Mr.sci. Islam zeqiribiokimistDrejtimi laborant mjeksorBiokimi Mjeksore III

LLIPIDET,LIPOPROTEINAT DHE APOLIPOPROTEINATLipidet jan komponime organike q gjnden n t gjitha indet n organizm dhe kan rol t rndsishem n shum procese t qelizs s gjall.Emri lipid vjen nga fjala greke lipois qe do te thote yndyre.Sot me termin yndyre perfshihen vetem yndyrnat neutrale,ndersa me termin lipid perfshihen ne pergjithesi substancat yndyrore.Lipidet jane komponime organike qe, se bashku me proteina dhe sheqernae perbejne pjesen kryesore te matries organike te botes se gjalle. Lipidet gjenden ne bime,shtaze dhe nr mikroorganizma.Lipidet jane komponime organike , ne te cilat eshte e koncentruar sasia me e madhe e energjise potenciale kimike.Lipidet sintetizohen ne organizma bimor dhe shtazore.Yndyra si forme karburantit rezerve i ka disa perparsine krahasim me proteinat dhe sheqernat. Yndyra eshte shume me e pasur me karbon e me hidrogjen, ku ne 1g yndyre ka me teper materjal djeges se ne 1g proteine ose sheqer.

Me zberthim oksidues ,krahas energjise lirohet edhe nje sasi e konsiderueshme e ujit.Kur organizmi ka mungese te ujit ate e kompenzon prej ujit metabolik nga indet e veta,e per kete yndyrat jane te pershtatshme.Shembull: Veza per gjate kohes se inkubacionit per 3 jave me teper se 90% e materies te cilen embrioni e oksidon eshte e natyres lipide.Lipidet jane perberes te rendesishem te ushqimit:Kane vlere te larte energjetikeTretin vitaminat e tretshme ne yndyrnaSigurojne acide yndyrore ose esenciale.

Ne organizmin e gjitareve rendesi metabolike kane keto lipide:Tricial glicerolet(triglicerolet,yndyrnat neutrale)Fosfolipidet dhe sferidetSi dhe produktet e metabolizmit te tyre- acidet e larta yndyrore,gliceroli dhe trupat ketonike.

Nga aspekti kimik jan grup i madh heterogjen i komponimeve organike me strujture dhe veti te ndryshme.Karakteristik e perbashket e lipideve eshte se ato nuk treten ne uje,por treten ne tretsa organik.

SIPAS BLOOR-IT NE LIPIDE BJNE PJESETE GJITHA KOMPONIMET QE I KANE KETO VETIQe nuk treten ne uje por treten ne nje ose me shume tretsa organiksiq jane:eteri,kloroformi , alkooli,benzoli e tj.Qe jane estere te acideve te larta yndyrore qofte te verteta ose potenciale dheQe mund ti perdorin organizmat e gjalle.

PERKUFIZIMI ME I MIRE PER LIPIDE DO TE ISHTE:Lipidet jane estere te acideve te larta yndyrore dhe te ndonje alkooli( pa marre parasyshe llojin e alkoolit)te cilat nuk treten ne uje,por treten ne trete organike dhe gjenden ne organizma te gjalle.Psi lipidet nuk treten ne uje quhen hidrofobe.Nderkaq sheqernat dhe proteinat jane substanca hidrofile sepse ose treten ne uje ose kane veti te lidhin ujin.

LIPIDET DHE LIPOIDETDerisa lipidet jane ne lidhje me acide yndyrore nuk eshte e thene qe edhe lipoidet te jene me acide yndyrore edhe pse nganjere temat lipi dhe lipoid perdoren si sinonime.

NDARJA E LIPIDEVE SIPAS NDERTIMIT KIMIKA)-Lipide te thjeshta(te verteta,homolipide,lipide neutrale),-lipide rezerve.Ketu bejne pjese:-yndyrnat dhe vajrat( triglicerolet,trigliceridet)-dylleratB)-Lipidet e perbera(lipoide), ku bejne pjese:-fosfatide(glicerofosfatidet,sfingolipide)-glikolipidet( cerebrozidet, gangliozidet, sulfatidet)C)- KarotinoidetD)- Steroidet

ROLI BIOLOGJIK I LIPIDEVENe inde gjenden ne gjendje te lire ose te lidhura per proteina, duke krijuar lipoproteina (proteina te perbera).Me sheqerna duke krijuar glikolipide.

Roli i lipideve eshte i shumfishte.Me oksidimin e yndyres lirohen 2 here me shume nxehtesi ne krahasim me oksidimin e sheqernve ose proteinave.1g yndyre me oksidim deri ne CO2 dhe H2O japin 9.3 cal. 1g sheqer ose proteine jep 4.1 cal.

Mbron organizmin ndaj ndryshimeve te temperatures ne ambientin e jashtem qe eshte me rendesi te veqante per shtazet ujore , polare dhe foshnjet e posalindura.Lipidet e perbera kan rol jashtzakonisht te madh ne ndertimin, ne strukturen dhe funksionin e membranave.Yndyrnat rezerve me periardhje bimore dhe shtazore jane perzierje te triglicerideve.Natyra e yndyres rezerve mvaret prej llojit te bimes , shtazes dhe te ushqimit.Secila shtaze deponon yndyre e cila ka veti, arome dhe perberje specifike.

Nevojat ditore te organizmit per energji jane afer 10000kJ (2400 Kcal) per meshkuj, e 7500 kJ (1800 Kcal) per femra.Sheqernat duhet te japin 50-55% te energjise, yndyrnat 30% proteinat 15-20%.Perveq energjise yndyra liron edhe nje sasi te konsiderueshme te ujit.Shtresa nenlekurore ka 50% yndyre, kurse muskuli 5%.Jane pjes te strukturave membranore te qelizave.

HIDROLIZA E YNDYRNAVEMe hidrolize acidike ,bazike ose enzimatike te gjitha yndyrnat neutrale japin glicerol dhe acide yndyrore.Gjate hidrolizes bazike nuk fitohen acidet e lira yndyrore por kriprat e tyre te cilat quhen sapune.Monoglicridet (monoacilglicerol)Digliceridet( diacilglicerol)Trigliceridet (triacilglicerol)Hidroliza enzimatike kryhet me veprimin e lipazave. Ky enzim eshte nen kontroll hormonal.Hormoni adrenalina dhe glukagoni kan veprim lipolitik.

Sipas struktures kimike lipidet jane komponime qe me hidrolize krijojne acidet yndyrore dhe alkoolet nga te cilat krijohen esteret.N organizm kryesisht meren si ac. yndyrore me numer ift t atomeve t karbonit si ; ac.palmitik,sterarik,palmitooleinik,oleik gjersa me numer tek ,dhe me me shume se 18 atome te karbonit jane me te rralla.

Sipas struktures kimike ndahen ne:Derivate te sterolitKolesteroli dhe esteret e tijHormonet steroideAcidet biliareVit D.

Acidet yndyrore; esteret e glicerolitMe vargje te shkurta trigliceridetTe mesme fodfogliceridetTe gjataProstaglandinetDerivatet e sfingozines terpenet -izoprenetSfingomijelina vit A,E,Kglikosfingolipidet

ACIDET YNDYRORE

emriATOMET e CFORMULApalmitik161531stearik181735arahidonik201939Nje lidhje dyfisheoleinik181733Dy lidhje dyfishelinoleik181731Tri lidhje dyfishelinolenik181729Kater lidhje dyfishearahidonik201931

VEORIT E LIPIDEVEAto jan prekursor te hormoneve Ndihmojne tretjenSigurojn energjin n metabolizmJan komponente strukturale dhe funksionale t membranave biologjike.Si izolator, mundsojn prcjelljen e impulseve nervore ,dhe rruajtjen e nxehtsis.

Fraksionet e ndryshme me gjak barten ne inde te ndryshme si miokard,muskuj, indin trunor,qe sherbejne si burim i energjise.Hormonet si adrenalina, noradrenalina, ACTH, tirotropina, SH dhe glukagoni stimulojne ac. yndyrore te paesterifikuara prej qelizave yndyrore ne gjak.

YNDYRRAT JAN N ORGANIZM T NJERIUT T DEPONUARA N ADIPOCITE.

TRETJA DHE RESOROBIMI I LIPIDEVE N TRAKTIN DIGJESTIVTretja e yndyrrave fillon n lukth nn veprimin e lipazs .Enzima kryesore e hidrolizs t triacilglicerolit sht lipaza pankreatike- e cila funkcionin e kryen n zorrt e holla.

PROENZIMET SHNDROHEN N ENZIMA NGA VEPRIMI I TRIPSINS E AKTIVIZOHEN ME VEPRIMIN E KRIPERAVE BILIARE.

Si produkte t hidrolizs krijohen acidet e lira yndyrore 1,2-di-acilgliceroli dhe mono-acilgliceroli.

Lngu pankreatik prbn dhe nj esteraz m t vogl specifike dhe fosfolipazn specifike.t cilat sekretohen n form t proenzimave e zbrthehen n fosfolipide.

ACIDET YNDYROREJan lipide t thjeshta ,klasifikohen n baz t gjatsis s vargut me atomet e karbonit.Ndahn dhe sipas shkalls s tretshmris .Nj sasi e konsiderueshme e ac. yndyrore sintetizohen n organizmin e njeriut.

Resorbimi i yndyrrave nga ana e qelizave epitelijale t zorrve t holla enterociteve kryhet me procesin e difuzionit npr membranen plazmike.

Acidet yndyrore me vargje t gjata me m shum se 12 C ,lidhn pr proteinn specifike transportuese n citoplazm dhe transportohen gjer n retikulumin endoplazmatik ,q n qendrn aktive shrbejn pr resintezn e triacilglicerolit.

Acidet undyrore jane acide organike me vargje te gjata te carbonit pre 4 gjere ne 20 karbone.

Krijimi i triacilglicerolit vendosja e lidhjes esterike

Molekula e triacilglicerolit

triacilgliceroli I resintetizuar formon globule ne siperfaqen e te cilave adsorbohen fosfolipidet dhe proteinat speciale, qe quhen apolipoproteina.

Globulet yndyrore te krijuara ose HILOMIKRONET, migrojne ne kuader te vezikulave nepermjet te aparatit te Golgjit gjere ne plazma membrane bazolaterale, prej nga me rruge limfatike shkojne ne ductus thoracicus

Acidet yndyrore me vargje te gjata nepermjet te melqis, dhe te enterociteve kalojne ne gjak dhe nepermjet te ductus thoracicusit ne vene te medha.

Lirimi i lipideve prej adipociteve.

BETA OKSIDIMI I ACIDEVE YNDYRORERruga kryesore katabolike e acideve yndyrore kryhet n MITOKONDRIJE,me procesin i cili quhet -oksidimi, dhe ku prej acil-CoA yndyrore, nga pjesa e fundme karboksile , sukcesivisht shkputen fragment pr fragment nga dy atome t karbonit dhe krijohet acetil-CoA.

AKTIVIZIMI DHE TRANSPORTI I ACIDEVE YNDYROREkarnitin4-trimetilamino 3-hidroksibutirat

REAKCIONET E - OKSIDIMIT4 reakcione t njpasnjshme: dehidrogjenimi (oksidimi)hidratimidehidrogjimi (oksidimi)tioliza

EFEKTI ENERGJETIK I OKSIDIMIT TE ACIDIT PALMITIK.KJO LLOGARITJE VLEN !!!!!Me Oksidimin e acidit palmitik , 16atome t C , cikli i -oksidimit perseritet 7 her dhe fitohen 8 molekula acetil-CoA. 7 puthere -oksidimi + 8 acetil-CoA:

7 FADH2 X 1,5 ATP = 10,5 ATP7 NADH + H+ X 2,5 ATP = 17,5 ATP8 acetil-CoA (1 acetil-CoA ne TCA ciklin krijon 10 ATP) fitohen 80 ATP

N trsi ,sht 108 molekula ATP.Megjithate pasi q, pr aktivizimin e acideve yndyrore jan t shpenzuara dy lidhje shum energjike,, neto llogaria e oksidimit te acidit palmitik sht 106 ATP .

TRUPAT KETONIK

KRIJIMI,SHFRYTEZIMI DHE EKSKRETIMI I TRUPAVE KETONIK

REGULLLIMI I KETOGJENEZES

REGULLIMI I KETOGJENEZESSinteza e trupave ketonik varet prej:Mobilizimit te acideve yndyrore prej triglicerideve nga adipocitet ,gjersa esterifikimi I acideve yndyrore ne melqiIntenzitetit te -oksidimitQasjes se oksalacetatit ne ne ciklin citrik.

LIPIDET E GJAKUTLipidet t cilat jan si pjes strukturale e qelizs ndryshojn prej lipideve t plazms.- prqndrimi i lipideve qelizore ndryshon m pak, n gjendje te ndryshme fiziologjike dhe patologjike.- gjrsa ato t gjakut ndryshojn mjaft n gjendje t ndryshme t metabolizmit.

Prqndrimi i lipideve n gjakun e personave klinikisht t shndosh sht konstant .N enterocite niveli i tyre sht m i ult.Eritrocitet prbjn gati dy her m shum fosfolipide se sa plazma.Leukocitet jan t pasura me lipide poashtu me fosfolipide.Te fmijt niveli i kolesterolit, triglicerideve e fosfolipideve sht m i ult.

FAKTORT Q VEPROJN N PRQNDRIMIN E LIPIDEVEJan;Gjndrat endokrine si; tiroide,hipofiza, pankreasi,gjegjesisht insulina ne lidhje me metabolizmin e karbohidrateve, Hormonet estrogjene.Disa medikamente dhe kemikalje ; eteri,kloroformi.

FOSFOLIPIDETSintetizohen n mlqi.N plazm 1/3 e lipideve e prbjn fosfolipidet , gjersa n eritrocite dhe leukocite prqndrimi i tyre sht me i lart.50% gjnden n form t lecitines,25% kefalines.Prqndrimi i fosfolipideve korelon me ate te kolesterolit.

Prqndrimi i lart i fosfolipideve paraqitet te; diabeti, sindroma nefrotoksike, avitaminoza B, te malnutricioni, infiltrimi lipidik i mlqis, te helmimet hepatotoksike.

KOLESTEROLIBiosinteza kryhet n mlqi, por nj sasi dhe n indet ekstrahepatike si lkur gjndrat mbiveshkore, endotelin e zorrve,muret e arterijeve.si dhe orga. reproduktive.N qarrkullim gjndet rreth 60-80% e kolesterolit t esterifikuar.N gjak kolesteroli sht i lidhur pr lipoproteina,kryesisht -lipoproteina.

Esterifikohet nj sasi n mlqi, dhe pjesa kryesore n pjest vaskulare q sht 70% i esterifikuar.Esterifikimi sht i rndsishm sepse n kt form rritet kapaciteti i lipoproteinave pr tu lidhur me proteinatRaksionin e katalizojn enzimet LACT-lecitin kolesterol-acil-transferaza,dhe ACAT- acil-kolesterol-acil-transferaza.

N mlqi, gjndren mbiveshkore, dhe murret e arterieve esterifikimin e katalizon enzimi ACAT.Reaksioni fillon me aktivizimin e ac. yndyror me KoA.N plazm e katalizon LACT, dhe nuk sht i nevojshm aktivizimi sepse ky enzim katalizon bartjen e ac. yndyror prej atomit t 2 t karbonit t lecitins n kolesterol.

N prqndrimin e kolesterolit n serum veprojn shum faktor si;Estrogjenet, tiroksina, mosha,etj.Prqndrimi rritet te kto smundje;(hiper kolesterolemia sekondare);N fazn e hershme t hepatitit akut, te ikteri obstruktiv,te nefroza lipidike,nefritisi, hipotireoza dhe te dijabeti.

Hiperkolesterolemia primare, rregullimi sht n vet metabolizmin e kolesterolit.Te personat me hiperkolesterolemi primare defekti sht n receptoret qelizore, dhe hidrolizohet me pak -lipoproteina ,dhe me pak kolesterol hyn n qeliz.

Hipokolesterolemia sht m e rrall.Praqitet te hipertireoza, te dmtimet e rnda t mlqi,ne cirozen hepatike, hepatitin e rnd kronik,t smundjet malinje.

TRIGLICERIDETTrigliceridet qe mirren me ushqim ne zorret e holla zbrthehen n ac. yndyrore dhe glicerol.Trigliceridet n qelizat e zorrve t holla poashtu sintetizohen prej ac. yndyrore t absorbuara dhe glicerolit t fituar prej glicerofosfatit.Kto trigliceride pastaj transportohn n hilomikrone dhe paraqesin trigliceridet ekzogjene.Gjersa ato t cilat sintetizohen n mlqi jan

endogjene.

RNDSIJA DIAGNOSTIKE E TRIGLICERIDEVE

Hipertrigliceridemia paraqitet te;diabeti,hepatiti obstruktiv,nefroza, hipofunksioni i tiroides.si dhe te rregullimi i metabolizmit te lipoproteinave ,qe paraqitet te trigliceridemia primare.

Hipotrigliceridemia nuk ka rol t rndsishm pr diagnostifikim.Paraqitet te; hipertireoza, malabsorbcioni, malnutricioni, stadet e vonshme te semundjeve te melqis te smundjet kronike obstruktive te mushkerive dhe hipolipoproteinemit.

LIPOPROTEINATLipidet e sintetizuara n zorret e holla dhe n mlqi duhet t barten n indet e tjera pr kryerjen e funksioneve metabolike.Jan grimca sferike q shrbejn pr bartjen e molekuave t ndryshme lipidore ne uje.Lipoproteinat kane rol te rendesishem ne metabolizmin e kolesterolit e te triglicerideve.

Pasi qe disa lipide jan t patretshme n uj , jan hidrofobe ather bartja e tyre sht e mundur duke u lidhur me lipidet ampifatike e proteinat ,(molekula amfipatike prbht prej pjess hidrofobe dhe hidrofile, q mundson lidhjen e grimcave lipoproteinike.)

Grimcat lipoproteinike prbhn prej;kolesterolit, trigicerideve,esterve te kolesterolit, fosfolipideve,acideve yndyrore te lira,dhe proteinave.Te gjitha keto komponime jan n prqndrime t ndryshme n grupet e ndryshme t lipoproteinave.psh;

Pasi q prbjn proteinat , lipoproteinat, ose apolipoproteinat ndahen me metodn e elektroforezs n lokacionet e proteinave te serumit,;-lipoproteina,pre--lipoproteina,-lipoproteina, ndersa hilomikronet mbesin ne start.

N baz t veorive q posedojn ndahen ne 5 grupe. Hilomikrone ,te cilat mbesin ne start.VLDL-me densitet shume te ulteIDL- me densitet mesatareLDL-densitet te ulteHDL-densitet te larte.

HILOMIKRONET

Hilomikronet te cilat e bartin yndyren prej ushqimit ,sintetizohen dhe lirohen prej qelizave epitelijale te zorreve.Perbejne 80% triglicerideshume apolipoproteina jane pjese perberse e hilomikroneve.

HDL-prbn prqndrim t lart t proteinave dhe fosfolipide.N elferogram paraqitet ne zonen e -lipoproteina. LDL- prbn prqndrim t lart t kolesterolit,dhe paraqitet ne fraksion e -lipoproteina.

VLDL- prbhet prej prqndrimit t konsiderueshem t triglicerideve,kolesterolit e fosfolipideve si dhe proteinave, percaktohet ne frakcionin e para-lipoproteine.IDL-prbhen prej triglicerideve e fosfolipideve.Paraqiten te hiperlipoproteinemit e tipit te lll dhe ne elferogram gjendet ne dhe para-lipoproteina.

APOLIPOPROTEINATLipidet e sinetizuara n zorrt e holla dhe n mlqi,duhet te transportohen ne inde t organizmit.Yndyrrat neutrale pr shkak t veqorive hidrofobe nuk munden t transportohen me gjak.Ato bartn ne form t komplekseve strukturale t miceleve q prbhn prej mbshtjellsit t jashtm apolipoproteines dhe lipideve polare (fosfolipideve dhe kolesterolit t lire)e pjess se brendshme nga lipidet neutrale (triglicerideve dhe estereve te kolesterolit).

Lipidet neutrale n mes t miceleve jane pjesa inaktive,gjersa apolipoproteinat ,qe hyjne ne reakcion me shume enzima ose receptor indor jane pergjegjese per fatin metabolik te miceleve.Apolipoproteinat ndryshojne nga struktura primare,sekondare dhe terciare,nga veqorit fiziko-kimike,funkcionit dhe distribuimit n klasa te ndryshme te lipoproteinave.

Apolipoproteinat A jane proteinat kryesore te HDL dhe jane gjetur ne hilomikrone. Apo A l ; luen rolin e aktivatorit t LCAT me te cilin largohet kolesteroli I lir prej indeve ekstrahepatike.-Apo-AII ,mendohet se ka rol n ndrtimin struktural te HDL.dhe se e inhibon LACT.

Apo-B,sht prbrsi proteinik I t gjitha lipoproteinave, prve HDL.Apo-C, sht e treteshme n uj dhe lehte lidhet pr fosfolipidet . N sull, Apo-C eshte gjendet ne fraksionet e VLDL dhe te HDL.Apo-C II sht si kofaktor i lipoprotein lipazs ekstrhepatike.Apo-Cl aktivizon lipoprotein lipazen si dhe LACTApo-Clll merre pjese ne hidrolizen e triglicerideve,si inhibitore i lipoprotein lipazes.

Apo-D ,mendohet se ndihmon ne levizjen e estereve te kolestero;it dhe te trigliceridevene mese te disa llojeve te lipoproteinave,sidoemos te VLDL ne drejtim te HDL.Apo-E, sht nj glikoprotein , sintetizohet ne melqi ,dhe hyne ne plazm si pjes e

HDL ne veprimin e LACT ,HDL e akumulon kolesterolin dhe Apo-E bartet ne VLDL dhe hilomikrone. Te personat qe sintetizohet vetm Apo-EII paraqitet dis- lipoproteinemia ose hiperlipoprotrinemia e tipit te III.

KLASIFIKIMI I RREGULLIMEVE KLINIKE TE LIPOPROTEINAVEHiperlipoproteinemit primare sipas Fredriksonit ndahen n;Hiperlipoproteinemi t tipit l-karakterizohet me zgjatje t jets s hilomikroneve,si pasoje e uljes s aktivitetit t lipoprotein lipazes.Serumi sht i turbullt si qumsht.Hilomikronet prbjn trigliceridet ekzogjene.

Hiperlipoproteinemit e tipit t ll.-tipi i lla serumi i kethjllt,rritet prqndrimi i kolesterolit,si pasoj e katabolizmit teLDL.-tipi i ll b prve kolesterolit rritet dhe prqndrimi i triglicerideve endogjene. serumi sht i turbullt.

Hiperlipoproteinemit e tipit t lll-rritet prqndrimi I kolesterolit dhe triglicerideve endogjene,si pasoj e zvoglimit t lipoprotein lipazs.Tipi I lV-serumi sht lipemik,rritet prqndrimi i triglicerideve endogjene,si pasoj e sintezs s shpejtuar t VLDL n mlqi.

Hiperlipoproteinemit e tipit te V- jan prezente hilomikronet e n serum rritet niveli I triglicerideve,gjersa kolesteroli sht lehtsisht I ngritur.Paraqitet si pasoj e uljes s aktivitetit t lipoprotein lipazs-te diabeti.Tipi I lll,IV,V jan t induktuara prej karbohidrateve, rriten trigliceridet endogjene.,ne mlqi sintetizohet me shum VLDL.

Hiperlipoproteinemit sekondare paraqiten si pasoj e ndonj smundjeje si ;Te diabeti,hipotireoza nefroza, alkoolizmi, semundjet e traktit hepatobiliar etj.Qrregullimet e metabolizmit te lipideve paraqesin faktore te rrezikut nga smundjet koronare.

ATEROSKLEROZA DHE METABOLIZMI I LIPIDEVE

Proqesi kronik patofiziologjik ne muret e arterijeve, depozitimi I kolesterloit krijimi I plakave aterosklerotike;Shkaktaret;Qrregullimi I metabolizmit te lipideveQrregullimi I hemostazes Inflamacioni.

rregullimi i metabolizmit te lipideve sot eshte dukuri shume e shpesht, qe ka te beje me teper me rritjen, e m pak me zvoglimin e prqndrimit te lipideve.Nje prej problemeve me te medha eshte obesiteti, si pasoj e ushqimit te parregullt, pasivitetit fizik por dhe si pasoj e rregullimeve metabolike te organizmit.

Si pasoj e ketyre rregullimeve paraqitet arterioskleroza, dhe semundjet koronare.Ekzaminimet qe kryhen per diagnostifikimin e tyre jane;Kolesteroli.trigiceridet.Iipidet e tera ne organizem .

FAKTORET E RREZIKUT PER ATEROSKLEROZES.Te ndryshueshem te pa ndryshueshemLipidor jo lipidor moshaHolesteroli diabeti gjiniaTrigliceridet hipertensioni rasaHDL duhani,alkooli gjenetLDL obeziteti

Mos rrini pasiv se ju deponohen lipidetJu falem nderitMr.sci. Islam zeqiribiokimist

*

*