ASENKRON MOTORLAR

GR

Sanayi tesislerinde elektrik enerjisini dairesel harekete evirebilmek iin motorlarkullanlr.Uygulamada onlarca eitte elektrikli motor karmza kmaktadr. Ancak, asenkronmotorlarn kullanlma oran en yksek olup % 90'lar seviyesindedir. Yani, kullanmdakiher 100 motorun 90' asenkron tiptedir.Bu blmde yaygn bir kullanm alanna sahip asenkron motorlarn yaps ve yapm aamas hakknda bilgi verilecektir.

Asenkron Motorlarn stnlkleri

Srekli bakm istemez.

Yk altnda devir saylar ok deimez.

Elektronik devreyle devir says kolayca ayarlanabilir.

Fiyat dierlerine oranla ucuzdur.

alma annda ark (kvlcm) retmez.

Bir ve fazl olarak retilebilir.

Asenkron Motor eitleri

Asenkron motorlar faz saysna gre iki eittir:

Bir Fazl Asenkron Motorlar:Kk gldr. amar makinesi, pompa,buzdolab gibi cihazlarda kullanlrlar.

Fazl Asenkron Motorlar:Sanayide ok yaygn olarak kullanlan motoreididir.

Asenkron motorlar rotorlarnn yapsna gre iki eittir:

Rotoru ksa devre ubuklu asenkron motorlar.

Rotoru sargl (bilezikli) asenkron motorlar.

ASENKRON MOTORLARIN YAPISI

Asenkron Motor Paralar

GVDE

Stator sac paketinin skca iine yerletirildii asenkron motorun en d ksm olup d etkenlere kar koruyuculuk ve mekanik tama grevi vardr. Alminyum veya pik dkmden yaplr. En d yzeyinde motorun soutulmas amacyla gvdeboyunca uzanan, birbirine paralel soutma kanallar vardr. Gvdenin;her iki yan tarafna motor kapaklar taklr, st tarafnda kaldrmahalkas vardr. Gvdenin alt tarafna da motor ayaklar monte edilir.Ancak kk boyutlu asenkron motorlarda ayaklar gvdeye sabit olarak dklerek imal edilir.

STATOR

Bir asenkron makinede stator makinenin hareketsiz blm olarak bilinir ve makinenin almas iin gerekli olan manyetik alann olutuu blmdr. Stator; 0,35 0,40 0,50 veya 0,80 mm kalnlkta silisyumlu saclardan meydana gelir. Silisyumlu stator saclar zel kalpl basklarda baslarak yaplr. Belirli saydaki saclar birletirilerek demet haline getirilir ve paketlenir. Dalmamas iin diki kayna veya d ksm uygun kalnlkta sacla sktrlr.Bu saclardan manyetik devre kendini tamamlar.Saclar sarglarn yerletirilebilecei oluklar olacak dzende retilmektedir.Aadaki ekilde bir sacn yaps ve statorun yaps grlmektedir.

ekilde grld gibi stator sa paketlerinde braklan oluklardan stator sarglar geirilmitir.Bu sarglar manyetik alan olumasn salayan sarglardr vebirincil (primer sarglar) denir. Stator sarglar alternatif akm sarglardr.Birbirleriyle ve manyetik devre ile temas nlemek iin yaltlmlardr.Statorda oluan manyetik alann bykl sarm saysnn (ampersarm) yksek olmasna baldr.Oluklara yerletirilen sarglardan akm geirildiinde oluan manyetik ak statordan rotora geerek devresini tamamlar ve rotorda kuvvetin olumasyla dnme hareketi meydana gelir. Manyetik ak devresini tamamlarken kayplarn en aza indirilmesi amacyla sac paketleri ok ince yapda retilir ve bir yzeyleri yaltlr.

ROTOR

Rotor asenkron makinenin hareketli (dnen) blmdr. Asenkron makineler rotor yaplarna gre sincap kafesli ve bilezikli asenkron motor olmak zere ikiye ayrlrlar;

Her iki motor trnde de rotorun manyetik devresi stator gibi sac paketlerinden yaplr. Farkllklar rotor sarglarndadr. Silisyumlu saclarn zel kalpl basklarda baslmas ve demet haline getirilen saclarn paketlenmesiyle oluur. Sac paketinin tam ortasndan rotor mili geer. Rotorun evresine dar yarkl veya tam kapal oluklar alr. Bu oluklarn iine, alminyum eritilerek, bask dkmle ksa devre sincap kafes sarglar oluturulur. Rotorun her iki tarafnda rotor oluklarndaki alminyum ubuklar yine alminyum halkalarla ksa devre. Kk gler iin imal edilen sincap kafesli asenkron makinelerin yapm daha kolay olduundan maliyetleride bilezikli asenkron makinelere daha dktr.

Bilezikli asenkron makinede ise rotora yerletirilen sarglarn bir ucu mile bal bilezikler zerinden ksa devre edilirken dier ucu kendi aralarnda yldz veya gen balant yaplrlar bilezikliasenkron motorlar sincap kafesli asenkron motorlara nazaran daha gl ve yapl daha zor olduundan dahamaliyetlidir.

Rotorun her iki tarafnda bulunan kanatklar rotorun dnmesi esnasnda hava akm meydana getirerek stator sarglarnn soumasn salar.

ML

Dnme hareketi yapan, dik kesitleri daire ve boylar uzun olan makine paralarna mil denir.

Motor milinin bir ksm mili destekleyen, dnmesi iin ona yuvalk yapan yataklarn iindedir. Milin ikinci ksm kasnak, kaplin, dili ark vb. paralarn iindedir. Milin bu gibi makine paralaryla birletirilmesi kamalarla yaplr. Elektrik motor mili ucuna bu nedenle kama yuvas alr ve bu ksma kama yuvas denir. Milin nc ksm da motor yan kapaklarndaki yataklar ve dier makine elemanlar arasnda bulunur.

Miller daha fazla haddeden scak olarak geirilerek biimlendirilir. Milin anmasnazaltmak ve dayanm mrn uzatmak iin deiik yntemlerle sertletirilir ve talanr. Millerin radyal yataklar iinde alan blmleri sert krom ile kaplanr. Elektrik motorlarnda kullanlan miller genellikle dolu malzemeli yaplr.

RULMAN (YATAKLAR)

Genellikle bilyeli tip ve silindirik makaral rulmanl yataklar kullanlr. Her iki motor kapann ortasna taklan rulmanl yataklar, rotorun stator iinde rahata dnmesine yataklk yaparlar.

KAPAKLAR

Gvdenin her iki tarafna taklan, ortalarnda yataklar (bilyelirulmanlar) bulunan, alminyum alam veya pik dkmden preslenerekyaplr. Kapak zerinde kapa gvdeye tutturmak iin uygun delikler vardr.

PERVANE

Asenkron motorun soutulmas amacyla kullanlr. Yksek nitelikli plastik malzemeden imal edilmitir. Soutma pervanesi motorun arka tarafndaki rotor mili kna taklr. Pervane dn ynne bal olmakszn alr. Muhafaza tasndan emilen hava, gvde havalandrma kanallarna flenerek motorun soutulmas salanr.

MUHAFAZA TASI

Pervane muhafaza tas soutucu pervaneyi koruduu gibi pervanenin emdii havay gvde zerine ynlendirir. Bylece soutma daha verimli yaplm olur.

KLEMENS

Klemens kutusu, klemens tablas ve balant klemensinden oluur.Klemenslerin grevi; elektrik akmnn deiik tip ve iletkenler arasndaki iletimini salamaktr. Elektrik arzalarnn byk ounluu iletimden kaynaklanr. Bu nedenle elektrik akmnn uygun, gvenli ve alma emniyeti bakmndan kesintisiz biimde iletilmesi olduka nemli bir konudur.Klemensler alma ortam ve motor ssna dayankl olmaldr. Bulunduklar yer bakmndan - 40 C ile +120 C arasnda uzun sreli slara dayanml olmaldr. Bunun iin motor klemensleri sya dayankl zel malzemelerden yaplr.

Yldz Bal Klemens Kutusu gen Bal Klemens Kutusu

Klemens Kutusu Genel Grn

RAKOR

ebekeden gelen kabloyu sktrarak dardan ekilmesi durumunda klemens kutusunda bulunan balantnn kopmasn veya ksa devre olmasn,ayrca alma ortamndan dolay oluabilecek tozlarn ve suyun besleme kablolarmzn bulunduu klemens kutularna girmesini engelleyen elemandr.

SARGILAR VE SARIM TPLER:

Asenkron motorlar, endstride en fazla kullanlan elektrik makineleridir. alma ilkesi bakmndan asenkron motorlara endksiyon motorlar da denir. Asenkron motorlarn almalar srasnda elektrik ark meydana gelmez. Ayrca dier elektrik makinelerine gre daha ucuzlardr ve bakma daha az ihtiya gsterirler. Bu zellikler, asenkron motorlarn endstride en ok kullanlan motorlar olmalarna sebep olmutur. Asenkron makineler endstride genellikle motor olarak altrlrlar, fakat belirli koullarn salanmas durumunda jeneratr olarak da altrlabilirler. Asenkron makineleri senkronmakinelerden ayran en byk zellik, dnme hznn sabit olmaydr. Bu hz motor olarak almada senkron hzdan kktr. Makinenin asenkron oluu bu zelliinden ileri gelmektedir.

Asenkron motorlar genel olarak stator ve rotor olmak zere iki ksmdan yaplmlardr. Stator, asenkron motorun duran ksmdr. Rotor ise dnen ksmdr. Asenkron motorun rotoru, ksa devreli rotor (sincap kafesli rotor) ve sargl rotor (bilezikli rotor) olmak zere iki eittir. Asenkron motor, rotorun yapm biimine gre bilezikli ve kafesli asenkron motor olarak tanmlanr.

Rotoru sincap kafesli asenkron motorun ve bilezikli asenkron motorun statoru ayni ekilde yaplmtr. Asenkron motorun statoru; gvde, stator-sac paketleri ve stator sarglarndan olumutur. Rotoru bilezikli asenkron motorun rotoru stator iinde yataklanmtr. Rotor mili zerinde rotor sac paketi ve dner bilezikler bulunur. Rotor sac paketi zerine alm oluklara rotor sarglar denmitir. Hemen hemen btn rotorlarda u sarg ( faz sargs) bulunmaktadr. Bu sarglar genellikle yldz; ender olarak gen balanrlar. Baz durumlarda rotorlarda, ift sargya da (ift faz sargs) rastlanmaktadr. Bu tur sarglar motor iinde V-devresi seklinde balanrlar. ster ift, ister u sargl olsun, sarg ular rotor zerinde bulunan dner bileziklere balanr. Dner bileziklerle, akim devresi arasndaki balant kmr fralar yardmyla salanr. Sincap kafesli asenkron motorun ise rotor sac paketi oluklarnda sarglar yerine alminyum yada bakrdan yuvarlak ve kanatk seklinde ubuklar bulunur. Bu ubuklar her iki ucundan ksa devre bilezikleriyle elektriksel olarak ksa devre edilmitir.

SARIM ETLER

1-EL TP SARIM

Bobin lsnn nemi

Sarm yaplacak motorun bobin gruplarn sarabilmek iin, nce bobin lleri alnr. Bunun iin de doru bir l alnmas gerekir. Eer, alnan l kk olursa rotor, statorun ierisine girmeyebilir veya girse dahi rotor sarglara srtebilir. Alnan l byk olursa sarglar, kapaklara srtebilir, kapaklarn kapanmas zor olabilir veya rotor yuvasna girmeyebilir.

Doru l alabilmek iin unlara dikkat etmeliyiz:

Sarmn yapacamz statorun bobin gruplarnn ka bobinden meydana geldii ve oyuk adm (Yx) tespit edilir.

Buna gre stator zerinde tek bir tel, bobinin giri ve k kenarlarnn yatrlaca oyuklardan geirilerek bobin ls alnr.

Daha sonra bu l teli, kra balanan kalp zerine taklarak kalplar bobin lsne gre ayarlanr. Sarlan ilk bobin grubu statora yerletirilir.

Bobin lsnn byk veya kk ol