lykiltölur úr rekstri sveitarfélaga 2015 · hvar stendur þitt sveitarfélag í samanburði við...

Lykiltölur úr rekstri

sveitarfélaga 2015

SEPTEMBER 2016

Hvar stendur þitt sveitarfélag í samanburði við önnur? Upplýsingar um sveitarfélög 2015

1

© Samband íslenskra sveitarfélaga hag- og upplýsingasvið

Borgartúni 30 • Pósthólf 8100 • 128 Reykjavík

Ábm. Sigurður Ármann Snævarr

2016/20

Afritun og endurprentun er heimil svo

fremi að heimildar sé getið.


2

Formáli

Árbók sveitarfélaga hefur þjónað sveitarstjórnarmönnum vel í rösk þrjátíu ár. Í henni er að finna margvíslegar

upplýsingar um rekstur og efnahag einstakra sveitarfélaga sem settar eru fram í fjöldamörgum töflum. Hún hefur

þjónað excel-unnendum sérlega í allmörg ár með því að birtast í excel formi á heimasíðu sambandsins.

Í fyrra lagði sambandið af stað með nýja framsetningu upplýsinga þar sem samanburður á lykiltölum milli

sveitarfélaga er í aðalhlutverki og í stað excel-taflna komu m.a. Íslandskort með litbrigðum í stað talna. Heftið

„Notaðu lykiltölur við rekstur-Þekktu sveitarfélagið þitt“ var gefið út í september í fyrra og fékk góðar viðtökur.

Lykiltölurnar eru gagnleg viðbót við árbókina.

Þótt nafni heftisins hafi verið breytt í „Lykiltölur úr rekstri sveitarfélaga 2015“, eru efnistök þau sömu og síðast.

Lykiltölum fyrir rekstur sveitarfélaga er skipt í þrjá meginflokka; fjármál, fræðslumál og félagsmál. Þess má geta að

sveitarfélög verja um ⅔ af skatttekjum sínum til fræðslumála og félagsþjónustu. Lykiltölur sérhvers sveitarfélags eru

sýndar í töflum, línuritum og loks á landakorti sem þar sem litatónar eru notaðir til að flokka sveitarfélög eftir

árangri.

Lykiltölurnar eru ekki bara gagnlegar fyrir stjórnun sveitarfélaga. Þær eru einnig mikilvægar fyrir íbúa og alla umræðu

um helstu verkefni sveitarfélaga.

Jóhannes Á. Jóhannesson og Valgerður F. Ágústsdóttir, sérfræðingar á hag- og upplýsingasviði Sambands íslenskra

sveitarfélaga, sáu um útreikninga og frágang upplýsinga auk myndrænnar framsetningar. Hagstofa Íslands lagði til

margvíslegar tölulegar upplýsingar. Umbrot og útlit heftisins var í höndum Ingibjargar Hinriksdóttur, tækni- og

upplýsingafulltrúa sambandsins.

Sigurður Á. Snævarr

sviðsstjóri hag- og upplýsingasviðs


1

Lykiltölur úr rekstri sveitarfélaga 2015

Fjármál og stjórnun

1.1 Skuldahlutfall A-hluta 4 1.2 Skuldahlutfall A- og B-hluta 6 1.3 Skuldir A-hluta á íbúa 2014 8 1.4 Skuldir A- og B-hluta á íbúa 2014 10 1.5 Veltufé frá rekstri í hlutfalli við tekjur A-hluta 12 1.6 Langtímaskuldir í hlutfalli við veltufé frá rekstri A-hluta 14 1.7 Veltufjárhlutfall A-hluta 16 1.8 Laun, launatengd gjöld og breyting lífeyrisskuldbindinga í hlutfalli við tekjur A-hluta 18 1.9 Jöfnunarsjóður í hlutfalli við tekjur A-hluta 20

Grunnskólinn

2.1 Fjöldi nemenda á hvert stöðugildi starfsfólks við kennslu 24 2.2 Fjöldi íbúa á hvert stöðugildi starfsfólks við kennslu 26 2.3 Rekstrarútgjöld grunnskóla sem hlutfall af skatttekjum 28 2.4 Rekstrarkostnaður vegna grunnskóla á íbúa 30 2.5 Rekstrarkostnaður grunnskóla á hvern nemanda 32

Leikskólinn

3.1 Fjöldi heilsdagsígilda á stöðugildi starfsfólks við uppeldi og menntun 36 3.2 Hlutfall tekna af rekstrarkostnaði leikskóla sveitarfélaga 38 3.3 Rekstrarkostnaður vegna leikskóla á íbúa 40 3.4 Hlutfall rekstrarútgjalda leikskóla af skatttekjum 42 3.5 Rekstrarkostnaður leikskóla á hvert heilsdagsígildi 44

Félagsþjónusta

4.1 Kostnaður vegna félagsþjónustu á íbúa 48 4.2 Útgjöld félagsþjónustu sem hlutfall af skatttekjum 50 4.3 Rekstrarkostnaður vegna fjárhagsaðstoðar á íbúa 52 4.4 Kostaður vegna barnaverndarmála á íbúa 54 4.5 Kostnaður sveitarfélaga vegna húsaleigubóta á íbúa 56


2


3

Fjármál


4

Reykjavíkurborg 89% Akrahreppur 15%

Kópavogsbær 152% Akureyrarkaupstaður 101%

Seltjarnarneskaupstaður 58% Norðurþing 178%

Garðabær 105% Fjallabyggð 72%

Hafnarfjarðarkaupstaður 183% Dalvíkurbyggð 71%

Mosfellsbær 135% Eyjafjarðarsveit 24%

Kjósarhreppur 37% Hörgársveit 36%

Reykjanesbær 207% Svalbarðsstrandarhreppur 12%

Grindavíkurbær 55% Grýtubakkahreppur 46%

Sandgerðisbær 158% Skútustaðahreppur 53%

Sveitarfélagið Garður 41% Tjörneshreppur 22%

Sveitarfélagið Vogar 99% Þingeyjarsveit 49%

Akraneskaupstaður 104% Svalbarðshreppur 25%

Skorradalshreppur * Langanesbyggð 118%

Hvalfjarðarsveit 48% Seyðisfjarðarkaupstaður 103%

Borgarbyggð 91% Fjarðabyggð 195%

Grundarfjarðarbær 148% Vopnafjarðarhreppur 88%

Helgafellssveit 115% Fljótsdalshreppur 9%

Stykkishólmsbær 115% Borgarfjarðarhreppur 10%

Eyja- og Miklaholtshreppur 15% Breiðdalshreppur 104%

Snæfellsbær 78% Djúpavogshreppur 100%

Dalabyggð 73% Fljótsdalshérað 165%

Bolungarvíkurkaupstaður 135% Sveitarfélagið Hornafjörður 48%

Ísafjarðarbær 118% Vestmannaeyjabær 121%

Reykhólahreppur 36% Sveitarfélagið Árborg 167%

Tálknafjarðarhreppur 76% Mýrdalshreppur 75%

Vesturbyggð 82% Skaftárhreppur 53%

Súðavíkurhreppur 25% Ásahreppur 25%

Árneshreppur 27% Rangárþing eystra 38%

Kaldrananeshreppur 24% Rangárþing ytra 88%

Strandabyggð 64% Hrunamannahreppur 81%

Sveitarfélagið Skagafjörður 131% Hveragerðisbær 122%

Húnaþing vestra 33% Sveitarfélagið Ölfus 106%

Blönduósbær 122% Grímsnes- og Grafningshreppur 119%

Sveitarfélagið Skagaströnd 58% Skeiða- og Gnúpverjahreppur 27%

Skagabyggð 7% Bláskógabyggð 58%

Húnavatnshreppur 28% Flóahreppur 10%

* Upplýsingar bárust ekki

Hvers vegna er þetta áhugavert?

Skuldahlutfallið sýnir hlutfall skulda af heildartekjum sveitarfélaga. Í sveitarstjórnarlögum segir að heildarskuldir og

skuldbindingar A- og B-hluta í reikningsskilum skv. 60. gr. séu ekki hærri en nemur 150% af reglulegum tekjum. Skuldsetning

sveitarfélaga er mismunandi mikil. Því hærri sem skuldirnar eru sem hlutfall af heildartekjum, því viðkvæmara er

sveitarfélagið fyrir tekjusamdrætti eða aukningu útgjalda.

Talnaefni

Þessar upplýsingar

koma úr

ársreikningum

sveitarfélaga sem

safnað er rafrænt af

Hagstofu Íslands.

Til frekari skoðunar

Framkvæmdir á vegum sveitarfélaga eru víða fjármagnaðar að verulegu leyti með lánsfé.

Nauðsynlegt er að sjá til þess að skuldsetning fari ekki yfir þau mörk að fjármagnskostnaður og

afborganir lána séu farin að íþyngja rekstrinum úr hófi fram. Tekjur geta dregist saman en lánin

fara hvergi. Hægt er að stilla upp nokkrum mikilvægum spurningum í þessu sambandi:

Hver er ásættanleg skuldsetning sveitarfélagsins?

Er rétt stefna að fjármagna stórar nýfjárfestingar alfarið með lánsfé?

Þarf hvert sveitarfélag að móta sér stefnu um lántöku og nýfjárfestingar?

Myndræn framsetning

0%

50%

100%

150%

200%

250%

0 10 20 30 40 50 60 70 80

Skuldahlutfall, A hluti

Skuldir breytast ekki þótt afkoman

taki breytingum. Því hærra sem

hlutfall skuldir er af heildartekjum,

því viðkvæmari er staðan ef tekjur

dragast saman eða afkoman

versnar. Því er mikilvægt að halda

skuldum undir ásættanlegu

hlutfalli af heildartekjum til að

tryggja eins og fært er

fjárhagslegan stöðugleika hjá

sveitarfélaginu. A-hluti er kjölfesta

í rekstri sveitarfélagsins í heild

sinni og því skiptir staða hans

miklu máli fyrir heildina.

1.1 Skuldahlutfall A-hluta


5

Skuldahlutfall A hluta 2015

Undir 50%

50%-99%

100%-149%

150% og yfir

Vantar uppl.

Reykjavík

KópavogurSeltj.nes

Garðabær

Hafnarfj.

Mosfellsb.

Kjósahr.

Reykjanesbær Grindavík

Sandgerði

Garður

Vogar

Akranes

Skorrad.hr

Hvalfj.st.hr.

Borgarbyggð

Grundarfj.

Helgaf.sv.

Stykkishómur

Snæfellsbær

Dalabyggð

Bolungarvík

Ísafjörður

Reykhólahr.Vesturbyggð

Eyja/Miklah.

Tálknafj.

Súðavík

Árneshr.

Kaldr.neshr.

Strandabyggð

Skagafjörður

Húnaþing vestra

Blönduós

Skagaströnd

Skagabyggð

Fjallab.

Grýtubakkahr.

Sv.str.hr.

Hörgársv.

Eyjafj.sv.

Dalvíkurb.

Húnavatnshr.

Akrahr.

Akureyri

Norðurþing

Skútustaðahr.

Tjörneshr.

Þingeyjarsv.

Svalbaðrshr.

Langanesb.

Seyðisfjörður

Fjarðabyggð

Vopnafjörður

Fljótsdalshr.

Borgarfj.hr.

Djúpavogshr.

Fljótsdalshérað

Hornafjörður.

Vesmannaeyjar

Árborg

Mýrdalshr.

SkaftárhreppurÁsahr.

Rangárþing.eystra

Rangárþing. ytra

Hrunam.hr.

Hverag.

Ölfus

Gríms/Grafn.

Skeið/Gnúp.

Bláskógarb.

Flóahr.

Breiðdalshr.


6








































Skuldahlutfallið sýnir hlutfall skulda af heildartekjum sveitarfélaga. Í 64. gr. sveitarstjórnarlaga segir að heildarskuldir og

skuldbindingar A- og B-hluta í reikningsskilum skv. 60. gr. eigi ekki að vera hærri en sem nemur 150% af reglulegum tekjum.

Skuldsetning sveitarfélaga er mismunandi mikil. Því hærri sem skuldirnar eru sem hlutfall af heildartekjum, því viðkvæmara

er sveitarfélagið fyrir tekjusamdrætti eða aukningu útgjalda.

Talnaefni


koma úr ársreikning-

um sveitarfélaga sem


Hagstofu Íslands.


Framkvæmdir á vegum sveitarfélaga eru víða fjármagnaðar að verulegu leyti með lánsfé.

Nauðsynlegt er að sjá til þess að skuldsetning fari ekki yfir þau mörk að fjármagnskostnaður og

afborganir lána séu farin að íþyngja rekstrinum úr hófi fram. Tekjur geta dregist saman en lánin

fara hvergi. Hægt er að stilla upp nokkrum mikilvægum spurningum í þessu sambandi:

Hver er ásættanleg skuldsetning sveitarfélagsins?

Er rétt stefna að fjármagna stórar nýfjárfestingar alfarið með lánsfé?

Þarf hvert sveitarfélag að móta sér stefnu um lántöku og nýfjárfestingar?


0%

50%

100%

150%

200%

250%

300%

0 10 20 30 40 50 60 70 80

Skuldahlutfall, A- og B-hluti

1.2 Skuldahlutfall A- og B-hluta

Mikill breytileiki er í hlutfalli

heildarskulda og heildartekna hjá

sveitarfélögunum. Hlutfallið er lágt

hjá hluta sveitarfélaganna á meðan

það er hátt hjá öðrum. Samstæða

sveitarfélagsins samanstendur af

A-og B-hluta. Heildarskuldahlutfall

sveitarfélagsins segir því mikið um

heildarskuldastöðu sveitarfélagsins

enda þótt munur geti verið

verulegur á milli A-hlutans og

einstakra B-hluta fyrirtækja.


7

Skuldahlutfall A og B hluta 2015

undir 50%

50%-99%

100%-149%

150% og yfir

Vantar uppl.

Reykjavík

KópavogurSeltj.nes

Garðabær

Hafnarfj.

Mosfellsb.

Kjósahr.


Sandgerði

Garður

Vogar

Akranes

Skorrad.hr

Hvalfj.st.hr.

Borgarbyggð

Grundarfj.

Helgaf.sv.

Stykkishómur

Snæfellsbær

Dalabyggð

Bolungarvík

Ísafjörður


Eyja/Miklah.

Tálknafj.

Súðavík

Árneshr.

Kaldr.neshr.

Strandabyggð

Skagafjörður

Húnaþing vestra

Blönduós

Skagaströnd

Skagabyggð

Fjallab.

Grýtubakkahr.

Sv.str.hr.

Hörgársv.

Eyjafj.sv.

Dalvíkurb.

Húnavatnshr.

Akrahr.

Akureyri

Norðurþing

Skútustaðahr.

Tjörneshr.

Þingeyjarsv.

Svalbaðrshr.

Langanesb.

Seyðisfjörður

Fjarðabyggð

Vopnafjörður

Fljótsdalshr.

Borgarfj.hr.

Djúpavogshr.

Fljótsdalshérað

Hornafjörður.

Vesmannaeyjar

Árborg

Mýrdalshr.


Rangárþing.eystra

Rangárþing. ytra

Hrunam.hr.

Hverag.

Ölfus

Gríms/Grafn.

Skeið/Gnúp.

Bláskógarb.

Flóahr.

Breiðdalshr.


8

Reykjavíkurborg 659 Akrahreppur 110

Kópavogsbær 1.027 Akureyrarkaupstaður 849

Seltjarnarneskaupstaður 392 Norðurþing 1.599

Garðabær 740 Fjallabyggð 711

Hafnarfjarðarkaupstaður 1.221 Dalvíkurbyggð 594

Mosfellsbær 1.083 Eyjafjarðarsveit 207

Kjósarhreppur 297 Hörgársveit 332

Reykjanesbær 1.495 Svalbarðsstrandarhreppur 88

Grindavíkurbær 413 Grýtubakkahreppur 428

Sandgerðisbær 1.543 Skútustaðahreppur 493

Sveitarfélagið Garður 320 Tjörneshreppur 111

Sveitarfélagið Vogar 792 Þingeyjarsveit 477

Akraneskaupstaður 771 Svalbarðshreppur 198

Skorradalshreppur * Langanesbyggð 1.315

Hvalfjarðarsveit 508 Seyðisfjarðarkaupstaður 980

Borgarbyggð 785 Fjarðabyggð 1.819

Grundarfjarðarbær 1.282 Vopnafjarðarhreppur 839

Helgafellssveit 802 Fljótsdalshreppur 201

Stykkishólmsbær 1.102 Borgarfjarðarhreppur 113

Eyja- og Miklaholtshreppur 137 Breiðdalshreppur 1.107

Snæfellsbær 771 Djúpavogshreppur 1.072

Dalabyggð 674 Fljótsdalshérað 1.586

Bolungarvíkurkaupstaður 1.199 Sveitarfélagið Hornafjörður 460

Ísafjarðarbær 1.102 Vestmannaeyjabær 935

Reykhólahreppur 461 Sveitarfélagið Árborg 1.215

Tálknafjarðarhreppur 782 Mýrdalshreppur 662

Vesturbyggð 841 Skaftárhreppur 452

Súðavíkurhreppur 319 Ásahreppur 247

Árneshreppur 246 Rangárþing eystra 282

Kaldrananeshreppur 240 Rangárþing ytra 759

Strandabyggð 692 Hrunamannahreppur 764

Sveitarfélagið Skagafjörður 1.223 Hveragerðisbær 1.063

Húnaþing vestra 340 Sveitarfélagið Ölfus 897

Blönduósbær 1.095 Grímsnes- og Grafningshreppur 1.675

Sveitarfélagið Skagaströnd 572 Skeiða- og Gnúpverjahreppur 255

Skagabyggð 54 Bláskógabyggð 559

Húnavatnshreppur 259 Flóahreppur 88



Langtímaskuldir sýna skuldsetningu sveitarfélagsins til lengri tíma litið og hvaða skuldbindingar sveitarfélagið hefur gengist

undir. Yfirleitt hafa lán til lengri tíma verið nýtt til að fjármagna fastafjármuni, mannvirki eða kaup á landi. Langtímaskuldir

gefa einnig vísbendingar um hver sé árlegur þungi afborgana og vaxtakostnaðar. Skammtímaskuldir er rekstrartengdar skuldir

sem geta tekið verulegum breytingum milli ára.

Talnaefni





Hagstofu Íslands.


Skuldastöðu verður að skoða í samhengi við ýmislegt annað svo sem ástand og endurnýjunarþörf

mannvirkja. Sveitarfélag getur verið lítið skuldsett en staðið frammi fyrir mikilli fjárfestingarþörf á

allra næstu árum. Á hinn bóginn getur skuldsett sveitarfélag verið búið að fjárfesta í öllum megin

mannvirkjum og getur því einbeitt sér að því að greiða niður skuldir. Sveitarfélag getur átt í

erfiðleikum með að standa undir skuldbindingum sínum ef afkoman er erfið. Við nýja lántöku er í

öllum tilvikum nauðsynlegt að leggja mat á þörfina annarsvegar og hins vegar á möguleikana til að

endurgreiða lánið. Eitt sem þarf að íhuga er hvort eðlilegt sé að setja þak á hlutfall heildarskulda af

heildartekjum. Skuldaregla sveitarstjórnarlaga setur ákveðið viðmið í því sambandi en ekkert

kemur í veg fyrir að einstök sveitarfélög geti sett sér önnur og lægri viðmið.


0

200

400

600

800

1.000

1.200

1.400

1.600

1.800

2.000

0 10 20 30 40 50 60 70 80

Heildarskuldir á íbúa, A hluti

1.3 Skuldir A hluta á íbúa

Hér eru skuldir sveitarfélaga á

hvern íbúa reiknaðar út í þús. kr. á

hvern íbúa. Sveitarfélögin hafa

unnið markvisst að því á liðnum

árum að greiða niður skuldir.

Verulegur árangur hefur náðst í

þeim efnum með aðhaldi í rekstri

og varfærni í fjárfestingum. Með

því að reikna út skuldir á íbúa þá er

fært að bera stöðuna saman milli

sveitarfélaga á nokkuð

sambærilegan hátt.


9

Skuldir A hluta á íbúa 2015

0 ti l 499 þús.kr

500 til 999 þús.kr

1.000 til 1.499 þús.kr.

1.500 þús.kr og yfir

Vantar uppl.

Reykjavík

KópavogurSeltj.nes

Garðabær

Hafnarfj.

Mosfellsb.

Kjósahr.


Sandgerði

Garður

Vogar

Akranes

Skorrad.hr

Hvalfj.st.hr.

Borgarbyggð

Grundarfj.

Helgaf.sv.

Stykkishómur

Snæfellsbær

Dalabyggð

Bolungarvík

Ísafjörður


Eyja/Miklah.

Tálknafj.

Súðavík

Árneshr.

Kaldr.neshr.

Strandabyggð

Skagafjörður

Húnaþing vestra

Blönduós

Skagaströnd

Skagabyggð

Fjallab.

Grýtubakkahr.

Sv.str.hr.

Hörgársv.

Eyjafj.sv.

Dalvíkurb.

Húnavatnshr.

Akrahr.

Akureyri

Norðurþing

Skútustaðahr.

Tjörneshr.

Þingeyjarsv.

Svalbaðrshr.

Langanesb.

Seyðisfjörður

Fjarðabyggð

Vopnafjörður

Fljótsdalshr.

Borgarfj.hr.

Djúpavogshr.

Fljótsdalshérað

Hornafjörður.

Vesmannaeyjar

Árborg

Mýrdalshr.


Rangárþing.eystra

Rangárþing. ytra

Hrunam.hr.

Hverag.

Ölfus

Gríms/Grafn.

Skeið/Gnúp.

Bláskógarb.

Flóahr.

Breiðdalshr.


10

Reykjavíkurborg 2.462 Akrahreppur 110

Kópavogsbær 1.240 Akureyrarkaupstaður 1.279

Seltjarnarneskaupstaður 397 Norðurþing 2.421

Garðabær 806 Fjallabyggð 861

Hafnarfjarðarkaupstaður 1.426 Dalvíkurbyggð 817

Mosfellsbær 1.184 Eyjafjarðarsveit 281

Kjósarhreppur 383 Hörgársveit 332

Reykjanesbær 2.865 Svalbarðsstrandarhreppur 105

Grindavíkurbær 491 Grýtubakkahreppur 890

Sandgerðisbær 2.222 Skútustaðahreppur 556

Sveitarfélagið Garður 365 Tjörneshreppur 111

Sveitarfélagið Vogar 726 Þingeyjarsveit 628

Akraneskaupstaður 972 Svalbarðshreppur 198

Skorradalshreppur * Langanesbyggð 1.195

Hvalfjarðarsveit 513 Seyðisfjarðarkaupstaður 1.888

Borgarbyggð 1.315 Fjarðabyggð 1.932

Grundarfjarðarbær 1.582 Vopnafjarðarhreppur 936

Helgafellssveit 861 Fljótsdalshreppur 316

Stykkishólmsbær 1.260 Borgarfjarðarhreppur 605

Eyja- og Miklaholtshreppur 137 Breiðdalshreppur 1.801

Snæfellsbær 1.042 Djúpavogshreppur 987

Dalabyggð 739 Fljótsdalshérað 2.550

Bolungarvíkurkaupstaður 1.796 Sveitarfélagið Hornafjörður 581

Ísafjarðarbær 1.763 Vestmannaeyjabær 1.087

Reykhólahreppur 1.833 Sveitarfélagið Árborg 1.326

Tálknafjarðarhreppur 1.015 Mýrdalshreppur 770

Vesturbyggð 1.361 Skaftárhreppur 535

Súðavíkurhreppur 414 Ásahreppur 275

Árneshreppur 118 Rangárþing eystra 420

Kaldrananeshreppur 242 Rangárþing ytra 1.104

Strandabyggð 991 Hrunamannahreppur 1.007

Sveitarfélagið Skagafjörður 1.552 Hveragerðisbær 1.033

Húnaþing vestra 695 Sveitarfélagið Ölfus 1.024

Blönduósbær 1.393 Grímsnes- og Grafningshreppur 2.136

Sveitarfélagið Skagaströnd 919 Skeiða- og Gnúpverjahreppur 304

Skagabyggð 268 Bláskógabyggð 642

Húnavatnshreppur 290 Flóahreppur 218



Langtímaskuldir sýna skuldsetningu sveitarfélagsins til lengri tíma litið og hvaða skuldbindingar sveitarfélagið hefur gengist

undir. Yfirleitt hafa lán til lengri tíma verið nýtt til að fjármagna fastafjármuni, mannvirki eða kaup á landi. Langtímaskuldir

gefa einnig vísbendingar um hver sé árlegur þungi afborgana og vaxtakostnaðar. Skammtímaskuldir eru rekstrartengdar

skuldir sem geta tekið verulegum breytingum milli ára.

Talnaefni





Hagstofu Íslands.


Skuldastöðu verður að skoða í samhengi við ýmislegt annað svo sem ástand og endurnýjunarþörf

mannvirkja. Sveitarfélag getur verið lítið skuldsett en staðið frammi fyrir mikilli fjárfestingarþörf á

allra næstu árum. Á hinn bóginn getur skuldsett sveitarfélag verið búið að fjárfesta í öllum megin-

mannvirkjum og getur því einbeitt sér að því að greiða niður skuldir. Sveitarfélag getur átt í

erfiðleikum með að standa undir skuldbindingum sínum ef afkoman er erfið. Við nýja lántöku er í

öllum tilvikum nauðsynlegt að leggja mat á þörfina annarsvegar og hins vegar á möguleikana til að

endurgreiða lánið. Eitt sem þarf að íhuga er hvort eðlilegt sé að setja þak á hlutfall heildarskulda af

heildartekjum. Skuldaregla sveitarstjórnarlaga setur ákveðið viðmið í því sambandi en ekkert

kemur í veg fyrir að einstök sveitarfélög geti sett sér önnur og lægri viðmið.


0

500

1.000

1.500

2.000

2.500

3.000

3.500

0 10 20 30 40 50 60 70 80

Heildarskuldir, A og B hluti

1.4 Skuldir A og B hluta á íbúa

Hér eru heildarskuldir

samstæðunnar reiknaðar út í

þúsundum króna á hvern íbúa.

Umfang B-hluta fyrirtækja er mjög

misjafnt milli sveitarfélaga.

Umfang þeirra er tiltölulega lítið

hjá mörgum sveitarfélaganna en

aftur á móti mjög umfangsmikið

annarsstaðar. Þessi staða hefur

áhrif á skuldastöðu samstæðunnar.

Engu að síður eru þessar

upplýsingar fróðlegar þegar

skuldastaða sveitarfélagsins er

metin í heild sinni.


11

Skuldir A og B hluta á íbúa 2015

0 ti l 499 þús.

500 til 999 þús.

1.000 til 1.499 þús.

1.500 þús. og yfir

Vantar uppl.

Reykjavík

KópavogurSeltj.nes

Garðabær

Hafnarfj.

Mosfellsb.

Kjósahr.


Sandgerði

Garður

Vogar

Akranes

Skorrad.hr

Hvalfj.st.hr.

Borgarbyggð

Grundarfj.

Helgaf.sv.

Stykkishómur

Snæfellsbær

Dalabyggð

Bolungarvík

Ísafjörður


Eyja/Miklah.

Tálknafj.

Súðavík

Árneshr.

Kaldr.neshr.

Strandabyggð

Skagafjörður

Húnaþing vestra

Blönduós

Skagaströnd

Skagabyggð

Fjallab.

Grýtubakkahr.

Sv.str.hr.

Hörgársv.

Eyjafj.sv.

Dalvíkurb.

Húnavatnshr.

Akrahr.

Akureyri

Norðurþing

Skútustaðahr.

Tjörneshr.

Þingeyjarsv.

Svalbaðrshr.

Langanesb.

Seyðisfjörður

Fjarðabyggð

Vopnafjörður

Fljótsdalshr.

Borgarfj.hr.

Djúpavogshr.

Fljótsdalshérað

Hornafjörður.

Vesmannaeyjar

Árborg

Mýrdalshr.


Rangárþing.eystra

Rangárþing. ytra

Hrunam.hr.

Hverag.

Ölfus

Gríms/Grafn.

Skeið/Gnúp.

Bláskógarb.

Flóahr.

Breiðdalshr.


12












Sveitarfélagið Vogar 11% Þingeyjarsveit -2%






Helgafellssveit -7% Fljótsdalshreppur 34%



Snæfellsbær 12% Djúpavogshreppur -1%



















Veltufé frá rekstri er það sem eftir stendur þegar búið er að greiða alla reikninga sem tengjast daglegum rekstri að

undanskildum fjárfestingum og afborgunum lána. Þegar veltufé frá rekstri er reiknað út er búið að bakfæra allar reiknaðar

stærðir s.s. afskriftir og breytingar á lífeyrisskuldbindingum. Því hærra hlutfall sem veltufé frá rekstri er af heildartekjum því

auðveldara á sveitarfélagið með að standa undir skuldbindingum sínum.

Talnaefni





Hagstofu Íslands.


Veltufé frá rekstri er ein mikilvægasta niðurstaðan í ársreikningum sveitarfélaga. Veltufé frá rekstri

er það fjármagn sem sveitarfélagið hefur aflögu til að greiða afborganir af lánum og til að leggja í

nýfjárfestingar. Veltufé frá rekstri er marktækari kennitala en handbært fé frá rekstri. Það er sökum

þess að handbært fé frá rekstri hækkar ef tekin eru lán eða eignir seldar. Því hærra hlutfall sem

veltuféð er af heildartekjum því betur er það í stakk búið til að standa við skuldbindingar sínar.

Skuldsetning segir ekki allt um fjárhagslegan stöðugleika sveitarfélagsins heldur skiptir mestu máli

hve auðvelt sveitarfélagið á með að standa undir skuldbindingum sínum. Eðlilegt er að hvert

sveitarfélag setji sér ákveðið markmið um hvert veltufé frá rekstri sem hlutfall af heildartekjum

skuli vera í sambandi við afgreiðslu áætlunar um fjárheimildir fyrir næsta ár.


-10%

-5%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

0 10 20 30 40 50 60 70 80

1.5 Veltufé frá rekstri í hlutfalli við tekjur A hluta

Veltufé frá rekstri sem hlutfall af

heildartekjum hefur farið vaxandi á

seinni árum. Sveitarstjórnir leggja

æ ríkari áherslu á þessa kennitölu

þegar teknar eru ákvarðanir um

endanlega gerð fjárhagsáætlunar

fyrir næsta. Eins og sést er mikill

munur milli einstakra sveitarfélaga

hvað þessa kennitölu varðar. Hjá

nokkrum þeirra er kennitalan

neikvæð sem þýðir að það er

ekkert eftir til að greiða afborganir

lána eða til að fjármagna

fjárfestingar.


13

Veltufé frá rekstri í hlf. við tekjur A hluta 2015

15% og yfir

10%-14%

5%-9%

Undir 5%

Vantar uppl.

Reykjavík

KópavogurSeltj.nes

Garðabær

Hafnarfj.

Mosfellsb.

Kjósahr.


Sandgerði

Garður

Vogar

Akranes

Skorrad.hr

Hvalfj.st.hr.

Borgarbyggð

Grundarfj.

Helgaf.sv.

Stykkishómur

Snæfellsbær

Dalabyggð

Bolungarvík

Ísafjörður


Eyja/Miklah.

Tálknafj.

Súðavík

Árneshr.

Kaldr.neshr.

Strandabyggð

Skagafjörður

Húnaþing vestra

Blönduós

Skagaströnd

Skagabyggð

Fjallab.

Grýtubakkahr.

Sv.str.hr.

Hörgársv.

Eyjafj.sv.

Dalvíkurb.

Húnavatnshr.

Akrahr.

Akureyri

Norðurþing

Skútustaðahr.

Tjörneshr.

Þingeyjarsv.

Svalbaðrshr.

Langanesb.

Seyðisfjörður

Fjarðabyggð

Vopnafjörður

Fljótsdalshr.

Borgarfj.hr.

Djúpavogshr.

Fljótsdalshérað

Hornafjörður.

Vesmannaeyjar

Árborg

Mýrdalshr.


Rangárþing.eystra

Rangárþing. ytra

Hrunam.hr.

Hverag.

Ölfus

Gríms/Grafn.

Skeið/Gnúp.

Bláskógarb.

Flóahr.

Breiðdalshr.


14

Reykjavíkurborg 7,6 Akrahreppur 0,0

Kópavogsbær 16,2 Akureyrarkaupstaður 15,7

Seltjarnarneskaupstaður 0,8 Norðurþing 105,3

Garðabær 7,1 Fjallabyggð 1,1

Hafnarfjarðarkaupstaður 132,7 Dalvíkurbyggð 4,0

Mosfellsbær 13,5 Eyjafjarðarsveit 1,4

Kjósarhreppur 1,8 Hörgársveit 2,0

Reykjanesbær 14,0 Svalbarðsstrandarhreppur 0,0

Grindavíkurbær 1,4 Grýtubakkahreppur 1,6

Sandgerðisbær 9,3 Skútustaðahreppur 1,7

Sveitarfélagið Garður 2,1 Tjörneshreppur 0,4

Sveitarfélagið Vogar 5,8 Þingeyjarsveit ~

Akraneskaupstaður 2,1 Svalbarðshreppur 0,3

Skorradalshreppur * Langanesbyggð 8,6

Hvalfjarðarsveit 5,0 Seyðisfjarðarkaupstaður 4,1

Borgarbyggð 5,8 Fjarðabyggð 8,9

Grundarfjarðarbær 15,1 Vopnafjarðarhreppur 1,7

Helgafellssveit ~ Fljótsdalshreppur 0,0

Stykkishólmsbær 13,3 Borgarfjarðarhreppur 0,0

Eyja- og Miklaholtshreppur 0,0 Breiðdalshreppur 4,4

Snæfellsbær 3,1 Djúpavogshreppur ~

Dalabyggð 3,4 Fljótsdalshérað 14,3

Bolungarvíkurkaupstaður 61,4 Sveitarfélagið Hornafjörður 0,8

Ísafjarðarbær 7,8 Vestmannaeyjabær 0,2

Reykhólahreppur 2,9 Sveitarfélagið Árborg 27,8

Tálknafjarðarhreppur 180,7 Mýrdalshreppur 4,4

Vesturbyggð 30,0 Skaftárhreppur 6,1

Súðavíkurhreppur 1,3 Ásahreppur 0,2

Árneshreppur 1,4 Rangárþing eystra 6,1

Kaldrananeshreppur 1,7 Rangárþing ytra 6,1

Strandabyggð 123,7 Hrunamannahreppur 40,4

Sveitarfélagið Skagafjörður 30,2 Hveragerðisbær 9,5

Húnaþing vestra 0,9 Sveitarfélagið Ölfus 8,4

Blönduósbær 20,0 Grímsnes- og Grafningshreppur 12,9

Sveitarfélagið Skagaströnd 0,0 Skeiða- og Gnúpverjahreppur ~

Skagabyggð 0,0 Bláskógabyggð 5,1

Húnavatnshreppur 2,2 Flóahreppur 1,1

~ veltufé frá rekstri neikvætt * Upplýsingar bárust ekki


Hlutfall langtímaskulda og veltufjár frá rekstri skiptir miklu máli varðandi það hve sveitarfélagið á auðvelt með að standa undir

skuldbindingum sínum. Sveitarfélag sem skuldar lítið á hvern íbúa getur átt í erfiðleikum með að greiða afborganir lána ef

veltufé frá rekstri er lítið sem ekkert. Með því að deila veltufé frá rekstri upp í langtímaskuldir fæst hugmynd um hve mörg ár

það tekur að óbreyttu að greiða niður allar langtímaskuldir.

Talnaefni





Hagstofu Íslands.


Ákveðið samhengi verður að vera á milli skuldsetningar og getu þess sem lánið tekur til að standa

við skuldbindingar sínar. Því meiri sem skuldsetning er því meiri afgangur verður að vera af

almennum rekstri til að greiða afborganir lána. Sveitarfélag sem er mjög skuldsett er einnig

viðkvæmara fyrir sveiflum í afkomunni. Því þýðir ekki að miða getu til lántöku við það sem

mögulegt er í allra bestu árum heldur verður að taka tillit til þeirra sveiflna sem geta átt sér stað í

rekstri sveitarfélaga eins og í öllum öðru rekstri. Sveitarfélögin hafa þá sérstöðu að það verður ekki

svo auðveldlega dregið saman í almennum rekstri þeirra, ef afkoman versnar, því stærstur hluti af

starfsemi þeirra er lögbundinn.


0,0

20,0

40,0

60,0

80,0

100,0

120,0

140,0

160,0

180,0

200,0

0 10 20 30 40 50 60 70 80

Langtímaskuldir í hlf. við veltufé frá rekstri, A hluti

1.6 Langtímaskuldir í hlutfalli við veltufé frá rekstri A-hluta

Mikill munur er milli sveitarfélaga

hvað þessa kennitölu varðar. Um

helmingur sveitarfélaganna væri

fimm ár og skemur að greiða upp

allar langtímaskuldir

sveitarfélagsins ef öllu veltufé frá

rekstri væri ráðstafað til þess. Hjá

öðrum tæki það mun lengri tíma.

Það er vitaskuld miklu frekar

huglægur möguleiki en raunhæfur

en engu að síður gefur niðurstaðan

ákveðnar upplýsingar um hve

auðvelt er að greiða niður

langtímaskuldir.


15

Langtímaskuldir deilt með veltufé frá rekstri A hluta 2015

0,0 til 4,9 ár

5,0 til 9,9 ár

10,0 til 14,9 ár

15,0 ár og meira

Vantar uppl.

Reykjavík

KópavogurSeltj.nes

Garðabær

Hafnarfj.

Mosfellsb.

Kjósahr.


Sandgerði

Garður

Vogar

Akranes

Skorrad.hr

Hvalfj.st.hr.

Borgarbyggð

Grundarfj.

Helgaf.sv.

Stykkishómur

Snæfellsbær

Dalabyggð

Bolungarvík

Ísafjörður


Eyja/Miklah.

Tálknafj.

Súðavík

Árneshr.

Kaldr.neshr.

Strandabyggð

Skagafjörður

Húnaþing vestra

Blönduós

Skagaströnd

Skagabyggð

Fjallab.

Grýtubakkahr.

Sv.str.hr.

Hörgársv.

Eyjafj.sv.

Dalvíkurb.

Húnavatnshr.

Akrahr.

Akureyri

Norðurþing

Skútustaðahr.

Tjörneshr.

Þingeyjarsv.

Svalbaðrshr.

Langanesb.

Seyðisfjörður

Fjarðabyggð

Vopnafjörður

Fljótsdalshr.

Borgarfj.hr.

Djúpavogshr.

Fljótsdalshérað

Hornafjörður.

Vesmannaeyjar

Árborg

Mýrdalshr.


Rangárþing.eystra

Rangárþing. ytra

Hrunam.hr.

Hverag.

Ölfus

Gríms/Grafn.

Skeið/Gnúp.

Bláskógarb.

Flóahr.

Breiðdalshr.


16

Reykjavíkurborg 1,18 Akrahreppur 5,59

Kópavogsbær 0,61 Akureyrarkaupstaður 1,08

Seltjarnarneskaupstaður 3,29 Norðurþing 0,80

Garðabær 0,96 Fjallabyggð 1,82

Hafnarfjarðarkaupstaður 0,55 Dalvíkurbyggð 0,76

Mosfellsbær 0,38 Eyjafjarðarsveit 1,98

Kjósarhreppur 2,56 Hörgársveit 1,34

Reykjanesbær 0,67 Svalbarðsstrandarhreppur 5,30

Grindavíkurbær 4,91 Grýtubakkahreppur 2,90

Sandgerðisbær 1,91 Skútustaðahreppur 2,04

Sveitarfélagið Garður 2,86 Tjörneshreppur 13,28

Sveitarfélagið Vogar 1,34 Þingeyjarsveit 0,64

Akraneskaupstaður 1,33 Svalbarðshreppur 7,10

Skorradalshreppur * Langanesbyggð 0,37

Hvalfjarðarsveit 1,39 Seyðisfjarðarkaupstaður 1,47

Borgarbyggð 0,83 Fjarðabyggð 0,44

Grundarfjarðarbær 0,68 Vopnafjarðarhreppur 0,43

Helgafellssveit 2,47 Fljótsdalshreppur 12,36

Stykkishólmsbær 1,72 Borgarfjarðarhreppur 7,59

Eyja- og Miklaholtshreppur 8,49 Breiðdalshreppur 0,30

Snæfellsbær 1,02 Djúpavogshreppur 0,20

Dalabyggð 1,91 Fljótsdalshérað 0,29

Bolungarvíkurkaupstaður 0,49 Sveitarfélagið Hornafjörður 1,87

Ísafjarðarbær 0,93 Vestmannaeyjabær 3,98

Reykhólahreppur 2,66 Sveitarfélagið Árborg 0,70

Tálknafjarðarhreppur 0,59 Mýrdalshreppur 1,78

Vesturbyggð 0,79 Skaftárhreppur 3,61

Súðavíkurhreppur 9,80 Ásahreppur 1,77

Árneshreppur 3,70 Rangárþing eystra 2,39

Kaldrananeshreppur 5,51 Rangárþing ytra 1,12

Strandabyggð 1,32 Hrunamannahreppur 1,20

Sveitarfélagið Skagafjörður 0,52 Hveragerðisbær 0,56

Húnaþing vestra 3,91 Sveitarfélagið Ölfus 1,10

Blönduósbær 1,09 Grímsnes- og Grafningshreppur 5,37

Sveitarfélagið Skagaströnd 6,33 Skeiða- og Gnúpverjahreppur 0,89

Skagabyggð 10,94 Bláskógabyggð 1,81

Húnavatnshreppur 2,93 Flóahreppur 2,87



Veltufjármunir eru þær eignir sem reiknað er með að hægt sé að breyta í lausafé á skömmum tíma eða innan eins árs.

Skammtímaskuldir eru þær skuldir sem þarf að greiða innan eins árs. Hlutfallið milli veltufjármuna og skammtímaskulda segir

því mikið til um hvernig lausafjárstaðan er á árinu. Ef vel á að vera þarf þetta hlutfall að vera 1,0 eða hærra.

Talnaefni





Hagstofu Íslands.


Veltufjárhlutfallið er eitt af því sem þörf er að hafa glögga gát á við fjármálastjórn sveitarfélaga. Ef

veltufjárhlutfallið er langt undir 1,0 þá þýðir það að lausafjárstaðan er þröng og líkur á að erfiðlega

gangi að greiða alla reikninga á tilskildum tíma. Verði dráttur á greiðslu reikninga þá hefur það í för

með sér að dráttarvextir fara að telja. Það þýðir aukinn vaxtakostnað og óþarfa útgjöld. Þeir

fjármunir sem falla til vegna dráttarvaxta nýtast ekki íbúum samfélagsins til almennrar þjónustu.

Því skiptir miklu máli að setja það markmið við gerð fjárhagsáætlana og við almenna

fjármálastjórnun að veltufjárhlutfallið verði ekki lægra en 1,0. Það má meðal annars gera með því

að leggja áherslu á almennan sparnað, greiða upp skuldir eða breyta skammtímalánum í

langtímalán.


0,00

2,00

4,00

6,00

8,00

10,00

12,00

14,00

0 10 20 30 40 50 60 70 80

Veltufjárhlutfall, A-hluti

1.7 Veltufjárhlutfall A-hluti

Yfirleitt er niðurstaða þessarar

kennitölu góð hjá sveitarfélögun-

um. Hjá tæplega þriðjungi þeirra er

kennitalan undir 1,0. Hjá hinum er

lausafjárstaðan góð og lausafjár-

munir mun hærri en lausaskuldir.

Það gerir alla fjármálaumsýslu

auðveldari og minnkar líkur á að

greiðslur reikninga dragist.


17

Veltufjárhlutfall A hluta 2015

1,5 og yfir

1,00 til 1,50

0,50 til 0,99

Undir 0,5

Vantar uppl.

Reykjavík

KópavogurSeltj.nes

Garðabær

Hafnarfj.

Mosfellsb.

Kjósahr.


Sandgerði

Garður

Vogar

Akranes

Skorrad.hr

Hvalfj.st.hr.

Borgarbyggð

Grundarfj.

Helgaf.sv.

Stykkishómur

Snæfellsbær

Dalabyggð

Bolungarvík

Ísafjörður


Eyja/Miklah.

Tálknafj.

Súðavík

Árneshr.

Kaldr.neshr.

Strandabyggð

Skagafjörður

Húnaþing vestra

Blönduós

Skagaströnd

Skagabyggð

Fjallab.

Grýtubakkahr.

Sv.str.hr.

Hörgársv.

Eyjafj.sv.

Dalvíkurb.

Húnavatnshr.

Akrahr.

Akureyri

Norðurþing

Skútustaðahr.

Tjörneshr.

Þingeyjarsv.

Svalbaðrshr.

Langanesb.

Seyðisfjörður

Fjarðabyggð

Vopnafjörður

Fljótsdalshr.

Borgarfj.hr.

Djúpavogshr.

Fljótsdalshérað

Hornafjörður.

Vesmannaeyjar

Árborg

Mýrdalshr.


Rangárþing.eystra

Rangárþing. ytra

Hrunam.hr.

Hverag.

Ölfus

Gríms/Grafn.

Skeið/Gnúp.

Bláskógarb.

Flóahr.

Breiðdalshr.


18








































Laun og launatengdur kostnaður eru um helmingur af rekstrarkostnaði sveitarfélaganna að jafnaði. Því er mikilvægt fyrir hvert

og eitt sveitarfélag að hafa yfirlit um stöðu sína hvað launakostnaðinn varðar því miklu varðar fyrir afkomu og rekstur þeirra

að hann sé innan eðlilegra marka. Með samanburði milli sveitarfélaga af áþekkri stærð er hægt að fá hugmynd um stöðuna.

Ef einhverju munnar sem máli skiptir er hægt að fá nánari upplýsingar með vönduðum samanburði.

Talnaefni





Hagstofu Íslands.


Heildarlaunakostnaður hvers sveitarfélags samanstendur af margfeldi magns og verðs. Magnið er

það starfsfólk sem starfar hjá hverju sveitarfélagi og vinnutími þess en verðið eru þeir

kjarasamningar sem samið er um í kjarasamningum milli sambands sveitarfélaga og viðkomandi

stéttarfélaga. Hvert einstakt sveitarfélag getur því ekki haft áhrif á niðurstöður kjarasamninga.

Starfsmannamál og skipulag vinnutíma er aftur á móti á ábyrgð þeirra. Því er mikilvægt fyrir

sveitarfélögin að hafa möguleika á hlutfallslegum samanburði sín á milli hvað launakostnaðinn

varðar til að geta lagt mat á hvernig staðan er hjá hverju og einu miðað við önnur af álíka stærð. Ef

eitthvert þeirra virðist skera sig úr í samanburðinum þá er nauðsynlegt að kanna í hverju munurinn

liggur og grípa til aðgerða ef ástæða þykir til.


0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

0 10 20 30 40 50 60 70 80

Laun og launatengd gjöld í hlf. við tekjur, A-hluti

Allmikill munur er á milli

sveitarfélaga hvað þessa kennitölu

varðar. Þar sem hún er mjög lág þá

er mjög líklegt að ákveðin verkefni

séu framkvæmd á formi byggða-

samlaga eða þjónustan keypt af

nágrannasveitarfélagi. Í slíkum

tilvikum er launakostnaður ekki

sérstaklega tilgreindur í greiðslum

til þess sem þjónustuna veitir

heldur fellur greiðsla fyrir hana

undir almennan rekstrarkostnað.

1.8 Laun, launatengd gjöld og breyting lífeyrisskuldbindinga í hlutfalli við tekjur A

hluta


19

Laun, launatengd gjöld og br. lífeyrissk.b. í hlf. við tekjur A hluta 2015

Undir 40%

40% til 49%

50% til 59%

60% og yfir

Vantar uppl.

Reykjavík

KópavogurSeltj.nes

Garðabær

Hafnarfj.

Mosfellsb.

Kjósahr.


Sandgerði

Garður

Vogar

Akranes

Skorrad.hr

Hvalfj.st.hr.

Borgarbyggð

Grundarfj.

Helgaf.sv.

Stykkishómur

Snæfellsbær

Dalabyggð

Bolungarvík

Ísafjörður


Eyja/Miklah.

Tálknafj.

Súðavík

Árneshr.

Kaldr.neshr.

Strandabyggð

Skagafjörður

Húnaþing vestra

Blönduós

Skagaströnd

Skagabyggð

Fjallab.

Grýtubakkahr.

Sv.str.hr.

Hörgársv.

Eyjafj.sv.

Dalvíkurb.

Húnavatnshr.

Akrahr.

Akureyri

Norðurþing

Skútustaðahr.

Tjörneshr.

Þingeyjarsv.

Svalbaðrshr.

Langanesb.

Seyðisfjörður

Fjarðabyggð

Vopnafjörður

Fljótsdalshr.

Borgarfj.hr.

Djúpavogshr.

Fljótsdalshérað

Hornafjörður.

Vesmannaeyjar

Árborg

Mýrdalshr.


Rangárþing.eystra

Rangárþing. ytra

Hrunam.hr.

Hverag.

Ölfus

Gríms/Grafn.

Skeið/Gnúp.

Bláskógarb.

Flóahr.

Breiðdalshr.


20








































Jöfnunarsjóður sveitarfélaga hefur það hlutverk að jafna aðstæður sveitarfélaga þannig að öll sveitarfélög landsins hafi

möguleika á að standa undir skyldum sínum hvað varðar þjónustu við íbúana. Hann greiðir því tekjujöfnunarframlög og

útgjaldajöfnunarframlög til sveitarfélaganna samkvæmt ákveðnum reglum. Sveitarfélögin hafa mismikla þörf fyrir framlög úr

jöfnunarsjóðnum og fá því hlutfallslega mjög mismunandi há framlög greidd úr honum á hvern íbúa.

Talnaefni





Hagstofu Íslands.


Greiðslur úr Jöfnunarsjóði sveitarfélaga byggjast á kerfi sem er frekar margbrotið. Fyrir utan

útgjaldajöfnunarframlag og tekjujöfnunarframlag, sem áður er getið fá sveitarfélögin framlög úr

sjóðnum sem flokkast frekar undir millifærslur frá ríki til sveitarfélaga en bein jöfnunarframlög. Þar

má nefna grunnskólaframlag sem byggist á ýmsum breytum í rekstri grunnskólans og hefur að

markmiði að öll sveitarfélög landsins fái nægjanlegt fjármagn til reksturs grunnskólans. Einnig má

nefna framlög vegna málefna fatlaðs fólks sem bæði rennur til einstakra sveitarfélaga og eins til

einstakra þjónustusvæða. Greiðslur frá ríki til sveitarfélaga vegna húsaleigubóta renna einnig í

gegnum jöfnunarsjóðinn svo og greiðslur frá ríki til sveitarfélaga vegna breytinga á álagningu

fasteignaskatts sem kom til um aldamótin.


0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

0 10 20 30 40 50 60 70 80

Jöfnunarsjóður í hlf. við tekjur, A-hluti

1.9 Jöfnunarsjóður í hlutfalli við tekjur A-hluta

Greiðslur úr Jöfnunarsjóði

sveitarfélaga vega misþungt í

rekstri þeirra. Það er eðli máls

samkvæmt því greiðslur úr honum

eiga að mæta ákveðnum mismun í

aðstæðum sveitarfélaganna. Hjá

langflestum vega greiðslur úr

jöfnunarsjóði á bilinu 20-40% af

heildartekjum. Í heildina tekið eru

greiðslur úr jöfnunarsjóði um 10%

af heildartekjum sveitarfélaganna.


21

Framlög Jöfnunarsjóðs í hlf. við tekjur A hluta 2015

Undir 20%

20% til 29%

30% til 39%

40% og yfir

Vantar uppl.

Reykjavík

KópavogurSeltj.nes

Garðabær

Hafnarfj.

Mosfellsb.

Kjósahr.


Sandgerði

Garður

Vogar

Akranes

Skorrad.hr

Hvalfj.st.hr.

Borgarbyggð

Grundarfj.

Helgaf.sv.

Stykkishómur

Snæfellsbær

Dalabyggð

Bolungarvík

Ísafjörður


Eyja/Miklah.

Tálknafj.

Súðavík

Árneshr.

Kaldr.neshr.

Strandabyggð

Skagafjörður

Húnaþing vestra

Blönduós

Skagaströnd

Skagabyggð

Fjallab.

Grýtubakkahr.

Sv.str.hr.

Hörgársv.

Eyjafj.sv.

Dalvíkurb.

Húnavatnshr.

Akrahr.

Akureyri

Norðurþing

Skútustaðahr.

Tjörneshr.

Þingeyjarsv.

Svalbaðrshr.

Langanesb.

Seyðisfjörður

Fjarðabyggð

Vopnafjörður

Fljótsdalshr.

Borgarfj.hr.

Djúpavogshr.

Fljótsdalshérað

Hornafjörður.

Vesmannaeyjar

Árborg

Mýrdalshr.


Rangárþing.eystra

Rangárþing. ytra

Hrunam.hr.

Hverag.

Ölfus

Gríms/Grafn.

Skeið/Gnúp.

Bláskógarb.

Flóahr.

Breiðdalshr.


22


23

Grunnskólinn


24

Reykjavíkurborg 13,0 Akureyrarkaupstaður 13,2

Kópavogsbær 12,7 Norðurþing 9,0

Seltjarnarnesbær 12,5 Fjallabyggð 10,5

Garðabær 12,4 Dalvíkurbyggð 9,4

Hafnarfjarðarkaupstaður 13,1 Eyjafjarðarsveit 8,7

Mosfellsbær 13,2 Hörgársveit 10,7

Kjósarhreppur * Svalbarðsstrandarhreppur 6,3

Reykjanesbær 12,3 Grýtubakkahreppur 8,4

Grindavíkurbær 11,5 Skútustaðahreppur 7,1

Sandgerðisbær 9,2 Tjörneshreppur *

Sveitarfélagið Garður 9,6 Þingeyjarsveit 7,1

Sveitarfélagið Vogar 9,8 Svalbarðshreppur *

Akraneskaupstaður 13,9 Langanesbyggð 7,0

Skorradalshreppur * Seyðisfjarðarkaupstaður 8,2

Hvalfjarðarsveit 9,2 Fjarðabyggð 9,6

Borgarbyggð 8,8 Vopnafjarðarhreppur 9,5

Grundarfjarðarbær 10,5 Fljótsdalshreppur *

Helgafellssveit * Borgarfjarðarhreppur 2,7

Stykkishólmsbær 9,5 Breiðdalshreppur 4,1

Eyja- og Miklaholtshreppur 5,0 Djúpavogshreppur 7,4

Snæfellsbær 9,6 Fljótsdalshérað 10,3

Dalabyggð 9,4 Sveitarfélagið Hornafjörður 11,7

Bolungarvíkurkaupstaður 8,7 Vestmannaeyjabær 12,7

Ísafjarðarbær 10,9 Sveitarfélagið Árborg 11,9

Reykhólahreppur 9,2 Mýrdalshreppur 7,1

Tálknafjarðarhreppur 8,1 Skaftárhreppur 6,7

Vesturbyggð 9,3 Ásahreppur *

Súðavíkurhreppur 5,0 Rangárþing eystra 9,5

Árneshreppur 5,0 Rangárþing ytra 9,5

Kaldrananeshreppur 5,6 Hrunamannahreppur 8,1

Strandabyggð 8,9 Hveragerðisbær 11,1

Sveitarfélagið Skagafjörður 9,5 Sveitarfélagið Ölfus 8,9

Húnaþing vestra 10,5 Grímsnes- og Grafningshreppur 5,9

Blönduósbær 9,6 Skeiða- og Gnúpverjahreppur 8,5

Sveitarfélagið Skagaströnd 9,4 Bláskógabyggð 6,6

Skagabyggð * Flóahreppur 7,3

Húnavatnshreppur 8,1 Vegið landsmeðaltal 11,9

Akrahreppur * *Ekki skóli í sveitarfélaginu


Fjöldi nemenda á hvert stöðugildi kennara er nokkru minni hér á landi en meðaltal OECD ríkjanna. Þó er kennitalan ólík eftir

sveitarfélögum. Algengt er að litið sé til þessarar lykiltölu þegar fjallað er um skólahald enda hefur hún nokkur áhrif á

rekstrarkostnað vegna grunnskóla. Lykiltalan nær til grunnskóla sveitarfélaga sem og sjálfstætt starfandi grunnskóla.

Sérskólar eru ekki taldir með.

Talnaefni

Byggt á gögnum frá

Hagstofu Íslands

vegna 2015.

Starfsfólk við kennslu

eru allir kennarar.

Stjórnendur og

sérkennarar ekki

meðtaldir.


Gagnlegt getur verið fyrir hvert sveitarfélag að velta eftirfarandi þáttum fyrir sér þegar litið er til

samanburðar á kennitölunni:

Stærðarhagkvæmni í skólarekstri

Munur vegna mismunandi þjónustustigs

Munur á þjónustuþyngd, svo sem vegna sérþarfa barna

Munur vegna landfræðilegra aðstæðna

Samsetning starfsfólks og aldurssamsetning kennara


0,0

2,0

4,0

6,0

8,0

10,0

12,0

14,0

16,0

1 6 11 16 21 26 31 36 41 46 51 56 61

Fjö

ldi n

emen

da

á s

töð

ugi

ldi

Röðun sveitarfélaga

2.1 Fjöldi nemenda á hvert stöðugildi starfsfólks við kennslu

Myndin hér til hliðar sýnir hvernig

sveitarfélögin dreifast frá lægsta

upp í hæsta gildi. Vegið

landsmeðaltal er 11,9 nemendur á

hvert stöðugildi kennara. Lægsta

gildi er 2,7 en hæsta er 13,9

nemendur á hvert stöðugildi.


25

Fjöldi nemenda á hvert stöðugildi kennara 2015

< 7,2 nem

7,3 - 9,3

9,4 -11,0

11,1 - 14,0

Ekki skóli

Reykjavík

KópavogurSeltj.nes

Garðabær

Hafnarfj.

Mosfellsb.

Kjósahr.


Sandgerði

Garður

Vogar

Akranes

Skorrad.hr

Hvalfj.st.hr.

Borgarbyggð

Grundarfj.

Helgaf.sv.

Stykkishómur

Snæfellsbær

Dalabyggð

Bolungarvík

Ísafjörður


Eyja/Miklah.

Tálknafj.

Súðavík

Árneshr.

Kaldr.neshr.

Strandabyggð

Skagafjörður

Húnaþing vestra

Blönduós

Skagaströnd

Skagabyggð

Fjallab.

Grýtubakkahr.

Sv.str.hr.

Hörgársv.

Eyjafj.sv.

Dalvíkurb.

Húnavatnshr.

Akrahr.

Akureyri

Norðurþing

Skútustaðahr.

Tjörneshr.

Þingeyjarsv.

Svalbaðrshr.

Langanesb.

Seyðisfjörður

Fjarðabyggð

Vopnafjörður

Fljótsdalshr.

Borgarfj.hr.

Djúpavogshr.

Fljótsdalshérað

Hornafjörður.

Vesmannaeyjar

Árborg

Mýrdalshr.


Rangárþing.eystra

Rangárþing. ytra

Hrunam.hr.

Hverag.

Ölfus

Gríms/Grafn.

Skeið/Gnúp.

Bláskógarb.

Flóahr.

Breiðdalshr.


26



Seltjarnarneskaupstaður 86,0 Fjallabyggð 87,3
























Vesturbyggð 51,7 Ásahreppur *


Árneshreppur 27,0 Rangárþing ytra 66,9

Kaldrananeshreppur 40,0 Hrunamannahreppur 45,4








Akrahreppur * * Ekki rekinn skóli í svf.


Fjöldi íbúa á hvert stöðugildi starfsfólks við kennslu gefur vísbendingu um umfang þjónustunnar sem veitt er. Talsverður

munur er á þessari kennitölu milli sveitarfélaga sem getur átt sér ýmsar skýringar, t.d. í ytri aðstæðum eins og þéttleika

byggðar. Miðað er við íbúafjölda skólasvæða, þannig er íbúafjöldi Skagabyggðar lagður saman við íbúafjölda í

Sveitarfélaginu Skagaströnd og svo framvegis.

Talnaefni


byggja á gögnum frá

Hagstofu Íslands

vegna ársins 2015.

Starfsfólk við kennslu

eru allir kennarar,

stjórnendur og

sérkennarar.








Samsetning starfsfólks og aldurssamsetning kennara


0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0

90,0

100,0

0 10 20 30 40 50 60 70

Fjö

ldi í

bú

a á

stö

ðu

gild

i


2.2 Fjöldi íbúa á hvert stöðugildi starfsfólks við kennslu

Á myndinni hér til hliðar má sjá

hvernig sveitarfélögin dreifast frá

lægsta upp í hæsta gildi. Vegið

landsmeðaltal er um 71 íbúi á

hvert stöðugildi en lægsta gildi er

27 en hæsta um 87 íbúar á hvert

stöðugildi. Ljóst er að stærri

sveitarfélögin hífa upp hið vegna

meðaltal.


27

Fjöldi íbúa á hvert stöðugildi starfsfólks við kennslu 2015

27 - 49,9

50 - 59,9

60 - 69,9

70 - 89,9

ekki skóli

Reykjavík

KópavogurSeltj.nes

Garðabær

Hafnarfj.

Mosfellsb.

Kjósahr.


Sandgerði

Garður

Vogar

Akranes

Skorrad.hr

Hvalfj.st.hr.

Borgarbyggð

Grundarfj.

Helgaf.sv.

Stykkishómur

Snæfellsbær

Dalabyggð

Bolungarvík

Ísafjörður


Eyja/Miklah.

Tálknafj.

Súðavík

Árneshr.

Kaldr.neshr.

Strandabyggð

Skagafjörður

Húnaþing vestra

Blönduós

Skagaströnd

Skagabyggð

Fjallab.

Grýtubakkahr.

Sv.str.hr.

Hörgársv.

Eyjafj.sv.

Dalvíkurb.

Húnavatnshr.

Akrahr.

Akureyri

Norðurþing

Skútustaðahr.

Tjörneshr.

Þingeyjarsv.

Svalbaðrshr.

Langanesb.

Seyðisfjörður

Fjarðabyggð

Vopnafjörður

Fljótsdalshr.

Borgarfj.hr.

Djúpavogshr.

Fljótsdalshérað

Hornafjörður.

Vesmannaeyjar

Árborg

Mýrdalshr.


Rangárþing.eystra

Rangárþing. ytra

Hrunam.hr.

Hverag.

Ölfus

Gríms/Grafn.

Skeið/Gnúp.

Bláskógarb.

Flóahr.

Breiðdalshr.


28

Reykjavíkurborg 32% Akureyrarkaupstaður 29%

Kópavogsbær 34% Norðurþing 30%

Seltjarnarneskaupstaður 32% Fjallabyggð 26%

Garðabær 32% Dalvíkurbyggð 28%

Hafnarfjarðarkaupstaður 34% Eyjafjarðarsveit 41%

Mosfellsbær 32% Hörgársveit 40%

Kjósarhreppur 32% Svalbarðsstrandarhreppur 42%

Reykjanesbær 30% Grýtubakkahreppur 37%

Grindavíkurbær 36% Skútustaðahreppur 31%

Sandgerðisbær 38% Tjörneshreppur 8%

Sveitarfélagið Garður 43% Þingeyjarsveit 57%

Sveitarfélagið Vogar 39% Svalbarðshreppur 48%

Akraneskaupstaður 29% Langanesbyggð 35%

Skorradalshreppur * Seyðisfjarðarkaupstaður 25%

Hvalfjarðarsveit 48% Fjarðabyggð 35%

Borgarbyggð 37% Vopnafjarðarhreppur 35%

Grundarfjarðarbær 26% Fljótsdalshreppur 22%

Helgafellssveit 42% Borgarfjarðarhreppur 39%

Stykkishólmsbær 31% Breiðdalshreppur 26%

Eyja- og Miklaholtshreppur 63% Djúpavogshreppur 30%

Snæfellsbær 33% Fljótsdalshérað 38%

Dalabyggð 34% Sveitarfélagið Hornafjörður 24%

Bolungarvíkurkaupstaður 32% Vestmannaeyjabær 27%

Ísafjarðarbær 32% Sveitarfélagið Árborg 40%

Reykhólahreppur 49% Mýrdalshreppur 37%

Tálknafjarðarhreppur 37% Skaftárhreppur 38%

Vesturbyggð 30% Ásahreppur 27%

Súðavíkurhreppur 31% Rangárþing eystra 41%

Árneshreppur 63% Rangárþing ytra 39%

Kaldrananeshreppur 45% Hrunamannahreppur 38%

Strandabyggð 35% Hveragerðisbær 30%

Sveitarfélagið Skagafjörður 40% Sveitarfélagið Ölfus 29%

Húnaþing vestra 36% Grímsnes- og Grafningshreppur 34%

Blönduósbær 31% Skeiða- og Gnúpverjahreppur 41%

Sveitarfélagið Skagaströnd 36% Bláskógabyggð 38%

Skagabyggð 44% Flóahreppur 48%

Húnavatnshreppur 45% Vegið landsmeðaltal 33%

Akrahreppur 48% * Vantar upplýsingar frá sveitarfélagi


Það er fróðlegt að vita hve háu hlutfalli af tekjum sínum sveitarfélagið ver til reksturs grunnskóla. Mjög misjafnt er milli

sveitarfélaga hvert hlutfallið er enda hafa bæði tekjur og kostnaður áhrif á kennitöluna. Átt er við öll útgjöld vegna

grunnskóla sveitarfélaga sem og sjálfstætt starfandi grunnskóla, vistunar utan skólatíma sem og þann kostnað sem færður

er á liðinn „annar grunnskólakostnaður“. Árið 2015 vörðu sveitarfélög þriðjungi skatttekna sinna til reksturs grunnskóla.

Talnaefni

Byggt á gögnum úr

ársreikningum

sveitarfélaga 2015.

Um útgjöld er að

ræða, þ.e. búið er að

taka tillit til tekna.


Vert er að hafa í huga að ýmsir þættir geta haft áhrif á þessa kennitölu og því gott að velta

eftirfarandi þáttum fyrir sér við samanburð milli sveitarfélaga:

Aldurssamsetning íbúa

Hve háar eru skatttekjur á íbúa

Stærðarhagkvæmni í rekstri

Samsetning starfsmannahóps og menntunarstig


0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

45%

50%

0 10 20 30 40 50 60 70

Útg

jöld

se

m %

af

sk

att

tek

jum


2.3 Rekstrarútgjöld grunnskóla sem hlutfall af skatttekjum



upp í hæsta gildi kennitölunnar.

Vegið landsmeðaltal er um 33% af

skatttekjum. Lægsta gildi eru m 8%

en hæsta um 63% af skatttekjum

sveitarfélaga. Rétt er að benda á

að í sveitarfélaginu með lægsta

gildið er ekki rekinn grunnskóli og

fá börn á grunnskólaaldri.


29

Rekstrarútgjöld grunnskóla sem % af skatttekjum 2015

20% - 25%

26% - 30%

31% - 35%

36% - 44%

Vantar uppl.

Reykjavík

KópavogurSeltj.nes

Garðabær

Hafnarfj.

Mosfellsb.

Kjósahr.


Sandgerði

Garður

Vogar

Akranes

Skorrad.hr

Hvalfj.st.hr.

Borgarbyggð

Grundarfj.

Helgaf.sv.

Stykkishómur

Snæfellsbær

Dalabyggð

Bolungarvík

Ísafjörður


Eyja/Miklah.

Tálknafj.

Súðavík

Árneshr.

Kaldr.neshr.

Strandabyggð

Skagafjörður

Húnaþing vestra

Blönduós

Skagaströnd

Skagabyggð

Fjallab.

Grýtubakkahr.

Sv.str.hr.

Hörgársv.

Eyjafj.sv.

Dalvíkurb.

Húnavatnshr.

Akrahr.

Akureyri

Norðurþing

Skútustaðahr.

Tjörneshr.

Þingeyjarsv.

Svalbaðrshr.

Langanesb.

Seyðisfjörður

Fjarðabyggð

Vopnafjörður

Fljótsdalshr.

Borgarfj.hr.

Djúpavogshr.

Fljótsdalshérað

Hornafjörður.

Vesmannaeyjar

Árborg

Mýrdalshr.


Rangárþing.eystra

Rangárþing. ytra

Hrunam.hr.

Hverag.

Ölfus

Gríms/Grafn.

Skeið/Gnúp.

Bláskógarb.

Flóahr.

Breiðdalshr.


30

Reykjavíkurborg 217 Akureyrarkaupstaður 211

Kópavogsbær 225 Norðurþing 224

Seltjarnarneskaupstaður 233 Fjallabyggð 209

Garðabær 223 Dalvíkurbyggð 224

Hafnarfjarðarkaupstaður 213 Eyjafjarðarsveit 328

Mosfellsbær 243 Hörgársveit 332

Kjósarhreppur 228 Svalbarðsstrandarhreppur 324

Reykjanesbær 197 Grýtubakkahreppur 306

Grindavíkurbær 270 Skútustaðahreppur 265

Sandgerðisbær 322 Tjörneshreppur 41

Sveitarfélagið Garður 302 Þingeyjarsveit 492

Sveitarfélagið Vogar 327 Svalbarsðhreppur 328

Akraneskaupstaður 201 Langanesbyggð 354

Skorradalshreppur * Seyðisfjarðarkaupstaður 190

Hvalfjarðarsveit 498 Fjarðabyggð 293

Borgarbyggð 308 Vopnafjarðarhreppur 281

Grundarfjarðarbær 203 Fljótsdalshreppur 428

Helgafellssveit 274 Borgarfjarðarhreppur 319

Stykkishólmsbær 257 Breiðdalshreppur 248

Eyja- og Miklaholtshreppur 477 Djúpavogshreppur 290

Snæfellsbær 295 Fljótsdalshérað 330

Dalabyggð 292 Sveitarfélagið Hornafjörður 219

Bolungarvíkurkaupstaður 254 Vestmannaeyjabær 195

Ísafjarðarbær 242 Sveitarfélagið Árborg 267

Reykhólahreppur 628 Mýrdalshreppur 309

Tálknafjarðarhreppur 297 Skaftárhreppur 309

Vesturbyggð 240 Ásahreppur 253

Súðavíkurhreppur 356 Rangárþing eystra 286

Árneshreppur 507 Rangárþing ytra 316

Kaldrananeshreppur 329 Hrunamannahreppur 322

Strandabyggð 322 Hveragerðisbær 243

Sveitarfélagið Skagafjörður 322 Sveitarfélagið Ölfus 278

Húnaþing vestra 341 Grímsnes- og Grafningshreppur 456

Blönduósbær 247 Skeiða- og Gnúpverjahreppur 357

Sveitarfélagið Skagaströnd 355 Bláskógabyggð 345

Skagabyggð 367 Flóahreppur 393

Húnavatnshreppur 386 Vegið landsmeðaltal 233

Akrahreppur 375 * Vantar upplýsingar frá sveitarfélaginu


Skólahald í grunnskóla er hluti af grunnþjónustu samfélagsins sem íbúar sveitarfélagsins greiða fyrir með sköttum. Gagnlegt

er að skoða hversu mikið þjónustan kostar hvern íbúa og hvernig sveitarfélagið kemur út í samanburði við aðra. Átt er við

allan beinan rekstrarkostnað vegna grunnskólastofnana, vistunar utan skólatíma sem og þann kostnað sem færður er á

liðinn „annar grunnskólakostnaður“.

Talnaefni


byggja á gögnum úr

ársreikningum

sveitarfélaga vegna

2015. Brúttó

kostnaður í þús. kr.


Mikill munur getur verið á rekstrarkostnaði grunnskóla á hvern íbúa eftir sveitarfélögum. Hafa

verður í huga að ýmsir þættir geta haft áhrif á kennitöluna.

Stærðarhagkvæmni og nýting mannafla

Aldurssamsetning íbúa sveitarfélagsins


Hugsanlega mismunandi þjónustustig


0

50

100

150

200

250

300

350

400

450

0 10 20 30 40 50 60 70

Rek

stra

rko

stn

að

ur

gru

nn

skó

la á

íbú

a


2.4 Rekstrarkostnaður vegna grunnskóla á íbúa




Vegið landsmeðaltal er um 233

þúsund kr. á hvern íbúa. Lægsta

gildi er um 41 þús. kr. en hæsta um

628 þús.kr. á hvern íbúa. Rétt er að

benda á að í sveitarfélaginu með

lægsta gildið er ekki rekinn

grunnskóli og fá börn á

grunnskólaaldri.


31

Rekstrarkostnaður vegna grunnskóla á íbúa 2015

0 - 245

246 - 300

301 - 345

346 - 630

Vantar uppl.

Reykjavík

KópavogurSeltj.nes

Garðabær

Hafnarfj.

Mosfellsb.

Kjósahr.


Sandgerði

Garður

Vogar

Akranes

Skorrad.hr

Hvalfj.st.hr.

Borgarbyggð

Grundarfj.

Helgaf.sv.

Stykkishómur

Snæfellsbær

Dalabyggð

Bolungarvík

Ísafjörður


Eyja/Miklah.

Tálknafj.

Súðavík

Árneshr.

Kaldr.neshr.

Strandabyggð

Skagafjörður

Húnaþing vestra

Blönduós

Skagaströnd

Skagabyggð

Fjallab.

Grýtubakkahr.

Sv.str.hr.

Hörgársv.

Eyjafj.sv.

Dalvíkurb.

Húnavatnshr.

Akrahr.

Akureyri

Norðurþing

Skútustaðahr.

Tjörneshr.

Þingeyjarsv.

Svalbaðrshr.

Langanesb.

Seyðisfjörður

Fjarðabyggð

Vopnafjörður

Fljótsdalshr.

Borgarfj.hr.

Djúpavogshr.

Fljótsdalshérað

Hornafjörður.

Vesmannaeyjar

Árborg

Mýrdalshr.


Rangárþing.eystra

Rangárþing. ytra

Hrunam.hr.

Hverag.

Ölfus

Gríms/Grafn.

Skeið/Gnúp.

Bláskógarb.

Flóahr.

Breiðdalshr.


32

Reykjavíkurborg 1.132 Akureyrarkaupstaður 1.133

Kópavogsbær 1.131 Norðurþing 1.554

Seltjarnarneskaupstaður 1.483 Fjallabyggð 1.554

Garðabær 1.027 Dalvíkurbyggð 1.328

Hafnarfjarðarkaupstaður 1.215 Eyjafjarðarsveit 1.815

Mosfellsbær 1.135 Hörgársveit 1.796

Kjósarhreppur * Svalbarðsstrandarhreppur 2.098

Reykjanesbær 1.198 Grýtubakkahreppur 1.736

Grindavíkurbær 1.130 Skútustaðahreppur 2.341

Sandgerðisbær 1.572 Tjörneshreppur *

Sveitarfélagið Garður 1.461 Þingeyjarsveit 3.217

Sveitarfélagið Vogar 1.584 Svalbarðshreppur *

Akraneskaupstaður 1.195 Langanesbyggð 1.963

Skorradalshreppur * Seyðisfjarðarkaupstaður 1.883

Hvalfjarðarsveit 1.887 Fjarðabyggð 1.670

Borgarbyggð 1.581 Vopnafjarðarhreppur 1.883

Grundarfjarðarbær 1.510 Fljótsdalshreppur *

Helgafellssveit * Borgarfjarðarhreppur 4.312

Stykkishólmsbær 1.739 Breiðdalshreppur 2.976

Eyja- og Miklaholtshreppur 2.812 Djúpavogshreppur 1.703

Snæfellsbær 1.750 Fljótsdalshérað 1.291

Dalabyggð 1.676 Sveitarfélagið Hornafjörður 1.522

Bolungarvíkurkaupstaður 1.703 Vestmannaeyjabær 1.269

Ísafjarðarbær 1.409 Sveitarfélagið Árborg 1.383

Reykhólahreppur 2.134 Mýrdalshreppur 2.233

Tálknafjarðarhreppur * Skaftárhreppur 2.041

Vesturbyggð 1.440 Ásahreppur *

Súðavíkurhreppur 3.289 Rangárþing eystra 1.636

Árneshreppur 5.479 Rangárþing ytra 1.794

Kaldrananeshreppur 3.690 Hrunamannahreppur 1.847

Strandabyggð 2.257 Hveragerðisbær 1.471

Sveitarfélagið Skagafjörður 1.796 Sveitarfélagið Ölfus 1.874

Húnaþing vestra 1.795 Grímsnes- og Grafningshreppur 3.074

Blönduósbær 1.393 Skeiða- og Gnúpverjahreppur 1.881

Sveitarfélagið Skagaströnd 1.631 Bláskógabyggð 2.234

Skagabyggð * Flóahreppur 1.842

Húnavatnshreppur 2.585 Vegið langsmeðaltal 1.257

Akrahreppur * * Ekki rekinn skóli í sveitarfélaginu


Rekstrarkostnaður grunnskóla á hvern nemanda á Íslandi er með því hæsta sem gerist meðal OECD ríkjanna. Með því að

bera saman útkomu sveitarfélaga sést að mjög misjafnt er hvað hver nemandi kostar þau. Um beinan rekstrarkostnað er að

ræða. Sérskólar ekki meðtaldir né sjálfstætt starfandi grunnskólar.

Talnaefni


Hagstofu Íslands og á

ársreikningum


2015. Innri leiga og

skólaakstur ekki

meðtalin. Brúttó

kostnaður í þús. kr.


Rekstrarkostnaður á hvern nemanda er mishár eftir sveitarfélögum og gagnlegt að skoða

eftirtalin atriði sem geta mögulega útskýrt muninn:

Er hár rekstrarkostnaður að spegla hærra þjónustustig en hjá öðrum?

Stærðarhagkvæmni og stærð skóla

Landfræðilegar aðstæður og þéttleiki byggðar

Samsetning starfsmannahóps


0

500

1.000

1.500

2.000

2.500

0 10 20 30 40 50 60

reks

tra

rko

stn

að

ur

á n

ema

nd

a


2.5 Rekstrarkostnaður grunnskóla á hvern nemanda




landsmeðaltal er um 1.257 þús. kr.

á hvern nemanda í grunnskólum

sveitarfélaga. Lægsta gildi er 1.027

þús. kr. en hæsta um 5.479 þús.

kr.á hvern nemanda. Ljóst er að

mikil tengsl eru á milli kostnaðar á

hvern nemanda og stærðar

sveitarfélags.


33

Rekstrarkostnaður grunnskóla á hvern nemanda

< 1.400

1.400-1.700

1.701-2.000

2.000 >

Ekki skóli

Reykjavík

KópavogurSeltj.nes

Garðabær

Hafnarfj.

Mosfellsb.

Kjósahr.


Sandgerði

Garður

Vogar

Akranes

Skorrad.hr

Hvalfj.st.hr.

Borgarbyggð

Grundarfj.

Helgaf.sv.

Stykkishómur

Snæfellsbær

Dalabyggð

Bolungarvík

Ísafjörður


Eyja/Miklah.

Tálknafj.

Súðavík

Árneshr.

Kaldr.neshr.

Strandabyggð

Skagafjörður

Húnaþing vestra

Blönduós

Skagaströnd

Skagabyggð

Fjallab.

Grýtubakkahr.

Sv.str.hr.

Hörgársv.

Eyjafj.sv.

Dalvíkurb.

Húnavatnshr.

Akrahr.

Akureyri

Norðurþing

Skútustaðahr.

Tjörneshr.

Þingeyjarsv.

Svalbaðrshr.

Langanesb.

Seyðisfjörður

Fjarðabyggð

Vopnafjörður

Fljótsdalshr.

Borgarfj.hr.

Djúpavogshr.

Fljótsdalshérað

Hornafjörður.

Vesmannaeyjar

Árborg

Mýrdalshr.


Rangárþing.eystra

Rangárþing. ytra

Hrunam.hr.

Hverag.

Ölfus

Gríms/Grafn.

Skeið/Gnúp.

Bláskógarb.

Flóahr.

Breiðdalshr.


34


35

Leikskólinn


36



Seltjarnarneskaupstaður 3,8 Fjallabyggð 3,7
























Vesturbyggð 3,1 Ásahreppur *¹


Árneshreppur * Rangárþing ytra 3,1

Kaldrananeshreppur * Hrunamannahreppur 3,0








Akrahreppur * * Vantar upplýsingar frá sveitarfélagi

*¹ Byggðasamlag


Fjöldi heilsdagsígilda leikskólabarna á hvert stöðugildi starfsfólks við uppeldis og menntunarstörf er misjafn eftir

sveitarfélögum. Algengt er að litið sé til þessarar lykiltölu þegar fjallað er um skólahald enda hefur hún nokkur áhrif á

rekstrarkostnað vegna leikskóla. Lykiltalan nær til leikskóla sveitarfélaga sem og sjálfstætt starfandi leikskóla.

Talnaefni


Hagstofu Íslands

vegna 2015.

Starfsfólk við

uppeldis- og

menntunarstörf í

leikskóla.








Heilsdagsígildi eru reiknuð út frá dvalartíma barna, þannig að dvalartími í 4 klst. jafngildir hálfu

heilsdagsígildi en 8 klst. dvöl reiknast sem 1 heilsdagsígildi.


0,0

1,0

2,0

3,0

4,0

5,0

6,0

1 6 11 16 21 26 31 36 41 46 51 56 61

Fjö

ldi h

dig

á s

tg v

ið u

pp

eld

is-o

g m

enn

tun

ars

törf


3.1 Fjöldi heilsdagsígilda á stöðugildi starfsfólks við uppeldi og menntun




landsmeðaltal er um 4,1

heilsdagsígildi á hvert stöðugildi

við uppeldis- og menntunarstörf.

Lægsta gildi er 1,1 en hæsta um

5,3.


37

Fjöldi heilsdagsígilda á hvert stg. starfsfólks við uppeldis-

og menntunarstörf í leikskóla 2015

Undir 3,2

3,3 - 3,7

3,8 - 4,1

4,2 - 5,3

Ekki skóli

Reykjavík

KópavogurSeltj.nes

Garðabær

Hafnarfj.

Mosfellsb.

Kjósahr.


Sandgerði

Garður

Vogar

Akranes

Skorrad.hr

Hvalfj.st.hr.

Borgarbyggð

Grundarfj.

Helgaf.sv.

Stykkishómur

Snæfellsbær

Dalabyggð

Bolungarvík

Ísafjörður


Eyja/Miklah.

Tálknafj.

Súðavík

Árneshr.

Kaldr.neshr.

Strandabyggð

Skagafjörður

Húnaþing vestra

Blönduós

Skagaströnd

Skagabyggð

Fjallab.

Grýtubakkahr.

Sv.str.hr.

Hörgársv.

Eyjafj.sv.

Dalvíkurb.

Húnavatnshr.

Akrahr.

Akureyri

Norðurþing

Skútustaðahr.

Tjörneshr.

Þingeyjarsv.

Svalbaðrshr.

Langanesb.

Seyðisfjörður

Fjarðabyggð

Vopnafjörður

Fljótsdalshr.

Borgarfj.hr.

Djúpavogshr.

Fljótsdalshérað

Hornafjörður.

Vesmannaeyjar

Árborg

Mýrdalshr.


Rangárþing.eystra

Rangárþing. ytra

Hrunam.hr.

Hverag.

Ölfus

Gríms/Grafn.

Skeið/Gnúp.

Bláskógarb.

Flóahr.

Breiðdalshr.


38


0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

1 6 11 16 21 26 31 36 41 46 51 56 61

% t

ek

na

af

rek

str

ark

os

tna

ði

leik

sk

óla








Kjósarhreppur * Svalbarðsstrandarhreppur 10%



Sandgerðisbær *² Tjörneshreppur *

Sveitarfélagið Garður *² Þingeyjarsveit 10%

Sveitarfélagið Vogar 18% Svalbarðshreppur *





Grundarfjarðarbær 19% Fljótsdalshreppur *

Helgafellssveit * Borgarfjarðarhreppur 14%








Tálknafjarðarhreppur *² Skaftárhreppur 16%

Vesturbyggð 17% Ásahreppur *¹


Árneshreppur * Rangárþing ytra 10%

Kaldrananeshreppur * Hrunamannahreppur 12%






Skagabyggð * Flóahreppur 14%


Akrahreppur * * Vantar upplýsingar frá sveitarfélagi

*¹ Byggðasamlag

*² Eingöngu einkar. leiksk. í svf.


Samkvæmt 27. gr. laga um leikskóla nr. 90/2008 er sveitarstjórnum heimilt að ákveða gjaldtöku fyrir börn á leikskóla. Ljóst

má vera að tekjur vegna leikskóla eða svokallað leikskólagjald getur skipt talsverðu máli fyrir rekstur leikskóla. Árið 2004

námu tekjur leikskóla um 28% af rekstrarkostnaði leikskóla. Árið 2015 eru þær 16% af rekstrarkostnaði leikskóla. Lykiltalan

nær til leikskóla sveitarfélaga.

Talnaefni


Hagstofu Íslands

vegna 2015. Hlutfall

tekna leikskóla

sveitarfélaga af

beinum

rekstrarkostnaði

þeirra.





Mismunandi þjónustustig

Ólíkar áherslur og stefnumótun sveitarfélaga

3.2 Hlutfall tekna af rekstrarkostnaði leikskóla sveitarfélaga




landsmeðaltal er 16% af beinum

rekstrarkostnaði leikskóla

sveitarfélaga. Lægsta gildi er 3% af

rekstrarkostnaði en hæsta gildi er

25% af rekstrarkostnaði leikskóla.


39

Hlutfall tekna af rekstrarkostnaði leikskóla 2015

11% <

12% - 15%

16% - 18%

19% - 25%

Ekki skóli

Reykjavík

KópavogurSeltj.nes

Garðabær

Hafnarfj.

Mosfellsb.

Kjósahr.


Sandgerði

Garður

Vogar

Akranes

Skorrad.hr

Hvalfj.st.hr.

Borgarbyggð

Grundarfj.

Helgaf.sv.

Stykkishómur

Snæfellsbær

Dalabyggð

Bolungarvík

Ísafjörður


Eyja/Miklah.

Tálknafj.

Súðavík

Árneshr.

Kaldr.neshr.

Strandabyggð

Skagafjörður

Húnaþing vestra

Blönduós

Skagaströnd

Skagabyggð

Fjallab.

Grýtubakkahr.

Sv.str.hr.

Hörgársv.

Eyjafj.sv.

Dalvíkurb.

Húnavatnshr.

Akrahr.

Akureyri

Norðurþing

Skútustaðahr.

Tjörneshr.

Þingeyjarsv.

Svalbaðrshr.

Langanesb.

Seyðisfjörður

Fjarðabyggð

Vopnafjörður

Fljótsdalshr.

Borgarfj.hr.

Djúpavogshr.

Fljótsdalshérað

Hornafjörður.

Vesmannaeyjar

Árborg

Mýrdalshr.


Rangárþing.eystra

Rangárþing. ytra

Hrunam.hr.

Hverag.

Ölfus

Gríms/Grafn.

Skeið/Gnúp.

Bláskógarb.

Flóahr.

Breiðdalshr.


40












Sveitarfélagið Vogar 121 Svalbarðshreppur 92


























Akrahreppur 64 * Vantar upplýsingar frá sveitarfélagi

3.3 Rekstrarkostnaður vegna leikskóla á íbúa


Skólahald í leikskóla er hluti af grunnþjónustu samfélagsins sem íbúar sveitarfélagsins greiða fyrir með sköttum. Gagnlegt er

að skoða hversu mikið þjónustan kostar hvern íbúa og hvernig sveitarfélagið kemur út í samanburði við aðra. Átt er við

beinan rekstrarkostnað vegna leikskóla sveitarfélaga, sjálfstætt starfandi leikskóla og það sem fært er á liðinn annan

leikskólakostnað.

Talnaefni


Hagstofu Íslands

vegna 2015. Tölur í

þús. kr. Um brúttó

kostnað er að ræða.


Mikill munur getur verið á rekstrarkostnaði leikskóla á hvern íbúa eftir sveitarfélögum. Hafa

verður í huga að ýmsir þættir geta haft áhrif á kennitöluna.

Stærðarhagkvæmni og nýting mannafla

Aldurssamsetning íbúa sveitarfélagsins


Hugsanlega mismunandi þjónustustig


0

50

100

150

200

250

1 6 11 16 21 26 31 36 41 46 51 56 61 66 71

ko

stn

að

ur

ve

gn

a l

eik

sk

óla

á íb

úa





landsmeðaltal er um 119 þús. kr. á

hvern íbúa. Lægsta gildi er 36 þús.

kr. en hæsta um 210 þús. á hvern

íbúa.

Rétt er að benda á að í þeim

sveitarfélögum sem fá gildið 0, eru

ekki reknir leikskólar né búa þar

börn á leikskólaaldri.


41

Rekstrarkostnaður vegna leikskóla á íbúa 2015

0 - 103

104 - 117

118 - 135

136 - 210

Ekki skóli

Reykjavík

KópavogurSeltj.nes

Garðabær

Hafnarfj.

Mosfellsb.

Kjósahr.


Sandgerði

Garður

Vogar

Akranes

Skorrad.hr

Hvalfj.st.hr.

Borgarbyggð

Grundarfj.

Helgaf.sv.

Stykkishómur

Snæfellsbær

Dalabyggð

Bolungarvík

Ísafjörður


Eyja/Miklah.

Tálknafj.

Súðavík

Árneshr.

Kaldr.neshr.

Strandabyggð

Skagafjörður

Húnaþing vestra

Blönduós

Skagaströnd

Skagabyggð

Fjallab.

Grýtubakkahr.

Sv.str.hr.

Hörgársv.

Eyjafj.sv.

Dalvíkurb.

Húnavatnshr.

Akrahr.

Akureyri

Norðurþing

Skútustaðahr.

Tjörneshr.

Þingeyjarsv.

Svalbaðrshr.

Langanesb.

Seyðisfjörður

Fjarðabyggð

Vopnafjörður

Fljótsdalshr.

Borgarfj.hr.

Djúpavogshr.

Fljótsdalshérað

Hornafjörður.

Vesmannaeyjar

Árborg

Mýrdalshr.


Rangárþing.eystra

Rangárþing. ytra

Hrunam.hr.

Hverag.

Ölfus

Gríms/Grafn.

Skeið/Gnúp.

Bláskógarb.

Flóahr.

Breiðdalshr.


42






































Akrahreppur 8% * Vantar upplýsingar frá sveitarfélagi

3.4 Rekstrarútgjöld leikskóla af skatttekjum


Það er fróðlegt að vita hve háu hlutfalli af tekjum sínum sveitarfélagið ver til reksturs leikskóla. Mjög misjafnt er milli

sveitarfélaga hvert hlutfallið er enda hafa bæði tekjur og kostnaður áhrif á kennitöluna. Átt er við öll útgjöld vegna

leikskólastofnana og útgjöld sem færð eru á liðinn „annan grunnskólakostnað“. Árið 2015 vörðu sveitarfélög 15%

skatttekna sinna til reksturs grunnskóla.

Talnaefni

Byggt á gögnum úr

ársreikningum

sveitarfélaga 2015.

Um útgjöld er að

ræða, þ.e. búið er að

taka tillit til tekna.






Stærðarhagkvæmni í rekstri



0%

2%

4%

6%

8%

10%

12%

14%

16%

18%

1 6 11 16 21 26 31 36 41 46 51 56 61

Útg

jöld

leik

skó

la s

em %

af

skat

ttek

jum





Vegið landsmeðaltal er um 15% af

skatttekjum. Lægsta gildi eru með

4% en hæsta um 20% af

skatttekjum sveitarfélaga.

Rétt er að benda á að í þeim

sveitarfélögum sem fá gildið 0, eru

ekki reknir leikskólar né búa þar

börn á leikskólaaldri.


43

Rekstrarútgjöld leikskóla af skatttekjum 2015

10% <

11% - 13%

14% - 15%

16% - 20%

Ekki skóli

Reykjavík

KópavogurSeltj.nes

Garðabær

Hafnarfj.

Mosfellsb.

Kjósahr.


Sandgerði

Garður

Vogar

Akranes

Skorrad.hr

Hvalfj.st.hr.

Borgarbyggð

Grundarfj.

Helgaf.sv.

Stykkishómur

Snæfellsbær

Dalabyggð

Bolungarvík

Ísafjörður


Eyja/Miklah.

Tálknafj.

Súðavík

Árneshr.

Kaldr.neshr.

Strandabyggð

Skagafjörður

Húnaþing vestra

Blönduós

Skagaströnd

Skagabyggð

Fjallab.

Grýtubakkahr.

Sv.str.hr.

Hörgársv.

Eyjafj.sv.

Dalvíkurb.

Húnavatnshr.

Akrahr.

Akureyri

Norðurþing

Skútustaðahr.

Tjörneshr.

Þingeyjarsv.

Svalbaðrshr.

Langanesb.

Seyðisfjörður

Fjarðabyggð

Vopnafjörður

Fljótsdalshr.

Borgarfj.hr.

Djúpavogshr.

Fljótsdalshérað

Hornafjörður.

Vesmannaeyjar

Árborg

Mýrdalshr.


Rangárþing.eystra

Rangárþing. ytra

Hrunam.hr.

Hverag.

Ölfus

Gríms/Grafn.

Skeið/Gnúp.

Bláskógarb.

Flóahr.

Breiðdalshr.


44


Rekstrarkostnaður leikskóla á hvert heilsdagsígildi leikskólabarna er áhugaverð lykiltala fyrir rekstraraðila leikskóla. Með því

að bera saman útkomu sveitarfélaga sést að mjög misjafnt er hvað hvert heilsdagsígildi kostar þau. Um beinan

rekstrarkostnað er að ræða án innri leigu. Sjálfstætt starfandi leikskólar ekki meðtaldir.

Talnaefni


Hagstofu Íslands

vegna 2015. Innri

leiga ekki meðtalin.

Brúttó kostnaður í

þús. kr.


Rekstrarkostnaður á hvert heilsdagsígildi er mishár eftir sveitarfélögum og gagnlegt að skoða

eftirtalin atriði sem geta mögulega útskýrt muninn.

Er hár rekstrarkostnaður að spegla hærra þjónustustig en hjá öðrum?

Stærðarhagkvæmni og stærð leikskóla

Landfræðilegar aðstæður og þéttleiki byggðar

Samsetning starfsmannahóps

Heilsdagsígildi eru reiknuð út frá dvalartíma barna, þannig að dvalartími í 4 klst. jafngildir hálfu

heilsdagsígildi en 8 klst. dvöl reiknast sem 1 heilsdagsígildi.


0

500

1.000

1.500

2.000

2.500

3.000

3.500

1 6 11 16 21 26 31 36 41 46 51 56 61

Ko

stn

að

ur

á h

ve

rt h

eil

sd

ag

síg

ild

i


3.5 Rekstrarkostnaður leikskóla á hvert heilsdagsígildi




landsmeðaltal er um 1.816 þús. kr.

á hvert heilsdagsígildi

leikskólabarna í leikskólum

sveitarfélaga. Lægsta gildi er 1.044

kr. en hæsta um 2.895 þús. á hvert

heilsdagsígildi.

Reykjavíkurborg 1.727 Akureyrarkaupstaður 1.705

Kópavogsbær 1.930 Norðurþing 2.142

Seltjarnarneskaupstaður 2.203 Fjallabyggð 1.844

Garðabær 2.039 Dalvíkurbyggð 1.258

Hafnarfjarðarkaupstaður 1.823 Eyjafjarðarsveit 2.111

Mosfellsbær 1.670 Hörgársveit 2.174

Kjósarhreppur * Svalbarðsstrandarhreppur 1.920

Reykjanesbær 1.830 Grýtubakkahreppur 2.017

Grindavíkurbær 1.397 Skútustaðahreppur 2.051

Sandgerðisbær *² Tjörneshreppur *

Sveitarfélagið Garður *² Þingeyjarsveit 2.820

Sveitarfélagið Vogar 2.096 Svalbarðshreppur *

Akraneskaupstaður 1.659 Langanesbyggð 2.024

Skorradalshreppur * Seyðisfjarðarkaupstaður 1.979

Hvalfjarðarsveit 1.953 Fjarðabyggð 1.733

Borgarbyggð 2.081 Vopnafjarðarhreppur 2.642

Grundarfjarðarbær 2.210 Fljótsdalshreppur *

Helgafellssveit * Borgarfjarðarhreppur 1.044

Stykkishólmsbær 1.877 Breiðdalshreppur 2.874

Eyja- og Miklaholtshreppur 2.895 Djúpavogshreppur 2.367

Snæfellsbær 1.906 Fljótsdalshérað 1.823

Dalabyggð 1.591 Sveitarfélagið Hornafjörður 1.817

Bolungarvíkurkaupstaður 1.866 Vestmannaeyjabær 1.596

Ísafjarðarbær 1.945 Sveitarfélagið Árborg 1.988

Reykhólahreppur 2.164 Mýrdalshreppur 1.671

Tálknafjarðarhreppur *² Skaftárhreppur 2.342

Vesturbyggð 2.032 Ásahreppur

Súðavíkurhreppur 2.391 Rangárþing eystra 1.598

Árneshreppur * Rangárþing ytra 1.615

Kaldrananeshreppur * Hrunamannahreppur 2.807

Strandabyggð 2.675 Hveragerðisbær 1.771

Sveitarfélagið Skagafjörður 1.888 Sveitarfélagið Ölfus 2.090

Húnaþing vestra 1.848 Grímsnes- og Grafningshreppur 1.471

Blönduósbær 1.682 Skeiða- og Gnúpverjahreppur 2.766

Sveitarfélagið Skagaströnd 1.671 Bláskógabyggð 2.399

Skagabyggð * Flóahreppur 2.326

Húnavatnshreppur 1.243 Vegið landsmeðaltal 1.816

Akrahreppur *¹ * Ekki leikskóli

*¹Byggðasamlag *²Eingöngu einkareknir leiksk í svf


45

Rekstrarkostnaður leikskóla á hvert heilsdagsígildi 2015

1.000-1.700

1.701-1.950

1.951-2.200

2.201-2.900

Ekki skóli

Reykjavík

KópavogurSeltj.nes

Garðabær

Hafnarfj.

Mosfellsb.

Kjósahr.


Sandgerði

Garður

Vogar

Akranes

Skorrad.hr

Hvalfj.st.hr.

Borgarbyggð

Grundarfj.

Helgaf.sv.

Stykkishómur

Snæfellsbær

Dalabyggð

Bolungarvík

Ísafjörður


Eyja/Miklah.

Tálknafj.

Súðavík

Árneshr.

Kaldr.neshr.

Strandabyggð

Skagafjörður

Húnaþing vestra

Blönduós

Skagaströnd

Skagabyggð

Fjallab.

Grýtubakkahr.

Sv.str.hr.

Hörgársv.

Eyjafj.sv.

Dalvíkurb.

Húnavatnshr.

Akrahr.

Akureyri

Norðurþing

Skútustaðahr.

Tjörneshr.

Þingeyjarsv.

Svalbaðrshr.

Langanesb.

Seyðisfjörður

Fjarðabyggð

Vopnafjörður

Fljótsdalshr.

Borgarfj.hr.

Djúpavogshr.

Fljótsdalshérað

Hornafjörður.

Vesmannaeyjar

Árborg

Mýrdalshr.


Rangárþing.eystra

Rangárþing. ytra

Hrunam.hr.

Hverag.

Ölfus

Gríms/Grafn.

Skeið/Gnúp.

Bláskógarb.

Flóahr.

Breiðdalshr.


46


47

Félagsþjónusta


48






































Akrahreppur 67 * Upplýsingar vantar


Félagsþjónusta sveitarfélaga er hluti af grunnþjónustu samfélagsins sem íbúar sveitarfélagsins greiða fyrir í gegnum útsvar

og fasteignagjöld. Gagnlegt er að skoða hversu mikið þjónustan kostar hvern íbúa og hvernig sveitarfélagið kemur út í

samanburði við aðra.

Talnaefni


byggja á gögnum úr

ársreikningum


ársins 2015.

Kostnaður í þús. kr.




Félagslegur bakgrunnur íbúa og menntastig

Mismunandi þjónustuþyngd, t.d. vegna hærra atvinnuleysis, fjölda öryrkja og fleira




0

50

100

150

200

250

0 10 20 30 40 50 60 70 80

Ko

stn

að

ur

á íb

úa


4.1 Kostnaður vegna félagsþjónustu á íbúa




landsmeðaltal er um 157 þús. kr. á

hvern íbúa. Lægsta gildi er 27 þús.

kr. en hæsta um 233 þús. kr.á

hvern íbúa.


49

Kostnaður vegna félagsþjónustu á íbúa 2015

0 - 50

51 - 80

81 - 120

121 >

Vantar uppl.

Reykjavík

KópavogurSeltj.nes

Garðabær

Hafnarfj.

Mosfellsb.

Kjósahr.


Sandgerði

Garður

Vogar

Akranes

Skorrad.hr

Hvalfj.st.hr.

Borgarbyggð

Grundarfj.

Helgaf.sv.

Stykkishómur

Snæfellsbær

Dalabyggð

Bolungarvík

Ísafjörður


Eyja/Miklah.

Tálknafj.

Súðavík

Árneshr.

Kaldr.neshr.

Strandabyggð

Skagafjörður

Húnaþing vestra

Blönduós

Skagaströnd

Skagabyggð

Fjallab.

Grýtubakkahr.

Sv.str.hr.

Hörgársv.

Eyjafj.sv.

Dalvíkurb.

Húnavatnshr.

Akrahr.

Akureyri

Norðurþing

Skútustaðahr.

Tjörneshr.

Þingeyjarsv.

Svalbaðrshr.

Langanesb.

Seyðisfjörður

Fjarðabyggð

Vopnafjörður

Fljótsdalshr.

Borgarfj.hr.

Djúpavogshr.

Fljótsdalshérað

Hornafjörður.

Vesmannaeyjar

Árborg

Mýrdalshr.


Rangárþing.eystra

Rangárþing. ytra

Hrunam.hr.

Hverag.

Ölfus

Gríms/Grafn.

Skeið/Gnúp.

Bláskógarb.

Flóahr.

Breiðdalshr.


50






































Akrahreppur 9% * Upplýsingar vantar


Það er fróðlegt að vita hve háu hlutfalli af tekjum sínum sveitarfélagið ver til félagsþjónustu. Mjög misjafnt er milli

sveitarfélaga hvert hlutfallið er enda hafa bæði tekjur og kostnaður áhrif á kennitöluna. Árið 2015 vörðu sveitarfélög 19% af

skatttekjum sínum til félagsþjónustu.

Talnaefni


koma úr

ársreikningum

sveitarfélaga 2015

sem safnað er

rafrænt af Hagstofu

Íslands.






Mismunandi atvinnustig

Mishátt þjónustustig

Mismunandi þjónustuþyngd t.d. vegna hærra atvinnuleysis eða fjölda öryrkja og fleira



4.2 Útgjöld félagsþjónustu sem hlutfall af skatttekjum




landsmeðaltal er um 18% af

skatttekjum. Lægsta gildi er3% en

hæsta um 29% af skatttekjum.

Reykjavíkurborg og Akureyrar-

kaupstaður skera sig aðeins úr og

verja um 27 – 29% af skatttekjum

sínum til málaflokksins.


51

Útgjöld félagsþjónustu sem % af skatttekjum 2015

0% - 7%

8% - 10%

11% - 14%

15% - 30%

Vantar uppl

Reykjavík

KópavogurSeltj.nes

Garðabær

Hafnarfj.

Mosfellsb.

Kjósahr.


Sandgerði

Garður

Vogar

Akranes

Skorrad.hr

Hvalfj.st.hr.

Borgarbyggð

Grundarfj.

Helgaf.sv.

Stykkishómur

Snæfellsbær

Dalabyggð

Bolungarvík

Ísafjörður


Eyja/Miklah.

Tálknafj.

Súðavík

Árneshr.

Kaldr.neshr.

Strandabyggð

Skagafjörður

Húnaþing vestra

Blönduós

Skagaströnd

Skagabyggð

Fjallab.

Grýtubakkahr.

Sv.str.hr.

Hörgársv.

Eyjafj.sv.

Dalvíkurb.

Húnavatnshr.

Akrahr.

Akureyri

Norðurþing

Skútustaðahr.

Tjörneshr.

Þingeyjarsv.

Svalbaðrshr.

Langanesb.

Seyðisfjörður

Fjarðabyggð

Vopnafjörður

Fljótsdalshr.

Borgarfj.hr.

Djúpavogshr.

Fljótsdalshérað

Hornafjörður.

Vesmannaeyjar

Árborg

Mýrdalshr.


Rangárþing.eystra

Rangárþing. ytra

Hrunam.hr.

Hverag.

Ölfus

Gríms/Grafn.

Skeið/Gnúp.

Bláskógarb.

Flóahr.

Breiðdalshr.


52








































Fjárhagsaðstoð, sem annars vegar er veitt sem framfærslustyrkur eða hins vegar sem heimildagreiðslur, er hluti af

grunnþjónustu samfélagsins sem íbúar sveitarfélagsins greiða fyrir með sköttum. Gagnlegt er að skoða hversu mikið

þjónustan kostar hvern íbúa og hvernig sveitarfélagið kemur út í samanburði við aðra.

Talnaefni


koma úr

ársreikningum

sveitarfélaga 2015

sem safnað er


Íslands. Tölur í þús.

kr. Brúttó kostnaður.





Mismunandi atvinnustig

Fjöldi einstaklinga á örorku

Framboð á leiguhúsnæði


0

5

10

15

20

25

30

0 10 20 30 40 50 60 70 80

Ko

stn

að

ur

v fj

árh

ags

aðst

oð

ar á

íbú

a


4.3 Rekstrarkostnaður vegna fjárhagsaðstoðar á íbúa




landsmeðaltal 14 þús. kr. á hvern

íbúa. Lægsta gildið er frá 0 þar sem

engin fjárhagsaðstoð er veitt en

hæsta er 27 þús. kr. á íbúa. Afar

misjafnt er hvernig þessi lykiltala

kemur út milli sveitarfélaga og

virðist stærð þeirra ráða minna þar

um en við margar aðrar kennitölur.


53

Rekstrarkostnaður vegna fjárhagsaðstoðar á íbúa 2015

< 1

2 - 5

6 - 9

10 >

Vantar uppl

Reykjavík

KópavogurSeltj.nes

Garðabær

Hafnarfj.

Mosfellsb.

Kjósahr.


Sandgerði

Garður

Vogar

Akranes

Skorrad.hr

Hvalfj.st.hr.

Borgarbyggð

Grundarfj.

Helgaf.sv.

Stykkishómur

Snæfellsbær

Dalabyggð

Bolungarvík

Ísafjörður


Eyja/Miklah.

Tálknafj.

Súðavík

Árneshr.

Kaldr.neshr.

Strandabyggð

Skagafjörður

Húnaþing vestra

Blönduós

Skagaströnd

Skagabyggð

Fjallab.

Grýtubakkahr.

Sv.str.hr.

Hörgársv.

Eyjafj.sv.

Dalvíkurb.

Húnavatnshr.

Akrahr.

Akureyri

Norðurþing

Skútustaðahr.

Tjörneshr.

Þingeyjarsv.

Svalbaðrshr.

Langanesb.

Seyðisfjörður

Fjarðabyggð

Vopnafjörður

Fljótsdalshr.

Borgarfj.hr.

Djúpavogshr.

Fljótsdalshérað

Hornafjörður.

Vesmannaeyjar

Árborg

Mýrdalshr.


Rangárþing.eystra

Rangárþing. ytra

Hrunam.hr.

Hverag.

Ölfus

Gríms/Grafn.

Skeið/Gnúp.

Bláskógarb.

Flóahr.

Breiðdalshr.


54








































Þjónusta við börn og unglinga er hluti af grunnþjónustu samfélagsins sem íbúar sveitarfélagsins greiða fyrir með sköttum.

Kostnaður vegna hennar tekur til útgjalda vegna barnaverndarnefnda og vistunar og fósturs barna og ungmenna utan

heimilis. Gagnlegt er að skoða hversu mikið þjónustan kostar hvern íbúa og hvernig sveitarfélagið kemur út í samanburði við

aðra.

Talnaefni


koma úr

ársreikningum

sveitarfélaga 2015

sem safnað er


Íslands.


Mikill munur getur verið á vegna þjónustu við börn og unglinga á hvern íbúa eftir

sveitarfélögum. Hafa verður í huga að ýmsir þættir geta haft áhrif á kennitöluna.

Félagslegur bakgrunnur íbúa og menntunarstig



0

5

10

15

20

25

30

35

0 10 20 30 40 50 60 70 80

Ko

stn

að

ur

v b

arn

ave

rnd

arm

ála

á íb

úa


4.4 Kostnaður vegna barnaverndarmála á íbúa



upp í hæsta gildi. Vegið lands-

meðaltal er 7 þús. kr. á hvern íbúa.

Lægsta gildið er frá 0 þar sem

engum fjármunum er varið í þessa

þjónustu og hæsta er 33 þús. kr. á

íbúa.


55

Kostnaður vegna barnaverndarmála á íbúa 2015

0

1 - 2

3 - 5

6 >

Vantar uppl

Reykjavík

KópavogurSeltj.nes

Garðabær

Hafnarfj.

Mosfellsb.

Kjósahr.


Sandgerði

Garður

Vogar

Akranes

Skorrad.hr

Hvalfj.st.hr.

Borgarbyggð

Grundarfj.

Helgaf.sv.

Stykkishómur

Snæfellsbær

Dalabyggð

Bolungarvík

Ísafjörður


Eyja/Miklah.

Tálknafj.

Súðavík

Árneshr.

Kaldr.neshr.

Strandabyggð

Skagafjörður

Húnaþing vestra

Blönduós

Skagaströnd

Skagabyggð

Fjallab.

Grýtubakkahr.

Sv.str.hr.

Hörgársv.

Eyjafj.sv.

Dalvíkurb.

Húnavatnshr.

Akrahr.

Akureyri

Norðurþing

Skútustaðahr.

Tjörneshr.

Þingeyjarsv.

Svalbaðrshr.

Langanesb.

Seyðisfjörður

Fjarðabyggð

Vopnafjörður

Fljótsdalshr.

Borgarfj.hr.

Djúpavogshr.

Fljótsdalshérað

Hornafjörður.

Vesmannaeyjar

Árborg

Mýrdalshr.


Rangárþing.eystra

Rangárþing. ytra

Hrunam.hr.

Hverag.

Ölfus

Gríms/Grafn.

Skeið/Gnúp.

Bláskógarb.

Flóahr.

Breiðdalshr.


56














Skorradalshreppur 6 Seyðisfjarðarkaupstaður 9
























Akrahreppur 6


Sveitarfélögum er skylt að greiða húsaleigubætur með það að markmiði að lækka húsnæðiskostnað tekjulágra leigjenda.

Með því að bera saman útkomu sveitarfélaga sést að mikill munur getur verið á því hver kostnaður vegna húsaleigubóta á

hvern íbúa er. Sérstakar húsaleigubætur ekki meðtaldar.

Talnaefni


koma úr

ársreikningum

sveitarfélaga sem


Hagstofu Íslands.


Við samanburð er gagnlegt að hafa eftirfarandi þætti til hliðsjónar:

Félagsleg samsetning íbúa og menntunarstig

Húsnæðiskostnaður er misjafn eftir sveitarfélögum og landshlutum


Framboð á leiguhúsnæði


0

5

10

15

20

25

30

0 10 20 30 40 50 60 70 80

Ko

stn

að

ur

v h

úsa

leig

ub

óta

á íb

úa


4.5 Kostnaður sveitarfélaga vegna húsaleigubóta á íbúa




landsmeðaltal er 13 þús. kr. á

hvern íbúa. Lægsta gildið er frá 0

þar sem engum fjármunum er

varið í húsaleigubætur og hæsta er

30 þús. kr. á íbúa.


57

Kostnaður vegna húsaleigubóta á íbúa 2015

0 -7

8 - 10

11 - 13

14 >

Vantar uppl

Reykjavík

KópavogurSeltj.nes

Garðabær

Hafnarfj.

Mosfellsb.

Kjósahr.


Sandgerði

Garður

Vogar

Akranes

Skorrad.hr

Hvalfj.st.hr.

Borgarbyggð

Grundarfj.

Helgaf.sv.

Stykkishómur

Snæfellsbær

Dalabyggð

Bolungarvík

Ísafjörður


Eyja/Miklah.

Tálknafj.

Súðavík

Árneshr.

Kaldr.neshr.

Strandabyggð

Skagafjörður

Húnaþing vestra

Blönduós

Skagaströnd

Skagabyggð

Fjallab.

Grýtubakkahr.

Sv.str.hr.

Hörgársv.

Eyjafj.sv.

Dalvíkurb.

Húnavatnshr.

Akrahr.

Akureyri

Norðurþing

Skútustaðahr.

Tjörneshr.

Þingeyjarsv.

Svalbaðrshr.

Langanesb.

Seyðisfjörður

Fjarðabyggð

Vopnafjörður

Fljótsdalshr.

Borgarfj.hr.

Djúpavogshr.

Fljótsdalshérað

Hornafjörður.

Vesmannaeyjar

Árborg

Mýrdalshr.


Rangárþing.eystra

Rangárþing. ytra

Hrunam.hr.

Hverag.

Ölfus

Gríms/Grafn.

Skeið/Gnúp.

Bláskógarb.

Flóahr.

Breiðdalshr.


58

Samband íslenskra sveitarfélaga

lykiltölur úr rekstri sveitarfélaga 2015 · hvar stendur þitt sveitarfélag í samanburði við...

Documents