mens en machine in de flexbranche - financieel …...de conclusies van de oeso staan in schril...

ING Economisch Bureau • juli 2016

Mens en Machine in de flexbrancheHoe de flexbranche technologie als kans kan benutten

ING Economisch Bureau 2 Mens en Machine in de flexbranche • juli 2016

Conclusie en samenvatting

Schijn bedriegt: technologie juist een kans

Nederlandse consument verwacht flinke banenverlies door robots, vooral voor anderenEr is veel te doen over toenemende automatisering en robotisering en de effecten op banen(verlies). De Nederlandse consument verwacht een behoorlijke impact in de komende decennia. Zij verwachten dat 37% van de banen over dertig jaar wordt ingevuld door een robot. Ondernemers, die uiteindelijk de investeringsbeslissingen nemen over robotisering, verwachten minder impact: zij zien robots 22% van de banen overnemen. De realiteit zou nog wel eens lager uit kunnen pakken: een recent onderzoek van de OESO geeft aan dat 10% van de banen in Nederland, met name van lager opgeleiden, een hoge kans op automatisering heeft.

Technologie lijkt ook bedreiging voor flexbranche...Ook beslissers in de flexbranche zien technologie vaak als bedreiging. Ze zien dat Uber en Airbnb vraag en aanbod op de taxi– en overnachtingenmarkt snel, goed en goedkoop matchen. Booking.com maakt reiswinkels overbodig. LinkedIn is net opgekocht door Microsoft. Werkspot en Helpling bemiddelen digitaal in werk. Beslissers verwachten dat ’iets menselijks’ toegevoegde waarde houdt, maar ook dat hun rol onder druk staat.

… maar technologie vergroot vraag naar flexibele arbeid...Ondertussen neemt de flexibele schil in bedrijven tot nu toe alleen maar toe. Dat komt mede door technologie. Pieken en dalen in de vraag nemen naar verwachting nog iets toe. En tegen het verlies van banen staat een verschuiving in banen en creatie van nieuwe banen. Dit betekent meer flexibiliteit in vaardigheden van medewerkers. Binnen vijf

jaar zal voor het uitvoeren van een baan ruim een derde aan nieuwe vaardigheden nodig zijn, verwachten HR managers. De personeelsbehoefte wordt er onvoorspelbaarder door. Dit is een grote kans voor flexibiliteit: het betekent dat er vaker een match gemaakt moet worden en dat matchen bovendien moeilijker wordt. De behoefte aan het managen van flexibiliteit neemt door technologie dus toe.

… vooral in de industrie, zorg en dienstverleningVooral in de industrie, één van de grootste afnemers van de flexbranche, heeft technologische vernieuwing grote gevolgen. Het mensenwerk dat resteert vereist een hogere opleiding en vaker veranderende vaardigheden. Maar ook in de zorg en de zakelijke diensten drukt technologie een stevig stempel. Ook hier wordt het vinden van de goede mensen lastiger door technologie. De rol van de flexbranche kan daardoor in deze sectoren toenemen.

Platform bedreigt niet de gehele brancheDe rol van de flexbranche staat tegelijkertijd onder druk door de opkomst van digitale platformen. Platformen (bijvoorbeeld met zzp’ers) vervangen traditionele werving- en selectie diensten. Die druk verschilt tussen segmenten: vooral de segmenten van de flexbranche die zich richten op generalisten en specialisten zijn gevoelig. In het professional segment zien we de opkomst van platformen, waaronder social media, ook enige impact hebben op werving en selectie. Toch geldt hier in het algemeen dat kenmerken van en vraag naar professionals en hun expertise moeilijker om te zetten zijn in data. Platformen zijn ook minder geschikt voor snel veranderende vaardigheden en voor meer menselijke vaardigheden, die door technologie juist belangrijker worden.

Slimme inzet van mens en machine gevraagdNu de wereld verandert door technologie worden flexbedrijven nog meer aangezet tot het maken van scherpe keuzes. Ten eerste de keuze in welke sectoren en segmenten het bedrijf een rol wil spelen. Daaruit volgt vaak de tweede keuze: vooral de matches laten maken door mens of door de ‘machine’, een digitaal platform.

Een focus op de mens past beter bij professionals en bij dynamische sectoren waar de match tussen vraag en aanbod van veranderende competenties steeds moeilijker wordt. Daarbij past een hechte klantrelatie en bijvoorbeeld het verhogen van de mobiliteit van flexwerkers.

Meer focus op ‘de machine’ past bij flexspelers voor generalisten en specialisten. Het betekent werken onder voortdurende druk op marges en, door het verdwijnen van banen, op volumes. De beste data en analyses winnen, dus hierbij horen investeringen in IT en analytische kwaliteit.

Kansen in deelmarkten groter dan bedreigingDe rol van de branche staat weliswaar onder druk in vooral het generalistische segment, maar in de markt voor professionals en in meer dynamische sectoren nemen de kansen juist toe. Beslissers voelen juist aan dat ‘iets menselijks’ belangrijk blijft. Heldere keuzes helpen flexbedrijven hun belangrijke rol op de arbeidsmarkt te blijven spelen.

<< Inhoud


Inhoud

Conclusie en samenvatting Schijn bedriegt: technologie juist een kans 2

Hoofdstuk 1: Verandering arbeidsmarkt door technologie Baanverlies overschat 4Ook verschuiving en creatie van banen 5Sterkere pieken en dalen in de vraag 6Andere competenties van personeel 7

Hoofdstuk 2: Impact op sectoren Vooral industrie en zorg zoeken nieuwe competenties 8Diensten, logistiek en bouw: middenmoot 9Handel en horeca veranderen minst 10

Hoofdstuk 3: Impact op flexbranche Platform minder geschikt in de groeimarkten binnen flex 11Deelmarkt bepaalt de kansen 12De slimme inzet van mens en machine 13

Met dank aan 14

Meer weten? 15


Hoofdstuk 1: Verandering arbeidsmarkt door technologie

Baanverlies overschat

Technologie verandert de arbeidsmarkt op meerdere manieren. Drie hiervan staan centraal in deze publicatie en zijn bijzonder relevant voor de flexbranche:1. Het verdwijnen van banen;2. Sterkere pieken en dalen in de vraag (pagina 6);3. Andere competenties van personeel (pagina 7).

OESO verwacht 10% bruto banenverlies in NederlandTechnologie kan leiden tot het verdwijnen van banen. Dit raakt de flexbranche via lagere volumes. Een betrouwbaar onderzoek hierover komt van de OESO. Zij concluderen voor Nederland dat tien procent van het werk een hoog risico op automatisering heeft. Dit is een beduidend lager percentage dan andere eerder verschenen studies, omdat banen uit een veelheid aan taken bestaan, en daardoor vaak niet volledig automatiseerbaar blijken. Het meeste banenverlies voorziet de OESO bij lager opgeleiden.

Nederlandse consumenten denken dat banen verdwijnen – van anderenDe conclusies van de OESO staan in schril contrast met de verwachtingen van de Nederlandse consument. Zij gaan ervan uit dat ruim één op de drie banen (37%) binnen dertig jaar verdwijnt. Over eigen werk maakt men zich iets minder zorgen: 23% verwacht dat hun beroep als gevolg van automatisering niet meer door mensen zal worden uitgevoerd (zie figuur).

Ook ondernemers schatten het banenverlies wat hoger in dan de OESO, maar weer geringer dan consumenten: gemiddeld voorzien zij dat robots binnen dertig jaar 22% van de banen overnemen. Een voor ondernemers grotere implicatie is het overbodig zijn van hun bedrijf door automatisering. 15% van de ondernemers verwacht dat hun (type) bedrijf verdwijnt door robotisering en automatisering. Vooral ondernemers in de transport, groothandel en non-food detailhandel denken dat dit gaat gebeuren.

0% 10% 20% 30% 40%

Totaal aantal banen datwordt overgenomendoor robots, volgens

consument (% banen)

Robot neemteigen baan over

(% consumenten)

0 5 10 15 20 25

Oproep

Uitzend

Zakelijke dienstverlening

Industrie

Bouw

Handel

Transport

Zorg

Horeca

0% 10% 20% 30% 40%

Hoeveel van huidige banen overgenomen? (% banen)

Uw eigen (type)baan overgenomen? (% consumenten)

23%

37%

0% 10% 20% 30% 40%

Totaal aantal banen dat wordt overgenomendoor robots, volgens

ondernemers (% banen)

Robot laat eigen (type)bedrijf verdwijnen(% ondernemers)

0 5 10 15 20 25

Oproep

Uitzend


Industrie

Bouw

Handel

Transport

Zorg

Horeca

0% 10% 20% 30% 40%

Hoeveel van huidige banen overgenomen? (% banen)

Uw eigen (type)baan overgenomen? (% consumenten)

15%

22%

‘Banen verdwijnen, maar niet de mijne’

Bijna één op zes ondernemers ziet eigen (type) bedrijf overbodig worden door robotisering/automatisering

Bron: ING Vraag van Vandaag

Bron: ING Economisch Bureau

<< Inhoud

http://www.oecd-ilibrary.org/docserver/download/5jlz9h56dvq7.pdf?expires=1466674787&id=id&accname=guest&checksum=81F20E6409A78D0AAD4AB7EE7B153065


Verandering arbeidsmarkt door technologie

Ook verschuiving en creatie van banen

Niet alleen verlies van banenNaast het verdwijnen van bedrijven, taken of banen door automatisering verschuiven en ontstaan er ook de nodige taken en banen. Voor de diverse segmenten in de flexbranche heeft dit de nodige gevolgen.

Traditioneel is de sector verdeeld in drie segmenten:• Generalisten, vooral gericht op inzet van lager opgeleid

personeel in productiesectoren;• Specialisten, meer gericht op middelbaar opgeleiden en

zakelijke dienstverlening;• Professionals, gericht op de inzet van hoger opgeleiden in

specialistische functies.Eerder is geconcludeerd dat het banenverlies door automatisering zich met name geconcentreerd bij lager opgeleiden. Dit betekent dat het generalistische segment vooral wordt geraakt. Banencreatie door technologie bevindt zich meer in het specialistische en bovenal professional segment.

Voorbeeld maakindustrie: minder generalisten, meer professionalsDit patroon is duidelijk te zien in de Nederlandse maakindustrie.1 Gedreven door technologie verliezen (laagwaardige) productieactiviteiten sterk aan belang ten koste van diensten voor en na productie. Het generalistisch segment is een belangrijke leverancier van flexkrachten in de productie en ziet het volume onder druk komen.Voor het specialistische segment, dat zich meer op de dienstenbanen richt, zijn er plussen en minnen. Daarin zitten

bijvoorbeeld administratieve banen die verdwijnen. Voor professionals neemt de werkgelegenheid toe. Het gaat om mensen in R&D, management, marketing en engineering.

Banengroei per saldo vooral bij professionalsPer saldo is de verwachting dat de banengroei door technologie blijvend hoger zal zijn voor hoger opgeleiden. Dat maakt dit segment aantrekkelijker, simpelweg omdat de totale groei van de markt groter is.

1 Zie de ING publicatie Van productverkoop naar duurzame klantoplossing.

-10% -5% 0% 5%

Post-productie hoogwaardig

Post-productie laagwaardig

Productie

Pre-productie

-10% -5% 0% 5% 10%



Productie hoogwaardig

Productie laagwaardig

Pre-productie

Van productie naar diensten

-10% -8% -6% -4% -2% 0% 2% 4% 6% 8%



Productie

Pre-productie

Professional segment

Generalistisch segment

Specialistisch segment

Professional segment0

20

40

60

80

100

120

140

cumulativejaar 6jaar 5jaar 4jaar 3jaar 2jaar 1

-10% -8% -6% -4% -2% 0% 2% 4% 6% 8%



Productie

Pre-productie

Professioneel segment profiteert van banengroeiVerandering in aandeel arbeidsinkomen maakindustrie 1995-2011, %-punt

Bron: Dutch Manufacturing Competing in Global Value Chains, Marcel Timmer / Gaaitzen de Vries, Rijksuniversiteit Groningen, 2015 en ontvangen

achterliggende data, bewerking ING Economisch Bureau.

<< Inhoud

https://www.ing.nl/media/ING_EBZ_van-productverkoop-naar-duurzame-klantoplossing_tcm162-102647.pdf


0 5 10 15 20 25

Oproep

Uitzend


Industrie

Bouw

Handel

Transport

Zorg

Horeca

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30% Flexschil totaal Nederland

2015201320112009200720052003

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%Flexschil totaal Nederland

2015201320112009200720052003

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

Tijdelijk

Oproep

Uitzend

Detachering

Zzp

Payroll

Industrie

Zakelijke diensten

Transport & logistiek

Zorg

Bouw

Handel

Horeca

0 5 10 15 20 25

Oproep

Uitzend


Industrie

Bouw

Handel

Transport

Zorg

Horeca

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

Tijdelijk

Oproep

Uitzend

Detachering

Zzp

Payroll

Industrie

Zakelijke diensten

Transport&logistiek

Zorg

Bouw

Handel

Horeca

■ Payroll ■ Zzp ■ Detachering ■ Uitzend ■ Oproep ■ Tijdelijk

57%

30%

28%

25%

25%

20%

18%


Sterkere pieken en dalen in de vraag

Groeiende sectorEen tweede wijze waarop technologie de vraag naar arbeid verandert is de invloed op pieken dalvraag. De ‘flexibele schil’ die bedrijven hier tradtioneel voor inrichten is sinds 2003 met 60% gegroeid. Naast technologie spelen hierin ook andere factoren een rol, waaronder regelgeving en verschuivingen in ketens (outsourcing). Aan de groei van de flexibele schil lijkt nog geen einde te komen. De toenemende rol van de flexibele schil gaat ten koste van de vaste baan. De rol van uitzenden blijft relatief stabiel, maar het aandeel zzp’ers en gedetacheerden groeit snel.

Aanhoudende groei flexibele schilAandeel flexwerkers in totaal werkenden

Horeca en handel hebben grootste flexibele schilFlexibele schil als % werkenden per sector naar contracttype

Bron: ING Economisch Bureau op basis data CBS N.B. Totaal van

werknemers met flexibel contract plus deel zzp’ers (freelancers) als

% van werknemers en dat deel zzp’ers. Bron: ING Economisch Bureau op basis data TNO

Traditionele rol, opvang ‘piek en ziek’, groeit iets Flexibele arbeid draait traditioneel om het invullen van capaciteit. Als de vraag snel toeneemt of mensen uitvallen door ziekte, is tijdelijk personeel nodig. We noemen dit capaciteitsflexibiliteit, en zien die vooral sterk in de horeca, waar bijna een kwart van het aantal werkenden een uitzend–of oproepcontract heeft. De bouw kiest de laatste jaren steeds meer voor zzp’ers om de – vooral conjuncturele –pieken en dalen op te vangen.

Andere sectoren werken veel minder met uitzend- of oproepkrachten. Dit speelt zeker in de kennisintensieve zakelijke diensten. Ook in de industrie is de capaciteitsflexibiliteit relatief beperkt. Die behoefte is

er namelijk slechts voor een beperkt deel van het werk: het lopende band werk, waar echt sprake is van productieschommelingen.

Technologie stimuleert flexibele schilDe rol van de flexibele schil voor de opvang van pieken en dalen kan iets toenemen door technologie. De verwachting is dat meer bedrijven door technologie plotseling stevig groeien of juist, door disruptie noodgedwongen moeten afschalen (15% van de ondernemers ziet, zoals we hiervoor zagen, de eigen organisatie de komende decennia verdwijnen). Organisatiedeskundigen geven aan dat zeer snel groeiende organisaties (‘exponentiële organisaties’) juist flexibele organisaties zijn.

<< Inhoud

http://www.slideshare.net/vangeest/exponential-organizations-h


Belang flexibiliteit

Tijd / Technologische vooruitgang


Andere competenties van personeel

Opkomst zzp’er is signaal voor structurele behoefteDe toename van het aandeel zzp’ers heeft niet altijd – zoals in de bouw – te maken met economische pieken en dalen. In bijvoorbeeld de zakelijke dienstverlening neemt het aandeel zzp’ers ook toe, terwijl de capaciteitsflexibiliteit er minder speelt. Deze organisaties zijn op zoek naar mensen met nieuwe of andere competenties, zoals IT-vaardigheden, waarover zij zelf niet beschikken. Die vinden ze bij zzp’ers.

Vaker nieuwe vaardigheden nodig voor baanDe behoefte aan nieuwe competenties is een belangrijk derde kanaal waarlangs de arbeidsmarkt door technologie verandert. HR-managers verwachten dat binnen vijf jaar voor het uitvoeren van een baan gemiddeld genomen ruim een derde aan nieuwe vaardigheden nodig zijn (enquête WEF). Dit heeft alles te maken met de opkomst van nieuwe technologie.

Onvoorspelbaarheid competenties gunstigHet World Economic Forum noemt een aantal belangrijker wordende vaardigheden (zie kader). Maar niemand kan goed voorspellen in welke verhouding en wanneer de competenties nodig zijn, en in welke veranderende en nieuwe banen. HR-managers weten dus niet precies wat voor mensen ze wanneer nodig hebben. Die onvoorspelbaarheid betekent dat flexbedrijven toegevoegde waarde kunnen bieden, mits zij mensen met de juiste competenties beschikbaar hebben op het moment dat die nodig zijn. De behoefte aan wat we ’competentieflexibiliteit’ dopen, neemt toe door technologie. Dit komt bovenop de ‘piek en ziek’ flexibiliteit die, zoals we hiervoor aangaven, ook iets toeneemt door technologie. Bron: WEF

Competentieflexibiliteit neemt sterk toeHet op het juiste moment kunnen beschikken over vaste of wisselende aantallen mensen met door de tijd wisselende competenties.

Piek en ziekflexibiliteit neemt iets toeHet op het juiste moment kunnen beschikken over door de tijd wisselende aantallen werkenden met min of meer dezelfde competenties.

Meer technologie leidt tot meer behoefte aan flexibiliteit(gestileerde weergave)

Gewilde vaardighedenEr komt meer nadruk op samenwerken met machines, werken met data en het nemen van op data gebaseerde beslissingen. Dit leidt tot een grotere behoefte aan cognitief vermogen en systematische vaardigheden. Bovendien zijn sociale vaardigheden zoals overtuigen nodig als aanvulling op technische kennis. Dit maakt het selecteren op persoonlijkheid en veranderingsgezindheid van (flex)personeel tot een belangrijke trend.

Top 3 Grootste groei in vraag naar specifiek cluster van vaardigheden tot 2020

1 32Cognitief vermogen• Logisch redeneren• Creativiteit• Visualiseren• Wiskundig redeneren

Complexe problemen oplossend vermogen• Complexe problemen

oplossen

Systematische vaardigheden• Beoordelen en beslissen• Systematisch analyseren

<< Inhoud


Hoofdstuk 2: Impact op sectoren

Vooral industrie en zorg zoeken nieuwe competenties

Snelheid verandering benodigde competenties verschiltDe impact van technologie verschilt per sector. Sommige sectoren zijn gevoeliger dan andere. De toenemende behoefte aan de nieuwe competenties gaat daarmee samen.

Door technologie ontstaan nieuwe producten en diensten, maar ook de manier waarop een product of dienst tot stand komt, verandert door technologische vernieuwing. De impact van technologie op producten en processen van sectoren is te vinden in het ING rapport Hightech meets business.Hoe groter die impact, hoe groter de behoefte aan competentieflexibiliteit. Dit leidt tot een ranking van sectoren, naar de mate waarin ze competentieflexibiliteit nodig hebben:

1. Industrie2. Zorg3. Zakelijke dienstverlening4. Transport en logistiek5. Bouw6. Handel7. Horeca

Op deze en volgende pagina’s is die impact aan de hand van voorbeelden verder uitgewerkt.

Product: Sensoren, elektronica en big data zorgen ervoor dat fabrikanten van bijvoorbeeld machines de prestaties van hun producten veel beter kunnen volgen en daarmee optimaliseren. Hiermee kunnen extra diensten aan klanten worden aangeboden. Een grote stap is het in bezit houden van de machine, waarbij de klant alleen voor gebruik betaalt. Deze transitie van productverkoop naar klantoplossing vraagt om andere competenties van verkopers. Zij moeten zich veel meer in de problematiek van de klant inleven in plaats van een focus op de (technische) prestaties van hun product.

Proces: Aan de proceskant in de industrie verandert veel. Robotisering en automatisering van productie zorgt voor een verschuiving in competenties. Een operator die niet langer voor één machine verantwoordelijk is, maar bijvoorbeeld voor een hele (geautomatiseerde) productiestraat kent andere verantwoordelijkheden. ‘Systematische’ vaardigheden en probleemoplossend vermogen gaan zwaarder wegen.

Product: E-Health maakt de zorg meer gericht op voorkomen dan genezen. Via apps kunnen hartpatiënten en diabetici bijvoorbeeld hun vitale functies monitoren, waardoor minder artsbezoek nodig is. Via data-uitwisseling kan een arts bovendien bloedwaardes en andere vitale functies monitoren. Artsen worden meer coach of adviseur en minder de autonome specialist die zelf bepaalt wat het beste is voor de patiënt. Om data van patiënten te verwerken en interpreteren zijn meer technische en analytische vaardigheden nodig.

Proces: Technologie stelt zorgverleners in staat om meer zorg op afstand te leveren. Alarmknoppen en sensoren in huis sturen een signaal wanneer de cliënt valt of hulp nodig heeft. Via beeldverbinding kunnen zorgverleners face-to-face gesprekken voeren met de cliënt, waardoor onnodige huisbezoeken worden voorkomen. Dit alles vergt extra inzet op alarmeringsservices (telefonisten en spoeddiensten) en relatief minder op verzorging. Binnen de verzorging zijn bovendien meer vaardigheden nodig om apparatuur te kunnen bedienen.

IndustrieSmart industry

GezondheidszorgHealth analytics

competentie impact competentie impactcompetentie impact competentie impact

<< Inhoud

https://www.ing.nl/media/ING_EBZ_Hightech-meets-business_tcm162-86486.pdf


Product: Binnen de accountancybranche wordt steeds meer administratief, boekhoudkundig werk geautomatiseerd. Accountantskantoren richten zich op advisering op basis van de cijfers, niet het samenstellen van de cijfers. De accountant moet nog wel over deze kennis beschikken, maar heeft daarnaast advieskwaliteiten nodig om zijn werk te kunnen doen.

Proces: In de advocatuur werken paralegals aan het opzoeken van wetteksten, het voorbereiden van dossiers en het doorzoeken daarvan. Kunstmatige intelligentie in de vorm van een combinatie tussen machine learning en een juridische database kan een groot deel van het werk van paralegals en ook beginnende advocaten overnemen. Waar kunstmatige intelligentie paralegals op termijn overbodig kan maken, zullen eerstejaars advocaten juist moeten leren omgaan met dergelijke tools.

Product: Technologie verandert de dienst transport en logistiek in beperkte mate. De processen worden des te meer geraakt.

Proces: Door digitalisering is de flexibiliteit, voorspelbaarheid en precisie van transport en logistieke diensten vooruit gegaan. Transportorders komen digitaal binnen via met opdrachtgevers gekoppelde (ERP-) systemen. De basisplanning wordt via algoritmen gemaakt, waarna planners schakelen op basis van afwijkingen, plotselinge veranderingen en onvoorziene omstandigheden. Zij moeten meerdere systemen en de hele keten tegelijk kunnen overzien en dit vereist een hoger opleidingsniveau. In het verleden was een planner een voormalig chauffeur met veel kennis en ervaring van de operatie. Er zijn steeds meer analytische vaardigheden nodig waardoor de functie richting HBO-niveau verschuift.

Product: In gebouwen komen door nieuwe technologie steeds meer functionaliteiten. Door draadloze verbindingen hoeft de installateur bijvoorbeeld geen sleuven meer te frezen in muren, waardoor aanleg eenvoudiger wordt. De systemen leveren ook veel (big) data op die geanalyseerd kan worden. Hierdoor verschuiven de werkzaamheden van fysiek bouwen naar dienstverlening op basis van data.

Proces: Robots komen nog nauwelijks voor in de bouw, maar veel werk is wel geschikt voor uitvoering door robots. Waar eerdere mechanisering in de bouw nog geen uitkomst bracht doordat iedere bouwopdracht toch weer net anders was, kunnen robots hier juist wel mee omgaan. In tegenstelling tot een machine voert een robot namelijk verschillende taken zelfstandig uit. Een robot kan bijvoorbeeld eenvoudig verschillende bouwdelen produceren. In plaats van metselen stelt een werkende de robot in die de prefab muur maakt.

Zakelijke dienstverleningKunstmatige intelligentie

Transport en logistiekConnecting chains

BouwSmart buildings

Impact op sectoren

Diensten, logistiek en bouw: middenmoot

competentie impact competentie impactcompetentie impact competentie impact competentie impactcompetentie impact

<< Inhoud


Impact op sectoren

Handel en horeca veranderen minst

Product: Vanwege het doorzettende belang van online bestedingen verschuiven flinke aantallen banen in de keten. Het aantal medewerkers in winkels neemt af, maar stijgt rondom de distributie en bezorging. Fysiek klantcontact verschuift van winkel naar bezorgmoment, wat extra eisen stelt aan bezorgers op het vlak van klantbeleving. Ook is er vaker online contact, waardoor schrijfvaardigheid aan belang wint ten opzichte van mondelinge communicatievaardigheden.

Proces: De functie van orderverzamelaar in een groothandel verdwijnt mogelijk in de toekomst door mechanisering. Orderverzamelaars kunnen hun werk nu al eenvoudiger doen met behulp van voice pick systemen en signalering op de plek waar het artikel moet worden gepickt. Het denkwerk wordt steeds meer overgenomen door systemen. Uiteindelijk zullen er op de magazijnvloer veel minder mensen overblijven. Hiervoor in de plaats komen er meer (data)analisten en procestechnici op HBO-niveau die het proces begeleiden en in actie komen bij storingen.

Product: In de hotellerie zorgt technologie er vooral voor dat de gast meer service en flexibiliteit ervaart. De gast kan bijvoorbeeld aan de hand van data over beschikbare kamers zelf de kamer kiezen die het beste bij zijn of haar wensen aansluit. Het ‘product’ hotel op zichzelf blijft grotendeels hetzelfde, waarmee de invloed op personeel beperkt is.

Proces: Hoewel de bedienrobot in een enkel restaurant als experiment wordt ingezet en er in de Verenigde Staten een ‘geheel’ geautomatiseerd restaurant bestaat, blijven processen in de horeca vooral traditioneel georganiseerd met mensen. De invloed van technologie beperkt zich tot ondersteuning van het proces, zoals door digitaal bestellingen op te nemen.

De behoefte aan flexibiliteit zal in de horeca hoog blijven door de stevige pieken, maar niet of nauwelijks extra toenemen door technologie.

HandelSmart supply chains

HorecaPersonalised leisure

competentie impactcompetentie impact competentie impactcompetentie impact

<< Inhoud


Hoofdstuk 3: Impact op flexbranche

Platform minder geschikt in de groeimarkten binnen flex

We hebben hiervoor gezien dat technologie aan de vraagkant van de flexbranche leidt tot verlies, verschuiving en creatie van banen dat per saldo gunstig is voor professionals. Daarnaast raakt de vraag om nieuwe en sneller wisselende vaardigheden elk segment. Maar technologie werkt ook aan de aanbodkant van de flexbranche door via de groei aan platformen voor matchmaking op de arbeidsmarkt.

Disruptie door platformen op de loerIn vele sectoren hebben platformen de rol van traditionele bemiddelaars uitgehold. Denk aan de reisbureaus door Booking.com, Airbnb en Travelbird of de taxibranche door Uber. In Nederland ontstonden Werkspot en Helpling, Duitsland heeft Twago, die bemiddelaars zijn in werk. Voor zover de flexbranche bemiddelaar is, rijst de vraag of platforms de markt zo transparant kunnen maken dat ze de branche wegconcurreren. Drie eigenschappen in vraag en aanbod van werk bepalen hoe kansrijk de machine is als matchmaker:

1. Persoonlijkheid past slecht in een platform De nieuwe, gewilde vaardigheden zijn vaak ‘menselijker’

(kader p. 7). Een goede matchmaker moet deze kunnen inschatten. Een systeem kan dit vaak minder goed dan een mens.

2. Veranderlijkheid past slecht in een platform Technologie vraagt steeds nieuwe competenties.

Een systeem werkt beter bij stabiliteit: een taxirit of hotelkamer verandert in zijn wezen weinig, het gaat vooral om het matchen van beschikbaarheid en de juiste – stabiele – kwaliteiten. Hoe sneller benodigde competenties veranderen, hoe eerder een database achterhaald is.

3. Professional past slecht in platform Hoe groter het aantal variabelen dat meeweegt, hoe

slechter een computer de optimale match kan bepalen. Waar bij een generalist het platform weet wanneer iemand beschikbaar is en of hij of zij het werk al eerder heeft gedaan, moet van een professional veel meer bekend zijn (diploma’s, vaardigheden en kwaliteiten). Vervolgens kan een systeem moeilijker een afweging maken tussen vele plussen en minnen. De computer kan niet bepalen of iemand die wel beschikbaar is en de juiste diploma’s heeft, maar niet goed samenwerkt acceptabel is voor het bedrijf.

Juist groeimarkten passen niet bij platformHet platform is zeker een geduchte concurrent, maar niet zozeer op die gebieden waar de groei ligt: het matchen van ‘menselijkheid’, in een veranderlijke wereld, waar juist meer professionals nodig zijn en minder generalisten.Dat wil niet zeggen dat systemen op termijn niet beter kunnen worden dan mensen bij het maken van een match. Data, systemen en kunstmatige intelligentie beloven zich snel te ontwikkelen. De concurrentie van het platform zal echter in de markten die door technologie groeien in omvang en complexiteit, langer op zich laten wachten dan in bijvoorbeeld het generalistische segment.

<< Inhoud


De ene markt is de andere nietDrie dimensies bepalen hoe aantrekkelijk deelmarkten zijn:

1. Sectoren die meer behoefte hebben aan competentie-flexibiliteit zullen eerder de flexbranche inschakelen. In de industrie, zorg en dienstverlening zal die het snelst stijgen.

2. Het professionele segment zal waarschijnlijk geen banen verliezen. Dat betekent ook meer ruimte voor groei van de flexbranche in dit segment.

3. Platformen zijn het minst concurrerend in sectoren die snel veranderen en in het professionele segment.

Professional*

Specialist*

Generalist*

software engineer

* De beroepen in deze figuur dienen slechts als voorbeeld

arts communicatieadviseur controller bouwkundig ingenieur jurist marketing manager

Industrie Gezondheidszorg Zakelijke dienstverlening Transport en logistiek Bouw Handel Horeca

onderhoudsmonteur doktersassistent boekhouder planner timmerman verkoper chef-kok

productiemedewerker

■ Mens ■ Machine

thuishulp schoonmaker koerier hulpkracht magazijnmedewerker medewerker bediening

Professional

Specialist

Generalist

software engineer arts communicatieadviseur controller bouwkundig ingenieur jurist marketing manager



productiemedewerker



Professional

Specialist

Generalist

software engineer arts communicatieadviseur controller bouwkundig ingenieur jurist marketing manager



productiemedewerker



Deelmarkt bepaalt kansen en nadruk mens of machineCombinatie flexsegmenten en zeven sectoren waarin flexbedrijven opereren, linksboven, meer mens, naar rechtsonder, meer machine.

Impact op flexbranche

Deelmarkt bepaalt de kansen

De kenmerken van deelmarkten zijn op hoofdlijnen weergegeven in onderstaande figuur, met voorbeelden van beroepen. Linksboven zit de meeste potentiële groei van toegevoegde waarde voor de flexbranche én de minste concurrentie met platformen. Rechtsbeneden zit minder groei en zal de concurrentie van platformen juist sterk zijn.

<< Inhoud


Impact op flexbranche

De slimme inzet van mens en machine

Relevantie behouden door aanpassingenTechnologische vernieuwing verandert het speelveld voor flexbedrijven. Dat dwingt tot keuzes voor een segment en/of sector. Die keuze bepaalt voor een groot deel een tweede keuze: vooral de matches laten maken door mens of door de ‘machine’, een digitaal platform.Onderstaande tabel geeft voor beide opties belangrijke focusgebieden en mogelijke bijbehorende acties.

Mens en machineInzetten op de mens past beter bij professionals en bij dynamische sectoren waar het matchen van vraag naar en aanbod van competenties moeilijker wordt. Een hechte klantrelatie en bijvoorbeeld het verhogen van de inzetbaarheid van flexwerkers sluit hier bij aan. Inzetten op ‘de machine’ past bij generalisten en specialisten. Data en analyse daarvan vormen de sleutel tot succes dus hierbij horen investeringen in IT en analytische kwaliteit. Het

betekent wel werken onder voortdurende druk op marges en volumes.

De rol van de branche staat weliswaar onder druk in vooral het generalistische segment, maar in de markt voor professionals en in meer dynamische sectoren nemen de kansen juist toe. Slimme inzet van mens en machine helpt flexbedrijven hun belangrijke rol op de arbeidsmarkt te blijven spelen.

De klant beter kennen dan hij zichzelf kent• kennis van sector, organisatie en

toekomstige behoefte klant vergroten door dicht op klant te zitten via bijvoorbeeld veel contact, partnerships en gezamenlijke projecten (strategisch HR-partner).

• toegang tot talent veilig te stellen voordat de klantvraag ontstaat.

De medewerker beter kennen dan hij zichzelf kent• te inventariseren welke kenmerken en

competenties mensen hebben en wat hen aanvullend te leren is.

• te selecteren op meer generieke zaken als persoonlijkheid, aanpassingsbereidheid, leervermogen.

• het inzicht in uitwisselbaarheid van functies tussen bedrijven en sectoren vergroten: kan een ingenieur uit de automotive industrie bijvoorbeeld snel overstappen naar een machinebouwer en wat is daar voor nodig?

Het verzamelen en analyseren van data door:• de databehoefte te bepalen en data

te verzamelen en bewerken, rekening houdend met beperkingen zoals privacywetgeving.

• een hoogwaardige IT-omgeving in te richten met tools en bemensing voor verzameling en analyse van data.

Het optimaliseren van processen door:• het voortdurend stroomlijnen van de

eigen organisatie via focus op lage kosten, snelheid en efficiency.

• aanpassing van de organisatie gericht op standaardisatie van processen.

Mens Machine

<< Inhoud


Met dank aan

ABU Femke KooijmanBrainnet Tjebbe van OostenbruggenCottus Gerrit van BuulCottus Derk MeijerDION Groep / HUB! Uitzendbureau Jan MeijerinkDIT Niels PaardekooperDIT Patrick KönigFID Uitzendbureau Bert FuhlerHarvey Nash Erwin van HattemHuman United XS Karl van der WelIJssel Technologie Perspectief René KrijnsenIn Person Ralph HoogerhuisING Eltje van Houten-TollenaarING Veronique Christiaans-JoostenIU Groep Arjan HummelLanghenkel Groep Henriët VasseLanghenkel Groep Karen WeverOlympia Uitzendbureau Steven GuddeP&B Groep Hester JansenPayroll Company Daniëlle van der PloegPlease Payroll Hans van de VenRandstad Marjolein ten HoonteROA Didier FouargeSeven Stars Mike VerheijenStaffing Groep Marc NijhuisUWV Kees van UitertWepro Ingenieursbureau Yorick HettingaYoung Capital Ineke KooistraYoung Capital Inno Huizing

<< Inhoud

ECD

0716

© IN

G Ba

nk N

.V.

DisclaimerDe informatie in dit rapport geeft de persoonlijke mening weer van de analist(en) en geen enkel deel van de beloning van de analist(en) was, is, of zal direct of indirect gerelateerd zijn aan het opnemen van specifieke aanbevelingen of meningen in dit rapport. De analisten die aan deze publicatie hebben bijgedragen voldoen allen aan de vereisten zoals gesteld door hun nationale toezichthouders aan de uit oefening van hun vak. Deze publicatie is opgesteld namens ING Bank N.V., gevestigd te Amsterdam en slechts bedoeld ter informatie van haar cliënten. ING Bank N.V. is onderdeel van ING Groep N.V. Deze publicatie is geen beleggingsaanbeveling noch een aanbieding of uitnodiging tot koop of verkoop van enig financieel instrument. Deze publicatie is louter informatief en mag niet worden beschouwd als advies. ING Bank N.V. betrekt haar informatie van betrouwbaar geachte bronnen en heeft alle mogelijk zorg betracht om er voor te zorgen dat ten tijde van de publicatie de informatie waarop zij haar visie in dit rapport heeft gebaseerd niet onjuist of misleidend is. ING Bank N.V. geeft geen garantie dat de door haar gebruikte informatie accuraat of compleet is. De informatie in dit rapport kan gewijzigd worden zonder enige vorm van aankondiging. ING Bank N.V. noch één of meer van haar directeuren of werknemers aanvaardt enige aansprakelijkheid voor enig direct of indirect verlies of schade voortkomend uit het gebruik van (de inhoud van) deze publicatie alsmede voor druk- en zetfouten in deze publicatie. Auteursrecht en rechten ter bescherming van gegevensbestanden zijn van toepassing op deze publicatie. Overneming van gegevens uit deze publicatie is toegestaan, mits de bron wordt vermeld. In Nederland is ING Bank N.V. geregistreerd bij en staat onder toezicht van De Nederlandsche Bank en de Autoriteit Financiële Markten. De tekst is afgesloten op 5 juli 2016.

AuteursMarieke Blom ING Economisch Bureau [email protected] Nijboer ING Economisch Bureau [email protected] Witteveen ING Economisch Bureau [email protected]

RedactieraadPim Boonekamp ING Grootbedrijf Oost-Brabant [email protected] Brus ING Grootbedrijf Amsterdam [email protected] de Rooy ING Grootbedrijf Midden-Nederland [email protected] Weeda ING Corporate Clients [email protected] Wegen ING Grootbedrijf IJsselland [email protected]

Meer weten?Kijk op ing.nl/kennis en volg ons op Twitter

http://www.ing.nl/kennis

http://www.twitter.com/INGnl_Economie

mens en machine in de flexbranche - financieel …...de conclusies van de oeso staan in schril...

Documents