lenin devlet ve devrim

8/2/2019 Lenin Devlet Ve Devrim

1/49

DEVLETVEDEVRMERIS YAYINLARIDRDNC BASKIDEVLET VE DEVRM

V. . LENNAustos-Eyll 1917'de yazld. lk kez, 1918 ylnda Zhizn Znaniye yaynland.["Devlet ve htill", Bilim ve Sosyalizm Yaynlar, Aralk 1978, Altnc Bask]Eri Yaynlar tarafndan dzenlenmitir, [email protected]://www.kurtuluscephesi.comhttp://www.kurtuluscephesi.orghttp://www.kurtuluscephesi.netNDEKLER7 Birinci Baskya nsz9 kinci Baskya nsz13 BLM I - SINIFLI TOPLUM VE DEyLET

13 1. Uzlamaz Snf elikilerinin rn Olarak Devlet16 2. zel Silahl Adam Mfrezeleri, Hapishaneler vb.19 3. Ezilen Snfn Smrlmesi Aleti Olarak Devlet22 4. Devletin "Snmesi" ve Zora Dayanan Devrim29 BLM II - DEVLET VE DEVRM. 1848-1851 YILLARI DENEY29 1. Devrimin ngn33 2. Bir Devrim Bilanosu38 3. Marx 1852'de Sorunu Nasl Koyuyordu41 BLM III - DEVLET VE DEVRM. PARS KOMNDENEYM (1871). MARKS'IN ZMLEMES 41 1. Komnclerin Giriimi Neden tr45 2. Yklan Devlet Makinesini Neyle Deitirmeli?49 3. Parlamentarizmin Ortadan Kaldnlmas54 4. Ulus Birliinin rgtlenmesi

57 5. Asalak Devletin Yklmas60 BLM IV - DEVAM. ENGELSN TAMAMLAYICI 60 1. "Konut Sorunu"63 2. Anaristler ile Polemik67 3. Bebel'e Mektup69 4. Erfurt Program Tasansnn Eletirisi76 5. Marks'n Sava'nn 1891 nsz81 6. Engels ve Demokrasinin Almas84 BLM V - DEVLETN SNMESNN EKONOMK TEMELLER 84 1. Marks SoruKoyar

87 2. Kapitalizmden Komnizme Gei91 3. Komnist Toplumun Birinci Evresi94 4. Komnist Toplumun st Evresi

102 BLM VI - MARKSZMN OPORTNSTLER TARAFINDANALALTILMASI103 1. Plekhanov'un Anaristler ile Polemii104 2. Kautsky'nin Oportnistler ile Polemii 110 3. Kautsky'nin Pannekoek ile Polemii119 Birinci Baskya Sonsz120 Aklayc NotlarBRNC BASKIYA ONSOZDevlet sorunu, gnmzde, teorik bakmdan olsun, siyasal ve pratik bakmdan olsun, zel biem kazanyor. Emperyalist sava, tekelci kapitalizmin tekelci devlet kapitalizmi durumuna dnme srecini byk lde hzlandrp younlatrd. Gl kapitalist topluluklakaynaan devletin alan ynlar zerindeki korkun basks, kendini gitgide daha ok g

keler -"cephe gerileri"nden sz ediyoruz bu lkelerin-, iiler iin askeri angarya kampla

r haline geliyorlar.Uzayan savan saysz korkunluk ve ykmlar ynlarn durumunu dayanlmaz bir hale getartryor. Uluslararas proleter devrim aka olgunlayor. Bu devrimin devlet karsnd


2/49

pratik bir nem kazanyor, [sayfa 9]Onlarca yllk grece ban bir evrim boyunca birikmi bu-V. I. Lenin 7 Devlet ve Devrinlunan oportnizm eleri tm dnyann resmi sosyalist partileri iinde egemen durumda olansosyal-ovenizm akm yaratmtr. Bu akm (Rusya'da Plekhanov, Potressov, Brekovskaya,

-vi, sonra az-buuk rtl bir biimde ereteli, emov ve hempa-lan; Almanya'da Scheidemaien, David ve bakalar; Fransa ve Belika'da Renandel, Guesde, Vandervelde; ngiltere'd

e Hynd-man ve Fabianlar121 vb. vb.) szde sosyalist, pratikte oven olan bu akm, "sosyalizm nderleri"nin yalnzca "kendi" ulusal burjuvazilerinin deil, aynca "kendi" devletlerinin de karlanna alaka ayak uydurmalanyla belirlenir, nk byk, devletler denletlerin ou, uzun zamandr, birok kk ve gsz halklar smrp kleletiriyorlar. Ebu trden bir yamann srdrlmesi ve paylalmas iin yaplan bir boumadr. alan ynin, zel olarak emperyalist burjuvazinin basksndan kurtarma savam, "devlet" zerindeportnist nyarglara kar bir savam olmakszn, olanakszdr.Her eyden nce Marx ve Engels'in devlet zerindeki retilerini inceleyecek ve zellikleretinin unutulmu ya da opor-tnistlerce arptlm ynleri zerinde duracaz. Sonra,

ptmalarn bata gelen, krkleyicisi, bugnk sava srasnda utan verici bir siyasal ba. Enternasyonalin (1889-1914) en nl nderi Kari Kautsky'yi inceleyeceiz. Son olarak,1905 ve zellikle 1917 Rus devrimleri deneyinden kartlmas gereken en nemli sonular

koyacaz. u anda (1917 Austosunun ba), 1917 [sayfa o] devriminin [ubat Devrimi -.inin birinci evresini tamamladn gryoruz; ama genel olarak, bu devrimin tm, ancak vk, emperyalist savan douraca proleter sosyalist devrimler zincirinin bir halkas olarkavranabilir. yleyse, proleter sosyalist devrimin devlet karsndaki tutumu yalnzca pr

atik siyasal bir nem kazanmakla kalmaz, aynca ivedi bir gncellik niteliine de brnr;lnda szkonusu olan, ynlan, ok yakn bir gelecekte sermaye boyunduruundan kurtulmakmalar gereken ey zerinde aydnlatmaktr.Yazar Austos 1917V. I. Lenin Devlet ve DevrinKNC BASKIYA ONSOZBu ikinci bask, birinci basknn hemen hemen tpksdr. Yalnzca, II. blme nc paraYazarMoskova.

17 Aralk 1918 [sayfauV. i. Lenin 9 Devlet ve DevrinDEVLET VE DEVRM"1BOLUM I SINIFLI TOPLUM VE DEVLET1. UZLAMAZ SINIF ELKLERNN URUNU OLARAK DEVLETTarihte devrimci dnrlerin retileri ile, kurtulular iin savam veren ezilen snfileri bana birok kez gelen ey bugn de Marx retisinin bana geliyor. Egemen snfladevrimcileri ard arkas gelmez kyclklarla dllendirirler; retilerini, en vahi d

in, en takn yalan ve karaalma kampanyalanyla karlarlar. lmlerinden sonra, byk devi zararsz ikonlar durumuna getirmeye, sz uygun derse, azizletirmeye, ezilen snflanelli etmek" ve onlar aldatmak iin adlarn bir ayla (hle) ile sslemeye alrlar. Byrimci retileri ieriinden yoksunlatnlr, deerden drlr ve devrimci keskinlii give ii hareketi oportnistleri, bugn ite marksizmi "evcilletirme" biimi zerinde bir

ar. retinin devrimci yan ve devrimci ruhu unutuluyor, siliniyor [sayfa 13] ve deitiriliyor. Burjuvazi iin kabulV. i. Lenin 13 Devlet ve Devrinedilebilir ya da yle grnen eyler, n plana kanlyor ve vlyor. Bugn btn sosyal-"marksist"tirler. Ve daha dne dek marksizmin kkn kazma iinde uzmanlam burjuva Almnleri, imdi bir soygun savann yrtlmesi iin son derece iyi rgtlenmi o ii sendi"ulusal-Alman" Marx'tan gitgide daha sk szediyorlar!Bu durum karsnda, marksizmin arptlmalannn bu grlmemi yayl karsnda, grevivlet zerindeki retisini yeniden kurmaktr. Bunun iin, Marx ve Engels'in kendi yaptlarn bir dizi uzun alnt, zorunlu. Bu uzun alntlarn aklamay arlatracaklar ve onua getirmeye hi de yardmc olmayacaklar kukusuz. Ama bunu yapmamak da kesinlikle olanaksz. Okuyucunun, bilimsel sosyalizmin kurucularnn btn grlerini ve bu grlerin gel

abilmesi iin, ve bu grlerin bugn egemen bulunan "kautskizm" tarafndan nasl arptlelere dayanarak gsterilmesi ve ortaya konmas iin de, Marx ve Engels'in devlet konusundaki yaptlarnn btn paralan ya da hi deilse btn canalc paralar, olabildiin


3/49

e aktanlmaldr. Friedrich Engels'in altnc bir basks 1894'te Stuttgart'da yaynlanmve en yaygn yapt olan Ailenin, zel Mlkiyetin ve Devletin Kkeni'nden balayalm. AktaAlmanca asllan-na gre evirmemiz gerekecek; nk Rusa eviriler, ok sayda olmalarn

ik ya da ok kusurludurlar, [sayfa 14]Engels, tarihsel zmlemesinden sonular kartrken yle der:"Devlet topluma dardan dayatlm bir erklik deildir. Hegel'in ileri srd gibi, 'ahl'akln imgesi ve gereklii' de deildir. Devlet, daha ok, toplumun, gelimesinin belirli

ir aamasndaki bir rndr; bu toplumun, nlemekte yetersiz olduu uzlamaz kartlklarkendi kendisiyle zlmez bir eliki iine girdiinin itirafdr. Ama, kartlklarn, yalara sahip snflarn, kendilerini ve toplumu, ksr bir savam iinde eritip bitirmemelegrnte toplumun stnde yer alan atmay hafifletmesi, "dzen" snrlan iinde tutma

k gereksinimi kendini kabul ettirir; ite14 V. i. LeninDevlet ve Devrintoplumdan doan, ama onun stnde yer alan ve ona gitgide yabanclaan bu erklik, devlettir" (6. Almanca bask, s. 177-178)[31Burada, marksizmin, devletin tarihsel rol ve anlam zerindeki temel dn tm aklyi bulunuyor. Devlet, snf elikilerinin uzlamaz olmalan olgusunun rn ve belirtisidie snflar arasndaki elimelerin uzlamas nesnel olarak olanakl deilse, orada devlet

. Ve tersine; devletin varl da, snf elikilerinin uzlamaz olduklann tantlar.Marksizmin, iki ana izgi izleyen arptlmas ite bu zsel ve temel nokta zerinde balaBir yanda, kar klmas olanaksz tarihsel olgulann basks altnda, nerede snf elivarsa, ancak orada devletin varolduunu kabul etmek zorunda kalan burjuva ve zellikle kk-burjuva ideologlar, devlet'i snflann [sayfa s bir uzlama organ olarak ortaybiimde, Marx' "tashih" ederler. Marx'a gre, eer snflararas uzlama olanakl olsayd

e ortaya kabilir, ne de ayakta kalabilirdi. Bol bol Marx'tan szeden hamkafa profesrler ve gazete yazarlarna gre, devletin rol, snflar uzlatrmaktr. Marx'a gre, devlegemenlii organ, bir snfn bir baka snf zerindeki bask organdr; snflar arasndbu basky yasallatnp pekitiren bir "dzen"in kurulmasdr.Kk-burjuva siyasetilerin kansna gre, dzen, snflarn uzlamasdr, yoksa bir snzilmesi deil; atmay hafifletmek demek, uzlatrmak demektir, yoksa baskclar devirmveren ezilen snflarn elinden baz sava ara ve yntemlerini ekip almak deil.

Bylece, 1917 devriminde [ubat Devrimi -.], devletin anlam ve rol sorunu, pratik bakmn ivedi bir eylem sorunu, stelik bir yn eylemi sorunu olarak tm geniliiyle ortaya Devrimci-Sosyalistler ile Meneviklerin hepsi, hemen ve gzlerini krpmadan, snflarn deet tarafndan "uzlatrlmas" kk-burjuva teorisine drtelle sanldlar. Bu iki partidekadamlannn saysz karar ve makalelerinin hepsi, bu kk-burjuva ve hamkafa "uzlama" teonin etkisini tar. Devletin, kendi kartyla (kendisine kart olan snfla) uzlamas oli bir snfn egemenlik organ olmas, kk-burjuva demokrasisinin hibir zaman anla-V. i. Lenin 15 Devlet ve Devrinyamad bir eydir. Bizim Devrimci-Sosyalistlerimizle Menevikler-imizin devlet karsndlar [sayfa i6] tutum, onlarn hi de sosyalist deil (bunu biz Bolevikler, hep tantladszde-sosyalist laf ebelii merakls kk-burjuva demokratlan olduklann gsteren en abiridir.te yanda, marksizmin ok daha ince olan "kautskist" arptlmas var. Burada "teorik olar", ne devletin bir snf egemenlii organ olduuna kar klr, ne de snflar arasndaolduuna. Ama u olgu gzden kanlr ya da st rtlr. Eer devlet, snflar arasndak

duu gereinden doduysa, eer toplumun zerinde ve "ona gitgide yabanclaan" bir iktidaaktr ki, yalnzca zora dayanan bir devrim olmakszn deil, ayrca egemen snf taraf

lunan ve iinde o "yabanc" niteliin maddeletii devlet iktidan aygt da ortadan kaldrezilen snfn kurtuluu olanakszdr. Teorik bakmdan kendi bana ak olan bu sonucu, dceimiz gibi, Marx, devrimin grevlerinin somut tarihsel zmlemesinden yetkin bir belginlikle karmtr. Ve ite Kaustky'nin ... unutup arptt ey de bu sonutur-aklamamolarak gstereceiz.2. ZEL SLAHLI ADAM MFREZELER, HAPSHANELER vb."... Devlet, eski gentilice rgtlenmeye gre, ilkin uyruklan-nn topraa gre datlmasenir..." diye devam eder En-gels.

Bu dalm bize "doal" grnr, ama airetler ya da klanlar biimindeki eski rgtlenmeyeklu bir savam gerektirmitir, [sayfa 17]"... kinci olarak, bizzat silahl g halinde rgtlenen halkla artk dorudan doruya ay


4/49

an bir kamu gcnn kuruluu gelir. Bu zel kamu gc zorunludur; nk, snflara blnmek bir silahl rgtlenmesi olanaksz duruma gelmitir... Bu kamu gc her devlette vardr;a silahl adamlardan deil, ama maddi eklentilerinden de, gentilice toplumun bilmediihapishaneler ve her trl ceza kurumlarndan da

16 V. i. LeninDevlet ve Devrinbileir..."

Engels, toplumdan doan, ama onun stnde yer alan ve gitgide ona yabanclaan ve devlet denilen bu "g" kavramn gelitirir. Bu g balca neye dayanr? Elleri altnda hapishanunan zel silahl adam mfrezelerine.zel silahl adam mfrezelerinden szetme hakkna sahibiz; nk her devlete zg kamu gca, "halkn zerkli silahl rgtlenmesi" ile, "artk dorudan doruya ayn ey deildir".Btn byk devrimci dnrler gibi, Engels de, bilinli iilerin dikkatini, egemen hamkkkate deer ve en allm grnen, yalnzca kat deil, talam denebilecek nyarglarey zerine ekmeye alr. Srekli ordu ve polis, devlet iktidarnn balca g aletle

asl olabilirdi?Engels'in seslendii ve yakndan ne bir tek byk devrim yaam ve ne de grm olan 19.rupallannn byk ounluu iin, baka trl olamazd. Onlar, "halkn zerkli silahl rhi mi hi anlayamazdlar. Toplumun zerinde yer alan ve ona [sayfa s yabanclaan zel

dam mfrezeleri (polis, srekli ordu) zorunluluunun neden ortaya kt sorusunu, Bat Aleri ve Rusya'daki hamkafalar, toplumsal yaamn artan karmakln, grevlerin aynmasak, Spencer ya da Mihaylosvki'den alnm iki- tmce ile yantlama eilimindedirler.Bu anmsatma "bilimsel" bir grne sahiptir; ama asl nemli olan, zseli: toplumun, biamanszca dman snflar biimindeki blnn glgede brakarak bilisiz halk iyice uyuToplumun bu snflara bln olmasayd, "halkn zerkli silahl rgtlenmesi", sopalarlamaymun srsnn ilkel rgtlenmesi, ya da ilkel ya da klanlar biiminde birlemi in-sanll rgtlenmesinden, karmaklyla, tekniinin yksek dzeyiyle vb. ayrlrd; ama olanakOysa bu olanakszdr; nk uygar toplum, dman snflar biiminde ve stelik "zerkli sialarnda silahl bir savama yolaabilecek, amanszca dman snflar biiminde blnmtbir g, zel silahl adam mfrezeleri meydana gelir; ve her devrim, devlet aygtn ykadurumda bir snflar savam rnei verir, egemen snfn kendisine hizmet

V. i. Lenin 1 7 Devlet ve Devrin

eden silahl adam mfrezelerini yeniden kurmak, ezilen snfnsa, smrclere deil, smetmeye yetenekli bu tr yeni bir rgt kurmak iin nasl abaladklann bize en ak bir

ir.Aktarlan parada, Engels, her byk devrimin pratik olarak, somut olarak ve bir yn eyl[sayfa 19] lsnde ortaya koyduu sorunu, yani "zel" silahl adam mfrezeleri ve "halksilahl rgtlenmesi" arasndaki, ilikiler sorununu, teorik olarak koyuyor. Bu sorunun, Avrupa ve Rus devrimleri deneyiyle somut olarak nasl aydnlandn greceiz.Ama, gene Engels'in aklamasna dnelim. Engels, bazan, rnein Kuzey Amerika'nn baz bde, bu kamu gcnn gsz olduunu (Kuzey Amerika'nn, em-peryalizm-ncesi dnemde, zgreleri -kapitalist toplumda ok ender bir istisna- szkonusudur), ama, genel bir biimde, glendiini gsterir."... devlet iindeki snf elikileri belirginletii ve snrda devletler daha byk vebir duruma geldii lde, onun da gc artar - daha ok, snf savamlan ve fetih rekabegcn, tm toplumu, hatta devleti yutmakla tehdit edecek derecede artrm bulunduklan burupamz dnelim..." Bu satrlar, en ge 90 yllarnn balarnda yazlmtr. Engels'intarihini tar. Bu ada, emperyalizme yneli -trstlerin mutlak egemenlii, byk bankal, byk smrge politikas vb.- Fransa'da yeni balamt; Kuzey Amerika ve Almanya'da henereydi. O, zamandan beri, "fetihler rekabeti" bir dev adm att; yle ki, 1910'dan az sonra yeryz "rakip fatihler", yani byk soyguncu devletler arasnda tamamen paylalmrdu. O zamandan beri, askeri ve bahri silahlanma korkun bir biimde artt; ve ngiltere'nin ya da Almanya'nn dnya zerindeki egemenlii [sayfa 20] ve ganimet paylamak iin yan 1914-1917 apul sava srasnda, agzl bir devlet iktidar, toplumun btn gleriniede ki, btnsel bir ykm eiinde bulunuluyor.Engels, daha 1891'de "fetihler rekabeti"nin, byk devletlerin d politikasndaki bellibaayrdedici izgilerden biri olduunu gstermesini bilmiti. Oysa, 1914-1917'de, ar dere

einle-18 V. i. LeninDevlet ve Devrin


5/49

mi bulunan bu rekabet, emperyalist savaa yolat bir anda, sosyal-ovenizm kopuklan, "savunmas", "cumhuriyetin ve devrimin korunmas" vb. zerindeki parlak szlerle, "kendi

" burjuvazilerinin soyguncu karlannn korunmasn maskeliyorlar!3. EZLEN SINIFIN SMRLMES ALET OLARAK DEVLETToplumun stnde yer alan zel bir kamu gcn beslemek iin, vergiler ve devlet borlan ghale gelir. Engels yle yazar:

"Kamu gcn ve vergileri detme hakkn kullanan memurlar, toplumun organlar olarak, top

n stnde yer alrlar. Gentilice rgtlenme organlarna gsterilen iten gelme sayg, memur da bu saygnn gsterildiini varsaysak bile, onlara yetmez ... onlann yetkesini, onlabir kutsallk ve zel bir dokunulmazlk kazandran olaanst yasalarla salama balamak

.. En deersiz polis memuru, gentilice toplumdaki btn organlarn birarada sahip olduklarndan ok 'yetke' sahibidir; ama en gl prens, en byk devlet adam, ya da uygarln21] askeri efi, en kk gentilice efin mazhar olduu iten gelme ve sz gtrmez sayg

.."Devlet iktidan organlan olarak memurlann ayrcalkl durumu sorunu, bylece konmu bulunuyor. Aslolan, onlar toplum stne koyan eyin ne olduunu bilmektir. Pratikte bu teori sorununun, Paris Komn tarafndan 1871'de nasl zlm ve Kautsky tarafndan 1912'de gericy iinde nasl grltye getirilmi olduunu greceiz."Devlet, snf kartlklann frenleme gereksiniminden doduuna, ama ayn zamanda, bu sn

asnda doduuna gre, kural olarak en gl snfn, ekonomik bakmdan egemen olan ve bunsiyasal bakmdan da egemen snf durumuna gelen ve bylece ezilen snf boyunduruk altnmak ve smrmek iin yeni aralar kazanan snfn devletidir..." Antik devletle feodal devklelerle serilerin smrlmesi organ oldular; ama yalnzca onlar deil, "modern temsili

let de, cretli emein sermaye tarafndan smrlmesi aletidir. Bununla birlikte istisnaV. i. Lenin 19 Devlet ve Devrinolarak, savam durumundaki snflarn denge tutmaya ok yaklatklar yle baz dnemlert gc szde arac olarak, bir zaman iin bu snflara kar belirli bir bamszlk durumani, 17. ve 18. Yzyllann mutlak hkmdarlklar gibi, Fransa'da Birinci ve kinci imparauun bonapartizmi gibi, Almanya'da Bismarck gibi.Buna, Sovyetlerin, kk-burjuva demokratlar tarafndan ynetilmeleri nedeniyle henz gskarlk burjuvazinin de Sovyetleri [sayfa 22] datmak iin henz yeterince gl olmad

rimci proletaryay ezmeye baladktan sonra, Cumhuriyeti Rusya'daki Kerenski hkmeti gib

diye ekleyeceiz.Engels, "zenginlik, iktidann demokratik cumhuriyette, dolayl ama bir o kadar da gvenli bir biimde gsteriyor" diye srdrr; yle ki: ilk olarak, "memurlann dpedz rveterika), ikinci olarak da, "hkmetle borsa arasndaki balama" (Fransa ve Amerika) aracy.Bugn, hangisi olursa olsun, btn demokratik cumhuriyetlerde, emperyalizm ve bankalaregemenlii, zenginliin snrsz gcn savunmak ve kullanmak iin yararlanlan bu iki ar

ir sanat haline getirecek derecede "gelitirdi". Eer, rnein Rusya Demokratik Cumhuriyetinin daha ilk aylarnda, "sosyalistler"in -Devrimci-Sosyalistler ve Menevikler- burjuvazi ile koalisyon hkmeti iindeki evliliklerinin, deyim yerindeyse, balay srasndBay Palinski, kapitalistleri tedirgin etmeyi ve onlarn tekerine ta koymay, askeri s

ipariler yoluyla devlet hazinesini soymalarn engellemeyi gzeten btn nlemleri baltalve daha sonra bakanlktan ayrlm (ve elbette yerine tastamam ayn bir baka Palinski gean Bay Palinski, eer kapitalistler tarafndan ylda 120.000 ruble tutan bir arpalkla "endirilmi" ise, bu nedir? Dolaysz ya da dolayl rvet mi? Yoksa hkmetle kapitalist sealar [trstler] arasnda bir balama, ya da "yalnzca" dosta ilikiler mi? emov ve erein, Avksentiev ve Skobelevlerin oynadklan rol nedir? Devlet hazinesine el atan milyonerlerin "dolaysz" balaklan mdrlar, yoksa sadece dolayl balaklar m? [sayfa23]Artk siyasal mekanizmann bu tr eksikliklerine ve kapitalizmin siyasal zarfndaki kusurlara baml olmad iin, "zenginlik" in snrsz gc demokratik cumhuriyette daha gv20 V. i. LeninDevlet ve DevrinDemokratik cumhuriyet, kapitalizmin olanakl olan en iyi politik biimidir; nk sermaye,demokratik cumhuriyeti (Palinski, ger-nov, ereteli ve hempalar araclyla) ele gei

sonra, iktidarn yle salam, yle gvenli bir biimde kurar ki, burjuva demokratik cumhutindeki hibir kii, kurum ya da parti deiiklii, onu sarsamaz.Ayrca genel oy hakkn burjuvazinin egemenlik aleti olarak nitelendirdii zaman, Engels


6/49

'in bsbtn kesin ve ak olduunu da belirtmek gerekir. Alman sosyal-demokrasisinin uzuneneyini aka hesaba katan Engels, "genel oy hakk... ii snfnn olgunluunu lmeyiedir. Bugnk devlet iinde bundan daha ok hibir ey olamaz ve hibir zaman da olmayacaker.Bizim Devrimci-Sosyalistlerimizle Meneviklerimiz gibi kk-burjuva demokratlar, tpk ikardeleri olan Bat Avrupa sosyal-oven ve oportnistlerinin tm gibi, genel oy hakkndadaha ok" bir ey beklerler. Genel oy hakknn, "bugnk devlet iinde", emekiler ounlu

ini gerekten dile getirmeye ve bu iradenin yerine getirilmesini salamaya yetenekliolduu dnn paylar ve bu yanl dn halka da alarlar.

Burada, yalnzca, Engels'in ak, belgin ve somut aklamasnn, "resmi" (yani oportnist)list partilerin propaganda ve ajitasyonunda her [sayfa 24] an deitirilip arptldnaderek, bu yanl dnn altn izmekten baka bir ey yapamayz. Marx ve Engels'in "buggrleri zerindeki aklamamzn devam, Engels'in burada rtt anlayn btn yan

Engels, en tannm yaptnda [Ailenin, zel Mlkiyetin ve Devletin Kkeni -.] grlerinmde yle zetler:"Demek ki, devlet dnlemeyecek bir zamandan beri varolan bir ey deildir. lerini ons, hibir devlet ve devlet erklii dn bulunmayan toplumlar olmutur. Toplumun snflarazorunlu olarak bal olan belirli bir ekonomik gelime aamasnda, bu blnme, devleti bi

runluluk durumuna getirdi. imdi, retimde, bu snflann varlnn yalnzca bir zorunlulu

an kmakla kalmayp, retim iin gerek bir engel de olduu bir gelime aamasna hzl aV. i. Lenin 21 Devlet ve Devrinla yaklayoruz. Bu snflar, vaktiyle ne kadar kanlmaz bir biimde ortaya ktlarsa,bir biimde ortadan kalkacaklardr. Onlarla birlikte, devlet de, kanlmaz bir biimde,

kolur. reticilerin zgr ve eiti bir birlik temeli zerinde retimi yeniden dzenleyecetoplum, tm devlet makinesini, bundan byle kendisine lyk olan yere, bir kenara ataca

ktr: sr- antika mzesine, knk ve tun baltann yanna..." ada sosyal-demokrasininjistasyon yaznnda bu alntya pek rastlanmaz. Rastland zaman da, bu metni, sanki birnnde eilmek istercesine, yani u "tm devlet makinesinin sr- antika mzesine atlma

yfa 25] devrimin genilik ve derinlii zerinde en kk bir dnme abas olmakszn, Enyg gstermek iin aktardklar grlr. Hatta ou zaman onlarda, Engels'in devlet makinesylemek istedii ey, pek de anlalma benzemez.

4. DEVLETN "SNMES" VE ZORA DAYANAN DEVRM

Engels'in, devletin "snmesi" zerindeki formlleri ylesine yaygn, ylesine yinelenen, ortnist salal uzlamac marksiz-min allm sahteciliinin temelinde ne yattn yledir ki, onlar zerinde uzun uzun durmak gerekir. Bu formllerin karld paray tm ol:"Proletarya devlet iktidarn ele geirir ve retim ara-lann nce devlet mlkiyeti durumAma, bunu yapmakla, proletarya olarak kendi kendini ortadan kaldnr, btn snf ayrmlarsnf kartlklann, ve ayn biimde, devlet olarak devleti de ortadan kaldrr. Snf k

mlenen daha nceki toplumun devlete, yani her durumda, smrc snfn kendi d retim kyleyse zellikle smrlen snf varolan retim biimi (klelik, toprak klelii, cret

rilmi bask koullan iinde tutmak iin kurduu bir rgte gereksinimi vard. Devlet, tmresmi temsilcisi, onun gzle grlr bir kurul biimindeki bireimiydi, ama bu, tm toplumaman iin, kendi bana temsil eden snfn devleti: ilk ada22 V. i. LeninDevlet ve Devrinkle sahibi yurttalarn, orta ada feodal soyluluun, [sayfa 26] amzda burjuvazininduu lde byleydi. Sonunda gerekten tm toplumun temsilcisi durumuna geldii zaman, kendini gereksiz klar. Bask altnda tutulacak hibir toplumsal snf kalmaynca, snf egeretimdeki gncel anari zerine kurulu bireysel yaama savam ile birlikte, bunlardan

ve arlklar da ortadan kalknca, artk bir bask altnda tutulacak hibir ey yok demekbir bask iktidar, bir devlet, zorunlu olmaktan kar. Devletin gerekten tm toplumun teilcisi olarak grnd ilk eylem -retim aralarna toplum adna elkonmas-, ayn zamandae zg son eylemidir de. Devlet iktidarnn toplumsal ilikilere karmas, bir alandan sor bakasnda gereksiz duruma gelir ve sonra kendiliinden uykuya dalar. Kiilerin hkmetierini, eylerin idaresi ve retim ilemlerinin ynetimine brakr. Devlet 'ilga' edilmez,r. 'zgr halk devleti' zerindeki kof tmcenin, ajitasyon arac olarak geici doruluu b

olduu kadar, bilimsel dn olarak kesin yetersizlii bakmndan da deerlendirilmesini;gibi, anarist denilen kimselerin, devletin bugnden yanna ortadan kaldrlmas yolundakiistemlerinin deerlendirilmesini de, ite bu salar" (Anti-Dhring; "Bay Eugen Dhring Bil


7/49

imi Altst Ediyor", 3. Almanca bask, s. 301-303).[41 Yanlgya dmekten ekinmeksizin silir ki, Engels'in dnce zenginlii bakmndan ok dikkate deer bu yazs, bugnk sosyde, Marx'a gre devletin ortadan "kaldnlmas" yolundaki anarist retinin tersine, "snmnin doruluu yolundaki bilgiden baka bir sosyalist [sayfa 27] dnce izi brakmamtr.bu biimde gdkletirmek, onu oportnizme indirgemek demektir; nk, bylesine bir "yor

onra, bulank, yava, eit, kerteli, sramasz-patlamasz, devrimsiz bir deiiklik dnir ey kalmaz. Devletin "snmesi" kavram, ynlar arasnda genellikle yaygn bulunan gn

e, hi kuku yok ki, devrimin uyutulmas, hatta yadsnmasdr.Oysa, bylesine bir "yorum", marksizmin, yalnzca burjuvazi iin yararl, ve teorik olarak, rnein Engels'in in extenso aktard-V. i. Lenin 23 Devlet ve Devrinmz "varg" lannda belirtilmi bulunan balca koul ve dncelerin unutulmas zerineptlmalanndan biri olmaktan baka bir ey deildir.Birinci olarak: Usavurmasnn banda, Engels, proletaryann devlet iktidarn eline geir"bylece devlet olarak devleti ortadan kaldrdn" syler. Bunun ne anlama geldiini dmamtr". ounlukla, ya bunun anlam hi anlalmyor, ya da burada, Engels bakmndan,eveklik" gibi bir ey grlyor. Gereklikte, bu szler proleter devrimlerin en bykleriinin deneyini, sras gelince, zerinde uzun uzun duracamz 1871 Paris Komn deneyini,ile getirirler.

Engels burada, proletarya devrimiyle burjuvazinin devletinin "ortadan kaldrlma"sndan szeder; oysa "snme" zerine syledii eyler, sosyalist devrimden sonra, proleter devlten ne kalmsa onunla ilgilidir. Engels'e gre, burjuva devlet "snmez"; devrim srasndaroletarya tarafndan "ortadan kaldrlr". Bu devrimden sonra snen [sayfa 28] ey, proletdevlet, baka bir deyile, bir yar-devlettir.

kinci olarak: Devlet "zel bir bask gcdr". Engels'in bu hayranlk verici ve son derecrin tanmlamas burada en yetkin bir aklkla dile getirilmitir. Bundan u sonu kar:ya kar burjuvazi tarafndan milyonlarca emekiye kar bir avu zengin tarafndan kullan"zel bask gc" yerine, burjuvaziye kar proletarya tarafndan uygulanan bir "zel baskoletarya diktatoras) gemesi gerekir. "Devletin devlet olarak ortadan kalkmas"nn anlam, ite budur. Ve toplum adna retim aralanna elkoma "eylenV'inin de anlam budur. Kendiinden anlalr ki, bir "zel gcn" (burjuvazinin devleti) bir baka "zel gle" (proleti) bylesine bir yer deitirmesi hibir zaman "snme" biiminde olamaz.

nc olarak: Bu "snme", ya da daha renkli bir deyimle, bu "uykuya dalma"y, Engels, hianlam belirsizliine yer vermeksizin, "devlet tarafndan, toplumun tm adna retim aralelkoma"dan sonraki, yani sosyalist devrimden sonraki dneme erteliyor. Hepimiz biliriz ki, "devlet"in o andaki siyasal biimi en tam demokrasidir. Ama, marksizmi utanp sklmadan arptan oportnistlerden hibirinin aklna gelmez ki, bu durumda Engels'tnusu olan ey demokrasinin "uykuya dalma"s ve "snme"sidir.24 V. i. LeninDevlet ve DevrinBu, ilk bakta ok garip grnr. Bununla birlikte, bu ancak demokrasinin de bir devlet ouu ve bunun sonucu, devlet yokolduu zaman, ayn biimde demokrasinin de yokolaca gereyen biri iin "anlalmaz" bir eydir. Burjuva devleti [sayfa 29] ancak devrim "ortadankaldrabilir". Genel olarak devlet, yani en tam demokrasi ise, ancak "snebilir".Drdnc olarak: Engels, nl "devlet sner" tezini formle ederken, bu tezin hem oportni, hem de anaristlere kar yneltildiini somut bir biimde gsterir. Ve Engels'te asl an ey, onun "devletin snmesi" tezinden karlm bulunan ve oportnistleri hedef alan sDevletin "snmesi" konusunda bir ey okumu, ya da bundan szedildiini duymu 10.000 kii9990'nn, Engels'in bu tezin sonularn yalnzca anaristlere kar yneltmediini ya hi, ya da artk unutmu olduklar zerine bahse girilebilir. Ve geri kalan on kiinin dokuzuda, "zgr halk devleti"nin ne-mene bir ey olduunu, ve bu belgiye saldrmakla, neden op

ortnistlere de saldrlm bulunulduunu kukusuz bilmez. Tarihi byle yazyorlar! Byki, egemen hamkafala aktrmadan, yava yava, byle uyduruyorlar. Anaristlere kar olakez ele alnm, bayalatnlm, en dar dnceli bir biimde kafalara sokulmutur; birOportnistlere kar olan sonu ise, karanlkta kalm ve "unu-tulmu"tur!

"zgr halk devleti", 70 yllannda Alman sosyal-demokratlan-nn programnda yazl bir istve onlar arasnda gnlk bir forml durumuna gelmiti. Herhangi bir siyasal ierikten yok

n olan bu belgi, demokrasi kavramnn kk-burjuvaca ve tumturakl bir evirisinden bakaiermez. Demokratik cumhuriyete yasal bir antrmada [sayfa 30] bulunulduu lde, Enge

itasyon amacyla, "bir zaman iin", bu belgiyi "dorulama"ya hazrd. Ama bu bir oportnis


8/49

belgiydi; nk yalnzca burjuva demokrasisini allayp pullamaya ynelmekle kalmyor, ayrel olarak her tr devlete kar yneltilmi sosyalist eletiri konusunda da bir anlama yetsizliini gsteriyordu. Biz, proletarya iin, kapitalist rejimde en iyi devlet biimi olarak demokratik cumhuriyetten yanayz; ama unutmaya da hakkmz yoktur ki, hatta en demokratik burjuva cumhuriyetinde bile, halkn nasibi, cretli klelikten baka bir eyV. i. Lenin 25 Devlet ve Devrindeildir. Sonra, her devlet, ezilen snfa kar yneltilmi "zel bir bask gc"dr. O h

let, ne zgrdr, ne de halk devleti. Bunun byle olduunu, Marx ve Engels, 70 yllarnda,ti arkadalanna birok kez aklamlardr.Beinci olarak: Engels'in, devletin snmesi konusunda bir usavurma bulunduunu herkesin anmsad bu ayn yapt, zora dayanan devrimin nemi zerine bir baka usavurma da ieyanan devrimin oynad tarihsel role verdii deer, Engels'te zora dayanan devrimin gerebir vgs durumuna dnr. Ama bunu "kimse anmsamaz"; gnmzn sosyalist partilerinde,tmek, hatta bunu dnmek, usulden deildir; ynlar arasndaki gnlk propaganda ve ajitu dnler hibir rol oynamaz. Oysa, bu dnler, devletin "snmesi" dnyle birlikte, uuturur ve ona zlmezce-sine bal bulunurlar.te Engels'in bu usavurmas:"... Ama zor, tarihte, baka bir rol (ktlk kayna olmaktan baka bir rol), 'devrimci bol' [sayfa 31] de oynar-m; Marx'n szlerine gre, barnda yeni bir toplum tayan her

lumun ebesiymi; toplumsal hareketin, sayesinde donmu ve lm siyasal biimleri altettiparalad aletmi, - bunlardan Bay Dhring'de tek sz bile yok. ktisadi smr rejiminn, zorun belki de -ne yazk ki!- zorunlu olacan i ekmeler ve inlemeler iinde kabul enk her zor kullanm, onu kullanann ahlkn bozar. Ve bu, her muzaffer devrimin sonu

lan yksek bir ahlki ve entelektel atlm karsnda ileri srlr! Halka belki de zorlailebilecek zorlu bir atmann, hi deilse Otuz Yl Sava utancndan sonra ulusal bilinunan klelik ruhunun kkn kazma stnlne sahip bulunduu Almanya'da ileri srlr! Dgsz vaiz anlay, kendini tarihin grd en devrimci partiye zorla kabul ettirme sev

nti-Dh-ring, 3. Almanca bask, s. 193, 2. ksm, IV. blmn sonu.)Engels'in 1878'den 1894'e, yani ta lmne dek Alman sos-yal-demokratlanna durmamacasnayapt, bu zora dayanan de-

26 V. i. LeninDevlet ve Devrin

vrim vgsyle, devletin, "snmesi" teorisi, ayn reti iinde nasl badatrlabilir?ounlukla, bu dncelerden bazan biri, bazan teki, keyfi olarak (ya da iktidar sahiplerin houna gidecek biimde) ele alnarak, ampirik ya da sofistik bir yntemle, eklektik bir biimde badatrlrlar ve yzde-doksandokuz -eer daha fazla deilse-n plana konan . Diyalektiin yerine eklektizm geer: marksizm karsnda, gnmzn resmi sosyal-demokraen allm, en yaygn olan eydir bu. Byle [sayfa 32] bir yerine geirme elbette bir yeldir: Ayn ey, klsik Yunan felsefesi tarihinde de grlebilir. Marksizmin oportnist arda diyalektiin eklektik arptmas, ynlan en byk kolaylkla aldatan arptmadr; ekltc bir doygunluk verir; srecin btn ynlerini, btn gelime eilimlerini, btn elisaba katyormu gibi grnr; ama aslnda, toplumun gelimesi zerine hibir tutarl ve demez.Marx ve Engels'in zora dayanan devrimin kanlmazl yolundaki retileri, yukarda syleaklamamzn devamnda ayrntlaryla gstereceimiz gibi, burjuva devletle ilgilidir. B

let, proleter devlete (proletarya diktatorasna) yerini "snme" yoluyla deil, genel kural olarak, ancak ve ancak zora dayanan bir devrimle brakafr///r. Engels'in zoradayanan devrime yapt vg, Marx'n birok bildirimi ile tam bir uygunluk halindedir. (dayanan devrimin kanlmazln yrek pekliiyle, aka iln eden Felsefenin Sefaleti

sto'nun vargsn anmsayalm; otuz yl kadar daha sonra, 1875'te, Marx'n Gotha Program'tnist ieriini yerin dibine batrd Got-ha Programnn Eletirisi'm anmsayalm)151. Btutkunluk" bir tumturakllk, geici bir polemik hevesi sonucu deildir. Tm Marx ve Engels retisinin temelinde, bu zora dayanan devrim dnn -ve bu dnn ta kendisini- sistra alama zorunluluu yatar. Bugn ar basan sosyal-oven ve kautskist eilimlerin bu neti, kendini, apak bir biimde, her iki eilim yandalannca da, bu propagandann, bu ajas-yonun [sayfa 33] unutuluunda gsterir.Zora dayanan devrim olmakszn, burjuva devlet yerine proleter devleti geirmek olanak

szdr. Proleter devletin kaldnlmas, yani tm devletin kaldrlmas ise, ancak "snme" ylanakldr.V. i. Lenin 27 Devlet ve Devrin


9/49

Marx ve Engels her devrimci durumu ayr ayr irdeleyip, her devrim deneyinden kanlan dersleri zmleyerek, bu grleri ayrntl ve somut bir biimde gelitirmilerdir. imdinemli blmne geliyoruz, [sayfa 34]

28 V. I. LeninDevlet ve DevrimBOLUM IIDEVLET VE DEVRM 1848-1851 YILLARI DENEY

1. DEVRMN ONGUNUOlgunluk dnemine varm marksizmin ilk yaptlar, Felsefenin Sefaleti ve Komnist Manifes, tam da 1848 devriminin n-gnnde yaynlandlar. Bundan tr, bu yaptlarda, marksizminlkelerinin aklanmasnn yansra, belirli bir lde, o zamann somut devrimci durumununbuluyoruz. yleyse, kanmca en iyisi bu yaptlann yazarlarnn, 1848-1851 yllar deneyindaz sonular karmalanndan hemen nce, devlet zerine sylediklerini zmlemektir.Marks, Felsefenin Sefaleti'nde yle yazar:"... i snf, kendi geliim hareketi iinde, eski uygar toplumun yerine, snflan ve oaz kartlklarn dtalayacak bir birlik koyacaktr ve bu anlamyla, siyasal iktidar diyartk kalmayacaktr, nk siyasal iktidar, uygar toplumdaki uzlamaz kartln resmi [sumundan baka bir ey deildir" (AlmancaV. i. Lenin 29 Devlet ve Devrin

1885 basks, s. 182)[61Bu genel aklama ile, snflarn kalkmasndan sonra devletin yokoluu dn zerine, Mararafndan bundan birka ay sonra, Kasm 1847'de yazlan Komnist Manifesto 'da verilmi bunan aklamay karlatrmak retici bir eydir."... Proletaryann gelimesinin en genel aamalarn anlatrken, imdiki toplumun iinde yk st rtl i sava, bu savan aka devrime dkld ve burjuvazinin zora bavurulann egemenliinin temelini hazrlad noktaya dek izledik... ""Yukarda grdk ki, ii snfnn devriminde ilk aama, proletaryay egemen snf durumunc szcne: ykseltmek) "ve demokrasiyi kurmaktr"."Proletarya, politik stnlnden, sermayeyi burjuvaziden dilim dilim koparp almak iin,ralann devletin, yani egemen snf olarak rgtlenmi proletaryann elinde toplamak ve oiince hzla, retici glerin miktarn artrmak iin yararlanacaktr" (1906 tarihli Almak, s. 31, 37)m

Burada, marksizmin devlet konusundaki en ilgin ve en nemli dnlerinden biri, (Marks veEngels'in Paris Komn'nden sonra dile getirecekleri gibi) "proletarya diktatoras" dn

rmle edilmi bulunuyor. Gene burada, son derecede ilgin ve marksizmin "unutulmu szleri" arasnda olan bir devlet tanm buluyoruz: "Devlet, yani egemen snf olarak rgtlenmitarya."Bu devlet tanm, resmi sosyal-demokrat partilerde [sayfa 36] egemen olan propagandave ajitasyon yaznnda hibir zaman yo-rumlanmamtr. Dahas: Bu tanm reformizm ile ta

zlamaz trden olduu iin, dpedz unutulmutur; nk, "demokrasinin ban evrimi" zerrglar ve kk-burjuva kuruntular ile taban tabana atr.Proletaryann devlete gereksinimi vardr - btn oportnistler, btn sosyal-ovenler ve bkistler, Marks'n retisinin byle olduunu syleyerek, bunu yinelerler; ama eklemeyi "unurlar" ki, Marks'a gre, ilkin proletaryaya, ancak "snme" yolunda, yani hemen snmeyebalam ve snmeden edemeyecek

30 V. i. LeninDevlet ve Devrinbiimde kurulmu bir devlet gerekir. kinci olarak, emekilerin, "egemen snf olarak rgproletarya" olan bir "devlet"e gereksinimleri vardr.Devlet zel bir iktidar rgtdr: belirli bir snfn srtn yere getirmeye ynelik biroletaryann yenmek zorunda olduu snf hangisidir? Elbette yalnzca smrcler snf, yEmekilerin yalnzca smrclerin direncini bastrmak iin devlete gereksinimleri vardr

bu basky ynetme, onu pratik olarak gerekletirme iini, sonuna dek devrimci tek snf, burjuvaziyi iktidardan tamamen kovmak iin, ona kar savamda btn emekileri ve btbirletirmeye yetenekli tek snf olarak, yalnzca ve yalnzca proletarya yapabilir.Smrc snflann siyasal egemenlie olan gereksinimleri smry srdrmek, yani halknznln bencil karlann savunmak iindir. Smrlen [sayfa 37] snflann siyasal egemen

imleri ise, her trl smry bsbtn ortadan kaldrmak, yani modem kleciler olan bykiyle kapitalistler aznlna kar halkn byk ounluunun karlarn savunmak iindirKk-burjuva demokratlar, snflar savam yerine, snflara-ras uyuma zerindeki dl


10/49

yalistler, sosyalist dnm de, smrc snf egemenliinin alaa-edilmesi biimindeincine sahip ounlua banl bir boyunemesi biiminde, bir tr d olarak tasarlyorlaryer alan bir devlet kavramna sk skya bal bu kk-burjuva topya, rnein 1848 ve 1leri tarihinin gsterdii gibi, rnein 19. Yzyl sonu ve 20. Yzyl banda, ngiltere'd, talya'da ve baka lkelerde burjuva hkmetlere "sosyalist" katlma deneyinin gsterdi, pratik olarak, emeki snflarn karlarna ihanet sonucunu verdi.Rusya'da Devrimci-Sosyalist ve Menevik partiler tarafndan gnmzde yeniden canlandrlm

an bu kk-burjuva sosyalizmine kar mr boyunca savaan Marks, siyasal iktidar retist retisine ulamak iin, snflar savam retisini tutarl bir biimde gelitirmitirBurjuva egemenlii ancak proletarya tarafndan alaa edilebilir; proletarya, ekonomik varlk koullar bu alaa etme iini hazrlayan ve ona bu ii baarma olanan ve gcnV. i. Lenin 31 Devlet ve Devrinnftr. Burjuvazi, kyllk ve btn kk-burjuva katmanlar bler ve datrken, proleta, birletirir ve rgtler. Byk retimde oynad ekonomik rol nedeniyle, proletarya, [saburjuvazinin ounlukla proleterlerden daha ok smrp ezdii ve kurtululan iin bamseneksiz bulunan btn alan ve smrlen ynlarn yolgstericisi olmaya yetenekli tekMarks tarafndan devlete ve sosyalist devrime uygulanm bulunan snflar savam retisbir biimde proletaryann siyasal egemenliinin, diktatorasnn, yani onun kimseyle payla

ad ve dorudan doruya ynlarn silahl gcne dayanan bir iktidarn kabul edilmesine

cak, eer proletarya burjuvazinin kanlmaz ve umutsuz direncini bastrmaya, ve btn emesmrlen ynlan yeni bir ekonomik rejim iin rgtlemeye yetenekli egemen snf durumuebilir.Proletaryann, smrclerin direncini bastrmak iin olduu kadar, nfusun byk ynnrole-terler- sosyalist ekonominin "kurulmas" iinde ynetmek iin de devlet iktidarna, merkezi bir g rgtne, bir zor rgtne gereksinimi vardr.Marksizm, ii partisini eiterek, iktidar almaya ve btn halk sosyalizme gtrmeye, yeejimi ynetip rgtlemeye, burjuvazi olmakszn ve burjuvaziye kar kendi toplumsal yaamdzenlenmesi iin, btn emeki ve smrlenlerin eiticisi, yolgstericisi ve nderi olmabir proletarya ncsn eitir. Yrrlkte bulunan oportnizm ise, tersine, ii partisi

mu, kapitalist rejime kendini olduka iyi bir biimde "uydurmu" ve bir tabak mercimekiin kardelerinin davasn satan, yani burjuvaziye kar savamda halkn devrimci nderl39] rollerinden cayan yksek cretli emekilerin temsilcilerini eitir.

"Devlet, yani egemen snf olarak rgtlenmi proletarya", -Marks' in bu teorisi, proletaryann tarihteki devrimci rol zerindeki tm retisine skskya baldr. Bu roln vardatoras, proletaryann siyasal egemenliidir.Ama, eer proletaryann, burjuvaziye kar devlete zel zor rgt olarak gereksinimi varsaman ortaya bir sorun kar:32 V. i. LeninDevlet ve Devrinbyle bir rgt, daha nce burjuvazinin kendisi iin oluturduu devlet makinesi knlm,dan dnlebilir mi? Komnist Manifesto bizi ite bu soruna gtrr; ve Marks 1848-1851 dneyini zetlerken, ite bu sorundan szeder.2. BR DEVRM BLANOSULouis Bonaparte'm 18 Brumairei'nde bizi burada uratran devlet sorununu ileyen Marks,1848 -1851 devriminin bilanosunu yle kanr:

"... Ama devrim, ii sonuna dek gtrr. O, araftan ancak henz geiyor. ini yntemle ylk 1851'e dek" (Louis Bonaparte'm hkmet darbesi tarihi), "hazrlklarnn ancak yansnd, imdi de teki yarsn tamamlyor. Devrim, parlamenter iktidar sonradan devirebilmekilkin yetkinletiriyor. Bir kez bu eree varldktan sonra, yrtme gcn yetkinletiriyoyaln biimine indirgiyor, btn ykm glerini onun zerinde toplayabilmek iin" (altnsitemleri ona yneltiyor. Ve, hazrlk almasnn ikinci yansn tamamlad zaman, Avruak ve [sayfa 40] bayram edecek: "yi kazmsn, koca kstebek!..""Engin askeri ve brokratik rgt ile, karmak ve yapay devlet makinesi, yarm milyon kimemur ordusu ve beyz bin kiilik br ordusu ile, Fransz toplumunun bedenini bir zar gisaran ve onun btn gzeneklerini tkayan korkun bir asalak gvde olan bu yrtme gc,

llk dneminde, devrilmesine yardm ettii feodalitenin sona eriinde kuruldu." Byk Franvrimi, hkmet iktidarnn merkezilemesini, "ama ayn zamanda, geniliini, niteliklerini

gtn da" gelitirdi. "Napoleon, bu devlet mekanizmasn yetkinletirme iini tamamlad."ari ve Temmuz monarisi, "bu mekanizmaya daha byk bir iblm eklemekten baka bir ey.."


11/49

"... Sonunda, parlamanter cumhuriyet kendini, devrime kar savamnda, hkmet iktidarnaralarn ve merkezilemesini, kendi bastrma nlemleriyle, pekitirmek zorunda grd. Bdevrimler, bu

V. i. Lenin 33 Devlet ve Devrinmakineyi kracak yerde, daha da yetkinletirmekten baka bir ey yapmadlar." (Altn biz.) "ktidar iin ardarda savaan partiler, bu engin devlet yapsnn fethini, kazanann balen ganimeti saydlar" {Louis Bona-parte'n 18 Brumairei, 4. Almanca bask, Hamburg 19

07, s. 98-99).[81Bu ilgin zette, marksizm devlet sorununun henz ok soyut bir biimde, en genel kavram ve terimlerle konmu bulunduu Komnist Manifesto'ya gre, byk bir ilerleme gsterir. Bursorun, somut bir biimde konmutur ve sonu son derece ak, kesin, pratik olarak elle tu

tulur bir durumdadr: nceki btn devrimler devlet makinesini [sayfa 4i yetkinletirmiglendirmilerdir; oysa, onu krmak, ykmak gerekir.

Marksist devlet retisindeki en nemli, en zsel ey, ite bu sonutur. Ve egemen resmi sl-demokrat partiler tarafndan yalnzca bsbtn unutulmakla kalmayp, ayrca II. Enternasal'in en gzde teorisyeni Kari Kautsky tarafndan (daha ilerde greceimiz gibi) aka alan, ite bu zsel eydir.Komnist Manifesto, devletin bir snf egemenlii organ olduunu gsteren tarihten dersleve u zorunlu sonuca ular: Proletarya, siyasal iktidan ele geirmeden, siyasal egemen

liini kurup "egemen snf olarak rgtlenmi proletarya" devleti durumuna ykselmeden, buaziyi alaa edemez; ve, snf elikilerinin varolmad bir toplumda devlet yararsz veduruma geleceinden, bu proletarya devleti, daha yengi kazand andan itibaren, snmeye

balayacaktr. Tarihsel gelime bakmndan, burjuva devlet yerine proleter devletin bu gein neye dayanacan bilme sorunu, burada (Komnist, Manifesto'da) henz konmamtr.Marks bu sorunu 1852'de koyar ve zer. Ve, kendi diyalektik materyalizm felsefesinebal kalarak, 1848-1851 byk devrim yl-lannn tarihsel deneyimine dayanr. Bu temel z

, Marks'n retisi, her zaman olduu gibi, yaanm deneyin, derin bir felsefi gr ve gih bilgisiyle aydnlatlm bir bilanosunu karr.Devlet sorunu somut bir biimde konmutur: Burjuva devlet, yani burjuvazinin egemenlii iin zorunlu devlet makinesi, tarihsel bakmdan, nasl domutur? Bu devlet makinesi,rjuva [sayfa 42] devrimleri srasnda ve ezilen snflann bamszlk hareketleriyle atevrime, ne gibi dnmlere uramtr?

34 V. i. LeninDevlet ve DevrinProletaryann bu devlet karsndaki grevleri nelerdir?Burjuva topluma zg merkezi devlet iktidar, mutlakyetin k dneminde ortaya kmtesinin en ayr-dedici iki kurumu: brokrasi ve srekli ordudur. Marks ve Engels, yaptlannda birok kez, bu kurumlan burjuvaziye balayan binlerce ban szn ederler. Her iini, bu ball aklkla ve gze arpar bir biimde gsterir. i snf, kazk yiye yiyii snf, bu ban kanlmazln aklayan bilimi, kk-burjuva demokratlarn, ondonu "genel olarak" kabul etmek gibi daha da byk bir hafiflie dmedike, bilisizlik ve

afiflik yznden yadsdklan bu bilimi, byk bir kolaylkla kavrar ve iyice sindirir.Brokrasi ve srekli ordu, burjuva toplum, gvdesi zerindeki "asalak"lar, bu toplumu blen i elikilerin dourduu, ama onun canalc gzeneklerini "tkayan" asalaklardr. Bugnl-demokrasi akm iinde ar basan kautskist oportnizm, asalak bir organ olarak dnlet teorisinin, salt anarizme zg bir ey olduunu kabul eder. Marksizmin bu arptlmas,zmi, "yurt savunmas" kavramna sarlarak emperyalist sava hakl gstermek gibi grlmemiine atan kk-burju-valar iin elbette son derece elverilidir; ama, onlar iin elveriakla, sz gtrmez bir arptlma olmaktan da geri kalmaz.Feodalitenin batndan beri Avrupa'nn sahne [sayfa 43] olduu saysz burjuva devrimleriunca, bu brokratik ve askeri aygt, gelimeye, yetkinlemeye, salamlamaya devam eder. Kanaatlarn, kk tecimenlerin vb. yksek katmanlarna, sahiplerini halkn stne kararahat ve saygn grevler datan bu aygt aracyla, zellikle kk-burjuvazi byk burjuvlmi ve ona bamllatrlmtr. Rusya'da 27 ubat 1917'yi izleyen alt ay iinde olup bktiyle daha ok yz-Karalar'a (banaz gericiler) aynlm bulunan memurluk grevleri, Kadetrin, Meneviklerin ve Devrimci-Sosyalistlerin ganimeti durumuna geldi. Gerekten artkciddi reformlar dnlmyor, hepsinin "Kurucu Meclis'e dek", Kurucu Meclis'in de yava y

a, sava sonuna dek ertelenmesine allyordu! Ama, ganimeti paylamak, bol paral bakalk, genel valilik vb., vb. makamlanna kurulmak iin zaman yoktur ve hibir Kurucu Meclis beklenmemitir! Hkmet deiiklikleri oyunu,


12/49

V. i. Lenin 35 Devlet ve Devrinaslnda, lke lsnde, btn merkezi ve yerel ynetimlerde, yukardan aa yaplan bu yaaylamnn dile gelmesinden baka bir ey deildi. Sonu, alt ay sonraki nesnel sonu -2'den 27 Austos 1917'ye dek- yadsnamaz: Reformlar ertelenmi, ynetsel arpalklar paylapaylam "yanllk"lar birka yeniden-paylamla dzeltilmitir.Ama, brokratik aygtn, eitli burjuva ve kk-burjuva partiler arasnda (rnein Rusya, Devrimci-Sosyalistler ve Menevikler arasnda) her "yeniden datmnda", bata proletar

lmak zere, ezilmi snflara, tm burjuva [sayfa 44] topluma kar nlenemez dmanlklaniimde kendini gsterir. Btn burjuva partiler, hatta "devrimci-demokratlar" da iinde, en demokratik olanlar iin bile, devrimci proletaryaya kar basky artrma, bastna aygevlet makinesini glendirme zorunluluu, bundan doar. Olaylann bu ak, devrimi devletdanna kar, "btn ykm glerini toplamaya" zorlar; ona devlet makinesini iyiletirme dine ykma, yoketme grevini ykler.Sorunu bu trl koymaya gtren ey mantksal tmdengelimler deil, olaylann gerek gelim1851 yllannn yaanm deneyidir. Marks'n tarihsel deney verilerine ne derecede sksk52'de, paralanmas gereken bu devlet makinesinin ne ile deitirilecei somut sorununu henz koymam olmasyla anlalr. Deney, tarihin daha sonra, 1871'de gndeme koyaca bu svermek iin gerekli gereci, o srada henz salamamt. 1852 de, doal bilimlere zg belyalnzca proleter devrimin, devlet iktidarna kar "btn ykm glerini toplama", devl

ini "paralama" grevine yanat sylenebilirdi.Belki Marks'n deney, gzlem ve varglarn genellemenin ve bunlar bu yllk (1848-185tarihinin snrlar tesine uygulamann doru olup olmad sorulacak. Bu sorunu zmlemes' in bir gzlemini anmsatalm. Olgularn incelenmesine daha sonra geeriz.Engels, 18 Brumaire'm 3. basksnn nsznde, yle yazyordu:"Fransa, snf savamlarnn, her seferinde, baka herhangi bir yerde olduundan daha ok45] kesin karara dek srdrld, ve bu bakmdan snf savamlannn iinde getikleri v

nnn zetlen-36 V. i. LeninDevlet ve Devrindikleri deiken siyasal biimlerin en belirgin snrlan ile belirdikleri lkedir. Ortaadalizmin merkezi, Rnesanstan sonra soydan geme kralln klasik lkesi olan Fransa, Byiminde feodalizmi ykt ve burjuvazinin egemenliine, Avrupa'da baka hibir lkenin erie

klasik bir saflk nitelii verdi. Ayn biimde, egemen burjuvaziye kar devrimci proletaann savam da, bu lkede, baka lkelerde bilinmeyen keskin biimlere brnr." (1907 b871'den buyana Fransz proletaryasnn devrimci savamnda bir kesinti olduuna gre, buem eskimi bulunuyor. Bununla birlikte, bu kesinti, nice uzun srerse srsn, yarnn proler devriminde, snf savamn sonuna dek gtren klasik snf savam lkesi olarak Fraerme olanan hi de dtalamaz.Ama ileri lkelerin 19. Yzyl sonu ve 20. Yzyl bandaki tarihi zerine topluca bir gzi. Greceiz ki, daha yava olmak zere, ok daha geni bir alanda, ok deiik biimler ae meydana gelmitir; bir yanda, cumhuriyeti lkelerde (Fransa, Amerika, svire) olduur, kralc lkelerde de (ngiltere, bir dereceye dek Almanya, talya, skandinav lkeleri v) "parlamenter bir iktidar"n hazrlanmas; ve te yanda, burjuva dzenin temelleri olduuibi kalmak zere, ynetsel arpalklan kendi aralarnda paylam ve yeniden-paylam bulurjuva ve kk-burjuva partiler arasndaki [sayfa 46] iktidar savam; son olarak da, "y, bu gcn brokratik ve askeri aygtnn yetkinletirilip salamlatrlmas.Bu zelliklerin, genel olarak kapitalist devletlerin tm modem evriminin egemen ortak zellikleri olduuna hi kuku yok. Fransa, 1848'den 1851'e dek, ylda, kapitalist de zg bir gelime srecini, aamalarn hzla ardarda gelii iinde, ak ve derli-toplu brdi.Emperyalizm -banka sermayesi a, dev kapitalist tekeller a, tekelci kapitalizmin byuyla tekelci devlet kapitalizmi durumuna dnt a- krallkla ynetilen lkelerde olducumhuriyetlerde de, daha zel bir biimde, "devlet makinesi"nin olaanst glendiini,

okratik ve askeri aygtnn proletaryann artan bir ezilmesiyle ballk iinde, grlme-V. i. Lenin 37 Devlet ve Devrinmi biimde genilediini gsterir.Bugn, dnya tarihi, hi kuku yok ki, 1852'de olduundan ok daha geni bir lde, devle

nin "yklma"s ereiyle, proleter devrimini "tm gleri toplama"sna gtryor.Proletarya onun yerine ne koyacak? Paris Komn, bu konuda en retici belgelerden birini verir.


13/49

3. MARX 1852'DE SORUNU NASIL KOYUYORDU*Mehring, 19O7'deyVeueZetf'ta[91(XXV, 2, 164), Marks'n Wey-demeyer'e yazd 5 Mart 1852tarihli bir mektuptan paralar yaynlamt. Bu [sayfa 47] mektupta, baka birok dikkategzlem arasnda, u gzlem de var:

"Bana ilikin olarak, ne modern toplumdaki snflarn varln, ne de aralanndaki savamrefi benimdir. Benden ok nce, burjuva tarihiler bu snflar savamnn tarihsel geliilemi ve burjuva iktisatlar bunun ekonomik anatomisini dile getirmi bulunuyorlard. Ben

im yeni olarak yaptm ey: 1) Snflarn varlnn, retimin tarihsel gelime evrelerinEntvvicklungspasen der Produktion) baka bir eye bal olmadn; 2) Snflar savamn

roletarya diktatorasna gtrdn; 3) Bu dikta-torann kendisinin de btn snflarn ore snfsz bir toplumun kurulmasna geiten baka bir ey oluturmadn tantlamak oldurks, nce, kendi retisini burjuvazinin en bilgili ve en kavrayl dnrlerinin retiemelden ayran eyin ne olduunu, sonra da, kendi devlet retisinin zn hayranlk vericlikle aklamay baarmtr.Marks'n retisinin z, snflar savamdr. Durmadan sylenen ve durmadan yazlan ey,u deildir. Ve, marksizmin oportnist arptmalar, onu burjuvazi iin kabul edilebilir biduruma getirmeye ynelen arptmalar, kolayca bu yanllktan kaynaklanrlar. nk snflks tarafndan deil, ama Marks'tan nce burjuvazi tarafndan ortaya* Bu para, ikinci bask srasnda eklenmitir.

38 V. i. LeninDevlet ve Devrinkonmutur; ve bu reti, genel olarak, burjuvazi iin kabul edilebilir bir retidir. Yalnsnflar savamn kabul eden biri, bundan tr bir [sayfa 48] marksist deildir; henz

nin, burjuva politikasnn erevesinden kmam biri olabilir. Mark-sizmi snflar savagemek, onun kolunu kanadn krpmak, bozmak, onu burjuvazi iin kabul edilebilir bir eyeindirgemek demektir. Snflar savamnn kabuln, proletarya dik-tatorasnn kabulne deii bir marksisttir ancak. Mark-sisti baya kk (ve byk) burjuvadan temelden ayrdedebudur. Marksizmin gerekten anlalp kabul edildiini, ite bu denekta ile snamak gereupa tarihi, ii snfn bu soruna pratik olarak yanamaya gtrnce, btn oportnist vee birlikte, btn "kautskist"lerin de (yani reformizmle marksizm arasnda duraksayanlann da) acnas hamkafalar ve kk-burjuva demokratlar olarak, proletarya diktatorasnn yar olarak ortaya kmalar, hi de alacak bir ey deildir. Kautsky'nin, 1918 Austos'

u yaptn ilk basksndan ok zaman sonra yaynlanan Proletarya Diktatoras bror, marksikiyzllkle szde kabul eden, ama zde alaka ondan cayan kk-burjuva arptmasna bbaknz: Proletarya Devrimi ve Dnek Kautsky, Petrograd ve Moskova, 1918).

ada oportnizm, en byk temsilcisinin, eski-marksist Kari Kautsky'nin kiiliinde, buravrannn Marks tarafndan ortaya konmu olan ayrdedici zelliine tam bir uygunluk gsar savamn ancak burjuva ilikiler snn iinde kabul eder. (Burjuva ilikiler snr irak", snflar savamn kabul etmeye raz olmayan bir tek bilgili liberal yoktur!) [sayf]Oportnizm, snflar savamnn kabuln, zsel olan eye dek, kapitalizmden komnizme gerjuvazinin alaa edilmesi ve bsbtn ortadan kaldrlmas dnemine dek geniletmez. Gerem, zorunlu olarak, son derece keskin biimlere brnm ve o zamana dek grlmemi yeinlsnflar savamnn damgasn tar. yleyse, bu dnemin devleti, zorunlu olarak, yeni b

l olarak proleterler ve mlkszlerden yana) demokratik ve yeni bir biimde (burjuvaziye kar) diktatoryal olmak zorundadr.Devam edelim. Marks'n devlet retisinin zn, bir snfnV. i. Lenin 39 Devlet ve Devrindiktatorasnn, yalnzca genel olarak btn snfl toplumlar iin, yanzca burjuvaziyi dean proletarya iin deil, ama kapitalizmi "snfsz toplum" dan, komnizmden ayran tm bihsel dnem iin de zorunlu olduunu anlayanlar, yalnz onlar, iyice kavramlardr. Burjuvvlet biimleri son derece eitlidirler, ama zleri birdir: Btn bu devletler, son zmlya da bu biimde, ama zorunlu olarak, bir burjuvazi dktatorasdr. Elbette kapitalizmden komnizme gei de, siyasal biimler bakmndan byk bir bolluk ve geni bir eitlilikgeri kalamaz; ama hepsinin z, zorunlu olarak bir olacaktr: Proletarya diktatoras. [sayfa 50]40 V. i. Lenin

Devlet ve DevrinBLM IIIDEVLET VE DEVRM


14/49

PARS KOMN DENEYM (1871)MARKS'IN ZMLEMES1. KOMNCLERN GRM NEDEN TR KAHRAMANCADIR?Komn'den birka ay nce, 1870 sonbahannda, Marks'n, Paris iilerine hkmeti herhangi birme giriiminin, umutsuzluk tarafndan esinlenen bir budalalk olabileceini gstermeyi amalayan bir uyarda bulunduu bilinir. Ama, 1871 Martnda, kesin sava iilere dayatlpbunu kabul ettikten sonra, ayaklanma bir olgu haline gelince, uygun olmayan koul

lara karn, Marks, proletarya devrimini byk bir cokunlukla selamlad. 1905 Kasmnda y, iileri ve kylleri savama srkleyen, ama 1905 Aralndan sonra, liberallerle birla sanlnmamalyd" diye haykran, marksizmin ackl bir ne sahip Rus dnei Plekha-nov'un"srasz" bir hareketi bilgilikle yarglamakta diretmedi.

Marks, ayrca, kendi deyimiyle "cennetin zaptna [sayfa snV. I. Lenin 41 Devlet ve Devrinkan" komnclerin kahramanlna hayranlkla da yetinmedi. Ereine ulamam da olsa, yeketinde, Marks ok nemli bir tarihsel deney, dnya proleter devriminde ileriye doru kesin bir adm, yzlerce program ve usyrtmeden ok daha nemli gerek bir ilerleme gryodeneyi zmlemek, ondan taktik dersleri karmak, teorisini sk bir eletiriden geirmekn yararlanmak: Marks'n kendisi iin saptad grev, ite budur.Marks, Komnist Manifesto'da yaplmasn zorunlu grd tek "dzeltme"yi, Parisli komnc

ci deneyinden esinlenerek yapmtr.Komnist Manifesto'nun yeni bir Almanca basks iin, iki yazar tarafndan imzalanm sonHaziran 1872 tarihini tar. Kari Marks ve Friedrick Engels bu nszde, Komnist Manifestoprogramnn "baz aynntlannn artk eskimi" olduunu aklarlar.

Ve devam ederler ki:"Paris Komn, zellikle bir eyi, 'ii snfnn hazr bir devlet makinesini ele geiripabna kullanmakla yetinemiyeceini' tantlamtr."'101Bu alntda trnak iine alnm son szler, yazarlar tarafndan Marks'n Fransa'da Sayleyse, Marks ve Engels, Paris Komn'nn bellibal, temel derslerinden birine o kadar bir nem veriyorlard ki, onu zsel bir dzeltme olarak Komnist Manifesto'ya sokmulardr.Son derece zellik belirtici bir ey: te tam da bu zsel dzeltme oportnistler tarafndve Komnist Manifesto okuyucularnn [sayfa 52] onda-dokuzu, hatta yzde-doksando-kuzu

kukusuz bunun anlamn bilmez. Biraz daha ilerde, zel olarak arptmalara ayrlm bir b

ptmadan aynntl olarak szedeceiz. imdilik, Marks'n tarafmzdan aktarlan nl form, onun iktidar ele geirmeye deil, szde yava bir evrim dnne arlk verdii yolundek, bize yetsin.Aslnda, Marks'n dn bunun tam kartdr. Marks'n dn, ii snfnn "hazr devlnu ele geirmekle yetinmemek zorunda olduu yolundadr.12 Nisan 1871 gn, yani tam da Komn srasnda Marks,42 V. i. LeninDevlet ve DevrinKugelmann'a yle yazyordu:"... Benim 18. Brumaire'm son blmnde, eer yeniden okursan grecein gibi, Fransa'da gecek devrim giriiminin, imdiye dek olduu gibi artk brokratik ve askeri makineyi bakalere geirmeye deil, onu ykmaya dayanmas gerekeceini belirtiyorum (ykmaya szcnnafndan izilmitir; asl metinde, szck zerbrechendir). Kta zerinde gerekten halk hilk kouludur bu. Kahraman Parisli arkada-lanmzn giritikleri ey de, ite budur." (Neuit, XX, I, 1901-1902, s. 709). {Marks'tan Kugelmann'aMektuplar'm biri benim tarafmdan dzenlenmi ve nsz yazlm en az iki Rusa basks vardr)."Brokratik ve askeri makineyi ykmak": Marksizmin, devrim srasnda proletaryann devletkarsndaki grevleri zerine balca dersi bu birka szckte ksaca dile getirilmi bulrksizmin Kautsky' ye borlu bulunduumuz [sayfa 53] temel "yorumu" ile yalnzca tamamen unutulmu olmakla kalmayan, ama aka arptlm da olan ey, ite bu derstir!Marks'n szn ettii 18. Brumaire'dek\ paraya gelince, onu yukarda tmyle aktarm bulMarks'n bu parasnda, zerinde zellikle durulmas gereken iki nokta var. nce, karda'yla snrlandnyor. Bu, 1871'de, ngiltere henz salt kapitalist, ama hem militarizmi, hem de, geni bir lde, brokrasisi olmayan bir lke rneiyken, anlalr bir eydi. Bunimin, hatta halk devriminin olanakl grnd, ve, gerekten "hazr devlet makinesi"nin

makszzzn da bu iin olanakl olduu ngiltere iin, Marks bir aynklama yapyordu.Bugn, 1917'de, birinci byk emperyalist sava anda, Marks'n bu snrlamas artk gerika gibi ngiltere de, Anglosakson zgrlnn (militarizm ve brokratizm yokluu) dnya


15/49

byk ve son temsilcileri de, her eyi kendilerine bamllatran ve her eyi kendi arzen askeri ve brokratik kurumlann aalk ve kanl Avrupai batakl iine boy-luboyuncadi, Amerika'da olduu gibi ngiltere'de de, "her gerek halk devriminin ilk koulu", (bundan byle btn emperyalist lkelerde olduu gibi, bu lkelerde de, 1914' ten 1917'yeV. i. Lenin 43 Devlet ve Devrindek, "Avrupai" bir yetkinlie eritirilmi olan) "hazr devlet makinesini" paralamak, ykktr.

kinci olarak, zerinde zel bir dikkatle durulmas gereken ey, Marks'n askeri ve brokrdevlet makinesinin yklmas "her gerek halk devriminin [sayfa 54] ilk kouludur" biimi

eki o ok derin dncesidir. Bu "halk" devrimi kavram Marks'n aznda artc grnebekhanov'un mezleriyle Menevikler, yani Struve'nin u marksist geinen raklar, Marks'ekl bir "dil srmesi" olarak nitelendirebilirler. Onlar marksizmi ylesine yavanca liberal bir retiye indirgemilerdir ki, onlar iin, burjuva devrimi ve proleter devrimi antitezi dnda hibir ey yoktur; stelik bu antitezi de en skolastik bir biimde anlarlarrnek olarak 20. Yzyl devrimleri alnrsa, Portekiz ve Trk devrimlerini [1908 devrimi ktediliyor -.] burjuva devrimleri olarak kabul etmek besbelli kanlmaz bir ey olacaktrAma bu devrimlerin her ikisi de "halk" devrimi deildir; nk halk ynlar, halkn genidine zg ekonomik ve siyasal istemlerle, etkin, bamsz ve hissedilir bir biimde, bu deimler iinde grnmezler. Buna karlk, 1905-1907 Rus burjuva devrimi, Portekiz ve Trk d

mlerinin, zaman zaman kazandklan kadar "parlak" baarlar kazanm olmakszn, sz gtrmrek halk" devrimi oldu. nk halk ynlar, halk ounluu, halkn bask ve smr altumsal katmanlan, kendiliklerinden ayaklanm ve devrimin tm gidii zerinde, kendi isteklerinin yklmakta olan eski toplum yerine kendi gnllerince yeni bir toplum kurma giriimlerinin izini brakmlardr.1871'de, proletarya Avrupa ktas lkelerinden hi birinde halk ounluunu oluturmuyorduim, ancak proletarya ve kylleri kapsayarak "halk" devrimi olabilir ve ounluu gerekte[sayfa 55] harekete srkleyebilirdi. Halk, ite bu iki snftan oluuyordu. Bu iki snf,atik ve askeri makine" onlan horlad, ezdii, smrd iin birlemiti. "Halk"n, halke kyl ounluunun kar, gerekten bu makineyi paralamak 'ta, onu ykmakta'dr; yoksuterler arasndaki zgr balamann "ilk koulu" budur; ve bu balama olmakszn, salamz, sosyalist dnm olmaz.Paris Komn, bilindii gibi, bu balamaya yolayordu. Trl i ve d nedenlerle erein

44 V. I. LeninDevlet ve Devrinyleyse, Marks, "gerek bir halk devrimi"nden szederken, (sk sk szn ettii) kk-buiklerini asla unut-makszn, 1871 Avrupa'snda kta devletlerinin oundaki gerek snf ii en byk bir kesinlikle hesaba katyordu. te yandan, devlet makinesinin "yklmas"nn,llerin karlan tarafndan zorlandn; devlet makinesinin iileri ve kylleri birletrtak bir grev verdiini saptyordu: Bu "asalak"n ortadan kaldnlmas ve yeni bir eyle dlmesi.Ama neyle?2. YIKILAN DEVLET MAKNESN NEYLE DETRMEL?Marks, bu soruya, 1847'de Komnist Manifesto'da., henz yalnzca tamamen soyut, ya dadaha ok sorunlan belirten, ama zm yollarn gstermeyen bir yant veriyordu. Devleti "aryann egemen snf olarak rgtlenmesi" ile, "demokrasinin [sayfa 56] fethi" ile deiti: Komnist Manifesto'nun yant, buydu.Proletaryann bir egemen snf olarak rgtlenmesinin hangi somut biimleri alabilecei, benmenin, demokrasinin en tam, en tutarl fethiyle hangi belirli biimde uyuabilecei sorusuna yant, Marks, topyaya dmeden, yn hareketi deneyinden bekliyordu.Komn deneyi ne kadar snrl olursa olsun, Marks bu deneyi Fransa'da Sava'nda ok diir zmlemeden geirir. Bu yazdan belli bal paralan aktaralm:19. Yzylda, "srekli ordu, polis, brokrasi, din ve yksek ynetim adamlar gibi her yerazr olan rgenlikleri ile birlikte", ortaa tarafndan iletilen "merkezi devlet iktidargelimiti. Sermaye ile emek arasndaki snf kartlnn gelimesi nedeniyle, "devlet itoplumsal kleletirme ereiyle rgtlenmi bir kamu gc, bir snf egemenlii aygt nitSnflar savamnda bir ilerlemeyi gsteren her devrimden sonra, devlet iktidarnn salt

nitelii gitgide daha ak bir biimde ortaya kyordu". 1848-1849 devriminden sonra, dev

iktidan, "sermayenin emee kar ulusal sava silah," durumuna gelir. kinci imparatorlukbu silah daha da glendirmekten baka bir ey yapmaz."mparatorluun dolaysz antitezi, Komn oldu." Komn,


16/49

V. I. Lenin 45 Devlet ve Devrin"snf egemenliinin yalnzca monarik biimini deil, snf egemenliinin ta kendisini ormas gereken bir cumhuriyetin" "olumlu biimiydi..."Proleter sosyalist cumhuriyetin bu "olumlu" [sayfa 57] biimi aka neye dayanyordu? Kurmaya balad devlet nasl bir eydi? "... Komnn ilk kararnamesi... srekli ordunun ortdrlmas ve onun yerine silahlanm halkn konmas oldu..."Bu istem, imdi, sosyalist olduunu syleyen btn partilerin programlarnda yer alyor. A

u partilerin programlarnn ka para ettiini, en iyi, 27 ubat Devriminden hemen sonra, bu isteme uymay kabul etmemi bulunan bizim Devrimci-Sosyalistlerimizle Meneviklerimizin tutumu gsterir!"...Komn, kentin eitli ilelerinden genel oyla seilmi belediye meclisi yelerinden olBu yeler sorumlu ve her an grevden geri alnabilirdiler. yelerinin ou doal olarak y

r, ya da ii snfnn nl temsilcileriydiler...""... Merkezi hkmetin aleti olmaya devam edecek yerde, polis, politik niteliklerinden hemen yoksun brakld ve Komn' n 'sorumlu ve her an grevden geri alnabilir' bir aldurumuna dntrld... Ynetimin btn teki kollarndaki memurlar iin de ayn ey olduen alt basamaa dek, kamu grevi, ii cretleri karl grlecekti. Devlet kodamanlan

t ve temsil denekleri, bu kodamanlarn kendisiyle birlikte, yokoldu... Eski hkmet iktidannn maddi aletleri olan srekli ordu ve polis ortadan kaldrldktan sonra, Komn mane

bask aracn, papazlarn iktidann ykma iine giriti... Adalet grevlileri yalanc basunlatnldlar... seilir, sorumlu ve geri alnabilir olacaklard...""11Bylece, Komn, srekli orduyu ortadan [sayfa 58] kaldrma, istisnasz btn memurlarn seibana gelme ve her an iten geri alnabilme ynteminin kabul yoluyla, "yalnzca" dahar demokrasi kurarak, yklm devlet makinesini deitirmie benziyordu. Ne var ki, bu "ya", aslnda devsel bir yapt oluturur: kurumlann adamakll farkl baka kurumlarla deit.46 V. i. LeninDevlet ve DevrinBu bir "niceliin nitelie dnm" durumunun ta kendisidir: Bylece, tasarlanmas olanakve en yntemli biimde gereklemi bulunan demokrasi, burjuva demokrasisinden proletaryademokrasisi durumuna gelir; devlet (belirli bir snf bask altnda tutmaya yarayan zelurumundan, asl anlamyla, artk devlet olmayan bir ey durumuna dnr.

Ama bu byledir diye, burjuvaziyi yenmek ve direncini krmak zorunluluu da ortadan kalkmaz. Komn, zellikle bu zorunlulukla kar karyayd; ve, Komn'n bozguna urama nedebiri de, bu ii gereince gzpek bir biimde yapmam olmasdr. Ama burada, bask altndtk klecilik, serflik ve cretli klelik alannda her zaman olduu gibi, nfusun aznlAma, kendisini bask altnda tutanlar kendisi yendii anda da, halk ounluunun "zel b

k gc"ne artk gereksinimi yoktur! te bu anlamdadr ki, devlet snmeye balar. Ayrcalncalkl memurlar, srekli ordu efleri) zel kurumlan yerine, bu ileri ounluun dorudgrebilir; ve devlet gcnn grevleri halkn tm tarafndan ne lde yerine getirilirs

de zorunlu olmaktan kar.Bu bakmdan, Komn tarafndan alnan ve [sayfa 59] Marks'n nemle belirttii nlemlerdenon derece dikkate deer: btn temsil deneklerinin, memur zmresine tannm btn parasan kaldrlmas; btn memur aylklarnn "ii cretleri" dzeyine indirilmesi. Burjuva deproletarya demokrasisine, ezenlerin demokrasisinden ezilen snflarn demokrasisine, belirli bir snf bask altnda tutmaya yarayan "zel g" olarak devletten, halk ounluerin genel iktidar tarafndan baskclar zerinde uygulanan baskya dn, en gze arparurada ortaya kar. Ve, ite tam da devlet, sorunuyla ilgili belki bu en arpc ve en nenokta zerindedir ki, Marks'n rettii eyler, en ok unutulan eyler olmutur. Basitlealarda -sayszdr bunlar- bundan hi szedilmez. nanlan devlet dini haline geldikten soilkel Hristiyanln "saflklann", devrimci demokratik ruhuyla birlikte unutmu bulunan

tiyanlar gibi, bu nokta zerinde bir "saflk"m gibi susmak, "usuldendir".Yksek devlet memurlan aylklannn indirimi, "yalnzca" saf, ilkel bir demokratizm istemiymi gibi grnr. Modern oportnizmin "kuruculanndan" biri, eski sosyal-demokrat Ed. Bernstein, "il-V. I. Lenin 47 Devlet ve Devrinkel" demokratizme kar yavan burjuva alaylarn yinelemeyi alkanlk haline getirmiti.

tnistler gibi, gnmzn btn kautskitsleri gibi, o da, ilk olarak "ilkel" demokratizmerli lde bir "dn" olmakszn, kapitalizmden sosyalizme gemenin olanaksz olduunu (t grevlerinin ounluk tarafndan, halkn tm tarafndan yaplmas baka trl nasl ola


17/49

ikinci olarak, [sayfa 6o kapitalizm ve kapitalist kltr zerine dayanm "ilkel demokrazm"in, eski, ya da kapitalizm-ncesi alarn ilkel demokratizmi olmadn, hi mi hi antalist kltr, byk retimi, fabrikalar, demiryollarn, postay, telefona vb. yaratmtel zerinde, eski "devlet iktidar" grevlerinin byk ounluu ylesine basitletirilmiasit kayt-kuyut, denetim ilemlerine indirgenebilmilerdir ki, ilkretimden gemi bulunerkes bu ileri yapabilir; basit bir "ii creti" ile btn bu iler pekala yaplabilir;bu ilerden her tr ayrcalkl, "hiyerarik" nitelik kaldrlabilir (kaldnlma-ldr da)

stisnasz btn memurlann her ie seimle gelip, her an grevden geri alnabilmelerinin oolmas, aylklarnn normal bir "ii creti" dzeyine indirilmesi gibi, iilerle kyl derecede dayank duruma getiren bu basit ve "anlalmas kolay" demokratik nlemler, ay

anda kapitalizmden sosyalizme gtren kpr iini de grrler. Bu nlemler, devletin yenidnmesine, toplumun salt politik yeniden-rgtlenmesine ilikindirler; ama elbette tm anlam ve tm deerlerini, ancak "mlkszletiricilerin mlkszletirilmesi" nin gereklemesiazrlanmasna balandklar zaman, yani retim aralar zerindeki kapitalist zel mlkiyet mlkiyet durumuna dnmesiyle kazanrlar.Marks, "Komn, iki byk masraf kaynan, srekli ordu ve memurculuu ortadan kaldrarak,va devrimlerin belgisi olan ucuz hkmeti gerekletirdi" diye yazyordu, [sayfa 6iKk-burjuvazinin btn teki tabakalar gibi kylln de yalnzca ok kk bir aznl, "baar kazanr"; yani yalnzca baz bireyler, ya ense-ku-lak yerinde kiiler, burjuvala

durumuna, ya da gvenceli ve ayrcalkl memurlar durumuna gelirler. Kylln varolduust lkelerde (ve bu lkeler ounluktadrlar), kyllerin48 V. i. LeninDevlet ve Devrinbyk ounluu, hkmet tarafndan ezilir ve hkmeti alaa etme zlemini tar; "ucuz"grevin stesinden yalnzca proletarya gelebilir; ve bunu yaparak, ayn zamanda devletinsosyalist yeniden-rgtlenmesine doru da bir adm atm olur.

3. PARLAMENTARZMN ORTADAN KALDIRILMASIMarks, yle yazyordu:"Komn, parlamenter bir rgt deil, ayn zamanda hem yrtmeci hem de yasamac, hareketlide olmak zorundayd.""Genel oy hakk, her ya da alt ylda bir parlamentoda halk ynetici snfn hangi yel edece-i'ni ve ayaklar altna alacan (verund zertreteri) kararlatrmak yerine, komn

linde rgtlenmi halka -herhangi bir iverenin kiisel seimi gibi-, bu iletmeler [komnn iiler, gzlemciler, muhasebeciler bulmaya yaramalyd."Parlamentarizmin 1871'de formle edilmi bulunan bu ilgin eletirisi de, sosyal-ovenizmve oportnizmin egemenlii nedeniyle, bugn marksizmin "unutulmu szleri" arasnda bulunuProfesyonel bakan ve parlamenterler, proletarya [sayfa 62] dmanlan ve "pratik" so

syalistler parlamentarizmi eletirme iini artk bsbtn anaristlere brakm bulunuyorlenle de, artc bir mantkla, parlamentarizmin her eletirisini, "anaristlikle nitelenrlar!! Scheidemann, David, Legien, Sembat, Renaudel, Hender-son, Vandervelde, Stauning, Branting, Bissolati ve hempalar gibi "sosyalist"leri grerek midesi bulanan"ileri" parlamenter lkelerdeki proletaryann, aslnda oportnizmin ikiz kardei olan ana

rko-sendikalizme gitgide daha ok yaknlk gstermesine amamak gerekir.Ama, Marks iin devrimci diyalektik, bugn moda olan bu bo lafazanlktan, Plekhanof, Kautsky ve bakalannn ocuk oyunca haline getirdikleri bu sama gevezelikten bambaka bir. Marks, zellikle, koullann devrim iin uygun olmad durumlarda, burjuva parlamentariz"ahr"ndan yararlanmaktaki yetersizlii yznden, anarizmle aray iyice am; ama ayn

V. i. Lenin 49 Devlet ve Devrinparlamentarizmin gerekten proleter ve devrimci bir eletirisini yapmay da bilmiti.Belirli bir sre iin parlamentoda halk, ynetici snfn hangi blmnn ayaklar altna, dnem dnem karar vermek: yalnzca anayasal parlamenter krallklarda deil, en demokratik cumhuriyetlerde de burjuva parlamentarizminin gerek z budur.Ama, devlet sorunu, proletaryann bu alandaki grevleri bakmndan konur ve parlamentarizm devlet kurumlarndan biri olarak kabul edilirse, bu takdirde parlamentarizmdenkurtulmann yolu nedir? Ondan nasl vazgeilebilir?unu tekrar ve tekrar sylemek zorundayz: [sayfa 63]Marks'n, Komn' inceleyerek kard dersler kadar unutulmutur ki, gnmzn "sosyal-d

lizm haini okuyunuz), parlamentarizmin anarist ya da gerici eletirisinden baka bireletirisini anlama yeteneinden adamakll yoksundur.Geri parlamentarizmden kurtulma yolu, temsili rgenlikle-ri ve seim ilkesini ykmaya d


18/49

eil, laf deirmenleri olan bu temsili rgenlikleri "hareketli" kurumlar durumuna dntrdayanr. "Komn, parlamenter bir rgt deil, ayn zamanda hem yr-tmeci, hem de yasamac

etli bir gvde olmak zorundayd.""Parlamenter olmayan, ama hareketli" bir rgenlik, ite tam da acl parlamenterler ile sosyal demokrasinin parlamenter "ku-ukuu" larnn anlayaca bir sz! Amerika'dan svirensa' dan ngiltere'ye, Norve'e vb. dek, herhangi bir parlamenter lkeyi dnnz; asl "ileri hep kulislerde grlr; bu iler hep devlet daireleri, bakanlklar, kurmay kurullar

rafndan yrtlr. Parlamentolarda, yalnzca '"saf halk" aldatma ereiyle, gevezeliktenr ey yaplmaz. Bu o kadar dorudur ki, burjuva demokratik cumhuriyet olan Rus Cumhuriyetinde bile, hatta gerek bir parlamento kuracak zaman bulmadan nce, parlamentarizmin btn bu kusurlar hemen ortaya kt. rm burjuva dar-kafallnn kahramanlar -mov ve Avk-sentiyevler-, en iren burjuva parlamentarizmi rneine gre ksr sz deirmevirdikleri Sovyetleri bile bozmay baardlar. Sovyetlerde, "sosyalist" bakan baylar,laf ebelikleri ve karar tasarla-nyla, saf kylleri aldatyorlar. Hkmet [sayfa 64] iine, bir yandan50 V. i. LeninDevlet ve Devrin"ya taba"nn, yani kazanl ve saygn arpalklann evresine, srayla, olabildiince okalist ve Menevikleri oturtmak, te yandan da, halkn "dikkatini datmak" iin srekli bi

un oynanyor. Bu arada, kurmay kurullannda, bakanlklarda, "devlet ii" "grlyor!".Ynetici partinin "Devrimci-Sosyalistler"in organ Diyelo Namda bir bayazsnda "herkes"kendini politik fuha verdii "kibar sosyete" deki insanlarn o esiz itenliiyle, henzzamanlarda itiraf ediyordu ki, hatta "sosyalistler"e (szc balaynz) ait olan baka

bile, tm eski brokratik aygt z bakmndan ayn kalmtr, gemite olduu gibi iler vtam bir "zgrlk" iinde baltalar. Ama bu itiraf olmakszn bile, Devrimci-Sosyalistlerl

Meneviklerin hkmete katlmalan yks, bunun byle olduunun somut kant deil midir?in olan ey, Kadetlerle birlikte hkmette yer alan er-nov, Rusanov, Zenzinov efendilerile Diyelo Naroda'nm teki yazar-lannn, "onlarda", onlann bakanlklarnda, her eyin eskisi gibi gittiini, nemsiz bir ey gibi aka ve yzleri kzarmadan anlatacak kadar kstaeleridir!! Saf kyly aldatmak iin devrimci demokratik lafazanlk, kapitalistleri "keyiften drtke etmek" iin brokratik ve krtasiyeci hinoluhinlikler: ite "namuslu" koalisiyz.

Burjuva toplumun iliklerine dek rm, satlk parlamen-tarizmi yerine, Komn, dnce urmaca halinde yozlamad rgenlikleri koyar. Bu rgenliklerde, dnce zgrl ve tarnde [sayfa 65] yoz-lamaz: nk parlamenterler (bu rgtlere seilenler) kendileri almnn kendileri uygulamak, bu yasalann etkilerini kendileri denetlemek, bunlar zerine, semenlerine kar, dorudan kendileri yant vermek zorundadrlar. Temsili rgenlikler kama, zel sistem olarak, yasama ve yrtme arasndaki iblm olarak, milletvekilleri iidurum olarak parlamentarizm artk yoktur. Bir demokrasiyi, hatta bir proletarya demokrasisini, temsili rgenlikler olmakszn dnemeyiz; ama, eer bizim iin burjuva topleletirisi bo bir sz deilse, eer bizim burjuvaziyi alaa etme isteimiz, Menevik v

-Sosyalistlerde olduu gibi, Scheidemann'lar ve Legien'lerde, Sembat'lar ve Van-dervelde'lerde olduu gibi, iilerin oylarn avlamaya zg "seim-V. i. Lenin 51 Devlet ve Devrinlik" bir sz deil de ciddi ve iten bir istekse, demokrasiyi parlamen-tarizm olmakszn diliriz ve dnmek zorundayz da.Marks'n, Komn iin olduu gibi, proletarya demokrasisi iin de gerekli olan bu idari personelin grevlerinden szederken, karlatrma terimi olarak "herhangi bir iverenin" perli terimini kullanmas, yani "iileri, gzetimcileri ve muhasebecileri" ile olaan bir kapitalist iletmeyi almas, son derece anlamldr.Marks'ta topyacln zerresi yoktur; o tepeden trnaa "yeni" bir toplum tasarlamaz, teptrnaa "yeni" bir toplum tretmez. Hayr, o yalnzca yeni toplumun eskisinin iinden doeski toplumdan yeni topluma gei biimlerini, doal bir tarih sreci olarak irdeler. Som

ut proleter yn hareketi deneyini ele alr ve ondan [sayfa 66] pratik dersler karmayaarks, Komn "okulundan ders alr"; tpk btn byk devrimci dnrlerin, ("silaha sanlkhanov, ya da "bir snf, kendi zlemlerini kendisi snrlandrmasn bilmelidir" diyen eei) hibir zaman bilgie bir "ahlak" asndan yanamakszn, ezilen snf hareketlerini

ders almakta duraksamadklar gibi.Memurculuu birdenbire, her yerde ve bsbtn ortadan kaldrmak szkonusu edilemez. Bu birpyadr. Ama, giderek tm memurculuun ortadan kalkmasn salayacak yeni bir ynetim makin


19/49

in vakit geirmeksizin kurulmasna balamak iin, eski ynetim makinesini hemen paralamakir topya deil, Komn deneyinin ta kendisi, devrimci proletaryann geciktirilmez, ivedigrevinin ta kendisidir.

Kapitalizm ynetsel "devlet" grevlerini basitletirir; bu da, "tepeden buyurma yntemleri"nin yadsnmasn, ve, her eyin toplumun tm adna, "iilere, gzetimcilere, muhaseberen bir proleterler (egemen snf) rgtne balanmasn salar.Biz topyac deiliz. Tm ynetim makinesinden, btn devlet basamaklarndan bir anda vazg

hayal" etmiyoruz; proletarya diktatorasna den grevlerin anlalmamasna dayanan bu anadler, marksizme adamakll yabancdr; ve gerekte, sosyalist devrimi insanlarn deiecdek ertelemekten baka bir ie yaramaz. Bize gelince, biz, sosyalist devrimi, astn stebamllndan, denetimden, "gzetimci ve muhasebecilerden" vazgemeyecek olan bugnk i

yapmak istiyoruz.52 V. i. LeninDevlet ve Devrin[sayfa 67]Ama, buyruu altna girilmesi gereken ey btn smrlenlerin, btn emekilerin silahlyadr. Devlet memurlarna zg "tepeden buyurma yntemleri"ni, daha bugnden kentli halknyetkinlikle yapabilecei, dolaysyla "ii cretleri" karl pekala yaplabilecek ola

e, basit bir "gzetim ve muhasebe" uygulamasyla deitirmeye, daha imdiden, bugnden yan

, balanabilir ve balanmaldr da.Biz iiler, kapitalizm tarafndan daha nce yaratlm bulunan eyi hareket noktas alp,neyimize dayanarak, sert bir disiplin, silahl iilerin devlet iktidar tarafndan korunan demirden bir disiplin kurarak, byk retimi, biz kendimiz rgtleyeceiz; devlet memurl(elbette her tr ve her dzeydeki uz-manlan yerinde tutarak), ynergelerimizin basit uygulayclar rolne, sorumlu, geri alnmas olanakl ve mtevaz bir para alan "gzetimciasebeciler" durumuna indirgeyeceiz: te bizim proleterce grevimiz budur; ite proleterdevrimi yaparken, kendisinden balanmas olanakl ve kendisinden balanmas gereken ey bur. Byk retim temeline dayanan bu ilk nlemler, kendiliinden, tm memurculuun kerte ke"snme"sine; gitgide basitleen gzetim ve muhasebe grevlerinin, zamanla bir alkanlk duna gelmek ve ensonu zel bir kategorideki bireylerin zel grevleri olarak ortadan kalkmak zere, bunlarn srayla herkes tarafndan yaplaca bir dzenin -trnak iinde olmali klelie hi benzemiyen bir dzenin- kerte kerte kurulmasna gtrecektir, [sayfa 68]

70 yllarnn nkteci bir Alman sosyal-demokrat Posta'nm rnek bir sosyalist iletme oldulemiti. Bundan daha doru bir ey yoktur. Posta bugn Kapitalist devlet tekeli rneine ggtlenmi bir iletmedir. Emperyalizm, btn trstleri gitgide bu tipten rgtler durumunabunalm ve a "basit" emekiler, bu tip rgtlerde burjuva brokrasisinin penesinde kv

Ama toplumsal ynetim mekanizmas, bu rgtlerde daha imdiden hazr durumdadr. Kapitalisbir kez alaa edildikten, bu smrclerin direnci silahl iilerin demir penesiyle k

atik devlet makinesi bir kez paralandktan sonra, karmzda, teknik bakmdan harikuladealanm, "asalaklk"tan kurtulmu, ve birlemi iilerin, teknisyenler, gze-V. i. Lenin 53 Devlet ve Devrintimciler, muhasebeciler altrarak, hepsinin emeini, tpk tm "kamu" memurlar gibi, byle deyerek, kendi balanna pekala iletebilecekleri bir mekanizma var demektir. Btn trtler konusunda hemen gerekletirilmesi olanakl, pratik, somut ve Komn tarafndan (zellle devlet rgtlenmesi alannda) pratik olarak, daha nce balatlm olan deneyi hesaba k, emekileri smrden kurtarmaya yetenekli grev, ite budur.Ulusal ekonominin tmnn, posta gibi, teknisyenlerin, gzetimcilerin, muhasebecilerin,silahl proletaryann denetim ve ynetimi altndaki btn memurlar gibi, "ii cretleri"nbir aylk alacaklar biimde rgtlenmesi: vedi ereimiz, ite budur. te gereksindiimonun ekonomik temeli. te bir yandan parlamentarizm ortadan kaldrlrken, bir yandan datemsili [sayfa 69] rgenliklerin korunmasnn verecei sonu; ite alan snflan, bu

urjuvazi tarafndan bozulmasndan kurtaracak olan ey.4. ULUS BRLNN RGTLENMES"...Komn'n gelitirme zaman bulamad ksa bir ulusal rgtlenme taslanda, hatta enyasal rgtlenme biiminin Komn olmas gerektii aka sylenmitir..." Ayn biimde, Pagasyonu"nu seecek olanlar da, komnlerdir."... Henz merkezi bir hkmete kalm bulunan, sayca az, ama nemli grevler, yanll

lendii gibi, ortadan kaldrlmamak, ama komn memurlarna, yani skskya sorumlu memurllmeliydi...""...Ulusun birlii paralanmamal, tersine, komnal kurulu aracyla rgtlendirilmeliydi;


20/49

birlii, bu birliin cisimlemesi olduunu ileri sren, ama asalak bir urdan baka bir eyad halde, ulustan bamsz ve ondan stn olmak isteyen devlet gcnn paralanmas yolk durumuna gelmeliydi... nemli olan, eski hkmet iktidannn salt bastna nitelikteki or-ganlannn budanmas, kesilip atlmasyd; bu iktidann yasal grevleri, toplumun stnde yeri sren54 V. i. LeninDevlet ve Devrin

bir otoriteden sklp alnmal ve toplumun sorumlu grevlerine verilmeliydi."Marks'n bu dncelerini ada sosyal-demokrasi oportnistlerinin ne derece anlamadklank istemediklerini demek belki daha doru olur- en iyi gsteren ey, dnek Bernstein'a [sayfa 7o] Erostrat'vari* bir n kazandran kitaptr: Sosyalizmin nclleri ve sosyal-demokrasinin grevleri. Tam da Marks'n yukarda aktarm bulunduumuz paras konusunda, Bemsteiyazyordu: ... bu program "siyasal ierii bakmndan, btn ana izgilerinde, Proudhon'unalizmiyle arpc bir benzerlik gs-terir... Marks ile 'kk-burjuva' Proudhon arasnda [ein, dalga gemek iin, 'kk-burjuva'y trnak iinde yazyor] teki btn ayrlklara knde ki gr biimleri birbirine son derece benzemektedir." Kukusuz, diye devam eden Bemstein, belediyelerin nemi byr, ama "demokrasinin ilk grevinin, modem devletlerin, Marks ve Proudhon'un tasarladklan bu kalk [Auflsung, harfi harfine: gerek ve mecaz anlaa dalma) ve rgtlenmelerindeki bu tam deiiklik [Umvandlung, deiim]: yani btn o e

emsil biimlerinin tamamen yokolacaklar biimde, kendileri de komnler delegelerinden oluacak blge ya da il meclisleri delegelerinden bir ulusal meclis kurulmas olduu, bana kukulu grnyor" (Bernstein, ayn yapt, 1899 Almanca basks, s. 134 ve 136).te dpedz alacak bir ey: Marks'n "asalak devlet iktidarnn yklmas" zerindekiederalizmiyle kartrmak! Ama bu bir rastlant sonucu deildir; nk Marks'n burada, fei merkeziyetilie kart olarak ele almak yle dursun, btn burjuva lkelerde [sayfa 71n eski burjuva devletten szettii, oportnistin aklna bile gelmez.Oportnistin aklna, evresinde, kendi kk-burjuva hamka-falk ve "reformist" durgunlukmnda grd eyden, yani yalnzca "belediyeler"den baka bir ey gelmez! Proletarya devrlince, oportnist onu dnmeyi bile unutmutur.Bu glntr. Ama bu nokta zerinde Bernstein ile tartl-* Erostrat, n kazanmak iin, M.. 356'da, dnyann yedi harikasndan biri saylan Efes'teiana tapnan yakan kiinin addr. slam tarihinde, n kazanmak iin zemzem kuyusuna i

Bevvab da, bu trden nller arasnda saylr, -.V. i. Lenin 55 Devlet ve Devrinmam olmas da ilgintir. Biroklan, zellikle Rus yazarlan arasnda Plekhanov, Bat Avruarlan arasnda Kautsky; Bemstein' rtmlerdir; ama ikisi de, Marks'n Bernstein tarafrptlmas zerine hibir ey sylememilerdir.Oportnist, devrimci olarak dnmeyi ve devrim dnmeyi ylesine unutmutur ki, anarizmu Proudhon ile bylesine kantrd Marks'ta "federalizm" grr. Ve Ortodoks marksist-lerlarn ve devrimci marksizm retisini savunmak istediklerini ileri sren Kautsky de, Plekhanov da, bu konuda susarlar. Burada, marksizm ile anarizm arasnda, oportnistleri olduu kadar kautskistleri de belirleyen ve zerinde konumak zorunda kalacamz ayrm zeo ar gr yoksulluunun kklerinden biri gze, arpar.Marks'n, Komn " deneyi zerine aktarm bulunduumuz dncelerinde, federalizmin izi bir. Marks, Proudhon ile, yalnzca oportnist Bemstein'in ayrmsamad bir nokta zerinde uBemstein'in onlar uzlam grd yerde ise, Marks, Proudhon ile uzlamazlk iindedir.Marks, Proudhon ile u anlamda uzlar ki, her ikisi de gncel devlet makinesinin "yklmadan [sayfa 72] yanadrlar. Marksizmin anarizm ile (Bakunin ile olduu gibi Proudhon ile de) bu benzemesini ne oportnistler grmek isterler, ne de kaustkistler; nk onlar,nokta zerinde, marksizmden uzaklamlardr.

Marks, federalizm konusunda (proletarya diktatorasndan ayr olarak), Proudhon ve Bakunin ile uzlamazlk iindedir. Federalizm ilkeleri, anarizmin kk-burjuva dnlerinds, merkeziyetidir. Ve ondan aktarlan paralarda, merkeziyetilie en kk bir aykrlknzca devlete kar bo bir kk-burjuva "inan" ile dolu kimseler, burjuva devlet makineyklmasn merkeziyetiliin yklmas olarak anlayabilirler!Ama proletarya ve yoksul kyller, eer devlet gcn ellerine alr, komnler iinde tamambiimde rgtlenir ve sermayeyi vurmak, kapitalistlerin direncini krmak, demiryollarnn

fabrikalarn, topran vb. zel mlkiyetini ulusun tmne, toplumun tmne devretmek iin,n eylemini bir-letirirlerse, bu, merkeziyetilik olmayacak mdr? Bu, en tutarl demokratik merkeziyetilik, stelik de proleter bir merkeziyetilik olmayacak mdr?


21/49

56 V. i. LeninDevlet ve DevrinBemstein, zgr onaya dayanan bir merkeziyetilik olanan, komnlerin ulus olarak zgrcrleme olanan, proleter komnlerin burjuva egemenliini ve burjuva devlet makinesini yereiyle gnll kaynama olanan tasarlamaya yetenekli deildir. Her hamkafa gibi, Bemsmerkeziyetilii, ancak tepeden, brokrasi ve militarizm tarafndan dayatlarak ayakta tu

tulabilen bir ey olarak dnr, [sayfa 73]

Marks, retisinin bu arptlma olanan sanki nceden grm gibi, Komn' ulusun birliiktidan ortadan kaldrmak istemi olmakla sulamann, bile bile bir yanllk yapmak oldu

llikle belirtir. Marks, askeri, brokratik burjuva merkeziyetiliine kar, bilinli, demratik proleter merkezi-yetliini koymak iin, o "ulus birliini rgtleme" deyimini zellkullanr.

Ama ... iitmek istemiyenden daha kt sar yoktur. Ve ada sosyal-demokrasi oportnistdevlet iktidarnn yklmasndan, bu asalan kesilip almasndan szedilmesini, hi mi

yorlar.5. ASALAK DEVLETN YIKILMASIMarks'n bu konuyla ilgili paralarn daha nce aktarmtk; imdi onlar tamamlyacaz.u:"Genellikle, tamamen yeni tarihsel kurululann yazgs, haksz yere, kendileriyle az-buuk

bir benzerlik gsterdikleri toplumsal yaamn daha eski, hatta kaybolup gitmi biimlerinin kopyas olarak kabul edilmektir. Bylece, acl devlet iktidarn paralayan (brichi)i Komn'de de, ortaa komnlerinin, bir canlan... Mon-tesquieu ve Girondin'lerin dleun bir kk devletler federasyonu ... merkeziyetiliin anlklanna kar eski savamnmek istendi...""...Komnal kurulu, o zamana dek toplumun srtndan geinen ve onun zgr hareketini ktasalak ur tarafndan, yani devlet [sayfa 74] tarafndan sahip klan btn gleri, topluye geri verecekti. Yalnz bu olgudan dolay, komnal kurulu, Fransa'nn yeniden-canlanmashareket noktas olabilirdi..."

V. i. Lenin 57 Devlet ve Devrin"...Komnal kurulu, tanm reticilerini kentlerin entelektel ynetimi altna koyacak onla, kent iilerinin kiiliinde, karlarnn doal koruyuculann bulma gvencesini getirecaroluu bile, apak bir ey olarak, belediye zgrln ieriyordu; ama bu zgrlk, art

an devlet iktidar iin bir engel deildi.""Devlet iktidannn", bu "asalak urun yklmas"; bu iktidarn "budanmas", "yklmas", "aan kaldrlm bulunan devlet iktidar" -Komn deneyini deerlendiren ve zmleyen Marks,ite bu terimlerle szeder.

Btn bunlar, yanm yzyldan daha az bir sre nce yazld; ve bugn, arptlmam bir malmak ve onu geni halk ynlarnn bilincine yerletirmek iin, arkeolojik kazlara giriyor. Marks'n, yaam olduu son byk devrim zerindeki gzlemlerinden kard sonulann yeni bir byk devrimler a balad anda unutulmu bulunuyor."...Komn'n konusu olduu yorumlarn ve ondan yana olduunu syleyen karlann okluu, berinin o zamana dek vurguyu bastrma zerine koymu bulunmalanna karn, onun yaylmaya overili bir siyasal biim olduunu gsterir. Onun gerek gizi, udur: zsel olarak bir ireticilerin, temellkler snfna kar snf savamnn sonucu, emein iktisadi kurt

yfa 75] salayan ensonu bulunmu siyasal biimdi o...""Bu son koul olmakszn, komnal kurulu olanaksz bir ey ve bir aldatmaca olurdu..." lumun sosyalist yeniden-rgtlenmesinin olumas gereken siyasal biimleri "kefetmek" iipyaclar byk abalar gstermilerdi. Anaristler, siyasal biimler sorununu toptan bir ymlard. ada sosyal-demokrasi oportnistleri, burjuva parlamenter demokratik devletinsal biimlerini, almamas gereken bir snr olarak kabul etmiler ve, bu biimleri paraen her giriime anarizm adn vererek, bu "model" nnde secdeye kapana kapana alnlarnMarks, tm sosyalizm ve siyasal savam tarihinden, devle-58 V. i. LeninDevlet ve Devrintin ortadan kalkmas gerektii ve bu ortadan kalkn gei biiminin de (devletten devletana gei), "egemen snf olarak rgtlenmi proletarya" olaca sonucunu karmtr. Bumleri'ne gelince, Marks onlan kefetmek iin kendini yormad. Yalnzca Fransa tarihini gz

lemlemek, onu zmlemek, ve 1851 ylnn kendisini gtrd: "olaylar burjuva devlet maksna doru yneliyor", sonucunu karmakla yetindi.Ve, proletaryann devrimci yn hareketi patlak verdii zaman, bu hareketin baanszln


22/49

pak gszlne karn, Marks, onun ortaya koyduu biimleri irdelemeye koyulur.Komn, emein ekonomik kurtuluunu gerekletirmeyi saklamak iin proleter devrim tarafndensonu bulunmu" olan biimdir.Komn, proleter devrim tarafndan, burjuva devlet makinesini paralamak iin yaplm ilkfa 76] giriimdir; paralanm olan eyin yerine gemesi olanakl ve gerekli olan, "ensonuunmu" olan siyasal biimdir.Daha ilerde, 1905 ve 1917 Rus devrimlerinin, ayn bir ereve ve baka koullar iinde Kom

yaptn srdrp Marks'n dahice tarihsel zmlemesini doruladklarn greceiz, [sayV. i. Lenin 59 Devlet ve DevrinBLM IVDEVAM. ENGELS'N TAMAMLAYICI AIKLAMALARIKomn deneyiminin nemi zerine syleneceklerin zn Marks sylemitir. Engels, Marks'narglann aklayarak, birok kez bu konu zerine gelmi ve bazan sorunun baka ynleriniir gllk ve ylesine bir zgelikle aydnlatmtr ki, bu aklamalar zerinde zel olar1. "KONUT SORUNU"Engels, daha konut sorununu inceleyen yaptnda (1872), devrimin devlet karsndaki grevri zerinde her duruunda, Komn deneyimini hesaba katar. Bu somut konu zerinde, bir yandan, proleter devletle bugnk devlet arasndaki -her iki durumda da devletten szedilmesi olanan salayan- benzer izgilerin, te yandan da, onlan birbirinden ayran ve devl

ortadan kalkmasna [sayfa 78] geii gsteren izgilerin nasl aka ortaya ktklarn60 V. i. LeninDevlet ve Devringrmek ok ilgintir."yleyse, konut sorununu nasl zmeli? Bu sorun, bugnk toplum iinde, btn teki toplular nasl zmlenirse, yle zmlenir: arz ve talep arasnda, kerte kerte bir ekonomik darak. Ama, sorunun durmadan yeniden-konulmasna engel olmayan bu zm, aslnda bir zm. Bir toplumsal devrimin bu sorunu ne biimde zebilecei sorununa gelince, bu yalnzca odevrimin iinde oluaca koullara deil, ama en nemlilerinden biri kent ile ky arasn

rtadan kalkmas olan ok daha geni sorunlara da baldr. Gelecekteki toplumun rgtlenmeopik sistemler kurmakla uramayacamza gre, bu konu zerinde daha fazla durmamz, yaraaktan da te bir ey olabilir. uras kesindir ki, byk kentlerde, daha imdiden, usa uygir biimde kullanlmak kouluyla, btn gerek 'konut darl'm hemen nlemeye yetecek kad

ardr. Tabii bu i anca

lenin devlet ve devrim

Documents