Татварын тооцоолол

Багш: Л.Гүнжаргал

Агуулга

• Татвар ногдуулалтын тухай

• Татварын суурь

• Татварын хувь хэмжээ

• Татварын хуулиудыг хэрэгжүүлэх нь

Çàõ çýýë õºãæñºí äýëõèéí àëèâàà

óëñ îðíóóäûí ïðàêòèêò èðãýä íü îðëîãî,

òàòâàðàà ººðºº òîäîðõîéëæ òºëäºã

íèéòëýã áºãººä øóäàðãà çàð÷ìûã

áàðèìòàëäàã.

Татвар төлөгч өөрөө татвараа

тодорхойлон төлөхийн тулд ямар хуулийн

хүрээнд юунаас ямар хэмжээгээр татвар

төлөх вэ гэдгийг мэдэх шаардлагатай.

Татвар ногдуулалтын үйл ажиллагаа нь

татвар төлөгчийн санхүүгийн бүртгэлд

үндэслэн татвараа тооцоолох, тайлагнах,

төлөх үүрэг хариуцлагыг илэрхийлнэ. Ямар

хэмжээний орлого, ашигтай болох, хөнгөлөлт

чөлөөлөлт эдлэх үү, ямар хэмжээний зардал

гарсан зэргээр татвараа ногдуулах нь хуулийн

хүрээнд төлөх татвараа үнэн зөв

тодорхойлоход оршино.

Татвар төлөгчТатвар ногдох

орлого гэж юу вэ?

Ашиг гэж юу вэ?

Татвар ногдуулах

орлого гэж юу вэ?

Ашиг гэж юу вэ?

Орлого, зарлага хоёрын

хоорондох зөрүү

Татвар ногдох орлого

Татварын хууль тогтоомжид татвар

ногдуулахаар заасан орлогын нийт дүнг

хэлнэ.

Татвар ногдуулах орлого гэж юу вэ?

Татварын хууль тогтоомжийн дагуу

татварын өглөгийг тодорхойлохоор тооцсон дүнг

хэлнэ.

Татвар ногдуулах орлогыг тодорхойлоход

зарим орлого өөрө шууд татвар ногдуулах орлого

болох ч зарим орлогоос түүнийг олоход

зарцуулсан хасагдвал зохих зүйлсийг хасаад

үлдсэн нь юм.

Татварын өглөг = Татварын суурь х Татварын хэмжээ

Жишээ нь:

Хэрэв та 2000 төг-ний үнэтэй дэвтэр худалдан авбал

НӨАТ-ийн хуулийн дагуу 10%-иар татвар төлөх учир

(2000x10)/100=200 төг буюу худалдан авагч нь дэвтрийн

үнэд нийт 2200 төг-ийг төлнө.

Татвар тооцох татварын суурь нь дэвтрийн үнэ 2000төг

бөгөөд татвар ногдуулах объект нь борлуулалтын үйл

ажиллагаа юм.

Татвар тооцох суурь бол татвар ногдуулалтын

объект болох орлого, хөрөнгө, бараа, тодорхой эрх бусад

зүйлсийн татвар тооцох үзүүлэлт юм.

Татварын өглөгийг тооцох татварын бодит суурыг

тодорхойлоход татварын хөнгөлөлт, татварын чөлөөлөлт,

хасахгүй зардал зэрэг нөлөөллийг авч үзэх хэрэгтэй.

Татварын суурь = нийт орлого - хуулийн дагуу

хасагдах зардал - татвараас чөлөөлөгдөх орлого,

хөнгөлөгдөх үйл ажиллагааны дүн

Òàòâàðûí ñóóðü: òàòâàð òîîöîõ ñóóðü áîë òàòâàð íîãäóóëàõ ç¿éëñ

áîëîí îðëîãî, õºðºíãº, áàðàà, áóñàä ç¿éëñ îðíî. Òàòâàðûí áîäèò

ñóóðèéã òîäîðõîéëîõîä òàòâàðûí õºíãºëºëò, ÷ºëººëºëò,

õàñàãäàõã¿é çàðäàë çýðãèéã òîîöíî.

Òàòâàðûí ñóóðü = íèéò îðëîãî- õàñàãäàõ çàðäàë- òàòâàðààñ

÷ºëººëºãäºõ îðëîãî /õºíãºëºëò/

Æ: Îðõîí êîìïàíèé îðëîãî 200 ñàÿ, õàñàãäàõ зардал нь 150 сая,

хөнгөлөлт нь 10 сая гэвэл тус компаний татвар тооцох

суурийг тодорхойльё.

200-150 = 50-10 = 40 сая /татвар ногдох орлого/, үүний 10%

нь 4сая төгрөг ба энэ татварын өр юм.

Татварын чөлөөлөлт гэдэг нь татвар ногдуулахгүйгээр

хуулиар зөвшөөрөгдсөн татвар төлөх үүргээс

чөлөөлөгдөж буйг хэлнэ.

Чөлөөлөлтийг үзүүлэхдээ :

-Татвар ногдуулах орлого

- татвар төлөгчийг

- тодорхой үйл ажиллагааг чөлөөлнө

Татварын хөнгөлөлт гэдэг нь татвар төлөх үүргээс хэсэгчлэн болон

бүрэн хөнгөлөлт эдлэхийг хэлнэ..

Ж: ААН –н албан татварын хуулинд үр тариа, хүнсний ногоо, жимс,

тэжээлийн ургамлын үйлдвэрлэл эрхэлж байгаа ААН-н зөвхөн

тухайн үйлдвэрлэлээс олсон орлогод ногдох татварыг 50 %-р

хөнгөлнө гэсэн заалтыг хэрэгжүүлэхэд Орхон компани дээр тооцвол:

Тус компаний хөнгөлөлт эдлэх үр тарианы татвар ноогдуулах орлого

8 сая төгрөг гэвэл түүнд ногдох татвар нь :

8 саяын 10 % нь 0,8 сая төг, хуульд 50% -г хөнгөлнө гэснээр 0,8

сая төг төлөх ёстой байсан бол 50 %-г хөнгөлснөөр 0, 8 саяын

50 % нь 0,4 сая төгрөгний татвар төлнө .

Татварын хувь хэмжээ гэдэг нь татвар

ногдуулахаар тогтоосон татварын сууриас татварын

төлбөрийг тодорхойлох хэмжээ юм.

Татварын хувь хэмжээг:

1. Proportional - хувь тэнцүү татварын хувь

2. Progressive - өсөн нэмэгдэх татварын хувь

3. Regressive - ухрах шинжтэй татварын хувь

Proportional - татвар төлөгч бүрт адил хувь хэмжээгээр

татварыг ногдуулна.

Progressive - татварын суурь өсөх тутам татвар ногдох

хувь хэмжээ нь өсөх байдлаар татварыг ногдуулна.

Regressive - татварын суурь өсөх тутам татвар ногдох

хувь хэмжээ нь буурах байдлаар татварыг ногдуулна.

МУ-ын татварын хуулиудад татварын хувь

хэмжээ нь дараах хэлбэрүүдээр туссан байна:

1. Шаталсан хувь хэмжээгээр

2. Тодорхой буюу тусгайлсан дүнгээр

3. Тодорхой дүнгээр

Жишээ нь:

Орлогын албан татварт шаталсан хувь хэмжээ,

тодорхой хувиудыг хэрэглэдэг бол хөрөнгийн албан

татвар, төлбөр, хураамж, онцгой албан татваруудад

тодорхой үнийн дүн, тодорхой хувийг хэрэглэж байна.