Methode voor

DARBUKA deel 1

Ruben van Rompaey

2

Inhoud Over de auteur 3 Voorwoord 3

• Darbuka 4 • Notatie 6 • Bij-instrumenten 6

Veelgestelde vragen (FAQ) 8 Positie 10 Techniek 11

• Düm 11

• Tek – Ringvinger

o Rechter Hand 12

o Linker Hand (KA) 12

• Tek – Index vinger 13

• Düm & Tek 14

• Slap 16

• Single Strokes 18

• Single Stroke Four 22

• Single Stroke Seven 24

• Drag (voorslag) 27

• Demptechnieken 29

• De nagelroffel (nail roll) 30

Solo patronen 31 Darbuka ritmes 32 Solos 37 Credits 44 Links 44

3

Over de auteur Ruben van Rompaey (1978, Bergen op Zoom, Holland), gefascineerd door drums en percussie, begon op zeer jonge leeftijd met drummen. Samen met zijn passie voor jazz en Wereldmuziek, ontwikkelde hij al spoedig een serieuze interesse voor oriëntaalse, etnische muziekgenres en sounds. Na het behalen van zijn Master Degree (cum laude) in drums en percussie verbleef hij enige tijd in Istanbul, waar hij klassiek werd geschoold door befaamde percussie meesters aldaar. Ruben won verscheidene awards, zoals onder andere de Tama Drummers Award (1999), Erasmus Jazz Award (2001), stipendium (2001). Tevens ontwikkelde hij een serie workshops in Turkse ritmiek voor het Nederlandse magazine Slagwerkkrant. Tegenwoordig doceert Ruben binnen verschillende afdelingen van de Codarts Hogeschool voor Muziek en Dans, Rotterdam. Ook is hij zeer actief als professioneel artiest drums en percussie. Hij heeft inmiddels op verscheidene welbekende Jazz en Belly Dance festivals acte de presence gegeven, in landen als Turkije, West Afrika, USA, Canada en Japan. Onlangs toerde hij als speciale gast in de Pacific Northwest van de USA bij de formatie Solace Live!. Ruben heeft momenteel twee solo releases bij het Amerikaanse label Eventide Music Productions.

Voorwoord Dit boek is geschreven voor iedereen die geïnteresseerd is in het leren van de technische vaardigheden voor darbuka. Het dient tevens als overzicht van verschillende speeltechnieken, de zogenaamde darbuka rudiments, die iedere serieuze student zich eigen dient te maken. Ik voelde dat de noodzaak bestond tot het schrijven van een methode vanuit een fris, modern standpunt, inclusief de nodige theoretische en traditionele achtergronden. In dit boek vind je een selectie van solo patronen en ritmes, die dienen om vertrouwd te geraken met de kunst van oriëntaalse ritmes en improvisatie. Een basiskennis van algemene muziektheorie (AMV) is eigenlijk onmisbaar. Na het instuderen en doorspelen van alle afzonderlijke oefeningen zou de student in staat moeten zijn tot het spelen van basisritmes en improvisaties op de darbuka. Dit boek behandelt enkele basistechnieken, met een zo mogelijk ‘creatieve benadering’. Omdat ik zowel percussionist als drummer ben, realiseerde ik me al in een vroeg stadium dat beide instrumenten (darbuka en drums) elkaar perfect aanvullen. Ze verhelderen bepaalde inzichten ten opzichte van elkaar, inclusief de individuele mogelijkheden en functies. In de huidige moderne wereld waar muzikale cross-overs inmiddels een vertrouwd fenomeen zijn geworden en tradities veelvuldig samensmelten met moderne elektronische muzikale ontwikkelingen, speelt een percussie instrument zoals de darbuka een compleet eigen rol. Dankzij de karakteristieke sound en kenmerken vormt de darbuka een interessante toevoeging binnen tal van muzikale genres en stijlen. Ongeacht welke muziek je voorkeur heeft, probeer steeds naar je individuele ‘stem’ c.q. persoonlijke sound te zoeken!

4

Darbuka De darbuka wordt algemeen beschouwd als een van de pioniers uit de familie van zogenaamde goblet- (vaasvormige) trommels. Allereerst kent de naam darbuka vele varianten in verschillende delen van de wereld, zoals tabla (Egypte), dumbelek (Turkije), doumbek (USA) en tombak (Perzie/Iran). Hoewel het instrument op het eerste gezicht enkele interessante gelijkenissen lijkt te vertonen met de uit Afrika afkomstige djembe, bestaan er toch aanzienlijke verschillen tussen de twee instrumenten. De goblet-drum vormt al sinds zeer lange tijd een belangrijk instrument binnen de oriëntaalse muziek (met name in het Midden-Oosten), waar het tot op de dag van vandaag een prominente rol speelt. Om ruwweg een idee te geven van het gebied waar we over spreken heb ik een kaartje toegevoegd ten tijde van het Ottomaanse rijk:

De kaart laat duidelijk zien in welke gebieden de darbuka populair was/is. Realiseer je hierbij, dat Marokko en de rest van het Arabisch schiereiland ook bij het gebied gerekend worden. Tegenwoordig speelt de darbuka nog altijd een belangrijke rol. Het instrument wordt bespeeld in een wijdverspreid gebied zoals het Nabije Oosten (Turkije), Noord-Afrika (Egypte), Oost-Europa (Balkan). Darbuka wordt gebruikt in muzikale stijlen en genres zoals de klassieke oriëntaalse muziek, moderne popmuziek, volksmuziek en fusion genres. De techniek wordt oorspronkelijk toegeschreven aan de basistechnieken van de zogenaamde frame drum, een cirkelvormige trommel welke kan worden beschouwd als voorouder van vele trommels. Een belangrijke overeenkomst is bijvoorbeeld het feit, dat de ‘sterke’ hand (meestal rechts) een leidende rol heeft bij het bespelen van het instrument. Deze methode behandelt de speeltechniek van het Egyptische (Arabische) model darbuka. In principe onderscheiden we twee types darbukas: de Turkse modellen en de Egyptische/Arabische modellen. Het Turkse model heeft een scherpe rand en is voornamelijk gemaakt van metaal of aluminium. De vorm van de cilinder is enigszins afwijkend en de speeltechniek vertoont aanzienlijke verschillen met de techniek van de Egyptische darbuka. Omdat de Turkse darbuka een scherpe rand heeft, is de speeltechniek gebaseerd op zogenaamde ‘vinger snaps’, enigszins vergelijkbaar met de snaps op een frame drum of een Iraanse tombak. Het Egyptische model heeft een afgeronde rand en is gemaakt van aluminium, metaal, klei, koper of hout. De ronde rand stelt de speler in staat om een specifieke speeltechniek toe te passen. De volgende foto laat een variëteit aan Turkse en Egyptische darbuka modellen zien met verschillende decoraties

5

De cilinder van de darbuka kan met verschillende versieringen en gravures worden gedecoreerd, zoals ingelegde mozaïek, handschilderingen of hameringen. Recentelijk hebben synthetische (plastic) slagvellen hun intrede gedaan en worden vaak geprefereerd boven de meer traditionele, natuurlijke vellen van kalfshuid, geitenhuid of vissenhuid (haaien). Er bestaan enkele belangrijke verschillen tussen deze types slagvel: Synthetische vellen hebben het voordeel dat ze weersongevoelig zijn en waterbestendig terwijl de natuurlijke huiden met veel zorg en voorzichtigheid dienen te worden behandeld. Natuurvellen worden vaak eerst verwarmd door middel van een lamp of vuur, vooraleer ze de juiste stemming bereiken. Ondanks dit euvel prefereren vele hedendaagse darbukaspelers de natuurhuiden boven de synthetische fabrieksvellen vanwege hun warme, rijke karakter en goede toonkwaliteit. Natuurhuiden worden in principe door middel van speciale lijm op de trommel bevestigd, waarna deze met touwen worden gefixeerd. Synthetische vellen worden bevestigd door ze over de metalen/aluminium rand van de trommel te schuiven, waarna de metalen ring erop wordt bevestigd door middel van de spanbouten of –schroeven. Deze vormen dan het spansysteem van de darbuka. Een gemiddelde darbuka heeft zes tot acht spanbouten. Wat techniek betreft, lijken de mogelijkheden onuitputtelijk. Echter, een structurele basiskennis vormt een zeer belangrijke factor bij verdere muzikale studies. Teneinde een degelijke ritmische vocabulaire te ontwikkelen, heb ik enkele essentiële drum rudiments geïntroduceerd binnen de wereld van de darbukatechniek. Daarbij is het van wezenlijk belang veel aandacht te besteden aan het bestuderen van de basisposities, -houdingen en -bewegingen, zoals gepresenteerd op de bijbehorende foto’s. Probeer vervolgens de afzonderlijke oefeningen te verwerken in je dagelijkse studeerroutine. Zoals bij elke techniek, vormt beweging een zeer belangrijk onderdeel van het bespelen van een instrument. Wanneer we de darbuka bespreken, behandelen we de belangrijkste aspecten, zoals lichaamshouding en positie van het instrument, positie van armen en handen. Ontspanning vormt hierbij telkens het sleutelwoord, bij alle oefeningen. Een oefening uitvoeren met veel, onnodige spanning in het lichaam, geest of spieren kan irritaties veroorzaken en zal vrijwel zeker de balans van het spel beïnvloeden. Daarom is het zeer van belang, in een juiste, correcte maar tegelijkertijd ook ontspannen en comfortabele houding te zitten alvorens met spelen te beginnen. Dit zal op langere termijn de creativiteit en balans zeker ten goede komen.

6

Notatie Iedere darbukaspeler moet in staat zijn goed met muzieknotatie om te gaan want dit is een belangrijk onderdeel voor de hedendaagse musicus. Het zal je helpen ritmische structuren beter te begrijpen en te visualiseren wat je speelt. Hoewel er verschillende benaderingen zijn voor darbuka notatie, prefereer ik binnen deze methode gebruik te maken van het algemeen bekende, klassieke vijf-lijnige notatiesysteem. Voorbeeld

Bij-instrumenten

• Frame Drum/Bendir

Met betrekking tot de darbuka mogen we niet vergeten de belangrijke rol van zijn naaste familielid, de frame drum of bendir (ook wel duff genoemd) te vermelden. De bendir is een cirkelvormige trommel vaak met een resonerende snaar bevestigd aan de binnenkant van het vel. Samen met zijn nauwe verwant, de hollo, kan de bendir zich scharen onder de meest prominente percussie instrumenten uit het Midden Oosten. De notatie voor dit instrument verschilt nauwelijks van de darbuka notatie. Volgens mij is een minimale kennis van de bendir in deze methode aan te bevelen. Daarom heb ik enkele foto’s ingesloten, inclusief een selectie van mogelijke speelposities. Alvorens te kijken naar de posities van de darbuka, bestuderen we dus enkele basisposities van de bendir ter voorbereiding. Er zijn twee basisposities voor het bespelen van de bendir:

Classical position Between the laps position (moderne stijl)

7

Opmerking :

Waar darbuka als een solo instrument kan worden beschouwd, vormt de bendir eerder de basis, de puls. Het is echter niet gemakkelijk deze instrumenten van elkaar te onderscheiden, omdat ze ook veel met elkaar gemeen hebben. En hoewel er verschillen bestaan met betrekking tot positie, speeltechnieken en sounds van beide instrumenten, vertegenwoordigen ze samen de basispuls van de (oriëntaalse) ritmesectie.

• Tef & zills

De tef (ook riqq in het Midden Oosten en soms def genoemd) en zills (vinger cymbaaltjes) zijn twee belangrijke bij-instrumenten dewelke tevens onderdeel uitmaken van de ritmesectie. Ze vertegenwoordigen de essentiële versieringen binnen het geheel. De tef bestaat uit een metalen of houten rand waar overheen een synthetisch of naturel vel is gespannen, op de zelfde wijze als bij de darbuka. Tevens zijn er een aantal kleine cimbaaltjes aangebracht, per twee of meerdere tegelijk. Zills zijn kleine, hooggestemde cimbaaltjes (twee paar) die in principe dienen te worden bevestigd aan de middelvinger en de duim. Wanneer we deze percussie instrumenten afzonderlijk vergelijken met de onderdelen van het westerse drumstel, zien we een aantal interessante gelijkenissen:

bendir – bass drum darbuka – snare drum tef en zills – hi-hat en cymbals

Dit is een foto van de instrumenten.

Vergeet tenslotte niet dat creativiteit en speelplezier het belangrijkste zijn. Veel succes !

8

Veelgestelde vragen (FAQ)

-Waar kan ik een darbuka kopen? Omdat de darbuka aanzienlijk populairder aan het worden is binnen de wereld van

wereldpercussie, stijgt het aantal winkels/shops die deze instrumenten verkopen gestaag. Hoewel de beste kwaliteit darbukas te vinden zijn in landen als Turkije (Istanbul) en Egypte (Cairo), zijn

er via internet kwalitatief goede instrumenten verkrijgbaar.

-Hoe kies ik een goede darbuka? Een goed instrument uitkiezen is niet zo makkelijk als in eerste instantie lijkt. Het moet aan een aantal eisen voldoen die soms te snel terzijde worden geschoven, zoals het aantal stembouten

(acht is raadzaam), het materiaal (een goede darbuka moet een redelijk gewicht hebben en niet te licht zijn), de juiste vorm (ondanks het feit dat er een soort ‘standaard’ model is, bestaan er

tevens uitzonderingen waarvoor men waakzaam moet zijn).

-Wat is de gemiddelde prijs van een darbuka? De gemiddelde prijs van een goede darbuka ligt tussen de € 100 en € 350.

-Hoeveel zou ik moeten studeren? De tijd die je nodig hebt voor het beoefenen van je instrument is zeer afhankelijk van de graad

van perfectie die je wilt bereiken, met andere woorden de doelen die je jezelf stelt. Als je beoogt een speler te worden met fantastische technische vaardigheden, realiseer je dan dat er veel

geoefend zal moeten worden, inclusief de nodige toewijding en geduld. Echter, is dat je doel, go for it!

-Hoe vind ik een goede docent? Tegenwoordig, zijn er een redelijk aantal onderlegde docenten op het gebied van darbuka.

Echter, zoek steeds een docent die je helder en duidelijk de theoretische achtergrond en praktijk kan bijbrengen.

-Welke muziek is geschikt voor een beginner ook om mee te spelen? Afhankelijk van de muziekstijl waar je in thuis bent is er wel degelijk veel interessante muziek

welke zich goed leent om als begeleiding te gebruiken. Het is echter ook raadzaam jezelf enigszins in de traditionele oriëntaalse muziek te verdiepen, opdat je een betere referentie krijgt

van de originele muziek.

9

In deze methode zullen we de volgende cijfers gebruiken als indicatie van de verschillende vingers:

3 2

4

5

1

Index