ΛΕΞΙΚΟΓΡΑΦΙΑΛΕΞΙΚΑ

Μαρία Βουτσίνου – Κικίλια.

ΛΕΞΙΚΟΓΡΑΦΙΑ

είναι η επιστήμη που έχει ως αντικείμενο μελέτης τις αρχές και τις μεθόδους σύνταξης ενός λεξικού εφαρμόζοντας τα διδάγματα της λεξικολογίας, δηλ. του κλάδου που έχει ως αντικείμενο μελέτης το λεξιλόγιο μιας γλώσσας σε όλα τα επίπεδα:

Εννοιολογικό, σημασιολογικό Φωνολογικό, (που εξετάζει τους φθόγγους της γλώσσας από τη

λειτουργική τους πλευρά) Μορφολογικό, (η μελέτη των μορφημάτων, λεξική και γραμματική.

Π.χ. δυσ-, προ-, φερ-, το-, -ς.) συντακτικό κ.λ.π.

ΛΕΞΙΚΟ

είναι ένα ολοκληρωμένο και συστηματικό έργο το οποίο συγκεντρώνει, κατ’αλφαβητική σειρά, τις λέξεις μιας γλώσσας. Το λεξικό παρέχει ποικίλες πληροφορίες π.χ. ερμηνευτικές, ετυμολογικές, ορθογραφικές, γραμματικές, συντακτικές.

ΕΙΔΗ ΛΕΞΙΚΩΝ ετυμολογικό ερμηνευτικό ορθογραφικό χρηστικό εγκυκλοπαιδικό μονόγλωσσο δίγλωσσο πεντάγλωσσο βασικό της ελληνικής ή της λατινικής για ξένους

ΕΙΔΗ ΛΕΞΙΚΩΝ

Ιδιωματισμών, (τοπικές διάλεκτοι, π.χ.σιγά τα λάχανα!)

Νεολογισμών, (εισαγωγή νέας λέξης στο λεξιλόγιο μιας γλώσσας, π.χ. υπολογιστής – computer)

παροιμιών για μαθητές για φοιτητές βιογραφικό καλλιτεχνών ιστορικό εικονόγραπτο άλλα

ΛΕΞΙΚΟ (γλωσσολογία)

α) είναι το σύνολο των λέξεων που έχει στη διάθεσή της για επικοινωνία μια γλωσσική κοινότητα, σε αντιδιαστολή προς το λεξιλόγιο που χρησιμοποιεί κάθε μεμονωμένο άτομο

β) το σύνολο των λέξεων μιας γλώσσας με τις ιδιαίτερες συντακτικές, σημασιολογικές, φωνολογικές και μορφολογικές τους ιδιότητες, από τις οποίες παράγονται μεγαλύτερες λεξικές ή γραμματικές δομές.

λεξικολογία

Κλάδος της γλωσσολογίας που αφορά στη μελέτη και την ανάλυση των γλωσσικών όρων του ολικού λεξιλογίου μιας γλώσσας καθώς επίσης τη σημασία και την εξέλιξή του. Κατά τη συστηματο-δομική, το γλωσσικό επίπεδο που εξετάζει η λεξικολογία διαφέρει από το γλωσσικό επίπεδο της άρθρωσης πρώτου βαθμού που εξετάζει ο κλάδος της γραμματικής γιατί είναι ανοιχτό και δεν έχει περιορισμούς εκλογής στον παραδειγματικό άξονα.

ΛΕΞΙΚΟ-ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ-ΓΛΩΣΣΑΡΙΟ

Όχι μόνο το λεξιλόγιο και το γλωσσάριο, με τη σημασία που χρησιμοποιούνται αυτές οι λέξεις σήμερα, είναι νεότερα, αλλά και η ίδια η λέξη ΛΕΞΙΚΟ δεν πολυχρησιμοποιήθηκε ως όρος στην αρχαία Ελληνική, μολονότι η λεξικογραφία από τους μεταγενέστερους και τους αλεξανδρινούς, κυρίως, χρόνους γεννήθηκε και άνθησε κατεξοχήν στην Ελλάδα. Είναι γνωστό άλλωστε ότι μεγάλο μέρος των πληροφοριών μας για την Αρχαία ελληνική προέρχεται από τους αρχαίους λεξικογράφους. Η λέξη λεξικό (ενν. βιβλίο) σχηματίσθηκε από το επίθετο λεξικός.

Το ΓΛΩΣΣΑΡΙΟ

Αν και προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη γλώσσα -σπάνια διαλεκτική λέξη- ανάγεται στο λατινικό glossarium, ενώ το λεξιλόγιο πρωτοαπαντά στον Κάρολο Φαβρίκιο το 1853 και αποδίδει το ξένο vocabularium (vocabulaire, vocabulary).

Το ΓΛΩΣΣΑΡΙΟ σήμαινε αρχικά λεξιλόγιο διαλεκτικών λέξεων, σήμερα όμως χρησιμοποιείται για κάθε ειδικό κατάλογο λέξεων (ιδιωματικών όρων, αγνώστων και τα όμοια, που παρέχει ερμηνεύματα, επεξηγήσεις, σχόλια π.χ. Δωδεκανησιακό Γλωσσάριο, γλωσσάριο οικοδομικών όρων, κλπ.

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ Λεξιλόγιο Λεξικό Lexique Lexicon Dictionarium, Dictionnaire, Dictionary Worterbuch Manuale Εγχειρίδιο Dictionarius (Liber) Glossarium

Το Λεξικό ως παιδαγωγικό αντικείμενο

Εργαλείο της διαρκούς εκπαίδευσης Δίγλωσσα ή πολύγλωσσα λεξικά Τεχνικά και επιστημονικά λεξικά, λεξικά της αργκό, κλπ. Λεξικά της γλώσσας Εγκυκλοπαιδικά λεξικά Μονόγλωσσα λεξικά (λεξικά της γλώσσας) Φιλολογικό έργο Κείμενο Η λεξικογραφία Προϊόν Δημιούργημα (έργο)

ΦΑΣΕΙΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ ΛΕΞΙΚΟΥ

Πρόγραμμα εργασίαςΣυνέχεια ταξινομημένηΜορφοποίησηΔιεύθυνσηΛήμμα = παράγραφος μιας μακράς

διατύπωσηςΠαραγωγή

Η ΛΑΤΙΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

Γλώσσα των κατοίκων του Λατίου (Ομβρική, οσκική, σαβελλική, ουολσκική κ.ά)

Συγγενής προς την ελληνική - ελληνικό αλφάβητο

Εξαφάνισε τις άλλες ομιλούμενες διαλέκτους

ΠΕΡΙΟΔΟΙ της λατινικής γλώσσας

1η περίοδος, αρχές – 3ος π.Χ. αι., αρχαϊκή γλώσσα, επιγραφές.

2η περίοδος, 3ος - 1ος π.Χ. αι., ελληνική επίδραση: Έννιος, Λουκίλιος. Δημώδης γλώσσα: Πλαύτος, Τερέντιος.

3η περίοδος, 1ος π.Χ. αι.-1ος μ.Χ., κλασική περίοδος: Λουκρήτιος, Κάτουλλος, Κικέρωνας, Καίσαρας, Σαλλούστιος Βιργίλιος, Οβίδιος, Οράτιος, Τίβουλλος, Προπέρτιος.

4η περίοδος, 1ος μ.Χ. αι. - 2ος, εποχή διγλωσσίας, ακμή της πεζογραφίας: Τάκιτος, Κοϊντιλιανός, Πλίνιος, Σουητώνιος και οι ποιητές: Λουκανός, Ιουβενάλης, Στάτιος, Μαρτιάλης.

5η περίοδος, 3ος – 5ος αι. Μετά τους χρόνους των Αντωνίνων, αλλοίωση της γλώσσας: Αυσόνιος, Κλαυδιανός, Αυγουστίνος, Ιερώνυμος.

6η περίοδος, 6ος-14ος αι.: Μεσαίωνας.

ΜΕΣΑΙΩΝΑΣ

Πρώιμη περίοδος: 6ος αι.- Η λατινική ακολουθεί φθίνουσα πορεία.- Μεταβατική περίοδος στα Γράμματα και

την φιλολογική παραγωγή. - Βοήθιος, Κασσιόδωρος (Ιταλία), Ισίδωρος

της Σεβίλλης (Ισπανία), Γρηγόριος της Τουρ, Φορτουνάτος (Γαλλία).

Πρώιμη περίοδος

Η λατινική γλώσσα εξακολουθεί να υπάρχει και μετά την κατάλυση του δυτικού ρωμαϊκού κράτους (476μ.)

Καθομιλούμενη λατινική νεολατινικές γλώσσες (ρομανικές): ιταλική, ουγγρική, γερμανική, αγγλοσαξωνική, πολωνική, ισπανική, πορτογαλλική και σκανδιναυϊκή

Γραπτή λατινική μέσο έκφρασης της Εκκλησίας και του σχολείου

Μετά το Διάταγμα των Μεδιολάνων (313 ) η λατινική γλώσσα = γλώσσα της λατρείας

Γλώσσα της Βίβλου: Itala, Vulgata Γλώσσα του εκκλησιαστικού δικαίου

ΜΕΣΑΙΩΝΑΣ

Δεύτερη περίοδος: 8ος-9ος αι. Εποχή Καρολομάγνου. Μορφοποίηση

λατινικής γραφής (μικρογράμματη γραφή, αντιγραφεία).

Δεύτερη περίοδος

Πνευματικό κέντρο της αυλής του Καρλομάγνου (8ος αι.)

Αναβίωση των λατινικών Παλατινή Ακαδημία Συγκέντρωση και διάσωση χειρογράφων Scriptoria Scriptura Minuscula Carolina: μικρογράμματη

καρολίγεια γραφή, στίξη. (≠ scriptura continua)

ΜΕΣΑΙΩΝΑΣ

Τρίτη περίοδος: 11ος-12ος αι. Ακμή του Μεσαίωνα και της γλώσσας,

άνθιση των Γραμμάτων, Φιλοσοφία, ποίηση.

ΜΕΣΑΙΩΝΑΣ

Τέταρτη περίοδος: 13ος-14ος αι.- Παρακμή.- Μετάβαση στην Αναγέννηση- Επικράτηση εθνικών γλωσσών.

Η λατινική λεξικογραφία

 GLOSSAE Η λατινική αρχαιότητα δεν αγνόησε τη

λεξικογραφία, αλλά όχι με τη σημερινή της μεθοδολογία. Οι glossae, γλώσσαι, αποθέματα σπάνιων λέξεων από παλαιούς συγγραφείς, είναι αρκετά παλαιές. Η πρώτη αναφορά στη λατινική λεξικογραφία απαντά στον Marcus Terentius Varro (116π.Χ.-27μ.Χ.), στο έργο του De lingua latina, όπου γράφει: tesca, aiunt sancta esse qui glossas scripserunt.

Η λατινική λεξικογραφία στην Ευρώπη

Στα βιβλία 5-7 πραγματεύεται τις ετυμολογίες ειδικών λέξεων, χωρίς βέβαια να προχωρεί σε επιμέρους κατηγοριοποίηση και χωρίς να γνωρίζει τους αμετάβλητους φωνητικούς νόμους που ρυθμίζουν την εξέλιξη μιας γλώσσας.

M. Verrius Flaccus,

Λέξεις σπάνιες συγκεντρώθηκαν με αλφαβητική σειρά από τον M. Verrius Flaccus, τον μεγαλύτερο λόγιο των χρόνων του Αυγούστου στο έργο του Libri de significatu uerborumι. Πρόκειται για ένα εγκυκλοπαιδικό λεξικό που περιελάμβανε λέξεις τις οποίες ο Flaccus ερμήνευσε, θίγοντας σημεία ιστορικού, αρχαιολογικού και φιλολογικού ενδιαφέροντος.

Sextus Pompeius Festus

Το έργο αυτό δεν έχει σωθεί, το γνωρίζουμε, όμως, από μια επιτομή του δεύτερου μέρους του, η οποία έγινε από τον Sextus Pompeius Festus (τέλος 2ου μ.Χ. αι.). Πολύ αργότερα έγινε μια νέα επιτομή του έργου αυτού από τον Παύλο Διάκονο (τέλος 8ου αι.) την εποχή του Καρλομάγνου, με τον τίτλο De verborum significatione, η οποία σώθηκε ολόκληρη.

Nonius Marcellus Μια πραγματεία του Nonius Marcellus

(αρχές 4ου αι.) θεωρείται το πρώτο λατινικό λεξικό. Το έργο του De compendiosa doctrina σώζεται ακέραιο και αποτελείται από είκοσι δύο βιβλία. Στα πρώτα δώδεκα ο συγγραφέας ασχολείται με τις σημασίες, τις κλίσεις και τα γένη των λέξεων. Τα υπόλοιπα κατηγοριοποιούνται θεματικά, π.χ. το όγδοο αναφέρεται στα ονόματα πλοίων, το δέκατο τέταρτο στα ονόματα ενδυμασιών κλπ. Το δέκατο έκτο βιβλίο, το οποίο περιελάμβανε ονόματα παπουτσιών έχει χαθεί.

Ισίδωρος της Σεβίλλης Ο Ισίδωρος της Σεβίλλης (570-636) στο έργο

του Originum sive etymologiarum libri XX, που συνιστά μια εγκυκλοπαίδεια των λέξεων, των σημασιών τους και της ιστορίας τους, δημιούργησε ένα τεράστιο λεξικό γνώσεων σε 20 βιβλία. Η εγκυκλοπαίδεια περιλαμβάνει το σύνολο της γνώσης της εποχής, κατηγοριοποιημένης θεματικά. Το δέκατο βιβλίο περιλαμβάνει την ετυμολογία και ολοκληρώνεται με μια σειρά ταξινομημένων κατά αλφαβητική σειρά λέξεων.

Ισίδωρος της Σεβίλλης

Για κάθε λήμμα, ο συγγραφέας ξεκινά από την σημασία της λέξης της οποίας τη ρίζα αναζητά, την ετυμολογεί και προσθέτει τέλος την περιγραφή και την ερμηνεία της. Στην πραγματικότητα το έργο του αποτελεί μια ιστορία της παγκόσμιας φιλολογίας. Ο Ισίδωρος, όμως, απεβίωσε πριν ολοκληρώσει το έργο του και ο φίλος του Braulius, επίσκοπος της Σαραγόσα, το δημοσίευσε με μικρές τροποποιήσεις.

Ισίδωρος της Σεβίλλης Η ετυμολογία για τον Ισίδωρο δεν είναι

μόνο μια γλωσσολογική προσέγγιση, δεν εξαντλείται στην από την καταγωγή της ιστορίας της λέξης. Περισσότερο στοχεύει να γνωρίσει το βαθύτερο νόημα αυτού που ορίζεται μέσω της λέξης, άρα η γλώσσα και η λέξη έχουν για τον Ισίδωρο μια επιστημολογική λειτουργία. Η σύλληψη αυτή στηρίζεται στην αρχαία πίστη για έναν μυστηριώδη δεσμό ανάμεσα στη λέξη και τη σημασία της, όπως είχε διατυπωθεί αρχικά στον Κρατύλο του Πλάτωνα.

Ισίδωρος της Σεβίλλης

Η άποψη αυτή κυριάρχησε στην ετυμολογία από την Αρχαιότητα, διέτρεξε τον Μεσαίωνα και τους νεότερους χρόνους, μέχρι τη γέννηση της γλωσσολογίας.

Ιταλία

Τα πρώτα συστηματικά λεξικά παρουσιάζονται στην Ιταλία την εποχή της Αναγέννησης με τον Hugutius de Pisa (13ος αι.) και τον Jovanni de Gênes με το έργο του Catholicon (1286). Τον 15ο αι. ο Ambrosius Calepinus (1435-1511) παραδίδει ένα αξιομνημόνευτο έργο με τίτλο Dictionarium Latinae linguae (1502). Το έργο αυτό αποτέλεσε τη συλλογή όλων των γνώσεων της εποχής, συμπληρώθηκε με δύο ακόμη εκδόσεις από τον ίδιο τον συγγραφέα του, ενώ οι επανεκδόσεις του έφθασαν μέχρι το 1779. Δίκαια ο Calepinus θεωρείται ο πατέρας της λατινικής λεξικογραφίας. uu

Robertus Stephanus Σημαντική για τη λατινική αλλά και την ελληνική

λεξικογραφία υπήρξε η συμβολή της μεγάλης οικογένειας των Estienne, οι οποίοι έγιναν γνωστοί με το εκλατινισμένο επίθετό τους ως Stephanus. Ο Robertus Stephanus (Robert I Estienne, 1503-1559) επανεξέδωσε το λεξικό του Calepinus.

Thesaurus linguae latinae

Σημαντική, επίσης,ήταν η πρώτη έκδοση (1532) του Thesaurus linguae latinae σε ένα τόμο· η δεύτερη (1541) περιλαμβάνει τρεις τόμους, ενώ η τρίτη (1573) τέσσερις, σε δίστηλη αποτύπωση ανά σελίδα. Τα ερμηνεύματα χρησιμοποιούν τη λατινική γλώσσα και στoιχίζονται με εσοχή σε σχέση με τη λημματογραφούμενη λέξη ενώ η έκταση των λημμάτων ποικίλλει.

Thesaurus linguae latinae

Ο Henricus Stephanus (Henri II Estienne, 1503-1559) στο μνημειώδες πεντάτομο έργο του Thesaurus Graecae linguae (1572) θα ενσωματώσει ένα ελληνολατινικό λεξικό.

Wilhelm Freund

Τον 19ο αιώνα στην Γερμανία εκδίδεται το λεξικό του Wilhelm Freund (1844-1845), το οποίο μεταφράστηκε στα γαλλικά από τον Napoléon Theil, με τίτλο, Grand dictionnaire de la langue latine σε τρεις τόμους από τις εκδόσεις Didot (1852). Το λεξικό του Freund γνώρισε τεράστια επιτυχία στην Αγγλία και Αμερική.

Charlton T. Lewis και Charles Short

Το λεξικό του Freund διασκευάστηκε από τους αμερικανούς Charlton T. Lewis και Charles Short, και εκδόθηκε (1879) με τον τίτλο A Latin Dictionary από την Οξφόρδη. Με τη διαπίστωση στον πρόλογο της έκδοσης ότι η λεξικογραφία είχε κάνει προόδους, οι διορθώσεις και αποκαταστάσεις των κειμένων έχουν κατά πολύ προχωρήσει και αναθεωρήσει τις γραφές των χειρογράφων και των κωδίκων, οι φιλόλογοι έχουν διαφοροποιήσει τις έννοιες και σημασίες και ερμηνεύουν άγνωστες μέχρι τότε λέξεις, λαμβάνοντας όλα αυτά υπόψη, το λεξικό αναθεωρήθηκε για τις ανάγκες των σύγχρονων φοιτητών και μελετητών.

Charlton T. Lewis και Charles Short

Οι 216 πρώτες σελίδες είναι το αποτέλεσμα της εργασίας του Short, ενώ από τη σελίδα 217 μέχρι την 2019 του Lewis. Το λεξικό έτυχε μεγάλης αναγνώρισης και παραμένει επίκαιρο μέχρι τις μέρες μας. Ο αναγνώστης μετά από μια μικρή εξοικείωση με τη μεθοδολογία του, αντιλαμβάνεται ότι πρόκειται για πλήρες αλλά εύχρηστο λεξικό, με παραθέματα από συγγραφείς της κλασικής και της χριστιανικής εποχής. Πίνακες συντμήσεων με συγγραφείς, έργα και εκδόσεις συμπληρώνουν το λεξικό και βοηθούν τον αναγνώστη.

Γαλλία Στη Γαλλία τον 18ο αι. ο Louis Marie Quicherat

(1799-1884) μετά από δεκαετή συγγραφή εκδίδει το αριστούργημά του Thesaurus poeticus (1836), ένα λεξικό της λατινικής ποίησης το οποίο περιλαμβάνει την προσωδία, τα συνώνυμα και αντώνυμα καθώς και όλη την ποιητική φρασεολογία. Μετά από δέκα χρόνια εκδίδει το Dictionnaire latin-français (1844) ενώ ακολουθεί (1858) το Dictionnaire français-latin, στο οποίο γράφει ότι συνέδεσε, αναθεώρησε και συμπλήρωσε τις εργασίες των Robertus Stephanus, Gesner, Scheler, Forcellini και Freund, προσθέτοντας περισσότερες από 1500 νέες λέξεις.

Γερμανία

Η Γερμανία επανέρχεται στη λεξικογραφία με το λεξικό του Reinhold Klotz, Handwörterbuch der lateinischen Sprache (1853-1857), σε δύο τόμους. Ο Karl Ernst Georges (1806-1895) είχε ήδη ξεκινήσει την αναθεώρηση του λεξικού του Scheller, πριν το αναμορφώσει με το όνομά του το 1837 και το μετασχηματίσει ως Lateinisch- Deutsches Handwörterbuch (1879-1880) σε δύο τόμους.

Eugène Benoist Ο Eugène Benoist (1831-1887) θέλοντας να

αντικαταστήσει τα παλαιά και γηρασμένα λεξικά ξεκίνησε τη συγγραφή ενός νέου το οποίο θα συμπεριλάμβανε όλο το λεξιλόγιο της λατινικής γλώσσας, από την απαρχή της λατινικής μέχρι την εποχή του Καρλομάγνου. Χρησιμοποίησε όλα τα προγενέστερα λεξικά των Forcellini, Georges, Klotz και Freund αλλά πέθανε πριν προλάβει να ολοκληρώσει το έργο του, το οποίο συνέχισε και ολοκλήρωσε ο Henri Goelzer (1853-1929) με το Nouveau dictionnaire latin-français, Garnier 1892, το οποίο όμως κρίνεται ως έργο χωρίς φιλολογικές απαιτήσεις.

ΛΕΞΙΚΑ

ΚΛΑΣΙΚΑ

Thesaurus linguae latinae (TLL). Leipzig, 1900+.Based on all texts up to the end of the sixth century.

Supplementum: Nomina propria. 1907-23. Suppl. 1, vols 2-3.

Index librorum scriptorum...1904. Suppl. 2. Index librorum scriptorum...Supplementum. 1958.Suppl.

3. Oxford Latin dictionary. Oxford, 1968-1982.

Independent alike of Lewis and Short and TLL; treats classical Latin from its beginning to the end of the 2nd century A.D.

Lewis & Short. A Latin dictionary, 1879. Another edition:

ΚΛΑΣΙΚΑ

Andrews, ed. Harper's Latin dictionary. A new Latin dictionary founded on the translation of Freund's Latin-German lexicon. Rev., enl., and rewritten by Charlton Lewis and Charles Short. N.Y., 1907.

Forcellini. Totius latinitatis lexicon, 10 vols. 1858-1887. The last four volumes make up Onomasticon totius latinitatis. For the history of the great enterprises of Du Cange, Forcellini and the TLL, see H. Leclercq's article "Latin" in the Dictionnaire d'archéologie chrétienne 8, cols. 1422-1464.

Walde. Lateinisches etymologisches Woeterbuch, 3 vols. Heidelberg, 1938-54. Indicates first appearance of each Latin word with references to documents and usage.

Maltby. Lexicon of Ancient Latin Etymologies, 1991. to c. 600, including the Latin Christian authors)

ΥΣΤΕΡΗ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

Souter. A glossary of Later Latin to 600 A.D. Oxford, 1964.

Blaise. Dictionnaire latin-français des auteurs chrétiens. Tournhout, 1962.

ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΑ The basic glossary of medieval Latin, i.e., the words and

meanings that deviate from classical usage, remains: C. du Fresne, seigneur Du Cange. Glossarium ad

scriptores mediae et infimae latinitatis. 4 ed. by Henschel, 7 v., Paris, 1840-1850. V. 7 includes a medieval Fr. glossary; v. 8 Supplementum: Dieffenbach, Novum gloss. latino-germanicum mediae et inf. aetatis, 1867 (another ed.: 1859).

C. du Fresne, seigneur Du Cange. Glossarium ad scriptores mediae et infimae latinitatis. 5th. ed. by Favre, 10 vols. Niort, 1883-1887.

L. Favre. Glossaire français faisant suite au Glossarium mediae et infimae latinitatis, avec addition de mots anciens extraits des glossaires de La Curne de Sainte Palaye..., 2 vols. Niort, 1879.

C. Schmidt. Petit supplément au Dictionnaire de Du Cange. Strasbourg, 1906. Missing, replacement on order.

ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΑ

W.H. Maigne d'Arnis. Lexicon manuale ad scriptores mediae et infimae latinitatis. Paris, 1858. Summarizes Du Cange, Carpentier and Adelung giving only Fr. translations and no source references.

Du Cange. explanations, not translations, are given in 17th-century Latin, and often unsatisfactory editions are used. It will be replaced by the new glossary for the period A.D. 800-1200 published by the Union Académique Internationale.

Novum glossarium mediae latinitatis ab anno DCCC usquqe ad annum MCC. Copenhagem, 1957-. Plus Index scriptorum..., 1973. Includes French translations and extracts from sources.

ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΑ

Blaise. Dictionnaire latin-français des auteurs du moyen-âge. Lexicon latinitatis medii aevi, praesertim ad res ecclesiasticas investgandas pertinens. Turnhout, 1975.

J.F. Niermeyer. Mediae latinitatis lexicon minus...French/English Dictionary, 2 v. 1964-76. Vol. 2: Abbrev. et index fontium.

E. Habel. Mittellateinisches glossar. Paderborn, 1959. Very much dated; 1959 ed. only slightly different from 1st ed., 1931.

ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΑ ΑΝΑ ΧΩΡΕΣ

Austria, Germany, SwitzerlandMittellateinisches wörterbuch bis zum

ausgehenden 13. jahrhundert. Berlin, Munich, 1959+. This dictionary ends with Albertus Magnus (1280). Classical meanings are included and words not in TLL are marked with an asterisk. Abkuerzungs- und Quellenverzeichnisse, 1959.

ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΑ ΑΝΑ ΧΩΡΕΣ

ItalyLatinitatis italicae medii aevi inde ab a.

476 usque ad a. 1022, lexicon imperfectum. Turin, 1970. Addenda appear in the Bulletin Du Cange from 35, 1967+.

P. Sella. Glossario latino-emiliano. Vatican, 1937.

P. Sella. Glossario latino-italiano. Vatican, 1944.

ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΑ ΑΝΑ ΧΩΡΕΣ

Great Britain R.E. Latham. Revised medieval Latin word-list

from British and Irish sources. London, 1965. Includes meaning and dates but no references to sources or extracts.

R.E. Latham. Dictionary of medieval Latin from British sources. London, 1975+. Part of the international project sponsored by the Union Académique Internationale.

ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΑ ΑΝΑ ΧΩΡΕΣNetherland Lexicon latinitatis neerlandicae medii aevi. Amsterdam, 1970+.Denmark Lexicon mediae latinitatis danicae. 1987+.Hungary A. Bartal. Glossarium mediae et infimae latinitatis regni

Hungariae. Leipzig, 1901. Lexicon latinitatis medii aevi hungariae. 1987+.Poland Lexicon mediae et infimae latinitatis polonorum. Cracow, 1953+.Spain Glossarium mediae latinitatis cataloniae. Voces latinas y

romances documentadas en fuentes catalonas del año 800 al 1100. Barcelona, 1960+. On order.

ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΑ ΑΝΑ ΧΩΡΕΣSweden & Finland M. Hammarström. Glossarium till Finlands och Sveriges

latinska medelidskunder. Helsinka, 1925. R. Hakamies. Glossarium latinitatis medii aevi finlandicae.

Helsinki, 1958. (to 1530 A.D.). U. Westerbergh. Glossarium mediae latinitatis sueciae.

Stockholm, 1968+.Czechoslovakia Latinitatis medii aevi lexicon bohemorum. Prague, 1977+.Yugoslavia Lexicon latinitatis medii aevi iugoslaviae, 2 vols. Zagreb,

1969-78.

ΝΕΟ-ΛΑΤΙΝΙΚΑ

Egger. Lexicon recentis Latinitatis: a dictionary of contemporary Latin, 1992+.

Hoven. Lexique de la prose latine de la renaissance. IMPRINT: Leiden ; New York: E.J. Brill, 1994. Reviewed by Marc van der Poel in Mnemosyne, 48, 1995, p.629+.