max-ov interfejs · u ovom poglav‹u istra¾ujemo najnoviju inkarnaciju max-ovog interfejsa i...

22

P O G L A V L J E

♦ ♦ ♦ ♦

U ovom poglavàu

Istraæivaçe 3D prostora

Padajuñi meniji

Pano sa jeziåcima, glavna paleta alatki i komandni pano

Upravàaçe prozorom za prikaz

Upravàaçe animacijom pomoñu kontrola za vreme

Dobijaçe obaveãteça iz statusne i komandne linije

Suoåavaçe sa MAX-ovim interfejsom

Dobijaçe i aæuriraçe

♦ ♦ ♦ ♦

pomoñi u toku rada

MAX-ov interfejs

olika je vaænost interfejsa programa? Pa, razmotrite sle-

deñe. Interfejs predstavàa skup kontrola za pristupaçe

funkcijama programa. Bez dobrog interfejsa moæda ne biste

nikada upotrebili najboàe moguñnosti programa. Sam program

moæe da ima vrhunske karakteristike, ali ako korisnik ne ume da

ih pronaœe ili da im pristupi, onda ñe potencijali programa biti

samo delimiåno iskoriãñeni. MAX predstavàa moñan softverski

paket koji poseduje neke izvanredne osobine a, na sreñu, inter-

fejs omoguñuje da korisnik te osobine lako pronaœe i iskoristi.

Pre MAX-a, 3D Studio je imao niz lojalnih sledbenika u DOS

okruæeçu. Ovi iskusni korisnici su se navikli na interfejs i znali

su kako da brzo pristupe odreœenim osobinama programa.

Prepravàati interfejs je uvek nezahvalno, a kada to åinite sa

interfejsom koji je plejada korisnika godinama upotrebàavala,

onda se to åesto i ne praãta. Lojalni korisnici 3D Studija su ipak

shvatili da sistemi zasnovani na DOS okruæeçu polako padaju

u zaborav i da je MAX i napravàen da popuni nastalu prazninu.

Da li je MAX-ov interfejs postigao uspeh? Jeste, delimiåno, ali

kako je to veñ uobiåajeno sa interfejsima, uvek ima mesta za

usavrãavaçe. U procesu razvoja MAX-ovog interfejsa spremni

smo za naredni veliki korak. Interfejs MAX-ove verzije 3 sadræi

nekoliko krupnih poboàãaça, no, kao ãto to obiåno biva, potre-

bno je malo vremena da se korisnici na çih naviknu.

U ovom poglavàu istraæujemo najnoviju inkarnaciju MAX-ovog

interfejsa i istovremeno pruæamo nekoliko korisnih saveta koji ñe

çegovo koriãñeçe uåiniti udobnijim.

Istraæivaçe 3D prostora

Moæda izgleda preterano da raspredamo priåe o 3D prostoru

kada veñ æivimo i kreñemo se u çemu. Ukoliko zastanemo i

razmislimo o tome, trodimenzionalni prostor nam je jasan sam

po sebi. Zamislite, na primer, ormariñ sa åetiri fioke. U svakoj od

fioka papir moæete da smestite napred, pozadi ili uz stranice

fioke, ali i u fioke iznad ili ispod razmatrane. Pomenute pozicije

papira predstavàaju tri jedinstvena pravca.

Kada upitam svoju suprugu gde se nalaze naãi pasoãi i ona

kaæe: “U gorçoj fioci, pozadi, na levoj strani”, ja taåno znam gde

se pasoãi nalaze i mogu odmah da ih pronaœem (ukoliko,

naravno, naãa deca nisu bràala po ormariñu). Na koncept tri

dimenzije smo naviknuti i pomoñu çega se dobro snalazimo.

Zamislite sada ekran raåunara, koji je u suãtini dvodimenzio-

nalan. Ako je na çemu mnogo otvorenih prozora, ukàuåujuñi i

skeniranu sliku mog pasoãa, i ja upitam suprugu gde se nalazi

K

Deo I

♦

Uvod u rad sa programom 3D Studio MAX R3

22

slika mog pasoãa, ona bi mogla odgovoriti: “Negde iza velikog prozora u kome piãeã tu

kçigu”. I ja bih morao da “pretraæim” ekran da bih je pronaãao. U 2D prostoru ekrana ja

razumem ãta znaåi gore i dole, odnosno levo i desno, i pomalo ãta znaåi iznad ili ispod,

ali sve to postaje maçe prirodno.

Ovo je veåita glavolomka sa kojom se suoåavaju 3D raåunarski umetnici – kako pri-

kazati 3D objekte na 2D ureœaju? Odgovor koji nudi 3D Studio MAX jeste da treba prika-

zati viãe izgleda iste scene u posebnim prozorima.

Prozor za prikaz

(engl.

viewport

)

predstavàa mali prozor u kome se scena vidi iz jedne perspektive. Ovi prozori za prikaz

u stvari su prozori MAX-ovog 3D sveta. Svaki prozor za prikaz ima niz parametara i

opcija za podeãavaçe izgleda scene.

Sa MAX-ovim prozorima za prikaz u ovom poglavàu se samo upoznajete. Obaveãteça o çiho-vom konfigurisaçu potraæite u poglavàu 3, “Prilagoœavaçe MAX-ovog interfejsa”.

Ortogonalni prikazi

Ortogonalni prikaz

(engl.

orthographic view

) dobijate kada objekat posmatrate sa

udaàenog kraja koordinatne ose. Tada objekat vidite u jednoj ravni. Buduñi da su pro-

zori za ortogonalni prikaz ograniåeni na jednu ravan, oni prikazuju stvarnu visinu i

ãirinu objekta. Raspoloæivim prozorima za ortogonalni prikaz u MAX-u moæete ostvariti

pogled na objekat spreda (Front), otpozadi (Back), odozgo (Top), odozdo (Bottom),

sleva (Left) i zdesna (Right). MAX na poåetku otvara prozore za ortogonalni pogled

odozgo, spreda i sleva, kao ãto je prikazano na slici 2-1. U levom gorçem uglu prozora

nalazi se çegovo ime.

Pogled iz perspektive

Kroz åetvrti prozor za prikaz (slika 2-1) objekat moæete da pogledate iz perspektive.

Iako se u perspektivnom prikazu ne moæe precizno manipulisati objektima, on je najpri-

bliæniji realnom izgledu i omoguñuje intuitivno definisaçe odnosa izmeœu objekata.

Koriãñeçe padajuñih menija

Padajuñi meniji pri vrhu ekrana omoguñuju pristup mnogim komponentama MAX-a.

Viãe komandi koje se pojavàuju u menijima imaju i odgovarajuñu dugmad na paletama

alatki. Odreœenu komandu moæete da izvrãite tako ãto ñete je izabrati iz menija ili tako

ãto ñete pritisnuti çeno dugme na paleti alatki, ukoliko takvo dugme postoji.

U ovom odeàku objaãçavamo menije MAX-a i çihove komande.

Meni File

Meni File sadræi komande za upravàaçe MAX-ovim datotekama. One omoguñuju da

otvarate, snimate i posmatrate datoteke na razliåite naåine.

Otvaraçe i snimaçe datoteka

Meni File sadræi standardne komande New, Open, Save i Save As za rukovaçe datote-

kama koje sadræe scene. Svi okviri za dijalog koji se odnose na datoteke MAX-ovih

scena sadræe i uproãñen prikaz aktivnog prozora za prikaz, kao ãto se vidi na slici 2-2.

Ovo ñe pomoñi da greãkom ne otvorite pogreãnu scenu. Ako MAX pri otvaraçu dato-

teke ne moæe da pronaœe resurse koriãñene u sceni (npr. mape), pojaviñe se okvir za

dijalog u kome moæete “ruåno” da pronaœete resurse ili da zanemarite uåitavaçe

nedostajuñih datoteka.

Referenca

Poglavàe 2

♦

MAX-ov interfejs

23

Komanda Save snima tekuñu scenu pod çenim imenom, ali vam komanda Save As

omoguñuje da to ime pri snimaçu promenite. Sve datoteke MAX-ovih scena dobijaju

nastavak .max. Komanda Save Selected u MAX-ovu datoteku snima samo odabrane

objekte.

MAX ima i moguñnost automatskog zapisivaça – AutoSave. Ona se podeãava u okviru za dija-log Preference Settings, ãto je opisano u poglavàu 3, “Prilagoœavaçe MAX-ovog interfejsa”.

Komanda Archive omoguñuje da scenu snimite zajedno sa svim upotrebàenim (refe-

renciranim) bit mapama u ãtedàivom, komprimovanom formatu datoteka, na primer,

formatu Zip. Eksterni program za arhiviraçe koji se koristi za komprimovaçe datoteka

treba naznaåiti na kartici File okvira za dijalog Preference Settings. Arhiviraçem

MAX-ove scene zajedno sa upotrebàenim bit mapama obezbeœujete jedno mesto za sve

Slika 2-1: MAX-ov interfejs sadræi åetiri prozora sa razliåitim prikazima.

Pogled odozgo Pogled spreda

Pogled sleva Pogled iz perspektive

Slika 2-2: Okvir za dijalog Open File sadræi i uproãñen prikaz scene.

Referenca

Deo I

♦


24

potrebne datoteke. Padajuña lista File Type sadræi i opciju pravàeça spiska datoteka

(List of Files). Spisak u tekstualnoj datoteci åuva imena svih relevantnih datoteka i

çihove putaçe.

Kombinovaçe MAX-ovih scena i objekata

Meni File ima i nekoliko komandi koje sluæe kombinovaçu elemenata iz razliåitih

MAX-ovih datoteka. Komande XRef Objects i XRef Scenes otvaraju okvire za dijalog

pomoñu kojih u tekuñu scenu moæete da ukàuåite referencirane objekte, odnosno

referencirane scene. Ove komande su nezamenàive kada je u pitaçu timski rad.

Komande XRef Objects i XRef Scenes obezbeœuju komfornije okruæeçe za timske projekte.U poglavàu 4, “Referenciraçe spoànih objekata”, potraæite uputstva za koriãñeçe ovihkomandi.

Komande Merge i Merge Animation omoguñuju da u tekuñu scenu ukomponujete

drugu MAX-ovu scenu ili tok neke odreœene animacije. Komandom Replace objekti se

zameçuju objektima iz druge scene koji imaju ista imena.

Vrañaçe interfejsa u prvobitno staçe

Komanda Reset vraña parametre okruæeça u staçe u kome su bili kada je MAX pokre-

nut. Efekat je isti kao da ste iz programa izaãli ne snimajuñi izmene koje ste tokom sesije

napravili, a zatim ponovo pokrenuli program. Pri tome parametri interfejsa dobijaju

svoje standardne vrednosti. Ovom komandom, isto tako, poniãtavate sva

prilagoœavaça interfejsa koja ste eventualno napravili.

Komanda Reset se razlikuje od komande New. Komanda File

➪

New ne vraña sve parametrena standardne vrednosti.

Uvoæeçe i izvoæeçe datoteka

Komandama Import i Export moæete da uåitate objekte ili scene u drugim formatima,

odnosno da ih u çima snimite. Veñina podræanih formata su 3D formati, ali odabrane

objekte moæete da snimite i u drugim formatima, npr. Ilustratorovom AI formatu.

Komanda Export Selected ñe izvesti samo odabrane objekte.

Pomenute komande su detaànije opisane u poglavàu 5, “Uvoæeçe i izvoæeçe”.

Prikazivaçe podataka o sceni

Komanda Summary Info prikazuje sve relevantne detaàe o tekuñoj sceni, npr. broj

objekata, svetlosnih izvora i kamera; ukupan broj temena i povrãina; razliåite parame-

tre modela, kao i poàe Description u koje moæete da unesete opis scene. Slika 2-3 prika-

zuje okvir za dijalog Summary Info.

Kada u okviru za dijalog Summary Info pritisnete dugme Plug-In Info, prikazañe se spi-

sak svih dodatnih programa instaliranih na vaãem sistemu. Åak i bez eksternih dodatnih

programa, ovaj spisak ñe biti priliåno dugaåak, jer su mnoge osnovne osobine MAX-a

ugraœene baã kao dodatni programi. U okviru za dijalog Summary Info nalazi se i dugme

Save to File kojim zbirne podatke o sceni moæete da snimite kao tekstualnu datoteku.

Komanda Properties otvara okvir za dijalog File Properties. Ovaj okvir za dijalog,

prikazan na slici 2-4, ima tri kartice: Summary, Contents i Custom. One sadræe podatke,

kao ãto su naslov (Title), predmet (Subject) i autor (Author) MAX-ove datoteke koji se

mogu koristiti pri upravàaçu timskim projektima. Na primer, kartica Custom se moæe

iskoristiti za unoãeçe datuma revizije scene.

Nova osobina

Napomena

Referenca

Poglavàe 2

♦

MAX-ov interfejs

25

Podatke iz okvira za dijalog File Properties moæete da vidite i u Windowsovom Exploreru, akodatoteku pritisnete desnim tasterom miãa i iz priruånog menija odaberete stavku Properties.Ugledañete dve jedinstvene kartice – Summary i Statistics. Kartica Summary sadræi identifika-cione podatke o datoteci, ukàuåujuñi stavke: autor (Author), kàuåne reåi (Keywords),napomene (Comments), naslov (Title), predmet (Subject) i ãablon (Template). Kartica Statis-tics prikazuje datume nastanka i izmene datoteke, ime korisnika koji je datoteku posledçi sni-mio, redni broj revizije i opisne podatke.

Gledaçe datoteka

Komanda View File otvara okvir za dijalog View File, prikazan na slici 2-5. Ovaj okvir za

dijalog omoguñuje da gledate grafiåke datoteke i datoteke sa animacijama koristeñi Vir-

tual Frame Buffer ili vaã sistemski Media Player.

Slika 2-3: Okvir za dijalog Summary Info prikazuje sve osnovne podatke o tekuñoj sceni.

Slika 2-4: Okvir za dijalog File Properties sadræi podatke o toku rada, kao ãto su podaci o autoru scene, napomene i datumi revizija.

Savet

Deo I

♦


26

Prozor Virtual Frame Buffer detaànije je opisan u poglavàu 36, “Podeãavaçe parametaravizuelizacije”.

Okvir za dijalog View File sadræi nekoliko kontrola za gledaçe datoteka. Dugmad

Devices i Setup omoguñuju da podesite i gledate datoteke koristeñi spoàne ureœaje,

npr. video rikorder. Dugme Info omoguñuje da vidite detaàne podatke o odabranoj

datoteci. Dugme View otvara datoteku za gledaçe, pri åemu okvir za dijalog View File

ostaje otvoren. Dugme Open otvara datoteku, ali zatvara okvir za dijalog. Pri dnu okvira

za dijalog View File prikazana je statistika i putaça tekuñe datoteke.

Iz okvira za dijalog View File moæete da otvorite mnoge tipove datoteka, ukàuåujuñi Microsof-tove video sekvence (AVI), bit mape (BMP), Kodak Cineon (CIN), Autodesk Flic slike (CEL),Graphic Image Format (GIF), IFL slike, Paint* od firme Discreet Logic (IPP), JPEG slike (JPG),PNG slike, slike u formatu Adobeovog Photoshopa (PSD), QuickTime filmove (MOV), SGI slike(RGB), RLA slike, RPF slike, Targa slike (VST), slike u formatu Tagged image file (TIF) i YUV slike.

U podruåju Gamma okvira za dijalog View File moæete da naznaåite da li ñe slika biti

prikazana sa svojom sopstvenom gamom ili sa standardnom sistemskom gamom,

odnosno da li ñe biti koriãñena neka treña vrednost.

Meni Edit

Meni Edit sadræi komande kojima moæete da poniãtite napravàene greãke, da klonirate

i birate objekte, kao i da prikaæete okvir za dijalog Properties koji se odnosi na objekte.

Poniãtavaçe napravàenih greãaka

Prve dve komande u meniju Edit su Undo i Redo. Broj nivoa komande Undo moæete da

zadate u okviru za dijalog Preference Settings. Komanda Undo omoguñuje da poniãtite

prethodnu operaciju. Mnoge operacije, kao ãto su primeçivaçe i uklaçaçe modifika-

tora ili meçaçe parametara, ne mogu se poniãtiti.

Kada dugmad Undo i Redo pritisnete desnim tasterom miãa, ugledañete spisak odreœenogbroja prethodnih operacija sa koga moæete da odaberete specifiåne komande i da ih poniãtiteili da ih ponovite.

Slika 2-5: Okvir za dijalog View File moæe da otvori slike i animacije u velikom broju formata.

Referenca

Napomena

Savet

Poglavàe 2

♦

MAX-ov interfejs

27

Komanda Hold kopira scenu u privremeni memorijski prostor (bafer) iz koga se ona

moæe lako pozvati. Kada je scena komandom Hold privremeno “snimàena”, komandom

Fetch se trenutno moæe vratiti na ekran. Ove komande su brz naåin prañeça modifika-

cija scene ili projekta, bez potrebe da se projekat stvarno snima na disk i ponovo uåi-

tava. Preporuåàivo je da ove komande koristite pre primene ili uklaçaça modifikatora.

Pored åestog snimaça svog rada, treba da upotrebite i komandu Hold pre nego ãto na nekiobjekat primenite sloæen modifikator.

Brisaçe i kloniraçe objekata

Komanda Delete uklaça odabrani objekat sa scene. (Za ovo moæete da upotrebite

i taster Delete.)

U meniju Edit nema uobiåajenih komandi za isecaçe, kopiraçe i postavàaçe obje-

kata. Razlog je to ãto se mnogi objekti i podobjekti ne mogu lako iseñi i postaviti na

drugo mesto. Postoji, meœutim, komanda Clone, koja pravi duplikat odabranog objekta.

Duplikat objekta se pojavàuje taåno iznad originala. Da biste videli i original i duplikat, jedanod çih ñete morati da pomerite.

Kada odaberete komandu Clone, pojaviñe se okvir za dijalog Clone Options. Ovaj jed-

nostavni okvir za dijalog omoguñuje da odluåite hoñe li klonirani objekti biti kopije (Cop-

ies), instance (Instances) ili reference (References). Kopije postaju samostalni objekti,

ali instance i reference ostaju u vezi sa originalom. Zbog ove veze, kada se izmeni origi-

nal, automatski se meça i çegova instanca, odnosno çegova referencirana kopija.

Viãe detaàa o osobini Clone pronañi ñete u poglavàu 6, “Kloniraçe objekata i koriãñeçenizova”.

Biraçe objekata

Meni Edit sadræi i viãe komandi za biraçe objekata. Komandom Select All na sceni

birate sve objekte koji se mogu birati. Komandom Select None sve odabrane objekte

uklaçate iz selekcije. Komanda Select Invert uklaça iz selekcije sve veñ odabrane

objekte i bira sve objekte koji nisu bili odabrani. Komanda Select By otvara podmeni

i time omoguñuje da objekte odaberete po imenu (Name) ili po boji (Color).

Biraçe objekata obraœeno je u poglavàu 7, “Biraçe i grupisaçe objekata”.

Komanda Region omoguñuje da odaberete viãe objekata jednom od dve metode

– Crossing ili Window. Metodom Crossing biraju se objekti koji presecaju podruåje

oznaåeno povlaåeçem miãa. Kod metode Window, objekat se, da bi bio odabran, mora

u celini nalaziti unutar podruåja oznaåenog povlaåeçem miãa.

Komandom Edit Named Selections otvara se okvir za dijalog sa spiskom svih imeno-

vanih selekcija.

Imenovana selekcija

(engl.

named selection

) jeste skup izabranih obje-

kata identifikovan imenom. Ime zadajete unoseñi ga u poàe Named Selection na glavnoj

paleti alatki. Imenovane selekcije zatim moæete trenutno da aktivirate. Okvir za dijalog

Edit Named Selections, prikazan na slici 2-6, omoguñuje da briãete (Delete), sjediçujete

(Combine), oduzimate (Subtract) ili pravite presek (Intersect) dva skupa izabranih obje-

kata. Imate moguñnost da iz odreœenog skupa objekata odaberete samo neke objekte i

da ih onda uklonite iz skupa komandom Remove.

I imenovane selekcije su detaànije obraœene u poglavàu 7, “Biraçe i grupisaçe objekata”.

Savet

Napomena

Referenca

Referenca

Referenca

Deo I

♦


28

Pregledaçe svojstava objekata

Properties, posledça komanda u meniju Edit, otvara okvir za dijalog Object Properties

koji se odnosi na tekuñu selekciju (slika 2-7). Okvir za dijalog Object Properties sadræi

podatke o objektu i parametre za kontrolu vizuelizacije (Render Control), svojstva

prikazivaça (Display Properties) i efekat kretaça (Motion Blur). Ovaj okvir za dijalog

moæe se primeniti i na skup objekata, ali ñe se tada prikazati samo svojstva koja su

zajedniåka svim odabranim objektima. Okvir za dijalog Object Properties ñe se otvoriti

i onda kada desnim tasterom miãa pritisnete objekat i iz priruånog menija izaberete

stavku Properties.

Svaki parametar okvira za dijalog Object Properties detaàno je objaãçen u poglavàu 7,“Biraçe i grupisaçe objekata”.

Slika 2-6: Okvir za dijalog Edit Named Selections omoguñuje upravàaçe skupovima odabranih objekata.

Referenca

Slika 2-7: Okvir za dijalog Object Properties sadræi i parametre koji upravàaju prikazivaçem objekta.

Poglavàe 2

♦

MAX-ov interfejs

29

Meni ToolsIz menija Tools imate pristup veñini glavnih okvira za dijalog u MAX-u. Ovi okviri za

dijalog, uporedo sa komandnim panoom, sadræe mnoge glavne funkcije MAX-a. One su

ovde samo pomenute, a u narednim poglavàima su i detaàno opisane.

Okviri za dijalog koji se odnose na objekteMeni Tools ima viãe komandi za upravàaçe pojedinaånim objektima. Komanda Trans-

form Type-In daje vam priliku da upiãete taåne vrednosti za pomeraçe, rotiraçe i

meçaçe veliåine objekata, ãto je mnogo precizniji naåin pozicioniraça objekata od

pomeraça miãem.

Komanda Transform Type-In detaànije je objaãçena u poglavàu 8, “Transformisaçe objekata”.

Komanda Display Floater otvara istoimeni okvir za dijalog u kome prikaz moæete da

sakrijete, zamrznete i da utiåete na prikazivaçe svakog objekta pojedinaåno. Komanda

Selection Floater takoœe otvara okvir za dijalog istog imena u kome su svi objekti na

sceni navedeni abecednim redom, odnosno prema vrsti, boji ili veliåini. Sa spiska

moæete da odaberete viãe objekata, grupa objekata ili skupova objekata.

Okviri za dijalog tipa Floater opisani su u poglavàu 7, “Biraçe i grupisaçe objekata”.

Dodatne komande za kloniraçeMeni Tools sadræi joã nekoliko metoda za kloniraçe objekata. Komanda Mirror

pomoñu istoimenog okvira za dijalog omoguñuje da napravite simetriånu kopiju

objekta u odnosu na naznaåenu osu. Komanda Array otvara okvir za dijalog Array

u kome moæete da napravite niz instanci istog objekta, uzastopno pomerenih jedan

u odnosu na drugi. Komanda Snapshot klonira objekte tokom animacije u odreœenom

vremenu koje zadajete u okviru za dijalog Snapshot.

Komande Mirror, Array i Snapshot obraœene su u poglavàu 6, “Kloniraçe objekata i koriãñeçenizova”.

Poravnavaçe objekataMeni Tools nudi viãe naåina za poravnavaçe objekata. Komanda Align otvara okvir za

dijalog Align pomoñu koga objekte moæete da poravnate po osi, po ivicama ili cen-

tralno. Komanda Align Normals omoguñuje da poravnate normale strana dva objekta.

Komanda Place Highlight pomera odabrani svetlosni izvor da bi osvetlila mesto koje

zadate. Komanda Align Camera pomera odabranu kameru taåno ispred taåke koju

zadate. Komanda Align to View poravnava objekat prema jednoj od koordinatnih osa.

Komande za poravnavaçe objekata obraœene su u poglavàu 8, “Transformisaçe objekata”.

Ostali okviri za dijalogKomande Material Editor i Material/Map Browser otvaraju odgovarajuñe okvire za dija-

log u kojima moæete da pravite, definiãete i primeçujete materijale.

U poglavàu 17, “Editor materijala”, obraœena je komanda Material Editor, a u poglavàu 18,“Koriãñeçe mapa materijala”, komanda Material/Map Browser.

Komanda Spacing Tool otvara okvir za dijalog Spacing Tool, u kome moæete da

napravite i rasporedite objekte duæ zadate putaçe. Ovo je moæda najlakãi naåin da

prostrete veã na konopac za suãeçe.

Komanda Spacing Tool je obraœena u poglavàu 11, “Rad sa oblicima sastavàenim od krivih”.

Referenca

Referenca

Referenca

Referenca

Referenca

Referenca

Deo I ♦ Uvod u rad sa programom 3D Studio MAX R3 30

Meni GroupKomandama iz menija Group odreœujete naåin grupisaça objekata. Kada odaberete

viãe objekata i na çih primenite komandu Group, otvoriñe se jednostavan okvir za dija-

log u koji moæete da upiãete ime grupe. Komanda Ungroup ñe grupu rastaviti na pojedi-

naåne objekte. Ova komanda se moæe koristiti samo ukoliko prethodno odaberete

grupisane objekte. Grupe mogu da budu i ugneæœene jedna unutar druge. Grupe se

mogu i otvarati, ãto ñe vam omoguñiti da pojedinaåne objekte iz grupe transformiãete

ili briãete. Odreœenoj grupi moæete da pridruæujete objekte ili da ih iz çe oslobaœate.

Komanda Explode rastavàa sve ugneæœene grupe objekata.

Sve o grupama i grupisaçu pronañi ñete u poglavàu 7, “Biraçe i grupisaçe objekata”.

Meni ViewsMeni Views upravàa svim aspektima prozora za prikaz. Nezavisno od samog objekta, vi

moæete da upravàate çegovim izgledom pomoñu kontrola Viewport Navigation koje se

nalaze u doçem desnom uglu interfejsa. O ovim kontrolama biñe reåi u jednom od

narednih odeàaka (“Koriãñeçe dodatnih kontrola interfejsa”).

Komande Undo i Redo omoguñuju da upravàate izmenama prozora za prikaz, tj. da

poniãtite ili ponovite bilo koju izmenu naåiçenu kontrolama Viewport Navigation.

Svaki aktivni prikaz u prozoru moæete da snimite i da ga ponovo uåitate komandama

Save Active View i Restore Active View.

Aktivni prikaz se snima u privremeni memorijski prostor (bafer), tako da se moæe snimiti samojedan prikaz po prozoru.

Upravàaçe prikazom u prozoruMreæa je veoma korisna kada u 3D prostoru treba da pozicionirate objekte. Komanda

Grids (mreæa) otvara podmeni sa sledeñim opcijama: Show Home Grid, Activate Home

Grid, Activate Grid Object i Align to View.

U poglavàu 8, “Transformisaçe objekata”, mreæe su detaàno opisane.

Komanda Viewport Background otvara okvir za dijalog, prikazan na slici 2-8, u kome

moæete da odaberete sliku ili animaciju za pozadinu prozora sa prikazom. Pozadinska

slika je korisna kada treba da poravnate objekte na sceni; ona je tu samo pomoñ i neñe

se pojaviti pri vizuelizaciji scene. Ako, pak, æelite da se pozadinska slika pojavi i u reali-

stiånom prikazu scene, onda upotrebite komandu Environment iz menija Rendering.

Komanda Viewport Background je zgodna kada, kao referencu, æelite da uåitate sliku ili skicuobjekta koji modelujete.

Ako se pozadinska slika promeni, u prozoru za prikaz moæete da je aæurirate koman-

dom Update Background Image. Komanda Reset Background Transform automatski

podeãava veliåinu pozadinske slike i centrira je kako bi stala u prozor za prikaz.

U meniju Views sledi nekoliko komandi koje odreœuju ãta ñe se videti u prozoru za

prikaz. Ako se ove komande mogu koristiti, levo od çihovog imena biñe prikazan znak

potvrde. Komanda Show Transform Gizmo prikazuje koordinatne ose i naroåite ruåice

za premeãtaçe, rotiraçe i meçaçe veliåine objekta.

Komanda Show Ghosting prikazuje poloæaj odabranog animiranog objekta u neko-

liko prethodnih slika, u nekoliko narednih slika, ili oboje. To omoguñuje da sagledate

putaçu i kretaçe objekta tokom animacije. Parametri Ghosting se zadaju na kartici

Referenca

Napomena

Referenca

Savet

Poglavàe 2 ♦ MAX-ov interfejs 31

Viewport okvira za dijalog Preference Settings. Komanda Show Key Times prikazuje

redne brojeve slika duæ putaçe na kojoj su locirane sve kàuåne slike animacije.

Slika 2-9 prikazuje Ghosting i Key Times.

Slika 2-8: Okvir za dijalog Viewport Background sluæi za uåitavaçe pozadinske slike ili animacije u prozor za prikaz.

Slika 2-9: Prozori za prikaz mogu se podesiti da prikaæu i dodatne podatke, kao ãto su Ghosting i Key Times.

Prethodna slika Naredna slika

Slika 50 (Key Time)


Komanda Shade Selected ukàuåuje senåeçe svih objekata u svim prozorima za

prikaz, a komanda Show Dependencies prikazuje objekte koji su vezani za roditeàski

objekat ili su çegove instance.

Razliåita druga podeãavaça prozora za prikazU meniju Views postoji viãe razliåitih komandi koje upravàaju prozorima za prikaz.

Komanda Match Camera to View premeãta odabranu kameru tako da odgovara tekuñoj

sceni (u sceni najpre morate da imate kameru, i to odabranu). Åesto je lakãe koristiti se

kontrolama Viewport Navigation za interaktivno podeãavaçe perspektivnog izgleda.

Kada to jednom obavite, onda komandom Match Camera to View moæete da postavite

i usmerite kameru taåno na ono ãto æelite da vidite.

O komandi Match Camera to Scene pronañi ñete viãe detaàa u poglavàu 22, “Kontrolisaçekamere”.

Komandom Add Default Light to Scene standardne svetlosne izvore ñete pretvoriti

u stvarne objekte tipa svetlosnog izvora u sceni. To omoguñuje da scenu zapoånete

uz standardno osvetàeçe, a zatim da osvetàeçe po potrebi podesite.

O radu sa svetlosnim izvorima viãe detaàa ñete nañi u poglavàu 20, “Kontrolisaçe svetla”.

Komanda Redraw All Views osveæiñe prikaz u svim prozorima i ponovo sve u çima

iscrtati (kada se objekti pomeraju u okviru, åesto pri tome jedni druge zaklaçaju, pa

zbog toga nestaju pojedine linije). Ovu komandu moæete da izvrãite i pritiskom na

taster 1.

Komanda Deactivate All Maps iskàuåiñe sve mape. Mape materijala mogu da zauzmu

mnogo memorijskog prostora i da time uspore rad raåunara. Kada vrãite pozicioniraçe

ili animiraçe objekata, onda ima smisla da iskàuåite sve mape.

Komanda Update During Spinner Drag uåiniñe da se u prozoru interaktivno prika-

zuju rezultati izmene parametara podeãavanih pomoñu brojaåa. Brojaåi (engl. spinners)

su poàa koja na desnom kraju sadræe stelice usmerene naviãe i naniæe.

Rad u reæimu Expert ModeKomanda Expert Mode maksimalno uveñava prostor za prozore sa prikazima uklaça-

juñi iz interfejsa menije, glavnu paletu alatki, komandni pano, dugmad Viewport Naviga-

tion, statusnu i komandnu liniju.

U ovom reæimu rada komandama pristupate pomoñu preåica s tastature. Kada

poæelite da vratite standardni interfejs, pritisnite dugme Cancel Expert Mode. Slika 2-10

prikazuje interfejs u reæimu rada Expert Mode.

Meni RenderingMeni Rendering sadræi stavke koje ñe vas dovesti do konaånog rezultata vaãeg rada.

Komanda Render otvara okvir za dijalog Render Scene u kome moæete da podesite

zavrãne opcije, na primer, koje ñe slike animacije biti vizuelizovane i koja ñe biti

konaåna veliåina slike. Imate moguñnost da realistiåni prikaz snimite i u datoteku, ili da

je uputite nekom drugom ureœaju, kao ãto je Digital Recorder.

Komanda Render i çeni parametri obraœeni su detaàno u poglavàu 36, “Podeãavaçeparametara vizuelizacije”.

Referenca

Referenca

Referenca


Komanda Video Post otvara okvir za dijalog u kome moæete da rasporedite i pode-

site eventualne postprodukcione poslove. U ovom okviru upravàate komponovaçem

slika i uvoœeçem specijalnih efekata kao ãto su odsjaji i zamuñeça.

Komanda Video Post detaàno je obraœena u poglavàu 39, “Koriãñeçe interfejsa Video Post”.

Naredna komanda u meniju Render jeste Show Last Rendering. Ova komanda ñe tre-

nutno uåitati sliku koja je posledça vizuelizovana komandom Render.

Komanda Environment otvara okvir za dijalog Environment u kome moæete da pode-

site parametre okruæeça, kao ãto su pozadinska boja ili slika, globalni parametri

osvetàeça i atmosferski efekti, npr. vatra (Combustion), magla (Fog) i prostorno

osvetàeçe (Volume Lights).

Da biste nauåili da koristite efekte okruæeça, pogledajte poglavàe 35, “Rad sa pozadinama,okruæeçima i atmosferskim efektima”.

Komanda Effects otvara okvir za dijalog koji se prvi put pojavàuje u verziji 3 – Ren-

dering Effects. Ovaj okvir za dijalog omoguñuje da se slici dodaju efekti za vizuelizaciju,

bez koriãñeça okvira za dijalog Video Post. Kategorije efekata obuhvataju opcije kao ãto

su efekti objektiva (Lens Effects), zamuñeçe (Blur) i ujednaåeçe boje (Color Balance).

Pomoñu okvira za dijalog Rendering Effects slici moæete da dodate efekte nakon vizuelizacije,ne koristeñi okvir za dijalog Video Post. Svi ovi efekti obraœeni su u poglavàu 37, “Koriãñeçeefekata vizuelizacije”.

Slika 2-10: Expert Mode maksimalno uveñava prozore sa prikazima, a na ekranu ostavàa samo klizaå za vreme i dugme Cancel Expert Mode.

Referenca

Referenca

Nova osobina


Imate i moguñnost da animaciju prethodno pregledate, ne gubeñi vreme na çenu

vizuelizaciju. Skup komandi za kontrolni pregled (Previews) obuhvata komande za

pravàeçe prikaza (Make Preview), gledaçe prikaza (View Preview) i çegovo preime-

novaçe (Rename Preview).

U poglavàu 36, “Podeãavaçe parametara vizuelizacije”, obraœen je prethodni pregled ani-macije, RAM plejer, kao i pravàeçe zavrãnog realistiånog prikaza.

Komanda RAM Player je nova. Omoguñava uåitavaçe slike ili animacije u radnu

memoriju (RAM) i obezbeœuje dva kanala za pojedinaåno ili uporedno prikazivaçe.

Interfejs RAM plejera omoguñuje da radite sa segmentima animacije u RAM-u i da posmatrateanimaciju reprodukovanu razliåitim brzinama. RAM plejer ima dva kanala pomoñu kojihmoæete istovremeno da poredite dve animacije.

Meni Track ViewPotprogram za upravàaçe tokom animacije, Track View, sadræi sve aspekte projekta

u hijerarhijskom obliku, ãto omoguñuje da upravàate objektima, transformacijama i

materijalima. Komande iz menija Track View omoguñuju da otvorite okvir za dijalog

Track View tekuñe scene, da otvorite nov okvir za dijalog Track View ili da uklonite

postojeñi.

Detaàe o ovom meniju i komandama koje se u çemu pojavàuju nañi ñete u poglavàu 31, “Radsa okvirom za dijalog potprograma Track View”.

Meni Schematic ViewMeni Schematic View vrlo je sliåan meniju Track View. On sadræi iste komande, ali se

prikaz razlikuje – to je nova vrsta prikaza koja se prvi put pojavàuje u verziji 3.

Ãematski prikaz (Schematic View) sadræi dijagram scene sa svim çenim objektima i çihovimmeœusobnim odnosima. Detaàe o radu sa ovom novom alatkom potraæite u poglavàu 28,“Koriãñeçe ãematskog prikaza”.

Meni CustomizeMeni Customize se, takoœe, pojavàuje prvi put u verziji 3. On sadræi komande za upra-

vàaçe novim interfejsom verzije 3 programa i çegovo prilagoœavaçe. Komande Load

Custom UI i Save Custom UI As omoguñuju da uåitate i snimite razliåito prilagoœene

verzije interfejsa. Komanda Lock UI Layout onemoguñuje meçaçe parametara inter-

fejsa. Zgodna je onda kada nenamerno pokuãate da izmestite neku paletu. Ako prilikom

prilagoœavaça interfejsa shvatite da ste preterali, moæete ga uvek vratiti u prvobitno

staçe komandom Revert to Startup UI Layout.

Meni Customize omoguñava da prilagodite interfejs. Razne verzije tako prilagoœenog interfe-jsa mogu se uåitavati i snimati na disk. Kako se to radi objaãçeno je u poglavàu 3,“Prilagoœavaçe MAX-ovog interfejsa”.

Komanda Customize UI otvara okvir za dijalog Customize User Interface u kome

moæete da prilagodite palete sa alatkama. Komanda Configure Paths otvara okvir za

dijalog istog imena u kome moæete da naznaåite sve standardne putaçe do datoteka.

Komanda Preference otvara okvir za dijalog Preference Settings u kome moæete da

podesite mnoge aspekte MAX-a.

Komanda Viewport Configuration omoguñuje da konfiguriãete prozor za prikaz

pomoñu okvira za dijalog Viewport Configuration. Komanda Units Setup otvara

Referenca

Nova osobina

Referenca

Nova osobina

Nova osobina


istoimeni okvir za dijalog gde birate sistem jedinica u kome ñete raditi. Komanda Grid

and Snap Settings otvara okvir za dijalog istog imena u kojem moæete da podesite

mreæu i da zadate taåke priaçaça (engl. snap points).

Meni MAXScriptI ovaj meni se prvi put pojavàuje u verziji 3 MAX-a. Pomoñu çega moæete da pravite,

otvarate i izvrãavate skriptove. Moæete i da otvorite MAXScript Listener, kao i da aktivi-

rate Macro Recorder.

Meni MAXScript sadræi komande za pravàeçe skriptova, pristupaçe skriptovima i izvrãavaçenovih skriptova. Postoji i nova komanda MAXScript Listenera za zapisivaçe makroa. MAXScriptje obraœen u poglavàu 41, “Koriãñeçe MAXScripta”.

Meni HelpMeni Help je vredan izvor referentnog materijala i veæbi za rad sa programom. Online

Reference i MAXScript Reference su dva iscrpna sistema za pomoñ pri radu. Komanda

Learning 3D Studio MAX uåitava programe za uveæbavaçe rada. Additional Help je

sistem pomoñi za rad sa bilo kojim uåitanim spoànim programima. Komanda Connect

to Support and Information automatski otvara åitaå Weba i u çega, sa adrese

www.ktx.com/support/html/3dsmaxr3.html, uåitava Kinetixovu stranu za podrãku

korisnicima. Komanda About 3D Studio MAX otvara okvir za dijalog About, prikazan na

slici 2-11. U çemu je prikazan serijski broj primerka programa, kao i tekuñi grafiåki

upravàaåki program.

Koriãñeçe panoa sa jeziåcimaPano sa jeziåcima (engl. tab panel) je, u stvari, superpano. Duæ çegove gorçe ivice

poreœani su (kako mu i ime kaæe) jeziåci koji omoguñuju da birate jednu od mnogo-

brojnih paleta alatki. Ovo predstavàa izuzetno dobro koriãñeçe prostora onda kada

æelite moguñnost da sa jedne palete alatki pristupate svim komandama. U standardnoj

konfiguraciji, pano sa jeziåcima se nalazi u vrhu prozora. (Ukoliko pano sa jeziåcima

nije na ekranu, moæete ga otvoriti tako ãto ñete desnim tasterom miãa pritisnuti liniju

menija ili bilo koju paletu alatki i iz priruånog menija odabrati stavku Tab Panel.)

Nova osobina

Slika 2-11: Okvir za dijalog About 3D Studio MAX R3 prikazuje serijski broj primerka programa, tekuñi upravàaåki program i broj verzije programa.


Palete alatki kojima se moæe pristupiti preko panoa sa jeziåcima obuhvataju: glavnu

paletu alatki (Main Toolbar), paletu objekata (Objects), paletu oblika (Shapes), paletu

sloæenih objekata (Compounds), paletu svetlosnih izvora i kamera (Lights & Cameras),

paletu åestica (Particles), paletu pomoñnih objekata (Helper), paletu sa objektima za

deformisaçe prostora (SpaceWarps), paletu modifikatora (Modifiers), paletu sa alat-

kama za modelovaçe (Modeling) i paletu sa alatkama za vizuelizaciju (Rendering).

Svaku od pobrojanih paleta moæete miãem povuñi za jeziåak i odvuñi na æeàeno mesto.

Slika 2-12 prikazuje deo panoa sa jeziåcima.

Poglavàe 3, “Prilagoœavaçe MAX-ovog interfejsa”, sadræi viãe obaveãteça o podeãavaçupanoa sa jeziåcima.

Glavna paleta alatkiNa panou sa jeziåcima prvi jeziåak oznaåava glavnu paletu alatki (engl. main toolbar).

MAX ima mnoge palete, ali je glavna paleta alatki moæda najkorisnija za pristupaçe

osnovnim MAX-ovim funkcijama. Zbog toga ñe ova paleta alatki i çena dugmad biti

opisani na ovom mestu, dok ñe ostale palete biti obraœene u drugim poglavàima ove

kçige. Slika 2-13 prikazuje glavnu paletu alatki kao plutajuñu.

Na ekranu niæe rezolucije neñe se videti cela paleta alatki. Da biste na çoj pronaãli

ono ãto traæite, postavite kursor na prazno mesto na çoj, na primer, izmeœu dugmadi

(znañete da ste na pravom mestu jer ñe kursor dobiti oblik ãake). Pritiskajuñi taster

miãa povucite paletu na jednu ili na drugu stranu. Kursorom u obliku ãake moæete da

premotavate i komandni pano, editor materijala ili bilo koju drugu paletu ili pano koji

ne moæe da stane u raspoloæiv prostor.

Kartica General u okviru za dijalog Preference Settings ima opciju za koriãñeçe velike dug-madi na paletama (Large Toolbar Buttons) ili male iz prethodnih verzija programa. Kadaodaberete dugmad drugaåije veliåine, morañete ponovo da pokrenete MAX da bi se ovapromena aktivirala.

Sva dugmad imaju tzv. ekransku pomoñ (engl. tooltips), tj. natpis koji opisuje funkciju

dugmeta. Ovaj natpis ñe se ukazati kada zadræite kursor nad ikonom dugmeta.

Dugmad na paleti koja imaju mali trougao u desnom doçem uglu predstavàaju pot-

palete. Potpaleta (engl. flyout) je dugme koje sadræi dodatnu dugmad. Pritisnite takvo

dugme i, ne otpuãtajuñi taster, prevucite miãa po otvorenoj potpaleti dok ne odaberete

æeàeno dugme.

Ikone na glavnoj paleti alatki opisane su u narednoj tabeli. Dugmad sa potpaletama

su razdvojena zarezima.

Referenca

Slika 2-12: Paleta sa jeziåcima moæe da sadræi viãe paleta sa alatkama.

Slika 2-13: Glavna paleta alatki sadræi dugmad pomoñu koje se moæe upravàati mnogim najåeãñe koriãñenim MAX-ovih funkcijama.

Savet


Tabela 2-1 Dugmad glavne palete alatki Dugme Ime Opis

Help Mode Pruæa kontekstnu pomoñ otvarajuñi sistem Online Reference sa obaveãteçima o stavci koju ste pritisnuli.

Undo Poniãtava rezultat prethodno izvrãene komande. U okviru za dijalog Preferences moæete da podesite broj nivoa – povratnih koraka ove komande.

Redo Ponovo izvrãava komandu koja je posledça poniãtena.

Select and Link Uspostavàa vezu izmeœu objekata.

Unlink Selection Kida vezu izmeœu objekata.

Bind to Space Warp Oznaåava objekat koji ñe biti izmeçen izabranom prostornom deformacijom.

Select Object Bira objekat.

Rectangular Selection Region, Circular Selection Region, Fence Selection Region

Definiãe naåin biraça objekata.

Padajuña lista Selection Filter Ograniåava vrstu objekata za izbor.

Select by Name Otvara okvir za dijalog u kome se objekat moæe birati po imenu.

Select and Move Bira objekat i omoguñuje premeãtaçe.

Select and Rotate Bira objekat i omoguñuje rotaciju.

Select and Uniform Scale, Select and Non-Uniform Scale, Select and Squash

Bira objekat i omoguñuje promenu veliåine.

Padajuña lista Reference Coordinate System

Definiãe koordinatni sistem u kome ñe biti obavàene transformacije.

Use Pivot Point Center, Use Selection Center, Use Transform Coordinate Center

Definiãe osu oko koje ñe biti obavàene rotacije.

Restrict to X Dozvoàava transformisaçe objekata samo duæ ose X.

Restrict to Y Dozvoàava transformisaçe objekata samo duæ ose Y.

Restrict to Z Dozvoàava transformisaçe objekata samo duæ ose Z.

Restrict to XY Plane, Restrict to YZ Plane, Restrict to ZX Plane

Dozvoàava transformisaçe objekata samo u zadatoj ravni.

Inverse Kinematics Toggle Preklopnik za ukàuåivaçe/iskàuåivaçe reæima inverzne kinematike.


Koriãñeçe komandnog panoaAko postoji neãto ãto bismo nazvali jezgrom MAX-ovog interfejsa, onda je to komandni

pano (engl. command panel). Na ovom mestu je prikupàena veñina funkcija i parametara.

Komandni pano dinamiåki aæurira vrednosti parametara povezanih sa svim funkcjama

u potpanoima. Svaki potpano ima naslovnu liniju sa znakom plus ili minus. Pritiskom na

naslov, potpano ñe se otvoriti ili nanovo saæeti.

Za otvaraçe svih potpanoa neophodnih za odreœenu funkciju åesto je potreban veñi

prostor od onog koji nudi komandni pano. Da biste dosegli potpanoe pri dnu komand-

nog panoa, pomerajte kursor po çemu dok ne promeni oblik u ãaku, a zatim pritisnite

levi taster miãa i premotavajte komandni pano u æeàenom smeru. Pritisak na desni

taster miãa dok ste u odeàku sa potpanoima otvoriñe priruåni meni i omoguñiti vam da

otvorite ili zatvorite jedan ili sve potpanoe.

Komandni pano pri vrhu ima ãest jeziåaka sa razliåitim ikonama. Pritiskom na

odreœeni jeziåak otvarate pano sa grupom odreœenih funkcija: za pravàeçe objekata

(Create), za modifikovaçe objekata (Modify), za podeãavaçe hijerarhije (Hierarchy),

za animiraçe objekata (Motion), za prikazivaçe objekata (Display) i pano sa razliåitim

pomoñnim alatkama (Utilities). Slika 2-14 prikazuje komandni pano.

Mirror Selected Objects Simetriåno preslikava odabrani objekat.

Array, Snapshot, Spacing Tool Pravi niz odabranih objekata ili çihovih kopija ili vremenski niz.

Align, Normal Align, Place Highlight, Align Camera, Align to View

Otvara okvir za dijalog za pozicioniraçe objekata, omoguñuje da se objekti poravnaju po svojim normalama, odreœuje poloæaj odsjaja ili poravnava objekte prema kameri, odnosno prikazu.

Padajuña lista Named Selection Sets

Bira imenovani skup objekata.

Open Track View Otvara okvir za dijalog potprograma za upravàaçe tokom animacije (Track View).

Open Schematic View Otvara ãematski prikaz (Schematic View).

Material Editor Otvara prozor editora materijala.

Render Scene Otvara okvir za dijalog Render Scene u kome moæete da podeãavate opcije za vizuelizaciju.

Quick Render (Production), Quick Render (Draft)

Probna vizuelizacija tekuñeg prikaza bez otvaraça okvira za dijalog Render Scene.

Padajuña lista Render Type Bira deo scene koji se vizuelizuje.

Render Last Ponavàa prethodnu vizuelizaciju.

Tabela 2-1 Dugmad glavne palete alatki (nastavak)Dugme Ime Opis


Pano za pravàeçe objekata (Create)Na ovom panou su funkcije za pravàeçe razliåitih objekata scene, koji su svrstani u viãe

kategorija i potkategorija. Ikone kategorija, prikazane na slici 2-15, smeãtene su neposre-

dno ispod jeziåaka komandnog panoa, a kategorije obuhvataju geometriju (Geometry),

oblike (Shapes), svetlosne izvore (Lights), kamere (Cameras), pomoñne objekte (Help-

ers), objekte za deformisaçe prostora (Space Warps) i sisteme (Systems). Odgovara-

juñe potkategorije se mogu videti u padajuñoj listi kada pritisnete neku od ikona

kategorija. Svaku od çih ñemo objasniti u odgovarajuñem poglavàu.

Parametri novostvorenih objekata prikazuju se u potpanoima. Svakom objektu

napravàenom pomoñu panoa za pravàeçe objekata dodeàuje se ime (Name) i boja

(Color). Ime se moæe iskoristiti za biraçe objekata u okviru za dijalog Select by Name

i za çihovo identifikovaçe. Boja se primeçuje za prikazivaçe objekata u prozorima

za prikaz ukoliko za objekat nije naznaåen materijal. Oba parametra se mogu promeniti

u potpanoima Name i Color.

Pano za modifikovaçe objekata (Modify)Pano za modifikovaçe objekata, prikazan na slici 2-16, sadræi modifikatore kojima se

objekti mogu meçati. Kada to poæelite, najpre odaberite objekat, a zatim pritisnite

dugme odgovarajuñeg modifikatora na panou. Pritiskom na dugme More dolazite do

dodatnih modifikatora. Parametri bilo kog odabranog identifikatora prikazuju se u pot-

panoima pri dnu panoa. Dugmetom Configure Button Sets moæete da promenite konfi-

guraciju dugmadi na panou.

Slika 2-14: Komandni pano se sastoji od viãe panoa.

Pano za pravàeçe objekata

Pano za modifikovaçe objekata

Pano sa pomoñnim alatkama

Pano za prikazivaçe objekata

Pano za podeãavaçe hijerarhije

Pano za animiraçe objekata


Pano za modifikovaçe objekata detaànije je opisan u poglavàu 9, “Modifikovaçe objekata”.

Pano za modifikovaçe objekata sadræi i potpano Modifier Stack za manipulisaçe

modifikatorima primeçenim na objekat. Modifier Stack je padajuña lista svih modifika-

tora primeçenih na objekat. Lista omoguñuje da bilo kom primeçenom modifikatoru

izmenite parametre.

Slika 2-15: Pano za pravàeçe objekata obuhvata viãe razliåitih kategorija.

Geometrija

Oblici

Sistemi

Objekti za deformisaçe prostora

Svetlosni izvori

Kamera

Pomoñni objekti

Slika 2-16: Pano za modifikovaçe objekata sadræi dugmad za primenu modifikatora na objekat.

Promena konfiguracije dugmadi

Referenca


Pano za podeãavaçe hijerarhije (Hierarchy)Ovaj pano (slika 2-17) sadræi i tri dugmeta za pristupaçe skupovima parametara Pivots,

Inverse Kinematics i Link Information. Dugme Pivots omoguñuje da premestite i prome-

nite orijentaciju uporiãne taåke objekta. Uporiãna taåka (engl. pivot point) objekta je

taåka oko koje se obavàaju transformacije. Inverzna kinematika (engl. inverse kine-

matics) je postupak definisaça veza izmeœu pojedinih delova u ciàu lakãe animacije.

Detaàe o uporiãnim taåkama, vezama i hijerarhijama nañi ñete u poglavàu 27, “Uspostavàaçehijerarhija”, a detaàe o inverznoj kinematici u poglavàu 29, “Uspostavàaçe sistema inverznekinematike”.

Pano za animiraçe objekata (Motion)Ovaj pano, prikazan na slici 2-18, ima dva dugmeta: Parameters i Trajectories. Jedan

od uobiåajenih naåina modifikovaça kretaça objekta jeste primena kontrolera (Control-

lers). Pritiskom na dugme Parameters dobijate moguñnost da pristupite kontrolerima za

animaciju. Kontroleri odreœuju poloæaj, rotaciju i razmere objekta na unapred odreœen

naåin. Spisku kontrolera pristupate pritiskom na dugme Assign Controller.

Dugmetom Trajectories moæete da prikaæete putaçu objekta kao krivu i da otvorite

potpano za upravàaçe çenim parametrima.

Trajektorije i kontroleri su predmet poglavàa 32, “Animiraçe pomoñu kontrolera”.

Pano za prikazivaçe objekata (Display)Ovaj pano, prikazan na slici 2-19, definiãe naåin prikazivaça objekata u prozorima.

Parametri prikaza se mogu zadati za svaki objekat ponaosob. Pomoñu ovog panoa

moæete da sakrijete ili zamrznete objekte i da izmenite sve parametre prikaza.

Mnogi aspekti panoa za prikazivaçe obraœeni su u poglavàu 7, “Biraçe i grupisaçe objekata”.

Referenca

Slika 2-17: Pano za podeãavaçe hijerarhije omoguñuje i podeãavaçe uporiãnih taåaka objekata.

Referenca

Referenca


Pano sa pomoñnim alatkama (Utilities)Ovaj pano, prikazan na slici 2-20, sadræi lepezu razliåitih alatki, kao ãto su Asset Mana-

ger, Camera Match, Measure, Dynamics, Motion Capture i MAXScript. Kada pritisnete

dugme More, spisak alatki ñe se proãiriti. Mnogi dodatni programi se nakon instaliraça

pojavàuju na ovom panou. Kada poæelite da upotrebite neku od alatki, samo pritisnite

Slika 2-18: Pano za animiraçe objekata omoguñuje da objektu dodelite kontrolere za animaciju.

Dugme za dodeàivaçe kontrolera

Slika 2-19: Pano za prikazivaçe objekata obuhvata i opcije Display Properties za prozor sa prikazom.


odgovarajuñe dugme. Funkcije ovih alatki ne mogu se svrstati u odreœenu grupu i zato

su opisane u razliåitim poglavàima ove kçige. I ovaj pano ima dugme za konfigurisaçe

skupa dugmadi (Configure Button Sets).

Koriãñeçe dodatnih kontrola interfejsaPri dnu MAX-ovog prozora ima viãe elemenata koji omoguñuju da tokom rada u pro-

gramu upravàate prikazom. Ovi elementi, kao ãto se vidi sa slike 2-21, obuhvataju kon-

trole za upravàaçe prozorima za prikaz (Viewport Navigation Controls), kontrole za

vreme (Time Controls), paletu kanala (Track Bar), statusnu liniju (Status Bar), koman-

dnu liniju (Prompt Line) i prozor za makroe i skriptove (MAXScript Listener). U ovom

odeàku ñemo objasniti kako se koristi svaki od ovih elemenata.

Koriãñeçe kontrola za upravàaçe prozorima za prikazStandardno ñe se u prozorima pojavàivati viãe razliåitih pogleda na vaã tekuñi projekt,

ali da biste ih izmenili, morañete da upotrebite dugmad za upravàaçe prozorima

(Viewport Navigation). Ovih osam dugmadi je smeãteno u desnom doçem uglu pro-

zora. Pomoñu çih moæete da zumirate, pomerate i rotirate prikaz.

Kada neko od ovih dugmadi pritisnete desnim tasterom miãa, otvoriñe se okvir za dijalogViewport Configuration.

Tabela 2-2 Kontrole prozora za prikaz Dugme na paleti Ime Opis

Zoom Simulira pribliæavaçe objektu ili udaàavaçe od çega u aktivnom prozoru za prikaz.

Zoom All Pribliæava, odnosno udaàava, prikaz u svim prozorima.

Zoom Extents, Zoom Extents Selected

Pribliæava objekte ili odabrani objekat dok ne ispune tekuñi prozor za prikaz.

Zoom Extents All, Zoom Extents All Selected

Pribliæava objekte ili odabrani objekat dok ne ispuni sve prozore za prikaz.

Region Zoom Pribliæava podruåje odabrano povlaåeçem miãa.

Pan Pomera prikaz u prozoru ulevo, udesno, naviãe ili naniæe.

Slika 2-20: Pritisnite dugme More da biste pristupili spisku dodatnih alatki.

Savet


Dugmad potpaleta se razlikuju jedino po boji. Sva dugmad obojena belo mogu se koristitisamo za odabrane objekte. Dugmad bez bele boje primenàiva su na sve objekte. Æuta dug-mad su rezervisana za podobjekte.

Svaki prozor za prikaz se moæe podesiti da “gleda” iz pravca kamere ili iz pravca

svetlosnog izvora. Kada je bilo koji od ovih prikaza aktivan, kontrole za upravàaçe pro-

zorom se meçaju. U pogledu iz pravca kamere aktivne su kontrole udaàeça kamere od

mete (engl. dolly), ugla rotacije kamere (engl. roll), sinhronizovanog pomeraça kamere

i odrediãta (engl. truck), ugla rotiraça kamere oko odrediãta (engl. orbit), ugla rotiraça

odrediãta oko kamere (engl. pan) i vidnog poàa kamere. Pogled iz pravca svetlosnog

Arc Rotate, Arc Rotate Selected, Arc Rotate SubObject

Rotira prikaz oko globalne ose ili odabranog objekta. Ravan osnove moæete da okreñete povlaåeçem prozora za prikaz ili da je rotirate duæ normalnih ravni povlaåeçem zeleno obojenih ruåica koje se nalaze u prozoru.

Min/Max Toggle Ispuçava ekran tekuñim prozorom za prikaz. Nov pritisak na isto dugme sve vraña u prethodno staçe.

Tabela 2-2 Kontrole prozora za prikaz (nastavak)Dugme na paleti Ime Opis

Slika 2-21: Pri dnu prozora interfejsa smeãteno je viãe dodatnih kontrola.

Prozor za makroe i skriptove

Klizaå za vreme

Statusna linija Komandna linija

Paleta kanala Kontrole prozora za prikaz

Kontrole za vreme

Savet


izvora obuhvata kontrolu za podeãavaçe raspona prostiraça svetlosnog snopa (engl.

light falloff) i raspona snopa jaåe svetlosti (engl. light hotspot).

Pomenute kontrole detaànije su obraœene u poglavàu 22, “Kontrolisaçe kamere” i u poglavàu20, “Kontrolisaçe svetla”.

Koriãñeçe kontrola za vremeBez obzira na to ãto ovaj izraz asocira na interfejs za vremensku maãinu, kontrole za

vreme (engl. time controls) u MAX-u se koriste za upravàaçe sekvencama animacije.

Odgovarajuña dugmad su smeãtena levo od dugmadi za upravàaçe prozorima za

prikaz.

Klizaå za vremeKlizaå za vreme (engl. time slider) u stvari je jedna od kontrola za vreme. On predstavàa

traku za premotavaçe pri dnu prozora na kojoj se ispisuje tekuña slika animacije. Stre-

lice oko klizaåa imaju istu funkciju kao i dugmad za prethodnu, odnosno narednu sliku

animacije. Kada æelite da brzo pronaœete odreœenu sliku, moæete vuñi miãem sam klizaå.

Paleta kanalaNeposredno ispod klizaåa za vreme nalazi se paleta kanala (engl. track bar). Na çoj su

naznaåene kàuåne slike animacije. Kàuåne slike u paleti kanala moæete birati, pomerati

i uklaçati.

Upravàaçe paletom kanala objaãçeno je u poglavàu 30, “Osnove animacije”.

Tabela 2-3 Kontrole za vreme Dugme na paleti

Ime Opis

Toggle Animation Mode

Ukàuåuje i iskàuåuje reæim animacije. To je najveñe dugme u åitavom interfejsu i postaje crveno kada je aktivno.

Go to Start Postavàa vreme na prvu sliku animacije.

Previous Frame Pomera vreme na prethodnu sliku.

Play Animation, Play Selected

Aktivira prikazivaçe animacije. Kada je animacija u toku, ovo dugme postaje dugme Stop.

Next Frame Pomera vreme na narednu sliku.

Go to End Postavàa vreme na zavrãnu sliku animacije.

Key Mode Toggle Podeãava kontrole za kretaçe izmeœu kàuånih slika. Kada je ovaj reæim aktivan, ikona postaje svetloplava, a dugmad za prelazak na prethodnu i narednu sliku (Previous Frame, Next Frame) meçaju se u dugmad za prelazak na prethodnu i narednu kàuånu sliku (Previous Key, Next Key).

Current Frame Field Oznaåava tekuñu sliku. Upisivaçem rednog broja slike u ovo poàe postiæete boàu kontrolu animacije nego klizaåem za vreme.

Time Configuration Otvara okvir za dijalog Time Configuration u kome moæete da podesite parametre kao ãto su brzina promene slika, prikaz vremena i trajaçe animacije.

Referenca

Referenca


Podaci iz statusne i komandne linijeTokom rada, u statusnoj liniji (engl. status bar) prikazuju se korisni podaci, na primer,

broj i vrsta odabranih objekata, koordinate, odnosno veliåina okaca mreæe. Tu je i

dugme Lock Selection Set kojim moæete da spreåite dodatno biraçe objekata. Kada ovo

dugme pritisnete, ono promeni boju u æutu.

Taster za razmak na tastaturi predstavàa preåicu za ukàuåivaçe i iskàuåivaçe dugmeta LockSelection Set.

Poàa Coordinate prikazuju koordinate kursora u globalnom koordinatnom sistemu,

osim ako je neki objekat upravo transformisan. U tom sluåaju, ova poàa prikazuju odgo-

varajuñi pomak prilikom transformacije (duæinske jedinice za premeãtaçe, stepene za

rotaciju, procente za promenu veliåine objekta).

Komandna linija (engl. command bar) nalazi se neposredno ispod statusne linije.

Ukoliko ponekad ne znate ãta biste sledeñe uradili, pogledajte komandnu liniju da biste

saznali ãta MAX od vas oåekuje. Na desnoj strani komandne linije je sedam dugmadi:

Kada dugme Degradation Override pritisnete desnim tasterom miãa, otvoriñe se okvir za dija-log Viewport Configuration i prikazati parametre Adaptive Degradation. Kada desnim taste-rom miãa pritisnete preklopnike za reæim priaçaça kursora, otvoriñe se okvir za dijalog Gridand Snap Settings, osim kod dugmeta Spinner Snap Toggle, gde ñe se otvoriti okvir za dijalogPreference Settings.

Prozor za okvire i makroeNa desnom kraju statusne linije nalazi se kontrola MAXScript Listenera. Kada je priti-

snete desnim tasterom miãa, ugledañete sve tekuñe komande koje je Listener zabeleæio.

Moguñnost beleæeça makroa pomoñu MAXScript Listenera prvi put se pojavàuje u verziji 3.U poglavàu 41, “Koriãñeçe MAXScripta” potraæite obaveãteça o tome kako da upotrebite ovuvrednu alatku.

Tabela 2-4 Dugmad komandne linijeDugme na paleti

Ime Opis

Plug-In Keyboard Shortcut Toggle

Aktivira preåice sa tastature koje vaæe za dodatne programe, umesto MAX-ovih standardnih preåica.

Crossing/Window Selection

Definiãe naåin istovremenog biraça viãe objekata. U reæimu Crossing Selection, da bi bio odabran, objekat mora da seåe prozor za izbor. Reæim Window Selection zahteva da objekat u celosti bude zahvañen prozorom za izbor. Standardno je ukàuåen reæim Crossing Selection; pritisak na dugme ukàuåuje Windows Selection.

Degradation Override Nalaæe MAX-u da zanemari parametre degradacije tokom realistiåkog prikazivaça animacije u prozoru za prikaz.

3D Snap Toggle, 2.5D Snap Toggle, 2D Snap Toggle

Definiãe reæim priaçaça kursora. Uz opciju 2D kursor priaça samo za taåke aktivne pomoñne mreæe; uz opciju 2.5D priaça za taåke pomoñne mreæe ili za taåke geometrije projektovane sa mreæe, a uz opciju 3D priaça za bilo koju taåku u 3D prostoru.

Angle Snap Toggle Pri rotaciji, objekat zauzima poloæaj samo pod zadatim uglovima.

Percent Snap Pri promeni veliåine, objekat se meça samo za zadate procente.

Spinner Snap Toggle Definiãe veliåinu koraka za koju ñe se pri pritisku miãem promeniti vrednost brojaåa.

Savet

Savet

Nova osobina


Rad sa interfejsomZnati gde se nalaze svi elementi interfejsa tek je poåetak. MAX podræava i viãe interak-

tivnih naåina rada sa interfejsom. Kada ih prouåite, shvatiñete razliku izmeœu interfejsa

koji radi i onog koji ne radi.

Priruåni menijiPriruåni meniji koji iskaåu na pritisak desnim tasterom miãa oduvek su bili deo MAX-ovog

interfejsa, ali je u verziji 3 çihova funkcija znatno proãirena. Skoro svako dugme, osobina

ili podruåje, imaju odgovarajuñi priruåni meni.

Plutajuñi i usidreni panoiSve palete alatki, pano sa jeziåcima, komandni pano, åak i linija menija mogu da plutaju

(engl. floatinig) ili da budu usidrene (engl. docked) duæ ivica prozora. Da bi paleta alatki

plutala, povucite je za naslovnu liniju u srediãte prozora. Plutajuñim paletama alatki

moæe se meçati veliåina, kao i poloæaj bilo gde na ekranu. One ñe uvek biti u predçem

planu standardnog MAX-ovog prozora.

Sposobnost plutaça, odnosno usidravaça paleta alatki i panoa, novost je koju donosi verzija 3.

Kada poæelite da usidrite plutajuñu paletu alatki, prevucite je bliæe ivici prozora i

otpustite taster miãa. Ili moæete da je pritisnete desnim tasterom miãa i da iz priruånog

menija odaberete stavku Dock, kao i mesto za sidreçe. Kada je paleta alatki jednom veñ

bila usidrena, a zatim postala plutajuña, dvostruki pritisak miãem na çenu naslovnu

liniju vratiñe je na çeno prethodno sidriãte.

Boje kao podsetnikU MAX-ovom interfejsu boje se koriste kao podsetnik da je odreœeni reæim rada aktivan.

Na primer, kada pritisnete dugme Animate, ono postaje crveno. Ivica tekuñeg pozora za

prikaz u kome radite na animaciji takoœe se boji u crveno. To treba da vas podseti da ñe

eventualne izmene biti snimàene kao kàuåne.

Rad u reæimu inverzne kinematike oznaåen je plavom bojom. Zelena boja oznaåava

normalne funkcije za transformaciju, a æuta upozorava na nestandardne parametre,

npr. na rad sa podobjektima. Obrañajuñi paæçu na ove boje uvek ñete znati u kom

reæimu radite.

Sve boje – podsetnici mogu da se izmene u okviru za dijalog Preference Settings.

Moguñnost prevlaåeça miãemOkviri za dijalog koji rade sa datotekama uveliko koriste MAX-ovu osobinu prevlaåeça

miãem. Okviri za dijalog Material Editor, Background Image, View File i Environmental

Settings, takoœe se koriste ovom osobinom. Jedno od najboàih mesta za koriãñeçe pre-

vlaåeça jeste pomoñni program Asset Manager.

Upravàaçe brojaåimaOve kontrole se nalaze svuda po komandnoj tabli i sastoje se od poàa za vrednost i dve

strelice na desnoj strani. Kao ãto biste i oåekivali, pritisak na strelicu okrenutu naviãe

uveñava vrednost u poàu, a pritisak na strelicu usmerenu naniæe je smaçuje. Veliåina

koraka promene vrednosti zavisi od podeãavaça na kartici General okvira za dijalog

Preference Settings. Korak moæete da promenite i tako ãto ñete strelice pritisnuti i vuñi

miãem. Povlaåeçe naviãe poveñava korak, a povlaåeçe naniæe ga smaçuje.

Nova osobina


Preåice sa tastatureMnogim osobinama programa moæete da pristupite i sa tastature. Ove preåice omogu-

ñuju da izvrãite komandu ne pomerajuñi miãa. Standardne preåice za komande iz menija

navedene su desno od imena komande. Na kartici Keyboard okvira za dijalog Preference

Settings moæete da pregledate preåice svih komandi i da neke, eventualno, izmenite.

Nemodalnost i postojanost okvira za dijalogMnogi okviri za dijalog u MAX-u su nemodalni (engl. modeless). To znaåi da okvir za

dijalog ne morate da zatvorite da biste mogli da radite sa objektima iza çega. Material

Editor je primer takvog okvira za dijalog. Uz otvoren editor materijala moæete u poza-

dini da pravite, birate i transformiãete objekte. Meœu nemodalne okvire za dijalog

spadaju i okviri: Material/Map Browser, Render Scene, Video Post, Transform Type-In,

Display Floater, Selection Floater, Track View i Schematic View.

Joã jedna osobina mnogih, ali ne i svih okvira za dijalog jeste postojanost (engl. persis-

tence). To znaåi da se vrednosti, jednom unete u okvir za dijalog, u çemu pojavàuju kada

se okvir ponovo otvori. To vaæi samo za tekuñu sesiju MAX-a. Pritisak na dugme Reset,

izlazak i ponovno pokretaçe MAX-a vrañaju prvobitne vrednosti u sve okvire za dijalog.

Koriãñeçe usluænog programa Asset ManagerProgram Asset Manager se otvara pritiskom odgovarajuñeg dugmeta na panou sa

pomoñnim alatkama. Ovaj program za upravàaçe datotekama (slika 2-22), podseña na

Windowsov Explorer, osim ãto prikazuje uproãñene slike svih podræanih formata iz

tekuñeg direktorijuma. Kada je Asset Manager otvoren, datoteke moæete da prevlaåite

na mesta koja ih mogu prihvatiti, na primer, na dugmad za mape editora materijala.

Podræani formati datoteka ukàuåuju AVI, BMP, CIN, CEL, GIF, IFL, IPP, JPEG, PNG,

PSD, MOV, RGB, RLA, RPF, VST, TIF i YUV. Ovo su isti oni formati koje moæete da otvo-

rite komandom File ➪ View File.

Poãto ga otvorite, Asset Manager moæete da smestite i u prozor za prikaz tako ãto

ñete desnim tasterom miãa pritisnuti naslovnu liniju prozora za prikaz i iz priruånog

menija odabrati komandu Views ➪ Extended ➪ Asset Manager.

Iznad prozora Asset Managera ima viãe dugmadi. Ona omoguñuju da otvarate oda-

brani uproãñeni prikaz u Virtual Frame Bufferu; da vidite svojstva slike; da slike sorti-

rate po imenu, nastavku imena, veliåini ili datumu; da vidite uproãñeni prikaz u tri

razliåite veliåine; da filtrirate formate slika za prikazivaçe i da koristite prednosti

drugih vrednih moguñnosti, kao ãto je rad sa slikama iz keãa.

Dobijaçe pomoñiPrva ikona na glavnoj paleti alatki ima strelicu i upitnik. Ova alatka sluæi za dobijaçe

trenutne pomoñi u radu. Da biste dobili pomoñ za bilo koju stavku interfejsa, samo

pritisnite ovo dugme, a zatim æeàenu stavku. Otvoriñe se prozor za pomoñ pri radu

u kome ñete dobiti obaveãteça o pomenutoj stavci.

MAX-ovom iscrpnom priruåniku za pomoñ u radu moæe se pristupiti komandom

Help ➪ Online Reference. Otvoriñe se prozor Online Reference (slika 2-23), koji omo-

guñuje pretraæivaçe po indeksu ili prema kàuånoj reåi. Meni Help takoœe sadræi i opciju

za uåeçe programa (Learning 3D Studio MAX) kojom se pozivaju razliåita veæbaça.


Oba sistema za pomoñ u radu zasnivaju se na Microsoftovoj HTML Help maãini koja

omoguñuje da ovi sistemi aæuriraju svoj sadræaj putem Weba i time odræavaju refe-

rentni materijal i veæbe uvek aktuelnim.

Opcija Additional Help nudi dodatne reference za rad sa MAXScriptom (MAXScript

Reference), kao i tehniåku podrãku za program (Product Support Help). Ova opcija

ukàuåuje i sisteme pomoñi svih instaliranih dodatnih programa.

Kinetixova lokacija na Webu sadræi viãe priruånika za uveæbavaçe razliåitih aspe-

kata programa, a nove teme se dodaju svakodnevno. Ovaj izvor moæete da pronaœete

na adresi www.ktx.com.

Slika 2-22: Program Asset Manager prikazuje sve slike iz lokalnog direktorijuma.

Gledaçe odabrane slike

Svojstva

Podeãavaçe keãa

Sortiraçe po imenu

Sortiraçe po nastavku imena

Sortiraçe po veliåini

Sortiraçe po datumu

Prikazivaçe slika u malom formatu

Prikazivaçe slika u sredçem formatu

Prikazivaçe slika u velikom formatu

Padajuña lista sa filtrima

Automatsko osveæavaçe prikaza

Gledaçe svih slika iz keãa

Osveæavaçe


SaæetakNakon åitaça ovog poglavàa trebalo bi da ste se priliåno upoznali sa MAX-ovim inter-

fejsom, kao i sa svim onim novim osobinama koje su dodate u ovoj verziji. Razumevaçe

interfejsa je jedan od suãtinskih preduslova za uspeãno koriãñeçe 3D Studio MAX-a.

MAX-ov interfejs sadræi niz razliåitih elemenata. Meniji, palete alatki i preåice sa tasta-

ture nude viãe naåina izvrãavaça iste komande. Na vama je da otkrijete ãta vam najviãe

leæi.

U ovom poglavàu su obraœene sledeñe teme:

◆ istraæivaçe 3D prostora;

◆ padajuñi meniji;

◆ pano sa jeziåcima, glavna paleta alatki i komandni pano;

◆ upravàaçe prozorom za prikaz;

◆ upravàaçe animacijom pomoñu kontrola za vreme;

◆ dobijaçe obaveãteça iz statusne i komandne linije;

◆ suoåavaçe sa MAX-ovim interfejsom;

◆ dobijaçe i aæuriraçe pomoñi u toku rada.

Poãto ste savladali sve razliåite elemente interfejsa, moæete ga prilagoœavati svojim

potrebama, ãto ñemo objasniti u sledeñem poglavàu.

♦ ♦ ♦

Slika 2-23: Okvir za dijalog Online Reference pruæa detaàna obaveãteça o svim MAX-ovim osobinama.

max-ov interfejs · u ovom poglav‹u istra¾ujemo najnoviju inkarnaciju max-ovog interfejsa i...

Documents