodahika vilihi kwa wanhu waiting'hanekwidika nhogolwa zako kwa Mulungu kwa

Page 201: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

1 Wakolinto 14:17 198 1 Wakolinto 15:2kulonga, “Ona,” kamba hawakijuwa kiu-longa? 17Hata kamba nhogolwa zako kwaMulungu zahanoga vilihi, wanhuwayagwehaziwagangamiza bule.

18 Nomgwaa nhogolwa Mulungukwavija niye nolonga ulonzi ukanganyakubanza mweye mose. 19 Lakininahaiting'hana na kibumbila cha wanhuwamtogole Yesu, nonogelwa kulongambuli tano zijuwika goya muladiniwafundize wayagwe, kubanza kulongambuli magana kwa magana kwa ulonziukanganya. 20 Ndugu zangu, sekemugesekamba wana wadodo. Kwambuli ya gehilemukale kamba wana ving'hele weliduhuvitala, lakini mugese kamba viwogesawanhu wabala goya. 21 Yandikigwa mnaGamalagizo kamba,“Mndewa kolonga vino,‘Kubitila wanhu wolonga ulonzi ukan-

ganya,na kwa milomo ya wanhu baki,nowalongela wanhu zangu,lakini hawanitegeleza bule.’ ”22 Avo nhunza ya kulonga ulonziukanganya ni kilaguso kwa wanhuhawamtogola Yesu, siyo kwa wanhuwamtogole Yesu, lakini nhunza yakuwalongela wanhu usenga wa Mulunguni kilaguso kwa wanhu wamtogole Yesu,siyo kwa wanhu hawamtogole Yesu.

23 Avo, wanhu wose wamtogole Yesuwahaiting'hana hamoja, na wose wo-longa kwa ulonzi ukanganya, bahowahezawanhu hawajuwa hebu wanhu hawamto-gole Yesu, vino honda walonge kuwa mw-eye mose mna kibozi mbwelela? 24 Lakiniwose wahalonga usenga wa Mulungu, ya-heza munhu hajuwile kinhu hebu munhuhamtogola Yesu gose gonda yahulike go-mulagusila nzambi zake na vivija gom-tagusa. 25 Gaja gafisigwe mmizoyo yaogogubuligwa, nao wofugama na kumtam-bikila Mulungu, kwa kulonga, “Kweli Mu-lungu kabaha hamoja na mweye!”

Viilondeka kutenda mvibumbila vawanhu wa Mulungu

26 Ndugu zangu, nofambula vino,mwahaiting'hana hamoja kumtambikilaMulungu, imoja kana nyila, iyagwekofundiza, iyagwe kana ugubulo kulawakwa Mulungu, iyagwe kana nhunzaya kulonga kwa ulonzi ukanganya, naiyagwe kofambula kija kilongigwe. Kilakinhu kiwe kwa kuwagangamiza wanhu

waiting'hane. 27 Kamba munhu kolongaulonzi ukanganya, wanhu wabili hebuwadatu, walonge imoja imoja, munhuiyagwe kolondeka yafambule kija kilo-ngigwa. 28 Lakini kamba kuduhu munhuyodaha kufambula mbuli ilongigwa,avo ija yolonga kwa ulonzi ukanganyayanyamale, yalonge mwenyego na kwaMulungu. 29 Wanhu wabili hebu wadatuwagweleligwe usenga wa Mulungu,walonge na kuno wayagwe walolesegoya gaja gowolonga. 30 Na kambamunhu yakalile aho kobokela usengakwa Mulungu, ija yolonga yanyamale.31 Mose modaha kulonga usenga waMulungu, imoja imoja, avo kila munhukoifunza na kugangamizwa. 32 Nhunza yakulonga usenga wa Mulungu yolondekaiwe mmakono ga mulongaji. 33 KwavijaMulungu siyo Mulungu wa kuding'huka,lakini Mulungu wa tindiwalo.

Kamba viili mna ivibumbila voseva wanhu wa Mulungu, 34 watwanziwolondeka wanyamale mna ivibumbila vawanhuwamtogole Yesu. Hawatogoleligwakulonga, lakini wategeleze, kamba Malag-izo gaWayahudi vigalonga. 35Kamba hanakinhu wolonda kukijuwa, wahabwela ukaewodaha kuwauza wambigalo zao. Yogelakinyala kwamtwanzi kulongamvibumbilava wanhu wamtogole Yesu.

36 Vino, usenga wa Mulungu usongakumwenu? Hebu uwavikila mweyemwiiyeka? 37 Kamba mweye moigesawenyego molonga usenga wa Mulunguhebu wanhu wa Loho, avo muvijuwekamba nokwandika gaja gaiyeka gayala-gize Mndewa. 38 Kamba munhu hatongakija kinyandika, sekemumtonge munhuayo.

39 Ndugu zangu, sulukileni kuwapetelawanhu usenga wa Mulungu na sekemum-gomese munhu yoyose kulonga ulonziukanganya. 40 Lakini tendeni goya kilakinhu, kamba viilondeka.

15Kuzilibuka kwa Kilisito

1Ndugu zangu, lelo nolonda kuwakum-busa Mbuli Inogile iniwapetele, na mw-eye muibokela, Mbuli ayo Inogile achochandusilo cha kumtamanila kwenu Mu-lungu. 2Usenga uniwapeteleni, ayo MbuliInogile. Mwahaigoga ng'hani mokom-boligwa. Kamba mwahaleka kuigoga mu-gaya bule kutogola.

Page 202: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

1 Wakolinto 15:3 199 1 Wakolinto 15:353 Niwagwaa kinhu kikulu ng'hani kim-

bokele, Kilisito kafa kwa nzambi zetu,kamba Maandiko Gang'alile vigolonga,4 kamba kazikigwa, abaho siku da kadatukazilibuka, kamba Maandiko Gang'alilevigolonga, 5 kamulawilila Kefa, abahokawalawilila watumigwa wose longo nawabili. 6 Abaho kawalawilila kwa mwanzaumoja wanahina zake bwando, kubanzamaganamatano, wanhubwandomna iwaowang'hali wagima lakini wayagwe wafa.7 Kumwande kamulawilila Yakobo, abahokawalawilila watumigwa wose.

8 Kukimambukizo kandawilila naniyevivija, hata kamba niigala na munhuyavumbuke kipindi kihile. 9 Kwavija mnaiwatumigwa wose niye na munhu mdodong'hani, niye sifaya hata kukemigwamtumigwa, kwavija niwadununza wanhuwamtogole Yesu. 10 Lakini kwa ng'hekewaya Mulungu niwa kamba vinili, nang'hekewa iyanigwelele hayagile bule.Nisang'hana ng'hani kubanza wayagwewose, hata avo siyo niye nisang'hane,lakini ng'hekewa ya Mulungu ya hamojana niye. 11 Lakini siyo kinhu, kamba niyeniwapetela wanhu Mbuli Inogile hebuwao wawapetela wanhu. Mweye mosemutogola usenga awo.

Kuzilibuka kwa wafile12 Lelo, kamba towapetela wanhu

kuwa Mulungu kamzilibula Kilisito kwawanhu wafile, wanhu wayagwe kumwenuwodaha vilihi kulonga kuwa wanhu wafilehonda wazilibuke bule? 13 Kamba kweliwanhu wafile honda wazilibuke bule,yofambula kuwa Kilisito hazilibuke bule.14 Kamba Kilisito hazilibuke kwa wanhuwafile, togaya bule kuwapetela wanhu nakutamanila kwetu kuduhu kinhu. 15 Avotokoneka wavizi mgameso ga Mulungu,kwavija tulonga Mulungu kamzilibulaKilisito kwa wanhu wafile. Kamba kweli,Mulungu hamzilibule Kilisito, avo wanhuwafile honda wazilibuke. 16 Kwavijakamba wanhu wafile hawazilibuka bule,avo Kilisito hazilibuke bule. 17 KambaKilisito hazilibuke kwa wanhu wafile,kumtamanila kwenu kuduhu kinhu, namung'hali mopotela mzinzambi zenu.18 Vivija ino yofambula kuwa wajawamtogole Kilisito abaho wafa, wapotela.19 Kamba tomtamanila Kilisito vinogilekwa ugima uno wiiyeka, tofaya koneligwa

bazi ng'hani na wanhu kubanza munhuyoyose iyagwe mwiisi.

20 Lakini kweli Kilisito ayo waichan-duso kuzilibuka kwa wanhu wafile, inoyolagusa kuwa waja wafile wozilibukavivija. 21 Kwavija kamba ifa viigaligwemwiisi na munhu, vivo ili kuzilibukakwa wanhu wafile kogaligwa na munhu.22 Kwavija kamba wanhu wose viwofambuli ya kuilumba kwao na Adamu, vivoili wanhu wose wozilibuligwa kwa wanhuwafile mbuli ya kuilumba kwao na Kil-isito. 23 Lakini kila munhu kozilibuligwamna ikipindi chake, tanhu Kilisito, abahowajaweli wanhu zakemna ikipindi chondayeze Kilisito. 24 Abaho wahavika uhelelo,Kilisito kobananga utawala wose na udahiwose na mamulaka gose, na komgwaaUndewa Mulungu Tata. 25 Kwavija Kil-isito kolondeka yatawale mbaka Mulunguvonda yawahume wose wamwihile nakuweka hasi ya magulu gake. 26Mdumukawa kimambukizo kubanangigwa kokuwaifa. 27 Kwavija Maandiko Gang'alile go-longa, “Mulungu kokwika vinhu vose hasiya magulu gake.” Avo yahalonga, “Vinhuvose.” Mulungu mwenyego kahaduhu,heyo ayo yokwika vinhu vose hasi ya Kil-isito. 28 Lakini vinhu vose vahekigwa hasiya utawalawa Kilisito, nayo Imwana, koikamwenyego hasi ya Mulungu, yekile vinhuvose hasi yake, na Mulungu kovitawalavose kila hanhu.

29 Kamba wanhu wafile hawazilibukabule, vino wotenda choni wanhu wajawobatizigwa mbuli ya wao? Habali woba-tizigwa mbuli ya wanhu awo wafile? 30Natweye, habali twamdizumozumo kila saa?31 Ndugu zangu, kila siku na mmabehina ifa! Magoda ganilinago kumwenukwa kuilumba na Yesu Kilisito Mndewawetu gonhenda nonge vino. 32 Vinomogesa nipata choni kwa kuitowa nawanhu waigalile na ming'onyo ako Efeso?Kamba wanhu wafile hawazilibuka, “Tujena tung'we, kwavija mayo tofa.”

33 Sekemuwe wabozi, “Mbwiga wehilewoibananga tabiya inogile.” 34 Muwena nzewele na muleke kutenda nzambi,kwavija wanhu wayagwe kumwenuhawamjuwile Mulungu, na nolonga vinokuwagela kinyala.

Kuzilibuka kwa lukuli35 Wanhu wayagwe wodaha kuuza,

“Vino, wanhu wafile wodaha vilihi

Page 203: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

1 Wakolinto 15:36 200 1 Wakolinto 16:11kuzilibuka? Na lukuli lwao lokuwaze?”36 Uuzaji awo wakibozi! Mwahahandambeyu, haikota mbaka tanhu ife. 37 Nakiuhanda ni mbeyu iiyeka, yodaha kuwambeyu ya ngano hebu mbeyu ziyagwe,lakini wonda wote aho kumwandewokuwa mnoga. 38 Mulungu koitendambeyu ayo yote na koigwaa mnogauyolonda mwenyego, kila mbeyu koigwaamnoga wake.

39 Vinhu vose viumbigwe haviigalile.Wanhu, wanyama, ndege na somba wanang'huli, lakini ng'huli zao haziigalile bule.

40 Kuna ng'huli za kuulanga na ng'huliza mwiisi. Unovu wa ng'huli za kuulangahauigalile na unovu wa ng'huli za mwiisi.41Zuwadina unovuwake,mwezi vivija unaunovu wake na nhondo vivija zina unovuwake. Hata nhondo vivija haziigalile kwaunovu. 42Vivo vonda iwe, kwa waja wafilevonda wazilibuke. Lukuli lwahazikigwalokola, lwahazilibuka halukola bule.43 Lwahazikigwa lwiha, lwahazilibukalunoga, lwahazikigwa lonyolila lwa-hazilibuka luna nguvu. 44 Lwahazikigwalokuwa lukuli, lwahazilibuka lokuwalukuli lwa loho. Kamba tuna lukulilwa kiunhu, vivija tokuwa na lukuli lwakiloho. 45 Kwavija Maandiko Gang'alilegolonga, “Munhu wa ichanduso, Adamukaumbigwa yawe ugima,” lakini Adamuwa ikimambukizo ayo Loho yowagwaawanhu ugima. 46 Siyo lukuli lwa kilohoulo lulongole, lakini lukuli lwa kiunhuulo lulongole. 47 Adamu wa ichanduso,kaumbigwa kwa udongo, Adamu wakabili kalawa kuulanga. 48 Awo welimwiisi waigala na munhu yaumbigwekwa udongo, na awo wa kuulanga waigalana heyo yalawile kuulanga. 49 Kambavija vituigalile na heyo yaumbigwe kwaudongo, vivo vonda tuigale na heyoyalawile kuulanga.

50 Ndugu zangu, nolonda mujuwekamba, kija kili na lukuli na damuhakidaha kuwa na fungu Muundewa waMulungu, na kija kinangika chaduhufungu da kija kileka kunangika.

51 Tegelezeni, nowalongeleni mbuliifisigwe. Wose hatufa bule, lakini wosetogaluka. 52 Yolawilila kwa kusinhukiza,himahima kubanza siso vidibwenza.Mhalati ya ikimambukizo yahalila, wanhuwafile wozilibuka, wose togaluka, avohatufa kabili. 53 Ng'huli zetu zifana kunangika, zogaluka kuwa ng'huli

zileka kufa hebu kunangika. 54 Avoyahalawilila vino, lukuli lunangikalogaluka sekelunangike na kija kifa hondakife, aho golawilila Maandiko Gang'alilegalongile, “Ifa ihumigwa na kuhumakuvika!”55 “Ifa, kuhuma kwako kwa kwahi?Ifa, udahi wako wa kulumiza wa kwahi?”56 Ifa yopata udahi wa kulumiza kulawakwa nzambi, na nzambi zopata udahi ku-lawa kwa Malagizo. 57 Lakini tumgweenhogolwaMulungu yotugwaa kuhuma ku-bitila Mndewa wetu Yesu Kilisito!

58 Avo, ndugu zangu woniwanogela,gangamaleni. Siku zose muhunganikekumsang'hanila Mndewa, kwavija kuduhukinhu chonda mutende mwiisang'hano yaMndewa chonda chage bule.

16Kusanga sente kuwataza wakilisito

1Mwahasanga sentembuli yawanhuwaMulungu, nowalonda mutende kamba vijavinivilongele vibumbila va wanhu wamto-gole Yesu ako Galatia. 2 Kila jumapili kilamunhu kumwenu yabagule sente, ziigalena vija vimupatile, zikeni goya, muladivondanize sekemulonde kusanga sente.3Vondanize, nowagwaa baluwa na nhunzazenu waja muwasagule na nowatuma wa-chole Yelusalemu. 4 Kamba yofaya naniyenichole, aho wodaha kuchola na niye.

Mbuli zoyogesa Paulo kusang'hana5 Nahabitila mwiisi ya Makedonia, nok-

wiza kuwalola, kwavija nogesa kubitilaMakedonia. 6 Sengine nokala na mw-eye kipindi kidodo, hebu sengine nodahakukala na mweye kipindi chose cha ki-huhwe, avo modaha kunitaza nigendelelena mwanza wangu kokose konda nichole.7 Mndewa yahalonda, nokwiza kumwenukukala ng'hani, kubanza kwima aho kwakipindi kidodo.

8 Nokala hano kudibuga da Efesombaka siku ya Pentekosite. 9 Kwavijanivuguliligwa lwivi mkulu mbuli yasang'hano yangu, hamoja hana wanhubwando wondema.

10 Timoseo yaheza, mbokeleni goya,kwavija kotenda sang'hano ya Mndewa,kamba niye. 11Munhu yoyose sekeyamwe-hule, lakini mumtaze yagendelele goyana mwanza wake, muladi yabwelekumwangu, kwavija niye nombeta hamojana ndugu zangu.

Page 204: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

1 Wakolinto 16:12 201 1 Wakolinto 16:2412 Avo, kwa mbuli ya ndugu yetu

Apolo, baho kwa baho nimnanahiza yezekumwenu hamoja na wanhu wayagwewamtogole Yesu, lakini halonda bulekwiza sambi bule, avo yahadahikakokwiza.

Mbuli za kimambukizo13 Kaleni meso, gangamaleni mdita-

manilo, muwe magalu na weli na nguvu.14 Sang'hano zenu zose muzitende kwaunogelwa.

15 Ndugu zangu, mojuwa kuwaSitefana na wanhu wa lubuga lwakewakala wa ichanduso kumtogola Yesumwiisi ya Akaya. Watenda viwadahilekuwasang'hanila wanhu wa Mulungu.Ndugu zangu, nowapula, 16 wategelezeniwanhu kamba wano, na munhu yoyoseiyagwe yosang'hana hamoja na wao.

17 Nodeng'helela ng'hani kwavija Site-fana, Folitunata na Akaiko wavika hano.Kukala kwaohano, ni kambawasola hanhuha kukala na mweye. 18 Wautenda moyowangu usamhuke ng'hani, kamba viwawa-tendilemweyemusamhuke. Wategelezeniwanhu kamba wao.

19Vibumbila va wanhu wamtogole Yesumwiisi ya Asiya kwa kuilumba na Kilisitovowalamuseni ng'hani. Akula na Pilisilana wanhu wa Mulungu weli mzing'andazao, womulamuseni kwa twaga da Mn-dewa. 20 Wanhu wose hano wamtogoleYesu womulamuseni.

Muilamuse kwa nzila ilagusa moino-gela.

21Niye Paulo nowalamusa, nokwandikakwa makono gangu mwenyego.

22 Munhu yoyose hamnogela Mndewa,yaduiligwe na Mulungu!

Mndewa wetu izo!23 Ng'hekewa ya Mndewa Yesu ikale

hamoja na mweye.24 Nowanogela mose kwa kuilumba na

Yesu Kilisito.

Page 205: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

2 Wakolinto 1:1 202 2 Wakolinto 1:12

Baluwa ya Kabili ya Paulo kwawanhu wa ako

KolintoUlongozi

2 Wakolinto chandikigwa na mtumigwaPaulo muumwaka 55 na 56 toka kuvum-buka kwa Kilisito (Sula ya 1:1). Ino ayobaluwa ya kabili mna izibaluwa zitulinazoziyandike Paulo kwa kibumbila cha wanhuwamtogole Yesu ako Kolinto. Wanhuwoifunza mbuli woitogolela kuwa ichan-duso Paulo kandika baluwa ng'hali kwawanhu wa ako Kolinto. Twaduhu baluwaino ilongigwe mzisula za 2:3-4:2. Baluwaino kwa Wakolinto yogesigwa yandikigwakipindi Paulo kakala ako Makedonia (Sulaya 2:13).

2 Wakolinto cha vingine, cholongambuli zake mwenyego na cholonga mbuliza moyo. Paulo kosimulila deng'hombuli ya usenga unogile uyapatile kulawakwa Tito mbuli ya wanhu wamtogoleYesu ako Kolinto. Mna ibaluwa ino,tona mafundizo mengi mbuli ya kulavakulawa mna idilagano da sambi, hanhuPaulo hayalavile malagizo mbuli yakusanga sente na kuzigala kuwatazawanhu wamtogole Yesu ako Yelusalemu(Sula ya 8-9). Yokoneka wanhu wayagwewatumigwa wa uvizi kulawa kunze yakibumbila cha wanhu wamtogole Yesuwobitila wanhu wayagwe mna ikibumbilakumulonga vihile Paulo na kuitogolawenyego. Wawatenda wanhu wanyawenyawembuli yamamulaka ga Paulo, mbuliayo yogesigwa kamba ayo imtendile Pauloyalaguse mamulaka kamba mtumigwawa Yesu Kilisito kukimambukizo chaWakolinto wa kabili.Mbuli zili mkitabu

Paulo kosonga baluwa yake kwa kuwala-musa wanhu wa kibumbila wamto-gole Yesu (Sula ya 1:1-7).

Abaho Paulo kolonga viyagimbulemwanza wake uyagesile na usengauyabokele mbuli yao na viwaibokelebaluwa yake ya ichanduso (Sula ya1:8-7:16).

Abaho Paulo kolava mafundizombuli ya sente zisangigwe kwakuwatazawanhuwamtogoleYesu akoYelusalemu (Sula ya 8:1-9:15).

Kukimambukizo Paulo koigombelambuli ya utumigwa wake nakolonga mbuli ya mwanza wake wakutembelela (Sula ya 10:1-13:10).

1Niye Paulo, namtumigwa wa Yesu Kil-isito kwa kulonda Mulungu, na nduguyetu Timoseo towatumileni baluwa mw-eye kibumbila cha wanhu wamtogole Yesuako Kolinto, hamoja na wanhu wose waMulungu mwiisi yose ya Akaya, 2MulunguTataetu na Mndewa Yesu Kilisito wawag-wee ng'hekewa na tindiwalo.

Paulo komgwaa nhogolwa Mulungu3 Tumgwee nhogolwa Mulungu, Tata

wa Mndewa wetu Yesu Kilisito, TataMulungu yowonela wanhu bazi nakuwahoza mizoyo yao! 4 Mulungukotuhoza mizoyo mna gamagayo getu,muladi na tweye tuwahoze mizoyo awoweli mna gamagayo, kwa kuhozigwakukuja kutuhozigwe tweye na Mulungu.5 Kamba vija madununzo ga Kilisitovigokongezeka kumwetu, vivija kubitilaKilisito kuhozigwa kwetu mizoyokokongezeka. 6 Twahagaya, togaya mbuliya kuhozigwa kwenu mizoyo na kukom-boligwa kwenu. Kamba twahahozigwamizoyo na mweye vivija mohozigwamizoyo muladi kuwagangamiza mufungeumoyo mna gamagayo kamba vitugayatweye. 7 Vivija, tamanilo jetu kumwenudigangamala, kwavija tojuwa kuwa kambavija vitugaya hamoja, vivija mohozigwamizoyo hamoja na tweye.

8 Ndugu zetu, hatulonda kuwafisa vi-tugaiye mwiisi ya Asiya. Tugaya ng'hanimbaka tugesa tolemelwa kufunga umoyona tofa. 9 Tugesa tukala kamba wanhuwatagusigwe ifa. Mbuli ino ilawilila mu-ladi seketuitamanile wenyego, lakini tum-tamanile Mulungu, yowazilibula wanhuwafile. 10 Mulungu katuhonya mdizu-mozumo da ifa, na kogendelela kutuho-nya. Tweye totamanila kuwa Mulungukotuhonya kabili, 11 mweye mwahatutazakutupulila kwa Mulungu. Vinhu bwandovinogile vitupatile kwawanhu bwando ku-tupulila, votenda wanhu bwando wamg-wee nhogolwa Mulungu yetu.

Paulo kogimbula viyalondile kutenda12 Tweye toigodela kinhu kimoja, mi-

zoyo yetu yotulongela vitukala mwiisi ino,ng'hani ng'hani vituilumba na mweye,

Page 206: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

2 Wakolinto 1:13 203 2 Wakolinto 2:16kwa kung'ala na ukweli kulawa kwa Mu-lungu. Tutenda vivo siyo kwa kulon-gozigwa na nzewele za wanhu wa mwi-isi, lakini kwa ng'hekewa ya Mulungu.13 Towandikila mweye gaja gamudahilekugasoma na kugajuwa. Niye notamanilamotujuwa goya, 14 kwavija mbaka sambimutujuwa kidogo. Tojuwa kuwa mnaisiku ija ya kwiza Mndewa Yesu modahakuigodela tweye kamba tweye vituigodelamweye.

15 Kwavija ng'hala nijuwile goya,tanhu nilonda kwiza kumwenu muladimumwede kunyona miyanza mibili.16 Muumwanza wangu wa kuchola isi yaMakedonia, nilonda kubitila kumwenu, naumbwelo kulawaMakedonia vivija mbitilekumwenu, muladi mungale mwanzawangu wa kuchola Yudea. 17Vino mweyevimgesa vinifungile mwanza wangu,ng'hala nonyawanyawa? Hebu mogesanotenda mbuli zangu kamba viwotendawanhu, nahalonga, “Dimema, ona,”nahalonga, “Da hindi, ona”? 18 KambaMulungu viyolonga ukweli, usengawetu kumwenu siyo kulonga, “Ona” na“Bule.” 19 Kwavija Yesu Kilisito, Mwanawa Mulungu, itumpetile kumwenu,niye na Sila na Timoseo, hakalilemunhu wa kulonga, “Ona” na “Bule”.Lakini kumwake heyo siku zose, “Ona.”20 Kwavija haitongigwa Mulungu kalongamiyanza mingahi, vija viyalongile kubitilaKilisito vokuwa, “Ona.” Lekaavo “Ona”yetu itulonga kubitila Kilisito, toilongakwa kumgwaaukuluMulungu. 21Mulungumwenyego ayo yotutenda tweye namweye tugangamale kwa kuilumba naKilisito. Mulungu ayo yatusagule tweye,22 katwikila kinhu kilagusa tweye twawanhu zake, na kamwika Loho wakemmizoyo yetu kamba fungu dodo da gajagose gayatwikile.

23 Mulungu ayo msindila wangu,kaujuwa moyo wangu! Niye sibwelileako Kolinto kwavija niwonela bazi.24 Hatulonda kuwananahiza choni chakutamanila, tojuwa kamba muganga-mala mditamanilo jenu, lakini tweyetosang'hana na mweye mbuli ya deng'hojenu.

21 Avo nigelegeza, sekeniwatembelele

kabili na kuwanyunyuwaza. 2 Kwavijanahawanyunyuwaza mweye, nani yonda

yanihoze umoyo? Siyo wawaja wani-wanyunyuwaze? 3 Lekaavo niwandikilabaluwa, silondile kwiza kumwenu na kun-yunyuwazwa na mweye mulondeke kun-henda niye ndeng'helele. Vinikona niyenahadeng'helela na mweye vivija mod-eng'helela. 4 Mna ibaluwa ija niwandikilakwa kunyunyuwala na usungu muumoyona mahozi mengi, sandike kwa kuwagelausungu, lakini kuwalagusila viniwanogelang'hani.

Kugela kumgongo nzambi za munhu5 Kamba munhu yahamgela usungu

miyage, hangelile usungu ng'hani niye,ila kawagela usungu mweye mose, silondakuwa msabalu ng'hani bule. 6 Nhagusoiyatagusigwe munhu ayo na wanhubwando kumwenu yomfaya. 7 Kisigalesambi, mugele kumgongo na kumuhozaumoyo, muladi sekeyanyunyuwaleng'hani na kubwela kukisogo. 8Nowapulang'hani, mulagusileni kabili munhuayo kuwa mumnogela. 9 Kilamuso chakuwandikila baluwa ija, nilonda kuwagezanijuwe kamba modaha kugoga kila kinhu.10 Mwahagela kumgongo nzambi zamunhu, na niye vivija nogela kumgongo.Kwavija nahagela kumgongo, kamba kweliya cha baho kinhu cha kugela kumgongo,ahonogela kumgongomgameso gaKilisitombuli ya mweye, 11 muladi Mwenembagosekeyawembala kumwetu, kwavija tojuwaviyogesa.

Paulo konyawanyawa kudibuga da Toloa12 Vimvikile kudibuga da Tuloasi

kuwapetela wanhu Mbuli Inogile yaKilisito, nivika Mndewa kanivugulilanzila nimsang'hanile. 13 Lakini nikalamoyo yungwa yungwa, kwavija simvikilendugu yangu Tito. Avo niwalaga nicholaMakedonia.

Kuhuma kubitila Kilisito14 Lakini, Mulungu yagweleligwe

nhogolwa, yotulongoza mna ikibumbilacha kudeng'helela kuhuma kubitilaKilisito na kubitila tweye topwililisakila hanhu usenga wa Kilisito kambamnung'ho. 15 Kwavija tweye tuigala namnung'ho unogile wa ubani ulavigwena Kilisito kwa Mulungu, ukwenelakwa wanhu wose wokomboligwa nawaja wopotela. 16 Kwa waja wopotela,mnung'ho awo wogala ifa, lakini kwa wajawokomboligwa, mnung'ho awo wogalaugima. Vino nani yofaya kwa sang'hano

Page 207: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

2 Wakolinto 2:17 204 2 Wakolinto 4:10ayo? 17 Tweye hatuigalile na wanhuwayagwe, wopata sente kwa kuchuuzausenga wa Mulungu, tweye kwa kuilumbana Kilisito tolonga fulu ipile mgameso gaMulungu, kamba wanhu tutumigwe naMulungu.

3Wasang'hanaji wa Lagano da Sambi

1 Vino, tosonga kabili kuitogolawenyego? Hebu tolonda baluwa yayandikigwe na mweye kututogola tweyehebu tuwandikila baluwa kuitogolawenyego kamba viwotenda wanhuwayagwe? 2Mweye wenyego mwa baluwayetu, yandikigwe mmizoyo yetu, baluwaijuwike na kusomigwa na kila munhu.3 Yolagusa kamba mweye mwa baluwaya Kilisito yaigalile kwa makono getu.Baluwa ayo hayandikigwe kwa winolakini yandikigwa kwa Loho wa Mulunguyeli mgima, hayandikigwe mdibwe ilammizoyo ya wanhu.

4 Tweye hatunyawanyawa kulongavino mgameso ga Mulungu, kwavijatomtamanila Kilisito. 5Hatudaha kulongatusang'hana chochose kwa udahi wetuwenyego, ila udahi wose tuli nao wolawakwa Mulungu, 6 yatugwelele udahi wakuwa wasang'hanaji wa lagano da sambi,siyo kwa malagizo gandikigwe, ila kwaLoho wa Mulungu. Kwavija malagizogandikigwe gogala ifa, lakini LohoYang'alile kogala ugima.

7 Malagizo gekigwa mgamabwe, naukulu wa Mulungu woneka mbaka wanhuwa Izilaeli walemelwa kulola kihanga chaMusa hata mng'alo wa kihanga viukalilewovulala. Kamba malagizo gogala ifagasang'hana na kugala ukulu kamba awo,8 vino, sang'hano ya Loho Yang'alilehaigala ukulu ubanzile ng'hani? 9 Kambakukala na ukulu mna isang'hano igalakutagusigwa, avo sang'hano itutendatunoge mgameso ga Mulungu yogalaukulu ubanzile ng'hani! 10Kwa mbuli ayo,kija kikalile na ukulu aho haichanduso,sambi chaduhu ukulu mbuli ya kija kili naukulu ubanzile ng'hani. 11 Kwavija kambakija kikalile kwa kipindi kidodo kikala naukulu, avo kija kikala siku zose chokuwana ukulu ubanzile ng'hani!

12 Kwavija tweye totamanila avo,hatudumba kulonga. 13 Tweye hatuigalilena Musa yagubike kihanga chake kwa

kikumbi muladi wanhu wa Izilaeli seke-wonemng'alo viukalile wovulala. 14Lakininzewele zao zifungigwa, mbaka sambiwahasoma vitabu va lagano da umwakanzewele zao zigubikigwa na kikumbiacho. Kikumbi acho hakisegezigwambaka munhu yailumbe na Kilisito.15 Ona, mbaka sambi, wahasoma Malagizoga Musa, nzewele zao zigubikigwana kikumbi acho. 16 Lakini munhuyahambwelela Mndewa, kikumbi achochosegezigwa. 17 Avo, “Mndewa,” ayoLoho, na aho kuyali Loho wa Mndewabaho kuli na kulekesigwa. 18 Avo tweyewose, vihanga vetu havigubikigwe tuigalana kiyoo kulagusa ukulu wa Mndewa.Togalusigwa tuigale ng'hani na tuvikemuukulu ng'hani. Ino ayo sang'hano yaLoho wa Mndewa.

4Ngama mzinongo

1 Avo, Mulungu kwa bazi jake, katug-waa sang'hano ino, na tweye hatub-wela kuchugu. 2 Tuzileka mbuli zosezigela kinyala na za kinyelegezi, hatu-longa mbuli za uvizi hebu kuilonga vi-hile mbuli ya Mulungu. Lakini kwakulonga ukweli mgameso ga Mulungu,muladi wayagwe watugese mmizoyo yaokamba totamaniligwa. 3 Avo kambaMbuli Inogile ituwapetela wanhu ifisigwa,ifisigwa kwa hewowopotela. 4Hawatogolakwavija Mwenembago, mulungu wa isiino kazigela nzewele zao mdiziza, mu-ladi sekewawone mulenge wa Mbuli In-ogile ya ukulu wa Kilisito, yaigalile naMulungu kwa kila kinhu. 5 Kwavija ha-tuipetela wenyego, ila tompeta Kilisitoyeli Mndewa na tweye twa wasang'hanajizenu kwa Yesu. 6 Mulungu yalongile,“Mulenge umwemwese kulawa mdiziza!”Ayo yatendile mulenge wake umwemwesemmizoyo yetu, katugwelela mulenge wanzewele za ukulu wa Mulungu mkihangacha Yesu Kilisito.

7 Lakini tweye tuli na ngama inotuigala na nongo, muladi kulagusa kambanguvu ng'hulu yolawa kwa Mulungu,siyo kumwetu. 8 Siku zose togaya, lakinihatuhondigwa, tokona shaka, lakinihatubwela kukisogo, 9 todununzigwa,lakini hatulekigwa kutazigwa, tolagazigwahasi, lakini hatubanangigwe bule.10 Kipindi chose toisola ifa ya Yesumzing'huli zetu, muladi ugima wa Yesu

Page 208: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

2 Wakolinto 4:11 205 2 Wakolinto 6:2vivija woneke mzing'huli zetu. 11 Sikuzose za ugima wetu twa mdizumozumoda ifa mbuli ya Yesu, muladi ugima wakewoneke mzing'huli zetu zifa. 12 Avo, ifayosang'hana mgati mmwetu, lakini ugimawosang'hana mgati mmwenu.

13 Maandiko Gang'alile golonga, “Nito-gola lekaavo nonga.” Kwa kutamanilakukuja, na tweye vivija totogola lekaavotolonga, 14kwavija tojuwakambaMulunguyamzilibule Mndewa Yesu kwa wafile,vivija kotuzilibula tweye hamoja na Yesu,na kotwika tweye na mweye kuulongoziwake. 15 Kwavija gano gose kwa samaya mweye, muladi ng'hekewa ya Mulunguiwavikile wanhu bwando, itende wamto-gole Mulungu na wamgwelele ukulu.

Kukala kwa kumtamanila Mulungu16 Lekaavo hatubwela kuchugu. Hata

kamba ng'huli zetu zofa, lakini siku zoseloho zetu zotendigwa za sambi. 17Magayogotupata gabuha na gokala kwa kipindikidodo, lakini gotugalila ukuluwamazuwagose kubanza gago gamagayo. 18 Avosambi tugese vinhu vikoneka, ila tugesevija havikoneka. Kwavija vinhu vikonekavokala kwa kipindi kidodo, lakini vijahavikoneka vaduhu uhelelo.

51 Kwavija tojuwa kamba kiheha

kitukala mwiisi ino, awo lukuli lwetu,chahabanangika Mulungu kotuvaza kaeiyagwe ako kuulanga, kae ilibule uhelelohaizengigwe kwa makono ga wanhu.2 Lakini sambi togutilila, kipindi vitubetakwa kusulukila tugweleligwe lukulilwa kuulanga, 3 kwavija twahavazigwalukuli lwa sambi, hatukoneka twamwazi. 4 Vitukala mkiheha kino chamwiisi, togutilila kwa lusikisiki, kwavijahatulonda kululeka lukuli luno lwamwiisi,lakini tolonda kuvazigwa kae yetu yakuulanga, muladi kija kifa kigalusigwena ugima wa mazuwa gose. 5 Mulungumwenyego ayo yatutandile gano gose.Katugwaa Loho wake kamba fungu dododa gaja gayatwikile.

6 Avo siku zose togangamala. Tojuwakamba vitukala mzing'huli zino, twa ku-tali na kae yetu hamoja na Mndewa.7 Kwavija tokala kwa kumtamanila Mu-lungu, siyo kwa gaja gotulola. 8 Lakini to-gangamala na tolonda kululeka ukazi unowa lukuli na kukala hamoja na Mndewa.

9Mbuli ng'hulu, towamba ng'hani kumno-geza Mndewa, iwe tokala mwiisi ino hebukuulanga. 10Kwavija kila munhu kokwimakuulongozi wa Kilisito yatagusigwe. Kilamunhu kobokela kija kiyolondeka, kambavija viyasang'hane mwiisi, kamba ganogahebu geha.

Umbwiga na Mulungu kubitila Kilisito11 Tweye tojuwa choni kumdumba

Mndewa, avo towamba kuwatewenzawanhu wayagwe. Mulungu kotujuwagoya, na niye nogesa kamba mweyevivija munjuwa mmizoyo yenu. 12 Tweyehatugeza kuitogola kabili kumwenu.Lakini towagwaa kilamuso kinogilemweye muigodele tweye, muladi mudahekuwedika waja woigodela vija vikonekana woleka vija vili mmizoyo. 13 Kambatokoneka twaduhu nzewele, mbuli yaMulungu na kamba tuna nzewele, mbuliya mweye. 14 Tolongozigwa na unogelwawa Kilisito, sambi tojuwa munhu imojakafa mbuli ya wanhu wose, avo wosewafa nayo. 15 Kafa mbuli ya wanhuwose, muladi wanhu wokala sekewakalewenyego, lakini wakale mbuli ya heyoyafile na kazilibuligwa mbuli ya hewo.

16Avo kulawa sambi, hatumgesamunhukwa kumulola. Hamoja hana kipinditumgesa Kilisito kwa kumulola, sambihatutenda vivo kabili. 17 Munhu yoyoseyahailumba na Kilisito kotendigwa wasambi, ga umwaka gabita, ga sambi geza.18 Gano gose golawa kwa Mulungu, yatu-tendile tuilumbe nayo kubitila Kilisitona katugwelela sang'hano ya kuwatendawanhu wayagwe wailumbe nayo. 19 Avo,kubitila Kilisito Mulungu kailumba nawanhu wa mwiisi, hagesile nzambi zao,katugwaa usenga wa kuwapetela wanhuwailumbe nayo.

20 Avo, tweye tolonga mbuli ya Kilisito,kubitila tweye Mulungu kowapula mw-eye. Towapula kwa twaga da Kilisito,muilumbe na Mulungu. 21 Mulungu kam-tenda ija yeliduhu nzambi yasole nzambizetu, muladi kubitila heyo Mulungu yatu-tende tunoge mgameso gake.

61 Kwavija tosang'hana hamoja na

Mulungu, towapula mweye mubokeleng'hekewa ya Mulungu, sekemutogoleyage bule. 2Mulungu kolonga,“Kipindi kinogile vikivikile cha kukonela

bazi,

Page 209: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

2 Wakolinto 6:3 206 2 Wakolinto 7:11nikutegeleza,kipindi cha kukukombola vikivikile,nikutaza.”Tegelezeni! Sambi acho kipindi kinogile,lelo dijo siku da kukomboligwa!

3 Hatulonda kumwikila munhu yoyoseng'hwalo, muladi sang'hano yetusekeilongigwe vihile. 4 Avo toilagusakamba kweli twa wasang'hanaji waMulungu kwa kila kinhu, kwa kufungaumoyo na kwa kugaya na kwa kipindikidala na kwamadununzo, 5kwa kutoigwana kwa kugodekigwa mkifungo na kwakuding'huligwa na kwa kusang'hanang'hani na kwa kuwasameso na kwanzala.6 Tuilagusa twa wasang'hanaji zake kwakung'ala kwetu na kwa nzewele na kwakubetela na kwa moyo unogile na kwaLoho Yang'alile na unogelwa wa ukweli,7 na kwa kulonga ukweli na kwa nguvu yaMulungu. Totenda goyolonda Mulungukamba mgoha wetu wa kuitowela nakuigombela wenyego. 8 Totenda kwakutegelezigwa na kugeligwa kinyala,tolongigwa vinogile na tolongigwa vihile,tolongigwa twa wavizi, lakini tolongaukweli. 9 Tojuwika, lakini totendigwakamba hatujuwika, tokoneka tofa,lakini tung'hali wagima, tutoigwa lakinihatukomigwe bule. 10 Tunyunyuwalalakini siku zose todeng'helela, twa wakiwalakini towatenda wanhu bwando wawewagoli, tokoneka tuduhu kinhu lakini kilakinhu chetu.

11 Ndugu zetu Wakolinto! Tulongana mweye vinogile, mizoyo yetu yaduhulusikisiki. 12 Tweye tuduhu lusikisiki namweye, lakini mweye muna lusikisiki natweye. 13 Sambi nolonga na mweye kambawanangu, sekemuwe na lusikisiki mmi-zoyo yenu kamba tweye vitutendile.

Paulo kowazuma sekewailumbe nawanhu hawamtogole Yesu

14 Sekemuilumbe na wanhu hawamto-gola Yesu. Vino ganogile na gehile ganaumbwiga gani? Hebu yodahikazemulengena ziza kukala hamoja? 15Vino Kilisito naMwenembago woilumbaze? Vino munhuyomtogola Kilisito koilumbaze na ija ham-togola Kilisito? 16 Vino Ng'anda ya Mu-lungu yoilumbaze na vinyago? Avo tw-eye twa Ng'anda ya Mulungu yeli mgima!Kamba viyalongile Mulungu mwenyego,“Nokala naona kutembela hamoja nao.

Niye nokuwa Mulungu wao,na wao wokuwa wanhu zangu.”17Avo Mndewa kolonga,“Segeleni kumwaona mwiinege nao.Sekemukwase kinhu kili na dikwe,na niye nowabokela mweye.18Nokuwa Tataenu,namweyemokuwawananguwa kimbigalo

na wa kitwanzi,kolonga Mndewa yeli na Udahi wose.”

71 Mbwiga zangu niwanogela, gaja gose

gayalongile Mulungu ni mbuli ya tw-eye. Avo tusunhe dikwe da ng'huli zetuhebu mizoyo yetu, tung'ale ng'hani natumtegeleza Mulungu.

Deng'ho da Paulo2 Twikeni mmizoyo yenu. Hatumten-

dele gehile munhu yoyose, hatumulumizehebu kumnyonyamunhuyoyose. 3Silongambuli zino kwa kumtagusamunhu, kambavinongile, mweye mwa mmizoyo yetu,tufe hamoja hebu tuwe wagima hamoja.4 Nojuwa mugangamala, noigodela mw-eye! Nihozigwa moyo ng'hani kipindichose cha magayo getu, nodeng'helelang'hani.

5 Hata vituvikile Makedonia, hatubwi-hile bule. Kila mwambu tukala namagayo,kunze migomvi na mizoyo yetu imemabwembwe. 6 Lakini Mulungu yowahozamizoyo wanhu wokala moyo nyunguwaa,katuhoza mizoyo viyezile Tito kumwetu.7 Siyo kwiza kwake kwiiyeka, lakini vivijambuli ya mweye vimumuhozile umoyo.Nayo katulongela vimusulukila kunyonana vimunyunyuwale kwa gaja galawilile,na vija vimulonda kunigombela, avonodeng'helela ng'hani.

8 Hata kamba kwa baluwa yangu ijaniwatenda munyunyuwale, sigelegeza ha-bali nhendile vivo. Nogesa baluwa ija iwa-tenda munyunyuwale, lakini kwa kipindikidodo. 9 Sambi nodeng'helela, siyo kwav-ijamunyunyuwala, lakini kwavija kunyun-yuwala kwenu kuwatenda muleke nzambina mumbwelela Mulungu, na Mulungukakusang'hanila kunyunyuwala kuko, avohatuwalumize bule. 10 Kwavija kunyun-yuwala kulawaga kwa Mulungu kotendawanhu waleke nzambi muladi wakom-boligwe, avo hailondeka kona usungu kwambuli ayo. Lakini kunyunyuwala kwamwiisi kogala ifa. 11 Loleni, viyatendile

Page 210: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

2 Wakolinto 7:12 207 2 Wakolinto 8:21Mulungu kubitila kunyunyuwala kwenu,sambi mowamba ng'hani, modaha kula-gusa kamba munoga. Mokona usungumwahagona gehile gosang'hanwa, mosin-huka na kudumba, mosulukila ganogile,muilava kwa kusang'hana, molonda konaganogile gotendeka. Kwa kila mbulimuilagusa mduhu gehile.

12 Avo, hamoja nyandika baluwa ija,sandike mbuli ya munhu yatendile gehilehebu mbuli ya munhu yatendeligwegehile. Lakini nyandika muladi yonekemgameso ga Mulungu, vija mweyevimuwambile kutusang'hanila. 13 Lekaavotweye tuhozigwa mizoyo.

Siyo kuhozigwa umoyo kwiiyeka, lakinivivija tudeng'helela vitumone Tito kanadeng'ho, mbuli ya kumuhoza moyokwenu. 14 Mbuli ya mweye niye niigodang'hani kumwake, na hamungelile kinyalabule. Siku zose tuwalongela ukweli, navivija kuigoda kwetu kwa Tito mbuli yamweye kulagusa ukweli wiiyeka. 15 Avounogelwa wake kumwenu wokongezekang'hani, yahakumbuka vimugagogilemafundizo gake, na vija vimumbokelekwa bwembwe na kugwaya. 16 Sambinodeng'helela ng'hani kwavija nodahakuwatamanila ng'hani!

8Kulava kwa moyo unogile

1 Ndugu zetu, tolonda mujuwe,Mulungu viyavigwelele ng'hekewavibumbila va wanhu wamtogole Kilisitoako Makedonia. 2 Wanhu awo wagayang'hani, lakini deng'ho jao dikala kulu,na wakala na moyo wa kulava vinhu vaohamoja wakiwa ng'hani. 3 Nowalongelaukweli, walavang'hani, nawalava kubanzaviwadahile. Kwa kulonda wenyego,4 watupula ng'hani vivija na wao wengilemwiisang'hano ino inogile ya kuwatazawanhu wa Mulungu. 5 Wasang'hanakubanza vitugesile! Tanhu wailavawenyego kwa Mndewa, abaho wailavakumwetu, kamba viyalondile Mulungu.6 Avo tumpula Tito yaisongile sang'hanoino ya kulava kwa moyo unogile, vivijayawataze kuimambukiza kumwenu.7Mweyemnavinhubwando, kumtamanilaMulungu, ulonzi unogile, nzewele,kuwamba ng'hani kutenda ganogile naunogelwa wenu kumwetu. Avo vivijatowalonda mweye muwe na moyo unogileng'hani mwiisang'hano ino ya kulava.

8 Niye siwagwaa lagizo bule, lakininolonda kuwalagusila mweye wayagwe vi-wowamba kuwataza wanhu, muladi ni-juwe unogelwa wenu viwili wa ukweli.9 Kwavija muijuwa ng'hekewa ya Mndewawetu Yesu Kilisito, hamoja kakala na kilakinhu, lakini kaitenda mkiwa mbuli yenumweye, muladi kubitila ukiwa wake mw-eye muwe na kila kinhu.

10 Kwa mbuli ino, niye vinigesavinoga mweye mwahamambukiza gajagamusongile mwaka ubitile. Mweyemukala wanhu wa ichanduso siyo kulavakwiiyeka, lakini vivija kwa moyo wakulonda kulava. 11 Avo mambukizenisang'hano ayo ya kulava kwa moyounogile, kamba vija vimusulukile ng'hanikuisang'hana, avo isang'haneni sambi kwakija kimulinacho. 12 Kamba munhu kanamoyo wa kulava, Mulungu kobokela kijakiyalinacho, halola kija kiyeduhu.

13 Niye silonda kuwadikwa mweyemizigo abaho wayagwe wabwihile, lakinimweye mose muwe sawa. 14 Vinhuvingi vimulinavo sambi viwataze waenuwaliduhu, muladi na wao vonda wawena vinhu vingi viwataze mweye kipindimduhu kinhu. Baho mose mokuwa sawa.15 Kamba Maandiko Gang'alile vigolonga,“Ija yakubile kingi hapatile kingi ng'hani,na ija yasolile kidogo hahungukilwekinhu.”

Tito na wayage16 Nomgwaa nhogolwa Mulungu kwa

kumgwaa Tito moyo wa kuwataza mweyekambamoyo unilinao niye! 17Siyo kwavijatweye tumulongela, lakini vivija kakalakosulukila ng'hani kuwataza, kwa kulondamwenyego keza kumwenu. 18 Tomtumandugu imoja hamoja nayo, yotegelezigwang'hani mna ivibumbila vose va wanhuwamtogole Yesu, kwa sang'hano yake yakuwapetelawanhuMbuli Inogile. 19Vivija,ndugu ayo kasaguligwa na vibumbila vawanhu wamtogole Yesu yange na tweyekipindi vitugala sente zino, sente zigalaukulu kwaMndewa na zilagusamoyowetuwa kuwataza wanhu.

20 Toitiganya wanhu sekewatuyalalilevitwika hamoja na kugola sente zino zilav-igwe kwa moyo unogile. 21 Tweye tolondakusang'hana ganogile siyo mgameso gaMndewa yaiyeka, lakini vivijamgameso gawanhu.

Page 211: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

2 Wakolinto 8:22 208 2 Wakolinto 10:822 Vivija tomtuma hamoja nao ndugu

yetu, miyanza mingi tumgeza na tumonakana moyo wa kuwataza wanhu. Sambikana moyo wa kuwataza ng'hani wanhukwavija kowatamanila mweye ng'hani.23 Tito ayo miyangu, tosang'hana hamojambuli ya mweye. Ndugu zetu wayagwewokwiza hamoja nayo, wao wasenga wavibumbila va wanhu wamtogole Yesu nawogala ukulu kwa Kilisito. 24 Avo wala-gusileni unogelwa wenu, muladi vibum-bila va wanhu wamtogole Yesu wajuwetotenda goya vituigodela mweye.

9Kuwataza wakilisito waetu

1 Silondeka kuwandikila mbuli yasang'hano ya kuwataza wanhu waMulungu. 2 Nowajuwa vimuwambakuwatazawanhu, niye niigodelambuli ayokwa wanhu wa Makedonia. Niwalongelatoka mwaka ubitile mweye wanhu waAkaya muitanda kulava, moyo wenuwa kulava uwatenda wanhu bwandowatende vivo. 3 Avo nowatuma nduguwano, muladi kuigoda kwetu mbuliya mweye sekekuwe mulomo wiiyeka.Lakini muitande kuwataza, kambaviniwalongele wao motenda. 4 Kwavijakamba naheza na munhu wa Makedoniana twahawavika hamuitandile, bahotweye togwa kinyala kwavija tuigodelang'hani mweye. Na mweye vivija mogwakinyala kwavija tuwatamanila ng'hani!5Avo nigesa vinoga kuwapula nduguwanowanongolele kwiza kumwenu, waitandenhunza yenu ng'hulu yumulongilemoilava. Baho yolagusa kuwa nhunza ayoyolavigwa kwa kulonda mweye wenyego,siyo kwa kunanahizigwa.

6 Kumbukeni, munhu yohanda kidogokosenga kidogo. Munhu yohanda vingikosenga vingi. 7 Kila munhu kamba viya-gesile muumoyo wake yalave kija kiyali-nacho, siyo kwa moyo hamgwazo hebukunanahizigwa, kwavija Mulungu komno-gela munhu yolava kinhu kuno moyokwatu! 8 Avo Mulungu kodaha kuwag-waa vingi ng'hani kubanza vija vimulonda,siku zose mpate kila kinhu kimulonda,avo muvisang'hanile kwa kila sang'hanoinogile. 9 Kamba vigalonga MaandikoGang'alile,“Kowagwaa kwa moyo unogile wanhu

wakiwana moyo wake unogile waduhu uhelelo.”

10 Nayo Mulungu yomgwaa mbeyumulimaji na lujo, vivija kowagwaamweye mbeyu zimulonda, na kozitendazote, zikule na zilele ng'hani mbuli yakulava kwenu kwa mizoyo yenu inogile.11 Kowatenda muwe wagoli siku zosekwa kila kinhu, mudahe kuwa na moyounogile kipindi chose, muladi wanhuwamgwee nhogolwa Mulungu mbuli yanhunza zenu ziwabokele kubitila tweye.12 Kwavija sang'hano ino yumutendasiyo tu yowataza wanhu wa Mulungu,lakini vivija yowatenda wanhu bwandowamgwee nhogolwa ng'hani Mulungu.13 Kwa mbuli zinogile zilagusigwa kwasang'hano yenu ino, wanhu bwandowomgwaa nhogolwa Mulungu mbuli yakuigoga kwenu Mbuli Inogile ya Kilisitoyumuitogola, na mizoyo yenu inogileya kulava vinhu venu kumwao na kwawanhu wose wayagwe. 14 Avo mizoyoyao yowanogela na wowapulila mweyembuli ya ng'hekewa ng'hulu iyawagweleleMulungu. 15Tumgwee nhogolwaMulungumbuli ya nhunza yake iswelile ulonzi wakuisimulila!

10Paulo koigombela sang'hano yake

1 Niye Paulo mwenyego, wanhuwayagwe wolonga namuhole kipindinahawa na mweye, lakini nahawa kutalina mweye namsabalu. Nowapula kwa bazina moyo unogile wa Kilisito, 2 vondanizesekemunhende niwe msabalu, kwavijanojuwa nodaha kuwa msabalu kwawaja wolonga tokala kamba viwokalawanhu wa mwiisi ino. 3 Ona, tokalamwiisi, lakini hatuitowa kamba viwoitowawanhu wa mwiisi. 4 Silaha zituitowelatweye siyo silaha za mwiisi ino, lakininguvu ya Mulungu, itulaga ng'hambizose. Tobananga mbuli zose za uvizi,5 togabananga magoda gose gotendaviyagwena nzewele ya kumjuwaMulungu.Togaboka magesa gose na kugatendagamtegeleze Kilisito. 6 Mwahagoga kilakinhu, tweye tuitanda kumtagusa munhuyoyose yoleka kugoga.

7Mweye molola mbuli za kunze. Kambamunhu yoyose kogesa heyomunhuwaKil-isito, kolondeka yagese kabili kuwa tweyetwa wanhu wa Kilisito kamba viyali heyo.8 Niye sikona kinyala hata kamba nibanza

Page 212: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

2 Wakolinto 10:9 209 2 Wakolinto 11:17kuigoda mbuli ya udahi uyatugwelele Mn-dewa, katugwaa udahi wa kuwazengamw-eye siyo wa kuwabomola. 9 Silonda mw-eye mugese nolonda kuwagela bwembwekwa baluwa zangu. 10 Kwavija wolonga,“Baluwa za Paulo zizama na zimemambuling'hulu, lakini yahawa hamoja na tweyekonyolila, na ulonzi wake siyo kinhu cho-chose!” 11 Wanhu kamba awo wolondekawajuwe kuwa vose vibili sawa, gaja gat-wandika kipindi twahawa kutali na gajagonda tusang'hane twahawa hamoja namweye.

12 Tweye hatudaha kuika hamojahebu kuigala na wanhu waja woitogolawenyego. Wanhu woitenda wenyegokinhu cha kupimila na wanhu woilingawao kwa wao, wanhu awo waduhunzewele! 13 Lakini tweye hatuigodang'hani, kuigoda kwetu kokuwa mnaisang'hano iyatugwelele Mulungu,vivija sang'hano ayo, iyo itusang'hanakumwenu. 14Tweyehatunabanza kuigoda,kamba vija hatunakwiza kumwenu,kwavija tweye twiza kumwenu natuwagalila Mbuli Inogile ya Kilisito.15 Avo tweye hatubanza kuigoda mbuli yasang'hano itendigwe na wanhu wayagwe.Lakini tololela kuwa kumtamanila kwenuMulungu kogendelela na sang'hanoyetu kumwenu yokuwa ng'hulu kwakukweleleza viyolondaMulungu. 16Abahotodaha kuipeta Mbuli Inogile mziisiziyagwe, zili kutali na mweye. Kwavijahatulonda kuigodela sang'hano imalilekusang'hanigwa na munhu iyagwe hanhuaho.

17 Lakini, kamba vigolonga MaandikoGang'alile, “Munhu yolonda kuigoda,yaigodele kija kiyasang'hane Mndewa.”18 Kwavija munhu yotogoligwa siyoija yoitogola mwenyego, lakini ijayotogoligwa na Mndewa.

11Paulo na watumigwa wavizi

1 Nogesa mofunga umoyo mbuli yaniye, hata kamba nokoneka nambozi,sekemutonge ng'hani! 2 Nowonelamigongo, kamba Mulungu viyowonelamigongo, mweye muigala na mhambeinimtandile yafungiligwe zengele nambigalo imoja, nayo ayo Kilisito. 3 Lakininodumba kamba dija dizoka kwa ubalawake wa uvizi viyamvizile Hawa, nzewelezenu zodaha kugalusigwa na moleka

kung'ala kwenu na kuilava kwenu kwelikwa Kilisito. 4 Kwavija munhu yoyoseyokwiza kumwenu na kuwapetela usengawa Yesu hauigalile na uja utuwapetelemweye mombokela, na moitogola lohoiyagwe haiigalile na Loho Yang'alileyumumbokele na moutogola usengauyagwe hauigalile na Mbuli Inogileyumubokele kumwetu.

5 Niye sigesa kuwa na mdodo kubanzaawo woikema, “Watumigwa wakulu.”6 Sengine nokoneka sili mulongaji goya,lakini nzewele ninazo, mbuli ino tuilagusagoya siku zose na kipindi chose.

7 Vino niye nhenda vihile, viniitendilemwenyego sifaya na kuwatenda mweyemufaye, kwa kuwapetela Mbuli Inogileya Mulungu na silondile fungu jojose?8 Vinikalile nowasang'hanila mweye,fungu jangu dilawa mna ivibumbilaviyagwe va wanhu wamtogole Yesu. Avokamba vija niwaboka vinhu vao muladiniwasang'hanile mweye. 9 Ving'halilena mweye simgazile munhu yoyoseyangwee chochose kinonda, kwavijandugu walawile Makedonia wangalila kilakinhu kinondile. Kamba vija vindekilekuwagaza kwa kinhu chochose, avonogendelela kutenda vivo! 10 Kamba vijaukweli wa Kilisito viuli mgati mmwangu,kuduhu munhu yoyose mwiisi ya Akayayodaha kunhenda sekeniigodele mbuliayo. 11 Vino niye nolonga vino kwavijasiwanogela bule? Mulungu kojuwa kuwanowanogela!

12 Nogendelela kusang'hana kambavinisang'hana sambi, muladi niwagwisewaja “watumigwa wakulu” wolonga kwakuigoda kuwa wosang'hana kamba vitu-sang'hana tweye. 13 Kwavija wanhu awosiyo watumigwa wa ukweli, wasang'hanajiwavizi, woitenda kuwa watumigwa waKilisito. 14 Ona, mbuli ino siyo kilozo!Kwavija hata Mwenembago mwenyegokoitenda msenga wa mulenge kulawakuulanga! 15 Avo hatukanganya bulekamba wasang'hanaji wa Mwenembagonao woitenda wasang'hanaji wa gajaganogile. Kukimambukizo wobokelafungu jao dilondeka kwa sang'hano zao.

Kugaya kwa Paulo kamba mtumigwa16Nolonga kabili, munhu sekeyanhende

niye nambozi. Lakini yahanhenda mbozi,yanibokele kamba mbozi muladi naniyeniigode kidogo. 17 Mbuli ino inonga

Page 213: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

2 Wakolinto 11:18 210 2 Wakolinto 12:10sambi silagilizigwe na Mndewa nonge,mbuli ino ya kuigoda, nolonga kambamunhu mbozi. 18 Kwavija wanhu bwandowoigodela mbuli za kiunhu, naniye vivijanotenda vivo. 19 Kwavija mweye mnanzewele, lekaavo mokala kwa kufungaumoyo na wanhu wabozi. 20 Mweyemokala kwa kufunga umoyo hata munhuyowatenda watumwa, hebu yowanyonyahebu yopata vinhu kwa migongo yenuhebu yowehula hebu yowazaba mkihanga.21Nokona kinyala kulonga tweye tunyolilakusang'hana mbuli azo!

Nolonga kamba munhu mbozi, kambamunhu yoyose kogeza kuigodela kinhu,naniye vivija sidumba kuigodela. 22Kambawao Waebulania? Naniye vivija naMuebulania. Kamba wao Waizilaeli?Naniye vivija na Muizilaeli. Kamba waowolawamulukolo lwaAbulahamu? Naniyevivija nolawa mulukolo lwa Abulahamu.23 Kamba wao wasang'hanaji wa Kilisito?Nolonga kamba munhu yeli na kibozimbwelela, niye na msang'hanaji waKilisito kubanza awo! Niye nisang'hanasang'hano ndala ng'hani, ngodekigwamkifungo miyanza bwando, nhoigwamiyanza bwando, ng'hala mdizumozumoda ifamiyanza bwando. 24MiyanzamitanoWayahudi wanhowa mbalati malongomadatu na tisa. 25 Miyanza midatuWalumi wanhowa mbalati, mwanzaumoja wanhowa mabwe. Miyanzamidatu mbenekeligwa na ngalawang'hulu mbahali na mwanza umojanisinda mgamazi imisi na ikilo. 26 Mnaimiyanza yangu ng'hala mdizumozumoda kusoligwa na mazi ga lwanda, ng'halamdizumozumo da wabokaji, ng'halamdizumozumo da wayahudi wayangu,ng'hala mdizumozumo da wanhu haweliWayahudi, ng'hala mdizumozumokudibuga, ng'hala mdizumozumo dakumuhulo, ng'hala mdizumozumombahali na ng'hala mdizumozumo dandugu wa uvizi. 27Nisang'hana na kugaya,ng'hala meso miyanza mingi, ng'halana nzala na ng'hilu na miyanza minginisinda na nzala, ng'hala nokona behona ng'hala nabule viwalo. 28 Kubanzaavo vose, siku zose nina ng'honde yakuvisang'hanila vibumbila va wanhuwamtogole Yesu. 29 Kamba munhukonyolila, naniye vivija nonyolila. Kambamunhu katenda nzambi, naniye nokonausungu.

30 Kamba nahaigoda, noigodela kunyo-lila kwangu. 31Mulungu, Tata wa MndewaYesu, yotogoligwa siku zose, kojuwa niyesiviza bule. 32 Ving'halile ako Damesiki,mkulu wa isi, yakalile yolongozigwa namndewa Aleta, keka wakalizi kudibugada Damesiki muladi wangoge. 33 Lakininihumulusiligwa mdigelo, kubitila zonzodikalile muuluwa, vino vivo vinihonyekemmakono gake.

12Vinhu viyalagusiligwe Paulo na

kugubuliligwa na Mndewa1 Nolonda kuigoda, hamoja haifaya

chochose. Lakini sambi nolonga mbuliya vinhu viyanilagusile Mndewa nakunigubulila. 2 Nomjuwa munhu imojaMkilisito, miyaka longo na nne ibitilekagaligwa mbaka kuulanga. Sijuwilebule kamba kakala ako na lukuli hebu naloho, Mulungu heyo yajuwile. 3 Nolongakabili, nojuwa munhu ayo kagaligwakuulanga, lakini sijuwa bule kamba kakalamulukuli hebu siyo mulukuli, Mulungukojuwa. 4 Kuko kuulanga kahulika mbulihazidahika kusimulila, mbuli azo munhuhalondeka kuzilonga. 5 Avo noigodelamunhu kamba ayo, lakini siigodelamwenyego, ila mbuli za kunyolila kwangu.6 Maza nondile kuigoda, sambi niwembozi, kwavija nahalongile ukweli. Lakinisiigoda kwavija silonda munhu yangeseng'hani kubanza vija viyonyona nakuhulika vinilonga.

7 Lakini kunhenda niye sekeni-igode ng'hani mbuli ya vinhu vingiviyangubulile Mndewa, nigweleligwausungu mulukuli kamba mwiba, msengawa Mwenembago kanhowa, muladisekeniigode ng'hani. 8 Nimpula Mndewamiyanza midatu yanisegezele mbuliayo. 9 Lakini Mndewa kanongela,“Ng'hekewa yangu kumwako gweyeyotosha, kwavija udahi wangu wokuwamkulu ng'hani gweye wahanyolila.”Avo nodeng'helela ng'hani kuigodelakunyolila kwangu, muladi udahi waKilisito ukale kumwangu. 10 Avo niyenodeng'helela kunyolila, kuligigwa,kuzehigwa, kugaya na madununzo mbuliya Kilisito. Kwavija nahanyolila, bahonogangamala.

Paulo viyowagesa Wakolinto

Page 214: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

2 Wakolinto 12:11 211 2 Wakolinto 13:1311Niye niitenda nambozi, lakini mweye

wao munhendile niwe vivo. Mweye waomulondeke kungwaa nhogolwa. Kwav-ija hata kamba niye sifaya, sili mdodobule kubanza awo woikema, “watumigwawakulu.” 12Unzonzana vifukuzi vitendekekumwenu kwa kufunga umoyo vilagusagoya kuwa niye na mtumigwa. 13 Vinomweye muswela choni kubanza vibum-bila viyagwe va wanhu wamtogole Yesu,lakini niye siwagazile mweye munitaze?Chonde, geleni kumgongo kwa kuwaten-dela vihile!

14 Sambi niitanda kwiza kumwenu kwamwanza wa kadatu, na silonda kuwagazabule, kwavija niye nowalonda mweye siyovinhu vimulinavo. Siku zose tata namamawowekila ngama iwana na siyo iwanawowekila ngama tata zao na mama zao.15 Niye nodeng'helela kulava vinhu vosevinilinavo na vivija kuilava mwenyegombuli ya kuwataza mweye. Vino mw-eye hamuninogela ng'hani kwavija niyenowanogela ng'hani?

16 Motogola kuwa siwagazile bule.Lakinimunhu iyagwe kodaha kuwalongelakwavija niye na mbala ng'hani niwavizila.17 Vino niye niwanyonya mweye kubitilamsenga yoyose inimtumile kumwenu?18 Niye nimpula Tito yeze kumwenu, nanimtuma ndugu yetu weze hamoja. VinoTito kawanyonya? Vino mweye hamu-juwile bule kuwa tweye tolongozigwa namoyo umoja na tosang'hana hamoja?

19 Modaha kulonga kuwa tweyetoigombela wenyego kumwenu! Lakinitweye tolonga mbuli zino mgameso gaMulungu, kuno tuilumba na Kilisito.Mbwiga zangu, kila kinhu kitusang'hana,tosang'hana kuwagangamiza mweye.20 Nodumba naheza kumwenu, hondaniwavike kamba vinonda niye, na mweyehonda mumbone kamba vimulondaniye niwe. Nodumba nodaha kuvikawanhu wogomba hebu kuyonela migongohebu kuigevuza hebu kuwa na gahigahihebu kuideta hebu kuiliga hebu kuigodana kuiding'hula. 21 Nodumba nahezakumwenu kabili, Mulungu wangukonhenda niwe muhole mgameso genu,nowalilila wanhu bwando watendilenzambi aho haichanduso, lakini hawalek-ile uchafu wao, kusulukila kwihile naugoni.

13Paulo komambukiza kwa kuwazuma na

kuwalamusa1 Uno wokuwa mwanza wangu wa

kadatu kwiza kumwenu. KambaMaandikoGang'alile vigalonga, “Kitala chochosecholondeka choneke na wanhu wabilihebu wadatu.” 2 Ving'halile na mweyemuumwanza wangu wa kabili niwazuma,na sambi nowazuma kabili ning'halikutali, kipindi naheza honda niwonelebazi waja watendile nzambi aho umwakahebu munhu yoyose iyagwe. 3 Mweyewenyego molola kamba Kilisito kolongamgati mmwangu. Kumwenu mweyeKilisito hanyekile, lakini kolagusa nguvuzake kumwenu. 4 Kwavija hata kambakawambigwa mumsalaba kwa kunyolila,lakini sambi mgima kwa nguvu yaMulungu. Na tweye vivija tonyolila kwakuilumba nayo, lakini kwa nguvu yaMulungu twawagima hamoja nayomuladituwasang'hanile mweye.

5 Muilolese wenyego mujuwe kambamomtamanila Mulungu. Muigezewenyego. Vino mweye hamujuwile kuwaYesu Kilisito kokala mgati mmwenu?Kamba haili avo, mweye mulemelwa.6 Lakini notogola mweye mojuwa kuwatweye hatulemelwe bule. 7 Avo tompulaMulungu sekemutendembuli yoyose ihile.Siyo kamba tolonda wanhu watugesetweye tuhuma, lakini mweye mutendeganogile hata kamba tweye tokonekatulemelwa. 8 Kwavija tweye hatudahakuulema ukweli, lakini tougendelezaukweli. 9 Todeng'helela kuwa tweyetunyolila, lakini mweye mugangamala,na tompula Mulungu mutelele ng'hani.10 Lekaavo, nowandikila mbuli zinoning'hali kutali, muladi naheza kumwenusekeniwe msede kwa kuusang'hanilaudahi uyanigwelele Mndewa, udahi wakuwagangamiza siyo wa kuwabomola.

11 Avo ndugu zangu, nowalaga!Wambeni kukala mutelele, gogeni mbulizangu, muilumbe, kaleni moyo hole.Nayo Mulungu wa unogelwa na tindiwalokokuwa hamoja na mweye.

12 Muilamuse kwa nzila ilagusa moino-gela.

13 Wanhu wose wa Mulungu wowala-musa.

Page 215: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

2 Wakolinto 13:14 212 2 Wakolinto 13:1414 Ng'hekewa ya Mndewa Yesu Kilisito

na unogelwa wa Mulungu kwa kuilumbana Loho Yang'alile, vikale namweyemose.

Page 216: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Wagalatia 1:1 213 Wagalatia 1:12

Baluwa ya Paulo kwa wanhu waako

GalatiaUlongozi

Kitabu cha Wagalatia chandikigwa naMtumigwa Paulo (Sula ya 1:1). Baluwa inoPaulo kawandikila vibumbila va wanhuwamtogole Yesu ako Galatia hagati yamwaka wa 48-57 toka kuvumbuka kwaKilisito. Wagalatia wogesigwa awo wanhuwakalile ako Lumi mwiisi ya Galatia.Wanhu woifunza mbuli hawajuwile bulekamba Paulo kakala kwahi viyandikebaluwa ino, lakini yogesigwa senginekayandikila Efeso hebu Kolinto.

Paulo kawandikila wanhu wamtogoleYesu, wose Wayahudi kwa wanhu haweliWayahudi mna ivibumbila va wanhuwamtogole Yesu ako Galatia. Kandikabaluwa ino kuwalemela wafundizawavizi walongile wanhu wamtogoleYesu wolondeka kukweleleza malagizoga Wayahudi kulawa mna idilaganoda umwaka, ng'hani ng'hani kwingilakumbi. Kukala na kibumbila chawanhu mna iwanhu wamtogole Yesukikemigwe Wayuda walondile wanhuhaweliWayahudi wamtogole Yesuwengilekumbi. Vivija walonga Paulo hakalileMtumigwa bule, Paulo kaigombela mbuliya utumigwa wake kwa kulonga mbulizake za umwaka (Sula ya 1:11-2:14) nakaigombela Mbuli Inogile kwa kusimulilawanhu wokomboligwa kwa kumtamanilaYesu Kilisito (Sula ya 2:16). Ino yolawililakwa bazi da Mulungu na siyo kijakiwosang'hana wanhu.Mbuli zili mkitabu

Paulo kosonga baluwa yake kwa kuwala-musa kibumbila cha wanhu wamto-gole Yesu ako Galatia (Sula ya 1:1-5).

Abaho Paulo kosimulila mbuli zakeziyagwe za kukisogo muladikuigombela viilondeka kumwakekuwafundiza wanhu na kolongaviyagezile kukala kwa kukwelelezamalagizo lakini mbuli ayo haitendilechochose (Sula ya 1:6-2:21).

Abaho kosimulila sang'hano ya mala-gizo na ng'hekewa mna uukombozi(Sula ya 3-4).

Abaho kolonga mbuli ya malagizogayagwe mbuli ya viilondeka kukala

kwa wanhu wamtogole Yesu (Sula ya5:1-6:10).

Paulo komambukiza baluwa yakekwa kuwalamusa na kowapulawakumbuke Mulungu kiyagalusemgati ya munhu kinoga ng'hanikubanza malagizo ga lukuli, kambavija kwingila kumbi (Sula ya 6:11-18).

1 Niye Paulo, namtumigwa, sikemigwehebu kutumigwa na wanhu, lakini nhu-migwa na Yesu Kilisito na Mulungu Tata,yamzilibule Yesu kwawafile. 2Nduguwoseweli hamoja na niye tovilamusa vibumbilava wanhu wamtogole Yesu ako Galatia.

3Mulungu Tataetu naMndewa Yesu Kil-isito wawagwee ng'hekewa na tindiwalo.

4Kwa kutegeleza viyolonda TataetuMu-lungu, Kilisito kailava mwenyego kwanzambi zetu, muladi yatukombole nanzambi za wanhu wa lukolo luno lwasambi. 5Mulungu yagweleligwe ukulu sikuzose! Ona.

Mbuli imoja Inogile6 Mweye mong'hanganya, sambi

sambi baha, momuleka Mulunguyawakemile kwa ng'hekewa ya Kilisito,na mokweleleza usenga uyagwe ukonekakamba mbuli inogile. 7 Kulonga ukwelikuduhu mbuli iyagwe inogile. Nolongavino, kwavija kuna wanhu wayagwewowading'hula na wolonda kuigalusaMbuli Inogile ya Kilisito. 8 Lakini hatakamba imoja wetu hebu msenga wakuulanga, kowapeteleni usenga uyagwehauigalile na Mbuli Inogile ituwapeteletweye, ayo yaduiligwe na Mulungu!9 Tweye tulonga, na sambi nolonga kabili,munhu yoyose yowapetela usenga uyagwehauigalile na Mbuli Inogile imupeteligwe,munhu ayo yaduiligwe na Mulungu!

10 Vino vinongile vino nolonda kuto-goligwa na wanhu? Haili vivo bule! Niyenolonda kutogoligwa na Mulungu! Vino,niye nolonda kuwanogeza wanhu? Mazanhendile vivo, sambi niwe msang'hanajiwa Kilisito.

Paulo viyapatile utumigwa11Ndugu zangu, nolonda mujuwe kuwa

Mbuli Inogile iniwapetele hailawa kwawanhu. 12 Niye siipatile kulawa kwamunhu yoyose, hebu kufundizigwa namunhu. Yesu Kilisito mwenyego yuyoyanigubulile.

Page 217: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Wagalatia 1:13 214 Wagalatia 2:1413 Mweye muhulika vinikalile noigoga

goya dini ya Kiyahudi, muhulikavinividununze ng'hani vibumbila vawanhu wamtogole Yesu bila kuvonelabazi na nilonda kudibananga tamanilojao. 14Niye niwahumaWayahudi wayanguwengi wanileleke nao kwa kukwelelezadini ya Kiyahudi, niwamba ng'hanikuvigoga vihendo vitugweleligwe nawahenga zetu.

15 Lakini Mulungu kwa ng'hekewayake kanisagula ning'hali sinavumbuka,kanikema nimsang'hanile. 16 Viyonevinoga kunigubulila Mwanage, muladiniwapetele Mbuli yake Inogile wanhuhaweli Wayahudi, sikimbilile kwa munhukumuuza mbuli yoyose, 17 hebu kucholakudibuga da Yelusalemu kuwauza wajawanongolele kuwa watumigwa, lakinitanhu nichola mwiisi ya Alabiya abahonibweleganya kudibuga da Damesiki.18 Viibitile miyaka midatu, nicholaYelusalemu kumulola Kefa, na nikalanayo kwa siku longo na tano. 19 Lakinisiiting'hane na watumigwa wowosewayagwe ila Yakobo, ndugu yake MndewaYesu.

20Kino kinyandika cha ukweli, Mulungukojuwa siviza!

21 Abaho nichola mziisi za Siliya naKilikia. 22 Kipindi acho vibumbila vawanhu wamtogole Yesu ako Yudea vikalahavinanyona. 23 Wao wakala wakijuwilekija kiiyeka kiwahulike kwa wanhu,“Munhu ija yakalile yotudununza, sambikowapetela wanhu Mbuli Inogile iija yakumtamanila Kilisito iyakalile yolondakuibananga!” 24 Avo mbuli ya niyewamgwaa ukulu Mulungu.

2Paulo na watumigwa wayage

1 Viibitile miyaka longo na nne,nibweleganya Yelusalemu hamoja naBalinaba, vivija nimsola Tito. 2 Nicholakuko kwavija Mulungu kanigubulilanichole, vituiting'hane twiiyeka nawalangulizi niwasimulila usenga waMbuli Inogile iniwapetela wanhu haweliWayahudi. Nhenda vivomuladi sang'hanoyangu inisang'hane na ino inisang'hanasekeyage bule. 3 Miyangu Tito hamojakakala Mgiliki, hawamnanahize yengilekumbi, 4vivija kukala nawanhuwaitendilewamtogola Yesu walonda yengile kumbi.Wanhu awo wengila kinyelegezi mna

ikibumbila chetu kutusepa, muladiwajuwe vitubwihila kwa kuilumba naYesu Kilisito. Walonda tukale kambawatumwa. 5 Lakini hatuwatogolele bule,muladi ukweli wa Mbuli Inogile usigale namweye.

6 Lakini wanhu wano wolongigwakuwa walangulizi, kamba kweli wakalavivo hebu si vivo, niye sitonga bule.Kwavija Mulungu hamtagusa munhukwa kumulola kwa kunze, wanhu awohawakalile na magesa ga kunyongezela.7 Lakini wajuwa kuwa Mulungu kan-huma niwapetele Mbuli Inogile wanhuhaweli Wayahudi, kamba vija Petuloviyatumigwe yawapetele Mbuli InogileWayahudi. 8Kwavija Mulungu yamtendilePetulo mtumigwa kwa Wayahudi, yuyoyanhendile niye kuwa mtumigwa kwawanhu haweli Wayahudi. 9 Yakobo, Kefana Yohana wokoneka kuwa walanguliziwakulu, waijuwa ng'hekewa inigweleligwena Mulungu, avo watugoga makononiye na Balinaba, kulagusa tweye nawao twa kinhu kimoja. Tuitogolelakuwa niye na Balinaba tukasang'hanekwa wanhu haweli Wayahudi na waowakasang'hane kwa Wayahudi. 10 Lakiniwatupula kino kiiyeka, tuwagese wakiwaweli mkibumbila chao, na niye ng'halaniwamba kuisang'hana mbuli ayo.

Paulo komzuma Kefa11 Lakini Kefa viyezile kudibuga da An-

tiokia, nimulemela mgameso ga wanhukwavija kakala yabanange. 12 Kwavijawang'hali hawanavika wanhu wayagwewatumigwe na Yakobo, Kefa kakala yojana wanhu haweli Wayahudi. Lakiniwanhu awo viwavikile kasonga kuinega nawanhu haweliWayahudi, kwa kuwadumbawanhu wa kibumbila wakalile wonanahizakwingila kumbi. 13 Wayahudi wayagwewailumba na Kefa mna imbuli ayo ya un-afiki, hata Balinaba nayo kakala mumo.14 Vinyonile mbuli zao zootenda hazi-igalile na viilonda Mbuli Inogile, nimu-longela Kefa mgameso ga wanhu wose,“Hamoja gweye kwa Muyahudi, kokalakamba wanhu haweli Wayahudi na siyokamba Muyahudi. Habali kowananahizawanhu haweli Wayahudi wakweleleze vi-hendo va Wayahudi?”

Wayahudi na wanhu haweli Wayahudiwokomboligwa kwa kumtamanila Mulungu

Page 218: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Wagalatia 2:15 215 Wagalatia 3:1615 Tweye twa Wayahudi kwa kuvum-

buka, na siyo wanhu haweli Wayahudiwene nzambi! 16 Tweye tojuwa kuwamunhu hatendigwa kanoga mgamesoga Mulungu kwa kugagoga Malagizo gaMusa, ila kwa kumtamanila Yesu Kilisito.Na tweye tumtamanila Yesu Kilisitomuladi tutendigwe tunoge mgameso gaMulungu, kubitila kumtamanila kwetuKilisito, na siyo kwa kugagoga Malagizoga Musa. Kwavija kuduhu munhuyoyose yotendigwa kanoga mgamesoga Mulungu kwa kugagoga Malagizo gaMusa. 17 Lakini kamba tweye tolondakutendigwa tunoge mgameso ga Mulungukwa kuilumba na Kilisito, tokoneka kambatotenda nzambi, vino gano gofambulakamba Kilisito kowataza wanhu watendenzambi? Haili vivo bule! 18 Niinanganzila ya kugatamanila Malagizo. Kambasambi noizenga kabili, aho nolagusaniye nogabena Malagizo. 19 Mbuli yaMalagizo niye nifa, Malagizo genyegogang'homa muladi niwe mgima kwambuli ya Mulungu. Niye niwambigwamumsalaba hamoja na Kilisito. 20 Sambinamgima, lakini sili niye kabili ila Kilisitoyokala mgati mmwangu. Sambi nokalakwa kumtamanila Mwana wa Mulungu,yaninogele niye, na kaulava ugima wakembuli ya niye. 21 Siilema ng'hekewaya Mulungu. Kwavija kamba munhukotendigwa kanoga mgameso ga Mulungukwa kugagoga Malagizo, avo Kilisito kafabule!

3Malagizo na kumtamanila Mulungu

1 Mweye Wagalatia mwa wabozi! Vinonani yawalogile? Mbuli ya kuwambigwakwa Yesu Kilisito mumsalaba ilongigwagoya mgameso genu. 2 Nolonda kujuwakinhu kimoja kumwenu, vino mumbokelaLoho wa Mulungu mbuli ya kusang'hanavigalonda Malagizo hebu kwa kuhulikaMbuli Inogile na kuitogola? 3 Vino mw-eye mwa wabozi? Mweye musonga ku-sang'hana mbuli zose kwa kutazigwa naLoho wa Mulungu, vino sambi molondakumambukiza kwa udahi wenu wenyego?4 Vino mbuli zose ziwapatile mugayabule? Aka, havidahika! 5 Vino Mu-lungu kowagwaa Loho wake na kutendaunzonza kumwenu kwavija motenda vi-galonda Malagizo ga Musa hebu kwavijamoihulika Mbuli Inogile na kuitogola?

6Kamba Maandiko Gang'alile vigolongambuli ya Abulahamu, “Kamtamanila Mu-lungu, nayo Mulungu kamgesa kanoga.”7 Avo mujuwe kuwa, wanhu wose wom-togola Mulungu, awo wao wana too waAbulahamu. 8Maandiko Gang'alile galag-ula toka mwaka kuwa Mulungu kowa-tendawanhuwa isi zose wanogemgamesogake kubitila kumtamanila kwao. AvoMaandiko Gang'alile gampetela Abula-hamu Mbuli Inogile, “Kubitila gweye Mu-lungu kowatenda wanhu wa ng'holo zoseza mwiisi wamwede.” 9 Avo wanhu wosewomtamanila Mulungu womweda hamojana Abulahamu, yamtamanile Mulungu.

10 Lakini wanhu wose wotamanilakugatenda golondigwa na Malagizo,wanhu awo waduiligwa na Mulungu.Kwavija Maandiko Gang'alile golonga,“Munhu yoyose yoleka kugoga kila kinhuchandikigwe mna ikitabu cha Malagizo,munhu ayo kaduiligwa na Mulungu!”11 Sambi yojuwika goya Malagizohagadaha kumtenda munhu yanogemgameso ga Mulungu, kwavija MaandikoGang'alile golonga, “Munhu yotendigwakanoga mgameso ga Mulungu kokalakwa kumtamanila Mulungu.” 12 LakiniMalagizo siyo mbuli ya kumtamanilaMulungu, lakini Maandiko Gang'alilegolonga, “Munhu yoyose yotenda mbulizilondeka na Malagizo kokala kwa mbulizizo.”

13 Kilisito katukombola mnaukuduiligwa na Malagizo, kwa kuduiligwambuli ya tweye, kwavija MaandikoGang'alile golonga, “Munhu yoyose lukulilwake lunanikigwe mumbiki kaduiligwa.”14 Mbuli ino itendeka muladi vinhuvinogile, vija Mulungu viyailagane naAbulahamu wagweleligwe wanhu haweliWayahudi kubitila Yesu Kilisito, avo kwakumtamanila Mulungu tobokela LohoYang'alile iyalongile Mulungu.

Lagizo na Kija kiyalongile Mulungu15 Ndugu zangu, nolonda nilonge

vinhu viigalile na vinhu vootenda wanhusiku zose. Wanhu wabili wahaitogolelambuli na kwika kilaguso cha kuilagana,kuduhu munhu yodaha kusegeza hebukwengeza kinhu. 16 Avo kija kiyalongileMulungu kagweleligwa Abulahamu namunhu yaleleke mulukolo lwa mwanageAbulahamu. Maandiko Gang'alilehagalonga, “Wanhu waleleke,” fambulo

Page 219: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Wagalatia 3:17 216 Wagalatia 4:15jakewanhuwengi, lakini golonga, “Munhuyaleleke,” fambulo jake munhu imoja,nayo ayo Kilisito. 17 Niye nolongavino, Mulungu kailagana na Abulahamuna kalonga kotenda kiyailagane nayo.Malagizo ga Musa gagaligwe miyakamagana mane na malongo madatukumwande hagadaha kudisegeza lagano.Avo hagadaha kusegeza kija kiyalongileMulungu. 18 Kwavija kamba nhuza yaMulungu yotamanila Malagizo, bahohaidaha kutamanila kija kiyalongileMulungu. Lakini,mbuli ya kija kiyalongile,Mulungu kamgwaa nhunza Abulahamu.

19 Vino kilamuso cha Malagizo choni?Gongezigwa muladi kulagusa zilihi azonzambi, Malagizo gokalambaka kwiza kwamunhu yaleleke mulukolo lwa mwanageAbulahamu, ayuja yalongigwe mnaidilagano. Malagizo gagaligwa nawasengawa kuulanga kubitila ija yogala kuilumba.20 Munhu yowatenda wanhu wailumbehalondeka kamba mbuli yenyego yamunhu imoja, lakini Mulungu imoja.

Kilamuso cha Malagizo21 Vino ino yofambula kuwa Malagizo

ga Musa hagailumba na kija kiyalongileMulungu? Aka, haili vivo! Kwavijakamba wanhu wabokela Malagizo godahakugala ugima, bahomunhu yoyose kodahakutendigwa yanoge mgameso ga Mulungukwa kugagoga Malagizo. 22 LakiniMaandiko Gang'alile golonga kuwa wanhuwose wa mwiisi wotawaligwa na nzambi,na nhunza iyalongile Mulungu kwakumtamanila Yesu Kilisito, wogoleligwawanhu waja womtogola.

23 Lakini kipindi cha kumtamanilaMulungu vikikalile hakinavika, Malagizogakala gatufungile mbaka kipindi chakumtamanila Mulungu vikigubuligwe.24 Avo Malagizo gatulongoza mbakaviyezile Kilisito, muladi kwa kumtamanilakwetu Mulungu yatutende tunogemgameso gake. 25 Lakini kipindi chakumtamanila Mulungu kivika, avoMalagizo hagatulongoza kabili.

26 Kwa kumtamanila Yesu Kilisitomweye mose mwa wana wa Mulungu.27 Mweye mose mubatizigwe kwakuilumba na Kilisito, na sambi mumvalaKilisito mwenyego. 28 Avo kwa kuilumbana Yesu Kilisito wanhu wose kuduhukuibagula. Kuduhu Wayahudi naWagiliki, kuduhu watumwa na wanhu

wakomboligwe, kuduhu wambigalo nawatwanzi, wose kinhu kimoja. 29 Kambamweye mwa wanhu wa Kilisito, bahomwa wanhu wa lukolo lwa Abulahamu,na mubokela kija kiyalongile Mulungu.

41 Avo, nolonga vino, muhazi yahawa

yang'hali mwana, kaigala na mtumwa,hamoja vinhu vose vake. 2 Kipindiacho chose kolongozigwa na wanhuwomulela na wanhu wovilola goyavinhu vake, mbaka chahavika kipindikikigwe na tatake. 3 Vivo ili kumwetutweye, vitukalile tung'hali wana, tukalawatumwawa loho zitawalamwiisi. 4Lakinivikivikile kipindi kinogile, Mulungukamtuma mwanage mwenyego, yaleligwenamtwanzi, na kalongozigwanaMalagizo,5 muladi yawakombole wanhu waja wosewatawaligwe na Malagizo, ili tuwe wanawa Mulungu.

6 Kwavija mweye mwa wanage, Mu-lungu kamtuma Loho wa Mwanage mmi-zoyo yenu, Loho ayo yokemelela, “Aba,fambulo jake Tata.” 7 Avo gweye hulimtumwa kabili, lakini kwa mwana. Nakwavija kwa mwana, Mulungu kokugwaavinhu vose viyawekile wanage.

Paulo na Wagalatia8 Kuko umwaka mukala hamumjuwile

Mulungu, na avo mukala watumwa waloho zilibule udahi wa kutawala. 9 Lakinisambi mumjuwa Mulungu, hebu nongemujuwigwa na Mulungu, habali moz-ibwelela loho za ukiwa zilibule nguvuna molonda kuwa watumwa wao kabili?10 Mung'hali mozigoga siku na miezi navipindi na miyaka. 11 Nodumba senginesang'hano yangu inisang'hanembuli yenuyaga bule.

12Ndugu zangu, nowapulamuwe kambaniye. Kwavija hata niye niwa kambamweye. Mweye hamunhendele mbuliyoyose ihile. 13 Mojuwa kuwa utamu awounhendile kuwapetela Mbuli Inogile kwamwanza wa ichanduso. 14Hata ivo, kipindikija hamnibezile hebu kundema mbuli yautamu wangu, hamoja mugaya ng'hanimbuli ya utamu awo, lakini munibokelakamba vondamumbokelemsengawa kuu-langa, na munibokela kamba vonda mum-bokele Yesu Kilisito mwenyego. 15Mweyemukala na deng'ho! Vino kulawililachoni? Niye nodaha kulonga, kipindi kija,maza mudahile mwahang'olile meso genu

Page 220: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Wagalatia 4:16 217 Wagalatia 5:14wenyego na kungwaa niye. 16 Vino sambimonihila mbuli ya kuwalongela ukweli?

17 Wanhu wayagwe wowagaiya mw-eye, lakini hawagesa ganogile kumwenu.Wolonda mweye na niye tuigole, muladimweye muwagaiye wao. 18Kweli siku zosevinoga kugaiyambuli zinogile, hata kambaniye nahaduhu. 19 Wanangu! Kambavija mtwanzi viyogaya kipindi cha kulelamwana, na niye nowagaiya mbaka Kil-isito vonda yalumbigwe mgati mmwenu.20 Nosulukila, maza nahakalile na mweyesambi, nahalongile ulonzi unogile! Niyenokala moyo yungwa yungwambuli yenu!

Hajili na Sala21 Nongeleni mweye mulonda

kutawaligwa na Malagizo ga Musa, vinohamuhulika bule vigalonga Malagizo?22 Kwavija yandikigwa kuwa Abulahamukakala na wana wabili, mwana imojakaleleka na mtwanzi yakalile mtumwa,na mwana iyagwe kaleleka na mtwanziyakomboligwe. 23 Mwanage yalelekena mtwanzi yakalile mtumwa kalelekakamba viwaleleke wana wayagwe,lakini mwanage yaleleke na mtwanziyakomboligwe kaleleka kubitila kijakiyalongile Mulungu. 24 Kinhu kilawililekwa wana wabili wa Abulahamu kiigalana kinhu cha ukweli, watwanzi waowabili wolagusa malagano mabili. Laganodimoja dija ditendigwehanaUlugongo lwaSinai, dolonga mbuli ya Hajili, na wanagewoleleka muutumwa. 25 Hajili kolagusaUlugongo lwa Sinai luli ako Alabiya, nayolagusa buga da Yelusalemu dili sambimwiisi, dili muutumwa hamoja na wanagewose. 26 Lakini Yelusalemu ili kuulanga nibuga dikomboligwe, najo dijo mamaetu.27Kwavija Maandiko Gang'alile golonga,“Deng'helela gweye mtwanzi uli mgumba,Toa lukenze gweye hupatile usungu wa

kulela mwana!Kwavija wana wa mtwanzi yalekigwe

wokuwa wengikubanza wana wa mtwanzi yokala na

mkasano.”28 Avo ndugu zangu, mweye mwa wana

kwavija vivo viyalongile Mulungu kilaw-ilile, kamba viikalile kwa Isaka. 29 Lakinikamba kipindi kija kiyaleleke mwana ijakamba viwoleleka wana wayagwe, kam-dununza ija yaleleke kwa udahi wa Lohowa Mulungu, sambi vivo ili. 30 LakiniMaandiko Gang'alile golonga, “Muwinge

mtwanzi yelimtumwanamwanage, kwav-ija mwana wa mtwanzi yeli mtumwa,honda yahazi hamoja na mwana wa mt-wanzi yakomboligwe.” 31 Avo nduguzangu, tweye hatuli wana wa mtwanziyeli mtumwa, ila twa wana wa mtwanziyakomboligwe.

5Tweye tulekesigwa kwa Kilisito

1 Tulekesigwa kwavija Kilisito katu-tenda tulekesigwe! Gangamaleni na seke-mutogole kuwa watumwa kabili.

2 Tegelezeni! Niye Paulo nolonga namweye,mwahatogola kwingila kumbi, Kil-isito honda yawafaye chochose. 3Nolongakabili, munhu yoyose yotogola kwingilakumbi kolondeka yagagoge Malagizo gosega Musa. 4 Kamba molonda kutendigwamunoge mgameso ga Mulungu kwa ku-gagoga Malagizo, baho mwiinega na Kil-isito, na muileka ng'hekewa ya Mulungu.5 Lakini tweye, totamanila kutendigwatunoge mgameso ga Mulungu kwa kumta-manila. Kino acho tukibetela ng'hani kwaudahiwa LohowaMulungu. 6Kwavija twa-hailumba na Yesu Kilisito, kwingila kumbihebu kuleka kwingila kumbi siyo kinhu,kilondeka ni kumtamanila Mulungu ku-bitila unogelwa.

7 Mweye mukala musang'hana goya!Nani yawagomese kuutogola ukweli?8 Mbuli ayo haitendigwe na Mulungu,yawakemile mweye. 9 “Mela kidogodoutenda usage wose ugongomoke!”10 Kwavija muilumba na Mndewa, nogesakuwa mogesa kamba vinigesa niye.Munhu yoyose yowading'hula hata kambayahawa nani, munhu ayo kotagusigwa naMulungu.

11 Ndugu zangu, kamba nogendelelakuwapetela wanhu kwingila kumbi, habalining'hali nodununzigwa? Maza ikalileavo kuwapetela kwangu wanhu mbuliya msalaba wa Kilisito sambi kuwad-ing'hule wanhu. 12 Maza nolonda wanhuawowowading'hulamweye, wahabenigwevimbigalo wao wenyego.

13 Mweye ndugu zangu, mukemigwamuladi mulekesigwe. Lakini kulekesigwakuko sekekuwe kilamuso cha kutenda cho-chose kimulonda mweye wenyego, ilamolondeka muisang'hanile kwa kuino-gela. 14 Kwavija Malagizo gose ga Musa

Page 221: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Wagalatia 5:15 218 Wagalatia 6:16gotendigwa kwa kugoga lagizo dino di-moja, “Mnogele miyago kamba viuino-gela mwenyego.” 15 Lakini mwahailumana kuidafuna wenyego kamba ming'onyo,aho muitiganye sambi muibanange mw-eye kwa mweye.

Gaja goyolonda Loho na gaja gotulondatweye

16 Avo, nolonga vino, mbuli zenuzimsang'hana zilongozigwe na Loho waMulungu, na aho honda mukwelelezeusulukilo wihile uli mgati mmwenu.17 Kwavija viulonda usulukilo wihileuli mgati mmwenu hakuitogolela navija viyolonda Loho wa Mulungu,na vija viyolonda Loho wa Mulunguhakuitogolela na vija viulonda usulukilowihile uli mgati mmwenu. Vinhu vinovibili haviilumba bule, avo hamudahakutenda kinhu chochose kimulondawenyego. 18 Kamba mwahalongozigwana Loho waMulungu, aho hamutawaligwana Malagizo ga Musa.

19 Sang'hano za wanhu wokwelelezausulukilo wihile uli mgati mmwaozijuwika goya, ugoni na uchafu na ugoniubanzile ng'hani, 20 na kuvitambikilavinyago na uhawi na kuihila na ndwagina kuyonela migongo na ng'hasilikina ugila na kuiding'hula na kuigolamna ivibumbila, 21 migongo ibanzilena kukoligwa na nyimwili nyimwili yakukoligwa na mbuli ziyagwe kamba azo.Sambi nowazuma kamba viniwazumileaho haichanduso, wanhu wose wotendambuli azo honda wengile Muundewa waMulungu.

22 Lakini muugima wa munhu yolon-gozigwa na Loho wa Mulungu vinhu vinovokoneka mgati mmwake, unogelwa nadeng'ho na tindiwalo na kufunga umoyona bazi na moyo unogile na kutendakija kiyalongile, 23 uhole, kuitawalamwenyego. Kuduhu Malagizo golekakuitogolela na gano. 24 Wanhu wosewailumbile na Yesu Kilisito wauwambaunhu wao wa nzambi uli na usulukilowihile na magesa gehile. 25 Twahakalakwa kulongozigwa na Loho wa Mulungu,tukweleleze viyolonda Loho. 26 Avo,seketuigode, seketuigobole hebu kuyonelamigongo.

6Tuitaze wenyego

1 Ndugu zangu, mwahamona munhuyoyose katenda nzambi, mweye mulon-gozigwa na Loho wa Mulungu mzumenimunhu ayo, muladi yaleke nzambizake. Lakini mzumeni kwa uhole, kunomoiteganya muladi sekemugezigwe.2 Muitaze mna gamagayo, kwa kutendaavo mogagoga malagizo ga Kilisito.3 Munhu yahayona kinhu, na kuno helikinhu chochose, koivizila mwenyego.4 Lakini kila munhu yalole goya mbulizake mwenyego zoyosang'hana. Kambakotenda mbuli zinogile aho kodahakuigodela mbuli zako, bila kulola chonikiyatendile munhu iyagwe. 5 Kwavija kilamunhu kanamzigowa kupapamwenyego.

6Munhu yofundizigwa mbuli ya Kilisitokolondeka waigwelele vinhu vake vosevinogile na mfundiza wake.

7Sekemuivizile, Mulungu hagewezigwa,kwavija kija kiyahandile munhu achochonda yasenge. 8 Munhu yohandakuzinogeza nzambi zili mgati mmwake,mumo kosenga ifa, lakini yahahandakuinogeza loho wa Mulungu, mumokosenga ugima wa kweli wa mazuwagose. 9 Avo seketudonhe kusang'hanaganogile, kwavija kamba hatubwelakukisogo, chahavika kipindi cha kusengatosenga. 10 Avo twahawa tung'hali tunakipindi, tuwatendele ganogile wanhuwose, ng'hani ng'hani waetu wamtogoleMndewa.

Kulamusigwa na kuzumigwa kwa uhelelo11 Loleni vinyandike kwa helufi ng'hulu

kwa makono gangu mwenyego! 12Wanhuwolonda koneka wanoga kwa vinhuva kunze, awo wolonda kuwananahizamweye mwingile kumbi, wotenda avokwavija wodumba kudununzigwa mbuliya msalaba wa Kilisito. 13 Hata wajawengile kumbi hawagagoga Malagizo gaMusa, wao wolonda mweye mwingilekumbi muladi waigodele kija kitendekemzing'huli zenu. 14 Lakini niye noigodelamsalaba wa Mndewa wetu Yesu Kilisitowiiyeka, kwavija kubitila msalaba wakevija viwokalawanhuwamwiisi kumwangukamba kufa na niye kamba nifa kumwao.15 Kwingila kumbi hebu kuleka kwingilakumbi siyo kinhu, kilondeka kuumbigwakabili. 16 Wanhu wose wokala kwakukweleleza nzila ino, Mulungu yawagweetindiwalo na bazi, vivija kwa wajaWaizilaeli weli wa Mulungu.

Page 222: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Wagalatia 6:17 219 Wagalatia 6:1817 Avo, munhu yoyose sekeyanigaze ka-

bili, kwavija ng'hovu zili mulukuli lwangumbuli ya Yesu.

18Ndugu zangu, ng'hekewa ya Mndewawetu Yesu Kilisito ikale na loho zenu mw-eye mose. Ona.

Page 223: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Waefeso 1:1 220 Waefeso 1:14

Baluwa ya Paulo kwa wanhu waakoEfeso

UlongoziBaluwa kwa Waefeso yandikigwa

kipindi kimoja na baluwa kwa Wakolosaibehi na mwaka wa 60 toka kuvumbukakwa Kilisito. Mwandikaji koitambulamwenyego kamba Mtumigwa Paulo (Sulaya 1:1)Wanhuwoifunzambuli woitogolelakuwa Paulo ayo yandike baluwa kwaWaefeso hamoja hawalamuse wanhukamba viyatendile kwa Wakolosai. Kwakilamuso acho yogesigwa baluwa inoilondigwa kuwavikila wanhu wamtogoleYesu mna ivibumbila vili mwiisi ayo.Vivija Paulo kolonga kakala mkifungoviyandike baluwa ino (Sula ya 3:1, 4:1,na 6:20). Paulo kaigala baluwa ino kwamakono ga Tukiko muumwanza wake wakuwatembelela wanhu wamtogole Yesumna ikibumbila kili ako Efeso (Sula ya6:21-22).

Efeso dikala buga kulu kwa wakuluwa isi ya Lumi na mwiisi yose ya AsiyaNdodo. Buga da Efeso dijuwika ng'hanikwa ng'anda ilavigwe kwa mulungu wakitwanzi wa Kigiliki Atemi (Sang'h 19:23-31). Wanhu wamtogole Yesu mkibumbilacha Efesowakalawasongile goyamna uku-tamanila lakini kumwande wona wavikakuuhelelo (Ugub 2:1-7).

Mdifungu da ichanduso da baluwa inoPaulo kosimulila Mulungu viyawasagulewanhu zake na kawakombola na nzambizao kubitila Yesu Kilisito. Kawalinganyawanhu wamtogole Yesu na lukuli na Kil-isito ayo pala na vivija kawalinganyakamba ng'anda izengigwe kwa mabwe naKilisito ayo dibwe kulu da chandusilo.Fungu da kabili da ibaluwa Paulo kofun-diza mbuli ya wanhu wamtogole Yesu vi-wolondeka kukala.Mbuli zili mkitabu

Mna isula ya 1:1-2 Paulo koitambulamwenyego na kowalamusa wanhuwaako Efeso.

Abaho kosimulila vija wanhu wamto-gole Yesu viwoilumba na Kilisito(Sula ya 1:3-3:21).

Abaho Paulo kokwandika mbuli yawanhu wamtogole Yesu viwolondekakukala (Sula ya 4:1-6:20).

Kukimambukizo Paulo kolongambuli zakimambukizo (Sula ya 6:21-24).

1Niye Paulo, namtumigwa wa Yesu Kil-isito kwa kulonda Mulungu, nowandik-ila mweye wanhu wa Mulungu muli akoEfeso, mweye mugangamale kumtamanilaMulungu kwa kuilumba na Yesu Kilisito.

2 Mulungu Tataetu na Mndewa wetuYesu Kilisito wawagwee ng'hekewa natindiwalo.

Kumweda kiloho kwa kuilumba na Kil-isito

3Tumgwee nhogolwaMulungu yeli Tatawa Mndewa wetu Yesu Kilisito! Kwavijakwa kuilumba na Kilisito katutendatumwede kwa kutugwaa kila kinhukinogile cha kiloho cha ako kuulanga.4 Avo isi ing'hali hainaumbigwa, Mulungukatusagula tweye kwa kuilumba naKilisito, muladi tung'ale na seketuwe nanzambi mgameso gake.

Mbuli ya unogelwa wake, 5 toka mwakakalonda kututenda wanage kubitila YesuKilisito, vivo viyanogelwe na viyalondile.6Tumtogole Mulungumbuli ya ng'hekewayake inogile iyatugwelele, kubitila Mwan-age iyamnogele! 7 Kwavija kwa damuya Kilisito tweye tolekesigwa, nzambizetu zogeligwa kumgongo kwa ukulu wang'hekewa ya Mulungu, 8 iyatugwee kwakumema kwa nzewele na ubalawakewose.9 Na katulagusila vinhu vake vifisigwe,viyalondile kutenda. Kanogelwa kutendavivo kubitila Kilisito. 10 Vikivikile kipindichake, katenda kija kiyalondile, kuvikahamoja vinhu vose viumbigwe kuulangana mwiisi, kavigela mmakono ga Kilisito.

11 Kwa kuilumba na Kilisito, tweyetusaguligwa tuwe wanhu zake kambaviyalondile Mulungu toka mwaka.Mulungu kotenda kila kinhu kambaviyolondamwenyego. 12Mulungu katendaavo muladi tweye tusongile kumtamanilaKilisito, tumtogole Mulungu kwa ukuluwake!

13Na mweye vivija muhulike usenga wakweli wa Mbuli Inogile iwagalile ukom-bozi, na mumtogola Kilisito. Na vivijaMulungukawekila kinhu cha kulagusa kwakuwagwaa Loho Yang'alile iyalongile ku-lagusa mwa wanhu zake, kwa kuilumbana Kilisito. 14 Loho Yang'alile ayo yotu-tenda tubokele kija kiyalongile Mulungukwawanhu zake, nambuli ino yotulagusila

Page 224: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Waefeso 1:15 221 Waefeso 2:17kuwaMulungu kowagombola wanhu zake.Avo tumtogole Mulungu kwa ukulu wake!

Paulo kowapulila Waefeso kwa Mulungu15 Kwa mbuli ayo, toka vinihulike

mbuli ya kumtamanila kwenu MndewaYesu, na unogelwa wenu kwa wanhuwose wa Mulungu, 16 silekile bulekumgwaa nhogolwa Mulungu mbuli yamweye. Nahampula Mulungu siwasemwamweye bule. 17 Nogendelela kumpulaTata yeli mkulu, Mulungu wa Mndewawetu Yesu Kilisito, yawagwee Lohowake, yonda yawagwee nzewele nakuwagubulila Mulungu kumwenu muladimumjuwe goya. 18 Nompula Mulunguyawataze mudahe kujuwa goya tamanilodiyawakemele na vinhu vingi vinogileviyawekile wanhu zake, 19 na mudahekujuwa udahi wake viwili mkulu ng'hanimbuli ya tweye tumtogola. Udahi awousang'hana mgati mmwetu uigala nanguvu ibanzile ng'hani, 20 iyamzilibulenayo Kilisito kwa wanhu wafile, nakamwika yakale muukulu mwambu wamkono wake wa kudila ako kuulanga.21 Ako Kilisito kotawala kila ukulu naudahi na nguvu na undewa na kotawalakila twaga da loho yoyose itambuligwamwiisi ino na isi yonda ize. 22 Mulungukavika vinhu vose mmakono ga Kilisitona kamtenda Yesu yawe mkulu wawanhu wose wamtogole. 23 Wanhu wosewamtogole Kilisito wao lukuli lwa Kilisito,na wao utimilifu wa Kilisito nayo ayoyotimiliza kila kinhu, kila hanhu.

2Kulawa mkufa kwingila muugima

1 Aho umwaka mweye mukala kambamufa mbuli ya ubananzi na nzambi zenu.2 Kipindi kija mukala kwa ubananzi nakukweleleza gehile ga wanhu wa mwi-isi ino, mukala momtegeleza mtawala wagehile wa undewa wa ulanga, loho ijayowatawala wanhu iwoleka kumtegelezaMulungu. 3 Na tweye wose tukala kambawao, na tukala kwa kukweleleza usulukilowihile uli mgati mmwetu, na tusang'hanambuli zija zinogeligwe na ng'huli zetu nanzewele zetu. Kamba vitukalile, kambaviweli wanhu wayagwe, tumgevuza Mu-lungu na tulondeka kutagusigwa.

4 Lakini Mulungu kana bazi ng'hani.Na katunogela kwa unogelwa mkulu,5 hata vitukalile tofa kwa nzambi,

katutenda wagima hamoja na Kilisito.Kwa ng'hekewa ya Mulungu mweyemukomboligwa. 6 Kwa kuilumba na YesuKilisito, Mulungu katuzilibula hamojanayo, tukale nayo kuulanga. 7 Vivoviyalondile kulagusa kwa kipindi chosechonda kize ukulu wa ng'hekewa yakeiyatugwee kwa unogelwa kwa kuilumbakwetu na Yesu Kilisito. 8 Kubitilang'hekewa ya Mulungu mukomboligwakwa kumtamanila. Mbuli ino hailawililekwa udahi wenu, lakini ilawilila kwanhunza ya Mulungu, 9 hailawilile kwasang'hano zenu, avo munhu yoyose sambiyaitape. 10 Tweye twa sang'hano yamakono ga Mulungu, na kwa kuilumba naYesu Kilisito, Mulungu katuumba muladitukale kwa kusang'hana mbuli zinogileziyatutandile tuzisang'hane.

Kuilumba na Kilisito11 Avo, mweye wanhu hamwili

Wayahudi kwa kuvumbuka, mukemigwa,“Wanhu hawengile kumbi,” na Wayahudiwoikema, “Wanhu wengile kumbi,” waowengila kumbi mzing'huli zao, kulagusakuwa wanhu wa Mulungu, kumbukenivimukalile aho umwaka. 12 Vivija,kipindi kija mweye mukala hamuilumbilena Kilisito. Mukala wanhu baki nahamukalile mna iwanhu wasaguligwena Mulungu, mukala mduhu fungujojose mna gamalagano ga Mulungugayawalongele wanhu zake, mukalamduhu cha kutamanila na mukala mduhuMulungu. 13Ahoumwakamukala kutali naMulungu, lakini sambi, kwa kuilumba naYesu Kilisito, mugaligwa behi kwa damuya Kilisito. 14 Kwavija Kilisito mwenyegokatugalila tindiwalo kwa kuwatendaWayahudi na wanhu haweli Wayahudikinhu kimoja. Kwa kulava lukuli lwakemwenyego kamba nhosa kasegeza kuihilakwao, kuigalile na luwa lukalile lowagola.15 Kagasegeza Malagizo ga Wayahudi navihendo vake, muladi kulawa mzing'holoazo mbili yatende lukolo lumoja lwasambi kwa kuilumba nayo mwenyegona avo kugala tindiwalo. 16 Kwa kulavanhosa lukuli lwake mumsalaba Kilisitokasegeza kuihila kwao, kazitenda ng'holoazo ziilumbe ziwe kinhu kimoja kambalukuli na kuzitenda zimbwelele Mulungu.

17 Avo Kilisito keza kuwapetela MbuliInogile igala tindiwalo kumwenu, mweye

Page 225: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Waefeso 2:18 222 Waefeso 4:4wanhu hamwili Wayahudi, mukalile ku-tali na Mulungu na vivija kwa Wayahudiwakalile behi na Mulungu. 18 Avo kubitilaKilisito tweye wose, Wayahudi na wanhuhaweli Wayahudi, todaha kumcholela Tatakwa Loho imoja Yang'alile.

19Avomweyewanhu hamwiliWayahudisambi hamwili wanhu baki hebu wanhuwa kutali, mweye sambi mwa wenekaehamoja na wanhu wa Mulungu na mwawanhu wa lukolo lwa Mulungu. 20 Namweye vivija muzengigwa mna ichan-dusilo kikigwe na watumigwa na wat-ula ndagu wa Mulungu. Nayo Yesu Kil-isito mwenyego ayo dibwe kulu da chan-dusilo. 21 Avo Kilisito mwenyego ayo yo-gogeleza ng'anda yose na kuitenda ikuleiwe ng'anda ing'alile ya Mulungu ilavigwekwa Mndewa. 22Kwa kuilumba na Kilisito,na mweye vivija mozengigwa hamoja nawayagwewose, Mulungu yakale kumwenukubitila Loho wake Yang'alile.

3Sang'hano ya Paulo kwa wanhu haweli

Wayahudi1 Avo, niye Paulo, namfungwa kwavija

nomsang'hanila Yesu Kilisito mbuliya mweye wanhu hamwili Wayahudi,nompula Mulungu. 2 Nojuwa kwelimuhulika, Mulungu viyanigweleleng'hekewa ya kusang'hana sang'hano inombuli ya mweye. 3 Mulungu kangubulilavinhu vake vifisigwe, mna ibaluwaino niwapetela kidogo mbuli ayo, 4 namwahakisoma kija kinyandike, modahakujuwa vinhu vinjuwile niye, vifisigwekwa mbuli ya Kilisito. 5 Baho umwakawanhu wakala hawavijuwile vinhuvino vifisigwe, lakini sambi Mulungukawagubulila vinhu avo watula ndagu nawatumigwa zake wang'alile kubitila LohoYang'alile. 6 Kinhu chenyego kifisigweacho kino, kubitila Mbuli Inogile wanhuhaweli Wayahudi wopata fungu mnaivinhu vinogile va Mulungu hamoja naWayahudi, wao wokuwa maungo ga lukuliluluja, na wobokela kikija kiyalongileMulungu kubitila Yesu Kilisito.

7 Niye nitendigwa msang'hanaji waMbuli Inogile kwa ng'hekewa iyanigweleleMulungu kwa udahi wake mkulu. 8 Niyena munhu mdodo kubanza wanhuwose wa Mulungu, lakini Mulungukanigwaa ng'hekewa, muladi niwapetelewanhu haweli Wayahudi Mbuli Inogile,

ya vinhu vinogile va Kilisito vilibuleuhelelo, 9 na niwatende wanhu wosewazijuwe mbuli za Mulungu zifisigwena vizisang'hana. Mulungu yaumbilevinhu vose, kavifisa vinhu vake avo tokamwaka, 10 muladi sambi, kubitila wanhuwamtogole Yesu, watawala na weli naukulu wa kuulanga waijuwe nzewele yaMulungu viili na nzila nyingi. 11Mulungukaitenda mbuli ayo, kamba viyagesiletoka mwaka, na katenda kubitila Mndewawetu Yesu Kilisito. 12 Kwa kuilumbana Kilisito na kumtamanila, todahakumgendela Mulungu bila kudumba nakuno totamanila kuwa kotubokela. 13 Avonowapulila kwa Mulungu, sekemubwelekukisogo, kwavija niye nogaya mbuli yamweye, gago gose mbuli ya kuwatendamumwede.

Unogelwa wa Kilisito14 Kwa kilamuso kino, nomfugamila

Tata, 15 yeli chanduso cha ng'holo zosekuulanga na mwiisi. 16 Nompula Mu-lungu yeli na ukulu wa vinhu vingi, yawa-gangamize mmizoyo yenu kubitila Lohowake, 17 nayo Kilisito yakale mmizoyoyenu kwa kumtamanila kwenu. Nop-ula muwe na mizizi na chandusilo mnaukuinogela, 18 muladi mweye hamoja nawanhu wa Mulungu mujuwe goya un-ogelwa wa Kilisito viwenela kwa ugazina utali, kwa kwingila hasi na kucholauchanha. 19 Ona, muujuwe unogelwawa Kilisito ubanzile nzewele zose, namumemezigwe utimilifu wose wa Mu-lungu.

20 Kumwake Mulungu kubitila nguvuyake isang'hana mgati mmwetu, kodahakusang'hana mbuli ng'hulu ng'hanikubanza gaja gotupula hebu kugesa.21 Mulungu yatogoligwe kwa ukulu wakeukoneka kwa wanhu wose wamtogoleYesu, na kwa Yesu Kilisito, kipindi chose,kiliduhu uhelelo! Ona.

4Kuilumba na Kilisito

1 Avo, niye nili mfungwa kwavija nom-sang'hanila Mndewa, nowapula mukalekambaMulungu viyawakemile. 2Siku zosemuwe wahole na moyo unogile, muino-gele kwa kufunga umoyo. 3 Wambening'hani sekemwagize kuilumba kwenu,kuyawagwee Loho Yang'alile kubitilatindiwalo dili kumwenu. 4 Kuna lukuli

Page 226: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Waefeso 4:5 223 Waefeso 5:4lumoja na Loho imoja, kamba vija vikulina tamanilo dimoja dimukemeligwe naMulungu. 5 Hana Mndewa imoja natamanilo dimoja na ubatizo umoja, 6 hanaMulungu imoja nayo ayo Tata wa wanhuwose, nayo ayo Mndewa wa wanhu wose,kosang'hana kubitila gose, na kabahomnaigose.

7 Kila imoja wetu kagweleligwang'hekewa kamba viyalondile Kilisitokumgwaa. 8 Kamba Maandiko Gang'alilevigolonga,“Viyacholile uchanha ng'hani kuulanga,kawasola wanhu bwando wakalile wa-

fungigwe,kawagwaa wanhu nhunza.”9 Vino yahalonga, “kachola uchanha”kofambula choni? Kofambula kuwa tanhukahumuluka mbaka hasi ng'hani ya isi.10 Avo munhu iija yahumuluke ayo iijayacholile uchanha kuulanga na kubanzakuulanga, muladi yaimemeze isi yose kilahanhu. 11Heyo ayo, “yawagwelele wanhunhunza.” Na kawasagula wanhu wayagwewawe watumigwa na wayagwe wawewatula ndagu wa Mulungu, na wayagwewawapetele wanhu Mbuli Inogile nawayagwe wawe wasusilaji na wafundiza.12 Katenda vivo, yawatande wanhu wosewa Mulungu mbuli ya kumsang'hanilaKilisito, muladi kulugangamiza lukulilwa Kilisito. 13 Avo na tweye wosetuwe kinhu kimoja kwa kumtamanilana kumjuwa Mwana wa Mulungu,tuwe wanhu wakangale na kuuvikilautimilifu wake Kilisito mwenyego. 14 Avohondatuwe wana kabili, twahasigwana kuhembelusigwa kuno na kuno nabeho da wanhu wofundiza uvizi muladiwawagize wanhu wayagwe kwa ubala.15 Lakini twahalonga ukweli kwa moyowa unogelwa, tokula mzimbuli zose kwaKilisito, yeli mkulu. 16 Kwa kulongozigwana Kilisito maungo gose ga lukuligoilumba, na lukuli lose logogelezwa kwakutazigwa na maungo gake. Avo kilamaungo gahasang'hana viilondeka, lukulilose lokula na kuizenga mna ukuinogela.

Ugima kubitila Kilisito17 Avo, nowazuma kwa twaga da Mn-

dewa, sekemukale kabili kamba wanhuhawamjuwile Mulungu, weli na magesagamemile ubozi wiiyeka. 18 Wanhu awonzewele zao zamdiziza, wakutali na ugimaulavigwa na Mulungu mbuli ya ubozi wao

na udala wao wa mizoyo. 19 Wanhuawo waduhu kinyala, wasede na wotendambuli zose zigela kinyala na wogendelelakulonda kutenda vivo.

20Lakinimweye hamuifunzile avombuliya Kilisito. 21Mweye muhulika goya mbulizake, na mufundizigwa ukweli uli kwaYesu. 22 Uvuleni unhu wenu wa umwaka,uja ukalile wonangigwa kwa kusulukilavinhu va uvizi. 23Mizoyo yenu na nzewelezenu vitendigwe va sambi. 24 Uvaleniunhu wa sambi, uumbigwe kwa kuigala naMulungu, uja uigubula wenyego muugimawa ukweli wa kutenda golondigwa na Mu-lungu na kung'ala.

25 Avo lekeni uvizi! Kila munhu kolon-deka kumulongela miyage ukweli, kwavijakila imoja wetu ni maungo ga lukuli lwaKilisito. 26Mwahagevuzika, sekemutogolekugevuzika kwenu kuwatende mutendenzambi, na sekemukale na ng'hasilikikutwa ngima. 27 Sekemumgwelelemwenembago nyafasi. 28 Wanhu wosewakalile wokwiba waleke na wasongekusang'hana kwa makono gao, muladiwakale kwa kutamaniligwa na wadahekuwataza wakiwa. 29 Sekemulosoke, lakinimulonge mbuli zinogile, za kuwatazawanhu, muladi mbuli zimulonga ziwatazekamba viilondeka kwa awo wozihulika.30 Sekemumtende Loho Yang'alile waMulungu, yanyunyuwale kwavija Lohoayo kilaguso cha Mulungu kuwa mweyemwa wanhu zake. Nayo Loho kolagusakuwa siku yovika Mulungu kowatendamulekesigwe. 31 Sekeukone usungu,sekemuding'huke na kugevuzika. Seke-muibamilile hebu kuiliga, sekemuihilekwa mbuli yoyose. 32 Lakini muyonelebazi na kuinogela, na kila munhu yagelekumgongo gehile ga miyage, kambaMulungu viyazigelile kumgongo nzambizenu, kubitila Kilisito.

5Kukala mna umulenge

1Avomuigale naMulungu, kwavija mw-eye mwa wanage yowanogela. 2 Ugimawenu ulongozigwe na unogelwa, kambaKilisito viyatunogele nambuli yetu kailavamwenyego kamba nhunza inung'hila goyana nhosa imnogela Mulungu.

3 Kwavija mweye mwa wanhu waMulungu, mbuli ya ugoni, uchafu wowosehebu ugila, sekevilongigwe kumwenu.4 Sekemulonge mbuli zigela kinyala hebu

Page 227: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Waefeso 5:5 224 Waefeso 6:5mbuli za ubozi hebu utalazi wa maligo,gose gago haganogile kumwenu. Lakinimbuli za kumgwaa nhogolwaMulungu azozinogile. 5 Mujuwe goya, munhu yotendaugoni, hebu mchafu hebu msede, ugilauigala na kuvitambikila vinyago. Wanhuwotenda mbuli azo honda wawe na funguMuundewa wa Kilisito na wa Mulungu.

6 Sekemutogole munhu yawavizilekwa mbuli za ubozi, kwavija kwa mbuliazo ng'hasiliki ya Mulungu yowezilawanhu wose woleka kumtegeleza.7 Avo sekemutende nao mbuli yoyose.8 Aho umwaka mweye mukala mdiziza,lakini sambi mokala kumulenge kwakuilumba na Mndewa. Avo mukalekamba wanhu wa mulenge, 9 kwavijamulenge wogala kutenda mbuli zinogile,kutenda goyolonda Mulungu na ukweli.10 Mugeze kugajuwa gaja gomnogelaMulungu. 11 Sekemutende sang'hanozihile za mdiziza, lakini zilaveni kunzekuna umulenge. 12 Mbuli zitendigwa kwakinyelegezi, zogela kinyala kuzilonga.13 Lakini mbuli zose zitendigwa mnaumulenge, ukweli wake wogubuligwagoya, 14 kwavija kila kinhu kigubuligwegoya chokuwa mulenge. Lekaavoyolongigwa,“Lamuka gweye uwasile,zilibuka kwa wafile,nayo Kilisito kokumwemwesela.”

15 Avo, muitiganye vija vimukala.Sekemukale kamba wanhu wabozi, lakinikaleni kamba wanhu weli na nzewele.16Kisang'hanileni goya kipindi kino kimulinacho, kwavija siku zino ziha. 17 Avosekemuwe wabozi, lakini zahileni gajagoyolonda Mndewa mweye musang'hane.

18 Sekemukoligwe, kwavija ayo yowa-bananga, lakini mumemezigwe LohoYang'alile. 19 Longeni kwa mbuli za zabulina nyila na tenzi za kiloho, mwimbileniMndewa nyila na zabuli kwa kumgwaanhogolwa mmizoyo yenu. 20 Siku zosemgweleleni nhogolwa Mulungu Tata, kwatwaga da Mndewa wetu Yesu Kilisito kwakila kinhu.

Watwanzi na Wakasano21 Kila munhu tanhu yamgese miyage

mbuli ya kumtegeleza Kilisito.22 Watwanzi wategelezeni wakasano

zenu kamba kumtegeleza Mndewa.23Kwavijambigalo kana udahi kwamwehewake, kamba vija Kilisito viyali na udahi

kwa wanhu wamtogole. Nayo Kilisitomwenyego ayo yowakombola wanhuwamtogole, wanhu wamtogole awo lukulilwake. 24 Kamba vija wanhu wamtogoleKilisito viwomtegeleza, vivija watwanziwategelezeni wakasano zenu mna zimbulizose.

25 Na mweye wakasano, wanoge-leni wehe zenu kamba vija Kilisitoviyowanogele wanhu wamtogole, nakailava mwenyego mbuli yao. 26 Katendaavo muladi yawalave kwa Mulungu,yahamambukiza kuwasunha kwa mazikubitila mbuli yake, 27 muladi wawewanhu wang'alile na wanogile ng'hani,wanhu weliduhu dowa, kwiha hebuchochose kili kamba acho. 28 Avo,wakasano wolondeka wawanogele wehezao kamba viwozinogela ng'huli zaowenyego. Munhu yomnogela mwehewake koinogela mwenyego. 29 Kuduhumunhu yoyose yolwihila lukuli lwake,lakini kolugwaa lujo na kululolesa. NayoKilisito vivija vivo viyowalolesa goyawanhu wamtogole, 30 kwavija tweyetwa maungo ga lukuli lwake. 31 KambaMaandiko Gang'alile vigolonga, “Kwambuli ino mbigalo komuleka tatakena mamake, nayo koilumba na mwehewake, na wanhu wao wabili wokuwakinhu kimoja.” 32 Kuna ukweli ufisigweugubuligwe mna zimbuli zino, naniyenokona kuwa zomulonga Kilisito na kanisajake. 33 Lakini vivija zowalonga mweye,kilambigalo kolondeka yamnogelemwehewake, kamba viyoinogelamwenyego, nayomtwanzi kolondeka yamtegeleze mkasanowake.

6Wana na tata zao na mama zao

1 Mweye wana, wategelezeni tata zenuna mama zenu kamba viilondeka kwawanhu wa Kilisito, kwavija mbuli ayo in-oga. 2 “Wategeleze tatako na mamako,”dino dijo lagizo da ichanduso dili nanhunza, 3“Muladi ukale goya na ukale sikunyingi mwiisi.”

4 Na mweye kina tata sekemuwagevuzewanenu ila waleleni goya na wafundizenimafundizo ga Kilisito.

Watumwa na wakulu zao5 Watumwa wategelezeni wakulu zenu

kwa kudumba na kugwaya, tendeniavo kwa moyo unogile kamba vija

Page 228: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Waefeso 6:6 225 Waefeso 6:24momsang'hanila Kilisito. 6 Tendeni vivosiyo mna ikipindi wao wowalola muladiwawatogole, lakini sang'haneni kwa moyoumoja kamba viyolonda Mulungu kwavijamweye mwa wasang'hanaji wa Kilisito.7 Mutogole kusang'hana kwa kuwambambuli ya Mndewa na siyombuli ya wanhu.8 Kumbukeni kuwa, Mndewa komgwaanhunza munhu yoyose, yawe mtumwahebu kakomboligwa mbuli ya sang'hanoyake inogile.

9 Na mweye iwakulu, vivija watende-leni ganogile watumwa zenu, sekemu-longe kwa kukomhoka. Kumbukeni kuwamweye vivija kamba wao, mnayo Mndewaiija kuulanga, nayo habagula munhu.

Ng'hondo ya Kiloho10Kisigale, nowapulamugangamale kwa

kuilumba na Mndewa na kwa kutazigwana udahi wake. 11 Soleni silaha zose zilon-deka kwa kuitowela ziyowagwaa Mulungumudahe kuuhuma ubala wihile wa Mwen-embago. 12 Kwavija tweye hatuitowa nawanhu ila toitowa na nguvu za loho zi-hile zili kuulanga, toitowa na watawalana wakulu weli na nguvu, wotawala isiimemile. 13 Kwa mbuli ayo soleni silahazose zilondeka kwa kuitowela ziyowag-waa Mulungu muladi yahavika siku ijaya gehile mudahe kuzihuma nguvu zaija yamwihileni, mwahaitowa mbaka ku-uhelelo mokuwa mung'hali na nguvu.

14 Avo muitande goya na ukweli uwekamba mkwiji mvigudi venu, na kutendagoyolonda Mulungu kamba kiwalo chazuma cha kukimila mmhambaga zenu,15 musulukile kuwapetela wanhu MbuliInogile kamba vilatu mmagulu genu.16 Kipindi chose acho, mumtamanileMulungu kamba ngao, muladi mudahekuizima misale ikwaka ipigisigwe naija Imdumuka. 17 Ubokeleni ukombozikamba kofiya da kuvala mdipala, naMbuli ya Mulungu iwe kamba pangadimugweleligwe na Loho Yang'alile.18 Siku zose mpuleni Mulungu yawataze.Mpuleni Mulungu kipindi chose, kwakulongozigwa na Loho. Kwa mbuliino muitiganye sekemubwele kukisogo,siku zose wapulileni wanhu wose waMulungu. 19 Vivija nipulileni na niye,Mulungu yanigwee mbuli ya kulonga,muladi nidahe kuwalongela wanhu kinhukifisigwe cha mna Imbuli Inogile bilakudumba. 20 Niye na msenga wa Mbuli

ino Inogile, hamoja sambi na mkifungo.Mnipulile nidahe kulonga Mbuli Inogileinilondeka bila kudumba.

Kimambukizo cha kuilamusa21 Ndugu yangu Tukiko inimnogela

na msang'hanaji yomtamanila Mulungumwiisang'hano ya Mndewa, kowalongelambuli zangu zose, muladi mujuwekija kinhenda. 22 Lekaavo nomtumakumwenu yawalongele mbuli zetu, nayawagangamize.

23 Mulungu Tata na Mndewa Yesu Kil-isito wawagwee wanhu wose wamtogoleYesu tindiwalo na unogelwa kwa kuta-manila. 24 Ng'hekewa ya Mulungu ikalena wanhu wose womnogela Mndewa wetuYesu Kilisito kwa unogelwa wa mazuwagose.

Page 229: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Wafilipi 1:1 226 Wafilipi 1:17

Baluwa ya Paulo kwa wanhu waakoFilipi

UlongoziPaulo kandika baluwa ino kwa wanhu

wamtogole Yesu ako Filipi behi namwaka wa 61 toka kuvumbuka kwaKilisito viyakalile mkifungo (Sula ya1:13) yogesigwa kayandikila ako Lumi.Baluwa ino wandikiligwa kibumbila chawanhu wamtogole Yesu kudibuga daFilipi. Todaha kujuwa mbuli kidogoza buga da Filipi kulawa mna ikitabucha Sang'hano za Iwatumigwa. Filipidijo buga kulu mwiisi ya Makedonia.Vivija acho kibumbila cha ichandusocha wanhu wamtogole Yesu mwiisi yaMakedonia. Paulo na Sila wao wakisongilekibumbila acho cha wanhu wamtogoleYesu na wakala wekigwe mkifungo kwasiku dimoja viwakalile kuko (Sang'hano16).

Paulo kakala na vilamuso vingi vakwandika baluwa ino. Katumia nyafasi ayokuwagwaa asente kibumbila cha wanhuwamtogole Yesu kuko mbuli ya nhunzaziwamtumile viwahulike kakala mkifungo(Sula ya 4:10-19). Vivija kalonda wa-juwembuli vizigendelela ako mkifungo nakalonda wamjuwe Timoseo na Epafuladitomkibumbila cha wanhu wamtogole Yesu(Sula ya 2:19-30) muladi wawabokele nawawategeleze viwowalongoza.Mbuli zili mkitabu

Paulo kosonga baluwa yake kwa kuwala-musa kibumbila cha wanhu wamto-gole Yesu ako Filipi (Sula ya 1:1-2).

Abaho kalonda wajuwe mbuli vizigen-delela kumwake na mbuli ziyolondakusang'hana (Sula ya 1:3-2:30).

Abaho kowagwaa malagizo golondigwakwa wanhu wamtogole Yesu (Sula ya3:1-4:9).

Paulo komambukiza kwa kuwagwaaasente kibumbila cha wanhuwamtogole Yesu ako Filipi mbuli yanhunza zao na kowalamusa (Sula ya4:10-23).

1 Niye Paulo na Timoseo, twawasang'hanaji wa Yesu Kilisito, towandik-ila mweye wanhu wa Mulungu muli akoFilipi, mweye muilumbile na Yesu Kilisito,

hamoja na walangulizi na watazaji wawanhu wamtogole Yesu.

2Mulungu Tataetu naMndewa Yesu Kil-isito wawagwee ng'hekewa na tindiwalo.

Paulo kowapulila wanhu wamtogole Yesu3 Kila nahawagesa mweye nomtogola

Mulungu, 4 nahawapulila mweye mosekwa Mulungu, nowapulileni kwa deng'ho,5 kwavija mweye muilumba na niyemuisang'hano ya kubwililisa MbuliInogile kulawa haichanduso mbaka sambi.6 Nabule shaka kwa Mulungu yaisongilesang'hano ino inogile mmizoyo yenu,koigendeleza mbaka vondaimale mnaisiku ya kubwela Yesu Kilisito. 7 Kwavijamwamuumoyowangu, vinoga kumwangukuwagesa, hata kamba namkifungo hebundekesigwa, mweye mose muilumbana niye mna ing'hekewa iyanigweleleMulungu ya kuigombela Mbuli Inogilena kulagusa ukweli wake kwa wanhu.8Mulungu ayo yajuwile nolonga fulu ipilevija viniwasulukila kuwona kwa unogelwaulawa kwa Yesu Kilisito.

9 Nompula Mulungu unogelwa wenuwengezeke ng'hani, na muwe wabalang'hani na nzewele zose, 10 muladimudahe kusagula kinhu kinogile. Bahomong'ala na mokuwa mduhu kitalachochose mbaka mna isiku ya kubwelaKilisito. 11 Baho mutende mbuli zinogilemgameso ga Mulungu, mbuli azo zolawakwa Yesu Kilisito yaiyeka, muladi wanhuwose wamgwee Mulungu ukulu nanhogolwa.

Paulo kodeng'helela kupetigwa kwa Kil-isito

12Ndugu zangu nolonda mujuwe kuwa,kindawilile niye acho kitendile Mbuli In-ogile ipetigwe. 13 Kwa mbuli ayo wakaliziwose wa ng'anda ya kindewa na wanhuwose wayagwe wojuwa niye na mkifungombuli ya Kilisito. 14 Kufungigwa kwangu,kuwatenda ndugu bwando wamtamanileng'hani Mndewa, na wageligwa moyowawe magalu kulonga mbuli ya Mulungubila kudumba.

15 Kulonga ukweli wanhu wayagwewoipeta Mbuli ya Kilisito kwa migongona ndwagi, lakini wayagwe woipetavinogile. 16 Awo woipeta vinogilewotenda avo kwa unogelwa, kwavijawojuwa Mulungu kanigwaa sang'hanoya kuigombela Mbuli Inogile. 17 Lakiniawo wayagwe woupeta usenga wa Kilisito

Page 230: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Wafilipi 1:18 227 Wafilipi 2:16kwakuitapa, waduhuukweli, wogesa kuwawodaha kunyongezela madununzo gangumkifungo.

18Niye sitonga bule, niye nodeng'helelakwavija kwa nzila yoyose wanhu wopetausenga wa Kilisito, iwe woupeta kwa kil-amuso kinogile hebu kwa kilamuso ki-hile. Niye sileka kudeng'helela bule,19 kwavija nojuwa kwa kumpula kwenuMulungu na kutazigwa na Loho wa YesuKilisito, nolekesigwa. 20Vinikona niye no-tamanila kuwa honda nigwe kinyala lakininogangamala ng'hani, avo sambi kambaviili siku zose iwe muugima hebu mwi-ifa nimgwee ukulu Kilisito. 21 Kwavijakumwangu niye kuwa mgima ni kum-sang'hanila Kilisito na kufa konyongezelakinhu. 22 Kamba nahagendelela kuwamgima mulukuli luno, sang'hano yanguyokongezeka ng'hani. Mmhane nisagulechoni! 23Miyenu namnzilamhanda. Kunonolonda kusegela na kukala na Kilisito,mbuli ayo ibanga kunoga, 24 lakini vinogang'hani kumwenu kamba nahagendelelakuwa mgima. 25 Nojuwa ukweli wa mbuliino, nojuwa nokuwa mgima na nogen-delela kukala hamoja na mweye mosemuladi tamanilo jenu na deng'ho jenuvongezeke, 26 muladi nahawa na mweyekabili, mbuli ya niyemokuwa na kinhu chakuigodela mna ukuilumba kwenu na YesuKilisito.

27Avo kinhu kilondeka hanombuli zenuziigale kamba viilonda mbuli inogile yaKilisito, kamba nahadaha kwiza kuwalolahebu nahawahulika, nojuwa kuwa mosemogangamala hamoja kwa loho imoja nakudigombela hamoja tamanilo dilawa kwaMbuli Inogile. 28 Avo sekemuwadumbewanhu wowehila, siku zose muwe magaluna ino yolagusa kumwao awo wopotelana mweye mokomboligwa, kwavija mbuliayo yolawa kwa Mulungu. 29 Kwavijamweye mugweleligwa kwa mbuli ya kum-sang'hanila Kilisito, siyo kumtamanilakwiiyeka lakini vivija kugaya mbuli yake.30 Sambi mweye muilumba na niye mnaing'ondo ya kuigombela Mbuli Inogile.Ng'ondo ayo iyo ija yumunyonile nayo ahohaichanduso na mbaka sambi ning'halimwiing'ondo ayo.

2Ukulu na uhole wa Kilisito

1 Kamba mwahailumba na Kilisito nakugangamala, kamba unogelwa wake

wowasamhusa, kamba moilumba naLoho Yang'alile na kamba mwahawa namizoyo inogile na kuyonela bazi mweyekwa mweye, 2 avo itendeni ndeng'heleloyangu yenele kwa kugesa kinhu kimoja naunogelwa umoja na moyo umoja na muwenanzewele imoja. 3Sekemuwena gahigahihebu magoda gelibule kinhu, lakini kwauhole muwagese wayagwe kuwa wanogakubanza mweye. 4 Kila munhu sekeyalolekiyolonda mwenyego kiiyeka, lakinivivija yalole kiwolonda wanhu wayagwe.5Mugese kamba viyagesile Yesu Kilisito.6Kilisito viyali kakala kweli Mulungu,lakini hagesile bule kamba kuigala na Mu-

lungu kinhu cha kunanahila,7 lakini kwa kulonda mwenyego,kaleka vinhu avo vose kaitenda kamba

viyali mtumwa,kaleligwa kamba viwoleligwa wanhu,kaoneka kwa kihanga cha wanhu.8 Kaitenda mwenyego mdodo, munhu

yotegeleza mbaka ifa yake,ona ifa yake mumsalaba.9 Lekaavo Mulungu kamwinula mbaka

uchanha ng'hani,kamgwaa twaga kulu kubanza matwaga

gose.10Avo kwa ukulu wa twaga da Yesu,vinhu vose viumbigwe, vili kuulanga na

vili mwiisi na kuwochola wanhuwafile,

vose vimfugamile,11na kila lulimi lulonge kuwa Yesu Kilisito

ayo Mndewa,kwa ukulu wa Mulungu Tata.

Mumwemwese kamba mulenge12 Mbwiga zangu siku zose vinikalile

na mweye munitegeleza, na hata sambinakutali namweyewambeni kunitegeleza.Kwa bwembwe na kugwaya sang'hanenimuladi ukombozi wenu utelele, 13 kwavijaMulungu ayo yosang'hana siku zosemgati mmwenu, kuwatenda musulukilekusang'hana kamba viyolondamwenyego.

14 Tendeni kila kinhu bila kuiyalalahebu kuibamilila, 15 muladi munoge namung'ale namuwewana wanogile waMu-lungu, wokala mwiisi ya wanhu wapotelena wene nzambi. Mweye mong'ala ha-gati yao kamba nhondo zili kuulanga,16mugoge mbuli ya ugimamuladi mdisikuda Kilisito niigodele mweye kamba ku-gaya kwangu na sang'hano yangu havagilebule.

Page 231: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Wafilipi 2:17 228 Wafilipi 3:1517Hata kamba ugima wangu wogidigwa

uwe nhambiko mna isang'hano yenu yakutamaniligwa ili nhosa kwaMulungu, ya-hawa avo, nodeng'helela ng'hani na mw-eye modeng'helela na niye. 18 Avo namweye vivijamudeng'helela na kusekelelahamoja na niye.

Timoseo na Epafuladito19 Mndewa Yesu yahalonda, nolopola

kumtuma Timoseo kumwenu, muladinahahulika mbuli zenu nisamhuke.20 Kuduhu munhu yoyose iyagweyowagesa ng'hani kamba heyo. 21 Wanhuwayagwe hawamsang'hanila Yesu Kilisito,ila wosang'hanila mbuli zao wenyego.22 Lakini mweye wenyego mumjuwagoya Timoseo viyofaya, heyo na niye,tusang'hana hamoja kamba munhu namwanage kuwapetela wanhu MbuliInogile. 23Avo nogesa kumtuma kumwenuhima nahakona mbuli zangu vondaziwe.24 Avo, nomtamanila Mndewa kuwa niyemwenyego sikawa kwiza kumwenu.

25 Lakini nogesa kumbweza kumwenundugu yangu na msang'hanaji miyanguEpafuladito, yailumbile na niyekuigombela Mbuli Inogile na vivijamsenga wenu mumtumile yanitaze.26 Kwavija kowagelegeza ng'hani nakonyunyuwala ng'hani kwavija mweyemuhulika heyo kakala mtamu. 27 Ona,kakala mtamu, na kalonda kufa. LakiniMulungu kamonela bazi, siyo heyoyaiyeka, vivija kanyonela bazi niye,muladi sambi ninyunyuwale ng'hani.28 Avo nolonda ng'hani kumtumakumwenu, muladi vondamumone kabilimudeng'helele na kunyunyuwala kwangukumale. 29 Mumbokele goya kambamiyenu kwa Mndewa. Na muwategelezewanhu waigalile na heyo, 30 kwavijakalonda kufa mbuli ya sang'hano yaKilisito, nayo kauhonza ugima wakemuladi yanitaze kija kimulemelwe mweyekunhaza.

3Kusang'hana ganogile mgameso ga Mu-

lungu1 Avo, ndugu zangu, deng'heleleni kwa

kuilumba na Mndewa. Sitonga bulekubwelela kwandika kija kinyandike ahohaichanduso, kwavija nahatenda avo namweye mokala goya. 2 Iteganyeni nawanhuwaja wotenda ganyolodoke, wanhu

awo waigalile na umbwa, wanhu wajawonanahiza kwingila kumbi. 3 Tweyewao twingile kumbi kweli, tweye tum-tambikila Mulungu kwa Loho wake natoigodela YesuKilisito. Tweye hatuigodelakihendo kitendigwa mulukuli. 4 Niyemwenyego nahadahile kuigodela mbuliazo. Kamba kuna munhu yoyose kogesakodaha kuigodela kihendo cha kwingilakumbi, hanihuma niye bule. 5 Niyeving'halile na siku nane toka mvumbuke,ningizigwa kumbi. Niye na Mwiizilaelitoo! Kabila da Benjamini. Niye naMuebulania too! Kwa mbuli ya kugogaMalagizo ga Musa, niye na Mfalisayo,6 niye ng'hala niwambile ng'hani kutendambuli azo mbaka nividununza vibumbilava wanhu wamtogole Yesu Kilisito. Kwambuli ya kutendigwa ninoga kwa kug-agoga Malagizo, niye sibanange mbuliyoyose. 7 Lakini kwa mbuli ya Kilisito,gaja gose gangesile gonyongezela kinhu,sambi hagafaya bule. 8 Siyo gago gaiyeka,ila nokona kila kinhu hakifaya, mbuli yaunovu wa kumjuwa Yesu Kilisito Mndewawangu. Mbuli yake nhogola kwasa kilakinhu, nigona gago gose kamba mavi, mu-ladi nimpate Kilisito. 9 Na kwa kuilumbanayo, niye silonda kabili nogemgameso gaMulungu kwa kugagoga Malagizo. Lakinisambi ninoga mgameso ga Mulungu kwakumtamanila Kilisito, kunoga kuko kolawakwa Mulungu kubitila kutamanila. 10Niyenolonda kumjuwa Kilisito na udahi wakewa kuzilibuka na kugaya nayo na kuigalanayo mwiifa yake, 11 muladi naniye ni-tamanile kuwa nodaha kuzilibuligwa kwawafile.

Kukimbilila kutulonda12 Silonga kuwa nimala kupata vinhu

vose vino hebu nonge nitelela, lakininogendelela kugangamala muladi mhatefungu diyanikile Yesu Kilisito. 13 Nduguzangu sigesa bule kamba nidipata funguajo, lakini kinhenda niye, noisemwambuliza kukisogo na nowamba kulola mbuliza kumwande. 14 Avo nolopola kukim-bila mvike kuuhelelo muladi mhate funguda ugima wa kuulanga diyanikemele Mu-lungu kubitila Yesu Kilisito. 15 Tweyewose tukangale muugima wa kuilumbana Kilisito tugese vivo. Lakini kambawanhu wayagwe vimwili wogesa viyagwe,Mulungu kowatenda muzijuwe mbuli azo.

Page 232: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Wafilipi 3:16 229 Wafilipi 4:2316Lakini tugendelele kukweleleza nzila iijaitugenda nayo mbaka sambi.

17 Ndugu zangu kwelelezeni vinhendileniye. Waloleni goya wanhu waja wotendakamba vituwalongele mweye. 18 Kwavijamiyanza mingi niwalongela mbuli ino, nasambi nowalongela kabili kwa mahozikuwa, wanhu bwando wokala kambawaihila na usenga wa kufa kwa Kilisitomumsalaba. 19 Wanhu awo wobanangika,kwavija wotambikila vija viwosulukilamzing'huli zao, na woigodela mbulizigela kinyala na wogesa mbuli za mwiisi.20 Lakini tweye twa wenekae wa kuulanga,na tombetela kwa kusulukila Mkombolawetu Mndewa Yesu Kilisito, yeze kulawakuulanga. 21 Kozigalusa ng'huli zetuzinyolila na kuzitenda ziigale na lukulilwake lwa ukulu. Kotenda avo kwa nguvuyake yakutawala vinhu vose.

4Magesa ga Paulo

1 Ndugu zangu waniwanogele ng'hani,nolonda ng'hani kuwona, mweyemunhenda ndeng'helele na kuigodambuliyamweye! Avondugu zangu, gangamalenikwa kuilumba na Mndewa.

2 Nowapula Eudia na Sintike, wait-ogolele kamba ndugu kwa kuilumbana Mndewa. 3 Na gweye msang'hanajimiyangu utamaniligwa, nokulondauwataze watwanzi wano, kwavijawasang'hana ng'hani hamoja na niyekuwapetela wanhu mbuli inogile, hamojana Kilementi na wasang'hanaji wayanguwayagwe wose, waja matwaga gaogandikigwa mna ikitabu cha ugima.

4 Avo, siku zose deng'heleleni kwakuilumba kwenu na Mndewa. Nobwelelakulonga, deng'heleleni!

5 Muwe wahole kwa wanhu wose,kwavija Mndewa ka mmabehi kwiza.6 Sekemunyawenyawe kwa kinhu cho-chose, ila mpuleni Mulungu kwa kinhuchochose, na gaja gomulonda kunomomgwaa nhogolwa. 7 Na tindiwalo daMulungu dibanza nzewele zose za wanhu,doika goya mizoyo yenu na nzewele zenu,kwa kuilumba na Yesu Kilisito.

8 Ndugu zangu, nomambukiza kulonga,nzewele zenu zigese mbuli zinogile nazija zilondeka kutogoligwa. Mbuli azoziwe za ukweli na ganogile na kutendagolondigwa na kung'ala na kuinogela nakutegelezigwa. 9Zisang'hanenimbuli zose

zimuifunzile kumwangu na zimubokele nazimuhulike na zimone kumwangu. NaMu-lungu yowagwaawanhu tindiwalo kokuwahamoja na mweye.

Paulo kowatogola Wafilipi kwa nhunzazao ziwamgwelele

10 Kwa kuilumba kwangu na Mndewasambi nodeng'helela ng'hani kwavijamong'humbuka. Kulonga ukweli mukalamong'humbuka, ila ikala vidala kulagusambuli ayo. 11Silonga vino kwavija nolondakinhu, ila niifunza kuleka kutonga kwavinhu vinilinavo hata kamba vidodo.12 Nojuwa, kuleka kuwa na kinhu hebukuwa na vinhu vingi. Niifunza kulekakutonga kwa mbuli yoyose, nahawa nachohebu nahawa nzala, nahawa na vinhuvingi hebu nabule kinhu. 13 Nogadahagose kubitila Kilisito yonigangamiza.

14 Hata ivo, mweye mutenda goyakunitaza mna ukugaya kwangu. 15MweyeWafilipi, mujuwa goya vinisongilekuwapetela wanhu Mbuli Inogile,ving'halile nosegela ako Makedonia,mweye waiyeka wao kibumbila chawanhu wamtogole Yesu munitazile nakuilumba na niye kubokela na kuwagwaawanhu wayagwe. 16 Vinikalile Sesalonikevinondile kutazigwa, mweye munhazamiyanza mingi. 17 Niye sizahila nhunza,lakini nolonda mweye mongezeligwe mnaigaja gose ganogile gamutendile. 18 Sambimbokela vinhu vose vimungwelele nambokela kubanza vija vinondile! Sambinina kila kinhu kwavija Epafuladitokangalila nhunza zenu. Nhunza zinoziigala na nhosa imnug'hila goyaMulungu, nhosa yoitogola na imnogela.19 Avo, Mulungu wangu kowagwaa kilakinhu kimulonda kulawamuugoli wakewavinhu vingi vinogile viyali navo, kubitilaYesu Kilisito. 20 Ukulu uwe kwa MulunguTataetu siku zose! Ona.

Kuilamusa kwa kimambukizo21 Nowalamusa wanhu wose wa Mu-

lungu, waja weli wa Yesu Kilisito. Nandugu wose weli hamoja na niye wowala-musa. 22 Wanhu wose wa Mulunguwowalamusa, ng'hani ng'hani wanhu welimng'anda ya mndewa wa Lumi.

23 Ng'hekewa ya Mndewa Yesu Kilisitoikale na mweye mose.

Page 233: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Wakolosai 1:1 230 Wakolosai 1:15

Baluwa ya Paulo kwa wanhu waako

KolosaiUlongozi

Baluwa kwa Wakolosai yandikigwa naMtumigwa Paulo (Sula ya 1:1). Baluwa inokayandika viyakalile mkifungo yogesigwakayandikila ako Lumi behi namwakawa 60toka kuvumbuka kwa Kilisito. Baluwa kwaWakolosai hamoja na baluwa kwaWaefesona Filemoni zokemigwa baluwa za mki-fungo kwavija Paulo kazandika viyakalilemkifungo. Kandika baluwa ino kwakibumbila cha wanhu wamtogole Yesukudibuga daKolosai. Paulo hasongile heyobule kibumbila acho cha wanhu wamto-gole Yesu ako Kolosai kamba mwenyegoviyalongile sula ya 2:1, lakini kakala nang'honde mbuli ya kibumbila acho. Yo-gesigwa Epafulasi ayo yasongile kibumbilaacho cha wanhu wamtogole Yesu kwavijakakala kolawa Kolosai.

Paulo kalonga mbuli ya wafundiza wav-izi mna ikibumbila cha wanhu wamtogoleYesu akoKolosai. Hanhuhakulu ha baluwayake kandika mbuli ayo. Ako kukala nakibumbila cha Wayahudi wamtogole Yesuwakalile wowananahiza wanhu wayagwewamtogole Yesu wakweleleze malagizo gaWayahudi kulawa mdilagano da umwaka,ng'hani ng'hani kwingila kumbi. Paulokawandikila wanhu wamtogole Yesuhawalondeka chochose ila kumtogolaKilisito muladi watogoligwe na Mulungu(Sula ya 1:15-20) na mafundizo gagogolawamna izinzewele zawanhuhagafaya(Sula ya 2:8).Mbuli zili mkitabu

Paulo kosonga baluwa yake kwa kuwala-musa kibumbila cha wanhu wamto-gole Yesu ako Kolosai (Sula ya 1:1-2).

Abaho kandika mbuli ya ukulu wa Kil-isito ng'hani ng'hanimbuli yamafun-dizo ga uvizi ako Kolosai (Sula ya 1:3-3:4).

Kamba viili kwa baluwa ziyagwe zaPaulo, nusu ya ibaluwa kandikambuliza malagizo golondigwa kwa wanhuwamtogole Yesu (Sula ya 3:5-4:6).

Paulo komambukiza kwa kuwalamusana malagizo ga baluwa ayo isomigwekwa sauti kwa vibumbila viyagwe va

wanhu wamtogole Yesu (Sula ya 4:7-18).

1Niye Paulo, namtumigwa wa Yesu Kil-isito, kwa kulonda Mulungu. Niye nandugu yetu Timoseo, 2 towandikila mweyendugu zetu, wanhu wa Mulungu mumto-gole goya Kilisito, muli ako Kolosai, Mu-lungu Tataetu yawagwee ng'hekewa natindiwalo.

Paulo kompula Mulungu na komgwaanhogolwa

3 Siku zose twahawapulila kwa Mu-lungu, tomgwaa nhogolwa Mulungu, Tatawa Mndewa wetu Yesu Kilisito, 4 kwavijatuhulika vimumtamanila Yesu Kilisito natuhulika unogelwa wenu mulinao kwawanhu wose wa Mulungu. 5 Tamanilojenu na unogelwa va mna vinhu vim-betela kubokela vimwikiligwe goya kuu-langa, muihulika mbuli ayo aho haichan-duso vimupeteligwe usenga wa ukwelinao ni Mbuli Inogile. 6 Mbuli ino In-ogile yokwenela mwiisi yose na yowa-galusa wanhu watende ganogile, kambaviitendile kumwenu toka siku dija vimui-hulike na kuujuwa ukweli wa ng'hekewayaMulungu. 7Muifunza ng'hekewayaMu-lungu kwa msang'hanaji miyetu Epafulasiitumnogela, yomsang'hanila goya Kilisitombuli ya tweye. 8Vivija katulongela mbuliya unogelwa wenu mugweleligwe na Lohowa Mulungu.

9 Avo, toka vituhulike mbuli zenu hat-ulekile kuwapulila kwa Mulungu, yawag-wee ubala wose wa kutenda kiyolondana nzewele zose na kujuwa. Vose vinovolawa kwa Loho wake. 10 Na tompulaMulungu muladi mukale viyolonda Mn-dewa na mumnogeze, muugima wenumutende ganogile, mugendelele kumjuwaMulungu. 11 Mulungu yawagangamizekwa udahi wake mkulu muladi mubetelekila kinhu kwa kufunga umoyo na ku-deng'helela, 12 kwa kumgwaa nhogolwaTata yawatendile mweye muwe na fungumna igaja yawekile wanhu zake muun-dewa wa mulenge. 13Mulungu katuhonyakulawa mmakono ga ziza, katugala muun-dewa wa Mwanage yomnogela, 14 kubitilaheyo tolekesigwa na nzambi zetu zo-geligwa kumgongo.

Ukulu wa Kilisito15 Kilisito yokoneka kaigala too na Mu-

lungu hakoneka. Kilisito ayo chaudele,

Page 234: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Wakolosai 1:16 231 Wakolosai 2:13heyo ayomkuluwa vinhu vose viumbigwe.16 Kwavija kubitila heyo vinhu vose vakuulanga na mwiisi viumbigwa, vinhuvikoneka na vija havikoneka, hamoja nawandewa, watawala, wakulu na weli naudahi. Vinhu vose viumbigwa kubitilaheyo na kwa mbuli ya heyo. 17Vinhu voseving'hali havinaumbigwa Kilisito kakalabaho, na kwa kuilumba na heyo vinhuvose vikigwa goya. 18 Nayo ayo pala dalukuli, lukuli awo wanhu wose wamtogoleYesu. Heyo ayo chanduso cha ugima,heyo ayo yasongile kuzilibuka kwa wanhuwafile muladi yawe mkulu mna ivinhuvose. 19KwavijaMulungu kanogelwa kum-tenda Mwanage yamuhale kwa kila kinhu.20 Kubitila Imwana, Mulungu kavibwezavinhu vose viilumbe nayo. Kwa damu yaMwanage mumsalaba Mulungu katendatindiwalo, avo kuvitenda vinhu vose vi-ilumbe nayo, mwiisi na kuulanga.

21 Aho umwaka mukala kutali naMulungu na mukala muihile nayo mbuliya gehile mugatendile na kugagesa.22 Lakini sambi kwa ifa ya lukuli lwaMwanage, Mulungu kawatenda muilumbenayo, muladi yawagale kumwake kunomung'ala, mduhu ubananzi na mduhukitala. 23 Kamba mwahagendelelakugangamala mditamanilo mulinajo,sekemutogole kutigisigwa na kulekatamanilo jenu mudipatile vimuhulikeMbuli inogile. Kwa Mbuli ino Inogile, niyePaulo niwa msang'hanaji wa Mbuli inoInogile, ipetigwe kwa kila munhu mwiisi.

Sang'hano ya Paulo mna ivibumbila vawanhu wamtogole Yesu

24 Sambi nodeng'helela vinigaya mbuliya mweye kwavija kwa kugaya kwangumulukuli, nogamambukiza gaja gasigalemna ukugaya kwa Kilisito mbuli ya lukulilwake, lukuli wao wanhu wose wamtogoleYesu. 25 Nitendigwa na Mulungu kuwamsang'hanaji wao, Mulungu kangwaasang'hano ya kuwagalila wanhu usengawake wose, 26 ufisigwe kwa miyakaheleketwaa na lukolo mbaka lukolo,lakini sambi ugubuligwa kwa wanhu zake.27 Mulungu kalonda kuwatenda wanhuhaweli Wayahudi wajuwe ukulu wa vinhuvingi uli mna uusenga uno ufisigwe.Usenga awo, yuyo Kilisito yeli mgatimmwenu, yuyo yotutenda tutamanilekuwa tokuwa na fungu muukulu waMulungu. 28 Tompeta Kilisito kwa kila

munhu na kumzuma na kumfunza kilamunhu kwa nzewele zose muladi kumgalakila munhu haulongozi ha Mulungu kunokakangala kwa kuilumba na Kilisito.29 Kwa mbuli ayo niye nosang'hanang'hani na kuwamba kusang'hanila nguvung'hulu ya Kilisito, isang'hana mgatimmwangu.

21 Nolonda mujuwe vinigaiye mbuli

ya mweye, mbuli ya wanhu wa bugada Laodikea na wanhu wose wayagwehawananyona meso kwa meso. 2 Notendavino kuwagangamiza mizoyo yao nakuwatenda wailumbe muunogelwa nawajuwe gose na wajuwe mbuli ifisigweya Mulungu, nayo ayo Kilisito mwenyego.3 Mgati mmwake zifisigwa ngama zose zanzewele na ubala.

4 Nonga vino, muladi munhu yoyosesekeyawakonge kwa mbuli zake zamulile.5 Kwavija hata kamba na kutali na mw-eye kwa lukuli, nowagesa ng'hani mweyena nodeng'helela kuwona vimugangamalagoya na kwima hamoja kumtamanila Kil-isito.

Ugima wa ukweli kwa kuilumba na Kil-isito

6 Kwavija mweye mumtogola Yesu Kil-isito yawe Mndewa wenu, avo gendelelenikukala kwa kuilumba nayo. 7 Ikeni mizizimgati mmwake na muizenge kumwake namugangamale mna ukumtamanila kambavimufunzigwe. Na mulonge asente.

8 Muitiganye, munhu sekeyawagelemmakono kwa kuwakonga kwa mbuli zalomomtindi, zilawa mna izimila za wanhuwamwiisi na loho zili mwiisi avo havilawakwa Kilisito mwenyego. 9 Kwavija mgatimwa Kilisito mumo ukala kutelela kwaMulungu, 10namweye kwa kuilumba nayomugweleligwa ugima wose. Heyo ayomkulu kwa watawala wose wa kiloho nawakulu wose.

11 Kwa kuilumba na Kilisito mweyemwingila kumbi, kumbi jenu hadi-tendigwe kwa makono ga wanhu, iladitendigwa na Kilisito kwa kuwatendawanhu wakomboligwe kulawa muunhuwa kutenda nzambi. 12 Vimubatizigwe,muzikigwa na kuzilibuligwa hamoja naKilisito kubitila kumtamanila kwenu, kwanguvu ya Mulungu, iyamzilibule nayokulawa kwa wanhu wafile. 13 Kipindikimoja mukala kamba mufa, mbuli ya

Page 235: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Wakolosai 2:14 232 Wakolosai 3:17

zenu na kwavija unhu wenu wa kutendanzambi ukala haunasegezigwa. Lakinisambi Mulungu kawagalila ugima hamojana Kilisito. Mulungu kagela kumgongonzambi zetu zose. 14Mulungu kagasegezagehile gatutendile kwa kuleka kugagogaMalagizo ga Musa, kagasegeza kwa ku-gagongomelamisumalimumsalaba. 15Avokuwambigwa mumsalaba kwa Kilisitokaikombola na nguvu za watawala waloho na wakulu wa isi. Kawagela kinyalamgameso ga wanhu kwa kuwatendawatumwa muumwanza wake wa kuhuma.

16Avo sekemumtogolele munhu yoyoseyawataguse kwa mbuli ya kuja, hebukung'wa, hebu nyimwili nyimwili, hebunyimwili nyimwili za kwima kwa mwezi,hebu siku yaKubwihila. 17Vinhuvose vinoni sisila da vinhu vondavize, lakini uk-weli woneka kwa Kilisito. 18 Sekemutogolekutagusigwa na munhu yoyose yoitendamkulu ng'hani kwa vinhu va nzozi na ayoyogangamiza uhole wa uvizi na kuwatam-bikila wasenga wa kuulanga. Avo vosevinhu va ubozi, kwavija nzewele zao zo-gesa kusulukila va mwiisi, 19wao wainegana Kilisito, yeli pala da lukuli. Hasi haulongozi wa Kilisito lukuli lose lodimigwana kwika hamoja maungo gake na mige,nalo lokula kamba viyolonda Mulungu.

Kufa na kukala hamoja na Kilisito20 Mweye mufa hamoja na Kilisito na

mulekesigwa kulawa kwa watawala waloho wa mwiisi. Habali kabili mokalakamba wanhu wa mwiisi ino? Habalimogagogamalagizo gano, 21 “Sekemugogekino hebu sekemulanze kino hebusekemukwase kija”? 22 Vinhu vose vinovahatumika vobanangika, kwavija gagoni malagizo na mafundizo ga wanhu.23 Ukweli malagizo gano gokoneka gananzewele kwa kuinanahiza mwenyegokuwatambikila wasenga wa kuulanga,na uhole wa uvizi, na kulutendela lukuliusede, lakini havifaya kulutenda lukulisekelusulukile.

31 Avo, mweye muzilibuligwa hamoja na

Kilisito, sulukileni ng'hani vinhu vili ku-ulanga, kuyali Kilisito muukulu mwambuwa mkono wa kudila wa Mulungu. 2 Avogelegezeni vinhu vili kuulanga, siyo vinhuvili mwiisi. 3 Kwavija mweye mufa naugima wenu ufisigwa hamoja na Kilisitomgati mwa Mulungu. 4 Kilisito ayo ugima

wenu na yahalawilila na mweye vivija mo-lawilila hamoja nayo muukulu wake.

Ugima wa umwaka na ugima wa sambikwa kuilumba na Kilisito

5 Avo kikomeni chochose cha mwiisikili mgati mmwenu, ugoni na gehile nakusulukila kutenda ugoni na kugesa gehilena kusulukila kuwa na vinhu vingi nakoako kutambikila minyago. 6 Kwa mbulizino Mulungu kowagevuzikila waja wosewoleka kumtegeleza. 7 Hana kipindi mw-eye wenyego mukala mutenda vinhu avo,na mukala mugogigwe navo.

8 Lakini sambi molondeka kuzilekambuli zose zino, kugevuzika, ludoko,kuwagesela wanhu gehile. Maligohebu mbuli za chaka chaka sekevilawemmilomo yenu. 9 Lekeni kuivizila, kwavijamweye musaula unhu wa umwaka nasang'hano zake zihile, 10 na muvalaunhu wa sambi. Unhu awo wogendelelakutendegwa goya na Mulungu, ayoyawaumbile, kamba viyali heyo, muladimumjuwe goya Mulungu. 11 Kwa mbuliino kuduhu wanhu haweli Wayahudi hebuWayahudi, wengile kumbi hebu hawengilekumbi, wenekae hebu wanhu baki nawalekesigwe lakini Kilisito ayo kila kinhuna kamumo mna igose.

12 Mweye mwa wanhu wa Mulungu,kawanogela na kawasagula. Avo muvalebazi, kutenda ganogile, moyo unogile,uhole na kufunga umoyo. 13 Gelenikitumbe kumgongo na kugela kumgongokamba imoja wenu kana kitala kwamiyage. Molondeka mugele kumgongokamba Mndewa viyagelile kumgongonzambi zenu. 14 Mna igano gosemwengeze unogelwa, kwavija unogelwawovitenda vinhu vose vino kuilumbagoya hamoja. 15 Najo tindiwalo daKilisito diwalongoze mmizoyo yenu,kwavija mbuli ya tindiwalo dijo Mulungukawakemeni hamoja mna ulukuli lumoja.Avo muwe na nhogolwa. 16 Usengawa Kilisito umeme mmizoyo yenu.Ifunzeni na muizume kwa nzewele zose.Mwimbe zabuli na nyila za kumtogolana kumtambikila Mulungu. MwimbileniMulungu wenu kwa kumgwaa nhogolwammizoyo yenu. 17 Kila kinhu kimutendahebu kimulonga, mukitende kwa twaga daMndewa Yesu, na kubitila heyo mumgweenhogolwa Mulungu Tata.

Page 236: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Wakolosai 3:18 233 Wakolosai 4:18Mafundizomzing'anda za wanhuwamto-

gole Yesu18 Watwanzi muwategeleze wakasano

zenu, kwavija avo vimnogele Mndewa.19Wakasano, wanogeleni wehe zenu na

sekemuwakomhokele.20 Na mweye iwana muwategeleze tata

zenu na mama zenu mna zimbuli zose,kwavija avo vimnogele Mulungu.

21Namweye tata zawanhu, sekemugen-delele kuwalonga vihile wanenu, bule avowoleka kugeza kutenda mbuli yoyose.

22 Mweye watumwa, wategelezeniwakulu zenu kwa kila kinhu, siyokwavija wowalola muladi wamgweleleninhogolwa, lakini tendeni avo kwamizoyo inogile, kwavija momtegelezaMndewa. 23 Chochose kimutenda,mukitende kwa moyo wose, kwavijamosang'hana mbuli ya Mndewa siyombuli ya wanhu. 24 Kumbukeni kuwaMndewa kowagwaa mweye nhunza ijayawekile wanhu zake. Kwavija Kilisitoayo Mkulu imumsang'hanila. 25 Munhuyoyose yotenda gehile kolipigwa gehilegake, kwavija Mulungu habagula munhu.

41 Na mweye iwakulu, watendeleni wa-

tumwa zenu ganogile na gaja golondigwa,kumbukeni na mweye vivija munayoMkulu kuko kuulanga.

Mafundizo gayagwe2 Gendeleleni kumpula Mulungu, mwa-

hampula muitiganye, na mumgwee Mu-lungu nhogolwa. 3 Vivija mutupulile natweye kwa Mulungu, muladi Mulunguyatugwelele nzila inogile ya kuwapetelawanhu usenga wake mbuli ya vinhu vi-fisigwe va Kilisito. Kwa mbuli ayo, lekaavosambi na mkifungo. 4 Avo nipulileni kwaMulungu, nidahe kulonga goya usengaawo kamba vinilondeka.

5 Mwahakala na wanhu hawamtogoleYesu, muwe na nzewele, muisang'hanilegoya kila nyafasi muli nayo. 6Ulonzi wenusiku zose wolondeka unoge na uwatazewanhu na molondeka mujuwe kuwedikagoya wanhu wose.

Ndamuso ya kimambukizo7 Ndugu yetu yanogeligwe Tukiko,

mtazaji yanogile na msang'hanaji miyetumwiisang'hano ya Mndewa, kowalongelambuli zangu zose. 8 Lekaavo nomtumakumwenu, yawasamhuse mizoyo yenu

kwa kuwalongela mbuli zetu. 9 Kokwizahamoja na Onesimo, ndugu yetutumnogele na yotenda ganogile, miyenu.Wowalongelenimbuli zose zilawilila hano.

10 Alisitaliko, yeli mkifungo hamojana niye kowalamusa, na Maluko vivijabinamu yake Balinaba kowalamusa.Mugapata malagizo mbuli yake, yahavikakumwenu mumgoneke. 11 Nayo Yoshuayokemigwa Yusito, vivija kowalamusa.Wanhu wano wadatu wao Wayahudiwaiyeka wambokele Kilisito iwosang'hanana niye mbuli ya Undewa wa Mulungu,nao wanitaza ng'hani.

12 Epafulasi, miyenu na msang'hanajiwa Yesu Kilisito kowalamusa, siku zosekowapulila ng'hani kwa Mulungu, kom-pula Mulungu yawagangamize, mukan-gale na mumtogole Kilisito kwa mizoyoyenu yose na mugagoge goya gamnogeleMulungu. 13 Nodaha kuwalongela vin-imjuwile viyosang'hana ng'hani mbuli yamweye na mbuli ya wanhu wa Laodikeana Hielapoli. 14 Luka, mganga wetuyanogeligwe, na Dema womulamusani.

15 Walamuseni ndugu zetu welikuko Laodikea, na Nimfa hamojana kibumbila cha wanhu wamtogoleKilisito woiting'hanaga mng'anda yake.16 Mwahamambukiza kusoma baluwa ino,vivija kigweleleni kibumbila cha wanhuwamtogole Kilisito ako Laodikea. Namweye vivija muisome baluwa yondawawagwee ndugu zenu ako Laodikea. 17Namulongeleni Alikipo, “Imambukize goyasang'hano yuugweleligwe na Mndewa.”

18 Nokwandika vino kwa mkono wangumwenyego. Niye Paulo nomulamusani.Kumbukeni na mkifungo!

Ng'hekewa ya Mulungu ikale na mweyemose.

Page 237: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

1 Wasesalonike 1:1 234 1 Wasesalonike 2:4

Baluwa ya Ichanduso ya Paulokwa wanhu wa ako

SesalonikeUlongozi

Baluwa ya ichanduso kwa Wasesalonikeyandikigwa na Mtumigwa Paulo (Sula ya1:1). Sengine ino ayo baluwa ya ichandusoiyandike Paulo na iwa mna ikitabu chaBibilia na yandikigwa behi na mwaka wa51 toka kuvumbuka kwa Kilisito. Paulokakala ako Kolinto viyandike baluwa inokwa kibumbila cha wanhu wamtogoleYesu ako Sesalonike, kibumbila acho kak-isonga muumwanza wake wa kabili waumishieni (Sang'h 17:1-10). Mna ikitabucha Sang'hano za Iwatumigwa yolongigwaikibumbila kikala naWayahudi naWagilikiwengi.

Paulo hadahile bule kukala ng'hani akoSesalonike viyakisongile kibumbila acho,avo ako kumwande kawandikila baluwawanhu wamtogole Yesu kwa kuwagelamoyo. Baluwa imema mbuli nyingi namalagizo mengi mbuli ya wanhu wamto-gole Yesu viwolondeka kukala. Paulo ka-longa mbuli ya kubwela kabili kwa Kil-isito. Sengine wanhu wamtogole Yesu akoSesalonike wakala wolonda kujuwa vinhuavo. Paulo kubitilambuli ya kubwela kabilikwa Kilisito kalonga mbuli ya kukala kwakumnogeza Mulungu (Sula ya 5:6-8).Mbuli zili mkitabu

Paulo kosonga baluwa ino kwa kuwala-musa kibumbila cha wanhu wamto-gole Yesu na komgwaa nhogolwaMu-lungu mbuli yao (Sula ya 1).

Abaho kosimulila mbuli ya sang'hanoyake na usenga uyamgalile Timoseo(Sula ya 2-3).

Abaho Paulo kolava malagizo mbuli yawanhu wamtogole Yesu viwolondekakukala kwavija Yesu kobwela kabili(Sula ya 4:1-5:15).

Paulo komambukiza kwa kuwalamusawanhu wamtogole Yesu na kuwapulakila munhu mna ikibumbila yasomebaluwa ino (Sula ya 5:16-28).

1 Niye Paulo, Sila na Timoseo,tomwandikileni mweye kibumbila chawanhumumtogole Kilisito ako Sesalonike,wanhu wa Mulungu Tata na Mndewa YesuKilisito.

Ng'hekewa na tindiwalo vikale na mw-eye.

Kutamanila kwa wanhu wa ako Sesa-lonike

2Siku zose tomgwaanhogolwaMulungumbuli ya mweye mose na kuwatambulamweye mose twahampula Mulungu.3 Avo, mgameso ga Mulungu Tataetu,tokumbuka vimulagusa kumtamanilakwenu kwa kusang'hana, na unogelwawenu uwatendile musang'hane kwakuwamba, na tamanilo jenu kwa Mndewawetu Yesu Kilisito vidigangamale. 4Nduguzetu, tojuwa kuwa Mulungu kowanogelana kawasagula muwe wanhu zake.5 Kwavija vituwagalileni Mbuli Inogile,hatuigalile kwa mulomo wiiyeka, lakinituigala kwa nguvu na Loho Yang'alile,na tukala tujuwile goya mbuli ayo ikalaya ukweli. Mojuwa vitukalile hamoja namweye, ikala mbuli ya mweye. 6 Mweyemukweleleza vitutendile tweye na vijaviyatendile Mndewa, hata kamba mugayang'hani, muubokela usenga awo kwadeng'ho dilawa kwa Loho Yang'alile.7 Avo muwa wanhu wa kukolelezigwana wanhu wose wamtogole Kilisito akoMakedonia na Akaya. 8 Siyo usengawiiyeka mbuli ya Mndewa ubwililikakila hanhu ako Makedonia na Akaya,lakini vivija mbuli ya kumtamanilakwenu Mulungu kwenela kila hanhu.Avo hatulonda kulonga ng'hani. 9 Avowanhu wose wolonga mbuli ya mwanzawetu kumwenu vija vimutubokele navija vimulekile kutambikila minyago nakumbwelela na kumsang'hanila Mulunguwa ukweli, yeli mgima, 10 vivija mombetaMwanage kulawa kuulanga, heyo ayoYesu, ija Mulungu yamzilibule kulawakwa wafile na ija yotukombola kulawamwiing'hasiliki ya Mulungu yonda ize.

2Sang'hano ya Paulo ako Sesalonike

1 Ndugu zetu, mweye wenyego mojuwakuwa kwiza kwetu kumwenu hakwagilebule. 2 Mojuwa vija vitudununzigwe nakuligigwa ako Filipi tung'hali hatunakwizakumwenu ako Sesalonike. Hata kambatukala tulemigwa ng'hani, Mulungu wetukatugangamiza tuwapetele Mbuli Inogile.3 Mbuli ituwalongela mweye siyo mbuliya uvizi hebu kugesa gehile, na hatulondakumkonga munhu yoyose. 4 Lakini tweye

Page 238: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

1 Wasesalonike 2:5 235 1 Wasesalonike 3:10tolonga kamba viyolonda Mulungu, kwav-ija katona tofaya kutugwaa sang'hano yakuwapetela wanhu Mbuli Inogile. Hat-ulonda kuwanogeza wanhu ila tolondakumnogeza Mulungu, yoilola goya mi-zoyo yetu. 5 Mojuwa goya tweye hatwiz-ile kumwenu na kulonga mbuli za kube-mbekeza, hebu kulonga mbuli za ubalakufisa gahigahi, Mulungu ayo yazonileazo zitutendile! 6 Hatulondile nhogolwakulawa kwa munhu yoyose, hebu ku-lawa kumwenu hebu kulawa kwa wanhuwayagwe. 7 Tweye kamba watumigwawa Kilisito, twahadahile kulonda vinhukulawa kumwenu, lakini vitukalile namweye tukala wahole kamba mama viy-owalolesa wanage. 8 Tuwanogela ng'hanimbaka tunogelwa kuwagwaa siyo MbuliInogile ya Mulungu iiyeka, lakini vivijaugima wetu, kwavija mweye mwa mmi-zoyo! 9 Ndugu zetu, mweye mokumbukatweye vitugaiye! Tusang'hana imisi naikilo muladi seketuwe mizigo kwa munhuyoyose kipindi vituwapetela Mbuli Inogileya Mulungu.

10 Mweye wenyego muyona mbuliino, na Mulungu vivija kaijuwa, tweyevitung'alile na vitukalile goya bilakubananga kumwenu mweye mum-togole Kilisito. 11 Mweye wenyegomojuwa vitumtendele kila imoja wenukamba tata viyowatendela wanage too.12 Tuwagangamiza, tuwasamhusa nakuwatenda mukale viyolonda Mulungu,yowakemeni muwe na fungu Muundewawake na ukulu wake.

13 Avo, tweye togendelela kumgwaanhogolwa Mulungu, kwavija mweyevimuihulike Mbuli Inogile kulawakumwetu muitogola kamba usenga waMulungu siyo kamba usenga wa wanhu,kwavija mbuli ya Mulungu ayo isang'hanamgati mmwenu mweye mutogole.14 Ndugu zetu, mweye viwalawilila vinhuvivija viwalawilile wanhuwaMulungu akoYudea, hewo wailumbile na Yesu Kilisito.Mweye mudununzigwa na wenekaewaenu kamba hewo viwadununzigwena Wayahudi wayao, 15 wamkomileMndewa Yesu na watula ndagu waMulungu na kutudununza na tweye vivija.Wanhu awo womgevuza Mulungu nahawailumba na munhu yoyose! 16 Vivijawalonda kutugomesa seketuwapetelewanhu haweli Wayahudi usenga wondauwakombole. Vino avo viwamambukize

nzambi zose ziwatendile siku zose.Lakini sambi Mulungu kawagevuzikila nakuwatagusa!

Paulo kolonda kuwatembelela kabiliwanhu wa ako Sesalonike

17 Ndugu zetu, vituinegile na mweyekwa kipindi kidodo tu, tuinega na mweyekwa lukuli lwiiyeka lakini mmizoyo twahamoja, baho tulonda ng'hani kuwona ka-bili! 18Avo tulonda kwiza kumwenu. Niye,Paulo, nigeza kwiza kumwenu miyanzamingi, lakini Mwenembago katugomesa.19 Vino, vonda twime kuulongozi wa Mn-dewa Yesu yaheza, deng'ho da kuhumakwetu dokuwa choni? Tamanilo jetudokuwa choni? Dokuwa mweye wenyego,mweye wao kilamuso cha tamanilo jetu nadeng'ho jenu. 20Ona, mweye wao kuigodakwetu na deng'ho jetu!

31Kukimambukizo, hatudahile kuwamba

ng'hani. Avo tugesa tusigala twiiyekaako Asene, 2 na tumtuma ndugu yetuTimoseo, msang'hanaji miyetu mbuliya Mulungu kwa kuwapetela wanhuMbuli Inogile ya Kilisito. Tumtumayawagangamize na yawagele moyo mbuliya kutamanila kwenu. 3 Avo kuduhumunhu yonda yabwele kuchugu mbuli yamadununzo gano. Mweye mojuwa kambatolondigwa tudununzigwe. 4 Kwavijavitukalile hamoja na mweye, tuwalongelakuwa todununzigwa, kamba vimujuwile,ilawilila vivo, 5 lekaavo nimtuma Timoseokumwenu. Sidahile kuwamba ng'hani,avo nimtuma mhate mbuli za kutamanilakwenu. Avo nidumba Mwenembagosekeyawageze na sang'hano yetu yoseipolete bule!

6 Sambi Timoseo kabwela, katugalilambuli zinogile za tamanilo jenu naunogelwa wenu. Katulongela motugesavinogile siku zose na molonda kutonakamba tweye vitulonda kuwona mweye.7 Ndugu zangu, hamoja na magayona madununzo getu gose, mutugelamoyo mbuli ya kutamanila kwenu.8 Kamba mogangamala muugima wenukwa kuilumba na Mndewa sambi tokalamoyo hole. 9 Sambi todaha kumgwaaMulunguwetu nhogolwambuli yamweye.Tomgwaa nhogolwa kwa ndeng'helelotulinayo haulongozi wake mbuli yamweye. 10 Towamba kumpula Mulunguimisi na ikilo tudahe kuwona meso kwa

Page 239: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

1 Wasesalonike 3:11 236 1 Wasesalonike 5:11meso muladi kugatenda goya gahungukemnaukutamanila kwenu.

11 Tompula Mulungu, Tataetumwenyego na Mndewa wetu Yesuwatutandile nzila ya kwiza kumwenu!12 Mndewa yawatende muinogele ng'hanina unogelwa wenu kwa wanhu wosewongezeke ng'hani, kamba tweye vi-tuwanogela mweye. 13 Avo koigangamizamizoyo yenu, na mweye mokuwamduhu kitala na mong'ala mgameso gaMulunguwetu na Tataetu kipindiMndewawetu Yesu vondayeze hamoja na woseiyawasagule.

4Kukala viyolonda Mulungu

1 Lelo, ndugu zangu, muifunza kulawakumwetu vija vimulondeka kumnogezaMulungu na vivo vimukala. Na sambitowamba kuwapula kwa twaga daMndewa Yesu mutende vinogile kubanzaaho. 2 Kwavija mugajuwa mafundizogatuwagwelele kwa udahi wa MndewaYesu. 3 Mulungu kolonda muwe wanhuwang'alile na sekemutende ugoni. 4 Kilamunhu kolondeka yalutawale lukulilwake kwa kung'ala na kuitegeleza, 5 siyokwa kusulukila vihile kamba viwotendawanhu wa mwiisi walekile kumjuwaMulungu. 6 Kwa mbuli ino, munhuyoyose sekeyamtendele vihile miyagehebu kumbunza. Tuwalongela mwakambuli ino na tuwazuma ng'hani kuwaMndewa kowatagusa wose wotendambuli azo. 7 Mulungu hatukemile buletukale muugoni, ila tung'ale. 8 Avomunhu yoyose iyolema mafundizogano hamulema munhu ila komulemaMulungumwenyego yowagwaa LohowakeYang'alile.

9 Hailondeka kuwandikila mbuli yakuwanogela waenu wamtogole Kilisito.Mweye wenyego mufunzigwa na Mulunguvija vimulondeka kuinogela. 10Na mukalamuwatendela vivo ndugu zenu wose welikila hanhu kuko Makedonia. Avo nduguzangu, towapula, muwambe ng'hanikutenda vivo. 11 Avo kaleni goya, kilamunhu yatende mbuli zake mwenyego nayasang'hane kwamakono gakemwenyegokamba vituwalongele. 12 Kwa kutendavivo motegelezigwa na waja hawamtogolaKilisito na hamulonda kuwatamanilawanhu wayagwe mbuli ya kija kimulonda.

Kubwela kwa Mndewa13 Ndugu zetu tolonda mujuwe ukweli

mbuli ya waja wafile, muladi sambi mun-yunyuwale kamba wanhu awo hawata-manila. 14 Tweye totogola kuwa Yesu kafana kazilibuka kabili na totogola kuwa Mu-lungu kowagala hamoja na Yesu waja wosewafile kuno womtogola.

15 Dino dituwalongeleni ni fundizoda Mndewa, tweye tuliwagima mbakavonda yezeMndewa, honda tuwalongolelewaja wafile. 16 Avo sauti ng'huluyolagiza na sauti ya msenga mkulu wakuulanga na sauti ya mhalati ya Mulungu,nayo Mndewa mwenyego kohumulukakulawa kuulanga. Baho waja wafilewang'hali womtogola Kilisito wosongakuzilibuligwa, 17 abaho tweye tuli wagimakipindi acho tokwikigwa hamoja naomna gamawingu kuiting'hana na Mndewakuulanga. Avo siku zose tokala hamoja naMndewa. 18 Avo muigangamize mmizoyoyenu kwa mbuli zino.

5Muitande kwa kubwela kwa Mndewa

1Ndugu, hailondeka kuwandikila mbuliya vipindi na msimu wa kulawilila mbulizino, 2 kwavija mweye wenyego mojuwagoya siku ya kubwela Mndewa, kwiza kwakusinhukiza kamba mbavi viyokwiza ik-ilo. 3 Wanhu vondawalonge, “Kuna tindi-walo na kuhola,” baho ubananzi wowezilakwa kusinhukiza, kamba usunguwa kulelaviumwizila mtwanzi yoifungula mwana,na wanhu hawahonyeka bule. 4 Lakinimweye mbwiga zangu, hamuli mdiziza,avo siku ayo honda iwasinhukize kambaviyokwiza mbavi. 5 Mweye mose mwawanhu mukala mdilenge, wanhu wa imisi.Tweye hatuli wanhu wa ikilo hebu mdiz-iza. 6 Avo seketuwase utulo kambawanhu wayagwe, tukale meso na tuiti-ganye. 7 Wanhu wowasa ikilo, na waleviwokoligwa ikilo. 8 Lakini tweye twawanhu wa imisi, na tuitiganye. Tu-vale kutamanila na unogelwa kamba ki-walo cha zuma cha kukimila mhambagana tamanilo jetu da kuwa tokomboligwakamba kofiya da zuma. 9Kwavija Mulunguhatusagule yatubanange kwa ng'hasilikiyake, ila tuupate ukombozi kubitila Mn-dewa wetu Yesu Kilisito, 10 yafile mbuli yatweye muladi vondayabwele tukale nayo,tuwe tung'hali wagima hebu tufa. 11 Avo,

Page 240: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

1 Wasesalonike 5:12 237 1 Wasesalonike 5:28muigele moyo na kuitaza kamba vimu-tenda sambi.

Mafundizo ga kimambukizo na ndamuso12 Ndugu, lelo towapula, muwategeleze

goya waja iwosang'hana ng'hani hagatiyenu, waja wowalongoza na kuwafunzenimzimbuli za Mndewa. 13 Muwategelezeng'hani na kuwanogela mbuli yasang'hano zao zootenda. Mukale natindiwalo hagati yenu.

14 Ndugu zetu, towamba kuwa-pula muwazume wanhu wanyeke,muwasamhuse waliduhu nguvu,muwataze wanyolile na fungeni umoyokwa wanhu wose. 15 Loleni munhu yoyosesekeyamulihe miyage gehile kwa gehile,lakini kipindi chose muwambe kuitendelaganogile mweye kwa mweye na kwawanhu wose.

16 Mudeng'helele siku zose, 17 sikuzose mumpule Mulungu, 18 mumgweenhogolwa Mulungu kwa mbuli zose.Vino avo viyolonda Mulungu kumwenumuugima wenu kwa kuilumba na YesuKilisito.

19 Sekemuikimile sang'hano ya LohoYang'alile, 20 sekemuubeze usenga ulawakwa Mulungu, 21 lakini zigezeni mbulizose, togoleni kinogile. 22 Muinege navinhu vose vihile.

23Mulungumwenyego iyotugwaa tindi-walo yawatende muwe wang'alile ng'hanina kwika unhu wenu na loho na mizoyona lukuli kutali na ubananzi wowose, mnaikipindi cha kubwela Mndewa wetu YesuKilisito. 24Heyo iyawakemile kosang'hanaavo, kwavija kotenda kiyalongile.

25 Ndugu zetu, mutupulile kwa Mu-lungu.

26 Walamuseni wanhu wose wamtogoleKilisito kwa nzila ilagusa unogelwa.

27 Nowalagiza kwa udahi wa Mndewamuwasomele baluwa ino wanhu wosewamtogole Kilisito.

28Ng'hekewa yaMndewa wetu Yesu Kil-isito ikale na mweye.

Page 241: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

2 Wasesalonike 1:1 238 2 Wasesalonike 2:2

Baluwa ya Kabili ya Paulo kwawanhu wa akoSesalonikeUlongozi

Baluwa ya kabili kwa Wasesalonikeyandikigwa na mtumigwa Paulo (Sulaya 1:1). Kandika baluwa ino kumwandekidogo toka viyandike 1 Sesalonike behina mwaka wa 51 toka kuvumbuka kwaKilisito. Paulo kakala yang'hali Kolintoviyandike baluwa ino kwa kibumbila chawanhu wamtogole Yesu ako Sesalonike,kibumbila kiyasongile muumwanza wakewa kabili wa umishieni (Sang'h 17:1-10). Mna ikitabu cha Sang'hano zaIwatumigwa yolongigwa ikibumbila kikalana Wayahudi na Wagiliki wengi.

Kibumbila cha wanhu wamtogole Yesuako Sesalonike walonda ng'hani kujuwambuli ya kipindi cha uhelelo na kubwelakabili kwa Kilisito, kwavija Paulo kandikang'hani mbuli ayo mna zibaluwa zake kwaWasesalonike kamba nusu ya baluwa yakabili kwa Wasesalonike yolonga mbuliza kipindi cha uhelelo. Vivija Paulokowazuma mbuli ya unyeke, kila munhuyasang'hane muladi yapate ndiya yake(Sula ya 3:6-10).Mbuli zili mkitabu

Paulo kosonga baluwa yake kwa kuita-mbula mwenyego na wayage (Sula ya1:1-2).

Abaho komgwaa nhogolwa Mulungumbuli ya kibumbila cha wanhuwamtogole Yesu ako Sesalonike nakowapulila (Sula ya 1:3-12).

Mna isula ya 2 Paulo kolonga mbuli yakipindi cha uhelelo.

Abaho kowazuma wanhu mbuli ya un-yeke na viilondeka kusang'hana (Sulaya 3:1-15).

Paulo komambukiza kwa kuwalamusakabili kibumbila cha wanhu wamto-gole Yesu (Sula ya 3:16-18).

1Niye Paulo, Sila na Timoseo, towandik-ila mweye wanhu mumtogole Kilisito akoSesalonike, wanhu zake Mulungu Tataetuna Mndewa Yesu Kilisito.

2Mulungu Tataetu naMndewa Yesu Kil-isito wawagwee ng'hekewa na tindiwalo.

Nhaguso vonda yabwele Kilisito

3 Ndugu zetu, siku zose tolondekakumgwaa nhogolwa Mulungu mbuli yamweye. Avo, vinoga kumgwaa nhogolwa,kwavija kumtamanila kwenu kukulang'hani na kuinogela kwenu kongezekang'hani. 4 Lekaavo tweye toigodelamweye mna ivibumbila va wanhu waMulungu wamtogole Kilisito. Toigodelakugangamala kwenu na kutogola kwenukubitila madununzo gose na magayogomupata.

5 Gano gose golagusa kuwa Mulungukotagusa kamba viilondeka, na kulawabaho mofaya Muundewa wake umuugaiyambuli yake. 6 Mulungu kotenda vinogile,kowagaza waja wowatenda mweyemugaye, 7 kowatenda mweye mugaiyemusamhuke, na tweye vivija. Kotendavino kipindi Mndewa Yesu vondayalawilile kulawa kuulanga hamoja nawasenga zake wa kuulanga weli nanguvu. 8 Na kokwiza na moto ukwaka,kuwatagusa waja wamulemile Mulunguna waja iwolema kuigoga Mbuli Inogileya Mndewa wetu Yesu. 9 Nhaguso yaoyokuwa kubanangigwa kwa mazuwa gose,na kwikigwa kutali kulawa haulongozi haMndewa na kulawa muukulu wa nguvuzake. 10 Mna isiku vondayeze Mndewakubokela ukulu kulawa kwawanhu zake nakutegelelezigwa kulawa kwa wanhu wosewamtogole, na mweye vivija mokuwahagati yao kwavija muutogola usengautuwalongele.

11Lekaavo towapulila kwaMulungu sikuzose. Tompula Mulungu wetu yawatendemufaye muugima uyawakemele mukale.Tompula kwa udahi wake yatende kusu-lukila kwenu kuwe kutenda ganogile nakumambukiza sang'hano yenu ya kuta-manila. 12 Abaho, twaga da Mndewa wetuYesu dopata ukulu kulawa kumwenu namweye mopata ukulu kulawa kumwake,kwa ng'hekewa ya Mulungu wetu na Mn-dewa Yesu Kilisito.

2Munhu ayo yehile

1 Mbuli ya kubwela kwake Mndewawetu Yesu Kilisito na mting'hano wetumgameso gake, ndugu zangu nowapuleni,2 sambi munyunyuwale himahimammizoyo yenu hebu kunyawanyawa,kwavija yolongigwa kuwa siku ya Mndewaivika. Yodahika kuwa wanhu wogesatulonga mbuli ino vitukalile tolagula hebu

Page 242: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

2 Wasesalonike 2:3 239 2 Wasesalonike 3:15

kuwapetela wanhu hebu twandika mnaibaluwa. 3 Sekemutogole munhu yoyoseyawavizile kwa kinhu chochose. Kwavijasiku ayo hondaize mbaka tanhu wanhubwando wamuleme ng'hani Mulunguna ayo yehile yoneke, ayo yekigwekwa kubanangigwa. 4 Kovilema vinhuvose wanhu wovitambikila na kuvikemamulungu na koika mwenyego uchanhamwa kila kinhu. Baho kokwingila nakukala Mng'anda ya Mulungu na kulongaheyo ayo Mulungu.

5 Vino, hamukumbuka, ving'halile namweye niwalongela gano gose? 6 Lakinihana kinhu kimgomesa sambi sekeyalaw-ilile, na mweye mukijuwa kinhu acho.Avo mna ikipindi kikigwe ayo munhuyehile kokoneka. 7 Avo nguvu ihile yamunhu ayo yehile isonga kusang'hanakwa kinyelegezi, lakini haikoneka mbakaija yoigomesa yasegezigwe. 8Baho munhuayo yehile kokoneka, lakini Mndewa Yesuvondayabwele komkoma kwa mhumuziilawa mumulomo wake na kumbanangakwa mng'alo wa kwiza kwake. 9 Munhuayo yehile kokwiza na nguvu za Mwenem-bago na kutenda kila unzonza na vifukuziva uvizi, 10na kusang'hanila kila uvizi kwawaja wopotela. Awo wopotela kwavijahawaubokele na kuunogela ukweli muladiwakomboligwe. 11 Avo Mulungu kawekahasi mwa inguvu ya kuviziligwa muladiwautogole uvizi. 12 Avo wose walemilekuutogola ukweli, lakini wodeng'helelagehile, wotagusigwa.

Musaguligwa mukomboligwe13 Tolondeka kumgwaa nhogolwa Mu-

lungu kipindi chose mbuli ya mweye,ndugu, munogeligwe naMndewa. Kwavijakulawa haichanduso mukomboligwa kwanguvu ya Loho wake, kawatenda mweyewanhu zake wang'alile kwa kutamanilakwenumna ikweli. 14Mulungu kawakeme-leni mbuli ino kubitila Mbuli Inogileituwapetele mweye, kawakemeni muwena fungu muukulu wa Mndewa wetu YesuKilisito. 15 Avo ndugu zetu, gangamalenina kugagoga mafundizo gatuwafunzilekwa kuwapetela na gatuwandikile.

16 Tompula Mndewa wetu YesuKilisito mwenyego na Mulungu Tataetu,yatunogele, na mna ing'hekewa katugelamoyo siku zose na tamanilo dinogile,

17 yawasamhuse mizoyo yenu na kuwa-gangamiza siku zose kusang'hana nakulonga ganogile.

3Mutupulile kwa Mulungu

1 Kukimambukizo, ndugu, tupulilenikwa Mulungu muladi usenga wa Mndewawenele himahima na ubokeligwe goyakamba vija viikalile kumwenu. 2 Vivijatupulileni kwa Mulungu yatukombole ku-lawa mmakono ga wanhu wehile, kwavijasiyo kila munhu kotogola usenga uno.

3 Lakini Mndewa kotamaniligwa, kowa-gangamiza mizoyo yenu na kowahonyakulawa mmakono ga ija Imdumuka. 4 NaMndewa kotutenda tutamanile kuwamog-agoga gaja gatuwafunzile na mogendelelakutenda vivo.

5 Mndewa yailongoze mizoyo yenu ku-ujuwa unogelwa wa Mulungu na kufungaumoyo kugaligwe na Kilisito.

Viilondeka kusang'hana6 Ndugu zangu, kwa twaga da Mndewa

wetu Yesu Kilisito tomulagizani muinegena wanhu wose wamtogole Yesu kunowanyeke na hawalonda kugagoga gajagatuwafunzile. 7 Mweye wenyego mu-juwa goya kuwa molondeka kusang'hanakamba tweye. Tweye vitukalile na mweyehatukalile wanyeke bule, 8na hatudile lujolwa munhu yoyose bila kumulipa, lakinitugaya kusang'hana imisi na ikilo mu-ladi seketuwe mizigo kwa munhu yoyosekumwenu. 9 Tutenda vino siyo kwav-ija hatulondeka kutazigwa na mweye, ilatutenda vivo kamba kilaguso kumwenu,mutukweleleze. 10 Vitukalile na mw-eye tukala tuwalongeleni, “Munhu yoyoseyolema kusang'hana sekeyaje.”

11 Tolonga vino kwavija tuhulikakamba kuna wanhu wayagwe hagati yenuwanyeke, hawatenda kinhu chochose ilawoigelamzisang'hano zawanhuwayagwe.12 Kwa twaga da Mndewa Yesu Kilisitotowalagiza wanhu awo na kuwazumawakale kamba viilondeka na wasang'hanewapate lujo lwao wenyego.

13 Lakini mweye ndugu, sekemudonhekutenda ganogile. 14 Yodaha kuwa, akokuna munhu yonda yaleke kuugogausenga uno unyandike, yahawa kuko, mu-loleni goya munhu ayo na sekemuilumbenayo, muladi yagwe kinyala. 15 Lakini

Page 243: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

2 Wasesalonike 3:16 240 2 Wasesalonike 3:18sekemumtendemunhu ayo kambamunhuyawehile, ila mumzume kamba miyenu.

Mbuli za kimambukizo16Mndewamwenyego yogala tindiwalo,

yawagwelele tindiwalo kipindi chose kwanzila zose. Mndewa yakale na mweyemose.

17 Niye Paulo nowalamusa, kwa mkonowangu mwenyego nokwandika vino, vinoavo nikaga kilaguso mzibaluwa, vivonyandikaga.

18Ng'hekewa yaMndewa wetu Yesu Kil-isito ikale na mweye mose.

Page 244: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

1 Timoseo 1:1 241 1 Timoseo 1:14

Baluwa ya Ichanduso ya PaulokwaTimoseoUlongozi

Kitabu kino cha Timoseo wa ichandusoni baluwa yandikigwe na mtumigwa Paulokwa mwanahina wake Timoseo. Baluwaino kwa Timoseo yogesigwa yandikigwamna imiyaka ya 62-64 toka kuvumbukakwa Kilisito. Yogesigwa ikala kipindi chakuuhelelo cha ugima wa Paulo. Paulokakala yailumbile ng'hani na Timoseo nakamkema mwanage miyanza mingi (Fil2:22, sula ya 1:2, 1:18).

Ino ayo baluwa ya ichanduso mnaizibaluwa nne za Paulo ziyandike kwamunhu imoja imoja badala ya kibumbilacha wanhu wamtogole Yesu. Baluwandatu ziyagwe ni 2 Timoseo na Tito naFilimoni. Baluwa ya ichanduso kwa Timo-seo imema mafundizo ga viilondeka kum-tambikila Mulungu kwa wanhu wamto-gole Yesu (Sula ya 2:1-15) wanhu wolon-deka kuwalongoza wayao wamtogole Yesu(Sula ya 3:1-13) na kuwazuma mbuli yawafundiza wa uvizi (Sula ya 1:3-11, 4:1-5,6:2-5). Mbuli ino yolagusa Paulo viyakalilekomfunza Timoseo yawe mulangulizi wavibumbila va wanhu wamtogole Yesu.Baluwa ya ichanduso kwa Timoseo inambuli nyingi za kuwataza walangulizi wavibumbila va wanhu wamtogole Yesu mnaikipindi chetu wadahe kusang'hana mnaivibumbila.Mbuli zili mkitabu

Paulo kosonga kwa kumulamusa Timo-seo (Sula ya 1:1-2).

Abaho komzuma Timoseo mbuli ya wa-fundiza wa uvizi (Sula ya 1:3-11).

Paulo kogendelela kusimulila viyomg-waa nhogolwa Yesu Kilisito (Sula ya1:12-19).

Abaho komulagiza Timoseo mbuli yakumtambikila Mulungu na walan-gulizi wa wanhu wamtogole Yesu(Sula ya 2-3).

Paulo komambukiza baluwa yake kwakumgwaa Timoseo mafundizo ga ki-mambukizo (Sula ya 4-6).

1 Niye Paulo, namtumigwa waYesu Kilisito kwa lagizo da MulunguMkombola wetu na Yesu Kilisito itumu-lolela. 2 Nokwandikila gweye Timoseo

mwanangu kweli mna ukutamanila,Mulungu Tataetu na Mndewa wetu YesuKilisito wakugwee ng'hekewa na bazi natindiwalo.

Kuwazuma mbuli ya mafundizo ga uvizi3 Nolonda ukale ako Efeso, kamba

vinikupulile ving'halile muumwanza wakuchola ako Makedonia, kwavija wanhuwayagwe ako wofundiza mafundizoga uvizi, kolondeka uwalagize waleke.4Walongelewaleke kulonga simo namsafamtali wa matwaga ga wahenga, avo vogalakuibamilila nahazidaha kusang'hanila kijakiyolonda Mulungu, kidaha kujuwika kwakutamanila. 5 Kilamuso cha lagizo jangudino ni kugala unogelwa ulawa muumoyounogile na moyo uleka kukutagusa kuwakubananga na kutamanila kwa ukweli.6 Wanhu wayagwe wabwela kukisogo nawagiza nzila zao zinogile kwa kusimulilambuli za ubozi. 7Wolonda kuwawafundizaMalagizo ga Musa, lakini hawazijuwilembuli zao wenyego hebu mbuli ziwolongakwa kugangamala.

8 Tojuwa kamba Malagizo ganogakamba gahasang'haniligwa vigalonda.9 Tolondeka tujuwe kamba Malagizohagekigwe kwa wanhu wotenda ganogile,lakini kwa hewo wobena Malagizo nawotenda gehile na wanhu hawamtegelezaMulungu na hewo wotenda nzambi nakwa hewo hawamtambikila Mulunguhebu hawatogola chochose na kwa hewowowakoma tata zao hebu mama zao nakwa hewo wakomaji, 10 gekigwa kwawagoni na wafilaji na wauzaji wa wanhuna wavizi na hewo woiduila uvizi hebuwotenda mbuli haziigalile na mafundizoga ukweli. 11Mafundizo gago golawa mnaImbuli Inogile ya Mulungu mkulu, yeli nakila kinhu yanigwelele niye niwapetelewanhu.

Kumgwaa nhogolwa Mulungu kwa bazijake

12 Nomgwaa nhogolwa Yesu KilisitoMndewa wetu yanigwelele nguvu kwasang'hano yangu. Nomgwaa nhogolwakwa kunhenda niye nifaye na kanisagulanimsang'hanile. 13 Hamoja kuko umwakanimulonga vihile, nimdununza nanimuliga, lakini Mulungu kanyonelabazi kwavija ng'hala naduhu kutamanilana sijuwile kinhendile. 14 Avo, kang-waa ng'hekewa ng'hani na kanigwaakutamanila na unogelwa uli wetu kwa

Page 245: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

1 Timoseo 1:15 242 1 Timoseo 3:8kuilumba na Yesu Kilisito. 15 Ulonzi unowa kweli, tena unoga kutogoligwa, YesuKilisito keza mwiisi kuwakombola wanhuwene nzambi, na niye nhenda nzambikubanza wose. 16 Lakini Mulungu kamemabazi muladi Yesu Kilisito yalaguse kufungamoyo kwake kumwangu niye nitendilenzambi kubanza wose, kamba kilagusokwa wanhu wose wonda wamtogole kukokumwande na kupata ugima wa mazuwagose. 17 Kumwake heyo yeli Mndewa sikuzose, hafa na hakoneka, yeli Mulunguyaiyeka, nhogolwa na ukulu vake heyosiku zose! Ona.

18 Mwanangu Timoseo nokugwaa lag-izo dino, kulawa mna zimbuli zilongigwena wanhu wa Mulungu baho umwakambuli yako. Sang'hanila mbuli zizo kambamgoha wa kuitowela goya Mbuli Inogile,19 na goga kutamanila kwako na moyowako uleka kukutagusa kamba kubananga.Wanhu wayagwe wagaleka higo na wa-bananga kutamanila kwao. 20Mna iwanhuawo wamumo Humenayo na Alekizandawaniwataguse kwa kuwagela mmakono gaMwenembago, muladi wafunzigwe sambiwamulige Mulungu.

2Mafundizo ga kumtambikila Mulungu

1 Tanhu, mulongeleni Mulungu gajagomulonda, mumpule Mulungu namuwa-pulile wanhu wayagwe na mumgweenhogolwa kwa sama ya wanhu wose,2mpuleni Mulungu kwa sama ya wandewana wanhu wose wayagwe weli na ukulumziisi, muladi tukale na tindiwalo natukale moyo hole na kumdumba Mulunguna kutenda ganogile. 3 Mbuli ayo inogana yomnogela Mulungu Mkombola wetu,4 yolonda wanhu wose wakomboligwe nawaujuwe ukweli. 5 Kwavija hana Mulunguimoja na hana imoja yotenda Mulunguna wanhu wailumbe, munhu ayo YesuKilisito, 6 yailavile mwenyego kutendawanhuwosewakomboligwe,mbuli ino ayoiyalaguse Mulungu mna ikipindi kinogile.7 Lekaavo nhumigwa kamba mtumigwa namfundiza kwa wanhu haweli Wayahudi,kuwapetela usenga wa kutamanila naukweli. Niye siviza bule, nolonga ukweli!

8 Avo mwahaiting'hana kumtambikilaMulungu, nolonda wanhu wailavile kwaMulungu na wodaha kwinula makono gaona kumpula Mulungu bila kugevuzikahebu bamila. 9 Vivija nolonda watwanzi

wavale goya viwalo vao na wawe nanzewele, siyo kwa kugesa kuluka mvilikwa zahabu na lulu hebu viwalo va being'hulu, 10 lakini kwa sang'hano zinogile,kamba viilondeka kwa watwanzi wom-tambikila Mulungu. 11 Watwanzi wolon-deka wanyamale kipindi munhu iyagwekolonga na waifunze kwa uhole. 12Niye si-watogolela bule watwanzi wafundize hebuwawe na ukulu kwa wambigalo, wolon-deka wanyamale kipindi munhu iyagwekolonga. 13Kwavija Adamu heyo yasongilekuumbigwa, abaho Hawa. 14 Vivija siyoAdamu ayo yaviziligwe ila mtwanzi ayoyaviziligwe na kabena lagizo da Mulungu.15 Lakini mtwanzi kokalizigwa kipindi viy-olela wana, kamba yahagendelela kukalakwa kutamanila na kung'ala na unogelwana kwa kutenda gago gose kwa kugesavinogile.

3Walangulizi wa wanhu wamtogole Yesu

1 Ulonzi uno wa ukweli, munhuyosulukila kuwamulanguliziwa kibumbilacha wanhu wamtogole Yesu, kosulukilasang'hano inogile. 2 Mulangulizi wakibumbila cha wanhu wamtogole Yesukolondeka sekeyalongigwe vihile nawanhu, kolondeka yawe na mweheimoja, yailongoze mwenyego na yawe nanzewele, yawe kotegelezigwa na yawag-oneke wanhu baki mng'anda mmwake nayadahe kufundiza wanhu. 3Sekeyakoligwehebu ndwagi, lakini yawe muhole nakukala moyo hole na wanhu, kolondekasekeyazinogele sente. 4 Kolondeka yawemunhu yodaha kuwalongoza goya wanhuwa mng'anda mmwake na kuwatendawanage wamtegeleze kwa kila kinhu.5 Kamba munhu hadaha kuwalongozagoya wanhu wa mng'anda mmwake,kodahaze kuwalola goya wanhu waMulungu? 6 Kolondeka sekeyawe munhuyamtogole Yesu sambi sambi, kwavijakodaha kuitapa na kutagusigwa kambaviyatagusigwe Mwenembago. 7Kolondekayawe munhu yotegelezigwa na wanhuweli kunze ya mting'hano wa wanhuwamtogole Yesu, muladi sekeyehuligwena kwingila mumtego wa Mwenembago.

Watazaji wa vibumbila vawanhuwamto-gole Yesu

8 Watazaji wa wanhu wamtogole Yesuwolondeka wawe na tabiya inogile na

Page 246: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

1 Timoseo 3:9 243 1 Timoseo 5:4watamaniligwe, sekewang'we ng'hanihebu umelo wa sente. 9 Wolondekawagoge ukweli wa kutamanila ugubuligwekwa mizoyo ileka kutagusa kuwa wa-bananga. 10 Tanhu wolondeka wagezigwe,wahakoneka wofaya wasang'hane kambawatazaji wa kibumbila cha wanhuwamtogole Yesu. 11 Vivija wehe zaowolondeka wawe na tabiya inogilesekewawalonge wanhu vihile, wailongozewenyego na wotenda gaja gawalongilemzimbuli zose. 12 Mtazaji wa kibumbilacha wanhu wamtogole Yesu yawe namwehe imoja na yadahe kuwalongozagoya wanage na wanhu wose wokalamng'anda yake. 13 Watazaji wosang'hanagoya sang'hano yao, wodaha kwima goyana wodaha kulonga kwa kugangamalambuli ya kutamanila kwao kwa YesuKilisito.

Ukweli ugubuligwe14 Vinikwandika baluwa ino, nogesa

kwiza kumwako sambi baha. 15 Lakininahakawa, baluwa ino yowalongela vija vi-ilondeka tweye tusang'hanemna ing'andaya Mulungu nayo ayo wanhu wamtogoleMulungu yeli mgima, yeli mhanda nachandusilo cha ukweli wose. 16 Kuduhushaka mbuli ya vinhu vifisigwe va kuta-manila kwetu.Koneka mulukuli lwa kiunhu,kalagusigwa na Loho Yang'alile kuwa ko-

tenda ganogile,koneka na wasenga wa kuulanga.Mbuli zake zipetigwa mziisi zose,katogoligwa mwiisi yose,kagaligwa kuulanga.

4Wafundiza wa uvizi

1 Loho Yang'alile kolonga fulu ipilekuwa baho kumwande wanhu wayagwewoleka kutamanila, na wozitegelezaloho za uvizi na kugoga mafundizo gavinyamkela. 2 Mafundizo kamba gagogogaligwa na wanhu wanafiki na wavizi,mizoyo yao ileka kuwatagusa kuwawabananga isomigwa na zuma da moto.3 Wanhu awo wofundiza kuwa havinogilekusola na kuja lujo fulani. LakiniMulungu kaumba vinhu vose vidigwe navibokeligwe kwa kumgwaa nhogolwa naawo wamtogole Yesu na kujuwa ukweli.4 Kila kinhu kiyaumbile Mulungu kinoga,kuduhu kilondeka kulemigwa, lakini

kila kinhu chobokeligwa kwa kumgwaanhogolwa Mulungu, 5 kwavija imbuli yaMulungu na kumpula votenda kinhu achokitogoligwe na Mulungu.

Msang'hanaji yanogile wa Yesu Kilisito6 Kamba uhawagwaa mafundizo

gano wanhu wamtogole Yesu, kokuwamsang'hanaji yanogile wa Yesu Kilisitona uhagendelela kukula kiloho kwambuli za kutamanila na mafundizo gaukweli gaukweleleze. 7 Iteganyeni nasimo hazili mna ukutamanila na zaduhukinhu. Izoweze kukala muugima wakumgwaa ukulu Mulungu. 8 Mazoezigalukuli ganoga, lakini kukala kwakumnogeza Mulungu kunoga ng'hani,kwavija kotwikila ugima wa sambi nawa kuko kumwande. 9 Ulonzi awowa ukweli na wolondeka kutogoligwa.10 Tweye toiyoha kusang'hana ng'hani,kwavija tomulolela Mulungu yeli mgima,Mkombola wa wose na ng'hani ng'hanikwa hewo wamtogole Yesu.

11 Uwalagize na uwafunze mbuli azo.12 Sekeutogole munhu yakubeze kwavijagweye kwa mbwanga, lakini uwe kila-guso kwa wanhu wamtogole Yesu, kwaulonzi wako na sang'hano zako na un-ogelwa wako na kutamanila kwako naugima unogile. 13 Mbaka vondanize,sang'hanila kipindi chako kwa kusomaMaandiko Gang'alile mgameso ga wanhuna kuwapetela wanhu na kuwafundiza.14 Sambiuileme nhunza ya Loho Yang'alileili mgati mmwako, yuugweleligwe ku-bitila mbuli za wavele za ulaguzi viwak-wikile makono gao. 15 Gesa goya kwasama ya mbuli azo na uzisang'hane mu-ladi kugendelela kwako koneke na wanhuwose. 16 Uiteganye mwenyego na mafun-dizo gako. Gendelela kusang'hana mbulizino, kwavija uhasang'hana koikombolamwenyego na waja wokutegeleza.

5Viilondeka kukala na wayago wamtogole

Kilisito1 Sekeumkomhokele munhu mvele,

lakini umzume kamba tatako. Watendelewabwanga wayago kamba ndugu zako.2 Watendele watwanzi wavele kambamama zako na watendele wandele kambalumbu zako, bila kuwasulukila.

3Walolese goya wagane waliduhu kinhuchochose. 4 Lakini kamba mgane kana

Page 247: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

1 Timoseo 5:5 244 1 Timoseo 6:5wana hebu wazukulu, awo wolondekakuwalola goya wanhu wa mng'andammwao kamba viyolonda Mulungu.Kwa kutenda vivo kamba wowalipa tatazao na mama zao na wavele wao, kwagaja gawawatendele, kwavija mbuli ayoyomnogela Mulungu. 5 Mgane yeliyaiyeka, yaliduhu munhu wa kumulolesa,ayo komulolela Mulungu na kogendelelakumpula Mulungu yamtaze imisi naikilo. 6 Lakini mgane yokala kwa ugimawa kumnogela mwenyego kafa kamala,hamoja yang'hali mgima. 7 Walagizewanhu awo wasang'hane mbuli azo, avomunhu yoyose sekeyawalonge vihile.8Kambamunhu yoyose hawatonga wanhuwa lukolo lwake, ng'hani ng'hani awo welimng'anda mmwake, munhu ayo kakubezakutamanila na keha ng'hani kubanzaimunhu hamtogola Yesu.

9 Sambiujandike twaga da mgane mnaikitabu cha matwaga ga wagane mbakayavikize miyaka malongo sita. Vivija yawemwehe wa mbigalo imoja. 10 Yawe natabia inogile, yawe mtwanzi yawalelilegoya wanage, yawe mbokela wageni,yawe muhole na kowasang'hanila wanhuwayagwe wamtogole Yesu, yawe munhuyowataza wayagwe mna gamagayo, nayailave mwenyego kutenda ganogile.

11 Sekemuwengize mkibumbila waganewandele, kwavija wahasulukila kusoligwa,womuleka Kilisito, 12 avo woitagusawenyego kwa kubena lagizo diwalongile.13 Vivija wagane kamba awo wosongakuwa wanyeke na wokwanga mzikae zawanhu kipindi chose na kulonga mbulihawalondigwa kwa kuwalonga vihilewanhu na kuigela mzimbuli za wanhuwayagwe. 14Avo niye ninogeligwa ng'haniwagane wandele wasoligwe na walelewana, na wakalize goya ng'anda zao, avoseketuwagwee wanhu watwihile kilamusocha kulonga vihile. 15 Kwavija waganewayagwe wahinduka na kumkwelelezaMwenembago. 16 Kamba mtwanziyoyose yamtogole Yesu kana waganemulukolo lwake, kolondeka yawalolesena sekeyawagwee mzigo kibumbila chawanhu wamtogole Yesu, avo wanhuwamtogole Yesu wadahe kuwalolesawagane waliduhu wanhu wa kuwataza.

17 Wavele wowalongoza wanhuwamtogole Yesu wosang'hana vinogile,wolondeka wapate fungu kulu, ng'haning'hani waja wosang'hana ng'hani

kuwapetela wanhu na kuwafundiza.18 Kwavija Maandiko Gang'alile golonga,“Sekeumfunge ng'ombe mulomo waham-sang'hanila kuhulula uhemba.” Vivijagolonga, “Msang'hanaji yagweleligwefungu jake.” 19 Sekeutegeleze vitalavilavigwa kwa mvele yowalongozakibumbila cha wanhu wamtogole Yesumbaka vigaligwe na wanhu wabili hebuwadatu wavonile. 20Wanhu wose wotendanzambi, wazume mgameso ga wanhu,muladi wanhu wayagwe wadumbe.

21 Nokulagiza mgameso ga Mulungu namgameso ga Yesu Kilisito na mgameso gawasenga wang'alile wa kuulanga, gagogegano ganikulongele, bila kutagusa kwakulola kihanga cha munhu yoyose hebukulagusa unogelwa ng'hani kwa munhuyoyose. 22 Sekeulopole kumwikila makonomunhu yoyose yailavile kumsang'hanilaMndewa. Sekeuilumbe na munhu yoyosemzinzambi. Ukale kwa kumnogela Mu-lungu.

23 Sambiung'we mazi gaiyeka, lakiniung'we divai mbuli ya inda yako, kwavijakolumwa lumwa.

24Nzambi za wanhu wayagwe zokonekakunze kunze, wang'hali hawanatagusigwa.Lakini nzambi za wanhu wayagwezokoneka kumwande. 25 Vivo ili, kwaganogile gokoneka kunze kunze na hatakamba hagakoneka hagadaha kufisigwa.

61 Waja weli watumwa wolondeka

wawategeleze wakulu zao kwa kila mbuli,muladi wanhu sekewadilige twaga daMulungu na mafundizo getu. 2 Watumwaweli na wakulu wamtogole Yesu seke-wawabeze, kwavija sambi wose wotogolaKilisito. Wolondeka wawasang'hanilevinogile, kwavija waja womweda kwasang'hano yao ni wanhu wamtogoleYesu awo wowanogela. Uwafundize nauwapetele wanhu mbuli zino.

Mafundizo ga uvizi3 Munhu yoyose yofundiza viyagwe na

hazitogola mbuli za ukweli za Mndewawetu Yesu Kilisito na vivija hagatogolamafundizo ga Mulungu wetu, 4 munhuayo kamema magoda na hajuwa kinhuchochose. Ayo mtatali wa kuibamilila nandwagi mbuli ya mbuli, mbuli azo zogalamigongo, kugomba, maligo na magesagehile, 5 na kuibamilila siku zose kwawanhu wabanangike nzewele na waduhu

Page 248: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

1 Timoseo 6:6 245 1 Timoseo 6:21ukweli na wogesa kuwa kumsang'hanilaMulungu ayo nzila ya kupata ugoli.

6 Ona, kumsang'hanila Mulungu kom-tenda munhu yawemgoli kamba yahenelana vinhu viyalinavo. 7 Hatugalile kinhuchochose mwiisi wala honda tusegele nakinhu chochose. 8Avo twahawa na lujo naviwalo, tolondeka twenele navo. 9 Lakiniwaja wolonda kuwa wagoli wokwingilamna ukugezigwa na wonamata mumtegowa kusulukila vinhu kwa ubozi, navovowakwega mbaka kuna ukunangika nakufa. 10 Kwavija kuzinogela sente ng'haniacho chanduso cha nzambi zose. Wanhuwayagwe wasulukila ng'hani kupata sentembaka wapotela kutali na tamanilo na mi-zoyo yao imema kunyunyuwala ng'hani.

Paulo komulongela Timoseo viyolondekakutenda

11 Lakini gweye munhu wa Mulungu,vigwale vinhu vose avo. Goga kutendagoyolonda Mulungu, kumgwaa ukulu Mu-lungu, kutamanila, unogelwa, kubetelakwa kufunga umoyo na uhole. 12 Wambang'hani kugahumamagayo goupata mbuliya kutamanila kwako, muladi upate ugimawa mazuwa gose. Kwavija ugima uno awouyakukemele Mulungu viutogole kumta-manila Kilisito mgameso ga wanhu wengiwakalile aho. 13 Nokulagiza mgamesoga Mulungu, yovigwaa ugima vinhu vose,na nokulagiza mgameso ga Yesu Kil-isito, yalongile kwa mulomo wake mbuliya tamanilo jake mgameso ga PontioPilato, 14 nokulagiza ugagoge malagizona kugategeleza goya mbaka siku dijavonda yabwele Mndewa wetu Yesu Kil-isito. 15 Yesu kolawilila mna ikipindikinogile kikigwe na Mulungu, yofaya ku-togoligwa na yeli yaiyeka Mtawala, Mn-dewa wa iwandewa na Mkulu wa iwakulu.16 Heyo yaiyeka yeli mgima siku zose,yakalaga kuna umulenge uleka kuvikigwana munhu. Kuduhu munhu yamonile,kuduhu yodaha kumona. Kumwake uweukulu na kutegelezigwa siku zose! Ona.

17 Walagize wanhu weli wagoli wavinhu va mwiisi ino sekewaitape, nakulolela vinhu avo, lakini wamuloleleMulungu yeli na moyo unogile yotugwaakila kinhu tudeng'helele. 18 Walagizewatende ganogile, wawe wagoli kwakutenda ganogile, wawe na moyo unogilena watogole kuwagwaa wayagwe vinhuvao. 19 Kwa kutenda vivo woikila ngama

inogile kuko kumwande, avo wadahekupata ugima, uli ugima wa ukweli.

20GweyeTimoseo, vilole goya vose viug-weleligwe uvilolese. Iteganye na ulonziwachaka chaka na kuibamilila kwa mbuli zakibozi, mbuli azo wayagwe wozikema kwauvizi “Ubala.” 21 Kwavija wanhu wayagwewaitenda kuwa na ubala awo na kukimam-bukizo wagiza kutamanila.

Ng'hekewa ya Mulungu ikale na mweyemose.

Page 249: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

2 Timoseo 1:1 246 2 Timoseo 1:17

Baluwa ya Kabili ya Paulo kwaTimoseoUlongozi

Kitabu cha kabili kwa Timoseo nibaluwa ya kabili ya mtumigwa Paulokwa mwanahina wake Timoseo. Baluwaya kabili kwa Timoseo yandikigwa mnaikipindi behi na uhelelo wa ugimawa Paulo. Kipindi acho Paulo kakalamkifungo ako Lumi (Sula ya 1:16). Paulokakala yailumbile ng'hani na Timoseo nakamkema mwanage (Fil 2:22, 1 Tim 1:2,1:18).

Ino ayo baluwa iyagwe mna izibaluwanne za Paulo ziyandike kwa munhuimoja imoja badala ya kibumbila chawanhu wamtogole Yesu. Baluwa ndatuziyagwe azo 1 Timoseo na Tito na Filimoni.Kipindi baluwa ya kabili kwa Timoseoyokwandikigwa wanhu wamtogole Yesuwakala wodununzigwa mwiisi ya Lumi.Sengine kino acho kilamuso cha Paulokukala mkifungo na kamulagiza Timoseoyafunge umoyo mbuli ya kugaya kwake.Kamba viikalile kwa baluwa ya ichandusokwa Timoseo, Paulo komzuma ng'haniTimoseo mbuli ya wafundiza wa uvizi(1 Tim 1:16-18). Vivija komulongelaTimoseo kuwa kokuwa na kipindi kidalaako kumwande (Sula ya 3:1).Mbuli zili mkitabu

Paulo kosonga kwa kumulamusa Timo-seo na kumgelamoyo (Sula ya 1:1-18).

Abaho komulongela yafunge umoyo(Sula ya 2:1-13).

Abaho komulagiza malagizo gayagwembuli ya kumtamanila Kilisito (Sulaya 2:14-26).

Abaho komzuma mbuli ya mbuli za akokumwande na viilondeka kutenda(Sula ya 3:1-4:8).

Paulo komambukiza kwa kumulagizaTimoseo heyo mwenyego (Sula ya4:9-24).

1Niye Paulo, namtumigwa wa Yesu Kil-isito kwa kulondaMulungu, nhumigwa ni-walongele wanhu ugima uja ulongigwe naMulungu kotugwaa kwa kuilumba na YesuKilisito. 2 Nokwandikila gweye Timoseomwanangu inikunogela ng'hani.

Mulungu Tataetu naMndewawetu YesuKilisito wakugwee ng'hekewa na bazi natindiwalo.

Paulo komgela moyo Timoseo3Nomtogola Mulungu, inimsang'hanila

kwa moyo uleka kunitagusa kuwanibananga kamba viwatendile wahengazangu. Nomtogola vinikukumbuka gweyesiku zose mna ukumpula kwangu imisina ikilo. 4 Nogakumbuka mahozi gako nanolonda kukona, muladi nimeme deng'ho.5 Nokumbuka kutamanila kwako kwaukweli, kutamanila kuwakalile nako bibiyako Loisi na mamako Enike, nojuwakuwa na gweye vivija kunako. 6 Kwambuli ino nokukumbusa uikong'hezenhuza iyakugwee Mulungu vinikwikilemakono gangu. 7 Kwavija Loho Yang'alileiyatugwee Mulungu hatugela bwembwe,lakini kotugwaa nguvu na unogelwa nakuilongoza wenyego.

8 Avo sekeukone kinyala kuwalongelawanhu mbuli ya Mndewa, na sekeukonekinyala kuilumba na niye mfungwa wake,lakini ilumbe na niye mna ukugayambuli ya Mbuli Inogile, kamba Mulunguviyokugwaa nguvu ya kutenda vivo.9 Mulungu katukombola na katukematuwe wanhu zake, siyo mbuli ya gajagatusang'hane, lakini mbuli ya magesagake mwenyego na ng'hekewa yake.Isi ing'hali hainaumbigwa katugwaang'hekewa kubitila Yesu Kilisito. 10 Lakinisambi ng'hekewa yake igubuligwakumwetu kubitila kwiza kwa Mkombolawetu Yesu Kilisito. Kauhuma udahi wa ifa,na kubitila Mbuli Inogile kaugubula ugimauliduhu ifa.

11Mulungu kanisagula niwe mtumigwana mfundiza, niwapetele wanhu Mbuli In-ogile. 12 Kwa mbuli ayo, nodununzikakamba vino, lakini sikona kinyala, kwav-ija nimjuwa inimtamanila, na nomjuwagoya kodaha kukika goya kija kiyanig-wee mbaka siku dija da kubwela kwake.13 Zigoge mbuli za ukweli zinikufundizekamba kinhu kinogile cha kukweleleza, nausigale mna ukutamanila na unogelwa ulimna ukuilumba na Yesu Kilisito. 14 Kinhukija kiugweleligwe, ukilolese kwaudahiwaLoho Yang'alile, yokala mgati mmwetu.

15 Gweye kojuwa kamba wanhu wosewamtogole Yesu wokala Asiya hamojana Figelo na Helimogene wandeka.16 Nompula Mulungu yawonele baziwanhu wa mng'anda ya Onesifoli,kwavija kanisamhusa miyanza mingina hanyonele kinyala kwavija ng'halamkifungo. 17 Lakini bahaja viyavikile

Page 250: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

2 Timoseo 1:18 247 2 Timoseo 3:3kudibuga da Lumi, kanizahila mbakakanyona. 18 Nompula Mndewa yamonelebazi mna disiku da nhaguso. Na gweyekojuwa goya vija viyanisang'hanile akoEfeso.

2Mkalizi yanogile wa Yesu Kilisito

1 Avo gweye mwanangu Timoseo,gangamalamna ing'hekewa itulinayomnaukuilumba na Yesu Kilisito. 2 Mafundizogaja gauhulike nowapetela wanhumgameso ga wanhu wengi, uwafunzegago wanhu wotamaniligwa, wodahakuwafunza wayagwe vivija.

3 Funga umoyo mna gamagayo hamojana tweye kamba mkalizi yanogile waYesu Kilisito. 4 Mkalizi mna ing'hondokoleka sang'hano za ugima wa siku zosemuladi yamnogeze mkulu wa wakalizi.5 Vivija munhu yokimbila kwa kuihumahagweleligwa fungu mbaka yamambukizekwa kukweleleza malagizo ga kuihuma.6 Mlimaji yosang'hana ng'hani kolondekayawe wa ichanduso kupata vija visen-gigwe. 7 Gesa gano gonilonga, kwavijaMndewa kokutenda udahe kugajuwa gose.

8 Mkumbuke Yesu Kilisito, yazilibukekwa wafile, yakalile mulukolo lwa Daudi,kamba viilonga Mbuli Inogile inipeta.9Kwavija nowapetela wanhuMbuli Inogilenodununzika na ngodekigwa kamba vijamunhu yatendile gehile, lakini Mbuli yaMulungu haigodekigwa bule. 10 Avo no-funga umoyo kila kinhu mbuli ya wanhuwasaguligwe na Mulungu, muladi wapateukombozi ulawa kwa Yesu Kilisito na ku-gala ukulu wa mazuwa gose. 11Ulonzi unowaukweli,“Kamba tufa hamoja na Kilisito,vivija tokuwa wagima hamoja nayo.12Kamba twahagendelela kufunga umoyo,vivija totawala hamoja nayo.Kamba twahambela,na heyo vivija kotubela.13Kamba tweye hatutamaniligwa,heyo kotamaniligwa,kwavija hadaha kuviza.”

Msang'hanaji yatogoligwe na Mulungu14Uwakumbuse vinhu avo, na uwazume

mgameso ga Mulungu, sekewagombe kwasama ya mbuli. Kuibamilila kuko kwihana kowananga waja wotegeleza. 15Wambang'hani kusang'hana ganogile mgamesoga Mulungu na uwe msang'hanaji

yeliduhu kinyala kwa sang'hano yake,yofundiza goya usenga wa ukweli waMulungu. 16 Winege na kuibamilila kwambuli za kibozi, kwavija zowagala wanhukutali na Mulungu. 17 Mbuli kamba azoziigala na londa dijaga lukuli lwa munhu.Mna iwanhu awo wamumo wano wabili,Humenayo na Fileto. 18 Waileka nzila yaukweli na wawatenda wanhu wayagwewamtogole Yesu waleke kutamanila kwakuwalongela kamba tuzilibuka tumala.19 Lakini ukweli wa Mulungu wimagoya kamba chandusilo cha mabwe nauchanha zandikigwambuli zino, “Mndewakawajuwa wanhu wake,” na “Kila munhuyolonga heyo wa Mndewa yaleke gehile.”

20 Mng'anda ng'hulu kuna viya vakila aina, viya viyagwe va zahabu nashaba, avo vosang'hanilwa kwa sang'hanong'hulu ng'hulu na viyagwe va mibiki naulongo, avo vosang'hanilwa sang'hanondoo ndodo. 21 Avo, kamba munhuyoyose yahaing'aza kwa kuinega na gagogose gehile, kokuwa kiya cha sang'hanozitogoligwa ng'hani, kwavija katendigwawa Mndewa na komfaya, na kaitandakwa kila sang'hano inogile. 22 Winege nausulukilo wihile wa ubwanga, kwelelezambuli zilondeka, kutamanila na unogelwana tindiwalo na mtambikile Mndewahamoja na wose weli na mizoyo inogile.23Winege na kuibamilila kwa mbuli za ki-bozi nawehu, kwavija kukimambukizo agogogala ndwagi. 24 Kamba msang'hanajiwa Mndewa, sekeuwe na ndwagi, uwena moyo unogile kwa wanhu wose, uwemfundiza yanogile na ufunge umoyo.25 Uwe muhole wahawalanguliza wanhuwokulema gweye, sengine Mulungukowatenda wambwelele na kuujuwaukweli. 26Abaho nzewele zao zowabwelelana wolawa mumtego wa Mwenembago,yawagogile na kuwatenda wagagogegoyolonda.

3Siku za kimambukizo

1 Kumbuka kuwa mna zisiku zakimambukizo kokuwa na magayomakulu. 2 Wanhu wokuwa na gahigahi,wokuwa na magoda, woitapa, wozinogelasente, womuliga Mulungu, hondawawategeleze tata zao na mama zao,waduhu asente, hawamgesa Mulungu.3 Wanhu hawanogela wayagwe, wanhuhawalonda kuilumba, wanhu wowalonga

Page 251: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

2 Timoseo 3:4 248 2 Timoseo 4:17wayagwe vihile, wanhu watatali, wanhuwakali, wanhu hawalonda ganogile.4 Wanhu woihinduka, wanhu wotendambuli bila kugesa, wanhu womema bezi,wanhu wounogela ugima uno kubanzakumnogela Mulungu. 5 Kwa kunzewokoneka kambawomtambikilaMulungu,lakini woulema udahi wake. Muinegena wanhu kamba awo. 6 Wanhu awowayagwe wochola mzing'anda za wanhuna kuwananahiza wawategeleze watwanziwonyolila na wapapile mizigo mikulu yanzambi, watwanzi awo wolongozigwana kusulukila kwihile. 7 Watwanziawo wogeza kuifunza siku zose, lakinihawadaha ng'o kuujuwa ukweli. 8 Wanhuawo woulema ukweli kamba vija Yane naYambule viwamulemileMusa. Wanhu awowougula utamu wa nzewele, na waduhukutamanila kwa ukweli. 9 Lakini hondawagendelele kumwande kwavija uboziwao wokoneka na wanhu wose. Vivoviikalile kwa Yane na Yambule.

Mafundizo ga kimambukizo10 Lakini gweye Timoseo, kugagoga

mafundizo gangu na kukweleleza vijavinhendile, na vija vinondile muugimawangu, kukona kutamanila kwangu, ku-funga umoyo kwangu unogelwa wanguna kubetela kwangu, 11madununzo ganguna magayo gangu. Kugajuwa gose gan-dawilile ako Antiokia na Ikonia na Lusi-tila, magayo makulu ganifungile umoyo.LakiniMndewa kamhonya nago. 12Munhuyoyose yolonda kukala na ugima umno-geza Mulungu kwa kuilumba na YesuKilisito kodununzigwa. 13 Wanhu wo-tenda gehile na wavizi wobanza kutendagehile ng'hani, kuwavizila wayagwe nawao wenyego woviziligwa. 14Lakini gweyegendelela mna uukweli uufundizigwe nagendelela kutogola ng'hani. Kuwajuwawaja iwakalile wafundiza wako. 15 Nagweye kojuwa kuwa toka haudodo kuga-juwa Maandiko Gang'alile, godaha kukug-waa nzewele zigala ukombozi kubitilakumtamanila Yesu Kilisito. 16 MaandikoGang'alile gose gana mhumuzi ya Mu-lungu, na gofaya kwa kufundizila uk-weli, gofaya kuwazuma wanhu, gofayakugagolosa ago ganyolodoke, na gofayakuwalanguliza wanhu wawe na ugimaunogile mgameso ga Mulungu, 17 avomunhu yomsang'hanila Mulungu yadahe

kutenda goya, na yadahe kusang'hana kilasang'hano inogile.

41 Nokulagiza mgameso ga Mulungu na

mgameso ga Yesu Kilisito, yonda yawata-guse wanhu wagima na wafile, kwav-ija kokwiza kuwatawala kamba Mndewa,2 nokulagiza uwapetele wanhu usenga,uitande kwa kipindi kinogile na kihile,uwalangulize wanhu na uwazume na uwa-gangamize kwa uhole. 3 Siku zokwizaaho wanhu honda wategeleze mafundizoga ukweli, lakini wokweleleza gaja goy-olonda wenyego na wosola wafundizawengi wonda wafundize gaja gowolondawao kuhulika. 4 Wolema kutegelezaukweli, na wohindukila simo za uvizi.5Lakini gweye uiteganye na ufunge umoyomna gamagayo, usang'hane kuwapetelawanhu Mbuli Inogile na uimambukizesang'hano yako.

6 Kwavija kipindi changu cha kufacha mmabehi na damu yangu yogidigwakamba vija walava nhosa viwogida divai.7Niye niwamba mna ing'hondo, niumam-bukiza mwanza wangu na nigogelezagoya kutamanila. 8 Sambi nobetelakugweleligwa nhunza ya kuhuma, yakutendigwa noge mgameso ga Mulungu.Mndewa yotagusa wanhu goya, konigwaanhunza siku dijo. Si niye niiyeka, lakinina waja wose wombeta kwa kusulukilayalawilile.

Mbuli za Paulo kwa Timoseo9 Sekeukawe kwiza kundola. 10 Dema

kavinogela ng'hani vinhu va mwiisi inombaka kandeka kachola ako Sesalonike.Kilesike kachola Galatia na Tito kacholaDalimatia. 11 Luka yaiyeka ayo yelihamoja na niye. Msole Maluko wize nayo,kwavija kodaha kunhaza mwiisang'hano.12 Nimtuma Tukiko yachole Efeso.13 Waheza ngalile koti jangu, dindekilekwa Kalipo ako Tuloasi, vivija ngalilevija ivitabu, ng'hani ng'hani vija vang'hwembe.

14 Ija mfuwa zuma Alekizanda, kan-hendela gehile, lakini Mndewa komulipambuli ya gaja gayasang'hane. 15 Gwegwevivija winege nayo, kwavija kaulemang'hani usenga wetu.

16 Viniigombele mwanza wa ichandusokuduhumunhu yailumbile na niye, wanhuwose wandeka. Mulungu sekeyailolembuli yao ihile! 17 Lakini Mndewa

Page 252: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

2 Timoseo 4:18 249 2 Timoseo 4:22kanhaza na kanigwaa nguvu, niwapetelawanhu usenga wake, muladi wanhuhaweli Wayahudi wauhulike. Mndewakanihonya na ifa kamba mudilomo dasimba. 18 Mndewa komhonya na gehilegose, na konigala muundewa wake wakuulanga. Ukulu uwe kwa Mulungu sikuzose. Ona.

Mbuli za kimambukizo za ibaluwa19 Walamuse Pilisila na Akula, hamoja

na wanhu wa mng'anda ya Onesifoli.20 Elasito kasigala Kolinto na Tulofimonimuleka Mileto, kwavija kakala mtamu.21Ulopole kwiza kihuhwe hakinavika.

Ebulo na Pudensi na Lino na Kilaudiawokulamusa, vivija wakilisito wayagwewokulamusa.

22Mndewa yakale na gweye, ng'hekewaya Mulungu ikale na mweye mose.

Page 253: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Tito 1:1 250 Tito 1:15

Baluwa ya Paulo kwaTito

UlongoziKitabu cha Tito acho kitabu mna iv-

itabu vine va Paulo viyandike kwa munhuimoja imoja badala ya kibumbila chawanhu wamtogole Yesu. Baluwa ndatuziyagwe azo 1 Timoseo na 2 Timoseona Filimoni. Paulo kamwandikila Tito,lakini vivija kandika kamba vija ibaluwayolondigwa isomigwe kwa sauti mgamesoga wanhu. Mbuli ino toijuwa kwavijakasimulila heyo viyali kamba Mtumigwa,mbuli ayo ijuwika mwaka na Tito. Yo-gesigwa Paulo kandika baluwa ino hagatiya mwaka wa 63-65 toka kuvumbuka kwaKilisito.

Paulo kamulagiza Tito yawalongozewanhu wamtogole Yesu mna ivibumbilaako mna ikisiwa cha Kilete. Paulo kandikabaluwa ino muladi yamulagize Titoyawasagule na kuwafunza walanguliziwa wanhu wamtogole Yesu. Vivijavivo viyalagize mna ibaluwa yakeiyamwandikile Timoseo. Baluwa yakeyosimulila vija walangulizi wa wanhuwamtogole Yesu viwolondeka kuika goyamuladi wategelezigwe ng'hani. Wanhuwamtogole Yesu na walangulizi wawanhu wamtogole Yesu wa kipindi kinowolondeka waifunze mbuli zilondeka mnaukuwalongoza wanhu.Mbuli zili mkitabu

Paulo komulagiza Tito yasagule walan-gulizi womdumba Mulungu (Sula ya1:1-16).

Vivija komulagiza yawafunze wanhuwakale kwa kumdumba Mulungu(Sula ya 2:1-3:11).

Paulo komambukiza kwa kwandikambuli za uhelelo (Sula ya 3:12-15).

1 Niye Paulo, namsang'hanaji wa Mu-lungu na mtumigwa wa Yesu Kilisito. Nis-aguligwa na nhumigwa kugangamiza ku-tamanila kwa wanhu wa Mulungu wau-juwe ukweli na wakale kamba Mulunguviyolonda wakale. 2 Ukweli uno wa mdi-tamanilo da ugima wa mazuwa gose. Mu-lungu yoleka kuviza, katulongela kotug-waa ugima uno, isi ing'hali hainaumbigwa,3 na mna ikipindi kinogile kaugubulausengawake. Naniye nigweleligwa usenga

awo, niupeta kwa kulagizigwa naMulunguMkombola wetu.

4 Nokwandikila gweye Tito, mwananguwa ukweli mditamanilo dimoja dituilum-bile. Mulungu Tataetu na Yesu KilisitoMkombola wetu wakugwee ng'hekewa natindiwalo.

Sang'hano ya Tito ako Kilete5 Nikuleka ako Kilete muladi wike goya

kila kinhu na kuwasagula wavele wavibumbila va wanhu wamtogole Yesu mnakila buga, kamba vinikulagize. 6 Mvelewa kibumbila cha wanhu wamtogoleYesu sekeyalongigwe vihile na wanhuna yawe na mwehe imoja na wanagewolondeka wamtogole Yesu na wanhusekewawalonge kwa gehile ng'hani.7 Kwavija mulangulizi wa kibumbilacha wanhu wamtogole Yesu koilolagoya sang'hano ya Mulungu kolondekayawe munhu halongigwa vihile nawanhu, sekeyaitape, sekeyagevuzike himahima, sekeyakoligwe, sekeyakomhokena sekeyasulukile kupata vinhu kwanzila ihile. 8 Kolondeka yawe munhuyowagoneka wanhu mng'anda yake nayagoge ganogile. Kolondeka yawe mbala,yatende ganogile, yawe munhu yang'alilena yoilongoza mwenyego. 9 Kolondekayagoge goya usenga wa mafundizo gaukweli kamba viyafunzigwe muladiyawagangamize wayagwe na kugubulagehile ga waja wogalema mafundizo gago.

10 Kwavija kuna wanhu wengihawalonda kutegeleza, na wolonga mbuliza ubozi na wowagiza wanhu, ng'haning'hani wanhu walawile mkibumbila chaWayahudi na sambi wamtogola Yesu.11Wolondekawanyamale kulonga, kwavijawowading'hula wanhu mzing'andakwa kuwafundiza mbuli hazilondekekufundizigwa, wotenda vivo muladiwapate sente. 12 Vivija imoja wa mtulandagu wao kalonga, “Wanhu wa Kiletesiku zose wolonga uvizi, wotenda gehilekamba ming'onyo, wadoda na wamelo.”13 Usindila uno wa ukweli, avo kolondekauwakomhokele ng'hani muladi wawena tamanilo dinogile, 14 na walekekugendelela kutegeleza simo za Kiyahudinamalagizo golawa kwawanhuwaulemileukweli. 15 Kila kinhu king'ala kwa wanhuweli na mizoyo ing'alile, lakini kuduhuchochose king'alile kwa waja weli nadikwe na wolema kutogola, kwavija

Page 254: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Tito 1:16 251 Tito 3:14nzewele zao na mizoyo yao ina dikwe.16 Wanhu awo wolonga kamba womjuwaMulungu lakini sang'hano zao zolagusakamba womulema. Wanhu wogevulamizoyo na hawategeleza, hawafaya kwambuli yoyose inogile.

2Mafundizo ga ukweli

1 Lakini gweye kolondeka ufundizemafundizo gailumbile na mafundizoga ukweli. 2 Walongele wambigalowavele wailongoze wenyego, wakale kwakutegelezigwa, wawe na nzewele zinogile,wawe na tamanilo digangamale, unogelwana kufunga umoyo.

3 Vivija walongele watwanzi wavelewakale ugima wa kung'ala, sekewawa-longe vihile wanhu hebu kuwa watumwawa ugimbi. Wolondeka kufundiza mbulizinogile, 4 muladi wawafundize wandelekuwanogela wakasano zao na wanao,5 wailongoze vinogile, wang'ale, walolesekae zao, wawategeleze wakasano zao, mu-ladi usenga wa Mulungu sekeulongigwevihile.

6 Vivija wagangamize wabwangawailongoze wenyego mna ikila kinhu.7 Mzimbuli zose gweye kolondeka uwekilaguso cha kutenda ganogile, mnagamafundizo gako ulaguse ukweli nasambi utende mwangalo. 8 Ulonziwako sekeutagusigwe, muladi wosewokulema gweye wagwe kinyala kwakuswela kulonga gehile kumwetu. 9Vivijawalongele watumwa wawategelezewakulu zao na wawanogeze mna izimbulizose. Sekewaibamilile nao, 10 hebukuwebila vinhu vao, lakini walagusewanoga na kutamaniligwa kwa sang'hanozao zose, muladi mafundizo ga MulunguMkombola wetu gagweleligwe nhogolwana wanhu.

11 Kwavija ng'hekewa ya Mulunguigubuligwa kwa kuwakombola wanhuwose. 12 Ng'hekewa ino yotufunzatuleme mbuli hazimnogelaga Mulunguna kusulukila vinhu va mwiisi ino, lakinituilongoze wenyego, tukale ugima wakumnogela Mulungu mwiisi ino ya sambi,13 kuno tobeta siku dijo da deng'hoditutamanila, kipindi ukulu wa Mulunguwetu mkulu na Mkombola wetu YesuKilisito vonda ulawilile. 14 Yesu kailavamwenyego mbuli yetu muladi yatulekesekulawa mna izinzambi na kututenda

wanhu wanogile weli wake mwenyego,wanhu wosulukila kutenda ganogile.

15Avo ufundize vinhu vino, sang'hanilaudahi wako wose kwa kuwagangamiza nakuwazuma. Munhu yoyose sekeyakubeze.

3Ugima kwa Kilisito

1 Wakumbuse wanhu wawategelezewakulu na watawala, na waitandekusang'hana kila sang'hano inogile.2 Walongele waleke kumuliga munhuyoyose, lakini wakale goya na waitegelezena walaguse uhole kwa kila munhu.3 Aho umwaka tweye tukala wabozi,tuleka kutegeleza, tuviziligwa na tukalawatumwawa kusulukila vinhu vitulondile,tukala kwa gehile na migongo, wanhuwatwihila na tweye tuwehila. 4 Lakinikipindi cha bazi na unogelwa wa MulunguMkombola wetu vikivikile, 5 katukombola,siyo kwavija tusang'hana mbuli zinogilelakini kwa mbuli ya bazi jake. Na kubitilaLoho Yang'alile, yotutenda tuvumbukesambi na ugima wa sambi kwa kutusunhakwa mazi. 6 Mulungu katugwaa LohoYang'halile ng'hani kubitila Yesu KilisitoMkombola wetu, 7muladi kwa ng'hekewaya Mulungu yatutende tunoge mgamesogake na tubokela ugima wa mazuwa goseutubeta. 8 Mbuli ino inilonga ukweliwiiyeka.

Nolonda uilonge mbuli ino kwakugangamala, muladi waja wamtogoleMulungu wasulukile ng'hani kipindichose kusang'hana ganogile. Mbuli zinozinoga na zomfaya kila munhu. 9 Lakiniinege na mbuli za ubozi, ndwagi nakuibamilila mbuli ya msafa wa ng'holoza wahenga na mbuli ya Malagizo gaMusa. Mbuli zizo haziwafaya bule nazaduhu kinhu. 10 Munhu yotenda wanhuwaigole mzume kwamiyanza mibili abahomuleke. 11 Kojuwa kuwa munhu kambaayo koulema ukweli, na nzambi zakezomulagusa kabananga.

Mbuli za kimambukizo12Vonda nimtume Alitemi hebu Tukiko

kumwako, tenda viudaha wize akoNikopoli kundola, kwavija nigesa kukalaako kipindi cha kihuhwe. 13 Wambang'hani kumtaza Zena ija yagajuwile goyamalagizo na Apolo muladi wadahe ku-songamwanzawao, na sekewahungukilwekinhu. 14 Wanhu zetu waifunze kipindi

Page 255: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Tito 3:15 252 Tito 3:15chose kutenda ganogile muladi wawatazemna ivinhu vilondekamuugima, na ugimawao uwafaye.

15 Wanhu wose weli hamoja na niyewowalamusa. Walamuseni mbwiga zetumna ukumtamanila Mulungu.

Ng'hekewa ya Mulungu ikale na mweyemose.

Page 256: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Filimoni 1 253 Filimoni 20

Baluwa ya Paulo kwaFilimoniUlongozi

Baluwa ino nguhi kwa Filimoniyandikigwa na mtumigwa Paulo (Sula ya1:1). Paulo kakala mkifungo viyandikebaluwa ino, nayo yogesigwa kipindi achoPaulo kakala ako Lumi. Avo kamba kakalaLumi baluwa ayo yogesigwa yandikigwabehi na mwaka wa 61 toka kuvumbukakwa Kilisito, avo mna ikipindi achovivija kandika baluwa kwa wanhu wa akoKolosai.

Baluwa ino kamwandikila munhuimoja yokemigwa Filimoni. Filimonikakala imoja mna ikibumbila cha wanhuwamtogole Yesu na vivija kakala nawatumwa. Paulo kamwandikila Filimonikumpula sekeyamkoboze Onesimoyakalile yatoloke kwa Filimoni. Kwamalagizo ga Kilumi Filimoni yahadahilekumkoma Onesimo. Paulo kalonga kwaulonzi wa kutewenza muladi Filimoniyamtogole Onesimo kamba ndugu kwakuilumba na Kilisito na vivija kalondayamtogolele Onesimo yakasang'hanehamoja na Paulo (Sula ya 1:13-14).Mbuli zili mkitabu

Paulo komulamusa Filimoni (Sula ya1:1-3).

Abaho Paulo kompula Filimoni mbuliya Onesimo yamtogole kamba ndugukwa kuilumba na Kilisito (Sula ya 1:4-21).

Paulo komambukiza kwa kulongawanhu womulamusa na heyoviyolonda kumtembelela (Sula ya1:22-25).

1 Niye Paulo, namfungwa mbuli yakumsang'hanila Yesu Kilisito. Niye nandugu yetu Timoseo, tokwandikila gw-eye Filimoni mbwigaetu na msang'hanajimiyetu, 2nawanhuwamtogole Yesu iwoit-ing'hana ukayako na gweye lumbu jetuAfia na mkalizi miyetu Alikipo.

3Mulungu Tataetu naMndewa Yesu Kil-isito wawagwee ng'hekewa na tindiwalo.

Filimoni viyomnogela Mulungu na kum-tamanila

4Ndugu Filimoni, kipindi chose naham-pula Mulungu, nokutambula gweye nakumgwaa Mulungu nhogolwa, 5 kwavija

nohulika unogelwa wako kwa wanhuwosewa Mulungu na tamanilo diulinajo kwaMndewa Yesu. 6Nompula Mulungu yaku-gangamize ulonge kwa wanhu wayagwekutamanila kwako, muladi udahe ku-juwa kila kinhu kinogile kitulinacho kwakuilumba na Kilisito. 7Ndugu yangu, uno-gelwa wako ungalila ndeng'helelo ng'huluna kunigela moyo, vivija kuwagela moyowanhu wa Mulungu.

Paulo kompula Filimoni yambokele Ones-imo

8Kwa kilamuso kino, niye kamba nduguyako kwa kuilumba na Kilisito nahadahilekukulagiza bila kudumba utende kiulon-deka kusang'hana, 9 lakini kwavija nikuno-gela, tanhu nokupula. Notenda vino hatakambaniye Paulo namvele, na vivija sambina mkifungo mbuli ya kumsang'hanilaYesu Kilisito. 10 Avo nokupula umtazeOnesimo, yeli mwanangu kwa kuilumbana Kilisito, kwavija niwa kamba tatakehano mkifungo. 11 Baho umwaka kakalahakufaya bule, lakini sambi konifaya niyena gweye vivija.

12 Sambi nombweza kumwako nayokonhenda niwe na usungu. 13 Mazaniye nilonda ng'hale nayo kipindi namkifungo mbuli ya kuwapetela wanhuMbuli Inogile muladi yanitaze badiliyako. 14 Lakini silonda kukunanahizaunhaze, niye nolonda unhaze kwa kulondamwenyego. Avo sitenda kinhu chochosembaka utogole mwenyego.

15 Yodahika kuwa Onesimo kakalayasegele kumwako kwa kipindi kidodo,muladi uwe nayo kabili kwa kipindichose. 16 Na sambi heli kamba mtumwa,lakini kabanza ng'hani ya kuwa mtumwa.Kumwangu niye ndugu kwa kuilumba naMndewa, lakini kumwako gweye kabanzang'hani, kawa kamba ndugu kwa kuilumbana Mndewa na vivija mtumwa wako!

17 Avo kamba konigesa niye kambandugu yako kwa kuilumba na Mndewa,mbokele kabili kamba wahambokele niye.18 Kamba kakutendela jojose dihile hebukodaigwa, undai niye. 19 Nokwandikagano kwa mkono wangu mwenyego,niye Paulo nokulipa, silonda kukulongelakamba kumwangu kodaigwa ugima wako.20 Avo ndugu yangu, nhendela mbuli inoinogile mbuli ya Mndewa, nisamhusemoyo wangu kamba ndugu kwa kuilumbana Kilisito!

Page 257: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Filimoni 21 254 Filimoni 2521 Nokwandika kuno notamanila kuwa

konhogolela kupula kwangu na nojuwakotenda kubanza aho. 22Vivija nitandilenigati da kuwasa, kwavija notamanila kambaMulungu kokwidika kupula kwenu na ku-nibweza kumwenu.

Ndamuso za kimambukizo23 Epafulasi, mfungwa miyangu mbuli

ya kumsang'hanila Yesu Kilisito, kokula-musa, 24 na vivija wasang'hanaji wayanguMaluko na Alisitaliko na Dema na Lukawokulamusa.

25 Ng'hekewa ya Mndewa Yesu Kilisitoikale na mweye mose.

Page 258: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Waebulania 1:1 255 Waebulania 1:8

Baluwa kwaWaebulaniaUlongoziKitabu cha Waebulania ni baluwa ya

kuwagangamiza wanhu na yolagusa Yesuviyatimilize mbuli za ulaguzi mna idi-lagano da umwaka. Ikitabu chandikigwakamba vija munhu yowapetela wanhu.Mkitabu kino cha Waebulania kuna vila-guso kubanza 60 va lagano da umwaka,avo vose volagusa goya Yesu viyatim-ilize ulaguzi na sang'hano ya Mulavanhosa Mkulu wa Wayahudi. Kwa kil-amuso acho ikitabu chandikigwa kuwa-gangamiza Wayahudi wamtogole Yesu.Kitabu cha Waebulania cholagusa Yesuviyagamambukize malagizo ga Musa, avowalava nhosa hawalondeka kulava nhosakabili. Yesu kakala nhosa kwa nzambizose, mwanza umoja na kwa kipindichose. Vivija wanhu wamtogole Yesumna ikipindi chetu wogangamizigwa mnaibaluwa ino ya Waebulania muladi wa-gendelele kumkweleleza Yesu Kilisito ayoyotenda idahike kumwetu tumtamanileMulungu, na vivija tugendelele kumta-manila heyo (Sula ya 12:2).

Kuduhu munhu yajuwile yandikebaluwa ino ya Waebulania, lakini wanhuwoifunza mbuli wogesa sengine munhuyandike kodaha kuwa mtumigwa Paulohebu Luka hebu Balinaba. Vivija mwakauyandikigwe baluwa ino haujuwike bule,lakini wanhu wengi wogesa yandikigwakuchugu yamwakawa 70 toka kuvumbukakwa Kilisito. Buga da Yelusalemudinangigwamwakawa70 toka kuvumbukakwa Kilisito, lakini mwandikaji wa baluwaino kolonga mbuli ya Yelusalemu kambavidikalile ding'hali kunangigwa. Baluwaino ya Waebulania yandikiligwa kudibugada Lumi (Sula ya 13:24) na yogesigwaipwililisigwa kwa wanhu wamtogole Yesumna ivibumbila.Mbuli zili mkitabu

Mwandikaji kolagusa kuwa Yesu ayomkulu kubanza watula ndagu waMu-lungu na wasenga wa kuulanga (Sulaya 1:1-4:13).

Abaho kagendelela kulagusa kuwa Yesuayo mkulu kubanza walava nhosawakalile wosang'hana mna Ing'andaya Mulungu ako Yelusalemu (Sula ya4:14-7:28).

Vivija sang'hano ya Yesu ayo ng'hulumna idilagano da umwaka diya-tendile Mulungu na wanhu zakekubitila malagizo gayamgweleleMusa (Sula ya 8:1-10:31).

Viyamambukize kulonga ukulu wa Yesumna izinzila zose mwandikaji kolavamafundizo gayagwe (Sula ya 10:32-13:17).

Kukimambukizo mwandikaji komam-bukiza kwandika kwa kulonga mbuliza kugangamiza na kuwalamusawanhu (Sula ya 13:18-25).

Mulungu kalonga kubitila Mwanage1 Baho umwaka, Mulungu kalonga na

wahenga zetu miyanza mingi na kwa nzilanyingi kubitila watula ndaguwake, 2 lakinisiku zino za kuuhelelo, kalonga na tw-eye kubitila Mwanage, heyo iyo ija kwanzila yake Mulungu kaumba ulanga naisi na vinhu vose vili mumo. Mulungukamsagula ayo na kamgwaa vinhu voseviwe vake. 3 Heyo ayo mng'alo wa ukuluwa Mulungu na koigala na Mulungu too!Kila kinhu cholawilila kwa lagizo jake dilina nguvu. Viyamambukize kuzisunhanzambi za wanhu, kakala kuna uukulukuko kuulanga mwambu wa mkono wakudila wa Mulungu mkulu.

Ukulu wa Mwana wa Mulungu4 Mwana kagweleligwa ukulu kubanza

wasenga wa kuulanga, kwavija twagadiyagweleligwe na Mulungu dolagusaheyo mkulu kubanza wose. 5 KwavijaMulungu hamulongele bule msenga wakuulanga yoyose,“Gweye kwa Mwanangu na lelo nolonga

wose wajuwe,niye na Tatako.”Wala Mulungu halongile bule mbuli yamsenga yoyose wa kuulanga,“Niye nokuwa Tatake,na heyo kokuwa Mwanangu.”6 Lakini Mulungu viyomtuma Mwanagechaudele mwiisi, kolonga,“Wasenga wa kuulanga wose wa Mulungu

wamtambikile.”7 Lakini mbuli ya wasenga wa kuulanga,Mulungu kalonga,“Mulungu kawatenda wasenga zake wa

kuulanga wawe beho,na wasang'hanaji zake wawe milambi ya

moto.”8 Lakini kwa Mwanage, Mulungu kalonga,

Page 259: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Waebulania 1:9 256 Waebulania 2:17“Go Mulungu undewa wako waduhu

uhelelo!Kowalongoza goya wanhu zako.9 Gweye kuganogela ganogile na kugehila

gehile.Lekaavo Mulungu, yeli Mulungu wako

kakugwaa ukulu,kubanza wayago,avo kudeng'helela.”10Na vivija kalonga,“Mndewa, gweye kusimika mhanda za isi

baho haichanduso,na kutenda ulanga kwa makono gako

mwenyego.11Avo vosegela, lakini gweye kosigala siku

zose,vose volala kamba viwalo.12Kowakunzakunza kamba kitanga,nao wogaluka kamba mgolole ulalile.Lakini gweye kwavivija siku zose,na ugima wako waduhu uhelelo.”13Mulungu hamulongele ng'o msenga wakuulanga yoyose,“Kala hano muukulu mwambu wangu wa

mkono wa kudila,mbaka niwahumewanhuwakwihile na ni-

wekehasi mmagulu gako.”

14 Vino wasenga wa kuulanga ndiochoni? Wao loho iwomsang'hanila Mu-lungu yawatumile kuwataza wanhu wajawonda waubokele ukombozi.

2Ukombozi mkulu

1 Lekaavo tolondeka kugagoga goyagatuhulike, muladi seketusonge mholemhole kuleka kutamanila. 2Baho umwakausenga ulongigwe kubitila wasengawa kuulanga ulagusa wa ukweli, namunhu yoyose yalekile kuukwelelezahebu kuugoga katagusigwa kambaviilondeke. 3Vino tohonyeka vilihi kambahatuutonga ukombozi mkulu kamba uno?Tanhu Mndewa mwenyego iyo yandusekulonga mbuli ino ya ukombozi, na wajawamuhulike watulagusila kuwa ya ukweli.4 Vivija Mulungu mwenyego kalagusakumwao kwa kutenda unzonza mwingina vifukuzi na kuwagolela wanhu nhunzaza Loho Yang'alile kamba viyalondile.

Yesu iyo yowakombola wanhu5 Mulungu hawekile wasenga wa kuu-

langa wawe watawala wa isi ayo, isi ayoya sambi itulonga mbuli zake. 6 Lakini

hana hanhu mna Gamaandiko Gang'alileholonga,“Go Mulungu, vino munhu ayo nani,

mbaka umgese,vino munhu ayo nani mbaka umulole

goya?7 Kwa kipindi kidodo kumtenda yawe

munhu mdodo kubanza wasengawa kuulanga,

kumgwaa taji ya ukulu na kutegelezigwa,8na kumtenda mtawala wa vinhu vose.”Yolongigwa kuwa Mulungu kamtendamunhu, “Mtawala wa vinhu vose,”bila kuleka hata kinhu kimoja. Hatasambi tung'hali hatunamona munhukotawala vinhu vose. 9 Lakini tomonaYesu yatendigwe munhu mdodo kubanzawasenga wa kuulanga kwa kipindi kidodo,muladi mbuli ya ng'hekewa ya Mulungukumwetu Yesu kafa mbuli ya wanhuwose. Sambi tomona kavazigwa taji yaukulu na kutegelezigwa mbuli ya kugayakwake mbaka kufa. 10 Ikala vinoga kwaMulungu, yaumbile na kuvika goya vinhuvose, na kamtenda Yesu yawe viyalikubitila madununzo, muladi yawagalewana wengi muukulu wake. Kwavija Yesuayo yowakombola wanhu.

11 Yesu kowasunha wanhu nzambi zao,heyo hamoja na iwaja wasunhigwe, woseTatao imoja. Lekaavo Yesu hakona kinyalakuwakema ndugu zake. 12 Kalonga kwaMulungu,“Nowalongela ndugu zangu kiutendile,muumting'hano wao nokwimbila nyila za

kukutogola.”13 Vivija kalonga, “Nomtamanila Mu-lungu.” Na kagendelela kulonga, “Niyena hano hamoja na wanhu nigweleligwena Mulungu, wawe wanangu.”

14 Avo kwavija wana awo ni wanhu welina lukuli na damu, vivija Yesu nayo kezakawa kamba wao na kuilumba muunhuwao. Katenda vivo, muladi kubitila ifayake yamuhume Mwenembago, yakalilena udahi wa ifa. 15 Lakini vivija Yesukafa kuwalekesa waja kwa bwembweda ifa wakala watumwa muugima waowose. 16 Kwavija yojuwika kuwa Yesuhezile kuwataza wasenga wa kuulanga,ila kowataza lukolo lwa Abulahamu.17 Lekaavo kalondeka yaigale na nduguzake kwa kila nzila, muladi yaweMulava nhosa Mkulu yotamaniligwa nayeli na bazi mwiisang'hano yake kwaMulungu, muladi nzambi za wanhu

Page 260: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Waebulania 2:18 257 Waebulania 4:6zigeligwe kumgongo. 18 Kwavija heyomwenyego viyagezigwe na kudununzigwakafunga umoyo, kodaha kuwataza iwajawogezigwa.

3Yesu iyo mkulu kubanza Musa

1Avo, ndugu zangu wanhu wa Mulunguna vivija mukemigwe na Mulungu!Gelegezeni mbuli ya Yesu yatumigwena Mulungu yawe Mulava nhosa Mkuluwa tamanilo ditutogola. 2 Nayo kakalayotamaniligwa na Mulungu, yamsagulekutenda sang'hano yake, kamba vijaMusa, viyatamaniligwe kuwasang'hanilawanhu wa Izilaeli wakemigwe ng'andaya Mulungu. 3 Avo Yesu kolondekayagweleligwe ukulu ng'hani kubanzaMusa, kamba vijamunhu yozenga ng'andaviyogweleligwa ukulu ng'hani kubanzaing'anda yenyego. 4 Ona, kila ng'andaizengigwa na munhu, na Mulungu ayomzengaji wa vinhu vose. 5 Heyo Musakakala msang'hanaji yotamaniligwamwiisang'hano yake yose ayo. Sang'hanoyake ayo ikala ilagusa mbuli zondayalonge Mulungu baho kumwande.6 Lakini heyo Kilisito kotamaniligwakamba Mwana yeli na udahi kwa wanhuweli ng'anda ya Mulungu. Tweye waong'anda yake kamba twahagendelela kuwamagalu na kugangamala mna iditamanilodituigodela.

Kubwihila kwa wanhu wa Mulungu7 Kamba Loho Yang'alile viyalongile

mna Gamaandiko Gang'alile,“Mwahahulika sauti ya Mulungu lelo,8 sekemutende mizoyo yenu midala,

kamba viwakalile wahenga zenuviwalemile kumtegeleza Mulungu,

kipindi acho viwamgezile ako kuluwala.9Akowahenga zenuwanigeza na kunilole-

salolesa,hamoja wazona sang'hano zangu kwa

miyaka malongo mane.10 Avo niwagevuzikila wanhu awo na ku-

longa,‘Siku zose wokweleleza nzila zao,na hawazijuwile ng'o nzila zangu.’11Nigevuzika na kuiduila,‘Honda wengile ng'o hanhu hangu ha kub-

wihila!’ ”12 Avo ndugu zangu, iteganyeni

sekeyalawilile munhu yoyose kumwenuyeli na moyo wihile wa kuleka kutogola

kwa kuinega na Mulungu yeli mgima.13 Lakini mwahagendelela kuhulika mbuliino “Lelo” yosomigwa mna Gamaandiko,muigangamize kila siku, muladi munhuyoyose sekeyaviziligwe kutenda nzambina kuleka kutegeleza. 14 Kwavija tweyewose hamoja twa mgati ya KilisitoMkombola kamba twahagogeleza goyambaka kuuhelelo kija kitutamanile ahohaichanduso.

15 Kumbukeni Maandiko Gang'alilevigolonga,“Mwahahulika sauti ya Mulungu lelo,sekemutende mizoyo yenu midala, kamba

viwakalile wahenga zenu,viwalemile kumtegeleza Mulungu.”

16 Wanhu gani iwahulike sauti yaMulungu wamulema? Wao waja wosewalongozigwe na Musa kulawa Misili.17 Vino kwa miyaka malongo maneMulungu kawagevuzikila kina nani?Kawagevuzikila wanhu waja watendilenzambi, wafa kuko kuluwala. 18 Mulunguviyaiduile, “Honda wengile ng'o hanhuhangu ha kubwihila” kakala kowalongakina nani? Kakala kowalonga wanhu awowamulemile. 19 Avo tokona, hawadahilekwingila kuko kwavija walema kutogola.

41 Avo kwavija kija kiyalongile Mulungu

mbuli ya kwingila hanhu ha kubwihilaking'hali baha, tuitiganye munhu yoyosekumwenu sekeyaswele kwingila hanhuaho. 2 Tweye tuihulika Mbuli Inogile,kamba viwahulike wao, lakini viwauhu-lika usenga awo hauwatazile bule, kwavijahawailumbile hamoja mna ukutamanilana waja wauhulike. 3 Kwavija tweye tu-togola, tokwingila hanhu ha kubwihila haMulungu. Hanhu aho ha kubwihila ahohayakalile yolonga Mulungu viyalongile,“Nigevuzika na kuiduila,‘Honda wengile ng'o hanhu hangu ha kub-

wihila!’ ”Mulungu kalonga vino hamoja sang'hanoyake ikala imalile mwaka toka kipindikiyaumbile isi. 4Kwavija hana hanhu mnaGamaandiko Gang'alile holonga mbuli yasiku ya isaba, “Mulungu kamambukizasang'hano zake zose na kabwihila sikuya saba.” 5 Mbuli ino yolongigwa kabili,“Honda wengile ng'o hanhu hangu hakubwihila.” 6 Wanhu wahulike MbuliInogile baho haichanduso hawengilehanhu ha kubwihila, kwavija walema

Page 261: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Waebulania 4:7 258 Waebulania 6:1kutegeleza. Lakini ing'hali yodahikakwa wanhu wayagwe kwingila hanhuha kubwihila. 7 Lekaavo Mulungu kekasiku iyagwe ikemigwe, “Lelo” miyanzamingi kumwande kalonga kubitilaDaudi yatambuligwe mna GamaandikoGang'alile,“Mwahahulika sauti ya Mulungu lelo,sekemutende mizoyo yenu midala.”

8 Maza Yoshua yahawagwelele wanhukubwihila kulongigwe na Mulungu, Mu-lungu sambi yalonge kumwande mbuli yasiku iyagwe. 9 Avo kung'hali kuna kubwi-hila kwa wanhu wa Mulungu kamba Mu-lungu viyabwihile siku ya saba. 10 Kwavijamunhu yokwingila hanhu ha kubwihilaha Mulungu koleka sang'hano zake nakobwihila, kamba Mulungu viyabwihilemzisang'hano zake. 11 Avo tuwambenikwingila hanhu ha kubwihila, muladisekeyalawilile munhu yoyose kumwenuyonda yaleme kutegeleza kamba viwa-tendile wao.

12 Mbuli ya Mulungu ina ugima nanguvu, ng'hali kubanza panga dikanhakuno na kuno. Yokwingila mbaka mgatikuna umoyo na loho kamba panga kalividikanha mbaka mgati ya maungo nauhongoli. Mbuli ayo yogubula magesaga wanhu na vija viwolonda mmizoyoyao. 13 Kuduhu kinhu chochose kifisigwemgameso ga Mulungu. Kila kinhu kigubu-ligwa na konekamgameso gake. Kumwakeheyo tolondeka kumulongela sang'hanozetu.

Yesu iyo Mulava nhosa Mkulu14 Tunayo Yesu, Mwana wa Mulungu,

Mulava nhosa Mkulu yengile mbaka ku-ulanga, avo tudigoge goya tamanilo di-tulonga tunajo. 15 Mulava nhosa wetuMkulu kodaha kutonela bazi mna ukuny-olila kwetu, kwavija nayo kagezigwa kwakila nzila kamba tweye, lakini hatendilenzambi. 16 Avo tukikwesele bila kudumbakigoda cha undewa cha Mulungu yeli nang'hekewa, ako tobokela ng'hekewa nauhole kututaza kipindi kituvilonda.

51 Mulava nhosa mkulu yoyose kosag-

uligwa na Mulungu kulawa hagati yawanhu na kotenda sang'hano za Mulungumbuli yao. Kolava nhosa na nhunzakwa nzambi za wanhu. 2 Kwavija heyomwenyego kanyolila kwa nzila nyingi, ko-daha kuwa muhole kwa wanhu wabozi na

waja wopotela. 3 Kwa mbuli ayo, kolon-deka kulava nhosa, hatenda avo mbuliya wanhu watendile nzambi waiyeka,lakini vivija kwa nzambi zake mwenyego.4 Kuduhu munhu yoisagula mwenyego nakuigwaa ukulu wa kuwa mulava nhosamkulu. Kolondeka yakemigwe na Mu-lungu, kamba viyakalile Haluni.

5 Vivo ili kwa Kilisito Mkombola, haig-welele mwenyego ukulu wa kuwa mulavanhosa mkulu, lakini kasaguligwa na Mu-lungu yamulongele,“Gweye kwa Mwanangu,lelo nolonga wose wajuwe, niye na

Tatako.”6Vivija hanhu hayagwe mna GamaandikoGang'alile kalonga,“Kipindi chose kokuwa mulava nhosa,kamba ulava nhosa wa Melikizedeki.”

7 Yesu viyakalile mwiisi ino kampulaMulungu kwa mahozi na kukemelelakwa gaja goyolonda kwa ija yodahakumuhonya na ifa. Kwavija kakalamuholena kailava, avo Mulungu kamwidika.8 Hamoja kakala Mwana wa Mulungu,kaifunza kumtegeleza Mulungu kubitilamadununzo. 9 Nayo viyamambukizesang'hano iyatumigwe na Mulungu, kawachanduso cha ukombozi wa mazuwa gosekwa waja wose womtegeleza heyo, 10 naMulungu kalonga wose wajuwe kambaheyo ayo Mulava nhosa Mkulu, kambaulava nhosa wa Melikizedeki.

Kuzumigwa mbuli ya kuleka kutamanila11 Tuna vinhu vingi va kulongelela

mbuli ino, lakini havidahika kuwafam-bulila, kwavija mweye munyeka kuifunza.12 Mbaka sambi mweye mulondekamuwe wafundiza, lakini mung'halimolonda munhu yawafunze mafundizo gaichanduso ga usenga wa Mulungu. Sambimubwelela kong'ha matombo, badalaya kuja lujo mdala. 13 Munhu yoyoseyokong'ha tombo yang'hali mwana,kaduhu ubala wa kujuwa goyolondaMulungu. 14 Lakini lujo mdala lwa wanhuwabala goya, kwavija awo waifunza kwakutenda muladi wajuwe ganogile nagehile.

61 Avo seketupange mna gamafundizo

gamsongile kuifunza mbuli ya Kilisito,lakini tugendelele muubala, seketulongekabili mbuli ya mafundizo ga kulekambuli hazifaya na ga kumtogola Mulungu,

Page 262: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Waebulania 6:2 259 Waebulania 7:82 mafundizo ga nzila nyingi za ubatizona kuwekila wanhu makono, mbuli yakuzilibuka kwa wafile na nhaguso ilibuleuhelelo. 3Avo Mulungu yahalonda, togen-delela kumwande.

4Havidahika kuwatenda waleke nzambizao kabili wanhu waja wagubuliligweaho haichanduso ukweli wa Mulungu nawalanza nhunza ya kuulanga na hewona wayao wambokela Loho Yang'alile,5 na wajuwa kunoga kwa usenga waMulungu na nguvu za kipindi chondakize. 6 Kwavija kamba vija wamuwambamumsalaba kabili Mwana wa Mulungu nakumuliga mgameso ga wanhu, kwa mbuliayo wailumiza wenyego.

7Mulungu koutendela ganogilemgundaufonzile mazi ga mvula ikalile youtowelabaho kwa baho na kukuza minoga yondaimfaye mulimaji. 8 Lakini kamba wokotamibiki ya miba na sani, haifaya kinhubule, avo wokuwa mna dizumozumo dakuduiligwa na Mulungu na ako kuuhelelowosomigwa moto.

9 Ndugu zetu, hata kamba tolongavino, tweye towajuwa goya, mweyemwa mnzila inogile ng'hani, nzilaiwalongoza muukombozi. 10 Siku zoseMulungu kotagusa goya. Honda yaisemwesang'hano muitendile na unogelwaumulaguse kumwake kwa kuwatazawanhu zake na mbaka sambi mogendelelakuwataza. 11 Tweye tolonda kilamunhu kumwenu yawambe vivo mbakakuuhelelo, muladi gaja gamutamanilagalawilile. 12 Hatulonda mweye muwewanyeke, lakini muigale na wanhuwaja wotogola na kufunga umoyo naavo kubokela kija kiyalongile Mulungukowagwaa.

Kija kiyalongile Mulungu cha ukweli13 Mulungu viyailagane na Abulahamu,

kagangamiza, kaiduila kwa twaga jakemwenyego, kwavija kuduhu yeli mkulukubanza heyo. 14 Kalonga, “Nokutendelaganogile na kukugwaa wanhu bwandomulukolo.” 15 Abulahamu kafunga umoyokubetela na avo kabokela kija kiyalongileMulungu. 16 Wanhu wahaiduila,wotambula twaga da munhu yeli mkulukubanza wao na kuiduila kolagusa ukweliwa kija kilongigwe na komambukizakuibamila. 17 Avo kwa wanhu wajawalondeke kubokela kiyalongile, Mulungukalonda kulagusa kuwa hagalusa bule kija

kiyalongile, avo kengeza kwa kuiduilakwa kija kiyalongile. 18 Avo kuna vinhuvibili, kulonga na kuiduila, havigalukabule na mbuli azo Mulungu hadahakulonga uvizi. Avo tweye tukimbililekukala goya kwaMulungu togeligwamoyotugangamale kudigoga tamanilo dikigwehaulongozi wetu. 19 Tunajo tamanilo dinokamba nanga ya ugima wetu. Tamanilodijo digangamala na dotamaniligwa nadotulongoza mbaka kukisogo cha panziyana kwingila hanhu hong'ala ng'hani.20 Yesu katulongolela kwingila mumombuli ya tweye na kawa mulava nhosamkulu yeliduhu uhelelo, kamba ulavanhosa wa Melikizedeki.

7Ulava nhosa wa Melikizedeki

1 Melikizedeki kakala mndewa wa bugada Salemu na kakala mulava nhosa waMulungu yeli Uchanha Ng'hani. Ab-ulahamu viyakalile kobwela kuitowa nakuwahuma wandewa wane, Melikizedekikachola kuiting'hana nayo na kamtam-bikila. 2 Abulahamu kamgwaa Melik-izedeki fungu da longo da vinhu viyaso-lile kulawa kuing'hondo. Tanhu, twagadijo da Melikizedeki dofambula, “Mn-dewa yotenda golondigwa na Mulungu,”na vivija kakala mndewa wa Salemu, avotwaga jake dofambula, “Mndewa wa tindi-walo.” 3 Melikizedeki kaduhu tata hebumama hebu wahenga, kuduhu chandusocha kuvumbuka kwake hebu ifa yake.Kaigala na Mwana wa Mulungu, nayo ko-gendelela kukala mulava nhosa kipindichose.

4 Loleni, ukulu uyakalile nao Melik-izedeki, hata muhenga wetu Abulahamuyajuwike ng'hani, kamgwaa fungu dalongo da vinhu viyapatile kuing'hondo.5 Na wanhu wose wa lukolo lwa Lawiweli walava nhosa, malagizo ga Musagowalonda wasole fungu da longo kulawakwa wanhu zao wa Izilaeli, hata kambawao vivija wolawa mulukolo lwa Abula-hamu. 6 Melikizedeki halawile mulukololwa Lawi, lakini kabokela fungu da longokulawa kwa Abulahamu yailagane na Mu-lungu na kamtambikila. 7 Kuduhu shakamunhu yomtambikila miyage iyo mkulukubanza ija yotambikiligwa. 8 Mwambuuno tokona, fungu da longo dosoligwa nawanhu weli na lukuli lufa na mwambuuyagwe tokona fungu da longo disoligwa

Page 263: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Waebulania 7:9 260 Waebulania 8:5na ija yolongigwa hafa. 9 Abulahamuviyalipile fungu da longo, todaha ku-longa Lawi muhenga wa waja wosolafungu da longo nayo kamba vivija kalipakubitila Abulahamu. 10 Kwavija Lawikakala mulukuli lwa muhenga wake Ab-ulahamu kipindi Melikizedeki viyacholilekuiting'hana nayo.

11 Kubitila ulava nhosa wa Walawiwanhu wa Izilaeli wagweleligwa malagizombuli ya ulava nhosa. Avo, maza wanhuwakalile watelele kubitila sang'hano yaWalawi, sambi kulondeke ulawilile ulavanhosa uyagwe kamba viukalile ulavanhosa wa Melikizedeki, na siyo ulavanhosa uja wa Haluni. 12 Kwavija ulavanhosa wahagaluka, vivija malagizo mbuliya ulava nhosa golondigwa gagaluke.13 Avo, Mndewa wetu yalongigwe mnazimbuli zino, kalawamulukolo luyagwe nakuduhu munhu kulawa mulukolo lwakeyasang'hane hana uupango wa kulavilanhosa. 14Avo yojuwika goyaMndewawetukavumbuka mulukolo lwa Yuda, na Musahalutambule bule lukolo ulo viyalongilembuli ya ulava nhosa.

Mulava nhosa iyagwe yaigalile na ulavanhosa wa Melikizedeki

15 Mbuli tuilongile yokoneka goya,kamba kolawilila mulava nhosa iyagweyaigalile na Melikizedeki. 16 Hatendigwemulava nhosambuli yawahenga zake, kwakukweleleza malagizo ga wanhu ga ulavanhosa, lakini kubitila nguvu ya ugimawa mzuwa gose. 17 Kwavija MaandikoGang'alile golonga, “Kipindi chose kokuwamulava nhosa, kamba ulava nhosa waMelikizedeki.” 18 Malagizo ga umwaka gaulava nhosa gekigwa hamgwazo, kwavijagalemelwa kutenda kija kilondeke nahagafaya. 19 Kwavija malagizo gagohagadahile kuvikiza kila kinhu. Na sambidikigwa tamanilo dinogile ng'hani dondaditugale behi na Mulungu.

20 Kwa kwengezela Mulungu kaiduila.Wanhu wayagwe viwatendigwe walavanhosa kukala kuduhu kuiduila. 21 LakiniMulungu viyaiduile Yesu kawa mulavanhosa, Mulungu kamulongela,“Niye, Mndewa Mulungu niiduilana honda nigaluse bule,‘Gweye kokuwa mulava nhosa kipindi

chose.’ ”

22Mbuli ya kuiduila ako, Yesu iyo yotendalagano da sambi dinogile ng'hani dilaw-ilile.

23 Vivija kukala na walava nhosabwando wayagwe na kwavija kila imojawao vikivikile kipindi chake cha kufa kafaavo hawadahile kugendelela na sang'hanozao. 24 Lakini Yesu mgima kipindi chose,na sang'hano yake ya ulava nhosa haicholakwa munhu iyagwe. 25 Avo sambi nasiku zose kodaha kuwagombola wanhuwaja wokwiza kwaMulungu kubitila heyo,kwavija siku zose ka mgima yawapulilekwa Mulungu.

26 Avo tweye tulonda mulava nhosamkulu kamba ayo, yotusang'hanila vit-ulonda na yang'alile na yeliduhu kitalahebu nzambi. Yainegile na wanhu wo-tenda nzambi na kenuligwa kuchola kuu-langa kwaMulungu. 27Haigalile na walavanhosa wayagwe, siku zose holondigwatanhu kulava nhosa kwa nzambi zake naabaho kwa nzambi za wanhu. Kailavanhosa mwenyego mwanza umoja kwanzambi za wanhu wose. 28 Kwavija mala-gizo gowatenda wanhu wanyolile wawewalava nhosa wakulu, lakini kumwandeMulungu kaiduila, kamsagula Imwana,yadahile kusang'hana kila kinhu kiyalon-deke kipindi chose.

8Yesu iyo yogala kuilumba kwa lagano da

sambi1Mbuli ng'hulu mna zimbuli zitulongile

iyo ino, tunayo Mulava nhosa Mkulu yelivino, kakala muukulu mkono wa kudilawa kigoda cha undewa cha Ukulu wakuulanga. 2 Nayo kosang'hana hanhuhong'ala, ndiyo kulonga, mgati mwakiheha cha kutambikila cha ukwelikizengigwe na Mndewa, hakizengigwekwa makono ga wanhu.

3 Mulava nhosa mkulu yoyose kasag-uligwa kumulavila nhunza na nhosaMulungu, avo Mulava nhosa wetu Mkuluvivija kolondeka yawe na kinhu chakulava. 4 Kamba yahakalile mwiisi sambiyawe mulava nhosa bule, kwavija kunawalava nhosa wolava nhunza zilondekemna Gamalagizo ga Musa. 5 Sang'hanozootenda walava nhosa wano, kambakinhu kilagusa vija vili kuulanga. Kambaviikalile kwa Musa, viyakalile mmabehikuzenga kiheha cha kutambikila, Mulungukamulongela, “Lola, sang'hana kila

Page 264: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Waebulania 8:6 261 Waebulania 9:13kinhu kamba lamani yuulagusiligwekuna ulugongo.” 6 Lakini sambi Yesukagweleligwa sang'hano ya ulava nhosainogile ng'hani kubanza wao, kwavijaheyo iyo yogala kuilumba kwa laganodinogile ng'hani. Malagizo ga lagano dijogosang'hanila kija kiyalongile Mulungukinogile ng'hani.

7 Kwavija maza lagano da ichandusoditelele, sambi dilondeke lagano da kabili.8 Lakini Mulungu kowalonga wanhu zakewatenda vihile, viyalongile,“Mndewa kolonga, loleni, siku zokwiza,vonda niwatendele lagano da sambi

wanhu zangu wa Izilaeli na wanhuwa Yuda.

9 Honda diigale na lagano dinitendile nawahenga zao

kipindi viniwalongoze goya kuwalavamwiisi ya Misili,

kwavija hawagendelele kusang'hana kilo-ngigwe mna dilagano jangu,

avo niwalema.10 Avo, dino dijo lagano donda nitende na

wanhu wa Izilaeliako kumwande,nowatenda wagese malagizo ganguna kugeka mmizoyo yao.Nokuwa Mulungu wao,na wao wokuwa wanhu zangu.11 Kuduhu munhu yonda yamfunze

mwenekae miagehebu yonda yamulongele ndugu yake,‘Mjuwe Mndewa.’Kwavija wose wonijuwa niye kuwa na Mu-

lungu wao,kusongela wanhu wadodo na wanhu

wakulu.12Nogela kumgongo nzambi zaohonda nigese kabili gehile gawo.”13 Kwa kulonga lagano da sambi, Mu-lungu kaditenda da ichanduso dilala, nachochose kilalile mna ikipindi kidodochopotela.

9Hanhu ha kutambikila mwiisi na kuu-

langa1 Lagano da ichanduso dikala na vi-

hendo vake va kumsang'hanila Mulunguna hanhu ha kutambikila hazengigwana wanhu. 2 Kiheha cha kutambikilakizengigwa, na mwambu wa kunze wakwingilila ukemigwaGati Ding'alile. Mgatikukala na kinhu cha kwikila taa na meza

na kukala na magate galavigwe kwa Mu-lungu. 3 Kukisogo cha panziya kukalana gati diyagwe dikemigwe Gati Ding'alileNg'hani. 4 Mgati yake kukala na upangowa zahabu wa kusomela ubani na san-duku da lagano dibakigwe zahabumhandezose na mgati kwikigwa nongo ya zahabuikigwe lujo lukemigwa Mana na mkongojawa Haluni uzukile majani na maluwa, namabwe ga bambalagwe gandikigwe mala-gizo. 5 Kudisanduku uchanha kukala navinyago vibili vili na mabawa kulagusakuwa hanhu aho hana ukulu wa Mulungu,mabawa gao gaiyanzanza uchanha ya san-duku aho hozigeligwa kumgongo nzambiza wanhu. Lakini sambi hatudaha kufam-bula mbuli zose.

6 Vino avo vinhu vose vivitandigwegoya, kila siku walava nhosa wokwingilamdigati da kunze kutenda sang'hano zao,7 lakini Mulava nhosa Mkulu yaiyeka iyoyokwingila mdigati da kabili, na kotendavino mwanza umoja muumwaka. Nayokalondeka kusola damu na kumulavilaMulungu kwa nzambi zake na kwa nzambiza wanhu wose ziwatendile bila kujuwa.8 Kwa nzila ino Loho Yang'alile katu-funza goya kamba kipindi kija kihehacha kutambikila vikikalile kuko, nzila yakwingila mdigati ding'alile kuko kuulangaikala hainavuguligwa. 9 Kino acho kila-guso kilagusa kipindi cha sambi. Yofam-bula kamba nhosa za wanyama na nhunzaziyagwe zilavigwe kwa Mulungu, hazi-dahile kuisegeza mizigo ya nzambi mmi-zoyo ya wanhu womtambikila Mulungu.10Kwavija gano gose gotendeka kwambuliya vinhu va kuja na kung'wa na vihendoviyagwe va kuisunha. Gano gose ni mala-gizo mbuli ya lukuli lwiiyeka, vohelelambaka kipindi Mulungu vonda yakitendekila kinhu kuwa cha sambi.

11 Lakini Kilisito keza kamba Mulavanhosa Mkulu wa vinhu vinogile vili hano.Heyo kengila mna ikiheha kikulu nakitelele ng'hani, kiheha hakizengigwena wanhu, avo hakilawile mwiisi inoiumbigwe. 12 Kilisito kengila mwanzaumoja wiiyeka Mdigati Ding'alile Ng'hanihengile na damu ya mbuzi na ng'ombekulava nhosa, ila kasola damu yakemwenyego na katutenda tulekesigwekipindi chose. 13 Damu ya mbuzi nang'ombe na mitozi ya bofu da ng'ombevomizigwa kwa wanhu weli na dikwe nakuwasunha dikwe jao mulukuli lwiiyeka.

Page 265: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Waebulania 9:14 262 Waebulania 10:1114 Lakini, Kilisito kailava mwenyego kwaMulungu kamba nhosa inogile kwa nguvuya Loho wa Mulungu yokala siku zose.Avo, damu yake yosunha mizoyo yetuvinogile ng'hani mizigo ya mbuli zigalaifa na kututenda tumsang'hanile Mulunguyeli mgima.

15 Mbuli ya kija kiyatendile Kilisito, iyoyogala kuilumbakwa laganoda sambi,mu-ladi waja wakemigwe na Mulungu wadahekumweda mazuwa gose kulongigwe naMulungu. Ino yolawilila kwavija kwa ifayake kowalekesa wanhu na gehile waga-tendile kipindi cha lagano da ichanduso.

16 Kwa mbuli ya uhazi wojuwika kambaifa ya munhu yautendile yokoneka,17 kwavija uhazi haufaya kamba munhuyautendile yang'hali mgima, wokuwa nanguvu kipindi yahafa. 18 Lekaavo laganoda ichanduso, hadisongile kusang'hanabila damu. 19 Tanhu Musa kawapetelawanhu malagizo gose kamba vigalongile.Abaho kasola damu ya mbuzi na ng'ombe,katibwiliza na mazi na kwa bunho napamba dung'hu, kakimizila kija kitabucha malagizo na wanhu wose. 20 Musakalonga, “Ino iyo damu ilagusa laganodimulagizigwe na Mulungu mudigoge.”21 Vivija Musa kamizila damu mkihehacha kuiting'hana na viya vose vakumtambikila Mulungu. 22 Avo mnagamalagizo ga Musa kamba vija kila kinhukisunhigwa kwa damu, na nzambi zawanhu zogeligwa kumgongo kamba damuyokwitigwa.

Nhosa ya Kilisito yosegeza nzambi zawanhu

23 Vinhu vino va hano ni kilagusocha vinhu va ukweli va kuulanga, navovilondeka kusunhigwa kwa damu, lakinivinhu va kuulanga venyego volondanhosa inogile ng'hani. 24 Kwavija Kilisitohengile Mdigati Ding'alile dizengigwe nawanhu, dili kilaguso cha kija chenyegokili kuulanga lakini kengila kuulangakwenyego, ako sambi ka haulongozi haMulungu kokoneka mbuli ya tweye. 25KilamwakaMulava nhosaMkulu waWayahudikengila Mdigati Ding'alile Ng'hani nadamu ya mnyama, lakini Kilisito hengilemumo miyanza mingi kuilava mwenyego,26 kwavija yahalondeke kugaya miyanzamingi toka kuumbigwa kwa isi. Lakiniukweli kipindi chammabehi na kuuhelelo,kalawilila mwanza umoja mbuli ya

wose, kusegeza nzambi za wanhu kwakuilava nhosa mwenyego. 27 Kambavija kila munhu kofa mwanza umoja,abaho kotagusigwa na Mulungu, 28 vivoili vivija kwa Kilisito kalavigwa nhosamwanza umoja kusegeza nzambi zawanhuwengi. Kolawilila mwanza wa kabili,hasang'hanila nzambi, ila kuwakombolawanhu waja wombeta kwa kusulukila.

101 Malagizo ga Musa hagaigalile kamba

vigeli genyego, ni mbuli ndodo ziiyekaza vinhu vinogile vondavize. Nhosa ziz-ija zigendelela kulavigwa mwaka mbakamwaka. Kwa mbuli ayo, wodaha vilihikunoga wanhu waja womwizila Mulungukubitila nhosa zino? 2 Maza kweli wanhuwano iwomtambikila Mulungu wahasun-higwe nzambi zao, sambi wagese kabilikamba watenda nzambi na nhosa zosezahamalile baho. 3 Lakini nhosa zolav-igwa mwaka mbaka mwaka kuwatendawanhu wakumbuke kamba wana nzambi,4 kwavija damu ya mbuzi na ng'ombehaidaha bule kusegeza nzambi za wanhu.

5 Lekaavo, Yesu viyakalile mmabehikwiza mwiisi, kamulongela Mulungu,“Hulondile wanhu walave nhosa na

kukugwaa nhunza,lakini kunitandila niye lukuli nikulavile.6 Hunogeligwe na wanyama wosomigwa

muupangohebu nhosa za kusegeza nzambi.7Abaho nilonga, ‘Niye nabaha,go Mulungu, kusang'hana viulonda,kamba viyandikigwe mbuli yangu mna

gamaandiko Gang'alile.’ ”8 Tanhu kalonga, “Hulonda hebuhunogeligwa na nhosa na nhunza hebuwanyamawasomigwemuupangonanhosaza kusegeza nzambi.” Kalonga avo hatakamba nhosa zose zino zolavigwa kwakukweleleza Malagizo ga Musa. 9 Abahokalonga, “Niye nabaha, go Mulungukusang'hana viulonda.” Avo Mulungukasegeza nhosa zose za umwaka nahanhu hake kamwika Kilisito mwenyegokamba nhosa. 10 Kwavija Yesu Kilisitokasang'hana kija kiyalondile Mulungu,tweye tosunhigwa nzambi kwa nhosaya lukuli lwake yailavile mwanza umojambuli ya wose.

11 Kila mulava nhosa wa Kiyahudi ko-tenda sang'hano yake ya kulava nhosakila siku na kolava nhosa zizija miyanza

Page 266: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Waebulania 10:12 263 Waebulania 11:3mingi, lakini nhosa azo hazidahile bulekusegeza nzambi. 12 Lakini Kilisito kalavanhosa imoja kwa nzambi, nhosa ilibuleuhelelo, abaho kakala muukulu mwambuwa mkono wa kudila wa Mulungu. 13 Tokakipindi acho kobetela mbaka vonda wahu-migwewanhuwamwihile na wekigwe hasimmagulu gake. 14Kwa nhunza yake imoja,kawatenda watelele kipindi chose wanhuwaja wosunhigwa nzambi zao.

15 Nayo Loho Yang'alile kolonga mbuliya mbuli ino kuwa,16 Mndewa kalonga, “Dino dijo lagano

donda niitogolele naoako kumwande,Nokwika Malagizo gangu mmizoyo yaona nokwandika mzinzewele zao.”17 Abaho kolonga, “Honda nigese ka-bili nzambi zao na sang'hano zao zi-hile.” 18 Avo kamba nzambi zigeligwakumgongo, hailondeka nhosa kabili yakusegeza nzambi za wanhu.

Tumkwesele behi Mulungu19 Avo ndugu zangu, damu ya Yesu

yotugela moyo wa kugangamala kwingilaMdigati Ding'alile Ng'hani. 20 Nayokatuvugulila nzila ya sambi, nzilaitulongoza muugima kubitila panziyadija. Katenda avo kwa kululava lukulilwake. 21Avo tunayoMulava nhosaMkulu,mkulu wa ng'anda ya Mulungu. 22 Avotumkwesele behi Mulungu kwa moyounogile na kugangamala mna ditamanilona mizoyo isunhigwe kulawa mnagamagesa gehile na ng'huli zisunhigwekwa mazi mazelu. 23 Avo tolondekatudigoge ng'hani tamanilo jetu ditulongakwa milomo yetu, kwavija ija ituilaganenayo kotamaniligwa. 24 Na tugesevitulondeka kuigela moyo na kuinogelana kusang'hana ganogile. 25 Seketulekekuiting'hana, kamba wanhu wayagweviwoleka kuiting'hana, ila tuigangamizeng'hani, kamba vimukona siku ija yaMndewa ya mmabehi.

26 Twahagendelela kutenda nzambigiladi na kwavija tuujuwa ukweli, kuduhunhosa isigale yonda ilavigwe kabilikusegeza nzambi za wanhu. 27 Lakinikisigale ni kubetela kwa bwembwenhaguso yonda ize na moto mkaliwonda uwasakaze waja wose womulemaMulungu! 28 Kamba wanhu wabili hebuwadatu womulavila kitala munhu kwakubena Malagizo ga Musa, munhu ayo

kokomigwa bila koneligwa bazi. 29 Vino,yokuwa vilihi wanhu waja womwehulaMwana wa Mulungu? Munhu iyogesakamba kinhu kidodo damu ya lagano daMulungu isunhile nzambi zake, munhuyomulonga vihile Loho wa Mulunguyotugwaa ng'hekewa. Geseni nhagusoyonda yaipate munhu ayo yobanzaukwiha! 30 Kwavija tomjuwa yalongile,“Niye ayo yonda nilipe gehile, mulipajiayo niye,” na vivija kalonga, “Mndewakowatagusa wanhu zake.” 31 Kinhu chakudumba ng'hani kugogigwa na Mulunguna kutagusigwa!

32Kumbukeni galawilile kumwenu bahoumwaka vimugubuliligwe ukweli wa Mu-lungu, mugaya ng'hani lakini muganga-mala. 33 Kuna kipindi muligigwa nakutendigwa vihile mgameso ga wanhuna kipindi kiyagwe muitanda kuilumbana wanhu waja wakalile wotendeligwambuli zino. 34 Muwonela bazi wanhuwakalile mkifungo, na mutogola kwa ku-deng'helela vimukalile mobokigwa vinhuvenu, kwavija mukala mujuwile kuwamnakinhu kinogile ng'hani, chonda kikalekipindi chose. 35Avo sekemuleke kuganga-mala, kwavija kugangamala ako, kowa-galila nhunza ng'hulu. 36 Molondekakufunga moyo muladi mwahamambukizakutenda goyolonda Mulungu, mubokelekija kiyalongile. 37 Kwavija MaandikoGang'alile golonga,“King'hali kipindi kidodo,na ija iyokwiza kokwiza,honda yakawe bule.38Lakinimunhuwangu yanogilemgameso

gangu, kokala mwiisi kwa kuta-manila,

lakini yahabwela kukisogo,sinogeligwa nayo bule.”39 Tweye hatuigalile na wanhu waja wob-wela kukisogo na kunangigwa. Lakini to-gendelela kutamanila na kukomboligwa.

11Kutamanila

1 Kutamanila ako kuvijuwa goya vinhuvitubetela na kuvijuwa goya vinhu vijahatuvona. 2 Kwa kutamanila wanhu waumwaka wagweleligwa nhogolwa na Mu-lungu.

3 Kwa kutamanila tweye tojuwa kambaisi iumbigwa kwa imbuli ya Mulungu, avovinhu vikoneka vitendigwa kulawa kunaivinhu havikoneka.

Page 267: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Waebulania 11:4 264 Waebulania 11:274 Kutamanila ako kumtendile Habili ya-

mulavile Mulungu nhosa inogile kubanzaKaini. Kutamanila kwake kumtendayatogoligwe na Mulungu kamba kanoga,kwavija Mulungu mwenyego kazigwaanhogolwa nhunza zake. Kwa kutamanilakwake hata kamba Habili kafa, mbuli zakeziyatendile zing'hali zotufunza.

5 Kutamanila ako kumtendile Henokosekeyafe. Lakini kasoligwa uchanha kwaMulungu. Kuduhu munhu yamonilekwavija Mulungu kakala yamsolileuchanha. Kamba maandiko vigolongakamba yang'hali hanasoligwa uchanha,Henoko kakala yamnogeze Mulungu.6Bila kutamanila, kuduhu munhu iyodahakumnogeza Mulungu, kwavija munhuyoyose iyomcholela Mulungu kolondekayatogole kamba Mulungu kauko nakowagwaa nhunza wanhuwaja womzahilakwa kuwamba.

7 Kwa kutamanila Nuhu viyazumigwena Mulungu mbuli ya vinhu va kumwandeyang'hali hanavona, kamtegeleza Mu-lungu kazenga safina na kakomboligwa nawanhu wa lubuga lwake. Kwa kutamanilaNuhu katendigwa kanoga mgameso gaMulungu lakini wanhu wose wa mwiisiwoneka kamba wabananga.

8 Kwa kutamanila, Abulahamukamtegeleza Mulungu viyamkemileyachole mwiisi ija iyamulongele yahamg-welele iwe yake. Kasegela mwiisi yakemwenyego na kachola kuja hakujuwile.9 Kwa kutamanila kakala mvihehakamba munhu baki mwiisi iyalongeligwekogweleligwa na Mulungu. VivijaIsaka na Yakobo wakala kamba avokumwande, wao wakalile na fungumna ikinhu kikija kiyalongile Mulungu.10 Kwavija Abulahamu kakala kobetelabuga jandusigwe na kuzengigwa naMulungu, buga dikala kipindi chose.

11 Kutamanila ako kumtendile Abula-hamu yawe tata, hata kamba kakala mveleng'hani, vivija Sala mwenyego kakalamgumba. Abulahamu kamtogola Mu-lungu kamba kotenda kija kiyalongilekomgwaa. 12 Avo, Abulahamu kakalayalalile kamba munhu yafile, avo kulawakwa munhu ayo imoja walawa wanhuwengi kamba vizili nhondo kuulanga,havidahika kupetigwa kamba msanga wamhwani.

13 Wanhu wose wano viwafile wakalawang'hali wotamanila. Hawabokele bule

vinhu vilongigwe na Mulungu, na kambavija wavona na kuvigoneka kwa kutali.Na wajuwa kamba wakala wanhu baki nawabita nzila muno mwiisi. 14 Wanhu wo-longa mbuli zino, wofambula goya kuwawozahila isi ya kweli. 15Maza wagendelelekugesa isi iwaisegele, wahapatile kipindicha kubwela kabili. 16 Lakini wasulukilaisi inogile ng'hani, isi ya kuulanga. AvoMulungu hakona kinyala awo kumkemaheyo Mulungu wao, kwavija kawatandilabuga jao.

17 Kwa kutamanila Abulahamu ka-mulava mwanage Isaka yawe nhosakipindi Mulungu viyamgezile. Abulahamuayo yakalile yabokele kija kiyalongileMulungu, lakini katogola kumulavamwanage yeli yaiyeka yawe nhosa,18 hamoja Mulungu kakala yamulon-gele, “Kubitila Isaka kopata lukolo.”19 Abulahamu katogola kamba Mulungukodaha kuwazilibula wanhu wafile, bahotolonga kamba vija kweli Abulahamukampata Isaka kulawa mwiifa.

20 Kutamanila ako kumtendile Isakayawatambikile Yakobo na Esau wadahekumweda baho kumwande.

21 Kutamanila ako kumtendile Yakoboyamtambikile kila imoja wa wan-age Yusufu viyakalile kolonda kufa.Kasigamila mkongoja wake na kumgwaaukulu Mulungu.

22 Kutamanila ako kumtendile Yusufuviyakalile kolonda kufa, yalonge mbuli yakusegela kwa wanhu wa Izilaeli mwiisi yaMisili na kalagiza va kuitendela mizegeyake.

23 Kutamanila ako kuwatendile tatakena mamake Musa wamfise Musa miezi mi-datu viyavumbuke. Wao wamona kakalamwana yanogile ng'hani na hawadidum-bile lagizo da mndewa wa Misili.

24 Kutamanila ako kumtendile Musaviyakulile, yaleme kukemigwa mwana wamndele wa Falao. 25 Kona vinoga ku-gaya na wanhu wa Mulungu kubanzakudeng'helela uhondo wa nzambi kwakipindi kidodo. 26 Kakala yajuwile kambakugaya mbuli ya Kilisito Mkombola kofayang'hani kubanza ngama yose ya mwiisi yaMisili, kwavija kakala kobeta nhunza yakumwande.

27 Kutamanila ako kumtendile Musayasegele Misili, hadumbile ng'hasilikiya mndewa. Kafunga umoyo nakakala kamba munhu yomona Mulungu

Page 268: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Waebulania 11:28 265 Waebulania 12:12hakoneka. 28 Kutamanila ako kumtendileyaisonge Pasaka na kulagiza damuimizigwe kuna ulwivi muladi msenga wakuulanga yogala ifa sekeyawakome wanawa chaudele wa wanhu Izilaeli.

29 Wanhu wa Izilaeli kwa kutamanilawaloka Bahali shamu kamba isi inyalile,lakini Wamisili viwalondile kuloka wafamgamazi.

30 Kwa kutamanila wanhu wa Izilaeliwaluzunguluka luwa lwa buga da Yelikokwa siku saba, na luwa lwake lugwa.31 Ija imgoni Lahabu kwa kutamanilakahonyeka kukomigwa hamoja na wanhuwaja wamulemile Mulungu, kwavijakakala yawagoneke wasepaji wa Kiizilaeli.

32 Avo lelo nonge choni ng'hani? Saaimala kuwapeteleni mbuli ya Gidioni naBalaki na Samsoni na Yefisa na Daudi naSamweli, na watula ndagu wa Mulungu.33Kwa kutamanila wazitowa isi ziyagwe nakuzihuma. Watawala kwa nzila iwatendilewanhu wakweleleze malagizo na waki-bokela kija kiyalongile Mulungu. Wazi-funga saya za simba, 34 wazima mizotomikali, wahonyeka kukomigwa kwa ma-panga. Wakala wanyolile lakini waganga-mala. Wakala wakalizi wagangamale nakuwahuma wakalizi wa wanhu baki. 35Nawatwanziwabwezeligwandugu zaowafile.

Wayagwe walemile kulekesigwa wafakwa kugaya muladi wazilibuligwe nakwingila muugima unogile ng'hani.36 Wayagwe wazehigwa na kutoigwambalati, na wayagwe wagodekigwa nzabina kufungigwa. 37 Wakomigwa kwamabwe, wabaluligwa kwa misumeno,wakomigwa kwa mapanga. Wazungulukakuno wavala ng'hwembe za ng'hondolohebu mbuzi, wakala wanhu wakiwa,wadununzigwe na kutendeligwa vihile.38 Wanhu awo wamtamanila Mulungu,lakini wanhu wa mwiisi ino wakala wehilembaka hawalondeke kuwa na wanhukamba awo! Wanhu awo wamtamanileMulunguwapwililikamviwala na vigongo,wakalamzimhangonamnagamakolombo.

39 Wanhu wano wose wagweleligwanhogolwa kwa kumtamanila Mulungu.Lakini hawabokele kija kiyawalongele Mu-lungu. 40 Kwavija Mulungu kakala yav-itandile mwaka vinhu vinogile ng'hanimbuli ya tweye muladi hewo watendigwewatelele hamoja na tweye.

12Kuzumigwa na Tataetu wa kuulanga

1 Kwavija tweye tuzungulukigwa nalunhu lwa wanhu wotulola, avo tusegezekila kinhu kitukimila mnzila, na nzambiija ituzingiliza ng'hani na tukimbile kwakuwamba mna ukuihuma kwitwikiligwe.2 Meso getu tumulole Yesu, itumtamanilakulawa ichanduso mbaka kuuhelelo.Viyakalile mumsalaba habwelile kuchugu!Mbuli ya ndeng'helelo ikalile yombeta,hatongile kinyala cha msalaba na sambikakala muukulu mwambu wa mkono wakudila wa kigoda cha ukulu cha Mulungu.

3 Geseni mbuli zimpatile Yesu, viya-fungile umoyo kwa kwihiligwa na wanhuwene nzambi. Avo sekemubwele kukisogona kuleka. 4 Kuitowa kwenu na nzambi,hakunavikila kugaya mbaka mukomigwe.5 Vino muisemwa mbuli za kugangamizaziyowalongela Mulungu kamba mwa wan-age?“Mwanangu, sekeutende mwangalo Mn-

dewa yahakuzuma,na yahawakomhokela sekemubwele kuk-

isogo,6 kwavija Mndewa komzuma munhu

yoyose yomnogela,na komkoboza munhu yoyose iyotogola

kuwa mwanage.”7 Wahagaya funga umoyo kamba mwanaviyogaya yahazumigwa na tatake. Kugayakwenu kolagusa kuwa Mulungu kowa-tendela mweye kamba wanage. Vinohanamwana yoleka kuzumigwana tatake?8 Lakini mwahaleka kuzumigwa kamba vi-wozumigwa wana wayagwe, ino yofam-bula kuwa hamuli wanage bule, ila mwawana wa kuvikila. 9 Hata ivo tweye wosetuna tata zetu, wao wotuzuma na tweyetowategeleza. Avo tolondeka kumtegelezang'hani tataetu wa kuulanga muladi tu-pate ugima! 10 Tata zetu watuzuma kwakipindi kidodo, kamba viwonile vinogakumwao, lakini Mulungu kotuzuma ku-tutaza tudahe kuigala nayo na tung'alekamba heyo. 11 Kwa kipindi kidodo,kukobozigwa siyo mbuli ya kudeng'helelaila yogela usungu. Lakini ako kumwandeyogala nhunza itindiwale na ugima umno-gela Mulungu kwa wanhu wose wafun-zigwe mbuli ayo.

Kuzumigwa na kufunzigwa12 Avo gangamizeni makono genu

gaholole na mavindi genu ganyekile.

Page 269: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Waebulania 12:13 266 Waebulania 13:1113 Gendeleleni kutenda nzila zigoloke,muladi magulu gasiguke sekegagendelelekulemala lakini gahonyigwe.

14 Wambeni ng'hani kukala goya nawanhu wose na mukale mung'alile,kwavija kuduhu munhu yonda ya-mone Mndewa kamba hang'alile bule.15 Iteganyeni sekemwagize ng'hekewa yaMulungu. Munhu yoyose sekeyatogolekuigala na mbiki wa usungu ukula nakuwananga wanhu bwando kwa sumuyake. 16Sekemutogolemunhu yawemgonihebu hamdumba Mulungu kamba Esauija yachuuze haki yake ya kuwa mwanachaudele kwa lujo lwa mwanza umoja.17 Hata ivo, kumwande mweye mojuwaviyalondile kutambikiligwa na tatake,lakini haidahike bule kwavija hapatilenzila ya kugalusa kiyatendile, hamojakaizahila kwa kulava mahozi.

18 Mweye hamuvikile kuna ulugongolwa Sinai ludaha kukwasigwa, lugongolukwaka moto na ziza totolo na wingutitu fii na beho kulu, 19 na mbumo wamhalati na wanhu awo wa Izilaeli wai-hulika sauti yolonga, lakini wapula inya-male, 20kwavija walema kutogola kija kilo-ngigwe, “Hata kamba mnyama yahakwasalugongo luno, yakomigwe kwa mabwe.”21 Kija kilawilile kuna ulugongo kigelabwembwe ng'hani, mbaka Musa kalonga,“Nodumba na kugwaya!”

22 Lakini mweye muvika kuna Ulugongolwa Sayuni, kudibuga da Mulungu yelimgima, najo dijo Yelusalemu ya kuulanga.Muvika mumting'hano wa deng'ho dawasenga wa kuulanga magana kwa mag-ana. 23 Mweye muvika kuna ikibumbilacha wana wa chaudele wa Mulungu, wajamatwaga gao gandikigwe kuulanga. Mw-eye mwiza kwa Mulungu yeli msemi wawanhu wose na mwiza mziloho za wanhuwanogile watendigwe watelele. 24Muvikakwa Yesu yogala kuilumba kwa lagano dasambi na damu yake imizigwe na ilongambuli zinogile ng'hani kubanza damu ijaya Habili.

25 Avo iteganyeni sekemulemekumtegeleza ija iyolonga na mweye.Wanhu waja walemile kumtegeleza ijayawazumile hano mwiisi hawahonyekebule. Vino tweye tohonyeka vilihi kambatwahalema kumtegeleza ija yotuzumakulawa kuulanga? 26 Kipindi kija sautiyake itigisa isi, lakini sambi kalonga,“Noitigisa isimwanza uyagwe kabili, lakini

siyo isi iiyeka, vivija na ulanga.” 27 Mbulizino, “Mwanza uyagwe kabili” zolagusakamba vinhu vose va umwaka votigisigwana kusegezigwa muladi vinhu va sambivisigale na havitigisigwa.

28 Avo tumgwee nhogolwa Mulungu,kwavija tubokela undewa hautigisika.TumgweenhogolwaMulunguna tumgweeukulu wonda umnogeze, kwa kumtegelezana kwa bwembwe. 29 Kwa kweli Mulunguwetu ni moto usakaza.

13Kumnogeza Mulungu

1 Gendeleleni kuinogela kambaviilondeka kwa wanhu wamtogole Yesu.2 Sekemuleke kuwagoneka wanhu bakimzikae zenu, kwavija kwa kutenda vivokuna wanhu wayagwe wawagonekawasenga wa kuulanga bila kuvijuwa.3 Wakumbukeni wanhu waja wafungigwekamba vija na mweye wenyego mu-fungigwa nao. Wakumbukeni wanhuiwogaya kamba vija na mweye wenyegomogaya nao.

4Mzengo utegelezigwe na wanhu wose,watwanzi na wambigalo weli mumzengosekewatende ugoni na wanhu wayagwe.Kwavija Mulungu kowatagusa wanhu iwo-tenda ugoni na wanhu woiwasa.

5 Sekemuzinogele ng'hani sente, lakinimwigute na vija vimulinavo. KwavijaMulungu kalonga, “Sikusemwa ng'o nasikuleka ng'o.” 6 Lekaavo tolonga kwakugangamala,“Mndewa ayo yonitaza,sidumba bule.Munhu konitenda choni?”

7 Wakumbukeni walangulizi zenuwalongole kuwapetela usenga waMulungu. Gelegezeni viwakalile wotendana viwafile, na mweye mukwelelezekutamanila kwao. 8 Yesu Kilisito iyo iija,jana, lelo na siku zose. 9 Sekemuviziligwekwa mafundizo gayagwe gowatendamuchole kuno na kuno. Kwavija mizoyoyenu ilondeka igangamizigwe kwang'hekewa ya Mulungu, siyo kugagogamalagizo ga lujo, wanhu wose wagogilemalagizo gano wagaya bule.

10 Tweye tuna upango wa kulavilanhosa, waja iwosang'hana mna ikihehacha kutambikila hawalondeka kuja kinhuchochose kilavigwe. 11 Mulava nhosamkulu kogala damu ya wanyama MdigatiDing'alile Ng'hani kolava nhosa kwa

Page 270: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Waebulania 13:12 267 Waebulania 13:25nzambi za wanhu, lakini nyama zawanyama zosomigwa kunze ya ng'hambi.12 Lekaavo Yesu kadununzigwa na kufakunze kudibugamuladi yawasunhewanhunzambi zao kwa damu yake. 13 Avoseketudumbe tumgendele kuko kunzetukaligigwe kamba viyaligigwe heyo.14Kwavija bahamwiisi tuduhu buga dikalasiku zose, lakini tweye tobeta buga dijadikwiza. 15 Avo kubitila Yesu, siku zosetumulavile Mulungu nhosa ya nhogolwa.Mbuli azo za kumtogola azo nhosa zetuaho twahalonga kamba Yesu ayo Mndewa.16 Sekemuisemwe kutenda ganogile nakuitaza, kwavija zino azo nhosa zimnogezaMulungu.

17 Wategelezeni walangulizi zenu nakugoga malagizo gao, wao wozilolagoya loho zenu bila kubwihila kwavijawolondeka wamulongele Mulungumbuli ya sang'hano zao. Kambamwahawategelezawotenda sang'hano zaokwa kudeng'helela, lakini mwahalema,wosang'hana kwa usungu, na mbuli ayohonda iwataze bule.

18 Tupulileni kwa Mulungu. Tojuwamizoyo yetu haitutagusa kuwa tubananga,kwavija tolonda kutenda ganogile mna iz-imbuli zose. 19 Chonde chonde munipulileng'hani kwaMulungu yalopole kunibwezakumwenu himahima.

Kumpula Mulungu na kuilamusa kwa ki-mambukizo

20 Nompula Mulungu yotugwaatindiwalo, ayo yamzilibule kwa wafileMndewa wetu Yesu Kilisito msusilajimkulu wa ng'hondolo, kwa damuyake ilagusa lagano da mazuwa gose.21Nompula, yawagwee kila kinhu kinogilemuladi mutende ziyolonda. Heyomwenyego kosang'hana mgati mmwenukija kimnogele, kosang'hana kubitila YesuKilisito. Yesu Kilisito yagweleligwe ukulukipindi chose! Ona.

22 Avo ndugu zangu, nowapulamutegeleze kwa kufunga umoyo usengawangu uno wa kuwagangamiza. Kwavijabaluwa ino inimwandikileni siyo nhaling'hani. 23 Nolonda muvijuwe kambandugu yetu Timoseo kalavigwa mkifungo,avo kamba yahalopola kuvika, vondanizekumwenu nokwiza nayo.

24 Walamuseni walangulizi zenu wosehamoja na wanhu wose wa Mulungu.

Wanhu wa Italia wamtogole Yesu wowala-musa.

25Ng'hekewa ya Mulungu ikale na mw-eye mose.

Page 271: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Yakobo 1:1 268 Yakobo 1:16

Baluwa yandikigwe naYakoboUlongozi

Kitabu cha Yakobo chandikigwana munhu imoja yokemigwa Yakobo.Yogesigwa kakala Yakobo ndugu yakeYesu, yakalile mulangulizi wa kibumbilacha ichanduso cha wanhu wamtogoleYesu na kakala imoja mna umting'hanowa ako Yelusalemu (Sang'h 15:13). Vivijamtumigwa Paulo kamkema mhanda yakibumbila cha wanhu wamtogole Yesuako Galatia (Gal 2:9). Wanhu woifunzambuli wogesa kamba kitabu cha Yakobochandikigwa behi na mwaka wa 50 tokakuvumbuka kwa Kilisito. Kwavija Yakobokakala mulangulizi wa kibumbila chawanhu wamtogole Yesu ako Yelusalemu,yogesigwa kandika kitabu kino viyakalilekuko.

Yakobo kawandikila kitabu kino “mak-abila longo na mabili gapwililike mwiisiyose” (Sula ya 1:1). Mbuli za kuifunzazili mkitabu cha Yakobo ni za wanhuwose wamtogole Yesu lakini viyatambulembuli kamba, “makabila longo na ma-bili,” yokoneka kamba Yakobo kawandik-ila Wayahudi wamtogole Yesu. Kwavijaikitabu kilondeka kiwavikilewanhuwengi,avo kalonga mbuli nyingi, Yakobo ka-gangamiza mbuli ya kutamanila na ku-sang'hana vikuilumba. Kutamanila kwaukweli kokoneka kwa kusang'hana (Sulaya 2:17). Vivija kowazuma mbuli ya kuwa-tonga ng'hani wanhu wagoli (Sula ya 2:1-4). Na kotulongela tuiteganye na ulonziwetu (Sula ya 3:1-12).Mbuli zili mkitabu

Yakobo kowalamusa wasomaji zake(Sula ya 1:1).

Abaho kowagela moyo wanhu wamto-gole Yesu wafunge umoyo wahagaya(Sula ya 1:2-27).

Abaho kolonga viilondeka kutamanilakulagusigwe kwa kusang'hana (Sulaya 2:1-26).

Abaho kolonga mbuli vizili na nguvu(Sula ya 3:1-12).

Abaho Yakobo kosimulila vija nzeweleyaMulunguviili na nzewele yamwiisiviili (Sula ya 3:13-4:10).

Abaho kowazuma wasomaji zake mbuliya kuitapa (Sula ya 4:11-5:6).

Yakobo komambukiza kitabu chake kwakulava mafundizo gayagwe (Sula ya5:7-20).

1 Niye Yakobo namsang'hanaji wa Mu-lungu na Mndewa Yesu Kilisito, nogala-musamakabila longo namabili gapwililikemwiisi yose.

Kugezigwa2 Ndugu zangu deng'heleleni, mwa-

hagezigwa miyanza mingi, 3 kwavijamojuwa kamba kutamanila kwenukwahagezigwa modaha kufunga umoyo.4 Loleni, kufunga umoyo kwenu kuwa-gangamize mbaka kuuhelelo, muladimukangale na mutelele, bila kuhunguk-ilwa na kinhu chochose. 5 Kamba munhuyoyose kumwenu kahungukilwa nzewele,yampule Mulungu nayo komgwaa,kwavija Mulungu kowagwaa wanhu kwamoyo unogile bila kulola kitala chamunhu. 6 Lakini yahampula yatamanilena sekeyawe na shaka, kwavija munhuyoyose yokona shaka kaigala na ng'humbiya bahali isoligwa na beho kuno nakuno. 7 Munhu kamba ayo sekeyagesekodaha kupata kinhu chochose kulawakwa Mndewa, 8 kwavija munhu ayohagangamale bule na kotanga tangamzimbuli zose zoyotenda.

Ukiwa na ugoli9 Munhu yamtogole Yesu kuno

mkiwa yadeng'helele kipindi Mulunguvonda yamwinule, 10 na munhu mgoliyadeng'helele yahatendigwa munhumdodo, kwavija munhu mgoli kolawanyakamba luwa. 11 Kwavija zuwa dolawa naukali wake wonyaza minoga, na maluwagohuluka na unovu wose wonangika. Vivoili kwa munhu mgoli kosegela hata kambakamzisang'hano zake.

Kugezigwa12 Kamweda munhu ija yofunga

umoyo kipindi yahagezigwa, kwavijayahagangamala kobokela fungu da ugimauyalongile Mulungu kowagwaa wanhuwomnogela. 13 Munhu yahagezigwasekeyalonge, “Mulungu konigeza,”kwavija Mulungu hagezigwa na nzambi,na heyo hamgezaga munhu yoyose.14 Munhu kogezigwa kwa mbuli yakukwegigwa na kunamata mumtego wakusulukila kwake kwihile. 15 Kusulukilakwihile kwahepa kolela nzambi, nazonzambi zahakangala zolela ifa. 16 Ndugu

Page 272: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Yakobo 1:17 269 Yakobo 2:21zangu iniwanogela, sekemuviziligwe.17 Kila nhunza inogile na itelele, yolawakuulanga kwa Mulungu yaumbile vosevilava mulenge, heyo hagalukaga bulekamba sisila. 18 Kasagula kutulela kubitilaimbuli yake ya kweli, muladi tuwewanhu wa ichanduso mna ivinhu voseviyaumbile.

Kuhulika na kusang'hana19Ndugu zangu niwanogela, kumbukeni

mbuli ino! Kila munhu yabuhe kuhulika,sekeyabuhe kulonga hebu kugevuzika.20 Kwavija kugevuzika kwa munhu haku-daha kumtenda munhu yatende ganogilegoyolonda Mulungu. 21 Avo lekeni gehilena ganyolodoke gose, muibokele kwauhole imbuli ihandigwe mmizoyo yenu,imbuli idaha kuwakombola.

22Sekemuivizilewenyego kwa kuihulikambuli yake iiyeka, lakini musang'hanekamba viilonga. 23 Munhu yoyoseyoihulika mbuli lakini hasang'hanakamba viilonga kaigala na munhu yololakihanga chake mkiyoo, 24 yahailola goyamwenyego bahaja kosegela na koisemwaviyali. 25 Lakini munhu yolola goyamalagizo gatelele gowatenda wanhuwalekesigwe, na kogendelela goya siyokwa kugahulika kwiiyeka na kugasemwa,lakini kogasang'hana, Mulungu komtendayamwede kwa kila kinhu choyotenda.

26 Kamba munhu yoyose kogesakomtambikila Mulungu na hadahakululongoza lulimi lwake, kumtambikilakwake Mulungu mduhu kinhu na koivizilamwenyego. 27 Kutambika kunogile nahakufitile mgameso ga Mulungu Tatauko kuno, kuwataza wana wafiligwena kuwataza wagane mmagayo gao nakuilolesa mwenyego sekeunangigwe nambuli za mwiisi ino.

2Wanhu wozumigwa mbuli ya kuibagula

1Ndugu zangu, mweye mumtogola Mn-dewa Yesu Kilisito, Mndewa wa ukulu,avo sekemuwabagule wanhu. 2 Gesenikamba munhu imoja yavalile pete ya za-habu na viwalo vinogile ng'hani kezamumting'hano wenu, vivija keza munhumkiwa yavalile viwalo vifitile, 3 kambamwahamtonga munhu ayo yavalile vi-walo vinogile ng'hani na kumulongela,“Kala hanohanogile,” lakinimomulongelamunhu ija mkiwa, “Gweye ima haja, hebu

kala hasimmagulu gangu,” 4bahomoibag-ula wenyego na motagusa kwa magesagenu gehile.

5 Ndugu zangu niwanogela, tegelezeni!Mulungu kawasagula wanhu wokonekawakiwa mwiisi muladi wawe wagolimditamanilo na wengile muundewauja uyawalongele kowagwaa wanhuwomnogela. 6 Lakini mweye mowabezawanhu wakiwa. Vino si hewo bule wanhuwagoli wowonela na kuwagala mkitala?7 Vino si hewo bule wodiliga twagadinogile da Kilisito ija imumtamanila?

8 Motenda goya kamba modigoga la-gizo da undewa wa Mulungu dili mnaGamaandiko Gang'alile, “Mnogele miyagokamba viuinogela mwenyego.” 9 Lakinimwahaibagula motenda nzambi na mota-gusigwa mubananga kwa kugabena mala-gizo. 10 Kwavija munhu yoyose yog-agoga malagizo gose ga Mulungu ya-habena lagizo dimoja, kana kitala chakubena malagizo gose. 11 Kwavija heyoyalongile, “Sekeutende ugoni,” vivija ka-longa, “Sekeukome.” Avo kamba hutendaugoni lakini kokoma, gweye kubena mala-gizo. 12 Longeni na sang'haneni kambawanhu wonda watagusigwe na malagizogotenda wanhu walekesigwe. 13 KwavijaMulungu kotagusa bila bazi kwa munhuyoyose yeliduhu bazi. Lakini munhu yelina bazi hadumba kutagusigwa.

Kutamanila na sang'hano14 Ndugu zangu, vino munhu kopata

choni yahalonga kana tamanilo lakinihalagusa kwa kusang'hana? Vinotamanilo jake dodaha kumkombola?15 Tulonge mkulu wako hebu lumbu jakokaduhu viwalo hebu lujo. 16Vino chofayachoni mweye kuwalongela, “Gendenimoyo uholile mkote moto na kwiguta,”lakini hamuwagwaa vija vilondeka kwaugima wao? 17 Vivo ili, tamanilo bilasang'hano difa.

18 Lakini munhu kodaha kulonga, “Gw-eye kuna tamanilo, niye nosang'hana.”Ndagusile tamanilo jako bila kusang'hanana niye nikulagusile tamanilo jangukwa kusang'hana. 19 Gweye kotogolakamba hana Mulungu imoja yaiyeka!Ona hata vinyamkela vivija wotogolana wodumba na kugwaya. 20 Gweyekwa mbozi! Vino kolonda kulagusiligwatamanilo bila sang'hano hadifaya?21 Vino muhenga wetu Abulahamu

Page 273: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Yakobo 2:22 270 Yakobo 4:5katendigwa vilihi kanoga mgameso gaMulungu? Kubitila sang'hano zake,viyamulavile nhosa mwanage Isakamuupango. 22 Mokona! Tamanilo jake nasang'hano vigenda hamoja, na tamanilojake ditelela kwa kusang'hana. 23 Avogalawilila Maandiko Gang'alile galongile,“Abulahamu kamtogola Mulungu, nakatendigwa kanoga mgameso gake.”Avo Abulahamu kakemigwa mbwigakeMulungu. 24 Avo mokona, munhukotendigwa kanoga mgameso ga Mulungukwa kusang'hana na siyo kwa kutamanilakwiiyeka.

25 Vivija vivo ikalile kwa Lahabu ijaimgoni, katendigwa kanoga mgamesoga Mulungu kwa kija kiyasang'haneviyawabokele waja wacholile kusepa nakawatazawalawanye kubitila nzila iyagwe.26 Kamba viili kwa lukuli bila loho lufa,vivo ili kwa kutamanila bila kusang'hanakufa.

3Lulimi

1Ndugu zangu, wanhu wengi kumwenusekewasulukile kuwa wafundiza, kwav-ija mojuwa kamba tweye tufundiza tota-gusigwa ng'hani. 2 Tweye wose totendavihile miyanza mingi. Kamba munhu ha-tenda vihile mna ukulonga, munhu ayokatelela na vivija kodaha kulutawala lukulilwake lose. 3 Tweye towafunga falasikibimhi cha zuma kili na nzabi mmu-lomo muladi watutegeleze, na todahakuwalongoza kokose tukulonda. 4 Hebugeseni ngalawa hamoja na ukulu wakena yosung'higwa na beho, lakini yolon-gozigwa na ng'hafi kokose koyolonda mu-losaji. 5 Vivo ili kwa lulimi hamoja nimaungo madodo ga lukuli, lakini loitapakwa mbuli ng'hulu.

Vivija geseni viili kwa muhulo mkuluwolukuzigwa kwa sese ndodo ya moto!6 Lulimi luigala na moto, umema gehilena ni maungo madodo mulukuli lakinilounanga lukuli lose. Lomnanga munhuwose na kuugela muumoto ugima wosewa munhu toka kuvumbuka mbakakufa kwavija lenyego lolukuzigwa kwamoto wa Jehanamu. 7 Munhu kodahakuwafuga wanyama wose wa mwiisi,kowafuga ndege na wang'onyo na vinhuvose vili muibahali. 8 Lakini kuduhumunhu yodaha kulufuga lulimi lwake.Lulimi lwiha na halulongozigwa na

lumema sumu igalaga ifa. 9 Kwa lulimitomgwaa nhogolwa Mndewa Tataetu navivija kwa lulimi towaduwila wanhu,waumbigwe kwa kuigala na Mulungu.10 Mumulomo umoja munhu kolongambuli za kutambikila na mbuli zakudumiliza. Ndugu zangu sambi iwevivo. 11 Vino, mazi gamulila na mazi gausungu godaha kulawa mwiinzasa imoja?12 Ndugu zangu, vino mbiki wa mtiniwodaha kulela zeituni? Hebu mzabibuwodaha kulela tini? Vivija nzasa ya mazigausungu haidaha kulava mazi gamulile.

Nzewele ilawa kwa Mulungu13 Vino nani yeli na nzewele na

ubala kumwenu? Yalaguse mbuli ayokwa kusang'hana ganogile, ganogilegotendeka kwa moyo wa uhole ulikwa munhu yeli na nzewele. 14 Lakinikamba mizoyo yenu imema migongo nausungu na gahigahi, sambi muugubikeukweli kwa kuitapa mbuli ya nzeweleyenu. 15 Nzewele kamba ayo hailawakuulanga, ila yolawa mwiisi na ya wanhuna vinyamkela. 16 Kwavija wahawa namigongo na gahigahi, vivija kokuwa nabamila na kila kinhu kihile. 17 Lakininzewele ilawa kuulanga tanhu isunhigwa,na vivija ina tindiwalo na unogelwa nauhole, yowatongawayagwe na imema bazina yotenda ganogile, haibagula wanhuna yaduhu unafiki. 18 Wanhu wonogelwakuwatenda wanhu wakale goya wohandambeyu ya tindiwalo na wosenga ganogile.

4Kuilava kwa Mulungu

1 Migomvi na kuitowa kwenu kolawakwahi? Volawa mumo mna ukusu-lukila kwenu, avo vogomba siku zosemmizoyo yenu. 2 Mosulukila ng'hanivinhu na kwavija hamuvipata mokoma,movonela migongo vinhu va wayagwelakini hamuvipata, avo mogomba nakuitowa. Mweye mduhu vinhu vimulondakwavija hamumpula Mulungu. 3 Namwahampula, hawagwelela bule, kwavijamopula kwa mizoyo ihile, muladimuvisang'hanile kamba vimulonda mnaukusulukila kwenu. 4 Mweye wanhuhamutamaniligwa! Vino hamujuwile bulekamba kuinogela isi ino kuko kuihila naMulungu? Munhu yoyose yoinogela isiino koihila na Mulungu. 5 Sekemugesekamba Maandiko Gang'alile galonga

Page 274: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Yakobo 4:6 271 Yakobo 5:17bule, vigalongile, “Loho yekigwe naMulungu mgati mmwetu kotusulukilambaka kokona migongo.” 6 Lakining'hekewa iyotugwaa Mulungu ina nguvung'hani. Kamba Maandiko vigalonga,“Mulungu kowalema wanhu woitapa,lakini kowagwaa ng'hekewa wanhuwahole.”

7 Avo, ilaveni kwa Mulungu, mule-meni Mwenembago nayo kowakimbila.8 Mkweseleni behi Mulungu nayo kowak-wesela behi. Sunheni makono genu mw-eye wene nzambi. Sunheni mizoyo yenu,mweye wanafiki! 9 Nyunyuwaleni nalileni na kuiyalala. Daba jenu digalukendilo, na deng'ho jenu diwe kunyun-yuwala! 10 Igweni kuulongozi wa Mndewanamumtamanile nayo kowenula uchanha.

Mbuli ya kumtagusa miyago yamtogoleYesu

11 Ndugu zangu, sekemuilonge vihilemweye kwamweye. Munhu yoyose yomu-longa vihile ndugu yake hebu kumtagusakogalonga vihile malagizo na kugatagusa.Wahagatagusa malagizo hugagoga malag-izo, lakini kogatagusa. 12Mulungu yaiyekayolavamalagizo na kutagusa, nayo kodahakukombola na kunanga. Avo gweye kwanani mbaka komtagusa miyago?

Kuzumigwa mbuli ya kuitapa13 Avo, tegelezeni mweye mulongaga,

“Lelo hebu mayo tochola kudibuga dinohebu dija tokala mwaka mgima na tochu-uza vinhu na kupata sente.” 14 Mweyehamujuwile ugima wenumayo vondauwe!Ugima wako una choni? Mweye muigalana kungugu dolawilila kwa kipindi kidodona kulawanya. 15 Molondeka mulonge,“Kamba Mndewa yahalonda, tokala wag-ima na kutenda kino hebu kija.” 16 Lakinisambi moitapa na kuigoda, kuitapa kambakuko hakunogile bule.

17Avomunhu yoyose yogajuwa ganogilega kusang'hana, lakini hagasang'hana,munhu ayo kotenda nzambi.

5Kuwazuma wanhu wagoli

1 Sambi tegelezeni mweye wanhuwagoli, lileni na kuiyalala mbuli yamagayo gonda gawezile. 2 Vinhu venuvokola, na viwalo venu vidigwa nawang'onyo. 3 Zahabu zenu na sentezigwa lungwi, na lungwi alo lolongakimutendile na loja ng'huli zenu kamba

moto. Mweye muikila ugoli mzisiku zauhelelo. 4 Kwavija hamuwalipile funguwanhu wasang'hane mmigunda yenu,tegelezeni kuiyalala kwao! Ndilo yawanhuwasengile mmigunda yenu Mulunguyeli na Udahi wose kaihulika. 5 Mukalamwiisi kwa ugima wa kutenda vimulondawenyego na uhondo. Muneneha mbuliya siku da kuchinjigwa. 6 Muwatagusana kuwakoma wanhu wanogile na hewohawawalemele kwa chochose!

Kufunga umoyo na kumpula Mulungu7 Ndugu zangu, fungeni moyo, mbaka

vonda yeze Mndewa. Loleni, mlimaji viy-obetela minoga yake ilave ndiya zinogile.Heyo kofungaumoyona kubetelamvula zavuli na mashika. 8Mweye vivija mufungeumoyo na kugangamala, kwavija Mndewakammabehi kwiza!

9 Ndugu zangu, sekemuinung'unikile,bule Mulungu kowatagusa. Kwavijamsemi ka haulwivi. 10 Ndugu zangu,kwa mbuli ya kufunga umoyo mnagamagayo, waloleni watula ndagu waMulungu walongile usenga ulawile kwaMndewa. 11 Towakema wao wamwedakwavija wafunga umoyo. Muhulika Ayubuviyafungile umoyo na mojuwa Mndewaviyamtendele mbaka kuuhelelo. KwavijaMndewa kana bazi ng'hani na muhole.

12 Ndugu zangu! Kubanza gose, seke-muiduile. Sekemuiduile kwa ulanga hebukwa isi hebu kwa kinhu chochose kiyagwe.Mwahalonga, “Ona” Iwe ona, na “Bule”iwe bule, kamba siyo avoMulungu kowata-gusa.

13 Kamba munhu yoyose kumwenukogaya, yampule Mulungu. Munhu yelina deng'ho, yamwimbile Mulungu nyilaza kumtogola. 14 Kamba munhu yoyosekumwenu mtamu, yawakeme wavelewa kibumbila cha wanhu wamtogoleYesu, nao wampulile kwa twaga daMndewa na wambake mavuta. 15 Avowahapula kwa kutamanila mtamu ayokohonyigwa, na Mndewa komtendayakone goya, na kamba katenda nzambi,zogeligwa kumgongo. 16 Avo kilamunhu yamulongele miyage nzambizake, muipulile muladi muhonyigwe.Kupula kwa munhu yanogile mgameso gaMulungu kuna nguvu ng'hani ya kutendamengi. 17 Eliya kakala munhu kambatweye. Kawamba kumpula Mulungumvula sekeitowe, mvula nayo haitowile

Page 275: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Yakobo 5:18 272 Yakobo 5:20mwiisi kwa miyaka midatu na miezi sita.18 Abaho kampula kabili, na mvula itowana vihandigwe mwiisi vilela.

19Ndugu zangu, kamba imoja wenu ya-haga kuujuwa ukweli, na iyagwe yahamb-weza, 20 mujuwe kamba, munhu yoyoseyombweza mnzila inogile munhu mwenenzambi, komkombola na ifa na nzambizake nyingi zogeligwa kumgongo.

Page 276: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

1 Petulo 1:1 273 1 Petulo 1:12

Baluwa ya Ichandusoyandikigwe na

PetuloUlongozi

Baluwa ya ichanduso ya Petuloyandikigwa na mtumigwa Petulo. Petulokosonga baluwa yake kwa kulongaheyo ayo nani na kamwandikila nani.Kawandikila wanhu wose wamtogoleYesu wapwililike mziisi zose yawakemilewanhu baki miyanza mingi mna ibaluwaino (Sula ya 1:1, 1:17, 2:11). Kwavijabaluwa ino iigala na baluwa ya Paulo kwawanhuwa ako Efeso, wanhuwengi wogesabaluwa ya ichanduso ya Petulo yandikigwakumwande ya baluwa ya kwaWaefeso behina mwaka wa 65 toka kuvumbuka kwaKilisito. Petulo kandika baluwa ino akokudibuga da Lumi kuyakukemile Babuloni(Sula ya 5:13).

Petulo kalonga kandika baluwa inombuli ya kuwagela moyo na kuwalagusilakamba ino ayo ng'hekewa ya kweli yaMulungu (Sula ya 5:12). Kuna mbulinyingi ziigalile hagati ya sula ya 2:11-3:7na Waefeso 5:18-6:9 na Wakolosai 3:18-4:6. Kila hanhu mna ivifungu avo vidatuholagiza mbuli ya kuinogela kwa wanhuwa ng'anda imoja na kuwategeleza wanhuweli na ukulu. Vivija kowagela moyowanhu wamtogole Yesu wafunge umoyokipindi cha kudununzigwa kwavija Kilisitokammabehi kubwela (Sula ya 4:1).Mbuli zili mkitabu

Petulo koitambula mwenyego nakowalamusa wasomaji zake (Sula ya1:1-2).

Abaho komgwaa nhogolwa Mulungumbuli ya ukombozi iwoilumbahamoja na viugogeleza ugima wao(Sula ya 1:3-2:10).

Abaho kowalagiza wanhu wamtogoleYesu viwolondeka kukala goyamwiisina kotambula mbuli nyingi kambavija mkasano na mwehe wake namtumwa na mkulu wake (Sula ya2:11-4:11).

Abaho Petulo kowagela moyo wafungeumoyo kipindi cha kudununzigwa(Sula ya 4:12-5:11).

Abaho komambukiza baluwa yake (Sulaya 5:12-14).

1 Niye Petulo namtumigwa wa YesuKilisito, nowandikila mweye wanhumusaguligwe na Mulungu, mupwililikena mokala kamba wanhu baki mziisi zaPonto na Galatia na Kapadokia na Asiyana Bisiniya. 2 Toka mwaka MulunguTata kajuwa na kawasagula mweye, nakawatenda mung'ale kwa Loho wake,kubitila kumtegeleza kwenu Yesu Kilisitona kawasunha kwa damu yake.

Mulungu yawagwee ng'hani ng'hekewana tindiwalo.

Tumtogole Mulungu kwa tamanilo digalaugima

3 Tumgwee nhogolwa Mulungu, yeliTatawaMndewawetuYesuKilisito! Kwav-ija kwa bazi jake, katutenda tuwe na ugimawa sambi, kwa kumzilibula Yesu Kilisitokwa wafile. Sambi tugweleligwa tamaniloda ugima, 4 avo tobeta kupata vinhuvinogile vija Mulungu viyawekile wanhuzake. Kawekila mweye kuulanga vinhuhavikola hebu kunangika hebu kuhuhwa.5Mweye vivija mokalizigwa kwa udahi waMulungu, kubitila kutamanila kwenu mu-ladi mupate ukombozi wenu wikigwe kwakugubuligwa kipindi cha uhelelo.

6 Deng'heleleni kwa mbuli ayo, hamojasambi kwa kipindi kidodo monyunyuwalakwa kugezigwa vino na vija, 7 muladitamanilo jenu, difaya ng'hani kubanza za-habu joneke goya. Zahabu yobanangikalakini yogezigwa muumoto. Vivo ili kwatamanilo jenu dogezigwa muladi jonekegoya na dilave ukulu na kutogoligwa nakutegelezigwa mna isiku yonda yagubu-ligwe Yesu Kilisito. 8 Hamoja hamna-mona lakini momnogela na vivija mom-togola hamoja sambi hammona na mod-eng'helela kwa deng'ho kulu hadidahikakulongeka, 9 kwavija mobokela fungu datamanilo jenu, fungu dijo awo ukomboziwa mizoyo yenu.

10 Watula ndagu wa Mulungu, wa-longile mbuli ya ng'hekewa iwezile mw-eye, walolesa na kuzahila ng'hani mbuliya ukombozi wenu. 11 Walonda kujuwakipindi gani mbuli ino vonda ilawilile.Kwavija Loho wa Kilisito yakalile mgatimmwao kawalagusila avo walagula ma-gayo ga Kilisito na ukulu wonda wize.12 Mulungu kawagubulila watula ndaguawo, kamba hawaisang'hanila wenyegolakini wowasang'hanila mweye. Wao

Page 277: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

1 Petulo 1:13 274 1 Petulo 2:12wakala wolonga mbuli ya kija kimulon-geligwe sambi na waja wawapetele MbuliInogile kwa nguvu ya Loho Yang'alile ya-tumigwe kulawa kuulanga. Hata wasengawa kuulanga wosulukila ng'hani kuzijuwagoya.

Mbuli ya kukala kwa kung'ala13 Avo mugese goya na muitande

kusang'hana, muilongoze goya wenyego.Ikeni tamanilo jenu mna ing'hekewayonda mugweleligwe vonda yabwele YesuKilisito. 14 Muwe wana mumtegelezaMulungu, sekemukale kwa kusulukilavihile kumukalile nako baho umwakavimukalile hamujuwile ukweli mbuliya Mulungu. 15 Kamba vija Mulunguyawakemile voyong'ala avo na mweyemung'ale mzimbuli zose zimusang'hana,16 kwavija Maandiko Gang'alile golonga,“Kaleni kwa kung'ala kwavija niyevining'ala.”

17 Kwavija mwahampula momkemaTata, yuyo yonda yamtaguse kila munhubila kubagula kamba viyasang'hane,mukale hano mwiisi kamba wanhubaki kuno momtegeleza kwa kugwaya.18Kwavija mweye mojuwa hamulekesigwekulawa mna igago gehile gamubokelekwa wahenga wenu, kwa vinhu vinangikakamba vija shaba hebu zahabu, 19 lakinimulekesigwa kwa damu inogile ya Kilisito,yakalile kamba mwana ng'hondoloyeliduhu kitala hebu kilema chochose.20 Kakala yasaguligwe na Mulungu isiing'hali hainaumbigwa, na kagubuligwambuli yenu mna ikipindi kino chauhelelo. 21 Kubitila heyo momtogolaMulungu yamzilibule kwa wafile nakamgwaa ukulu, avo momtogola namomtamanila Mulungu. 22 Na sambimweye kwa kuugoga ukweli musunhigwa,na muwanogela kwa ukweli ndugu zenu,avo muinogele kwa mizoyo yenu yose.23 Mweye muvumbuka mwanza wa kabilikubitila mbuli ya ugima ya Mulunguikalaga siku zose, siyo kwambeyu inangikalakini kwa mbeyu hainangika. 24 KambaMaandiko Gang'alile vigalonga,“Wanhu wose waigala na mijani,na ukulu wao uigala na maluwa.Mijani yonyala na maluwa gohuluka,25 lakini mbuli ya Mndewa yosigala siku

zose.”Na mbuli ino ayo mbuli inogile ipetigwakumwenu.

2Yesu yuyo dibwe dikalaga siku zose

1 Avo lekeni gose gehile na uvizi na un-afiki na migongo na kuwalonga wayagwevihile. 2 Muwe kamba wana ving'hele,viwogasulukila matombo, avo na mweyesulukileni matombo ganogile nago zizombuli zinogile za Mulungu, muladi mu-dahe kukula muukombozi wenu. 3 Kambavigalonga Maandiko Gang'alile, “Mweyemulanza kamba Mndewa kanoga.”

4 Avo mwize kumwake, heyo yelidibwe dili gima dilemigwe na wanhu,lakini Mulungu kadisagula na domfaya.5 Vivija na mweye kamba mabwemagima, mozengigwa mng'anda yakiloho, mosang'hana kamba walavanhosa wang'alile, molava nhosa za kilohozimnogela Mulungu kubitila Yesu Kilisito.6Kwavija Maandiko Gang'alile golonga,“Lola nodika dibwe ako Sayuni,dibwe kulu dinisagule na da kuta-

maniligwa,munhu yoyose yomtamanila honda yagwe

kinyala.”7 Avo mweye muditogola difaya ng'hani,lakini kwa waja hawaditogola,“Dibwe dilemigwe na wazengaji kamba

hadifaya,diwa dibwe kulu kubanza gose.”8Na vivija,“Dibwe diwatenda wanhu waikwale,na dibwe kulu dowatenda wagwe.”Woikwala kwavija hawautogole usenga, navivo viyalondile Mulungu kumwao.

9 Lakini mweye mwa wanhu musag-uligwe, walava nhosa wa kindewa nawanhu wa isi ing'alile, wanhu wa Mu-lungu, muladi mupete mbuli za unzonzaziyatendile, kawakema mulawe mdizizamwizemmulenge wa kukanganya. 10Bahoumwaka hamukalile wanhu wa Mulungu,lakini sambi mwa wanhu zake, umwakahawonele bazi, lakini sambi kawonelabazi.

Wasang'hanaji wa Mulungu11 Mbwiga zangu nowapula kamba

wabita nzila na wanhu baki hano mwiisi,lekeni kusulukila vihile kwa lukuliako kugomba siku zose na loho zenu.12 Mkale goya na wanhu hawamtegelezaMulungu, hamoja wowalonga vihilekamba motenda gehile, wagone gajaganogile gomsang'hana na wamgweleleukulu Mulungu mwiisiku ya kwiza kwake.

Page 278: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

1 Petulo 2:13 275 1 Petulo 3:1613 Wategelezeni wanhu weli na

ukulu hano mwiisi mbuli ya Mndewa,mtegelezeni yeli mtawala mkulu, 14 nawakulu wa isi, yawasagule wawakobozewose wotenda gehile na wawatogole wajawotenda ganogile. 15 Kwavija Mulunguvivo yolonda mweye muwafunge milomowanhu wabozi kwa kusang'hana ganogile.16 Kaleni kamba wanhu walekesigwelakini kulekesigwa kwenu sekekuwekinhu cha kufisila nzambi zenu. Kalenikamba wasang'hanaji wa Mulungu.17Mtegelezeni kila munhu na wanogeleniwaenu wamtogole Yesu na mdumbeniMulungu na mtegelezeni mkulu wa isi.

Kugaya kamba Kilisito18 Mweye wasang'hanaji ilaveni kwa

wakulu zenu na muwategeleze, siyo wajawotenda ganogile na kuwatonga waiyeka,lakini vivija kwa waja wowakomhokela.19Kwavija Mulungu kowatendela ganogilewanhu wofunga umoyo kwa magayogowogaya bila kitala chochose kwavijawotenda goyolonda heyo. 20 Mopatachoni, mwahafunga umoyo mwahatoigwakwa gehile gamutendile? Lakinikamba mofunga umoyo mna gamagayombuli ya kutenda ganogile, Mulungukowagwaa ganogile. 21 Mbuli ino ayoimukemeligwe, kwavija Kilisito kagayambuli yenu na kawalagusila va kutenda,avo kwelelezeni viyatendile. 22 Heyohatendile nzambi na halongile mbuliyoyose ya uvizi. 23 Viyaligigwe heyohedike kwa kuliga, viyagaiye halongilembuli za kuwatenda wadumbe, lakinikamtamanila Mulungu, yeli msemiyanogile. 24 Heyo mwenyego kazipapanzambi zetu muulukuli lwake mumsalaba,muladi tufe kwa nzambi na tuwe wagimakwa ganogile. Kwa kulumizigwa kwakemweye muhonyigwa. 25 Kwavija mweyemukala kamba ng'hondolo wapotele,lakini sambi mumbwelela Msusilaji naMkalizi wa ugima wenu.

3Watwanzi na wakasano

1 Vivija na mweye watwanzi wa-tegelezeni wakasano zenu, muladi kambawakasano zenu hawatogola mbuli yaMulungu, watogole kwa sang'hanozenu bila kulongeligwa, 2 wahakonavimtenda zinogile namotegeleza. 3Unovusekewoneke kwa kuihamba kwa kunze,

kamba vija kuluka mvili hebu kuvalazahabu na viwalo vinogile. 4 Lakiniunovu wenu wolondeka uwe muumoyounogile, unovu uleka kuvulala na moyowa uhole, unovu uno wofaya ng'hanimgameso ga Mulungu. 5 Kwavija unoawo unovu uwakalile nao watwanziwamtamanile Mulungu baho umwaka,viwawategeleze wakasano zao. 6 Kambavija Sala viyamtegeleze Abulahamuna kamkema mndewa wake. Mweyemwa wandele zake kamba mwahatendaganogile bila kudumba kinhu chochose.

7 Vivija na mweye iwakasano molon-deka mukale goya na wehe zenu namujuwe kamba watwanzi waduhu nguvukamba wambigalo avo muwatendelekwa kuwategeleza, kwavija vivija naowobokela hamoja na mweye nhunza yaugima. Tendeni vivomuladi kupula kwenusekekukimilwe.

Kugaya mbuli ya kutenda ganogile8 Kukimambukizo, mweye mose

muwe na moyo umoja na mugesedimoja, molondeka muinogele kambandugu, muyonele bazi na muitongewenyego. 9 Sekemuwalipe wanhu gehilekwa gehile, hebu ligo kwa ligo, lakiniwalipeni ganogile kwavija mbuli ino ayoimukemeligwemuladi mubokele ganogile.10Kamba Maandiko Gang'alile vigalonga,“Munhu yoyose younogela ugimana kolonda siku zinogile,yailole sekeyalonge gehilena sekeyalonge uvizi.11Yaleke gehile na yasang'hane ganogileyazahile tindiwalo na yadiwinze kwamoyo

wake.12 Kwavija Mndewa kowalola wanhu

wanogile mgameso gakena kohulika kumpula kwao,lakini Mndewa kowalema wanhu wotenda

gehile.”13 Nani yonda yawalumize kamba

mowamba kutenda ganogile? 14 Lakinihata kamba mwahagaya kwa kutendaganogile mmweda! Sekemudumbe kijakiwodumba hewo na sekemunyawenyawe.15 Lakini mumgwee ukulu Kilisito kambaMndewa mmizoyo yenu. Siku zosemuitande kumwidika munhu yoyoseyowauza kilamuso cha tamanilo jenudimulinajo. 16 Lakini tendeni vivokwa uhole na kutegeleza. Tendenikwa mizoyo ileka kuwatagusa kamba

Page 279: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

1 Petulo 3:17 276 1 Petulo 4:19

mubananga, muladi wose wolonga gehilekwa tabiya yenu inogile kwa Kilisito,wagwe kinyala kwa kija kiwolonga.17 Kwavija vinoga ng'hani kamba vivoviyolonda Mulungu, kugaya kwa kutendaganogile kubanza kwa kutenda gehile.18 Kwavija Kilisito kafa mwanza umojakwa nzambi za wanhu wose, munhuyotenda ganogile kwa wanhu wotendagehile muladi yawagale mweye kwaMulungu. Kafa kilukuli lakini katendigwamgima kwa udahi wa Loho Yang'alile,19 na vivija kachola kuzipetela lohozikalile zigodekigwe, 20 za wao walemilekumtegeleza Mulungu baho umwakaviyawabetele kwa kufunga umoyo mnakipindi cha Nuhu viyakalile kozengasafina. Wanhu wadodo wahonyeka namazi, wakala wanhu wanane waiyeka.21 Na mazi gago sambi golagusa ubatizo,awo uwakombola. Siyo kwa kusunhadikwe da lukuli lakini lagano kwaMulunguditendigwa kwa moyo unogile kumwake.Ubatizo wowakombola kwa kuzilibukakwa Yesu Kilisito, 22 yacholile kuulangana kakala muukulu mwambu wa mkonowa kudila wa Mulungu, ako kowatawalawasenga wa kuulanga na wakulu na welina udahi na nguvu.

4Kukala mbuli ya Mulungu

1 Kwavija Kilisito kagaya mulukulilwake, na mweye vivija muitande kwambuli ayo, kwavija munhu yagaiyemulukuli lwake kamduhu mzinzambi.2 Kusongela sambi ugima wenu usigalehano mwiisi sekemukale kwa kuk-weleleza kusulukila kwa lukuli, lakinimukale kamba viyolonda Mulungu.3 Kwavija baho umwaka kwa kipindikitali mukala motenda mbuli ziwotendawanhu hawamjuwile Mulungu. Mukalakwa ugoni, kusulukila, kukoligwa,nyimwili nyimwili za kung'wa ng'hanina kuvitambikila vinyago vigevuza.4 Sambi wanhu awo wokanganya kwavijahamuilumba nao mna ukukala vihilekubanzile ng'hani, avo wowaliga. 5 Lakiniwolondeka kumwidikaMulungumbuli zaoziwatendile, heyo yaitandile kuwatagusawagima na wafile. 6 Lekaavo Mbuli Inogilevivija ipetigwa kwa waja wafile muladihata kamba watagusigwa wafe muugimawao wa lukuli kamba viwotagusigwa

wanhu wose, lakini wakale kiloho kambaMulungu viyokala.

Kuzisang'hanila goya nhuza za Mulungu7 Ukumala kwa kila kinhu kwa

mmabehi. Avo molondeka mugese goyana muilongoze wenyego muladi mudahekumpula Mulungu. 8 Kubanza mbulizose, muinogele kwa mizoyo yenu yose,kwavija kuinogela kogubika nzambinyingi. 9 Muigoneke mweye kwa mweyemzikae zenu bila kuinung'unikila. 10 Kilamunhu yaisang'hanile nhunza iyag-weleligwe na Mulungu kwa kuwatendawayagwe wamwede. Mutamaniligwekwa kuzisang'hanila vinogile nhunzambasakanyo ziyawagwelele Mulungu.11 Munhu yoyose yowapetela wanhuyawapetele mbuli za Mulungu. Munhuyoyose yosang'hanila yasang'hane kwanguvu zose ziyagweleligwe na Mulungu,muladi mna izimbuli zose Mulunguyatogoligwe kubitila Yesu Kilisito.Kumwake uwe ukulu na udahi siku zose.Ona.

Magayo mbuli ya kumtogola Kilisito12Ndugu zangu, sekemukanganyembuli

ya kugezigwa kwa usungu kumugaya,kamba vija kiwapata mweye kilozo.13 Lakini deng'heleleni kwavija moilumbamna gamagayo ga Kilisito, muladimudeng'helele ng'hani kipindi vondayabwele muukulu wake. 14 Kambamoligigwa kwavija momtogola Kilisito,mumweda, kwavija Loho wa ukulu, yeliLoho wa Mulungu kokala na mweye.15 Kamba munhu kogaya sekeiwe mbuliya kukoma hebu ubavi hebu ubananziwowose hebu kwa kuigela mzimbuli zawanhu. 16 Lakini kamba kogaya kwavijakomtogola Kilisito sekeukone kinyala,lakini mgwelele nhogolwa Mulungu kuwakwa munhu wa Kilisito.

17 Kipindi cha nhaguso kivika, na nh-aguso yosonga kwa wanhu wa Mulungu,avo kamba nhaguso yosongela kumwetu,yokuwa vilihi kwa wanhu wolema kuto-gola Mbuli Inogile ya Mulungu? 18 Kambavigalonga Maandiko Gang'alile,“Vidala ng'hani kwa wanhu wanogile

kukomboligwa,yokuwaze kwa wanhu wolema kutegeleza

na wanhu wene nzambi?”19 Avo, wanhu waja wogaya kamba viy-olonda Mulungu, wagendelele kutenda

Page 280: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

1 Petulo 5:1 277 1 Petulo 5:14ganogile na wailave wenyego kwa Ijayawaumbile, ayo yotamaniligwa.

5Bumbila da Mulungu

1 Niye mvele wakibumbila cha wanhuwomtogola Kilisito, niye nigonilemwenyego magayo ga Kilisito, na nokuwana fungu muukulu wonda ugubuligwe.Nowapula, mweye wavele walanguliziwayangu, 2mdisusile bumbila da Mulungudili mmakono genu, mdilolese goya, siyokwa kunanahizigwa lakini kwa kulondawenyego, kamba Mulungu viyolonda.Sekemusulukile sente, lakini muwambekusang'hana. 3 Sekemuwatawale kwanguvu wanhu awo weli mmakono genu,lakini muwe kinhu cha kuifunzila kwawanhu wamdibumbila. 4 Avo kipindivonda yabwele Msusilaji Mkulu, mobokelataji ya ukulu, hauvulala.

5 Vivija na mweye wabwanga wa-tegelezeni wavele. Mweye mosemolondeka sekemuitonge wenyegona muisang'hanile, kamba vigalongaMaandiko, “Mulungu kowalema wanhuwoitapa, lakini kowagwaa ng'hekewawanhu wahole.” 6Avo, ikeni hasi wenyegomumkono wa Mulungu uli na nguvu,muladi yawenule mna ikipindi chakekinogile. 7Mgweleleni magayo genu gosekwavija heyo kowalolesa mweye.

8 Mugese goya na mukale meso.Ija yawehile, mwenembago kokwangakamba simba yong'ula komzahilamunhu wa kumuja. 9 Mulemeni, namugangamale mditamanilo, kwavijamojuwa waenu wamtogole Yesu mwiisiyose wogaya kamba mweye vimugaya.10 Mwahamambukiza kugaya kwa kipindikidodo, Mulungu yeli na ng'hekewayawakemile mweye muwe na fungu kwakuilumba na Yesu Kilisito muukulu wakewa mazuwa gose, kowatenda mutelelena kowagangamiza na kowagwaa nguvuna kowatenda muwe kamba chandusilo.11 Nguvu zikale kumwake heyo siku zose.Ona.

Ndamuso za kimambukizo12 Niwandikila baluwa ino nguhi kwa

kutazigwa na Sila, inimgesa kamba nduguyotamaniligwa. Nolonda niwagele moyona kuwalagusila kamba ino iyo ng'hekewaya kweli ya Mulungu. Wambeni kuigoga.

13 Kibumbila cha wanhu wamtogoleYesu ako Babeli, kisaguligwe na Mu-lungu hamoja na mweye, chowalamusana vivija mwanangu Maluko kowalamusa.14Muilamuse kwa nzila ilagusamoinogela.

Tindiwalo dikale na mweye mose mum-togole Kilisito.

Page 281: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

2 Petulo 1:1 278 2 Petulo 1:15

Baluwa ya Kabili yandikigwe naPetulo

UlongoziBaluwa ya kabili ya Petulo yokoneka

yandikigwa na mtumigwa Petulo, lakiniwanhu woifunza mbuli mna izisiku zinowolonga siyo kweli. Yodahika kambamunhu iyagwe kandika kwa mbuli yaPetulo. Mwandikaji kolonga kamba ka-wona kwa meso gake ugima wa Yesuviyakalile hano mwiisi na kalonga mbuliya Yesu kugaluka kihanga (Sula ya 1:17-18). Kamba Petulo iyo yandike baluwaino avo kayandikila ako Lumi behibehi yamwaka wa 65 mbaka 67 toka kuvumbukakwa Kilisito, yang'hali hanakufa. VivijaPetulo kolonga ino baluwa yake ya kabilitoka viyandike baluwa ya ichanduso yaPetulo (Sula ya 3:1). Baluwa ino kawandik-ila wanhu wose wamtogole Yesu.

Petulo kandika baluwa ino muladikuwagela moyo wanhu wamtogole Yesuwakale ugima unogile na kuwazumambuli ya wafundiza wa uvizi (Sula ya 2).Kowagela moyo sekewawatonge wanhuwolonga Yesu kokawa kubwela. Lakinikolonga Mulungu hakawa bule ila kolondakila munhu yakomboligwe (Sula ya 3:8-9). Kino acho kilamuso cha tweye kukalaugima unogile (Sula ya 3:14).Mbuli zili mkitabu

Petulo koitambula mwenyego nakowatambula wasomaji zake (Sulaya 1:1-2).

Abaho kowakumbusa wakale ugima un-ogile kwavija Mulungu katutenda tu-dahe (Sula ya 1:3-21).

Abaho kowazuma mbuli ya wafundizawa uvizi na choni chonda kilawilileako kuuhelelo kwa wafundiza awowavizi (Sula ya 2:1-22).

Abaho Petulo komambukiza kwakuwagela moyo wanhu wamtogoleYesu wakale ugima unogile nawaitande mbuli ya kubwela kabilikwa Yesu (Sula ya 3:1-17).

1 Niye Simoni Petulo, namsang'hanajina mtumigwa wa Yesu Kilisito, nowandik-ila mweye mugweleligwe tamanilodinogile ng'hani kamba ditugweleligwetweye kubitila kunoga kwa Mulungu wetuna Mkombola wetu Yesu Kilisito.

2 Ng'hekewa na tindiwalo vimemeng'hani kumwenu, kwa nzewele yaMulungu na Yesu Mndewa wetu.

Mukemigwa na Mulungu na musag-uligwa

3 Kwa udahi wa Mulungu katugwaakila kinhu kitulonda muugima wetu wakutenda goyolonda, kubitila kumjuwakwetu heyo yatukemile tuwe na fungumuukulu wake na ganogile gake. 4 Avokatugwaa nhunza zinogile ng'haniziyatulongele kotugwaa, muladi kwanhunza zizo muwe na moyo kambawake, na sekemukale kwa kusulukilagehile geli mwiisi. 5 Avo kwa kilamusoacho, wambeni kongeza kutenda ganogilemditamanilo jenu, na mna ukutendaganogile yongezeni kujuwa ganogile,6 na mna ukujuwa ganogile yongezenikuilongoza wenyego na mna ukuilongozawenyego yongezeni kufunga umoyo namna ukufunga umoyo yongezeni kutendaga Mulungu, 7 na mna ukutenda gaMulungu yongezeni moyo unogile kwawaenu wamtogole Yesu na mna umoyounogile kwa waenu wamtogole Yesuyongezenu unogelwa. 8 Kamba mokuwamumema vinhu vose avo, honda muwewanyeke ila modaha kutenda ganogilemna ukumjuwa Mndewa wetu YesuKilisito. 9 Lakini kamba munhu yoyosekaduhu vinhu avo, kamba msuwameso nahadaha kulola kutali, na kaisemwa kambakasunhigwa nzambi zake za umwaka.

10 Avo ndugu zangu, wambeni ng'hanikutenda lukemo mukemigwe na Mulunguna kusaguligwa kwenu kamba kinhu chaukweli. Kwavija kamba mwahatendambuli azo hamugwa ng'oo. 11 Abaho mo-togoleligwa ng'hani kwingila muundewawa mazuwa gose wa Mndewa wetu naMkombola wetu Yesu Kilisito.

12Avo nogendelela kuwakumbusambulizino siku zose, hata kamba mumala kuz-ijuwa na mogangamala muikweli imui-bokele. 13 Nokona vinoga ng'hani, ni-wakumbuseni mbuli zino, ning'hali nalukuli luno, 14 kwavija nojuwa nammabehikufa na kululeka lukuli luno, kamba Mn-dewa wetu Yesu Kilisito viyanilongelekunze kunze. 15 Avo, nowamba ng'hanimuladi nahafa mudahe kukumbuka mbulizino siku zose.

Tweye tuwone ukulu wa Kilisito

Page 282: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

2 Petulo 1:16 279 2 Petulo 2:1916 Vituwafundizeni mbuli ya ukulu wa

kwiza kwa Mndewa wetu Yesu Kilisito,hatutamanile simo zitungigwe na wanhu,tweye tuwona ukulu wake kwa meso getuwenyego. 17 Tweye tukala baho kipindiviyabokele kutegelezigwa na ukulu kulawakwa Mulungu Tata, sauti viimwizile ku-lawa kwa Mulungu yeli na Ukulu Ng'hani,ilonga, “Ino iyo mwanangu inimnogela,ninogelwa nayo.” 18 Tweye wenyego tui-hulika sauti ayo ilawile kuulanga vitukalilehamoja nayo kuna ulugongo lung'ala.

19 Avo mbuli za watula ndagu wa Mu-lungu zilagusigwa goya kumwetu, na mo-tenda goya mwahazigoga, kwavija zi-igala na taa ikwaka mdiziza mbaka im-itootondo na mulenge wa nhondo zaimitondo womwemwesa mmizoyo yenu.20 Kubanza gose, mujuwe kamba kuduhumtula ndagu wa Maandiko Gang'alile ya-longile mbuli za ulaguzi kwa kulondamwenyego. 21 Kwavija kuduhu usenga waulaguzi ulawa kwa munhu, lakini munhukolonga gaja galawile kwa Mulungu kwakulongozigwa na Loho Yang'alile.

2Wafundiza wa uvizi

1 Kukala na watula ndagu wa uvizi kwawanhu, na vivija wolawilila wafundiza wauvizi kumwenu. Wanhu awo wowafun-diza kwa kinyelegezi malagizo ga uvizigogala ubananzi, na ga kumulema Mn-dewa yawakombole, avo wao woigalilawenyego kubanangigwa kwa kusinhukiza.2 Wanhu wengi wokweleleza mbuli zaozigela kinyala, na kwa sama ya hewowayagwe woibeza Nzila ya Ukweli. 3 Kwakusulukila kwao kwihile wopata vinhukwa kuwafundiza mbuli za uvizi. Nhagusoyao yabaho toka mwaka na hewo yowa-bananga kameso.

4 Kwavija Mulungu hawonele baziwasenga wa kuulanga watendile nzambi,lakini kawapigisila hanhu ha kugayaako wagodekigwa minyololo mdizizawobeta siku ya Nhaguso. 5 Mulunguhayonele bazi isi ya umwaka, kagalagalika ya mazi mwiisi ya wanhuhawamtonga, lakini kamuhonya Nuhuyawapetele wanhu watende gamnogeleMulungu, na vivija kawahonya wanhusaba wayagwe. 6 Mulungu kawatagusawanhu wa mabuga mabili ga Sodomana Gomola, na kawasakaza wanhu wosekwa moto, na kawatenda wawe kilaguso

kwa kija chonda kilawilile kwa wanhuhawamtonga Mulungu. 7 KamuhonyaLutu munhu yanogile, yanyunyuwalekwa gehile gasang'hanigwe na wanhuawo wehile, 8 munhu ayo yanogile kakalakonyunyuwala ng'hani kila siku viyone nakuhulika gehile gasang'hanigwe nawanhuawo wehile. 9 Kamba vino vivo ili, avoMndewa kojuwa vonda yawahonye mnaukugezigwa kwao wanhu womtegeleza,na kojuwa vonda yaweke wanhu wotendagehile mna ukubanangigwambaka siku yanhaguso. 10 Ng'hani ng'hani wanhu wajawokweleleza vizisulukila ng'huli zao nawoubeza udahi wa Mulungu.

Wanhu awo wavizi na woitapa,hawadumba kuviliga vinhu ving'alaviumbigwe vili ako kuulanga. 11 Lakinihata wasenga wa kuulanga, hamoja wanaudahi na nguvu kubanza awo iwafundizawa uvizi, hawalava vitala na kuwaligamgameso ga Mndewa. 12 Lakini wanhuawo woliga kila kinhu hawakijuwile.Wanhu awo waigala na wanyama wotendabila kugesa woleligwa abaho wogogigwana kuchinjigwa, avo nao wobanangigwakamba wanyama. 13 Wolipigwa magayokwa magayo gawatendile. Wonogelwakutenda chochose kihile mgameso gawanhu. Wanhu awo wogela kinyalavonda wakale mna zinyimwili nyimwilizenu kuno wodeng'helela nzila zao zihile.14 Meso gao gamema ugoni, na hawalekakutenda nzambi. Wowalongoza wanhuwanyolile mbaka kuna imitego ya gehile,magalu wa kusulukila vinhu, wagakalilamakungu ga Mulungu. 15 Waileka nzilaigoloke, wapotela na kukweleleza nzilayaikweleleze Balaamu, mwana wa Beoliija yanogelwe kupata fungu kwa kutendagehile, 16 na kazumigwa kwa nzambizake. Mhunda halongaga, kalonga kambamunhu na kaukimila ubozi wa mtulandagu ayo.

17 Awo wafundiza wa uvizi waigalana nzasa zinyalile, na kamba kungugudihembelusigwa na beho. Ziza bahohanhu hao hakukala hawekiligwe naMulungu. 18 Wolonga mbuli za kuitapana za kibozi, kwa kusulukila kwihilekwa ng'huli, wowahonza wanhu wajawasongile kuinega na waja wokalakwa kutenda gehile. 19 Wowalongelawanhu wolekesigwa, akuno wao wenyegowatumwa wa gehile, kwavija munhukokuwa mtumwa kwa kinhu chochose

Page 283: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

2 Petulo 2:20 280 2 Petulo 3:18kimtawala. 20 Kamba wanhu awo wakalawahonyeke na gehile geli mwiisi gagalagaubananzi kwa kumjuwa Mndewa wetu naMkombola Yesu Kilisito, abaho watogolakugogigwa kabili na kutawaligwa nagago gehile, kukimambukizo wanhuawo wokwiha ng'hani kubanza ahohaichanduso. 21 Vihanogile ng'hanikumwao wanhu awo sambi wajuwe nzilainogile kubanza kuijuwa abaho wogalekamalagizo gang'alile gawagweleligwe.22 Kumwao wao ulonzi uno ulawilila,“Umbwa kabwelela kija kiyadekilemwenyego,” na ulonzi uyagwe “Nguluweyakoshigwe kabwelela kuibulugizamnhope.”

3Siku ya kubwela Mndewa

1 Ndugu zangu, baluwa ino ya kabilikuwandikila. Mna zibaluwa zose mbilinigeza kuwatenda mugese goya kwakuwakumbusa mbuli zino. 2 Nolondamukumbuke mbuli zilongigwe bahoumwaka na watula ndagu wang'alile,na lagizo da Mndewa na Mkomboladimugweleligwe na watumigwa zenu.3 Tanhu molondeka mujuwe siku zauhelelo, wolawilila wanhu wotawaligwakwa kusulukila gehile gao. Wowazehamweye, 4 kwa kuwauza, “Kakwahi ijayawalongele kokwiza? Toka kufa kwawahenga zetu, kila kinhu cha vivijakamba viikalile baho kunaichanduso chakuumbigwa kwa isi.” 5 Lakini wanhuawo woisemwa giladi baho umwaka kwakulonga Mulungu kaumba ulanga naisi. Isi iumbigwa kulawa mgamazi nakwa mazi. 6 Vivija kwa mazi gago, isiya umwaka ikumbigwa na kunangigwa.7 Lakini ulanga na isi ya sambi vikigwagoya kwa mbuli iija ya Mulungu muladivibanangigwe kwa moto. Vikigwa kwasiku ija wanhu hawamtegeleze Mulunguvonda watagusigwe na kunangigwa.

8 Ndugu zangu, sekemuisemwe kinhukino, mgameso ga Mndewa siku dimojasawa na miyaka magana longo, na miyakamagana longo sawa na siku dimoja.9 Mndewa hakawa bule kutenda gajagayawalongele kamba wanhu wayagweviwogesa kokawa. Heyo kofunga umoyombuli yenu, kwavija halonda munhuyoyose yabanangigwe, lakini kolonda kilamunhu yaleke nzambi zake.

10 Siku ya Mndewa yokwiza kambambavi. Siku dijo ulanga wosegezigwakwa mtigisiko mkulu, vinhu vose vilimumo haviwa baho kabili, nayo isiyosegezigwa hamoja na kila kinhu kilimgati yake. 11 Kwavija kila kinhuchonangigwa, avo mweye molondekamuwe wanhu gani? Molondeka mukalekwa kung'ala na kumtegeleza Mulungu,12 kipindi vimuibeta siku ya Mulungu nakuitenda ize himahima. Siku dijo ulangawolukuzigwa kwa moto, na vinhu vosevili mumo volumbuka kwa joto. 13 Lakinitweye tobetela kija kiyalongile Mulungu,kupata ulanga na isi ya sambi, kae yawanhu wotenda goyolonda Mulungu.

14 Avo ndugu zangu, kwavija mobetelavinhu avo, wambeni ng'hani sekemonekena chochose kihile, hebu kitala chochosemgameso ga Mulungu na muwe na tindi-walo kumwake. 15 Molondeka mujuwekamba Mndewa kofunga umoyo kwav-ija kolonda wanhu wakomboligwe, kambandugu yetu Paulo vivija viyawandikilekwa nzewele iyagweleligwe na Mulungu.16 Paulo kandika mbuli zizija mzibaluwazake zose, kandika mbuli zino. Baluwazake zina mbuli ziyagwe ndala kuzijuwa,na wanhu wayagwe wabozi na wotangatanga wofambula vihile kamba viwofam-bula vihile vifungu viyagwe va MaandikoGang'alile. Avo woigalila magayo gaowenyego.

17 Avo, ndugu zangu, kwavija muzijuwamwaka mbuli zino zose, mwinegesekemuzoligwe na gehile ga wanhuhawamtonga Mulungu na kuleka hanhuhenu hakukalizigwa. 18 Lakini gendelelenikukula mna ing'hekewa na kumjuwaMndewa wetu na Mkombola wetu YesuKilisito. Ukulu uwe kumwake, sambi nasiku zose! Ona.

Page 284: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

1 Yohana 1:1 281 1 Yohana 2:5

Baluwa ya Ichandusoyandikigwe na

YohanaUlongozi

Baluwa ya ichanduso ya Yohanayandikigwa na mtumigwa Yohana mnaikipindi cha mwaka wa 85-90 tokakuvumbuka kwa Kilisito. Yohanahaitambule bule kamba yuyo mwandikaji,lakini sula ya ichanduso yolagusa kambaheyo kawona kwa meso gake ugima waYesu hano mwiisi na kuzilibuka kwa Yesu(Sula ya 1:1-3). VivijawandikajiwaYohanawa ichanduso uigala na wandikaji waMbuli Inogile yandikigwe na Yohana.Wanhu woitogolela kamba Yohana yuyoyandike Mbuli Inogile yandikigwe naYohana na vivija kandika baluwa ndatuYohana ichanduso na Yohana wakabili naYohana wa kadatu kipindi acho kiyakalilekuko Efeso.

Yohana kawandikila baluwa ino wanhuwosewamtogole Yesumna ikipindi wanhuwamtogole Yesu viwakalile wogazigwa nakibumbila cha wanhu kikemigwe “Ginos-tiki.” Kibumbila acho kitogola kambaYesu kakala Mulungu kweli lakini hakalilemunhu kweli viyakalile hano mwiisi. Kwakilamuso acho Yohana kandika kambaheyo kawona kwa meso gake mbuli yaugima wa Yesu hano mwiisi na makonogake gamkwasa Yesu (Sula ya 1:1-3). Kil-amuso cha Yohana kwandika baluwa inomuladi deng'ho jake dimeme (Sula ya1:4) na kuwagomesa wanhu wamtogoleYesu sambi watende nzambi (Sula ya 2:1)na kuwatenda sekewagoge mafundizo gauvizi (Sula ya 2:26) na vivija kuwalagusilakamba wakomboligwa (Sula ya 5:13).Mbuli zili mkitabu

Yohana koitambula baluwa yake na ko-longa kilamuso cha kuyandika (Sulaya 1:1-4).

Abaho kosimulila Mulungu viyali mu-lenge na avo tukale kamba Yesuviyakalile (Sula ya 1:5-3:10).

Abaho kotukumbusa lagizo da kuino-gela (Sula ya 3:11-5:12).

Komambukiza baluwa yake (Sula ya5:13-21).

Mbuli igala ugima

1 Tuwapetela mweye mbuli ya ayoyokemigwa mbuli ya ugima, yakalile tokamwanduso, tumuhulika na tumona kwameso getu, tumulola na tumkwasa kwamakono getu. 2 Ugima uno viulawililetweye tuwona, na sambi tolonga kijakituwone, na towapetela mweye ugimauno wa mazuwa gose, ukalile hamojana Tata na ulagusigwa kumwetu.3 Towapetela kija kituwone na kituhulike,muladi na mweye vivija muilumbe natweye mna ukuilumba kwetu na Tata naMwanage Yesu Kilisito. 4 Towandikilamweye mbuli zino kutenda deng'ho jetuditelele.

Mulungu iyo Mulenge5 Tuuhulika usenga uno kulawa kwa

Yesu na sambi towapetela mweye kamba,Mulungu iyo mulenge na mgati mmwakemduhu ziza jojose. 6 Kamba twaha-longa toilumba nayo kuno tung'hali tokalamdiziza, tolonga uvizi kwa mbuli zetuna kusang'hana kwetu. 7 Lakini kambatokala mna umulenge kamba heyo viyalimulenge, toilumba tweye kwa tweye,na damu ya mwanage, Yesu yotusunhanzambi zetu zose.

8 Twahalonga hatutenda nzambitoivizila wenyego, na mduhu kwelimgati mmwetu. 9 Lakini twahatogolakamba tweye twa wene nzambi, Mulungukotamaniligwa na kotenda goya, kozigelakumgongo nzambi zetu, na kotusunha nagose gehile gatutendile. 10 Twahalongahatutendile nzambi, tomtenda heyo yawemvizi na imbuli yake yamduhu mgatimmwetu.

2Kilisito iyo mtazaji wetu

1 Wanangu niwanogela, nowandikilambuli zino muladi sekemutende nzambi.Lakini kamba munhu yoyose katendanzambi, tunayo imoja yolonga kwa Tatambuli yetu, nayo ayo Yesu Kilisito, ijayeliduhu kitala chochose. 2 Kilisito ayonhosa isegeza nzambi zetu na siyo tweyetwiiyeka, lakini vivija na nzambi za wanhuwose wa mwiisi.

3 Twahagagoga malagizo ga Mulungu,baho todaha kulonga kamba tumjuwa.4Munhu yolonga, “Nimjuwa heyo,” lakinihagagoga malagizo gake, munhu ayokoviza na kweli yamduhu mgati yake.5Lakini munhu yogogambuli ya Mulungu,

Page 285: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

1 Yohana 2:6 282 1 Yohana 3:3munhu ayo kana unogelwa wa kweli waMulungu mgati yake. Vino avo vitujuwakamba twa mgati mmwake, 6 munhuyoyose yolonga kamba kokala mgati yaMulungu, yakale kamba viyakalile Yesu.

Lagizo da sambi7 Ndugu zangu, siwandikila lagizo da

sambi lakini lagizo didija dimukalile najotoka ichanduso. Lagizo dijo da umwakauwo uja uusenga umuhulike. 8 Hata ivonowandikila lagizo da sambi, ukweli wakewokonekamgati ya Kilisito na mgati yenu.Kwavija ziza dosegela na mulenge wa uk-weli kumwemwesa mwaka.

9 Munhu yoyose yolonga kammulengena kuno komwihila ndugu yake, munhuayo yang'hali kamdiziza. 10Munhu yoyoseyomnogela ndugu yake kammulengena mgati yake kuduhu kinhu chondakimuhonze munhu yatende nzambi.11 Lakini munhu yoyose yomwihila nduguyake kamdiziza. Kotembela mdizizana hajuwa kochola kwahi, kwavija zizadimtenda yawe msuwameso.

12 Nowandikila mweye wana, kwavijanzambi zenu zigeligwa kumgongo kwa kijakiyatendile Yesu Kilisito. 13 Nowandikilamweye kina tata, kwavija mumjuwa heyoyakalile toka haichanduso. Nowandikilamweye wabwanga kwavija mumuhuma ijaImdumuka. Nowandikila mweye wana,kwavija mumjuwa Tata.

14Nowandikila mweye kina tata kwavijamumjuwaheyo yakalile toka haichanduso.Nowandikila mweye wabwanga kwavijamna nguvu, na mbuli ya Mulungu yokalamgati mmwenu na mumuhuma ija Imdu-muka.

15 Sekemuinogele isi hebu kinhu cho-chose kili mwiisi. Munhu yoyose yoino-gela isi hadaha kumnogela Tata. 16Kwavijavinhu vose vili mwiisi ino, kusulukila kwalukuli, vinhu visulukiligwa na meso gawanhu, kuitapa kwamunhu kwa kija kiyalinacho na kija kiyotenda, havilawa kwaTata, ila volawa mwiisi ino. 17 Isi na vinhuvose visulukiligwa vobita, lakini munhuyotenda viyolonda Mulungu, kokala sikuzose.

Ija yomwihila Kilisito18 Wanangu, kino kipindi cha uhelelo,

kamba vimuhulike kamba ija yomulemaKilisito kokwiza, hata sambi wengiwomulema Kilisito weza, na avo tojuwakamba uhelelo wammabehi. 19 Wanhu

awo walawa mna ikibumbila chetu lakinihawalawile kweli mna kibumbila chetu,kwavija maza walawile mkibumbila chetu,wahasigale hamoja na tweye, lakinikusegela kwao kolagusa kamba hawakalilehamoja na tweye.

20 Lakini mweye mugidiligwa LohoYang'alile, na mweye mose muu-juwa ukweli. 21 Siwandikila kwavijahamuujuwile ukweli, lakini nowandikilakwavija muujuwa na kuduhu uvizi ulawamuukweli.

22 Nani yeli mvizi? Iyo ija yolongakamba Yesu siyo Kilisito mkombola yasag-uligwe na Mulungu. Munhu kamba ayoiyo yomulema Kilisito na kombela Tatana Mwana. 23 Munhu yoyose yombelaMwana, vivija kombela Tata, na munhuyoyose yomtogola Mwana, vivija komto-gola Tata.

24 Avo, usenga uja umuhulike tokahaichanduso ukale mmizoyo yenu. Nawahakala mmizoyo yenu, vivija mokalakwa kuilumba na Mwana na Tata. 25 Nakino acho kiyatulongele kamba kotugwaaugima wa mazuwa gose.

26 Niwandikila mbuli zino kuwazumambuli ya wanhu waja wolonda kuwagiza.27 Lakini kumwenu mweye, Kilisitokawagidila Loho Yang'alile. Na kambaLoho Yang'alile kokala mgati mmwenu,hamulonda munhu yoyose yawafunze.Kwavija Loho Yang'alile kowafunza kilakinhu na kija kiyowafunza cha ukweli nasi uvizi bule. Avo gagogeni mafundizo gaLoho Yang'alile, na kaleni kwa kuilumbana Kilisito.

28 Na sambi mweye wana, gendele-leni kukala mgati mmwake, muladi mnaisiku yaheza seketudumbe na seketukonekinyala mgameso gake. 29 Kamba mo-juwa kuwa Kilisito komnogeza Mulungu,mujuwe kila munhu yomnogeza Mulungukaleligwa na heyo.

3Wana wa Mulungu

1 Loleni, Tata viyatunogele ng'hani,mbaka tokemigwa wana wa Mulungu!Ona vivo vitwili. Lekaavo wanhu wamwiisi hawatujuwile tweye, kwavijahawamjuwile heyo. 2 Ndugu zangu,sambi twa wana wa Mulungu, nahatujuwa vondatuwe. Lakini tojuwaKilisito yahabwela toigala nayo, kwavijatomona kamba viyali. 3 Munhu yoyose

Page 286: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

1 Yohana 3:4 283 1 Yohana 4:6yomtamanila Kilisito koisunha, kamba vijaKilisito viyaisunhile.

4 Munhu yoyose yotenda nzambikobena malagizo ga Mulungu, kwavijakutenda nzambi kuko kubena malagizoga Mulungu. 5 Mojuwa kamba Kilisitokeza kuzisegeza nzambi zetu, na mgatimmwake mduhu nzambi yoyose. 6 Avomunhu yoyose yokala kwa kuilumba naKilisito hatenda nzambi, lakini munhuyoyose yogendelela kutenda nzambihamonile na vivija hamjuwile Kilisito.7 Avo wanangu, sekemutogole kuviziligwana munhu yoyose. Munhu yotendagaja galondigwa na Mulungu komnogezaheyo kamba vija Kilisito viyamnogezeheyo. 8 Munhu yoyose yotenda nzambimunhu ayo wa Mwenembago, kwavijaMwenembago katenda nzambi tokamwanduso. Lakini Mwana wa Mulungukeza mwiisi kukinanga kija kiyatendileMwenembago.

9 Yeli mwana wa Mulungu hagendelelakutenda nzambi, kwavija kavumbuka naMulungu na Mulungu kamgwaa ugima wasambi, avo hadaha kugendelela kutendanzambi. 10 Vino avo vituwajuwa wanawa Mulungu na wana wa Mwenembago,munhu yoyose hatenda gaja gomnogelaMulungu hebu hamnogela ndugu yake,munhu ayo hali mwana wa Mulungu.

Inogeleni11 Na usenga umuuhulike toka

hanaichanduso awo uno, tuinogelewenyego. 12 Sekemuigale na Kaini, yalon-gozigwe na ija Imdumuka, na kamkomandugu yake Habili. Vino habali kamkoma?Kwavija gaja gayakalile yosang'hana geha,lakini gaja gayasang'hane ndugu yakegakala ganogile mgameso ga Mulungu.

13 Avo ndugu zangu, sekemukanganyekamba wanhu wa mwiisi ino wowehilamweye. 14 Tweye tojuwa kamba tumalakulawa mwiifa na twingila muugima,kwavija towanogela ndugu zetu. Munhuyoyose yeliduhu unogelwa kosigalamkufa. 15 Munhu yoyose yomwihilandugu yake mkomaji, na mweye mojuwamunhu yoyose mkomaji kaduhu ugima wamazuwa gose mgati mmwake. 16Vino avovitujuwa unogelwa viwili, Kilisito kaulavaugima wake mbuli ya tweye. Vivija natweye tuulave ugimawetumbuli ya nduguzetu! 17 Kamba munhu yoyose kana vinhuva mwiisi ino, abaho kamona ndugu yake

kaduhu kinhu chochose na hamonela bazibule, vino kodahaze kulonga komnogelaMulungu? 18 Wanangu, unogelwa wetusekeuwe kwa mulomo wiiyeka, ila uweunogelwa wa kweli na ulagusigwe kwakusang'hana.

Kugangamala kwetu kwa Mulungu19 Vino avo vitujuwa kamba tweye

twa mna ikweli, na honda tunyawenyawemgameso ga Mulungu. 20Hata kamba mi-zoyo yetu yotutagusa kamba tubananga,Mulungu mkulu kubanza mizoyo yetu nakojuwa kila kinhu. 21Ndugu zangu, kambamizoyo yetuhaitutagusa, todaha kuganga-mala mgameso ga Mulungu. 22 Kumwaketobokela chochose kitumpula, kwavija to-gagoga malagizo gake na kutenda gajagomnogeza heyo. 23 Lagizo jake dijodino, tumtogole Mwanage Yesu Kilisito,na tuinogele wenyego kamba viyatulagize.24 Munhu yoyose yogagoga malagizo gaMulungu kokala mgati mmwake. Tojuwakamba Mulungu kokala mgati mmwetu,kubitila Loho Yang'alile iyatugwelele.

4Loho wa ukweli na loho wa uvizi

1 Ndugu zangu, sekemumtogole kilamunhu yolonga kana loho wa Mulungu,lakini mgezeni munhu ayo mulole kambamunhu ayo kolongozigwa na Loho wa Mu-lungu, kwavija watula ndagu wengi wauvizi walawilila mwiisi. 2 Avo, vino avovonda mumjuwe munhu yolongozigwa naLoho waMulungu. Munhu yolonga kambaYesu Kilisito keza mna ulukuli, munhu ayokana Loho wa Mulungu. 3 Lakini munhuyoyose halonga vivombuli ya Yesu kaduhuLoho wa Mulungu. Munhu ayo kana lohoyomulema Kilisito, na mweye muhulikamwaka kamba kokwiza, na hata sambikeza mwaka mwiisi.

4Wanangu, lakini mweye mwa wana waMulungu na muwahuma watula ndagu wauvizi, kwavija ija yokala mgati mmwenukana nguvu kubanza ija yeli mwiisi. 5Awowolawa mwiisi ino na walonga vinhu vamwiisi lekaavo wanhu wa mwiisi wowa-tegeleza. 6 Lakini tweye twa wanhu waMulungu, munhu yoyose yomjuwa Mu-lungu kotutegeleza tweye, lakini munhuheli wa Mulungu hatutegeleza. Vivo vitu-juwa mbuli ya Loho wa kweli na loho wauvizi.

Mulungu ayo unogelwa

Page 287: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

1 Yohana 4:7 284 1 Yohana 5:167 Ndugu zangu, tuinogele wenyego,

kwavija unogelwa wolawa kwa Mulungu.Munhu yoyose yonogela ka mwanawa Mulungu, na komjuwa Mulungu.8 Munhu yeliduhu unogelwa hamjuwileMulungu, kwavija Mulungu ayo unogelwa.9 Mulungu katulagusila unogelwa wakekumwetu kwa kumtumaMwanage yaiyekamwiisi, muladi tuwewagimakubitila heyo.10Unogelwawa kweli uwo uno, siyo kambatweye tumnogela Mulungu lakini heyokatunogela tweye na kamtuma Mwanagekamba nhosa ya kusegeza nzambi zetu.

11 Ndugu zangu, kamba Mulungukatunogela vivo, avo na tweye vivijatuinogele wenyego. 12 Kuduhu munhuyoyose yamonile Mulungu, lakini kambatoinogelawenyego,Mulungu kokalamgatimmwetu, na unogelwa wake utelelakumwetu.

13 Tojuwa kamba tokala mgati ya Mu-lungu, nayo Mulungu kokala mgati yatweye, kwavija katugwelela Loho wake.14 Tweye tuwona na kuwalongela wanhuwayagwe kamba Tata kamtuma Mwanageyawe Mkombola wa wanhu wa mwiisi.15 Kila munhu yolonga kwa mulomo wakekamba Yesu ayo Mwana wa Mulungu, Mu-lungu kokala mgati ya munhu ayo, nayokokala mgati ya Mulungu. 16 Avo, tweyetojuwa totamanila unogelwa wa Mulungukumwetu.

Mulungu ayo unogelwa na munhuyoyose yowanogela wayagwe kokala namgati ya Mulungu, na Mulungu kokalamgati ya munhu ayo. 17 Tuwe kambaKilisito na tukale ugima wa kuwanogelawayagwe mwiisi ino na unogelwa utelelamgati yetu na honda tudumbe mdisikuMulungu vonda yawataguse wanhu wose.18 Hanhu heli na unogelwa kuduhukudumba, unogelwa utelele wosegezabwembwe. Avo munhu yodumba hatelelemuunogelwa, kwavija bwembwe dogalakutagusigwa. Munhu yoyose yodumbahatelele muunogelwa.

19 Tweye tuna unogelwa kwavija heyokasonga kutunogela tweye. 20 Kambamunhu yahalonga “Nomnogela Mu-lungu,” akuno komwihila ndugu yake,munhu ayo koviza. Kwavija munhuyoleka kumnogela ndugu yake yoomona,hadaha kumnogela Mulungu, yolekakumona. 21 Kilisito katugwelela lagizodino, munhu yoyose yomnogela Mulunguvivija yamnogele ndugu yake.

5Tuihuma isi

1 Munhu yoyose yotogola kamba Yesuayo Kilisito munhu ayo mwana wa Mu-lungu. Munhu yomnogela tata munhu,vivija komnogela na imwana. 2 Vino avovitujuwa kamba towanogela wana wa Mu-lungu, kwa kumnogela Mulungu na kuga-goga malagizo gake. 3 Kwavija kumnogelaMulungu ako kugagoga malagizo gake. Namalagizo gake gabuha, 4 kwavija kila yelimwana wa Mulungu kodaha kuihuma isi.Vino avo vituihuma isi kwa kumtamanilakwetu Mulungu. 5 Vino nani yodaha kui-huma isi? Nimunhu ija yaiyeka yomtogolaYesu Kilisito kamba Mwana wa Mulungu.

Vija vitone na kulonga mbuli ya YesuKilisito

6 Yesu Kilisito ayo yezile kwa mazi nakwa damu ya kufa kwake. Hezile kwamazi gaiyeka ila keza kwa mazi na kwadamu. Nayo Loho kolonga kweli, kwav-ija Loho awo ukweli. 7 Avo wakukowadatu wosindila. 8 Loho wa Mulunguna mazi na damu na wano wose wa-datu woitogolela. 9 Tobokela usindilawa wanhu, lakini usindila wa Mulunguubanza ng'hani, na kasindila vino mbuliya Mwanage. 10Munhu yoyose yomtogolaMwana wa Mulungu kanao usindila awomgati yake, lakini munhu yoleka kum-togola Mulungu kamtenda mvizi, kwav-ija hautogole usindila uyalongile Mulungumbuli ya Mwanage. 11 Na uno awousindila, Mulungu katugwelela ugima wamazuwa gose, na ugima awo wa mnaImwanage. 12 Munhu yoyose yeli naMwana wa Mulungu kanao ugima awo,munhu yeliduhu Mwana wa Mulungukaduhu ugima awo.

Ugima wa mazuwa gose13 Nowandikila mbuli zino, mweye

mumtogole Mwana wa Mulungu, muladimujuwe kamba munao ugima wa mazuwagose. 14Na tweye hatudumba kumgendelaMulungu, kwavija tojuwa twahampulakinhu chochose kamba viyolonda,kotutegeleza. 15 Avo tojuwa kambaheyo kotutegeleza twahampula kinhuchochose, vivija tojuwa kamba katugwaakija kitumpulile.

16 Munhu yahamona ndugu yake ka-tenda nzambi haimgala mwiifa, yampulilekwa Mulungu nayo Mulungu komgwelela

Page 288: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

1 Yohana 5:17 285 1 Yohana 5:21ugima. Nolonga mbuli ino kwa awo wa-tendile nzambi haimgala munhu mwiifa.Lakini kuna nzambi yomgala munhumwi-ifa, naniye silonga kamba mumpulile kwaMulungu.

17 Ubanazi wowose wihile mgameso gaMulungu ni nzambi, lakini kuna nzambihaimgala munhu mwiifa.

18 Tojuwa awo weli wana wa Mulunguhawagendelela kutenda nzambi, kwavijaMwana wa Mulungu kowalolesa, na ijaImdumuka hadaha kuwalumiza.

19 Tojuwa kamba tweye twa wana waMulungu na wanhu wose wayagwe mwiisiwotawaligwa na ija Imdumuka.

20 Vivija tojuwa kamba Mwana wa Mu-lungu keza, katutenda tumjuwe Mulunguwa kweli, tukale mna ukuilumba na Mu-lungu wa kweli, mna ukuilumba namwan-age, Yesu Kilisito. Heyo yuyo Mulungu wakweli na yuyo ugima wa mazuwa gose.

21 Wanangu, muitiganye sekemuvitam-bikile vinyago.

Page 289: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

2 Yohana 1 286 2 Yohana 13

Baluwa ya Kabili yandikigwe naYohanaUlongozi

Baluwa ya kabili ya Yohana yandikigwana mtumigwa Yohana behi ya mwaka wa90 toka kuvumbuka kwa Kilisito. Yohanahaitambule bule kamba ayo mwandikaji,lakini koikema mwenyego mvele. Mbulizili mna ibaluwa ya ino ya Yohana wakabili ziigala na mbuli zili mna ImbuliInogile yandikigwe na Yohana. Mbuliayo yokoneka mna inzila viyagangamizelagizo da Yesu da kuinogela na viyatam-bule kumnogela Yesu kwa kugoga mala-gizo gake (Sula ya 1:5-6, Yohana 15:9-10). Wanhu woitogolela kamba Yohanaayo yandike Mbuli Inogile yandikigwe naYohana na vivija kandika baluwa ndatu 1Yohana na 2 Yohana na 3 Yohana kipindiacho kiyakalile ako Efeso.

Hamoja Yohana kandika baluwa inokwa mtwanzi yasaguligwe na wanagelakini yogesigwa kakala yowandikilawanhu wamtogole Yesu mna ivibumbila.Kilamuso cha Yohana kwandika baluwaino ni kuwagela moyo wanhu wamtogoleYesu na kuwazumambuli ya wafundiza wauvizi.Mbuli zili mkitabu

Yohana kosonga baluwa yake kwakulonga kowandikila kina nani nakowalamusa (Sula ya 1:1-3).

Abaho kowagela moyo wanhu wamto-gole Yesu na kowakumbusa lagizokulu (Sula ya 1:4-6).

Abaho kowazuma mbuli ya wafundizawa uvizi (Sula ya 1:7-11).

Yohana komambukiza baluwa yake kwakuwalamusa wanhu wamtogole mk-ibumbila kuko kuyakalile yawakemile“Ndugu yake yasaguligwe” (Sula ya1:12-13).

1 Niye mvele, nokwandikila gweye mt-wanzi usaguligwe na Mulungu hamoja nawanago, iniwanogela muukweli, sili niyeniiyeka, lakini vivija na wanhu wose wou-juwa ukweli wokunogela, 2 kwavija ukweliwokalamgati yetunawokala na tweye sikuzose.

3Ng'hekewa na bazi na tindiwalo vilawakwa Mulungu Tata na Yesu Kilisito, yeliMwana wa Tata, vikale na tweye mna uk-weli na unogelwa.

Ukweli na unogelwa4Ndeng'helela ng'hani vinyone wanago

wayagwe wokala mna ikweli kamba Mu-lungu Tata viyatulagize. 5 Avo, sambiMtwanzi gweye usaguligwe na Mulungunokupula, tweye wose tumtogole Yesu tu-inogele. Sikwandikila malagizo ga sambi,lakini malagizo gagaja gatukalile nagotoka ichanduso. 6 Unogelwa awo uno,tukale kwa kugagoga malagizo ga Mu-lungu. Lagizo diuhulike toka ichandusodijo dino, mukale mna unogelwa.

7 Wanhu wengi wavizi wenela mwiisi,awo hawatogola kamba Yesu Kilisito kezakwa lukuli lwa kiunhu. Wanhu kambaawo ni wavizi na womulema Kilisito.8 Iteganyeni, sekemwagize kija kimgaiye,lakini mugweleligwe nhunza imemile.

9 Munhu yoyose yofundiza mafundizogayagwe na hagagoga mafundizo gaKilisito, munhu ayo kaduhu Mulungu.Munhu yoyose yogagoga mafundizokana Tata na Mwana. 10 Kamba munhuyaheza na hawagalileni mafundizogano, sekemumgale mzikae zenu hebukumulamusa. 11 Kwavija munhu yoyoseyomulamusa munhu ayo, koilumba nayokusang'hana gehile.

Mbuli za kimambukizo12 Ninazo mbuli nyingi za kuwalongela

lakini silonda kuwalongela kwa kuwandik-ila, avo, nogesa niwatembelele na ku-longa na mweye meso kwa meso, muladideng'ho jetu ditelele.

13Wana wa ndugu yako yasaguligwe naMulungu wokulamusa.

Page 290: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

3 Yohana 1 287 3 Yohana 15

Baluwa ya Kadatu yandikigwenaYohanaUlongoziBaluwa ya kadatu ya Yohana

yandikigwa na mtumigwa Yohana behi yamwaka 90 toka kuvumbuka kwa Kilisito.Yohana haitambule bule kamba ayomwandikaji, lakini koikema mwenyegomvele (Sula ya 1:1). Na katenda vivomna ibaluwa ya kabili ya Yohana (Sula ya1:1). Wanhu woitogolela kamba Yohanaayo yandike Mbuli Inogile yandikigwe naYohana na vivija kandika baluwa ndatu 1Yohana na 2 Yohana na 3 Yohana kipindiacho kiyakalile ako Efeso.

Yohana kamwandikila baluwa inomunhu yamtogole Yesu yakemigweGayo. Kamtambula Gayo mbwigake nakamulagiza yawagoneke kumwake nduguwamtogole Yesu weli muumwanza wakuko kumwao.Mbuli zili mkitabu

Yohana komulamusa Gayo (Sula ya 1:1).Abaho komgela moyo Gayo na komu-

lagiza yawagoneke kumwake nduguwamtogole Yesu (Sula ya 1:2-8).

Abaho kolonga mbuli ya wanhu wa-bili wayagwe Diotilefe na Demetiliyo(Sula ya 1:9-12).

Komambukiza baluwa yake (Sula ya1:13-14).

1Niyemvele, nokwandikila gweye Gayo,mbwigangu nikunogela mna ikweli.

2 Mbwigangu, nompula Mulunguyakutende umwede na yakutendeleganogile mulukuli lwako, kamba vijavinjuwa loho yako viigendelela vinogile.3 Nideng'helela ng'hani ndugu wanoviwezile na kunongela viugendelela goyamna ikweli na viukala mna ikweli sikuzose. 4 Nobanza ng'hani kudeng'helelakuhulika kamba wanangu wokala mnaikweli.

Mbuli ya kuwataza wayagwe5 Mbwigangu, gweye kotamaniligwa

mna ukuwasang'hanila ndugu, hatakamba wanhu baki kumwenu. 6 Nduguawo wakilongela kibumbila cha wanhuwamtogole Yesu mbuli za unogelwa wako.Chonde wataze mna inzila imnogezaMulungu wagendelele goya na mwanzawao. 7 Kwavija, mbuli ya Kilisito wasonga

mwanza wao bila kutazigwa na wanhuhawatogola Kilisito. 8Avo tweye tolondekakuwataza wanhu wano, muladi tweye naawo tuilumbe mna ukusang'hana mnaikweli.

Diotilefe na Demetiliyo9 Nyandika baluwa kwa kibumbila cha

wanhu wamtogole Yesu, lakini Diotilefeyalondaga ukulu hagati ya wao, hatongambuli zinonga. 10 Vonda nize nogagubulagubu gaja gose goyosang'hana, agogehile goyotulonga na uvizi. Yang'alihanakwiguta na gago, vivija kolemakuwabokela waetu wamtogole Yesu wa-cholile kumwao, na kowagomesa wanhuwolonda kuwabokela na kowawingamkibumbila cha wanhu wamtogole Yesu.

11 Mbwiga zangu, sekemkwelelezegehile, lakini mkweleleze ganogile.Munhu yoyose yosang'hana ganogile ayowa Mulungu, munhu yoyose yosang'hanagehile hanamjuwa Mulungu.

12 Kila munhu komulonga vinogileDemetiliyo, hata ukweli wenyegowolagusa vivo. Na tweye vivija tolavausindila awo, na gweye kojuwa kijakitulonga cha ukweli.

Ndamuso za kimambukizo13 Ninazo mbuli nyingi za kukulon-

gela, lakini silonda kutenda vivo kwa kuk-wandikila, 14 kwavija sambi baha nogesakukona, na tolonga meso kwa meso.

15 Tindiwalo dikale na gweye. Mbwigazako wose wokulamusa. Ndamusila mb-wiga zetu, kila imoja.

Page 291: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Yuda 1 288 Yuda 12

Baluwa yandikigwe naYudaUlongozi

Baluwa ino yokemigwa Yuda mbuli yatwaga da mwandikaji. Yuda koitambulamwenyego kamba ndugu yake Yakobo,mdodo wake Yesu. Avo vivija wanhuwotogola kamba Yuda kakala ndugu yakeYesu (Yuda 1). Hatujuwa bule kambabaluwa ino wandikiligwa kibumbila fu-lani cha wanhu wamtogole Yesu, lakinimbuli ya vilaguso vilongigwe mna idi-lagano da umwaka todaha kulonga Yudakawandikila wanhu wakalile Wayahudi.Hata ivo baluwa ino kawandikila “wosewakemigwe na wanogeligwe na MulunguTata na watandigwe mbuli ya Yesu Kil-isito” (Yuda 1). Baluwa ino yandikigwabehi namwakawa60 toka kuvumbuka kwaKilisito.

Kilamuso cha kuwandikila baluwaino wanhu wose wamtogole Yesu nikuwazuma sekewawakweleleze wafundizawavizi (Yuda 4). Yuda kalonga mbulizilawilile mna dilagano da umwaka mbuliya kugangamiza kija kiyalongile. Baluwaino ina mbuli ziigalile na 2 Petulo kambavija kuwazuma mbuli ya wafundiza wauvizi (Yuda 4, 2 Petulo 2:1) na mbulikamba wasenga wa kuulanga na Sodomana Gomola.Mbuli zili mkitabu

Tanhu Yuda kowalamusa wasomaji zake(Yuda 1-2).

Abaho kolonga kilamuso cha kwandikanacho acho kuwazuma mbuli ya wa-fundiza wa uvizi (Yuda 3-4).

Abaho kowazuma wasomaji zake ku-bitila gaja gawalawilile wanhu mnaidilagano da umwaka (Yuda 5-16).

Abaho kowalongela choni cha kutendaviwazumigwe (Yuda 17-23).

Abaho komambukiza baluwa yake kwakumtogola Mulungu (Yuda 24-25).

1Niye Yuda, namtumwawaYesu Kilisitona mdodo wake Yakobo, nowandikila mw-eye mose mukemigwe na kunogeligwa naMulungu Tata na kwikigwa goya na YesuKilisito.

2 Bazi, tindiwalo na unogelwa vikale namweye ng'hani.

Wafundiza wa uvizi

3 Mbwiga zangu, niwamba ng'hanikuwandikileni mbuli ya ukombozi wetutweye wose, nilondeka kuwandikilamuladi niwagele moyo muladi mugen-delele kuwamba mna ditamanilo, diwag-weleligwa wanhu wa Mulungu, mwanzaumoja kwa kipindi chose. 4 Kwavijawanhu hawamjuwile Mulungu wengilakwa kinyelegezi hagati yetu, wanhuawo wogalusa usenga wa ng'hekewa yaMulungu kamba kinhu cha kutendelaugoni nawombelaYesuKilisito, yeliMkuluwetu yaiyeka na Mndewa. Wanhu awonhaguso yao yandikigwa toka mwaka mnaGamaandiko Gang'alile.

5 Hamoja mbuli zino zose muzijuwa,niye nolonda kuwakumbusa kambaMndewa kawakombola wanhu wa Izilaelikulawa mwiisi ya Misili, lakini kumwandekawabananga wanhu wose hawatogole.6 Kumbukeni wasenga wa kuulangawalondile kuwa wakulu kubanza ukuluuwagweleligwe, avo wazileka kae zaowenyego. Mulungu kaweka mdizizana kawagodeka minyololo siku zose,na kaweka yawataguse mna isiku ayong'hulu. 7 Vivija kumbukeni Sodomana Gomola, na mabuga geli mmabehi,watenda ugoni na kuihindula wenyego.Wabanangigwa kwa moto haufaga kambakilaguso kwa wanhu wayagwe.

8 Vivo ili kwa wanhu wano, wao walotanzozi, ng'huli zao zifitizigwa, wenyegowowehula udahi wa Mulungu na kuviligaviumbe ving'alile kuulanga. 9 Lakinihata Mikaeli msenga mkulu wa kuulangahatendile vivo bule, viyaibamilile naMwenembago mbuli ya lukuli lwaMusa. Mikaeli hamuligile Mwenembago,lakini kalonga, “Mndewa mwenyegoyakuzume!” 10 Lakini wanhu wanowoliga kinhu chochose hawakijuwile,wobanangigwa kwa mbuli zizija wazi-juwile kwa nzewele zao, kamba wanyamaviwojuwa kwa nzewele zao. 11 Wanhuawo wogaya! Kwavija wakweleleza mbuliziyasang'hane Kaini. Mbuli ya kulondasente waigala wenyego muimhome iijaya Balaamu. Walema kamba viyalemileKola vivija na wao wonangigwa kambaviyanangigwe heyo. 12 Kwa mbulizao zigela kinyala zootenda wofitizanyimwilinyimwili zenu za kuinogela.Waigala na mawingu gelibule mvulagohembelusigwa na beho. Wao waigala namibiki ihuluke, na hailelamatunda, mibiki

Page 292: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Yuda 13 289 Yuda 25ing'oligwe mizizi na ifa. 13 Wanhu awowaigala na ng'humbi ng'hulu ya bahali,na sang'hano zao zogela kinyala kambamihovu. Wao waigala na nhondo zitangatanga zikigwe hanhu aho hali na ziza kuluda mazuwa gose.

14 Henoko, lukolo lwa saba tokaAdamu, kalagula mbuli ya wanhu awokalonga, “Mndewa kokwiza hamoja namagana kwa magana ga wasenga zakewang'alile, 15 kuwatagusa wanhu wosena kuwakoboza wanhu wose iwolemakumtegeleza kwa sang'hano zao zihileziwatendile bila kumgesa Mulungu, nakwa mbuli ya ulonzi wao wose wihilewamulongile heyo!”

16 Siku zose wanhu wano wonung'unikana kuiyalala, wokweleleza kusulukila kwaokwihile, woitapa wenyego na kuwatogolang'hani wanhu wayagwe muladi wapatekiwolonda.

Kuzumigwa na mafundizo17 Lakini mweye mbwiga zangu,

kumbukeni gaja gamulongeligwe bahoumwaka na watumigwa wa Mndewawetu Yesu Kilisito. 18 Wawalongela,“Mzisiku za uhelelo, wolawilila wanhu nawowazeha, wanhuwokweleleza kusulukilakwao kwihile bila kumgesa Mulungu.”19 Wanhu awo wotenda mweye muigole,wanhu wolongozigwa na kusulukilakwa wanhu wa mwiisi ino, weliduhuLoho wa Mulungu. 20 Lakini mweyembwiga zangu, igangamizeni wenyegomna ditamanilo jenu ding'alile. MpuleniMulungu kwa nguvu ya Loho wake.21 Gendeleleni muunogelwa wa Mulungu,kuno mombetela Mndewa wetu YesuKilisito, kwa bazi jake kowagweleleniugima wa mazuwa gose.

22 Woneleni bazi wanhu weli nashaka. 23 Wakomboleni muumoto wanhuwayagwe. Woneleni bazi wanhu wayagwekwa kuitiganya, lakini vihileni hata viwalovao vifitizigwe kwa kusulukila kwaokwihile.

Yuda komtogola Mulungu24 Kumwake heyo yodaha kuwakaliza

sekemugwe na yodaha kuwagala haulon-gozi wake kuno mung'ala na bila kitalana ndeng'helelo ng'hulu. 25 Kwa Mulunguyaiyeka yeli Mkombola wetu, ukulu unaheyo na nguvu na udahi, kubitila Mndewawetu Yesu Kilisito kulawa ng'holo zose,sambi na siku zose! Ona.

Page 293: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Ugubulo 1:1 290 Ugubulo 1:8

Ugubulouyagweleligwe Yohana

UlongoziKitabu cha Ugubulo acho kitabu cha

uhelelo mna idilagano da sambi. Vivijaacho kitabu cha uhelelo kwandikigwa namtumigwa Yohana behi na mwaka wa95 toka kuvumbuka kwa Kilisito (Ugub1:1). Vivija Yohana kandika Mbuli InogileyandikigwenaYohananabaluwaya ichan-duso ya Yohana na baluwa ya kabili yaYohana na baluwa ya kadatu ya Yohana.Vivija Yohana kojuwika kwa twaga da, “IjaYesu yamnogele ng'hani.” (Yoh 13:23).Kandika kitabu cha Ugubulo viyakalile ya-hamizigwe kukisiwa cha Patimo mbuli yakuwapetela wanhu mbuli inogile ya YesuKilisito (Ugul 1:9).

Kilamuso cha kwandika kitabu chaugubulo ni kuwagela moyo wasomajiwagendelele kumtamanila Yesu Kilisitona kuwatenda watamanile kwavija Yesukammambwega mbwega kubwela (Sulaya 1:3, 22:7). Kawandikila wanhu wosewamtogole Yesu na vibumbila sabavijuwike mna izisula za 2-3. Yohanakakikema kija kiyandike kamba ulaguzi(Ugub 1:3) na kalagusa kwa vilagusovingi mna ikitabu kusimulila vinhuviyone. Ikitabu kiigala na hanhu hayagwemna idilagano da umwaka, kamba vijaZakalia 6:1-8. Zimhalati saba na mabakulisaba nago gaigala na mikubulo iyagalileMulungu kuwakobozaWamisili (Kulawa 7-9). Ugubulo wosimulila mbuli za uhelelo,kamba Yesu kohuma na wanhu wosewomtamanile wokuwa wagima siku zosehamoja nayo. Leka ikitabu kino kikuzumena kikutendeutamanile kambaYesu sambikobwela.Mbuli zili mkitabu

Yohana kosonga kulonga heyo ayo nanina kabokelaze mbuli zino za ulaguziziyone (Sula ya 1:1-1:20).

Kolonga usenga wa Yesu kwa wanhuwamtogole Yesu mvibumbila saba(Sula ya 1:1-3:22).

Abaho kosimulila mbuli za hota saba(Sula ya 4:1-8:5) namhalati saba (Sulaya 8:6-11:19).

Abaho Yohana kosimulila ng'hondo yamwana wa kimbigalo na zoka dili namapala saba (Sula ya 12:1-14:20).

Abaho kokwandika mbuli za mibakulisaba ya ng'hasiliki (Sula ya 15:1-16:18).

Abaho Yohana kosimulila Mulunguviyawahumile wanhu wamwihile akokuulanga (Sula ya 17:1-20:15).

Kukimambukizo kosimulila mbuli yaulanga wa sambi na isi ya sambivonda vize ako kuuhelelo (Sula ya21:1-22:21).

1 Uno awo ugubulo wa Yesu Kil-isito, Mulungu kamgwaa yawalagusilewasang'hanaji zake, mbuli zija zondazilawilile vino sambi. Kilisito kamtumamsenga wake wa kuulanga yamulongeleYohana msang'hanaji wake mbuli azo.2 Nayo Yohana kasindila kila kinhukiyawone. Yohana kasimulila usengawa Mulungu na ukweli ugubuligwe naYesu Kilisito. 3 Kamweda munhu yosomambuli zili mkitabu kino kili na mbuli zaulaguzi, na wamweda wanhu wotegelezana kuzigoga mbuli za ulaguzi zandikigwemna ikitabu kino! Kwavija kipindi chammabehi baho zolawilila mbuli zose zino.

Kuwalamusa wanhu wa vibumbilawamtogole Yesu

4 Niye Yohana nowandikila wanhuwamtogole Yesu mna ivibumbila saba viliako Asiya.

Ng'hekewa na tindiwalo kulawa kwaMulungu, yakalile baha, yeli baha nayonda yawe baha, na kulawa kwa lohosaba zili kuulongozi wa kigoda chake chaundewa, 5 na kulawa kwa Yesu Kilisitoyotamaniligwa, yogubula ukweli wa mbuliya Mulungu, yeli waichanduso kuzilibukakwa wafile, vivija ayo yowatawala wan-dewa wa mwiisi.

Yesu kotunogela, na kwa damu yakekatulekesa na nzambi, 6na katutenda tuweundewa wa walava nhosa, tumsang'hanileMulungu, Tatake. Yesu Kilisito yag-weleligwe ukulu na nguvu siku zose! Ona.

7 Tegelezeni, kokwiza mna gamawingu!Kila munhu komona, hata waja wa-muhomile. Makabila gose geli mwiisigomuyalalila. Ona iwe vivo!

8“NiyenaAlufa naOmega, waichandusona waikimambukizo,” kolonga MndewaMulungu yeli na Udahi wose, yakalilebaha, yeli baha, na yonda yawe baha.

Yohana kolagusiligwa vinhumbuli ya Kil-isito

Page 294: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Ugubulo 1:9 291 Ugubulo 2:119 Niye Yohana ndugu yenu, na kwa

kuilumba na Yesu nina fungu hamoja namweye mna gamagayo na nina funguhamoja na mweye muundewa wake nakufunga umoyo. Niye ngaligwa ku-godekigwa mkisiwa kikemigwa Patimombuli ya kuwapetela wanhu mbuli yaMulungu na kwa mbuli ya kuwalongelawanhu ukweli ugubuligwa na Yesu. 10Mnaisiku ya Mndewa nimema Loho wa Mu-lungu, mhulika sauti ng'hulu, iigalilena sauti ya mhalati, inongela kukisogochangu. 11 Inongela, “Wandike mkitabumbuli zino ziwona, abaho kigale ikitabukwa wanhu wamtogole Yesu mvibumbilavili mna gamabuga gano saba, Efeso naSimuna na Peligamoni na Tuatila na Salidena Filadelifia na Laodikea.”

12 Nihinduka ndole nani yolonga naniye, nyona vinhu saba va zahabu vakwikila taa, 13 hagati yake kukala naimoja kamba Mwana wa Munhu kakalayavalile kiwalo kitali na mkwiji wa za-habu mna imhambaga. 14 Mvili zakezikala nzelu chuwee kamba pamba nameso gake gamwekamweka kamba motoukwaka, 15 magulu gake gang'ala kambashaba isomigwe na kusunhigwa ng'hani,sauti yake ibuma kamba mazi gokilima.16 Mumkono wake wa kudila kakala ya-gogile nhondo saba, na mumulomo wakedilawa panga dikanha kuno na kuno. Ki-hanga chake king'ala kamba zuwa daimisi. 17 Vinimulolile nigwa mmagulugake kamba munhu yafile, keka mkonowake wa kudila uchanha yangu kanon-gela, “Sekeudumbe! Niye na waichandusona waikimambukizo. 18 Niye ayo heyoyeli mgima! Ng'hala nifile, lakini sambina mgima siku zose. Nina luvugulo lwaifa na kowochola wanhu wafile. 19 Avo,wandike kila kinhu kiuwona, vinhu voseviuwona sambi na vija vonda vilawililebaho kumwande.” 20 Dino dijo fambuloda nhondo saba ziuwonemumkonowanguwa kudila, na vija vinhu saba va zahabuva kwikila taa. Nhondo saba awo wasengawa kuulanga wa vibumbila saba va wanhuwamtogole Yesu, na vija vinhu saba vazahabu va kwikila taa vivo vibumbila sabava wanhu wamtogole Yesu.

2Usenga kwa kibumbila cha wanhu

wamtogole Yesu ako Efeso

1 “Kwa msenga wa kuulanga wa kibum-bila cha wanhu wamtogole Yesu ako Efesowandike vino,

“Usenga uno wolawa kwa ayo yogoganhondo saba mumkono wake wa kudila,heyo yotembela hagati ya vinhu saba vazahabu va kwikila taa. 2 Njuwa kilakinhu kiutendile, njuwa kuwamba kwakona kufunga umoyo kwako. Njuwa kambahudaha kukala na wanhu wosang'hanagehile, avo kuwageza waja wolonga awowatumigwa lakini si watumigwa bule, nakujuwa kamba wavizi. 3 Gweye kubetela,kugaya mbuli ya kunisang'hanila na hub-welile kukisogo bule. 4 Lakini nina mbuliya kukuzuma, gweye sambi huninogelabule kamba viuninogele aho haichanduso.5 Gelegeza aho haugwile! Leka nzambizako, sang'hana kamba viutendile ichan-duso. Kamba huleka nzambi zako, nok-wiza kukisegeza kinhu chako cha kwikilataa kulawa hanhu hake. 6 Lakini noku-togola kwa kinhu kimoja, gweye kugehilagowotenda Wanikolai kamba vinigehilanene.

7 “Munhu yeli na magwiti, yategelezegaja goyolonga Loho wa Mulungu kwavibumbila va wanhu wamtogole Yesu!

“Munhu yonda yahume nomuleka yajematunda ga mbiki wa ugima uli mkihaticha Mulungu.

Usenga kwa kibumbila cha wanhuwamtogole Yesu ako Simuna

8 “Kwa msenga wa kuulanga wakibumbila cha wanhuwamtogole Yesu akoSimuna wandike vino,

“Usenga uno wolawa kwa ayo yeliwa ichanduso na waikimambukizo,yakalile yafile, abaho kawa mgima kabili.9 Nigajuwa magayo gako, vivija niujuwaukiwa wako, hamoja ukweli gweye kwamgoli! Nijuwa vija viwakubezile wajawoikema Wayahudi lakini siyo Wayahudiwao kibumbila cha Mwenembago!10 Sekeudumbe gaja gonda gakutendeugaye. Tegeleza! Mwenembagokowageza na wanhu wayagwe kumwenuwogodekigwa mkifungo, na mogaya kwasiku longo, mukale kwa kutamaniligwakwa chochose hata kamba kufa, na niyenowagwaa nhunza ya ugima.

11 “Munhu yeli na magwiti, yategelezegaja goyolonga Loho wa Mulungu kwavibumbila va wanhu wamtogole Yesu!

Page 295: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Ugubulo 2:12 292 Ugubulo 3:4“Munhu yonda yahume honda yalu-

mizigwe na ifa ya kabili.

Usenga kwa kibumbila cha wanhuwamtogole Yesu ako Peligamoni

12 “Kwamsenga wa kuulanga wa kibum-bila cha wanhu wamtogole Yesu ako Pelig-amoni wandike vino,

“Usenga uno wolawa kwa ayo yeli napanga dikanha kuno na kuno. 13Nihajuwahanhu aho haukala, aho kili kigoda chaundewa wa Mwenembago. Lakini gweyekwa mkweli kumwangu, hulekile bulekunitamanila hata mna ikipindi kijamunhu wangu Antipasi yotamaniligwamna kila kiyolonga, viyakomigwe ahohakili kigoda cha Mwenembago. 14 Lakinining'hali na mbuli ndodo kumwako,kuna wanhu kumwako wokwelelezamafundizo ga Balaamu, yamfundize Balakiyawekile ng'hwalo wanhu wa Izilaeliwatende nzambi kwa kuwananahiza wajelujo lulavigwe kwa vinyago na watendeugoni. 15 Vivija kuna wanhu kumwenuwokweleleza mafundizo ga Wanikolai.16 Avo, lekeni nzambi zenu! Kambahamuleka, sambi bahanokwiza kuitowanawanhu awo kwa panga dilawa mumulomowangu.

17 “Munhu yeli na magwiti, yategelezegaja goyolonga Loho wa Mulungu kwavibumbila va wanhu wamtogole Yesu!

“Wanhuwondawahume nowagwaa lujolufisigwe lukemigwa mana. Vivija nomg-waa kila munhu dibwe zelu jandikigwetwaga da sambi hadijuwike na munhuyoyose ila ayo yadibokele.

Usenga kwa kibumbila cha wanhuwamtogole Yesu ako Tuatila

18 “Kwamsenga wa kuulanga wa kibum-bila cha wanhu wamtogole Yesu ako Tu-atila wandike vino,

“Usenga uno wolawa kwa Mwana waMulungu, yeli na meso gong'ala kambamoto ukwaka, na magulu gong'ala kambashaba isomigwe. 19 Nizijuwa mbuli zoseziusang'hana. Niujuwa unogelwa wakona kutamanila kwako na vija viuwatazawayagwe na kufunga umoyo kwako. No-juwa sambi kotenda goya ng'hani kubanzaaho ha ichanduso. 20 Lakini nina mbuli yakukuzuma, gweye komtogolela mtwanziija Yezebeli, yoikema mwenyego mtulandagu. Kwa mafundizo gake kawalongoza

vihile wasang'hanaji zangu kwa kuwa-tenda watende ugoni na kuja lujo lulav-igwe kwa vinyago. 21 Nimgwaa kipindicha kuleka nzambi zake, lakini halondakuleka ugoni wake. 22 Avo, nomwikamulusazi baho heyo na wose watendilenayo ugoni wogaya ng'hani. Notenda avosambi kamba hawalekile nzambi zao ziwa-tendile nayo. 23 Vivija nowakoma wanhuwomkweleleza, abaho vibumbila vose vawanhu wonhogola vojuwa kamba neneheyo nilola goya goyogesa na goyolondakila munhu. Nomulipa kila imoja wenukamba vimsang'hane.

24 “Lakini wayagwe wenu mukala kukoTuatila hamugakweleleze mafundizogake Yezebeli na hamuifunzile mbuli zijazikemigwa na wanhu wayagwe kambambuli za Mwenembago ziifisile ng'hani.Nowalongela mweye siwadikwa bulemzigo uyagwe. 25 Lakini gogeni ng'hanikija kimufunzigwe mbaka vondanize.26 Munhu yonda yahume, ija yogendelelambaka kuuhelelo kusang'hana gonilonda,nomgwaa udahi wa kuwatawala wanhuwa isi zose. 27 Kowatawala kwa mkongojawa zuma na kowabena vihande vihandekamba nongo. 28Udahi unimgwaa munhuayo awo udahi uuja unigweleligwe naTatangu na niye nomgwaa tondo ng'andu.

29 “Munhu yeli na magwiti, yategelezegaja goyolonga Loho wa Mulungu kwavibumbila va wanhu wamtogole Yesu!

3Usenga kwa kibumbila cha wanhu

wamtogole Yesu ako Salide1 “Kwa msenga wa kuulanga wa kibum-

bila chawanhuwamtogole Yesu ako Salidewandike vino,

“Usenga uno wolawa kwa ayo yeli naloho saba za Mulungu na nhondo saba.Nijuwa kija kiusang'hana, nojuwa kambakujuwika kwa mgima kumbe kufa! 2 Avo,lamuka! Ukigangamize kija kiuli nachoking'hali hakina potela chose. Kwavijambaka sambi ning'hali sinagona gaja gou-sang'hana kamba genela gose mgamesoga Mulungu wangu. 3 Kumbuka kija ki-ufunzigwe na kija kiuhulike, vigoge nauleke nzambi zako. Kamba hukala mesobule, nokwizila kamba mbavi, na hondaujuwe kipindi cha kwiza kwangu. 4 Lakinimna wanhu wadodo ako Salide hawavifi-tize bule viwalo vao. Wanhu awo wofayakutembela na nene kuno wavala viwalo

Page 296: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Ugubulo 3:5 293 Ugubulo 4:5vizelu. 5Munhu yonda yahume kovazigwavivo kwa viwalo vizelu, na sidisegezabule twaga jake mna ikitabu cha ugima.Mgameso ga Tatangu na wasenga zakenolonga kwa mulomo wangu kamba heyomunhu wangu.

6 “Munhu yeli na magwiti, yategelezegaja goyolonga Loho wa Mulungu kwavibumbila va wanhu wamtogole Yesu!

Usenga kwa kibumbila cha wanhuwamtogole Yesu ako Filadelifia

7 “Kwa msenga wa kuulanga wakibumbila cha wanhuwamtogole Yesu akoFiladelifia wandike vino,

“Usenga uno wolawa kwa ayo yong'alana mkweli. Ayo yeli na luvugulolwa Daudi, na yahavugula kuduhuyodaha kuhinda, na yahahinda kuduhuyodaha kuvugula. 8 Niijuwa kila mbuliyuusang'hana, nivugula lwivi mgamesogako na kuduhu munhu yodaha kuhinda.Njuwa goya kamba hamoja kuduhunguvu ng'hani, lakini kuigoga mbuliyangu na hudilemile bule twaga jangu.9 Tegeleza! Nowagala kumwako wanhuwa bumbila da Mwenembago, wanhu awowoikema Wayahudi kumbe siyo, lakiniwolonga uvizi. Avo, nowagala kumwakona nowatenda wakugwile kingubangubamuladi wajuwe nikunogela. 10 Kwavijagweye kudigoga lagizo jangu da kufungaumoyo, na niye nokuhonya na magayogonda geze mwiisi yose, kuwageza wanhuwose wokala mwiisi. 11 Hima nokwiza.Goga ng'hani kija kiulinacho muladimunhu yoyose sambiyakuboke nhunzayako ya kuhuma. 12 Ija yonda yahumenomtenda mhanda mng'anda ya Mulunguwangu, na honda yalawe bule mumo.Nokwandika kumwake twaga da Mulunguwangu na twaga da buga da Mulunguwangu, Yelusalemu ya sambi, yondaihumuluke kuulanga kwaMulunguwangu.Vivija nokwandika kumwake twaga janguda sambi.

13 “Munhu yeli na magwiti, yategelezegaja goyolonga Loho wa Mulungu kwavibumbila va wanhu wamtogole Yesu!

Usenga kwa kibumbila cha wanhuwamtogole Yesu ako Laodikea

14 “Kwa msenga wa kuulanga wakibumbila cha wanhuwamtogole Yesu akoLaodikea wandike vino,

“Usenga uno wolawa kwa ayoyokemigwa, Ona, yotamaniligwa na

yogubula ukweli, yeli chanduso cha vinhuvose viyaumbile Mulungu. 15 Njuwa kijakiusang'hane, njuwa kamba gweye huliuzizimi hebu moto. Vahanogile ng'hanigweye wahakuwile uzizimi hebu moto!16 Lakini kwavija kwa lufufunhende, huliuzizimi hebu moto, nokudeka! 17 Gweyekolonga, ‘Niye na mgoli, ninacho kilakinhu kinonda, siswelile chochose.’ Lakinihujuwile bule viwili kwaduhu kinhuchochose! Gweye kunyolila na kolondekawoneligwe bazi na kwa mkiwa kwa mwazina kwamsuwameso. 18Nokugwaamagesa,gula kumwangu zahabu isunhigwe kwamoto, muladi uwe na ugoli. Vivija gulaviwalo vizelu uvale, ugubike kinyala chakuwa mwazi. Vivija gula dawa ya mesougabake meso gako muladi udahe kulola.19 Niye nomkomhokela na kumkobozamunhu yoyose inimnogela. Avo, wambakusang'hana ganogile na uleke nzambizako. 20 Tegeleza! Nokwima hanaulwivi na kugong'onda, munhu yoyoseyohulika sauti yangu na kuvugula ulwivi,nokwingila mng'anda mmwake na kujalujo hamoja nayo, nayo koja hamoja naniye. 21Munhu yonda yahume nomtendayakale hamoja na nene mna ikigoda chaundewa, kamba vija niye vinihumileng'hala hamoja na Tatangu mna ikigodachake cha undewa.

22 “Munhu yeli na magwiti, yategelezegaja goyolonga Loho wa Mulungu kwavibumbila va wanhu wamtogole Yesu!”

4Nhambiko ya ako kuulanga

1 Abaho ndagusiligwa kinhu kiyagwe,nyona lwivi luvuguligwa kuulanga. Nasauti ija imhulike ichanduso, iigalile nasauti ya mhalati, inongela, “Izo kunouchanha, na niye nokulagusila gaja gondagalawilile aho kumwande.” 2 Bahajanimema Loho wa Mulungu, nyona kukokuulanga kuna kigoda cha undewa, naimoja kakala mkigoda acho. 3Ayo yakalilemkigoda acho kang'ala kamba dibwe dayasipi na akiki, pinde da Mulungu dikalileding'ala kambadibweda zumalidi dikizun-guluka kigoda cha undewa mhande zose.4 Kuzunguluka kigoda cha undewa kukalana vigoda viyagwemalongomabili na nne,na mvigoda avo wakala wavele malongomabili na nne wavalile viwalo vizelu nawana taji ya zahabu mmapala. 5 Lumwesa,ng'huwanamdudumovilawamkigoda cha

Page 297: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Ugubulo 4:6 294 Ugubulo 5:13undewa. Kuulongozi wa kigoda cha un-dewa kukala na viwenge saba vikwaka,viwenge avo, zizo loho saba za Mulungu.6Vivija kuulongozi wa kigoda cha undewakukala na kinhu kamba bahali ya kiyoo,king'ala kamba dibwe dimetameta.

Aho hagati ya kigoda acho cha undewakizungulukigwabanzi zose na viumbe vinevili na ugima. Viumbe vine vili na ugimavikala vimemile meso kuulongozi na kuk-isogo. 7 Kiumbe kili na ugima cha ichan-duso kiigala na simba, cha kabili kiigalana ng'ombe, cha kadatu kikala na kihangakamba cha munhu, na cha ikane kiigalana mhungu yoguluka. 8 Viumbe avo vinevili na ugima vikala na mabawa sita kilakimoja, gamemile meso kunze na mgati.Kuduhu kubwihila, imisi na ikilo vok-wimba,“Kang'ala, kang'ala, kang'ala, Mndewa

Mulungu yeli na Udahi wose,yakalile baha, yeli baha, na yonda yawe

baha.”9 Kipindi viumbe avo vili na ugima,

viwomgwaa ukulu, na kumtegelezana kumulongela asente ayo yakalilemkigoda cha undewa ayo yeli mgimasiku zose, 10 waja wavele malongomabili na nne wogwa haulongozi wa ayoyakalile mkigoda cha undewa womgwilakingubanguba na kumtambikila ayoyeli mgima siku zose. Wozika taji zaokuulongozi wa kigoda cha undewa kunowolonga,11 “Mndewa wetu na Mulungu wetu, ko-

faya,kugweleligwa ukulu na kutegelezigwa na

nguvu,kwavija kuumba kila kinhu,na kwa kulonda mwenyego viwa baho na

vokoneka.”5

Kitabu na Mwanang'hondolo1 Abaho nyona kinhu kamba kitabu

mumkono wa kudila wa ayo yakalilemkigoda cha undewa, kikala chandikigwebanzi zose na kikala kifungigwe kwa nzabisaba za hota. 2 Abaho nimona msenga wakuulanga yeli na udahi, kakemelela kwasauti, “Nani yofaya kubandula zinzabi zahota na kukipumbulula ikitabu?” 3 Lakinikukala kuduhu yoyose kuulanga, hebumwiisi, hebu hasi kowochola wanhuwafile, yodaha kukipumbulula ikitabuacho na kulola mgati yake. 4 Avo, niye

nilila ng'hani kwavija kuduhu yofayakukipumbulula kitabu acho na kulolamgati yake. 5 Abaho, imoja wa wajaiwavele kanongela, “Sekeulile. Lola!Simba wa kabila da Yuda, mzukulu waDaudi, kahuma, na kofaya kuzibandulazinzabi saba za hota na kukipumbululaikitabu.”

6 Abaho nyona hagati ha kigodacha undewa, kema Mwanang'hondolokazungulukigwa banzi zose na viumbevine vili na ugima na waja iwavele.Ayo Imwanang'hondolo koneka kambakachinjigwa kakala na mhembe sabana meso saba, na zizo azo loho sabaza Mulungu zitumigwe kila hanhumwiisi yose. 7 Ayo Imwanang'hondolokanyalanhuka kakisola kija ikitabumumkono wa kudila wa ayo yakalilemkigoda cha undewa. 8Bahaja viyakisolileacho ikitabu avo iviumbe vine vili naugima hamoja na waja iwavele malongomabili na nne wagwa kingubangubakuulongozi wa Mwanang'hondolo. Kilaimoja wao kakala na bango na bakuli zazahabu zimemile ubani, ubani awo akokupula kwa wanhu wa Mulungu. 9Wembalwila lwa sambi,“Kofaya kukisola ikitabuna kuzibandula nzabi zake za hota.Kwavija kukala uchinjigwe, na kwa damu

yako kumgulila wanhu Mulungu,kulawa kila kabila na ulonzi na isi na

lukolo.10Kuwatenda undewa na walava nhosa na

wamsang'hanile Mulungu wetu,nao woilongoza isi yose.”

11 Abaho ndola, mhulika sauti zawasenga wa kuulanga wengi ng'hani,kuduhu munhu yodaha kuwapeta! Wemakukizunguluka kigoda cha undewa, na vijaviumbe vine vili na ugima nawaja iwavele,12walonga kwa sauti ng'hulu,“Mwanang'hondolo yachinjigwe kofaya

kubokela nguvu, udahi, ugoli, nanzewele,

ukulu, kutegelezigwa na nhogolwa!”13 Abaho nihulika kila kinhu kiumbigwekuulanga, mwiisi, hasi kowochola wanhuwafile, mbahali na vose vili mumo, vi-longa,“Kumwake ayo yakalile mkigoda cha un-

dewa na kwa Mwanang'hondolo,wabokele nhogolwa na kutegelezigwa na

ukulu na udahi,siku zose!”

Page 298: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Ugubulo 5:14 295 Ugubulo 7:614 Viumbe vine vili na ugima vilonga,“Ona!” Na waja iwavele wagwa kinguban-guba, watambika.

6Mwanang'hondolo kobandula nzabi za

hota1 Abaho nimona Mwanang'hondolo

kobandula nzabi ya hota ya ichandusomna izinzabi saba, nimuhulika imojawa viumbe vine vili na ugima kolongakwa sauti ng'hulu kamba ya ng'huwa,“Izo!” 2 Niye ndola, kumbe kukalana falasi imoja mzelu chuwee. Ayoyamkwelile kakala yagogile upinde, nakakala yagweleligwe taji. Kalawa kambamuhumaji na kugendelela kuhuma.

3 Abaho Mwanang'hondolo, kabandulanzabi ya hota ya kabili, nimuhulika ki-umbe yeli na ugima wa kabili kolonga,“Izo!” 4 Niye ndola, kalawilila falasiiyagwe mdung'hu yau. Ayo yamkwelilekagweleligwa ng'honde ya kusegeza tindi-walo mwiisi, wanhu waikome. Ayo kag-weleligwa panga kulu.

5 Abaho Mwanang'hondolo kabandulanzabi ya hota ya kadatu, nimuhulika ki-umbe yeli na ugima wa kadatu kolonga,“Izo!” Niye ndola, kalawilila falasi mtitufii. Ayo yamkwelile kakala yagogile kinhukili na vinhu vibili va kupimila vinhu viza-mile. 6 Nihulika kinhu kamba sauti ilawakwa viumbe vine vili na ugima, ilonga,“Kibaba kimoja cha usage wa ngano kwasente ya kusang'hana kwa siku imoja, navibaba vidatu va shaili kwa sente ya ku-sang'hana siku imoja. Lakini sekeunangemavuta hebu divai!”

7 Abaho Mwanang'hondolo kabandulanzabi yahota ya ikane, nimuhulika kiumbeyeli na ugima wa ikane kolonga, “Izo!”8 Ndola kalawilila falasi imoja nyaubundi.Ayo yamkwelile kakemigwa, Ifa na kowo-chola wanhu wafile kamkweleleza kuk-isogo. Wagweleligwa udahi kwa loboimoja ya isi yose wawakome kwa kuitowana nzala na mitamu na ming'onyo mikali.

9 Abaho Mwanang'hondolo kabandulanzabi ya hota ya itano. Hasi ya upangowa kulavila nhosa nyona loho za wanhuwakomigwe mbuli ya kuwapetela wanhuusenga wa Mulungu na mbuli ya kugen-delela kugoga usindila wao. 10Wakemelelang'hani, “Go Mndewa utawalaga, ung'alilena mkweli! Lini vonda uwataguse wanhuwa mwiisi na kuwakoboza kwa kutukoma

tweye?” 11 Kila imoja wao kagweleligwakiwalo kitali kizelu, walongeligwa wa-bete kipindi kidodo, mbaka vonda wenelewasang'hanaji wayao na wayao wamto-gole Yesu wonda wakomigwe kamba vi-wakomigwe wao.

12 Abaho nimona Mwanang'hondolokobandula nzabi ya hota ya sita. Kukala namtigisiko mkulu wa isi, zuwa dikala titu fiikamba kaniki, mwezi ukala mdung'hu yaukamba damu. 13 Nhondo zilagala mwiisikamba ng'hoga vizilagalaga, kipindivizitigisigwa na beho kulu. 14 Ulangausegela kamba vija mkeka viukunzigwa,vigongo vose na visiwa visegezigwa.15 Abaho, wandewa wa mwiisi, wakulu,wakulu wa wakalizi, wanhuwagoli, wanhuweli na nguvu na wanhu wose wayagwewatumwa na wakomboligwe waifisamzimhango namna imibwemna ivigongo.16Wavilongela vigongo na mibwe mikulu,“Tulagalileni mtufise kutali na meso gaayo yakalile mkigoda cha undewa nakutali ya ng'hasiliki zaMwanang'hondolo!17 Kwavija siku yao ya kutagusigwa ivika,nani yodaha kuigomesa na kwima?”

7Wanhu wayagwe wa Izilaeli wokwikigwa

vilaguso1 Abaho niwona wasenga wane wa ku-

ulanga wema kuna izibanzi nne za mwi-isi, wazigoga beho nne za mwiisi mu-ladi beho sekedibume hata kidogo mwiisi,hebu mbahali hebu mmibiki. 2 Abaho ni-mona msenga iyagwe wa kuulanga kalawamwambu wa kudilawila zuwa, kuno ka-goga kinhu cha Mulungu yeli mgima chakwikila kilaguso. Kakemelela kuwalon-gela wasenga awo wane wa kuulanga wag-weleligwe udahi wa kunanga isi na ba-hali. 3 Msenga ayo wa kuulanga ka-longa, “Sekemwiinange isi hebu bahalihebu mibiki, mbaka tuwekile vilagusomvihanga vao watumigwa wa Mulunguwetu.” 4 Abaho mhulika wingi wa wanhuwekigwe vilaguso mvihanga vao, wakalawanhu laki imoja na elufu alobaini nanne kulawa mna gamakabila ga wanhu waIzilaeli. 5 Kabila da Yuda walawa wanhuelufu kumi na mbili wekigwa vilaguso nakabila da Lubeni wanhu elufu kumi nambili na kabila da Gadi wanhu elufu kumina mbili. 6 Kabila da Asheli wanhu elufukumi nambili na kabila da Nafutali wanhuelufu kumi na mbili na kabila da Manase

Page 299: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Ugubulo 7:7 296 Ugubulo 8:12wanhu elufu kumi na mbili. 7 Kabila daSimeoni wanhu elufu kumi na mbili nakabila da Lawi wanhu elufu kumi na mbilina kabila da Isakali wanhu elufu kumi nambili. 8 Kabila da Zabuloni wanhu elufukumi na mbili na kabila da Yusufu wanhuelufu kumi nambili na kabila da Benjaminiwanhu elufu kumi na mbili.

Wanhu kulawa kila kabila9 Abaho ndola, nyona lunhu lwa wanhu

mkulu ng'hani, kuduhu munhu yodahakuwapeta, wanhu awo walawa kila isi nalukolo na ulonzi na kabila. Wema kuu-longozi wa kigoda cha undewa na kuulon-gozi waMwanang'hondolo. Wavala viwalovizelu na wagoga mibunho ya mbiki wamtende. 10 Wakemelela ng'hani, “Ukom-bozi wolawa kwa Mulungu wetu, yokalamkigoda cha undewa, na vivija wolawakwaMwanang'hondolo!” 11Wasengawosewa kuulanga wema kukizunguluka kigodacha undewa. Awo iwavele na viumbe vinevili na ugima wagwa kingubanguba kuu-longozi wa kigoda cha undewa, watambikakwaMulungu, 12walonga “Ona! Nhogolwana ukulu na nzewele na kulonga asentena kutegelezigwa na nguvu na udahi, ug-weleligwe gweye Mulungu wetu siku zose!Ona!”

13 Imoja wa waja iwavele kambuza,“Wanowavalile viwalo vizelu wanhu gani?Na wolawa kwahi?”

14 Niye nimwidika, “Go mkulu, gweyekujuwa.”

Nayo kanongela, “Wano awo wa-honyeke mna gamagayo makulu.Wavifuwa viwalo vao kwa damu yaMwanang'hondolo, viwa vizelu chuwee.15 Lekaavo wema kuulongozi wa kigodacha undewa wa Mulungu na wom-sang'hanila imisi na ikilo mng'andayake. Ayo yokala mkigoda cha undewakokala nao na kowakaliza. 16Honda wonenzala hebu ng'hilu hebu zuwa hebu jotokali honda diwasome kabili, 17 kwavijaMwanang'hondolo yeli hagati ya kigodacha undewa kokuwa msusilaji wao, nayokowalongoza mna inzasa ya mazi gogalaugima. Nayo Mulungu kogahangusamahozi gao mgameso gao.”

8Nzabi ya hota ya saba

1 Mwanang'hondolo viyabandule nzabiya hota ya saba, ako kuulanga kukala hu-upi, kwa kipindi cha nusu saa. 2 Abahoniwona wasenga saba wa kuulanga wemakuulongozi wa Mulungu, wagweleligwamhalati saba.

3 Msenga iyagwe wa kuulanga yakalilena kiya cha zahabu cha kusomela ubani,keza kema kuulongozi wa upango wakulavila nhosa. Kagweleligwa ubanimwingi na kupula kwa wanhu waMulungu, yavilave nhosa muupango wazahabu uli kuulongozi wa kigoda chaundewa. 4 Yosi da ubani hamoja nakupula kwa wanhu wa Mulungu vicholauchanha kulawa mmakono ga msengaayo wa kuulanga yemile kuulongozi waMulungu. 5 Abaho ayo imsenga wakuulanga kasola kiya cha kwikila ubani,keka makala ga moto kulawa muupangowa kulavila nhosa, kakipigisa ikiya mwiisi.Kukala na ng'huwa, mdudumo mimwesana mtigisiko wa isi.

Mhalati yaichanduso mbaka ya ikane6Abaho awo iwasenga sabawa kuulanga

wakalile na mhalati saba waitanda kuzi-towa.

7 Msenga wa kuulanga wa ichandusokatowa mhalati yake. Mvula ya mabwena moto, vihanganyigwe na damu viku-tuligwa mwiisi. Selusi imoja ya isi ilukulana selusi imoja ya mibiki ilukula na mijanimibisi yose ilukula.

8 Msenga wa kabili wa kuulanga ka-towa mhalati yake. Kinhu kamba lugongolukulu lukwaka moto lwasigwa mbahali.Selusi imoja ya bahali igaluka damu,9 selusi imoja ya viumbe vili mbahali vifana selusi imoja ya ngalawa ng'hulu zi-nangika.

10 Msenga wa kadatu wa kuulanga ka-towa mhalati yake. Nhondo ng'hulu, ik-waka kamba wenge da moto, igwa ku-lawa kuulanga na igwila selusi imoja yamizanda ya mazi na vizanda. 11 Nhondoayo yokemigwa, “Usungu.” Avo selusiimoja ya mazi gakala usungu, wanhuwengi wafa mbuli ya mazi gago, kwavijamazi gagaluka kuwa masungu.

12Abaho msenga wa ikane wa kuulangakatowa mhalati yake. Zuwa na mwezi nanhondo zitowigwa na vagiza selusi imojaya udahi wake wa kumwemwesa. Selusiimoja ya imisi ikala kuduhu mulenge wa

Page 300: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Ugubulo 8:13 297 Ugubulo 10:4zuwa, vivija selusi imoja ya ikilo ikalakuduhu mulenge wa mwezi na nhondo.

13 Abaho ndola, nimuhulika mhungukoguluka uchanha ng'hani kuulanga kunokokemelela, “Wogaya, wogaya, wogaya!Wanhu wokala mwiisi, awo iwasenga wa-datu wa kuulanga wasigale, wahatowamhalati zao!”

9Mhalati ya tano

1 Abaho msenga wa tano wa kuulangakatowa mhalati yake. Nyona nhondoikalile ilagale mwiisi, nayo igweleligwaluvugulo lwa mwina wa kolombo dilibuleuhelelo. 2 Ayo inhondo ifungula umwinawa kolombo dilibule uhelelo, na yosikulu dilawa kamba yosi kulu da biwi dis-omigwa. Zuwa na ulanga vigeligwa zizambuli ya yosi dijo. 3Nzigewalawa kudiyosidijo, wengila mwiisi, wagweleligwa nguvukamba ya inge. 4 Walongeligwa seke-wanange mijani hebu mibiki hebu kinhuchochose kihandigwe. Lakini wawanangewanhu waja waiyeka waduhu kilaguso chaMulungu mvihanga vao. 5 Nzige awowalongeligwa sekewawakomewanhu awo,lakini wawadununze kwa miezi mitano.Usungu wa madununzo gago uigala nausungu wa kufuliligwa na inge. 6 Kipindiacho chose wanhu woizahila ifa, lakinihonda waipate bule. Wosulukila kufa,lakini ifa yokala kutali nao.

7 Nzige awo wakoneka kamba falasiwaitandile kwa kuitowa. Mmapala gaowakala na vinhu kamba taji za zahabu,na vihanga vao vikala kamba vihanga vawanhu. 8 Mvili zao ziigala na mvili nhaliza watwanzi nameno gao gaigala namenoga simba. 9 Mhambaga zao zigubikigwana kinhu kamba ngao ya zuma. Sauti yamabawa gao iigala na sauti ya mwanzawa mituka ibululigwa na falasi wocholakuing'hondo. 10Wakala na mikila na mibakamba ya inge, kwa mikila ayo wakalana nguvu ya kuwalumiza wanhu kwakipindi cha miezi mitano. 11 Wakala namndewa yakalile yowalongoza, nayo ayomsenga wa Mwenembago yakalile mkuluwa kolombo dilibule uhelelo. Twaga jakekwa kiebulania Abadoni na kwa kigilikiApolioni, fambulo jake, “Mnangaji.”

12 Magayo ga ichanduso gabita, lakinigang'hali gayagwe mabili gokwiza.

Mhalati ya sita

13 Abaho msenga wa sita wa kuulangakatowa mhalati yake. Mhulika sautiyolawa mna izimhembe nne za upangowa kulavila nhosa utengenezigwe kwa za-habu uli kuulongozi wa Mulungu. 14 Sautiayo imulongela msenga wa sita wa ku-ulanga yakalile na mhalati, “Walekesewasenga wane wa Mwenembago wag-odekigwe hana ulwanda mkulu wa Eu-fulate!” 15 Nayo kawafungulila wasengaawo wane wakalile watandigwe mbuli yasaa ayo ya siku na mwezi awo na mwakaawo, muladi wawakome selusi imoja yawanhu. 16 Mhulika uwingi wa wakaliziwokwela falasi wakala milioni mia mbili.17Vino vivo vinyonile vindagusiligwe, ny-ona falasi na waja wowakwela, wakala nangao mzimhambaga zao ndung'hu kambamoto na buluu na njano. Mapala ga falasiawo gakala kamba mapala ga simba, mu-milomo yao vilawa moto na yosi na balutiikwaka. 18 Selusi imoja ya wanhu wosemwiisi wafa mbuli ya mikubulo ayo mi-datu, nayo ni moto yosi na baluti ikwakavilawile mumilomo yao. 19Nguvu ya falasiawo ikalamna imilomo yao namna imikilayao. Mikila yao iigala na mgendela hasi naikala na mapala, kwa mikila ayo wawalu-miza wanhu.

20 Wanhu wayagwe wasigale, awohawakomigwe na mikubulo ayo,hawalekile gehile ga kutambikila vinhuviwatendile kwa makono gao. Hawalekilekuvitambikila vinyamkela na vinyago vazahabu na shaba na sente na mabwe namibiki, vinhu havidahaga kulola hebukuhulika hebu kugenda. 21 Hawalekileukomaji wao na uhawi na ugoni na ubavi.

10Msenga wa kuulanga na kitabu kidodo

1 Abaho nimona msenga iyagwe wa ku-ulanga yeli na udahi kohumuluka kuu-langa. Kakala yavazigwe wingu na pindeda Mulungu kudipala jake. Kihangachake kikala kamba zuwa, na magulu gakekamba mhanda za moto. 2 Mumkonowake kakala yagogile kitabu kidodo kifun-guligwe. Keka uchanha ya bahali mguluwake wa mkono wa kudila na wa ku-moso keka mwiisi inyalile. 3 Kakemelelang'hani kamba simba yong'ula. Viyamam-bukize kukemelela, ng'huwa saba zidikakwa kubuma. 4 Bahaja vizilongile zijazing'huwa nilonda kwandika, lakini mhu-lika sauti kulawa kuulanga, ilonga, “Mbuli

Page 301: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Ugubulo 10:5 298 Ugubulo 11:18azo zilongigwe na ng'huwa saba zifise,sambiuzandike!”

5 Abaho msenga ayo wa kuulanga ini-mone kema uchanha ya bahali na uchanhaya isi, kenula mkono wake wa kudilauchanha kuulanga, 6kaiduila kwa twaga daMulungu yeli mgima siku zose, yaumbileulanga na isi na bahali na vinhu vose vilimumo. Kalonga, “Kipindi cha kubetelakibita! 7 Lakini kipindi imsenga wa sabawa kuulanga yahatowa mhalati yake, Mu-lungu komambukiza mbuli zake za kifisokamba viyawapetele watula ndagu, awoiwasang'hanaji zake.”

8 Abaho sauti ija imhulike aho haichan-duso kulawa kuulanga, inongela kabili,“Genda kakisole kitabu kifunguligwe kilimumkono wamsenga wa kuulanga yemilembahali na mwiisi inyalile.”

9 Avo nimcholela ayo imsenga wa kuu-langa, nimpula yanigwee acho ikitabu ki-dodo. Kanongela, “Sola ukije, mumulomowako chokuwa cha umulile kamba uki,lakini mna iinda chokuwa cha usungu!”

10 Nikisola kitabu acho kidodomumkono wa msenga ayo wa kuulanganikija, mumulomo kikala cha umulilekamba uki, lakini vinikidile mna iindakikala usungu. 11 Abaho nongeligwa,“Kolondeka upete kabili usenga waMulungu mbuli ya wanhu wa kila isi nalukolo na ulonzi na wandewa wakulu!”

11Wanhu wabili wavonile na kulonga

1 Abaho ngweleligwa dete kamba kibikicha kupimila, nongeligwa, “Genda kapimeng'anda ya Mulungu na upango wa kulav-ila nhosa na uwapete wanhu womtam-bikila Mulungu mumo. 2 Lakini seke-upime lubuga lwa kunze ya Ng'anda yaMulungu, kwavija wagweleligwa wanhuhaweli Wayahudi, wao wodibojoga bugading'alile kwa kipindi cha miezi malongomane na mbili. 3Nowatuma wanhu zanguwabili, wolonga usenga wa Mulungu kwasiku elufumojamaganamabili namalongosita kuno wavala vikumbi.”

4 Wanhu awo wabili wonda walongembuli yangu awo walongigwe kambamibiki mibili ya mizeituni na vinhuvibili va kwikila taa vili kuulongozi waMndewa wa isi. 5Munhu yoyose yahagezakuwalumiza, moto ulawa mmilomoyao owasakaza wanhu wawehile, namunhu yoyose yonda yageze kuwalumiza

kokomigwa kamba vivo. 6 Kipindi vondawapete usenga wa Mulungu, wokuwa naudahi wa kufunga ulanga muladi mvulasekeitowe. Wana udahi wa kugalusa mazikuwa damu, vivija wana udahi wa kugalamikubulo mwiisi kipindi wahalonda.

7Wahamambukiza kulonga usenga wao,ng'onyo dilawa kudikolombo dilibuleuhelelo diitowa nao. Najo dowahumana dowakoma. 8 Mitufi yao yokala mnazinzila za buga kulu, hanhu haawambigweMndewa wao. Twaga da kugwaza da bugadijo Sodoma hebu isi ya Misili. 9 Wanhukulawa kila isi na lukolo na ulonzi na kabilawoilola mitufi yao kwa siku ndatu na nusuna honda watogole izikigwe. 10 Wanhuwokala mwiisi woideng'helela ifa yawanhu awo wabili. Wotenda nyimwilinyimwili na kuigwaa nhunza, kwavijawatula ndagu awo wabili wawagazang'hani wanhu wa mwiisi. 11 Zahamalasiku azo ndatu na nusu, mhumuzi yaugima kulawa kwa Mulungu iwezila nakuwengila, nao wema wima na wanhuwosewawonewengila bwembwe. 12Abahowatula ndagu awo wabili wahulika sauting'hulu kuulanga, ilonga, “Izoni kuno!”Wachola kuulanga mna diwingu, kunowanhu wawehile wowalola. 13 Kipindikikija kukala na mtigisiko mkulu ng'haniwa isi, hanhu ha longo ha isi inangika,na wanhu elufu saba wakomigwa kwamtigisiko awo. Wanhu wasigale wadumbang'hani, wamgwaa ukulu Mulungu wakuulanga.

14 Magayo gakabili gabita, lakinigang'hali gakadatu gokwiza sambi.

Mhalati ya saba15 Abaho msenga wa saba wa kuulanga

katowa mhalati yake, kukala na sauting'hulu kuulanga, ilonga, “Sambi undewawa mwiisi wa Mndewa Mulungu wetu naKilisito iyamsagule. Nayo kotawala sikuzose!” 16 Abaho waja iwavele malongomabili na nne wakalile kuulongozi wa Mu-lungu mna ivigoda, wagwa kingubanguba,watambika kwa Mulungu, 17walonga,“Tokugwaa asente Mulungu uli na Udahi

wose,uli baha na ukalile baha!Kwavija kwa nguvu yako ng'hulu, kusonga

kutawala!18Wanhu wa isi zose wagevuzika,lakini kipindi cha ng'hasiliki yako kivika,kipindi cha kutagusigwa wanhu wafile.

Page 302: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Ugubulo 11:19 299 Ugubulo 13:5Kipindi kivika cha kuwagwaa nhunza

watula ndagu, awo iwasang'hanajiwako,

wanhu wako wose wokugwaa ukulu,wakulu kwa wadodo.Kipindi cha kuwananga wanhu wanangile

isi kivika!”19 Ng'anda ya Mulungu kuulanga

ivuguligwa, na sanduku da lagano jonekamumo. Kukala na mimwesa na mdudumona ng'huwa na mtigisiko wa isi na mvulang'hulu ya mabwe.

12Mtwanzi na Zoka kulu

1 Abaho kilaguso cha kukanganyachoneka kuulanga. Kukala na mtwanziyavalile zuwa na yakalile na mwezimmagulu gake na kudipala jake kavalataji ya nhondo longo na mbili. 2 Kakala nainda, na kalila kwa usungu kamba usunguwa kulela mwana.

3 Abaho kilaguso kiyagwe cha kukan-ganya choneka kuulanga. Zoka kuludung'hu yau na dikala na mapala saba namhembe longo, na kila pala dikala na taji.4 Zoka dijo kwa kila jake dibulula selusiimoja ya nhondo za kuulanga na dizasilamwiisi. Najo dima kuulongozi wamtwanziyuyo yakalile yolonda kulela, muladi bahoimwana yahavumbukadimsukile. 5Abaho,mtwanzi yuyo kalela mwana wa kimbi-galo, yonda yawatawale wanhu wa isi zosekwa mkongoja wa zuma lakini imwana ka-soligwa na kugaligwa kwa Mulungu kunaikigoda chake cha undewa. 6 Mtwanziyuyo kakimbilila kuluwala, hanhu hayam-tandile Mulungu, kuko kalolesigwa kwasiku elufumojamaganamabili namalongosita.

7 Abaho kulawilila ng'hondo kuulanga.Mikaeli na wasenga wayage wa kuulangawaitowa na zoka dijo, najo dizoka hamojana wasenga zake diitowa nao, 8 lakinizoka dijo na wasenga zake wahumigwa,hawakalile na hanhu hakukala kuko kuu-langa. 9 Avo zoka dijo kulu jasigwa hasi,najo dijo zoka da umwaka, dikemigwa ijaImdumuka hebu Mwenembago, najo dijodiwavizila wanhuwose wamwiisi. Jasigwahasi mwiisi hamoja na wasenga zake.

10Abahomhulika sauti kuulanga ilonga,“Sambi Mulungu kawakombola wanhuwake na Mulungu mndewa wetu kolagusanguvu zake! Sambi Kilisito iyamsagulekalagusa mamulaka gake! Kwavija yuyo

yakalile yokwima kuulongozi wa Mulunguimisi na ikilo kuwalavila vitala ndugu zetukasigwa hasi. 11 Ndugu zetu wadihumakwa damu ya Mwanang'hondolo na kwakuwalongela wayagwe mbuli ya Mulungu,kwavija hawaunogele ugima wao na wait-anda hata kufa. 12 Avo deng'helela gweyeulanga na wose wokala mumo! Lakini zo-gaya isi na bahali! Kwavija Mwenembagokeza kumwenu, kuno kamema ng'hasiliki,kajuwa kamba kasigaza kipindi kidodo.”

13 Zoka dijo vijone jasigwa mwiisi, dis-onga kumsaka mtwanzi ija yalelile mwanawa ikimbigalo. 14 Mtwanzi yuyo kag-weleligwa mabawa mabili ga mhungumkulu muladi yaguluke kutali na zokadijo, mbaka hanhu hake kuko kuluwala,kuko kokala goya kwa miyaka midatu nanusu. 15Abaho, dizoka dideka mazi mengikamba ga lwanda mkulu, gamuwinza kuk-isogo mtwanzi yuyo muladi gamkulule.16 Lakini isi imtaza mtwanzi yuyo, igubukana kugafonza mazi galawile mumulomowa zoka dijo. 17 Avo zoka dijo dige-vuzika ng'hani, disegela dichola kuitowana wana wayagwe wa mtwanzi yuyo, awowao wanhu wogoga malagizo ga Mulunguna wogoga ukweli ugubuligwe na Yesu.18 Abaho zoka dijo dima kumgwazo wabahali.

13Ming'onyo mibili

1 Abaho nijona ng'onyo dolawa mba-hali. Dina mhembe longo na mapalasaba, uchanha ya kila mhembe kukala nataji na uchanha ya kila pala kukala natwaga da kumuliga Mulungu. 2 Ng'onyodijo diigala na duma, na dina mifumbikamba ya dubu na lomo jake diigala nalomo da simba. Zoka dijo dimgwaa ajoding'onyo nguvu yake na kigoda chake chaundewa na udahi wake. 3 Pala dimoja dang'onyo ajo joneka na ng'hovu ya londadilondile kumkoma, lakini londa jake di-hona. Wanhu wa mwiisi yose wakanganyana kudikweleleza. 4 Wanhu wose wadi-tambikila zoka dijo kwavija dimgwaa ajoding'onyo udahi wake. Vivija waditambik-ila ajo ding'onyo walonga, “Nani yaigalilena ng'onyo dino? Nani yodaha kuitowanajo?”

5Abaho ajo ding'onyo ditogoleligwa ku-longa mbuli za kuitapa na kumuliga Mu-lungu, digweleligwa udahi kwa kipindi cha

Page 303: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Ugubulo 13:6 300 Ugubulo 14:10miezi malongo mane na mbili. 6 Avo dis-onga kumuliga Mulungu, kadiliga twagada Mulungu na hanhu hoyokala na wosewokala kuulanga. 7 Ng'onyo ajo dito-goleligwa kuitowa na wanhu wa Mulunguna diwahuma, na digweleligwa udahi kwawanhu wa kila isi na lukolo na ulonzi nakabila. 8Wanhu wose wokala mwiisi wodi-tambikila ng'onyo ajo, ila waja waiyekamatwaga gao gandikigwe mna ikitabu chaugima chaMwanang'hondolo yachinjigweisi ing'hali hainaumbigwa.

9 “Munhu yeli na magwiti yategeleze!10 Munhu yekigwe kwa kugogigwa, ko-gogigwa, munhu yekigwe kwa kukomigwakwa sime, kokomigwa kwa sime. Lunolukemo kwa wanhu wa Mulungu wafungeumoyo na watamanile.”

11 Abaho nijona ng'onyo diyagwedolawa mwiisi. Dikala na mhembe mbilikamba mhembe za ng'hondolo, dilongakamba dija dizoka. 12 Dikala na udahiwose wa ajo ding'onyo da ichanduso,na diusang'hanila udahi awo hanhu haajo ding'onyo. Diinanahiza isi yose nawanhu wokala mumo waditambikileng'onyo ajo da ichanduso dikalile na londakudipala abaho dihona. 13 Avo, ng'onyoajo da kabili ditenda unzonza mkulu,mbaka moto kulawa kuulanga uhumulukahasi mgameso ga wanhu. 14 Diwavizilawanhu wokala mwiisi kwa kubitilaunzonza diutendile hanhu ha ng'onyo daichanduso. Ajo ding'onyo diwalongelawanhu wazenge sanamu kwa kuditogolading'onyo dikalile dilumile kwa simelakini diwa gima kabili. 15 Ng'onyo ajoda kabili ditogoleligwa kulava mhumuziya ugima kwa ayo isanamu ya ding'onyoda ichanduso, muladi ayo isanamu idahekulonga na kuwakoma wanhu walekilekuitambikila. 16 Vivija ajo ding'onyodiwananahiza wanhu wose, wadodo kwawakulu, wagoli kwa wakiwa, watumwakwa wanhu wakomboligwe, wekigwekilaguso mna imikono yao ya kudila hebumvihanga. 17 Kuduhu munhu yodahakugula hebu kuchuuza kinhu kambakaduhu kilaguso acho, kilaguso acho nitwaga da ajo ding'onyo hebu namba zatwaga dijo.

18Hanoholondeka nzewele! Munhu yelina nzewele kodaha kufambula namba zang'onyo dijo, kwavija namba azo zokwimakwa twaga da munhu. Namba azo nimagana sita na malongo sita na sita.

14Mwanang'hondolo na wanhu zake

1 Abaho niluwona Lugongo lwa SayuninaMwanang'hondolo kemauchanha yake,kakala na wanhu laki moja na elufualobaini na nne, mvihanga vao wakalawandikigwe twaga da Mwanang'hondolona twaga da Tatake. 2 Mhulika sautikulawa kuulanga, iigalile na mazi mengivigokilima na mdudumo. Sauti imhulikeikala kamba sauti ya watowa bango vi-wotowa bango jao. 3 Wakala wokwimbalwila lwa sambi kuulongozi wa kigoda chaundewa na kuulongozi wa viumbe vinevili na ugima na waja iwavele. Kuduhumunhu yadahile kuifunza lwila lulo ilawanhu waja waiyeka laki moja na elufualobaini na nne wakomboligwe mwiisi.4 Wanhu awo wakala waikile goya nahawana wasa bule na watwanzi. Waowomkweleleza Mwanang'hondolo kokosekoyochola. Wakomboligwa kulawa mgatimwa wanhu, wawa wanhu wa ichan-duso kulavigwa kwa Mulungu na kwaMwanang'hondolo. 5Wanhu awo hawanalonga uvizi wowose, na waduhu kinhuchochose kihile kumwao.

Wasenga wadatu wa kuulanga6 Abaho nimona msenga iyagwe wa

kuulanga kozumha kuulanga, kakala naMbuli Inogile ilibule uhelelo kowapetelawanhu wa mwiisi, kila kabila na lukolo naulonzi na isi. 7 Kalonga kwa sauti ng'hulu,“MdumbeniMulungunamumgwee ukulu!Kwavija kipindi chake cha kuwatagusawanhu wa mwiisi kivika. Mtambikileniyuyo yaumbile ulanga na isi na bahali nanzasa za mazi!”

8 Msenga wa kabili wa kuulangakamkweleleza ayo wa ichanduso kalonga,“Digwa! Buga kulu da Babeli digwa!Diwagwelele wanhu wa isi zose divai yakekali, divai iwatenda wanhu wasulukilekutenda ugoni!”

9 Msenga wa kadatu wa kuulangakawakweleleza wayage wabili walongole,kalonga kwa sauti ng'hulu, “Munhuyoyose yonda yaditambikile ding'onyo nasanamu yake na munhu yekigwe kilagusomkihanga chake hebu mumkono wake wakudila, 10 munhu ayo kong'wa divai yang'hasiliki ya Mulungu igidigwe mkikasicha ng'hasiliki yake bila kuhanganyigwana mazi. Munhu ayo kogaya muumotona mabwe gokwaka mgameso ga

Page 304: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Ugubulo 14:11 301 Ugubulo 16:1wasenga wa kuulanga na mgameso gaMwanang'hondolo. 11 Yosi da motouwadununza dokwela uchanha siku zose.Wanhu waditambikile ding'onyo ajo nasanamu yake na kwa munhu yoyoseyekigwe kilaguso cha twaga jake, hondawabwihile imisi na ikilo siku zose.”

12Avo wanhu wa Mulungu waja wogogamalagizo ga Mulungu na womtamanilaYesu wolondeka wafunge umoyo.

13Abahomhulika sauti kulawa kuulangayolonga, “Yandika! Wamwedawanhuwajakulawa sambi wofa kunowailumba naMn-dewa!”

Nayo Loho wa Mulungu kolonga,“Wobwihila na magayo gao, kwavija gajagawasang'hane gowakweleleza.”

Wanhu wa mwiisi wokwikigwa hamojakamba zabibu

14 Abaho ndola nyona kukala na winguzelu, na ayo yakalile mdiwingu kaigalana Mwana wa Munhu. Kakala na tajiya zahabu mdipala jake na sengo ikutwamumkono wake. 15 Abaho msenga iyagwewa kuulanga kalawa mng'anda ya Mu-lungu ako kuulanga, kakemelela kamulon-gela ayo yakalile mdiwingu, “Chonde, solasengo yako usenge vihandigwe, kwavijakipindi cha kusenga kivika, vihandigwemwiisi vikangala.” 16 Baho ayo yakalilemdiwingu kazungulusa sengo yakemwiisi,na vihandigwe mwiisi visengigwa.

17 Abaho msenga iyagwe wa kuulangakolawa mng'anda ya Mulungu ako kuu-langa, nayo vivija kakala na sengo ikutwa.

18 Abaho msenga iyagwe wa kuulanga,yakalile mulolesaji wa moto, kalawamuupangowakulavila nhosa kamulongelakwa sauti ng'hulu ayo msenga wakuulanga yakalile na sengo ikutwa, “Solasengo yako ikutwa ukanhe vimvaba vazabibu vili mumgunda wa mizabibu ulimwiisi, kwavija zabibu zipa!” 19 Ayoimsenga wa kuulanga kazungulusa sengoyake mwiisi kakanha zabibu mvimvabavake, kazipigisila hanhu ha kukamilazabibu, hanhu ha ng'hasiliki ya Mulungu.20 Zabibu zikamigwa hanhu aho hakalilekunze ya buga, na damu ikilima kulawahanhu aho kwa ugazi wa kuvikilamumulomo wa falasi kulawa hasi na utaliwa kilometa magana madatu.

15Mikubulo saba

1Abaho ndola kuulanga nyona kilagusokiyagwe kikulu cha kukanganya. Kukalana wasenga saba wa kuulanga wakalile namikubulo saba ya uhelelo, kwa mikubuloayo saba ng'hasiliki ya Mulungu yokuwaimala.

2 Abaho nyona kinhu kamba bahaliya kiyoo ihanganyigwe na moto. Vivijaniwona wanhu waja wadihumile dijading'onyo na sanamu yake na dijo twagajake dolagusigwa kwa namba. Wanhu awowema kumgwazo wa ija ibahali ya kiyookuno wagoga mabango gawagweleligwena Mulungu. 3 Wemba lwila lwa Musamsang'hanaji wa Mulungu na lwila lwaMwanang'hondolo,“Gweye Mndewa Mulungu uli na Udahi

wose,sang'hano zako ng'hulu na za unzonza!Mndewa wa isi zose,nzila zako zinoga na za ukweli!4Vino nani yoleka kukudumba gweye Mn-

dewa?Vino nani yoleka kudigwaa ukulu twaga

jako?Gweye wiiyeka ayo ung'alile.Wanhu wa isi zose wokwiza kumwako na

kukutambikila,kwavija kulagusa kotagusa bila kubagula.”

5 Vigabitile gano nyona ng'anda yaMulungu kuko kuulanga ivuguligwa, namgati yake Kiheha kilagusa Mulungukabaho. 6 Avo waja iwasenga saba wakuulanga wakalile na mikubulo sabawalawa mng'anda ya Mulungu, kunowavala viwalo vitengenezigwe kwa kitaniinogile ing'ala na mikwiji ya zahabuifungigwa kuzunguluka mhambaga zao.7 Abaho imoja wa viumbe vine vili naugima kawagwaa awo iwasenga sabawa kuulanga mabakuli saba ga zahabugamemile ng'hasiliki ya Mulungu, yelimgima siku zose. 8 Ng'anda yose yaMulungu imema yosi da ukulu na nguvuya Mulungu, kuduhu munhu yadahilekwingilamng'andambaka imalemikubuloayo saba ya waja iwasenga saba wakuulanga.

16Bakuli za ng'hasiliki ya Mulungu

1 Abaho mhulika sauti ng'hulu kulawamng'anda ya Mulungu yolonga kwa wajaiwasenga saba wa kuulanga, “Gendenimkakutule mwiisi mabakuli gago saba gang'hasiliki ya Mulungu.”

Page 305: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Ugubulo 16:2 302 Ugubulo 17:62 Msenga waichanduso wa kuulanga

kasegela kakutula bakuli jake mwiisi.Milonda iluma ng'hani ilawilila kwawanhu wose wakalile na kilaguso cha dijading'onyo nawanhuwaitambikile sanamuyake.

3 Abaho msenga wa kabili wa kuulangakakutula bakuli jake mbahali. Mazi gosegawa damu kamba damu ya munhu yafile,na kila kiumbe kili na ugima mbahali kifa.

4Abahomsenga wa kadatu wa kuulangakakutula bakuli jake mna imizanda namna zinzasa za mazi, vose viwa damu.5 Nimuhulika msenga wa kuulangamulolesaji wa mazi kolonga, “Gweyeung'alile, gweye uli baha na ukalile baha.Gweye kutagusa viilondeka! 6 Kwavijaweta damu ya wanhu wa Mulungu nawatula ndagu, avo gweye kuwagwaa damuwang'we. Awo wopata kija kiwalondeke!”7 Abaho mhulika sauti kulawa muupangowa kulavila nhosa ilonga, “Ona, MndewaMulungu uli na Udahi wose! Nhaguso zakoni za kweli na vivo viilondeka!”

8 Abaho msenga wa ikane wa kuu-langa kakutula bakuli jake kudizuwa, zuwadikala na nguvu ya kuwasoma wanhu kwaukali wake. 9Wanhu wasomigwa na zuwana wadiliga twaga da Mulungu, yeli naudahi kwa mikubulo ayo. Lakini hawalek-ile bule nzambi zao na kumgwaa ukuluMulungu.

10 Abaho msenga wa tano wa kuulangakakutula bakuli jake aho hodikala dijading'onyo. Ziza jenela muundewa wa ajoding'onyo, na wanhu wailuma milimi yaombuli ya usungu, 11 wamuliga Mulunguwa kuulanga kwa usungu wao na milonda,lakini hawalekile bule nzambi zao.

12 Abaho msenga wa sita wa kuulangakakutula bakuli jake hana ulwanda mkuluwa Eufulate. Mazi gake ganyala, avo nzilailawilila kwa wandewa wolawa mwambuwa kudilawila zuwa. 13 Abaho niwonavinyamkela wadatu waigalile na mibulwa,imoja kalawa mudilomo wa dija dizoka naiyagwe mudilomo wa dija ding'onyo naiyagwe mumulomo wa ija imtula ndaguwa uvizi. 14 Zino azo loho ndatu zavinyamkela wotenda unzonza. Loho azondatu zochola kwa wandewa wose wamwiisi, kuweka hamoja kwa ng'hondomna isiku ng'hulu ya Mulungu yeli naUdahi wose.

15 Mndewa kolonga, “Tegeleza! Niyenokwiza kamba mbavi! Kamweda munhu

yokala meso, na kuvala viwalo vake mu-ladi sekeyagende mwazi na kugwa kinyalamgameso ga wanhu.”

16 Abaho loho azo ziwagala hamoja awoiwandewahanhuhokemigwakwaKiebula-nia Halimagedoni.

17 Abaho msenga wa saba wa kuulangakakutula bakuli jake kuulanga. Mng'andaya Mulungu kuna ikigoda cha undewakulawa sauti, ilonga, “Imala kutendeka!”18 Kulawilila mimwesa na mdudumo nang'huwanamtigisikowa isi. Mtigisiko awowa isi mkulu ng'hani haunalawila tokaMulungu yaumbe munhu. 19 Buga dijakulu ditulika vihande vidatu, mabuga gosega mwiisi ganangika. Babeli buga kuluMulungu hadisemwile kading'weza kikasicha divai ya ng'hasiliki yake ng'hulu.20 Visiwa vose visegela na vigongo navohavoneke kabili. 21 Mvula ya mabwemakulu geli na uzito wa kilo hamsini kiladibwe dimoja, iwatowela wanhu. Wanhuwamuliga Mulungu mbuli ya mikubuloayo ya mvula ya mabwe kwavija ikalamikubulo mikulu ng'hani.

17Mgoni mkulu na ding'onyo

1 Abaho imoja wa awo iwasenga sabawa kuulanga wakalile na mabakuli saba,keza kanongela, “Izo nikulagusile nh-aguso ya ija imgoni mkulu, najo dijobuga kulu dizengigwe behi ya mazi mengi.2Wandewawamwiisiwatendanayougoni,na wanhu wokala mwiisi wakoligwa kwadivai ya ugoni wake.”

3 Ving'halile nolongozigwa na Loho waMulungu, nyona nosoligwa na msengawa kuulanga mbaka kuluwala. Kuko ni-monamtwanzi kakala uchanha ya ng'onyodung'hu. Ng'onyo ajo jandikigwa kilahanhu matwaga ga kumuliga Mulungu.Ng'onyo ajo dikala na mapala saba namhembe longo. 4 Mtwanzi ayo kakalayavalile kiwalo cha langi ya zambalauna udung'hu, kakala yaihambile vinhuva zahabu na lulu na mabwe gayagwega bei ng'hulu. Mumkono wake ka-goga kikasi cha zahabu kimemile mbulizigela kinyala, zilaguse uchafu wa ugoniwake. 5 Mkihanga chake kandikigwatwaga dikalile na fambulo difisigwe, “Ba-beli buga kulu, mama wa wanhu wagonina mbuli zigela kinyala ng'hani mwiisi.”6Nimona mtwanzi ayo kakoligwa damu yawanhu wa Mulungu, na damu ya wanhu

Page 306: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Ugubulo 17:7 303 Ugubulo 18:9wakomigwe mbuli ya kugendelela kumta-manila Yesu.

Vinimonile ng'hanganya ng'hani.7 Abaho ayo imsenga wa kuulangakanongela, “Habali kokanganya? Niyenokulongela mbuli zifisigwe za mtwanziino na ng'onyo ajo diyakwelile dili namapala saba na mhembe longo. 8Ng'onyoajo diujone, aho haichanduso dikala gimalakini sambi difa. Dolawa kudikolombodilibule uhelelo, lakini dobanangigwa.Wanhu wokala mwiisi awo matwaga gaohagandikigwemna ikitabu cha ugima tokakuumbigwa kwa isi, wokanganya kujonang'onyo ajo dikalile gima aho haichandusona sambi difa na dolawilila kabili!

9 “Aho holondeka nzewele na ubalamkulu kujuwa mbuli zino. Gago gamapalasaba ni vigongo saba viyakalile ayoimtwanzi, vivija awo wandewa saba.10 Mna iwao wandewa saba, wandewawatano wabanangigwa mbe, imojakogendelela kutawala na imoja yang'halihanakwiza, na yaheza kotawala kwakipindi kidodo. 11 Ajo ding'onyo dikalilegima aho haichanduso lakini sambi hadiligima kabili ni mndewa wa nane. Nayovivija ni imoja wa iwaja wandewa saba nakobanangigwa.

12 “Zija mhembe longo ziwone awowandewa, awo wang'hali hawana-songa kutawala. Lakini wogweleligwaudahi wa kulongoza kwa saa dimojahamoja na ajo ding'onyo. 13 Wandewawano wose longo wogesa dimoja,na wodigwaa ajo ding'onyo nguvuzao na udahi wao. 14 Woitowang'hondo na Mwanang'hondolo, lakiniMwanang'hondolo hamoja na wajayawakemile na kuwasagula waja wota-maniligwa, kowahuma kwavija yuyoMndewa wa iwandewa na Mkulu waiwakulu.”

15 Vivija ayo imsenga wa kuulangakanongela, “Mazi gawone aho hayakalileija imgoni, awowanhuwa kila isi na lukolona kabila na ulonzi. 16 Mhembe longoziwone na dija ding'onyo, vomwihila ijaimgoni. Womboka kila kinhu kiyali nachona womuleka mwazi, woija nyama yakena kumsoma moto. 17 Kwavija Mulungukeka magesa gake goyolonda kusang'hanammizoyo yao, kwa hewo kuitogolela nakudigwaa ajo ding'onyo udahi wao wakutawalambaka gaja gayalongileMulungugalawilile.

18 “Mtwanzi yuumone dijo buga kuluditawala wandewa wa mwiisi.”

18Kunangigwa kwa Babeli

1 Abaho nimona msenga iyagwe kohu-muluka kuulanga. Kakala na udahi mkuluna isi imwemweselwa kwa mng'alo wake.2Kalonga kwa sauti ng'hulu,“Kugwa! buga kulu da Babeli kugwa!Sambi kawa kae ya vinyamkelana loho zihile,kawa kae ya ndege wehile na wanyama

wogevuza.3 Kwavija wanhu wa isi wakoligwa kwa

divai kali ya kuwatenda wasulukileugoni wake,

na wandewa wakulu wa mwiisi watendanayo ugoni.

Na wachuuza vinhu wa mwiisi wapataugoli kwa kusulukila kwake vinhuvihile.”

4 Abaho mhulika sauti iyagwe kulawakuulanga ilonga,“Wanhu zangu, segeleni kudibuga da Ba-

beli,muladi sekemuilumbe nayo mzinzambi

zake,sekemupate nhaguso yake.5 Kwavija nzambi zake nyingi ng'hani zi-

ilundiza mbaka kuulanga,nayo Mulungu kazikumbuka nzambi zake.6 Mtendeleni kamba viyawatendele mw-

eye,mlipenimiyanzamibili ya vija viyatendile.Mhanganyileni mkikasi chake kinhu kikali

cha kung'wamiyanzamibili ya vijaviyawagwelele mweye.

7Mgweeni usungu na magayo makulu,kamba viyakalile kwa ugima wa kubwihila

ng'hani na kuitapa.Kwavija kalonga muumoyo wake,‘Niye nokala kamba malikia! Niye sili

mgane,na niye sikujuwile bule kuiyalala!’8Mbuli ya gago mikubulo impata kwa siku

dimoja,mitamu na kunyunyuwala na lufilili lwa

nzala.Kosomigwa moto,kwavija Mndewa Mulungu yomtagusa

kana udahi.”9 Wandewa wa mwiisi watendile nayo

ugoni na kukala nayo ugima wa kubwihilawoiyalala na kulila vonda wone yosi da

Page 307: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Ugubulo 18:10 304 Ugubulo 19:5kubanangigwa kwake. 10 Wokwima kutalikwa kudumba magayo gake na wolonga,“Kogaya! Kogaya gweye Babeli buga kulu

dili na udahi!Kwavija kutagusigwa kwa saa dimoja di-

iyeka!”11 Vivija wachuuza vinhu wa mwiisi

wolila na kumuyalalila, kwavija kuduhumunhu kabili yogula vinhu vao. 12Kuduhumunhu kabili yogula zahabu hebu sentehebu mabwe ga bei ng'hulu na luluhebu kitani na viwalo va langi ya zam-balau hebu nzabi zinogile hebu viwalovidung'hu, mibiki inung'hila goya, via vamhembe za nhembo, via va mibiki ya being'hulu ng'hani, via va shaba na zuma namalumalu, 13mdalasini na vinhu va kugelamwiimboga na ubani namanemane na udina divai na mavuta na usage na nganona ng'ombe na ng'hondolo, falasi na mi-tuka ya kubulula, watumwa na ugima wawanhu.

14 Wao wachuuza vinhu womulongela,“Vinhu vose vinogile viubetele visegela,na ugoli na ukulu ukuhonyoka, na hu-daha kuvipata kabili!” 15 Wanhu wochu-uza vinhu wapatile ugoli mbuli ya bugadijo, wokwima kutali mbuli ya bwem-bwe da magayo gake, woiyalala na kulila,16wolonga,“Kugaya! Kugaya buga kulu!Kuzoela kuvala viwalo va kitani na langi ya

zambalau na udung'hu,na kuihamba kwa vinhu va zahabu na

mabwe ga bei ng'hulu na lulu!17 Kwa saa dimoja diiyeka ugoli wako

upotela!”Abaho walosaji wose na wanhu wok-

wela meli, na wanhu wosang'hana mwi-imeli na wanhu wose wosang'hana mba-hali, wema kutali, 18viwajone yosi damotoukalile udilukuza walila kwa sauti, “Had-ina lawilila buga diyagwe kamba buga dinokulu!” 19 Wagoga mmapala gao, walila nakuiyalala,“Kugaya! Kugaya buga kulu!Kwavija wanhu wose weli na meli zigenda

mbahaliwapata ugoli kubitila ugoli wako.Na kwa saa dimoja diiyeka kwagiza kila

kinhu!”20Ulanga, deng'helela mbuli ya kunangika

kwake.Wanhu wa Mulungu na watumigwa na

watula ndagu, deng'heleleni!

KwavijaMulungu kaditagusambuli ya gajagayasang'hane kumwenu.

21 Abaho, msenga imoja wa kuulangayeli na udahi kenula dibwe diigalile nadibwe kulu da kudugila, kajasa mbahalikuno kolonga,“Vino vivo vonda jasigwe kwa nguvu,buga kulu da Babelina honda joneke kabili.22 Sauti za bango na sauti za vilonge longe

na mhalati,honda zihulikigwe kabili mgati mwako!Kuduhu munhu yoyose yosang'hanayonda yahulikigwe kabili mgati mmwako,hebu sauti za dibwe da kudugilahonda zihulikigwe kabili mgati mmwako.23 Mulenge wa taa honda woneke kabili

mgati mmwako,na sauti ya munhu yosola na mtwanzi

yosoligwahonda zihulikigwe kabili mgati mmwako.Wachuuza vinhu wako wakala wakulu

mwiisina kwa uhawi wako kuwagiza wanhu wose

wa mwiisi!”24Buga dijo da Babeli ditagusigwa kwav-

ija mgati mmwake yoneka damu ya watulandagu wa Mulungu na damu ya wanhuwa Mulungu na damu ya wanhu wosewakomigwe mwiisi.

19Nyila za kumtogola Mulungu ako kuu-

langa1 Vigabitile gago mhulika kinhu kamba

lunhu lwa wanhu kuulanga, wolonga,“Mulungu yatogoligwe! Ukombozi naukulu na nguvu va kumwake Mulunguwetu! 2 Kwavija nhaguso yake yakweli na vivo viilondeka! Mulungukamtagusa ija imgoni mkulu yakalileyowagiza wanhu wa mwiisi kwa ugoniwake. Kamkoboza kwavija kawakomawasang'hanaji zake!” 3Wakemelela kabili,“Mulungu yatogoligwe! Yosi da motoudilukuza buga dijowokwela uchanha sikuzose!” 4 Waja wavele malongo mabili nanne na viumbe vine vili na ugima wagwakingubanguba wamtambikila Mulungu,yakalile mkigoda cha undewa. Walonga,“Ona! Mulungu yatogoligwe!”

Nyimwili nyimwili ya zengele daMwanang'hondolo

5 Abaho ilawilila sauti kulawa mkigodacha ukulu, ilonga, “Mtogoleni Mulungu,

Page 308: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Ugubulo 19:6 305 Ugubulo 20:4mweye mose muli wasang'hanaji zake,mweye mumdumba Mulungu, wosewakulu kwa wadodo.” 6 Abaho mhulikakinhu kamba sauti ya lunhu mkulu lwawanhu na sauti ya mazi mengi vigok-ilima na mdudumo, ilonga, “Mulunguyatogoligwe! Kwavija Mndewa Mulunguwetu yeli na Udahi wose kotawala!7 Tudeng'helele na kusekelela, tumgweeukulu! Kwavija kipindi cha zengele daMwanang'hondolo kivika, na mtwanziyosoligwa katandigwambe. 8Mtwanzi ayokatogoleligwa kuvala kiwalo cha kitaniinogile, isunhigwe na kung'ala.” Kiwaloacho cha kitani azo sang'hano zinogile zawanhu wa Mulungu.

9 Abaho ayo imsenga wa kuulangakanongela, “Yandika vino, ‘Wamwedawanhu wose wagonekigwe kunainyimwili nyimwili ya zengele daMwanang'hondolo!’ ” Vivija kalonga,“Mbuli zino za ukweli za Mulungu.”

10 Nigwa kingubanguba mmagulu gakenilonda kumtambikila, lakini kanongela,“Sekeutende vivo! Niye na msang'hanajikamba gweye na wayago wamtogoleYesu, wogoga ukweli ugubuligwe naYesu. Mtambikile Mulungu! Kwavijawanhu wogoga ukweli ugubuligwe naYesu wolongozigwa na loho yawalongozewatula ndagu wa Mulungu.”

Falasi mzelu na ija yomkwela11 Abaho nyona ulanga uvuguligwa na

kukala na falasi mzelu. Ayo yomkwelakakemigwa, “Yotamaniligwa” na “Kweli.”Ayo kotagusa na koitowa kwa mbuliya gaja golondigwa. 12 Meso gakekamba lambi da moto, na kavala matajimengi mdipala jake. Kakala yandikigwetwaga, kuduhu yoyose yadijuwile ilaheyo mwenyego yaiyeka. 13 Kakalayavalile kiwalo kizovekigwe mwiidamu.Twaga jake kakemigwa, “Mbuli yaMulungu.” 14 Wakalizi wa kuulangawamkweleleza kuno wakwela falasiwazelu na wavala viwalo va kitani, vizelung'hani na ving'ala. 15 Sime dikutwadilawa mumulomo wake, na kwa sime dijokowahumawanhuwa isi zose. Kowatawalakwa mkongoja wa zuma, na koikamadivai hanhu ha kukamila zabibu hang'hasiliki ya Mulungu yeli na Udahiwose. 16 Mkiwalo chake na mdihazajake jandikigwa twaga dino, “Mndewa waiwandewa na Mkulu wa iwakulu.”

17 Abaho nimona msenga wa kuulangakema mdizuwa. Kakemelela kwa sauting'hulu kawalongela ndege wose wakalilewoguluka, kuna uulanga, “Izoni! It-ing'hanileni hamoja mbuli ya nyimwilinyimwili ng'hulu ya Mulungu! 18 Izonimuje ng'huli za wandewa wakulu, wakuluwa wakalizi na wakalizi na muje falasina wanhu wowakwela, muje ng'huli zawanhuwose, wakomboligwe nawatumwa,wakulu kwa wadodo!”

19 Abaho nijona dija ding'onyo hamojana wandewa wakulu wa mwiisi nawakalizi wao, waiting'hana hamojawatende ng'hondo na ija yakwelile falasihamoja na wakalizi zake. 20 Lakini ajoding'onyo digogigwa hamoja na mtulandagu wa uvizi yakalile yotenda unzonzahanhu ha ding'onyo. Kwa unzonza awokawavizila waja wakalile na kilagusocha ajo ding'onyo na waja waitambikilesanamu ya ng'onyo ajo. Dijo ding'onyo namtula ndaguwa uvizi wosewabili wasigwakuno wang'hali wagima mdilamba damoto mkulu na mabwe gokwaka. 21 Wajaiwakalizi zao wakomigwa kwa simedilawilemumulomowa ija yakwelile falasi,na ndege wose weguta mbuli ya nyama zang'huli zao.

20Miyaka elufu imoja

1 Abaho nimona msenga wa kuu-langa kohumuluka kulawa kuulangakuno kagoga luvugulo lwa mwina wakolombo dilibule uhelelo na mnyololomkulu. 2 Kadigoga dija dizoka, zoka daumwaka najo dijo ija Imdumuka, hebuMwenembago, kadifunga kwa kipindi chamiyaka elufu imoja. 3 Msenga ayo wakuulanga kadipigisa zoka ajo kudikolombodilibule uhelelo, kadihindila na kekasio mumulomo wa dikolombo, muladisekediwavizile kabili wanhu wa isi mbakavonda imale ayo imiyaka elufu imoja.Yahamala miyaka ayo dofunguliligwalakini kwa kipindi kidodo.

4 Abaho nyona vigoda va undewa, nawanhu wavikalile wagweleligwa udahiwa kutagusa. Vivija nyona loho zawanhu waja wakanhigwe mapala mbuliya kugoga ukweli ugubuligwe na Yesuna mbuli ya kuwapetela wanhu mbuli yaMulungu. Hawaditambikile dija ding'onyohebu sanamu yake, vivija hawekigwekilaguso mvihanga vao hebu mmakono

Page 309: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Ugubulo 20:5 306 Ugubulo 21:12gao. Wagweleligwa ugima kabili nawolongoza hamoja na Kilisito kwa miyakaelufu imoja. 5 Wanhu wayagwe wafilehawazilibuke mbaka yahamala miyakaayo elufu imoja. Uno awo uzilibukowa ichanduso. 6 Wamweda na wang'alawanhu wonda wawe mumo muuzilibukouno wa ichanduso. Ifa ya kabili hondaiwagoge kabili, wokuwa walava nhosa waMulungunaKilisito, nawolongoza hamojanayo miyaka elufu imoja.

Kubanangigwa kwa Mwenembago7 Yahamala miyaka ayo elufu imoja,

Mwenembago kolekesigwa kulawamkifungo chake, 8 avo kolawa kunzekosonga kuwavizila wanhu wapwililikemwiisi yose, nazo azo isi za Gogu naMagogu. Mwenembago koweka hamojambuli ya ng'hondo, wanhu awo wokuwawengi kamba msanga wa mhwani.9 Wagenda mwiisi yose, wahazungulukahanhu hawakalile wanhu wa Mulungu nabuga diyadinogele Mulungu. Lakini motouhumuluka kuulanga na kuwasakaza.10 Nayo Mwenembago yakalile yowavizilawanhu kasigwa mdilamba da moto namabwe gokwaka, mumo muwakalile dijading'onyo na mtula ndagu wa uvizi, waowogaya imisi na ikilo, siku zose.

Nhaguso ya uhelelo11 Abaho nyona kigoda kikulu cha un-

dewa kizelu, ayo yakikalile, isi na ulangavisegela mgameso gake, na havoneke ka-bili. 12 Abaho nyona wanhu wafile,wakulu kwa wadodo, wema kuulongoziwa kigoda cha undewa, na vitabu vifun-guligwa. Abaho kitabu kiyagwe kifun-guligwa, nacho acho kitabu cha ugima.Wanhu wafile watagusigwa kamba viwa-tendile, na kamba viyandikigwe mvitabuvivo. 13Bahali iwalava kunzewanhuwafilewakalile mgati yake, ifa na kowocholawanhu wafile viwalava wanhu wakalilemumo. Kila munhu katagusigwa kambaviyatendile. 14 Abaho ifa na kowocholawanhu wafile vasigwa mdilamba da moto.Moto uno awo ifa ya kabili. 15 Munhuyoyose twaga jake hajandikigwe mna ik-itabu cha ugima, kasigwa mdilamba damoto.

21Ulanga wa sambi na Isi ya sambi

1 Abaho nyona ulanga wa sambi na isiya sambi. Ulanga wa ichanduso na isi

ya ichanduso vikala visegele, nayo ba-hali haikalile kuko kabili. 2 Nyona bugading'alile, Yelusalemu ya sambi, dihumu-luka kulawa kuulanga. Dikala ditandigwevinogile kamba mtwanzi yosoligwa viy-ohambigwa yakaiting'hane na mkasanowake. 3 Abaho mhulika sauti ng'hulu ku-lawa kukigoda cha undewa, “Sambi kae yaMulungu ya hamoja na wanhu! Kokalanao, na wao wokuwa wanhu zake. Mu-lungu mwenyego kokuwa nao. Nayokokuwa Mulungu wao. 4 Nayo kowa-hangusa mahozi gao gose. Ifa hondaiwe kuko kabili hebu kunyunyuwala hebukulila hebu usungu. Kwavija mbuli zaumwaka zibita.”

5 Abaho ayo yokala mna ikigoda chaundewa kalonga, “Novitenda va sambivinhu vose!” Vivija kalonga, “Yandikambuli ino, kwavija mbuli zino za ukwelina zakutamaniligwa.” 6 Abaho kanon-gela, “Imala kutendeka! Niye na Alufana Omega, waichanduso na waikimam-bukizo. Munhu yoyose yeli na ng'hilunomgwaa bule yang'we mazi ga nzasa yaugima. 7 Munhu yonda yahume kopatavinhu avo vose, na niye nokuwa Mulunguwake, nayo kokuwa mwanangu. 8 Lakiniwanhu wodumba na woleka kutogola nawanhu wotenda mbuli zigevuza na wako-maji nawagoni nawahawi nawanhuwovi-tambikila vinyago na wavizi, wose hanhuhao kudilamba da moto na mabwe gok-waka, ayo iyo ifa ya kabili.”

Yelusalemu ya sambi9 Imoja wa iwasenga saba wa kuulanga

yakalile na mabakuli saba gamemilemikubulo saba yakimambukizo, kezakumwangu kanongela, “Izo, nikula-gusile mtwanzi yosoligwa, mwehewa Mwanang'hondolo.” 10 Ving'alilenolongozigwa na Loho wa Mulungunyona nosoligwa na msenga wa kuulangambaka kuinhembeti ya lugongo lukuluna lutali. Kandagusila Yelusalemu, Bugading'ala, dohumuluka kulawa kuulangakwa Mulungu, 11 ding'ala kwa ukulu waMulungu. Buga dija ding'ala kamba dibweda bei ng'hulu ng'hani kamba yasipi nakamba kiyoo. 12 Buga dijo dikala naluwa mtali na mkulu, lukalile na milangomikulu longo na mibili na wasengawa kuulanga longo na wabili wakalawokaliza. Uchanha ya kila mulangomkulugandikigwa matwaga ga makabila longo

Page 310: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Ugubulo 21:13 307 Ugubulo 22:10na mbili za wanhu wa Izilaeli. 13 Kilaubanzi kukala na milango mikulu midatu,milango mikulu midatu mwambu wakudilawila zuwa, midatu kudihongelazuwa, midatu kusini na midatu kasikazini.14 Luwa lwa buga dijo luzengigwa mnaichandusilo cha mabwe longo na mabili,uchanha ya kila dibwe jandikigwa twagadimoja dawajawatumigwa longonawabiliwa Mwanang'hondolo.

15 Avo, ayo imsenga wa kuulanga ya-longile na niye kakala na lubiki lwa za-habu lwa kupimila buga dijo na milangoyake na luwa lwake. 16 Buga dijo ugaziwake na utali wake uigala. Msenga ayowa kuulanga kadipima buga dijo kwa lu-biki, dikala na ugazi na utali na utali wakuchola uchanha kamba kilomita elufumbili na magana mane. 17 Vivija msengaayo wa kuulanga kalupima luwa lwa bugadijo, lukala na ugazi wa magulu sitini nasita kwa kipimo cha wanhu. 18 Luwalwake lukala luzengigwekwamabwegabeing'hulu gokemigwa yasipi, na dijo dibugadizengigwa kwa zahabu inogile, ing'alakamba kiyoo. 19 Mabwe ga chandusilocha luwa lulo gahambigwa kwa mabwega bei ng'hulu. Dibwe da ichanduso dachandusilo dikala yasipi, dakabili dikalayakuti samawati, dakadatu kalikedoni, daikane zumalidi, 20 da tano salidoniki, dasita akiki, da saba kilisolito, da nane zabal-ajadi, da tisa topazi, da longo kilisopilaso,da longo na imoja yasinto na da longona mbili ametisito. 21 Ija imilango longona mibili azo lulu longo na mbili, kilamulango uzengigwa kwa lulu imoja. Nzilang'hulu ya buga dijo izengigwa kwa za-habu inogile, ing'ala kamba kiyoo.

22 Siyonile bule Ng'anda ya Mulungukudibuga dijo kwavija Mndewa Mulunguyeli na Udahi wose na Mwanang'hondolowao Ng'anda ya buga dijo. 23 Bugadijo hadilonda zuwa hebu mweziwa kumwemwesela, kwavija ukuluwa Mulungu wodimwemwesela naMwanang'hondolo ayo taa ya buga dijo.24Wanhuwa isi zosewokwangammulengewake na wandewa wa mwiisi wogalaugoli wao mumo. 25 Milango ya bugadijo haihindigwa bule kwavija yokuwakamba imisi, kokuwa kuduhu ikilo.26 Ukulu na ugoli wa wanhu wa isi zosevogaligwa kudibuga dijo. 27Kuduhu kinhuchochose kihile chonda kingile kudibugadijo. Kuduhu munhu yotenda mbuli

zigela kinyala hebu yoviza yonda yengilemumo. Wanhuwaja waiyekamatwaga gaogandikigwa mna ikitabu cha ugima chaMwanang'hondolo wao wonda wengilekudibuga dijo.

22Lwanda lwa mazi ga ugima

1 Vivija ayo imsenga wa kuulangakandagusila lwanda lwa mazi ga ugima,gong'ala kamba kiyoo, golawa mkigodacha undewa wa Mulungu na chaMwanang'hondolo. 2 Lwanda ulo lukilimahagati ha nzila ng'hulu ya buga. Kilamwambu wa lwanda ulo kukala na mbikiwa ugima, ulela matunda miyanza longona mibili kwa mwaka, ndiyo kulonga,ulela kila mwezi na majani gake dawa yakuwahonya wanhu wa isi zose. 3 Kuduhuchochose kiduiligwe na Mulungu chondakikale kudibuga dijo.

Kigoda cha undewa wa Mulunguna cha Mwanang'hondolo chokuwakudibuga dijo, na wasang'hanaji zakewomsang'hanila. 4 Wochona kihangachake, na twaga jake dokuwa mvihangavao. 5 Honda kuwe na ikilo kabili, nawanhu wokala mumo honda walonde taahebu zuwa, kwavija Mndewa Mulungukokuwamulenge wao, na wotawala kambawandewa siku zose.

Kwiza kwa Yesu6 Abaho ayo imsenga wa kuulanga

kanongela, “Mbuli zino za ukweli naza kutamaniligwa. Mndewa Mulunguyawalongoze watula ndagu walongeusengawake kubitila Lohowake, kamtumamsenga wake wa kuulanga yawalagusilewasang'hanaji zake mbuli zonda zilawililesambi.”

7 “Tegeleza! Nokwiza hima. Kamwedamunhu yozigoga mbuli za ulaguzi zili mk-itabu kino.”

8 Niye Yohana mbonile na kuhulikambuli zino. Vimbone na kuhulika, nigwakingubangubammagulu gake ayo imsengawa kuulanga yandagusile mbuli zino,nilonda kumtambikila. 9 Lakini heyokanongela, “Sekeutende vivo! Niye namsang'hanaji kamba gweye na nduguzako watula ndagu wa Mulungu na wanhuwose wozigoga mbuli za kitabu kino.Gweye mtambikile Mulungu.” 10 Abahokanongela, “Sekeuzifise mbuli za ulaguzizili mkitabu kino, kwavija kipindi chake

Page 311: LaganodaSambikwaWanhuWose · Matayo1:18 2 Matayo2:16 na ng'holo longo na nne kulawa Daudi mbaka Wayahudi viwahamizigwe Babeli na ng'holo longo na nne toka viwa-hamizigweBabelimbakakulelekakwaKil-

Ugubulo 22:11 308 Ugubulo 22:21cha kulawilila cha mmabehi. 11 Munhuyotenda gehile yagendelele kutendagehile, munhu mchafu yagendelele kuwamchafu na munhu yotenda ganogileyagendelele kutenda ganogile na munhuyong'ala yagendelele kung'ala.”

12 Yesu kolonga, “Tegeleza! Nokwizahima hamoja na nhunza yonda nimgweekila munhu kamba viyasang'hane. 13Niyena Alufa na Omega, waichanduso nawaiki-mambukizo, mwanduso na uhelelo wavinhu vose.

14 “Wamweda wanhu wofuwa viwalovao, wadahe kuja tunda dambikiwa ugimana wengile mna imilango ya buga dijo.15 Lakini kunze ya buga dijo kuna wanhuwogevuza nawahawi nawakomaji nawag-oni na wanhu wovitambikila vinyago nawanhu wonogelwa kulonga uvizi.

16 “Niye Yesu, nimtuma msenga wanguwa kuulanga yawalongele mbuli zino mnaivibumbila va wanhu wanitogole. Niyenolawa mulukolo lwa Daudi, vivija niye nanhondo ing'ala imitondo.”

17 Loho wa Mulungu na Mtwanziyosoligwa wolonga, “Izo!”

Kila munhu yohulika gano, yalonge,“Izo!”

Munhu yeli na ng'hilu yeze, na munhuyolonda, yasole mazi ga ugima bila kulipa.

Mbuli za kimambukizo18 Niye nowazuma wanhu wose wohu-

lika mbuli za ulaguzi zili mkitabu kino,munhu yoyose yahongeza kinhu cho-chose muno, Mulungu nayo komongezelamikubulo yandikigwe mna ikitabu kino.19 Na munhu yoyose yahasegeza mbuliyoyose kulawa mkitabu kino cha ulaguzi,Mulungu komsegezela hanhu ha fungumna umbiki wa ugima na mna dibugading'ala, vilongigwe mna ikitabu kino.

20 Yesu yagubule ukweli wa mbuli zosezino, kolonga, “Ona nokwiza hima!”

Niye nilonga, Ona. Izo, Mndewa Yesu!21 Ng'hekewa ya Mndewa Yesu ikale na

mweye mose. Ona.