MADDE VE MADDE VE ÖZELLİKLERİÖZELLİKLERİ

MADDENİN TANIMIMADDENİN TANIMI

Boşlukta yer kaplayan, kütlesi ve Boşlukta yer kaplayan, kütlesi ve eylemsizliği olan her şey maddedir. eylemsizliği olan her şey maddedir.

Madde ile ilgili örneklerMadde ile ilgili örneklerOturduğumuz sıralardan, yediğimiz Oturduğumuz sıralardan, yediğimiz yiyeceklere, dev yıldızlardan gezegenlere, yiyeceklere, dev yıldızlardan gezegenlere, kullandığımız basit aletlerden kullandığımız basit aletlerden bilgisayarlara, tek hücreli canlılardan bilgisayarlara, tek hücreli canlılardan karmaşık yapılı canlılara, gözümüzle karmaşık yapılı canlılara, gözümüzle görebildiğimiz bütün nesnelerden, görebildiğimiz bütün nesnelerden, göremediğimiz atmosferdeki gazlara kadar göremediğimiz atmosferdeki gazlara kadar her şey maddedir. her şey maddedir.

ÇEŞİTLİ MADDELERÇEŞİTLİ MADDELER

ÇEŞİTLİ MADDELERÇEŞİTLİ MADDELER

MADDENİN HALLERİMADDENİN HALLERİ

Maddenin katı, sıvı ve gaz olmak üzere üç hâli vardır. Maddenin katı, sıvı ve gaz olmak üzere üç hâli vardır. Genel olarak madde ya katı ya sıvı ya da gaz hâlinde Genel olarak madde ya katı ya sıvı ya da gaz hâlinde bulunur. İstenildiğinde ortam şartları elverişli hâle bulunur. İstenildiğinde ortam şartları elverişli hâle getirilerek bir hâlden diğerine dönüştürülebilir. getirilerek bir hâlden diğerine dönüştürülebilir.

Maddenin katı hâli,Maddenin katı hâli, belirli bir şekle ve hacme sahiptir. belirli bir şekle ve hacme sahiptir. Katı maddeyi oluşturan atom ve moleküller birbirine çok Katı maddeyi oluşturan atom ve moleküller birbirine çok yakındır. Aralarındaki boşluklar çok azdır. Atom ve yakındır. Aralarındaki boşluklar çok azdır. Atom ve moleküller arasında bir düzenlilik vardır. moleküller arasında bir düzenlilik vardır.

Maddenin sıvı hâli, Maddenin sıvı hâli, belirli bir şekle sahip belirli bir şekle sahip değildir. Sıvılar akışkan olduklarından değildir. Sıvılar akışkan olduklarından bulundukları kabın şeklini alır. Sıvı hâlde bulundukları kabın şeklini alır. Sıvı hâlde atom veya moleküller katılardan daha atom veya moleküller katılardan daha düzensiz olup tanecikler arası boşluklar düzensiz olup tanecikler arası boşluklar katılardan daha fazladır. katılardan daha fazladır.

Maddenin gaz hâliMaddenin gaz hâli, atom veya molekülleri arasında , atom veya molekülleri arasında boşlukların çok olduğu durumdur. Gaz tanecikleri boşlukların çok olduğu durumdur. Gaz tanecikleri düzensiz olarak hareket ederler. Bu hareketleri sırasında düzensiz olarak hareket ederler. Bu hareketleri sırasında gaz molekülleri birbiri ile homojen olarak karışabilirler. gaz molekülleri birbiri ile homojen olarak karışabilirler. Bunların yayılmaları hissedilebilir veya gözle takip Bunların yayılmaları hissedilebilir veya gözle takip edilebilir. Bir odaya damlatılan bir kolonyanın kokusu edilebilir. Bir odaya damlatılan bir kolonyanın kokusu kısa sürede hissedilirken, bir sigara dumanının yayılması kısa sürede hissedilirken, bir sigara dumanının yayılması da gözle takip edilebilir. Gazların belirli bir şekil ve da gözle takip edilebilir. Gazların belirli bir şekil ve hacimleri yoktur. Konuldukları kabı dolduracak şekilde hacimleri yoktur. Konuldukları kabı dolduracak şekilde genleşerek kabın şeklini ve hacmini alırlar.genleşerek kabın şeklini ve hacmini alırlar.

MADDENİN ORTAK VE AYIRT MADDENİN ORTAK VE AYIRT EDİCİ ÖZELLİKLERİEDİCİ ÖZELLİKLERİ

Maddenin ortak özellikleriMaddenin ortak özellikleri

Maddenin kütle, hacim ve eylemsizlik olmak Maddenin kütle, hacim ve eylemsizlik olmak üzere üç tane ortak özelliği vardır. üzere üç tane ortak özelliği vardır. Maddenin uzayda kapladığı yer, hacim olarak Maddenin uzayda kapladığı yer, hacim olarak ifade edilir. ifade edilir. Kütle, madde miktarının bir ölçüsüdür, terazi ile Kütle, madde miktarının bir ölçüsüdür, terazi ile ölçülür. Ağırlık, bir cismin üzerine yerkürenin ölçülür. Ağırlık, bir cismin üzerine yerkürenin uyguladığı çekim kuvvetidir. uyguladığı çekim kuvvetidir.

Maddenin Ayırt Edici ÖzellikleriMaddenin Ayırt Edici Özellikleri

İki maddenin aynı ya da farklı maddeden mi yapıldığını İki maddenin aynı ya da farklı maddeden mi yapıldığını anlamak için birtakım özellikleri araştırmak gerekir. anlamak için birtakım özellikleri araştırmak gerekir. Bunlar maddenin ayırt edici özellikleridir. Bunlar maddenin ayırt edici özellikleridir. Maddenin ayırt edici özellikleri şekle, biçime ve miktara Maddenin ayırt edici özellikleri şekle, biçime ve miktara bağlı olmayıp, maddenin cinsine bağlıdır. bağlı olmayıp, maddenin cinsine bağlıdır.

1) Öz kütle (yoğunluk)1) Öz kütle (yoğunluk)2) Erime noktası ve kaynama noktası2) Erime noktası ve kaynama noktası3) Çözünürlük3) Çözünürlük4) Sıcaklıkla genleşme4) Sıcaklıkla genleşme5) Esneklik5) Esneklik6) İletkenlik6) İletkenlik

ÖZ KÜTLE (YOĞUNLUK)ÖZ KÜTLE (YOĞUNLUK)

Maddelerin 1 cm3’ünün gram cinsinden Maddelerin 1 cm3’ünün gram cinsinden kütlesine öz kütle denir. Öz kütle (d) ile gösterilir.kütlesine öz kütle denir. Öz kütle (d) ile gösterilir. Kütle (m) ve hacim (V) arasında d=m/v Kütle (m) ve hacim (V) arasında d=m/v bağıntısı vardır. Öz kütlenin birimi g/cm3 dür.bağıntısı vardır. Öz kütlenin birimi g/cm3 dür. Saf maddelerin (element ve bileşik) öz kütleleri Saf maddelerin (element ve bileşik) öz kütleleri sabittir. Karışımların öz kütleleri ise sabit sabittir. Karışımların öz kütleleri ise sabit değildir.değildir.

Bir maddenin öz kütlesinden söz ederken sabit Bir maddenin öz kütlesinden söz ederken sabit bir sıcaklıktaki öz kütlesinden söz edilmelidir. bir sıcaklıktaki öz kütlesinden söz edilmelidir. Sıcaklık değiştiğinde maddenin hacmi Sıcaklık değiştiğinde maddenin hacmi değişeceğinden öz kütlesi de değişir. Özellikle değişeceğinden öz kütlesi de değişir. Özellikle gazlardaki değişiklik daha belirgindir.gazlardaki değişiklik daha belirgindir. Öz kütle, maddenin karakteristik özelliği Öz kütle, maddenin karakteristik özelliği olmasına rağmen yalnız öz kütlesi bilinen bir olmasına rağmen yalnız öz kütlesi bilinen bir maddenin hangi madde olduğu maddenin hangi madde olduğu anlaşılamayabilir. Bir maddenin hangi madde anlaşılamayabilir. Bir maddenin hangi madde olduğunun anlaşılabilmesi için birden fazla ayırt olduğunun anlaşılabilmesi için birden fazla ayırt edici özelliğinin incelenmesi gerekir. edici özelliğinin incelenmesi gerekir.

2,70ALÜMİNYUM

7,86DEMİR

8,92BAKIR

11,30KURŞUN

0,910Zeytin yağı19,30ALTIN

Erime noktasıErime noktasıKatı maddelerin ısıtıldığında sıvı hâle geçtiği sıcaklıktır.Katı maddelerin ısıtıldığında sıvı hâle geçtiği sıcaklıktır.

Kaynama noktasıKaynama noktasıIsıtılan bir sıvının gaz fazına geçtiği sıcaklıktır. Kaynama Isıtılan bir sıvının gaz fazına geçtiği sıcaklıktır. Kaynama sırasında sıvının buhar basıncı açık hava basıncına sırasında sıvının buhar basıncı açık hava basıncına eşittir.eşittir.

Saf bir maddenin erime noktası ve donma noktası aynı Saf bir maddenin erime noktası ve donma noktası aynı sıcaklıktır.sıcaklıktır.

1 atmosfer basınç altında -20°C sıcaklığa sahip bir buz 1 atmosfer basınç altında -20°C sıcaklığa sahip bir buz parçasının ısıtılması olayının grafiği aşağıdadır.parçasının ısıtılması olayının grafiği aşağıdadır.

HAL DEĞİŞİMİHAL DEĞİŞİMİ

ÇÖZÜNÜRLÜKÇÖZÜNÜRLÜK

Doymuş çözeltideki 100 gram suda Doymuş çözeltideki 100 gram suda çözünmüş olan madde miktarı, o maddenin o çözünmüş olan madde miktarı, o maddenin o sıcaklıktaki çözünürlüğüdür.sıcaklıktaki çözünürlüğüdür.

Çözünürlük, çözücünün cinsine, çözünenin Çözünürlük, çözücünün cinsine, çözünenin cinsine, sıcaklık, basınç ve ortak iyonun cinsine, sıcaklık, basınç ve ortak iyonun varlığına bağlıdır.varlığına bağlıdır.

Sıcaklığın değiştirilmesi maddelerin Sıcaklığın değiştirilmesi maddelerin çözünürlüğünü değiştirir. Genellikle sıcaklığın çözünürlüğünü değiştirir. Genellikle sıcaklığın artırılması ile katılarda çözünürlük artarken artırılması ile katılarda çözünürlük artarken gazlarda azalırgazlarda azalır

SICAKLIKLA GENLEŞMESICAKLIKLA GENLEŞME

Genleşme, ısıtılan cisimlerin, boyunda, yüzeyinde veya Genleşme, ısıtılan cisimlerin, boyunda, yüzeyinde veya hacmindeki değişmedir.hacmindeki değişmedir.Yandaki resimde sıcak su içerisindeki hava Yandaki resimde sıcak su içerisindeki hava genleştiğinden balon şişerken, soğuk sudaki balonda genleştiğinden balon şişerken, soğuk sudaki balonda değişiklik olmamaktadır.değişiklik olmamaktadır.

Genleşme katı ve sıvılar için ayırt edici bir özelliktir. Her Genleşme katı ve sıvılar için ayırt edici bir özelliktir. Her katı ve sıvının farklı bir genleşme katsayısı vardır.katı ve sıvının farklı bir genleşme katsayısı vardır.

Aynı şartlarda eşit hacimdeki iki gaz örneği özdeş Aynı şartlarda eşit hacimdeki iki gaz örneği özdeş ısıtıcılarda aynı sürede ısıtıldıklarında hacimleri eşit ısıtıcılarda aynı sürede ısıtıldıklarında hacimleri eşit miktarda artar. Bütün gazların genleşme katsayısı miktarda artar. Bütün gazların genleşme katsayısı aynıdır.aynıdır.

ESNEKLİKESNEKLİK

Esneklik yalnız katılar için ayırt edici bir Esneklik yalnız katılar için ayırt edici bir özelliktir.özelliktir.

Sıvı ve gaz maddelerin esneme Sıvı ve gaz maddelerin esneme özellikleri yoktur. özellikleri yoktur.

İLETKENLİKİLETKENLİK

Üzerinden geçen elektrik akımına karşı Üzerinden geçen elektrik akımına karşı maddelerin gösterdiği kolaylık iletkenliktir.maddelerin gösterdiği kolaylık iletkenliktir.

Bir madde elektrik akımına karşı ne kadar az Bir madde elektrik akımına karşı ne kadar az direnç gösterirse o kadar iyi iletkendir.direnç gösterirse o kadar iyi iletkendir.

Maddelerdeki elektrik akımı iletkenliği Maddelerdeki elektrik akımı iletkenliği elektronların hareketi ve iyonların hareketi ile elektronların hareketi ve iyonların hareketi ile ilgilidir.ilgilidir.

Elementlerden metaller elektrik akımını iletir, Elementlerden metaller elektrik akımını iletir, ametaller iletmez.ametaller iletmez.