LOJİSTİK MALİYETLERİNE GENEL BİR BAKIŞ

Günümüzdeki globalleşen rekabet dünyasında başarılı firmaların hikâyelerine baktığımızda, bu firmaların değişimi yöneten, müşteri ihtiyaçlarına uygun mamul üreten, tasarlayan (hedef maliyeti – target costing), lojistik faaliyetlerini müşteri beklentilerine göre tasarlayan, maliyet ve verimlilik odaklı, lojistik maliyetlerini en uygun seviyelere çekmiş olduğu görülmektedir. Yani rekabet dünyasının yaratmış olduğu; ürünlerin piyasadaki yaşam süreçlerinin kısalması, AR-GE maliyetlerindeki artış, pazarlama stratejilerindeki agresiflik ve maliyetlerdeki yükselme, kar marjı bantlarındaki daralmaların firmalar için oluşturduğu dezavantajları doğru modellemeler ve süreç yönetimleri ile kendileri için avantaja çevirmişlerdir.

Yukarıda bahsettiğimiz maliyet noktalarına odaklanırsak;

100 birimlik satış gerçekleşmesi durumunda;

Maliyet Merkezleri Minimum MaksimumSevkiyat %4 %5Depolama %2 %4Yönetim Giderleri %0,5 %1Stoklama Maliyetleri %1,5 %4

%8 %14

100 Birimlik lojistik maliyeti incelendiğinde ise ortalama olarak

Sevkiyat % 45 Depolama % 26 Yönetim Giderleri % 9Stoklama Maliyetleri % 20

% 100

gibi oranlarla karşılaşılmaktadır.

Lojistik maliyetlerin analizi sırasında dikkat edilmesi gereken şey lojistik faaliyetlerin yerine getirilmesi için katlanılan tüm fonksiyonel maliyetlerin birbiriyle ilişkilendirilmesi zorunluluğudur.

Yeterli maliyet bilgileri olmadan lojistik zincirindeki tek bir maliyet kalemi ile ilgili olarak alınan bir kararın zincirin başında ve sonunda yer alan diğer maliyet kalemleri üzerindeki etkisini fark etmek ve bu kararın toplam kar üzerinde yarattığı pozitif kararları hesaplamak nerdeyse imkânsızdır.

Geleneksel maliyet sistemleri genelde göreve yönelik olduğundan maliyetleri standart ürünlerin üretim maliyetlerini anlamak için toplam bazında elde ederler. Bulunan bu toplam maliyet müşteri bazlı verilen hizmetin maliyetini gerçek anlamda saptamada hiç bir şey ifade etmez.

Geleneksel Maliyet Yönetimi ile Faaliyet Tabanlı Maliyet (FTM) Yönetimi arasındaki temel fark FTM özellikle maliyetlerin temel unsurlarına ve maliyet oluşumunda temel olan maliyet etkenlerine odaklanmasıdır. Bu da maliyet düşürme fırsatlarının değerlendirmesinde önem taşır.

Geleneksel yaklaşımda GÜM (Genel Üretim Giderleri ) mamullere yükleme süreci genelde üç aşamalı bir sürece dayandırılır. Son aşamada maliyetlerin mamullere yüklenmesi için çıktı hacmine dayalı anahtarlar kullanılır.

Buna karşın FTM ise sağlıklı bir maliyet hesabı için, maliyet yerlerinden mamullere yükleme aşamasında maliyetlerin oluşumunu belirleyen etkenleri ( cost drivers), en iyi şekilde temsil edecek ölçütlerin kullanılmasını zorunlu kılar.

Lojistik maliyetlendirme alanında, Direkt Ürün Karlılığı yaklaşımı en iyi bilinen ve en çok kullanılan yöntem iken, faaliyet tabanlı maliyetlendirme hacim tabanlı maliyet yaklaşımından temel ayrılığı getiren yöntemdir.

Diğer bir yaklaşım ise, tek bir müşteriye hizmetin gerçek maliyetini hesaplamaya yönelik olan MÜŞTERİ KARLILIK ANALİZİ’dir ( Customer Profitability Analysis- CPA )

Direkt Ürün Karlılığı yaklaşımda yapılan bir ürünle veya siparişle ilgili tüm dağıtım kanalı maliyetlerinin hesaplanmasıdır. Bu yöntem perakende sisteminde ürün performansı ve tüketim kaynaklarını değerlendirmek için ilk olarak kullanılmıştır.

Müşteri karlılığı analizinde ise bu aşamadaki temel yaklaşım ilkesi ise, tedarikçilerin o hizmete özel olan bütün maliyetlerini ek bir müşteriye atamaya çalışmalarıdır. Bu maliyetler müşteriye hizmet verilememesi durumunda sakınılabilinecek marjinal maliyetler olarak ayrıştırılır.

FTM, maliyetlerin nedeni olan faaliyetleri belirler. Bu faaliyetleri tüketen müşteri, hizmet ve ürünlere yüklenmesini sağlayan maliyet akış sürecini belirler ve bu akış sürecinde göre faaliyet maliyetine ilgili yerlere yükler. Bu aşamada anahtar nokta ise yukarıda bahsini edilen maliyet etkenlerinin saptamaya olan gereksinimidir.

Kaynaklar;

1. HACIRÜSTEMOĞLU, R. .: Yönetim Muhasebesi, Alfa Basım2. ŞAKRAK, M. –HACIRÜSTEMOĞLU, R. .: Maliyet Muhasebesinde Güncel Yaklaşımlar3. YAMAK, O. : Üretim Yönetimi