logainmneacha: cuid dár noidhreacht · rÉamhrÁ the irish language, ‘gaeilge ’ is probably...
TRANSCRIPT
Logainmneacha:Cuid dárnOidhreacht
LOGAINMNEACHACUID DÁR
nOIDHREACHT
Urraithe ag
Foilsithe ag Club na SionnaConradh na Gaeilge(Bunaithe 1965)
Pictiúirí clúdaigh le caoincheadChomhlacht Forbartha
na Sionna.Cóiriú: Tomás Ó hAodha
Cló: westsidepress: 01- 4145116Eagrán a trí
2008
RÉAMHRÁThe Irish language,‘Gaeilge’ is probablythe most valuableelement of our multi-faceted contribution toEurope’s unrivalledcultural heritage.
As Éamon Ó Cuív,T.D., Minister forCommunity, Ruraland Gaeltacht Affairs, has recently remindedus, it is the oldest written language in Europewhich is still a spoken vernacular in everydayusage.
Our language is the repository of aninvaluable linguistic collection of Ireland’ssixty five thousand place-names orlogainmneacha. Some of these, it isestimated, may reach back thousands of yearsto the people who lived here before the Celts,2500 years ago.
Place-names have a special value becausethey give us an insight into the everydaypractical usage of the Irish language by ourancestors in the distant past. Land waseverything to them and their designation ofnames of hillocks, streams, mountains etc. isquite unique. Anything that helps usnowadays to have a greater understanding ofthese ancient place-name elements is greatlyto be welcomed.
An excellent example is this invaluable list ofplace-name elements published by Club naSionna of Conradh na Gaeilge. Thispublication is a D.I.Y. place-names projectand is an ideal guideline for all those whose
Proinnsias de Priondargast
duty it is to provide suitable names forhousing estates and roads.
Such an approach is now necessary underlegislation introduced by the Department ofthe Environment and Local Governmentwhich has adopted a policy that all newbuilding projects on estates and roads shouldhave names based on the history, heritage ortraditions of the area.
The Official Languages Act 2003 / Acht nadTeangacha Oifigiúla 2003 has brought theprovision of place-names in Irish into eventighter focus and this publication should beseen as a valuable guideline to anyone seekingto fulfill their responsibilities under the Act.
Táimid uile faoi chomaoin ollmhór ag Club naSionna, dar ndóigh, as ucht a ndúthrachtaagus a saothair luachmhair.
Comhghairdeas agus ár mbuíochas croíúildóibh uile ina nduine agus ina ndaoine.
Gura fada buan iad.Proinnsias de Priondargast(Ball den Choimisiún Logainmneacha)
TREOIRThis booklet is an attempt to provide a basicaid to the Gaelic naming of housing estatesand other developments. It is compiled invarious categories to facilitate the choice ofdifferent combinations of descriptive names,where other names or adjectives may beadded to what is listed. This approach, it ishoped, will encourage everybody to considerusing an Irish language element in theirnaming process.
Most of the elements described in thispublication pertain to naturally occurringfeatures but one should also take local historyinto account when selecting any new place-name. This booklet sets no claim as thedefinitive guide to naming places, but is apositive attempt to promote our rich Irishheritage. The elements and examplescontained in this publication have beengathered by members of Club na Sionna andother contributors over the past thirty years.The booklet should not be viewed as anauthoritative resource but as a guide to someof the place-names currently in use. Some ofthe elements detailed here are commonplace,others are quite unusual.
In recent times a second plantation of Irelandappears to have emerged in the imposition ofinappropriate place-names, quoted elsewhereas the “Tuscany Downs Syndrome”. Suchimpositions attempt to give a false sense ofgrandeur to sites already possessing aculturally rich environment.
While the aim of this booklet is to be an aidto the naming process it is also a plea todevelopers to be proactive in preserving andpromoting our local and national heritage.
Perhaps in choosing a name use old place-names or field-names from the locality. Letyour choice sound simple as Gaeilge.
Bain úsáid as logainmneacha nó páircainmneacha atá le fáil le fuaim shimplí.
Names may be chosen from this bookletwhich relate to the physical landscape e.g.hill, river, ecological feature etc. Seedictionary section pages 36 - 50.B’fhiú ainmneacha a roghnú ón leabhar seo
a oireann do gnéithe aiceanta na háite - féachan roinn “Foclóir” leathanaigh 36 - 50.
There are also examples of names forbusiness premises/apartments, see contentspage.Leis sin tá samplaí d’ainmneacha a oireadh
d’ionaid ghnó nó d’árasain, féach an clár.
However, an orthographical study of localexisting names may not always give thecorrect derivations and further research maybe necessary.Finally, one should also be aware that the
complex grammatical structures of the Irishlanguage mean that you cannot simply placetwo elements side by side to create a newplace-name. An Brainse Logainmneacha inthe Department of Community, Rural andGaeltacht Affairs are happy to provide adviceto the public in this regard.
Cabhróidh comharthaí atá feiceálach, darlinn, le spreagadh i measc an phobail anGhaeilge a úsáid go forleathan. Tá tábhachtle béim ar fhuaim thaitneamhach shimplí salogainm, ionas gur féidir é a rá agus ascríobh go furasta, agus nach gá aistriúchánBéarla a chur ar fáil.
CLÁR AN LEABHAIR
Suímh – Sites . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9
Bóithre & Eastáit – Roads & Estates . . . . . . . . . . .14
Arda – Heights . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .17
Uisce – Wet Areas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .21
Fásra– Flora . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .25
Ainmhithe – Fauna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .28
Éin – Birds . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .29
Focail Cáilíochta – Descriptive . . . . . . . . . . . . . .31
Ainmneacha – Personal Names . . . . . . . . . . . . . . .34
Samplaí– Samples (Dictionary) . . . . . . . . . . . . . . .36
Logainmneacha na Sionna-Shannon Place-names . .51
Árasáin – Apartments . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .52
Tithe Tábhairne/Óstáin – Pubs/Hotels . . . . . . . . . .55
Bialanna – Restaurants . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .59
Siopaí Éadaigh – Clothes Shops . . . . . . . . . . . . . .60
Iarrachtaí Áitiúla – Local Initiatives
Glór na nGael – Inis Córthaidh . . . . . . . . . . . . .61
Gael Taca, Corcaigh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..62
Forbairt Feirste – Béal Feirste . . . . . . . . . . . . . .64
Contae Dhún na nGall . . . . . . . . . . . . . . . . . . .65
Gaillimh le Gaeilge . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .67
Samplaí Breise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .76
Dán – ‘Townlands’ (Poem) . . . . . . . . . . . . . . . . .78
CILL FEARNA
“The names of a land show the heart of the race,They move on the tongue like the lilt of a song.You say the name and I see the placeDrumbo, Dungannon, Annalong –––––”
John HewittSUÍMH — SITES
AAchadh – fieldÁis – facilityÁit – placeAonach – assemblyAra – temple
BBaile – townBán – white or grasslandBearna – gapBuaile – milking pasture
CCabhán – milking hollowCas – bendCaol – narrowCaorán – moorCarnán – small moundCarra – causeway or stepping stonesCarrach – barren soil or rockyCarrán – scurvy grassCeapach – field or plotCéide – assembly place or driveCill – church
9
LUS COILLE
Claonach – slopeClár – level placeCliabh – frame or cradleCló – shapeClós – enclosureCluain – meadowCoill – woodCoimín – commonsCoinleach – stubbleCois – besideCom – mountain recessCorrán – crescentCorcach – marshCruán – hard groundCuar – curved hollowCuasán – recessCuibhreann – tilled fieldCúirt – courtCúil – nook, cornerCúl – back
DDair - oakDál - territoryDeilgne - thornsDíseart– hermitageDoire - oak groveDoirín - grove of treesDúrlas - strong fortDraighneach - thorny placeDroighneán - thorny place
10
FATHAIN
EÉadan – frontEanach – marshEasca – marsh
FFathain – little green plot.Farrach – meeting placeFearann – landFionntamhnach – fair fieldFiodh – woodFaiche – green plotForba – glebe landFuarán – spring or fountain
GGarraí – little fieldGarrán – field or groveGartan – fieldGort – plot, fieldGleann – valley or glenGleanntán – small glenGrafán – grubbed moorlandGuagán – recess
LLann – church landLéana – lawn or water meadowLios – fortLóchán – chaff or withered grassLogán – little lake or little hollowLagán – little lake or little hollow
11
GLEANN MEALA
Lonnán – grassy recessLorgán – strip of land
MMacha – cattle field, yardMachaire – large field, plainMá – large field, plainMáigh – large field, plainMil – honeyMín – level landMóin – bog or moorMóinín – dry tuft in bogMulláin – downsMurbhach – low-lying land at seashoreMúrach – walled place
NNás – assembly
OÓrán – spring
PPáirc – parkPairtín – small plotPlásán – level fieldPlásóg – lawnPortach – bog
12
TAMHNACH
RRáth – fortRéileán – lawn or a greenRos – grove or headland
SScairbh – shallow fordScairtín – thicketScáthlán – shelterSrath – river meadow or rowSuíomh – site
TTamhnach – arable plotTeallach – hearth or residenceTearmann – refugeTír – territoryTuar – well drained fieldTuairín – grassy plotTuath – districtTua – dry placeTuaim – tumulus (burial mound)
UÚir – soil or groundUrlann – forecourtUrlár – floorUarán – spring
“ Every stony acre has a name”
13
Bói thr ín Buí
I gClár Chloinne Mhuirisbhéas mé an chéad oíche,‘S i mBalla taobh thíos de,
thosós mé ag ól,Go Coillte Mach rachad,
go ndéanfad cuairt míosa ann,I bhfogas dhá mhíle
do Bhéal an Áth Mhóir.Raifteirí
BÓITHRE — ROADSEASTÁIT — ESTATES
AArdán – terraceAscaill – avenue
BBealach – way or roadBearna – gapBóithrín – way or laneBóthar – road
CCasadh – twisted pathCasra – twisted pathCasán – pathCosán – pathCéide – drive or place of assemblyCeiseach – causewayClachán – cluster of housesClaí – ditch or fenceClaonadh – slopeCliath – hurdle or fence
14
LEARGACH
Clochán – causeway or stepping stonesClochrán – causeway or stepping stonesConair – pathCoradh – bendCorrán – crescentCromadh – bendCrois – crossCuar – curveCúl – nook or cornerCúm – hollowCumar – meeting of roads or rivers
DDroichead – bridge
FFána – inclineFál – hedge or fence
IImleach – boundary
LLán – fillingLána – laneLár – centreLármhá – central plainLorgán – strip of landLeargach – mountain slope
15
SIÚLÁN
RRadharc – viewRae – rowRaon – routeRian – trackRódán – little road
SSiúlán – walkSlí – trackSráid – streetSraith – a strip or row
TTeorainn – borderTóchar – causewayTollán – tunnelTulach – hillTulán – knoll
16
CARRAIG MÓR
On Carraig Donn the heath is brown,The clouds are dark o’er Ard na Laoi,And many a stream comes rushing down,
To swell the angry Abhna Buí.Denny Lane
ARDA — HEIGHTSAAill – cliffAileach– stone fortAlt– hillockAltán – hillockAragail – ledgeÁrainn – ridgeArd – heightArdán – terraceArdaí – heights
BBarr – topBeann – peakBrí, Bré – hill or braeBruach – bankBun – bottom of
CCaiseal – stone fortCarn – heap of stoneCarrachán – large rockCarraig – rockCeann – headlandCéim – step or ravine
17
CORR NA GRÉINE
Claí– ditch or fenceCliathán – side of hillClaonadh – slopeClochar – stony ridge or buildingCnoc– hillCorr – pointed hillCreag – cragCromleac – ancient monumentCruach – round hill or stackCuas – hollow or coveCuasán – little cave or cavity
DDaingean – fortressDroim – ridge or a round topped hill
EEiscir – ridge
FFaill – cliffFána – slopeFánán – slight slopeFánlach – open plainFóir – boundary
GGallán – standing stoneGéarán – jutting rockGóilín – gully or small inletGualainn – shoulder
18
SIÁN
IIomaire – ridge
LLeaca – side of hillLeargach – sloping groundLéim – leapLeitir – hillsideLiag – pillar stoneLios – fortLochtán – terrace
MMala – brow of hillMás – long low hillsMullach – summitMullán – hillockMúr – rampart or wallMúrach – walled placeMúirnín – small rampart
RRáil – ridge of oakRáth – earthen fort
SSScailp – split in rocksSceilg – steep rockSián – fairy moundSliabh – mountainStéig – rocky ledge
19
CILL ULÁN
TTeamhair – lofty placeTuaim – tumulus (burial mound)Tulach – low hill
UUachtar – upper part or topUla – boulderUlán – boulder
Farnaghandrum and Sanaghanroe,Hark to the lilt of them, see how they go,Say them out loud or whisper them low,Farnaghandrum and Sanaghanroe.
20
CAIRLINN
“Mo dhiaidh a bhí gleanntáinghlas Ghaoth Dobhair,
Is beag nár bhris mo chroí.”P. Ó Maonaigh
UISCE — WET AREASAAbha, abhainn – riverAill – boulder or cliffAnach – marshÁrach – fishing weirÁth – ford
BBéal – mouth of riverBruach – riverbankBun – bottom of river
CCairlinn – mouth of river or creekCaise – streamCaladh – pier or harbourCamlinn – creek or inletCamloch – crooked lakeCamus – creekCaolán – creek or inletCaolas – straitCaológ – creek or inletCaoláire – creek or inletCasla – creekCeann – headlandCladach – stony beach
21
CUAN DOBHAIR
Cladrán – stony river bedCláirín – little plainClochán – stepping stonesClochra – stony beachCrannóg – lake dwellingCraoslach – gorge,Cuan – harbourCúltrá – inner beach
DDobhar – waterDóilín – small creekDoirling – pebble beachDuán – hookDumhach – duneDumhaigh – dunes
EEas – waterfallEasca – soggy bog
FFeadán – stream or cascadeFobhar – springFuarán – spring or fountain
GGabhal – fork, junctionGaisín – little streamGlaise – small streamGlár – silt or alluviumGóilín – small inlet or gulley
22
MURLOCH
IInbhear – estuaryImeall – boundaryInis – river meadow, island
LLár – centreLéana – river meadowLinn – poolLíonán – tidal inletLoch – lake
MMara – of the seaMurloch – lagoonMuir – seaMuirisc – marsh by the sea shoreMuiríneach – bent grass
OOileán – island or isolated placeÓrán – spring
PPortach – bog
RRinn – pointRianach – place of tracksRiasc – marshRos – headlandRosach – wooded
23
SSáilín – sea pondSáile – sea waterScardán – cascadeSceirí – sea rocksSligeach – shelly placeSórd – sward or meadowSrath – river valleySruth – streamlet
TTairbheart – isthmus or penisulaTobar – wellTóchar – causewayTonn – waveTonnach – quagmire or marshTrá – strandTurlach – dried up lake
UUarán – springUmar – water hole
“Ar bhruach na Carraige Báine”
24
LUS COILLE
“Long, long ago in thewoods of Gort na Móna”
P. French
FÁSRA — FLORAAAirne – sloe treeAilm – elmAiteann – furze
BBeith – birchBile – large treeBiolar – cressBláth – flowerBuachallán – ragwort
CCaisearbhán – dandelionCaonach – mossCaor – berryCaorthann – rowanCeannabhán – bog cottonColl – hazelCrannlann – shrubberyCraobhach – branchyCuileann – holly
DDair – oakDaróg – small oakDoire – oak grove
25
DOIRÍN DARACH
Doireán – little oak groveDoirín Darach – little oak groveDonnlus – rockplantDraighneach – thorny bushesDraighneán – blackthornDreas – bramble
EEidhneán – ivy branchEo – yewEorna – barley
FFeá – beech.Féar – grassFearna – of alderFearnóg – aldersFionnán – mountain grassFraoch – heatherFuinseog – ash
GGabhrán – clematisGairbhín – small rough plantGarra Buí – celandine
IIúr – yew
LLeamhán – elmLearóg – larch
26
GLEANN SAILÍ
Líon – flaxLuachra – of rushesLusra – herbsLus na sí – foxgloveLuslann – place of herbs
MMuine – shrubbery
NNóinín – daisy
OOmna – an oak, tree trunk
RRaithneach – brackenRos – groveRoisín – little groveRosán – shrubbery
SSailí – of the willowScairtín – thicketSceach – hawthorn bushSeamair – cloverSilín – cherry
TTor – bushTorrán – hillockTrom – elder tree
27
IORA RUA
AINMHITHE — FAUNABBó – cowBroc – badger
CCapall – horseCoinín – rabbitCú – hound
EEilit – doe
GGabhar – goatGiorria – hareGraí – stud
IIora – squirrel
LLáir – mareLao – calf
SSearrach – foalSionnach – fox
TTorc – wild pigTarbh – bull
28
FIACH DUBH
“And the boys of Barr na Sráidewent hunting for the wran”
Sigerson Clifford
ÉIN — BIRDSCCadhan – wild gooseCaislín – stone chatClochrán – wheatearColúr – pigeonCorr – heronCreabhar – woodcockCromán – harrierCrotach – curlewCuach – cuckoo
DDreoilín – wrenDroimneach – black backed gull
EEala – swan
FFaoileán – gullFáinleog – swallowFeannóg – grey crowFearán – turtle doveFiach – ravenForacha – guillemotFuiseog – lark
29
CÚM IOLAIR
GGabhlán – martinGealbhán – sparrowGéis – swanGlasán – finch
IIolar – eagle
LLacha – duckLon – blackbird
SSmólach – thrush
TTraonach – corncrake
“....Ar thaobh na gréinede Shliabh na mBan
30
LIOS ARD
“Is aoibhinn a bheithi mBaile an Doire,
Is aoibhinn a bheith in Achadh Laoi”
FOCAIL CÁILÍOCHTADESCRIPTIVE WORDS
AÁlainn – lovelyAoibhinn – pleasantArd – high
BBán – whiteBarr – topBeag – smallBreac – speckledBuí – yellowBun – end or bottom
CCam – crooked or bentCaol – narrowCaoin – smooth or gentleCeann – headCeathrú – quarterCeo – foggy, mistyCiúin – quiet, calmCumhra – scented or fragrant
31
GLEANN LÁR
DDearg – redDonn – brownDubh – black
EEalga – nobleÉadan – brow or front
FFada – longFionn – fairFolamh – emptyFuar – cold
GGarbh – roughGeal – brightGearr – shortGlas – greenGorm – blue
IIdir – betweenÍochtar – lower partÍseal – low
LLán – fullLár – centreLárnach – centralLeath – half
32
CÚL MÍN
Leathan – broadLom – bare
MMeán – middleMilis – sweetMín – smooth or levelMór – big
OÓmra – amber
RRéal – clear or brightRighin – toughRua – red, foxy or russet
“Murneen, Curneen and Coillte Bó,The three finest townlands in the
County Mayo”
33
DÚN EOIN
AINMNEACHA PEARSANTAPERSONAL NAMES
A Áine, Aislinn, Aoife
BBarra, Bláithín, Bran,Breandán, Brecan, Bríd
CCaimín, Caoimhín, Caolán, Cainneach,Cathal, Ceallach, Ciarán, Ciara, Cian,Cillian, Cóilín, Colmcille, Conaire,Conall, Conán, Conn, Cormac
DDáire, Deaglán, Deirdre, Diarmuid,Doireann, Donal, Donnán, Dubhán
EÉamonn, Éanán, Eibhlín, Éilís,Eithne, Eoin
FFachtna, Feargal,Fionán, Fionnuala, Flannán
GGarbhán, Gráinne
IÍde
34
CARRAIG ODHRÁN
LLaoise, Lomán, Lonán, Lorcán
MMáire, Maghnus, Maolíosa,Méabh, Muireann, Muiris
NNaos, Neasán, Niall
OOdhrán, Oisín, Órlaith
PPádraig, Piaras
RRuadhán, Róisín
SSeán, Seanán, Síle,Sinéad, Siobhán, Sorcha
TTadhg, Tiarnán
UUltán, Úna
35
SAMPLAÍ — SAMPLES(FOCLÓIR)
AAbha, river…..….....Bruach na hAbhannAchadh, field……….....….…Achadh BánAileach, rocky place..............Tír AilighAill, cliff................Aill Rua, Aill DaraAilm, pine……….............. Garrán AilmAirne, sloe ..... ..............Cluain AirneÁis, facility ........................Dún ÁiseAisling, dream................Aisling GhealÁit, place ............................Cúl ÁiteAiteann, furze ................Cluain AitinnAlt /Altán, hillock ................Loch AiltAlltrach, craggy ...................AlltrachaÁlainn, lovely ..............Gleann ÁlainnAnach, marsh..................Anach CuainAoibhinn, pleasant, ..........Ard AoibhinnAonach, a fair........................AonachÁrainn, ridge…......... Árainn na mBláthArd/Arda, high/heights............Ard MórAra/Arach, temple ................Ara RuaArdán, terrace................Ardán MhuireÁrach, fishing weir ............Dún ÁrachÁrus, large dwelling ........Árus AoibhinnAsca, mountain bogland ........Asca MórAscal, avenue ..................Ascal MaraÁth, ford............................Dún Átha
ÁRDAÍ CHUAIN
39
BAILE AN EASA
BBaile, town or place ..............Lár BaileBán, white ........................ Cora BánBarr, top ....................Barr na SráideBeag, little ........Urlán Beag, Dún BeagBéal, mouth ..................Béal na BláthBealach, way... ..............Bealach MórBeann, peak ................ Beanna CaolaBearna, gap .........................BearnasBeith, birch…................ Leitir BheitheBhile, of a tree……...............SeanbhileBiolar, cress…................Linn BhiolairBiorra, springs...................CúlbhiorraBlár, open plain ......................BlárnaBláth, flower…............Cuan na mBláthBó, cow ..........................Gort na BóBóithrín, lane ..................Boithrín BuíBóthar, road……...........Bóthar an EasaBrí, hill, brae ............................BréBreac, speckled....................BreacachBroc, badger ..............Domhnach BrocBrú, mansion ................Brú na BóinneBruach, river bank ..............BruachlánBuachallán, ragwort…....Buachallán BuíBuaile, pasture..............Barr na BuaileBuí, yellow........................Sliabh BuíBun, river end..............Bun na hAbhna
CCaislín, stone chat……..............CaislínCamlinn, creek or inlet….........CamlinnCaológ, creek or inlet……....An Chaológ
37
CARRAIG RUA
Caoláire, creek, inlet….......An CaoláireCaor, berry…........………Mín na gCaorCapall, horse…......……Gort na gCapallCasadh, twisted path.…Casadh na hAilleCasla, creek...............….Creag ChaslaCastán, chestnut............…. Castán RuaCathair, stone fort ..........Cathair GhealCaise, stream ....................Caise CaolCabhán, hollow.............. .Lus CabháinCadhan, brent goose ....Trá na gCadhanCaiseal, stone fort ............Caiseal ArdCaisleán, castle..............SeanchaisleánCairlinn, mouth of river ..........CairlinnCam, crooked ......................CamlochCamus, creek .................Leitir CamusCaladh, harbour, pier ............CalafortCaoin, smooth, gentle ..........Ard CaoinCaol, narrow ........................CaolánCaolas, strait .................Caolas CuainCaonach, moss .............Bun CaonaighCaorán, moor .................Caorán MórCaorthann, rowan...Rath na gCaorthannCarrán, hook ..................Carrán RuaCarn, heap of stones ........Carn LárachCarra, stepping stones ........Carra MórCarrach, barren, rocky.......Fál CarrachCarrachán, scabby land... An CarrachánCarraig, rock .................Carraig LonCaológ, inlet ...................An ChaológCeann, head ....................Cinn MharaCeannabhán, bog cotton.....CeannabhánCeapach, plot ................Ceapach Lon
38
CLUAIN LÓCHÁIN
Ceathrú, quarter…….......Ceathrú ChaolCéide, drive,assembly place...Céide EoinCeis, step, causeway ..........Ceis FhadaCeathrú, quarter (land) ......Ceathrú RuaCeo, foggy, misty…...........Gleann CeoCill, church ..........................CealtraCiúin, quiet, calm…..............Ros CiúinClachán, cluster ...............An ClachánCladach, stony beach ..............CladánCladrán, stony river ..........An CladránClaí, ditch, wall,hurdle ..........Claí MórClaonadh, slope..............Claonach BuíClár, level place, ....................CláirínCliath, hurdle ..................Átha CliathCliabh, frame, creel ..............CliabhánCló, shape ......................Currach ClóCloch, rock..........................CloichínClochán, stepping stones ...Clochán AoilClochar, stone building..... Má ClochairClochra, stony place….....Clochra CaoinClochrán, ear of wheat.......An ClochránClós, yard, close ....................ClosánCluarán, thistle...............Gort CluaránCluain, meadow ..........Cluain LócháinCluthair, recess, shelter ..Cluirín, CluránCnoc, hill ............................CnocánCóbh, haven .........................CóibhínCoill, wood............................CoillínCoimín, commons ............Coimín GlasCoinleach, stubble...........Coinleach ÚrColl, hazel ..........................Ros CollColúr, pigeon….........Faradh na gColúr
39
COIS CUAIN
Coinín, rabbit…................…CoinigéarCois, near ........................Cois CuainCom, mountain recess….........Com LiagConair, path..................Lios ChonaireCora, weir ....................Cora ChaitlínCoradh, bend…….............Coradh CaolCorcach, marsh, swamp ........CorcaighCorr, rounded hill, ........Corr na MealaCorrán, hook, crescent ......Corrán EalaCosán, path....................Cosán RéidhCrannach, wooded ..............CrannaighCrannla, privet..................An CrannlaCrannlann, arboretum.....An ChrannlannCrannlach, brushwood......An CrannlachCrannóg, lake dwelling.....An ChrannógCraobh, branch ................CraobhachCraos, gorge .....................CraoslachCreabhar, woodcock…......An CreabharCreag, crag……............ Tobar CreigeCreagán, stony place ...Cill a’ChreagáinCríoch, territory ..............Cora CrícheCromadh, crescent............An CromadhCromán, harrier….......Gort a’ChromáinCromleac, cromlech........An ChromleacCrompán, creek...............An CrompánCrosaire, cross…............ Crosaire ArdCrotach, curlew ...............Inis CrotachCruach, round hill................CruachánCruán, hard ground .......Cruán na dTorCú, hound ....................Baile na gConCuach, cuckoo…..........Lios na gCuachCuan, harbour................. Tigh Cuain
40
CÚILÍN
Cuar, bend ...................CuarbhealachCuas, cavity, hollow................CuasánCuibhreann, allotment,....An CuibhreannCúirt, court ........................An ChúirtCuisleán, soft bog.............An CuisleánCuileann, holly..............Máigh CuilinnCúil, nook,corner ....................CúilínCúl, back, neck ............Cúl Bán,CúlánCúltrá, inner beach...................CúltráCúm, mountain recess......Cúm na bhFiaCumar, meeting of rivers. ... .CumarachCumhra, fragrant ..................CumhránCurrach, wet bog................Curraichín
DDair, oak….............Darmhá, Cúl DaraDál, territory...............….Dál na gConDaróg, small oak............…Rath DarógDearg, red ......................Loch DeargDeilgne, thorns ....................DeilginisDíseart, hermitage ..............Cill DísirtDobhar, water…..............….DobharánDoire, oak grove……........ Raon DoireDóilín, small creek ..............An DóilínDoirling, stony beach ........Trá DoirlingDoirín, oak grove..............Doirín GlasDonn, brown ..................Doirín DonnDroichead, bridge..........Droichead NuaDraighneach, blackthorn......DraighneánDreas, briar ........Dreasán, Dreas DubhDreapa, stile...................... DreapachDreoilín, wren...........…Tom a’Dreoilín
41
GLEANN EORNA
Droighneán, thorny place..An DroighneachDroim, round hill ..................DroimínDroimneach, gull.......Oileán DroimnighDronnlach, arched,..........An DronnlachDuán, hook......................Duán MaraDubh, black ..................Gleann Dubh.Dumhach, sand mound..........DumhaighDún, fort ..........................Dún EasaDúr, solid earth ......................DúránDúrlas, strong fort ............Dúrlas Aille
EÉadan, brow of hill ............Éadan MórEaglais, church .................An EaglaisEala, swan……....................Dún EalaEalga, noble…............…….Ráth EalgaEanach, marsh ..............Eanach DubhEas, waterfall ................Baile an EasaEasc, marsh......................Easca MórEidhneán, ivy branch….........EidhneachEilit, doe ........................Beann EilteEiscir, ridge ..................Áth EascrachEo, yew………....................Droim EoEorna, barley…..............Gleann Eorna
FFada, long.....................Cluain FhadaFaiche, a green.............Faiche na dTorFaill, cliff ..........................Faill ArdFáinleog, swallow….........An FháinleogFál, hedgerow..................Fál CarrachFána, slope ................Fánán, Fánlach
42
FIONNÁN
Faoileán, gull...............Trá FhaoileáinFarrach, meeting place.........FarrachánFásach, waste ground.........Fásach MínFathain, secluded place.......Fathain ÚllFeá, beech tree ..................Na FeánnaFeadán, stream,cascade.........Feadán SíFeannán, coarse grass.........An FeannánFeannóg, grey crow….....Ascal FeannógFéar, grass………............Gort an FhéirFéarach, pasture…..........Cnoc FéarachFearán, turtle dove…......Crann FearáinFearann, land ................Fearann GlasFearn, alder ........................FearnachFearnóg, alder .......An Fhearnóg GhlasFiach, raven..................Carraig FiachFiodh, wood ..............Fiodh na gCaorFionnán, mountain grass......An FionnánFionntarnach, grass .........FionntarnachFobhar, spring ............Garrán FobhairFóir, boundary ................Gleann FóirFolamh, empty…......…Fearann FolamhForacha, guillemot….....…Tonn ForachaForba, glebe land ............Teach ForbaFraoch, heather ................Fraoch BánFuar, cold..........................Poll FuarFuarán, spring................Cill FhuaráinFuinseog, ash ……............FuinseogachFuiseog, lark ..............Carrán Fuiseog
43
GLEANN CUACH
GGabhal, fork ......................GaibhlínGabhar, goat…….....……Anach GabhairGabhlán, martin…........…Rinn GabhlánGabhrán, clemetis…........Gabhrán AilleGairbhín, rough plant.....…Ros GairbhínGallán, standing stone ....... Gallán LomGamhain, calf ............Maigh GhamhnaGaorthadh, wooded valley..Gaortha MínGarra Buí, celandine.... An Gharra BhuíGartan, field….........………Gartan BeagGaisín, current.................Gaisín GealGaoth, wind ..............Baile na GaoitheGarbh, rough...................Rath GarbhGarra, little field, garden ....Garraí MórGarrán, clump, grove...Garrán DobhairGeal, bright ......................Áras GealGealbhan, sparrow...........An GealbhanGéarán, jutting rock…….... Géarán RuaGearr, short ..................Cosán GearrGéis, swan ......................Loch GéiseGiorria......................Lonnán GiorriaGlár, silt.......................Linn GlárachGlas, green..................Ceapach GhlasGlasán, finch…….... ...Gort a’ GhlasáinGleann, valley, glen…........Gleann CollGleanntán, small glen.......An GleanntánGóilín, gully……..............…Bun GóilínGorm, blue……..............…Linn GhormGort, plot……...............…Gort a’BhileGrafán, grubbed moorland….Grafán RuaGraí, colt........................Má na Graí
44
GRÓIBHÍN
Grian, sunny ................Ard na GréineGrianán, sunny place,.........An GrianánGróibhín, little grove….......Gróibhín ÚrGuagán, recess ..............Guagán BarraGuala, shoulder ..........Mín na Gualann
IIdir, between....................Idir EanachImeall, boundry, …...........Imeall MaraImleach, borderland..........Imleach AilleInbhear, estuary, ................InbhearánInis, river meadow, island....Inis ChaoinÍochtar, lower part..............ÍochtarachIolar, eagle....................Gleann IolairIomaire, ridge ..................Iomaire ÚirIora, squirrel, …...................Iora RuaIúr, yew ........................Ráth an Iúir
LLacha, duck.....................Móin LachaLagán, lake, hollow…...........An LagánLán, full.........................Achadh LánLána, lane...........................An LánaLann, land.........Lann Eala, Lann DaraLantán, grazing patch.........Lantán LomLáthair, site..............Láthair na dTonnLár, centre ..........................LárnachLárach, of the mare ......Gleann LárachLeac, flagstone......................LeacachLéana, meadow ......................LéantaLeamhán, elm ................Ros LeamhánLeargach, mountain slope ........Leargán
45
LUSRA
Learóg, larch…............….Cnoc LearógLeath, half ................Leath BhealaighLeathan, broad ................Áth LeathanLéim, leap ....................Léim an EichLeitir, hillside ....................Leitir MórLia, pillar, stone ....................Lios LiaLiag, pillar stone…........….Bearna LiagLiath, grey ....................Carraig LiathLinn, pool ....................... DuibhlinnLíon, flax ........................Cúil ‘a LínLíonán, submerged reef........Líonán TráLios, fort .... Lios Dubh, Lios Rua, LisínLocha, lakes ....................Locha BánaLóchán, chaff ..............Cluain LócháinLochta, loft .....................An LochtánLogán, little hollow ..............An LogánLom, bare ......................Gort LomáinLon, blackbird .............Carraig na LonLorgán, strip of land…….An Lorgán BuíLuachair, rushy place ............LuachrosLus, herb, plant............ Lusra, LuslannLus na Sí, foxglove................Lus na Sí
MMáigh, Má, plain, large field..Máigh LínMachaire, ..................Machaire MórMacha, cattle field..............Ard MachaMala, brow of hill, ……....Garrán MalaMór, large…….............….Achadh MórMuir, of the sea ..................Cúl MaraMuirisc, sea shore marsh ....An MhuiriscMás, long low hills..........Más na bhFia
46
GORT NA MÓNA
Meán, middle ....................Inis MeánMil, honey ......................Dún MealaMín, mountain meadow ......Mín LárachMóinín, dry tuft bog..............MóinteánMóin, turf ................Gleann na MónaMuine, thicket ................Muine BheagMúirín, turf mould...........An Múirín ÚrMúirnín, small rampart…..........MúirnínMullach, summit ..............Mullach BánMullán, hillock…............Mullán EalgaMulláin, downs……...........Trá MulláinMúr, wall, rampart.................MúrlannMúrach, walled place........ Múrach MórMurbhach, low lying land…..MurbhaighMurlach, lagoon................An Murlach
NNás, assembly…....…Nás Mór, Nás RuaNóinín, daisy……...............Ros Nóinín
OOileán, island ..............Oileán MhuireOmna, tree trunk,an oak ......Port OmnaÓmra, amber ................Gleann ÓmraÓrán, spring well............Carraig ÓránÓsta, guest house......................Óstán
PPáirc, park.....................Páirc na LaoPáirtín, small plot....................PáirtínPlásán, level field................An PlásánPlásóg, lawn, level spot…....An Phlásóg
47
SÁILÍN
Port, port .......................Port ÓmraPortach, bog.........................Portach
RRadharc, view………....Radharc an EasaRae, row ………..............Rae na CoilleRáil, ridge of oak…........... Ard RálachRaithneach, bracken…........Cúm RaithníRaon, track..........................RaonachRannach, reef................Rannach GéarRáth, fort…….....................… RáithínRéal, bright,...Sruthán Réal, Anach RéalRéileán, level green.............An RéileánRian, track, ........................Rian MórRiasc, marsh........................RiascachRinn, point ............................Rinnín,Ród, road ....................Ródán, RóidínRoighin, tough ..............Port RoigheanRos, grove ........Rosach, Rosann, DúrosRua, red ............Gleann Rua, Ruadhán
SSaibhín, habitation .......Cathair SaibhínSáile, sea water ................Gaoith SáileSaileach, sally ....Sailean, Baile SaileachSáilín, sea pond.................Sáilín MaraScairteach, thicket ..................ScairtínScairtín, thicket…..........….Scairtín LonScailp, split in rocks................ScailpínScairbh, rough place ......Scairbh LochaScardán, cascade...............An ScardánScathlán, shelter................An Scathlán
48
SRUTHÁN
Sceilg, steep rocks, crag,Sceilg na dTonnSceach, hawthorn ..................SceachaSceirí, sea rocks..........Na Sceirí DubhaSeamair, clover…............Droim SeimreSearrach, foal …........Gort na SearrachSídheán, fairy mound ..................SiánSilín, cherry ….............. Gort na SilíníSlí, track........................Slí na GlaiseSíoda, silken ..................Leaba SíodaSionnach, fox............Cúl a’ tSionnaighSiúlán, a walk .................Siúlán EasaSliabh, mountain ................Sliabh RuaSligeach, shelly place..............SligeachSmólach, thrush…............Leac na SmólSórd, sward ................Sórd CholmcilleSráid, street ............Sráid na CathrachSrath, strip of land…......Srath na MónaSraith, strip of land, row ......Sraith BánSruth, small stream ................SruthánStéig, rocky ledge ................Inis StéigStigh, dwelling ..............Stigh LorcáinSuíomh, site ..................Suíomh Ealga
TTairbeart, peninsula..............TairbeartTamhnach, arable plot......An TamhnachTamhlacht, burial place.........TamhlachtTarbh, bull ....................Cluain TarbhTeallach, hearth..............Teallach BánTeamhair, lofty place..... An TeamhrachTeamhrán, small hill .......An TeamhránTearmann, refuge......Tearmann Feichín
49
GORT AN ÚIR
Teorainn, border ............Cois TeorannTigh, dwelling ................Tigh ChorraTír, land, territory ..............Tír OileánTobar, well ................Baile an TobairTóchar, causeway ........,Oileán TóchairTonn, wave…....................Tonn TuileTonnach, quagmire........…Na TonnaighTor, bush....................Cluain na dTorTorrán, hillock, pile........…Torrán GealTorc, boar ......................Ceann TorcTrá, strand, beach ..........Dumhach TráTraonach, corncrake…...Mágh TraonachTrom, elder tree..................Ard TroimTuaim, burial mound ........Tuaim LeasaTuath, district ...................Na TuathaTulach, hill ........................TulachánTuar, a bleaching green ............TuairínTur, arid ......................Turán, TuirínTua, dry place.................Tua na gConTulán, knoll.............................TulánTurlach, dried up lake........Turlach Mór
UÚir, earth, clay ................Gort an ÚirUlán, penitential stone .......Ulán BhrídeUmar, water hole ..............Umar GealÚr, heath .........................Móin ÚraUrlann, forecourt......................Urlan
50
RINN EANNA
LOGAINMNEACHA NA SIONNA
Ard CaoinArd na MaraArd na Gréine
Bóthar LinneBóthar na Luachra
Cluain RuaCarraig DonnCarraig Lia
Cill ChaisCluain Airne
Cluain AoibhinnCluain LiaCoill an Fhia
DeilginisDún an Óir
FearnógGleann Rua
Inis EalgaInis Fáil
Inis SíodaLios Rua
LisínRian na Rí
Ros MínRos Silín
Rosán Óir
51
DÚN ÁTHA
ÁRASÁIN — APARTMENTS
Áras GealÁraslannAileachAill na Gréine
AirneogÁis
AislingAlt na GréineAn CaladhAn Carn
An ChathairAn Chúirt
An ChreagAn CruachánAn DóirínAn Gallán
An GrianánAn MúirnínAn TáinAn TúrAn Teallach
AonachAragail
ArasArd na Cúirte
Ard na GréineArdán
BadánBallánBeanna
52
TEAMHAIR
BearnaBlarnaBrú na GréineBrú na Sionna
BronnánBrosna
CaisealCaiseal ArdCannachánCarn na Gréine
Carn DoireCarn Lia
CarraCeannabhánCill AodáinClachán Bán
Clachán GealConair Locha
Croí na SionnaCruach na Gréine
Dál na GréineDál Riada
Dún AraDún EoghainDún MórDún MealaDún na Gréine
Dún RíDúrlas
DroimínDroimneach
Fearnóg
53
NÁS NA SIONNA
FeileastromFaicheGabhrán
GabhraGallánInis FáilLeacach
Lia FáilLios Geal
Lios na GréineMúrlannMagh AdhairMóinín
Nás na SionnaNa hÁrdaí
Óstán,Óstlann
RaithneachRath BánRos Rua
Sliabh na GréineTearmann MealaTulánTúr Mór
Tuath na GréineTulachán
Urlann Mór
54
TONN TUAITHE
TITHE TABHAIRNE–ÓSTÁIN(Moltaí- Suggestions)
AirleachánAisling GhealAn Bonn Óir
An Bosca CeoilAn Bradán Feasa
An BranndaAn CúinneAn Cúl BáireAn Capaillín Fionn
An CarraigínAn ChrannógAn ChrotachAn Crúiscín LánAn Cúilfhionn
An DíseartAn Damhán AllaAn DreoilínAn Droichead BuíAn FuaránAn Gadaí GránnaAn Gobán Saor
An Leannán SíAn Leath Bhaile
An LochtánAn PíobaireAn Poc ar Buile
An RoisínAn Súisín BánAn Spailpín Fánach
55
LOCH a tSÁILE
An SpealadóirAn TáinAn TearmannAnach CuainArdaí Chuain
Bímís ag ÓlBardógBean a GhleannaBean a TíBean an Fhir Rua
Bean An tSléibheBean an Leanna
Beanna BeolaBearna MórBinsín LuachraBléanach
Bodhrán BuíBog Braon
Bonnán BuíBrian BorúBuachaill BáireBuachaill Caol Dubh
Buachallán BuíCuirín Dubh
Cúl an TíCúlchaintCaisearbhánCaislín Dearg
Caitlín ÓgCanachán
Caoch Ó LaoireCaora Bhán
56
SONNACH
Carn AoilighCasadh an tSúgáin
Ceól an PhíobaireCeannabhánCill AodáinClár Bog Deil
Cnoc na CoilleCoinleach Ghlas
Corr na SíógDóilínDóirínDúlamánDún na Gréine
Deoch an DoraisDónall na Gréine
Drúichtín MónaDraighneán DonnÉamonn a'ChnoicEoghan Rua
FarrachFear a’ Bhata
Fiach an Mhada RuaFuine GréineGleann na MónaInis Fáil
Lán a’ PhotaLia Fáil
Loch AltánLondubh an ChairnLondubh BinnLuí na Gréine
Lus na Gréine
57
DEOCH AN DORAIS
Maidrín RuaMo Ghile MearNead na LachanPáistín FionnPeigí Leitir MórPléaráca
Poc ar BuilePota Lán
Preab san ÓlRóísín DubhRos na RúnRosc CathaSíle Ní Ghadhra
Sú na hEornaSail Óg RuaSceilpínDraighneach
ScileánSeanchaintSetanta
Sliabh Geal GuaSliabh na Gréine
Sliabh na mBanStaicín EornaTúirnín LínTart na Córa
Tigh ChorraTobar na Beatha
Tobar na GréineTobar TaoscáinTrucaillín DonnTuath Nua
Uisce Beatha
58
BRÚ NA BÓINNE
BIALANNA – ÓSTÁIN(Moltaí- Suggestions)An Béal BeoAn Bairín BreacAn BardógAn BearógAn BonnógAn Bradán FeasaAn Breac DonnAn Clár Bog DeilAn Cuirín DubhAn Cuirin DeargAn DraighneánAn GrianánAn LuslannAn SpíonánAn Túirnín LínAn Uain BheoBonnachánCúl na GréineCoireánEala BhánGarra na GréineLios na MealaLus na GréineNa GrabhrógaNa SilíníPota LánSicín LicínSidheánUan ÓgUrlann
59
AN SCATHÁN
SIOPAÍ ÉADAIGH – BOUTIQUES(Moltaí- Suggestions)Áille ÓgAislingAisling GhealAn BídeachAn BobaillínAn ChúirtAn Mhaighdeán MharaAn Mhaighdean ÓgAn Páisdín FionnAn ScathánAn Súisín BánAoibhinnBean an Fhir RuaBríd BhéasachBuachaill Caol DubhCúl an TíCailín na Gruaige DoinneCaitlín ÓgCliú agus CáilEoghan RuaRóisínRún na mBanSíle Ní GhadhraSaileóg RuaSidheánTír na nÓgTobar GealÚna Bhán
60
Geata na Dubhthí re
TIONSCNAIMH ÁITIÚLALOCAL INITATIVES
Seo thíos samplaí den saghas seo iarrachtaí.The following are samples of the efforts ofgroups to promote Irish names in their
vicinities
*********Glór na nGaelInis Córthaidh
Contae Loch GarmanEstáit
Aill Uisce – Water CliffAmharc Sléibhe – Mountain ViewCluain Bhuí – Yellow MeadowDroim Catha – Battle RidgePáirc Chuillinn – Holly FieldSeangán – Ant
SráideannaSráid na SláineSráid an ChaisleáinCé na MainistreachGeata na DubhthíreSráid na BeairiceGleanntán an EarraighCnoc na MainistreachPáirc na hEornaBóthar na SeaneaglaiseCearnóg an MhargaidhCé na SionnaineLána an Tí Salainn
61
AN FÍODÁN
Gael-Taca20 Sráid an Chóibh, Corcaigh
Fón: 021 4310841
Suíomh Idirlín Gael-Taca Corcaigh :http://www.gael-taca.com
AINMNEACHA IN ÚSÁIDNAMES IN USE
An BruachAn CuanAn MuileannAn Sruthán Beag
Ard a’LaoiArd Abhann
Ard ÁlainnArd an Bhóthair
Ard na CarraigeArd na Corann
Ard na GraíBán na GréineCaiseal na RíCaisleann na hAbhannCill an ÓirCluain Árd
Cluain na CroiseCluain na MaraCluain ÓirCluain ÓrgaCnoc Ard
Cnoc na Gréine
62
FIONNUISCE
Coill BheagCois Cille
Cois CoilleCois Coillte
Cois FarraigeCois na hAbhann
Cois na TráCois RiascCroí an BhaileCuasnóg
Cúil na CoilleCúl na GréineDún EalaDún Eoin
Dún na SéadGleann ÁrasGleann CaoinGleann DaraGleann Gréine
Gleann na RíGleasc na mBreacGlór na Mara
Inis SiodaLann RuaLios na FeáLios na Gréine
Lus na MalaPáirc an Ghleanna
Páirc na GréinePáirc na hAbhann
63
CARRAIGE
Forbairt Feirste199 Bóthar na bhFálBéal Feirste BT12 6FBTel: 028 9043 8597
Ríomhphoist: [email protected]íomh gréasáin:
www.forbairtfeirste.com
EstáitArd na bhFeá – BeechmountArd Eoin – ArdoyneBaile Uí Mhurchú – BallymurphyBaile Andarsáin – AndersonstownCnoc na Foinse – SpringhillCluain Mór – CluanmoreCill Uaighe – TwinbrookDubhais – DivisGort na Móna – GortnamonaRos Goill – Rosgoill
SráideannaAn Ceann ArdAn Dubhais MhórAscaill Ard na bhFeáBóthar na bhFálBóthar na Carraige BáineBóthar SeoigheCois CluanaCé an tSléibhe DhuibhSráid Cluain DarachSráid na Sceiche
64
65
GLEANN DARA
CONTAE DHÚN NA nGALL
AINMNEACHA IN ÚSÁIDFón: 074-9194200Facs: 074-9126441
Rphost:[email protected]
Ainmneacha Tithíochta & ÁrasáinÁit RóiseAn ClárachAn CluainínAn CúlánAn DarógAn Driseog
An Gáinne MórAn GallánAn Mullán
Áras Uí DhomhnaillArd Bán
Ard na Gaoithe
LIOS AN EASA
Ascaill an Stáisiúin
Baile na Carraige
Clár na Sí
Cluain Airne
Cluain Darach
Cluain na Finne
Coill na Rós
Cúirt Cois Locha
Cúl na Cille
Dún Ard
Gleann an Átha
Gleann Aoibhinn
Gleann na Gréine
Gort na mBó
Léim an Bhradáin
Na Scáthanna
Páirc na gCloch
Radharc an Iúir
Radharc Loch Álainn
Rinn na Mara
Ros Lí
Ros Mór
Scáile Aoibhinn
Urlann Ghlas
66
SEANABHÓTHAR
Gaillimh Le Gaeilge
Teach Uí Chiaruáin,Sráid Thobar an Iarla, Gaillimh.
091-568876Ríomhphost : [email protected]íomh gréasáin: www.gleg.ie
AAmhra House An BriotaAn Cimín Mór An CorránAn Cúlan An FiodánAn Fuarán An Ghaoth AniarAn Logán An LusánAn Seanbhaile An TriantánAn Tuairín Arás BhreannáinÁras Ealtanach Áras GhuaireÁras Grattan Áras LirÁras Mhanannáin Áras na bhFaoileánÁras na Boirne Áras na d'TonnÁras na Duirlinge Áras na LusÁras na Mara Áras na TaoilleÁras na Trá Áras TráchtálaÁrasáin na Mara Ard Álainn
67
LÉIM AN FHIA
Ard an Chóiste Ard an LochaArd Fraoigh Ard LusArd na Coille Ard na GaoitheArdán an Clochair Ardán GlasAsca Beag
BBaile an Chóiste Barr AilleBarr na Carraige Barr na CluanaBarr Taoide Béal CiúinBéal Srutha Bealach an ChlochairBinn Bhán BinsínBoireann Bheag Bóthar le ChéileBr. an Teampaill Brú na MaraBruach na Mara Bun A'ChnoicBun Caise Busáras na Gaillimhe
CCaireál Mór Caiseal EalaCaiseal Mara Caiseal ÓirCaiseal Úr Caisleán ÓirCaisleán Caladh MórCarn Ard Carraig ArdCarraig Liath CarraigCarraigín Cartúr MórCastán Ceann AclaCeann Baoi Ceann BoirneCeann Caillí Ceann CléireCeann Iorrais Ceann Léime
68
ROS FEARNA
Céide House Cill ArdCill Cais Cill Tullaigh HouseCloch Ard Cloch na SíClochrán Clós ArdClós na Coille Cluain AirneCluain Ard Cluain DaraCluain Fada Cluain MórCluain na Mara Cluain RiocairdCluainín Cnoc an ÓirCnoc na Cille Cnoc RuaCnocán Glas Coill AoibhinnCoill Mhara Coillte MhuirluinneCois Cé Cois TeampaillCor Boise Corrán GlasCreig na Coille Croit na MaraCuan Glas Cuan na CoilleCuar na Lus Cúirt BhreacCúirt Éanna Cúirt Lios na GréineCúirt na hAbhann Cúirt na LusCúirt na Mara Cúirt na RásaíCúirt na Trá Cúirt UisceCúl Aitinn
DDoire Beag Doire DaraDoire Glas DriseogDroim Caoin Drom ArdDrom Óir DuirlingDún a' Rí Dún Álainn
69
NA CEALLA BEAGA
Dún an Óir Dún BreathnachDún Briota Dún ChormaicDún Daingean Dún EaltanDún Léinn Dún na CarraigeDún na Coiribe Dún ÓdaDún Rí Dún SáileDúnára Durabhán
FFána Búrca Fána GlasFearann Rí FearnógFionnuisce
GGarraí Aiteann Garraí de BrúnGarraí Dónaill Garraí GamhainGarraí Sheáin Garrán ArdGarrán Glas Garrán ÍsealGeata na Cathrach Geata na MaraGlasán Glasleic HouseGlasloch Gleann an RíGleann Bán Gleann DaraGleann Eorna Gleann MórGleann na Coille Gleann na RíGleann na Sí Gleann na SmólGleann na Trá Gleann NóinínGleann Óir Gleann RuaGlór na Mara Gort an Teampaill
70
CILL NA MÓNA
Gort Cam Gort GlasGort Gréine Gort LéinnGort na Bró Gort na CoiribeGort na gCapall Gort na GlaiseGort Rua Gort ThiarGrianán Geal
LLann na Farraige LeargánLéas na hAbhann Léas na MaraLeitir Búrca Linn BhuíLios an Uisce Lios CaisilLios Ealtan Lios LurganLios na Rún LioscarraigLios Mór Luí na GréineLus Léana Lus Liath
MMaigh Búrca MaolriachMullán Mór
NNa Creaga Na Cúilíní
PPlasán Plasán Br. Áth CinnPort an Chairrín Port Caisil
71
BUN CNOIC
RRadharc an Chláir Radharc an LeasaRadharc na Farraige Radharc na gCorrRéalt na Mara, Rian LuachraRiasc na Rí Rinn LiaRinn Mhara Ros AitinnRos Ard Ros GealRos na Sí Rosán GlasRoscam
SSáilín Sceilg ArdSilín Slí BúrcaSlí na Sruthán Sliabh ArdSliabh Rua Só na TráSruthán Mhuirlinne Suan
TTeach Fiontraíochta Tearmann EalaTí Airt Tí BhrianTí Choinn Tí ChormaicTí Dhaithí Tí DhiarmadaTí Dhomhnaill Tí FhearhuisTí Fhiacha Tí FhlainnTí Luaghaidh Tí MhailTí Néill Tí RuairíTír na gCapall Tonn na MaraTor Buí Tuí BhriainTulach Ard Túr Éanna
72
73
AN CORRÁN
An Cimín Mór The Big Common
An Corrán The Crescent
An Cúlán The Little Nook
An Fuarán The Spring Well
An Fiodán The Stream
An Logán The Small Hollow
An Lusán The Tiny Herb
An Tuairín The Green
An Seanbhaile The Old Town
Áras Ghuaire Guaire House
Áras Lir Lir House
Áras Mhanannáin Mannannan Hse.
Áras na Trá Beach House
Ard Fraoigh Height of Heather
Ardán Glas Green Hillock
Barr Aille Cliff Summit
Binn Bhán Fair Peak
Bun Caise Stream End
Caiseal Eala Swan Stone Fort
Cill Ard High Church
Cnoc Rua Red Hill
Corrán Glas Green Crescent
Cúirt Éanna Enda Court
Dún Áras
Cuan Glas Green Harbour
Cúirt na Trá Court of the Beach
Doire Glas Green Oak Grove
Driseog Bramble
Drom Ard High Ridge
Dún Rí Fortress of Kings
Duirling Stony Beach
Fána Glas Green Slope
Fionnuisce Clear Water
Garraí Aiteann Garden of Furze
Garrán Ard High Grove
Garrán Íseal Low Grove
Garrán Glas Green Grove
Gleann Dara Valley of Oak
Gleann Nóinín Daisy Valley
Gleann Óir Golden Meadow
Gleann Rua Red Valley
Gort Glas Green Field
Gort Gréine Sunny Field
Gort Thiar West Field
Grianán Geal Bright Bower
74
Cluain Ála inn
Mullán Mór Great Hillock
Na Cúilíní The Little Nooks
Rinn Mhara Ocean Point
Sceilg Ard High Reef
Suan Slumber
Tearmann Eala Swan Refuge
Tulach Ard High Mound
75
Inis Rí
SAMPLAÍ BREISEAdditional samples based
on chosen wordsCluain:
Cluain na GéiseCluainínCluain LárachCluain MínCluain EalaCluain AirneCluain Dara
Dobhar:Cuan DobhairCarn Dobhair
Doirín:Doirín GlasDoirín RuaDoirín na gCuach
Eas:Gleann EasaCúl EasaBoithrín EasaEasa DaraLios an Easa
Fál:Carraig FáilCorrán FáilLia Fáil
76
77
Cúl na Gréine
Gort:GoirtínGort RuaGort MórGort An ÓirGort Nua
Inbhear:Cois InbhirDuán Inbhir
Óir:Dún an ÓirDroim an ÓirLann an Óir
Omna:Gort OmnaOmnachLios Omna
Ros:Ros FearnaRosachRos CaolNa Rosa
Tulach:TulachánTulach AoireTulach Lom
Lios Daróg
TOWNLANDSDon’t let them steal our heritage,
Faceless men in grey suitsWho with bulldozing bureaucracy
Trade melodious placenamesFor numbers.
Caring nothing for traditionNor family pride.
The townlands are ours,Identifications,
Personal and precious surnamesNot to be surrendered lightly.Hold firm to the old places
Named and nurtured by our forebearsAnd proudly keep for posterity
Our sense of place.Brigid Winter
78
Inis Beag
Nótaí
79
Doir e Bán
Nótaí
80