Makina Dairesi DizaynMakina Dairesi DizaynPrensipleriPrensipleri

GEM 427GEM 427DoçDoç.Dr. Osman Azmi ÖZSOYSAL, .Dr. Osman Azmi ÖZSOYSAL, Ekim Ekim 20012001

DizayndaDizaynda etkilietkili olanolanfaktörlerfaktörler

•• TasarımıTasarımı yapılacakyapılacak konudakonuda geliştirilmişgeliştirilmiş standardlarstandardlar•• Klas kuruluşları tarafından uyulması istenilen hususlarKlas kuruluşları tarafından uyulması istenilen hususlar•• GemiyiGemiyi yaptıranınyaptıranın istediği düzenlemeleristediği düzenlemeler•• Geminin türüne özgü uygulanacak dizayn farklılıkları veGeminin türüne özgü uygulanacak dizayn farklılıkları ve

alışagelmiş düzenlemeleralışagelmiş düzenlemeler•• Mevcut kullanılabilir yerleştirme alanı ve mühendisMevcut kullanılabilir yerleştirme alanı ve mühendis

yaklaşımıyaklaşımı

KaynaklarKaynaklar•• R.L. Arrington, R.L. Arrington, Marine EngineeringMarine Engineering, SNAME, 1992, SNAME, 1992•• H.D. McGeorge, H.D. McGeorge, Marine Auxiliary MachineryMarine Auxiliary Machinery, 7, 7thth ed., ed.,

published by Butterworth & Heinemann, 1995published by Butterworth & Heinemann, 1995•• L.D.Simmons, L.D.Simmons, Naval Propulsion SystemsNaval Propulsion Systems, Institute of Defense, Institute of Defense

Analyses, US, 1991Analyses, US, 1991•• J.S.Carlton, J.S.Carlton, Marine Propellers and PropulsionMarine Propellers and Propulsion, Butterworth-, Butterworth-

Hinemann (1994)Hinemann (1994)•• Project GuidesProject Guides, Makina üreticileri tarafından çeşitli yıllarda, Makina üreticileri tarafından çeşitli yıllarda

yayınlanmıştır.yayınlanmıştır.•• ISO standardları ve Loyd kurallarıISO standardları ve Loyd kuralları

ISO ISO StandardlarıStandardları

•• ISC 47.020.ISC 47.020.Gemi inşa ve denizcilik ile ilgiliGemi inşa ve denizcilik ile ilgili•• ISC 47.040.ISC 47.040.Açık denizAçık deniz gemilerigemileri ile ilgiliile ilgili•• ISC 47.060.ISC 47.060. İç suİç su seyirseyir gemilerigemileri ileile ilgiliilgili•• ISC 47.080.ISC 47.080.Küçük teknelerKüçük tekneler ileile ilgiliilgili

Başvuru adresi :

www.iso.org

www.tse.org.tr

İTÜ Merkez Kütüphanesi

LoydLoyd kurallarıkuralları

Geminin klaslanacağı Loyd’a aitGeminin klaslanacağı Loyd’a ait““Kısım Kısım 4 - 4 - Makina kurallarıMakina kuralları” ” isimli yayınıisimli yayını

AnaAna makina pervane şaft bağlantısı elemanları makina pervane şaft bağlantısı elemanlarıSABİT PİÇLİ PERVANESABİT PİÇLİ PERVANE

1. Klavuz bağlantı somunu

2. Nitril kauçuğundan contası

3. Yağlama kanalları

4. Perlitik dökme demirden kovan

5. Pervane göbeği

6. Pervane şaftı kıç ucu konik kısmı

7. Kıç sızdırmazlık salmastrası kovanı

8. Araldit dolgu malzemesi

Ana Ana makina pervane şaftmakina pervane şaft bağlantısı elemanlarıbağlantısı elemanlarıPİÇ KONTROLLU PERVANEYİ OLUŞTURAN PARÇALARPİÇ KONTROLLU PERVANEYİ OLUŞTURAN PARÇALAR

Ana Ana makina pervane şaftmakina pervane şaft bağlantısı elemanlarıbağlantısı elemanlarıPİÇ KONTROLLU PERVANEPİÇ KONTROLLU PERVANE

1. Flençle tutturulan pervane kanadı2. Kanat tutturma cıvatası ve kapağı3. Kanat için sırdırmazlık contası4. Yatak pulu5. Pervane göbeği6. Servomotor pistonu7. Göbek silindiri8. Göbek konisi9. Ana ayar valfı10. Kanat dönüşü için kroshedli piston kolu11. Merkezleme pimi12. Kanat dönüşü ayar pabucu13. Kanat bağlantı flenci ve cıvataları14. Düşük basınçlar için emniyet vanası

15. Pervane bağlantısı için flençli şaft ucu

16. Ara şaft

17. Valf kontrol kolu

18. Uç kapak

19. Piç kontrolu için yardımcı servomotor

20. Düşük basınçlar için sızdırmazlık ünitesi

21. Yüksek basınçlar için sızdırmazlık ünitesi

22. Yeke (döndürme) kolu

23. Valf kontrol kolu anahtarı

24. Yağlama yağı dağıtım merkezi

25. Stand-by servosu

26. Tek yönlü valf

27. Yağlama yağı deposu

28. Yüksüz pervane için ayar valfı

29. Yardımcı servomotor için ayar valfı

30. Basınç düşürme valfı

31. Geri basınç düzenleme valfı

32. Ardışık çalışacak ikinci valf

33. Emniyet valfı

34. Basınç düşürme valfı

35. Pervaneyi yüksüz bırakan valf

36. Ana yağlama yağı deposu

37. Ana yağlama yağı pompası

38. Yüksüzleştirme pompası

39. Ana yağlama yağı filtresi

40. Tek yönlü valf

41. Yağlama yağı dağıtım merkezi

PervanePervane ve şaftve şaft montajmontaj resmiresmi

Tahrik şaftı temsili kuruluş resmiTahrik şaftı temsili kuruluş resmi

AnaAna makina pervane şaft bağlantısı makina pervane şaft bağlantısı

1. Dümen boğazı2.Dümen3. Pervane göbeği kapağı4. Pervane5. Dümen topuğu6. Stern tüp sızdırmazlık ünitesi7. Stern tüp yatakları

8. Stern tüp9. Pervane şaftı, kuyruk şaft10. Şaft yatağı11. Ara şaft12. “Thrust”- İtme şaftı13. Motor volanı14. Ana makina krank mili

Tahrik şaftı elemanlarının kesit alınmış kuruluş resmiTahrik şaftı elemanlarının kesit alınmış kuruluş resmi

Sızdırmazlık kovanları montaj resmiSızdırmazlık kovanları montaj resmi

Şaft burcuŞaft burcu

Şaft yatağıŞaft yatağı

AnaAna makina bakım ve makina bakım ve overhaul overhaul donanımı donanımı

1. Ana makina2.Dişli kutusu ve kavrama kaplini3. Yedek parça ambarı4. Atölye5. Pistonun sökülmesi için kaldıraç6. Kaldıraç bağlantı ünitesi

7. Çalıştırma ünitesi8. Piston taşıma kovanı9. Depo vinci10. Ana yatak krikosu11. Subap sökme aparatı12. Makina dairesi dip sacı

Dişli kutusu kesit görünüş resmiDişli kutusu kesit görünüş resmi

1. Yıldız dişlileri2. Yıldız dişlisi yatağı3. Yıldız dişli şaftı4. Merkez dişlisi5. Yıldız dişli bileziği

6. Esnek bilezik sistemi7. Merkez dişlisi kavrama manşonu8. Merkez dişlisi kavrama flenci9. Yağlama yağı deflektörü (akım kontrol levhası)10. Düşük devir şaft yatağı

Dişli kutusu kesit görünüşüDişli kutusu kesit görünüşü

Kaplin Kaplin - - KavramaKavrama

1. Güç giriş şaftı bağlantı noktası2. Kilitleme mandalı3. Güç çıkış şaftı bağlantı noktası4. Kilitleme dişleri5. Kaydırma elemanı6. Helisel diş yivleri7. Kavrama dişleri

KavramalarınKavramaların çalışmaçalışma ilkeleriilkeleriBirleşmeBirleşme1 Güç giriş kısmının devri çıkış kısmından daha düşükolduğunda, kavrama dişleri birbirinden ayrılır. Kilitmandalı kilitlediği diş yivinde serbest kalarak, izleyendiğer diş yivlerının üzerinde tek yönlü kayar.2 Güç giriş kısmının devri artarak ilk durumda çıkıştarafındaki devre yaklaşır. Devir istenilen düzeyegeldiğinde, kavrama dişleri birbiriyle temasa başlayacağıkonuma gelir. Bu sırada kilit mandalı, kavrama dişleriniaynı konuma getirmek üzere üzerinde kaydığı diş yivinikilitlemiştir.3 Kavrama dişleri birbirine geçerken, temasın uyumluve hasarsız gerçekleşmesini sağlayan kilit mandalı artıkdiş yivinden ayrılmaya başlamaktadır.4 Kavrama dişleri birbiriyle tam temas etmiştir. Girişucundan çıkış ucuna kavrama gereken gücü iletmeyebaşlar

AyrılmaAyrılma5 Güç giriş ucu, çıkış ucundan daha yavaş dönmeyebaşladığında, kavrama içerisindeki helisel diş yivlerineetkiyen ters yöndeki moment, kayar elemanları ayrılmapozisyonuna iter.6 Kavrama dişleri birbirinden ayrılmıştır. Kilit mandalıyivler üzerinde kaymaktadır. Güç üreten ve güç iletilenüniteler birbiriyle temasını kaybetmiştir.