meb %100abi İlegenellikle nesnel anlatım tercih edilir yani yo-ruma ya da kişisel düşüncelere...

/mubayay�nlar�Öner� ve b�lg� �ç�n; 0312 504 64 41www.mubayay�nlar�.com

facebook.com/mubayay�nlar��nfo@mubayay�nlar�.com

Sertifika No: 34615

ISBN 605750937-6

YA

YIN

NO

: 1

40

1

ORTAOKUL TÜR

KÇE P

AR

AG

RA

F SORU BANKASI

MEB

DERS KİTABI İLE

%100UYUMLU

3

MU

BA Y

AYIN

LARI

MU

BA Y

AYIN

LARI

ANLATIM BİÇİMLERİ


BETİMLEME (Betimleyici Anlatım) " TASVİR➢ İzlenimaktarmadadenmektedir.➢ Gözlemönplandadır.➢ Niteleyicisözcüklerkullanılır.➢ Anlatılanlarayırtediciözellikleriyleverilir.➢ Okuyucuanlatılanlarızihnindecanlandırabil-

melidir.

UNUTMA!Anahtar kelimeler BETİMLEME$ GÖZLEMÖYKÜLEME $ OLAY

ÖRNEK:

Akdeniz’inkahramanlıkyuvasısonsuzufuklarınaba-kanküçüktepe,minimini,birçiçekormanıgibiy-di. İnceuzundallıbademağaçlarınınalacagölge-lerisahile inenkeçiyolunadüşüyor, ilkbaharıntatlırüzgârıylasarhoşolanmartılar,çılgınbağırışlarıylahavayıçınlatıyordu.Badembahçesininyanıgeniş birbağdı.Beyaztaşlardanyapılmışkısabirduvarınötesindekiharabevadiyekadariniyordu.

(Forsa,ÖmerSeyfettin)☞ Metindegözlemgücündenyararlanılmıştır.☞ Metindeniteleyicisözcüklereyerverilmiştir.☞ Herhangibirolaydeğilsadeceizlenimaktarılmıştır.

ÖYKÜLEYİCİ ANLATIM (Öyküleme)➢ Amaçokuyucuyuolayiçindeyaşatmadır.➢ Genelliklegeçmişzamankipikullanılır.➢ Belirlibirolayveolayakışıolmakzorundadır.➢ Masallarda,destanlarda,hikayelerdekullanı-

lanbiranlatımtürüdür.

UNUTMA!Betimlemeileöykülemekarışıyorsaparagraftabirolay,kahraman,olayakışıvarmıdiyebak-makgerekir.Betimlemesadecegözlemedayalıdır,herhangibirolayörgüsüyoktur.Öykülemedeiseolayol-makzorundadır.

ÖRNEK:

OgeceSazandere’yeartıkotobüskalkmayacaktı,öylediyorduşimdideğnekçi.Biran, ikircik içindekalakaldı.Başkabirotobüsebiner,Sazandere’yibirbaşkayazabırakırdı.Herzamankigibi.Amavazgeç-tisonra.Garajdansokağaçıkıncaarabaların,açıkhavasinemalarınınşerbetçilerin,fındıkfıstıkçıların,insanlarınbusaattebüsbütünartanAkdenizligürül-tüsüdikendikenbattıbeynine.Yorgundu,uğultununsağırlığıgeçiyorduyavaşyavaş.Birotelbulduken-dine,yattı,uyudu.

(ModernTürkÖyküleri)BilgeKarasu

Metindekahraman,mekan,olay,zamangibiunsur-laryeralmaktadır.Yazar,okuyucuyuolayiçindeyaşatmayıamaçlamış-tır.Belirlibirolayörgüsüiçindeyazılmıştır.

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI


4

MU

BA Y

AYIN

LARI

MU

BA Y

AYIN

LARI

TARTIŞMA (Tartışmacı Anlatım)➢ Butüranlatımlardaparçadaikiayrıdüşünce

yeralır.Budüşüncelerdenbiriyazarınkarşıçıktığıdüşünce,diğeriisesavunduğu,okuyu-cuinandırmayaçalıştığıdüşüncedir.

➢ Tartışmaparagraflarısohbethavasıiçindeya-zılır.

➢ Sorucümlelerineyerverilebilir.➢ Yazarkarşısındabirivarmışgibisorularsorup

cevaplarıyinekendisiverir.➢ Tartışmaparagraflarındabence,banagöre,

oysavb.sözcüklerkullanılabilmektedir.Çün-küyazarkendidüşüncesinindoğruluğunusa-vunmaktadır.

➢ Amaçkarşıdüşünceyiçürütmektir.

ÖRNEK:

Birsanateserinibirtakımbilgiler,doğrularolarakka-buletmeksadecesanatı,varlığını,özünügörmemekdemektir.Neromanneşiirneöykübirdoğrulartop-luluğudur.Balzac’ıyaşadığıdönemintoplumolay-larınıöğrenmekiçinokuduğunukimilerisürebilir?Böyleolsaydı,buolaylarıanlatansayfalarbirertarihbelgesisayılmazmıydı?Romanı,şiiri,öyküyütarih-lebirtutmakbirsanateserininözünüanlamamaktır.Birromanınbirkaçdefaokunması,birşiirinezberle-meyeçalışılmasıbutürlerinbilgiedinmekiçinokun-madığınıgösterir.

Bu metinde yazar sanat eserlerinin öğretici me-tinlerle bir tutulmasına karşı çıkmış gerekçe-leriyle fikrini ortaya koymuştur. Metinde hem yazarın düşüncesi hem de karşı çıktığı düşünce şeklinde iki ayrı görüşe yer verilmiştir.

AÇIKLAMA (Açıklayıcı Anlatım)➢ Amaçherhangibirkonudaokuyucuyubilgilen-

dirmektir.➢ Genelliklenesnelanlatımtercihediliryaniyo-

rumayadakişiseldüşüncelerepekyerveril-mez.

➢ Sözcüklerdahaçokgerçekanlamlarındakul-lanılır.

➢ Açık,anlaşılır,sadebirdilkullanılır,mecazlıvesoyutifadelerkullanmaktankaçınılır.

➢ Buanlatımtekniğigenellikledüşünceyazıla-rında(makale,fıkraköşeyazısıvb.)derskitap-larında,ansiklopedilerdekullanılır.

UNUTMA!Birmetninaçıklayıcıanlatımtekniğiyleyazılmışolmasıiçinokuyucuyabirşeyleröğretmişolma-sıgerekmektedir.

ÖRNEK:

Günümüzündünyasındaçevrekirliliği,tümgezegenikaplayanboyutlaraulaşmışdurumda.Dünyanınbir-çokbölgesindeinsanlar,çevrefelaketinekarşıko-rumasız,nükleer tehditveradyasyondanhabersizbiryaşamsürmektedir.Bilimadamlarıisebuolum-suzluklarındevamıhalindedünyadakibütüncanlıla-rınciddibirtehditaltındaolduğunuvurgulamaktadır.Küreselçevresorunlarınınçözümükonusundaherülkeninçağdaşyöntemlerlehalkınıbilgilendirmesiüzerindedurulmaktadır.Bu metinde çevre problemleri hakkında bilgi ak-tarılmıştır.➢ Genelliklenesnelifadelereyerverilmiştir.

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

5

MU

BA Y

AYIN

LARI

MU

BA Y

AYIN

LARI

DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI


Tanımlama➢ Birvarlığınyadakavramıntemelözellikleriyle

açıklanmasıdır.➢ “...nedir?”sorusunacevapverenanlatımlar-

dır.➢ Butür ifadelerdenir,adıverilirsözcükleriyle

bitebildiğigibiyükleminde–dir,–dir,ekidebu-lunabilir.

➢ Tanımcümlesiöznelyadanesnelolabilir.➢ Tanımcümlelerigenellikleparagrafınbaşında

yeralır.

ÖRNEK:

Hembirtürhemdebiranlatımbiçimiolanromanya-şanmışyadayaşanabilirolaylarıninsan,yer,zamançerçevesiiçindeanlatıldığıedebîmetintürüdür.Mo-dernzamanlarınbiranlatıtürüolanromanınkendineözgübirkurgusuvardır.Romantürününilkörneğini16.yy.daİspanyolyazarCervantesDonKişotadlıeseriylevermiştir.Bu metinde “Roman nedir?” sorusuna cevap ve-ren ifade tanım cümlesi olarak kabul edilir.

Örnekleme➢ Ortayaatılangörüşündahainandırıcıolması

içinparçadakikonuylailgilisomutörneklerve-rilmesidir.

➢ Amaçdüşüncenindahaanlaşılırhâlegetiril-mesidir.

ÖRNEK:

ÜlkemizdeBatılı anlamda sahne tiyatrosu Tanzi-matDönemi’ndegörülmeyebaşlanmıştır. İlkoyun-larönceçeviriolarakkarşımızaçıkar.Budönemdebirçoksanatçı tiyatronungelişimi içinçabagöster-miştir.BatılıanlamdailktiyatroeserimizikalemealanŞinasi’ninyanısıraAhmetVefikPaşa,NamıkKemal,RecaizadeMahmutEkremtiyatrotüründeeserve-rensanatçılarımızdandır.II.MeşrutiyetDönemi’ndedetiyatroçalışmalarısürmüşancakbaşarılıeserlerCumhuriyetDönemi’ndeverilmiştir.Metinde tiyatronun edebiyatımızdaki gelişi-minden bahsedilmiş ve düşünceyi destekleyen sanatçı isimleri sırasıyla örnek olarak gösteril-miştir.

Tanık Gösterme➢ Anlatılmak istenen düşüncenin başkaları-

nınsözlerinden,görüşlerindenyararlanılarakaçıklanmasıdemektir.

➢ Metindeki düşünceyi destekleyenbir sözünkullanılmasıyöntemidir.

UNUTMA!⁕ Örneklemedebirkişininsözüneyerverme

zorunluluğuyokturancaktanıkgöstermedemetnidestekleyenbirsözünkullanılmasıge-rekmektedir.

⁕ Tanıkolarakdüşüncesineyerverilenkişininbahsedilenkonudavealanındauzmanolma-sıgerekir.Alıntısöztırnakiçindeverilebilece-ğigibiözetşeklindedeverilebilir.

ÖRNEK:

Duygu,düşüncevehayallerimizikimizamansözkimzamanyazıylaanlatırız.Buanlatımıyapankimseninmeydanagetirdiğiesereedebiyat,bueserimeydanagetirenedeedebiyatçıdenmektedir.İnsanıniçdün-yasındaoluşanbütüngelişmeleredebiyatınkonu-sudur.Edebiyatçı,insanlararasıilişkileri,sıkıntıları,sevinçleriyazılıvesözlüolarakanlatabilmelidir.Meh-metAkifErsoy,“Edebiyathayattır.”der.İnsandüşü-nen,duyan,hoşlanan,üzülen,sevinenbirvarlıktır.Edebiyatbuözelliklerinhepsinikendinekonualarakseçerveinsanahitapederbuyüzden.

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI


6

MU

BA Y

AYIN

LARI

MU

BA Y

AYIN

LARI

Benzetme➢ Birdurumuyadabirkavramıaçıklarkenara-

larındabenzerlikkurulabilecekolay,varlıkyadadurumdanfaydalanmayoludur.

➢ Birkavramıbaşkabirkavramınözelliklerindenyararlanarakvermektir.

ÖRNEK:

GenişsiyahgölgesihayatımıkaplayanTepemdekanatgermişbirkartaldır yalnızlık benzetilen benzeyen

Bu dizelerde yalnızlık, kanadını germiş bir kar-tala benzetilmiştir.

Karşılaştırma➢ İkidurum,kavramyadavarlıkarasındakior-

takveyakarşıtyönleriortayakoymakiçinkul-lanılanyöntemdir.

➢ Butüranlatımlardadaha,kadar,en,oysa,isevb.sözcüklereyerverilir.

ÖRNEK:

Romanınençoksevilenedebiyattürüolduğubirger-çektir.Nereyegidersenizgidin,ençokonunokun-duğunugörürsünüz.Şiir içindeböyledir.Yaşamakiçinçalışıpdidinmelerimizdenfırsatbuldukmuelimi-zealdığımızşeyyabirromanyadabirşiirkitabıdır.

Sayısal Verilerden Yararlanma➢ Anlatılandüşünceninistatistikselverilerledes-

teklenmesidemektir.➢ Sayısalverikullanmakinandırıcılığıartırır.➢ Aktarılansayısalverilerinbiraraştırmayada-

yalıolmasıyanigerçeğiyansıtmasıgerekir.➢ Herrakamyadasayısayısalveriolarakkabul

edilmez,bilimselbirveriolmasıgerekir.

ÖRNEK:

BuyazbaşındayağışlarınetkiliolduğuÇin’debir-çokbölgedebarajlaryıkıldı.Selsularıkırsalkesimle-redoğruyayıldı.Dünyadakibenzerselbaskınlarınınverdiğizararlarürkütücüboyutlaraulaştı.240mil-yonkişiyietkilediğisöylenenbufelaketlerdeşimdi-yekadar2000’inüzerindeinsan,resmîaçıklamalaragöreevsizkaldı.Yaklaşıkondörtmilyonkişibulun-duğubölgeyiterketmekzorundakaldı.Bu,bölgede1993’tenberiyaşananenbüyükfelaketlerdenbiri.

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

7

MU

BA Y

AYIN

LARI

MU

BA Y

AYIN

LARI

ANLATIM BİÇİMLERİ VE DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI

TEST • 1

1. Bir yazar için bugün hiçbir sorun dil kadarönemlideğildir.Dil için“Düşünceninaracıdır.”demeyeceğim.Araçsözcüğüdüşüncenindil-leilişkisinikarşılayamaz.Öyledesem,araçde-yiminikullansamdüşüncenindildenöncedilindışında,bağımsızbirvarlıkolduğukanısındanyolaçıkmışsayılırım.Böylecedil,kendisinindı-şındavarolanbirolgununanlatım,başkalarınaulaştırmaaracıödeviniyüklenir.Oysagerçek,düşüncenindilinoluşumuiçindevarolduğudur.Bu metnin anlatımıyla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Tanımcümlesineyerverilmiştir.B) Tartışmacıbiranlatımlayazılmıştır.C) Olayanlatımısözkonusudur.D) Kişiselgörüşlereyerverilmiştir.

2. Düşünmekkolay işmidir?Herkesdüşünebilirmi?Nelerdüşünür?Alınbirmahallebakkalı-nı,birsokaksüpürücüsünü,birotobüsşoförü-nü,birgazetedağıtıcısınıkimi istersenizalın,gündelikyaşamdakidüşüncelerianlamayaça-lışın.Hanibiraraçolsadadüşünceleribiroku-yabilsek,okuyabilsekdegörsek.Neyimi?Pekçoğumuzunaslındahiçbirşeydüşünemediğini!Çünküdüşünmekbireğitimişidir.Bu metinde kullanılan anlatım biçimi aşağı-dakilerden hangisidir?

A) AçıklamaB) TartışmaC) TanımlamaD) Tanıkgösterme

3. Öğrenim,pekiştirilmişbiraraştırmasonucuki-şinindavranışsalyöndegösterdiğisabitbirde-ğişikliktir.Öğretim ise kişinin bir beceri eldeetmesineyardımcıolmakiçinonabukonudaih-tiyacıolanbilgiyisağlamakvebualandakiçalış-malarınıyönlendirmektir.Dil,ancakgerçekbirkonuşmaortamındaanlamkazanır.Bunedenleortadakonuşmayıgerektirenbirkonuveyadu-rumbulunmalı;kişilerdebukonudakonuşmavedinlenmeisteğiduymalıdır.Bu metnin anlatımıyla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Karşılaştırmayayerverilmiştir.B) Tanımlaryapılmıştır.C) Yinelemelere(tekrarlara)yerverilmiştir.D) Birkoşulönesürülmüştür.

4. Hakkında tüm söylenenlere rağmen kargayayakınlıkduymamızgerekir.Nedeolsabizle-reçokbenzer.Tembeldir,ayneninsanlargibi.Kendindenzayıfolanlarıkullanmaya,onlardanyararlanmaya bayılır. Kurnazdır, bugün yiye-medikleriniyarınasaklar.Tedbirliolmakyalnızinsanlaraözgüdeğilya!Yararlışeylerigüçöğ-rendiğihalde,hertürlühileyiçokçabukbeller,tıpkıyaramazçocuklargibi.Kendihemcinsleridışındatümcanlılarlasavaşdurumundadır.Bubakımdaninsandanüstünolduğuinkâredilebi-lirmi?Öyleysekargalarahaksızlıketmeyelimlütfen.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerin han-gisinden yararlanılmamıştır?

A) KarşılaştırmadanB) TanımlardanC) BenzetmedenD) Yorumlamalardan

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI


8

MU

BA Y

AYIN

LARI

MU

BA Y

AYIN

LARI

5. Dünyanınher tarafındangelerekorayabura-yaüşüşen,anlamsızvızıltılarçıkararakhayran-lıklarınıdilegetirmeyeçalışanbinlerce turist,zararlıböceklergibiVenedik’ikemirmekte,çü-rümesürecinibüsbütünhazırlamaktadırlarsan-ki. İnsangerçeklerdünyasınınözlemiyleöyleyanıpyanıptutuşmayabaşlıyorkiçirkinsarıbirtaksigörmeyebilecanatıyoramaVenedik’teotomobildeyoksadecekarakuğularıandırangondollarvar.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerin han-gisine yer verilmemiştir?

A) GörselögelereB) ÖznelifadelereC) KişileştirmeyeD) İşitselögelere

6. Kocasısankidüşüncelerinianlamışdaaldırmı-yormuşgibikeyiflikeyifliıslıkçalmayakoyulmuş-tu.Parmaklarıyladaiskemlekenarındatempotutuyordu.Tekrariçiniçektikadın.“Emeklioldu,hâlâbiryerlerdedurmuyorbuadam.Oysadur-masıgerekartık!Yaşınıbaşınıaldı,farkındade-ğil!Uyurkensolukalışlarınıhiçbeğenmiyorum.Amageldesöylesöyleyebilirsen!”Düşüncele-rinidağıtmakistergibibaşınısalladı.Gazeteyeeğildi,çoğunluklayaptığıgibiilkinbüyükbaşlık-larısesliokumayakoyuldu.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerden han-gisi ağır basmaktadır?

A) ÖykülemeB) BetimlemeC) ÖrneklemeD) Açıklama

7. Burasıaslındaçokşanslıbirkasabaydı.Gözalabildiğineuzayançeltikveayçiçeğitarlaları,otlaklardabüyükbaş,küçükbaşhayvansürüle-riçevreyebollukhavasısaçıyordu.Buotlaklar-daotlayankoyunlarınsütündenyapılmışbeyazpeynirintadınadoyamadım.Yerimolmadığıiçinbirkaçkalıpaldım.AyrıcaMeriç’insürükleyipgetirdiğibereketli topraklardayetişendomate-sintadınıisehâlâunutamadım.Arabanınbaga-jıdoldu;bamya,kavun,torbayoğurdu,kırmızıçarlistonbiber,çeşitçeşitpeynirpaketlerinialıpyolakoyuldum.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerin han-gisinden yararlanılmıştır?

A) Tanımlama-AçıklamaB) Betimleme-BenzetmeC) Betimleme-ÖykülemeD) Öyküleme-Karşılaştırma

8. Heryenişiirfarklıbirbakış,tavır,önerivealgı-dır.Dolayısıyladilinbireyselyorumkazanmışhaliolansöz,dilizenginleştirmedikçeyoktur.Bunoktadakültürünizinisürerim.Şiirdekültürönemlidir.AhmetHamdiTanpınar, “Şiirbir içkalesanatıdır.”der;bendeöyledüşünüyorum.Yukarıdaki metnin anlatımında aşağıdakiler-den hangisine başvurulmuştur?

A) ÖrneklemeB) TanıkgöstermeC) TartışmaD) BenzetmeÖRNEKTİR

• MUBA YAYIN

LARI


9

MU

BA Y

AYIN

LARI

MU

BA Y

AYIN

LARI

9. Kısaboylu,tıknazbiryolyapımcısıolanadamotuza yakın işçi çalıştırıyordu. İşçiler yerdenaşağıdabulunankaranlıkbirbodrumdayatıpkalkarlardı.Akşamüstlerikokululahanaçorba-sınıiçtiktensonraoyorgunvebitkinhâlleriyleyeraltındançıkar,avluyasaçılırlardı.Nemlibod-rumdakihavaboğucuydu;devfırtınadançıkandumanlarlazehirleniyorduçünkübunaltıcıydı.Gürültücansıkıyordu.Yukarıdaki metinde aşağıdaki duyuların hangisinden yararlanılmamıştır?

A) GörmeB) KoklamaC) TatmaD) Dokunma

10. Hata,yanlışdemektir. İnsanbir işebaşlarkenhatayapmakkorkusunakapılır,buyüzdenişebaşlamayıgeciktirirsekendisineolangüveninikaybetmişolur.Dahaişinbaşındahatayapmakkorkusuna kapılan ve kendisine olan güvenikaybedenbirkimsehayattahiçbirişyapamazçünkübuönkorku,okimseilebaşarıarasındakalınbirduvarörer.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerin han-gisi kullanılmıştır?

A) Öyküleme-BetimlemeB) Açıklama-ÖrneklemeC) Tartışma-TanımlamaD) Açıklama-Betimleme

11. Tırnaklarımızdasaçlarımızgibisürekliuzarvekendiniyeniler.Buyenilemetırnaklarımızıdipkısımlarındabulunanvetırnakköküdenilenbö-lümdekiözelleşmiştırnakhücrelereninçoğal-masıylaolur.Buradayenihücreleroluştukçaeskihücrelertırnağınucunadoğruitilir.Böyle-cetırnaklarsürekliuzar.Eltırnaklarıaydaorta-lama3-4milimetrekadaruzarvetırnaklarınköktenucakadaruzamasıyaklaşıkaltıayalır.Bu metnin anlatımında aşağıdaki anlatım bi-çimlerinden hangisi kullanılmıştır?

A) ÖykülemeB) TanımlamaC) TartışmaD) Açıklama

12. Birromanınoluşumsüreciylebiröykününkibir-birindentamamenfarklıdır.Benzeselerdeaslın-daçokdafazlaortaknoktalarıolmayanikiinsangibiler.Biri;olaylarıtartıpbiçiyor,nasıldavran-ması,nasılbiryol izlenmesigerektiğinekararveriyorvedahauzunvadedehareketegeçiyor.Diğeriiseilkizlenimiyleilkduygusuylahareketediyorveoandahareketegeçiyor.Yukarıdaki metnin anlatımında aşağıdakiler-den hangisi ağır basmaktadır?

A) AçıklamaB) ÖrneklemeC) TartışmaD) KarşılaştırmaÖRNEKTİR

• MUBA YAYIN

LARI


10

MU

BA Y

AYIN

LARI

MU

BA Y

AYIN

LARI

13. Biredebiyatâlemimizyokçünküedebiyatçıla-rımızuğraşlarınayanimesleklerinegerçektenbağlıdeğil.Bağlıolsalar,kendindenönceneyapılmış,kendilerindensonraneyapılıyoronumerakederler.Şairlerşiirisevmiyorancakken-dişiirlerinikendişairleriniseviyorlar.Çıkamıyor-larkendilerinden,uğraşlarınabağlayamıyorlarkendilerini.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerden han-gisi ağır basmaktadır?

A) KarşılaştırmaB) AçıklamaC) TartışmaD) Örnekleme

14. Kavram,birnesneözellikledeonesneninnite-likleriüzerineedindiğimizgeneldüşünce;varlık-larındanherbirininzihnimizdekitemelbilgisidir.Dahaaçıkbirdeyişlekavram,dışgerçeğinin-sanbeynindekiyansımabiçimidir.Buaçıdankavramısözcüğünanlamıolarakdabelirleye-biliriz.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerden han-gisine başvurulmuştur?

A) KarşılaştırmaB) ÖrneklemeC) BetimlemeD) Tanımlama

15. Adadailkgördüğümüz,sevimlibirkahveoldu.İçindebirörnek,çiçekgibirenkliyerliköygiysi-lerigiyinmişgençkızlarçalışıyor.Hepsibirbirin-dengüzel.Birazötedehayvanlarınbulunduğuküçükbirbahçevar.Birkaçağacıngölgeledi-ğikıyıdaminicik,bulanıkbirplaj...İnceyağmurdamlalarınınaltındabiranneçocuğunudenizeindiriyor.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerden han-gisi daha ağır basmaktadır?

A) AçıklamaB) KarşılaştırmaC) ÖykülemeD) Betimleme

16. KarlJungbirkeresindeşöyledemiş:“İnsanlığıetkileyenenbüyüksıkıntıruhhastalıklarıdeğil-dir.Toplumumuzdabunlardandahakalıcıolanhuzursuzlukvemutsuzlukhastalığıdır.”Jungdatıpkıbenimgibipekçokinsanınyaşamlarınıka-rartmakiçinelindengeleniyaptıklarınainanıyor-du.Neyazıkkiçoğukişiçevrelerindevarolangizeminvebüyününfarkındabiledeğil.Doludoluyaşamayabaşlamakiçinatılmasıgerekenilkadımçok basittir;kişininkendinidaha iyihissetmesi.Bu metnin anlatımıyla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Karşılaştırmayapılmıştır.B) Mecazlısöyleyişeyerverilmiştir.C) Öznelifadelerleanlatımacanlılıkkatılmıştır.D) Düşünceyidesteklemekamacıylatanıklara

başvurulmuştur.

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI


11

MU

BA Y

AYIN

LARI

MU

BA Y

AYIN

LARI

TEST • 2

1. İlgiyitirilmişse,yazılanokunmuyorsa,tekne-denağırlaşanmaddikoşullarolamaz.Sana-tınbirgereksinimolduğunukabulediyorsakşuuru kendimizde de aramamız gerekiyor.Yazdıklarımızda, yazdıklarımızın içeriğinde,biçiminde...Bununiçinsonbirkaçyılınyayım-lanmışromanlarınabakmakyeterli.Bellidal-galaryadamodalargörülüyorromanımızda.Özgürlüktençokbirörneklikvarsanki.Bu metnin anlatımında aşağıdaki anlatım türlerinden hangisi kullanılmıştır?

A) ÖrneklemeB) KarşılaştırmaC) TanıkgöstermeD) Tartışma

2. Geminintamburnunaoturmuşuz.Birtayfaba-ğırıyor.Vardaaaa!Kalbimbirsaatlibomba.Sa-hilden hızla ayrılıyoruz. Uzakta çan sesleri,kıyıdadudaklarınemli,gözlerigökmavisi İs-tanbulküçülüyor,minareleridekaybettik.Artıkbizdeniziz.Bu metnin anlatımı için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Olayanlatımısözkonusudur.B) Benzetmeyapılmıştır.C) Farklıduyularlailgiliayrıntılarayerverilmiş-

tir.D) Terimlerdenyararlanılmıştır.

3. MurathanMungan’ınTürkedebiyatınakatkısıBedriRahmiEyüboğlu’nunhalksanatıdesen-leriyle,ErolAkyavaş’ınOsmanlımotifleriylere-simdeyarattıklarınabenzer.Çokkısavekalınçizgilibirtanımlaonlargelenekseliçağdaşbirsentezyaratabilmeküzereestetikmalzemeola-rakkullanmaktadırlar.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerden han-gisi ağır basmaktadır?

A) AçıklamaB) KarşılaştırmaC) TanımlamaD) Tanıkgösterme

4. Dilingüçlüetkisikültürvarlığınınheryanındakendiniduyurur.Toplum,din,edebiyat,tarih,bi-lim,eğitimgibikültürünyöreselen içögeleri-nedekzorunlulukladilindamgasınıtaşır.Yönü,amacı,kapsamı,başarısıneolursaolsuninsa-nınyürüdüğügörünürgörünmeztümyollardil-dengeçer.Çepeçevreinsanvaroluşununanakoşuludurdil.Bu metnin anlatımında aşağıdaki yollardan hangisine başvurulmuştur?

A) AçıklamaB) TanımlamaC) BetimlemeD) ÖykülemeÖRNEKTİR

• MUBA YAYIN

LARI


12

MU

BA Y

AYIN

LARI

MU

BA Y

AYIN

LARI

5. Edebiyatdeyinceortakbir tanımdabuluşmakolası.Amagençedebiyatdeyinceherkesinbir-leştiği bir tanımolmayabilir.Edebiyatbir sözsanatıolmaklabirlikte toplumunbiraynasıdırda.BuaynakiStendhal’intanımıyla“Yolüstü-nekonmuş,aynıandahemmasmavigökyüzü,hemdeçamurlukaldırımlarıyansıtanbirayna.”Buaynaki isterseniztoplumuntümbireylerinigösterir.Bu metinde yazar düşüncelerini belirgin kıl-mak için aşağıdakilerin hangisinden yarar-lanmıştır?

A) ÖrneklemeB) TanıkgöstermeC) KarşılaştırmaD) Tartışma

6. Dökümhanelerdeşerbethalinegetirilmişkıpkır-mızıdemirinkumlarlakalıbaalınmışparçalarasıcacıkbirçorbagibidökülüşünüizliyordu.Kız-gınfırınınsıcaklığındandolayıyarıçıplakdo-laşan insanların,üstlerinikaplayankömürvedemirtozunubuzgibisularlayıkayışınıseyre-diyordu.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerin han-gisine yer verilmemiştir?

A) Benzetmeye B) BetimlemeyeC) Örneklere D) Dokunmaduyusuna

7. Adamveeşibahçedekikoyunyüzündengüzelbirkavgaettiler.AliUstabunefiskuzudandeğil,öbüryemeklerdenbileağzınabirlokmakoyma-dı.Acababukuzuyukimgöndermişti?Merakın-dançatlayacaktı.Ömründeilkdefaolmaküzereogeceuykusukaçtı.Sabahakadaruyuyamadı.Bu metnin anlatımıyla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Üçüncütekilkişilianlatımsözkonusudur.B) Öyküleyicianlatımağırbasmaktadır.C) Farklıduyularlailgiliayrıntılarayerverilmiştir.D) Sorucümlesiyleanlatımdaakıcılıksağlan-

mıştır.

8. Eleştirmeninbirkoluvardır:deneme.Denemebiryandaneleştirmedir,birkonuyualır,onunge-reklerinibulmayagöstermeyeçalışır.Deneme-ci,şiirinnasılolmasıgerektiğiniaraştırır,şiirinyahuthikâyenin,musikinin.Bundabiryaratıcılıkpayıvardır.Eleştirmecişiirde,hikâyede,musiki-denelerbulunduğunusöylerkenkendincebu-lunmasıgerekenleridesöyler.Yanikendiiçindedinlerkendinibiryanabırakmaz.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerden han-gisi ağır basmaktadır?

A) TanımlamaB) ÖrneklemeC) TartışmaD) Karşılaştırma

9. Sabah,havayıgüneşligörünceHasanileEmi-nedePiraziz’delerdiyebiryaylagezisihepi-mizeuygungeldi.Öğleyedoğruevdençıktık,Giresun’avardık.DereyoluasfaltdiyeAksu’yadoğruyolumuzudeğiştirdik.Dereninönceso-lundandahasonrasağından,fındıkyeşilinden,çam yeşiline, yeşilin çeşitli tonlarını seyredeseyredegittikçeyükselerekilerledik.Dereiçin-denedenliyükselirsenyüksel,yaylahavasınaulaşmakmümkündeğil.AncakKulakkaya’yavardığımızda yayla havasına kavuştuk. Saatikiydivekarnımıziyiceacıkmıştı.AçıkbirkasapbuldukvekasaptankuzuetialarakAlçakbel’edoğruyolaçıktık.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerden han-gileri kullanılmıştır?

A) Tanımlama-AçıklamaB) Öyküleme-BetimlemeC) Karşılaştırma-ÖykülemeD) Örnekleme-Betimleme

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI


13

MU

BA Y

AYIN

LARI

MU

BA Y

AYIN

LARI

10. “Ka”bir romankahramanı.Karhemromanınadıhemderomanmekânınınenönemlibelirle-yenlerindenbiri.Kars,birşehir.Türkiye’ninke-narındadeğiluzağında,oradavarlığındanhephaberdarolduğumuzamaçoğumuziçingeçer-kenuğranılmasıdahiihmaledilebilecekölçüdecazibedenyoksunuzaktabirötekişehir;kapan-maşehri.Yukarıdaki metnin anlatımında aşağıdakiler-den hangisi kullanılmıştır?

A) AçıklamaB) ÖrneklemeC) TanıkgöstermeD) Öyküleme

11. Ormaniyicecanlandı.Yaprakhışırtısıvekuşcı-vıltısındandokunmuşmüziklibirhavaesmeyebaşladı.Serinsabahrüzgarısaçlarımızıokşu-yor,raksedendallarlaberaberbizdekendimiziormanınneşesinekaptırıpbirşarkımırıldanarakyürüyoruz.Etrafbirdenmenekşekokularıylado-luyorveâdetakendimizdengeçiyoruz.Yukarıdaki metnin anlatımında aşağıdaki duyuların hangisinden yararlanılmamıştır?

A) KoklamaB) İşitmeC) DokunmaD) Tatma

12. Çokgüzelbirbahçekapısındangirinceevinyancephesi ilekarşılaşılır.EvingirişveanayönüBoğaz’a bakan ön cephesidir. Ama salonundoğrultusubahçekapısınadoğrudur.Evege-lenilkoradangörülür.Bucepheçokağırbirtaşduvarıdelipgeçencumbailevurgulanır.Yapıüçkatlıdır.Yarıbodrumolanilkkattayemekvehizmetbölümlerivardır.Mutfak,kiler,çamaşırlıkgibi...Birincikatdışadönükkattır.Üstkattaya-takodalarıvardır.Enüstkattaiseterasvardır.Bu metnin anlatımında aşağıdakiler hangisi kullanılmıştır?

A) ÖykülemeB) KarşılaştırmaC) AçıklamaD) Betimleme

13. Fas’ınkuzeyindekibirmadendegünümüzden66milyonyılönceAfrika’dayaşayansondino-zorlardanbirininfosilibulundu.BufosilinKuzeyAfrika’dayaşayanT.Rexadlı, ikibacağıüze-rindeyürüyenetçildinozorunzamanındayaşa-yanChenanisavrusBarbaricusadlıbirdinozoraaitolduğuaçıklandı.Araştırmalarbudinozorun T.Rex’eçokbenzediğiniancakondandahakü-çükvekütbirburnu,dahakısakollarıveküçükelleriolduğunubelirtiyorlar.DahaönceFas’tadinozorların soyunun tükenmesinden hemenöncekidönemdeyaşamışbirdinozorfosilibu-lunmamıştı.Bunedenlearaştırmacılarbukeşfiçokönemlibuluyor.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerden han-gileri kullanılmıştır?

A) Örnekleme-BenzetmeB) Karşılaştırma-AçıklamaC) Tanımlama-SayısalverilerdenyararlanmaD) Öyküleme-Karşılaştırma

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI


14

MU

BA Y

AYIN

LARI

MU

BA Y

AYIN

LARI

14. Eleştirmekaşkmıdır?Eleştirmeyiaşkgibialan-larvarelbetamaalamayanlardavardır.Bundandolayı eleştirmeyi aşka indirgemekne kadardoğrudeğilse,açıkçadavranmayanlarıeleştir-mensaymamakdaokadardoğrudeğildir.Ya-ratmakgibieleştirmekdeçeşitlisebeplerdengelir.Busebeplereleştirmendeneleştirmenedeğişebilir.Nitekimkimisi içinbirvaroluşbiçi-midireleştirmek,kimisi içinbirzevkpınarı,ki-misiiçindebirgelirkaynağıdır.Yukarıdaki metinde aşağıdaki anlatım yolla-rından hangisi kullanılmamıştır?

A) TanıkgöstermeB) BenzetmeC) KarşılaştırmaD) Tartışma

15. Bugünbizlerdebirakımvar;tiyatrobireğlence-dir,diyorlar.Halkınbirgününsonundadışdünyaileilgisinikeserekeğleneceği,vakitgeçerece-ğibiryersayıyorlartiyatroyu.Busavaşakarşıçıkabilir,hayırdiyebilirmiyiz?Doğrusubendekatılırımtiyatroyuböylegörenlere, tiyatro içinböyle konuşanlara. Eğlenmenin zıt anlamlısınedir?Sıkılmak.İnsanlardadurupdurupsıkıl-makiçinmigidertiyatroya?Bu metnin anlatımında aşağıdakilerden han-gisi ağır basmaktadır?

A) AçıklamaB) ÖrneklemeC) TartışmaD) Karşılaştırma

16. Bazı insanlar, daha iyi yaşamak, daha zen-ginolmak,dahagüçlüolmak,dahaiyibirevdeoturmak,dahaiyigiyinmekgibipekçokhedefkoymaktadır.Ancak“daha”larınsonubir türlügelmez.Bazılarınagöremutlulukhepdahafaz-lasınıeldeetmekhalinedönüşür.Yinedekendi-lerinimutluhissetmezler.OysamutlulukbazenbirazEpikürcedüşünmeyigerektirir.Epikür’egöregerçekhazvemutlulukaklauygunyaşamstiliniyakalamakolmalıdır.Açkalmamak,üşü-memek,susamamak: İşteZeus’ubilekıskan-dıracakmutluluk.Doğrueylemdoğrubilgiylegerçekleşir. İnsana huzursuzluk veren doğalolmayandüşüncelerinkarıştırılmasıdırmutluluk.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerin han-gilerinden yararlanılmıştır?

A) Örnekleme-ÖykülemeB) Tanımlama-BetimlemeC) Karşılaştırma-TanıkgöstermeD) Betimleme-Açıklama

17. Toplumsalbirvarlıkolandil,sözgibibireyseldeğildir.Birkişininkendineözgüdiliyoktur.İn-sanlartoplumsalolarakdilikendiduyguvedü-şüncelerinianlatmakiçinkullanır.Gerçektetekbirbireykendisözünüoluşturduğugibibirey-lerdenoluşmuşgrupdakendidilinioluşturur.Oluşturulanbusözdebireyyadagrubunkendidüşünceyapısınıvekimliğinibulabiliriz.Bu metnin anlatımıyla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Karşılaştırmayapılmıştır.B) Açıklayıcıbiranlatımkullanılmıştır.C) Öznelifadeleresıkçabaşvurulmuştur.D) Sözcüklerilkanlamlarıylakullanılmıştır.

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI


15

MU

BA Y

AYIN

LARI

MU

BA Y

AYIN

LARI

TEST • 3

1. Benbiliminsanıdiyorumamahalkın%90’ıbi-limadamıdiyor.Başarı,gayrettir.Şusözüduy-muşsunuzdur:“Hiçkimsebaşarımerdivenleriniellericebindeçıkmamıştır.”Busözetamamenkatılıyorum.Benşahsenhaberlerdeveyaga-zetelerdegördüğümüzTürkiyebirincilerininba-şarıyanasılulaştıklarınıveplanlarınıanlatırken“Bolbolgezip tozdum,elimehiç kitapalma-dım,sonhaftadabirazçalıştımoldu.”dedikle-rinerastlamadım.Hepdüzenliçalışmayıtavsiyeettiler.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerden hangisi kullanılmamıştır?

A) SayısalverilerdenyararlanmaB) ÖrneklemeC)KarşılaştırmaD)Benzetme

2. KöprülüKanyonMillîParkıAntalyakentsınırlarıiçindeyeralır.BuradabulunanKöprüÇayı’nınoluşturduğuvadi14kilometreuzunluğuve100metreyiaşanduvaryüksekliğiyleülkemizinenbüyükkanyonlarındanbiridir.Bubölge1973yı-lındamillîparkınyukarıbölgesindeSelgeAntikKenti’ninkalıntılarıdabulunur.Buradaoryanti-ring,rafting,bisiklet,yabanihayatvekuşgöz-lemciliğigibietkinlikleryapılabilir.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerin han-gisinden yararlanılmıştır?

A) Betimleme-ÖrneklemeB) Açıklama-KarşılaştırmaC) Sayısalverilerdenyararlanma-ÖykülemeD) Karşılaştırma-Benzetme

3. Gözlerigörmüyordu.Buonun,sokaklambala-rınınaltındayarıçıplakşarkısöylemesinien-gelleyemedi.Geçiminisağlamasıgerekiyorduçünkü.Akşamları işçıkışıonunyanınaoturur,müziğinidinler,paralarınısayardım.Soğukbirakşam, yerinde bulamadım onu, sonraki ak-şamlardaondanhiçhaberalamadım.Budu-rumbeniçokendişelendirdi.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerden han-gisi ağır basmaktadır?

A) ÖykülemeB) BetimlemeC) KarşılaşmaD) Benzetme

4. Evinaşağısındakalandereninuğultusurüzgârınesişinegöreazalıpçoğalarakbizekadargeli-yor,çamlarınmırıltısınakarışıyordu.Baygınbirkekikveçamkokusuortalığıdoldurmuştu.Ha-cerkız,eliniyanınatatlıbirşekildeuzatarakyer-denkurubirkozalakaldı,parmaklarıylakırmayabaşladı.Bu metinde ayrıntıların seçiminde aşağıdaki duyuların hangisinden yararlanılmamıştır?

A) İşitmeB) GörmeC) DokunmaD) TatmaÖRNEKTİR

• MUBA YAYIN

LARI


16

MU

BA Y

AYIN

LARI

MU

BA Y

AYIN

LARI

5. Çeviriylebeslenmeyen,dünyakültürünekapa-lıbiredebiyat,sadecekendiolanaklarıylage-lişemezçünküfilizsürüpboyatamaz.Üstelikçeviriyi bir dildenbaşkabir dile yapılanbilgiaktarımınadaindirgeyemeyiz.Kuşkusuzdillerarasındagerçekleşenbiretkinliktirçeviri.Amabiryönüyledegeçmişeeskikültüredönüktür.Bu metnin anlatım biçimi aşağıdakilerden hangisidir?

A) ÖykülemeB) TartışmaC) TanıkgöstermeD) Örnekleme

6. Ressam,birbaşyapıtyaratıpdolabınakilitlerveyayırtaratar.Fakatmimarkendisinecanıis-tediğizamanbiryapıyapamaz.Mimarlıkancakinşâedildiğizamanvarolur.Enönemlifarkya-rarcıetmenlerinçokluğunedeniylemimarlığınsosyal sanat oluşudur. Bu farklılığa bakarakmimaribireserdenduyulanhaz ilebirheykelkarşısındaduyulanhazarasındaçokbüyükbiruçurumolduğudüşünülemez.Öteyandanmi-mariestetiğinenbelirleyiciözelliklerininiçyapıveişlevçözümlemeleriolduğubilinmektedir.Mi-marlıktarihinebakıldığındaüsluplarıniçyapıya,süslemeyeyadaişleveönemvereneğilimlerlekarşımızaçıktığınıgörüyoruz.Bu metnin anlatımında aşağıdaki düşünceyi geliştirme yollarından hangisi kullanılmış-tır?

A) TanımlamaB) KarşılaştırmaC) ÖrneklemeD) Benzetme

7. Dünya’da kulağa hoş gelen dil İtalyanca veRumcadır,diyenlervar.Lâkintecrübeedenlerkabulederlerveşöylederler:“Dünyadakulağahoşgelenveanlamayanlarıbilekendinehayranbırakanbirdilvarsaodaİstanbul’davedevletinbüyükşehirlerindekonuşulanTürkçedir.”Yinesöylüyorum,dilimizgüzelbirdildir.Söylediğimizgibiyazıp,onugeliştirmeyeçalışırsakgüzelsa-nateserleriortayaçıkarırız.Bu metnin anlatımında aşağıdaki anlatım bi-çimlerinden hangisi kullanılmıştır?

A) AçıklamaB) BetimlemeC) ÖykülemeD) Tartışma

8. Mekanikleşenyalnızcadevrelerdeğil,insandabunlarlabirliktedoğallığındanuzaklaşıyor.“Uy-garlık”kelimesininarkasınasığınangünümüzdünyası,kendieliylehazırladığıekolojikfelaket-lerdenkurtarmakiçinçırpınıyor;diğeryandandaaynıhızlayıkmaya,çevreyi tahripetmeyetamgazdevamediyor.Konuyla ilgiliMimKe-malÖke,“Koruyucuönlemleralmakiçinhenüzgeçdeğil,sürdürülebilirbirçevreistiyorsaksür-dülebilirbiraşkasahipolmalıyız.”demiştir.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerden han-gisi kullanılmamıştır?

A) ÖrneklerdenB) TanıklardanC) KarşıtlıklardanD) KarşılaştırmadanÖRNEKTİR

• MUBA YAYIN

LARI


17

MU

BA Y

AYIN

LARI

MU

BA Y

AYIN

LARI

9. Biryerlerdengeldimbukonuya.Birşeyler,iç-dışetkiler itelemişolmalıbenidostluküzerinedüşünmeye.Önemliolanşu, tekbirdostunuzbilevarsabilindeğerini.Küçükçıkarlar,amaç-lariçinonlarıbozukparagibiharcamayın.“Dün-yadadostyoktur,dostlarım.”demişgerçiAristousta.Amasiz“Dünyadadostvardır.”ilkesiniya-ratmayaçalışın.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerden han-gilerine başvurulmuştur?

A) Örnekleme-BenzetmeB) Tartışma-KarşılaştırmaC) Açıklama-TanıkgöstermeD) Benzetme-Tanımlama

10. AhmetHaşim’inyaşadığıgünlerebakacakolur-sanız,çoğuyazarınonungözünüboyamakiçinsırayagirdiğinigörürsünüz.OrhanSeyfi,onundüzyazılarınıgöklereçıkarıramaşiiriiçinteklafetmez.Haşim’indüzyazısınışiirdenüstüntut-makiçinYusufZiya,HalitFahri,NurettinArtambirbiriyleyarışır,CenapŞahabettinveHaşim’indüzyazılarını sevdiğini söyler amaondan ençoketkilenenYahyaKemalsonnoktayıkoyar:“Haşim,düzyazıyazsadahaiyiolur.”Busöz-lerHaşim’indüzyazıdakiustalığınıövmekiçinsöylenmemiştiroysaasılamaçHaşim’inozanyanınıngüçsüzoluşunuanlatmaktır.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerden han-gisi kullanılmamıştır?

A) TanıkgöstermeB) KarşılaştırmaC) ÖrneklemeD) Benzetme

11. Alanyakıyılarında,yumuşacıkkumlarlaoynar-kensepsertbirkemikbuldukmandayadaben-zeriyaratıktankalma.Denizbubacakkemiğiniönünekatmış;çakıl taşlarıylabirlikteyıkamış,akpakağartmıştı.Kemikellerimdesahicibirheykeldi.Hiçbirheykelde,bumüthişsadeliğibulamazdım.Bu metnin anlatımıyla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Niteleyicisözcüklereyerverilmiştir.B) Karşıtkavramlarayerverilmiştir.C) Mecazlısöyleşiyeyerverilmiştir.D) Bitirilmemişcümleyeyerverilmiştir.

12. Bugününyazarlarıtoplumsalgörevüzerinetür-lütürlüsözlersöylüyorlar.Okurlarıdüşlerdün-yasınaalıpgötürmekdeedebiyatıntoplumdakigörevlerindenbirideğilmidir?Birgerçekiçin-deyaşıyoruz,duvarlarınıyıkıpaşamadığımızbirgerçekiçinde.Onundagüzelliklerivarelbetamapekalıştığımız içingöremiyoruz, tadamı-yoruzogerçekleri.İşteedebiyat,sanatbizeogüzelliklerisezdirentekyoldur.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerden han-gisi ağır basmaktadır?

A) ÖykülemeB) BetimlemeC) TanımlamaD) TartışmaÖRNEKTİR

• MUBA YAYIN

LARI


18

MU

BA Y

AYIN

LARI

MU

BA Y

AYIN

LARI

13. Yaş ilecesaretarasında tersbirorantıoldu-ğunukendiyaşamımdanbiliyorum.Yirmiya-şımdayken,onmetrelik tramplendengözümükırpmadan atlardım. Otuzumda, trampleninmerdivenlerindentırmanıpaşağıyabaktığımdabaşımdöndü;gözümyemediğiiçinaşağıindim.Kırkyaşımdaisetırmanmayıdenemedimbile.Tepeyekadarçıkabilsemdegeridönecekce-saretibulamayıporadakalırdım.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerden han-gisi ağır basmaktadır?

A) ÖykülemeB) BenzetmeC) TartışmaD) Karşılaştırma

14. Türkiye’depekfazlaörneğinerastlayamayaca-ğımızPakistanveHintedebiyatıeserlerindenoluşturulmuşbuderlemede14farklıöykücününeseriyeralıyor.Hepsininde20.yüzyılaaitöykü-lerinçevirisiolmalarıönemlibirayrıntı.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerden han-gisi ağır basmaktadır?

A) SayısalverilerdenyararlanmaB) AçıklamaC) ÖrneklemeD) Karşılaştırma

15. Elimyüzümkanlar içindebahçekapısınıaçıptaşlığagirdiğimdeannemsalatayapıyordu.Hı-yırtılıbirbıçaksesi içindeyemyeşilbirsalata-lık kokusunun taşlığı doldurduğunu anladım.İçeriyeanneminyanınagirmedim.Kırıkcam-lıkapınınhemendibindekikesmetaşınüstüneçöktüm. Yüzüm gözüm yapışık kanla sıcak-tı,şişti,sancılıydı.Kaniçindeydimveaylardannisandı.Tekgözümlegörebildiğimbirakşamgüneşi,koyulaşmışleylaklarınötesindeyittiyi-tecekti.İnadınaağlamıyordum.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerden han-gisine başvurulmuştur?

A) Öyküleme-AçıklamaB) Betimleme-TanımlamaC) Öyküleme-BetimlemeD) Açıklama-Benzetme

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI


19

MU

BA Y

AYIN

LARI

MU

BA Y

AYIN

LARI

TEST • 4

1. Kapıdangirincesağ taraftabiryük,onunbi-razötesindeyüksekbirkonsolvardı.Konso-lunüzerindebircamfanusunaltınakonulmuşeskibirsaat,sarıyaldızçerçevelibüyükçebirayna duruyordu.Karşıda perdeleri tamameninikpencerelerinönündehalıdöşelialçakbirsedirduruyordu.Sedirlekapıarasındaayakucukapıyadoğrubakanbiryatakveyatağınüze-rindedeyatağıtamamenörtenipekbiryorgangörünüyordu.Bu metnin anlatımında aşağıdaki anlatım bi-çimlerinden hangisi ağır basmaktadır?

A) ÖyküleyicianlatımB) AçıklayıcıanlatımC) BetimleyicianlatımD) Tartışmacıanlatım

2. Treno istasyondabirdakikaduruyordu.Ge-lirkengecegeçmiştik;buseferikindidenepeysonraydı.Frenleringıcırtısıkesilmedenpence-reyiaçtım.İleridekivagonlardanbirineheybelivesepetlibirköylübindi.Onunhayatınıvegel-diğiyeribilmekisterdim.Birkaçkilometreileri-deki tepeninardındaolmalıydı.Bu,şuberbatyolunoradakayboluşundanbelli. Lokomitifinyanındaduran lacivertelbiselimemursubu-harları içinderüyadagibigörünüyordu. İstas-yondanebaşkabirinsannedebireşyavardı.Bu metnin anlatımıyla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Okuyucuyuolayiçindeyaşatmakamacıylaçeşitliayrıntılarayerverilmiştir.

B) Öznelyargılarayerverilmiştir.C) Karşılaştırma ve benzetmeden yararlanıl-

mıştır.D) İnsanaaitbirözellikinsandışındakibirvar-

lığaaktarılmıştır.

3. Küçüksalonunbejrengindekalın,ağırperde-lipenceresindendışarısımuhteşem,parlakbirsuluboya levhasıgibigörünüyordu.Safmavibirgökyüzü...Çiçekliağaçlar...Uyurgibises-sizdurandeniz...Karşısahildemor,farkolun-mazsisleraltındadağlar,korular,beyazyalılar...Pencereninönündekişişmankoltuğagayetza-yıf,sarı,ihtiyarbirkadınoturmuştu.Bahara,ha-yatadargıngibiarkasınıdışarıyaçevirmişti.Bu metnin anlatımı için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Niteleyicisözcüklereyerverilmiştir.B) Betimleyiciunsurlardanyararlanılmıştır.C) İşitmeduyusuyla ilgiliayrıntılarayerveril-

miştir.D) Eksiltilicümlelereyerverilmiştir.

4. Şiirdışındadestan,masal,fıkra,halkhikâyesitüründedegüzeleserlerverenTürkler,1860-1876’dansonra,Batı’dangelentiyatro,romantürlerindedeeserleroluşturmayaçalışmışlar-sadahenüzbudönemdeyetkinbirseviyeyeulaşamamışlardır.Fakatküçükhikâyetüründeyüzlercegüzelhikâyeyazmışlardır.BunlardanengüzelleridedilinarıhalegeldiğiCumhuriyetDönemi’ndeoluşturulmuştur.Bu metnin anlatımı için aşağıdakilerden söylenemez?

A) Açıklayıcıifadelereyerverilmiştir.B) Karşılaştırmayapılmıştır.C) Anlatılanlarınokuyucununzihnindecanlan-

dırılmasıamaçlanmıştır.D) Birdenfazlaniteleyicisözcüğeyerverilmiş-

tir.ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI


20

MU

BA Y

AYIN

LARI

MU

BA Y

AYIN

LARI

5. Akşam,caddelerinkalabalıkzamanında,köşebaşınabirkadınlabirçocukgelirdi.Siyahbirçarşafabürünenkadınelleriyleçarşafınıyüzünekapatır,yalnızikisiyahgöz,sokağınyarıaydınlı-ğında,parıltısızönünebakardı.Çocukyanındaayaktadururkenoçömelir,küçükbirçuvaldanoyuncakçıkarırdı:Bubirdeğneğinucunatakıl-mışbirçifttahtatekerlekti.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerin han-gisinden yararlanılmıştır?

A) ÖrneklemeB) BenzetmeC) TanıkgöstermeD) Öyküleme

6. İnsanlarda gülme duygusu şiir duygusu ka-dar yaygındır. Küçük yaşlardan itibaren pekçokşeyegüleriz,güldürücüsözvehareketle-ri severiz.Bununlaberabergülmeduyusunuişleyerekkalıcısanateserihalinegetirmeyeça-lışanlarınsayısışairlerdenazdır.Bubelkigülmeduygusunuişlemeninzorluğundankaynaklanır.NasrettinHocafıkraları,Bektaşifıkraları,bazıatasözleri,AhmetHamdiTanpınar’ınSaatleriAyarlamaEnstitüsüeseribazımizahunsurla-rıtaşır.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerden han-gisine başvurulmuştur?

A) KonuyuörneklerledesteklemeyeB) Tanımlaryaparakanlatılanlarıaçıkhalege-

tirmeyeC) DüşünceyikarşılaştırmalarlasomutlamayaD) Okuyucuyuolayiçindeyaşatmaya

7. OrhanKemal’in“Uyku”hikayesindeolduğugibiYaşarKemalde“SarıSıcak”hikâyesinde,çalış-makzorundakalanveyazorlaçalıştırılanbirço-cuğuelealıyor.YaşarKemal’inhikâyesindedeuyku,savaşveyorgunlukönemlibiryertutuyor.İkihikâyededeçocuklarınbedenyapılarıbakı-mındanzayıfolmaları,açkalmalarıveaşırısı-cakkarşısındabaygındüşmeleridikkatçekiyor.YalnızOrhanKemal’inhikâyesindemekânfab-rikaolduğuhalde“SarıSıcak”taköyvetarladır.Yazar, bu metnin anlatımında aşağıdakiler-den hangisine başvurmuştur?

A) Önesürdüğüdüşünceyitanıkgöstererekka-nıtlamaya

B) Karşılaştırmayaparakinandırıcılığıartırma-ya

C) Hikâyeetmedenyararlanarakmetnietkile-yiciyapmaya

D) Yorumcümlelerinikullanarakgörüşünüaçık-lamaya

8. İnternetinveelektronikkitabınyaygınlaşmasıy-lakâğıtkokularıylabildiğimizkitaportadankal-karmı?BusoruyabirkitabıinternetüzerindenyayımlananyazarStephenKingşucevabıve-rir:“İnternetbanaikişeyöğretti:Birincisi,okur-larhikâyeyisevdiler, ikincisiekrandaokumakçoğununhoşunagitmedi.”Kitaplarınbirağırlı-ğıvardır.Birkitabıelinizealmakhoşbirduyguverirvekitabıkokladığınızdatarihinkokusunuhissedersiniz.Bu metinde aşağıdaki düşünceyi geliştirme yollarının hangisinden yararlanılmıştır?

A) ÖrneklemeB) TanıkgöstermeC) KarşılaştırmaD) Tanımlama

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI


21

MU

BA Y

AYIN

LARI

MU

BA Y

AYIN

LARI

9. 2005yılınınEylülayındaAmerika’daUlusalÇo-cukSağlığıveİnsanGelişimiEnstitüsüçevreninçocuklarveyetişkinlerüzerindekietkisiniince-leyenbiraraştırmayapar.Amerika’dabulunanbirçokçocuğunçevreselfaktörlerebağlıolaraksağlıkaraştırmalarınınyapılmasınıplanlar.Buçocuklar21yaşınageldiklerindeizlenerekas-tım,doğumkusurları, lösemi, diyabet, otizm,dikkateksikliğiveobezitegibisıkgörülenço-cuk hastalıklarının nedenlerinin bulunmasınıhedefler.Buaraştırmahastalıklarınnedenleri-nitespitedipçocuklarınsağlıklarınıgeliştirme-yiummaktadır.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerin han-gisinden yararlanılmıştır?

A) TartışmaB) AçıklamaC) ÖykülemeD) Betimleme

10. “Başkalarınınhayatınımerakediyorsanız ro-manokuyunuz.”diyebirsözvardır.Gerçektendebiröğretmenin,evhanımının,bozacınınyanitanımadığımızherhangibirinsanınhayatınıöğ-renmekiçinromankuşkusuzkienönemliaraç-lardanbiridir.Yalnızcaromanlarmı?Hikâyelerdebizebilmediğimizhayatlarınkapısınıaçarel-bette.Üstelikbuhikâyelerçocuklar içinsevebaşkaülkelerdekiçocuklarınhayatınaışıktutu-yorsabundandahaheyecanvericineolabilir?Bu metnin anlatımında aşağıdakilerin han-gisinden yararlanılmıştır?

A) TanıkgöstermeB) ÖrneklemeC) TartışmaD) Açıklama

11. İnsanlarınsağlığıiçinentehlikelihastalıklardanbirideveremdir.Veremhastalığınahalkarasın-daincehastalık,tıpdilindetüberkülozdenir.Bu-laşıcıbirhastalıkolanveremmikrobunuRobertKochadlıbirAlmandoktorbulmuştur.Bune-denleveremmikrobunaKochBasilidedenir.Bumikropinsanınvücudunasolunumvesindi-rimyoluylagiriperkendönemdefarkedilmez-sevücudukısazamandazayıflatırhattaölümenedenolur.FakatzamanlatıpbilimiilerledikçebuhastalıktankorunmakiçinBCGadıverilenveremaşısıbulundu.Bu metnin anlatımında aşağıdaki anlatım bi-çimlerinden hangisine başvurulmuştur?

A) TartışmacıanlatımB) ÖyküleyicianlatımC) BetimleyicianlatımD) Açıklayıcıanlatım

12. Küçükkuşlarınkanatlarıdenizinmavi tonları-nayakışır.İstanbul’dabaharkokansemtlervar-dır.GünümüzdededokusunukoruyanFloryabu semtlerdenbiridir. Bir rivâyete göre semtadınıbölgedesık rastlanan “flürya”kuşların-danalmıştır.BurasıylailgilibirdiğerrivâyetiseKanuniSultanSüleymanDönemi’nedayanır.Arnavutluk’unFlorinakasabasındandevşirmeolarakgelenİskenderÇelebihızlayükselerekKanuni’ninbaşdefterdarıolur.TarihçilersemtcivarındabulunanİskenderÇelebiBahçesi’nindefterdarındoğupbüyüdüğükasabanınadıylaanıldığınıişareteder.Bu metnin anlatımında aşağıdaki anlatım bi-çimlerinden hangisinden yararlanılmıştır?

A) TartışmaB) AçıklamaC) BetimlemeD) Karşılaştırma

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI


22

MU

BA Y

AYIN

LARI

MU

BA Y

AYIN

LARI

13. Bilmemfarkındamısınız?Bizbilmemekleövü-nennesilleryetiştiriyoruz.Dilinibilmeyen,tari-hinibilmeyen,geleneklerinegöreneklerineşaşıbakaninsanlarınımızgittikçeçoğalıyor.Bune-denböyle?Bukültürünmillethayatındakibüyüköneminikavrayamayışımızdankaynaklanıyor.Çevrekirlenmesiüzerindetitizlikledurulurkenkültürkirlenmesinenedensekayıtsızkalınıyor.Halbukibütünfelaketlerinbaşıkültürkirlenme-sidir.Bu metinde aşağıdaki anlatım biçimlerinden hangisi ağır basmaktadır?

A) BetimlemeB) AçıklamaC) TartışmaD) Öyküleme

14. İnsan,kelimelerledüşünür,kelimelerlekonuşur.İnsanvemillethayatındabazenbirkelimenin,bazenbircümleninanlatılmaztesirleriolur.Yu-nusEmrenegüzelvenedoğrusöylemiş:“Sözolakesesavaşısözolabitirebaşı/Sözolaağu-luaşıbalileyağedebirsöz.”Birtatlısözlekav-gayı,savaşıbitirenlerbiliriz.Birsözyüzündenonurunukaybedenlerdeçoktur.Bazenbirevetsözüyle dünyalar bizimoluyor, bazen bir tekhayırsözüdünyalarıbaşımızayıkabiliyor.Sözüseçmekbelkidesanatınenzoru.Yazar, bu metnin anlatımında aşağıdakiler-den hangisine başvurmuştur?

A) Önesürdüğüdüşünceyibaşkalarınınsözüy-ledesteklemeye

B) BenzetmeyoluylaanlatımıetkilikılmayaC) Anlatılanlarıokuyucununzihnindecanlan-

dırmayaD) Okuyucuyuolayiçindeyaşatmaya

15. TasavvufbirdenizseMevlanaveeserleride-nizdeki binlerce su damlasıdır.Mesnevi gibiMevlana’nındiğereserleridegündengünear-tandeğeriyleedebiyatımızınönemlikaynakla-rındanbirinioluşturur.Mevlana’nınherbireserianlaşılmakiçinsabırveemekister.Fakatbilme-yizkiMevlanabizokurlarınamutlakabiranah-tarverecekvezihnimizinkapılarınıbuanahtarbirbiraçacaktır.Ohaldeyapılacakişeserleridikkatliceokuyupoanahtarınhangikelimeol-duğunubulmaktır.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerden han-gisine yer verilmiştir?

A) Başkalarınındüşünceyidestekleyengörüş-lerine

B) BenzetmeiçerencümlelereC) BetimleyiciifadelereD) Örnekleyicisözcüklere

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI


23

MU

BA Y

AYIN

LARI

MU

BA Y

AYIN

LARI

TEST • 5

1. İkikudretlihükümdar.İkisidedünyayahükme-decekgüçte,cesarette,dayanıklıkta.Birisavaşdehasıolarakanılan,dünyanıntekhâkimiolma-yayeminetmiş,önüneçıkacakherengeliaşma-yamecburolanEmirTimur,diğeriAnadolu’dayeşerenkocaçınarın,Osmanlı’nıngençpadi-şahı.Niğbolu fatihi,azmiyle,gözükaralığıylaHaçlılarakorkusalmış,Timur’abile“Oyiğidingöçtüğüaleminsultanlığındanneçıkar!”dedirt-mişSultanYıldırımBayezid.İşte“DevlerinSa-vaşı”yenilginin,onurlakaybetmenindestansıromanı.Bu metinde aşağıdaki düşünceyi geliştirme yollarından hangisi kullanılmıştır?

A) KarşılaştırmaB) BenzetmeC) ÖrneklemeD) Tanımlama

2. Kivibirkuştürüdür.Uçamayanbirkuştur.YeniZelanda’dayaşayanvebuülkeninsimgelerin-denolankivilerinbugünsoyutükenmetehlike-siylekarşıkarşıyadır.Beştanekivitürüolduğubilim insanları tarafından tespitedilmiştir.Birtavuktandahabüyükolmayankiviler,yuvarlaktombulbiryapıyasahipolupkısaboyunlukü-çükkafalıdır.Amagagalarıoldukçauzun,incevehafifçekıvrıkbiryapıyasahiptir.Vücutlarınıntersinekalınvegüçlübacaklarıvardır.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerin han-gisinden yararlanılmıştır?

A) ÖrneklemeB) BenzetmeC) BetimlemeD) Açıklama

3. Okuldabaşarısızöğrenciler içinakla ilkgelenneden başarılı olmak için zekâlarının yeterliolupolmadığıdır.Oysa ilkokulunormalkoşul-lardabaşarılıbirşekildebitirmeyeyetenzekâ,ortaöğretimhattayükseköğretimiçinbileyeter-lidir.Okuldabaşarısızlıkzekâfaktöründençokzekâyaişlerlikkazandıramayanetkisizbireği-timdenkaynaklanmaktadır.Birbaşkadeyişlezekânınhammaddesineişlerlikkazandıracakolan çevre ile olan etkileşimlerdir.Öğrenilenyenikavramlarıyenidurumlarauygulayabilmekeğitimlegelişir.Bu metnin anlatımında aşağıdaki anlatım bi-çimlerinin hangisinden yararlanılmıştır?

A) TartışmaB) AçıklamaC) BetimlemeD) Öyküleme

4. DanimarkaveAmerika’dayapılanbiraraştırma-daanneveergentutumlarıarasındabüyükbirbenzerlikolduğugözeçarpmıştır.Herikiülke-dedeergenlerleannelereyöneltilen,“Başarılıolmakvehayatta ilerleyebilmek içinnegere-kir?”sorusunabenzeryanıtlaralınmıştır.İkiülkearasındakifarklılıklaranne-çocukfarklılığındandahaönemlidir.AmerikalılarçokçalışmayıDa-nimarkalılar isehoşbirkişilikvebaşkalarıylailetişimhâlindeolmayeteneğinibaşarı içinönplandagörmüşledir.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerin han-gisinden yararlanılmıştır?

A) ÖrneklemeB) TanıkgöstermeC) KarşılaştırmaD) Benzetme

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI


24

MU

BA Y

AYIN

LARI

MU

BA Y

AYIN

LARI

5. KnutHamsun’unhayatıanaçizgileriylezorko-şullardangeçerekbaşarıyaulaşmışbirinsanınhayatı.Ömrününilkotuzyılısenelerceyazılsatükenmeyecekbirmalzemesağlamıştıona.VeHamsun,kendidestanıvesavaşlarıylabirlikteinsanlarındestanınıyazmakiçinbolbol fırsatbuldu.19Şubat1952’de93yaşındaöldü.Otuzuaşkıneseryazdısanatçı.BunlararasındaAçlık,Pan,Victoria,Sonbahar,YıldızlarınAltında,Hü-zünlüHavalar,SonMutluluk,DünyaNimetigibiedebiyattaönemliyertutanromanlarsayılabilir.Yazar, bu metnin anlatımında aşağıdakiler-den hangisine başvurmuştur?

A) ÖrneklerleanlatımıetkinkılmayaB) KarşılaştırmalaraC) BetimleyiciifadelereD) Birdurumueksiksizolarakanlatmaya

6. Geceninortasında...Parkayaklaştığındaherzamankolaycageçip içerigirmesinisağlayankapınınzincirevurulmuşolduğunugördü.Şaş-kınlıktankendieksenietrafındadönmeyebaş-ladı.Etrafıduvarlarlaçevrilibudünyadaneişivardı?Pesetmek...Onungibibiradamayakış-mayacağınısöyleyenbabasınıhatırladı.Zincirevurulmuşkapıyı tekrargözdengeçirdi.Parkınbaşkakapılarınındaolduğunuhatırladı.Vakitkaybetmedendiğerkapılarınaçıkolupolmadı-ğınıkontroletmekiçinişekoyuldu.Karşılaştığımanzarakarşısında“Düşgörüyorolmalıyım.”dedi.Anakapıyabaktı,karanlıktı,cesaretede-medi.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerin han-gisinden yararlanılmıştır?

A) ÖykülemeB) TanıkgöstermeC) ÖrneklemeD) Açıklama

7. Kışgünübirşehirdeinsanlarpalto,şapkagiyer;belkipaltolarınınrenkleri,şapkalarınınkurdele-leriilebirbirindenayrılabilirlergerekligörülürse.Buadamınnepaltosuneşapkasınedeayak-kabılarıvardı.Sırtındamorpamuklarıyeryer,parçaparçadökülenbirhırkası,belindeipi,aya-ğındayazlık tüygibipantolonuveyine iplerlebağlanmışçuvalı...Yüzüesmerrenkliydi.Sa-kalıuzamış,yirmibeşotuzyaşlarındagözükü-yordu.Yalnızgözlerindebüyük,korkak,acelebirşeylervardı.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerin han-gisinden yararlanılmıştır?

A) BetimlemeB) ÖykülemeC) TartışmaD) Açıklama

8. Çocuklariçindünyavedünyadakiherşeyyeni-dir,ilginçtir.Büyükleriçinsedurumhiçdeböyledeğildir;büyüklerinçoğuiçindünyasıradanbirşeydir.Filozoflarsadiğerbüyüklerdenfarklıdır.Birfilozofdünyayaalışmayıbirtürlübeceremez.Dünyaonuniçinsırlarladolu,gizemlibirşeydir.Filozoflarlaküçükçocuklarınenönemliortakyanlarıbudur,birfilozofömrüboyuncaduyarlıbirçocukolarakkalırdadiyebilirsinizsizbuna.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerin han-gisinden yararlanılmıştır?

A) BetimlemeB) ÖrneklemeC) KarşılaştırmaD) TartışmaÖRNEKTİR

• MUBA YAYIN

LARI


25

MU

BA Y

AYIN

LARI

MU

BA Y

AYIN

LARI

9. Rıhtımınkenarındamehtaplıdenizegözlerinidikmişkediyigörmüştüm.Fakatkedidençokinsanlara baktığım için zayıf kedinin denizinmehtaplısularınabakarkennedüşündüğüyleilgilideğildim.Futbolcugençlerdenbirikediyeşutçekti.Kedinindenizedoğruuçtuğunugör-düm.Üçadımöteyedüşmesiylezıplamasıbiroldu.Hayretiçindedonakaldım.Kediayakları-mınucundaydı.Ayaklarımınucunadüşenkediilgilenilmeyecekbirmahlukmuydu?Bu metnin anlatımında aşağıdaki anlatım bi-çimlerinden hangisi ağır basmaktadır?

A) BetimlemeB) ÖykülemeC) TartışmaD) Açıklama

10. İnsanınokuduğuşeybenliğeişler.Hattainsanzekâsınaketvuranhertürlüengeliiyiseçilmişeserlerokumaklaortadankaldırabilir.Tıpkıvü-cuduntutulduğuhastalıklarınuygunetkinlikler-leiyiedilebildiğigibi.Meselatopoyunu,böbrekhastalarına;okatmak,akciğerlegöğüse;ağıryürüyüşler,mideye;atabinmekbaşağrılarınaiyigelir.Bu metnin anlatımında aşağıdaki düşünce-yi geliştirme yollarının hangisinden yarar-lanılmıştır?

A) ÖrneklemeB) KarşılaştırmaC) TanıkgöstermeD) Tanımlama

11. Öğrenimpekiştirilmişbiralıştırmasonucukişi-nindavranışsalyöndegösterdiğisabitbirde-ğişikliktir.Öğretim ise kişinin bir başarı eldeetmesineyardımcıolmak içinonabukonudaihtiyacıolanbilgiyisağlamakvebualandakiça-lışmalarınıyönlendirmektir.Dilancakgerçekbirkonuşmaortamındaanlamkazanır.Bunedenlebireylerherhangibirdurumyadakonuhakkın-dakonuşmavedinlemeisteğiduymalıdır.Bu metnin anlatımıyla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Karşılaştırmayayerverilmiştir.B) Birkoşulönesürülmüştür.C) Yinelemelereyerverilmiştir.D) Tanımlaryapılmıştır.

12. Okumabirbireyolarak insanoğlununkendinigerçekleştirmeadınayapabileceklerinihisset-tirenözelbireylemdir.Yazmanındaaynı tür-denbirözelliğininbulunmasıokumaeyleminidahadaönemlikılmaktadır.Çünkübirşairyadayazarçekmecesindesaklamakiçinyazdığınısöylesedeaslındasesiniduyurmakiçinyazar.Okuyucudahangiamaçlaolursaolsundinlen-mek,eğlenmekamacıyladakitababaşvurur.Yazar, bu metnin anlatımında aşağıdakilerin hangisinden yararlanılmıştır?

A) ÖrneklemeB) KarşılaştırmaC) TanıkgöstermeD) AçıklamaÖRNEKTİR

• MUBA YAYIN

LARI


26

MU

BA Y

AYIN

LARI

MU

BA Y

AYIN

LARI

13. Gerçekşukiülkemizdeüniversitelerinveüni-versitelerdeki bilim adamlarımızın Batı üni-versitelerindekibilimadamlarındandahaağırkoşullarvesorumluluklarıbulunmaktadır.Bun-larınbaşındadaüniversitelerimizdeyeterikadardonanımvekaynağınbulunmayışı,kasabala-rınakadarsözdefakültelerinaçılışı,kalabalıksınıflargelir.Bu metnin anlatımında aşağıdaki düşünce-yi geliştirme yollarından hangisine başvu-rulmuştur?

A) KarşılaştırmaB) ÖrneklemeC) TanımlamaD) Benzetme

14. YolculuğumuzaTekirdağ’dahelikopterhangarı-nınbulunduğutoprakpisttenkalkarakbaşladıkvetümuçuşlarımızıhergünvideovefotoğraf-larlasosyalmedyadapaylaştık.Bazencanlıya-yınlardabirmartıgibiinsanlarauçmanınnasılbirzevkolduğunuanlatmayaçalıştık.Yolbo-yuncabirçokarkadaşedindik,kimibizeeviniaçtı,kimihayatını.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerin han-gisine başvurulmamıştır?

A) GörmeduyusuylailgiliayrıntılaraB) OkuyucuyuolayiçindeyaşatandetaylaraC) BenzetmeileilgiliifadelereD) İnandırıcıolmakamacıylaörneklemelere

15. Ağaçtanağacaserilmişbeyazçamaşırlarbuka-dardurgun,güneşsiz,ıslakbirşekildeılıkhava-dahiçkurumayacaklar.Bukedi,tahtamasanınüstüneçıkmış,köpeğimedurmadanhomurda-nacakmı?Sandalyeninüstündekivişneçürüğürengindekidelikçoraplar...Asmanınyaprakla-rıdahayemyeşil.Bizimbahçedekikurudubile.DenizBozburun’adoğrubaşınıalmışgidiyor.Uzaklardagörünenkimbilirİstanbul’unneresi?Bu metnin anlatımında aşağıdakilerin han-gisi ağır basmaktadır?

A) BetimlemeB) ÖykülemeC) AçıklamaD) Tartışma

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI


27

MU

BA Y

AYIN

LARI

MU

BA Y

AYIN

LARI

TEST • 6

1. SamistalYaylası,PalovitveKavrunvadilerininarasındabulunuyor.Yayla,mimarisineuygunolarakkorunaneski taşevleriyleünlü.Bölge-dekienyüksekyaylalardanbiriolanSamistal,salşeklindekibüyüktaşkütlelerindenoluşanvegeçmişieskiyeuzananyöreselmimariözel-likleriyle dolu dikkat çekici bir yer. SamistalYaylası’nahemAyderüzerindenhemdePa-lovitüzerindenulaşabilirsiniz.ArabaileAyderyoluüzerindendahakısaulaşımsağlanabilir.Bu metinde aşağıdakilerden hangisine baş-vurulmamıştır?

A) OkuyucuyubilgilendiriciifadelereB) BenzetmeanlamıtaşıyanifadelereC) KarşılaştırmacümlelerineD) Anlamıgüçlendirmekamacıylaörnekleme-

lere

2. Dünyaçapında6-11yaşarasıokulagitmeyençocuksayısıhâlâ58milyongibiyüksekbirsevi-yedeolmaklaberaberbudurum2007senesin-denberiküçükdeolsabirilerlemegösteriyor.UNESCO’nun raporunagöregüncelsorunlardevamettikçeokulagitmeyençocuksayısının%43’ü,yani10milyonerkekve15milyonkızço-cuğuilkokuleğitimialamayacaklar.Raporayrı-ca2012’de63milyongencinokulagitmediğiniortayakoyuyor.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerden han-gisi kullanılmıştır?

A) TanımlamaB) SayısalverilerdenyararlanmaC) TanıkgöstermeD) Benzetme

3. Sokakta,toplutaşımaaraçlarında,kafeveres-toranlarda...Kısacasısosyalhayatınheralanın-daakıllı telefonlarımızıelimizdendüşürmüyor;her fırsatta paylaşımda bulunuyoruz. Sosyalmedyayıgerçekten iletişimkurmak,haberdarolmakiçinmikullanıyoruzyoksaherbirimizsos-yalmedyanınesirinemidönüşüyoruz?Eğerbiresiredönüştüğümüzüdürüstçekendimizeitirafedebiliyorvepanikduygusunumaksimumdü-zeydeyaşıyorsakevetbubağımlılıktır.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerden han-gisi ağır basmaktadır?

A) TartışmaB) AçıklamaC) BetimlemeD) Öyküleme

4. Otobüsebindiğimdebirkaçkişivardı.Çocukluaileninyanındakiçocuğunbakışlarındankaç-makiçinarkayaotursamdaçocukbircanavargörmüşgibigözlerinibendenayırmıyordu.İne-ceklerizamanayaklandıklarındabuseferbendayanamayıpçocuğabaktım.Banaelsallıyor-du.İlkdefabirçocuğunbanaelsalladığınıgör-müşolmanınsevinciyleyüreğimbirtuhafoldu.İyikidekaçırmışımotobüsüdedim,iyikide.Ma-sumbirsevinçti,huzurdolubirsevinçtibuvehepöylekalacaktı.Bu metinde aşağıdaki anlatım biçimlerinden hangisi kullanılmıştır?

A) ÖykülemeB) TartışmaC) BetimlemeD) Açıklama

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI


28

MU

BA Y

AYIN

LARI

MU

BA Y

AYIN

LARI

5. DünyadönüyorduherkesegörefakatMehmet’indünyasıbaşınayıkılmıştı.Tekbirkelimeetmi-yordu.Başıöneeğikhâldesessizsessizakıttı-ğıyaşlarhemenönündeçağlıyordu.Kimsebuseligöremiyor,kendiaralarındafısırfısırkonu-şuyorlardı.AcılıannevebabasıMehmet’eağ-lamasını,ağlayıprahatlamasınısöylüyorduamaMehmetderinbirsessizliğegömülmüştü.Meh-met,uzunbirsürekonuşmadı, tepkivermedi,sadecenefesaldıveverdi.Buhalinedayana-mayanannevebabasıevdeyalnızkalmamasıiçinoğullarınınyanınageldiler.Bu metnin anlatımında aşağıdaki anlatım bi-çimlerinden hangisi kullanılmıştır?

A) ÖykülemeB) TartışmaC) AçıklamaD) Benzetme

6. TorosDağları’nınetekleritaAkdeniz’denbaşlar.Kıyılarıdövenakköpüklerdensonradoruklaradoğruyavaşyavaşyükselir.Akdeniz’inüstündedaimatoptopakbulutlarsalınır.Kıyılardümdüz,cilalanmışgibidüzkilli topraklardır.Bukıyılarsaatlerceiçekadardenizkokar,tuzkokar.Tuzkeskindir.Düz,killi,cilalanmıştopraklardanson-raÇukurovabaşlar.Örülmüşçesinesıkçalılar,kamışlar,böğürtlenler,yabanasmaları,sazlarlakaplı,ucubucağıbelliolmayanalanlardırbun-lar.Karanlıkbirormandandahayabani...Bu metnin anlatımında aşağıdakilerin han-gisinden yararlanılmamıştır?

A) BetimlemeB) BenzetmeC) KarşılaştırmaD) Öyküleme

7. Sümerleregöretapınmak,almakiçinvermek-ti.Yapılantapınmalarasunulankurbanlarakar-şıtanrılardanhastalanmak,fakirdüşmemekveçokyaşamakgibidünyayaaitşeyler istenirdi.Sümerler,tanrılarıtamameninsanlarabenzet-mişlerdi.GöktanrısıAna,yertanrısıEnlilgibiinsanlardanfarklıolaraktanrılarınölmediğineinanmışlardı.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerden han-gisi kullanılmamıştır?

A) ÖrneklemeB) TanımlamaC) ÖykülemeD) Karşılaştırma

8. Çocuk kitapları çocukların kişilik gelişimindeönemlietkileriolanaraçlardır.İlkçocuklukdö-nemindenbaşlayanbuetkilerilköğretiminson-larına kadar sürer. Bu etkinin amaca uygunolarakgerçekleştirilmesindeenbelirleyicietkençocuklarınkişiliközelliklerineuygunetkinliklerinuygunkitaplarladesteklenmesivebütünleşti-rilmesidir.Bu metnin anlatımında aşağıdaki düşünce-yi geliştirme yollarından hangisine başvu-rulmuştur?

A) TanıkgöstermeB) BenzetmeC) ÖrneklemeD) KarşılaştırmaÖRNEKTİR

• MUBA YAYIN

LARI


29

MU

BA Y

AYIN

LARI

MU

BA Y

AYIN

LARI

9. TimaşTarih,2011yılındabaşlattığıGörselTa-rihkitaplığınakütüphanelerdeolmazsaolmazprestijlibirçalışmadahakatıyor:EfsaneKomu-tanlarveZaferleri.Büyükİskender,Hannibal,SelahaddinEyyubi,Napolyon,Atatürk,YavuzSultan Selim, Muhteşem Süleyman, CengizHanvedahapekçokisim.Hiçbirinevefasızlıkedilmiyor,dünyatarihininyüzüaşkınöndegelenkomutanıayrıbölümlerdeelealınıyor.Yazar, bu metinde aşağıdaki düşünceyi ge-liştirme yollarının hangisinden yararlanmış-tır?

A) TanıkgöstermeB) ÖrneklemeC) BenzetmeD) Karşılaştırma

10. Şiddet,gelişen teknolojiylebirlikte insanlarınyaşamındadahafazlayeralmaktaveçocuk-larkendiaileyaşantılarındaolmasadaşidde-tedahafazlatanıkolmaktadırlar.Bukoşullardaannevebabalarınçocuklarınışiddettentama-mıylakorumalarızorbirhâlalmıştır.Şiddet,ço-cukların yaşamlarında değişik koşullarda vefarklıderecelerdeortayaçıkabilir.Şiddetinço-cuklaraolanetkisidüşünüldüğündeçocuklarüzerindeenfazlaetkiyiaileiçişiddetinyarattığıbilinmektedir.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerden han-gisine yer verilmiştir?

A) TanımcümlelerineB) OkuyucuyuolayiçindeyaşatmayaC) OkuyucudaizlenimbırakmayaD) Karşılaştırmaiçerenifadelere

11. Palandöken,uzunvedoğalkayakpistleriylegü-nümüzdeençoktercihedilenkayakmerkezle-rindenbiri.Palandöken’inpistleridünyanınenuzunvedikpistleriarasındayeralıyor.Yılınyediayıkarlarlakaplıolanmerkezdearalık-mayısaylarıarasıkayakiçinenidealdönem.Pistle-rin toplamuzunluğu28km,enuzunpisti ise12kilometreyekadarulaşıyor.Karkalınlığının2-3metreyibulduğuPalandöken,kayakçıla-rakolay,ortavezorderecelerlekaymaseçe-neğisunuyor.Yazar, bu metnin anlatımında aşağıdakiler-den hangisini kullanmamıştır?

A) SayısalverilerB) AçıklayıcıifadelerC) KarşılaştırmalarD) Öyküleyicianlatım

12. Göz açıp kapayıncaya kadar bahar indiÇukurova’nın düzüne. Toprak birdenbire birgüntanyerleri ışırkenyeşeriverdi.Selyatakla-rı,kayalıklarınaraları,çalılıklarındipleri,küçükdüzlükler,ekinler,çiçeklerleağzınakadardo-luverdi.Ilıkgüneşteincedenesenyellerdalgadalgakokulargetirdi.Ağaçlardatomurcuklar,çi-çeklerbütüngörkemleriylepatladı.Akbulutlarkabardı.GölgeleriovayıyalayarakAkdeniz’denmordağlarınüstüneçıktılar.Bu metinde aşağıdaki anlatım biçimlerinden hangisi kullanılmıştır?

A) AçıklamaB) BetimlemeC) ÖykülemeD) Benzetme

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI


30

MU

BA Y

AYIN

LARI

MU

BA Y

AYIN

LARI

13. Pekçokgençhayattaenönemlinoktanınhangimesleğiyaptığımızolduğunudüşünüyor.Oysadurumsanıldığınıntamtersine,hayattaönem-liolanhangiişiyaptığımızdandahaçokişimizinekadariyiyaptığımızdır.Yozgat’ınSorgunil-çesinebağlıbirköydeahırdanbozmabirsınıfta,topraktanbirevdeyaşayaraköğretmenlikya-panbirkişidebiliyorum;İstanbul’unenseçkinsemtlerindeyaşayan,geliriçokiyiolan,saygınisimleritanıyanöğretmenlerdetanıyorum.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerden han-gisi ağır basmaktadır?

A) AçıklamaB) BetimlemeC) TartışmaD) Örnekleme

14. Paristrenişimdigeldi.Yolcular,eskigardançı-karaksokaklaradağılıyorlar.Yürürkençıkardık-larıseslerivekonuşmalarıduyuyorum.Birçokinsansontramvayıbekliyor.Pencereminaltın-dahavagazıfenerininetrafındaiçkarartıcı,kü-çükbirgrupoluşturmuşinsanlarvar.Tramvay10.45’tenöncegelmeyeceğiiçinbirsüredahaböylebeklemekzorundalar.Geceçalışantüc-carlar umarım bu gece gelmezler. Öyle çokuykumgeldiki iyibirgece tümolaylarıunut-turacak.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerden han-gisine yer verilmemiştir?

A) NiteleyicisözcüklereB) OkuyucuyuolayiçindeyaşatmayaC) OkuyucununzihnindeizlenimuyandırmayaD) Parçadakidüşünceyidestekleyensözlere

15. Türkiye’deşimdiyekadarölçülenensoğukhavaeksi46,4dereceyle9Ocak1990’daVan’ınÇal-dıranilçesindeölçüldü.MeteorolojiGenelMü-dürlüğüverilerinegörebu,Türkiye’deşimdiyekadarölçülenendüşükhavasıcaklığıoldu.Enyüksekkarkalınlığı ise1954yılındaBitlis’te5m25cmolarakölçüldü.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerden han-gisine yer verilmemiştir?

A) AçıklayıcıifadelereB) SayısalverilereC) KarşılaştırmacümlelerineD) Benzetmeiçerencümlelere

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

meb %100abi İlegenellikle nesnel anlatım tercih edilir yani yo-ruma ya da kişisel düşüncelere...

Documents