GO Live Cases 13/12/2012

Creative Strategy | Dynamic Identities | Editorial Design | Experience Design

LAVA VOORSPOORBEELD

Wie zijn wij?

Thijs: lead UX designer

Ellen: digitaal strateeg

Wie zijn wij?

Een van de fijne projecten waaraan we samen hebben gewerkt, is het Spoorbeeld.

Bureau Spoorbouwmeester

Bureau dat de vormgevings-richtlijnen voor de ‘spoorse omgeving’ vastlegt.

Opgericht door NS en ProRail

Privatisering leidde tot opheffing NS Design. Bureau Spoorbouwmeester werd opgericht om hier invulling aan te geven.

Wat is het Spoorbeeld?

Beleidspublicatie waarin de design-richtlijnen voor ontwerpen op en rond het spoor zijn vastgelegd.Voorheen uitgevoerd in print.

Wat is het Spoorbeeld?

Hoe zorg je in je ontwerp ervoor dat veiligheidscontroleurs hun werk kunnen doen.

Hoe bewaak je de unieke elementen in een historisch station terwijl de reiziger toch begrijpt hoe alles werkt?

Wat is het Spoorbeeld?

Reiziger centraal

Fotograaf: Pieter Kers

Domeinen die een reiziger passeert vormen de leidraad

Fotograaf: Rob ’t Hart

Station

Fotograaf: Jannes Linders

Stationsomgeving

Fotograaf: Jannes Linders

Spooromgeving

Fotograaf: Rob ’t Hart

Spoor

Fotograaf: Jannes Linders

Trein

Fotograaf: Rob ’t Hart

Spoorbeeld digitaal

Spoorbouwmeester

ArchitectKoen van Velsen

Behoefte: voortschrijdend inzicht verwerken

Recent voorbeeld

V erstandig van Bert Meerstadt,president-directeur van de Ne-

derlandse Spoorwegen, om grote in-terviews aan NRC Handelsblad en Bui-tenhof te geven kort vóór de publica-tie van een vernietigend rapportover de treinbotsing in Amsterdamin april (een dode, 190 gewonden).Dat scheelde een paar lastige vragenover de veiligheid op het spoor.

Volgens de Onderzoeksraad voorVeiligheid vielen er onnodig veel ge-wonden doordat de NS zich aan zijnwettelijke zorgplicht onttrok. In-middels zijn NS en ProRail onderverscherpt toezicht geplaatst. On-danks allerlei waarschuwingen rij-den volgens de Inspectie Leefomge-ving en Transport nog te vaak – 150keer per jaar – treinen door rood.

Als interviewer zou ik Meerstadtgraag hebben doorgezaagd over diemevrouw die het ongeval in Amster-dam niet overleefde. Ze zat in heteerste rijtuig van de intercity enraakte dodelijk gewond door eenklap tegen een dun tafelblad. „Eendun blad kan ook bij een kleine af-stand van de passagier tot het tafel-tje leiden tot aanzienlijk letsel”, al-dus de rapportage van de Inspectie.Veel andere reizigers liepen onnodi-ge verwondingen op door scherperanden van stoelen. Volgens de on-derzoekers had de NS meer reke-ning moeten houden met de ‘bots-veiligheid’.

Als dat volstrekt overbodige tafel-tje er niet was geweest, had dievrouw nog geleefd. Ze hadden haarvóór de reis eigenlijk moeten vra-gen: „Wat heeft uw voorkeur: demogelijkheid om uw bekertje slappechocolademelk neer te kunnen zet-ten, of uw leven?”

Dan heb je als reizigers tenminstenog wat te kiezen.

De hamvraag dus voor Meerstadt:

„Hoe kwam het dat jullie na al diejaren nog niet eens in staat warenhet meubilair van de treinen af testemmen op onze veiligheid?” AlsMeerstadt uitwijkt naar vervelendeonderwerpen als de gewéldige sa-menwerking tussen NS en ProRail:afkoppelen en terugkeren naar dattafeltje. „Heeft u met al uw deskun-digheid nou nooit eens gedacht, me-neer Meerstadt, als u zelf aan zo’ntafeltje ging zitten: dit kan wel eensgevaarlijk zijn voor ‘de buikregio’ –om de rapporteurs te citeren?”

Nee, nooit? Hoe lang bent u nupresident-directeur? Vier jaar? En aldie jaren nooit een veiligheidsexpertgeraadpleegd die na een rondje door

de trein zei: „Goh, Bert, doe dieklotetafeltjes toch eens weg”?

Eigenaardig .Ik wil niet oproepen tot vandalis-

me, maar misschien zou het goedzijn als reizigersvereniging Roverons aanspoort om alles wat scherpen hoekig is uit de treinen te verwij-deren. Neem dan ook die stangenmee op het balkon waar je als passa-gier frontaal tegenaan kunt knallenals de trein ontspoort.

Het toezicht op NS en ProRailwordt nu verscherpt. Zal het hel-pen? Het vervelende is dat toezichtiets is dat in Nederland bijna per de-finitie faalt. Het is een standaardbe-grip geworden: falend toezicht. IJs-selmeerziekenhuizen, Maasstad Zie-kenhuis, Rochdale, Hogeschool In-Holland, Zonnehuizen, Vestia, nuweer Amarantis – allemaal falendt o e z i ch t .

Toezichthouder is het mooistebaantje van Nederland, je hoeftmaar te doen wat er van je verwachtwordt: falen.

Bert Meerstadt zou je de super-toezichthouder van NS kunnen noe-men. Er wordt gemopperd over zijnsalaris: bijna 5 ton. In Buitenhof liethij bescheiden weten dat hij nietmeer om opslag zal vragen. Ik zouhet hem wel gunnen, mits hij be-looft eigenhandig één voor één diemoordende tafeltjes uit de treinen teslopen.

N S-tafeltjesCOLUMN FRITS ABRAHAMS

L e v e n s g e va a r l ij kvoor ‘de buikregio’

Mogelijke update van het Spoorbeeld: tafel ontwerp in treinen

NRC HandelsbladDonderdag 13-12-2012

Klaar met annexen nasturen

Waarom staan wij hier?

The case for finding accidental eco-friendlyness

Duurzaamheid was aanvankelijk geen vertrekpunt

Beeld: Kesselskramer

Hoe zijn we te werk gegaan?

Voor wie ontwerpen we

Persona’s hielpen bij het bepalen van de gebruiker van de website

Voor wie ontwerpen we

Architecten, industrieel ontwerpers, planologen, grafisch ontwerpers, constructeurs, beleidsmakers

Tablet gebruik neemt toe

Swipen gaat voor klikken

Ontleden van veel publicaties

Door alle bestaande publicaties te ontleden, ontstond een beeld van de omvang van de website-inhoud.

Grip krijgen op de indeling

Herstructureren van alle informatie

Stapsgewijs samen indelen

Lava: vele wijzigingen op een groeiende set wireframes

Stapsgewijs samen samenstellen

Content in uitgeprinte wireframes plakken

Ontdekking van parels

De inspirerende illustraties van het beleid stonden in losse publicaties en zijn nu onderdeel van de website en daardoor makkelijk toegankelijk.

Monumenten ‘check’

Op welke manier moeten ontwerpers rekening houden met behoud van cultureel erfgoed?

Het nieuwe Spoorbeeld

Geen afscheid van print, ommezwaai naar on-demand

Stylesheets12/11/12 Station | Spoorbeeld

5/10spoorbeeld.nl/beleid/station

Deelvisies stationHet Stations conceptHet Stations concept is het vertrekpunt voor alle stationsopgaven: nieuwbouw, verbouw, inrichting en beheer in en rond het station. Hetordent het station in herkenbare domeinen. Doel is het vergroten van het comfort, de beleving en het reisplezier van de reiziger.

Het Stationsconcept beschrijft de gewenste beleving, uitstraling en inrichting van stations. Het benoemt de vaste kenmerken van hetstation en redeneert vanuit de wensen en behoeften van de reizigers. Zo heeft ieder station twee gezichten: één voor aankomende en éénvoor vertrekkende reizigers. Ook wordt ieder station zó georganiseerd dat reizigers mentaal geïnspireerd worden door de mogelijkhedendie de omgeving en de reis te bieden hebben. Bovendien heeft elk station een kenmerkend publiek karakter. Om goed in te kunnen spelen opde wensen en behoeften van de reizigers, onderscheidt het Stationsconcept vier belevingsdimensies: ontdekken bij vertrek, inspireren bijde reis, verwelkomen bij aankomst en uitnodigen bij de omgeving. Maar bovenal brengt het een vertrouwde ordening aan instationsdomeinen: een omgevingsdomein, een ontvangstdomein, een reisdomein en een verblijfsdomein. De domeinen ordenen functies envoorzieningen naar de behoefte van de gebruiker op de route door het station. Zo dragen ze bij aan het bereiken van de gewenste ervaring.

Visie Stations concept in tijdelijke situatiesDe Visie Stations concept in tijdelijke situaties (SITS) dient als handleiding bij de verbouwing van stations. Het stimuleert dat stations ooktijdens verbouwingen de gewenste ervaring oproepen.

Onderhoud, nieuwe voorzieningen, aanpassingen, verbeteringen: ze horen bij het spoor. Natuurlijk hebben ook stations hiermee te maken.Soms zijn verbouwingen groot en ingrijpend. Veel vaker gaat het om kleine ingrepen. Tijdens verbouwingen, zowel groot als klein, blijvenstations doorgaans gewoon open. Reizigers moeten immers elke dag op een goede manier naar hun bestemming kunnen. Dat impliceert dateventuele overlast tot een minimum moet worden beperkt. Ook tijdens verbouwingen dienen veiligheid, bereikbaarheid, structuur,herkenbaarheid en gemak voor de reiziger gegarandeerd te zijn. Het Stationsconcept in tijdelijke situaties (SITS) helpt hierbij. Op basis vanhet Stationsconcept stuurt het op de inrichting en uitstraling bij stationsverbouwingen. Het heeft aandacht voor thema’s als comfort,beleving en reisplezier. Opgesteld als handleiding biedt het houvast aan opdrachtgevers en opdrachtnemers bij de verbouwing vanstations. Zo wordt ook in tijdelijke situaties de vertrouwde ordening en vormgeving van functies en (informatie)voorzieningen geborgd.

Visie op De CollectieDe Collectie beschrijft de cultuurhistorische waarde van het spoor aan de hand van vijftig markante stationsgebouwen.

De spoorsector is doordrongen van de waarde van haar cultuurhistorisch erfgoed. Het draagt bij aan de beleving van de reizigers en hetherkenbaar houden van stations en stationslocaties. Aanpassingen omwille van comfort, transfercapaciteit, veiligheid, efficiëntie enexploitatie blijven echter nodig. De Collectie helpt hierbij. De visie stimuleert dat kenmerkende waarden via een cultuurhistorischonderzoek en waardestelling inzichtelijk worden gemaakt opdat zij als vertrekpunt kunnen dienen voor (deel)verbouwingen, uitbreidingen,beheer en gebiedsontwikkelingen.

De Collectie illustreert de rijke traditie van het spoor aan de hand van vijftig karakteristieke stationsgebouwen. Ze maken deel uit van hetactuele spoorwegennet en hebben meestal hun oorspronkelijke functie behouden. Naast een verzameling van markante stationsgebouwen isDe Collectie bovenal een afspraak over een verantwoorde omgang met het spoorerfgoed. De stations uit De Collectie vormen hetboegbeeld voor een zorgvuldige omgang met het cultureel erfgoed van het spoor. De trots van De Collectie straalt af op alle Nederlandsestations. De vijftig beschreven stations dienen als voorbeeld en inspireren overal tot een zorgvuldige omgang met het cultuurhistorischerfgoed van het spoor.

Visie op Stations outillageDe Visie op Stations outillage garandeert een goede inpassing van stationsmeubilair in bestaande stationshallen, passages en op perrons.

Ieder station is uitgerust met meubilair: van zitobjecten en schermen die reizigers beschutting bieden tegen weersinvloeden tot panelenmet reisinformatie en afvalbakken. De Visie op Stationsoutillage vertaalt het Spoorbeeld naar de omgang met dergelijke objecten. Het werkthiertoe de stationsdomeinen – zoals omschreven in het Stationsconcept – uit in velden en omschrijft configuratieprincipes voor hetmeubilair. Centraal staan het comfort van de reiziger en het versterken van het station als een aangename plek. Zo wordt een goede, voorde reiziger vertrouwde, inpassing in bestaande hallen, passages en op perrons gegarandeerd.

De Visie op Stationsoutillage dient als basis voor de vervanging van de outillage van een groot aantal bestaande stations. Het is ontwikkeldvoor architecten en ontwerpers die bij de bouw of verbouw van stations een inrichtingsplan maken. Ook is de visie bestemd voormedewerkers die verantwoordelijk zijn voor het onderhoud en beheer van stations. In de visie vinden zij alle informatie die nodig is omstations op een generieke en daarmee herkenbare manier in te richten. De visie biedt bovendien voldoende keuzemogelijkheden zodat hetmogelijk is in te spelen op plaatselijke omstandigheden.

Handboek belettering en bewegwijzeringEen adequate bewegwijzering vergroot het vertrouwen van de reizigers en zorgt dat zij zich makkelijk kunnen oriënteren. Het Handboekbelettering en bewegwijzering zorgt op stations voor een consequente uitvoering, een goede ruimtelijke inpassing en een herkenbaar,rustig en samenhangend beeld.

Op het station moeten reizigers snel en makkelijk de juiste trein of voorziening kunnen vinden. Een goede bewegwijzering ondersteunt hendaarbij. Het helpt reizigers bij het oriënteren, navigeren en efficiënt bereiken van hun doel of bestemming. Samen met een logische indelingvan het station vergroot een adequate bewegwijzering het gevoel van vertrouwen en veiligheid. De stationsbezoeker voelt zich ontspannenen heeft zo meer tijd en aandacht voor medereizigers en voorzieningen op het station.

De bewegwijzering omvat bebording voor reizigers en andere stationsbezoekers in de openbare ruimtes van het station, van borden metvaste informatie tot tekstborden met instructies, klokken en routestrips. Voor het goed functioneren van de bewegwijzering is hetessentieel dat deze uniform en consequent wordt uitgevoerd. Daarnaast dient het verantwoord te worden ingepast. Uniformiteit en eenzorgvuldige inpassing binnen het station zorgen voor een herkenbaar, rustig en samenhangend beeld. Het systeem van bewegwijzeringfunctioneert op een neutrale wijze voor alle gebruikers van een station. Het wordt per definitie niet gebruikt voor profilering vanvervoerders en commerciële formules.

Printen via speciaal ontworpen stylesheets. Hierbij worden geen zaken meegeprint die geen waarde hebben op papier.

Issuu

Online doorbladeren van PDF via ISSUU

Peecho

(Deel)publicaties kunnen als gedrukt exemplaar worden besteld via Peecho

Geen zwervende (deel)publicaties,on-demand papieren uitgave, lokaal geprint,minder print = minder papiergebruik?minder shipping,geen annexen nasturen.

‘WINST’

Ook kritiekpunten

PDF (on)leesbaarheid

PDFs nog suboptimaal opgemaakt voor lezen op het scherm

What about the servers?

Moeilijk door te rekenen

Meer of minder papier?

Wordt er daadwerkelijk minder papier gebruikt?

Accidental eco-friendlyness,slimmer omgaan met papier door inzet digitaal

Ellen van den Berg Thijs de Boer

linkedin.com/in/ellenvandenberg linkedin.com/in/thijsdeboer

www.lava.nl

@sublimey @clearsinking

Beeldbronnen

http://www.speld.nl/2010/11/25/berlusconi-wil-toren-van-pisa-recht-zetten/

http://www.flickr.com/photos/mortsan/4570359817/sizes/l/

http://www.architectuurfotografie.com/?p=842

http://lichttherapieblog.nl/architect-koen-van-velsen/

http://en.wikipedia.org/wiki/File:On_demand_book_printer_1.jpg

http://findicons.com/icon/84663/print

http://www.peecho.com/press-room

http://issuu.com/about/graphics

http://www.flickr.com/photos/saritakate/4684233558/sizes/o/

http://www.techzine.nl/nieuws/12709/dreamworks-en-linux-de-perfecte-combinatie.html

http://en.wikipedia.org/wiki/File:080826_Waste_Paper.jpg

http://www.unieuws.nl/index.php?p=8832&theme=text

spoorbeeld.nl

http://fantastic-dl.blogspot.nl/2011/04/rehabilitation-centre-groot-klimmendaal.html

http://rail-andre.nl/trainpics/index.php/Nederland/Treinstellen/NS-VIRM/20100130_Ehv-Fuutlaan_081-9595

http://fotoriko.skynetblogs.be/tag/bout+++moer

http://zoom.nl/foto/1363919/architectuur/station-valkenburg.html

http://www.refdag.nl/polopoly_fs/spoor_1_495106!image/spoor.jpg

De Collectie bijzondere stationsgebouwen in Nederlandhttp://www.naipublishers.nl/architectuur/collectie.html

fotograaf Pieter Kers

fotograaf Rob ’t Hart

fotograaf Rob ’t Hart

fotograaf Rob ’t Hart

fotograaf Jannes Linders

fotograaf Jannes Linders

fotograaf Jannes Linders

http://sijmster.nl/wp-content/uploads/2010/11/Postbode-Sijmen-2.jpg